Zwerbowane mateczniki: lasy ziem polskich pod niemieckim zarządem okupacyjnym 1914-1919
Gespeichert in:
| 1. Verfasser: | |
|---|---|
| Format: | Buch |
| Sprache: | Polish |
| Veröffentlicht: |
Ciechanowiec
Muzeum Rolnictwa im. ks. Krzysztofa Kluka w Ciechanowcu. Instytucja Kultury Województwa Podlaskiego
2023
Płaska Nadleśnictwo Płaska w Żylinach |
| Schlagworte: | |
| Online-Zugang: | Inhaltsverzeichnis Literaturverzeichnis Abstract Abstract Register // Ortsregister Register // Personenregister |
| Beschreibung: | Poprawiona i rozszerzona wersja rozprawy doktorskiej Literaturverzeichnis Seite 375-407 |
| Beschreibung: | 426 Seiten Illustrationen, Porträts, Karten, Tabellen 25 cm |
| ISBN: | 9788362374533 |
Internformat
MARC
| LEADER | 00000nam a2200000 c 4500 | ||
|---|---|---|---|
| 001 | BV049695344 | ||
| 003 | DE-604 | ||
| 005 | 20241119 | ||
| 007 | t| | ||
| 008 | 240523s2023 xx adc| |||| 00||| pol d | ||
| 020 | |a 9788362374533 |9 978-83-62374-53-3 | ||
| 035 | |a (OCoLC)1451522714 | ||
| 035 | |a (DE-599)BVBBV049695344 | ||
| 040 | |a DE-604 |b ger |e rda | ||
| 041 | 0 | |a pol | |
| 049 | |a DE-12 | ||
| 084 | |a OST |q DE-12 |2 fid | ||
| 100 | 1 | |a Faszcza, Łukasz |e Verfasser |4 aut | |
| 245 | 1 | 0 | |a Zwerbowane mateczniki |b lasy ziem polskich pod niemieckim zarządem okupacyjnym 1914-1919 |c Łukasz Faszcza |
| 246 | 1 | 3 | |a Lasy ziem polskich pod niemieckim zarządem okupacyjnym 1914-1919 |
| 264 | 1 | |a Ciechanowiec |b Muzeum Rolnictwa im. ks. Krzysztofa Kluka w Ciechanowcu. Instytucja Kultury Województwa Podlaskiego |c 2023 | |
| 264 | 1 | |a Płaska |b Nadleśnictwo Płaska w Żylinach | |
| 300 | |a 426 Seiten |b Illustrationen, Porträts, Karten, Tabellen |c 25 cm | ||
| 336 | |b txt |2 rdacontent | ||
| 337 | |b n |2 rdamedia | ||
| 338 | |b nc |2 rdacarrier | ||
| 500 | |a Poprawiona i rozszerzona wersja rozprawy doktorskiej | ||
| 500 | |a Literaturverzeichnis Seite 375-407 | ||
| 546 | |a Englische und polnische Zusammenfassung | ||
| 648 | 7 | |a Geschichte 1914-1919 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 650 | 0 | 7 | |a Forstwirtschaft |0 (DE-588)4017966-7 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 650 | 0 | 7 | |a Holzindustrie |0 (DE-588)4025713-7 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 650 | 0 | 7 | |a Besetzung |0 (DE-588)4006020-2 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 651 | 7 | |a Kongresspolen |0 (DE-588)4437411-2 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 653 | 0 | |a I wojna światowa (1914-1918) | |
| 653 | 0 | |a Leśnictwo | |
| 653 | 0 | |a Okupacja niemiecka (zabór rosyjski ; 1914-1918) | |
| 653 | 2 | |a Generalne Gubernatorstwo Warszawskie (1915-1918) | |
| 653 | 2 | |a Królestwo Polskie (1815-1915) | |
| 653 | 2 | |a Królestwo Polskie (1917-1918) | |
| 653 | 2 | |a Niemcy | |
| 653 | 4 | |a 1901-2000 | |
| 653 | 4 | |a 1914-1918 | |
| 653 | 4 | |a 1918-1939 | |
| 653 | 6 | |a Monografia | |
| 689 | 0 | 0 | |a Kongresspolen |0 (DE-588)4437411-2 |D g |
| 689 | 0 | 1 | |a Besetzung |0 (DE-588)4006020-2 |D s |
| 689 | 0 | 2 | |a Forstwirtschaft |0 (DE-588)4017966-7 |D s |
| 689 | 0 | 3 | |a Holzindustrie |0 (DE-588)4025713-7 |D s |
| 689 | 0 | 4 | |a Geschichte 1914-1919 |A z |
| 689 | 0 | |5 DE-604 | |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=035037860&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Inhaltsverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=035037860&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Literaturverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=035037860&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Abstract |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=035037860&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Abstract |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=035037860&sequence=000009&line_number=0005&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Register // Ortsregister |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=035037860&sequence=000011&line_number=0006&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Register // Personenregister |
| 940 | 1 | |n oe | |
| 940 | 1 | |q BSB_NED_20241119 | |
| 940 | 1 | |q BSBWK1 | |
| 942 | 1 | 1 | |c 355.009 |e 22/bsb |f 09041 |g 43 |
| 942 | 1 | 1 | |c 330.09 |e 22/bsb |f 09041 |g 438 |
| 942 | 1 | 1 | |c 330.09 |e 22/bsb |f 09041 |g 43 |
| 942 | 1 | 1 | |c 355.009 |e 22/bsb |f 09041 |g 438 |
| 943 | 1 | |a oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-035037860 | |
Datensatz im Suchindex
| _version_ | 1817983019080744960 |
|---|---|
| adam_text |
Spis treści: Przedmowa. 9 Wstęp. 11 I. Struktury i funkcjonowanie niemieckiej administracji leśnej na obszarze okupowanych ziem polskich w okresie 1914-1918. 25 1. Administracja terenami zalesionymi w pierwszym okresie niemieckiej okupacji ziem polskich (do sierpnia 1915 r.). 25 2. Administracja leśna w strukturze administracyjnej Generalnego Gubernatorstwa Warszawskiego. 31 a) Wydział Leśny oraz jego struktura terenowa. 31 b) Urzędnicy administracji leśnej Generalnego Gubernatorstwa Warszawskiego. 40 3. Administracja leśna na Obszarze Głównodowodzącego Wschodu (Ober Ost) oraz terenach etapowych. 45 a) Podstawy funkcjonowania administracji na obszarze podległym Naczelnemu Dowódcy na Wschodzie. 45 b) Zarządzanie terenami zalesionymi na obszarach podległych Naczelnemu Dowódcy na Wschodzie.48 c) Wojskowy Zarząd Leśny w
Białowieży. 55 d) Administracja leśna wobec procesu centralizacji władz Ober Ost. 59 e) Urzędnicy administracji leśnej Ober Ost. 62 4. Organizacja eksploatacji surowca drzewnego na terenach okupowanych. 64 Podsumowanie. 69 II: Przemysł drzewny, transport oraz pozyskiwanie siły roboczej na terenie okupowanych ziem polskich. 73 1. Przemysł drzewny.73 a) Stan przemysłu drzewnego oraz zakładów wykorzystujących drewno na terenie ziem polskich przed I wojną światową. 73 b) Zniszczenia w przemyśle drzewnym powstałe w czasie działań wojennych.78 c) Funkcjonowanie zakładów przemysłudrzewnego w okresie wojny. 79 5
d) Funkcjonowanie zakładów chemicznych oraz prowadzących suchą destylację drewna. 85 2. Pracownicy. 87 a) Robotnicy niewykwalifikowani. 87 b) Robotnicy wykwalifikowani. 101 3. Transport. 103 a) Transport kolejowy normalnotorowy. 103 b) Koleje leśne oraz sieć drożna. 106 c) Zwierzęta pociągowe oraz sprzęt transportowy. 113 d) Transport wodny. 119 4. Zakłady przemysłu drzewnego w Białowieży. 127 5. Stan infrastruktury niemieckiej przejętej przez władze polskie. 138 Podsumowanie. 143 III: Zapotrzebowanie niemieckiej armii, gospodarki i ludności na materiał drzewny podczas I wojny światowej. 145 1. Zapotrzebowanie niemieckiej armii na drewno. 145 2. Niemiecka
gospodarka wobec deficytu drewna oraz surowców pochodzenia leśnego. 156 a) Branża drzewna przed wojną. 156 b) Gospodarcze przygotowania Niemiec do wojny. 160 c) Zapotrzebowanie niemieckiej gospodarki na drewno oraz surowce pochodzenia leśnego podczas wojny. 162 3. Potrzeby ludności cywilnej w zakresie materiału drzewnego. 178 Podsumowanie. 191 IV: Szacunki strat w lasach ziem polskich pod okupacją niemiecką w okresie 1914-1919. 193 1. Lesistość obszaru ziem polskich w początkowym okresie niemieckiej okupacji. 193 a) Generalne Gubernatorstwo Warszawskie. 193 b) Obszar Głównodowodzącego Wschodu (Ober Ost). 199 2. Szacunki strat w drzewostanach prowadzone w latach 1915-1919. 204 3. Straty w drzewostanach skarbowych. Eksploatacja i dewastacja. 209 6
4. Straty surowcowe w lasach prywatnych. 232 5. Eksploatacja gospodarcza Puszczy Białowieskiej.236 6. Aspekty finansowe wojennej eksploatacji lasów. 244 7. Ocena niemieckiej gospodarki leśnej na obszarach okupowanych. 251 Podsumowanie. 254 V: Fauna lasów ziem polskich pod niemieckim zarządem okupacyjnym. 257 1. Stan pogłowia dzikiej zwierzyny przed I wojną światową. 257 a) Królestwo Polskie. 257 b) Zachodnie gubernie rosyjskie.264 2. Wpływ wojny na świat zwierząt.270 3. Niemieckie ustawodawstwo łowieckie. 276 a) Generalne Gubernatorstwo Warszawskie. 276 b) Obszar Głównodowodzącego Wschodu (Ober Ost). 281 c) Stosowanie niemieckiego prawa łowieckiego w praktyce.29 4. Białowieskie polowania elitarne. 296 5.
Kłusownictwo. 301 Podsumowanie. 309 VI: Wpływ wojny na stan środowiskowy lasów ziem polskich oraz zagadnienie ochrony przyrody. 311 1. Wpływ wojny na środowisko naturalne lasów ziem polskich. 311 2. Wpływ wojny na zwierzostan. 316 3. Opieka i ochrona przyrody na terenie państw zaborczych oraz wpływ I wojny światowej na debatę wokół środowiska naturalnego w Polsce międzywojennej. 322 a) Działania na rzecz opieki oraz ochrony przyrody przed I wojną światową na terenie państw zaborczych.322 b) Wpływ I wojny światowej na postrzeganie tematyki ochrony przyrody w Polsce międzywojennej. 329 Podsumowanie. 341 7
Zakończenie. 343 Aneks.353 Fotografie.357 Spis tabel. 371 Wykaz skrótów. 373 Wykaz źródeł i literatury. 375 Streszczenie. 409 Summary. 415
Bibliografia Źródła 1. Archiwalia Archiwum Akt Nowych w Warszawie Zespół: Główny Urząd Likwidacyjny; sygnatury: 327, 328, 342, 762, 1230. Komisja Rewindykacyjna; sygnatury: 29, 135, 222, 223, 225, 226, 335, 1133, 1134, 1137, 1139 1216, 1222. Komitet Narodowy Polski; sygnatury: 318, 596, 601, 691, 1116. Towarzystwo Straży Kresowej; sygnatury: 310, 311. Rada Główna Opiekuńcza w Warszawie; sygnatury: 5, 7, 37, 80, 103, 819, 833, 1284, 1291, 1293, 1305. Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie Zespół: Szef Administracji przy Generał-Gubernatorstwie Warszawskim; sygnatury: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 24, 50. Cesarsko-Niemieckie Generał Gubernatorstwo w Warszawie, sygnatury: 1, 73. Archiwum Państwowe w Białymstoku Zespół: Dyrekcja Lasów Państwowych Okręgu Białostockiego; sygnatury: 142, 181. Archiwum Państwowe w Częstochowie Zespół: Nadleśnictwo Herby; sygnatury: 2. Nadleśnictwo Łobodno; sygnatury: 1. Archiwum Narodowe w Krakowie Zespół: Naczelny Komitet Narodowy; sygnatury: 69, 70, 85. Archiwum Państwowe w Łomży Zespół: Kreisamtes Kolno; sygnatury: 27, 30. Kreisamt Mazowieck; sygnatury: 2, 3. Archiwum Państwowe w Płocku Zespół: Akta Miasta Płocka; sygnatury: 21767. Cesarsko-Niemiecki Zarząd Cywilny w Płocku; sygnatury: 34.
Archiwum Państwowe w Pułtusku Zespół: Kasa Powiatowa w Makowie; sygnatury : 1. Archiwum Państwowe w Tomaszowie Mazowieckim Zespół: Urząd Leśny Lubochnia; sygnatury: 281. Archiwum Państwowe w Suwałkach Zespół: Leśnictwo Balińskie guberni suwalskiej; sygnatury: 25. Nadleśnictwo Krasne; sygnatury: 43. Tymczasowa Rada Obywatelska Okręgu Suwalskiego i Zarząd Rady Ludowej Okręgu Suwalskiego 1918-1920; sygnatury: 5, 6. Archiwum Nauki Polskiej Akademii Nauk i Polskiej Akademii Umiejętności w Krakowie Zespół: Państwowa Rada Ochrony Przyrody; sygnatury: 1, 14, 55, 55a, 55b, 55c, 87, 90, 91, 135, 136, 225, 246, 252, 256,259. Archiwum Polskiej Akademii Nauk w Poznaniu Materiały Edwarda Schechtela; sygnatury: 7. Materiały Tadeusza Vetulaniego; sygnatury: 6. Archiwum Diecezjalne w Drohiczynie Zespół: Kronika Parafii Rzymskokatolickiej w Boćkach; Wielka Wojna. Wspomnienia księdza Jana Werpachowskiego. Archiwum Dziekana Dekanatu Bielskiego; sygnatury: XI/Cz.2. Pisma niemieckie. Archiwum Diecezjalne w Łomży Zespół: Parafie I; sygnatury: 309. Archiwum Ośrodka Kultury Leśnej w Gołuchowie W. Sieradzki, Z białowieskich kolejek leśnych lat 1932-1938 Zespół XXVI-39; Szkic kolejek leśnych w Płocicznie. Archiwum Muzeum Ziemi Augustowskiej Pamiętnik Piotra Halickiego S. Szymański, Dzieje szarego człowieka z Puszczy Augustowskiej Pamiętnik Jana Grajewskiego Relacja Stanisława Ostrowskiego Z. Stankiewicz. Wspomnienia Biblioteka Białowieskiego Parku Narodowego E. Wagner, Wspomnienia myśliwskie 1880-1958 376
Litevos Valstybes Istorijos Archyvas (Litewskie Archiwum Historyczne w Wilnie) Fond nr 641; sygnatury: 697b, 699, 713, 734, 965, 966, 967, 971, 975, 978. Lietuvos Centrinis Valstybés Archyvas (Litewskie Archiwum Centralne w Wilnie) Fond nr 13; sygnatury: 414. Fond 149; sygnatury: 16, 25, 151, 153, 173. Bayerisches Hauptstaatsarchiv Monachium (Główne Archiwum Miejskie w Mona chium) Zespół: Nachlas Escherich; sygnatury: 81, 82, 83. Geheimes Staatsarchiv Preußischer Kulturbesitz (Tajne Archiwum Dziedzictwa i Kultury Pruskiej w Berlinie) Zespół: Justiz Ministerium, Rep. 135; sygnatury: 6211. Oberhofmarschall, Rep. 113; sygnatury: 1129. Bundesarchiv-Militärarchiv Freiburg im Breisgau (Archiwum Wojskowe we Freiburgu Bryzgowijskim) Zespół: Kaiserliches Generalgouverment Warschau 1915-1918; sygnatury: PH 30-11/61. Verwaltungsgebiet des Oberbefehlshabers Ost; sygnatury: PH-III/4, PH-III/13. Militärgeschichte Sammlungen, sygnatury: 10812 (Ernst von Chrismar. Meine Erlebnise im Weltkrieg 1914-1918). Zbiory Uniwersytetu Humboldtów w Berlinie Korespondencja Eduarda Meyera online: https://www.geschichte.hu-berlin.de/de/bereiche-und-lehrstuehle/alte-geschichte/downloads/briefwechsel-meyer/rosine/1894.pdf/ [dostęp 2.05.2020] Deutsch-Russisches Projekt Digitalisierung deutscher Dokumente in Archiven der Russischen Föderation Akte nr 62, Abschrift des Kriegstagesbuch nr 6, k. 7-8, 16-17 online: https://tsamo.germandocsinrussia.org/de/nodes/74-akte-62-ktb-abschrift-des-staffelstabes-nr- 171#page/l/ mode/grid/zoom/1 [dostęp 20.02.2021]. Akte nr 78, Wasserstraßen, k. 7 online:
https://tsamo.germandocsinrussia.org/de/nodes/90-akte-78-gro-er-generalstab-abteilung-7-denkschrift-die-befestigte-stellung-von-grodno# page/13/mode/inspect/zoom/6 [dostęp 22. 02. 2021]. 2. Publikowane opracowania źródłowe Beiträge zur Naturdenkmalpflege Herausgegeben von H. Conwentz. Heft 3. Bericht über die 1 .Konferenz für Naturdenkmalpflege in Preußen, am 5. Dezember 1908. Bericht über die Staatliche Naturdenkmalpflege in Preußen im Jahre 1908 von Herausgeber, Berlin 1909. 377
Bekanntmachung über Druckpapier. Vom 19. Juni 1918, „Reichskriegsblatt. Sammlung der Kriegsreichtlichen Bestimmungen des Reichs und der Bundesstaates”, 1918, heft 8. Bericht über die XXII. Tagung (Kriegstagung) des Deutschen Forstwirtschaftsrates zu Berlin 28-30 März 1916, Berlin 1916. I. Bericht über des Einrichtung und Entwickelung der Verwaltung der Etappen-Inspektion 12 bis zum 1. Januar 1916, Grodno 1916. II. Bericht über die Deutsche Verwaltung Grodno vom 1. Januar bis 31. März 1916, Grodno 1916. III. Bericht über die Deutsche Verwaltung Grodno vom 1. April 1916 bis 30. Juni 1916, Grodno 1916. Bialowies in deutscher Verwaltung. Erste Heft, Berlin 1917. Bialowies in deutscher Verwaltung. Zweites Heft., Berlin 1917. Bialowies in deutscher Verwaltung. Drittes Heft, Berlin 1918. Bialowies in deutscher Verwaltung. Viertes Heft, Berlin 1918. Bialowies in deutscher Verwaltung. Fünftes Heft, Berlin 1919. Das Land Ober Ost, Berlin 1917. Dekret o utworzeniu Głównego Urzędu Likwidacyjnego, „Dziennik Praw”, 1919, nr 12, poz. 132. Dziennik Rozporządzeń dla Jenerał Gubernatorstwa Warszawskiego. Dziennik Rozporządzeń zarządu w Suwałkach. Dziennik Urzędowy dla obwodu administracyjnego Cesarsko-Niemieckiego Prezydium Policji w Łodzi. Dritter Verwaltungsberichts der Etappen-Inspektion der Armee-Abteilung Woyrsch 1. April 1917 bis 30. September 1917, Warszawa 1917. Dwa lata Ligi Popierania Turystyki. Sprawozdanie z działalności Ligi Popierania Tury styki za okres od 15 czerwca 1935 r. do 30października 1937 r, Warszawa 1937. Ersten Verwaltungsbericht der Etappen-Inspektion Bug vom 1.
Oktober 1916 bis 31. März 1917, Warszawa 1917. Ersten Verwaltungsbericht der Etappen-Inspektion der Armee Abteilung Woyrsch 25. Sep tember 1915 bis 31. Oktober 1916, Warszawa 1916. Feld-pionierdienst aller Wassen, Berlin 1911. W. Franz, Deutsche Arbeit im Urwald Bialowies. Nach einem Bericht, Berlin 1917. W. Franz, Deutsche Arbeit im Urwald Bialowies. Nach einem zweiten Bericht, Berlin 1918. Gazeta Urzędowa dla Powiatu Kutnowskiego i Gostyńskiego. Gazeta Urzędowa dla Powiatów Łowickiego i Sochaczewskiego. Gazeta Urzędowa Powiatu Mińsko-Mazowieckiego. Gazeta Urzędowa Powiatu Nowo-Mińskiego. Großer Bilder Atlas des Weltkrieges, Monachium 1916. Handbuch von Polen. Beiträge zu einer allgemeinen Landeskunde, red. E. Wunderlich, Berlin 1917. 378
Informator Powszechny Rzeczypospolitej Polskiej za kalendarzem na rok 1925. Rok IV, Kraków 1925. Instrukcja żywicowania sosny, Toruń 1945. Kaiser Wilhelm II. als Oberster Kriegsherr im Ersten Weltkrieg: Quellen aus der militä rischen Umgebung des Kaisers 1914-1918, red. H. Afflerbach, Monachium 2005. Księga Pamięci Żydów Augustowskich, tł. Μ. Polit, Μ. Sommer, red. К. Zięcina, R. Korąkiewicz, Z. Mierzejewski, J. Stolarska, U. Zalewska, Szczecin 2022. Księga Pamięci Żydów Sokolskich, tł. W. Daszuta, Szczecin 2021. Litwa za rządów księcia Isenburga, Kraków 1919. Mapa Sieci Kolei Żelaznych Państwa Polskiego z 1920 r. online: atlas kolejowy.net/ mapy/?/map=0 [dostęp 8.05.2020]. Mapa Przeglądowa Lasów Państwowych Rzeczypospolitej Polskiej z 1933 r.; online: https:// pbc.biaman.pl/dlibra/publication/16959 [dostęp 23.08.2019] Militärverwaltung Litauen Geschäftsübericht. 1. Mai 1918, Kowno 1918. L. Mitkiewicz, Litwa i Polska. Stosunki wzajemne do roku 1939, red. W. Rezmer, To ruń 2018. Niemiecka instrukcja o fortyfikacji palowej, tł. S. Rowecki, Warszawa 1925. O rejestracji strat wojennych przez własność ziemską poniesionych, Warszawa 1915. Powszechny Atlas Geograficzny, red. E. Romer, Warszawa 1928. Przemówienie Jana Sztolcmana z paryskiego kongresu ochrony przyrody w 1923 r, tł. P. Daszkiewicz, online: http://www.zubry.com/pliki/historia [dostęp: 2.04.2019]; Przepisy o polowaniu w Guberniach Królestwa Polskiego wydane do czasu zatwierdze nia przepisów o polowaniu dla całego Cesarstwa, Warszawa 1914. Regulaminy i przepisy. Wojska techniczne. Polowa służba saperska. Umocnienia
połowę, Berlin 1917. Rocznik Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego, Warszawa 1912 r. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 21 lipca 1922 r. w przedmiocie rozciągnięcia na Ziemię Wileńską mocy obowiązującej rozporządzenia dotyczącego organizacji zarządu lasów państwowych, „Dziennik Ustaw”, 1922, nr 64, poz. 573 [online] https://sip.lex.pl/ akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/rozciagniecie-na-ziemie-wilenska-mocy-obowiazujacej-16879642/par-2, dostęp 14.11.2022. S. Rowecki, Umocnienie połowę, Warszawa 1919. Sprawozdanie z Ii-go Ogólnego Zjazdu Leśników Polskich w dniach 16—18 sierpnia 1919 r, w Warszawie, „Las Polski”, 1921, nr 3/4. Sprawozdanie z działalności administracji lasów państwowych i władz ochrony przyrody za okres 1919-1923, Warszawa 1927. Statut Międzynarodowego Towarzystwa Ochrony Żubra, Wiedeń 1926. Stellungsbau vom Juni 1916, Berlin 1916. Ustawa Warszawskiego Oddziału Towarzystwa Opieki nad Zwierzętami, Warszawa 1868. H. Werder, Kochbuch für den Schützengraben, Berlin 1915. 379
Wielka Wojna i kres zaboru rosyjskiego. Wybór materiałów źródłowych obrazujących stan Białegostoku w łatach 1914-1915, red. W. Wróbel, W. Szwed, Białystok 2017. Viertel Verwaltungsbericht der Deutschen Verwaltung Grodno vom 1. Juli 1916 bis 30. September, Białystok 1916. Viertel Verwaltungsbericht der Deutschen Verwaltung Białystok Juli-September 1916, Białystok 1916. Verwaltungsbericht der Militärverwaltung Białystok-Grodno fur die Zeit vom 1. April bis 30. September, Białystok, 1917. Verwaltungs-Bericht der Militärverwaltung Litauen für die Zeit 1. April bis 30. Septem ber 1917, Kowno 1917. Verwaltungsbericht der Militärverwaltung Białystok-Grodno für die Zeit vom 1. Oktober 1916 bis 1. April 1917, Białystok 1917. Verwaltungsbericht der Militärbezirksverwaltung Litauen-Süd in Bialystok für die Zeit vom 1. April bis 30. September 1918, Białystok 1918. Verwaltungsbericht Militärkreisverwaltung Suwałki für die Zeit vom 1. Oktober 1917 bis 31. März 1918, Margrabowa 1918. Zarządzenie nr 119 Prezesa Rady Ministrów z dnia 27 grudnia 1962 r. ws. zmiany i usta lenia nazw niektórych miejscowości i obiektów fizjograficznych, online: http://isap.sejm. gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WMP19630030006 [dostęp 17.02. 2021]. Zweiter Verwaltungsbericht der Etappen-Inspektion der Armee Abteilung Woyrsch. 1. No vember 1917 bis 31. März 1917, Warszawa 1917. Zweiter Verwaltungsbericht der Etappen-Inspektion Bug vom 1. April 1917 bis 30. Sep tember 1917, Warszawa 1917. 3. Prasa Dziennik Powszechny Gazeta Białostocka Gazeta Leśna i Myśliwska Gazeta Pułtuska Gazeta Toruńska Gazeta Zgierska
Goniec Częstochowski Grodnoer Zeitung Ilustrowany Kurier Codzienny Łowiec Łowiec Polski Łowiec Wielkopolski Przyjaciel Zwierząt Przyroda Polska Tygodnik Ilustrowany 380
Streszczenie Niemiecka administracja okupacyjna niemal od samego początku wojny poświęcała tematyce leśnictwa dużo uwagi. Wynikało to głównie z planów eksploatacji drzewostanów, z których surowiec potrzebny był nie tylko na froncie, ale również w niemieckich zakładach przemysłowych. W pierwszej fazie okupacji tereny zalesione trafiały pod zarząd służb etapowych. Kolejny krok stanowiło utworzenie niezależnej względem struktur armijnych admi nistracji. Celem tych działań było nie tylko zintensyfikowanie eksploatacji drzewostanów, ale roztoczenie nad nimi większej kontroli. Zarówno na ob szarze GGW, jak również Ober Ost, ogólny schemat administracji leśnej przedstawiał się podobnie. Na czele całości struktur stał centralny organ (Wydział Leśny lub Wojskowy Zarząd Leśny), kierujący pracą instytucji tere nowych. Władze GGW oraz Ober Ostu również w podobny sposób reali zowały politykę kadrową względem instytucji zajmujących się leśnictwem. Starano się przede wszystkim zatrudniać osoby posiadające odpowiednie kwalifikacje zawodowe, lecz ze względu na braki kadrowe nie zawsze to się udawało. Dlatego też niemiecka administracja bardzo często sięgała po pozo stałych w kraju miejscowych urzędników. Eksploatacja surowca drzewnego na okupowanych ziemiach polskich była prowadzona przez szereg różnych instytucji. Należały do nich administracja okupacyjna (służby leśne), formacje armijne (pionierzy, służby kolejowe) oraz niemieckie prywatne przedsiębior stwa (firmy handlowe i konsorcja). Te ostatnie bardzo często wykorzystywały nadążającą się koniunkturę do realizacji własnych celów.
Działające przed I wojną światową na obszarze Królestwa Polskiego oraz zachodnich guberni państwa rosyjskiego zakłady zajmujące się przetwórstwem surowca drzewnego, nie dysponowały dużym potencjałem produkcyjnym. Największe znaczenie posiadały tartaki, będące jednocześnie najbardziej zme chanizowanymi przedsiębiorstwami tej branży. Wojna przyczyniła się do dużych strat w infrastrukturze, wynikających głównie z ewakuacji zakładów w głąb Rosji. Władze niemieckie, zdając sobie sprawę ze znaczenia, jakie w gospodarce wojennej może odegrać przemysł drzewny, zdecydowały się na odbudowę oraz wznowienie produkcji szeregu przedsiębiorstw. Ponadto staraniem okupacyjnej administracji powstały dziesiątki nowych zakładów 409
(wyposażonych nierzadko w nowoczesny park maszynowy). Podobna sytua cja miała miejsce w przypadku infrastruktury transportowej. Władze niemiec kie poczyniły ogromne inwestycje m.in. budując linie kolei normalnotorowej, tworząc rozległą sieć kolejek wąskotorowych, czy też przeprowadzając akcję naprawy dróg oraz regulacji szlaków wodnych. Całość oddanej do użytku przez niemieckie władze okupacyjne infrastruktury wykorzystywano do pro wadzenia eksploatacji gospodarczej m.in. pozyskiwania surowca drzewnego. Drugim, równie ważnym czynnikiem, była dostępność siły roboczej tj. pra cowników wykwalifikowanych oraz robotników fizycznych. Zarówno w jed nym, jak i drugim przypadku, przez cały okres wojny występował poważny deficyt. Skutkiem tego administracja okupacyjna zdecydowała się na wpro wadzenie obowiązku pracy, stosując jednocześnie przymusowe wcielanie do różnych formacji robotniczych. Działania te przyniosły jednak ograni czone efekty. Istotną kwestią stanowiło również pozyskanie siły pociągowej. Zazwy czaj w tym celu wykorzystywano konie, chociaż równie dobrze sprawdzały się także woły. Liczba zwierząt pociągowych była jednak zawsze ograni czona. Koni, czy też wołów potrzebowano nie tylko w leśnictwie, ale rów nież w sektorze rolnym oraz przede wszystkim na froncie. Władze niemieckie, starając się rozwiązać problem z dostępnością siły roboczej w leśnictwie, za częły wprowadzać do użytku samochody ciężarowe, ciągniki, mechaniczne piły spalinowe oraz napędzane silnikami wyciągarki do drewna. W okresie I wojny światowej drewno było szeroko wykorzystywane na potrzeby
niemieckiej gospodarki wojennej. Największe ilości surowca tra fiały na front oraz do zakładów przemysłowych. Walki pozycyjne wymagały nieustannych dostaw drewna, które wykorzystywano do budowy umocnień oraz obiektów infrastruktury frontowej. Poza tym żołnierze potrzebowali także ogromnych ilości opału. Z kolei dostawy drewna przeznaczonego dla niemieckiego przemysłu skupiały się przede wszystkim na branży górniczej oraz chemicznej. Pierwsza z wymienionych potrzebowała materiału do bu dowy szybów oraz chodników, ponieważ wydobycie węgla w okresie wojny stanowiło kluczowy element funkcjonowania niemieckiej gospodarki wojen nej. Nie mniej ważne stawały się również dostawy do zakładów chemicznych. Sektor ten wytwarzał m.in. celulozę, alkohol metylowy, czy też produkty oparte na żywicy. Kolejnym sektorem wykorzystującym znaczne ilości drew na była branża kolejowa. Budowa nowych lub naprawa dotychczasowych połączeń wymagała drewnianych podkładów kolejowych. Dostawy materiału drzewnego na potrzeby frontu oraz przemysłu odbywały się kosztem ludno ści cywilnej. Problem ten dotyczył zarówno obywateli Niemiec, jak również mieszkańców okupowanych regionów ziem polskich. 410
Niemieckie lasy w większości mogły zapewnić potrzebny materiał drzew ny, lecz eksploatację utrudniał deficyt siły roboczej (zarówno ludzi i koni). Dodatkowe utrudnienie stanowiła brytyjska blokada morska oraz częściowe zatrzymanie importu surowca z innych krajów. Trudności z pozyskaniem surowca z rodzimych lasów oraz ograniczenie możliwości importu, zmusza ły władze niemieckie do większego zaangażowania sił oraz środków w orga nizację eksploatacji drzewostanów na okupowanych terenach na wschodzie. Wydarzenia lat 1914-1919 w znacznym stopniu przyczyniły się do zu bożenia potencjału leśnego II Rzeczypospolitej. Ubytek surowca drzewnego w rozmiarze przekraczającym 40 min m3 był ogromy i negatywnie wpłynął na funkcjonowanie gospodarki leśnej odradzającego się państwa polskiego. W tym wypadku należy podkreślić, że szacunki te dotyczą wyłącznie lasów skarbowych i zostały wykonane na bazie analiz przygotowanych na początku lat dwudziestych przez Departament Leśnictwa. Zdecydowanie trudniej okre ślić wielkość zniszczeń powstałych w okresie wojny w dobrach prywatnych. Tylko nieliczni właściciele sporządzali szacunki strat, a te, które powstały, budzą spore wątpliwości względem ich wiarygodności. Dużo wskazuje jed nak na to, że drzewostany prywatne w okresie I wojny światowej doznały nie mniejszych szkód aniżeli lasy państwowe. Ponadto nie należy zapominać również o pośrednich skutkach działań wojennych, które przez szereg kolej nych lat oddziaływały na stan lasów oraz prowadzonych prac gospodarczych. Przykładem tego może być gradacja szkodliwych owadów, która stanowiła efekt
niewłaściwej gospodarki leśnej. Początki niszczycielskiej fali miały miejsce jeszcze w czasie trwania konfliktu, lecz kulminacja nastąpiła na po czątku lat dwudziestych. Skala zniszczeń w surowcu drzewnym danego regionu uzależniona była od kilku czynników. Należały do nich m.in. intensywność oraz czas trwania działań wojennych, dostępność infrastruktury technicznej (głównie sieci ko lejowej) oraz siły roboczej. O ogólnej skali zniszczeń w lasach decydował również zapas surowca. W regionach, gdzie drzewostany były zasobniejsze w drewno, notowano zdecydowanie większe straty. Biorąc pod uwagę całość zniszczeń wyrządzonych w lasach ziem polskich, należy również pamiętać o dewastacjach, za które odpowiadała ludność cywilna. Zniszczenia drzewo stanów, spowodowane grabieżami oraz karczunkiem, osiągnęły w szcze gólności duże rozmiary na obszarach późniejszych Kresów Wschodnich II Rzeczypospolitej. Jedną z głównych przyczyn prowadzących do zubożenia potencjału surowcowego drzewostanów była prowadzona przez okupantów eksploatacja gospodarcza. W przypadku GGW sięgnęła ona rozmiaru co naj mniej 9,5 min m3 drewna. Biorąc pod uwagę poziom lesistości regionu, się gający zaledwie ok. 13%, to ilość pozyskanego przez okupantów materiału drzewnego uznać należy za bardzo dużą. Wynikało to m.in. ze sposobu pro- 411
wadzenia eksploatacji, która miała bezwzględnie rabunkowy charakter. Stanu tegonie mogły zmienić nawet realizowane niekiedy na dużą skalę prace nad odnowieniem drzewostanów. Stan pogłowia zwierzyny dzikiej na obszarze ziem polskich tuż przed wy buchem I wojny światowej przedstawiał się nierównomiernie. Tereny położone w granicach Królestwa Polskiego obfitowały przede wszystkim w zwierzynę drobną (szczególnie majątki prywatne). Dużo gorsze rezultaty osiągali myśli wi polujący na zwierzynę grubą. Wyjątek stanowiły carskie dobra położone w okolicach Spały. Zdecydowanie lepsze rezultaty osiągali myśliwi polujący na obszarach zachodnich guberni państwa rosyjskiego, gdzie powszechnie występowały m.in. jelenie, sarny, dziki, daniele oraz łosie. Wyjątkowe miej scem na mapie carskiego imperium stanowiła Puszcza Białowieska, znana z dziko żyjącego tam stada żubrów. Zapoczątkowane w sierpniu 1914 r. działania wojenne wyrządziły ogromne spustoszenie w świecie fauny ziem polskich. Straty w pogłowiu zwierzyny dzikiej spowodowane były głównie długotrwałym stacjonowaniem wojsk i masowym odstrzałem prowadzonym przez żołnierzy. Bardzo duży udział w zdewastowaniu świata fauny miała także uprawiająca kłusownictwo ludność cywilna. W przypadku Puszczy Białowieskiej spustoszenie w zwierzostanie wynikało nie tylko z praktyko wanego przez żołnierzy oraz miejscową ludność kłusownictwa, ale również z zorganizowanego w sierpniu 1915 r. przez niemieckie dowództwo polo wania, mającego na celu uzupełnienie zapasów żywnościowych. Niemieckie władze okupacyjne dość szybko uregulowały zasady dotyczące
organizacji po lowań. Przepisy obowiązujące w GGW oraz Ober Ost były w dużym stopniu podobne. Regulacje nierzadko odwoływały się do ustawodawstwa rosyjskiego sprzed wojny. Ważnym punktem na mapie okupowanych przez niemieckie wojska obszarów była Puszcza Białowieska. Ze względu na bytujące tam żubry obszar ten objęty został specjalnym ustawodawstwem, które przede wszystkim chronić miało te zwierzęta. Stojący na czele Wojskowego Zarządu Leśnego w Białowieży (Militärforestverwaltung Bialowies) dr Georg Esche rich podejmował energiczne działania na rzecz walki z kłusownictwem. Nie przeszkadzało to jednak w organizowaniu polowań, zarówno o charakterze gospodarczym, jak również będących rozrywką dla członków niemieckich elit. W tym drugim przypadku łupem myśliwych padały także żubry. W cza sie wojny wśród białowieskich mateczników polowali m.in. Wilhelm II, Hindenburg oraz Karol Habsburg. Zwierzostan ziem polskich ucierpiał szcze gólnie tuż po zakończeniu działań zbrojnych w listopadzie 1918 r. Odpo wiedzialnymi za ten stan byli głównie mieszkańcy rodzimych wsi, którzy ratując się przed głodem dziesiątkowali populację dzikich zwierząt. Prawdzi wą tragedią dla świata fauny lasów ziem polskich stała się bez wątpienia za głada białowieskich żubrów. 412
Działania wojenne oraz niemiecka polityka okupacyjna z lat 1914-1919 wywarły głęboki wpływ na stan gospodarczo-przyrodniczy lasów ziem pol skich oraz funkcjonowanie przemysłu drzewnego. Bilans zysków i strat, biorąc pod uwagę ubytek surowca w drzewostanach, zdziesiątkowanie populacji zwierzostanu, negatywne zmiany środowiskowe, ale również rozbudowę za kładów przemysłu drzewnego oraz infrastruktury transportowej, wypadał zdecydowanie na niekorzyść. W tym wypadku nawet liczne inwestycje zreali zowane przez władze okupacyjne nie rekompensowały strat wynikających z dewastacji lasów. Najbardziej zdewastowanym, zwartym kompleksem lasów państwowych była Puszcza Nalibocka. Duże zniszczenia odnotowywano również w Puszczy Knyszyńskiej oraz Augustowskiej. Powstałe w wyniku działań wojennych dewastacje w środowisku leśnym, przyczyniły się do rozwoju prac na rzecz opieki oraz ochrony przyrody. Już na początku lat dwudziestych szereg naukowców, związanych głównie z ga licyjskimi ośrodkami naukowymi (Uniwersytet Jagielloński, Uniwersytetu Franciszkańskiego we Lwowie, Akademia Umiejętności w Krakowie), rozpo częło starania mające na celu stworzenie kompleksowego systemu ochrony środowiska naturalnego w odrodzonym państwie polskim. Zaangażowanie wielu przyrodników na rzecz przyrody wzbudziło zainteresowanie opinii pu blicznej i stymulowało inicjatywy społeczne. Wpływ na ochronę środowiska naturalnego wywarły prace badawcze prowadzone w okresie wojny przez niemieckich uczonych. Niektóre ich dokonania należały wręcz do prekursor skich. Szczególnie szeroko zakrojone inicjatywy badawcze
prowadzono na terenie Puszczy Białowieskiej. Niezwykle ważnym wydarzeniem, które niepo miernie zaważyło na przyszłości działań na rzecz środowiska przyrodniczego w Polsce było utworzenie w lasach białowieskich tzw. parku natury. Obszar ten w kilkanaście lat później dał początek Białowieskiemu Parkowi Narodowemu. 413
Summary The German occupation of the Polish lands began already in August 1914. The first occupation structures were created by the command of individual armies. At the rear of the fighting troops, the rear units were arranging the base, the so-called „staging area”, with the main aim of supplying the fighting armies. There was an inspector at the head of the staging areas. They were divided into staging areas commands. In addition to tasks related to military supplies, the inspectors also had to manage the administration of the occupied areas. As it was extremely cumbersome, the German authorities established an occupation civil board soon. In August 1915, the General Government of Warsaw was established on the occupied territories of the Kingdom of Poland. The establish ment of this administrative unit was a decision made not only by politicians and military personnel, but also by German entrepreneurs, who wanted to influence the exploitation of the occupied areas and to take over the local com mercial markets. In the area of the General Government of Warsaw, there was both a civil board subordinate to the authorities in Berlin and a military bo ard, accountable only to German generals. The civil board was responsible for supervising the occupied areas, economic exploitation and taking care of the transport network. As part of the civil board, a forestry department was esta blished, responsible for the administration of the forested areas and exploita tion. The local institutions of the forestry department were forest inspectorates, which were divided into forest
districts. The inspectorate was always headed by a person with appropriate training in the field of forestry. Due to the fact that the Russians destroyed the documentation during the evacuation, the German authorities had to create the forestry administration structure from scratch. The staff consisted mainly of German foresters, mostly wounded war veterans. At lower levels, the German authorities also employed Polish and Russian foresters, who remained in the country. The treasury forests, abandoned by owners, as well as donation forests, were under direct German administration. The latter were estates, which were donated to Russian officials and military personnel for their merits. The private forests were under the control of the ir former owners. The Germans paid for the timber they exported from them,
however, the owner could not refuse to sell the raw material, as the property would at that point be under compulsory administration. Further to the east, there was a second occupation region called Ober Ost. Only the military ad ministration was in charge of this area, given that it was justified to have been close to the front. The region was divided into several districts. There was a separate forestry department next to each of them, which was composed of forestry inspectorates. An autonomous military forestry administration esta blished in the area of the Białowieża Forest was directly subordinated to the Ober Ost authorities. It was headed by Georg Escherich, a Bavarian forester. The Białowieża Forest was a huge reservoir of timber, but it lacked the techni cal infrastructure that needed to be developed there (sawmills, forest railways). There were many Russian deserters in the forests, which made exploitation more difficult. In order to be able to control the situation, a strong and centrali zed government was needed in Białowieża. In addition, for propaganda reasons, the Germans wanted to protect the bison in that region, the extermination of which would have had a negative impact on their reputation. In the period preceding the outbreak of the First World War, the timber industry was very poorly developed within the Polish lands. The majority of landowners who held forests, being satisfied with the sale of the raw material to Germany, chose not to invest in infrastructure. It was mainly influenced by German customs policy. The authorities of this country
introduced high customs duties on the products made of timber, at the same time exempting untreated wood from duties. As a result, the timber industry on the Polish lands lacked comprehensive infrastructure. The largest timber industry plants (mainly furni ture industry) were located near Warsaw and Łódź. During the war, the German occupation authorities very often used private sawmills to process raw timber. Frequently, the entire infrastructure was under compulsory administration. It usually happened in the absence of the owner of a given estate, who had left for Russia before the German army encroachment. Sawmill owners who rema ined on the site continued to manage their property, often carrying out dozens of orders for the benefit of occupation authorities. In this case, the Germans paid for the works carried out, but a significant part of the income of the sawmill owners was absorbed by the income tax established by the occupation autho rities. Private sawmills also sold the processed raw material to civilians, pre viously buying material from government forests administered by the German authorities. German administration often set up their own sawmill enterprises as well. Machinery for the plants was imported from the occupied territories of France and Belgium. However, those were not just the sawmills themselves, but also power stations and thermal decomposition plants producing, for exam ple, wood spirit and pine tar. The largest plants of this type were developed at the edge of the Białowieża Forest in Hajnówka. The creation of large timber 416
processing enterprises in occupied areas resulted from cost savings, as it was cheaper to set up plants from scratch in places where the raw material was available, than to transport the timber to Germany. In the case of Białowieża, high availability of timber from deciduous trees needed for the thermal de composition was a significant factor. The transport of timber constituted a very serious problem. It always entailed considerable costs, therefore, before the war most of the timber was transported by waterways, which was the cheapest solution. Intentionally, the main centres of the German timber industry, i.e. Bydgoszcz, Tylża and Memel, were located near the rivers. Before the war, the Neman River was of the greatest importance for the transport of timber, through which several million cubic metres of raw material were delivered from Russia to Germany each year. Although water transport was cheap, it was very slow and dependent on weather conditions. Consequently, during the war, the occupation authorities recommended transporting timber by rail. This solution was definitely more expensive but, at the same time, more reliable and faster. Another problem was the lack of manpower to work in the forest. Many inhabitants of the lands occupied by the Germans were conscripted into the Russian army. In addition, during the fighting, around one million people were evacuated from the Polish lands deep into Russia. The German autho rities employed the inhabitants of the occupied territory to work in the forest, often paying them high wages. Moreover, prisoners of war and people
convic ted of various crimes were sent to work there. In addition, the German autho rities formed special labour battalions, operating on the basis of forced labour. Before the outbreak of the war, the forests of Polish lands were heavily exploited, and the raw material sourced there was sent mainly to Germany. In particular, it concerned private forests, which in some cases were badly damaged. Regardless of that, the Polish territory was rich in forests. It was particularly true of the eastern areas. According to the predictions of many German politicians and military personnel, the coming war was to last several months. As early as in 1915, it was known that it would take much longer. As the front constantly needed new raw materials, consequently, the economic needs were increasing. This also applied to timber. The German forests could supply the needs of the front to a large extent, but the country itself lacked labour force. Therefore, the German authorities decided to exploit the forests in the occupied area. Timber was needed at the front in order to build fortifica tions, various buildings, repair roads, railway networks (sleepers) and bridges destroyed by the Russians. In addition, large amounts of timber were used as fuel for the troops stationed. By taking the raw material from the forests, the soldiers themselves contributed to the enormous damage. It was no coinciden ce that the greatest destructions of the forest complexes concerned the regions where troops were stationed for a longer time. Civilians needed timber as well, 417
both for the reconstruction of destroyed houses and in the form of firewood. The inhabitants of the country were buying timber from the German autho rities, however, thefts in the forests were very frequent. It was particularly the case at the end of the war, when the regime of the occupation authorities weakened. By stealing timber, civilians contributed to considerable damage to the forests. Such damage was also due to fighting, mainly by a shellfire. The clashes themselves contributed to the outbreaks of fires, which consu med hundreds of hectares of forests. Apart from timber, the forests served as a source of resin, mushrooms, herbs and forest fruits. The overall damage to the tree stand in the state forests during the war exceeded 40 million cubic metres of raw material. These calculations were based on the works carried out by the Polish authorities (the forestry depart ment) after the war. On the other hand, it is not known how the losses in pri vate forests developed, as there are no calculations concerning this problem. Exploitation of the Polish forests involves not only flora, but also fauna. During the war, wildlife was also very badly affected. Before the war, the po pulation of wild animals on the territory of the Kingdom of Poland was not impressive. Although there were many hares, partridges and pheasants in pri vate estates where the animals were cared for, there was a noticeable shortage of large animals - deer, wild boars, fallow deer, elks. The reason for that were to be poachers and over-hunting hunters. The situation was better in the east,
where, in addition to countless wild birds and small game, there were wolves, lynxes, beavers or bears. The private forests constituting a part of huge lan ded estates, such as those owned by the Radziwiłł or Potocki families, were particularly abundant in wildlife. For some time, the German occupation autho rities hoped that the number of hunts of economic nature would be carried out on the Polish lands and that the meat thus obtained would be sent to hospi tals where injured soldiers were staying. Nevertheless, these plans could not be implemented due to the fact that, during the fighting, the animal popula tion was severely damaged. It was the result of poaching, which functioned on a huge scale. It involved the soldiers of both fighting armies, as well as civilians. Poaching did not stop with the passage of the front and continued until the end of the war. However, the German authorities made the hunting legally possible by introducing regulations in this respect in the occupied area. The regulations allowed the persons legally possessing weapons to hunt against payment. It concerned German soldiers and landowners. The regulations also introduced animal closed seasons and banned hunting for certain animal spe cies such as elks. The Białowieża Forest was a unique place. Before the war, this forest was tsarist property rather than a treasury estate. The main attraction of the Białowieża forests were the bison living there. In order to hunt in that place, it was necessary to obtain the consent of the Tsar. The Russian admini- 418
stration looked after these bison, above all protecting them from poachers. Additionally, there were works carried out to increase the population of other animals, mainly deer and fallow deer. Just before the war, there were about 10 thousand animals living in the Białowieża Forest. This was definitely too big a number, considering the lack of food for them there. As a result, the Rus sian administration had to feed the animals additionally. During the German occupation, the area of the Białowieża Forest was managed by Georg Esche rich, a German forester. The Germans introduced a very strict hunting regu lation prohibiting the bison hunting. They also fought against local poachers. A bison-shooting permit was only granted to the highest German dignitaries, including the German Emperor, princes and some military commanders. Eight such permits were issued during the occupation. Georg Escherich himself gave up the possibility of bison hunting, explaining that he would feel remorse about that. At the end of 1918, the German authorities left Białowieża. The lack of protection caused the Białowieża Forest to be teemed with dozens of po achers. Consequently, the wildlife population was decimated. None of the bison living in the Białowieża Forest survived the war. 419
Indeks geograficzny Afryka 55,160 Alzacja-Lotaryngia 45 Amery ka Południowa 159, 165, 166,327 Antoniny 265, 308 Augustowska Puszcza 21, 81, 90, 97, 98, 100, 106,111, 121,122, 124, 127, 141, 153, 183, 191, 199p, 201,218,228,230, 231, 252,254,301,303,312,317, 321,332,334, 343,348 Augustów 61, 81, 86, 99, 140, 141,213,214,218,227,254,353 Austria 109,195,325 Austro-Węgry 47p, 158, 162, 206,299, 324, 338,351 Bakszty 213,217,227, 356 Balinka 353 Bałkany 145,159,161 Baranowicze 213, 217, 353 Bawaria 20, 45, 57,299, 323 Belgia 83, 92, 130,142,143, 163, 166, 336 Bereza Kartuska 47, 319,354 Berezyna 121, 227, 319, 322 Berlin 18,22,66,94,125,145, 170,249,281,300, 331,333, 338,340 Berszty 52, 61 Beszrsztowska Puszcza 308,318 Będzin 34, 353 Biała Podlaska 54, 213,227, 353 Białoruś 203 Białostocczyzna 12,46, 61, 81, 271, 288, 296, 304 białostocki obwód 115, 251 białostocki okręg 62 białostockie województwo 109p Białowieska Puszcza 14-16, 21, 22,24, 50, 55, 56, 58p,62,81, 94, 95,99, 113, 119,127, 128, 130, 132-135, 137, 141,142,199, 201,202,228,231,236,237-239, 240-244,255,267,268,269,271, 274,275,281-284,292,294,296, 298-300, 303,305,309, 312,317, 319,332,333,335,336p, 338-342, 344,346, 347, 348, 350 Białowieski Park Narodowy 347 Białowieża 20,22, 55-58, 63,95, 123,127-129, 131-139,142, 143, 227, 228,238,240, 241,244, 267-269, 272,274,275, 282, 295-297, 299,300, 303-307,309, 331-333, 338-340,347, 350, 351, 353,358 Białystok 49, 50, 58-1, 89, 90,93, 99, 100,102, 105,115, 134, 135, 139,353 Biebrzal21,147, 337 Bielsk Podlaski 134,139, 182, 227,228, 353 Blizna 81, 98,140,141 Błonie 355
Bobryk 266 Boćki 182 Boitzenburg 333 Bolimów 147 Boliwia 159 Bonn 322, 324 Bracław 353 Brańsk 134 brasławski powiat 108p Brazylia 159 Breslau 230 Browsk227,243,353 Brześć 47, 48, 54, 227, 235, 237, 318,353 Brześć Litewski patrz: Brześć Brześć nad Bugiem patrz: Brześć Brześć twierdza 147, 213 Brzezie 80,233, 234, 248 Brzeziny 35,353, 355 brzeziński powiat 232 Bug 120, 122, 125, 227, 276 Bydgoszcz 65, 121, 127, 158 Bzura 120,122, 147 Cesarstwo Niemieckie 27p Chorzele 145, 355 Chorzów 164 Cichowola 58 ciechanowski powiat 197 Ciechanów 33 Czarna Hańcza 121, 319, 322 Czarna Wieś 82, 213,218,219, 227,228, 253, 3555 Czarnocin 354 Czartorysk 208,209p, 355 Czerlonka 58, 128p, 129, 132, 133,135,298,299 Czerwone Bagno 318, 337 Częstochowa 16, 30, 31, 33, 34, 36,37, 170, 196, 329,353 częstochowski powiat 197 Dania 162 Dawigródecka Ordynacja 265 Dawigródek 267 Dąbrowa 353 Dąbrownica 265, 266 Dej ma 122p Deniskowicze 266, 318 Dereczyn 213,217,228, 253,355 Dęblin twierdza 147 Dniepr 121 Drezno 45p, 190, 338 Drohiczyn 47 Druskienniki 354 Dubisa 121 Dubno 217 duniłowiczowski powiat 108p Duniłowiecze 356 Dyneburg217 Dyrświaty 273 Dzisna 353 dziśnieński powiat 108p Dźwina 321 Eberswald 261 Ełk (rzeka) 337 Ełk 191 Essen 230 Europa 16,24,40, 50, 55, 131, 159,162, 195, 239, 308,318, 323, 331,350 Europa Środkowo-Wschodnia 88, 125 Europa Wschodnia 125, 159,336 347,125 Europa Zachodnia 142, 265, 83 Flandria 329 Francja 63, 92,99, 100, 135,137, 142,146,148, 160, 163, 170, 195,329 Frankfurt nad Menem 331, 338, 340 Gabon 160 Gajnówka58, 127, 129-133, 136, 139,269,307, 343,353 Galicja 54,163,205p, 275,
324-326,351 Garwolin 35,233, 353 421
garwoliński powiat 232 Gawrychy 117 Gdańsk 65, 118, 120, 126, 172, 323, 338 Gissen 37 Głuszniewo 81 Gostynin 31, 35, 197,213, 353 Góra Kalwaria 216 Grajewo 33, 51, 94, 105, 354 Grodno 49, 57, 75, 81, 82, 89, 93, 99, 100, 102, 108, 115, 123, 135, 147, 175, 176, 186,213,214,217, 231,253,318, 330,354 grodzieńska gubernia 11, 46, 51, 76, 88, 121, 200, 203, 207, 258p, 264, 308,318 grodzieńska ziemia 272 grodzieński obwód 175 grodzieński okręg 50, 52, 58- 61, 69, 285 grodzieński powiat 109, 33 lp Grodzieńszczyzna 12,46, 61, 82, 220, 273,303,321,332 Grójec 35, 355 Grudki 128, 129, 131, 133, 135 Grzędy 337 Hajnówka patrz: Gajnówka Hamburg 292, 333 Hanower 29,45 Hańcza 253, 254, 355 Hesja 45 Holandia 162 Hołdy 227, 228, 353 Hörnecke 67, 69 Horyń319 Hwoźna 132 II Rzeczpospolita 11-13, 138,142, 143, 193,208,212, 254,255, 264, 326, 329, 335p, 342,345, 348 Jachimowszczyzna 292 Jagieł 354 Janów 61, 213, 227, 353 Jasiołda 121, 319 Jednorożec 214, 228, 354 Jegrznia 337 Jezioro 210 Jeziory 81, 213, 217, 226,228, 253, 254, 354 kaliska gubernia 36p, 196, 258p Kalisz 30, 35, 105 Kamerun 160 Kamienna 120 422 Kamień 354 Kamieńsk 258 Kampinos 355 Kampinoska Puszcza 108, Kanal Augustowski 121,122, 124, 127,227 Kanał Królewski 120 Kanał Ogińskiego 121, 217 Kanał Polesski 122p Kanał Swięciecki 319 Karlsruhe 39 Karpaty 325 Kassel 230 Katowice 164 Kazimierówka 61 Kazimierz Dolny 124 Kiejdany 61 kielecka gubernia 36p, 196 kijowska gubernia 203 Klatec 235 Klemensów 106 Kłajpeda 122 Kłobuck 215 Knyszyn 353 Knyszyńska Puszcza 58, 81,106, 108, 123,127,201,218,228,240, 343,413 Kobryń 354 Kocierzowice 258
kolneński powiat 118, 197 Kolno 35, 197,231,354 Koluszki 104, 234 Koło 35,354 Kołpienie 213, 217, 353 Kołtynjany 61 Koniawy 227, 228, 354 Konin 35, 197 koniński okręg 31 Koniuchy 267 Kosów Poleski 47 Koszedary 61 Kowel 128,213,217, 253,354 kowieńska gubernia 11, 46p, 49, 60, 64, 76, 89, 203, 207,273 Kowno 61, 92, 124, 127,217 Kozłowa Ruda 61 Kraj Nadwiślański 41 Kraków 206,329 Krasiniec 33,34,183 Krasne 312 Krasnopol 97, 213, 254, 355 Kresy Wschodnie 138,208,212, 255, 264, 321 Kropiwniki 295 Królestwo Polskie 11, 14, 16,23, 26-28,29, 30-32,36,37,39,41, 45,46, 52p, 63,65, 67,69,71, 73-80, 87, 88,104,106,109p, 110,111,113,120,121,143,147, 149, 158, 160, 163,170,178, 179, 182, 184, 188, 193-196, 198, 199, 203,205,219,233,246, 257, 262-264,266,276,277,279, 288p, 296,308,309,315,324, 328, 344, 346,351 Królestwo Prus 27p, 270 Królewiec 122, 132,168 Królewskie 243, 353 Krymno 354 Kurlandia 49, 60,276p, 286 kurlandzka gubernia 46p, 285 Kuronia 289 Kurszany 61 Kutno 35 kutnowski okręg 31 kutnowski powiat 197 Lemany 355 Lida46p, 176,213,217,227, 228,240 lidzki powiat 108p lidzki powiat 319,330,354 Lipniki 354 Lipno 31,33,35, 36,231 lipnowski powiat 232,354 Lipsk 340 Litwa 45p, 49, 60, 61, 89, 98, 100, 122, 123, 127,203,209,211,212, 251,267 Londyn 265, 329 lubelska gubernia 36p, 178,194, 196, 199 Lublin 220 Lubomia 354 Luka 319 Lwów 156, 325,326,342,413 Łask 35,354 łaski okręg 31 Łęczyca 35, 260, 355 łęczycki okręg 31 Łochów 80,233, 249 Łomża 33,35,103,111,138, 197, 354 łomżyńska gubernia 36p, 117, 123, 178, 187, 196, 274, 318, 337 łomżyński powiat 197 Łowickie Księstwo 37 Łowicz 33,
35, 154 łódzki okręg 31, 74 Łódź 29,33,35,38,63,75, 80, 83,93, 105, 134, 144, 185,315p
łukowski powiat 197 Łuków 35,354 Łunin 266 Łuniniec 210, 354 Magdeburg 230, 164 Malinowszczyzna 273 Mała Narewka 130 Małosychnie 353 Mamlok 67 Margrabowo 230 Mazowsze 117,145,147, 218 Mazury 183 Meklemburgia 45 Memel 122,127 Mereczanka 121 Mielniki 227,228, 353 Mikołajów 266 Mińsk Mazowiecki 33, 35 mińska gubernia 11,46, 76, 121, 148,200,203, 207,258,264-266, 272,273,292, 308 mińska ziemia 12 miński powiat 65,232 Mława 33,105 Modlin 121,147,197,234 Modlin twierdza 218 Mołodów 265 Monachium 324, 338 Morze Adriatycke 159 Morze Bałtyckie 120, 122,42 Morze Czarne 121 mostowski powiat 319 Myszyniec 354 Nacz 52 Nalibocka Puszcza 217,218,228, 343,413 Narew 61, 120, 121, 132 Narewka 58, 95, 132 Narocz 217 Natcz 61 Ner 122 Nieborów 261 Niemcy 15,18,42,44, 55, 83, 89, 105, 118, 132, 157, 158, 160, 162, 167-170,177, 182,183,190, 196, 231,270,278,281,288,291, 297, 306,323,331-333,340, 343 Niemen 120-122, 124, 125, 127, 158,216,217,227,319,321, 322 Niemenczyn 216 Niemonin 122p Nieszawa 35, 214, 227, 356 Nieszawski powiat 197 Norwegia 158,159 nowogrodzki powiat 11, 319 Nowogród 117, 354 Nowogródczyzna 315 Nowogródek 69 nowogródzkie województwo 108p, 208, 322 Nowy Dwór Mazowiecki Nowy Most 129, 133 Ogrodniki 81 Ogrodyszcze 82 Olecko 191 Olita 98 Olszanka 213,254, 353 Olsztyn 353 Ołyka 265 Onikszty 61 Orana 61 Ordynacja Dawidgródecka 201, 265,318 Ordynacja Nieświeska 266, Ordynacja Ołycka 201, Ordynacja Zamoyskich 106, 195, Osowiec twierdza 33, 147,216, 218,315 Ossówka233,248 ostrołęcki powiat 197 Ostrołęka 33, 35, 80, 105, 111, 214,227,354 Ostrowiec Świętokrzyski 77 ostrowski powiat 197
Ostrów Mazowiecka 33, 35,235, 354 Osycz 266 oszmiański powiat 108p Paniewo 124 Paragwaj 159 Parczew 227,228, 356 Paryż 203, 331 Perekop 319 Pilawa 80, 233, 249 Pilawin 265, 308 Pilica 120 Pilicka Puszcza 263, 264, 316 Pińsk lip, 48,201,217, 265, 293, 318,354 piotrkowska 36p, 104, 196,215, 25 8p Płociczno 81, 97, 140,230 Płock 33, 182 płocka gubernia 36p, 104p, 196, 25 8p płocki powiat 197 Płońsk 41 Płoskie 106 Podmiejskie 355 Podolany 58,297 podolska gubernia 203 Podzamcze - Sobolew 233 Pojezierze Augustowsko-Suwalskie 240 Polesie 89, 201, 220,265,267, 288,316,318-320 poleskie województwo 208 Pomiechówek 214, 218, 226, 228, 355 Pomorze 227, 228, 253-355 Poniewież 61 Poryck 267 Porzecze 265 Porzecze 52, 265 Pregoła 122p Prostyń319 Prusy Wschodnie 93, 105, 121, 122,127, 139, 159, 162, 183, 226,231,320, 323,336 Prużany 134, 241, 254, 355 Prypeć 48, 121, 152,208, 209p 320, 354 przasnyski powiat 197 Przasnysz 34, 35,147, 214,354 Puławy 232 Pułtusk 33, 34, 355 Puńsk 355 Radom 75, 76 Radomsk 75,258 radomska gubernia 36p, 194, 258p Radzymin 33, 35, 36, 355 Rajgród 172, 355 Rawa Mazowiecka 35, 138,355 Rawa Ruska 48 Rawka 147 Regneta 122 Regny 355 Ren 322 Reussen 122 Rezerwat 341 Rosja 14, 30, 36, 43, 51, 52p, 54, 76, 78, 88, 102,104, 113, 121, 143, 146, 158, 162, 170, 200, 226,264, 265,267,281,307 Rudnicka Puszcza 318 Rudniki 356 Ruś 203 Rydwan 149 Rypin 35,231 Rzaniec 355 Sadyba 52 Sajno 81,141 423
Saksonia 45, 299 Sarny 209, 210p, 355 Sejny 213,227,253,355 Serock 120p Siebengebirge 322 Siedlce 33,35, 186, 188 Siedlecka gubernia 36p, 196, 197, 236, 258 Sieradz 31, 35, 355 sieradzki okręg 31 sierpecki powiat 197 Skierniewice 35,316, 355 Skirno 273 Słonim 47, 213, 253, 354, 355 Słonimski powiat 319 słupecki okręg 31 Smorgonie217, 218 Snowiedowice 208, 209p, 355 Sochaczew 35, 355 Sokołów 35 Sokółka 58, 94,213,227,253, 355 Somczyn 330 Somma 150, 329 sosnowiecko-częstochowski okręg 74, 75 Spała 138,253,263,264,269, 309, 355,412 Stany Zjednoczone 158, 159, 170 staropolski okręg 74, 75 Starzyńskie 243, 353 Stoczek 128, 129, 131,332 stołpecki powiat 108p Stuttgart 338, 340 Styr319, 355 Supraśl 82 suwalska gubernia 36, 51, 60, 75, 89, 115, 194, 199,200,201,229, 303,318, 321 Suwalszczyzna 12, 60, 75, 139, 141,200,220,230, 231,301 Suwałki 49, 60,61,81,97, 121, 127, 139, 156,213,214,353,355 Syberia 268, 327 Szack 354 Szaki 61 Szczara 121,216, 319, 322 Szczebra213, 254, 353 Szczuczyn 33, 52, 354, 355 424 szczuczyński powiat 197 Szereszemy 355 Sztokholm 333 Szwajcaria 162 Szwecja 158,159,162, 183,333 Śląsk 163, 164 Świder 120 święciański powiat 11, 108p Świsłocka Puszcza 58,236,243 Świsłocz 58, 121, 134, 243, 353 Tannenberg 298 Taurogi 61 Telsze 61 Teremiski 133 Tomaszogród 318 Tomaszów Mazowiecki 77, 85, 87 Toruń 65 trocki powiat 11, 108p, 211 Trojanówek 253, 354 Turek 31,35, 170,355 Tykocin 123 Tylża 122, 127 Ujazdów 80,233, 248,249 Uniejów 355 Urugwaj 159 Verdun 92, 146 Warszawa 32,35, 38, 39, 63, 65, 75, 88,91, 103, 105, 110, 121, 128, 140, 144, 166, 184, 207,214, 226, 260,
328, 326, 355 warszawska gubernia 36p, 75, 104p, 178, 196, 258p, 261 warszawski okręg 74, 75 Warta 122 Welawa 122 Werpachowski Jan 182 węgrowski powiat 65, 232 Węgrów 35 Węgry 133, 195, 263 Widy 353 Wiedeń 297 wieleńska gubernia 11, 46, 51, 60, 64, 76, 88, 89, 121, 184p, 200, 203,207, 258,264,285,318 Wielka Brytania 146, 148, 150, 161,165,192,319,329, 336,411 Wielki Przekop Fryderyka 122p Wieluń 31,33,35, 170,356 wieluński okręg 31 Wieprz 120 Wigry 81,230 Wilanów 85, 86,110,195,262 Wilejka208,209p, 356 wilejski powiat 11, 108p wileńska gubernia 11,46, 51, 60, 64, 76, 88, 89,121, 200,203,207, 264,285,318 wileńska ziemia 272 wileński powiat 108p wileńskie województwo 108p, 208,211p, 322 Wileńszczyzna 99, 138, 139,201, 211,215,265,318, 321 Wilia 121, 125 Wilno 61, 62, 96, 108, 127, 156, 185,187,216,289 Wisła 27, 75,120-124,147,158, 182, 194,216,227,330 Wiśniewo 354 Włocławek 33, 35, 170, 197,214, 227,228,233, 356 włocławski powiat 232 Włodawa 227,356 Wołkowysk 58, 69, 134,210p, 356 Wołożyn 213,356 wołożyński powiat 108p Wołyń 120,122,220,221,235,267 wołyńska gubernia 11, 46, 76, 148, 201,203,264-267,302, 308, 318 Worobin 265 Wólka-Uhruska 235 Wysokie Mazowieckie 35 Zabłocie 210,354 Zagórze 353 Zakopane 325 Zakroczym 219 Zambrów 354 Zamojszczyzna 338 zamoysko-krasnostawski ośrodek 74 Zdzięcioł 58 Zielona Puszcza 108, 183 Złoty Potok 329
Indeks osobowy Abramowski Wacław 216,217 Aigner Anton 57 Aleksandrowicz Stanislaw 99, 215,289 Arnim von rodzina 333 August II268 August Mann 170 BaderAxel 24 Bajko Piotr 24 Bark Ewald 268,374, 304 Bark Paweł 304,306 Bawarski Leopold 54-56, 59, 271, 274,282,292,293,296,299,300 Bernhardi Friedrich von 28 Beseler Hans Hartwig von 18, 32, 92,223, 224,285 Bethmann-Hollweg Theobald von 29,32 Biehler Ryszard 39 Biensfeldt Felix 35 Brandenstein Hansa von 29 Braniccy rodzina 262 Branicki Ksawery 37, 195,262 Braun Magnus von 290 Breuning Georg von 167 Broda Józef 208 Broel-Plater Wiktor 265, 266 Büsing 119 Busold 50 Czaccy rodzina 267 Carnap 305 Carnaps-Quernheimb Ernst von 298 Carton de Wiart Adrian 319,320 Chłapowski Konstanty 271 Chrismar Ernst von 153 Conwentz Hugo325, 338,339, 347 Czabunin 273 Czerniaków Adam 23,209 Czerski Jan 328 Delbrück Clemens von 29,32,161 Diebitsch Karl von 231 Dowbór-Muśnicki Józef 326 Druccy-Lubeccy rodzina 82,266, 330 Drucki-Lubecki Franciszek 265 Dybowski Benedykt 328 Dyк Franz 35 Dzieduszycki Włodzimierz 326 Eck 50 Eckhard 32 Eichhorn Hermann von 217, 292, 300 Eichwald Edward 338 Eisenhart-Rothe Ernst von 47 Endres Мах 202 Escherich Georg 20, 55-58, 62, 63, 128, 129, 131, 132, 134, 137, 139,160, 231, 244,269,272, 274, 281, 282,294, 296-301, 304-307, 310,339, 340, 341,347,351, 357,358 Estorff Ludwig von 297 Falkenhayna Erich von 29,146 Faruk Ömer 132 Förster 298 Franke 57 Franz Wilhelm 22, 132 Fromer Rudolf 23, 236 Fryderyk August 299 Fryderyk Leopold 299 Gallwitz Max 271 Gewürze Mosese 231 Glinka Władysław 274 Gliwic Hipolit 23, 79, 247,248 Goltz
Rüdiger von 231 Grabski Władysław 23,225,226, 236, 246,247, 248 Grajewski Jan 301 Grim Otto 32 Grimaldi Monaco Albert 268 Gronau Hans von 48, 53 Gruber H. 272, 274 Grünert Paul 56 Guss 65 Handelsman Marceli 23, 247,248 Henszel Ludwik 241 Heyer 30, 35 Hindenburg Paul von 29, 32,43, 47, 54, 59, 84, 129, 146, 224, 246, 252,285,298, 299,310,412 Hinrichs Adolf 32,40 Hirsch 39 Hoffman Karol 328 Hoffmann Max 54, 59, 299 Hühne 50 Hupka Jan 215 Jabłońska Halina 23, 225 Jałowiecki Mieczysław 321 Jan Kazimierz Waza 268 Janicki Stanislaw 39 Jewelowski 65, 118, 126 Józef Newerly 268, 269 Junack 230 Kader Stefan 23, 207, 236 Karol Habsburg 299 Karpiński Jerzy 242 Kazimierz Wielki 268 Kersten 103 Kiereński 43 Kłoczkowski Eugeniusz 145 Kniehase 35 Kobielski 154 Koeth Joseph 66p Köhl 292 Kohlbach 30, 34 Konarski Konrad 23,246,247,248 Kossak Simona 24, 307 Kossak Zofia 221 Krasińska Małgorzata 333 Krasiński Zbigniew 333 Krieger 35 Kries Wolfgang von 18, 30, 32, 223, 225 Kronenber rodzina 233, 234 Kronenberg Leopold 37, 232, 233 Kucharzewski Jan 206 Kuć-Staniszewska Anna 186 Kukuć Franciszek 97 Kumaniecki Kazimierz 23, 247, 248 Kunicki Henryk 235 Kunicki Józef 235 Kutrzeba Stanisław 23, 246-248 Lampert Kurt 338 Lerp 59 Lespeyres Ferdinand 337 Lespeyres Heinrich 28, 164 Leyson Leon 95 Linsingen Alexandr von 48 Lityński Alfred 325 Löwenstein 65, 425
Ludendorf Erich von 29,45^17, 49, 54, 59,131,146,173,222 Ludwik III299 Lynker Moriz von 297,298 Lopalewski Tadeusz 321 Luczycki 20, 30, 31, 36p, 67, 80, 84, 168, 234,252,253, 264,293, 295,296,301,314-316 Mang 34 Mantel Wilhelm 57,305 Marveldt Felix von 27, 28,29 MatschiePaul 338 Medwadowski Jan 273 Mehrhardt 50 Merkle 340 Meyer Edward 17, 293 Michaelis Georg 132 Michcińska Helena 333 Miklaszewski Jan 23, 198,207, 208, 236,242,316,319,321 Mikołajewicz Mikołaj 57 Mikułowski-Pomorski Józef 39 Miłobędzki Józef 39,251 Moltke Helmut von młodszy 161 Motlke Helmuta von starszy 160 Müller Fritz 32 Müller Georg von 297 Nawrocki Marian 241 Neznamow Aleksander 147 Nicków Ludwik 340 OertzenTadeusz 337 Olędzki Stefan 235 Olszewski Antoni 206 Orkan Władysław 276 Ossendowski Ferdynand Antoni 11 Ostrowscy rodzina 232,233,248 Ostrowski Stanisław 99 Paczoski Józef 312, 325, 336 Pauly Artur 34 Pawłowski Józef 51 Pączewski Leon 23,236, 239, 241 Pfefera Mojżesza 76 Piltz Erazm 207 Plater Zygmunt 23, 207, 235, 236 Plessen Hans von 297 Podgórski Mieczysław 241 Poniatowski Stanisław August 168 Ponikowski Antoni 39 Poroccy rodzina Potoccy rodzina 232-234,248, 262, 267 426 Potocka Antonina 308 Potocki Józef Mikołaj 265 Prauss Ksawery 325 Press! 57 Prochownik Stanisław 78, Pruski August Wilhelm 300 Raciborski Marian 324, 325 Raczyński Edward Aleksander 329 Radziwił Antoni 266 Radziwił Ferdynand 265 Radziwił Karol 318, 319 Radziwił Michał 261 Radziwił Stanisław 265 Radzwił Janusz 261 Rathenau Walther 66 Raubach 50, 58 Reichenow Anton 338 Rennenkampf Paul von Resse 40 Richthofen Lothara von 300
Richthofen Manfreda von 300 Rogiński 252 Röhrig Hermnn 35 Romanow Aleksander 1268 Romanow Aleksander II267 Romanow Aleksander III 263, 267,268 Romanow Michał 37, 195 Romanow Mikołaj II 267, 268 Romanow rodzina 37,267 Rörig Georg 294, 301,338 Rowecki Stefan 150 Rubner Konrad 57 Sandner 57 Schäfer 35 Schaffer-Boyadel Richard von 46 Schechtel Edward 308,321,325 Schede 32 Schlieften Alfred von 161 Schmidt 154 Schneider 230 Schoenstedt 57 Schönwald 50 Schütte 60 Seckendorf Adolf von 281, 282, 305 Seiler 57 Sikorski Władysław 330 ski Maurycy 37, 106 Skirmutowie rodzina 265 Sokolowski Stanislaw 325 Spangenberg 35, 41 Stachiewicz Julian 23,246-248 Stadnicki Adam 326 Stankiewicz Stanislaw 139, 140 Stechow Eberchard 338 Stefan Batory 268 Steinmeister Otto von 18, 225 Stock 35 Stojanowski Józef 225,226,236 Strachwitz Friedrich von 300 Strasburger Edward 203 Striemouchow Piotr 303 Stünzner 58, 61 SympherLeo 124 Szafer Wladyslaw 131,241,274, 307,325, 329, 334, 335, 341 Szklennik Aleksander 62, 185 Szpakowicz Jan 332 Sztolcman Jan 263, 307, 328, 331,332 Swiacki Wladyslaw 97 Światopelk-Czetwiertyński 37 Seweryn 37,333 Święccy rodzina 232,233, 248 Świętorzecki Boleslaw 272,273, 292,308,319, 321 Taczanowski Władysław 327 Tarczyński Władysław 149, 154 Tatiana Mikołajewna Romanow 188 Thiesenhausen Anton von 293 Tirpitz Alfred von 161 Treutler Karl von 297, 298 Tscheppe und Weidenbach Erich Franz Tülff von 30 Tyszkiewicz rodzina 58p Urbański Antoni 308 Uslar von 62 Vetulani Jasper 338 Vetulani Tadeusz 325 Voit Emil 57 Vowinckel Jakub 164 Wagner Adolf 80 Wagner Edmund 264,269 Wakar Włodzimierz
198 Wangel in Jakob von 35 Warężak Jan 225,226,236 Weisswange Georg 35 Werner 118 Wesener 60 Westerhoff Christian 24, 90 Westfeit 101 Wilhelm II Hohenzollern 25, 47, 252,268, 270,297, 298, 310, 340, 351
Wilkens 56 Wittelsbach 297 Wittelsbach Konrad 197 Włodzimierz Barański 208 Wodziczko Adam 325 Woyrsch Remus von 28,47,48, 53,204 Wójcicki Zygmunt 328 Wroczyński Jan 241 Wróblewski 272, 274, 306,307 Wrześniowski August 327 Wunderlich Erich von 155 Zamoyscy rodzina 233,234,248 Zamoyski Andrzej Przemysław 232 Zeiss 57 Zimermann Artur 45 Zukermann Elia 23 Zürner 35 Zygmunt I Stary 268 |
| any_adam_object | 1 |
| author | Faszcza, Łukasz |
| author_facet | Faszcza, Łukasz |
| author_role | aut |
| author_sort | Faszcza, Łukasz |
| author_variant | ł f łf |
| building | Verbundindex |
| bvnumber | BV049695344 |
| ctrlnum | (OCoLC)1451522714 (DE-599)BVBBV049695344 |
| era | Geschichte 1914-1919 gnd |
| era_facet | Geschichte 1914-1919 |
| format | Book |
| fullrecord | <?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><collection xmlns="http://www.loc.gov/MARC21/slim"><record><leader>00000nam a2200000 c 4500</leader><controlfield tag="001">BV049695344</controlfield><controlfield tag="003">DE-604</controlfield><controlfield tag="005">20241119</controlfield><controlfield tag="007">t|</controlfield><controlfield tag="008">240523s2023 xx adc| |||| 00||| pol d</controlfield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">9788362374533</subfield><subfield code="9">978-83-62374-53-3</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(OCoLC)1451522714</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(DE-599)BVBBV049695344</subfield></datafield><datafield tag="040" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-604</subfield><subfield code="b">ger</subfield><subfield code="e">rda</subfield></datafield><datafield tag="041" ind1="0" ind2=" "><subfield code="a">pol</subfield></datafield><datafield tag="049" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-12</subfield></datafield><datafield tag="084" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">OST</subfield><subfield code="q">DE-12</subfield><subfield code="2">fid</subfield></datafield><datafield tag="100" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Faszcza, Łukasz</subfield><subfield code="e">Verfasser</subfield><subfield code="4">aut</subfield></datafield><datafield tag="245" ind1="1" ind2="0"><subfield code="a">Zwerbowane mateczniki</subfield><subfield code="b">lasy ziem polskich pod niemieckim zarządem okupacyjnym 1914-1919</subfield><subfield code="c">Łukasz Faszcza</subfield></datafield><datafield tag="246" ind1="1" ind2="3"><subfield code="a">Lasy ziem polskich pod niemieckim zarządem okupacyjnym 1914-1919</subfield></datafield><datafield tag="264" ind1=" " ind2="1"><subfield code="a">Ciechanowiec</subfield><subfield code="b">Muzeum Rolnictwa im. ks. Krzysztofa Kluka w Ciechanowcu. Instytucja Kultury Województwa Podlaskiego</subfield><subfield code="c">2023</subfield></datafield><datafield tag="264" ind1=" " ind2="1"><subfield code="a">Płaska</subfield><subfield code="b">Nadleśnictwo Płaska w Żylinach</subfield></datafield><datafield tag="300" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">426 Seiten</subfield><subfield code="b">Illustrationen, Porträts, Karten, Tabellen</subfield><subfield code="c">25 cm</subfield></datafield><datafield tag="336" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">txt</subfield><subfield code="2">rdacontent</subfield></datafield><datafield tag="337" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">n</subfield><subfield code="2">rdamedia</subfield></datafield><datafield tag="338" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">nc</subfield><subfield code="2">rdacarrier</subfield></datafield><datafield tag="500" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Poprawiona i rozszerzona wersja rozprawy doktorskiej</subfield></datafield><datafield tag="500" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Literaturverzeichnis Seite 375-407</subfield></datafield><datafield tag="546" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Englische und polnische Zusammenfassung</subfield></datafield><datafield tag="648" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Geschichte 1914-1919</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Forstwirtschaft</subfield><subfield code="0">(DE-588)4017966-7</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Holzindustrie</subfield><subfield code="0">(DE-588)4025713-7</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Besetzung</subfield><subfield code="0">(DE-588)4006020-2</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Kongresspolen</subfield><subfield code="0">(DE-588)4437411-2</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="0"><subfield code="a">I wojna światowa (1914-1918)</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="0"><subfield code="a">Leśnictwo</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="0"><subfield code="a">Okupacja niemiecka (zabór rosyjski ; 1914-1918)</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="2"><subfield code="a">Generalne Gubernatorstwo Warszawskie (1915-1918)</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="2"><subfield code="a">Królestwo Polskie (1815-1915)</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="2"><subfield code="a">Królestwo Polskie (1917-1918)</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="2"><subfield code="a">Niemcy</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="4"><subfield code="a">1901-2000</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="4"><subfield code="a">1914-1918</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="4"><subfield code="a">1918-1939</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="6"><subfield code="a">Monografia</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="0"><subfield code="a">Kongresspolen</subfield><subfield code="0">(DE-588)4437411-2</subfield><subfield code="D">g</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="1"><subfield code="a">Besetzung</subfield><subfield code="0">(DE-588)4006020-2</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="2"><subfield code="a">Forstwirtschaft</subfield><subfield code="0">(DE-588)4017966-7</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="3"><subfield code="a">Holzindustrie</subfield><subfield code="0">(DE-588)4025713-7</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="4"><subfield code="a">Geschichte 1914-1919</subfield><subfield code="A">z</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2=" "><subfield code="5">DE-604</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=035037860&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Inhaltsverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=035037860&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Literaturverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=035037860&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Abstract</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=035037860&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Abstract</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=035037860&sequence=000009&line_number=0005&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Register // Ortsregister</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=035037860&sequence=000011&line_number=0006&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Register // Personenregister</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="n">oe</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="q">BSB_NED_20241119</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="q">BSBWK1</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">355.009</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">09041</subfield><subfield code="g">43</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">330.09</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">09041</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">330.09</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">09041</subfield><subfield code="g">43</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">355.009</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">09041</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield><datafield tag="943" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-035037860</subfield></datafield></record></collection> |
| geographic | Kongresspolen (DE-588)4437411-2 gnd |
| geographic_facet | Kongresspolen |
| id | DE-604.BV049695344 |
| illustrated | Illustrated |
| indexdate | 2024-12-09T17:01:50Z |
| institution | BVB |
| isbn | 9788362374533 |
| language | Polish |
| oai_aleph_id | oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-035037860 |
| oclc_num | 1451522714 |
| open_access_boolean | |
| owner | DE-12 |
| owner_facet | DE-12 |
| physical | 426 Seiten Illustrationen, Porträts, Karten, Tabellen 25 cm |
| psigel | BSB_NED_20241119 BSBWK1 |
| publishDate | 2023 |
| publishDateSearch | 2023 |
| publishDateSort | 2023 |
| publisher | Muzeum Rolnictwa im. ks. Krzysztofa Kluka w Ciechanowcu. Instytucja Kultury Województwa Podlaskiego Nadleśnictwo Płaska w Żylinach |
| record_format | marc |
| spelling | Faszcza, Łukasz Verfasser aut Zwerbowane mateczniki lasy ziem polskich pod niemieckim zarządem okupacyjnym 1914-1919 Łukasz Faszcza Lasy ziem polskich pod niemieckim zarządem okupacyjnym 1914-1919 Ciechanowiec Muzeum Rolnictwa im. ks. Krzysztofa Kluka w Ciechanowcu. Instytucja Kultury Województwa Podlaskiego 2023 Płaska Nadleśnictwo Płaska w Żylinach 426 Seiten Illustrationen, Porträts, Karten, Tabellen 25 cm txt rdacontent n rdamedia nc rdacarrier Poprawiona i rozszerzona wersja rozprawy doktorskiej Literaturverzeichnis Seite 375-407 Englische und polnische Zusammenfassung Geschichte 1914-1919 gnd rswk-swf Forstwirtschaft (DE-588)4017966-7 gnd rswk-swf Holzindustrie (DE-588)4025713-7 gnd rswk-swf Besetzung (DE-588)4006020-2 gnd rswk-swf Kongresspolen (DE-588)4437411-2 gnd rswk-swf I wojna światowa (1914-1918) Leśnictwo Okupacja niemiecka (zabór rosyjski ; 1914-1918) Generalne Gubernatorstwo Warszawskie (1915-1918) Królestwo Polskie (1815-1915) Królestwo Polskie (1917-1918) Niemcy 1901-2000 1914-1918 1918-1939 Monografia Kongresspolen (DE-588)4437411-2 g Besetzung (DE-588)4006020-2 s Forstwirtschaft (DE-588)4017966-7 s Holzindustrie (DE-588)4025713-7 s Geschichte 1914-1919 z DE-604 Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=035037860&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Inhaltsverzeichnis Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=035037860&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Literaturverzeichnis Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=035037860&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Abstract Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=035037860&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Abstract Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=035037860&sequence=000009&line_number=0005&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Register // Ortsregister Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=035037860&sequence=000011&line_number=0006&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Register // Personenregister |
| spellingShingle | Faszcza, Łukasz Zwerbowane mateczniki lasy ziem polskich pod niemieckim zarządem okupacyjnym 1914-1919 Forstwirtschaft (DE-588)4017966-7 gnd Holzindustrie (DE-588)4025713-7 gnd Besetzung (DE-588)4006020-2 gnd |
| subject_GND | (DE-588)4017966-7 (DE-588)4025713-7 (DE-588)4006020-2 (DE-588)4437411-2 |
| title | Zwerbowane mateczniki lasy ziem polskich pod niemieckim zarządem okupacyjnym 1914-1919 |
| title_alt | Lasy ziem polskich pod niemieckim zarządem okupacyjnym 1914-1919 |
| title_auth | Zwerbowane mateczniki lasy ziem polskich pod niemieckim zarządem okupacyjnym 1914-1919 |
| title_exact_search | Zwerbowane mateczniki lasy ziem polskich pod niemieckim zarządem okupacyjnym 1914-1919 |
| title_full | Zwerbowane mateczniki lasy ziem polskich pod niemieckim zarządem okupacyjnym 1914-1919 Łukasz Faszcza |
| title_fullStr | Zwerbowane mateczniki lasy ziem polskich pod niemieckim zarządem okupacyjnym 1914-1919 Łukasz Faszcza |
| title_full_unstemmed | Zwerbowane mateczniki lasy ziem polskich pod niemieckim zarządem okupacyjnym 1914-1919 Łukasz Faszcza |
| title_short | Zwerbowane mateczniki |
| title_sort | zwerbowane mateczniki lasy ziem polskich pod niemieckim zarzadem okupacyjnym 1914 1919 |
| title_sub | lasy ziem polskich pod niemieckim zarządem okupacyjnym 1914-1919 |
| topic | Forstwirtschaft (DE-588)4017966-7 gnd Holzindustrie (DE-588)4025713-7 gnd Besetzung (DE-588)4006020-2 gnd |
| topic_facet | Forstwirtschaft Holzindustrie Besetzung Kongresspolen |
| url | http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=035037860&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=035037860&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=035037860&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=035037860&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=035037860&sequence=000009&line_number=0005&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=035037860&sequence=000011&line_number=0006&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |
| work_keys_str_mv | AT faszczałukasz zwerbowanematecznikilasyziempolskichpodniemieckimzarzademokupacyjnym19141919 AT faszczałukasz lasyziempolskichpodniemieckimzarzademokupacyjnym19141919 |