Najmłodsi bohaterowie: historia polskich dzieci X-XXI w. : opowieści o walce i cierpieniu
Gespeichert in:
| Hauptverfasser: | , , |
|---|---|
| Format: | Buch |
| Sprache: | Polish |
| Veröffentlicht: |
Kraków
Biały Kruk
2023
|
| Ausgabe: | Wydanie I |
| Schlagworte: | |
| Online-Zugang: | Inhaltsverzeichnis Literaturverzeichnis |
| Beschreibung: | Quellen- und Literaturverzeichnis: Seite 524-533 |
| Beschreibung: | 535 Seiten Illustrationen, Karte 25 cm |
| ISBN: | 9788375533651 |
Internformat
MARC
| LEADER | 00000nam a2200000 c 4500 | ||
|---|---|---|---|
| 001 | BV049094175 | ||
| 003 | DE-604 | ||
| 005 | 20231103 | ||
| 007 | t | ||
| 008 | 230808s2023 pl a||| |||| 00||| pol d | ||
| 020 | |a 9788375533651 |9 978-83-7553-365-1 | ||
| 035 | |a (OCoLC)1401180537 | ||
| 035 | |a (DE-599)KXP1837617759 | ||
| 040 | |a DE-604 |b ger |e rda | ||
| 041 | 0 | |a pol | |
| 044 | |a pl |c XA-PL | ||
| 049 | |a DE-12 | ||
| 084 | |a OST |q DE-12 |2 fid | ||
| 084 | |a 15.72 |2 bkl | ||
| 100 | 1 | |a Polak, Wojciech |d 1962- |0 (DE-588)13422454X |4 aut | |
| 245 | 1 | 0 | |a Najmłodsi bohaterowie |b historia polskich dzieci X-XXI w. : opowieści o walce i cierpieniu |c Wojciech Polak, Sylwia Galij-Skarbińska, ks. Michał Damazyn |
| 250 | |a Wydanie I | ||
| 264 | 1 | |a Kraków |b Biały Kruk |c 2023 | |
| 300 | |a 535 Seiten |b Illustrationen, Karte |c 25 cm | ||
| 336 | |b txt |2 rdacontent | ||
| 337 | |b n |2 rdamedia | ||
| 338 | |b nc |2 rdacarrier | ||
| 500 | |a Quellen- und Literaturverzeichnis: Seite 524-533 | ||
| 648 | 7 | |a Geschichte 900-2022 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 650 | 0 | 7 | |a Soldat |0 (DE-588)4055409-0 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 650 | 0 | 7 | |a Kind |0 (DE-588)4030550-8 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 650 | 0 | 7 | |a Krieg |0 (DE-588)4033114-3 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 650 | 0 | 7 | |a Unabhängigkeitsbewegung |0 (DE-588)4121814-0 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 651 | 7 | |a Polen |0 (DE-588)4046496-9 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 689 | 0 | 0 | |a Polen |0 (DE-588)4046496-9 |D g |
| 689 | 0 | 1 | |a Kind |0 (DE-588)4030550-8 |D s |
| 689 | 0 | 2 | |a Soldat |0 (DE-588)4055409-0 |D s |
| 689 | 0 | 3 | |a Krieg |0 (DE-588)4033114-3 |D s |
| 689 | 0 | 4 | |a Unabhängigkeitsbewegung |0 (DE-588)4121814-0 |D s |
| 689 | 0 | 5 | |a Geschichte 900-2022 |A z |
| 689 | 0 | |5 DE-604 | |
| 700 | 1 | |a Galij-Skarbińska, Sylwia |d 1978- |0 (DE-588)1154411656 |4 aut | |
| 700 | 1 | |a Damazyn, Michał |d 1976- |0 (DE-588)124691154X |4 aut | |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034355828&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Inhaltsverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034355828&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Literaturverzeichnis |
| 940 | 1 | |n oe | |
| 940 | 1 | |q BSB_NED_20231103 | |
| 999 | |a oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-034355828 | ||
| 942 | 1 | 1 | |c 306.09 |e 22/bsb |g 438 |
| 942 | 1 | 1 | |c 355.009 |e 22/bsb |g 438 |
Datensatz im Suchindex
| _version_ | 1804185433486131200 |
|---|---|
| adam_text | Zapraszamy na portal i do księgarni internetowej: www.bialykruk.pl Redakcja Leszek Sosnowski Recenzenci prof, dr hab. Mirosław Golon dr Judyta Bielanowska Opracowanie komputerowo-graficzne i projekt okładki Monika Starzyk - kierownik Paweł Lipa Dobór ilustracji, współpraca graficzna Mateusz Bednarz Podpisy pod zdjęciami Monika Makowska Nadzór organizacyjny Adam Sosnowski Korekta Anna Makowska Druk i oprawa Skleniarz © Copyright by Biały Kruk Sp. z o.o. Wszelkie prawa zastrzeżone All rights reserved Alle Rechte Vorbehalten Wydanie I Kraków 2023 Na okładce: Stanisław Kaczor-Batowski, „Orlęta Lwowskie”. Część środkowa tryptyku. Autorzy przygotowali teksty w ramach współpracy z Centrum Badania Historii „Solidarności i Oporu Społecznego w PRL Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. ISBN 978-83-7553-365-1 Bayorinohe Staatsbibliothek München
Spis treści Wstęp: Aby takie ofiary w przyszłych pokoleniach nie były potrzebne . . 9 •«ł V eg.. ........ Y. OD ZARANIA . • • « • • -*. Ł/ Królewski zakładnik........................... 15 Dzieci głogowskie. Bohaterowie z roku 1109 i z lat 1940-1945............ 25 Król Polski-święta Jadwiga .................................................................. 29 Bohater Polski, Węgier i całej Europy ...................................................... 51 Święty królewicz....................................................................................... 59 Stanisław Kostka - święty na dzisiejsze czasy.......................................... 67 Królewicz Władysław - car moskiewski............................................... 77 J POWSTANIA. 84 Gimnazjaliści w kajdanach........................................................................ 87 Kto został piętnastoletnim powstańcem, pozostawał patriotą na cale życie...................................... 97 Porywane i rusyfikowane.......................................................................... 101 „Z law szkolnych na Sybir”...................................................................... 105 „Jakim huraganem musial być ten człowiek”........................................ 123 5
NAJMŁODSI BOHATEROWIE. Historia polskich dzieci X-XXI w. Chłopiec w powstańczej „partii”..................... 131 Proces toruński filomatów pomorskich..................... 137 „Za ten pacierz w własnej mowie”. Ofiara dzieci wrzesińskich ..... 143 Sadyści germanizują dzieci na Pomorzu Nadwiślańskim ....... .165 Męczeństwo polskich dziewcząt i kobiet....................................... 173 185 Młodzi obrońcy Lwowa . . . . . .187 „Gloria Victoribus” - dzieci i młodzież w Powstaniu Wielkopolskim . . 197 Bezgraniczne poświęcenie................................................... Orlęta Sejneńskie .......................................... 221 Młodzi ochotnicy 1920 roku .................................... 231 Płockie Orlęta . .................................... 241 Sokołowskie Orlęta .............................. 249 Obrońcy Zadwórza. ............................................................... Dzieci syberyjskie - przez Japonię i Amerykę do Polski ........ 265 lii 271 Dziewczynka z misiem............................................................................ 273 Bohaterski obrońca Grodna....................................................................... 281 Harcerze zamordowani w Zielonce.......................................................... 289 „Pisklę” - król białych kurierów............................................................. 293 „Wojna nie umiera nigdy...”...................................................................... 301 Dziecięcy więzień obozu w Lubawie....................................................... 311 6 .215 .255
Spis treści Polskie dzieci na nieludzkiej ziemi.......................................................... 319 Orlęta walczącej Warszawy...................................................................... 347 Ukrywanie Żydów oznaczało śmierć............... .. .................................... 367 „Wątły promyk na mrocznym Pawiaku” ................................................. 373 Ostateczne zniemczenie. „Za pójście do kościoła i mówienie po polsku bito i odbierano jedzenie” . 383 Ваннобеани* PO WOJNIE 394 Śmierć „Inki” urosła do rangi symbolu.................................................... 397 Dzieci zdeptanego gniazda...................................................................... 429 Najmłodszy bohater Poznańskiego Czerwca........................................... 449 „Janek Wiśniewskipadł...” ......................... 453 Święta narodowe w PRL. 3 maja 1982 r. w Toruniu..................... 457 Strajki uczniowskie w obronie krzyży w Miętnem i Włoszczowie . . .473 „My chcemy Boga w książce, w szkole!”................................................. 481 Ta śmierć nie poszła w niepamięć............... .. ....................................... 487 Federacja Młodzieży Walczącej............................................................... .491 Opór harcerzy................................................ 499 Aresztowanie świętych Mikołajów, czyli śmiech jest bronią................... 507 Dzisiejsze nadzieje i obawy.......................................................... Bibliografia......................................................................
513 524 7
Bibliografia ŹRÓDŁA ARCHIWALNE Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie AIPN BU, 0179/78, Charakterystyka Nr 77, nazwa organizacji: Orlęce Oddziały Bojowe, dowódca: Antoni Chyliński ps. „Świstak”, okres działalności: 1949 r., obszar działalności: powiaty: jelenia Góra, Lwówek Śląski, rodzaje dokumentów: charakterystyka, kwestionariusze osobowe, karty na czyn przestępczy, notatka. Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Gdańsku Delegatura w Bydgoszczy AIPN By, 044/611, Materiały operacyjne w sprawie napadów z bronią w ręku na urzędy, spółdzielnie i osoby prywatne w latach 1948-1949. AIPN By, 66/1853, Akta w sprawie karnej przeciwko: Paweł Drzewiecki, imię ojca: Józef, ur. 26-07-1917 r. i inni, oskarżeni o to, że od sierpnia 1946 r. do kwietnia 1949 r. w pow. inowrocław skim byli członkami bandy NSZ występującej pod nazwą „Armia Krajowa”, dokonywali gwałtow nych zamachów na członków PPR, przechowywali bez pozwolenia broń palną, tj. o czyny z art. 86 § I i 2 kkwp, art. 27 kkwp w zw. z art. I § 2 i 3 dekretu z dn. 13-06-1946 r., art. 4 § I dekretu z dn. 13-06-1946 r., art. 28 kkwp w zw. z art. 259 kk. AIPN By, 010/43, Charakterystyka nielegalnej organizacji „Kamiński” 1946-1949. AIPN By, 85/530, Akta dochodzenia przeciwko Wojciechowi Dembkowi. Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Oddział we Wrocławiu AIPN Wr, 039/5788 t. I i 2, Akta śledztwa w sprawie o udział w nielegalnej organizacji młodzieżo wej pn. Orlęce Oddziały Bojowe na terenie Jeleniej Góry i okolic oraz kolportaż ulotek antypań stwowych prowadzonej przeciwko: Witkowski Jerzy, imię ojca: Ryszard,
ur. 26-08-1930 r. i innym, tj. podejrzanym o przestępstwo z art. 86 § I i 2 KKWP. AIPN Wr, 049/77, Faktologia: nielegalna organizacja pn. „Orlęce Oddziały Bojowe” działająca na te renie pow. jeleniogórskiego i lwóweckiego w okresie od styczeń 1949 do październik 1949, dowódca: Chyliński Antoni, ps. „Świstak”. Archiwum Diecezjalne w Pelplinie Vol.: I 51 b - „Stan Wojenny”, teczka II. Archiwum Internetowe „Zapisy Terroru” Zeznania Stanisławy Krokowskiej, 12 I 1970, Iłowa, Okręgowa Komisja Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu - Instytut Pamięci Narodowej w Warszawie, strona internetowa „Zapisy terro ru” [dostęp: 27 VI 2019 r.J Zeznania Franciszka Krokowskiego, 10 VI 1974, Warszawa, Okręgowa Komisja Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu - Instytut Pamięci Narodowej w Warszawie, strona internetowa „Zapisy terroru”, [dostęp: 29 V 2019 r.] ŹRÓDŁA DRUKOWANE I OPRACOWANIA 1915-1925-1935. Dziesięciolecie Zakładu i dwudziestolecie Gimnazjum ks. ks. Salezjanów im. Henryka Sienkiewicza w Sokołowie Podlaskim, Sokołów Podlaski 1935. Bączkowski K„ Dzieje Polski późnośredniowiecznej (1370-1506), Kraków 1999. Badeni J„ Św. Stanislaw Kostka, Kraków 1911. Bartnikowski B., Dzieciństwo w pasiakach, Warszawa 1969. Bazak A. Ł„ Jadwiga. Duchowa droga królowej, Sandomierz 2020. Bełdowski L„ red., Polacy w Indiach. 1942-1948 w świetle dokumentów i wspomnień, Warszawa 2002. BiałobokJ., Błogosławiona Karolina Kózkówna, wyd. 2, Rzeszów 2005. Błoński J., W cieniu milczenia. Historia Stefanii Podgórskiej - bohaterki z ul. Tatarskiej, „Nasz Przemyśl” 2011, nr 77. 524
Bibliografia Bogacki F., Romanowski J., Obrona Poczty Polskiej w Gdańsku, Warszawa 1976. Bogusławska T., Wolanie z nocy, Warszawa 1979. Bobkowski S., Święty Stanisław Kostka, w: Polscy święci, pod red. J. T. Bara, t. 8, Warszawa 1987. Brykczyński S., Moje wspomnienia. R. 1863, Warszawa I960. Buchowski S., Konflikt polsko-litewski o Ziemię Sejneńsko-Suwalską w latach 1918-1920, Sejny 2009. Buchowski S., Powstanie Sejneńskie (23-28 sierpnia 1919 roku), „Przegląd Sejneński” 1999, nr 7-8. Burzyńska-Wentland L. Strajki dzieci w obronie języka polskiego na Kaszubach w latach 19061907 ze szczególnym uwzględnieniem powiatów wejherowskiego i kartuskiego, Kancelaria Senatu, Biuro Analiz, Dokumentacji i Korespondencji, Warszawa 2019. Burzyńska-Wentland L„ Strajki szkolne w Prusach Zachodnich w latach 1906-1907, Gdańsk 2009. Caban W., Kantoniści z Królestwa Polskiego w armii carskiej w latach 1832-1856, „Kwartalnik Historycz ny”, 1999, nr 2. Celt M„ Biali Kurierzy, Monachium 1986. Ceran T„ Paterek 1939. Zbrodnia i pamięć, Bydgoszcz-Gdańsk-Warszawa 2018. Cherek E„ Strajk szkolny w Kasparusie 190611907 roku, Kasparus 2020. Ciesielski S„ red., Życie codzienne polskich zesłańców w ZSRR w latach 1940-1946. Studia, Wrocław 1997. Cubała A., Warszawskie Dzieci 44, Warszawa 2021. Cygan W. K„ Oficerowie legionów polskich 1914-1917. Słownik biograficzny, t. IV, Warszawa 2006. Czapliński W., Władysław IV i jego czasy, Warszawa 1972. Czarnowski R. j„ Legenda Orląt, Warszawa 2018. Czarski A., Najmłodsi żołnierze walczącej Warszawy, Warszawa 1971. Czepczyński W., W obronie krzyża w Miętnem,
„Roczniki Humanistyczne”, t. LIV, 2006. Czubak Cz„ Alles in Ordnung? Listy do Lagerkommandanta, Warszawa 1976. Czubiński A„ Powstanie Wielkopolskie 1918-1919. Geneza-Charakter-Znaczenie, Poznań 1978. Damazyn M„ Bydgoszczan portret własny, t. I, Bydgoszcz 2015. Damazyn M„ Bydgoszczan portret własny, t. 2, Bydgoszcz 2016. Damazyn M„ Bydgoszczan portret własny, t. 6, Bydgoszcz 2020. Damazyn M„ Mogła zabrać z sobą tylko głód, który odtąd towarzyszył jej na co dzień, „WPiS” 2021, nr 131. Damazyn M„ Sadki. 80 lat po Zbrodni Pomorskiej 1939 roku, Sadki 2019. Daszkiewicz K„ Niemieckie ludobójstwo na narodzie polskim (1939-1945), Toruń 2009. Drapiński J„ Takich jak ja były miliony, w: Dzieciństwo i wojna, wybór i oprać. J. Mazurczyk, K. Zawa- nowska, Warszawa 1983. Dubiecki M., Z przeszłości, Kijów 1910. Duczmal M„ Jagiellonowie. Leksykon biograficzny, Kraków 1996. Eisler J„ Grudzień 1970. Geneza - przebieg - konsekwencje, Warszawa 2012. Fajer L, Żołnierze Starówki, Dziennik bojowy „Ognistego”, Warszawa 1957. Filipowicz M„ Sawicka E„ Zbrodnie sowieckie na obrońcach Grodna 1939 r„ „Biuletyn Historii Pograni cza”, 2005, nr 6. Fornalski A., Ludwik Мосек, w: Powstańcy wielkopolscy: biogramy uczestników powstania wielkopolskiego 1918-1919. Тот IV, red. B. Polak, Poznań 2008. Fydrych W„ Żywoty mężów pomarańczowych, Wrocław-Warszawa 2001. Gall Anonim, Kronika polska, opr. M. Plezia, tł. R. Gródecki, Wrocław 2003. Gall Anonim, Kronika polska, przeł. R. Gródecki, Wrocław 1968. Gałek C„ Postawy patriotyczne uczniów zaboru pruskiego przełomu XIX i XX wieku w świetle literatury
pamiętnikarskiej i beletrystycznej, „Przegląd Historyczno-Oświatowy” 2016, nr 3-4. Gałęzowski R„ Na wzór Orląt Lwowskich, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej”, nr 11-12/2008. Garbacik B„ Wysiedlenia Wielączy, „Karta. Kwartalnik historyczny” 2010, nr 62. Gąsiorowski A„ Obrona Poczty Gdańskiej jako symbol obrony polskich praw w Wolnym Mieście Gdańsku, „Biuletyn Fundacji Generał Elżbiety Zawackiej” 2009, nr 2/57. Gdańsk 1939. Wspomnienia Polaków-Gdańszczan, opr. B. Zwarra, Gdańsk 1984. Gieraj., Znaczenie walk o Pocztę Polską w Wolnym Mieście Gdańsku I września 1939 roku w świetle najnowszych badań, „Niepodległość i Pamięć” 1999, nr 6/2. Giller A., Historia powstania narodu polskiego w 1861-1864 r„ t. 3, Paryż 1870. Giller A., Listy do przyjaciela o wystawie lwowskiej, „Gazeta narodowa”, 7 X 1877 r„ s. 2. Gnat-Wieteska Z„ Ksiądz Szambelan dr Antoni Święcicki, Garwolin 2002. Goch P„ Z rozbitych gniazd Zamojszczyzny, w: Z literą „P . Polacy na robotach przymusowych w hitlerow skiej Rzeszy 1939-1945. Wspomnienia, wybór i oprać. R. Dyliński, M. Flejsierowicz, S. Kubiak, Poznań 1976. 525
NAJMŁODSI BOHATEROWIE. Historia polskich dzieci X-XX1 w. Gołębiewski G., Płoccy harcerze w walce o niepodległość i granice Polski, w: B. Sandomierski, M. Kac przak, Dzieje harcerstwa płockiego 1912-2012, Płock 2013. Gołębiewski G., Płockie Orlęta. Najmłodsi obrońcy Płocka odznaczeni Krzyżem Walecznych, Płock 2021. Gomolec L, Powszechny strajk szkolny w Poznańskiem ze szczególnym uwzględnieniem powiatu wrzesiń skiego, w: Wydarzenia wrzesińskie w 1901 roku, pod red. Z. Grota, Poznań 1964. Grot Z„ Sprawa wrzesińska, „Przegląd Zachodni”, 1951, nr 9/10. Grynia M., Niemieckie ludobójstwo na terenach Polski okupowanej przez III Rzeszę w latach 1939-1945, Warszawa 2016. Grzelczak P„ Poznański Czerwiec 1956. Walka o pamięć w latach 1956-1989, Poznań 2016. Haptaś K„ Ksiądz Ludwik Ruczka: 1814-1896, Kolbuszowa 2014. Herbich A., Dziewczyny z Wołynia, Kraków 2018. Hlebowicz A., Leończyk S., Władysław Ossowski, w: Zostali na Wschodzie, Słownik inteligencji polskiej wZSRS 1945-1991, red. A. Hlebowicz, Warszawa 2021. Hrabar R., Hitlerowski rabunek dzieci polskich. Uprowadzanie i germanizowanie dzieci polskich w latach 1939-1945, Katowice I960. Hrabar R., Rabunek dzieci w celach germanizacji i zagłada polskich niemowląt w III Rzeszy, w. Dzieci i młodzież w latach drugiej wojny światowej, red. Cz. Pilichowski, Warszawa 1982. Hrabar R., Tokarz Z., Wilczur J.E., Czas niewoli, czas śmierci. Martyrologia dzieci polskich w okresie okupacji hitlerowskiej, Warszawa 1979. Jabczyński M., Walka dziatwy polskiej z pruską szkołą, Poznań 1930. Jakimek-Zapart E., Jestem zupełnie spokojny... Grypsy z
celi śmierci Łukasza Cieplińskiego, „Wyklęci” 2018, nr I, s. 59-68. Jakimek-Zapart E„ Nie mogłem inaczej żyć... Grypsy Łukasza Cieplińskiego z celi śmierci, Warszawa 2020. Jakimek-Zapart E„ Ty jedna wybaczysz mi wszystko. Ciche życie Jadwigi Cieplińskiej, „Wyklęci” 2018, nr I Jakimek-Zapart E„ Życie i działalność Łukasza Cieplińskiego, Prezesa IVZG WiN, „Wyklęci” 2018, nr I. Jakubowski Sz„ Powstańcy listopadowi z podkarpackimi korzeniami, „Tygodnik Sanocki” 2020, nr 48. Janik M„ Franciszek Dydacki, „Polski słownik biograficzny”, t. 6, Kraków 1948. Jarosz B„ Kuliberda B„ Wojciechowska D„ oprać., Pułkownik Łukasz Przybylski - prawda czy legenda, „Rocznik Wielkopolskiego Towarzystwa Genealogicznego «Gniazdo»” 2018, nr 12. Jasienica P„ Polska Jagiellonów, Warszawa 1983. Jastrząb Ł. „Rozstrzelano moje serce w Poznaniu : Poznański Czerwiec 1956 r. - straty osobowe i ich anali za, Poznań-Warszawa 2006. Jastrzębska-Golonka D„ Obraz świata w języku młodzieżowej konspiracji niepodległościowej w powojennej Polsce, w: Młodzieżowy opór antykomunistyczny w Polsce po II wojnie światowej, pod red. P. Wąsa, ŁódźWarszawa 2020. Jaworzniacy. Opór młodzieży polskiej przeciw sowietyzacji Polski, Warszawa 2011. Jegliński P„ Grudzień 1970, Paryż 1986. Jurczyszyn M„ Uwarunkowania funkcjonowania drużyny harcerskiej na terenie gimnazjum salezjańskiego w Sokołowie Podlaskim w okresie Drugiej Rzeczypospolitej, „Forum Pedagogiczne” 2019, nr 9. Kałuski M„ Polacy w rosyjskiej Mangurii, „Studia Polonijne” 2001, t. 22, s. 109-149. Karpińska-Morek E„ Waś-Turecka A., Sieradzka M„ Wróblewski A., Majta T„
Drzonek M„ Teraz jesteście Niemcami. Wstrząsające losy zrabowanych polskich dzieci, Kraków 2018. Kasprzak J„ Tropami powstańczej przesyłki, Warszawa 1985. Kennedy P„ Wrocławskie zadymy, Wrocław 2007. Kieniewicz S„ Powstanie styczniowe, Warszawa 1983. Klementowski R„ Jeleniogórskie orlęta, b.m.w., b.r.w. Klimecki M, Polsko-ukraińska wojna o Lwów i Galicję Wschodnią 1918-1919, Warszawa 2000. Klimecki M„ Lwów: w obronie miasta i południowo-wschodniej granicy 1918-1920 i 1939 r., „Niepodle głość i Pamięć” 2006, nr 24. Kłus J„ Niezrealizowany testament, „Wyklęci” 2018, nr I. Kociuba W. B„ „Zamiast Twojego uśmiechu, Polsko, mamy łzy i uśmiech niedoli . Pamiętnik z Syberii, Iranu i Libanu, Warszawa 2021. Kołodziejska-Fuentes E„ Przerwane biografie. Relacje deportowanych z Polski w głąb Sowietów 1940-41, Warszawa 2020. Koprowski M„ Żołnierze wyklęci. Przecież to dziecko bandyty!, 2014. Korzeniewski Antoni, Więzienie za obronę języka polskiego, w: Wydarzenia wrzesińskie w 1901 roku, pod red. Z. Grota, Poznań 1964. 526
Bibliografia Kowalczyk S., Moja gehenna, w: Z literą „P”. Polacy na robotach przymusowych w hitlerowskiej Rzeszy 1939-1949. Wspomnienia, wybór i oprać. R. Dyliński, M. Flejsierowicz, S. Kubiak, Poznań 1976. Kółka-Krenz H., Rezydencja pierwszych piastowskich władców na poznańskim dworze, „Nauka t. 212005. Krasnowolska E„ Teresa Bogusławska, w: Służba Polek na frontach II wojny światowej, Sylwetki kobiet-żołnierzy, t. 2, p. red. K. Kazbińskiej, Toruń 2006. Kronika Thietmara, tłum. M. Z. Jedlicki, Kraków 2005. Królikowski Ł„ Skradzione dzieciństwo. Polskie dzieci na tułaczym szlaku 1939-1950, Kraków 2008. Kujawa H. K., Księga lotników polskich poległych, zmarłych i zaginionych w latach 1939-1946, t. I, wyd. 2 popr. Kuś-Lach (Chojnacka) I., Os. Radziwiłłów, poczta Brody, pow. Dubno, w: Z Kresów Wschodnich RP na wy gnanie. Opowieści zesłańców 1940-1946, red. H. Łappo, Londyn 1996. Labuda G., Mieszko I, Wrocław 2002. Lelewel J., Nowosilcow w Wilnie, Warszawa 1831. Lipińska G., Jeśli zapomnę o nich..., Paryż 1988. Lutwak W., Wołyń 1943 - w 70. rocznicę, „Palestra” 2013, nr 58/7-8 (667-668). Łabuszewski T., Śladami zbrodni. Przewodnik po miejscach represji komunistycznych lat 1944-1956, War szawa 2013. Łowmiański H., Polityka Jagiellonów, Poznań 1999. Łuczak Cz., Eksploatacja siły roboczej polskich dzieci przez III Rzeszę, w: Dzieci i młodzież w latach drugiej wojny światowej, pod red. Cz. Pilichowskiego, Warszawa 1982. Makowski E., Poznański czerwiec 1956 - pierwszy bunt społeczeństwa PRL, Poznań 2006. Malinowska A., Brunatna kołysanka. Historie uprowadzonych dzieci, Warszawa
2017. Maliszewski J., Powstanie styczniowe. Notatki biograficzne uczestników z oryginalnemi ilustracjami, War szawa 1932. Maliszewski J., Sybiracy zesłani i internowani za udział w powstaniu styczniowem, Warszawa 1930. Marciniak D., „Gloria victoribus - powstańcy wielkopolscy powiązani z Ziemią Chodzieską, Chodzież 2017. Marciniak D., Kicman W, Stanisław Bączkowski, w: Powstańcy wielkopolscy: biogramy uczestników po wstania wielkopolskiego 1918-1919. Тот XIV, red. B. Polak, Poznań 2017. Mazanowska I., Karolewo 1939. Zbrodnie w obozie Selbstschutz Westpreussen, Gdańsk-Warszawa 2017. Moska D., Eksterminacja w zakładzie Loben, „Przegląd Lekarski” 1975, nr I. Moszczeński J„ O pracy konspiracyjnej w obozach jeńców Lubeka i Dössel, Londyn 1957. Nartowski F., Z law szkolnych na Sybir, oprać. J. Białynia Chołodecki, Czerniowice 1896. Nicieja S. S., Lwowskie Orlęta. Czyn i legenda, Warszawa 2009. Niech Jaruzelski powie prawdę. Z Izabelą i Eugeniuszem Godlewskimi, rodzicami Zbyszka Godlewskiego - Janka Wiśniewskiego, zastrzelonego w grudniu 1970 r. w Gdyni, rozmawia Mariusz Bober, „Nasz Dzien nik”, nr 294, 17X112008. Niemcewicz]. U., Dzieje panowania Zygmunta III, Kraków I860, t. III, dodatki. Niewęgłowski J., Salezjańskie Liceum im. Henryka Sienkiewicza w Sokołowie Podlaskim - historia i wycho wanie, „Seminare” 1999, t. 15. Niezwykły gość, „Kurier Poznański”, 17 VII 1919, nr 162. Nikodem {„Jadwiga. Król Polski, Wrocław 2009. Noszczak B., Etos gniewu. Antykomunistyczne organizacje młodzieżowe w Warszawie (1944-1989), War szawa 2015. Noszczak B„ Na początku był bunt. Federacja
Młodzieży Walczącej w Warszawie 1984-1939, „Pamięć i Sprawiedliwość” ll/l. Nowak A., Dzieje Polski, t. I, Kraków 2014, t. III, Kraków 2017. Nowak S„ Bohaterowie spod Zadwórza, Warszawa 2020. Nowicka H„ Spacer po cieniach, Warszawa 2005. Ochenduszko T„ Leksykon nauczycieli i wychowanków I Gimnazjum i Liceum w Rzeszowie urodzonych pomiędzy XVII wiekiem a 1945 rokiem, Rzeszów 2015. Olejnik K„ Głogów 1109, Warszawa 1999. Olejnik K„ Władysław Warneńczyk 1424-1444, Kraków 2008. Omieczyński W„ Zbierski H„ Powstanie Wielkopolskie 1918-1919 na Ziemi Śmigielskiej, Śmigiel 2018. Order Orła Białego dla Andrzeja Pityńskiego - syna Żołnierzy Wyklętych, „Wyklęci” 2018, nr I. Pacześna J., Kl. VI, Zwierzyniec, Wypracowanie nadesłane do Ministerstwa Oświaty w 1946 r„ w: Wojna w oczach dziecka, wybór i oprać. K. Iwanicka, M. Dubas, Warszawa 2009. Papée F„ Święty Kazimierz Królewicz Polski, Lwów 1909. Piech S. L„ Błogosławiona Karolina Kózka, „Folia Historica Cracoviensia” 2010, nr 15/16. 527
NAJMŁODSI BOHATEROWIE. Historia polskich dzieci X-XX1 w. Piętka B., Czerwony lampas i niebieskie kepi: wspomnienia i wrażenia szkolne za czas od 1859 do 1869 roku, t. I, Warszawa 1927. Polak W., Czas ludzi niepokornych. Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność” i inne ugru powania niezależne w Toruniu i Regionie Toruńskim (13 XII 1981 -4 VI 1989), Toruń 2003. Polak W., Dni protestu. Wydarzenia I i 3 maja 1982 r. w Toruniu, Toruń 2004. Polak W., Galij-Skarbińska S., Wspieranie oporu społecznego przeciwko komunizmowi przez jezuitów w okre sie stanu wojennego i w latach następnych - z perspektywy Torunia i Polski, Studia Bobolanum, nr 1, 2015. Polak W., Najtrudniejsze egzaminy. Niezależne Zrzeszenie Studentów Uniwersytetu Mikołaja Kopernika na tle wydarzeń w kraju i regionie (1980-1982), Toruń 2001. Polak W., 0 Kreml i Smoleńszczyznę. Polityka Rzeczypospolitej wobec Moskwy w latach 1607-1612, Toruń 2014. Polak W., Śmiech na trudne czasy. Humor i satyra niezależna w stanie wojennym i w latach następnych (13X11 1981-31 XII 1989), Gdańsk 2007. Polska i Ukraina w latach trzydziestych-czterdziestych XX wieku. Nieznane dokumenty z archiwów służb specjalnych, t. 3, cz. 2, pod red. G. Jakubowskiego, Warszawa-Kijów 2021. Polska Jana Długosza, pod red. H. Samsonowicza, Warszawa 1984. Polskie Podziemie 1939-1941. Od Wołynia do Pokucia, cz. 2, Warszawa-Kijów 2004. Potaczek J., Stefania Podgórska-Burzmińska sprawiedliwa wśród narodów świata, „Niedziela” 2012, nr 37. Powstanie Wielkopolskie 1918-1919. Wybór źródeł, oprać. A. Czubiński i B. Polak, Poznań 1983. Poznański czerwiec
1956, pod red. J. Maciejewskiego, Z. Trojanowiczowej, Poznań 1981. Prośba weterana, „Kurier Poznański”, 27 VII 1919, nr 168. Przemoc, poniżenie, poniewierka. Wspomnienia z przymusowych robót rolnych 1939—1945, wyb. i oprać. L. Staszyński, Warszawa 1967. Puchacz M., Syberyjska saga rodziny Kuleszów - wywiad z Anną Domaradzką, „Białostockie Teki Histo ryczne” 2018. Puliński A., Uczestnicy konspiracji uczniowskiej w województwie białostockim w latach 1947-1956. Informa tor personalny, Białystok-Warszawa 2020. Puścikowska A., Adelgund-siła kobiecości, „Gość Niedzielny” z dn. 7 II 2019. Rajski K., Wilczęta, Rozmowy z dziećmi żołnierzy wyklętych, Warszawa 2014. Riedl F.W., Wspomnienie z powstania 1863 roku i z drogi na zesłanie w 1864 roku, w: Zapomniane wspo mnienia, oprać. E. Kozłowski, Warszawa 1981. Roszkowski W., Najnowsza historia Polski, t.l-3, Warszawa 2003. Różańska D., Jeden dzień mego życia, w: Moje przeżycia wojenne. Wypracowania dzieci z 1946 roku, red. A. Król, Warszawa 2019. Rutkowska]., Pamiętnik Iwowianki 1914-1919, opr. W. Polak i S. Galij-Skarbińska, Toruń 2017. Rutkowski S„ „Moja działalność niepodległościowa”, maszynopis, zbiory Zbigniewa Nówka. Samborska-Kukuć D„ Płacz Antygony. O ludziach powstania styczniowego, Łódź 2017. Schenk D., Poczta Polska w Gdańsku. Dzieje pewnego niemieckiego zabójstwa sądowego, Gdańsk 1999. Siemaszko W., Siemaszko E„ Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na ludności polskiej Wołynia 1939-1945, Warszawa 2000 Sienkiewicz H., List w sprawie ofiar wrzesińskich, „Czas”, 22 XI 1901. Skarga P., Żywoty świętych starego
i nowego zakonu, Petersburg 1862. Smolibowski E., Życiorys powstańca wielkopolskiego, w: Wspomnienia powstańców wielkopolskich, wybór i oprać. L. Tokarski i J. Ziółek, Poznań 1970. Sobol P., O dzienniku z wygnania (1824-1832) Tomasza Zana, „Zeszyty Naukowe Towarzystwa Dokto rantów UJ” 2015, nr II. Stachiewicz P„ „Parasol”. Dzieje oddziału do zadań specjalnych Kierownictwa Dywersji Komendy Głównej Armii Krajowej, Warszawa 1984. Stan szkół w W. Księstwie Poznańskim, „Szkoła”, 1873, R. VI, nr 30. Staniewski T., Dni strajku szkolnego we Wrześni, Września 1923. Stankowska (z Wojciechowskich) Leokadia, Walka o język polski w pruskiej szkole we Wrześni, w: Wyda rzenia wrzesińskie w 1901 roku, pod red. Z. Grota, Poznań 1964. Stawarz P„ Internowanie oraz proces żołnierzy legionowych w Marmaros-Sziget w roku 1918 —we wspo mnieniach księdza pułkownika Józefa Panasia — kapelana II Brygady Legionów Polskich, „Acta Universitatis Lodziensis”, Folia Historica, 2012, 92, 2014. Strzałkowski to był zwyczajny chłopak. Jak większość rówieśników. Z drem Łukaszem Jastrząbem, histo rykiem i specjalistą od Poznańskiego Czerwca 1956 roku, na temat Romana Strzałkowskiego rozmawia Norbert Kowalski, „Głos Wielkopolski”, 17 III 2016. 528
Bibliografia Strzelczyk J., Boleslaw Chrobry, Poznań 1999. Stypuła W., W gościnie u „polskiego maharadży (wspomnienia z pobytu w Osiedlu Dzieci Polskich w In diach w latach 1942-1946), Warszawa 2000. Syberyjskie dzieci cesarzowej Japonii. Pomoc Japonii dzieciom polskim z Syberii w latach 1919-1922. War szawa 2019. Syska S., Dzieci Zamojszczyzny, w: Dzieci i młodzież w latach drugiej wojny światowej, red. Cz. Pilichowski, Warszawa 1982. Szatsznajder j., Dopisany życiorys... Władysława Ossowskiego, Wrocław 1994. Szczypka J., Teresa, w: T. Bogusławska, Wołanie z nocy, Warszawa 1979. Szeliga dr, Proces Filaretów w Wilnie. Dokumenta urzędowe z „Teki rektora Twardowskiego, Archiwum do Dziejów Literatury i Oświaty w Polsce, t. VI, Kraków 1890. Szeliga K., Weteran i uczeń, „Nowiny 1980, nr 259. Szmydt K., Harówka u bauerów, w: Z literą „P . Polacy na robotach przymusowych w hitlerowskiej Rzeszy 1939-1949. Wspomnienia, wybór i oprać. R. Dyliński, M. Flejsierowicz, S. Kubiak, Poznań 1976. Szreder I., Świadek - czy tylko...? Siostra Adelgund Tumińska, Gdańsk-Orlik 2012. Szych J„ W niewoli i u wyzwolicieli, „Biuletyn IPN” 2005, nr 9-10. Sliwowska W., Strzyżewska Z., Udział młodzieży i dzieci w powstaniu styczniowym, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio F. Historia” 1993, nr 48. Sliwowska W., Zesłańcy polscy w Imperium Rosyjskim w pierwszej połowie XIX wieku, Warszawa 1998. Smidowicz-Matuszewska B„ Wypadki wrzesińskie, w: Wydarzenia wrzesińskie w 1901 roku, pod red. Z. Grota, Poznań 1964. Swieboda J„ red., Księgo Jubileuszowa Liceum Konarskiego 1658-2008, Rzeszów
2008. Swierdzewska I., Obrona krzyży w Miętnem, „Idziemy”, nr 47, 2009. Urbańczyk P., Boleslaw Chrobry - lew ryczący, Toruń 2017. Voelkel M„ Julianna Bujakiewicz. Powstaniec Wielkopolski 1918/1919, „Kurier Zdunowski 2012, nr 13. Voelkel Z., Feliks Snadny, w: Powstańcy wielkopolscy: biogramy uczestników powstania wielkopolskiego 1918-1919. Тот IV, red. B. Polak, Poznań 2007. Wąsowicz J„ Niezależny ruch młodzieżowy w Gdańsku w latach 1981-1989, Gdańsk 2012. Wąsowicz J„ Świadectwo wiary ppłk. Łukasza Cieplińskiego ps. „Pług”, „Wyklęci” 2018, nr I. Weissovä H., Dziennik Helgi. Świadectwo dziewczynki o życiu w obozach koncentracyjnych, Kraków 2013. Widukindi monachi Corbeiensis Rerum gestarum Saxonicarum libri très, ed. P. Hirsch, Monumenta Germaniae Historica. Scriptores rerum Germanicarum in usum scholarum, t. 60, Hannoverae 1935. Wierzbiniec W., Losy przemyskich Żydów podczas II wojny światowej w relacjach świadków (z Archiwum Yad Vashem w Jerozolimie), „Studia Przemyskie” 1993, t. I. Wierzejewski A., Praca przymusowa dzieci i młodzieży w Wielkopolsce, w: Dzieci i młodzież w latach drugiej wojny światowej, red. Cz. Pilichowski, Warszawa 1982. Wierzejewski W., Wincenty, Jan i Maria Wierzejewscy. Bohaterowie Niepodległej, Warszawa 2019. Winstone M„ Generalne Gubernatorstwo. Mroczne serce Europy Hitlera, Poznań 2015. Wisner H„ Władysław IV Waza, Wrocław 1995. Witkowski ]., Obóz dla dzieci w Łodzi w systemie obozów hitlerowskich, w: Dzieci i młodzież w latach drugiej wojny światowej, red. Cz. Pilichowski, Warszawa 1982. Wnęk-Boguchwała S„ Elita strzyżowska od schyłku XIX do
połowy XX wieku. Wybrane zagadnienia, „Strzyżowski Rocznik Muzealny” 2016, t. 2. Wnuk R„ red., Atlas polskiego podziemia niepodległościowego 1944-1956, Warszawa-Lublin 2007. Wołoszyn J. W., Niepodległościowa konspiracja młodzieżowa na ziemiach polskich w latach 1944/56, Lublin-Warszawa 2019. Wróblewski B„ Losy dzieci Zamojszczyzny w okresie okupacji hitlerowskiej, w: Dzieci i młodzież w latach drugiej wojny światowej, red. Cz. Pilichowski, Warszawa 1982. Wspólna fotografia weteranów, „Kurier Poznański” z dn. 26 VII 1919, nr 170. Wybranowski W., Zapomniani bohaterowie szkolnego strajku, „Rzeczpospolita”, 27 XI 2009. Wydarzenia wrzesińskie w 1901 roku, pod red. Z. Grota, Poznań 1964. Wyrozumski J„ Królowa Jadwiga. Między epoką piastowską i jagiellońską, Kraków 1997. Wysocki W. J., Powstanie Sejneńskie 1919, Warszawa 2019. Wysocki W. J„ Powstanie Sejneńskie, „Biuletyn IPN” 2017, nr II. Zadwórze-Polskie Termopile: /7 VIII 1920, wstęp i redakcja Z. Nówek i W. Polak, Bydgoszcz-Toruń 2018. Ziółkowska B„ „Grażyna”, Wojenne dzieci, w: Dzieciństwo i wojna, wybór i oprać. J. Mazurczyk, K. Zawanowska, Warszawa 1983. 529
NAJMŁODSI BOHATEROWIE. Historia polskich dzieci X-XXI w. Zofia Pawlowska, Kartki z pamiętnika, w: Janina Kiełboń, Wysiedleńcy z Zamojszczyzny w obozie koncen tracyjnym na Majdanku 1943, Lublin 2006. Żuławnik M., Tadeusz Zygmunt Jeziorowski, Warszawa 2021. NETOGRAFIA Andrzej Szwajkert, „Powstańcze Biogramy”, https://www.l944.pl/powstancze-biogramy/ andrzej-szwajkert,55563.htmla [dostęp: I VII 2022 r.]. Andrzej Szwajkert, ps. „Jędruś , „Encyklopedia Medyków Powstania Warszawskiego” on-line, https:// lekarzepowstania.pl/osoba/andrzej-szwajkert/ [dostęp: 1 VII 2022 r.]. BN, Masakra mieszkańców Kitowa, strona internetowa „kronikatygodnia.pl”, 6 XII 2OI7,https://www. kronikatygodnia.pl/wiadomosci/7506,masakra-mieszkancow-kitowa [dostęp: 4 VII 2019 r.]. Bosak A., Rzeszowskie ślady. Andrzej, syn płk. Cieplińskiego, myślał, że ojciec wróci, strona internetowa „Biznes i styl”, https://www.biznesistyl.pl/ludzie/sylwetki/IO22l_.html [dostęp: 27 VII 2022 r.]. Burzmińska Stefania (Podgórska); Sister: Podgórska Helena, Institut Yad Vashem, https://righteous. yadvashem.org/?searchType=righteous_only language=en itemld=404387l ind=NaN [dostęp: 12 V 2022 r.]. Cichy „Toldo” Ł„ Feliks Snadny, Zdunowski Portal Historyczny, https://zduny.wordpress. com/20l5/04/l8/feliks-snadny/[dostęp: 23 VII 2022 r.J Co stało się ze zrabowanymi dziećmi z Zamojszczyzny? Wywiad z Agnieszką Jaczyńską, „Interia” 4 IX 2017, https.7/wydarzenia.interia.pl/raporty/raport-zrabowane-dzieci/artykuly/news-co-stalo-si e-ze-zrabowanymi-dziecmi-zamojszczyzny,nld,2434061 [dostęp: I X 2022 r.]. Collegium Resoviense, I Liceum
Ogólnokształcące w Rzeszowie, https://llo.rzeszow.pl/historia-szkoly/ [dostęp: 23 IV 2022 r.]. Czajkowska A., Zbrodnie hitlerowskie na dzieciach. Rys historyczny obozu dla dzieci i młodzieży polskiej w Łodzi (1942-1945), http://dspace.uni.Iodz.pl:8080/xmlui/bitstream/handle/l IO89/23965/Agata_Czajkowska_Zbrodnie%20hitlerowskie%20na%20dzieciach.pdf?sequence=l isAllowed=y [dostęp: 17 V 2109 r.]. Czesława Kwoka, strona internetowa „Wikipedia”, https://pl.wikipedia.org/wiki/Czes%C5%82awa_ Kwoka [dostęp: 10 VII 2019 r.] Czubak H., Mama miała dryg do interesów [Album Rodzinny], „Nowości”, 24 III 2018, https://plus.nowosci.com.pl/mama-miala-dryg-do-interesow-album-rodzinny/ar/13035919 [dostęp: 22 IX 2022 r.]. Dzieci z Wrześni i polityka germanizacyjna - fragment audycji Urszuli Lipińskiej, Polskie Radio, 9 XI 1977, PolskieRadio.pl, https://www.polskieradio.pl/39/l56/Artykul/l62l l67,Dzieci-z-Wrzesni-stra jk-w-obronie-jezyka-polskiego [dostęp: 23 VIII 2022 r.J. Dzierzbicka K., Śladami „Alka , „Rudego i „Zośki”, „Pamięć.PL”, http://www.polskal9l8-89.pl/pdf/ sladami-alka,-rudego-i-zoskiJ44l.pdf [dostęp: 17 X 2022 r.]. Falkiewicz I, Wąsowicz J., Kwiatek R„ FMW Gdańsk. Historia, strona internetowa Stowarzyszenia Federacji Młodzieży Walczącej, http://www.fmw.org.pl/index.php?option=l8 action=articles_show art_id=574 menu_id=764 page=29l, [dostęp: 24 II 2024 r.] Franciszka, Jan Gołębiowscy, Franciszek Dydacki, Fundacja Dziedzictwa Kulturowego, https.7/cmentarzlyczakowski.pl/karty-nagrobkow/franciszka-jan-golebiowscy-franciszek-dydacki/ [dostęp: 23 IV 2022 r.]. Fundacja Generał Elżbiety
Zawackiej w Toruniu, Kończyc Irena Ewelina - dokumenty, „Kujawsko-Pomorska Biblioteka Cyfrowa”, https://kpbc.umk.pl/dlibra/publication/20l6l8/edition/20326l/content [dostęp: 30 VI 2022 r.J. Galicki L., Król białych kurierów - Władysław Ossowski, strona internetowa „II wojna światowa”, https:// warhist.pl/artykul/krol-bialych-kurierow-wladyslaw-ossowski/ [dostęp: 26 IV 2022 r.]. Główne fronty powstania, Strona internetowa „27grudnia.pl”, https://27grudnia.pl/artykuly/ glowne-fronty-poznania/977[20 VII 2022 r.]) Gnat-Wieteska Z., ŚWIĘCICKI Antoni (1887-1969), ksiądz, doktor prawa kanonicznego, kapelan Wojska Polskiego, działacz harcerski, prefekt szkół, szambelan papieski, Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach, https://slownik-biograficzny.uph.edu.pl/slownik/403-swiecicki-antoni-l887-l969-ksiadzdoktor-prawa-kanonicznego-kapelan-wojska-polskiego-dzialacz-harcerski-prefekt-szkol-szambelanpapieski [dostęp: 25 IV 2022 r.]. Górniak M. R., Obozy przejściowe miejsca odosobnienia dla polskich dzieci w Głogowie (1940-1945), w: „Glogopedia - Internetowa Encyklopedia Ziemi Głogowskiej”, http://www.glogow.pl/ezg/ index.php/Obozy_%E2%80%93_przej%C5%9Bciowe_miejsca_odosobnienia_dla_polskich_dzieci_w_G%C5%82ogowie_%28l940-l945%29 [dostęp: 10 I 2022 r.] 530
Bibliografia Grądzka-Rejak M., Historia pomocy - Rodzina Podgórskich, Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, https://sprawiedliwi.org.pl/pl/historie-pomocy/historia-pomocy-rodzina-podgorskich [dostęp: 26 IV 2022 r,]. Hlebowicz J., Wynocha z Gdańska, strona internetowa „Gość Gdański” 2017, nr 35, https.7/gdansk. gosc.pl/doc/4l4990l.Wynocha-z-Gdanska [dostęp: 22 V 2019]. Hyra M., Mroczna historia szpitala. Dzieci umierały tu po kilku dniach, inne po kilku tygodniach, strona internetowa „czestochowa.gazeta.pl”, 29 IX 2016, http://czestochowa.wyborcza.pl/czestochowa /1,150461,20759903,mroczna-historia-szpitala.html [dostęp: 17 VI 2019 r.]. Jaczyńska A., Dzieci Zamojszczyzny, http.7/www.polskal 918-89.pl/pdf/dzieci-zamojszczyzny.6041 .pdf [dostęp: 24 IX 2022 r.] Jakman A., 105-letni uczestnik walki o niepodległość, „Morę maiorum , https://moremaiorum.pl/IO 5-letni-uczestnik-walki-niepodleglosc/ (publ.: 28 VI 2014); [dostęp: 24 IV 2022 r.]. Jastrząb Ł„ Niezapomniany zryw. Powstanie Wielkopolskie 1918-1919, Instytut Pamięci Narodowej, https:// ipn.gov.pl/pl/aktualnosci/44802.Niezapomniany-zryw-Powstanie-Wielkopolskie-l9l8l9l9.html [do stęp: 20 VII 2022 r.] Jaworska M., Moja historia II wojny światowej. „Patrzyłam, jak 12-letniej siostrze przyłożyli rewolwer do gło wy , strona internetowa „lodz.wyborcza.pl”, I IX 2018, http://lodz.wyborcza.pI/lodz/7,164931,238457 51,moja-historia-ii-wojny-swiatowej-patrzylam-jak-l2-letniej.html [dostęp: 23 VI 2019 r.]. Jerzy Bartnik, „Powstańcze Biogramy”, https://www.l944.pl/powstancze-biogramy/jerzy-bartnik,2222. html [dostęp: I VII 2022 r.J.
Jerzy Bartnik, „Archiwum Historii Mówionej”, https://www.l944.pl/archiwum-historii-mowionej/ jerzy-bartnik,89.html [dostęp: I VII 2022 r.]. Kalendarium wydarzeń ZSR im. Stanisława Staszica wMiętnem, grudzień 1983-kwiecień 1984, „Pod lasie 24. Regionalny Portal Informacyjny”, http://podlasie24.pl/wiadomosci/garwolin/protestw-obronie-krzyzy-w-mietnem—dzien-po-dniu-l Icl9.html [dostęp: 22 V 2019]. Karaś D., / l-letnia Erwina, pierwsza dziecięca ofiara II wojny w Gdańsku, strona internetowa „Gazeta Wyborcza”, 23 VI 2013 http://trojmiasto.wyborcza.pI/trojmiasto/l,35612,14146092,1 l_letnia_Erwina__ pierwsza_dziecieca_ofiara_ll_wojny.html [dostęp: 22 V 2019]. Karwat J., Powstanie Wielkopolskie 1918-1919. Kilka uwag z perspektywy 100 lat, „Powstańcywielkopolscy.pl” http://powstancywielkopolscy.pl/pl/history [dostęp: 21 VII 2022 r.] Kiedy lekarze byli mordercami. Elisabeth Hecker i dzieci z Lublińca, „Deutsche Welle” https://www. dw.com/pl/kiedy-lekarze-byli-mordercami-elisabeth-hecker-i-dzieci-z-lubli%C5%84ca/a-5l 166363 [dostęp: I X 2022 r.]. Kołodyński W., Początek zagłady, http://wolynl943.wspolnotapolska.org.pl/relacje-swiadkow/ poczatek-zaglady-witold-kolodynski/ [dostęp: I X 2022 r.] Kowalski W., Jesteście nowymi Orlętami - bohaterska obrona Grodna w 1939 r„ „Dzieje.PI”, https://dzieje.pl/artykuly-historyczne/jestescie-nowymi-orletami-bohaterska-obrona-grodna-we-wrzesniu-1939roku [dostęp: 2 IX 2022 r.]. Kowalski W., Wysiedlenia z Zamojszczyzny - gehenna ponad 100 tys. Polaków, strona internetowa „dzieje.pl”, 27 XI 2018, https://dzieje.pl/aktualnosci/wysiedlenia-z-
zamojszczyzny-gehenna-ponad100-tys-polakow [dostęp: 22 V 2019 r.J. Kozaczyńska B„ Wysiedlenia na Zamojszczyźnie, strona internetowa „zapisy terroru.pl”, https://www. zapisyterroru.pl/dlibra/context?id=wysiedlenia-na-zamojszczyznie [dostęp: 3 VII 2019 r.J. kpr/ rpo/ mlu, Powstanie Wielkopolskie - jedyna tak duża, udana polska insurekcja, Portal Historyczny „Dzieje.PL”, https://dzieje.pl/aktualnosci/powstanie-wielkopolskie-jedyna-tak-duza-udana-polska-in surekcja, [20 VII 2022 r.] Lestât, Dziewczynka z tutką i anioły nie licząc misia, https://www.salon24.pI/u/lestat/60285 l,dziewczynka-z-tutka-i-anioly-nie-liczac-misia [dostęp: 2 IX 2022 r.J. Molik W., Praca organiczna drogą do Powstania Wielkopolskiego 1918-1919 i niepodległości Pol ski, „Powstanie Wielkopolskie. Instytut Pamięci Narodowej”, https://pw.ipn.gov.pl/pwi/historia/kulisy-powstania-wielko/855l,Praca-organiczna-droga-do-Powstania-Wielkopolskiego-l 9l8-l9l9-i-niepodleglosci-P.html?poz=3[dostęp: 4 X 2022 r.]. Musiał F., Rzeź Wołyńska - ludobójstwo zapomniane?, „Przystanek historia”, 10 VII 2021, https://przystanekhistoria.pl/pa2/tematy/zbrodnia-wolynska/84841.Rzez-Wolynska-ludobojstwo-zapomniane . html [dostęp: I X 2022 r.J. Na Wojskowych Powązkach odsłonięto groby dzieci z Powstania Warszawskiego, „TVP 3 Warszawa”, 31 VII 2020 r., https://warszawa.tvp.pl/492l3883/na-wojskowych-powazkach-odslonieto-groby-dzie ci-z-powstania-warszawskiego [dostęp: 4 VI 2022 r.]. 531
NAJMŁODSI BOHATEROWIE. Historia polskich dzieci X-XXI w. Obozowe Kalendarium, Polegli za „Rotę” http://obozowekalendarium.blogspot.eom/20l5/l I/polegli-za-rote.html, II listopada 2015 r., [dostęp: I VII 2022 r.]. Obrońcy Poczty Polskiej w Gdańsku, strona internetowa „Pamięć.PL”, https://pamiec.pl/download/49/40023/BroszuraObroncyPocztyPolskiej.pdf [dostęp: 20 V 2019 r.]. Odznaczenie - Historie zapamiętane. Historia Alfonsa Maurycego Flisykowskiego, obrońcy Poczty Polskiej w Gdańsku, https://www.lazienki-krolewskie.pl/public/upload/download/Historia%20Alfonsa%20Maurycego%20Flisykowskiego.pdf [dostęp: 22 V 2019]. Olszewska M.J., Młodzież niepokorna przed powstaniem styczniowym, Wydział Polonistyki UW, http:// www.polon.uw.edu.pl/documents/9763960/l0288234/olszewska_mlodzierz_niepokorna.pdf [dostęp. 21 VI 2022 r.] Płachta K., Obrona Poczty Gdańskiej. Dlaczego pocztowcy musieli zginąć, „Rzeczpospolita”, 6 X 2018, https://www.rp.pl/Historia/l8l009638-Obrona-Poczty-Gdanskiej-Dlaczego-pocztowcy-musielizginac.html [dostęp: 22 V 2019]. Polish rescuer Stefania Podgórska Burzminski poses with Jews she rescued during the German occupation of Poland, United States Holocaust Memorial Museum, https://collections.ushmm.org/search/catalog/ pa25562 [dostęp: 26 V 2022 r.]. Polskie dzieci syberyjskie, „Marsz Polonia. Emigracja dla Polski”, https://marszpolonia.com/20l4/06/29/ polskie-dzieci-syberyjskie-l/#prettyPhoto [dostęp: 3 VI 2022 r.]. Powstanie wielkopolskie w Chodzieży: Najmłodsi powstańcy - kim byli?, Portal Internetowy „Chodzież.naszemiasto”, 12 II 2018,
https://chodziez.naszemiasto.pl/powstanie-wielkopolski e-w-chodziezy-najmlodsi-powstancy-kim/ar/c8-4406l22 [dostęp: 14 VII 2022 r.] Powstańcy sejneńscy. Wspomnienia o poległych i weteranach walk o wolność Ziemi Augustowsko-sejneńsko-suwalskiej do 1921 roku, https://powstancy-sejnenscy.pl [dostęp: 22 VI 2022 r.]. Przedsiębiorca chce ocalić dom - kryjówkę Żydów, „Wirtualny Sztetl” http://web.archive.org/ web/20170729 l43826/http://www.sztetl.org.pl/pl/cms/aktualnosci/4656, przedsiebiorcachce-ocalic-dom-kryjowke-zydow/ [dostęp: 27 IV 2022 r.]. Przemyśl w 1990 roku. Jak Stefania Podgórska ukrywała 13 Żydów podczas wojny [film dokumentalny], kanał „Hist_PL” w serwisie YouTube, https://www.youtube.com/watch?v=CnZRpRPCpiM (publik.: 11 IX 2020), [dostęp: 12 V 2022 r.]. Pułkownik Łukasz Przybylski, weteran trzech powstań, „Polska zbrojna”, http://www.polska-zbrojna.pl/ home/articleshow/2l863?t=Pulkownik-Lukasz-Przybylski-weteran-trzech-powstan (publ.: 21 II 2017); [dostęp: 24 IV 2022 r.]. Rozmowa z Heleną Podgórską, bohaterką książki Sharon Cameron „Światło ukryte w mroku , Wydawnic two Kobiece, https://www.youtube.com/watch?v=a3BwbjhdAQs [dostęp: 12 V 2022 r.]. Różo Maria Gożdziewska, „Szpitale 1944”, http://www.szpitalel944.pI/i/836,roza-maria-gozdziewska [dostęp: 2 VI 2022 r.]. Rudawski B., Generalny Plan Wschodni, „Z Archiwum Instytutu Zachodniego”, strona internetowa „iz.poznan.pl”, https://iz.poznan.pl/plik,pobierz, 1890,1413fO5ab633O9827868l 5 Iffdd7d8f6/zarchiuwml42OI7.pdf [dostęp:l2 VII 2019 r.] Ryszard Chęciński, „Powstańcze biogramy”, https://www.l944.pl/powstancze-
biogramy/ ryszard-checinski,56l4.html [dostęp: 2 VI 2022 r.] Rzeź w Sochach: ...i rozstrzelali ich wszystkich, strona internetowa „polskieradio.pl”, https://www.polskieradio.pl/8/2384/Artykul/l 100633,Rzez-w-Sochach-i-rozstrzelali-ich-wszystkich [dostęp: I VII 2019 r.]. Sanktuarium bł. Karoliny Kózkówny, https://sanktuariumzabawa.pl [dostęp: 25 IV 2022 r.]. Sikora ]., 8 lipca 1940 roku podczas akcji przeprowadzania przez granicę ludzi, został aresztowany Włady sław Ossowski pseud. „Mały Władzio , „Smyk”, „Pito/cio , „Król Kurierów”, Portal „Historykon.pl”, https:// historykon.pl/8-lipca-l940-roku-podczas-akcji-przeprowadzania-przez-granice-ludzi-zostal-areszto wany-wladyslaw-ossowski-pseud-maly-wladzio-smyk-pitolcio-krol-kurierow/ [dostęp: 26 IV 2022 r.]. Skończyło się życie, a wieś przestała istnieć. Anna Janko o pacyfikacji Zamojszczyzny i traumie drugiego pokolenia, rozmawia Anna Stańczuk, strona internetowa „weekend.gazeta.pl, http://weekend.gazeta. pl/weekend/1,152121,17293122, Skonczylo_sie_zycie a_wies_przestala_istniec .html [dostęp: VI 2019 r.]. Słownik Biograficzny Ziemi Jeleniogórskiej, https://jbc.jelenia-gora.pl [dostęp: 30 VII 2022 r.]. Smuga T„ Odyseja Dzieci Syberyjskich przez Japonię do Wejherowa. Rozmowa z Reginą Osowicką, „Wejherowo. Nasze miasto”, https://wejherowo.naszemiasto.pl/odyseja-dziec i-syberyjskich-przez-japonie-do-wejherowa/ar/c 1-908871 [dostęp: 3 VI 2022 r.]. Stanisław Kamiński, w: Biuletyn Informacji Publicznej Instytutu Pamięci Narodowej, https://katalog. bip.ipn.gov.pl/informacje/l2667 (dostęp II V 2022 r.]. 532
Bibliografia Szyperski A., Bardzo stawna rewolucja... dzieci, „Prosto z mostu” 1936, nr 19 (73), http://retropress.pl/ prosto-z-mostu/bardzo-sławna-rewolucja-dzieci/ [dostęp:23 VIII 2022r.] Świadek wiary - męczennica wschodu, Zgromadzenie Sióstr Franciszkanek od Pokuty i Miłości Chrze ścijańskiej, https://www.siostryzorlika.pl/s-adelgund-tuminska-meczennica-wschodu.html [dostęp: 24 IV 2022 r.]. Tadeusz Jeziorowski, Książnica Płocka, https://ksiaznicaplocka.pl/tadeusz-jeziorowski/ (publ.: 25.05.2021);[ dostęp: 23 IV 2022 rj. Tadeusz Jeziorowski, Stowarzyszenie „Nad Bzurą”, http://www.bohaterowiel939.pl/polegly, jeziorowski,tadeusz, 5956.html [dostęp: 23 IV 2022 r.]. Waś-Turecka A., Kinderlager w Pogrzebieniu. „Pamiętam wstyd , strona internetowa „fakty.interia. pl”, 23 XI 2017, https://fakty.interia.pl/raporty/raport-zrabowane-dzieci/artykuly/news-kinderlage r-w-pogrzebieniu-pamietam-wstyd,nld,2467799 [dostęp: 17 VI 2019 r.]. Wierzejewski W., Skauting poznański 1912 -1919 w przygotowaniach i przebiegu Powstania Wielkopolskie go 1918-1919, Instytut Pamięci Narodowej, https://pw.ipn.gov.pl/pwi/historia/kulisy-powstania-wielko/11242,Skauting-poznanski-19121919-w-przygotowaniach-i-przebiegu-Powstania-Wielkopolski.html [20 VII 2022 r.]. Wojciech Zalewski, „Powstańcze Biogramy , https://www.l944.pl/powstancze-biogramy/ wojciech-zalewski,51173.html [dostęp: 4 VI 2022 r.]. Wróblewski J„ Mały bohater o wielkim sercu. Dziś rocznica śmierci ll-letniego powstańca, „Niezależ na”, 29 IX 2016, https://niezalezna.pl/86825-maly-bohater-o-wielkim-sercu-dzis-rocznica-smierciI l-letniego-
powstanca [dostęp: I VII 2022 r.]. Wspominamy Andrzeja Cieplińskiego, syna Żołnierza Wyklętego, strona internetowa „Piotr Samolewicz. Kino, literatura i temu podobne”, https://www.piotrsamolewicz.pl/20l6/l2/26/wspomnienieo-andrzeju-cieplinskim/ [dostęp: 27 VII 2022 r.]. Wspomnienia Karola Kowalskiego, cyt. za: Dziecięce piekło przy ul. Przemysłowej, portal „Onet.pl”, https://lodz.onet.pl/dzieciece-pieklo-przy-ul-przemyslowej/xlw9j [dostęp: 20 VI 2019 r.]. Wspomnienia Piotr Dowżenko, FMW Gdańsk, lata 1980-1987, w: FMW Gdańsk. Historia, strona inter netowa Stowarzyszenia Federacji Młodzieży Walczącej, http://www.fmw.org.pl/index.php?option=l8 action=articles_show art_id=543 menu_id=707 page=29l, dostęp: 24 II 2022 r. Wystawa Sokołowskie Orlęta 15 sierpnia 1920, Sokołowski Ośrodek Kultury, http://sokolowskakultura. pl/wystawa-sokolowskie-orleta [dostęp: 25 IV 2022 r.]. Zamość próba generalna, wywiad: Agnieszka Jaczyńska, w rozmowie z Maciejem Foksem, „Pamięć. Pl” 2013, nr 5 (13), strona internetowa „polska 1918-1939”, http://www.polskal9l8-89.pl/pdf/ zamosc-proba-generalna,I742.pdf [dostęp:l2 VII 2019 r.] Zawiszanka Z., [Wspomnienie o Stefanie Brykczyńskim], https://genealogia.okiem.pl/powstanies/ index.php?nazwisko=Brykczy%C5%84ski fraza=on [dostęp: 22 VII 2022 r.] Zbigniew Stefan Slęzakowski, „Powstańcze biogramy 1944”, https://www.l944.pl/powstancze-biogramy/ zbigniew-slezakowski,45085.html [dostęp: 3 VI 2022 r.]. Zdrada)., Powstanie styczniowe, Muzeum Historii Polski, https://muzhp.pI/pl/c/983/ powstanie-styczniowe [dostęp: 12 XI 2022 r.] Ze wspomnień Marii Jadwigi
Łodzińskiej-Smoleńskiej ps. „Jagoda , „I944.pl”, https://www.l944.pl/ powstancze-biogramy/teresa-boguslawska, 3752.html [dostęp:30 VI 2022 r]. Żywot-Górecka K., Ratunek dla polskich dzieci na Syberii - kto je ocalił?, Katarzyna Żywot-Górecka - blog historyczny, http://katarzynazywot-gorecka.historia.org.pl/20l5/03/l4/ratunek-dl a-polskich-dzieci-na-syberii-kto-je-ocalil-cz-ii/ [dostęp: 3 VI 2022 r.]. 533
|
| adam_txt |
Zapraszamy na portal i do księgarni internetowej: www.bialykruk.pl Redakcja Leszek Sosnowski Recenzenci prof, dr hab. Mirosław Golon dr Judyta Bielanowska Opracowanie komputerowo-graficzne i projekt okładki Monika Starzyk - kierownik Paweł Lipa Dobór ilustracji, współpraca graficzna Mateusz Bednarz Podpisy pod zdjęciami Monika Makowska Nadzór organizacyjny Adam Sosnowski Korekta Anna Makowska Druk i oprawa Skleniarz © Copyright by Biały Kruk Sp. z o.o. Wszelkie prawa zastrzeżone All rights reserved Alle Rechte Vorbehalten Wydanie I Kraków 2023 Na okładce: Stanisław Kaczor-Batowski, „Orlęta Lwowskie”. Część środkowa tryptyku. Autorzy przygotowali teksty w ramach współpracy z Centrum Badania Historii „Solidarności" i Oporu Społecznego w PRL Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. ISBN 978-83-7553-365-1 Bayorinohe Staatsbibliothek München
Spis treści Wstęp: Aby takie ofiary w przyszłych pokoleniach nie były potrzebne . . 9 •«ł V eg. . 'Y. OD ZARANIA . • • « • • -*. Ł/ Królewski zakładnik. 15 Dzieci głogowskie. Bohaterowie z roku 1109 i z lat 1940-1945. 25 Król Polski-święta Jadwiga . 29 Bohater Polski, Węgier i całej Europy . 51 Święty królewicz. 59 Stanisław Kostka - święty na dzisiejsze czasy. 67 Królewicz Władysław - car moskiewski. 77 J POWSTANIA. 84 Gimnazjaliści w kajdanach. 87 Kto został piętnastoletnim powstańcem, pozostawał patriotą na cale życie. 97 Porywane i rusyfikowane. 101 „Z law szkolnych na Sybir”. 105 „Jakim huraganem musial być ten człowiek”. 123 5
NAJMŁODSI BOHATEROWIE. Historia polskich dzieci X-XXI w. Chłopiec w powstańczej „partii”. 131 Proces toruński filomatów pomorskich. 137 „Za ten pacierz w własnej mowie”. Ofiara dzieci wrzesińskich . 143 Sadyści germanizują dzieci na Pomorzu Nadwiślańskim . .165 Męczeństwo polskich dziewcząt i kobiet. 173 185 Młodzi obrońcy Lwowa . . . . . .187 „Gloria Victoribus” - dzieci i młodzież w Powstaniu Wielkopolskim . . 197 Bezgraniczne poświęcenie. Orlęta Sejneńskie . 221 Młodzi ochotnicy 1920 roku . 231 Płockie Orlęta . . 241 Sokołowskie Orlęta . 249 Obrońcy Zadwórza. . Dzieci syberyjskie - przez Japonię i Amerykę do Polski . 265 lii 271 Dziewczynka z misiem. 273 Bohaterski obrońca Grodna. 281 Harcerze zamordowani w Zielonce. 289 „Pisklę” - król białych kurierów. 293 „Wojna nie umiera nigdy.”. 301 Dziecięcy więzień obozu w Lubawie. 311 6 .215 .255
Spis treści Polskie dzieci na nieludzkiej ziemi. 319 Orlęta walczącej Warszawy. 347 Ukrywanie Żydów oznaczało śmierć. . . 367 „Wątły promyk na mrocznym Pawiaku” . 373 Ostateczne zniemczenie. „Za pójście do kościoła i mówienie po polsku bito i odbierano jedzenie” . 383 Ваннобеани* PO WOJNIE 394 Śmierć „Inki” urosła do rangi symbolu. 397 Dzieci zdeptanego gniazda. 429 Najmłodszy bohater Poznańskiego Czerwca. 449 „Janek Wiśniewskipadł.” . 453 Święta narodowe w PRL. 3 maja 1982 r. w Toruniu. 457 Strajki uczniowskie w obronie krzyży w Miętnem i Włoszczowie . . .473 „My chcemy Boga w książce, w szkole!”. 481 Ta śmierć nie poszła w niepamięć. . . 487 Federacja Młodzieży Walczącej. .491 Opór harcerzy. 499 Aresztowanie świętych Mikołajów, czyli śmiech jest bronią. 507 Dzisiejsze nadzieje i obawy. Bibliografia.
513 524 7
Bibliografia ŹRÓDŁA ARCHIWALNE Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie AIPN BU, 0179/78, Charakterystyka Nr 77, nazwa organizacji: Orlęce Oddziały Bojowe, dowódca: Antoni Chyliński ps. „Świstak”, okres działalności: 1949 r., obszar działalności: powiaty: jelenia Góra, Lwówek Śląski, rodzaje dokumentów: charakterystyka, kwestionariusze osobowe, karty na czyn przestępczy, notatka. Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Gdańsku Delegatura w Bydgoszczy AIPN By, 044/611, Materiały operacyjne w sprawie napadów z bronią w ręku na urzędy, spółdzielnie i osoby prywatne w latach 1948-1949. AIPN By, 66/1853, Akta w sprawie karnej przeciwko: Paweł Drzewiecki, imię ojca: Józef, ur. 26-07-1917 r. i inni, oskarżeni o to, że od sierpnia 1946 r. do kwietnia 1949 r. w pow. inowrocław skim byli członkami bandy NSZ występującej pod nazwą „Armia Krajowa”, dokonywali gwałtow nych zamachów na członków PPR, przechowywali bez pozwolenia broń palną, tj. o czyny z art. 86 § I i 2 kkwp, art. 27 kkwp w zw. z art. I § 2 i 3 dekretu z dn. 13-06-1946 r., art. 4 § I dekretu z dn. 13-06-1946 r., art. 28 kkwp w zw. z art. 259 kk. AIPN By, 010/43, Charakterystyka nielegalnej organizacji „Kamiński” 1946-1949. AIPN By, 85/530, Akta dochodzenia przeciwko Wojciechowi Dembkowi. Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Oddział we Wrocławiu AIPN Wr, 039/5788 t. I i 2, Akta śledztwa w sprawie o udział w nielegalnej organizacji młodzieżo wej pn. Orlęce Oddziały Bojowe na terenie Jeleniej Góry i okolic oraz kolportaż ulotek antypań stwowych prowadzonej przeciwko: Witkowski Jerzy, imię ojca: Ryszard,
ur. 26-08-1930 r. i innym, tj. podejrzanym o przestępstwo z art. 86 § I i 2 KKWP. AIPN Wr, 049/77, Faktologia: nielegalna organizacja pn. „Orlęce Oddziały Bojowe” działająca na te renie pow. jeleniogórskiego i lwóweckiego w okresie od styczeń 1949 do październik 1949, dowódca: Chyliński Antoni, ps. „Świstak”. Archiwum Diecezjalne w Pelplinie Vol.: I 51 b - „Stan Wojenny”, teczka II. Archiwum Internetowe „Zapisy Terroru” Zeznania Stanisławy Krokowskiej, 12 I 1970, Iłowa, Okręgowa Komisja Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu - Instytut Pamięci Narodowej w Warszawie, strona internetowa „Zapisy terro ru” [dostęp: 27 VI 2019 r.J Zeznania Franciszka Krokowskiego, 10 VI 1974, Warszawa, Okręgowa Komisja Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu - Instytut Pamięci Narodowej w Warszawie, strona internetowa „Zapisy terroru”, [dostęp: 29 V 2019 r.] ŹRÓDŁA DRUKOWANE I OPRACOWANIA 1915-1925-1935. Dziesięciolecie Zakładu i dwudziestolecie Gimnazjum ks. ks. Salezjanów im. Henryka Sienkiewicza w Sokołowie Podlaskim, Sokołów Podlaski 1935. Bączkowski K„ Dzieje Polski późnośredniowiecznej (1370-1506), Kraków 1999. Badeni J„ Św. Stanislaw Kostka, Kraków 1911. Bartnikowski B., Dzieciństwo w pasiakach, Warszawa 1969. Bazak A. Ł„ Jadwiga. Duchowa droga królowej, Sandomierz 2020. Bełdowski L„ red., Polacy w Indiach. 1942-1948 w świetle dokumentów i wspomnień, Warszawa 2002. BiałobokJ., Błogosławiona Karolina Kózkówna, wyd. 2, Rzeszów 2005. Błoński J., W cieniu milczenia. Historia Stefanii Podgórskiej - bohaterki z ul. Tatarskiej, „Nasz Przemyśl” 2011, nr 77. 524
Bibliografia Bogacki F., Romanowski J., Obrona Poczty Polskiej w Gdańsku, Warszawa 1976. Bogusławska T., Wolanie z nocy, Warszawa 1979. Bobkowski S., Święty Stanisław Kostka, w: Polscy święci, pod red. J. T. Bara, t. 8, Warszawa 1987. Brykczyński S., Moje wspomnienia. R. 1863, Warszawa I960. Buchowski S., Konflikt polsko-litewski o Ziemię Sejneńsko-Suwalską w latach 1918-1920, Sejny 2009. Buchowski S., Powstanie Sejneńskie (23-28 sierpnia 1919 roku), „Przegląd Sejneński” 1999, nr 7-8. Burzyńska-Wentland L. Strajki dzieci w obronie języka polskiego na Kaszubach w latach 19061907 ze szczególnym uwzględnieniem powiatów wejherowskiego i kartuskiego, Kancelaria Senatu, Biuro Analiz, Dokumentacji i Korespondencji, Warszawa 2019. Burzyńska-Wentland L„ Strajki szkolne w Prusach Zachodnich w latach 1906-1907, Gdańsk 2009. Caban W., Kantoniści z Królestwa Polskiego w armii carskiej w latach 1832-1856, „Kwartalnik Historycz ny”, 1999, nr 2. Celt M„ Biali Kurierzy, Monachium 1986. Ceran T„ Paterek 1939. Zbrodnia i pamięć, Bydgoszcz-Gdańsk-Warszawa 2018. Cherek E„ Strajk szkolny w Kasparusie 190611907 roku, Kasparus 2020. Ciesielski S„ red., Życie codzienne polskich zesłańców w ZSRR w latach 1940-1946. Studia, Wrocław 1997. Cubała A., Warszawskie Dzieci'44, Warszawa 2021. Cygan W. K„ Oficerowie legionów polskich 1914-1917. Słownik biograficzny, t. IV, Warszawa 2006. Czapliński W., Władysław IV i jego czasy, Warszawa 1972. Czarnowski R. j„ Legenda Orląt, Warszawa 2018. Czarski A., Najmłodsi żołnierze walczącej Warszawy, Warszawa 1971. Czepczyński W., W obronie krzyża w Miętnem,
„Roczniki Humanistyczne”, t. LIV, 2006. Czubak Cz„ Alles in Ordnung? Listy do Lagerkommandanta, Warszawa 1976. Czubiński A„ Powstanie Wielkopolskie 1918-1919. Geneza-Charakter-Znaczenie, Poznań 1978. Damazyn M„ Bydgoszczan portret własny, t. I, Bydgoszcz 2015. Damazyn M„ Bydgoszczan portret własny, t. 2, Bydgoszcz 2016. Damazyn M„ Bydgoszczan portret własny, t. 6, Bydgoszcz 2020. Damazyn M„ Mogła zabrać z sobą tylko głód, który odtąd towarzyszył jej na co dzień, „WPiS” 2021, nr 131. Damazyn M„ Sadki. 80 lat po Zbrodni Pomorskiej 1939 roku, Sadki 2019. Daszkiewicz K„ Niemieckie ludobójstwo na narodzie polskim (1939-1945), Toruń 2009. Drapiński J„ Takich jak ja były miliony, w: Dzieciństwo i wojna, wybór i oprać. J. Mazurczyk, K. Zawa- nowska, Warszawa 1983. Dubiecki M., Z przeszłości, Kijów 1910. Duczmal M„ Jagiellonowie. Leksykon biograficzny, Kraków 1996. Eisler J„ Grudzień 1970. Geneza - przebieg - konsekwencje, Warszawa 2012. Fajer L, Żołnierze Starówki, Dziennik bojowy „Ognistego”, Warszawa 1957. Filipowicz M„ Sawicka E„ Zbrodnie sowieckie na obrońcach Grodna 1939 r„ „Biuletyn Historii Pograni cza”, 2005, nr 6. Fornalski A., Ludwik Мосек, w: Powstańcy wielkopolscy: biogramy uczestników powstania wielkopolskiego 1918-1919. Тот IV, red. B. Polak, Poznań 2008. Fydrych W„ Żywoty mężów pomarańczowych, Wrocław-Warszawa 2001. Gall Anonim, Kronika polska, opr. M. Plezia, tł. R. Gródecki, Wrocław 2003. Gall Anonim, Kronika polska, przeł. R. Gródecki, Wrocław 1968. Gałek C„ Postawy patriotyczne uczniów zaboru pruskiego przełomu XIX i XX wieku w świetle literatury
pamiętnikarskiej i beletrystycznej, „Przegląd Historyczno-Oświatowy” 2016, nr 3-4. Gałęzowski R„ Na wzór Orląt Lwowskich, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej”, nr 11-12/2008. Garbacik B„ Wysiedlenia Wielączy, „Karta. Kwartalnik historyczny” 2010, nr 62. Gąsiorowski A„ Obrona Poczty Gdańskiej jako symbol obrony polskich praw w Wolnym Mieście Gdańsku, „Biuletyn Fundacji Generał Elżbiety Zawackiej” 2009, nr 2/57. Gdańsk 1939. Wspomnienia Polaków-Gdańszczan, opr. B. Zwarra, Gdańsk 1984. Gieraj., Znaczenie walk o Pocztę Polską w Wolnym Mieście Gdańsku I września 1939 roku w świetle najnowszych badań, „Niepodległość i Pamięć” 1999, nr 6/2. Giller A., Historia powstania narodu polskiego w 1861-1864 r„ t. 3, Paryż 1870. Giller A., Listy do przyjaciela o wystawie lwowskiej, „Gazeta narodowa”, 7 X 1877 r„ s. 2. Gnat-Wieteska Z„ Ksiądz Szambelan dr Antoni Święcicki, Garwolin 2002. Goch P„ Z rozbitych gniazd Zamojszczyzny, w: Z literą „P". Polacy na robotach przymusowych w hitlerow skiej Rzeszy 1939-1945. Wspomnienia, wybór i oprać. R. Dyliński, M. Flejsierowicz, S. Kubiak, Poznań 1976. 525
NAJMŁODSI BOHATEROWIE. Historia polskich dzieci X-XX1 w. Gołębiewski G., Płoccy harcerze w walce o niepodległość i granice Polski, w: B. Sandomierski, M. Kac przak, Dzieje harcerstwa płockiego 1912-2012, Płock 2013. Gołębiewski G., Płockie Orlęta. Najmłodsi obrońcy Płocka odznaczeni Krzyżem Walecznych, Płock 2021. Gomolec L, Powszechny strajk szkolny w Poznańskiem ze szczególnym uwzględnieniem powiatu wrzesiń skiego, w: Wydarzenia wrzesińskie w 1901 roku, pod red. Z. Grota, Poznań 1964. Grot Z„ Sprawa wrzesińska, „Przegląd Zachodni”, 1951, nr 9/10. Grynia M., Niemieckie ludobójstwo na terenach Polski okupowanej przez III Rzeszę w latach 1939-1945, Warszawa 2016. Grzelczak P„ Poznański Czerwiec 1956. Walka o pamięć w latach 1956-1989, Poznań 2016. Haptaś K„ Ksiądz Ludwik Ruczka: 1814-1896, Kolbuszowa 2014. Herbich A., Dziewczyny z Wołynia, Kraków 2018. Hlebowicz A., Leończyk S., Władysław Ossowski, w: Zostali na Wschodzie, Słownik inteligencji polskiej wZSRS 1945-1991, red. A. Hlebowicz, Warszawa 2021. Hrabar R., Hitlerowski rabunek dzieci polskich. Uprowadzanie i germanizowanie dzieci polskich w latach 1939-1945, Katowice I960. Hrabar R., Rabunek dzieci w celach germanizacji i zagłada polskich niemowląt w III Rzeszy, w. Dzieci i młodzież w latach drugiej wojny światowej, red. Cz. Pilichowski, Warszawa 1982. Hrabar R., Tokarz Z., Wilczur J.E., Czas niewoli, czas śmierci. Martyrologia dzieci polskich w okresie okupacji hitlerowskiej, Warszawa 1979. Jabczyński M., Walka dziatwy polskiej z pruską szkołą, Poznań 1930. Jakimek-Zapart E., Jestem zupełnie spokojny. Grypsy z
celi śmierci Łukasza Cieplińskiego, „Wyklęci” 2018, nr I, s. 59-68. Jakimek-Zapart E„ Nie mogłem inaczej żyć. Grypsy Łukasza Cieplińskiego z celi śmierci, Warszawa 2020. Jakimek-Zapart E„ Ty jedna wybaczysz mi wszystko. Ciche życie Jadwigi Cieplińskiej, „Wyklęci” 2018, nr I Jakimek-Zapart E„ Życie i działalność Łukasza Cieplińskiego, Prezesa IVZG WiN, „Wyklęci” 2018, nr I. Jakubowski Sz„ Powstańcy listopadowi z podkarpackimi korzeniami, „Tygodnik Sanocki” 2020, nr 48. Janik M„ Franciszek Dydacki, „Polski słownik biograficzny”, t. 6, Kraków 1948. Jarosz B„ Kuliberda B„ Wojciechowska D„ oprać., Pułkownik Łukasz Przybylski - prawda czy legenda, „Rocznik Wielkopolskiego Towarzystwa Genealogicznego «Gniazdo»” 2018, nr 12. Jasienica P„ Polska Jagiellonów, Warszawa 1983. Jastrząb Ł. „Rozstrzelano moje serce w Poznaniu": Poznański Czerwiec 1956 r. - straty osobowe i ich anali za, Poznań-Warszawa 2006. Jastrzębska-Golonka D„ Obraz świata w języku młodzieżowej konspiracji niepodległościowej w powojennej Polsce, w: Młodzieżowy opór antykomunistyczny w Polsce po II wojnie światowej, pod red. P. Wąsa, ŁódźWarszawa 2020. Jaworzniacy. Opór młodzieży polskiej przeciw sowietyzacji Polski, Warszawa 2011. Jegliński P„ Grudzień 1970, Paryż 1986. Jurczyszyn M„ Uwarunkowania funkcjonowania drużyny harcerskiej na terenie gimnazjum salezjańskiego w Sokołowie Podlaskim w okresie Drugiej Rzeczypospolitej, „Forum Pedagogiczne” 2019, nr 9. Kałuski M„ Polacy w rosyjskiej Mangurii, „Studia Polonijne” 2001, t. 22, s. 109-149. Karpińska-Morek E„ Waś-Turecka A., Sieradzka M„ Wróblewski A., Majta T„
Drzonek M„ Teraz jesteście Niemcami. Wstrząsające losy zrabowanych polskich dzieci, Kraków 2018. Kasprzak J„ Tropami powstańczej przesyłki, Warszawa 1985. Kennedy P„ Wrocławskie zadymy, Wrocław 2007. Kieniewicz S„ Powstanie styczniowe, Warszawa 1983. Klementowski R„ Jeleniogórskie orlęta, b.m.w., b.r.w. Klimecki M, Polsko-ukraińska wojna o Lwów i Galicję Wschodnią 1918-1919, Warszawa 2000. Klimecki M„ Lwów: w obronie miasta i południowo-wschodniej granicy 1918-1920 i 1939 r., „Niepodle głość i Pamięć” 2006, nr 24. Kłus J„ Niezrealizowany testament, „Wyklęci” 2018, nr I. Kociuba W. B„ „Zamiast Twojego uśmiechu, Polsko, mamy łzy i uśmiech niedoli". Pamiętnik z Syberii, Iranu i Libanu, Warszawa 2021. Kołodziejska-Fuentes E„ Przerwane biografie. Relacje deportowanych z Polski w głąb Sowietów 1940-41, Warszawa 2020. Koprowski M„ Żołnierze wyklęci. Przecież to dziecko bandyty!, 2014. Korzeniewski Antoni, Więzienie za obronę języka polskiego, w: Wydarzenia wrzesińskie w 1901 roku, pod red. Z. Grota, Poznań 1964. 526
Bibliografia Kowalczyk S., Moja gehenna, w: Z literą „P”. Polacy na robotach przymusowych w hitlerowskiej Rzeszy 1939-1949. Wspomnienia, wybór i oprać. R. Dyliński, M. Flejsierowicz, S. Kubiak, Poznań 1976. Kółka-Krenz H., Rezydencja pierwszych piastowskich władców na poznańskim dworze, „Nauka" t. 212005. Krasnowolska E„ Teresa Bogusławska, w: Służba Polek na frontach II wojny światowej, Sylwetki kobiet-żołnierzy, t. 2, p. red. K. Kazbińskiej, Toruń 2006. Kronika Thietmara, tłum. M. Z. Jedlicki, Kraków 2005. Królikowski Ł„ Skradzione dzieciństwo. Polskie dzieci na tułaczym szlaku 1939-1950, Kraków 2008. Kujawa H. K., Księga lotników polskich poległych, zmarłych i zaginionych w latach 1939-1946, t. I, wyd. 2 popr. Kuś-Lach (Chojnacka) I., Os. Radziwiłłów, poczta Brody, pow. Dubno, w: Z Kresów Wschodnich RP na wy gnanie. Opowieści zesłańców 1940-1946, red. H. Łappo, Londyn 1996. Labuda G., Mieszko I, Wrocław 2002. Lelewel J., Nowosilcow w Wilnie, Warszawa 1831. Lipińska G., Jeśli zapomnę o nich., Paryż 1988. Lutwak W., Wołyń 1943 - w 70. rocznicę, „Palestra” 2013, nr 58/7-8 (667-668). Łabuszewski T., Śladami zbrodni. Przewodnik po miejscach represji komunistycznych lat 1944-1956, War szawa 2013. Łowmiański H., Polityka Jagiellonów, Poznań 1999. Łuczak Cz., Eksploatacja siły roboczej polskich dzieci przez III Rzeszę, w: Dzieci i młodzież w latach drugiej wojny światowej, pod red. Cz. Pilichowskiego, Warszawa 1982. Makowski E., Poznański czerwiec 1956 - pierwszy bunt społeczeństwa PRL, Poznań 2006. Malinowska A., Brunatna kołysanka. Historie uprowadzonych dzieci, Warszawa
2017. Maliszewski J., Powstanie styczniowe. Notatki biograficzne uczestników z oryginalnemi ilustracjami, War szawa 1932. Maliszewski J., Sybiracy zesłani i internowani za udział w powstaniu styczniowem, Warszawa 1930. Marciniak D., „Gloria victoribus" - powstańcy wielkopolscy powiązani z Ziemią Chodzieską, Chodzież 2017. Marciniak D., Kicman W, Stanisław Bączkowski, w: Powstańcy wielkopolscy: biogramy uczestników po wstania wielkopolskiego 1918-1919. Тот XIV, red. B. Polak, Poznań 2017. Mazanowska I., Karolewo 1939. Zbrodnie w obozie Selbstschutz Westpreussen, Gdańsk-Warszawa 2017. Moska D., Eksterminacja w zakładzie Loben, „Przegląd Lekarski” 1975, nr I. Moszczeński J„ O pracy konspiracyjnej w obozach jeńców Lubeka i Dössel, Londyn 1957. Nartowski F., Z law szkolnych na Sybir, oprać. J. Białynia Chołodecki, Czerniowice 1896. Nicieja S. S., Lwowskie Orlęta. Czyn i legenda, Warszawa 2009. Niech Jaruzelski powie prawdę. Z Izabelą i Eugeniuszem Godlewskimi, rodzicami Zbyszka Godlewskiego - Janka Wiśniewskiego, zastrzelonego w grudniu 1970 r. w Gdyni, rozmawia Mariusz Bober, „Nasz Dzien nik”, nr 294, 17X112008. Niemcewicz]. U., Dzieje panowania Zygmunta III, Kraków I860, t. III, dodatki. Niewęgłowski J., Salezjańskie Liceum im. Henryka Sienkiewicza w Sokołowie Podlaskim - historia i wycho wanie, „Seminare” 1999, t. 15. Niezwykły gość, „Kurier Poznański”, 17 VII 1919, nr 162. Nikodem {„Jadwiga. Król Polski, Wrocław 2009. Noszczak B., Etos gniewu. Antykomunistyczne organizacje młodzieżowe w Warszawie (1944-1989), War szawa 2015. Noszczak B„ Na początku był bunt. Federacja
Młodzieży Walczącej w Warszawie 1984-1939, „Pamięć i Sprawiedliwość” ll/l. Nowak A., Dzieje Polski, t. I, Kraków 2014, t. III, Kraków 2017. Nowak S„ Bohaterowie spod Zadwórza, Warszawa 2020. Nowicka H„ Spacer po cieniach, Warszawa 2005. Ochenduszko T„ Leksykon nauczycieli i wychowanków I Gimnazjum i Liceum w Rzeszowie urodzonych pomiędzy XVII wiekiem a 1945 rokiem, Rzeszów 2015. Olejnik K„ Głogów 1109, Warszawa 1999. Olejnik K„ Władysław Warneńczyk 1424-1444, Kraków 2008. Omieczyński W„ Zbierski H„ Powstanie Wielkopolskie 1918-1919 na Ziemi Śmigielskiej, Śmigiel 2018. Order Orła Białego dla Andrzeja Pityńskiego - syna Żołnierzy Wyklętych, „Wyklęci” 2018, nr I. Pacześna J., Kl. VI, Zwierzyniec, Wypracowanie nadesłane do Ministerstwa Oświaty w 1946 r„ w: Wojna w oczach dziecka, wybór i oprać. K. Iwanicka, M. Dubas, Warszawa 2009. Papée F„ Święty Kazimierz Królewicz Polski, Lwów 1909. Piech S. L„ Błogosławiona Karolina Kózka, „Folia Historica Cracoviensia” 2010, nr 15/16. 527
NAJMŁODSI BOHATEROWIE. Historia polskich dzieci X-XX1 w. Piętka B., Czerwony lampas i niebieskie kepi: wspomnienia i wrażenia szkolne za czas od 1859 do 1869 roku, t. I, Warszawa 1927. Polak W., Czas ludzi niepokornych. Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność” i inne ugru powania niezależne w Toruniu i Regionie Toruńskim (13 XII 1981 -4 VI 1989), Toruń 2003. Polak W., Dni protestu. Wydarzenia I i 3 maja 1982 r. w Toruniu, Toruń 2004. Polak W., Galij-Skarbińska S., Wspieranie oporu społecznego przeciwko komunizmowi przez jezuitów w okre sie stanu wojennego i w latach następnych - z perspektywy Torunia i Polski, Studia Bobolanum, nr 1, 2015. Polak W., Najtrudniejsze egzaminy. Niezależne Zrzeszenie Studentów Uniwersytetu Mikołaja Kopernika na tle wydarzeń w kraju i regionie (1980-1982), Toruń 2001. Polak W., 0 Kreml i Smoleńszczyznę. Polityka Rzeczypospolitej wobec Moskwy w latach 1607-1612, Toruń 2014. Polak W., Śmiech na trudne czasy. Humor i satyra niezależna w stanie wojennym i w latach następnych (13X11 1981-31 XII 1989), Gdańsk 2007. Polska i Ukraina w latach trzydziestych-czterdziestych XX wieku. Nieznane dokumenty z archiwów służb specjalnych, t. 3, cz. 2, pod red. G. Jakubowskiego, Warszawa-Kijów 2021. Polska Jana Długosza, pod red. H. Samsonowicza, Warszawa 1984. Polskie Podziemie 1939-1941. Od Wołynia do Pokucia, cz. 2, Warszawa-Kijów 2004. Potaczek J., Stefania Podgórska-Burzmińska sprawiedliwa wśród narodów świata, „Niedziela” 2012, nr 37. Powstanie Wielkopolskie 1918-1919. Wybór źródeł, oprać. A. Czubiński i B. Polak, Poznań 1983. Poznański czerwiec
1956, pod red. J. Maciejewskiego, Z. Trojanowiczowej, Poznań 1981. Prośba weterana, „Kurier Poznański”, 27 VII 1919, nr 168. Przemoc, poniżenie, poniewierka. Wspomnienia z przymusowych robót rolnych 1939—1945, wyb. i oprać. L. Staszyński, Warszawa 1967. Puchacz M., Syberyjska saga rodziny Kuleszów - wywiad z Anną Domaradzką, „Białostockie Teki Histo ryczne” 2018. Puliński A., Uczestnicy konspiracji uczniowskiej w województwie białostockim w latach 1947-1956. Informa tor personalny, Białystok-Warszawa 2020. Puścikowska A., Adelgund-siła kobiecości, „Gość Niedzielny” z dn. 7 II 2019. Rajski K., Wilczęta, Rozmowy z dziećmi żołnierzy wyklętych, Warszawa 2014. Riedl F.W., Wspomnienie z powstania 1863 roku i z drogi na zesłanie w 1864 roku, w: Zapomniane wspo mnienia, oprać. E. Kozłowski, Warszawa 1981. Roszkowski W., Najnowsza historia Polski, t.l-3, Warszawa 2003. Różańska D., Jeden dzień mego życia, w: Moje przeżycia wojenne. Wypracowania dzieci z 1946 roku, red. A. Król, Warszawa 2019. Rutkowska]., Pamiętnik Iwowianki 1914-1919, opr. W. Polak i S. Galij-Skarbińska, Toruń 2017. Rutkowski S„ „Moja działalność niepodległościowa”, maszynopis, zbiory Zbigniewa Nówka. Samborska-Kukuć D„ Płacz Antygony. O ludziach powstania styczniowego, Łódź 2017. Schenk D., Poczta Polska w Gdańsku. Dzieje pewnego niemieckiego zabójstwa sądowego, Gdańsk 1999. Siemaszko W., Siemaszko E„ Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na ludności polskiej Wołynia 1939-1945, Warszawa 2000 Sienkiewicz H., List w sprawie ofiar wrzesińskich, „Czas”, 22 XI 1901. Skarga P., Żywoty świętych starego
i nowego zakonu, Petersburg 1862. Smolibowski E., Życiorys powstańca wielkopolskiego, w: Wspomnienia powstańców wielkopolskich, wybór i oprać. L. Tokarski i J. Ziółek, Poznań 1970. Sobol P., O dzienniku z wygnania (1824-1832) Tomasza Zana, „Zeszyty Naukowe Towarzystwa Dokto rantów UJ” 2015, nr II. Stachiewicz P„ „Parasol”. Dzieje oddziału do zadań specjalnych Kierownictwa Dywersji Komendy Głównej Armii Krajowej, Warszawa 1984. Stan szkół w W. Księstwie Poznańskim, „Szkoła”, 1873, R. VI, nr 30. Staniewski T., Dni strajku szkolnego we Wrześni, Września 1923. Stankowska (z Wojciechowskich) Leokadia, Walka o język polski w pruskiej szkole we Wrześni, w: Wyda rzenia wrzesińskie w 1901 roku, pod red. Z. Grota, Poznań 1964. Stawarz P„ Internowanie oraz proces żołnierzy legionowych w Marmaros-Sziget w roku 1918 —we wspo mnieniach księdza pułkownika Józefa Panasia — kapelana II Brygady Legionów Polskich, „Acta Universitatis Lodziensis”, Folia Historica, 2012, 92, 2014. Strzałkowski to był zwyczajny chłopak. Jak większość rówieśników. Z drem Łukaszem Jastrząbem, histo rykiem i specjalistą od Poznańskiego Czerwca 1956 roku, na temat Romana Strzałkowskiego rozmawia Norbert Kowalski, „Głos Wielkopolski”, 17 III 2016. 528
Bibliografia Strzelczyk J., Boleslaw Chrobry, Poznań 1999. Stypuła W., W gościnie u „polskiego" maharadży (wspomnienia z pobytu w Osiedlu Dzieci Polskich w In diach w latach 1942-1946), Warszawa 2000. Syberyjskie dzieci cesarzowej Japonii. Pomoc Japonii dzieciom polskim z Syberii w latach 1919-1922. War szawa 2019. Syska S., Dzieci Zamojszczyzny, w: Dzieci i młodzież w latach drugiej wojny światowej, red. Cz. Pilichowski, Warszawa 1982. Szatsznajder j., Dopisany życiorys. Władysława Ossowskiego, Wrocław 1994. Szczypka J., Teresa, w: T. Bogusławska, Wołanie z nocy, Warszawa 1979. Szeliga dr, Proces Filaretów w Wilnie. Dokumenta urzędowe z „Teki" rektora Twardowskiego, Archiwum do Dziejów Literatury i Oświaty w Polsce, t. VI, Kraków 1890. Szeliga K., Weteran i uczeń, „Nowiny" 1980, nr 259. Szmydt K., Harówka u bauerów, w: Z literą „P". Polacy na robotach przymusowych w hitlerowskiej Rzeszy 1939-1949. Wspomnienia, wybór i oprać. R. Dyliński, M. Flejsierowicz, S. Kubiak, Poznań 1976. Szreder I., Świadek - czy tylko.? Siostra Adelgund Tumińska, Gdańsk-Orlik 2012. Szych J„ W niewoli i u wyzwolicieli, „Biuletyn IPN” 2005, nr 9-10. Sliwowska W., Strzyżewska Z., Udział młodzieży i dzieci w powstaniu styczniowym, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio F. Historia” 1993, nr 48. Sliwowska W., Zesłańcy polscy w Imperium Rosyjskim w pierwszej połowie XIX wieku, Warszawa 1998. Smidowicz-Matuszewska B„ Wypadki wrzesińskie, w: Wydarzenia wrzesińskie w 1901 roku, pod red. Z. Grota, Poznań 1964. Swieboda J„ red., Księgo Jubileuszowa Liceum Konarskiego 1658-2008, Rzeszów
2008. Swierdzewska I., Obrona krzyży w Miętnem, „Idziemy”, nr 47, 2009. Urbańczyk P., Boleslaw Chrobry - lew ryczący, Toruń 2017. Voelkel M„ Julianna Bujakiewicz. Powstaniec Wielkopolski 1918/1919, „Kurier Zdunowski" 2012, nr 13. Voelkel Z., Feliks Snadny, w: Powstańcy wielkopolscy: biogramy uczestników powstania wielkopolskiego 1918-1919. Тот IV, red. B. Polak, Poznań 2007. Wąsowicz J„ Niezależny ruch młodzieżowy w Gdańsku w latach 1981-1989, Gdańsk 2012. Wąsowicz J„ Świadectwo wiary ppłk. Łukasza Cieplińskiego ps. „Pług”, „Wyklęci” 2018, nr I. Weissovä H., Dziennik Helgi. Świadectwo dziewczynki o życiu w obozach koncentracyjnych, Kraków 2013. Widukindi monachi Corbeiensis Rerum gestarum Saxonicarum libri très, ed. P. Hirsch, Monumenta Germaniae Historica. Scriptores rerum Germanicarum in usum scholarum, t. 60, Hannoverae 1935. Wierzbiniec W., Losy przemyskich Żydów podczas II wojny światowej w relacjach świadków (z Archiwum Yad Vashem w Jerozolimie), „Studia Przemyskie” 1993, t. I. Wierzejewski A., Praca przymusowa dzieci i młodzieży w Wielkopolsce, w: Dzieci i młodzież w latach drugiej wojny światowej, red. Cz. Pilichowski, Warszawa 1982. Wierzejewski W., Wincenty, Jan i Maria Wierzejewscy. Bohaterowie Niepodległej, Warszawa 2019. Winstone M„ Generalne Gubernatorstwo. Mroczne serce Europy Hitlera, Poznań 2015. Wisner H„ Władysław IV Waza, Wrocław 1995. Witkowski ]., Obóz dla dzieci w Łodzi w systemie obozów hitlerowskich, w: Dzieci i młodzież w latach drugiej wojny światowej, red. Cz. Pilichowski, Warszawa 1982. Wnęk-Boguchwała S„ Elita strzyżowska od schyłku XIX do
połowy XX wieku. Wybrane zagadnienia, „Strzyżowski Rocznik Muzealny” 2016, t. 2. Wnuk R„ red., Atlas polskiego podziemia niepodległościowego 1944-1956, Warszawa-Lublin 2007. Wołoszyn J. W., Niepodległościowa konspiracja młodzieżowa na ziemiach polskich w latach 1944/56, Lublin-Warszawa 2019. Wróblewski B„ Losy dzieci Zamojszczyzny w okresie okupacji hitlerowskiej, w: Dzieci i młodzież w latach drugiej wojny światowej, red. Cz. Pilichowski, Warszawa 1982. Wspólna fotografia weteranów, „Kurier Poznański” z dn. 26 VII 1919, nr 170. Wybranowski W., Zapomniani bohaterowie szkolnego strajku, „Rzeczpospolita”, 27 XI 2009. Wydarzenia wrzesińskie w 1901 roku, pod red. Z. Grota, Poznań 1964. Wyrozumski J„ Królowa Jadwiga. Między epoką piastowską i jagiellońską, Kraków 1997. Wysocki W. J., Powstanie Sejneńskie 1919, Warszawa 2019. Wysocki W. J„ Powstanie Sejneńskie, „Biuletyn IPN” 2017, nr II. Zadwórze-Polskie Termopile: /7 VIII 1920, wstęp i redakcja Z. Nówek i W. Polak, Bydgoszcz-Toruń 2018. Ziółkowska B„ „Grażyna”, Wojenne dzieci, w: Dzieciństwo i wojna, wybór i oprać. J. Mazurczyk, K. Zawanowska, Warszawa 1983. 529
NAJMŁODSI BOHATEROWIE. Historia polskich dzieci X-XXI w. Zofia Pawlowska, Kartki z pamiętnika, w: Janina Kiełboń, Wysiedleńcy z Zamojszczyzny w obozie koncen tracyjnym na Majdanku 1943, Lublin 2006. Żuławnik M., Tadeusz Zygmunt Jeziorowski, Warszawa 2021. NETOGRAFIA Andrzej Szwajkert, „Powstańcze Biogramy”, https://www.l944.pl/powstancze-biogramy/ andrzej-szwajkert,55563.htmla [dostęp: I VII 2022 r.]. Andrzej Szwajkert, ps. „Jędruś", „Encyklopedia Medyków Powstania Warszawskiego” on-line, https:// lekarzepowstania.pl/osoba/andrzej-szwajkert/ [dostęp: 1 VII 2022 r.]. BN, Masakra mieszkańców Kitowa, strona internetowa „kronikatygodnia.pl”, 6 XII 2OI7,https://www. kronikatygodnia.pl/wiadomosci/7506,masakra-mieszkancow-kitowa [dostęp: 4 VII 2019 r.]. Bosak A., Rzeszowskie ślady. Andrzej, syn płk. Cieplińskiego, myślał, że ojciec wróci, strona internetowa „Biznes i styl”, https://www.biznesistyl.pl/ludzie/sylwetki/IO22l_.html [dostęp: 27 VII 2022 r.]. Burzmińska Stefania (Podgórska); Sister: Podgórska Helena, Institut Yad Vashem, https://righteous. yadvashem.org/?searchType=righteous_only language=en itemld=404387l ind=NaN [dostęp: 12 V 2022 r.]. Cichy „Toldo” Ł„ Feliks Snadny, Zdunowski Portal Historyczny, https://zduny.wordpress. com/20l5/04/l8/feliks-snadny/[dostęp: 23 VII 2022 r.J Co stało się ze zrabowanymi dziećmi z Zamojszczyzny? Wywiad z Agnieszką Jaczyńską, „Interia” 4 IX 2017, https.7/wydarzenia.interia.pl/raporty/raport-zrabowane-dzieci/artykuly/news-co-stalo-si e-ze-zrabowanymi-dziecmi-zamojszczyzny,nld,2434061 [dostęp: I X 2022 r.]. Collegium Resoviense, I Liceum
Ogólnokształcące w Rzeszowie, https://llo.rzeszow.pl/historia-szkoly/ [dostęp: 23 IV 2022 r.]. Czajkowska A., Zbrodnie hitlerowskie na dzieciach. Rys historyczny obozu dla dzieci i młodzieży polskiej w Łodzi (1942-1945), http://dspace.uni.Iodz.pl:8080/xmlui/bitstream/handle/l IO89/23965/Agata_Czajkowska_Zbrodnie%20hitlerowskie%20na%20dzieciach.pdf?sequence=l isAllowed=y [dostęp: 17 V 2109 r.]. Czesława Kwoka, strona internetowa „Wikipedia”, https://pl.wikipedia.org/wiki/Czes%C5%82awa_ Kwoka [dostęp: 10 VII 2019 r.] Czubak H., Mama miała dryg do interesów [Album Rodzinny], „Nowości”, 24 III 2018, https://plus.nowosci.com.pl/mama-miala-dryg-do-interesow-album-rodzinny/ar/13035919 [dostęp: 22 IX 2022 r.]. Dzieci z Wrześni i polityka germanizacyjna - fragment audycji Urszuli Lipińskiej, Polskie Radio, 9 XI 1977, PolskieRadio.pl, https://www.polskieradio.pl/39/l56/Artykul/l62l l67,Dzieci-z-Wrzesni-stra jk-w-obronie-jezyka-polskiego [dostęp: 23 VIII 2022 r.J. Dzierzbicka K., Śladami „Alka", „Rudego" i „Zośki”, „Pamięć.PL”, http://www.polskal9l8-89.pl/pdf/ sladami-alka,-rudego-i-zoskiJ44l.pdf [dostęp: 17 X 2022 r.]. Falkiewicz I, Wąsowicz J., Kwiatek R„ FMW Gdańsk. Historia, strona internetowa Stowarzyszenia Federacji Młodzieży Walczącej, http://www.fmw.org.pl/index.php?option=l8 action=articles_show art_id=574 menu_id=764 page=29l, [dostęp: 24 II 2024 r.] Franciszka, Jan Gołębiowscy, Franciszek Dydacki, Fundacja Dziedzictwa Kulturowego, https.7/cmentarzlyczakowski.pl/karty-nagrobkow/franciszka-jan-golebiowscy-franciszek-dydacki/ [dostęp: 23 IV 2022 r.]. Fundacja Generał Elżbiety
Zawackiej w Toruniu, Kończyc Irena Ewelina - dokumenty, „Kujawsko-Pomorska Biblioteka Cyfrowa”, https://kpbc.umk.pl/dlibra/publication/20l6l8/edition/20326l/content [dostęp: 30 VI 2022 r.J. Galicki L., Król białych kurierów - Władysław Ossowski, strona internetowa „II wojna światowa”, https:// warhist.pl/artykul/krol-bialych-kurierow-wladyslaw-ossowski/ [dostęp: 26 IV 2022 r.]. Główne fronty powstania, Strona internetowa „27grudnia.pl”, https://27grudnia.pl/artykuly/ glowne-fronty-poznania/977[20 VII 2022 r.]) Gnat-Wieteska Z., ŚWIĘCICKI Antoni (1887-1969), ksiądz, doktor prawa kanonicznego, kapelan Wojska Polskiego, działacz harcerski, prefekt szkół, szambelan papieski, Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach, https://slownik-biograficzny.uph.edu.pl/slownik/403-swiecicki-antoni-l887-l969-ksiadzdoktor-prawa-kanonicznego-kapelan-wojska-polskiego-dzialacz-harcerski-prefekt-szkol-szambelanpapieski [dostęp: 25 IV 2022 r.]. Górniak M. R., Obozy przejściowe miejsca odosobnienia dla polskich dzieci w Głogowie (1940-1945), w: „Glogopedia - Internetowa Encyklopedia Ziemi Głogowskiej”, http://www.glogow.pl/ezg/ index.php/Obozy_%E2%80%93_przej%C5%9Bciowe_miejsca_odosobnienia_dla_polskich_dzieci_w_G%C5%82ogowie_%28l940-l945%29 [dostęp: 10 I 2022 r.] 530
Bibliografia Grądzka-Rejak M., Historia pomocy - Rodzina Podgórskich, Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, https://sprawiedliwi.org.pl/pl/historie-pomocy/historia-pomocy-rodzina-podgorskich [dostęp: 26 IV 2022 r,]. Hlebowicz J., Wynocha z Gdańska, strona internetowa „Gość Gdański” 2017, nr 35, https.7/gdansk. gosc.pl/doc/4l4990l.Wynocha-z-Gdanska [dostęp: 22 V 2019]. Hyra M., Mroczna historia szpitala. Dzieci umierały tu po kilku dniach, inne po kilku tygodniach, strona internetowa „czestochowa.gazeta.pl”, 29 IX 2016, http://czestochowa.wyborcza.pl/czestochowa /1,150461,20759903,mroczna-historia-szpitala.html [dostęp: 17 VI 2019 r.]. Jaczyńska A., Dzieci Zamojszczyzny, http.7/www.polskal 918-89.pl/pdf/dzieci-zamojszczyzny.6041 .pdf [dostęp: 24 IX 2022 r.] Jakman A., 105-letni uczestnik walki o niepodległość, „Morę maiorum", https://moremaiorum.pl/IO 5-letni-uczestnik-walki-niepodleglosc/ (publ.: 28 VI 2014); [dostęp: 24 IV 2022 r.]. Jastrząb Ł„ Niezapomniany zryw. Powstanie Wielkopolskie 1918-1919, Instytut Pamięci Narodowej, https:// ipn.gov.pl/pl/aktualnosci/44802.Niezapomniany-zryw-Powstanie-Wielkopolskie-l9l8l9l9.html [do stęp: 20 VII 2022 r.] Jaworska M., Moja historia II wojny światowej. „Patrzyłam, jak 12-letniej siostrze przyłożyli rewolwer do gło wy", strona internetowa „lodz.wyborcza.pl”, I IX 2018, http://lodz.wyborcza.pI/lodz/7,164931,238457 51,moja-historia-ii-wojny-swiatowej-patrzylam-jak-l2-letniej.html [dostęp: 23 VI 2019 r.]. Jerzy Bartnik, „Powstańcze Biogramy”, https://www.l944.pl/powstancze-biogramy/jerzy-bartnik,2222. html [dostęp: I VII 2022 r.J.
Jerzy Bartnik, „Archiwum Historii Mówionej”, https://www.l944.pl/archiwum-historii-mowionej/ jerzy-bartnik,89.html [dostęp: I VII 2022 r.]. Kalendarium wydarzeń ZSR im. Stanisława Staszica wMiętnem, grudzień 1983-kwiecień 1984, „Pod lasie 24. Regionalny Portal Informacyjny”, http://podlasie24.pl/wiadomosci/garwolin/protestw-obronie-krzyzy-w-mietnem—dzien-po-dniu-l Icl9.html [dostęp: 22 V 2019]. Karaś D., / l-letnia Erwina, pierwsza dziecięca ofiara II wojny w Gdańsku, strona internetowa „Gazeta Wyborcza”, 23 VI 2013 http://trojmiasto.wyborcza.pI/trojmiasto/l,35612,14146092,1 l_letnia_Erwina_ pierwsza_dziecieca_ofiara_ll_wojny.html [dostęp: 22 V 2019]. Karwat J., Powstanie Wielkopolskie 1918-1919. Kilka uwag z perspektywy 100 lat, „Powstańcywielkopolscy.pl” http://powstancywielkopolscy.pl/pl/history [dostęp: 21 VII 2022 r.] Kiedy lekarze byli mordercami. Elisabeth Hecker i dzieci z Lublińca, „Deutsche Welle” https://www. dw.com/pl/kiedy-lekarze-byli-mordercami-elisabeth-hecker-i-dzieci-z-lubli%C5%84ca/a-5l 166363 [dostęp: I X 2022 r.]. Kołodyński W., Początek zagłady, http://wolynl943.wspolnotapolska.org.pl/relacje-swiadkow/ poczatek-zaglady-witold-kolodynski/ [dostęp: I X 2022 r.] Kowalski W., Jesteście nowymi Orlętami - bohaterska obrona Grodna w 1939 r„ „Dzieje.PI”, https://dzieje.pl/artykuly-historyczne/jestescie-nowymi-orletami-bohaterska-obrona-grodna-we-wrzesniu-1939roku [dostęp: 2 IX 2022 r.]. Kowalski W., Wysiedlenia z Zamojszczyzny - gehenna ponad 100 tys. Polaków, strona internetowa „dzieje.pl”, 27 XI 2018, https://dzieje.pl/aktualnosci/wysiedlenia-z-
zamojszczyzny-gehenna-ponad100-tys-polakow [dostęp: 22 V 2019 r.J. Kozaczyńska B„ Wysiedlenia na Zamojszczyźnie, strona internetowa „zapisy terroru.pl”, https://www. zapisyterroru.pl/dlibra/context?id=wysiedlenia-na-zamojszczyznie [dostęp: 3 VII 2019 r.J. kpr/ rpo/ mlu, Powstanie Wielkopolskie - jedyna tak duża, udana polska insurekcja, Portal Historyczny „Dzieje.PL”, https://dzieje.pl/aktualnosci/powstanie-wielkopolskie-jedyna-tak-duza-udana-polska-in surekcja, [20 VII 2022 r.] Lestât, Dziewczynka z tutką i anioły nie licząc misia, https://www.salon24.pI/u/lestat/60285 l,dziewczynka-z-tutka-i-anioly-nie-liczac-misia [dostęp: 2 IX 2022 r.J. Molik W., Praca organiczna drogą do Powstania Wielkopolskiego 1918-1919 i niepodległości Pol ski, „Powstanie Wielkopolskie. Instytut Pamięci Narodowej”, https://pw.ipn.gov.pl/pwi/historia/kulisy-powstania-wielko/855l,Praca-organiczna-droga-do-Powstania-Wielkopolskiego-l 9l8-l9l9-i-niepodleglosci-P.html?poz=3[dostęp: 4 X 2022 r.]. Musiał F., Rzeź Wołyńska - ludobójstwo zapomniane?, „Przystanek historia”, 10 VII 2021, https://przystanekhistoria.pl/pa2/tematy/zbrodnia-wolynska/84841.Rzez-Wolynska-ludobojstwo-zapomniane . html [dostęp: I X 2022 r.J. Na Wojskowych Powązkach odsłonięto groby dzieci z Powstania Warszawskiego, „TVP 3 Warszawa”, 31 VII 2020 r., https://warszawa.tvp.pl/492l3883/na-wojskowych-powazkach-odslonieto-groby-dzie ci-z-powstania-warszawskiego [dostęp: 4 VI 2022 r.]. 531
NAJMŁODSI BOHATEROWIE. Historia polskich dzieci X-XXI w. Obozowe Kalendarium, Polegli za „Rotę” http://obozowekalendarium.blogspot.eom/20l5/l I/polegli-za-rote.html, II listopada 2015 r., [dostęp: I VII 2022 r.]. Obrońcy Poczty Polskiej w Gdańsku, strona internetowa „Pamięć.PL”, https://pamiec.pl/download/49/40023/BroszuraObroncyPocztyPolskiej.pdf [dostęp: 20 V 2019 r.]. Odznaczenie - Historie zapamiętane. Historia Alfonsa Maurycego Flisykowskiego, obrońcy Poczty Polskiej w Gdańsku, https://www.lazienki-krolewskie.pl/public/upload/download/Historia%20Alfonsa%20Maurycego%20Flisykowskiego.pdf [dostęp: 22 V 2019]. Olszewska M.J., Młodzież niepokorna przed powstaniem styczniowym, Wydział Polonistyki UW, http:// www.polon.uw.edu.pl/documents/9763960/l0288234/olszewska_mlodzierz_niepokorna.pdf [dostęp. 21 VI 2022 r.] Płachta K., Obrona Poczty Gdańskiej. Dlaczego pocztowcy musieli zginąć, „Rzeczpospolita”, 6 X 2018, https://www.rp.pl/Historia/l8l009638-Obrona-Poczty-Gdanskiej-Dlaczego-pocztowcy-musielizginac.html [dostęp: 22 V 2019]. Polish rescuer Stefania Podgórska Burzminski poses with Jews she rescued during the German occupation of Poland, United States Holocaust Memorial Museum, https://collections.ushmm.org/search/catalog/ pa25562 [dostęp: 26 V 2022 r.]. Polskie dzieci syberyjskie, „Marsz Polonia. Emigracja dla Polski”, https://marszpolonia.com/20l4/06/29/ polskie-dzieci-syberyjskie-l/#prettyPhoto [dostęp: 3 VI 2022 r.]. Powstanie wielkopolskie w Chodzieży: Najmłodsi powstańcy - kim byli?, Portal Internetowy „Chodzież.naszemiasto”, 12 II 2018,
https://chodziez.naszemiasto.pl/powstanie-wielkopolski e-w-chodziezy-najmlodsi-powstancy-kim/ar/c8-4406l22 [dostęp: 14 VII 2022 r.] Powstańcy sejneńscy. Wspomnienia o poległych i weteranach walk o wolność Ziemi Augustowsko-sejneńsko-suwalskiej do 1921 roku, https://powstancy-sejnenscy.pl [dostęp: 22 VI 2022 r.]. Przedsiębiorca chce ocalić dom - kryjówkę Żydów, „Wirtualny Sztetl” http://web.archive.org/ web/20170729 l43826/http://www.sztetl.org.pl/pl/cms/aktualnosci/4656, przedsiebiorcachce-ocalic-dom-kryjowke-zydow/ [dostęp: 27 IV 2022 r.]. Przemyśl w 1990 roku. Jak Stefania Podgórska ukrywała 13 Żydów podczas wojny [film dokumentalny], kanał „Hist_PL” w serwisie YouTube, https://www.youtube.com/watch?v=CnZRpRPCpiM (publik.: 11 IX 2020), [dostęp: 12 V 2022 r.]. Pułkownik Łukasz Przybylski, weteran trzech powstań, „Polska zbrojna”, http://www.polska-zbrojna.pl/ home/articleshow/2l863?t=Pulkownik-Lukasz-Przybylski-weteran-trzech-powstan (publ.: 21 II 2017); [dostęp: 24 IV 2022 r.]. Rozmowa z Heleną Podgórską, bohaterką książki Sharon Cameron „Światło ukryte w mroku", Wydawnic two Kobiece, https://www.youtube.com/watch?v=a3BwbjhdAQs [dostęp: 12 V 2022 r.]. Różo Maria Gożdziewska, „Szpitale 1944”, http://www.szpitalel944.pI/i/836,roza-maria-gozdziewska [dostęp: 2 VI 2022 r.]. Rudawski B., Generalny Plan Wschodni, „Z Archiwum Instytutu Zachodniego”, strona internetowa „iz.poznan.pl”, https://iz.poznan.pl/plik,pobierz, 1890,1413fO5ab633O9827868l 5 Iffdd7d8f6/zarchiuwml42OI7.pdf [dostęp:l2 VII 2019 r.] Ryszard Chęciński, „Powstańcze biogramy”, https://www.l944.pl/powstancze-
biogramy/ ryszard-checinski,56l4.html [dostęp: 2 VI 2022 r.] Rzeź w Sochach: .i rozstrzelali ich wszystkich, strona internetowa „polskieradio.pl”, https://www.polskieradio.pl/8/2384/Artykul/l 100633,Rzez-w-Sochach-i-rozstrzelali-ich-wszystkich [dostęp: I VII 2019 r.]. Sanktuarium bł. Karoliny Kózkówny, https://sanktuariumzabawa.pl [dostęp: 25 IV 2022 r.]. Sikora ]., 8 lipca 1940 roku podczas akcji przeprowadzania przez granicę ludzi, został aresztowany Włady sław Ossowski pseud. „Mały Władzio", „Smyk”, „Pito/cio", „Król Kurierów”, Portal „Historykon.pl”, https:// historykon.pl/8-lipca-l940-roku-podczas-akcji-przeprowadzania-przez-granice-ludzi-zostal-areszto wany-wladyslaw-ossowski-pseud-maly-wladzio-smyk-pitolcio-krol-kurierow/ [dostęp: 26 IV 2022 r.]. Skończyło się życie, a wieś przestała istnieć. Anna Janko o pacyfikacji Zamojszczyzny i traumie drugiego pokolenia, rozmawia Anna Stańczuk, strona internetowa „weekend.gazeta.pl, http://weekend.gazeta. pl/weekend/1,152121,17293122, Skonczylo_sie_zycie a_wies_przestala_istniec .html [dostęp: VI 2019 r.]. Słownik Biograficzny Ziemi Jeleniogórskiej, https://jbc.jelenia-gora.pl [dostęp: 30 VII 2022 r.]. Smuga T„ Odyseja Dzieci Syberyjskich przez Japonię do Wejherowa. Rozmowa z Reginą Osowicką, „Wejherowo. Nasze miasto”, https://wejherowo.naszemiasto.pl/odyseja-dziec i-syberyjskich-przez-japonie-do-wejherowa/ar/c 1-908871 [dostęp: 3 VI 2022 r.]. Stanisław Kamiński, w: Biuletyn Informacji Publicznej Instytutu Pamięci Narodowej, https://katalog. bip.ipn.gov.pl/informacje/l2667 (dostęp II V 2022 r.]. 532
Bibliografia Szyperski A., Bardzo stawna rewolucja. dzieci, „Prosto z mostu” 1936, nr 19 (73), http://retropress.pl/ prosto-z-mostu/bardzo-sławna-rewolucja-dzieci/ [dostęp:23 VIII 2022r.] Świadek wiary - męczennica wschodu, Zgromadzenie Sióstr Franciszkanek od Pokuty i Miłości Chrze ścijańskiej, https://www.siostryzorlika.pl/s-adelgund-tuminska-meczennica-wschodu.html [dostęp: 24 IV 2022 r.]. Tadeusz Jeziorowski, Książnica Płocka, https://ksiaznicaplocka.pl/tadeusz-jeziorowski/ (publ.: 25.05.2021);[ dostęp: 23 IV 2022 rj. Tadeusz Jeziorowski, Stowarzyszenie „Nad Bzurą”, http://www.bohaterowiel939.pl/polegly, jeziorowski,tadeusz, 5956.html [dostęp: 23 IV 2022 r.]. Waś-Turecka A., Kinderlager w Pogrzebieniu. „Pamiętam wstyd", strona internetowa „fakty.interia. pl”, 23 XI 2017, https://fakty.interia.pl/raporty/raport-zrabowane-dzieci/artykuly/news-kinderlage r-w-pogrzebieniu-pamietam-wstyd,nld,2467799 [dostęp: 17 VI 2019 r.]. Wierzejewski W., Skauting poznański 1912 -1919 w przygotowaniach i przebiegu Powstania Wielkopolskie go 1918-1919, Instytut Pamięci Narodowej, https://pw.ipn.gov.pl/pwi/historia/kulisy-powstania-wielko/11242,Skauting-poznanski-19121919-w-przygotowaniach-i-przebiegu-Powstania-Wielkopolski.html [20 VII 2022 r.]. Wojciech Zalewski, „Powstańcze Biogramy", https://www.l944.pl/powstancze-biogramy/ wojciech-zalewski,51173.html [dostęp: 4 VI 2022 r.]. Wróblewski J„ Mały bohater o wielkim sercu. Dziś rocznica śmierci ll-letniego powstańca, „Niezależ na”, 29 IX 2016, https://niezalezna.pl/86825-maly-bohater-o-wielkim-sercu-dzis-rocznica-smierciI l-letniego-
powstanca [dostęp: I VII 2022 r.]. Wspominamy Andrzeja Cieplińskiego, syna Żołnierza Wyklętego, strona internetowa „Piotr Samolewicz. Kino, literatura i temu podobne”, https://www.piotrsamolewicz.pl/20l6/l2/26/wspomnienieo-andrzeju-cieplinskim/ [dostęp: 27 VII 2022 r.]. Wspomnienia Karola Kowalskiego, cyt. za: Dziecięce piekło przy ul. Przemysłowej, portal „Onet.pl”, https://lodz.onet.pl/dzieciece-pieklo-przy-ul-przemyslowej/xlw9j [dostęp: 20 VI 2019 r.]. Wspomnienia Piotr Dowżenko, FMW Gdańsk, lata 1980-1987, w: FMW Gdańsk. Historia, strona inter netowa Stowarzyszenia Federacji Młodzieży Walczącej, http://www.fmw.org.pl/index.php?option=l8 action=articles_show art_id=543 menu_id=707 page=29l, dostęp: 24 II 2022 r. Wystawa Sokołowskie Orlęta 15 sierpnia 1920, Sokołowski Ośrodek Kultury, http://sokolowskakultura. pl/wystawa-sokolowskie-orleta [dostęp: 25 IV 2022 r.]. Zamość próba generalna, wywiad: Agnieszka Jaczyńska, w rozmowie z Maciejem Foksem, „Pamięć. Pl” 2013, nr 5 (13), strona internetowa „polska 1918-1939”, http://www.polskal9l8-89.pl/pdf/ zamosc-proba-generalna,I742.pdf [dostęp:l2 VII 2019 r.] Zawiszanka Z., [Wspomnienie o Stefanie Brykczyńskim], https://genealogia.okiem.pl/powstanies/ index.php?nazwisko=Brykczy%C5%84ski fraza=on [dostęp: 22 VII 2022 r.] Zbigniew Stefan Slęzakowski, „Powstańcze biogramy 1944”, https://www.l944.pl/powstancze-biogramy/ zbigniew-slezakowski,45085.html [dostęp: 3 VI 2022 r.]. Zdrada)., Powstanie styczniowe, Muzeum Historii Polski, https://muzhp.pI/pl/c/983/ powstanie-styczniowe [dostęp: 12 XI 2022 r.] Ze wspomnień Marii Jadwigi
Łodzińskiej-Smoleńskiej ps. „Jagoda", „I944.pl”, https://www.l944.pl/ powstancze-biogramy/teresa-boguslawska, 3752.html [dostęp:30 VI 2022 r]. Żywot-Górecka K., Ratunek dla polskich dzieci na Syberii - kto je ocalił?, Katarzyna Żywot-Górecka - blog historyczny, http://katarzynazywot-gorecka.historia.org.pl/20l5/03/l4/ratunek-dl a-polskich-dzieci-na-syberii-kto-je-ocalil-cz-ii/ [dostęp: 3 VI 2022 r.]. 533 |
| any_adam_object | 1 |
| any_adam_object_boolean | 1 |
| author | Polak, Wojciech 1962- Galij-Skarbińska, Sylwia 1978- Damazyn, Michał 1976- |
| author_GND | (DE-588)13422454X (DE-588)1154411656 (DE-588)124691154X |
| author_facet | Polak, Wojciech 1962- Galij-Skarbińska, Sylwia 1978- Damazyn, Michał 1976- |
| author_role | aut aut aut |
| author_sort | Polak, Wojciech 1962- |
| author_variant | w p wp s g s sgs m d md |
| building | Verbundindex |
| bvnumber | BV049094175 |
| ctrlnum | (OCoLC)1401180537 (DE-599)KXP1837617759 |
| edition | Wydanie I |
| era | Geschichte 900-2022 gnd |
| era_facet | Geschichte 900-2022 |
| format | Book |
| fullrecord | <?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><collection xmlns="http://www.loc.gov/MARC21/slim"><record><leader>02504nam a2200565 c 4500</leader><controlfield tag="001">BV049094175</controlfield><controlfield tag="003">DE-604</controlfield><controlfield tag="005">20231103 </controlfield><controlfield tag="007">t</controlfield><controlfield tag="008">230808s2023 pl a||| |||| 00||| pol d</controlfield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">9788375533651</subfield><subfield code="9">978-83-7553-365-1</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(OCoLC)1401180537</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(DE-599)KXP1837617759</subfield></datafield><datafield tag="040" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-604</subfield><subfield code="b">ger</subfield><subfield code="e">rda</subfield></datafield><datafield tag="041" ind1="0" ind2=" "><subfield code="a">pol</subfield></datafield><datafield tag="044" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">pl</subfield><subfield code="c">XA-PL</subfield></datafield><datafield tag="049" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-12</subfield></datafield><datafield tag="084" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">OST</subfield><subfield code="q">DE-12</subfield><subfield code="2">fid</subfield></datafield><datafield tag="084" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">15.72</subfield><subfield code="2">bkl</subfield></datafield><datafield tag="100" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Polak, Wojciech</subfield><subfield code="d">1962-</subfield><subfield code="0">(DE-588)13422454X</subfield><subfield code="4">aut</subfield></datafield><datafield tag="245" ind1="1" ind2="0"><subfield code="a">Najmłodsi bohaterowie</subfield><subfield code="b">historia polskich dzieci X-XXI w. : opowieści o walce i cierpieniu</subfield><subfield code="c">Wojciech Polak, Sylwia Galij-Skarbińska, ks. Michał Damazyn</subfield></datafield><datafield tag="250" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Wydanie I</subfield></datafield><datafield tag="264" ind1=" " ind2="1"><subfield code="a">Kraków</subfield><subfield code="b">Biały Kruk</subfield><subfield code="c">2023</subfield></datafield><datafield tag="300" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">535 Seiten</subfield><subfield code="b">Illustrationen, Karte</subfield><subfield code="c">25 cm</subfield></datafield><datafield tag="336" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">txt</subfield><subfield code="2">rdacontent</subfield></datafield><datafield tag="337" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">n</subfield><subfield code="2">rdamedia</subfield></datafield><datafield tag="338" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">nc</subfield><subfield code="2">rdacarrier</subfield></datafield><datafield tag="500" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Quellen- und Literaturverzeichnis: Seite 524-533</subfield></datafield><datafield tag="648" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Geschichte 900-2022</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Soldat</subfield><subfield code="0">(DE-588)4055409-0</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Kind</subfield><subfield code="0">(DE-588)4030550-8</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Krieg</subfield><subfield code="0">(DE-588)4033114-3</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Unabhängigkeitsbewegung</subfield><subfield code="0">(DE-588)4121814-0</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Polen</subfield><subfield code="0">(DE-588)4046496-9</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="0"><subfield code="a">Polen</subfield><subfield code="0">(DE-588)4046496-9</subfield><subfield code="D">g</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="1"><subfield code="a">Kind</subfield><subfield code="0">(DE-588)4030550-8</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="2"><subfield code="a">Soldat</subfield><subfield code="0">(DE-588)4055409-0</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="3"><subfield code="a">Krieg</subfield><subfield code="0">(DE-588)4033114-3</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="4"><subfield code="a">Unabhängigkeitsbewegung</subfield><subfield code="0">(DE-588)4121814-0</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="5"><subfield code="a">Geschichte 900-2022</subfield><subfield code="A">z</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2=" "><subfield code="5">DE-604</subfield></datafield><datafield tag="700" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Galij-Skarbińska, Sylwia</subfield><subfield code="d">1978-</subfield><subfield code="0">(DE-588)1154411656</subfield><subfield code="4">aut</subfield></datafield><datafield tag="700" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Damazyn, Michał</subfield><subfield code="d">1976-</subfield><subfield code="0">(DE-588)124691154X</subfield><subfield code="4">aut</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034355828&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Inhaltsverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034355828&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Literaturverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="n">oe</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="q">BSB_NED_20231103</subfield></datafield><datafield tag="999" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-034355828</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">306.09</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">355.009</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield></record></collection> |
| geographic | Polen (DE-588)4046496-9 gnd |
| geographic_facet | Polen |
| id | DE-604.BV049094175 |
| illustrated | Illustrated |
| index_date | 2024-07-03T22:30:40Z |
| indexdate | 2024-07-10T09:55:09Z |
| institution | BVB |
| isbn | 9788375533651 |
| language | Polish |
| oai_aleph_id | oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-034355828 |
| oclc_num | 1401180537 |
| open_access_boolean | |
| owner | DE-12 |
| owner_facet | DE-12 |
| physical | 535 Seiten Illustrationen, Karte 25 cm |
| psigel | BSB_NED_20231103 |
| publishDate | 2023 |
| publishDateSearch | 2023 |
| publishDateSort | 2023 |
| publisher | Biały Kruk |
| record_format | marc |
| spelling | Polak, Wojciech 1962- (DE-588)13422454X aut Najmłodsi bohaterowie historia polskich dzieci X-XXI w. : opowieści o walce i cierpieniu Wojciech Polak, Sylwia Galij-Skarbińska, ks. Michał Damazyn Wydanie I Kraków Biały Kruk 2023 535 Seiten Illustrationen, Karte 25 cm txt rdacontent n rdamedia nc rdacarrier Quellen- und Literaturverzeichnis: Seite 524-533 Geschichte 900-2022 gnd rswk-swf Soldat (DE-588)4055409-0 gnd rswk-swf Kind (DE-588)4030550-8 gnd rswk-swf Krieg (DE-588)4033114-3 gnd rswk-swf Unabhängigkeitsbewegung (DE-588)4121814-0 gnd rswk-swf Polen (DE-588)4046496-9 gnd rswk-swf Polen (DE-588)4046496-9 g Kind (DE-588)4030550-8 s Soldat (DE-588)4055409-0 s Krieg (DE-588)4033114-3 s Unabhängigkeitsbewegung (DE-588)4121814-0 s Geschichte 900-2022 z DE-604 Galij-Skarbińska, Sylwia 1978- (DE-588)1154411656 aut Damazyn, Michał 1976- (DE-588)124691154X aut Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034355828&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Inhaltsverzeichnis Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034355828&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Literaturverzeichnis |
| spellingShingle | Polak, Wojciech 1962- Galij-Skarbińska, Sylwia 1978- Damazyn, Michał 1976- Najmłodsi bohaterowie historia polskich dzieci X-XXI w. : opowieści o walce i cierpieniu Soldat (DE-588)4055409-0 gnd Kind (DE-588)4030550-8 gnd Krieg (DE-588)4033114-3 gnd Unabhängigkeitsbewegung (DE-588)4121814-0 gnd |
| subject_GND | (DE-588)4055409-0 (DE-588)4030550-8 (DE-588)4033114-3 (DE-588)4121814-0 (DE-588)4046496-9 |
| title | Najmłodsi bohaterowie historia polskich dzieci X-XXI w. : opowieści o walce i cierpieniu |
| title_auth | Najmłodsi bohaterowie historia polskich dzieci X-XXI w. : opowieści o walce i cierpieniu |
| title_exact_search | Najmłodsi bohaterowie historia polskich dzieci X-XXI w. : opowieści o walce i cierpieniu |
| title_exact_search_txtP | Najmłodsi bohaterowie historia polskich dzieci X-XXI w. : opowieści o walce i cierpieniu |
| title_full | Najmłodsi bohaterowie historia polskich dzieci X-XXI w. : opowieści o walce i cierpieniu Wojciech Polak, Sylwia Galij-Skarbińska, ks. Michał Damazyn |
| title_fullStr | Najmłodsi bohaterowie historia polskich dzieci X-XXI w. : opowieści o walce i cierpieniu Wojciech Polak, Sylwia Galij-Skarbińska, ks. Michał Damazyn |
| title_full_unstemmed | Najmłodsi bohaterowie historia polskich dzieci X-XXI w. : opowieści o walce i cierpieniu Wojciech Polak, Sylwia Galij-Skarbińska, ks. Michał Damazyn |
| title_short | Najmłodsi bohaterowie |
| title_sort | najmlodsi bohaterowie historia polskich dzieci x xxi w opowiesci o walce i cierpieniu |
| title_sub | historia polskich dzieci X-XXI w. : opowieści o walce i cierpieniu |
| topic | Soldat (DE-588)4055409-0 gnd Kind (DE-588)4030550-8 gnd Krieg (DE-588)4033114-3 gnd Unabhängigkeitsbewegung (DE-588)4121814-0 gnd |
| topic_facet | Soldat Kind Krieg Unabhängigkeitsbewegung Polen |
| url | http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034355828&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034355828&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |
| work_keys_str_mv | AT polakwojciech najmłodsibohaterowiehistoriapolskichdziecixxxiwopowiesciowalceicierpieniu AT galijskarbinskasylwia najmłodsibohaterowiehistoriapolskichdziecixxxiwopowiesciowalceicierpieniu AT damazynmichał najmłodsibohaterowiehistoriapolskichdziecixxxiwopowiesciowalceicierpieniu |