Koinōnikē diglōssia kai glōssikē ideologia: symbolē stēn istoria tēs koinēs neoellēnikēs (1783-1941)
Κοινωνική διγλωσσία και γλωσσική ιδεολογία συμβολή στην ιστορία της κοινής νεοελληνικής (1783-1941)
Gespeichert in:
| 1. Verfasser: | |
|---|---|
| Format: | Buch |
| Sprache: | Greek |
| Veröffentlicht: |
Ērakleio
Panepistēmiakes Ekdoseis Krētēs
2023
|
| Ausgabe: | Prōtē ekdosē |
| Schriftenreihe: | Glōssa & glōsses
6 |
| Schlagworte: | |
| Online-Zugang: | Inhaltsverzeichnis Literaturverzeichnis Register // Gemischte Register |
| Beschreibung: | Literaturverzeichnis S. 501-530, Index S. 531-542 |
| Beschreibung: | 542 Seiten |
| ISBN: | 9789605249489 |
Internformat
MARC
| LEADER | 00000nam a2200000 cb4500 | ||
|---|---|---|---|
| 001 | BV049515941 | ||
| 003 | DE-604 | ||
| 005 | 20250116 | ||
| 007 | t| | ||
| 008 | 240124s2023 xx |||| 00||| gre d | ||
| 020 | |a 9789605249489 |9 978-960-524-948-9 | ||
| 035 | |a (OCoLC)1422430427 | ||
| 035 | |a (DE-599)BVBBV049515941 | ||
| 040 | |a DE-604 |b ger |e rda | ||
| 041 | 0 | |a gre | |
| 049 | |a DE-12 |a DE-188 | ||
| 084 | |a OST |q DE-12 |2 fid | ||
| 084 | |a FD 1950 |0 (DE-625)30174: |2 rvk | ||
| 100 | 1 | |6 880-01 |a Karvounis, Christos |d 1969- |e Verfasser |0 (DE-588)123866219 |4 aut | |
| 240 | 1 | 0 | |a Diglossie, Sprachideologie, Wertekonflikte |
| 245 | 1 | 0 | |6 880-03 |a Koinōnikē diglōssia kai glōssikē ideologia |b symbolē stēn istoria tēs koinēs neoellēnikēs (1783-1941) |c Chrēstos Karbunēs |
| 246 | 1 | 0 | |a historia |
| 250 | |6 880-02 |a Prōtē ekdosē | ||
| 264 | 1 | |6 880-04 |a Ērakleio |b Panepistēmiakes Ekdoseis Krētēs |c 2023 | |
| 300 | |a 542 Seiten | ||
| 336 | |b txt |2 rdacontent | ||
| 337 | |b n |2 rdamedia | ||
| 338 | |b nc |2 rdacarrier | ||
| 490 | 1 | |6 880-05 |a Glōssa & glōsses |v 6 | |
| 500 | |a Literaturverzeichnis S. 501-530, Index S. 531-542 | ||
| 648 | 7 | |a Geschichte 1783-1941 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 650 | 0 | 7 | |a Neugriechisch |0 (DE-588)4120278-8 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 650 | 0 | 7 | |a Sprachpolitik |0 (DE-588)4077732-7 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 650 | 0 | 7 | |a Standardsprache |0 (DE-588)4077831-9 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 650 | 0 | 7 | |a Diglossie |0 (DE-588)4550267-5 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 650 | 0 | 7 | |a Sprachnorm |0 (DE-588)4056483-6 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 689 | 0 | 0 | |a Neugriechisch |0 (DE-588)4120278-8 |D s |
| 689 | 0 | 1 | |a Standardsprache |0 (DE-588)4077831-9 |D s |
| 689 | 0 | 2 | |a Sprachpolitik |0 (DE-588)4077732-7 |D s |
| 689 | 0 | 3 | |a Sprachnorm |0 (DE-588)4056483-6 |D s |
| 689 | 0 | 4 | |a Diglossie |0 (DE-588)4550267-5 |D s |
| 689 | 0 | 5 | |a Geschichte 1783-1941 |A z |
| 689 | 0 | |5 DE-604 | |
| 830 | 0 | |a Glōssa & glōsses |v 6 |w (DE-604)BV047590042 |9 6 | |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034861894&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Inhaltsverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034861894&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Literaturverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034861894&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Register // Gemischte Register |
| 880 | 1 | |6 100-01/(S |a Καρβούνης, Χρήστος |a ut | |
| 880 | |6 250-02/(S |a Πρώτη έκδοση | ||
| 880 | 1 | 0 | |6 245-03/(S |a Κοινωνική διγλωσσία και γλωσσική ιδεολογία |b συμβολή στην ιστορία της κοινής νεοελληνικής (1783-1941) |c Χρήστος Καρβούνης |
| 880 | 1 | |6 264-04/(S |a Ηράκλειο |b Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης |c 2023 | |
| 880 | 0 | |6 490-05/(S |a Γλοσσα & γλοσσες |v 6 | |
| 940 | 1 | |f griech | |
| 940 | 1 | |n oe | |
| 940 | 1 | |q BSB_NED_20240201 | |
| 942 | 1 | 1 | |c 480 |e 22/bsb |f 0904 |g 495 |
| 942 | 1 | 1 | |c 480 |e 22/bsb |f 09034 |g 495 |
| 942 | 1 | 1 | |c 480 |e 22/bsb |f 09033 |g 495 |
| 943 | 1 | |a oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-034861894 | |
Datensatz im Suchindex
| _version_ | 1821395474082430976 |
|---|---|
| adam_text |
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πρόλογος . 11 I Γλωσσική χειραφέτηση, προτυποποίηση και εθνικές γλώσσες. 23 1.1 1.2 Το πρότυπο των δυτικοευρωπαϊκών
γλωσσών.23 Η νέα ελληνική. 46 2 Η διγλωσσική κληρονομιά.69
Εισαγωγικά. 69 Κοινωνική διγλωσσία στηνκλασική Αρχαιότητα;. 74 2.2.1 Η «φωνολογική διγλωσσία».74 2.2.2 «Κοινωνική διγλωσσία» και «δημώδης» γλώσσα στην
κλασική Αθήνα. 81 2.3 Διγλωσσία των κοινωνικών ελίτ στην ύστερη Αρχαιότητα και στον Μεσαίωνα. 90 2.3.1 Τα διαφορετικά κοινωνικοπολιτισμικά και κοινωνιογλωσσολογικά
δεδομένα. 92 2.3.2 Γλωσσικο-ιδεολογική αλληλεπίδραση και η παρουσία/απουσία της Υ-ποικιλίας . 100 2.3.3 Γλωσσική απόσταση (Abstand). 110 2.3.4 Παράρτημα 1: Διακριτές ποικιλίες στην ελληνική .118 2.4
Διγλωσσία των εγγράμματων ελίτ και διγλωσσία του γραπτού λόγου κατά τη βυζαντινή περίοδο. 122 2.4.1 Οι όροι «επίπεδο ύφους», «ύφος» και η σχέση μεταξύ προφορικών και γραπτών
ποικιλιών.123 2.4.1.1 Επίπεδο ύφους/Register. 130 2.4.1.2 Ύφος/Style . 137 2.1 2.2 7
8 ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΙΓΛΩΣΣΙΑ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ 2.4.2 Διγλωσσία του γραπτού λόγου, η σχέση των ποικιλιών μεταξύ τους και η λεγόμενη Χ-ποικιλία της βυζαντινής γραμματείας . 142 3 Νεοελληνική κοινωνική διγλωσσία: απόπειρα
περιοδολόγησης. 155 4 Η περίοδος από το 1783 ως το 1830 . 161 4.1 Τα δεδομένα. 161 4.1.1
Εγγραμματισμός.163 4.1.2 Γεωγραφική διασπορά. Κέντρο και περιφέρεια;. 169 4.1.3 Ko ινωνικοπολιτικό θεσμικό πλαίσιο και γλωσσική πολιτική. 171 4.2 Η κατανομή των γραπτών ποικιλιών
στη λογοτεχνία και στον μη αφηγηματικό πεζό λόγο. 175 4.2.1 Η γλώσσα της λογοτεχνίας. 177 4.2.2 Μη αφηγηματικός πεζός λόγος. 189 4.2.2.1
Επιστολογραφία. 200 4.3 Όψεις του γλωσσικού διαλόγου και η πρόσληψη της X ως ισοδύναμης/ισότιμης ποικιλίας. 209 4.3.1 Κοινωνική διαστρωμάτωση και λειτουργική ποικιλότητα: Η κατανομή των γραπτών ποικιλιών στον Παναγιώτη
Κοδρικά.210 4.3.2 Η αρχαία και η νέα ελληνική ως «γλώσσες απόκλισης» (Abstand-languages) και η πρόσληψη της X ως ισοδύναμης/ισότιμης ποικιλίας από τον Δημήτριο
Καταρτζή.227 4.4 Διγλωσσία των εγγράμματων ελίτ, γλωσσικός προγραμματισμός και (προ)τυποποίηση. 237 5 Η περίοδος από το 1830 ως το 1880 . 243 5.1 Εισαγωγικά. 243 5.2 Η κατανομή των γραπτών ποικιλιών στα πεδία του τύπου, της διοίκησης, της εκπαίδευσης, της λογοτεχνίας και της επιστήμης. 246
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 9 Η γλώσσα του τύπου και η (ανα)μετάδοση της Τ. 246 Η γλώσσα της διοίκησης.255 Το εκπαιδευτικό σύστημα και η σχολική γλώσσα . 259 Η λογοτεχνία/λογοτεχνική γλώσσα και η πρόσληψή της ως εθνικής
λογοτεχνίας/γλώσσας.270 5.2.5 Η γλώσσα της ποίησης. 280 5.2.6 Παράρτημα 2: Όψεις του γλωσσικού διαλόγου. Η Νέα Σχολή του Παναγιώτη Σούτσου και τα Σούτσεια του Κωνσταντίνου Ασώπιου. 289 5.2.7 Αφηγηματική και
μη αφηγηματική πεζογραφία. 293 5.2.7.1 Η μη αφηγηματική πεζογραφία στην Επτανησιακή Σχολή . 295 5.2.7.2 Η αφηγηματική πεζογραφία στο Βασίλειο της Ελλάδας. 307 5.3 Εξωγλωσσικές παράμετροι και το γενικότερο
ιδεολογικό κλίμα.321 5.3.1 Η συρρίκνωση του διαφωτιστικού πνεύματος και η «αποκατάσταση» της Εκκλησίας στο νεοσύστατο κράτος. 322 5.3.2 Φιλελληνισμός και
βαυαροκρατία. 334 5.3.3 Ο Φαλμεράυερ και η αναζήτηση του ιστορισμού και της εθνικής ταυτότητας. 335 5.3.4 Κλασικισμός, ρομαντισμός και Δυτική Ευρώπη. 339 5.4 Κοινωνική διγλωσσία, γλωσσικός προγραμματισμός και
προτυποποίηση. 344 5.2.1 5.2.2 5.2.3 5.2.4 6 Η περίοδος από το 1880 ώς το 1941 .
351 6.1 Κοινωνική διγλωσσία. 351 6.2 Τα κοινωνικοπολιτικά δεδομένα .353 6.3 Ο δημοτικισμός και η άνοδος τηςδημοτικής.360 6.4 Η κοινωνική λειτουργία και η ιδεολογική πολυσημία των διγλωσσικών ποικιλιών. 370 6.4.1 Η δημοτική ως Χ-ποικιλία. 370 6.4.2 Η καθαρεύουσα ως ΐ-ποικιλία. 379 6.5 Γλωσσική συμπεριφορά και ασυμμετρία μεταξύ langue και parole.399 6.6 Η εδραίωση της δημοτικής: η άρση του γλωσσικού στίγματος . 413
ΙΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΙΓΛΩΣΣΙΑ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ 6.6.1 Διεύρυνση (elaboration, Ausbau) . 416 6.6.1.1 Η δομική/συστημική ανομοιογένεια των διγλωσσικών ποικιλιών. 416 6.6.1.2 Η διεύρυνση (καλλιέργεια) της δημώδους γραπτής/πρότυπης δημοτικής
.423 6.6.2 Γλωσσική απόσταση και αλληλεπίδραση των ποικιλιών 430 6.6.2.1 Γλωσσική αλληλεπίδραση: η λεγόμενη «τρίτη» δημοτική και η κοινή νεοελληνική. 430 6.6.2.2 Η «καθαρεύουσα του φαίνεσθαι». 442 6.6.2.3 Ο Κοραής, η (αρχαίζουσα)
κοινή του Νεοελληνικού Διαφωτισμού και η καθαρεύουσα. 451 6.7 Κοινωνική διγλωσσία, γλωσσικός προγραμματισμός και προτυποποίηση. 461 6.7.1 Κοινωνική διγλωσσία. 461
6.7.2 Γλωσσικός προγραμματισμός και προτυποποίηση . . . .469 6.8 Παράρτημα 3: Πρόσληψη και ιδεολογικοποίηση του όρου «διγλωσσία» στην Ελλάδα. 472 Επίλογος. 481 Κατάλογος
γραφημάτων και πινάκων. 491 Γλωσσάριο όρων. 493 Βιβλιογραφία. 501
Ευρετήριο.
531
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΕΛΛΗΝΟΓΛΩΣΣΗ Αγγέλου, Α. 1975, «Η εκπαίδευση», στο: Γ. Χριστόπουλος/Ι. Μπαστιάς (επιμ.), Ιστορία του ελληνικού έθνους, τ. ΙΑ': Ελληνισμός υπό ξένη κυριαρχία (περίοδος 1669—1821). Τουρκοκρατία — Λατινοκρατία, Αθήνα: 306—328. — 1996, «Μια διερευνητική περιπλάνηση στους δύσβατους χώρους
της νεοελλη νικής γλωσσικής παιδείας», Μεσαιωνικά και Νέα Ελληνικά 5:143—195. — 1997, Το κρυφό σχολειό. Χρονικό ενός μύθου, Αθήνα. — 1998, «Εισαγωγή. Μια διαφωτιστική διαμάχη», στο: Παναγιωτάκης Καγκελλάριος Κοδρικάς, Μελέτη της κοινής ελληνικής διαλέκτου. Ερμής ο Λόγιος. Κρίσις εις την Μελέτην,
εισαγ. /επιμ. Α. Αγγέλου, Αθήνα: 17—168. Αδαμοπούλου, Ε. 2017, Δημοτικισμός: Από την ιδέα στην πολιτική πράξη (1888— 1922). Δράση, κοινωνία, ιδεολογία, Ρέθυμνο (διδ. διατριβή). Αθήνη, Σ. 2004, «Η διαμόρφωση της σελίδας τίτλου του βιβλίου ως έκφραση αντί ληψης για τη μετάφραση. Αφηγηματική
πεζογραφία (18ος αιώνας — 1830)», στο: Το έντυπο ελληνικό βιβλίο 15ος—19ος αιώνας. Πρακτικά Διεθνούς Συνεδρίου. Δελφοί, 16—2ΟΜαΐου 2001, Αθήνα: 363—378. — /Ξούριας, Γ. 2015, Νεοελληνική γραμματεία 1670—1830, Αθήνα. Αλεξίου, Σ. 21986, Ερωτόκριτος. Κριτική έκδοση, εισαγωγή, σημειώσεις, γλωσσάριο,
Αθήνα. Ανδρειωμένος, Γ. 2002, «Οι γραμματικές αντιλήψεις των Α. Χριστόπουλου - Γ. Βηλαρά και το λογοτεχνικό τους έργο. Πρώτη απόπειρα συγκριτικής εξέτα σης», Σύγκριση/Comparaison 13: 258—272. Αποστολίδου, Β. 1990, «Ο Παλαμάς και το Ταξίδι του Ψυχάρη. Μια τρικυμιώδης σύμπλευση», στο: Μνήμη Σταμάτη
Καρατζά, Θεσσαλονίκη: 185—196. — 1995, «Η συγκρότηση και οι σημασίες της “εθνικής λογοτεχνίας”», στο: Επι στημονικό
Συμπόσιο. Εθνος — Κράτος — Εθνικισμός (21 και 22 Ιανουάριου 1994), Αθήνα: 15—39. Αποστολόπουλος, Δ. Γ. 2003, Για τους Φαναριώτες. Δοκιμές ερμηνείας και Μικρά αναλυτικά, Αθήνα. Αργυροπούλου, Ρ. Δ. 1980, «Γλωσσολογικά του Νεοελληνικού Διαφωτισμού», στο: Αφιέρωμα στον Ευάγγελο Παπανούτσο, τ. 1, Αθήνα: 399—411. — 2003, Ο Βενιαμίν Λέσβιος και η ευρωπαϊκή σκέψη του δέκατου όγδοου αιώνα, Αθήνα. (501)
JO2 ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΙΓΛΩΣΣΙΑ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ — 2011, «Παναγιώτης Κοδρικάς: ο πρώτος αντικοραϊστής», στο: Γ. Μπαμπινιώτης (επιμ.), Το γλωσσικό ζήτημα. Σύγχρονες προσεγγίσεις, Αθήνα: 141-151. Αρχάκης, Α./Κονδύλη, Μ. 2004, Εισαγωγή σε ζητήματα κοινωνιογλωσσολογίας, Αθήνα. Ασώπιος, Κ. 1853, Τα
Σούτσεια, ήτοι Ο κύριος Παναγιώτης Σούτσος εν γραμματικούς, εν φιλολόγοις, εν σχολάρχαις, εν μετρικοίς και εν ποιηταίς εξεταζόμενος, Αθήνα. Βαγενάς, Ν. 1994, Η ειρωνική γλώσσα. Κριτικές μελέτες για τη νεοελληνική γραμμα τεία, Αθήνα. Βακαλόπουλος, A. Ε. 1973, 320 05, Ιστορία τον νέου ελληνισμού, τ.
4: Τουρκο κρατία (1669—1812). Η οικονομική άνοδος και ο φωτισμός τον γένους, Θεσ σαλονίκη / Αθήνα. Bakker, W. F., 1988, «Η γλώσσα των συμβολαιογραφικών πράξεων του Μανόλη Βαρούχα», Cretan Studies 1: 17—24. — /van Gernert, A. F. 1987, Μανόλης Βαρούχας. Νοταριακές πράξεις. Μοναστηράκι Αμαρίου
(1597—1613), Ρέθυμνο. Βαλέτας, Γ. 1947—1949, Ανθολογία της δημοτικής πεζογραφίας, 3 τ., Αθήνα. Βαρμάζης, Ν. Δ. 1992, Η αρχαία ελληνική γλώσσα και γραμματεία ως πρόβλημα της νεοελληνικής εκπαίδευσης. Από την Αναγέννηση ώς την καθιέρωση της Δημοτικής, Θεσσαλονίκη. ΒΒ [«Βασική Βιβλιοθήκη»] 1955α, Το
ιστορικόν μυθιστόρημα, τ. 17, επιμ. I. Μ. Παναγιωτόπουλος, Αθήνα. ΒΒ [«Βασική Βιβλιοθήκη»] 1955β, Οι πρόδρομοι, τ. 11, επιμ. Λ. I. Βρανούσης, Αθήνα. ΒΒ [«Βασική Βιβλιοθήκη»] 1958, Ποίησις και πεζογραφία της Επτανήσον, τ. 14, επιμ. Γ. Θ. Ζώρας, Αθήνα. ΒΒ [«Βασική Βιβλιοθήκη»] 1963, Νεοελληνική
επιστολογραφία, τ. 43, επιμ. Κ. Θ. Δημαράς, Αθήνα. Beaton, R. 1996β, Εισαγωγή στη νεότερη ελληνική λογοτεχνία. Ποίηση και
πεζογραφία, 1821—1992, Αθήνα [βλ. και Beaton 1996α στην Ξενόγλωσση Βιβλιογραφία]. Βελουδής, Γ. 1982, Ο Jakob Philipp Fallmerayer και η γένεση του ελληνικού ιστορι σμού, Αθήνα. — 1992, Μονά—Ζυγά. Δέκα νεοελληνικά μελετήματα, Αθήνα. — 2001, «Το στέμμα και η λύρα. Η “αυλική” ποίηση στην εποχή του Όθωνα (1832/33-1862)», Ελληνικά 51: 335-362. Βερέμης, Θ. (επιμ.) 32003, Εθνική ταυτότητα και εθνικισμός στη Νεότερη Ελλάδα, Αθήνα. —I Κολιόπουλος, Γ. 420 06, Ελλάς. Η σύγχρονη συνέχεια. Από το 1821 μέχρι σήμερα, Αθήνα. Βηλαράς/Ψαλίδας/Χριστόπουλος κ.ά. 1981, Η δημοτικιστική αντίθεση στην κοραϊκή «μέση οδό», επιμ. Ε. I. Μοσχονάς, Αθήνα. Βιζυηνός, Γ. Μ. 1991, Τα διηγήματα, επιμ. Β. Αθανασόπουλος, Αθήνα. Βλαχογιάννης, Γ. 22002, Ιστορική ανθολογία. Ανέκδοτα — Γνωμικά — Περίεργα — Αστεία εκ του βίου διασήμων Ελλήνων 1820—1864, επιμ. Α. Αγγέλου, Αθήνα.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 5°3 Βόγλη, Ε. 2008, «Έλληνες το γένος». Η ιθαγένεια και η ταυτότητα στο εθνικό κράτος των Ελλήνων (1821—1844), Ηράκλειο. Βούλγαρις, Ε. 1766, Η Λογική εκ παλαιών τε και νεωτέρων συνερανισθείσα. Υπό Ευ γενίου Διακόνου του Βουλγάρεως, Λειψία. Βουτυρά, Ε. 2007, «Εθνογένεση,
αποκλειστικότητα και το μοντέλο της μητρι κής γλώσσας στα Βαλκάνια», στο: А. Φ. Χριστίδης (επιμ.), Γλώσσα, κοινωνία, ιστορία: Τα Βαλκάνια/Language, Society, History: The Balkans, Θεσσαλονίκη: 73-85. Bubenik, V. 2001, «Η δημιουργία κοινής», στο: Α.-Φ. Χριστίδης (επιμ.), Ιστορία της ελληνικής
γλώσσας. Από τις αρχές έως την ύστερη Αρχαιότητα, Θεσσαλονίκη: 258-260. Βυζάντιος, Δ. Κ. 1836/1972, Η Βαβυλωνία, επιμ. Σ. Α. Ευαγγελάτος, Αθήνα. Γαραντούδης, Ε. 2003, «Η λογοτεχνία 1830-1880. Η ρομαντική αντίληψη της πραγματικότητας», στο: Β. Παναγιωτόπουλος (επιμ.), Ιστορία του νέου ελληνι σμού
1770-2000, τ. 4, Αθήνα: 195-210. Γιακωβάκη, Ν. 2005, «Καθομιλουμένη και τυπογραφία. Όροι της διεύρυνσης του ελληνικού αναγνωστικού κοινού κατά τον 18ο αιώνα», στο: Επιστημονικό Συ μπόσιο: Χρήσεις της γλώσσας (3-5 Δεκεμβρίου 2004), Αθήνα: 175-206. — 2006, Ευρώπη μέσω Ελλάδας. Μια καμπή στην
ευρωπαϊκή αυτοσυνείδηση, 17ος— 18ος αιώνας, Αθήνα. Γιανίδης, Ε. 1908, Γλώσσα και ζωή. Αναλυτική μελέτη του γλωσσικού ζητήματος, Αθήνα. Γιαννοπούλου, Γ. 1996, «Το εθνικό γλωσσικό ζήτημα και το “παράδειγμα” των άλλων ευρωπαϊκών γλωσσών», στο: Α.-Φ. Χριστίδης (επιμ.), «Ισχυρές» και «ασθενείς» γλώσσες
στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Όψεις του γλωσσικού ηγεμονισμού, τ. 1, Θεσσαλονίκη: 77—84. Clogg, R. 220 03, Συνοπτική ιστορία της Ελλάδας
1770—2000, Αθήνα. Γούναρης, Β. Κ. κ.ά. (επιμ.) 1997, Ταυτότητες στη Μακεδονία, Αθήνα. Γουναρίδης, Π. 1996, Γένος Ρωμαίων: Βυζαντινές και νεοελληνικές ερμηνείες, Αθήνα (διάλεξη στη σειρά «Βυζαντινή πραγματικότητα και νεοελληνικές ερμηνείες», 1991, υπεύθυνη: Χρύσα Α. Μαλτέζου). Γουνελάς Χ.-Δ. 1984, Η σοσιαλιστική συνείδηση στην ελληνική λογοτεχνία 1897— 1912, Αθήνα. Γραμματάς, Θ. 1984, «Γλωσσική και ιδεολογική αντιπαράθεση κοραϊσμού και φαναριωτισμού μέσα από τα Κορακίστικά του Ιακωβάκη Ρίζου Νερουλού», στο: Πρακτικά Συνεδρίου «Κοραής και Χίος» (Χίος, 11-15 Μαΐου 1983), τ. 1, Αθήνα: 131-146. — 1991, Γλώσσα και ιδεολογία στο Νεοελληνικό Διαφωτισμό, Αθήνα. Δαμασκηνός, Δ. 2008, Το γλωσσικό ζήτημα κατά την περίοδο της πνευματικής ανα γέννησης του νέου Ελληνισμού (1771—1821), Αθήνα. Δάρβαρης, Ν. 1806, Γραμματική Απλοελληνική. Σχεδιασθείσα υπό Δημητρίου Νικο λάου του Δαρβάρεως, Βιέννη. Δελβερούδη, Ρ. 1999, «Γλωσσικό ζήτημα και νεοελληνικά ιδιώματα (1880— 1910)», στο: Α.-Φ. Χριστίδης (επιμ.), «Ισχυρές» και «ασθενείς» γλώσσες στην
504 ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΙΓΛΩΣΣΙΑ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ Ευρωπαϊκή Ένωση. Όψεις τον γλωσσικού ηγεμονισμού, τ. 2, Θεσσαλονίκη: 553-560. — 2000, «Η γλωσσική ποικιλότητα και η διαμόρφωση της νεοελληνικής εθνικής γλώσσας», στο: Α.-Φ. Χριστίδης κ.ά. (επιμ.), Η ελληνική γλώσσα και οι διάλε κτοί της, Αθήνα: 49—57.
— 2008, «Από τη μιξοβάρβαρον στην καθαρεύουσα: Η διαμόρφωση ενός όρου», στο: Μ. Θεοδωροπούλου (επιμ.), Θέρμη και Φως/Lickt und Wärme. Αφιερωματικός τόμος στη μνήμη του Α.-Φ. Χριστίδη, Θεσσαλονίκη: 353—363. Δερτιλής, Γ. Β. 520 09, Ιστορία του ελληνικού κράτους 1830—1920, 2 τ., Αθήνα. Δημαράς, Α.
(επιμ.) 1973,1974, Η μεταρρύθμιση που δεν έγινε (Τεκμήρια ιστορίας), τ. 1:1821-1894, τ. 2:1895-1967, Αθήνα. — 1977, «Εκπαίδευση», στο: Γ. Χριστόπουλος/Ι. Μπαστιάς (επιμ.), Ιστορία του ελληνικού έθνους, τ. 13, Αθήνα: 484—491. — 2003, «Εκπαίδευση 1830—1871», στο: Β. Παναγιωτόπουλος (επιμ.), Ιστορία
του νέου ελληνισμού 1770—2000, τ. 4, Αθήνα: 177—194. — 2013, Ιστορία της Νεοελληνικής Εκπαίδευσης. Το «ανακοπτόμενο άλμα». Τάσεις και αντιστάσεις στην ελληνική εκπαίδευση 1833—2000, Αθήνα. Δημαράς, Κ. Θ. 1977/71998, Νεοελληνικός Διαφωτισμός, Αθήνα. — 1982, Ελληνικός Ρωμαντισμός, Αθήνα. — 71983,
Ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας. Από τις πρώτες ρίζες ώς την εποχή μας, Αθήνα. — 1986, Κ. Παπαρρηγόπουλος, Αθήνα. Δημητράκος, Δ. Β. (επιμ.) 1953, Μέγα λεξικόν όλης της ελληνικής γλώσσης: δημοτι κή, καθαρεύουσα, μεσαιωνική, μεταγενέστερα, αρχαία, 15 τ., Αθήνα. Δημητρόπουλος, Δ. 2003, «Η
κατάσταση των Ελλήνων. В: Ο πληθυσμός», στο: Β. Παναγιωτόπουλος (επιμ.), Ιστορία του νέου ελληνισμού 1770—2000, τ. 1,
Αθήνα: 75-86. Διαμαντοπούλου, Λ. 2013, «Ο Λάμπρος Φωτιάδης (1752—1805) ποιητής», Μνη μοσύνη 19: 289—314. Διαμαντούρος, Ν. 2002, Οι απαρχές της συγκρότησης σύγχρονου κράτους στην Ελλά δα 1821-1828, Αθήνα. Διατσέντος, Π. 2008, «Η γλωσσική μεταρρύθμιση ανάμεσα στις εγγράμματες ελίτ και το ελληνικό κράτος κατά το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα», Μελέτες για την Ελληνική Γλώσσα/Studies in Greek Linguistics 28: 147—158. Διβάνη, Λ. 2000, Η εδαφική ολοκλήρωση της Ελλάδας (1830—1947). Απόπειρα πα τριδογνωσίας, Αθήνα. Δούκας, Ν. 1810, Μαξίμου Τυρίου Αόγοι τεσσαράκοντα και εις. Επεξεργασθέντες και εκδοθέντες παρά Νεοφύτου Δούκα, Βιέννη. — 1812—1813, Λόγοι των Αττικών ρητόρων [.]. Επεξεργασθέντες δε και εκδοθέ ντες υπό Νεοφύτου Δούκα, Βιέννη. — 1813, Παιδαγωγία: ήτοι πρώτα μαθήματα των παιδιών εις το αναγινώσκειν και νοείν οπωσούν. Συντεθέντα και εκδοθέντα εις τομίδια τρία υπό Νεοφύτου Δούκα, Βιέννη. — 1835, Επιστολαίπρος τινάς εν διαφόροις περιστάσεσι, 2 τ., Αίγινα.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 5°5 Eideneier, Η. (επιμ.) 2012, Πτωχοπρόδρομος, κριτική έκδοση, Ηράκλειο. Επιτομή 2001, 2003, Επιτομή του Λεξικόν της μεσαιωνικής ελληνικής δημώδους γραμματείας 1100—1669 του Εμμανουήλ Κριαρά, επιμ. I. Ν. Καζάζης/Τ. Α. Καραναστάσης, τ. 1: Α—Κ, τ. 2: Λ—Παραθήκη, Θεσσαλονίκη. Ευαγγελικά/
Ορεστειακά 2005, Επιστημονικό Συμπόσιο: Ευαγγελικά (1901) — Ορεστειακά (1903). Νεωτερικές πιέσεις και κοινωνικές αντιστάσεις (31 Οκτωβρίου και 1 Νοεμβρίου 2003), Αθήνα. Ζεπος, Π. I. 1936, Συνταγμάτων νομικόν, Αλεξάνδρου Ιωάννου Υψηλάντη Βοεβόδα Ηγεμόνας πάσης Ονγγροβλαχίας 1780. Εκδιδόμενον μετ’
εισαγωγής και ιστορικής ανασκοπήσεως των εν αυτώ δεσμών, Αθήνα. Ηλιου, Φ. 1981, Κοινωνικοί αγώνες και Διαφωτισμός. Η περίπτωση της Σμύρνης (1819), Αθήνα. — 1988, Τύφλωσον Κύριε τον λαόν σου, Αθήνα. — 1997, Ελληνική Βιβλιογραφία του 19ου αιώνα, τ. 1:1801—1818, Αθήνα. — 1999, «Βιβλία με συνδρομητές.
II. Από τα χρόνια της Επανάστασης έως το 1832», Ο Ερανιστής 22:172—240. — 2003α, Ιδεολογικές χρήσεις του κοραϊσμού στον 20ό αιώνα, Αθήνα (= Διήμερο Κοραή, 29 και 30 Απριλίου 1983. Προσεγγίσεις στη γλωσσική θεωρία, τη σκέψη και το έργο του Κοραή, Αθήνα 1984: 143—207). — 2003β, «Νεοελληνικός
Διαφωτισμός. Η νεωτερική πρόκληση», στο: Β. Παναγιωτόπουλος (επιμ.), Ιστορία του νέου ελληνισμού 1770—2000, τ. 2, Αθήνα: 9-26. — 2005, Ιστορίες του ελληνικού βιβλίου, Ηράκλειο. Henrich, G. S. 2007, «Η παλαιότερη ελληνική παράφραση βολταιρικού έργου, ο Μέμνων (1766), και ο Έλληνας ποιητής του», στο:
K. Α. Δημάδης (επιμ.), Ο ελληνικός κόσμος ανάμεσα στην εποχή του Διαφωτισμού και στον εικοστό αιώνα. Πρακτικά του
Γ' Ευρωπαϊκού Συνεδρίου Νεοελληνικών Σπουδών (ΕΕΝΣ), Βου κουρέστι, 2—4 Ιουνίου 2006, τ. 3, Αθήνα: 385—392. Hering, G. 1987/2020, Η διαμάχη για τη γραπτή νεοελληνική γλώσσα. Σύντομη ιστο ρία του γλωσσικού ζητήματος, Ηράκλειο. Hinterberger, Μ. 2001, «Το φαινόμενο της πολυτυπίας σε δημώδη κείμενα», στο: Η. Eideneier/U. Moennig/N. Τουφεξής (επιμ.), Θεωρία και πράξη των εκδό σεων της υστεροβυζαντινής αναγεννησιακής και μεταβυζαντινής δημώδους γραμ ματείας. Πρακτικά του Διεθνούς Συνεδρίου Neograeca Medii Aevi IVa, Αμβούργο 28-31.1.1999, Ηράκλειο: 215-244. Θεοτοκάς, Ν. 1992, «Παράδοση και νεοτερικότητα: Σχόλια για το “Εικοσιένα”», Τα Ιστορικά/Historien 9/17: 345—370. ΙΕΕ 1975—2000, Γ. Χριστόπουλος/Ι. Μπαστιάς (επιμ.), Ιστορία του ελληνικού έθνους, 16 τ., Αθήνα. ΙΝΕ 2003, Β. Παναγιωτόπουλος (επιμ.), Ιστορία του νέου ελληνισμού 1770—2000, 10 τ., Αθήνα. Ιορδανίδου, Α. 1992, «Κοινωνικά και υφολογικά προσδιορισμένη ποικιλία των ρη μάτων σε -άω, -άς και -ώ, -είς», Μελέτες για την Ελληνική Γλώσσα/Studies in Greek Linguistics 12: 305-318.
5θ6 ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΙΓΛΩΣΣΙΑ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ Jeffreys, Μ. 1986, «Η γλώσσα του Χρονικού τον Μορέως. Γλώσσα μιας προφορι κής παράδοσης;», στο: Η. Eideneier (επιμ.), Neograeca Medii Aevi. Text und Ausgabe. Akten zum Symposion Köln 1986. Κολωνία: 139-163. Καζάζης, I. N. 2001, «Αττικισμός», στο: Α.-Φ.
Χριστίδης (επιμ.), Ιστορία της ελληνικής γλώσσας. Από τις αρχές έως την ύστερη Αρχαιότητα, Θεσσαλονίκη: 901-910. Κακουλίδη, Ε. 1970, Για τη μετάφραση της Καινής Διαθήκης. Ιστορία, κριτική, από ψεις, βιβλιογραφία, Θεσσαλονίκη. Κακριδή-Φερράρι, Μ. 2007, «Μύθοι για τη γλώσσα στην ελληνική εκδοχή τους.
Ιδιαιτερότητες, αντοχές, επανερμηνείες», στο: Μύθοι και ιδεολογήματα στη σύγ χρονη Ελλάδα. Πρακτικά Επιστημονικού Σνμποσίον, 23 και 24 Νοέμβριον 2005, Αθήνα: 199-223. Καλιτζοπούλου-Παπαγεωργίου, Ε. 1991, Αιολοδωρική θεωρία. Σνμβολή στην ιστο ρία της ελληνικής γλώσσας, Αθήνα (διδ. διατριβή).
Καλογιάννης, Γ. 1986, Ο Νονμάς και η εποχή τον (1903—1931), Αθήνα (διδ. διατριβή). Καλοκαιρινός, Α. 2011, «“Γλώσσα και ιδεολογία”: ιστορικοθεωρητικές προϋπο θέσεις για μια συζήτηση», Μελέτες για την Ελληνική Γλώσσα/Studies in Greek Linguistics 31:15—50. Καλοσγούρος, Г. 1889, Περί εθνικής γλώσσης
και εθνικής ιστορίας. Δημοτική διδα σκαλία, Κέρκυρα. Καραθανάσης, Α. (επιμ.) 1978, Άνθη ευλαβείας, Αθήνα. Καρακασίδου, Α. 1999, Μακεδονικές ιστορίες και πάθη 1870-1990, Αθήνα. Καραντζόλα, Ε. 1998, «Γραμματική της κοινής των Ελλήνων γλώσσης: η διαχείριση της γραμματικής παράδοσης», Σύγχρονα Θέματα
66: 58-63. — 2000, «Γλωσσικό επίμετρο», στο: I. Καρτάνος, Παλαιά τε και Νέα Διαθήκη, φιλολ. επιμ. Ε.
Κακουλίδη-Πάνου, Θεσσαλονίκη: 505—550. Καρβούνης, X. 2017, «Γλωσσικός εξαρχαϊσμός και “ιδεολογική” νόρμα: Ζητή ματα γλωσσικής διαχείρισης στη νέα ελληνική», στο: Th. Georgakopoulos κ.ά. (επιμ.), Proceedings of the 12th International Conference on Greek Linguistics/Πρακτικά τον 12ου Συνεδρίαν Ελληνικής Γλωσσολογίας, τ. 1, Βερο λίνο: 507-523. — 2022, Το Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο από τον Αλ. Πάλλη. Ζητήματα μετάφρασης της Αγίας Γραφής, Ηράκλειο. — 2023α, «Γλωσσικές κληρονομιές και γλωσσική ιδεολογία. Το αποτύπωμα του Νεοελληνικού Διαφωτισμού», Κονδυλοφόρος 21 (2023). — 2023β, «Ερωτήματα και υποθέσεις σχετικά με τη διαμόρφωση της κοινής δημοτικής/νεοελληνικής: κοινωνικοπολιτικό υπόβαθρο και παλαιότερη πεζογραφική παράδοση», στο: X. Τζιτζιλής/ Γ. Παπαναστασίου (επιμ.), Πρακτικά του Ιον Διεθνούς Συνεδρίου για την Κοινή, τις κοινές και τη διαμόρφωση της κοινής νεοελληνικής, Θεσσαλονίκη (υπό έκδοση). Καρκαβίτσας, Α. 1897/1989, Ο ζητιάνος, Αθήνα. Καρτάνος, I. 2000, Παλαιά τε και Νέα Διαθήκη, φιλολ. επιμ. Ε. Κακουλίδη-Πάνου, Θεσσαλονίκη.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ joy Καταρτζής, Δ.21999, Τα ευρισκόμενα, επιμ. Κ. Θ. Δημαράς, Αθήνα. Κατσιαρδή-Hering, Ο. 1989, «Χριστόφορος Φιλητάς. Σκέψεις για τη διδασκαλία της γλώσσας», Μνημών 12: 9—42. — 1995, «Εκπαίδευση στη Διασπορά. Προς μια παιδεία ελληνική ή προς “θερα πεία” της πολυγλωσσίας», στο:
Νεοελληνική παιδεία και κοινωνία. Πρακτικά Διεθνούς Συνεδρίου αφιερωμένου στη μνήμη του Κ. Θ. Δημαρά, Αθήνα: 153—176. — / Παπαδία-Λάλα, A./Νικολάου, Κ./Καραμανωλάκης, Β. (επιμ.) 2018, Έλλην, Ρωμηός, Γραικός: Συλλογικοί προσδιορισμοί και ταυτότητες, Αθήνα. Κάτσικας, X. / Θεριανός, Κ. Ν. 2007, Ιστορία
της νεοελληνικής εκπαίδευσης. Από την ίδρυση του ελληνικού κράτους μέχρι το 2007, Αθήνα. Κεχαγιόγλου, Γ. 2001, Πεζογραφική Ανθολογία. Αφηγηματικός γραπτός νεοελληνι κός λόγος, τ. 1: Από το τέλος του Βυζαντίου ώς τη Γαλλική Επανάσταση, τ. 2: Από τη Γαλλική Επανάσταση ώς τη δημιουργία του ελληνικού
κράτους, Θεσσαλονίκη. — 2009, Από τον ύστερο Μεσαίωνα ώς τον 18ο αιώνα. Εισαγωγή στα παλιότερα κεί μενα της νεοελληνικής λογοτεχνίας, Θεσσαλονίκη. Κιτρομηλίδης, Π. Μ. 1996,32000, Νεοελληνικός Διαφωτισμός. Οι πολιτικές και κοι νωνικές ιδέες, Αθήνα. — 2003α, «“Νοερές κοινότητες” και οι απαρχές του
εθνικού ζητήματος στα Βαλ κάνια», στο: Θ. Βερέμης (επιμ.), Εθνική ταυτότητα και εθνικισμός στη Νεότερη Ελλάδα, Αθήνα: 53-131. — 2003β, «Η πολιτική σκέψη του Νεοελληνικού Διαφωτισμού», στο: Β. Παναγιωτόπουλος (επιμ.), Ιστορία του νέου ελληνισμού 1770—2000, τ. 2, Αθήνα: 27-38. Κλαίρης, X. /
Μπαμπινιώτης Γ. (σε συνεργασία με τους Α. Μόζερ / Α. ΜπακάκουΟρφανού/Σ. Σκοπετέα) 2005, Γραμματική της νέας ελληνικής.
Δομολειτουργική — Επικοινωνιακή, Αθήνα. Κοδρικάς, Π. 1818/1998, Μελέτη της κοινής ελληνικής διαλέκτου. Ερμής ο Λόγιος: Κρίσις εις την Μελέτην, εισαγ. / επιμ. Α. Αγγέλου, Αθήνα. Κολιόπουλος, I. 2000, Ιστορία της Ελλάδος από το 1800, τ.1:Το έθνος, η πολιτεία και η κοινωνία των Ελλήνων, τ. 2: Η
διαμόρφωση και η άσκηση της εθνικής πολιτικής, Θεσσαλονίκη. — 2003, Η «πέραν» Ελλάς και οι «άλλοι» Έλληνες. Το σύγχρονο ελληνικό έθνος και οι ετερόγλωσσοι σύνοικοι χριστιανοί (1800—1912), Θεσσαλονίκη. Κονδύλης, Π. 32000, Η παρακμή του Αστικού Πολιτισμού από τη μοντέρνα στη μετα μοντέρνα εποχή και
από το φιλελευθερισμό στη μαζική δημοκρατία, Αθήνα. Κορδάτος, Γ. 1924/2008, Η κοινωνική σημασία της Ελληνικής Επαναστάσεως του 1821, Αθήνα. — 1927/1974, Δημοτικισμός και λογιωτατισμός, Αθήνα. — 1943/1973, Ιστορία του γλωσσικού μας ζητήματος, Αθήνα. Κουμανούδης, Σ. 1900/1980, Συναγωγή νέων λέξεων υπό
των λογιών πλασθεισών. Από της Αλώσεως μέχρι των καθ’ημάς χρόνων, Αθήνα. Κουμαριανού, Α. 1971, Ο Τύπος στον Αγώνα, 3 τ., Αθήνα. — 1995, Ο ελληνικός προεπαναστατικός Τύπος, Βιέννη—Παρίσι (1784—1821), Αθήνα.
5o8 ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΙΓΛΩΣΣΙΑ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ — 2003/2, «Προεπαναστατικός Τύπος. Η ώρα των εφημερίδων και των περιοδι κών 1784—1821», στο: Β. Παναγιωτόπουλος (επιμ.), Ιστορία τον νέου ελληνι σμού 1770—2000, τ. 2, Αθήνα: 101-124. — 2003/3, «Ελληνικός Τύπος 1821—1828. Ένα νεωτερικό όπλο στην
υπηρεσία της Επανάστασης», στο: Β. Παναγιωτόπουλος (επιμ.), Ιστορία τον νέου ελληνι σμού 1770—2000, τ. 3, Αθήνα: 311—326. Κρεμμυδάς, Β. 1976, Εισαγωγή στην ιστορία της νεοελληνικής κοινωνίας (1700— 1821), Αθήνα. — 2010, Η Μεγάλη Ιδέα. Μεταμορφώσεις ενός εθνικού ιδεολογήματος, Αθήνα. Κριαράς, Ε.
1955, Βυζαντινά ιπποτικά μυθιστορήματα, Αθήνα. — 1976, «Η διγλωσσία στα υστεροβυζαντινά γράμματα και η διαμόρφωση των αρχών της νεοελληνικής λογοτεχνίας», Βυζαντινά 8: 215-243 (α' έκδοση: Ε. Kriaras, «Diglossie des derniers siècles de Byzance: naissance de la littérature néo hellénique», στο:
Proceedings of the XHIth International Congress of Byzantine Studies, Λονδίνο 1967: 283—299). — 21981, Ψυχάρης. Ιδέες, αγώνες, ο άνθρωπος, Αθήνα. — 1986, Πρόσωπα και θέματα από την ιστορία του Δημοτικισμού, τ. 1, Αθήνα. Κωνσταντακοπούλου, Α. 1988, Η ελληνική γλώσσα στα Βαλκάνια (1750—1850). Το
τετράγλωσσο λεξικό τον Δανιήλ Μοσχοπολίτη, Ιωάννινα. Κωνσταντινίδης, Ε. I. 1976, Τα Ευαγγελικά. Το πρόβλημα της μεταφράσεως της Αγ. Γραφής εις την νεοελληνικήν και τα αιματηρά γεγονότα τον 1901, Αθήνα. Κωνσταντινίδης, Σ. 2001, Ή ταν ή επί πταν ήτοι πραγματεία του στρατιωτικού βίου πέρι υπό το πρίσμα
της διγλωσσίας τον: η αρχαία γλώσσα και η αργκώ, Αθήνα. Κωστόπουλος, Τ. 2000/42008, Η απαγορευμένη γλώσσα. Κρατική
καταστολή των σλαβικών διαλέκτων στην ελληνική Μακεδονία, Αθήνα. Κωστούλα-Μακράκη, Ν. 2001, Γλώσσα και κοινωνία. Βασικές έννοιες, Αθήνα. Λάζος, X. Γ. 1996, «Λειτουργίες της γλώσσας στο πλαίσιο του έθνους-κράτους», στο: Α.-Φ. Χριστίδης (επιμ.), «Ισχυρές» και «ασθενείς» γλώσσες στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Όφεις του γλωσσικού ηγεμονισμού, τ. 1, Θεσσαλονίκη: 61-75. Λάμπρος, Σ. 1908, «Τρεις επιστολαί του Καρδιναλίου Βησσαρίωνος εν τη δημώδει γλώσση», Νέος Ελληνομνήμων 5/1: 19—39. Λάππας, Κ. 1987, «Πατριαρχική Σύνοδος “Περί καθαιρέσεως των φιλοσοφικών μαθημάτων” τον Μάρτιο του 1821. Μια μαρτυρία του Κων.
Οικονόμου», Μνη μών 11: 123-153. — 2003, «Η εκπαίδευση. Οργάνωση και λειτουργία των σχολείων 1770—1821», στο: Β. Παναγιωτόπουλος (επιμ.), Ιστορία του νέου ελληνισμού 1770—2000, τ. 2, Αθήνα: 75-100. Λέκκας, Π. 32 0 06, Η εθνικιστική ιδεολογία. Πέντε υποθέσεις εργασίας στην ιστορική κοινωνιολογία,
Αθήνα. Λιάκος, Α. 2007, «Γλώσσα και έθνος στη νεότερη Ελλάδα», στο: Θέματα ιστορίας της ελληνικής γλώσσας, Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, ενότητα 19: 1-10 (διαθέ σιμο στο: http://bit.ly/3Y7QcFU ). ΛΝΛ 2007, Λεξικό Νεοελληνικής Λογοτεχνίας. Πρόσωπα, έργα, ρεύματα, όροι, επιμ. Α. Ζήρας, Αθήνα.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 509 Λουκάτος, Δ. Σ. I960, «Γλωσσικές ευτράπελες διηγήσεις», στο: Αφιέρωμα στη μνήμη τον Μανόλη Τριανταφυλλίδη, Θεσσαλονίκη: 233—255. Λουκίδη, Μ./Παπαδοπούλου, Β./Ραβδάς, Π. 2002, Οι δίκες τον λόγον, Αθήνα / Κομοτηνή. Λυβάνιος, Δ. 2009, «Χαμένοι στη μετάφραση; Ορθοδοξία, Αγία Γραφή και
ελλη νική γλώσσα (16ος—19ος αι.)», στο: B. Κ. Γούναρης (επιμ.), Έθνος, κράτος και πολιτική. Μελέτες Νεοελληνικής Ιστορίας αφιερωμένες στον Γιάννη Σ. Κολιόπουλο, Θεσσαλονίκη: 173—189. Mackridge, Ρ. 1985/1990, Η νεοελληνική γλώσσα, Αθήνα. — 2009, Γλώσσα και εθνική ταυτότητα στην Ελλάδα 1766—1976,
Αθήνα. — 2010, «Η πανελλήνια προφορική γλώσσα, ο βόρειος φωνηεντισμός και το δημοτικό τραγούδι», στο: Γ. Λαδογιάννη κ.ά. (επιμ.), Ευτυχίαμάς: Τιμή στον Ερατοσθένη Γ. Καψωμένο, Ιωάννινα: 339—349 (διαθέσιμο στο: http://www. academia.edu/2087480/ , σ. 1—11, όπου και οι παραπομπές). — 2018, «Ο Βούλγαρης
φαναριώτης στιχουργός; Σκέψεις για τον τσελεμπή Μέμνονα», στο: X. Καρανάσιος (επιμ.), Ευγένιος Βούλγαρης. Ο homo universalis του Νέου Ελληνισμού, Αθήνα: 253-267. Μακρυμίχαλος, Σ. I. 1963, «Ελληνικοί πορτολάνοι του 16ου, 17ου και 18ου αιώνος», Ο Ερανιστής 1: 126-155. Μαλαγαρδής, A. Ν. 1932, Γενική
Κωδικοποίησις ολοκλήρου της ισχυούσης ελληνικής νομοθεσίας από της συστάσεως του ελληνικού κράτους μέχρι σήμερον, Αθήνα. Μάμουκας, A. Ζ. 1839, Τα κατά την αναγέννησιν της Ελλάδος, ήτοι συλλογή των περί την αναγεννωμένην Ελλάδα συνταχθέντων πολιτευμάτων, νόμων και άλλων επισή μων πράξεων από του
1821 μέχρι τέλους του 1832, τ. 1—2, Πειραιάς. Μανσόλας, Α. 1867, Πολιτειογραφικαί πληροφορίαι περί Ελλάδος,
Αθήνα. Marcheselli-Loukas, L. 1994, «Το ύφος του Καταρτζή και η τεθλασμένη πορεία του δημοτικού πεζού λόγου», στο: Ζητήματα ιστορίας των νεοελληνικών γραμμάτων. Αφιέρωμα στον Κ. Θ. Δημαρά, Θεσσαλονίκη: 71—79. Μαρκόπουλος, Θ. 2009, «Η έρευνα της γλωσσικής αλλαγής στα κείμενα της Με σαιωνικής
Ελληνικής: Μεθοδολογική διερεύνηση των πηγών», στο: Γ. Γιαννάκης κ.ά. (επιμ.), Πρακτικά του 8ου Διεθνούς Συνεδρίου Ελληνικής Γλωσσολογίας, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Ιωάννινα: 987—998. Μαρωνίτη, Ν. 2009, Πολιτική εξουσία και «εθνικό ζήτημα» στην Ελλάδα 1880—1910, Αθήνα. Μαρωνίτης, Δ. Ν. 2000, «Η
ρητορική της καθαρεύουσας», στο: Α.-Φ. Χριστίδης κ.ά. (επιμ.), Η ελληνική γλώσσα και οι διάλεκτοί της, Αθήνα: 69—73. Μαστροδημήτρης, Π. Δ. 2011, «Επτανησιακή γλωσσική θεωρία: 1818—1911», στο: Γ. Μπαμπινιώτης (επιμ.), Το γλωσσικό ζήτημα. Σύγχρονες προσεγγίσεις, Αθήνα: 283-323. Μαυρομάτης, Γ. Κ. 1994,
Ιωάννης Ολόκαλος, Νοτάριος Ιεράπετρας. Κατάστιχο (1496—1543), Βενετία. Μέγας, A. Ε. 1997, Ιστορία του γλωσσικού ζητήματος, 2 τ., Αθήνα (α' έκδοση: 1927). Μελετιάδης, X. Ν. 2006, Αναγεννησιακές τάσεις στη νεοελληνική λογιοσύνη: Νικό λαος Σοφιανός, Θεσσαλονίκη.
;ιο ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΙΓΛΩΣΣΙΑ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ Μέρτζιος, Κ. 1949, «Η συνθήκη Ενετών — Καλλέργη και οι συνοδεύοντες αυτήν κατάλογοι», Κρητικά Χρονικά 3: 262—292. Μεταλληνός, π. Γ. Δ. 1977/2004, Το ζήτημα της μεταφράσεως της Αγίας Γραφής εις την νεοελληνικήν κατά τον Ι αι. (επί τη βάσει ιδία των
αρχείων της B.F.B.S., C.M.S., L.M.S., του Κ. Τυπάλδου-Ιακωβάτου και του θ. Φαρμακίδου), Αθήνα. Μήτσης, Ν. Σ. 1995, Η διδασκαλία της γραμματικής στην Πρωτοβάθμια και Δευ τεροβάθμια Εκπαίδευση. Η επίδραση της γλωσσικής επιστήμης στην εξέλιξή της, Αθήνα. Μητσού, Μ. 2005, Στέφανου Α. Κουμανούδη,
Στράτης Καλοπίχειρος, τ. 2: 'Ενα ποιη τικό τεκμήριο αυτολογοκρισίας, Αθήνα. Μισμαγιά 1993, Ανθολόγιο φαναριώτικης ποίησης κατά την έκδοση Ζήση Δαούτη (1818), επιμ. Α. Φραντζή, Αθήνα. Μοισιόδαξ, I. 1779, Πραγματεία περί παίδων αγωγής ή Παιδαγωγία, Βενετία. Μοσχονάς, Ε. 1.1975, «Ένας αιώνας
δημοτικισμού. Κοινωνικέςκαιπολιτικέςπροσεγγίσεις», στο: А. Π άλλης, Μπρουσός, επιμ. Ε. I. Μοσχονάς, Αθήνα: ιγ'— ρλθ'. — 1981, «Αγώνας για μια χαμένη υπόθεση», στο: Βηλαράς/Ψαλίδας/Χριστόπουλος κ.ά., Η δημοτικιστική αντίθεση στην κοραϊκή «μέση οδό», επιμ. Ε. I. Μο σχονάς, Αθήνα: ζ —πζ'. Μοσχονάς, Σ.
Α. 1997, «Γλωσσικό ζήτημα και γλωσσικά ζητήματα στην Επιθεώ ρηση Τέχνης», στο: Επιθεώρηση Τέχνης: Μια κρίσιμη δωδεκαετία. Επιστημονικό συμπόσιο (29 και 30 Μαρτίου 1996), Αθήνα: 69—86. — 2005, Ιδεολογία και γλώσσα, Αθήνα. — 2013, «Το γλωσσικό ζήτημα ως ιστορία ιδεών», The Athens Review ofBooks 40:
61-62. Μουλλάς, Π. 1993, Ρήξεις και συνέχειες. Μελέτες για τον 19ο αιώνα, Α^ήνα. Μπαλάσκας, Κ. 2005, «Εισαγωγή», στο:
I. Πολυλάς, Η φιλολογική μας γλώσσα, φιλολ. επιμ. Κ. Μπαλάσκας, Αθήνα: 11—114. Μπαμπινιώτης, Γ. 1979, Νεοελληνική κοινή. Πέρα της καθαρευούσης και της δημο τικής, Αθήνα. — 1985, Συνοπτική ιστορία της ελληνικής γλώσσας. Με εισαγωγή στην ιστορικοσυγκριτική γλωσσολογία, Αθήνα. — (επιμ.) 2011, Το γλωσσικό ζήτημα. Σύγχρονες προσεγγίσεις, Αθήνα. Νιρβάνας, Π. 1905, Γλωσσική αυτοβιογραφία, Αθήνα. Ντενίση, Σ. 1994, Το ελληνικό ιστορικό μυθιστόρημα και ο Sir Walter Scott (1830— 1880), Αθήνα. Παλαμάς, Κ. 1901, «Σολωμός. Η ζωή του και το έργο του», στο: Δ. Σολωμός, Άπαντα τα ευρισκόμενα. Μετά προλόγου περί του βίου και των έργων του ποιητού, υπό Κωστή Παλαμά, Αθήνα: ε — ξβ'. Παναγιωτάκης, Ν. Μ. 1993, Αρχές της νεοελληνικής λογοτεχνίας. Πρακτικά του Δεύτερου Διεθνούς Συνεδρίου «Neograeca Medii Aevi» (Βενετία, 7—10 Νοεμβρίου 1991), 2 τ., Βενετία. Παναγιωτόπουλος, Β. κ.ά. (επιμ.) 2007, 2009, 2018, Αρχείο Αλή πασά Γενναδείου Βιβλιοθήκης, 5 τ., Αθήνα (2007/1-3, 2009/4, 2018/5).
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 5Π Παντελίδης, Ν. 2007, «Κοινή δημοτική: παρατηρήσεις στη διαδικασία δια μόρφωσής της», Μελέτες για την Ελληνική Γλώσσα/Studies in Greek Linguistics 27: 337-347. Παπαγεωργίου, Σ. Π. 2005, Από το γένος στο έθνος. Η θεμελίωση του ελληνικού κράτους 1821-1862, Αθήνα. Παπαγεωργίου-Βενετάς,
Α. (επιμ.) 2002, Η οθωνική Ελλάδα και η συγκρότηση του ελληνικού κράτους, Αθήνα. Παπαδόπουλος, Θ. X. (επιμ.) 1977, Νικολάου Σοφιανού, Γραμματική της κοινής των Ελλήνων γλώσσης, Αθήνα. Παπαθεοδώρου, Γ. 2009, Ρομαντικά πεπρωμένα. Ο Αριστοτέλης Βαλαωρίτης ως «εθνικός ποιητής», Αθήνα. Παπανούτσος, Ε. Π.
1978/1984, Α. Δελμούζος. Η ζωή τον — Επιλογή από το έργο του, Αθήνα. Πατρινέλης, X. Γ. 2005, «Το “Κρυφό Σχολειό” και πάλι», Ο Ερανιστής 25: 321-336. Πεσμαζόγλου, Σ. 2008, «Εθνική και γλωσσική κυριαρχία: Θεωρίες του εθνικι σμού και γλώσσα», στο: Μ. Θεοδωροπούλου (επιμ.), Θέρμη και Φως/Licht und
Wärme. Αφιερωματικός τόμος στη μνήμη του Α.-Φ. Χριστίδη, Θεσσαλονίκη: 499-526. Petropulos. 1. Α. 1985,21997, Πολιτική και συγκρότηση κράτους στο ελληνικό Βασί λειο (1833—1843), 2 τ., Αθήνα. Πέτρου, Σ. 1976/2000, Γράμματα από το Άμστερνταμ, επιμ. Φ. Ηλιού, Αθήνα. Πετρούνιας, Ε. 1984, Νεοελληνική
γραμματική και συγκριτική («αντιπαραθετική») ανάλυση, τ. 1 : Γενικές γλωσσικές αρχές. Φωνητική. Εισαγωγή στη φωνολογία. Μέ ρος Α': Θεωρία, Θεσσαλονίκη. Πεχλιβάνος, Μ. 1999, Εκδοχές νεοτερικότητας στην κοινωνία του γένους: Νικόλαος Μαυροκορδάτος, Ιώσηπος Μοισιόδαξ, Αδαμάντιος Κοραής, Θεσσαλονίκη
(διδ. διατριβή). — 2003, «Λογοτεχνία 1770—1821. Ανάμεσα στην ωφέλεια και την τέρψη», στο: Β. Παναγιωτόπουλος
(επιμ.), Ιστορία του νέου ελληνισμού 1770—2000, τ. 2, Αθήνα: 181-197. Πιζάνιας, Π. 2003, «Επανάσταση και έθνος. Μια ιστορική — κοινωνιολογική προ σέγγιση του ’21», στο: Β. Παναγιωτόπουλος (επιμ.), Ιστορία του νέου ελληνι σμού 1770-2000, τ. 2, Αθήνα: 33-52. Πιτσιπιός, I. Γ. 1848/1995, Ο πίθηκος Ξουθ ή Ταήθη του αιώνας, επιμ. Ν. Βαγενάς, Αθήνα. Πολίτης, Α. 1984, Η ανακάλυψη των ελληνικών δημοτικών τραγουδιών. Προϋποθέ σεις, προσπάθειες και η δημιουργία της πρώτης συλλογής, Αθήνα. — 1999, «Αναζητώντας την πεζογραφία και τους πεζογράφους, 1830—1880», στο: Α. Αργυρίου/К. Α. Δημάδης/Α. Δ. Λαζαρίδου (επιμ.), Ο Ελληνικός Κό σμος ανάμεσα στην Ανατολή και τη Δύση 1453—1981. Πρακτικά του Α' Ευρω παϊκού Συνεδρίου Νεοελληνικών Σπουδών, Βερολίνο, 2—4 Οκτωβρίου 1998, τ. 1, Αθήνα: 85-96.
Ρ2 ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΙΓΛΩΣΣΙΑ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ — 32003, Ρομαντικά χρόνια. Ιδεολογίες και νοοτροπίες στην Ελλάδα τον 1830—1880, Αθήνα. — 2004, «Γραμματολογικές απογραφές και συνθετικές θεωρήσεις της λογοτε χνίας. Η σταδιακή πορεία. Α' 1821—1871», στο: Π. Μ. Κιτρομηλίδης/Τ. Ε. Σκλαβενίτης (επιμ.), Δ'
Διεθνές Συνέδριο Ιστορίας. Ιστοριογραφία της νεότερης και σύγχρονης Ελλάδας 1833—2002. Πρακτικά, τ. 1, Αθήνα: 321-342. Πολίτης, Λ. 21977, Ποιητική Ανθολογία, τ. 4: Οι Φαναριώτες και η Αθηναϊκή Σχολή, Αθήνα. — 132003, Ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας, Αθήνα. Πολυλάς, 1.1859, «Προλεγόμενα», στο:
Δ. Σολωμός, Τα Ευρισκόμενα, επιμ. I. Πολυλάς, Κέρκυρα: γ'—νδ'. Πολυχρονάκης, Δ. 2002, Ο κριτικός ιδεαλισμός του Ιάκωβον Πολνλά. Ερμηνευτική παρουσίαση τον αισθητικού και του γλωσσικού τον συστήματος, Ηράκλειο. — 2009, «Με αφορμή δύο ανέκδοτες επιστολές του Ιάκωβου Πολυλά και του Αργύρη Εφταλιώτη
στον Walter Leaf για το γλωσσικό ζήτημα», Κονδυλοφόρος 8: 81-110. Πούχνερ, Β. 2001, Η γλωσσική σάτιρα στην ελληνική κωμωδία τον 19ον αιώνα. Γλωσσοκεντρικές στρατηγικές του γέλιου από τα «Κορακίστικά» ώς τον Καραγκιό ζη, Αθήνα. — 2003, «Εισαγωγή: Τα Κορακίστικά (Κωνσταντινούπολη 1813)», στο: I. Ρ.
Νε ρουλός, Τα Θεατρικά (Ασπασία 1813, Πολυξένη 1814, Κορακίστικά 1813), επιμ. Β. Πούχνερ, Αθήνα. — 2006, Ανθολογία νεοελληνικής δραματουργίας, τ. 1: Από την Κρητική Αναγέννηση ώς την Επανάσταση τον 1821, Αθήνα. ΠΠ1996, Η παλαιότερη πεζογραφία μας. Από τις αρχές της ώς τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, τ.
3-5:1830-1880, επιμ. Ν. Βαγενάς κ.ά., Αθήνα. Ραγκαβής, A. Ρ. 1837, 1840, Διάφορα ποιήματα τον Αλεξάνδρου
Ρίζου Ραγκαβή, 2 τ., επιμ. Α. Κορομηλάς, Αθήνα. Ρεπούση, Μ. 2 012, Τα Μαρασλειακά (1925—1927), Αθήνα. Reynolds, L. D./Wilson, N. G. 21989, Αντιγράφεις και φιλόλογοι. Το ιστορικό της παράδοσης των κλασικών κειμένων, Αθήνα. Σαλαντέν, Ζ.-Κ. 2020, Ο αγώνας για την ελληνική γλώσσα κατά την Αναγέννηση, Αθήνα. Σαραντάκος, Ν. 2007, Γλώσσα μετ’ εμποδίων, Αθήνα. Σβορώνος, Ν. Γ. 2004, Το ελληνικό έθνος. Γένεση και διαμόρφωση τον νέον ελληνι σμού, επιμ. Ν. Βαγενάς, Αθήνα. Σειρηνίδου, Β. 2005, «Βαλκάνιοι έμποροι στην Αψβουργική Μοναρχία (18ος - μέ σα 19ου αιώνα). Εθνοτικές ταυτότητες και ερευνητικές αμηχανίες», στο: Μ. Α. Στασινοπούλου/Μ. X. Χατζηιωάννου (επιμ.), Διασπορά — Δίκτνα — Διαφω τισμός, Αθήνα: 53—82. — 2010, «Πολιτισμικές μεταφορές και ελληνικές παροικίες. Νέες αναγνώσεις μιας παλιάς ιστορίας με αφορμή το παράδειγμα του Δημήτριου Δάρβαρη», Μνήμων 3Γ. 9—29.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 513 Σελλά-Μάζη, Ε. 2001, Διγλωσσία και κοινωνία. Η κοινωνιογλωσσολογική πλευρά της διγλωσσίας: Η ελληνική πραγματικότητα, Αθήνα. Σετάτος, Μ. 1969, Τα ετυμολογικά σημασιολογικά ζεύγη λογιών και δημοτικών λέξε ων της κοινής νεοελληνικής, Θεσσαλονίκη. — 1973, «Φαινομενολογία της
καθαρεύουσας», ΕΕΦΣΘ·. 43—80. Σιγανού, Α. 2016, Από το έθνος-κράτος στην εθνική ταυτότητα, Αθήνα. Σιμόπουλος, Κ. 21998, Η γλώσσα και το Εικοσιένα. Αογιώτατοι, φαναριώτες, κοτζα μπάσηδες, τίτλοι, αξιώματα και προσαγορεύσεις, Αθήνα. Σκαρβέλη-Νικολοπούλου, А. Γ. 1993, Μαθηματάρια των ελληνικών
σχολείων κατά την Τουρκοκρατία. Διδασκόμενα κείμενα, σχολικά προγράμματα, διδακτικές μέθο δοι. Συμβολή στην ιστορία της νεοελληνικής παιδείας, Αθήνα (διδ. διατριβή). Σκοπετέα, Ε. 1988, Το «πρότυπο βασίλειο» και η μεγάλη ιδέα. Όψεις του εθνικού προ βλήματος στην Ελλάδα (1830—1880), Αθήνα. — 1999,
Φαλμεράυερ. Τεχνάσματα του αντιπάλου δέους, Αθήνα. — 2000, «Οι'Ελληνες και οι εχθροί τους. Η κατάσταση του έθνους στις αρχές του εικοστού αιώνα», στο: X. Χατζηιωσήφ (επιμ.), Ιστορία της Ελλάδας του 20ού αιώνα, τ. Α2:1900—1922. Οι απαρχές, Αθήνα: 9—35. — 2007, «Γλωσσική συνείδηση στα Βαλκάνια:
18ος—20ός αιώνας», στο: А. Φ. Χριστίδης (επιμ.), Γλώσσα, κοινωνία, ιστορία: Τα Βαλκάνια/Language, Society, History: The Balkans, Θεσσαλονίκη: 31—35. Σολωμός, Δ. 2007, Ποιήματα και Πεζά, επιμ. Γ. Βελουδής, Αθήνα. Σούτσος, Π. 1853, Νέα Σχολή του γραφομένου λόγου ή Ανάστασις της αρχαίας ελλη νικής
γλώσσης εννοουμένης υπό πάντων, Αθήνα. Σοφιανός, Ν. 1870 βλ. Legrand 1870 στην Ξενόγλωσση Βιβλιογραφία Στάικος, Κ. Σ. 1998,
Ελληνικές εκδόσεις στα χρόνια του Νεοελληνικού Διαφωτισμού. Κατάλογος έκθεσης για το Διεθνές Συμπόσιο: «Από τον Διαφωτισμό στις επανα στάσεις — Ο Ρήγας και ο κόσμος του», Αθήνα. Σταματάκος, I. Δ. 1971, Λεξικόν της νέας ελληνικής γλώσσης: καθαρευούσης και δη μοτικής και εκ της νέας ελληνικής εις
την αρχαίαν, 3 τ., Αθήνα. Στασινοπούλου, Μ. Α. 2005, «Βαλκανική πολυγλωσσία στην Αυτοκρατορία των Αψβούργων τον 18ο και 19ο αιώνα. Ένα γοητευτικό φαινόμενο και οι δυσκολί ες των εθνικών ιστοριογραφιών», στο: Μ. Α. Στασινοπούλου/Μ. X. Χατζηιωάννου (επιμ.), Διασπορά — Δίκτυα — Διαφωτισμός, Αθήνα:
18-32. Σταυρίδη-Πατρικίου, Ρ. 1976, Δημοτικισμός και κοινωνικό πρόβλημα, Αθήνα. — 1988, Ο Γ. Σκληρός στην Αίγυπτο. Σοσιαλισμός, δημοτικισμός και μεταρρύθμιση, Αθήνα. — 1999, Γλώσσα, εκπαίδευση και πολιτική, Αθήνα. — 2007, Οι φόβοι ενός αιώνα, Αθήνα. Συμπόσιο 1995, Επιστημονικό Συμπόσιο. Έθνος —
Κράτος — Εθνικισμός (21 και 22 Ιανουάριου 1994), ΑΆήνα. Σφυρόερας, Β. 2003, «Οι Φαναριώτες. Θεσμικοί ρόλοι μιας χριστιανικής ηγετι κής ομάδας», στο: Β. Παναγιωτόπουλος (επιμ.), Ιστορία του νέου ελληνισμού 1770-2000, τ. 2, Αθήνα: 297-308.
54 ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΙΓΛΩΣΣΙΑ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ Τζάρτζανος, A. Α. 21946, Νεοελληνική σύνταξις (της κοινής δημοτικής), 2 τ., Αθήνα (α' έκδοση, επίτομη, 1928). Τζιτζιλής, X. 2016, «Η διαμόρφωση της κοινής νεοελληνικής I: το διαλεκτικό υπόβαθρο», Μελέτες για την Ελληνική Γλώσσα/Studies in Greek
Linguistics 36: 425-450. Τζωρτζάκη, Φ. Θ. 1960, «Το νεοελληνικό μάθημα στη Μέση Παιδεία», στο: Αφιέ ρωμα στη μνήμη του Μανόλη Τριανταφυλλίδη, Θεσσαλονίκη: 405-423. Τόλης, Ε. 2020, Γλωσσικό ζήτημα, γλωσσικές ιδεολογίες και γλωσσική πολιτική. Η περίπτωση της συνταγματικής αναθεώρησης του 1911, Αθήνα
(διπλωματική ερ γασία, Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο). Τομπαΐδης, Δ. 1978, Τα συνωνυμικά ζεύγη λόγιων και λαϊκών λέξεων της κοινής νεο ελληνικής, Αθήνα. Τριανταφυλλίδης, Μ. 1938/3,21981, Νεοελληνική γραμματική — Ιστορική εισαγωγή, Αθήνα (= Άπαντα Μανόλη Τριανταφυλλίδη, τ. 3, Θεσσαλονίκη). — 1941,
Νεοελληνική γραμματική (της δημοτικής), Αθήνα. — 1960/6,21988, Δημοτικισμός και αντίδραση, Αθήνα (= Άπαντα Μανόλη Τριανταφυλλίδη, τ. 6, Θεσσαλονίκη). — 1963/4, 22002, Άπαντα, τ. 4: Γλωσσικό ζήτημα και γλωσσοεκπαιδευτικά Α', Θεσσαλονίκη. — 1963/5, 22002, Άπαντα, τ. 5: Γλωσσικό ζήτημα και
γλωσσοεκπαιδευτικά Β, Θεσσαλονίκη. — 1965/8, Άπαντα, τ. 8: Διάφορα (άρθρα και σημειώματα), Θεσσαλονίκη. Τσολάκης, X. Λ. 1994, «Η πολυμορφία στο ρήμα της κοινής νεοελληνικής γλώσ σας», Φιλόλογος 75: 56—68, και 76: 92—103. Τσοπανάκης, А. Γ. 1982, Ο δρόμος προς την Δημοτική (Μελέτες και άρθρα),
Θεσσαλονίκη. Τσουκαλάς, Κ. 2006, Εξάρτηση και αναπαραγωγή. Ο κοινωνικός ρόλος των εκ παιδευτικών μηχανισμών στην Ελλάδα
(1830—1922), Αθήνα (= Κ. Tsoukalas, Dépendance et reproduction. Le rôle social des appareils scolaires en Grèce, Παρίσι 1975). Φαρίνου-Μαλαματάρη, Γ. (επιμ.) 2005, Ο Ψυχάρης και η εποχή του. Ζητήματα γλώσσας, λογοτεχνίας και πολιτισμού, Θεσσαλονίκη. Φιλιππίδης, Δ. / Κωνσταντάς Γ. 1791/2006, Γεωγραφία νεωτερική, επιμ. Α. Κουμαριανού, Αθήνα. Φουντανόπουλος, Κ. 1993, «Η γλώσσα του συνδικαλισμού. Τα καταστατικά των εργατικών σωματείων της Θεσσαλονίκης 1914-1936: ιστορική και γλωσσολογική προσέγγιση», Τα Ιστορικά/Historica 10/18—19: 205—226. Φραγκουδάκη, Α. 1976, Ο εκπαιδευτικός δημοτικισμός και ο γλωσσικός συμβιβασμός του 1911, Ιωάννινα. — 1977, Εκπαιδευτική μεταρρύθμιση και φιλελεύθεροι διανοούμενοι. Άγονοι αγώνες και ιδεολογικά αδιέξοδα στο μεσοπόλεμο, Αθήνα. — 1987, Γλώσσα και ιδεολογία. Κοινωνιολογική προσέγγιση της ελληνικής γλώσσας, Αθήνα.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ — 1999, «Ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, εθνικές πολιτικές και γλωσσικές πολιτικές», στο: Α.-Φ. Χριστίδης (επιμ.), «Ισχυρές» και «ασθενείς» γλώσσες στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Όψεις του γλωσσικού ηγεμονισμού, τ. 1, Θεσσαλονίκη: 361—365. — 2001α, «Καθαρεύουσα — Δημοτική: Τα ιδεολογικά αίτια της
ιστορικής δια μάχης για τη γλώσσα», στο: Α.-Φ. Χριστίδης, Η ελληνική γλώσσα/The Greek Language/La langue grecque, Αθήνα: 29—36. — 2001β, H γλώσσα και το έθνος (1880—1980). Εκατό χρόνια αγώνες για την αυθε ντική ελληνική γλώσσα, Αθήνα. Vitti, Μ. 2003, Ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας, Αθήνα.
Χαραλαμπάκης, X. 1998, «Γλωσσικές παρατηρήσεις στο Κατάστιχο του Ιωάννη Ολόκαλου», Cretan Studies 6: 109-127. — 2003, «Διγλωσσία και γλωσσικό ζήτημα», στο: Δ. Θεοφανοπούλου-Κοντού κ.ά. (επιμ.), Σύγχρονες τάσεις στην ελληνική γλωσσολογία. Μελέτες αφιερωμένες στην Ειρήνη Φιλιππάκη-Warburton, Αθήνα:
40—59. Χάρης, Γ. (επιμ.) 2001, Δέκα μύθοι για την ελληνική γλώσσα, Αθήνα. Χασιώτης, I. Κ. 2000, Αποζητώντας την ενότητα στην πολυμορφία. Οι απαρχές της ευρωπαϊκής ενότητας από το τέλος του Μεσαίωνα ώς τη Γαλλική Επανάσταση, Θεσσαλονίκη. Χατζιδάκις, Γ. Ν. 1901, «Περί του γλωσσικού ζητήματος εν
Ελλάδι», στο: Γ. Ν. Χατζιδάκις, Γλωσσολογικαί μελέται, τ. 1, Αθήνα: 236-305 (α' δημοσίευση: 1890). — 1905, Μεσαιωνικά και νέα ελληνικά, 2 τ., Αθήνα. Χατζόπουλος, Κ. 1991, Ελληνικά σχολεία στην περίοδο της οθωμανικής κυριαρχίας (1453-1821), Θεσσαλονίκη. Χόρροκς, Τ. 2006, Ελληνικά. Ιστορία της γλώσσας
και των ομιλητών της, Αθήνα. Χριστίδης, Α.-Φ. 1999, Γλώσσα, πολιτική, πολιτισμός, Αθήνα. — (επιμ.) 2001, Ιστορία της
ελληνικής γλώσσας. Από τις αρχές έως την ύστερη Αρ χαιότητα, Θεσσαλονίκη. — 2005, Ιστορία της αρχαίας ελληνικής γλώσσας, Θεσσαλονίκη. Χριστόπουλος, Α. 1805, Γραμματική της Αιολοδορικής, ήτοι της ομίλουμένης τωρινής των Ελλήνων γλόσσας, Βιέννη (επανέκδοση από τον Γ. Βαλέτα, Αθήνα 1969). Ψημμένος, Ν. Κ. 1995, «“Εκσυρικτέον άρα τα χυδαϊστί φιλοσοφείν επαγγελλόμενα βιβλιδάρια”. Απόπειρα ερμηνείας», Ο Ερανιστής 20:36—46. Ψυχάρης, Γ. 1888/1971, Το Ταξίδι μου, επιμ. Α. Αγγέλου, Αθήνα. — 1893/1996, Το φιλί, επιμ. Δ. Τζιόβας, Αθήνα.
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ Περιλαμβάνει κατά κύριο λόγο ονόματα προσώπων, όρους και έννοιες που απαντούν στον Πρόλογο, στο κυρίως κείμενο και στον Επίλογο' δεν ευρετηριάστηκε το γλωσσάριο, ενώ οι υποσημειώσεις έχουν ευρετηριαστεί επιλεκτικά. Η συντομογραφία σ παραπέμπει σε υποση μείωση' οι πλάγιοι αριθμοί δηλώνουν
έμμεσες αναφορές. Αβέρωφ, Γεώργιος 355-356 Αγγέλου, Αλκής 212 σ127, 297 σ154 Αθανασιάδης, Πρόδρομος (Μποδοσάκης) 355-356 Αθανάσιος ο Πάριος, άγιος 194 Αθεϊκά 385,390-392,394 Αθήνα πληθυσμός τη (μετ)επαναστατική περίοδο 341—344 Αικατερίνη Β' η Μεγάλη, τσαρίνα 211 σ125 Αϊντενάιερ, Χανς (Hans
Eideneier) 21, 71,142-143,152 αιολοδωρική θεωρία 63, 216,336 Αιστερράιχερ, Βουλφ (Wulf Oester reicher) 85 σ47,423 σ147 Αισχύλος 304, 475 σ231 Ακαδημία ίδρυση 60 Αλεξίου, Μάργκαρετ (Margaret Alexiou) 477 Αλή πασάς Τεπελενλής (Ali Paja Теpelenë) 56, 204-206, 209 Αλφόνσος Г о Σοφός της Καστίλης (Al
fonso el Sabio) 40 σ37 Αλφρέδος ο Μέγας του Ουέσσεξ (Alfred the Great) 34 σ23 Αμαλία της Ελλάδας 335 σ257 αναγνωστικά (στη δημοτική) 393—394, 396,422 Ανθιμος, Πατριάρχης Ιεροσολύμων 194,196,326 Άννα Κομνηνή 83,124,136 Άνταμς, Τζέιμς N. (James Ν. Adams) 141 σ204 αντισταθμιστική ποικιλία 11 σΐ, 127,
136,230,433-435 Αντωνακάκης, Γεώργιος 395 Αντωνιάδης, Αντώνιος I. 288 σ124 Αντωνιάδης, Γιάννης 207 σ116 Απολλώνιος Ρόδιος 87 σ53 Αριστοφάνης 41, 77 σ23, 84,389 αρχαία ελληνική απουσία διγλωσσικών γνωρισμάτων στην κλασική ελληνική 87-89 εκπαιδευτικό σύστημα και σημασία τής 262-266 ενδογλωσσική
ποικιλότητα στην κλασική ελληνική 83-85 ιδεολογικοποίηση του μαθήματος της 268-270,396 σ107 Νεοελληνικός Διαφωτισμός
και πρόσληψη της 322-323 αρχαί'ζουσα του φαίνεσθαι βλ. καθαρεύουσα (ή αρχαΐζουσα) του φαίνεσθαι αστικά κέντρα στο Βασίλειο της Ελλά δας 340-341 αστική τάξη 355, 361, 368, 369 σ38, 374-375,396-397 330
532 ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΙΓΛΩΣΣΙΑ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ Ασώπιος, Κωνσταντίνος 267 σ60, 290 σ131,291-292 αττικιστικά λεξικά 101, 116-118,151, 290 Accademia della Crusca 44 В'Σοφιστική 101,112,116,118 Βαβυλωνία βλ. Βυζάντιος, Δημήτριος Κ. Βαγενάς, Νάσος 178 σ43,312 σ201 Βαϊνράιχ, Μαξ (Max Weinreich) 25
Βαϊνράιχ, Ουριέλ (Uriel Weinreich) 404 σ116 Βαλαωρίτης, Αριστοτέλης 279 σ90, 280,281 σΙΟΟ, 317-318,321,414 σ!36,419σ139 Βαλέτας, Γιώργος 297,302 σ!69,311 σ198 Βαλέτας, Σπυρίδων 328 σ236 Βάλλα, Λορέντζο (Lorenzo Valla) 42 Βάμβας, Νεόφυτος 164 σ6, 260-261, 328-329,333 Βάρναλης, Κώστας 431 Βασίλειος ο
Μέγας, άγιος 123-124 Βασιλείου, Αλέξανδρος 474 σ229 Βελουδής, Γιώργος 280 σ95 Βενετσάνος, Θ. 207 σ114 Βενιαμίν ο Λέσβιος 192-194,204 σ107, 209,326,328-329,426 σ153 Βενιέρης, Δημήτριος 242 Βενιζέλος, Ελευθέριος 354,368,373— 374,381 σ70,392-393,396-398 Βερναρδάκης, Δημήτριος 302 σ169 Βηλαράς, Ιωάννης
170 σ23,178,180, 204,207-209,216 σ149,227,240, 242,274,301,360,415,419 σ140 Βησσαρίωνας, καρδινάλιος 52-53, 58 σ73,134,201,204 Βιζυηνός, Γεώργιος 308,310—311, 318,413 «Διατί η μηλιά δεν έγεινε μηλέα» 403-404 Βικέλας, Δημήτριος 308,310, 317 σ211,413 Βλαχογιάννης, Γιάννης 253 σ21, 294 Βλάχος, Άγγελος
302 σ169 Βοκκάκιος (Boccaccio) 41,273 Βολταίρος (Voltaire) 161 σΐ, 173 σ30, 191 Βοσταντζόγλου (Μποστ), Χρύσανθος 370 σ40 Βούλγαρης, Ευγένιος 15,129 σ!73, 158,173 σ30,189-191,192 σ80, 194,274 Βουστρώνιος, Γεώργιος 144 Βουτσινάς, Ιωάννης 286 σΐ 17,288 σ!23 Βραγκοβάνος, Γρηγόριος 178 σ43 Βυζάντιος,
Δημήτριος Κ. Βαβυλωνία 84-85,107 σ102,136 σ!89,253-254,315-316,412 σ132 bonusage 101,116,221,474 Γαβριήλ, Α.
394 σ99 Γαβριηλίδης, Βλάσης377 Γεμιστός, Γεώργιος 50 σ55 Γεννάδιος Σχολάριος 50 Γεωργιάδης, Αναστάσιος 180 Γεώργιος Α' της Ελλάδας 354, 356 σό, 383 Γιανίδης, Ελισαίος 290 σ!30, 447 σ195 Γιατρομανωλάκης, Γεώργιος 370 σ40 Γκαρτ, Αντρέας (Andreas Gardt) 35, 41 Γκράμσι, Αντόνιο (Antonio Gramsci) 274 σ73 Γκρούντμαν, Χέρμπερτ (Herbert Grundmann) 94 Γλαράκης, Γεώργιος 329 Γληνός, Δημήτρης 366-368,369 σ38, 372,374 σ48,375,394,396,439 Γλυκάς, Μιχαήλ 48,124 γλώσσα απόκλισης 47 σ51, 73, 74 σ13,111, 176-177, 230,423 σ147 αποστασιοποίησης 85-86 σ47,101, 118,131,136 σ189,188 σ75, 225, 294,320-321,349,423 σ147,424, 470-472,488 και έθνος 44-46
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ οικειότητας 33, 85-86 σ47,118,131, 134,225,372,423 σ!47, 471-472 σύγκλισης 47 σ51, 74 σ13,111, 176-177,423 σ147,479 γλωσσική διαχείριση 152, 240, 255, 346-348,402,467-468 γλωσσική χειραφέτηση 12, 23-24, 28, 47-49,60,64-65,111 σΐ 13 γλωσσικός προγραμματισμός/σχεδιασμόςΐΐ, 13
σ2,24-26,102-103, 210,230,233,241-242,244-245, 255, 259, 265,347-349,421-422, 423 σ147,452,469,482,484 δομικός 100, 231, 294 λειτουργικός 100,231, 294 Γουζέλης, Δημήτριος 181 Γουνελάς, Χαράλαμπος-Δημήτρης 359 Γραμματάς, Θόδωρος 426 σ153 γραπτότητα δομική 130-131,232 Γρηγόριος Ε', Πατριάρχης
Κων/πόλεως164 σ6,326,329 Γρηγόριος Ναζιανζηνός, άγιος 123124 Γρυπάρης, Ιωάννης Ν. 377, 389 σ86, 431 Δαμβέργης, Ιωάννης Μ. 278 Δανιήλ Μοσχοπολίτης 109 σ109 Δάντης Αλιγκέρι (Dante Alighieri) 3942,83, 88,129,224,273,275,428 Δαπόντες, Καισάριος 180 Δάρβαρης, Νικόλαος 166 σ13 Δελιγιάννης, Ιωάννης 312
Δελμούζος, Αλέξανδρος 366-369,371, 375,390-391,394-395,444 σ188 Δέλτα, Πηνελόπη 375 σ51,427, 429, 432 σ162 Δημαράς, Κ. Θ. 161 σΐ, 187 σ73, 197 σ92, 200, 203, 227 σ187,234, 235 σ208,260,284,293,324,451 σ202 δημόσιος διάλογος για τη δημώδη πρό τυπη γλώσσα 42-43,59—60,102 533 δημοτική
αποδοχή/δημοτικότητα της 373-377 ασυμμετρία μεταξύ γλωσσικού και κοινωνικού κύρους τής 352-353 διεύρυνση της 416-417, 423-429 εδραίωση της 413-416 ιδεολογική πολυσημία τής 371-373 και γλωσσική βελτίωση /αυτοδιόρθωση 401-403 και θέση/σημασία στη λογοτεχνία της Α' Αθηναϊκής Σχολής 312—319 και κοινή
νεοελληνική 430-441 vs καθαρεύουσα (σχέση langue/pa role) 399-412 δημοτικισμός εκκλησιαστικός 360 ελλαδικός 197,207,209,227,240,
301,360-361,453 σ204 και δημοτικιστικοί σύλλογοι 365369,378 σ58 ορισμός 360—361, 398—399 φαναριώτικος 207 σΐ 18, 227, 284, 305 σ180,307 σ!83,320,360 δημώδεις γλώσσες εγγραφισμός των 33—37 και διαδικασία ανάδυσης /χειραφέτη σης 32—33 και ηγεμονική ταυτότητα 38-39, 50 υποστασιοποίηση των 35 (volgare) στην αναγεννησιακή Ιταλία 39-42 δημώδης γλώσσα 11 σΐ, 78 σ24 και ακαταλληλότητά της ως όρου για την κλασική ελληνική 85-87 (volgare) ως ιστορικός όρος 82-83 Διγενής Ακριτης 48,121-122,124,144, 150 σ233,364-365 διγλωσσία βλ. και κοινωνική διγλωσσία εξωτερική 73-74,97-98,110, 478 σ238 εσωτερική 73-74,94,100,110,111 σ113,478 σ238 μερική 64, 71, 98-99,122,142,153, 174,238
534 ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΙΓΛΩΣΣΙΑ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ της χρήσης 97,482 του γραπτού λόγου 99 σ89,143,153, 174-176,187,209,226,233-234, 238,399,461,466-467,481 του χρήστη 97—98, 99 σ89 τυπική (κοινωνική) 16, 70,95—96, 98-100,142,153,156,162,174, 234,238, 243,344,351-352,356, 394,399,461,468,481-482,489 των
εγγράμματων ελίτ 99,122, 142,153,174,175 σ31,209,218, 226,233-234,238-239,399,461, 466-467,481 διγλωσσικά διπλότυπα 16-17,107, 108 σ105,115σ137,405 διγλωσσική συνείδηση 15,100, 252— 254,356,399,402,461,481-482, 484-487 διεύρυνση 23 σ2, 25—27,36, 52,111 σ113,245,294-295,306,321, 346-349,353,381
σ68,423-427, 430,435,439-441,447,469,482, 484,486-488 δομική 32,44, 48-49,60,67,210, 231-234,239-241,294,300-302, 318,346,414-415,423 σ147,424429,433 σ165,461,468,483,488 λειτουργική 32,48, 60,210, 231-234,239-241,294,318,346, 414-415,423 σ147,424-425,429, 461,468,483,488 Διονύσιος ο Αλικαρνασσέας
90 σ63 δομή βαθιά 186,188 σ75,195,199,237, 426-427,443-448,456 σ211,484, 488 επιφανειακή 186—188, 443-448, 455,456 σ211,468 Δούγκας, Στέφανος 326 Δούκας, Νεόφυτος 166 σ12-13,173, 189-190,200 σ98,203-205,209, 325,455-456 Δραγούμης, Νικόλαος 65 σ84 Εγγονόπουλος, Νίκος 370 σ40 εγγραμματισμός
17,31,35-37,55, 76-77,88-89,102,116 σ140, 122-124,127,133,135,143,148, 153,158,174,187,251,252 σ19, 263,344,376,393,422,470 και κοινωνική διγλωσσία 92-97 πρωτογενής (δευτερογενής προφορικότητα)104 της ελληνόφωνης κοινότητας 163169 ως κοινωνικός φραγμός 94 εγγραφισμός
17,32,34-35,140,142143,175,220,252, 414, 440,482 απλός 35 σ24,424 σ148 σύνθετος 35-36,39,101, 232, 296, 316,320,407 σ121,414-415, 423-424,435,489
γραμματειακός 33,35,39,41, 48-50,55,58 σ74,63,99,424 χρηστικός 33,35,39, 49—50, 56, 134,145,178 σ40,209,282, 424 εθνική γλώσσα 28,44—46 και εθνική λογοτεχνία 270-280 Εθνικός Διχασμός 392,396 Εκκλησία 31, 51,103,104σ100,172174,194,217,322-323,334 σ255, 386 σ80,391,395 και μεταρρυθμιστικές προσπάθειες 331-332 μεταστροφή της (αρνητικής) εικόνας τής 327-333,357 ως συλλογικότητα 325-327 εκπαιδευτική μεταρρύθμιση 367—370, 375,392-397 Εκπαιδευτικός Όμιλος 365-369,374, 394 σ99, 430 Ελλάδα διαφορές μεταξύ προεπαναστατικής Ελλάδας και εθνικής επικράτειας 245-246 ως γεωγραφική και πολιτική /πολιτι σμική έννοια 162-163
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ελληνιστική κοινή 71, 83,90-92,101, 109 σ108,118,181 σ60,212,217, 219,336 σ262, 441,481 γλωσσική απόσταση στην 110,112113 διακριτές γλωσσικές ποικιλίες στην 112-113 ελληνόφωνη κοινότητα (18ος - 20ός αι.) εγγραμματισμός τής 163-169 και γλωσσική πολιτική στην προεπα ναστατική Ελλάδα 171-175
πληθυσμός/αριθμός τής 167 πληθυσμός και αστικοποίηση της 340-343 Εμπειρικός, Ανδρέας 370 σ40 Ετσεβερρία, Βολίβαρ (Bolivar Echeverпа) 153 σ243 Ευαγγελικά 356,369 σ38,377,385389,391-392,394 Ευθύμιος, ιερομόναχος 183 Ευριπίδης 389 Ευρώπη και ευρωπαϊκή ταυτότητα 31 ως πολύσημη έννοια 29—30 Εφταλιώτης,
Αργύρης 378, 384 σ76, 431 Ζαλοκώστας, Γεώργιος 280, 288 σ122 Ζαμπέλιος, Σπυρίδων 263 σ50,309, 312,342,358 Ζάντιχ, Μπάρμπαρα (Barbara Sandig) 138σ197 Ζαχάρωφ, Βασίλειος (Sir Basil Zaharoff) 355-356 Ζερβός, I. 279 σ90 Ζολά, Εμίλ (Émile Zola) 386 σ80 Ηλιού, Φίλιππος 166,207 σ114,337 σ263,451 σ202
Θεοτόκης, Γεώργιος 385 σ78 Θεοτόκης, Κωνσταντίνος 294, 414 Θεοτόκης, Νικηφόρος 455—456, 460 Θεοφάνης Ομολογητής 124 535 Θερειανός, Διονύσιος 302 σ169 Θωμάς, Ευστάθιος 207 Θωμάς Παλαιολόγος 134, 201 Ιλαρίων Σινα'ίτης ο Κρης 329 Ιμβριώτη, Ρόζα394 Καζαντζάκης, Νίκος 431 καθαρεύουσα ιδεολογική πολυσημία
τής 379-382 και εθνική ιδεολογία 382-384 και Κοραής 451-454 και μεσαία στρώματα 379-382 και Φαλμεράυερ 337—339 ως κοινωνικοπολιτική συμπεριφορά 339-344 ως προφορική γλώσσα 319 vs Δ (σχέση langue/parole) 399-412 vs κοινή του Νεοελληνικού Διαφωτι σμού 457-461 καθαρεύουσα (ή αρχαίζουσα) του φαίνεσθαι
19, 237,301,303,378, 442-451,454,463-465,468, 487-488 Καΐρης, Θεόφιλος 326, 329 Κακριδή-Φερράρι, Μαρία
17 Κακριδής, Ιωάννης Θ. 449 σ199 Καλαράς, Γεώργιος 207-208 Κάλβος, Ανδρέας 272, 275 Καλλέργης, Αλέξιος 134 σ185 Καλλιγάς, Παύλος 308,312 Καλλιουπολίτης, Μάξιμος 360 Καλομοίρης, Μανώλης 379 σ63 Καλοσγούρος, Γεώργιος 302-306, 307 σ184,389 σ86,415 Καμπούρογλου, Δ. Γρ. 207 σ!14 Καμπύσης, Γιάννης 432 σ162 Κανέλλος, Στέφανος 207 σ118 Καποδίστριας, Ιωάννης 167 σ17, 172 σ25,172 σ27,245, 260,270 Καρατζάς, Ιωάννης 184 Καρκαβίτσας, Ανδρέας 27, 294,305 σ!80,318,414-415,419 σ139,432 σ162,438,485
536 ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΙΓΛΩΣΣΙΑ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ Καρτάνος, Ιωαννίκιος 150 σ235,150 σ237 Καστόρχης, Ευθύμιος 288 σ122 Καταρτζής, Δημήτριος 15, 60 σ77-78, 151-152,158,177 σ35,187, 197-198,207 σΐ 18,210,221-222, 226-227, 238-240,242,258,260, 274,293,298,301-302,320,327 σ235,360,363,381 σ68,415,419
σ140,425-426,436,443-444,447 σ194,453-454,456-457,483, 487-488 αιρετή γλώσσα και επιφανειακός εξαρχαϊσμός στον 234-237 γλωσσικός προγραμματισμός στον 230-234 και αρχαία/νέα ελληνική ως δύο δια φορετικές γλώσσες 228-230 Κατσαίτης, Πέτρος 180 Κατσαντώνης, Αντώνης 316-317 Κεχαγιόγλου, Γιώργος 181,182
σ61, 183,185 Κίννε, Ντόρις (Doris Kinne) 20 Κλος, Χάιντς (Heinz Kloss) 16, 73, 97 σ81-82,98,100 σ90,111, 176-177,190,230,295,423 σ147 Κοδρικάς, Παναγιώτης 60 σ77,101 σ93,182 σ60,184,194-196, 200 σ98,210-227,229,239-240,242, 264 σ56,276 σ77, 284 σΐΐΐ,292, 324-325,326 σ229,336 σ262,385 σ77, 426, 455,
457,474 Κοζέριου, Εουτζένιο (Eugenio Coseriu) 73,78σ23,128, 479 κοινή (του Νεοελληνικού Διαφωτισμού) ανομοιογένεια της 195—196 απλή 185—188 αρχαίζουσα 195-196,199—200 αρχαϊσμοί τής 185-187 ευρεία χρήση τής 193-195 κοινωνική διγλωσσία διαφορές/ιδιαιτερότητες της (νεοελ ληνικής) 69,158 και γλωσσική
απόσταση 110—118 και γλωσσικο-ιδεολογική αλληλεπί δραση 100-103 και γλωσσικός πληθωρισμός 108 σ105 και διαφορές ανάμεσα στις τέσσερις διγλωσσικές κοινότητες του Φέργκιουσον 73 σ13 και διγλωσσικά διπλότυπα 16—17, 107,108σ105,115σ137,405 και εγγραμματισμός στις μεσαιωνι κές και προβιομηχανικές
κοινωνίες 92-100 και πρόσληψη / ιδεολογικοποίηση του όρου στην Ελλάδα 472-480 και σημειωτικό τρίγωνο 403-405
περιοδολόγηση της (νεοελληνικής) 155-160 προ Φέργκιουσον 70-72 στις διαφημίσεις (γύρω στο 1900) 105σ101 Κολοκοτρώνης, Θεόδωρος 253 σ21 Κολομπής, Φραγκίσκος 179 σ44 Κομμητάς, Στέφανος 189-190, 227 σ186 Κονδυλάκης, Ιωάννης 294 Κονεμένος, Νικόλαος 304,415, 419 σ140 Κονομάτης, Χριστόδουλος 207—208 Κόντος, Κωνσταντίνος Σ. 129 σ173, 302 σ 169,432 Κοραής, Αδαμάντιος 20,107 σ102,171 σ23,194,196,203,207,211-213, 224 σ179,225,227, 230,242, 260, 274,276,285,289,290 σ!31,291, 292 σ142,303,313,323 σ222,324, 327 σ235,328 σ236,329-330, 333,337,363,425-426,451-453, 455-457,474,489 ιδεολογικοποίηση του 334 σ255 Κορακίστικά βλ. Νερουλός, Ιάκωβος Ρίζος Κορδάτος, Γιάνης 372, 394 σ102, 409 σ126,432 σ162,444,445 σ190,488 Κορομηλάς, Ανδρέας 282 Κουκουλές, Φαίδων 449 σ!99
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ Κούλμας, Φλόριαν (Florian Coulmas) 74 Κουμανούδης, Στέφανος 107 σ102,294 σ!48,358 Κούμας, Κωνσταντίνος 204 σ105, 261, 329 Κουντουριώτης, Γεώργιος 253 σ21 Κουτούζης, Νικόλαος 179 Κοχ, Πήτερ (Peter Koch) 85 σ47, 423 σ147 Κρέτσμερ, Πωλ (Paul Kretschmer) 85 σ46 Κρητική Αναγέννηση 58 σ74,177,
270, 274 Κριαράς, Εμμανουήλ 71,144 σ214, 447 σ194 Κρουμπάχερ, Καρλ (Karl Krumbacher) 85 σ46,120 σ157,137 σ190,143 σ214,365, 387 σ82, 405 σ118,476 σ234 Κύριλλος ΣΤ', Πατριάρχης Κων/πόλεως 173 σ28 Κωνσταντάς, Γρηγόριος 60 σ78,173, 197,204,227,235-236,240,258, 260,320,415,426,453,483 Κωνσταντινίδης,
Σταμάτης 108 σ105 Κωνσταντίνος Α' της Ελλάδας 354, 383,393 Κωνσταντίνος Ζ' ο Πορφυρογέννητος 50,124 Κωνσταντίνος ΙΑ' Παλαιολόγος 134, 201 Κωνσταντίνος Νικολάγεβιτς Ρομάνοφ 386 Κωνσταντίνου, Γεώργιος 184 koineization 26 Λαμπόβ, Ουίλλιαμ (William Labov) 78 σ24,137-138 Λάμπρος, Σπυρίδων Π. 134
Λαπαθιώτης, Ναπολέων 410 σ128 Λασκαράτος, Ανδρέας 415 Λάσκαρης, I. 58 σ73 λατινική 23, 32,36-37,39-44,47-48, 51,62,82 σ36, 83,86, 88,110 537 σ112,111,119-121,129,141,228, 252 σ!9 στη μεσαιωνική Ευρώπη 33-35 Λάτρης, Ικέσιος 253 σ21 Λεγκράν, Εμίλ (Emile Legrand) 364 σ25 Ληφ, Ουώλτερ (Walter Leaf) 300
σ164 Λιβαδάς, Θεαγένης 302 σ169 Λούθηρος, Μαρτίνος (Martin Luther) 38,275,421 Λουκάς, Κωνσταντίνος 253 σ21 Λουκιανός ο Σαμοσατέας 109 σ109, 134 Λώτος, Δημήτριος 203 Μάιστερχανς, Κόνραντ (Konrad Meisterhans) 85 σ46 Μάκριτζ, Πήτερ (Peter Mackridge) 12 σ2,21,361 σ19, 375 σ51 Μαλάλας, Ιωάννης 124,181
σ60 Μανδρικάρδης, Νικόλαος 297 Μάντζαρος, Νικόλαος 278 σ86 Μάουρερ, Γκέοργκ Λούντβιχ φον (Georg Ludwig von
Maurer) 331 Μαρασλειακά 375 σ50, 377,394-395 Μαργαρίτης, Γιώργος 332 Μαρκοράς, Γεράσιμος 280 Μαρτελάος, Αντώνιος 179 Μάτεσης, Αντώνιος 280, 285-286, 297, 427 Μαυρίκιος Τιβέριος, Φλάβιος (Flavius Mauricius Tiberius) 119 Μαυρογιάννης, Γεράσιμος 339 σ267 Μαυροκορδάτος, Αλέξανδρος 180 σ51, 325 Μαυροκορδάτος, Δημήτριος Σ. 258 Μαυροκορδάτος, Νικόλαος 177,178 σ40,180 σ51 Μαυροκορδάτος, Νικόλαος (ποστέλνικος) 180 Μαυρομάτης, Γερμανός 391 Μαυρομιχάλης, Γιάννης 253 σ21 Μαυρομιχάλης, Κυριακούλης Π. 387 σ83
538 ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΙΓΛΩΣΣΙΑ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ Μαυροφρύδης, Δημήτριος I. 364 σ25, 365 σ26,473 Μαχαιράς, Λεόντιος 144 Μέγας, Αναστάσιος Ε. 475 σ231 Μέννιχ, Ούλριχ (Ulrich Moennig) 21 Μερεντίτης, Κωνσταντίνος Ιω. 278 σ83 μεσαιωνική ελληνική γραπτές ποικιλίες στη 123-126 διακριτές ποικιλίες στην
(πρώιμη) 118-122 επίπεδα ύφους στη 123-125,130137 και γλωσσικό συνεχές 128—129 και ύφος στη βυζαντινολογία και στην κοινωνιογλωσσολογία 137-141 και scriptae 140-141 συμβάσεις γραπτού λόγου vs γλωσσι κή πραγματικότητα στη 149-152 σχέση γραπτών και προφορικών ποι κιλιών στη 125—129 Μεταξάς, Ιωάννης
66, 354,369-370, 398,487 γλωσσική πολιτική τού 397 σ108 Μηνιάτης, Ηλίας 172, 475 σ231 Μητσάκης, Μιχαήλ 186 σ72, 448 σ197 Μιαούλης, Ανδρέας 253 σ21 Μιραμπέλ, Αντρέ (André Mirambel) 448 σ196 Μιστριώτης, Γεώργιος 288 σ!24,383 σ75,389-390,458 Μιχαήλ В' ο Τραυλός 120 σ!56 Μοίρης ο Αττικιστής 101
Μοισιόδακας, Ιώσηπος 194-195, 221222,327 σ235,426 Μολιέρος (Molière) 84 Μοσχονάς, Εμμανουήλ 1.12 σ2, 207, 374-375 Μοσχονάς, Σπύρος Α. 15,436,437 σ174 Μόσχος, Ιωάννης 124 Μούλλαχ, Φρήντριχ Βίλχελμ Άουγκουστ (Friedrich Wilhelm August Mullach) 353 σ2 Μπαιρκ, Πήτερ (Peter Burke) 31 Μπαμπινιώτης,
Γεώργιος 430 σ158, 433 σ166,437,439 σ178,449 σ198, 477-480 Μπαρτόλντυ, Γιάκομπ Λούντβιχ Σάλομον (Jakob Ludwig Salomon Bar tholdy) 313 Μπεκ, Χανς-Γκέοργκ (Hans-Georg Beck) 137 σ190 Μπεκκαρία, Τσέζαρε (Cesare Beccaria) 426 σ152 Μπέμπο, Πιέτρο (Pietro Bembo) 43 σ41 Μπέρνστην, Μπέιζιλ (Basil Bernstein)
33 σ21,319 Μπήτον, Ρόντερικ (Roderick Beaton) 339 σ267 Μπότσαρης, Μάρκος 408-409 Μπούρα, Μαρία 295 Μπουρντιέ, Πιερ
(Pierre Bourdieu) 380, 381 σ67,470 σ222 Μπράουνινγκ, Ρόμπερτ (Robert Brown ing) 71, 144σ214 Μπρίττο, Φράνσις (Francis Britto) 97-98,99 σ89,110 σ!12,118 σ149, 450 σ200 Νεμπρίχα, Αντόνιο δε (Antonio de Nebrija) 39, 43 (νεο)ελληνική γλώσσα ανάσχεση της διαδικασίας χειραφέ τησης της 61-64 και γλωσσικοί στόχοι στο εκπαιδευ τικό σύστημα του Βασιλείου της Ελλάδας 259-269 και διοίκηση στο Βασίλειο της Ελλά δας 255-259 και εθνική ταυτότητα στους ελληνό φωνους 64-67 και η ιδιαίτερη θέση της στη Βαλκα νική 55-58 και μετατροπή τής X σε Y (και αντί στροφα) τον 19ο αι. 252—254 και ομοιότητες/διαφορές με τη λατι νική 47-52
ETPETHPIO και ορισμός της ελληνικής ιθαγένειας 65 σ84 και ταυτότητα στην πρώιμη νεοελλη νική δημώδη 52-58 και τύπος στα Επτάνησα και στο Βασίλειο της Ελλάδας (19ος αι.) 246-251,254-255 στάσεις απέναντι στη 62—64 Νεοελληνικός Διαφωτισμός γλώσσα και ιδεολογία την περίοδο του 211-226 ιδεολογικές
συγκρούσεις την περίοδο του 211-214, 227 και πρόσληψη του διαφωτιστικού πνεύματος 322-323,333 πρόσληψη των αρχαίων ελληνικών στον 322—323 Νέος Ερωτόκριτος βλ. Φωτεινός, Διο νύσιος Νερουλός, Ιάκωβος Ρίζος 181, 207 σ118,279 σ88,342 σ281 Κορακίστικά 107 σ102, 213 σ136, 284-285, 453 σ204 Νήχοφ-
Παναγιωτίδης, Γιοχάννες (Johannes Niehoff-Panagiotidis) 71,90-91,93,112-113, 115-116 Νιρβάνας, Παύλος 277 σ79,377,388 σ85 Γλωσσική αυτοβιογραφία 380-381, 405-410,412 σ132,423 νομική γλώσσα στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες 198-199 Νόννος ο Πανοπολίτης 87 σ53 Νοταράς, Λουκάς 181 σ60 Νοταράς, Χρύσανθος 261
Ντάισμαν, Άντολφ (Adolf Deissmann) 113 Ντίτμαρ, Νόρμπερτ (Norbert Dittmar) 138 Ντρεϋφύς, Αλφρέντ (Alfred Dreyfus) 385-386 Ντυ Μπελλαί, Z. (J. Du Bellay) 23 σ2 539 Ξανθόπουλος, Στέφανος 179 Ξενόπουλος, Γρηγόριος 294, 305,379 σ63,383, 414,432 σ162, 471 Όθωνας Α' της Ελλάδας 253 σ21,276, 279,289
σ129,330 σ246,334 Οικονόμος, Κωνσταντίνος 70 σ3, 290 σ131,328,331,333 Οικονόμου, Ιωάννης 207-208 Οικονόμου, Μάνθος 206 Όλγα της Ελλάδας 383, 386-388, 411 σ132 Όμηρος 30, 87,383 Ονγκ, Ουώλτερ Τζ. (Walter J. Ong) 104 Ορεστειακά 383 σ75,385,388—390, 392 Ορφανίδης, Θεόδωρος 280 Ουίλσον, Σάμιουελ Σ.
(Samuel S. Wil son) 261 σ39 Πάγκαλος, Θεόδωρος 395,445 σ190 Παλαιολόγος, Γρηγόριος 312—313, 315,319 Παλαμάς, Κωστής 293,
305,362 σ21, 364 σ23,381,388 σ85,414 σ136, 427-428,432 σ162,485 Πάλλης, Αλέξανδρος 317,364 σ23, 378,385-386,388,389 σ86,431 Παμπλέκης, Χριστόδουλος 227, 328 σ236 Παναγιωτόπουλος, Βασίλης 206 σ113 πανσλαβισμός 358, 384,387,390 Παπαδιαμάντης, Αλέξανδρος 308, 310, 318,413 Παπαδοπούλου, Αλεξάνδρα 377 Παπαμιχαλόπουλος, Κωνσταντίνος 387 σ83 Παπανδρέου, Γεώργιος 397 σ108, 487 Παπαντωνίου, Ζαχαρίας 380 σ65 Παπαρρηγόπουλος, Κωνσταντίνος 336, 342,357 Παράσχος, Αχιλλεύς 280 Παρορίτης, Κώστας 431
540 ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΙΓΛΩΣΣΙΑ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ ΠαχώμιοςΑ', Πατριάρχης Κων/πόλεως 202 Περνό, Τμπέρ (Hubert Pernot) 353 σ2 Πετράρχης (Petrarca) 41, 273 Πέτρου, Σταμάτης 204,207,209 Πετρούνιας, Ευάγγελος Β. 337 σ264 Πίκκολος, Νικόλαος 109 σ109, 329 Πιτσιπιός, Ιάκωβος Γ. 309,312—313 ποιητικοί
διαγωνισμοί Βουτσιναίος 286-288,318 Ράλλειος 286-288 Πολίτης, Αλέξης 287, 339,343 σ282 Πολίτης, Λίνος 178 σ43 Πολυείδης, Θεόκλητος 182 Πολυλάς, Ιάκωβος 83, 277,304—306, 307 σ183,320,389 σ86, 415, 419 σΐ40, 427—429,486 γλώσσα και γλωσσική ιδεολογία τού 298-303 Πολυχρονάκης, Δημήτρης 21,299300,302
Πόρτερ, Στάνλυ (Stanley Porter) 141 σ204 Πούλγκραμ, Ερνστ (Ernst Pulgram) 86 σ48 Προκόπιος Β', αρχιεπίσκοπος 385 σ78 Προκόπιος Καισαρεύς 124 (προ)τυποποίηση 11—16,19-20, 23 σ2,24-28,32,35 σ24,36,39-40, 43-48,59-60,64-66, 72,87,89, 109 σ108,121,125,135,150,157, 175,182,234,239-242,244-246, 266
σ58,273,275,286,290 σ130, 346-349,352-353,375,414,421424,433 σ165,439,447 σ!94,449, 464,469-471,482-485,489 προφορικότητα 23, 85, 94 σ73,95, 104-105,149,232σ201,289, 304,312,337,388, 417, 419 σ140, 420-421 δομική 130-131, 205-207 Πρώιος, Δωρόθεος 192 σ81 Ραγκαβής, Αλέξανδρος Ρίζος 278,279
σ88,280-283,302 σ169,308 σ188, 309,312,339 σ267 Ράλλης, Αμβρόσιος Σ. 286 σ 117 Ράλλης, Αυγουστής 355-356 Ράλλης, Ευστράτιος 355-356 Ράλλης, Ζαννής 355-356 Ράλλης, Παντιάς 355-356 Ράλλης, Τουμάζης 355-356 Ράμφος, Κωνσταντίνος 316-317, 419 σ139 Ρεμάκλ, Λουί (Louis Remacle) 140 Ρενάν, Ερνέστ (Ernest
Renan) 386 σ80 Ρενιέρης, Μάρκος 342 Ρήγας Βελεστινλής (Φεραίος) 180,184, 227,327 σ235,328 σ236 Ρίτσος, Γιάννης 431 Ροίδης,
Εμμανουήλ 17—18, 70 σ3,90, 300,302-303,308-309,311,363 σ22,458-459,475-476 Ρούγκε, Χανς (Hans Ruge) 231 σ200, 440 Ρουσάνος, Παχώμιος 181 σ60 Ρουσόπουλος, Αθανάσιος 287 Ρουσσώ, Ζαν-Ζακ (Jean-Jacques Rous seau) 221 Ρώμας, Γεώργιος Κ. 339 σ267 researcher’s paradox 148 Σαράτσης, Δημήτρης 390 Σαράφης, Γρηγόριος329 Σβύτσερ, Έντουαρντ (Eduard Schwyzer) 85 σ46 Σεβτσένκο, Ιχόρ (Ihor Sevcenko) 71,139 Σέξτος Εμπειρικός 104-105,115-116 Σεφέρης, Γιώργος 177 σ37 Σήντερ, Τέοντορ (Theodor Schieder) 271 σ67 Σιγούρος, Ανδρέας 179 Σκαρβέλη-Νικολοπούλου, Αγγελική Γ. 261,262 σ44 Σκληρός, Γεώργιος 305 σ180,366, 367 σ31-32,368,369 σ38,372, 378-379,394 σ102,444
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ Σκούφος, Φραγκίσκος 183, 203, 209, 232,360 Σμιθ, Αντονυ (Anthony Smith) 31 Σνόου, Ντόναλντ (Donald Snow) 99 σ89 Σολωμός, Διονύσιος 60,272, 275,292, 295,298,302,305 σ180,339 σ267, 415,419 σ!40,427-428,485 ως εθνικός ποιητής και η πρόσληψη της γλώσσας του 276-280 Σουέιν, Σάιμον (Simon Swain)
100—101 Σουρής, Γεώργιος 389 Σούτσος, Αλέξανδρος 276, 279, 282, 313-314,410 Σούτσος, Παναγιώτης 129 σΐ 73,219, 267 σ60,280-282,289-292,308, 339 σ267 Σοφιανός, Νικόλαος 15,53-55, 59, 66, 181 σ60,229 σ!93,242 Σοφοκλής, Ευαγγελινός Αποστολίδης (Evangelinos Apostolides Sophocles) 353 σ2 Σπανός, Κανέλλος
242 Σπερόνι, Σπερόνε (Sperone Speroni) 58 σ73 Σράιμπερ, Μίχαελ (Michael Schreiber) 20 Σράντερ-Κνίφκι, Μαρτίνα (Martina Schrader-Kniffki) 20 Στάης, Σπυρίδων 362 σ27 Σταυρίδη-Πατρικίου, Ρένα 12 σ2,371 Στελλάκης, Ξενοφών 362 σ21,364 σ23 Στουρτς, Φρήντριχ Βίλχελμ (Friedrich Wilhelm Sturz) 219 σ160
Στρατηγός, Αντώνιος 179 σ45 Συκουτρής, Ιωάννης 445 Συμεών ο Μεταφραστής 133 Σωμάκη-Καρόλου, Ιουλία 387 σ81 Σωτηριάδης, Γεώργιος 388 Σωτηρόπουλος, Δημήτρης 156 σ4 Τακέ, Αντρέ (André Tacquet) 191 σ77 Τάσσο, Τορκουάτο (Torquato Tasso) 221 Τεόντορσον, Σβεν-Τάγκε (Sven-Tage 541 Teodorsson) 74-75,79-82,
89 Τερτσέτης, Γεώργιος 288 σ122, 297 Τζάρτζανος, Αχιλλέας Α. 353 σ2,418 σ138,430,432,433 σ164,433 σ166, 437 σ174,444 σ187,448 σ!96,470 Τόρνοφ, Ζήγκφρηντ (Siegfried Tornow) 29 Τουμπ, Άλμπερτ (Albert Thumb) 353 σ2 Τουφεξής, Νότης 143,145-146 Τράντγκιλ, Πήτερ (Peter Trudgill) 139 Τριανταφυλλίδης,
Μανόλης 15,20, 71, 230,353 σ2,366,368-371,373, 375,389,394 σ99,397 σ108,398, 402,422 σ143,432,434,436-437,
446,451 σ202,470,476,487 Τρικούπης, Σπυρίδων 475 Τρικούπης, Χαρίλαος 355-356, 383 σ72,413 Τρίσσινο, Τζαν Τζόρτζο (Gian Giorgio Trissino) 40 Τσιριμώκος, Μάρκος 430 σ159, 438 Τσόμσκυ, Νόαμ (Noam Chomsky) 400 Τσοπανάκης, Αγαπητός Γ. 231 σ200, 430 σ158,447σ194,456 σ211 Τσώσερ, Τζέφρυ (Geoffrey Chaucer) 421 Τυπάλδος, Ιούλιος 280 Υψηλάντης, Αλέξανδρος I. 198 Φαβωρίνος από την Αρελάτη 109 σ109 Φάιτ, Βέρνερ (Werner Veith) 138 Φαληρέας Βέης, Νικόλαος 377 Φαλμεράυερ, Γιάκομπ Φίλιπ (Jakob Philipp Fallmerayer) 335-336 και καθαρεύουσα 337-339 Φαναριώτες 29, 57,179-180,194, 210-212,256,278,286,288,332333,334 σ255,339-340 ως συλλογικότητα 284-285,322-327 Φαρμακίδης, Θεόκλητος 260,331 Φάσολντ, Ραλφ (Ralph Fasold) 467
542 ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΙΓΛΩΣΣΙΑ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ Φέργκιουσον, Τσαρλς Α. (Charles A. Χατζόπουλος, Μήτσος 430 σ!59,432 Ferguson) 69—75, 78 σ25, 79, 90, σ!62 155,158,352 σΐ, 472,475 σ232,477 Χέρινγκ, Γκούνναρ (Gunnar Hering) 12 Φιλήντας, Μένος 353 σ2, 420 σ140, 431 σ2,437,478 σ239 Φιλητάς, Χριστόφορος
165 σΙΟ, 166 Χέρντερ, Γιόχαν Γκότφρηντ φον (Jo σ12 hann Gottfried von Herder) 361 σ19 Φιλιππάκη-Warburton, Ειρήνη 434 σΐ 68 Χιούστον, P. A. (R. A. Houston) 166 Φιλιππίδης, Δανιήλ 173,197, 207 σ14 σΐ 18,227,235-236,240,258,260, Χοόζαβα-Αρκεναου, Νορίγιο (Noriyo 320,415,426,453,483 Hoozawa-Arkenau)
21 Φίσμαν, Τζόσουα (Joshua Fishman) 97, Χόρροκς, Τζέφρυ (Geoffrey Horrocks) 131,156 115 Φο, Ντάριο (Dario Fo) 273 Χούμπολντ, Βίλχελμ φον (Wilhelm von Φοντενέλ, Μπερνάρ Λε Μποβιέ ντε Humboldt) 298 σ159,361 σ19 (Bernard Le Bovier de Fontenelle) Χούνγκερ, Χέρμπερτ (Herbert Hunger) 211σ125 71,137σ190
Φραγκίσκος A' της Γαλλίας (François I) Χρηστομάνος, Κωνσταντίνος 388-389 Χριστόπουλος, Αθανάσιος 63,178 σ42, 39 σ32 180,207 σ118,208-209,216,242, Φραγκουδάκη, Αννα 12 σ2,156-158, 162,347 σ285,352,356,369 σ38, 272,336 Χριστόπουλος, Χαράλαμπος 257, 266 371,372 σ42,374-375,465 Χρυσολωράς, Μανουήλ 58
σ73 Φρύνιχος Αράβιος 101,116 Χωνιάτης, Νικήτας 136 Φωκάς 119 σ154 Φωτεινός, Διονύσιος Ψαλίδας, Αθανάσιος 207-209, 227, 275 Νέος Ερωτόκριτος 180, 276 Ψελλός, Μιχαήλ 134 σ!86 Φωτιάδης, Λάμπρος 177 σ38,178 σ43, ψευδοδιγλωσσία 15, 448-451, 189,227,261 σ41 464-465,468,487-488 Φωτιάδης, Φώτης Δ. 368 σ35
Ψυχάρης, Γιάννης 11 σΐ, 70-71, 90, Φώτιος Α', Πατριάρχης Κων/πόλεως 107-108,144 σ214, 146,156 σ4, 124 267
σ60,271 σ69,302-303,305 σ180,337 σ263,353 σ2,361,365 Χάαρμαν, Χάραλντ (Harald Haarmann) σ26, 369,371, 378,382,386 σ80, 74 408,409 σ126,410 σ128,414-415, Χάλλιντεϋ, Μ. A. Κ. (Μ. A. Κ. Halliday) 419 σ140,421,423 σ146,430-432, 131 434,436, 475, 476 σ234 Χάουγκεν, Έιναρ (Einar Haugen) 25, και επισκέψεις στην Αθήνα 382-383 240,245,469,484 συμβολή/ιδιαιτερότητα του 362-364 Χατζιδάκις, Γεώργιος 64, 70-71, 90, χαρακτηριστικά της γλώσσας τού 129 σ173,144 σ214,146,277 σ79, 419σ140 303,319,338,353 σ2,365 σ26,393 σ98,410 σ129,420 σ140,423 σ146, Ψωμέλλης, Γιάννης 193 σ84 432,472-477,479 Ωμπυσσόν, Πιερ ντ’ (Pierre d’AubusΧατζόπουλος, Κωνσταντίνος 428, 432 son) 202 σ162,438 Bayerische ) Staatsbibliothek J München |
| adam_txt |
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πρόλογος . 11 I Γλωσσική χειραφέτηση, προτυποποίηση και εθνικές γλώσσες. 23 1.1 1.2 Το πρότυπο των δυτικοευρωπαϊκών
γλωσσών.23 Η νέα ελληνική. 46 2 Η διγλωσσική κληρονομιά.69
Εισαγωγικά. 69 Κοινωνική διγλωσσία στηνκλασική Αρχαιότητα;. 74 2.2.1 Η «φωνολογική διγλωσσία».74 2.2.2 «Κοινωνική διγλωσσία» και «δημώδης» γλώσσα στην
κλασική Αθήνα. 81 2.3 Διγλωσσία των κοινωνικών ελίτ στην ύστερη Αρχαιότητα και στον Μεσαίωνα. 90 2.3.1 Τα διαφορετικά κοινωνικοπολιτισμικά και κοινωνιογλωσσολογικά
δεδομένα. 92 2.3.2 Γλωσσικο-ιδεολογική αλληλεπίδραση και η παρουσία/απουσία της Υ-ποικιλίας . 100 2.3.3 Γλωσσική απόσταση (Abstand). 110 2.3.4 Παράρτημα 1: Διακριτές ποικιλίες στην ελληνική .118 2.4
Διγλωσσία των εγγράμματων ελίτ και διγλωσσία του γραπτού λόγου κατά τη βυζαντινή περίοδο. 122 2.4.1 Οι όροι «επίπεδο ύφους», «ύφος» και η σχέση μεταξύ προφορικών και γραπτών
ποικιλιών.123 2.4.1.1 Επίπεδο ύφους/Register. 130 2.4.1.2 Ύφος/Style . 137 2.1 2.2 7
8 ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΙΓΛΩΣΣΙΑ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ 2.4.2 Διγλωσσία του γραπτού λόγου, η σχέση των ποικιλιών μεταξύ τους και η λεγόμενη Χ-ποικιλία της βυζαντινής γραμματείας . 142 3 Νεοελληνική κοινωνική διγλωσσία: απόπειρα
περιοδολόγησης. 155 4 Η περίοδος από το 1783 ως το 1830 . 161 4.1 Τα δεδομένα. 161 4.1.1
Εγγραμματισμός.163 4.1.2 Γεωγραφική διασπορά. Κέντρο και περιφέρεια;. 169 4.1.3 Ko ινωνικοπολιτικό θεσμικό πλαίσιο και γλωσσική πολιτική. 171 4.2 Η κατανομή των γραπτών ποικιλιών
στη λογοτεχνία και στον μη αφηγηματικό πεζό λόγο. 175 4.2.1 Η γλώσσα της λογοτεχνίας. 177 4.2.2 Μη αφηγηματικός πεζός λόγος. 189 4.2.2.1
Επιστολογραφία. 200 4.3 Όψεις του γλωσσικού διαλόγου και η πρόσληψη της X ως ισοδύναμης/ισότιμης ποικιλίας. 209 4.3.1 Κοινωνική διαστρωμάτωση και λειτουργική ποικιλότητα: Η κατανομή των γραπτών ποικιλιών στον Παναγιώτη
Κοδρικά.210 4.3.2 Η αρχαία και η νέα ελληνική ως «γλώσσες απόκλισης» (Abstand-languages) και η πρόσληψη της X ως ισοδύναμης/ισότιμης ποικιλίας από τον Δημήτριο
Καταρτζή.227 4.4 Διγλωσσία των εγγράμματων ελίτ, γλωσσικός προγραμματισμός και (προ)τυποποίηση. 237 5 Η περίοδος από το 1830 ως το 1880 . 243 5.1 Εισαγωγικά. 243 5.2 Η κατανομή των γραπτών ποικιλιών στα πεδία του τύπου, της διοίκησης, της εκπαίδευσης, της λογοτεχνίας και της επιστήμης. 246
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 9 Η γλώσσα του τύπου και η (ανα)μετάδοση της Τ. 246 Η γλώσσα της διοίκησης.255 Το εκπαιδευτικό σύστημα και η σχολική γλώσσα . 259 Η λογοτεχνία/λογοτεχνική γλώσσα και η πρόσληψή της ως εθνικής
λογοτεχνίας/γλώσσας.270 5.2.5 Η γλώσσα της ποίησης. 280 5.2.6 Παράρτημα 2: Όψεις του γλωσσικού διαλόγου. Η Νέα Σχολή του Παναγιώτη Σούτσου και τα Σούτσεια του Κωνσταντίνου Ασώπιου. 289 5.2.7 Αφηγηματική και
μη αφηγηματική πεζογραφία. 293 5.2.7.1 Η μη αφηγηματική πεζογραφία στην Επτανησιακή Σχολή . 295 5.2.7.2 Η αφηγηματική πεζογραφία στο Βασίλειο της Ελλάδας. 307 5.3 Εξωγλωσσικές παράμετροι και το γενικότερο
ιδεολογικό κλίμα.321 5.3.1 Η συρρίκνωση του διαφωτιστικού πνεύματος και η «αποκατάσταση» της Εκκλησίας στο νεοσύστατο κράτος. 322 5.3.2 Φιλελληνισμός και
βαυαροκρατία. 334 5.3.3 Ο Φαλμεράυερ και η αναζήτηση του ιστορισμού και της εθνικής ταυτότητας. 335 5.3.4 Κλασικισμός, ρομαντισμός και Δυτική Ευρώπη. 339 5.4 Κοινωνική διγλωσσία, γλωσσικός προγραμματισμός και
προτυποποίηση. 344 5.2.1 5.2.2 5.2.3 5.2.4 6 Η περίοδος από το 1880 ώς το 1941 .
351 6.1 Κοινωνική διγλωσσία. 351 6.2 Τα κοινωνικοπολιτικά δεδομένα .353 6.3 Ο δημοτικισμός και η άνοδος τηςδημοτικής.360 6.4 Η κοινωνική λειτουργία και η ιδεολογική πολυσημία των διγλωσσικών ποικιλιών. 370 6.4.1 Η δημοτική ως Χ-ποικιλία. 370 6.4.2 Η καθαρεύουσα ως ΐ-ποικιλία. 379 6.5 Γλωσσική συμπεριφορά και ασυμμετρία μεταξύ langue και parole.399 6.6 Η εδραίωση της δημοτικής: η άρση του γλωσσικού στίγματος . 413
ΙΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΙΓΛΩΣΣΙΑ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ 6.6.1 Διεύρυνση (elaboration, Ausbau) . 416 6.6.1.1 Η δομική/συστημική ανομοιογένεια των διγλωσσικών ποικιλιών. 416 6.6.1.2 Η διεύρυνση (καλλιέργεια) της δημώδους γραπτής/πρότυπης δημοτικής
.423 6.6.2 Γλωσσική απόσταση και αλληλεπίδραση των ποικιλιών 430 6.6.2.1 Γλωσσική αλληλεπίδραση: η λεγόμενη «τρίτη» δημοτική και η κοινή νεοελληνική. 430 6.6.2.2 Η «καθαρεύουσα του φαίνεσθαι». 442 6.6.2.3 Ο Κοραής, η (αρχαίζουσα)
κοινή του Νεοελληνικού Διαφωτισμού και η καθαρεύουσα. 451 6.7 Κοινωνική διγλωσσία, γλωσσικός προγραμματισμός και προτυποποίηση. 461 6.7.1 Κοινωνική διγλωσσία. 461
6.7.2 Γλωσσικός προγραμματισμός και προτυποποίηση . . . .469 6.8 Παράρτημα 3: Πρόσληψη και ιδεολογικοποίηση του όρου «διγλωσσία» στην Ελλάδα. 472 Επίλογος. 481 Κατάλογος
γραφημάτων και πινάκων. 491 Γλωσσάριο όρων. 493 Βιβλιογραφία. 501
Ευρετήριο.
531
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΕΛΛΗΝΟΓΛΩΣΣΗ Αγγέλου, Α. 1975, «Η εκπαίδευση», στο: Γ. Χριστόπουλος/Ι. Μπαστιάς (επιμ.), Ιστορία του ελληνικού έθνους, τ. ΙΑ': Ελληνισμός υπό ξένη κυριαρχία (περίοδος 1669—1821). Τουρκοκρατία — Λατινοκρατία, Αθήνα: 306—328. — 1996, «Μια διερευνητική περιπλάνηση στους δύσβατους χώρους
της νεοελλη νικής γλωσσικής παιδείας», Μεσαιωνικά και Νέα Ελληνικά 5:143—195. — 1997, Το κρυφό σχολειό. Χρονικό ενός μύθου, Αθήνα. — 1998, «Εισαγωγή. Μια διαφωτιστική διαμάχη», στο: Παναγιωτάκης Καγκελλάριος Κοδρικάς, Μελέτη της κοινής ελληνικής διαλέκτου. Ερμής ο Λόγιος. Κρίσις εις την Μελέτην,
εισαγ. /επιμ. Α. Αγγέλου, Αθήνα: 17—168. Αδαμοπούλου, Ε. 2017, Δημοτικισμός: Από την ιδέα στην πολιτική πράξη (1888— 1922). Δράση, κοινωνία, ιδεολογία, Ρέθυμνο (διδ. διατριβή). Αθήνη, Σ. 2004, «Η διαμόρφωση της σελίδας τίτλου του βιβλίου ως έκφραση αντί ληψης για τη μετάφραση. Αφηγηματική
πεζογραφία (18ος αιώνας — 1830)», στο: Το έντυπο ελληνικό βιβλίο 15ος—19ος αιώνας. Πρακτικά Διεθνούς Συνεδρίου. Δελφοί, 16—2ΟΜαΐου 2001, Αθήνα: 363—378. — /Ξούριας, Γ. 2015, Νεοελληνική γραμματεία 1670—1830, Αθήνα. Αλεξίου, Σ. 21986, Ερωτόκριτος. Κριτική έκδοση, εισαγωγή, σημειώσεις, γλωσσάριο,
Αθήνα. Ανδρειωμένος, Γ. 2002, «Οι γραμματικές αντιλήψεις των Α. Χριστόπουλου - Γ. Βηλαρά και το λογοτεχνικό τους έργο. Πρώτη απόπειρα συγκριτικής εξέτα σης», Σύγκριση/Comparaison 13: 258—272. Αποστολίδου, Β. 1990, «Ο Παλαμάς και το Ταξίδι του Ψυχάρη. Μια τρικυμιώδης σύμπλευση», στο: Μνήμη Σταμάτη
Καρατζά, Θεσσαλονίκη: 185—196. — 1995, «Η συγκρότηση και οι σημασίες της “εθνικής λογοτεχνίας”», στο: Επι στημονικό
Συμπόσιο. Εθνος — Κράτος — Εθνικισμός (21 και 22 Ιανουάριου 1994), Αθήνα: 15—39. Αποστολόπουλος, Δ. Γ. 2003, Για τους Φαναριώτες. Δοκιμές ερμηνείας και Μικρά αναλυτικά, Αθήνα. Αργυροπούλου, Ρ. Δ. 1980, «Γλωσσολογικά του Νεοελληνικού Διαφωτισμού», στο: Αφιέρωμα στον Ευάγγελο Παπανούτσο, τ. 1, Αθήνα: 399—411. — 2003, Ο Βενιαμίν Λέσβιος και η ευρωπαϊκή σκέψη του δέκατου όγδοου αιώνα, Αθήνα. (501)
JO2 ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΙΓΛΩΣΣΙΑ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ — 2011, «Παναγιώτης Κοδρικάς: ο πρώτος αντικοραϊστής», στο: Γ. Μπαμπινιώτης (επιμ.), Το γλωσσικό ζήτημα. Σύγχρονες προσεγγίσεις, Αθήνα: 141-151. Αρχάκης, Α./Κονδύλη, Μ. 2004, Εισαγωγή σε ζητήματα κοινωνιογλωσσολογίας, Αθήνα. Ασώπιος, Κ. 1853, Τα
Σούτσεια, ήτοι Ο κύριος Παναγιώτης Σούτσος εν γραμματικούς, εν φιλολόγοις, εν σχολάρχαις, εν μετρικοίς και εν ποιηταίς εξεταζόμενος, Αθήνα. Βαγενάς, Ν. 1994, Η ειρωνική γλώσσα. Κριτικές μελέτες για τη νεοελληνική γραμμα τεία, Αθήνα. Βακαλόπουλος, A. Ε. 1973, 320 05, Ιστορία τον νέου ελληνισμού, τ.
4: Τουρκο κρατία (1669—1812). Η οικονομική άνοδος και ο φωτισμός τον γένους, Θεσ σαλονίκη / Αθήνα. Bakker, W. F., 1988, «Η γλώσσα των συμβολαιογραφικών πράξεων του Μανόλη Βαρούχα», Cretan Studies 1: 17—24. — /van Gernert, A. F. 1987, Μανόλης Βαρούχας. Νοταριακές πράξεις. Μοναστηράκι Αμαρίου
(1597—1613), Ρέθυμνο. Βαλέτας, Γ. 1947—1949, Ανθολογία της δημοτικής πεζογραφίας, 3 τ., Αθήνα. Βαρμάζης, Ν. Δ. 1992, Η αρχαία ελληνική γλώσσα και γραμματεία ως πρόβλημα της νεοελληνικής εκπαίδευσης. Από την Αναγέννηση ώς την καθιέρωση της Δημοτικής, Θεσσαλονίκη. ΒΒ [«Βασική Βιβλιοθήκη»] 1955α, Το
ιστορικόν μυθιστόρημα, τ. 17, επιμ. I. Μ. Παναγιωτόπουλος, Αθήνα. ΒΒ [«Βασική Βιβλιοθήκη»] 1955β, Οι πρόδρομοι, τ. 11, επιμ. Λ. I. Βρανούσης, Αθήνα. ΒΒ [«Βασική Βιβλιοθήκη»] 1958, Ποίησις και πεζογραφία της Επτανήσον, τ. 14, επιμ. Γ. Θ. Ζώρας, Αθήνα. ΒΒ [«Βασική Βιβλιοθήκη»] 1963, Νεοελληνική
επιστολογραφία, τ. 43, επιμ. Κ. Θ. Δημαράς, Αθήνα. Beaton, R. 1996β, Εισαγωγή στη νεότερη ελληνική λογοτεχνία. Ποίηση και
πεζογραφία, 1821—1992, Αθήνα [βλ. και Beaton 1996α στην Ξενόγλωσση Βιβλιογραφία]. Βελουδής, Γ. 1982, Ο Jakob Philipp Fallmerayer και η γένεση του ελληνικού ιστορι σμού, Αθήνα. — 1992, Μονά—Ζυγά. Δέκα νεοελληνικά μελετήματα, Αθήνα. — 2001, «Το στέμμα και η λύρα. Η “αυλική” ποίηση στην εποχή του Όθωνα (1832/33-1862)», Ελληνικά 51: 335-362. Βερέμης, Θ. (επιμ.) 32003, Εθνική ταυτότητα και εθνικισμός στη Νεότερη Ελλάδα, Αθήνα. —I Κολιόπουλος, Γ. 420 06, Ελλάς. Η σύγχρονη συνέχεια. Από το 1821 μέχρι σήμερα, Αθήνα. Βηλαράς/Ψαλίδας/Χριστόπουλος κ.ά. 1981, Η δημοτικιστική αντίθεση στην κοραϊκή «μέση οδό», επιμ. Ε. I. Μοσχονάς, Αθήνα. Βιζυηνός, Γ. Μ. 1991, Τα διηγήματα, επιμ. Β. Αθανασόπουλος, Αθήνα. Βλαχογιάννης, Γ. 22002, Ιστορική ανθολογία. Ανέκδοτα — Γνωμικά — Περίεργα — Αστεία εκ του βίου διασήμων Ελλήνων 1820—1864, επιμ. Α. Αγγέλου, Αθήνα.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 5°3 Βόγλη, Ε. 2008, «Έλληνες το γένος». Η ιθαγένεια και η ταυτότητα στο εθνικό κράτος των Ελλήνων (1821—1844), Ηράκλειο. Βούλγαρις, Ε. 1766, Η Λογική εκ παλαιών τε και νεωτέρων συνερανισθείσα. Υπό Ευ γενίου Διακόνου του Βουλγάρεως, Λειψία. Βουτυρά, Ε. 2007, «Εθνογένεση,
αποκλειστικότητα και το μοντέλο της μητρι κής γλώσσας στα Βαλκάνια», στο: А. Φ. Χριστίδης (επιμ.), Γλώσσα, κοινωνία, ιστορία: Τα Βαλκάνια/Language, Society, History: The Balkans, Θεσσαλονίκη: 73-85. Bubenik, V. 2001, «Η δημιουργία κοινής», στο: Α.-Φ. Χριστίδης (επιμ.), Ιστορία της ελληνικής
γλώσσας. Από τις αρχές έως την ύστερη Αρχαιότητα, Θεσσαλονίκη: 258-260. Βυζάντιος, Δ. Κ. 1836/1972, Η Βαβυλωνία, επιμ. Σ. Α. Ευαγγελάτος, Αθήνα. Γαραντούδης, Ε. 2003, «Η λογοτεχνία 1830-1880. Η ρομαντική αντίληψη της πραγματικότητας», στο: Β. Παναγιωτόπουλος (επιμ.), Ιστορία του νέου ελληνι σμού
1770-2000, τ. 4, Αθήνα: 195-210. Γιακωβάκη, Ν. 2005, «Καθομιλουμένη και τυπογραφία. Όροι της διεύρυνσης του ελληνικού αναγνωστικού κοινού κατά τον 18ο αιώνα», στο: Επιστημονικό Συ μπόσιο: Χρήσεις της γλώσσας (3-5 Δεκεμβρίου 2004), Αθήνα: 175-206. — 2006, Ευρώπη μέσω Ελλάδας. Μια καμπή στην
ευρωπαϊκή αυτοσυνείδηση, 17ος— 18ος αιώνας, Αθήνα. Γιανίδης, Ε. 1908, Γλώσσα και ζωή. Αναλυτική μελέτη του γλωσσικού ζητήματος, Αθήνα. Γιαννοπούλου, Γ. 1996, «Το εθνικό γλωσσικό ζήτημα και το “παράδειγμα” των άλλων ευρωπαϊκών γλωσσών», στο: Α.-Φ. Χριστίδης (επιμ.), «Ισχυρές» και «ασθενείς» γλώσσες
στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Όψεις του γλωσσικού ηγεμονισμού, τ. 1, Θεσσαλονίκη: 77—84. Clogg, R. 220 03, Συνοπτική ιστορία της Ελλάδας
1770—2000, Αθήνα. Γούναρης, Β. Κ. κ.ά. (επιμ.) 1997, Ταυτότητες στη Μακεδονία, Αθήνα. Γουναρίδης, Π. 1996, Γένος Ρωμαίων: Βυζαντινές και νεοελληνικές ερμηνείες, Αθήνα (διάλεξη στη σειρά «Βυζαντινή πραγματικότητα και νεοελληνικές ερμηνείες», 1991, υπεύθυνη: Χρύσα Α. Μαλτέζου). Γουνελάς Χ.-Δ. 1984, Η σοσιαλιστική συνείδηση στην ελληνική λογοτεχνία 1897— 1912, Αθήνα. Γραμματάς, Θ. 1984, «Γλωσσική και ιδεολογική αντιπαράθεση κοραϊσμού και φαναριωτισμού μέσα από τα Κορακίστικά του Ιακωβάκη Ρίζου Νερουλού», στο: Πρακτικά Συνεδρίου «Κοραής και Χίος» (Χίος, 11-15 Μαΐου 1983), τ. 1, Αθήνα: 131-146. — 1991, Γλώσσα και ιδεολογία στο Νεοελληνικό Διαφωτισμό, Αθήνα. Δαμασκηνός, Δ. 2008, Το γλωσσικό ζήτημα κατά την περίοδο της πνευματικής ανα γέννησης του νέου Ελληνισμού (1771—1821), Αθήνα. Δάρβαρης, Ν. 1806, Γραμματική Απλοελληνική. Σχεδιασθείσα υπό Δημητρίου Νικο λάου του Δαρβάρεως, Βιέννη. Δελβερούδη, Ρ. 1999, «Γλωσσικό ζήτημα και νεοελληνικά ιδιώματα (1880— 1910)», στο: Α.-Φ. Χριστίδης (επιμ.), «Ισχυρές» και «ασθενείς» γλώσσες στην
504 ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΙΓΛΩΣΣΙΑ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ Ευρωπαϊκή Ένωση. Όψεις τον γλωσσικού ηγεμονισμού, τ. 2, Θεσσαλονίκη: 553-560. — 2000, «Η γλωσσική ποικιλότητα και η διαμόρφωση της νεοελληνικής εθνικής γλώσσας», στο: Α.-Φ. Χριστίδης κ.ά. (επιμ.), Η ελληνική γλώσσα και οι διάλε κτοί της, Αθήνα: 49—57.
— 2008, «Από τη μιξοβάρβαρον στην καθαρεύουσα: Η διαμόρφωση ενός όρου», στο: Μ. Θεοδωροπούλου (επιμ.), Θέρμη και Φως/Lickt und Wärme. Αφιερωματικός τόμος στη μνήμη του Α.-Φ. Χριστίδη, Θεσσαλονίκη: 353—363. Δερτιλής, Γ. Β. 520 09, Ιστορία του ελληνικού κράτους 1830—1920, 2 τ., Αθήνα. Δημαράς, Α.
(επιμ.) 1973,1974, Η μεταρρύθμιση που δεν έγινε (Τεκμήρια ιστορίας), τ. 1:1821-1894, τ. 2:1895-1967, Αθήνα. — 1977, «Εκπαίδευση», στο: Γ. Χριστόπουλος/Ι. Μπαστιάς (επιμ.), Ιστορία του ελληνικού έθνους, τ. 13, Αθήνα: 484—491. — 2003, «Εκπαίδευση 1830—1871», στο: Β. Παναγιωτόπουλος (επιμ.), Ιστορία
του νέου ελληνισμού 1770—2000, τ. 4, Αθήνα: 177—194. — 2013, Ιστορία της Νεοελληνικής Εκπαίδευσης. Το «ανακοπτόμενο άλμα». Τάσεις και αντιστάσεις στην ελληνική εκπαίδευση 1833—2000, Αθήνα. Δημαράς, Κ. Θ. 1977/71998, Νεοελληνικός Διαφωτισμός, Αθήνα. — 1982, Ελληνικός Ρωμαντισμός, Αθήνα. — 71983,
Ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας. Από τις πρώτες ρίζες ώς την εποχή μας, Αθήνα. — 1986, Κ. Παπαρρηγόπουλος, Αθήνα. Δημητράκος, Δ. Β. (επιμ.) 1953, Μέγα λεξικόν όλης της ελληνικής γλώσσης: δημοτι κή, καθαρεύουσα, μεσαιωνική, μεταγενέστερα, αρχαία, 15 τ., Αθήνα. Δημητρόπουλος, Δ. 2003, «Η
κατάσταση των Ελλήνων. В: Ο πληθυσμός», στο: Β. Παναγιωτόπουλος (επιμ.), Ιστορία του νέου ελληνισμού 1770—2000, τ. 1,
Αθήνα: 75-86. Διαμαντοπούλου, Λ. 2013, «Ο Λάμπρος Φωτιάδης (1752—1805) ποιητής», Μνη μοσύνη 19: 289—314. Διαμαντούρος, Ν. 2002, Οι απαρχές της συγκρότησης σύγχρονου κράτους στην Ελλά δα 1821-1828, Αθήνα. Διατσέντος, Π. 2008, «Η γλωσσική μεταρρύθμιση ανάμεσα στις εγγράμματες ελίτ και το ελληνικό κράτος κατά το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα», Μελέτες για την Ελληνική Γλώσσα/Studies in Greek Linguistics 28: 147—158. Διβάνη, Λ. 2000, Η εδαφική ολοκλήρωση της Ελλάδας (1830—1947). Απόπειρα πα τριδογνωσίας, Αθήνα. Δούκας, Ν. 1810, Μαξίμου Τυρίου Αόγοι τεσσαράκοντα και εις. Επεξεργασθέντες και εκδοθέντες παρά Νεοφύτου Δούκα, Βιέννη. — 1812—1813, Λόγοι των Αττικών ρητόρων [.]. Επεξεργασθέντες δε και εκδοθέ ντες υπό Νεοφύτου Δούκα, Βιέννη. — 1813, Παιδαγωγία: ήτοι πρώτα μαθήματα των παιδιών εις το αναγινώσκειν και νοείν οπωσούν. Συντεθέντα και εκδοθέντα εις τομίδια τρία υπό Νεοφύτου Δούκα, Βιέννη. — 1835, Επιστολαίπρος τινάς εν διαφόροις περιστάσεσι, 2 τ., Αίγινα.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 5°5 Eideneier, Η. (επιμ.) 2012, Πτωχοπρόδρομος, κριτική έκδοση, Ηράκλειο. Επιτομή 2001, 2003, Επιτομή του Λεξικόν της μεσαιωνικής ελληνικής δημώδους γραμματείας 1100—1669 του Εμμανουήλ Κριαρά, επιμ. I. Ν. Καζάζης/Τ. Α. Καραναστάσης, τ. 1: Α—Κ, τ. 2: Λ—Παραθήκη, Θεσσαλονίκη. Ευαγγελικά/
Ορεστειακά 2005, Επιστημονικό Συμπόσιο: Ευαγγελικά (1901) — Ορεστειακά (1903). Νεωτερικές πιέσεις και κοινωνικές αντιστάσεις (31 Οκτωβρίου και 1 Νοεμβρίου 2003), Αθήνα. Ζεπος, Π. I. 1936, Συνταγμάτων νομικόν, Αλεξάνδρου Ιωάννου Υψηλάντη Βοεβόδα Ηγεμόνας πάσης Ονγγροβλαχίας 1780. Εκδιδόμενον μετ’
εισαγωγής και ιστορικής ανασκοπήσεως των εν αυτώ δεσμών, Αθήνα. Ηλιου, Φ. 1981, Κοινωνικοί αγώνες και Διαφωτισμός. Η περίπτωση της Σμύρνης (1819), Αθήνα. — 1988, Τύφλωσον Κύριε τον λαόν σου, Αθήνα. — 1997, Ελληνική Βιβλιογραφία του 19ου αιώνα, τ. 1:1801—1818, Αθήνα. — 1999, «Βιβλία με συνδρομητές.
II. Από τα χρόνια της Επανάστασης έως το 1832», Ο Ερανιστής 22:172—240. — 2003α, Ιδεολογικές χρήσεις του κοραϊσμού στον 20ό αιώνα, Αθήνα (= Διήμερο Κοραή, 29 και 30 Απριλίου 1983. Προσεγγίσεις στη γλωσσική θεωρία, τη σκέψη και το έργο του Κοραή, Αθήνα 1984: 143—207). — 2003β, «Νεοελληνικός
Διαφωτισμός. Η νεωτερική πρόκληση», στο: Β. Παναγιωτόπουλος (επιμ.), Ιστορία του νέου ελληνισμού 1770—2000, τ. 2, Αθήνα: 9-26. — 2005, Ιστορίες του ελληνικού βιβλίου, Ηράκλειο. Henrich, G. S. 2007, «Η παλαιότερη ελληνική παράφραση βολταιρικού έργου, ο Μέμνων (1766), και ο Έλληνας ποιητής του», στο:
K. Α. Δημάδης (επιμ.), Ο ελληνικός κόσμος ανάμεσα στην εποχή του Διαφωτισμού και στον εικοστό αιώνα. Πρακτικά του
Γ' Ευρωπαϊκού Συνεδρίου Νεοελληνικών Σπουδών (ΕΕΝΣ), Βου κουρέστι, 2—4 Ιουνίου 2006, τ. 3, Αθήνα: 385—392. Hering, G. 1987/2020, Η διαμάχη για τη γραπτή νεοελληνική γλώσσα. Σύντομη ιστο ρία του γλωσσικού ζητήματος, Ηράκλειο. Hinterberger, Μ. 2001, «Το φαινόμενο της πολυτυπίας σε δημώδη κείμενα», στο: Η. Eideneier/U. Moennig/N. Τουφεξής (επιμ.), Θεωρία και πράξη των εκδό σεων της υστεροβυζαντινής αναγεννησιακής και μεταβυζαντινής δημώδους γραμ ματείας. Πρακτικά του Διεθνούς Συνεδρίου Neograeca Medii Aevi IVa, Αμβούργο 28-31.1.1999, Ηράκλειο: 215-244. Θεοτοκάς, Ν. 1992, «Παράδοση και νεοτερικότητα: Σχόλια για το “Εικοσιένα”», Τα Ιστορικά/Historien 9/17: 345—370. ΙΕΕ 1975—2000, Γ. Χριστόπουλος/Ι. Μπαστιάς (επιμ.), Ιστορία του ελληνικού έθνους, 16 τ., Αθήνα. ΙΝΕ 2003, Β. Παναγιωτόπουλος (επιμ.), Ιστορία του νέου ελληνισμού 1770—2000, 10 τ., Αθήνα. Ιορδανίδου, Α. 1992, «Κοινωνικά και υφολογικά προσδιορισμένη ποικιλία των ρη μάτων σε -άω, -άς και -ώ, -είς», Μελέτες για την Ελληνική Γλώσσα/Studies in Greek Linguistics 12: 305-318.
5θ6 ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΙΓΛΩΣΣΙΑ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ Jeffreys, Μ. 1986, «Η γλώσσα του Χρονικού τον Μορέως. Γλώσσα μιας προφορι κής παράδοσης;», στο: Η. Eideneier (επιμ.), Neograeca Medii Aevi. Text und Ausgabe. Akten zum Symposion Köln 1986. Κολωνία: 139-163. Καζάζης, I. N. 2001, «Αττικισμός», στο: Α.-Φ.
Χριστίδης (επιμ.), Ιστορία της ελληνικής γλώσσας. Από τις αρχές έως την ύστερη Αρχαιότητα, Θεσσαλονίκη: 901-910. Κακουλίδη, Ε. 1970, Για τη μετάφραση της Καινής Διαθήκης. Ιστορία, κριτική, από ψεις, βιβλιογραφία, Θεσσαλονίκη. Κακριδή-Φερράρι, Μ. 2007, «Μύθοι για τη γλώσσα στην ελληνική εκδοχή τους.
Ιδιαιτερότητες, αντοχές, επανερμηνείες», στο: Μύθοι και ιδεολογήματα στη σύγ χρονη Ελλάδα. Πρακτικά Επιστημονικού Σνμποσίον, 23 και 24 Νοέμβριον 2005, Αθήνα: 199-223. Καλιτζοπούλου-Παπαγεωργίου, Ε. 1991, Αιολοδωρική θεωρία. Σνμβολή στην ιστο ρία της ελληνικής γλώσσας, Αθήνα (διδ. διατριβή).
Καλογιάννης, Γ. 1986, Ο Νονμάς και η εποχή τον (1903—1931), Αθήνα (διδ. διατριβή). Καλοκαιρινός, Α. 2011, «“Γλώσσα και ιδεολογία”: ιστορικοθεωρητικές προϋπο θέσεις για μια συζήτηση», Μελέτες για την Ελληνική Γλώσσα/Studies in Greek Linguistics 31:15—50. Καλοσγούρος, Г. 1889, Περί εθνικής γλώσσης
και εθνικής ιστορίας. Δημοτική διδα σκαλία, Κέρκυρα. Καραθανάσης, Α. (επιμ.) 1978, Άνθη ευλαβείας, Αθήνα. Καρακασίδου, Α. 1999, Μακεδονικές ιστορίες και πάθη 1870-1990, Αθήνα. Καραντζόλα, Ε. 1998, «Γραμματική της κοινής των Ελλήνων γλώσσης: η διαχείριση της γραμματικής παράδοσης», Σύγχρονα Θέματα
66: 58-63. — 2000, «Γλωσσικό επίμετρο», στο: I. Καρτάνος, Παλαιά τε και Νέα Διαθήκη, φιλολ. επιμ. Ε.
Κακουλίδη-Πάνου, Θεσσαλονίκη: 505—550. Καρβούνης, X. 2017, «Γλωσσικός εξαρχαϊσμός και “ιδεολογική” νόρμα: Ζητή ματα γλωσσικής διαχείρισης στη νέα ελληνική», στο: Th. Georgakopoulos κ.ά. (επιμ.), Proceedings of the 12th International Conference on Greek Linguistics/Πρακτικά τον 12ου Συνεδρίαν Ελληνικής Γλωσσολογίας, τ. 1, Βερο λίνο: 507-523. — 2022, Το Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο από τον Αλ. Πάλλη. Ζητήματα μετάφρασης της Αγίας Γραφής, Ηράκλειο. — 2023α, «Γλωσσικές κληρονομιές και γλωσσική ιδεολογία. Το αποτύπωμα του Νεοελληνικού Διαφωτισμού», Κονδυλοφόρος 21 (2023). — 2023β, «Ερωτήματα και υποθέσεις σχετικά με τη διαμόρφωση της κοινής δημοτικής/νεοελληνικής: κοινωνικοπολιτικό υπόβαθρο και παλαιότερη πεζογραφική παράδοση», στο: X. Τζιτζιλής/ Γ. Παπαναστασίου (επιμ.), Πρακτικά του Ιον Διεθνούς Συνεδρίου για την Κοινή, τις κοινές και τη διαμόρφωση της κοινής νεοελληνικής, Θεσσαλονίκη (υπό έκδοση). Καρκαβίτσας, Α. 1897/1989, Ο ζητιάνος, Αθήνα. Καρτάνος, I. 2000, Παλαιά τε και Νέα Διαθήκη, φιλολ. επιμ. Ε. Κακουλίδη-Πάνου, Θεσσαλονίκη.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ joy Καταρτζής, Δ.21999, Τα ευρισκόμενα, επιμ. Κ. Θ. Δημαράς, Αθήνα. Κατσιαρδή-Hering, Ο. 1989, «Χριστόφορος Φιλητάς. Σκέψεις για τη διδασκαλία της γλώσσας», Μνημών 12: 9—42. — 1995, «Εκπαίδευση στη Διασπορά. Προς μια παιδεία ελληνική ή προς “θερα πεία” της πολυγλωσσίας», στο:
Νεοελληνική παιδεία και κοινωνία. Πρακτικά Διεθνούς Συνεδρίου αφιερωμένου στη μνήμη του Κ. Θ. Δημαρά, Αθήνα: 153—176. — / Παπαδία-Λάλα, A./Νικολάου, Κ./Καραμανωλάκης, Β. (επιμ.) 2018, Έλλην, Ρωμηός, Γραικός: Συλλογικοί προσδιορισμοί και ταυτότητες, Αθήνα. Κάτσικας, X. / Θεριανός, Κ. Ν. 2007, Ιστορία
της νεοελληνικής εκπαίδευσης. Από την ίδρυση του ελληνικού κράτους μέχρι το 2007, Αθήνα. Κεχαγιόγλου, Γ. 2001, Πεζογραφική Ανθολογία. Αφηγηματικός γραπτός νεοελληνι κός λόγος, τ. 1: Από το τέλος του Βυζαντίου ώς τη Γαλλική Επανάσταση, τ. 2: Από τη Γαλλική Επανάσταση ώς τη δημιουργία του ελληνικού
κράτους, Θεσσαλονίκη. — 2009, Από τον ύστερο Μεσαίωνα ώς τον 18ο αιώνα. Εισαγωγή στα παλιότερα κεί μενα της νεοελληνικής λογοτεχνίας, Θεσσαλονίκη. Κιτρομηλίδης, Π. Μ. 1996,32000, Νεοελληνικός Διαφωτισμός. Οι πολιτικές και κοι νωνικές ιδέες, Αθήνα. — 2003α, «“Νοερές κοινότητες” και οι απαρχές του
εθνικού ζητήματος στα Βαλ κάνια», στο: Θ. Βερέμης (επιμ.), Εθνική ταυτότητα και εθνικισμός στη Νεότερη Ελλάδα, Αθήνα: 53-131. — 2003β, «Η πολιτική σκέψη του Νεοελληνικού Διαφωτισμού», στο: Β. Παναγιωτόπουλος (επιμ.), Ιστορία του νέου ελληνισμού 1770—2000, τ. 2, Αθήνα: 27-38. Κλαίρης, X. /
Μπαμπινιώτης Γ. (σε συνεργασία με τους Α. Μόζερ / Α. ΜπακάκουΟρφανού/Σ. Σκοπετέα) 2005, Γραμματική της νέας ελληνικής.
Δομολειτουργική — Επικοινωνιακή, Αθήνα. Κοδρικάς, Π. 1818/1998, Μελέτη της κοινής ελληνικής διαλέκτου. Ερμής ο Λόγιος: Κρίσις εις την Μελέτην, εισαγ. / επιμ. Α. Αγγέλου, Αθήνα. Κολιόπουλος, I. 2000, Ιστορία της Ελλάδος από το 1800, τ.1:Το έθνος, η πολιτεία και η κοινωνία των Ελλήνων, τ. 2: Η
διαμόρφωση και η άσκηση της εθνικής πολιτικής, Θεσσαλονίκη. — 2003, Η «πέραν» Ελλάς και οι «άλλοι» Έλληνες. Το σύγχρονο ελληνικό έθνος και οι ετερόγλωσσοι σύνοικοι χριστιανοί (1800—1912), Θεσσαλονίκη. Κονδύλης, Π. 32000, Η παρακμή του Αστικού Πολιτισμού από τη μοντέρνα στη μετα μοντέρνα εποχή και
από το φιλελευθερισμό στη μαζική δημοκρατία, Αθήνα. Κορδάτος, Γ. 1924/2008, Η κοινωνική σημασία της Ελληνικής Επαναστάσεως του 1821, Αθήνα. — 1927/1974, Δημοτικισμός και λογιωτατισμός, Αθήνα. — 1943/1973, Ιστορία του γλωσσικού μας ζητήματος, Αθήνα. Κουμανούδης, Σ. 1900/1980, Συναγωγή νέων λέξεων υπό
των λογιών πλασθεισών. Από της Αλώσεως μέχρι των καθ’ημάς χρόνων, Αθήνα. Κουμαριανού, Α. 1971, Ο Τύπος στον Αγώνα, 3 τ., Αθήνα. — 1995, Ο ελληνικός προεπαναστατικός Τύπος, Βιέννη—Παρίσι (1784—1821), Αθήνα.
5o8 ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΙΓΛΩΣΣΙΑ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ — 2003/2, «Προεπαναστατικός Τύπος. Η ώρα των εφημερίδων και των περιοδι κών 1784—1821», στο: Β. Παναγιωτόπουλος (επιμ.), Ιστορία τον νέου ελληνι σμού 1770—2000, τ. 2, Αθήνα: 101-124. — 2003/3, «Ελληνικός Τύπος 1821—1828. Ένα νεωτερικό όπλο στην
υπηρεσία της Επανάστασης», στο: Β. Παναγιωτόπουλος (επιμ.), Ιστορία τον νέου ελληνι σμού 1770—2000, τ. 3, Αθήνα: 311—326. Κρεμμυδάς, Β. 1976, Εισαγωγή στην ιστορία της νεοελληνικής κοινωνίας (1700— 1821), Αθήνα. — 2010, Η Μεγάλη Ιδέα. Μεταμορφώσεις ενός εθνικού ιδεολογήματος, Αθήνα. Κριαράς, Ε.
1955, Βυζαντινά ιπποτικά μυθιστορήματα, Αθήνα. — 1976, «Η διγλωσσία στα υστεροβυζαντινά γράμματα και η διαμόρφωση των αρχών της νεοελληνικής λογοτεχνίας», Βυζαντινά 8: 215-243 (α' έκδοση: Ε. Kriaras, «Diglossie des derniers siècles de Byzance: naissance de la littérature néo hellénique», στο:
Proceedings of the XHIth International Congress of Byzantine Studies, Λονδίνο 1967: 283—299). — 21981, Ψυχάρης. Ιδέες, αγώνες, ο άνθρωπος, Αθήνα. — 1986, Πρόσωπα και θέματα από την ιστορία του Δημοτικισμού, τ. 1, Αθήνα. Κωνσταντακοπούλου, Α. 1988, Η ελληνική γλώσσα στα Βαλκάνια (1750—1850). Το
τετράγλωσσο λεξικό τον Δανιήλ Μοσχοπολίτη, Ιωάννινα. Κωνσταντινίδης, Ε. I. 1976, Τα Ευαγγελικά. Το πρόβλημα της μεταφράσεως της Αγ. Γραφής εις την νεοελληνικήν και τα αιματηρά γεγονότα τον 1901, Αθήνα. Κωνσταντινίδης, Σ. 2001, Ή ταν ή επί πταν ήτοι πραγματεία του στρατιωτικού βίου πέρι υπό το πρίσμα
της διγλωσσίας τον: η αρχαία γλώσσα και η αργκώ, Αθήνα. Κωστόπουλος, Τ. 2000/42008, Η απαγορευμένη γλώσσα. Κρατική
καταστολή των σλαβικών διαλέκτων στην ελληνική Μακεδονία, Αθήνα. Κωστούλα-Μακράκη, Ν. 2001, Γλώσσα και κοινωνία. Βασικές έννοιες, Αθήνα. Λάζος, X. Γ. 1996, «Λειτουργίες της γλώσσας στο πλαίσιο του έθνους-κράτους», στο: Α.-Φ. Χριστίδης (επιμ.), «Ισχυρές» και «ασθενείς» γλώσσες στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Όφεις του γλωσσικού ηγεμονισμού, τ. 1, Θεσσαλονίκη: 61-75. Λάμπρος, Σ. 1908, «Τρεις επιστολαί του Καρδιναλίου Βησσαρίωνος εν τη δημώδει γλώσση», Νέος Ελληνομνήμων 5/1: 19—39. Λάππας, Κ. 1987, «Πατριαρχική Σύνοδος “Περί καθαιρέσεως των φιλοσοφικών μαθημάτων” τον Μάρτιο του 1821. Μια μαρτυρία του Κων.
Οικονόμου», Μνη μών 11: 123-153. — 2003, «Η εκπαίδευση. Οργάνωση και λειτουργία των σχολείων 1770—1821», στο: Β. Παναγιωτόπουλος (επιμ.), Ιστορία του νέου ελληνισμού 1770—2000, τ. 2, Αθήνα: 75-100. Λέκκας, Π. 32 0 06, Η εθνικιστική ιδεολογία. Πέντε υποθέσεις εργασίας στην ιστορική κοινωνιολογία,
Αθήνα. Λιάκος, Α. 2007, «Γλώσσα και έθνος στη νεότερη Ελλάδα», στο: Θέματα ιστορίας της ελληνικής γλώσσας, Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, ενότητα 19: 1-10 (διαθέ σιμο στο: http://bit.ly/3Y7QcFU ). ΛΝΛ 2007, Λεξικό Νεοελληνικής Λογοτεχνίας. Πρόσωπα, έργα, ρεύματα, όροι, επιμ. Α. Ζήρας, Αθήνα.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 509 Λουκάτος, Δ. Σ. I960, «Γλωσσικές ευτράπελες διηγήσεις», στο: Αφιέρωμα στη μνήμη τον Μανόλη Τριανταφυλλίδη, Θεσσαλονίκη: 233—255. Λουκίδη, Μ./Παπαδοπούλου, Β./Ραβδάς, Π. 2002, Οι δίκες τον λόγον, Αθήνα / Κομοτηνή. Λυβάνιος, Δ. 2009, «Χαμένοι στη μετάφραση; Ορθοδοξία, Αγία Γραφή και
ελλη νική γλώσσα (16ος—19ος αι.)», στο: B. Κ. Γούναρης (επιμ.), Έθνος, κράτος και πολιτική. Μελέτες Νεοελληνικής Ιστορίας αφιερωμένες στον Γιάννη Σ. Κολιόπουλο, Θεσσαλονίκη: 173—189. Mackridge, Ρ. 1985/1990, Η νεοελληνική γλώσσα, Αθήνα. — 2009, Γλώσσα και εθνική ταυτότητα στην Ελλάδα 1766—1976,
Αθήνα. — 2010, «Η πανελλήνια προφορική γλώσσα, ο βόρειος φωνηεντισμός και το δημοτικό τραγούδι», στο: Γ. Λαδογιάννη κ.ά. (επιμ.), Ευτυχίαμάς: Τιμή στον Ερατοσθένη Γ. Καψωμένο, Ιωάννινα: 339—349 (διαθέσιμο στο: http://www. academia.edu/2087480/ , σ. 1—11, όπου και οι παραπομπές). — 2018, «Ο Βούλγαρης
φαναριώτης στιχουργός; Σκέψεις για τον τσελεμπή Μέμνονα», στο: X. Καρανάσιος (επιμ.), Ευγένιος Βούλγαρης. Ο homo universalis του Νέου Ελληνισμού, Αθήνα: 253-267. Μακρυμίχαλος, Σ. I. 1963, «Ελληνικοί πορτολάνοι του 16ου, 17ου και 18ου αιώνος», Ο Ερανιστής 1: 126-155. Μαλαγαρδής, A. Ν. 1932, Γενική
Κωδικοποίησις ολοκλήρου της ισχυούσης ελληνικής νομοθεσίας από της συστάσεως του ελληνικού κράτους μέχρι σήμερον, Αθήνα. Μάμουκας, A. Ζ. 1839, Τα κατά την αναγέννησιν της Ελλάδος, ήτοι συλλογή των περί την αναγεννωμένην Ελλάδα συνταχθέντων πολιτευμάτων, νόμων και άλλων επισή μων πράξεων από του
1821 μέχρι τέλους του 1832, τ. 1—2, Πειραιάς. Μανσόλας, Α. 1867, Πολιτειογραφικαί πληροφορίαι περί Ελλάδος,
Αθήνα. Marcheselli-Loukas, L. 1994, «Το ύφος του Καταρτζή και η τεθλασμένη πορεία του δημοτικού πεζού λόγου», στο: Ζητήματα ιστορίας των νεοελληνικών γραμμάτων. Αφιέρωμα στον Κ. Θ. Δημαρά, Θεσσαλονίκη: 71—79. Μαρκόπουλος, Θ. 2009, «Η έρευνα της γλωσσικής αλλαγής στα κείμενα της Με σαιωνικής
Ελληνικής: Μεθοδολογική διερεύνηση των πηγών», στο: Γ. Γιαννάκης κ.ά. (επιμ.), Πρακτικά του 8ου Διεθνούς Συνεδρίου Ελληνικής Γλωσσολογίας, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Ιωάννινα: 987—998. Μαρωνίτη, Ν. 2009, Πολιτική εξουσία και «εθνικό ζήτημα» στην Ελλάδα 1880—1910, Αθήνα. Μαρωνίτης, Δ. Ν. 2000, «Η
ρητορική της καθαρεύουσας», στο: Α.-Φ. Χριστίδης κ.ά. (επιμ.), Η ελληνική γλώσσα και οι διάλεκτοί της, Αθήνα: 69—73. Μαστροδημήτρης, Π. Δ. 2011, «Επτανησιακή γλωσσική θεωρία: 1818—1911», στο: Γ. Μπαμπινιώτης (επιμ.), Το γλωσσικό ζήτημα. Σύγχρονες προσεγγίσεις, Αθήνα: 283-323. Μαυρομάτης, Γ. Κ. 1994,
Ιωάννης Ολόκαλος, Νοτάριος Ιεράπετρας. Κατάστιχο (1496—1543), Βενετία. Μέγας, A. Ε. 1997, Ιστορία του γλωσσικού ζητήματος, 2 τ., Αθήνα (α' έκδοση: 1927). Μελετιάδης, X. Ν. 2006, Αναγεννησιακές τάσεις στη νεοελληνική λογιοσύνη: Νικό λαος Σοφιανός, Θεσσαλονίκη.
;ιο ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΙΓΛΩΣΣΙΑ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ Μέρτζιος, Κ. 1949, «Η συνθήκη Ενετών — Καλλέργη και οι συνοδεύοντες αυτήν κατάλογοι», Κρητικά Χρονικά 3: 262—292. Μεταλληνός, π. Γ. Δ. 1977/2004, Το ζήτημα της μεταφράσεως της Αγίας Γραφής εις την νεοελληνικήν κατά τον Ι αι. (επί τη βάσει ιδία των
αρχείων της B.F.B.S., C.M.S., L.M.S., του Κ. Τυπάλδου-Ιακωβάτου και του θ. Φαρμακίδου), Αθήνα. Μήτσης, Ν. Σ. 1995, Η διδασκαλία της γραμματικής στην Πρωτοβάθμια και Δευ τεροβάθμια Εκπαίδευση. Η επίδραση της γλωσσικής επιστήμης στην εξέλιξή της, Αθήνα. Μητσού, Μ. 2005, Στέφανου Α. Κουμανούδη,
Στράτης Καλοπίχειρος, τ. 2: 'Ενα ποιη τικό τεκμήριο αυτολογοκρισίας, Αθήνα. Μισμαγιά 1993, Ανθολόγιο φαναριώτικης ποίησης κατά την έκδοση Ζήση Δαούτη (1818), επιμ. Α. Φραντζή, Αθήνα. Μοισιόδαξ, I. 1779, Πραγματεία περί παίδων αγωγής ή Παιδαγωγία, Βενετία. Μοσχονάς, Ε. 1.1975, «Ένας αιώνας
δημοτικισμού. Κοινωνικέςκαιπολιτικέςπροσεγγίσεις», στο: А. Π άλλης, Μπρουσός, επιμ. Ε. I. Μοσχονάς, Αθήνα: ιγ'— ρλθ'. — 1981, «Αγώνας για μια χαμένη υπόθεση», στο: Βηλαράς/Ψαλίδας/Χριστόπουλος κ.ά., Η δημοτικιστική αντίθεση στην κοραϊκή «μέση οδό», επιμ. Ε. I. Μο σχονάς, Αθήνα: ζ —πζ'. Μοσχονάς, Σ.
Α. 1997, «Γλωσσικό ζήτημα και γλωσσικά ζητήματα στην Επιθεώ ρηση Τέχνης», στο: Επιθεώρηση Τέχνης: Μια κρίσιμη δωδεκαετία. Επιστημονικό συμπόσιο (29 και 30 Μαρτίου 1996), Αθήνα: 69—86. — 2005, Ιδεολογία και γλώσσα, Αθήνα. — 2013, «Το γλωσσικό ζήτημα ως ιστορία ιδεών», The Athens Review ofBooks 40:
61-62. Μουλλάς, Π. 1993, Ρήξεις και συνέχειες. Μελέτες για τον 19ο αιώνα, Α^ήνα. Μπαλάσκας, Κ. 2005, «Εισαγωγή», στο:
I. Πολυλάς, Η φιλολογική μας γλώσσα, φιλολ. επιμ. Κ. Μπαλάσκας, Αθήνα: 11—114. Μπαμπινιώτης, Γ. 1979, Νεοελληνική κοινή. Πέρα της καθαρευούσης και της δημο τικής, Αθήνα. — 1985, Συνοπτική ιστορία της ελληνικής γλώσσας. Με εισαγωγή στην ιστορικοσυγκριτική γλωσσολογία, Αθήνα. — (επιμ.) 2011, Το γλωσσικό ζήτημα. Σύγχρονες προσεγγίσεις, Αθήνα. Νιρβάνας, Π. 1905, Γλωσσική αυτοβιογραφία, Αθήνα. Ντενίση, Σ. 1994, Το ελληνικό ιστορικό μυθιστόρημα και ο Sir Walter Scott (1830— 1880), Αθήνα. Παλαμάς, Κ. 1901, «Σολωμός. Η ζωή του και το έργο του», στο: Δ. Σολωμός, Άπαντα τα ευρισκόμενα. Μετά προλόγου περί του βίου και των έργων του ποιητού, υπό Κωστή Παλαμά, Αθήνα: ε — ξβ'. Παναγιωτάκης, Ν. Μ. 1993, Αρχές της νεοελληνικής λογοτεχνίας. Πρακτικά του Δεύτερου Διεθνούς Συνεδρίου «Neograeca Medii Aevi» (Βενετία, 7—10 Νοεμβρίου 1991), 2 τ., Βενετία. Παναγιωτόπουλος, Β. κ.ά. (επιμ.) 2007, 2009, 2018, Αρχείο Αλή πασά Γενναδείου Βιβλιοθήκης, 5 τ., Αθήνα (2007/1-3, 2009/4, 2018/5).
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 5Π Παντελίδης, Ν. 2007, «Κοινή δημοτική: παρατηρήσεις στη διαδικασία δια μόρφωσής της», Μελέτες για την Ελληνική Γλώσσα/Studies in Greek Linguistics 27: 337-347. Παπαγεωργίου, Σ. Π. 2005, Από το γένος στο έθνος. Η θεμελίωση του ελληνικού κράτους 1821-1862, Αθήνα. Παπαγεωργίου-Βενετάς,
Α. (επιμ.) 2002, Η οθωνική Ελλάδα και η συγκρότηση του ελληνικού κράτους, Αθήνα. Παπαδόπουλος, Θ. X. (επιμ.) 1977, Νικολάου Σοφιανού, Γραμματική της κοινής των Ελλήνων γλώσσης, Αθήνα. Παπαθεοδώρου, Γ. 2009, Ρομαντικά πεπρωμένα. Ο Αριστοτέλης Βαλαωρίτης ως «εθνικός ποιητής», Αθήνα. Παπανούτσος, Ε. Π.
1978/1984, Α. Δελμούζος. Η ζωή τον — Επιλογή από το έργο του, Αθήνα. Πατρινέλης, X. Γ. 2005, «Το “Κρυφό Σχολειό” και πάλι», Ο Ερανιστής 25: 321-336. Πεσμαζόγλου, Σ. 2008, «Εθνική και γλωσσική κυριαρχία: Θεωρίες του εθνικι σμού και γλώσσα», στο: Μ. Θεοδωροπούλου (επιμ.), Θέρμη και Φως/Licht und
Wärme. Αφιερωματικός τόμος στη μνήμη του Α.-Φ. Χριστίδη, Θεσσαλονίκη: 499-526. Petropulos. 1. Α. 1985,21997, Πολιτική και συγκρότηση κράτους στο ελληνικό Βασί λειο (1833—1843), 2 τ., Αθήνα. Πέτρου, Σ. 1976/2000, Γράμματα από το Άμστερνταμ, επιμ. Φ. Ηλιού, Αθήνα. Πετρούνιας, Ε. 1984, Νεοελληνική
γραμματική και συγκριτική («αντιπαραθετική») ανάλυση, τ. 1 : Γενικές γλωσσικές αρχές. Φωνητική. Εισαγωγή στη φωνολογία. Μέ ρος Α': Θεωρία, Θεσσαλονίκη. Πεχλιβάνος, Μ. 1999, Εκδοχές νεοτερικότητας στην κοινωνία του γένους: Νικόλαος Μαυροκορδάτος, Ιώσηπος Μοισιόδαξ, Αδαμάντιος Κοραής, Θεσσαλονίκη
(διδ. διατριβή). — 2003, «Λογοτεχνία 1770—1821. Ανάμεσα στην ωφέλεια και την τέρψη», στο: Β. Παναγιωτόπουλος
(επιμ.), Ιστορία του νέου ελληνισμού 1770—2000, τ. 2, Αθήνα: 181-197. Πιζάνιας, Π. 2003, «Επανάσταση και έθνος. Μια ιστορική — κοινωνιολογική προ σέγγιση του ’21», στο: Β. Παναγιωτόπουλος (επιμ.), Ιστορία του νέου ελληνι σμού 1770-2000, τ. 2, Αθήνα: 33-52. Πιτσιπιός, I. Γ. 1848/1995, Ο πίθηκος Ξουθ ή Ταήθη του αιώνας, επιμ. Ν. Βαγενάς, Αθήνα. Πολίτης, Α. 1984, Η ανακάλυψη των ελληνικών δημοτικών τραγουδιών. Προϋποθέ σεις, προσπάθειες και η δημιουργία της πρώτης συλλογής, Αθήνα. — 1999, «Αναζητώντας την πεζογραφία και τους πεζογράφους, 1830—1880», στο: Α. Αργυρίου/К. Α. Δημάδης/Α. Δ. Λαζαρίδου (επιμ.), Ο Ελληνικός Κό σμος ανάμεσα στην Ανατολή και τη Δύση 1453—1981. Πρακτικά του Α' Ευρω παϊκού Συνεδρίου Νεοελληνικών Σπουδών, Βερολίνο, 2—4 Οκτωβρίου 1998, τ. 1, Αθήνα: 85-96.
Ρ2 ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΙΓΛΩΣΣΙΑ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ — 32003, Ρομαντικά χρόνια. Ιδεολογίες και νοοτροπίες στην Ελλάδα τον 1830—1880, Αθήνα. — 2004, «Γραμματολογικές απογραφές και συνθετικές θεωρήσεις της λογοτε χνίας. Η σταδιακή πορεία. Α' 1821—1871», στο: Π. Μ. Κιτρομηλίδης/Τ. Ε. Σκλαβενίτης (επιμ.), Δ'
Διεθνές Συνέδριο Ιστορίας. Ιστοριογραφία της νεότερης και σύγχρονης Ελλάδας 1833—2002. Πρακτικά, τ. 1, Αθήνα: 321-342. Πολίτης, Λ. 21977, Ποιητική Ανθολογία, τ. 4: Οι Φαναριώτες και η Αθηναϊκή Σχολή, Αθήνα. — 132003, Ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας, Αθήνα. Πολυλάς, 1.1859, «Προλεγόμενα», στο:
Δ. Σολωμός, Τα Ευρισκόμενα, επιμ. I. Πολυλάς, Κέρκυρα: γ'—νδ'. Πολυχρονάκης, Δ. 2002, Ο κριτικός ιδεαλισμός του Ιάκωβον Πολνλά. Ερμηνευτική παρουσίαση τον αισθητικού και του γλωσσικού τον συστήματος, Ηράκλειο. — 2009, «Με αφορμή δύο ανέκδοτες επιστολές του Ιάκωβου Πολυλά και του Αργύρη Εφταλιώτη
στον Walter Leaf για το γλωσσικό ζήτημα», Κονδυλοφόρος 8: 81-110. Πούχνερ, Β. 2001, Η γλωσσική σάτιρα στην ελληνική κωμωδία τον 19ον αιώνα. Γλωσσοκεντρικές στρατηγικές του γέλιου από τα «Κορακίστικά» ώς τον Καραγκιό ζη, Αθήνα. — 2003, «Εισαγωγή: Τα Κορακίστικά (Κωνσταντινούπολη 1813)», στο: I. Ρ.
Νε ρουλός, Τα Θεατρικά (Ασπασία 1813, Πολυξένη 1814, Κορακίστικά 1813), επιμ. Β. Πούχνερ, Αθήνα. — 2006, Ανθολογία νεοελληνικής δραματουργίας, τ. 1: Από την Κρητική Αναγέννηση ώς την Επανάσταση τον 1821, Αθήνα. ΠΠ1996, Η παλαιότερη πεζογραφία μας. Από τις αρχές της ώς τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, τ.
3-5:1830-1880, επιμ. Ν. Βαγενάς κ.ά., Αθήνα. Ραγκαβής, A. Ρ. 1837, 1840, Διάφορα ποιήματα τον Αλεξάνδρου
Ρίζου Ραγκαβή, 2 τ., επιμ. Α. Κορομηλάς, Αθήνα. Ρεπούση, Μ. 2 012, Τα Μαρασλειακά (1925—1927), Αθήνα. Reynolds, L. D./Wilson, N. G. 21989, Αντιγράφεις και φιλόλογοι. Το ιστορικό της παράδοσης των κλασικών κειμένων, Αθήνα. Σαλαντέν, Ζ.-Κ. 2020, Ο αγώνας για την ελληνική γλώσσα κατά την Αναγέννηση, Αθήνα. Σαραντάκος, Ν. 2007, Γλώσσα μετ’ εμποδίων, Αθήνα. Σβορώνος, Ν. Γ. 2004, Το ελληνικό έθνος. Γένεση και διαμόρφωση τον νέον ελληνι σμού, επιμ. Ν. Βαγενάς, Αθήνα. Σειρηνίδου, Β. 2005, «Βαλκάνιοι έμποροι στην Αψβουργική Μοναρχία (18ος - μέ σα 19ου αιώνα). Εθνοτικές ταυτότητες και ερευνητικές αμηχανίες», στο: Μ. Α. Στασινοπούλου/Μ. X. Χατζηιωάννου (επιμ.), Διασπορά — Δίκτνα — Διαφω τισμός, Αθήνα: 53—82. — 2010, «Πολιτισμικές μεταφορές και ελληνικές παροικίες. Νέες αναγνώσεις μιας παλιάς ιστορίας με αφορμή το παράδειγμα του Δημήτριου Δάρβαρη», Μνήμων 3Γ. 9—29.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 513 Σελλά-Μάζη, Ε. 2001, Διγλωσσία και κοινωνία. Η κοινωνιογλωσσολογική πλευρά της διγλωσσίας: Η ελληνική πραγματικότητα, Αθήνα. Σετάτος, Μ. 1969, Τα ετυμολογικά σημασιολογικά ζεύγη λογιών και δημοτικών λέξε ων της κοινής νεοελληνικής, Θεσσαλονίκη. — 1973, «Φαινομενολογία της
καθαρεύουσας», ΕΕΦΣΘ·. 43—80. Σιγανού, Α. 2016, Από το έθνος-κράτος στην εθνική ταυτότητα, Αθήνα. Σιμόπουλος, Κ. 21998, Η γλώσσα και το Εικοσιένα. Αογιώτατοι, φαναριώτες, κοτζα μπάσηδες, τίτλοι, αξιώματα και προσαγορεύσεις, Αθήνα. Σκαρβέλη-Νικολοπούλου, А. Γ. 1993, Μαθηματάρια των ελληνικών
σχολείων κατά την Τουρκοκρατία. Διδασκόμενα κείμενα, σχολικά προγράμματα, διδακτικές μέθο δοι. Συμβολή στην ιστορία της νεοελληνικής παιδείας, Αθήνα (διδ. διατριβή). Σκοπετέα, Ε. 1988, Το «πρότυπο βασίλειο» και η μεγάλη ιδέα. Όψεις του εθνικού προ βλήματος στην Ελλάδα (1830—1880), Αθήνα. — 1999,
Φαλμεράυερ. Τεχνάσματα του αντιπάλου δέους, Αθήνα. — 2000, «Οι'Ελληνες και οι εχθροί τους. Η κατάσταση του έθνους στις αρχές του εικοστού αιώνα», στο: X. Χατζηιωσήφ (επιμ.), Ιστορία της Ελλάδας του 20ού αιώνα, τ. Α2:1900—1922. Οι απαρχές, Αθήνα: 9—35. — 2007, «Γλωσσική συνείδηση στα Βαλκάνια:
18ος—20ός αιώνας», στο: А. Φ. Χριστίδης (επιμ.), Γλώσσα, κοινωνία, ιστορία: Τα Βαλκάνια/Language, Society, History: The Balkans, Θεσσαλονίκη: 31—35. Σολωμός, Δ. 2007, Ποιήματα και Πεζά, επιμ. Γ. Βελουδής, Αθήνα. Σούτσος, Π. 1853, Νέα Σχολή του γραφομένου λόγου ή Ανάστασις της αρχαίας ελλη νικής
γλώσσης εννοουμένης υπό πάντων, Αθήνα. Σοφιανός, Ν. 1870 βλ. Legrand 1870 στην Ξενόγλωσση Βιβλιογραφία Στάικος, Κ. Σ. 1998,
Ελληνικές εκδόσεις στα χρόνια του Νεοελληνικού Διαφωτισμού. Κατάλογος έκθεσης για το Διεθνές Συμπόσιο: «Από τον Διαφωτισμό στις επανα στάσεις — Ο Ρήγας και ο κόσμος του», Αθήνα. Σταματάκος, I. Δ. 1971, Λεξικόν της νέας ελληνικής γλώσσης: καθαρευούσης και δη μοτικής και εκ της νέας ελληνικής εις
την αρχαίαν, 3 τ., Αθήνα. Στασινοπούλου, Μ. Α. 2005, «Βαλκανική πολυγλωσσία στην Αυτοκρατορία των Αψβούργων τον 18ο και 19ο αιώνα. Ένα γοητευτικό φαινόμενο και οι δυσκολί ες των εθνικών ιστοριογραφιών», στο: Μ. Α. Στασινοπούλου/Μ. X. Χατζηιωάννου (επιμ.), Διασπορά — Δίκτυα — Διαφωτισμός, Αθήνα:
18-32. Σταυρίδη-Πατρικίου, Ρ. 1976, Δημοτικισμός και κοινωνικό πρόβλημα, Αθήνα. — 1988, Ο Γ. Σκληρός στην Αίγυπτο. Σοσιαλισμός, δημοτικισμός και μεταρρύθμιση, Αθήνα. — 1999, Γλώσσα, εκπαίδευση και πολιτική, Αθήνα. — 2007, Οι φόβοι ενός αιώνα, Αθήνα. Συμπόσιο 1995, Επιστημονικό Συμπόσιο. Έθνος —
Κράτος — Εθνικισμός (21 και 22 Ιανουάριου 1994), ΑΆήνα. Σφυρόερας, Β. 2003, «Οι Φαναριώτες. Θεσμικοί ρόλοι μιας χριστιανικής ηγετι κής ομάδας», στο: Β. Παναγιωτόπουλος (επιμ.), Ιστορία του νέου ελληνισμού 1770-2000, τ. 2, Αθήνα: 297-308.
54 ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΙΓΛΩΣΣΙΑ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ Τζάρτζανος, A. Α. 21946, Νεοελληνική σύνταξις (της κοινής δημοτικής), 2 τ., Αθήνα (α' έκδοση, επίτομη, 1928). Τζιτζιλής, X. 2016, «Η διαμόρφωση της κοινής νεοελληνικής I: το διαλεκτικό υπόβαθρο», Μελέτες για την Ελληνική Γλώσσα/Studies in Greek
Linguistics 36: 425-450. Τζωρτζάκη, Φ. Θ. 1960, «Το νεοελληνικό μάθημα στη Μέση Παιδεία», στο: Αφιέ ρωμα στη μνήμη του Μανόλη Τριανταφυλλίδη, Θεσσαλονίκη: 405-423. Τόλης, Ε. 2020, Γλωσσικό ζήτημα, γλωσσικές ιδεολογίες και γλωσσική πολιτική. Η περίπτωση της συνταγματικής αναθεώρησης του 1911, Αθήνα
(διπλωματική ερ γασία, Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο). Τομπαΐδης, Δ. 1978, Τα συνωνυμικά ζεύγη λόγιων και λαϊκών λέξεων της κοινής νεο ελληνικής, Αθήνα. Τριανταφυλλίδης, Μ. 1938/3,21981, Νεοελληνική γραμματική — Ιστορική εισαγωγή, Αθήνα (= Άπαντα Μανόλη Τριανταφυλλίδη, τ. 3, Θεσσαλονίκη). — 1941,
Νεοελληνική γραμματική (της δημοτικής), Αθήνα. — 1960/6,21988, Δημοτικισμός και αντίδραση, Αθήνα (= Άπαντα Μανόλη Τριανταφυλλίδη, τ. 6, Θεσσαλονίκη). — 1963/4, 22002, Άπαντα, τ. 4: Γλωσσικό ζήτημα και γλωσσοεκπαιδευτικά Α', Θεσσαλονίκη. — 1963/5, 22002, Άπαντα, τ. 5: Γλωσσικό ζήτημα και
γλωσσοεκπαιδευτικά Β, Θεσσαλονίκη. — 1965/8, Άπαντα, τ. 8: Διάφορα (άρθρα και σημειώματα), Θεσσαλονίκη. Τσολάκης, X. Λ. 1994, «Η πολυμορφία στο ρήμα της κοινής νεοελληνικής γλώσ σας», Φιλόλογος 75: 56—68, και 76: 92—103. Τσοπανάκης, А. Γ. 1982, Ο δρόμος προς την Δημοτική (Μελέτες και άρθρα),
Θεσσαλονίκη. Τσουκαλάς, Κ. 2006, Εξάρτηση και αναπαραγωγή. Ο κοινωνικός ρόλος των εκ παιδευτικών μηχανισμών στην Ελλάδα
(1830—1922), Αθήνα (= Κ. Tsoukalas, Dépendance et reproduction. Le rôle social des appareils scolaires en Grèce, Παρίσι 1975). Φαρίνου-Μαλαματάρη, Γ. (επιμ.) 2005, Ο Ψυχάρης και η εποχή του. Ζητήματα γλώσσας, λογοτεχνίας και πολιτισμού, Θεσσαλονίκη. Φιλιππίδης, Δ. / Κωνσταντάς Γ. 1791/2006, Γεωγραφία νεωτερική, επιμ. Α. Κουμαριανού, Αθήνα. Φουντανόπουλος, Κ. 1993, «Η γλώσσα του συνδικαλισμού. Τα καταστατικά των εργατικών σωματείων της Θεσσαλονίκης 1914-1936: ιστορική και γλωσσολογική προσέγγιση», Τα Ιστορικά/Historica 10/18—19: 205—226. Φραγκουδάκη, Α. 1976, Ο εκπαιδευτικός δημοτικισμός και ο γλωσσικός συμβιβασμός του 1911, Ιωάννινα. — 1977, Εκπαιδευτική μεταρρύθμιση και φιλελεύθεροι διανοούμενοι. Άγονοι αγώνες και ιδεολογικά αδιέξοδα στο μεσοπόλεμο, Αθήνα. — 1987, Γλώσσα και ιδεολογία. Κοινωνιολογική προσέγγιση της ελληνικής γλώσσας, Αθήνα.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ — 1999, «Ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, εθνικές πολιτικές και γλωσσικές πολιτικές», στο: Α.-Φ. Χριστίδης (επιμ.), «Ισχυρές» και «ασθενείς» γλώσσες στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Όψεις του γλωσσικού ηγεμονισμού, τ. 1, Θεσσαλονίκη: 361—365. — 2001α, «Καθαρεύουσα — Δημοτική: Τα ιδεολογικά αίτια της
ιστορικής δια μάχης για τη γλώσσα», στο: Α.-Φ. Χριστίδης, Η ελληνική γλώσσα/The Greek Language/La langue grecque, Αθήνα: 29—36. — 2001β, H γλώσσα και το έθνος (1880—1980). Εκατό χρόνια αγώνες για την αυθε ντική ελληνική γλώσσα, Αθήνα. Vitti, Μ. 2003, Ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας, Αθήνα.
Χαραλαμπάκης, X. 1998, «Γλωσσικές παρατηρήσεις στο Κατάστιχο του Ιωάννη Ολόκαλου», Cretan Studies 6: 109-127. — 2003, «Διγλωσσία και γλωσσικό ζήτημα», στο: Δ. Θεοφανοπούλου-Κοντού κ.ά. (επιμ.), Σύγχρονες τάσεις στην ελληνική γλωσσολογία. Μελέτες αφιερωμένες στην Ειρήνη Φιλιππάκη-Warburton, Αθήνα:
40—59. Χάρης, Γ. (επιμ.) 2001, Δέκα μύθοι για την ελληνική γλώσσα, Αθήνα. Χασιώτης, I. Κ. 2000, Αποζητώντας την ενότητα στην πολυμορφία. Οι απαρχές της ευρωπαϊκής ενότητας από το τέλος του Μεσαίωνα ώς τη Γαλλική Επανάσταση, Θεσσαλονίκη. Χατζιδάκις, Γ. Ν. 1901, «Περί του γλωσσικού ζητήματος εν
Ελλάδι», στο: Γ. Ν. Χατζιδάκις, Γλωσσολογικαί μελέται, τ. 1, Αθήνα: 236-305 (α' δημοσίευση: 1890). — 1905, Μεσαιωνικά και νέα ελληνικά, 2 τ., Αθήνα. Χατζόπουλος, Κ. 1991, Ελληνικά σχολεία στην περίοδο της οθωμανικής κυριαρχίας (1453-1821), Θεσσαλονίκη. Χόρροκς, Τ. 2006, Ελληνικά. Ιστορία της γλώσσας
και των ομιλητών της, Αθήνα. Χριστίδης, Α.-Φ. 1999, Γλώσσα, πολιτική, πολιτισμός, Αθήνα. — (επιμ.) 2001, Ιστορία της
ελληνικής γλώσσας. Από τις αρχές έως την ύστερη Αρ χαιότητα, Θεσσαλονίκη. — 2005, Ιστορία της αρχαίας ελληνικής γλώσσας, Θεσσαλονίκη. Χριστόπουλος, Α. 1805, Γραμματική της Αιολοδορικής, ήτοι της ομίλουμένης τωρινής των Ελλήνων γλόσσας, Βιέννη (επανέκδοση από τον Γ. Βαλέτα, Αθήνα 1969). Ψημμένος, Ν. Κ. 1995, «“Εκσυρικτέον άρα τα χυδαϊστί φιλοσοφείν επαγγελλόμενα βιβλιδάρια”. Απόπειρα ερμηνείας», Ο Ερανιστής 20:36—46. Ψυχάρης, Γ. 1888/1971, Το Ταξίδι μου, επιμ. Α. Αγγέλου, Αθήνα. — 1893/1996, Το φιλί, επιμ. Δ. Τζιόβας, Αθήνα.
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ Περιλαμβάνει κατά κύριο λόγο ονόματα προσώπων, όρους και έννοιες που απαντούν στον Πρόλογο, στο κυρίως κείμενο και στον Επίλογο' δεν ευρετηριάστηκε το γλωσσάριο, ενώ οι υποσημειώσεις έχουν ευρετηριαστεί επιλεκτικά. Η συντομογραφία σ παραπέμπει σε υποση μείωση' οι πλάγιοι αριθμοί δηλώνουν
έμμεσες αναφορές. Αβέρωφ, Γεώργιος 355-356 Αγγέλου, Αλκής 212 σ127, 297 σ154 Αθανασιάδης, Πρόδρομος (Μποδοσάκης) 355-356 Αθανάσιος ο Πάριος, άγιος 194 Αθεϊκά 385,390-392,394 Αθήνα πληθυσμός τη (μετ)επαναστατική περίοδο 341—344 Αικατερίνη Β' η Μεγάλη, τσαρίνα 211 σ125 Αϊντενάιερ, Χανς (Hans
Eideneier) 21, 71,142-143,152 αιολοδωρική θεωρία 63, 216,336 Αιστερράιχερ, Βουλφ (Wulf Oester reicher) 85 σ47,423 σ147 Αισχύλος 304, 475 σ231 Ακαδημία ίδρυση 60 Αλεξίου, Μάργκαρετ (Margaret Alexiou) 477 Αλή πασάς Τεπελενλής (Ali Paja Теpelenë) 56, 204-206, 209 Αλφόνσος Г о Σοφός της Καστίλης (Al
fonso el Sabio) 40 σ37 Αλφρέδος ο Μέγας του Ουέσσεξ (Alfred the Great) 34 σ23 Αμαλία της Ελλάδας 335 σ257 αναγνωστικά (στη δημοτική) 393—394, 396,422 Ανθιμος, Πατριάρχης Ιεροσολύμων 194,196,326 Άννα Κομνηνή 83,124,136 Άνταμς, Τζέιμς N. (James Ν. Adams) 141 σ204 αντισταθμιστική ποικιλία 11 σΐ, 127,
136,230,433-435 Αντωνακάκης, Γεώργιος 395 Αντωνιάδης, Αντώνιος I. 288 σ124 Αντωνιάδης, Γιάννης 207 σ116 Απολλώνιος Ρόδιος 87 σ53 Αριστοφάνης 41, 77 σ23, 84,389 αρχαία ελληνική απουσία διγλωσσικών γνωρισμάτων στην κλασική ελληνική 87-89 εκπαιδευτικό σύστημα και σημασία τής 262-266 ενδογλωσσική
ποικιλότητα στην κλασική ελληνική 83-85 ιδεολογικοποίηση του μαθήματος της 268-270,396 σ107 Νεοελληνικός Διαφωτισμός
και πρόσληψη της 322-323 αρχαί'ζουσα του φαίνεσθαι βλ. καθαρεύουσα (ή αρχαΐζουσα) του φαίνεσθαι αστικά κέντρα στο Βασίλειο της Ελλά δας 340-341 αστική τάξη 355, 361, 368, 369 σ38, 374-375,396-397 330
532 ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΙΓΛΩΣΣΙΑ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ Ασώπιος, Κωνσταντίνος 267 σ60, 290 σ131,291-292 αττικιστικά λεξικά 101, 116-118,151, 290 Accademia della Crusca 44 В'Σοφιστική 101,112,116,118 Βαβυλωνία βλ. Βυζάντιος, Δημήτριος Κ. Βαγενάς, Νάσος 178 σ43,312 σ201 Βαϊνράιχ, Μαξ (Max Weinreich) 25
Βαϊνράιχ, Ουριέλ (Uriel Weinreich) 404 σ116 Βαλαωρίτης, Αριστοτέλης 279 σ90, 280,281 σΙΟΟ, 317-318,321,414 σ!36,419σ139 Βαλέτας, Γιώργος 297,302 σ!69,311 σ198 Βαλέτας, Σπυρίδων 328 σ236 Βάλλα, Λορέντζο (Lorenzo Valla) 42 Βάμβας, Νεόφυτος 164 σ6, 260-261, 328-329,333 Βάρναλης, Κώστας 431 Βασίλειος ο
Μέγας, άγιος 123-124 Βασιλείου, Αλέξανδρος 474 σ229 Βελουδής, Γιώργος 280 σ95 Βενετσάνος, Θ. 207 σ114 Βενιαμίν ο Λέσβιος 192-194,204 σ107, 209,326,328-329,426 σ153 Βενιέρης, Δημήτριος 242 Βενιζέλος, Ελευθέριος 354,368,373— 374,381 σ70,392-393,396-398 Βερναρδάκης, Δημήτριος 302 σ169 Βηλαράς, Ιωάννης
170 σ23,178,180, 204,207-209,216 σ149,227,240, 242,274,301,360,415,419 σ140 Βησσαρίωνας, καρδινάλιος 52-53, 58 σ73,134,201,204 Βιζυηνός, Γεώργιος 308,310—311, 318,413 «Διατί η μηλιά δεν έγεινε μηλέα» 403-404 Βικέλας, Δημήτριος 308,310, 317 σ211,413 Βλαχογιάννης, Γιάννης 253 σ21, 294 Βλάχος, Άγγελος
302 σ169 Βοκκάκιος (Boccaccio) 41,273 Βολταίρος (Voltaire) 161 σΐ, 173 σ30, 191 Βοσταντζόγλου (Μποστ), Χρύσανθος 370 σ40 Βούλγαρης, Ευγένιος 15,129 σ!73, 158,173 σ30,189-191,192 σ80, 194,274 Βουστρώνιος, Γεώργιος 144 Βουτσινάς, Ιωάννης 286 σΐ 17,288 σ!23 Βραγκοβάνος, Γρηγόριος 178 σ43 Βυζάντιος,
Δημήτριος Κ. Βαβυλωνία 84-85,107 σ102,136 σ!89,253-254,315-316,412 σ132 bonusage 101,116,221,474 Γαβριήλ, Α.
394 σ99 Γαβριηλίδης, Βλάσης377 Γεμιστός, Γεώργιος 50 σ55 Γεννάδιος Σχολάριος 50 Γεωργιάδης, Αναστάσιος 180 Γεώργιος Α' της Ελλάδας 354, 356 σό, 383 Γιανίδης, Ελισαίος 290 σ!30, 447 σ195 Γιατρομανωλάκης, Γεώργιος 370 σ40 Γκαρτ, Αντρέας (Andreas Gardt) 35, 41 Γκράμσι, Αντόνιο (Antonio Gramsci) 274 σ73 Γκρούντμαν, Χέρμπερτ (Herbert Grundmann) 94 Γλαράκης, Γεώργιος 329 Γληνός, Δημήτρης 366-368,369 σ38, 372,374 σ48,375,394,396,439 Γλυκάς, Μιχαήλ 48,124 γλώσσα απόκλισης 47 σ51, 73, 74 σ13,111, 176-177, 230,423 σ147 αποστασιοποίησης 85-86 σ47,101, 118,131,136 σ189,188 σ75, 225, 294,320-321,349,423 σ147,424, 470-472,488 και έθνος 44-46
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ οικειότητας 33, 85-86 σ47,118,131, 134,225,372,423 σ!47, 471-472 σύγκλισης 47 σ51, 74 σ13,111, 176-177,423 σ147,479 γλωσσική διαχείριση 152, 240, 255, 346-348,402,467-468 γλωσσική χειραφέτηση 12, 23-24, 28, 47-49,60,64-65,111 σΐ 13 γλωσσικός προγραμματισμός/σχεδιασμόςΐΐ, 13
σ2,24-26,102-103, 210,230,233,241-242,244-245, 255, 259, 265,347-349,421-422, 423 σ147,452,469,482,484 δομικός 100, 231, 294 λειτουργικός 100,231, 294 Γουζέλης, Δημήτριος 181 Γουνελάς, Χαράλαμπος-Δημήτρης 359 Γραμματάς, Θόδωρος 426 σ153 γραπτότητα δομική 130-131,232 Γρηγόριος Ε', Πατριάρχης
Κων/πόλεως164 σ6,326,329 Γρηγόριος Ναζιανζηνός, άγιος 123124 Γρυπάρης, Ιωάννης Ν. 377, 389 σ86, 431 Δαμβέργης, Ιωάννης Μ. 278 Δανιήλ Μοσχοπολίτης 109 σ109 Δάντης Αλιγκέρι (Dante Alighieri) 3942,83, 88,129,224,273,275,428 Δαπόντες, Καισάριος 180 Δάρβαρης, Νικόλαος 166 σ13 Δελιγιάννης, Ιωάννης 312
Δελμούζος, Αλέξανδρος 366-369,371, 375,390-391,394-395,444 σ188 Δέλτα, Πηνελόπη 375 σ51,427, 429, 432 σ162 Δημαράς, Κ. Θ. 161 σΐ, 187 σ73, 197 σ92, 200, 203, 227 σ187,234, 235 σ208,260,284,293,324,451 σ202 δημόσιος διάλογος για τη δημώδη πρό τυπη γλώσσα 42-43,59—60,102 533 δημοτική
αποδοχή/δημοτικότητα της 373-377 ασυμμετρία μεταξύ γλωσσικού και κοινωνικού κύρους τής 352-353 διεύρυνση της 416-417, 423-429 εδραίωση της 413-416 ιδεολογική πολυσημία τής 371-373 και γλωσσική βελτίωση /αυτοδιόρθωση 401-403 και θέση/σημασία στη λογοτεχνία της Α' Αθηναϊκής Σχολής 312—319 και κοινή
νεοελληνική 430-441 vs καθαρεύουσα (σχέση langue/pa role) 399-412 δημοτικισμός εκκλησιαστικός 360 ελλαδικός 197,207,209,227,240,
301,360-361,453 σ204 και δημοτικιστικοί σύλλογοι 365369,378 σ58 ορισμός 360—361, 398—399 φαναριώτικος 207 σΐ 18, 227, 284, 305 σ180,307 σ!83,320,360 δημώδεις γλώσσες εγγραφισμός των 33—37 και διαδικασία ανάδυσης /χειραφέτη σης 32—33 και ηγεμονική ταυτότητα 38-39, 50 υποστασιοποίηση των 35 (volgare) στην αναγεννησιακή Ιταλία 39-42 δημώδης γλώσσα 11 σΐ, 78 σ24 και ακαταλληλότητά της ως όρου για την κλασική ελληνική 85-87 (volgare) ως ιστορικός όρος 82-83 Διγενής Ακριτης 48,121-122,124,144, 150 σ233,364-365 διγλωσσία βλ. και κοινωνική διγλωσσία εξωτερική 73-74,97-98,110, 478 σ238 εσωτερική 73-74,94,100,110,111 σ113,478 σ238 μερική 64, 71, 98-99,122,142,153, 174,238
534 ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΙΓΛΩΣΣΙΑ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ της χρήσης 97,482 του γραπτού λόγου 99 σ89,143,153, 174-176,187,209,226,233-234, 238,399,461,466-467,481 του χρήστη 97—98, 99 σ89 τυπική (κοινωνική) 16, 70,95—96, 98-100,142,153,156,162,174, 234,238, 243,344,351-352,356, 394,399,461,468,481-482,489 των
εγγράμματων ελίτ 99,122, 142,153,174,175 σ31,209,218, 226,233-234,238-239,399,461, 466-467,481 διγλωσσικά διπλότυπα 16-17,107, 108 σ105,115σ137,405 διγλωσσική συνείδηση 15,100, 252— 254,356,399,402,461,481-482, 484-487 διεύρυνση 23 σ2, 25—27,36, 52,111 σ113,245,294-295,306,321, 346-349,353,381
σ68,423-427, 430,435,439-441,447,469,482, 484,486-488 δομική 32,44, 48-49,60,67,210, 231-234,239-241,294,300-302, 318,346,414-415,423 σ147,424429,433 σ165,461,468,483,488 λειτουργική 32,48, 60,210, 231-234,239-241,294,318,346, 414-415,423 σ147,424-425,429, 461,468,483,488 Διονύσιος ο Αλικαρνασσέας
90 σ63 δομή βαθιά 186,188 σ75,195,199,237, 426-427,443-448,456 σ211,484, 488 επιφανειακή 186—188, 443-448, 455,456 σ211,468 Δούγκας, Στέφανος 326 Δούκας, Νεόφυτος 166 σ12-13,173, 189-190,200 σ98,203-205,209, 325,455-456 Δραγούμης, Νικόλαος 65 σ84 Εγγονόπουλος, Νίκος 370 σ40 εγγραμματισμός
17,31,35-37,55, 76-77,88-89,102,116 σ140, 122-124,127,133,135,143,148, 153,158,174,187,251,252 σ19, 263,344,376,393,422,470 και κοινωνική διγλωσσία 92-97 πρωτογενής (δευτερογενής προφορικότητα)104 της ελληνόφωνης κοινότητας 163169 ως κοινωνικός φραγμός 94 εγγραφισμός
17,32,34-35,140,142143,175,220,252, 414, 440,482 απλός 35 σ24,424 σ148 σύνθετος 35-36,39,101, 232, 296, 316,320,407 σ121,414-415, 423-424,435,489
γραμματειακός 33,35,39,41, 48-50,55,58 σ74,63,99,424 χρηστικός 33,35,39, 49—50, 56, 134,145,178 σ40,209,282, 424 εθνική γλώσσα 28,44—46 και εθνική λογοτεχνία 270-280 Εθνικός Διχασμός 392,396 Εκκλησία 31, 51,103,104σ100,172174,194,217,322-323,334 σ255, 386 σ80,391,395 και μεταρρυθμιστικές προσπάθειες 331-332 μεταστροφή της (αρνητικής) εικόνας τής 327-333,357 ως συλλογικότητα 325-327 εκπαιδευτική μεταρρύθμιση 367—370, 375,392-397 Εκπαιδευτικός Όμιλος 365-369,374, 394 σ99, 430 Ελλάδα διαφορές μεταξύ προεπαναστατικής Ελλάδας και εθνικής επικράτειας 245-246 ως γεωγραφική και πολιτική /πολιτι σμική έννοια 162-163
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ελληνιστική κοινή 71, 83,90-92,101, 109 σ108,118,181 σ60,212,217, 219,336 σ262, 441,481 γλωσσική απόσταση στην 110,112113 διακριτές γλωσσικές ποικιλίες στην 112-113 ελληνόφωνη κοινότητα (18ος - 20ός αι.) εγγραμματισμός τής 163-169 και γλωσσική πολιτική στην προεπα ναστατική Ελλάδα 171-175
πληθυσμός/αριθμός τής 167 πληθυσμός και αστικοποίηση της 340-343 Εμπειρικός, Ανδρέας 370 σ40 Ετσεβερρία, Βολίβαρ (Bolivar Echeverпа) 153 σ243 Ευαγγελικά 356,369 σ38,377,385389,391-392,394 Ευθύμιος, ιερομόναχος 183 Ευριπίδης 389 Ευρώπη και ευρωπαϊκή ταυτότητα 31 ως πολύσημη έννοια 29—30 Εφταλιώτης,
Αργύρης 378, 384 σ76, 431 Ζαλοκώστας, Γεώργιος 280, 288 σ122 Ζαμπέλιος, Σπυρίδων 263 σ50,309, 312,342,358 Ζάντιχ, Μπάρμπαρα (Barbara Sandig) 138σ197 Ζαχάρωφ, Βασίλειος (Sir Basil Zaharoff) 355-356 Ζερβός, I. 279 σ90 Ζολά, Εμίλ (Émile Zola) 386 σ80 Ηλιού, Φίλιππος 166,207 σ114,337 σ263,451 σ202
Θεοτόκης, Γεώργιος 385 σ78 Θεοτόκης, Κωνσταντίνος 294, 414 Θεοτόκης, Νικηφόρος 455—456, 460 Θεοφάνης Ομολογητής 124 535 Θερειανός, Διονύσιος 302 σ169 Θωμάς, Ευστάθιος 207 Θωμάς Παλαιολόγος 134, 201 Ιλαρίων Σινα'ίτης ο Κρης 329 Ιμβριώτη, Ρόζα394 Καζαντζάκης, Νίκος 431 καθαρεύουσα ιδεολογική πολυσημία
τής 379-382 και εθνική ιδεολογία 382-384 και Κοραής 451-454 και μεσαία στρώματα 379-382 και Φαλμεράυερ 337—339 ως κοινωνικοπολιτική συμπεριφορά 339-344 ως προφορική γλώσσα 319 vs Δ (σχέση langue/parole) 399-412 vs κοινή του Νεοελληνικού Διαφωτι σμού 457-461 καθαρεύουσα (ή αρχαίζουσα) του φαίνεσθαι
19, 237,301,303,378, 442-451,454,463-465,468, 487-488 Καΐρης, Θεόφιλος 326, 329 Κακριδή-Φερράρι, Μαρία
17 Κακριδής, Ιωάννης Θ. 449 σ199 Καλαράς, Γεώργιος 207-208 Κάλβος, Ανδρέας 272, 275 Καλλέργης, Αλέξιος 134 σ185 Καλλιγάς, Παύλος 308,312 Καλλιουπολίτης, Μάξιμος 360 Καλομοίρης, Μανώλης 379 σ63 Καλοσγούρος, Γεώργιος 302-306, 307 σ184,389 σ86,415 Καμπούρογλου, Δ. Γρ. 207 σ!14 Καμπύσης, Γιάννης 432 σ162 Κανέλλος, Στέφανος 207 σ118 Καποδίστριας, Ιωάννης 167 σ17, 172 σ25,172 σ27,245, 260,270 Καρατζάς, Ιωάννης 184 Καρκαβίτσας, Ανδρέας 27, 294,305 σ!80,318,414-415,419 σ139,432 σ162,438,485
536 ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΙΓΛΩΣΣΙΑ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ Καρτάνος, Ιωαννίκιος 150 σ235,150 σ237 Καστόρχης, Ευθύμιος 288 σ122 Καταρτζής, Δημήτριος 15, 60 σ77-78, 151-152,158,177 σ35,187, 197-198,207 σΐ 18,210,221-222, 226-227, 238-240,242,258,260, 274,293,298,301-302,320,327 σ235,360,363,381 σ68,415,419
σ140,425-426,436,443-444,447 σ194,453-454,456-457,483, 487-488 αιρετή γλώσσα και επιφανειακός εξαρχαϊσμός στον 234-237 γλωσσικός προγραμματισμός στον 230-234 και αρχαία/νέα ελληνική ως δύο δια φορετικές γλώσσες 228-230 Κατσαίτης, Πέτρος 180 Κατσαντώνης, Αντώνης 316-317 Κεχαγιόγλου, Γιώργος 181,182
σ61, 183,185 Κίννε, Ντόρις (Doris Kinne) 20 Κλος, Χάιντς (Heinz Kloss) 16, 73, 97 σ81-82,98,100 σ90,111, 176-177,190,230,295,423 σ147 Κοδρικάς, Παναγιώτης 60 σ77,101 σ93,182 σ60,184,194-196, 200 σ98,210-227,229,239-240,242, 264 σ56,276 σ77, 284 σΐΐΐ,292, 324-325,326 σ229,336 σ262,385 σ77, 426, 455,
457,474 Κοζέριου, Εουτζένιο (Eugenio Coseriu) 73,78σ23,128, 479 κοινή (του Νεοελληνικού Διαφωτισμού) ανομοιογένεια της 195—196 απλή 185—188 αρχαίζουσα 195-196,199—200 αρχαϊσμοί τής 185-187 ευρεία χρήση τής 193-195 κοινωνική διγλωσσία διαφορές/ιδιαιτερότητες της (νεοελ ληνικής) 69,158 και γλωσσική
απόσταση 110—118 και γλωσσικο-ιδεολογική αλληλεπί δραση 100-103 και γλωσσικός πληθωρισμός 108 σ105 και διαφορές ανάμεσα στις τέσσερις διγλωσσικές κοινότητες του Φέργκιουσον 73 σ13 και διγλωσσικά διπλότυπα 16—17, 107,108σ105,115σ137,405 και εγγραμματισμός στις μεσαιωνι κές και προβιομηχανικές
κοινωνίες 92-100 και πρόσληψη / ιδεολογικοποίηση του όρου στην Ελλάδα 472-480 και σημειωτικό τρίγωνο 403-405
περιοδολόγηση της (νεοελληνικής) 155-160 προ Φέργκιουσον 70-72 στις διαφημίσεις (γύρω στο 1900) 105σ101 Κολοκοτρώνης, Θεόδωρος 253 σ21 Κολομπής, Φραγκίσκος 179 σ44 Κομμητάς, Στέφανος 189-190, 227 σ186 Κονδυλάκης, Ιωάννης 294 Κονεμένος, Νικόλαος 304,415, 419 σ140 Κονομάτης, Χριστόδουλος 207—208 Κόντος, Κωνσταντίνος Σ. 129 σ173, 302 σ 169,432 Κοραής, Αδαμάντιος 20,107 σ102,171 σ23,194,196,203,207,211-213, 224 σ179,225,227, 230,242, 260, 274,276,285,289,290 σ!31,291, 292 σ142,303,313,323 σ222,324, 327 σ235,328 σ236,329-330, 333,337,363,425-426,451-453, 455-457,474,489 ιδεολογικοποίηση του 334 σ255 Κορακίστικά βλ. Νερουλός, Ιάκωβος Ρίζος Κορδάτος, Γιάνης 372, 394 σ102, 409 σ126,432 σ162,444,445 σ190,488 Κορομηλάς, Ανδρέας 282 Κουκουλές, Φαίδων 449 σ!99
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ Κούλμας, Φλόριαν (Florian Coulmas) 74 Κουμανούδης, Στέφανος 107 σ102,294 σ!48,358 Κούμας, Κωνσταντίνος 204 σ105, 261, 329 Κουντουριώτης, Γεώργιος 253 σ21 Κουτούζης, Νικόλαος 179 Κοχ, Πήτερ (Peter Koch) 85 σ47, 423 σ147 Κρέτσμερ, Πωλ (Paul Kretschmer) 85 σ46 Κρητική Αναγέννηση 58 σ74,177,
270, 274 Κριαράς, Εμμανουήλ 71,144 σ214, 447 σ194 Κρουμπάχερ, Καρλ (Karl Krumbacher) 85 σ46,120 σ157,137 σ190,143 σ214,365, 387 σ82, 405 σ118,476 σ234 Κύριλλος ΣΤ', Πατριάρχης Κων/πόλεως 173 σ28 Κωνσταντάς, Γρηγόριος 60 σ78,173, 197,204,227,235-236,240,258, 260,320,415,426,453,483 Κωνσταντινίδης,
Σταμάτης 108 σ105 Κωνσταντίνος Α' της Ελλάδας 354, 383,393 Κωνσταντίνος Ζ' ο Πορφυρογέννητος 50,124 Κωνσταντίνος ΙΑ' Παλαιολόγος 134, 201 Κωνσταντίνος Νικολάγεβιτς Ρομάνοφ 386 Κωνσταντίνου, Γεώργιος 184 koineization 26 Λαμπόβ, Ουίλλιαμ (William Labov) 78 σ24,137-138 Λάμπρος, Σπυρίδων Π. 134
Λαπαθιώτης, Ναπολέων 410 σ128 Λασκαράτος, Ανδρέας 415 Λάσκαρης, I. 58 σ73 λατινική 23, 32,36-37,39-44,47-48, 51,62,82 σ36, 83,86, 88,110 537 σ112,111,119-121,129,141,228, 252 σ!9 στη μεσαιωνική Ευρώπη 33-35 Λάτρης, Ικέσιος 253 σ21 Λεγκράν, Εμίλ (Emile Legrand) 364 σ25 Ληφ, Ουώλτερ (Walter Leaf) 300
σ164 Λιβαδάς, Θεαγένης 302 σ169 Λούθηρος, Μαρτίνος (Martin Luther) 38,275,421 Λουκάς, Κωνσταντίνος 253 σ21 Λουκιανός ο Σαμοσατέας 109 σ109, 134 Λώτος, Δημήτριος 203 Μάιστερχανς, Κόνραντ (Konrad Meisterhans) 85 σ46 Μάκριτζ, Πήτερ (Peter Mackridge) 12 σ2,21,361 σ19, 375 σ51 Μαλάλας, Ιωάννης 124,181
σ60 Μανδρικάρδης, Νικόλαος 297 Μάντζαρος, Νικόλαος 278 σ86 Μάουρερ, Γκέοργκ Λούντβιχ φον (Georg Ludwig von
Maurer) 331 Μαρασλειακά 375 σ50, 377,394-395 Μαργαρίτης, Γιώργος 332 Μαρκοράς, Γεράσιμος 280 Μαρτελάος, Αντώνιος 179 Μάτεσης, Αντώνιος 280, 285-286, 297, 427 Μαυρίκιος Τιβέριος, Φλάβιος (Flavius Mauricius Tiberius) 119 Μαυρογιάννης, Γεράσιμος 339 σ267 Μαυροκορδάτος, Αλέξανδρος 180 σ51, 325 Μαυροκορδάτος, Δημήτριος Σ. 258 Μαυροκορδάτος, Νικόλαος 177,178 σ40,180 σ51 Μαυροκορδάτος, Νικόλαος (ποστέλνικος) 180 Μαυρομάτης, Γερμανός 391 Μαυρομιχάλης, Γιάννης 253 σ21 Μαυρομιχάλης, Κυριακούλης Π. 387 σ83
538 ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΙΓΛΩΣΣΙΑ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ Μαυροφρύδης, Δημήτριος I. 364 σ25, 365 σ26,473 Μαχαιράς, Λεόντιος 144 Μέγας, Αναστάσιος Ε. 475 σ231 Μέννιχ, Ούλριχ (Ulrich Moennig) 21 Μερεντίτης, Κωνσταντίνος Ιω. 278 σ83 μεσαιωνική ελληνική γραπτές ποικιλίες στη 123-126 διακριτές ποικιλίες στην
(πρώιμη) 118-122 επίπεδα ύφους στη 123-125,130137 και γλωσσικό συνεχές 128—129 και ύφος στη βυζαντινολογία και στην κοινωνιογλωσσολογία 137-141 και scriptae 140-141 συμβάσεις γραπτού λόγου vs γλωσσι κή πραγματικότητα στη 149-152 σχέση γραπτών και προφορικών ποι κιλιών στη 125—129 Μεταξάς, Ιωάννης
66, 354,369-370, 398,487 γλωσσική πολιτική τού 397 σ108 Μηνιάτης, Ηλίας 172, 475 σ231 Μητσάκης, Μιχαήλ 186 σ72, 448 σ197 Μιαούλης, Ανδρέας 253 σ21 Μιραμπέλ, Αντρέ (André Mirambel) 448 σ196 Μιστριώτης, Γεώργιος 288 σ!24,383 σ75,389-390,458 Μιχαήλ В' ο Τραυλός 120 σ!56 Μοίρης ο Αττικιστής 101
Μοισιόδακας, Ιώσηπος 194-195, 221222,327 σ235,426 Μολιέρος (Molière) 84 Μοσχονάς, Εμμανουήλ 1.12 σ2, 207, 374-375 Μοσχονάς, Σπύρος Α. 15,436,437 σ174 Μόσχος, Ιωάννης 124 Μούλλαχ, Φρήντριχ Βίλχελμ Άουγκουστ (Friedrich Wilhelm August Mullach) 353 σ2 Μπαιρκ, Πήτερ (Peter Burke) 31 Μπαμπινιώτης,
Γεώργιος 430 σ158, 433 σ166,437,439 σ178,449 σ198, 477-480 Μπαρτόλντυ, Γιάκομπ Λούντβιχ Σάλομον (Jakob Ludwig Salomon Bar tholdy) 313 Μπεκ, Χανς-Γκέοργκ (Hans-Georg Beck) 137 σ190 Μπεκκαρία, Τσέζαρε (Cesare Beccaria) 426 σ152 Μπέμπο, Πιέτρο (Pietro Bembo) 43 σ41 Μπέρνστην, Μπέιζιλ (Basil Bernstein)
33 σ21,319 Μπήτον, Ρόντερικ (Roderick Beaton) 339 σ267 Μπότσαρης, Μάρκος 408-409 Μπούρα, Μαρία 295 Μπουρντιέ, Πιερ
(Pierre Bourdieu) 380, 381 σ67,470 σ222 Μπράουνινγκ, Ρόμπερτ (Robert Brown ing) 71, 144σ214 Μπρίττο, Φράνσις (Francis Britto) 97-98,99 σ89,110 σ!12,118 σ149, 450 σ200 Νεμπρίχα, Αντόνιο δε (Antonio de Nebrija) 39, 43 (νεο)ελληνική γλώσσα ανάσχεση της διαδικασίας χειραφέ τησης της 61-64 και γλωσσικοί στόχοι στο εκπαιδευ τικό σύστημα του Βασιλείου της Ελλάδας 259-269 και διοίκηση στο Βασίλειο της Ελλά δας 255-259 και εθνική ταυτότητα στους ελληνό φωνους 64-67 και η ιδιαίτερη θέση της στη Βαλκα νική 55-58 και μετατροπή τής X σε Y (και αντί στροφα) τον 19ο αι. 252—254 και ομοιότητες/διαφορές με τη λατι νική 47-52
ETPETHPIO και ορισμός της ελληνικής ιθαγένειας 65 σ84 και ταυτότητα στην πρώιμη νεοελλη νική δημώδη 52-58 και τύπος στα Επτάνησα και στο Βασίλειο της Ελλάδας (19ος αι.) 246-251,254-255 στάσεις απέναντι στη 62—64 Νεοελληνικός Διαφωτισμός γλώσσα και ιδεολογία την περίοδο του 211-226 ιδεολογικές
συγκρούσεις την περίοδο του 211-214, 227 και πρόσληψη του διαφωτιστικού πνεύματος 322-323,333 πρόσληψη των αρχαίων ελληνικών στον 322—323 Νέος Ερωτόκριτος βλ. Φωτεινός, Διο νύσιος Νερουλός, Ιάκωβος Ρίζος 181, 207 σ118,279 σ88,342 σ281 Κορακίστικά 107 σ102, 213 σ136, 284-285, 453 σ204 Νήχοφ-
Παναγιωτίδης, Γιοχάννες (Johannes Niehoff-Panagiotidis) 71,90-91,93,112-113, 115-116 Νιρβάνας, Παύλος 277 σ79,377,388 σ85 Γλωσσική αυτοβιογραφία 380-381, 405-410,412 σ132,423 νομική γλώσσα στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες 198-199 Νόννος ο Πανοπολίτης 87 σ53 Νοταράς, Λουκάς 181 σ60 Νοταράς, Χρύσανθος 261
Ντάισμαν, Άντολφ (Adolf Deissmann) 113 Ντίτμαρ, Νόρμπερτ (Norbert Dittmar) 138 Ντρεϋφύς, Αλφρέντ (Alfred Dreyfus) 385-386 Ντυ Μπελλαί, Z. (J. Du Bellay) 23 σ2 539 Ξανθόπουλος, Στέφανος 179 Ξενόπουλος, Γρηγόριος 294, 305,379 σ63,383, 414,432 σ162, 471 Όθωνας Α' της Ελλάδας 253 σ21,276, 279,289
σ129,330 σ246,334 Οικονόμος, Κωνσταντίνος 70 σ3, 290 σ131,328,331,333 Οικονόμου, Ιωάννης 207-208 Οικονόμου, Μάνθος 206 Όλγα της Ελλάδας 383, 386-388, 411 σ132 Όμηρος 30, 87,383 Ονγκ, Ουώλτερ Τζ. (Walter J. Ong) 104 Ορεστειακά 383 σ75,385,388—390, 392 Ορφανίδης, Θεόδωρος 280 Ουίλσον, Σάμιουελ Σ.
(Samuel S. Wil son) 261 σ39 Πάγκαλος, Θεόδωρος 395,445 σ190 Παλαιολόγος, Γρηγόριος 312—313, 315,319 Παλαμάς, Κωστής 293,
305,362 σ21, 364 σ23,381,388 σ85,414 σ136, 427-428,432 σ162,485 Πάλλης, Αλέξανδρος 317,364 σ23, 378,385-386,388,389 σ86,431 Παμπλέκης, Χριστόδουλος 227, 328 σ236 Παναγιωτόπουλος, Βασίλης 206 σ113 πανσλαβισμός 358, 384,387,390 Παπαδιαμάντης, Αλέξανδρος 308, 310, 318,413 Παπαδοπούλου, Αλεξάνδρα 377 Παπαμιχαλόπουλος, Κωνσταντίνος 387 σ83 Παπανδρέου, Γεώργιος 397 σ108, 487 Παπαντωνίου, Ζαχαρίας 380 σ65 Παπαρρηγόπουλος, Κωνσταντίνος 336, 342,357 Παράσχος, Αχιλλεύς 280 Παρορίτης, Κώστας 431
540 ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΙΓΛΩΣΣΙΑ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ ΠαχώμιοςΑ', Πατριάρχης Κων/πόλεως 202 Περνό, Τμπέρ (Hubert Pernot) 353 σ2 Πετράρχης (Petrarca) 41, 273 Πέτρου, Σταμάτης 204,207,209 Πετρούνιας, Ευάγγελος Β. 337 σ264 Πίκκολος, Νικόλαος 109 σ109, 329 Πιτσιπιός, Ιάκωβος Γ. 309,312—313 ποιητικοί
διαγωνισμοί Βουτσιναίος 286-288,318 Ράλλειος 286-288 Πολίτης, Αλέξης 287, 339,343 σ282 Πολίτης, Λίνος 178 σ43 Πολυείδης, Θεόκλητος 182 Πολυλάς, Ιάκωβος 83, 277,304—306, 307 σ183,320,389 σ86, 415, 419 σΐ40, 427—429,486 γλώσσα και γλωσσική ιδεολογία τού 298-303 Πολυχρονάκης, Δημήτρης 21,299300,302
Πόρτερ, Στάνλυ (Stanley Porter) 141 σ204 Πούλγκραμ, Ερνστ (Ernst Pulgram) 86 σ48 Προκόπιος Β', αρχιεπίσκοπος 385 σ78 Προκόπιος Καισαρεύς 124 (προ)τυποποίηση 11—16,19-20, 23 σ2,24-28,32,35 σ24,36,39-40, 43-48,59-60,64-66, 72,87,89, 109 σ108,121,125,135,150,157, 175,182,234,239-242,244-246, 266
σ58,273,275,286,290 σ130, 346-349,352-353,375,414,421424,433 σ165,439,447 σ!94,449, 464,469-471,482-485,489 προφορικότητα 23, 85, 94 σ73,95, 104-105,149,232σ201,289, 304,312,337,388, 417, 419 σ140, 420-421 δομική 130-131, 205-207 Πρώιος, Δωρόθεος 192 σ81 Ραγκαβής, Αλέξανδρος Ρίζος 278,279
σ88,280-283,302 σ169,308 σ188, 309,312,339 σ267 Ράλλης, Αμβρόσιος Σ. 286 σ 117 Ράλλης, Αυγουστής 355-356 Ράλλης, Ευστράτιος 355-356 Ράλλης, Ζαννής 355-356 Ράλλης, Παντιάς 355-356 Ράλλης, Τουμάζης 355-356 Ράμφος, Κωνσταντίνος 316-317, 419 σ139 Ρεμάκλ, Λουί (Louis Remacle) 140 Ρενάν, Ερνέστ (Ernest
Renan) 386 σ80 Ρενιέρης, Μάρκος 342 Ρήγας Βελεστινλής (Φεραίος) 180,184, 227,327 σ235,328 σ236 Ρίτσος, Γιάννης 431 Ροίδης,
Εμμανουήλ 17—18, 70 σ3,90, 300,302-303,308-309,311,363 σ22,458-459,475-476 Ρούγκε, Χανς (Hans Ruge) 231 σ200, 440 Ρουσάνος, Παχώμιος 181 σ60 Ρουσόπουλος, Αθανάσιος 287 Ρουσσώ, Ζαν-Ζακ (Jean-Jacques Rous seau) 221 Ρώμας, Γεώργιος Κ. 339 σ267 researcher’s paradox 148 Σαράτσης, Δημήτρης 390 Σαράφης, Γρηγόριος329 Σβύτσερ, Έντουαρντ (Eduard Schwyzer) 85 σ46 Σεβτσένκο, Ιχόρ (Ihor Sevcenko) 71,139 Σέξτος Εμπειρικός 104-105,115-116 Σεφέρης, Γιώργος 177 σ37 Σήντερ, Τέοντορ (Theodor Schieder) 271 σ67 Σιγούρος, Ανδρέας 179 Σκαρβέλη-Νικολοπούλου, Αγγελική Γ. 261,262 σ44 Σκληρός, Γεώργιος 305 σ180,366, 367 σ31-32,368,369 σ38,372, 378-379,394 σ102,444
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ Σκούφος, Φραγκίσκος 183, 203, 209, 232,360 Σμιθ, Αντονυ (Anthony Smith) 31 Σνόου, Ντόναλντ (Donald Snow) 99 σ89 Σολωμός, Διονύσιος 60,272, 275,292, 295,298,302,305 σ180,339 σ267, 415,419 σ!40,427-428,485 ως εθνικός ποιητής και η πρόσληψη της γλώσσας του 276-280 Σουέιν, Σάιμον (Simon Swain)
100—101 Σουρής, Γεώργιος 389 Σούτσος, Αλέξανδρος 276, 279, 282, 313-314,410 Σούτσος, Παναγιώτης 129 σΐ 73,219, 267 σ60,280-282,289-292,308, 339 σ267 Σοφιανός, Νικόλαος 15,53-55, 59, 66, 181 σ60,229 σ!93,242 Σοφοκλής, Ευαγγελινός Αποστολίδης (Evangelinos Apostolides Sophocles) 353 σ2 Σπανός, Κανέλλος
242 Σπερόνι, Σπερόνε (Sperone Speroni) 58 σ73 Σράιμπερ, Μίχαελ (Michael Schreiber) 20 Σράντερ-Κνίφκι, Μαρτίνα (Martina Schrader-Kniffki) 20 Στάης, Σπυρίδων 362 σ27 Σταυρίδη-Πατρικίου, Ρένα 12 σ2,371 Στελλάκης, Ξενοφών 362 σ21,364 σ23 Στουρτς, Φρήντριχ Βίλχελμ (Friedrich Wilhelm Sturz) 219 σ160
Στρατηγός, Αντώνιος 179 σ45 Συκουτρής, Ιωάννης 445 Συμεών ο Μεταφραστής 133 Σωμάκη-Καρόλου, Ιουλία 387 σ81 Σωτηριάδης, Γεώργιος 388 Σωτηρόπουλος, Δημήτρης 156 σ4 Τακέ, Αντρέ (André Tacquet) 191 σ77 Τάσσο, Τορκουάτο (Torquato Tasso) 221 Τεόντορσον, Σβεν-Τάγκε (Sven-Tage 541 Teodorsson) 74-75,79-82,
89 Τερτσέτης, Γεώργιος 288 σ122, 297 Τζάρτζανος, Αχιλλέας Α. 353 σ2,418 σ138,430,432,433 σ164,433 σ166, 437 σ174,444 σ187,448 σ!96,470 Τόρνοφ, Ζήγκφρηντ (Siegfried Tornow) 29 Τουμπ, Άλμπερτ (Albert Thumb) 353 σ2 Τουφεξής, Νότης 143,145-146 Τράντγκιλ, Πήτερ (Peter Trudgill) 139 Τριανταφυλλίδης,
Μανόλης 15,20, 71, 230,353 σ2,366,368-371,373, 375,389,394 σ99,397 σ108,398, 402,422 σ143,432,434,436-437,
446,451 σ202,470,476,487 Τρικούπης, Σπυρίδων 475 Τρικούπης, Χαρίλαος 355-356, 383 σ72,413 Τρίσσινο, Τζαν Τζόρτζο (Gian Giorgio Trissino) 40 Τσιριμώκος, Μάρκος 430 σ159, 438 Τσόμσκυ, Νόαμ (Noam Chomsky) 400 Τσοπανάκης, Αγαπητός Γ. 231 σ200, 430 σ158,447σ194,456 σ211 Τσώσερ, Τζέφρυ (Geoffrey Chaucer) 421 Τυπάλδος, Ιούλιος 280 Υψηλάντης, Αλέξανδρος I. 198 Φαβωρίνος από την Αρελάτη 109 σ109 Φάιτ, Βέρνερ (Werner Veith) 138 Φαληρέας Βέης, Νικόλαος 377 Φαλμεράυερ, Γιάκομπ Φίλιπ (Jakob Philipp Fallmerayer) 335-336 και καθαρεύουσα 337-339 Φαναριώτες 29, 57,179-180,194, 210-212,256,278,286,288,332333,334 σ255,339-340 ως συλλογικότητα 284-285,322-327 Φαρμακίδης, Θεόκλητος 260,331 Φάσολντ, Ραλφ (Ralph Fasold) 467
542 ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΙΓΛΩΣΣΙΑ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ Φέργκιουσον, Τσαρλς Α. (Charles A. Χατζόπουλος, Μήτσος 430 σ!59,432 Ferguson) 69—75, 78 σ25, 79, 90, σ!62 155,158,352 σΐ, 472,475 σ232,477 Χέρινγκ, Γκούνναρ (Gunnar Hering) 12 Φιλήντας, Μένος 353 σ2, 420 σ140, 431 σ2,437,478 σ239 Φιλητάς, Χριστόφορος
165 σΙΟ, 166 Χέρντερ, Γιόχαν Γκότφρηντ φον (Jo σ12 hann Gottfried von Herder) 361 σ19 Φιλιππάκη-Warburton, Ειρήνη 434 σΐ 68 Χιούστον, P. A. (R. A. Houston) 166 Φιλιππίδης, Δανιήλ 173,197, 207 σ14 σΐ 18,227,235-236,240,258,260, Χοόζαβα-Αρκεναου, Νορίγιο (Noriyo 320,415,426,453,483 Hoozawa-Arkenau)
21 Φίσμαν, Τζόσουα (Joshua Fishman) 97, Χόρροκς, Τζέφρυ (Geoffrey Horrocks) 131,156 115 Φο, Ντάριο (Dario Fo) 273 Χούμπολντ, Βίλχελμ φον (Wilhelm von Φοντενέλ, Μπερνάρ Λε Μποβιέ ντε Humboldt) 298 σ159,361 σ19 (Bernard Le Bovier de Fontenelle) Χούνγκερ, Χέρμπερτ (Herbert Hunger) 211σ125 71,137σ190
Φραγκίσκος A' της Γαλλίας (François I) Χρηστομάνος, Κωνσταντίνος 388-389 Χριστόπουλος, Αθανάσιος 63,178 σ42, 39 σ32 180,207 σ118,208-209,216,242, Φραγκουδάκη, Αννα 12 σ2,156-158, 162,347 σ285,352,356,369 σ38, 272,336 Χριστόπουλος, Χαράλαμπος 257, 266 371,372 σ42,374-375,465 Χρυσολωράς, Μανουήλ 58
σ73 Φρύνιχος Αράβιος 101,116 Χωνιάτης, Νικήτας 136 Φωκάς 119 σ154 Φωτεινός, Διονύσιος Ψαλίδας, Αθανάσιος 207-209, 227, 275 Νέος Ερωτόκριτος 180, 276 Ψελλός, Μιχαήλ 134 σ!86 Φωτιάδης, Λάμπρος 177 σ38,178 σ43, ψευδοδιγλωσσία 15, 448-451, 189,227,261 σ41 464-465,468,487-488 Φωτιάδης, Φώτης Δ. 368 σ35
Ψυχάρης, Γιάννης 11 σΐ, 70-71, 90, Φώτιος Α', Πατριάρχης Κων/πόλεως 107-108,144 σ214, 146,156 σ4, 124 267
σ60,271 σ69,302-303,305 σ180,337 σ263,353 σ2,361,365 Χάαρμαν, Χάραλντ (Harald Haarmann) σ26, 369,371, 378,382,386 σ80, 74 408,409 σ126,410 σ128,414-415, Χάλλιντεϋ, Μ. A. Κ. (Μ. A. Κ. Halliday) 419 σ140,421,423 σ146,430-432, 131 434,436, 475, 476 σ234 Χάουγκεν, Έιναρ (Einar Haugen) 25, και επισκέψεις στην Αθήνα 382-383 240,245,469,484 συμβολή/ιδιαιτερότητα του 362-364 Χατζιδάκις, Γεώργιος 64, 70-71, 90, χαρακτηριστικά της γλώσσας τού 129 σ173,144 σ214,146,277 σ79, 419σ140 303,319,338,353 σ2,365 σ26,393 σ98,410 σ129,420 σ140,423 σ146, Ψωμέλλης, Γιάννης 193 σ84 432,472-477,479 Ωμπυσσόν, Πιερ ντ’ (Pierre d’AubusΧατζόπουλος, Κωνσταντίνος 428, 432 son) 202 σ162,438 Bayerische ) Staatsbibliothek J München |
| any_adam_object | 1 |
| any_adam_object_boolean | 1 |
| author | Karvounis, Christos 1969- |
| author_GND | (DE-588)123866219 |
| author_facet | Karvounis, Christos 1969- |
| author_role | aut |
| author_sort | Karvounis, Christos 1969- |
| author_variant | c k ck |
| building | Verbundindex |
| bvnumber | BV049515941 |
| classification_rvk | FD 1950 |
| ctrlnum | (OCoLC)1422430427 (DE-599)BVBBV049515941 |
| discipline | Philologie / Byzantinistik / Neulatein |
| edition | Prōtē ekdosē |
| era | Geschichte 1783-1941 gnd |
| era_facet | Geschichte 1783-1941 |
| format | Book |
| fullrecord | <?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><collection xmlns="http://www.loc.gov/MARC21/slim"><record><leader>00000nam a2200000 cb4500</leader><controlfield tag="001">BV049515941</controlfield><controlfield tag="003">DE-604</controlfield><controlfield tag="005">20250116</controlfield><controlfield tag="007">t|</controlfield><controlfield tag="008">240124s2023 xx |||| 00||| gre d</controlfield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">9789605249489</subfield><subfield code="9">978-960-524-948-9</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(OCoLC)1422430427</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(DE-599)BVBBV049515941</subfield></datafield><datafield tag="040" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-604</subfield><subfield code="b">ger</subfield><subfield code="e">rda</subfield></datafield><datafield tag="041" ind1="0" ind2=" "><subfield code="a">gre</subfield></datafield><datafield tag="049" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-12</subfield><subfield code="a">DE-188</subfield></datafield><datafield tag="084" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">OST</subfield><subfield code="q">DE-12</subfield><subfield code="2">fid</subfield></datafield><datafield tag="084" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">FD 1950</subfield><subfield code="0">(DE-625)30174:</subfield><subfield code="2">rvk</subfield></datafield><datafield tag="100" ind1="1" ind2=" "><subfield code="6">880-01</subfield><subfield code="a">Karvounis, Christos</subfield><subfield code="d">1969-</subfield><subfield code="e">Verfasser</subfield><subfield code="0">(DE-588)123866219</subfield><subfield code="4">aut</subfield></datafield><datafield tag="240" ind1="1" ind2="0"><subfield code="a">Diglossie, Sprachideologie, Wertekonflikte</subfield></datafield><datafield tag="245" ind1="1" ind2="0"><subfield code="6">880-03</subfield><subfield code="a">Koinōnikē diglōssia kai glōssikē ideologia</subfield><subfield code="b">symbolē stēn istoria tēs koinēs neoellēnikēs (1783-1941)</subfield><subfield code="c">Chrēstos Karbunēs</subfield></datafield><datafield tag="246" ind1="1" ind2="0"><subfield code="a">historia</subfield></datafield><datafield tag="250" ind1=" " ind2=" "><subfield code="6">880-02</subfield><subfield code="a">Prōtē ekdosē</subfield></datafield><datafield tag="264" ind1=" " ind2="1"><subfield code="6">880-04</subfield><subfield code="a">Ērakleio</subfield><subfield code="b">Panepistēmiakes Ekdoseis Krētēs</subfield><subfield code="c">2023</subfield></datafield><datafield tag="300" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">542 Seiten</subfield></datafield><datafield tag="336" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">txt</subfield><subfield code="2">rdacontent</subfield></datafield><datafield tag="337" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">n</subfield><subfield code="2">rdamedia</subfield></datafield><datafield tag="338" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">nc</subfield><subfield code="2">rdacarrier</subfield></datafield><datafield tag="490" ind1="1" ind2=" "><subfield code="6">880-05</subfield><subfield code="a">Glōssa & glōsses</subfield><subfield code="v">6</subfield></datafield><datafield tag="500" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Literaturverzeichnis S. 501-530, Index S. 531-542</subfield></datafield><datafield tag="648" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Geschichte 1783-1941</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Neugriechisch</subfield><subfield code="0">(DE-588)4120278-8</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Sprachpolitik</subfield><subfield code="0">(DE-588)4077732-7</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Standardsprache</subfield><subfield code="0">(DE-588)4077831-9</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Diglossie</subfield><subfield code="0">(DE-588)4550267-5</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Sprachnorm</subfield><subfield code="0">(DE-588)4056483-6</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="0"><subfield code="a">Neugriechisch</subfield><subfield code="0">(DE-588)4120278-8</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="1"><subfield code="a">Standardsprache</subfield><subfield code="0">(DE-588)4077831-9</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="2"><subfield code="a">Sprachpolitik</subfield><subfield code="0">(DE-588)4077732-7</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="3"><subfield code="a">Sprachnorm</subfield><subfield code="0">(DE-588)4056483-6</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="4"><subfield code="a">Diglossie</subfield><subfield code="0">(DE-588)4550267-5</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="5"><subfield code="a">Geschichte 1783-1941</subfield><subfield code="A">z</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2=" "><subfield code="5">DE-604</subfield></datafield><datafield tag="830" ind1=" " ind2="0"><subfield code="a">Glōssa & glōsses</subfield><subfield code="v">6</subfield><subfield code="w">(DE-604)BV047590042</subfield><subfield code="9">6</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034861894&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Inhaltsverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034861894&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Literaturverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034861894&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Register // Gemischte Register</subfield></datafield><datafield tag="880" ind1="1" ind2=" "><subfield code="6">100-01/(S</subfield><subfield code="a">Καρβούνης, Χρήστος</subfield><subfield code="a">ut</subfield></datafield><datafield tag="880" ind1=" " ind2=" "><subfield code="6">250-02/(S</subfield><subfield code="a">Πρώτη έκδοση</subfield></datafield><datafield tag="880" ind1="1" ind2="0"><subfield code="6">245-03/(S</subfield><subfield code="a">Κοινωνική διγλωσσία και γλωσσική ιδεολογία</subfield><subfield code="b">συμβολή στην ιστορία της κοινής νεοελληνικής (1783-1941)</subfield><subfield code="c">Χρήστος Καρβούνης</subfield></datafield><datafield tag="880" ind1=" " ind2="1"><subfield code="6">264-04/(S</subfield><subfield code="a">Ηράκλειο</subfield><subfield code="b">Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης</subfield><subfield code="c">2023</subfield></datafield><datafield tag="880" ind1="0" ind2=" "><subfield code="6">490-05/(S</subfield><subfield code="a">Γλοσσα & γλοσσες</subfield><subfield code="v">6</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="f">griech</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="n">oe</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="q">BSB_NED_20240201</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">480</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">0904</subfield><subfield code="g">495</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">480</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">09034</subfield><subfield code="g">495</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">480</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">09033</subfield><subfield code="g">495</subfield></datafield><datafield tag="943" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-034861894</subfield></datafield></record></collection> |
| id | DE-604.BV049515941 |
| illustrated | Not Illustrated |
| index_date | 2024-07-03T23:23:58Z |
| indexdate | 2025-01-16T09:01:23Z |
| institution | BVB |
| isbn | 9789605249489 |
| language | Greek |
| oai_aleph_id | oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-034861894 |
| oclc_num | 1422430427 |
| open_access_boolean | |
| owner | DE-12 DE-188 |
| owner_facet | DE-12 DE-188 |
| physical | 542 Seiten |
| psigel | BSB_NED_20240201 |
| publishDate | 2023 |
| publishDateSearch | 2023 |
| publishDateSort | 2023 |
| publisher | Panepistēmiakes Ekdoseis Krētēs |
| record_format | marc |
| series | Glōssa & glōsses |
| series2 | Glōssa & glōsses |
| spelling | 880-01 Karvounis, Christos 1969- Verfasser (DE-588)123866219 aut Diglossie, Sprachideologie, Wertekonflikte 880-03 Koinōnikē diglōssia kai glōssikē ideologia symbolē stēn istoria tēs koinēs neoellēnikēs (1783-1941) Chrēstos Karbunēs historia 880-02 Prōtē ekdosē 880-04 Ērakleio Panepistēmiakes Ekdoseis Krētēs 2023 542 Seiten txt rdacontent n rdamedia nc rdacarrier 880-05 Glōssa & glōsses 6 Literaturverzeichnis S. 501-530, Index S. 531-542 Geschichte 1783-1941 gnd rswk-swf Neugriechisch (DE-588)4120278-8 gnd rswk-swf Sprachpolitik (DE-588)4077732-7 gnd rswk-swf Standardsprache (DE-588)4077831-9 gnd rswk-swf Diglossie (DE-588)4550267-5 gnd rswk-swf Sprachnorm (DE-588)4056483-6 gnd rswk-swf Neugriechisch (DE-588)4120278-8 s Standardsprache (DE-588)4077831-9 s Sprachpolitik (DE-588)4077732-7 s Sprachnorm (DE-588)4056483-6 s Diglossie (DE-588)4550267-5 s Geschichte 1783-1941 z DE-604 Glōssa & glōsses 6 (DE-604)BV047590042 6 Digitalisierung BSB München - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034861894&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Inhaltsverzeichnis Digitalisierung BSB München - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034861894&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Literaturverzeichnis Digitalisierung BSB München - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034861894&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Register // Gemischte Register 100-01/(S Καρβούνης, Χρήστος ut 250-02/(S Πρώτη έκδοση 245-03/(S Κοινωνική διγλωσσία και γλωσσική ιδεολογία συμβολή στην ιστορία της κοινής νεοελληνικής (1783-1941) Χρήστος Καρβούνης 264-04/(S Ηράκλειο Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης 2023 490-05/(S Γλοσσα & γλοσσες 6 |
| spellingShingle | Karvounis, Christos 1969- Koinōnikē diglōssia kai glōssikē ideologia symbolē stēn istoria tēs koinēs neoellēnikēs (1783-1941) Neugriechisch (DE-588)4120278-8 gnd Sprachpolitik (DE-588)4077732-7 gnd Standardsprache (DE-588)4077831-9 gnd Diglossie (DE-588)4550267-5 gnd Sprachnorm (DE-588)4056483-6 gnd Glōssa & glōsses |
| subject_GND | (DE-588)4120278-8 (DE-588)4077732-7 (DE-588)4077831-9 (DE-588)4550267-5 (DE-588)4056483-6 |
| title | Koinōnikē diglōssia kai glōssikē ideologia symbolē stēn istoria tēs koinēs neoellēnikēs (1783-1941) |
| title_alt | Diglossie, Sprachideologie, Wertekonflikte historia |
| title_auth | Koinōnikē diglōssia kai glōssikē ideologia symbolē stēn istoria tēs koinēs neoellēnikēs (1783-1941) |
| title_exact_search | Koinōnikē diglōssia kai glōssikē ideologia symbolē stēn istoria tēs koinēs neoellēnikēs (1783-1941) |
| title_exact_search_txtP | Koinōnikē diglōssia kai glōssikē ideologia symbolē stēn istoria tēs koinēs neoellēnikēs (1783-1941) |
| title_full | Koinōnikē diglōssia kai glōssikē ideologia symbolē stēn istoria tēs koinēs neoellēnikēs (1783-1941) Chrēstos Karbunēs |
| title_fullStr | Koinōnikē diglōssia kai glōssikē ideologia symbolē stēn istoria tēs koinēs neoellēnikēs (1783-1941) Chrēstos Karbunēs |
| title_full_unstemmed | Koinōnikē diglōssia kai glōssikē ideologia symbolē stēn istoria tēs koinēs neoellēnikēs (1783-1941) Chrēstos Karbunēs |
| title_short | Koinōnikē diglōssia kai glōssikē ideologia |
| title_sort | koinonike diglossia kai glossike ideologia symbole sten istoria tes koines neoellenikes 1783 1941 |
| title_sub | symbolē stēn istoria tēs koinēs neoellēnikēs (1783-1941) |
| topic | Neugriechisch (DE-588)4120278-8 gnd Sprachpolitik (DE-588)4077732-7 gnd Standardsprache (DE-588)4077831-9 gnd Diglossie (DE-588)4550267-5 gnd Sprachnorm (DE-588)4056483-6 gnd |
| topic_facet | Neugriechisch Sprachpolitik Standardsprache Diglossie Sprachnorm |
| url | http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034861894&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034861894&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034861894&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |
| volume_link | (DE-604)BV047590042 |
| work_keys_str_mv | AT karvounischristos diglossiesprachideologiewertekonflikte AT karvounischristos koinonikediglossiakaiglossikeideologiasymbolestenistoriateskoinesneoellenikes17831941 AT karvounischristos historia |