Underground za drutami: nieformalne ruchy młodzieżowe w PRL i wybranych krajach bloku wschodniego (1980–1989)
Gespeichert in:
| 1. Verfasser: | |
|---|---|
| Format: | Buch |
| Sprache: | Polish |
| Veröffentlicht: |
Łódź
Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
2023
|
| Ausgabe: | Wydanie pierwsze |
| Schlagworte: | |
| Online-Zugang: | Inhaltsverzeichnis Literaturverzeichnis Register // Personenregister Abstract |
| Beschreibung: | 364 Seiten |
| ISBN: | 9788383311630 |
Internformat
MARC
| LEADER | 00000nam a2200000 c 4500 | ||
|---|---|---|---|
| 001 | BV049044618 | ||
| 003 | DE-604 | ||
| 005 | 20230922 | ||
| 007 | t | ||
| 008 | 230711s2023 |||| 00||| pol d | ||
| 020 | |a 9788383311630 |9 978-83-833-1163-0 | ||
| 035 | |a (OCoLC)1390810713 | ||
| 035 | |a (DE-599)BVBBV049044618 | ||
| 040 | |a DE-604 |b ger |e rda | ||
| 041 | 0 | |a pol | |
| 049 | |a DE-12 | ||
| 084 | |a OST |q DE-12 |2 fid | ||
| 084 | |a HIST |q DE-12 |2 fid | ||
| 100 | 1 | |a Kobus, Andrzej |d 1974- |e Verfasser |0 (DE-588)133428303 |4 aut | |
| 245 | 1 | 0 | |a Underground za drutami |b nieformalne ruchy młodzieżowe w PRL i wybranych krajach bloku wschodniego (1980–1989) |c Andrzej Kobus |
| 250 | |a Wydanie pierwsze | ||
| 264 | 1 | |a Łódź |b Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego |c 2023 | |
| 300 | |a 364 Seiten | ||
| 336 | |b txt |2 rdacontent | ||
| 337 | |b n |2 rdamedia | ||
| 338 | |b nc |2 rdacarrier | ||
| 546 | |a Zusammenfassung in deutscher und englischer Sprache | ||
| 648 | 7 | |a Geschichte 1980-1989 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 650 | 0 | 7 | |a Jugend |0 (DE-588)4028859-6 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 650 | 0 | 7 | |a Jugendbewegung |0 (DE-588)4028871-7 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 650 | 0 | 7 | |a Underground |g Kultur |0 (DE-588)4997921-8 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 651 | 7 | |a Polen |0 (DE-588)4046496-9 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 651 | 7 | |a Sowjetunion |0 (DE-588)4077548-3 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 651 | 7 | |a Tschechoslowakei |0 (DE-588)4078435-6 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 651 | 7 | |a Deutschland |g DDR |0 (DE-588)4011890-3 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 689 | 0 | 0 | |a Polen |0 (DE-588)4046496-9 |D g |
| 689 | 0 | 1 | |a Tschechoslowakei |0 (DE-588)4078435-6 |D g |
| 689 | 0 | 2 | |a Sowjetunion |0 (DE-588)4077548-3 |D g |
| 689 | 0 | 3 | |a Deutschland |g DDR |0 (DE-588)4011890-3 |D g |
| 689 | 0 | 4 | |a Jugend |0 (DE-588)4028859-6 |D s |
| 689 | 0 | 5 | |a Jugendbewegung |0 (DE-588)4028871-7 |D s |
| 689 | 0 | 6 | |a Underground |g Kultur |0 (DE-588)4997921-8 |D s |
| 689 | 0 | 7 | |a Geschichte 1980-1989 |A z |
| 689 | 0 | |5 DE-604 | |
| 776 | 0 | 8 | |i Erscheint auch als |n Online-Ausgabe |z 978-83-8331-208-8 |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034307092&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Inhaltsverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034307092&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Literaturverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034307092&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Register // Personenregister |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034307092&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Abstract |
| 940 | 1 | |n oe | |
| 940 | 1 | |n DHB | |
| 940 | 1 | |q BSB_NED_20230922 | |
| 940 | 1 | |q DHB_BSB_FID | |
| 999 | |a oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-034307092 | ||
| 942 | 1 | 1 | |c 306.09 |e 22/bsb |f 09048 |g 438 |
| 942 | 1 | 1 | |c 306.09 |e 22/bsb |f 09048 |g 947.08 |
| 942 | 1 | 1 | |c 306.09 |e 22/bsb |f 09048 |g 437 |
| 942 | 1 | 1 | |c 306.09 |e 22/bsb |f 09048 |g 43 |
Datensatz im Suchindex
| _version_ | 1804185340017115136 |
|---|---|
| adam_text | SPIS TREŚCI Wykaz skrótów......................................................................................... 7 Wstęp......................................................................................................... 11 Rozdział I Niezależne środowiska młodzieżowe w PRL .......................................... 1.1. Subkultury muzyczne........................................................................ 1.1.1. Imprezy muzyczne grupujące przedstawicieli subkultur....... 1.2. Subkultury luźno związane z nurtami muzycznymi.......................... 1.2.1. Anarchiści i pacyfiści.............................................................. 1.2.2. Ekolodzy................................................................................. 1.2.3. Inne subkultury....................................................................... 1.3. Nieformalne ruchy młodzieżowe o podłożu religijnym................... 1.3.1. Powiązane z Kościołem katolickim........................................ 1.3.2. Młodzież zafascynowana religiami Wschodu........................ 1.4. Środowisko Monaru.......................................................................... 27 27 53 59 59 66 70 71 71 76 83 Rozdział II Nieformalne ruchy młodzieżowe w innych krajach bloku wschod niego ................................................................................................................... 2.1. Ruchy niezależne w Czechosłowacji................................................ 2.1.1. Fani punk rocka, heavy metalu, skinheadzi............................ 2.1.2. Ruchy pokojowe i
proekologiczne w CSRS............................ 2.1.3. Ruchy religijne........................................................................ 2.1.3.1. Młodzież związana z Kościołem katakumbowym ... 2.1.3.2. Ruch Hare Kryszna.................................................... 2.2. Nieformalne inicjatywy młodzieżowe w NRD................................. 2.2.1. Subkultury muzyczne.............................................................. 2.2.2. Ruchy młodzieżowe powiązane z Kościołem ewangelickim.. 2.3. Młodzież poza systemem w Związku Radzieckim............................ 2.3.1. Subkultury muzyczne.............................................................. 2.3.2. Środowiska pacyfistyczne i proekologiczne............................ 2.3.3. Ruch Hare Kryszna.................................................................. 2.3.4. Neofaszyści (neonaziści)......................................................... 2.3.5. Lubiery („Siłownicy”)............................................................. 87 87 87 106 116 116 125 125 125 139 158 158 184 210 213 215
6 Spis treści Rozdział III Kontakty i wzajemne przenikanie się członków nieformalnych ru chów młodzieżowych z PRL, NRD, CSRS i ZSRR................................. Subkultury muzyczne...................................................................... Inicjatywy pacyfistyczne................................................................. Obrońcy środowiska naturalnego.................................................... Środowiska religijne........................................................................ 3.4.1. Młodzi pozostający w obrębieKościoła katolickiego............. 3.4.2. Wyznawcy i sympatycy kultu Kryszny.................................. 3.5. Internacjonalistyczny aspekt problemu narkomanii....................... 219 219 265 286 292 292 297 298 Zakończenie.............................................................................................. 309 Bibliografia................................................................................................ 317 Spis ilustracji............................................................................................ 341 Indeks nazwisk........................................................................................... 343 Summary................................................................................................... 355 Zusammenfassung.................................................................................... 359 O Autorze.................................................................................................. 363 3.1. 3.2. 3.3. 3.4.
BIBLIOGRAFIA I. ARCHIWA 1) Archiwum Akt Nowych w Warszawie Wydział Kultury КС PZPR - sygn. 889/50 (LVI-449) - sygn. LVI-1749 2) Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Biuro Udostępniania w Warszawie -BU 02171/17 - BU 0236/309 - BU 0236/298 -BU 001708/2919 -BU 001708/3275 - BU 02/96/238, t. 3 -BU 01232/64 -BU 01232/84 - BU 1585/7055 - BU 00473/9 - BU 01304/779 -BU01211/156 - BU 1585/21903 - BU 1510/3519 - BU 01286/2672/J, cz. I-III - BU 01304/582 - BU 1585/4365 - BU 2837/523 - BU 03404/73 - BU 2521/37 - BU 0224/656, t. 4 Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Białymstoku -IPN Bi 06/704 -IPN Bi 445/16 -IPN Bi 065/194 -IPN Bi 353/50 -IPN Bi 611/1 -IPN Bi 440/54
318 Bibliografia Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Bydgoszczy -IPN By 001/450, t.1-3 - IPN By 077/335, t.2 - IPN By 00103/1175 - IPN By 00103/1540 Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Gdańsku - IPN Gd 0027/3842,1.1,3,6,11 ֊ IPN Gd 0027/3839, t. 3 Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Katowicach -IPN Ka 0112/30 -IPN Ka 0127/2 -IPN Ka 07/198 -IPN Ka 048/957 -IPN Ka 047/719 -IPN Ka 047/720 -IPN Ka 047/2314 -IPN Ka 085/18, t.7 -IPN Ka 014/1723 -IPN Ka 870/1 Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Kielcach -IPN Ki 014/1331 Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Krakowie -IPN Kr 055/26,1.1-2 -IPN Kr 010/12343/3 -IPN Kr 07/4814 -IPN Kr 050/37 -IPN Kr 573-83 -IPN Kr 07/4229 -IPN Kr 08/250, t. 5 - IPN Kr 038/27 - IPN Kr 037/262,1.1 Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Łodzi - IPN Ld 0044/19, t. 20 -IPNLd 0057/585/J -IPNLd 0059/1040/D -IPNLd 0044/15,1.1 -IPNLd 0040/1091,1.1 -IPNLd 067/464 -IPNLd 055/464/J -IPNLd 053/34,122
Bibliografia Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Poznaniu -IPN Po 0186/831 -IPN Po 035/913 -IPN Po 035/1333 -IPNPo 064/28, t. 35 -IPN Po 0186/228 -IPN Po 024/170/1 -IPN Po 64/107 Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie -IPNRz00141/3461/J ֊ IPN Rz 00141/2267 ֊ IPN Rz 044/729 -IPNRz00141/3519/J Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Szczecinie - IPNSz0011/2076 -IPN Sz 0011/1945 -IPN Sz 352/12 786 -IPNSz 00103/191/7 Instytut Pamięci Narodowej Oddział we Wrocławiu ֊ IPN Wr 032/723 - IPN Wr 024/8581 - IPN Wr 020/289 - IPN Wr 039/111100 - IPN Wr 032/724 - IPN Wr 455/24/2 -IPNWr457/16 3) Archiv Bezpečnostních Složek - Brno Ministerstvo Vnitra České Socialistické Republiky - sygn. 1859/88, bal. 11 Krajská správa SNB Brno -sygn. 1899-1913/89, bal.3 - sygn. 2778-2793/96, bal. 5 Objektové svazky - č. j. OS-00890/2-4-86 Přírůstek fondu Správa StB Ústí nad Laben z roku 1994 - karton č. 60 - karton č. 93 319
320 Bibliografia 4) Archiv der Jugendkulturen - Berlin Zbiory biblioteczne „Fetisch” 1984 5) Bundesarchiv - Berlin - MfS, Hauptabteilungen IX Nr 772 -MfS, Abt. XX Nr 3108 - MfS, Abt. X Nr 1602 6) Instytut im. ks. Franciszka Blachnickiego w Krościenku - Archiwum Główne Ruchu Światlo-Życie - Ruch Światlo-Życie, sygn. 3230/1970 - Ruch Światlo-Życie, sygn 323/1977/3 7) Музей-архів і Документаційний Центр Українського Самвидаву в Київі - Неформальна праса, sygn. 7 Н („Віче. Видання львівської регіональної організації народного руху України за перебудову” 1989, որ 1) 8) Národní archiv - Praha KSČ ÚV (1945-1989) - Předsednictvo, aj. 64/5, sv. 64 - Ideologická komise, sv. 3, aj. 13 - Sekretariat, aj. 102, sv. 55 9) Libri Prohibiti - Praha Zbiory biblioteczne „Inflagranti” 1987 10) Ośrodek KARTA w Warszawie - Jarocin 86 (opracowanie zbiorowe) Salezjańskie Centrum Młodzieżowe, Warszawa 1987 II. MUZEA 1) Popmuseum - Praha Zbiory biblioteczne Vlček J., Rockové směry a styly, Praha 1988. 2) Verwertungsgesellschaft Bild-Kunst - Bonn Zbiory fotograficzne - York der Knoefel, Punk in Berlin III. BIBLIOTEKI-ZBIORY SPECJALNE 1 ) Biblioteka Wydziału Ekonomiczno-Socjologicznego Uniwersytetu Łódzkiego - Marat K., Być motocyklist(k)ą. Wprowadzenie do subkultury motocyklowej, Łódź 2004.
Bibliografia 321 2) Biblioteka Wydziału Filozoficzno-Historycznego Uniwersytetu Łódzkiego - Kobus A., Studenci a Praska Wiosna. Środowisko akademickie Czechosłowacji wobec przeobrażeń społeczno-politycznych z lat 1967-1968, Łódź 1998. 3) Biblioteka Wydziału Filozoficzno-Historycznego Uniwersytetu w Bazylei - Graber S., Keine schwarz-weiß Geschichte. Eine Untersuchung der polnischen Bewegung Wolność i Pokój 1985-1989 auflebensgeschichtlicher Grundlage. IV. WYDAWNICTWA ŹRÓDŁOWE VI Światowy Dzień Młodzieży. Organizacja V-VIII 91, pod red. Μ. Dudy, t. II/З, Często chowa 2016. Charta 77. 1977-1989. Od morální к demokratické revoluci. Dokumentace, pod red. V. Prečana, Bratislava 1990. Gorączka czasu przełomu. Dokumenty ugrupowań radykalnych, pod red. P. Frączaka, War szawa 1994. Listy ze Lwowa, „Czas Przyszły” 1988, nr 3-4. Rakowski M.F., Dzienniki polityczne 1984-1986, t. 9, Warszawa 2005. Rocznik Statystyczny 1985, pod red. L. Gradowskiego, Warszawa 1985. Statut Związku Socjalistycznej Młodzieży Polskiej uchwalony przez V Zjazd ZSMP. Warsza wa 1989 25-28 kwietnia, Warszawa 1989. Verejnosťproti násiliu 1989-1991. Svedectvá a dokumenty, pod red. I. Antalovej, Bratislava 1998. Wszyscy proletariusze bądźcie piękni! Pomarańczowa Alternatywa w dokumentach aparatu represji PRL (1987-1989), wstęp, wybór i opracowanie J. Daradzińska i K. Dolata, Wroclaw 2011. Wysocki H., Proces bikiniarzy, czyli ubecka manipulacja, [w:] Księga świadectw. Skaza ni na karę śmierci w czasach stalinowskich i ich losy, pod red. K. Madeja, J. Zaryna i J. Żurka, Warszawa 2003, s. 385-399. V. PRASA „ABC.
Adriatyk, Bałtyk, Μ. Czarne” 1985,1988 „Arbeit-Bewegung-Geschichte. Zeitschrift für historische Studien” 2022 „Archiwum Medycyny Sądowej i Kryminologii” 1971-1972 „Arka” 1989 „Biuletyn Informacyjny KOR” 1978-1980 „Biuletyn Informacyjny SPCz” 1988 „Biuletyn IPN” 2001 „Crime, Histoire Sociétés” 2003 „Czas” 1978 „Czas Przyszły” 1988 „Dezerter. Dwutygodnik informacyjny Ruchu »WiP«” 1987-1988 „Dzieje Najnowsze” 2000 „Dziennik Łódzki” 1980-1981
322 Bibliografia „Express Ilustrowany” 1980-1983 „Farmacja Polska” 1973 „Gazeta Wyborcza” 1994 „Glos Nowej Huty” 1984 „Homek. Pismo Ruchu Społeczeństwa Alternatywnego” 1983-1984 „Homo Politicus - Rocznik Politologiczny” 2006 „ITD.” 1979-1988 „Jaunimo gretos” 1987 „Karta” 1988,2005 „Kierunki” 1970 „KOS” 1986 „Kultura i Społeczeństwo” 1986,1988, 1993 „Literatura” 1987 „Lud”1989 „Magazyn Kryminalny” 1991 „Magazyn Muzyczny-Jazz” 1980,1982,1985 „Martwa Natura” 1988 „Materiały Problemowe” 1988 „Melodie” 1986 „Metal Hammer” 1988 „Młodzież, Kultura, Wieś. Zeszyty problemowe” 1984 „Non Stop” 1978,1981,1987-1988 „Obóz” 1984,1988 „Okolice. Miesięcznik społeczno-literacki” 1987 „Opieka, Wychowanie, Terapia” 1990 „Pamięć i Przyszłość” 2009 „Polityka” 1986,1988 „Polityka Społeczna” 2014 „Polska Młodzież” 1987 „Popular Musie” 1992 „Praworządność” 1986 „Problemy Alkoholizmu” 1994 „Problemy Rodziny” 1974 „Razem” 1978,1981,1984 „Reporter. Serwis publicystyczno-informacyjny Polskiej Agencji Interpress” 1987-1988 „Res Publica” 1988 „Saeculum Christianům” 2001 „Serwis Informacyjny Ruchu »WiP«” 1986 „Slovanský přehled” 2020 „Soudobé dějiny” 2008, 2020 „Sprawy Międzynarodowe” 1990,2001 „Stan Cywilny. Pismo garnizonu krakowskiego Ruchu Wolność i Pokój” 1988 „Studia Pedagogiczne” 1974 „Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowowschodniej” 2020 „Studia Zachodnie” 2014
Bibliografia 323 „Szkice Archiwalno-Historyczne” 2011 „Sztandar Młodych” 1988 „Szwejk” 1986 „Tribuna” 1983 „Tygodnik Mazowsze” 1983-1984 „Valóság” 1990 „Więź” 1974,1987 „WIPEK. Organ Kilku Uczestników Ruchu Wolność i Pokój z Wrocławia” 1988 „Wychowanie Obywatelskie” 1988 „Zborník” 1984-1986 „Zeszyty
Problemowe Narkomanii” 1987 „Żołnierz Wolności” 1984 „Życie Literackie” 1984 „Życie Warszawy” 1984,1986 „Вісник НТУУ«КПІ». Політологія. Соціологія. Право” 2012 „Держава та регіони. Серія: Соціальні комунікації” 2013 „Известия Российского государственного педагогического университета им. А.И.
Герцена” 2008 VI. MATERIAŁY FILMOWE Beats ofFreedom. Zew wolności, scenariusz i reżyseria W. Słota i L. Gnoiński. Wydział Śledczy IPN - Jarocin, scenariusz i reżyseria Μ. Więcław, 2008. VII. RELACJE Budzyński Tomasz, relacja z dnia 4 września 2021 r. Gumola Paweł, relacja z dnia 5 czerwca 2005 r.
Molnár Imre, relacja z dnia 12 czerwca 2005 r. Olisevych Alik, relacja z dnia 20 marca 2023 r. Seweryniakjoanna, relacja z dnia 20 maja 2020 r. VIII. PAMIĘTNIKI Brylewski R., Kryzys w Babilonie. Autobiografia, Kraków 2012. Brzozowicz G., Resortowe dziecko Rock’n rolla, Warszawa 2016. Budzyński T,
Soul Side Story, Poznań 2011. Fydrych W, Żywoty mężów pomarańczowych, Wrocław-Warszawa 2001. Grabowski K., Dezerter. Poroniona generacja?, Warszawa 2010. Greiner-Pol A., Peitsche-Osten-Liebe {Whip East Love), pod red. M. Rauhuta, Berlin 2000. Koñj o Kõnnak P., Gangrena: mój punk rock song, Warszawa
2012. Kostin L, Czarnobyl. Spowiedź reportera, Warszawa 2019. Kotański Μ., Ty zaraziłeś ich narkomanią,
Warszawa 1984. Michalewski W, Mistycy i narkomani, Warszawa 1992. Rozwadowski P., To zupełnie nieprawdopodobne, Warszawa 2012.
324 Bibliografia Skiba K.,Janiszewski J., Koñjo Kõnnak P.,Artyści, wariaci, anarchiści,Warszawa2010. Życzkowski K., Notatki szeregowca, Kraków 1990. IX. SŁOWNIKI, INFORMATORY, KATALO GI WYSTAW I INNE Boheme und Diktatur in der DDR. Gruppen-Konflikte-Quartiere 1970-1989. Katalog zur Ausstellung des Deutschen Historischen Museums vom 4. September bis 16. Dezember 1997, oprać. C. Petzold, Berlin 1997. Butrym Μ., Dola idola, Warszawa 1985. Festiwal rockowy Jarocin 87, Jarocin bdw. Jarocin. Festiwal muzyków rockowych 3-6 sierpnia 88, Jarocin bdw. Galeotti Μ., Wory. Tajemnice rosyjskiej supermafii, Kraków 2020. Gnoiński L., Republika. Nieustanne tango, Warszawa 2016. Hojn A., Wilczyński Μ., SBB - wizje. Autoryzowana historia zespołu, Katowice 2003. Krawczyk A., Jarocin, Warszawa 1992. Lis W, Godlewski T., Jaskinia halasu, Poznań 2012. Potaczała K., KSU: Rejestracja buntu. Opowieść o punk rocku w Bieszczadach, Rze szów 2010. Skaradziński J., Dżem. Ballada o dziwnym zespole, Poznań 2009. Stasi. Strażnik komunistycznego reżimu. Wystawa ze zbiorów Urzędu Pełnomocnika Rządu Federalnego do Spraw Materiałów Służb Bezpieczeństwa byłej Niemieckiej Republiki Demokratycznej (tzw. URZĄD GAUCKA). Katalog wystawy 13 czerwca - 2 lipea 2000, Kraków 2000. Weiss W, Pink Floyd. Szyderczy śmiech i krzyk rozpaczy, Warszawa 1995. Witkowski G.K., Grunt to bunt. Rozmowy o Jarocinie, 1.1, Poznań 2011. Witkowski G.K., Grunt to bunt. Rozmowy o Jarocinie, t. 2, Poznań 2012. Witkowski G.K., Grunt to bunt. Rozmowy o Jarocinie, t. 3, Czerwonak 2013. X. OPRACOWANIA NAUKOWE Adamski A., Nie tylko Wrocław.
Dolnośląska opozycja młodzieżowa lat osiemdziesiątych. Perspektywa metropolii a perspektywa terenu, [w:] Zycie na przekór. Młodzieżowa kon testacja systemu w ostatniej dekadzie PRL (1980-1989) - Nowe tropy i pytania ba dawcze, pod red. B. Noszczaka, Warszawa 2016, s. 85-134. Adamski W, Młodzież i społeczeństwo, Warszawa 1976. Adamski W., Młodzież w społeczeństwie. Konjrontacjepolsko-amerykańskie, Warszawa 1980. Albert A. [Roszkowski W], Najnowsza historia Polski 1918-1980, cz. IV, 1956-1980, Londyn 1989. Alternatywni, „Polska Młodzież” 1987, nr 1, s. 7-8. Antonów R., Pod czarnym sztandarem. Anarchizm w Polsce po roku 1989, Wroclaw 2004. Balandier G., Ład tradycyjny i kontestacja, [w:] Tradycja i nowoczesność, pod red. J. Kur czewskiej ij. Szackiego, Warszawa 1984, s. 179-208. Bankowicz B., Bankowicz Μ., Dudek A., Leksykon historiiXX wieku, Kraków 1996. BardziakS.,Krueger A.,RaszejaS., Przyczynek do patomorfologu zatrucia trójchloroety lenem („Tri ), „Archiwum Medycyny Sądowej i Kryminologii” 1972, z. 2, s. 239-242.
Bibliografia 325 Bazuń D., MONAR-fenomen ruchu społecznego, Zielona Góra 2010. Bessel R., Policing in East Germany in the Wake of the Second World War, „Crime, His toire Sociétés” 2003, t. 7, ez. II, s. 5-21. Вік Z., Kościół katolicki na Słowacji w obliczu totalitaryzmu (w latach 1945-1989), [w:] Μ. Szczepanowicz, Kurierzy słowa Bożego. Doświadczenie i dar, Kraków 2007, s. 15-35. Blažek P., Dejte šanci miru! Pacifismus a neformální mírové aktivity mládeže v Českosloven sku 1980-1989, [w:] Ostrůvky svobody. Kulturní a občanské aktivity mladé generace v 80. letech v Československu, pod red. Μ. Vanka, Praha 2002, s. 11-106. Blažek P., Majewski G., Granica przyjaźni, „Karta” 2005, nr 45, s. 118-136. Blažek P., Laube R., Pospisil F., Lennonova zëd v Praze. Neformální shromáždění mládeže na Kampě 1980-1989, Praha 2003. Blues einer unruhevollen Jugend. Interview mit André Greiner-Pol (Freygang), [w: j Wir wol len immer artig sein... Punk, New Wave, HipHop, Independent - Szene in der DDR 1980-1990, pod red. R. Galenzy i H. Havemeistera, Berlin 2005, s. 652-678. Bogusz J., Subkultury młodzieżowe jako zjawisko społeczne iproblem badawczy, [w:] Kon testacja młodzieżowa. Moda czy poszukiwanie alternatywnego stylu życia? I Semina rium Polsko-Bułgarskie, Warszawa 1987, s. 7-13. Bolton J., Worlds ofDissent. Charter 77, the Plastic People of the Universe, and Czech Cul ture under Communism, Cambridge-London 2013. Boryszewski P., Kościół, którego nie było - Kościół katolicki w Czechosłowacji w dobie ko munizmu, „Saeculum Christianům” 2001, nr 1, s. 235-258. Braun-Gałkowska Μ.,
Młodzież w ruchu satanistycznym, Lublin 1991. Bukowski W., Pacyfiści kontra pokój, Lublin 1983 [Spotkania]. Burger T., Franciszkańskie ruchy ekologiczne w Polsce, [w:] Ruchy i organizacje ekologicz ne w Polsce, pod red. P. Czajkowskiego, Warszawa 1990, s. 84-92. Bye Bye, Lübben City. Bluesfreaks, Tramps und Hippies in der DDR, pod red. Μ. Rauhuta i T. Kochana, Berlin 2004. Castaldo G., Ziemia obiecana. Kultura rocka 1954-1994, Kraków 1997. Cekiera C., Gitowcy, „Problemy Alkoholizmu” 1994, nr 2, s. VI-VIL Cekiera C., Ryzyko uzależnień, Lublin 1994. Cekiera C., Sataniści, „ProblemyAlkoholizmu” 1994, nr 7, s. ГѴ-ѴПІ. Cekiera C., Środowiskowe i osobowościowe uwarunkowania toksykomanii młodzie ży [w:] Patologia społeczna wśród młodzieży, pod red. Μ. Majewskiego, Kraków 1985, s. 9-21. Cekiera C., Terapeutyczno-reedukacyjne programy dla narkomanów prowadzone przez in stytucje religijne, „Zeszyty Problemowe Narkomanii” 1987, nr 2, s. 131-142. Cekiera C., Toksykomania. Narkomania, alkoholizm, nikotynizm, Warszawa 1985. Chadima Μ., Alternativa. Svědectví českém rock rollu sedmdesátých let, Brno 1992. Charta 77. Od obhajoby lidských práv к demokratické revoluci. 1977-1989. Sborník z kon ference k. 30. výročí Charty 77. Praha, 21.-23. března 2007. Charter 77: From the Assertion ofHuman Rights to a Democratic Revolution, 1977-1989. The proceedings of the conference to mark the 30th anniversary of Charter 77. Prague, 21-23 March 2007, pod red. Μ. Devátý, J. Suka i O. Tůmy, Praha bdw. Chłopek Μ., Bikiniarze. Pierwsza polska subkultura, Warszawa 2005.
326 Bibliografia Chłopek Μ., Być hipisem w PRL, [w:] Życie codzienne w PRL (1956-1989), pod red. G. Miernika i S. Piątkowskiego, Radom-Starachowice 2006, s. 235-249. Chojnowski A., Bruski J.J., Ukraina, Warszawa 2006. Ciesielski R., Od „odwilży” do „polskiego jazzu”. Inicjalna formuła krytyki jazzowej (1956) w PRL, [w: ] W kręgu kultury PRL. Muzyka, rodzaje i style, pod red. K. Bittner i D. Skotarczak, Poznań 2017, s. 223-233. Cuhra J., Skryty zapas. Stát, katolická církev a mládež v druhé dekádé normalizačního reži mu, [w:] Ostrůvky svobody. Kulturní a občanské aktivity mladé generace v 80. letech v Československu, pod red. Μ. Vanka, Praha 2002, s. 107-144. Cummings R.H., Radio Free Europe s „Crusade for Freedom Rallying Americans Behind Cold War Broadcasting 1950-1960, London 2014. Cupiał D.,Na drodze ewangelizacji i ekumenii. Ruch Swiatło-Życie w służbie jedności chrze ścijan. Próba teologicznej oceny, Lublin 1993. Сарка E, Dějiny zemi Koruny České v datech, Praha 1999. Czabański A., Usiłowanie samobójstwa przez członków sekty Wiełkie Białe Bractwo - Jusmałos na Ukrainie, „Homo Politicus - Rocznik Politologiczny” 2006, nr 1, s. 67-72. Czajkowski Μ., Obrona przeciwrakietowa w stosunkach międzynarodowych, Kra ków 2013. Czaputowicz J., Działania Służby Bezpieczeństwa i kontrwywiadu wojskowego wobec ru chu „Wolność i Pokój”, [w:] „Jesteście naszą wielką szansą”. Młodzież na rozstajach ko munizmu 1944-1989, pod red. P. Ceranki i S. Stępnia, Warszawa 2009, s. 286-300. Czechija i Słowakija wXX wiekie, pod red. W. Mar’ina, Moskwa 2005. Czechosłowacka Nowa Fała, pod red. Μ.
Matli i L. Németh Vítovej, Poznań 2012. Dabert D., Fenomen Czechosłowackiej Nowej Fali, [w:] Czechosłowacka Nowa Fala, pod red. Μ. Matli i L. Németh Vítovej, Poznań 2012, s. 13-27. Daniel O., Michela Μ., If the Kids are United: Rassismus und Antifaschismus im Punkund Skinheadmilien in Tschechien, „Arbeit-Bewegung-Geschichte. Zeitschrift für his torische Studien” 2022, nr 3, s. 95-116. Dąbrowska-Lyons A., Polski punk 1978-1982, Warszawa 1999. Derdowski J., Hippisi, „Okolice. Miesięcznik społeczno-literacki” 1987, nr 3, s. 3-5. Derewenda R., Dzieło wiary. Historia Ruchu Swiatło-Życie 1950-1985, Kraków 2010. Dębska A., Fała w wojsku. Ukryta struktura życia koszarowego, Warszawa 1997. Dieckmann Ch., Küche, Kammer, weite Wełt, [w:] Bye Bye, Lübben City. Bluesfreaks, Tramps und Hippies in der DDR, pod red. Μ. Rauhuta i T. Kochana, Berlin 2004, s. 10-23. Drogi do wolności w kulturze Europy Środkowej i Wschodniej 1956-2006: zbiór materiałów z konferencji 5-7 listopada 2006 roku w Wyższej Szkole Zawodowej „Kadra dla Euro py w Poznaniu, pod red. B. Bakuły i Μ. Talarczyk-Gubały, Poznań 2007. Dropping out of Socialism: The Creation ofAlternative Spheres in the Soviet Bloc, pod red. J. Fürst i J. McLellan, Lanham-Boulder-New York-London 2016. Drygas P.A., Powstanie rocka za żelazną kurtyną. Analiza porównawcza, [w:] Kultura rocka. Słowa - dźwięk - performance, cl. 2, Toruń 2016, s. 193-202. Duggan Ch., Historia Włoch, Wrocław2009. Dylematy przeszłości i współczesności, pod red. I. Grabowskiej-Lipińskiej, Warszawa 1993.
Bibliografia 327 Dyoniziak R., Młodzieżowa „podkultura . Studium socjologiczne, Warszawa 1965. Dworczak K., Władze Związku Sowieckiego wobec katastrofy czarnobylskiej, „Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej” 2020, z. 1, s. 155-176. Eberwein Μ., Drexler J., Skinheads in Deutschłand. Interviews, Augsburg 2003. Ermakov V.D., Rossijskij anarchizm i anarchisty (vtoraja polovina XIX - konec XX vekow), Sankt-Petersburg 1996. Europa Środkowo-Wschodnia w XIX і XX wieku, pod red. E. Wiśniewskiego, Łódź 2005. Faliński W, Demonizm, satanizm, „Materiały Problemowe”, 1988, nr 11, s. 102-106. Feeling В Mix mir einen Drink. Punk im Osten. Ausführliche Gespräche mit Flake, Paul Lan ders und vielen anderen, pod red. R. Galenzy і H. Havemeistera, Berlin 2003. Filipiak Μ., Od subkultury do kultury alternatywnej. Wprowadzenie do subkultur młodzie żowych, Lublin 1999. Filipiak Μ., Subkultury młodzieżowe - rys historyczny, [w:] Subkultury młodzieżowe wczoraj i dziś, pod red. Μ. Filipiaka, Tyczyn 2001, s. 17-36. Furian G., Becker N., „AUCH IM OSTEN TRÄGT MAN WESTEN . Punks in der DDR - und was aus ihnen geworden ist, Berlin 2012. Galenza R., Havemeister H., Wir wollen immer artig sein, Berlin 1999. Gancarz D., Rosyjska poezja rockowa, Kraków 2012. Garton Ash T., NiemieckośćNRD, Londyn 1989. Gebauer S., Skinheadmode, [w:] Jugendkulturelle Moden. Von Hippie bis HipHop, pod red. D. Schmidt, Baltmannsweiler 2003, s. 17-32. Gęsicki J., Świadomościowe uwarunkowania subkultur młodzieżowych, „Okolice. Miesięcznik spoleczno-literacki” 1987, nr 3, s. 8-14. Gliński P., Polscy Zieloni. Ruch
społeczny w okresie przemian, Warszawa 1996. Gliński P., Ruch ekologiczny w Polsce, [w:] Ruchy i organizacje ekologiczne w Polsce, pod red. P. Czajkowskiego, Warszawa 1990, s. 5-43. Gliński P., Ruch ekologiczny w Polsce, [w:] Spontaniczna kultura młodzieżowa. Wybra ne zjawiska, pod red. J. Wertensteina-Żuławskiego i Μ. Pęczaka, Wrocław 1991, s. 136-161. Gliński P., Świadomość ekologiczna społeczeństwa polskiego - dotychczasowe wyniki ba dań, „Kultura i Społeczeństwo” 1988, nr 3, s. 183-196. Gogola Z., Dzieje ruchu hippisowskiego, Kraków 2012. Górny Μ., Polacy w oczach Czechów po sierpniu 1968 roku, „Sprawy Międzynarodowe” 2001, nr 4, s. 94-117. G ra j e wski A., Wychowanie ateistyczne dzieci i młodzieży w Europie Środkowo-Wschodniej jako element walki z Kościołem. Wybrane problemy, [w:] „Jesteście naszą wielką szan są . Młodzież na rozstajach komunizmu 1944-1989, pod red. P. Ceranka i S. Stępnia, Warszawa 2009, s. 15-29. Grewe-Partosch Μ., School Radio in Europe: a documentation with contributions given at the European School Radio Conference, Munich 1977, München 1979. Gr up ińska A., Wawrzyniak J., Buntownicy, polskie lata 70. i 80., Warszawa 2011. Gulczyńska}., Szkolne Koła Oporu Społecznego jako egzemplifikacja działalności opozy cyjnej młodzieży szkolnej w latach osiemdziesiątych, [w:] Życie na przekór. Młodzieżo wa kontestacja systemu w ostatniej dekadzie PRL (1980-1989) - Nowe tropy i pytania badawcze, pod red. B. Noszczaka, Warszawa 2016, s. 57-72.
328 Bibliografia Gwizdalanka D., Muzyka i polityka, Kraków 1999. Hall A., Charles de Gaulle, Warszawa 2002. Hanausek T., Hanausek W., Narkomania. Studium kryminologiczno-kryminalistyczne, Warszawa 1976. Hayton J., Punk Rock, Subculture, and Entanglement in the GDR, [w:] Dropping out of Socialism: The Creation of Alternative Spheres in the Soviet Bloc, pod red. J. Fürst, J. McLellan, Lanham-Boulder-New York-London 2016, s. 207-232. Hlebowicz J., Licealiści w karnawale „Solidarności . Powstanie, działalność i znaczenie Ruchu Młodzieży Szkolnej, [w:] Życie na przekór. Młodzieżowa kontestacja systemu w ostatniej dekadzie PRL (1980-1989) - Nowe tropy i pytania badawcze, pod red. B. Noszczaka, Warszawa 2016, s. 45-56. Hoffmann B., Narkotyki w kulturze młodzieżowej, Kraków2014. Hoffmann B., Satanizm polski - mit czy rzeczywistość, Warszawa 1991. Homek. Pismo Ruchu Społeczeństwa Alternatywnego 1983-1990, pod red. G. Berendta, K. Brzechczyna, Z. Stybeli i J. Waluszko, Gdańsk 2013. Horschig Μ., In der DDR hates nie Punks gegeben, [w:] Wir wollen immer artig sein, pod red. R. Galenzy i H. Havemeistera, Berlin 1999, s. 17-40. Hrynkiewicz J., Polski Klub Ekologiczny jako ruch społeczny, [w:] Ruchy i organizacje ekołogiczne w Połsce, pod red. P. Czajkowskiego, Warszawa 1990, s. 44-64. Hrynkiewicz J., Ziełoni. Studia nad ruchem ekologicznym w Polsce 1980-1989, Warsza wa 1990. Idzikowska-Czubaj A., Funkcje kulturowe i historyczne polskiego rocka, Poznań 2006. Idzikowska-Czubaj A., Polska muzyka rockowa jako wentyl bezpieczeństwa, [w:] Twórcy na służbie. W służbie twórczości, pod red. S.
Ligierskiego, Warszawa 2013, s. 174-203. Idzikowska-Czubaj A., Rock wPRL-u. O paradoksach współistnienia, Poznań 2011. Ifjúság és szórakozás Szöveggyűjtemény Klubvezetők Kiskönyvtára 25, pod red. G. Porosa i L. Thomy, Budapest 1983. Iliński LM., Młodzież radziecka w dobie przebudowy, „Polska Młodzież” 1987, nr 2, s. 148-154. Illés L, Nemzedékek, kłitek, ciklusok Közgazdasági és Jogi Könyvkiadó, Budapest 1991. Isakowicz-Zaleski T., Księża wobec bezpieki, Kraków 2007. Janicki Μ., Pęczak Μ., Polska siła. Skini, narodowcy, chuligani, Warszawa 1994. Janik L., Rock jako przedmiot zainteresowania młodzieży. Muzyka młodzieżowa w Polsce, „Kultura i Społeczeństwo” 1983, nr 2, s. 127-140. Janjatović P., Ilustrovaná YU rock enciklopedija 1960-1997, Belgrad 1998. Jankowski K., Hipisi. Wposzukiwaniu ziemi obiecanej, Warszawa 2003. Jarosz Μ., Samozniszczenie, samobójstwo, alkoholizm, narkomania, Warszawa 1980. Jaskułowski T., Ostatnie miesiąceNRD, Wrocław2010. Jaskulowski T., Pokojowa rewolucja w Niemieckiej Republice Demokratycznej w latach 1989-1990. Geneza - przebieg - efekty, Wrocław 2007. Jaskułowski T., Szpiedzy tacy jak wy. Wywiadowcza (nie)codzienność kontaktów między PRL i NRD 1970-1990, Warszawa 2015. Jaskułowski T., Władza i opozycja w NRD 1949-1988. Próba zarysu, Berlin-Warszawa 2006.
Bibliografia 329 Jaskułowski T., Władza i opozycja wNRD 1949-1988. Próba zarysu, Wrocław 2007. Jawłowska A., Drogi kontrkultury, Warszawa 1975. Jawłowska A., Kontestacja i jej tło społeczno-kulturowe, „Studia Pedagogiczne” 1974, t. 30, s. 83-98. Jawłowska A., Więcej niż teatr, Warszawa 1988. J awo rska A., Pomarańczowa Alternatywa w bezdebitowejprasie studenckiej, we wspomnie niach i w drukach ulotnych lat osiemdziesiątych XX wieku, Toruń 2012. Jaźwiński P., Międzynarodowe Towarzystwo Świadomości Kryszny (Iskcon) w Europie Środkowej i Wschodniej w latach 1970-1998. Zarys monografii, Kraków bdw. Jaźwiński P., Międzynarodowe Towarzystwo Świadomości Kryszny w regionie gdańskim w latach 1984-1996, [w:] Nierzymskokatolickie Kościoły i grupy wyznaniowe w Gdań sku w latach 194S-199S oraz ich wkład w rozwój regionu gdańskiego, pod red. W. Pałubickiego, Koszalin 1998, s. 85-103. „Jesteście naszą wielką szansą . Młodzież na rozstajach komunizmu 1944-1989, pod red. P. Ceranka i S. Stępnia, Warszawa 2009. Jeziński Μ., Muzyka popularna jako wehikuł ideologiczny, Toruń 2011. Jędrzejewski Μ., Czciciele szatana. Jarocin 86, „Okolice. Miesięcznik społeczno-literacki” 1987, nr 3, s. 54-65. Jugendkulturelle Moden. Von Hippie bis HipHop, pod red. D. Schmidt, Baltmanns weiler 2003. Jundo-Kaliszewska B., Zakładnicy historii. Mniejszość polska w postradzieckiej Litwie, Łódź 2019. Junes T., Student Politics in Communist Poland. Generations of Consent and Dissent, Lan ham-Boulder-New York-London 2015. Kalinowski Μ., Sataniści, rastafarianie, skini i inni, „Opieka, Wychowanie, Terapia” 1990, nr
1-2, s. 57-61. Kasprzycki R., Dekada buntu. Punk w Polsce i krajach sąsiednich w latach 1977-1989, Kraków 2013. Kästner S., Hippiemode, [w:] Jugendkulturelle Moden. Von Hippie bis HipHop, pod red. D. Schmidt, Baltmannsweiler 2003, s. 1-16. Kenney P., A Carnival ofRevolution. Central Europe 1989, Princeton 2002. Kenney P., Rewolucyjny karnawał. Europa Środkowa 1989, Wroclaw 2005. Kietliński Μ., Niezależny ruch młodzieżowy na Białostocczyźnie w latach 1980-1989, Białystok 2005. Kmeť N., Przemyt literatury religijnej z Polski na Słowację, [w:] Między przy musową przy jaźnią a prawdziwą solidarnością. Czesi-Polacy-Słowacy 1938/1939-1945-1989, cz. II, pod red. P. Blažka, P. Jaworskiego i Ł. Kamińskiego, Warszawa 2009, s. 240-245. Kmiecik-Jusięga K., Szpaku. Metody pracy księdza Andrzeja Szpaka z Młodzieżą Róż nych Dróg, Kraków 2013. Knapik J., Pionýr družstevníkem? Pionýrská zemědělská hospodářství v letech 1959-1964, „Soudobé Dějiny” 2020, nr 1, s. 58-99. Kobus A., Czechosłowacja wobec narodzin, rozwoju i delegalizacji „Solidarności (19801982), Toruń 2006. Kobus A., Karta 77. Przebudzenie, [w:] Europa Środkowo-Wschodnia wXIXіXX wieku, pod red. E. Wiśniewskiego, Łódź 2005, s. 139-147.
330 Bibliografia Kobus A., My i Oni. Opozycja polityczna w PRL wobec analogicznych ugrupowań demo kratycznych w Europie Środkowo-Wschodniej w latach 80. XX wieku. Kontakty, współ praca, podobieństwa, Łódź 2012. Kobus A., Niezależne kontakty polsko-czechosłowackie w schyłkowej dekadzie systemu jał tańskiego, Piotrków Trybunalski 2008. Kobus A., „Rebelia piłzneńska 1953 r., „Dzieje Najnowsze” 2000, nr 3, s. 181-189. Kohler T, Einmał Varna und Zurück. Tramp nach Osten, [w:] Bye Bye, Lübben City. Bluesfreaks, Tramps und Hippies in der DDR, pod red. Μ. Rauhuta i T. Kochana, Ber lin 2004, s. 296-304. Konarski L., Rudnicki В., Podkultura żołnierska, Warszawa 1994. Končelík J., Dva tisíce slov: zrod a důsledky nečekaně vlivného provolání, „Soudobé ději ny” 2008, nr 3-4, s. 485-544. Kontestacja młodzieżowa. Moda czy poszukiwanie alternatywnego stylu życia, pod red. J. Bogusza, Warszawa 1987. Kornak Μ., Brunatna księga 1987-2009, Warszawa 2009. Kosicki Μ., Ostra toksyczność trójchloroetylenu, „Archiwum Medycyny Sądowej i Kry minologii” 1972, nr 2, s. 233-238. Kosicki Μ., Skórniewski J., Wziewne śmiertelne zatrucie trójchloroetylenem, „Archi wum Medycyny Sądowej i Kryminologii” 1971, nr 1, s. 73-84. Kosiński K., Nastolatki 81. Świadomość młodzieży w epoce „Solidarności , Warsza wa 2002. Kościół katołicki w czasach komunistycznej dyktatury, t. 3, pod red. J. Szczepaniaka i Μ. La soty, Kraków 2010. Kowalczyk A., Negativ und dekadent. Ostberłiner Punk Erinnerungen, Berlin 2001. Kowalczyk A., Punk in Pankow. Stasi - „Sieg : 16-jährige Pazifistin verhaftet, Berlin 1996. Kowalski
L., Kryptonim „Dunaj . Udział wojsk polskich w interwencji zbrojnej w Czecho słowacji w 1968 r., Warszawa 1992. Król J., Jak Dawid z Goliatem. Antysystemoweformy oporu licealistów w Szczecinie (19801989) - najważniejsze ustalenia i postulaty badawcze, [w:] Życie na przekór. Młodzie żowa kontestacja systemu w ostatniej dekadzie PRL (1980-1989) - Nowe tropy i pyta nia badawcze, pod red. B. Noszczaka, Warszawa 2016, s. 73-84. Kruczkiewicz A., Ruch anarchistyczny w Połsce. Program i działałność 1983-1997, Mie lec 1997. Krupiecka Μ., Formacyjny wpływ duszpasterstw na antysystemowe postawy młodzieży w latach osiemdziesiątych. Rekonesans badawczy, [w:] Życie na przekór. Młodzieżowa kontestacja systemu w ostatniej dekadzie PRL (1980-1989) - Nowe tropy i pytania badawcze, pod red. B. Noszczaka, Warszawa 2016, s. 352-356. Křížková M.R., Kniha víry, naděje a lásky, Praha 1996. Kubiak A.E., Delicje i lewa ręka Kryszny. Kreacja i ewolucja ruchu Hare Kryszna w Polsce, Warszawa 1997. Kuczyński A., Szczepka K., Społeczne uwarunkowania ałkoholizmu i toksykomanii, „Problemy Rodziny” 1974, nr 5, s. 45-50. Kulesza P., Muzyczna i piśmiennicza twórczość antychrześcijańska w połskiej kulturze punk i jej krytyka, Wrocław 2011. Kultura rocka. Słowa - dźwięk - performance, cl. 2, Toruń 2016.
Bibliografia 331 Kultura w procesie zmiany: z badań nad kulturą w Polsce lat dziewięćdziesiątych, pod red. A. Jawłowskiej i G. Woronieckiej, Olsztyn 2003. Kuncewicz D., Kontrowersyjne grupy religijne. Psychologiczne aspekty przynależności, Ty chy 2015. Kupiecki R., Siła i solidarność. Strategia NATO 1949-1989, Warszawa 2009. KurekJ., SBB a PRL, [w:] W kręgu kultury PRL. Muzyka, rodzaje i style, pod red. K. Bit tner i D. Skotarczak, Poznań 2017, s. 309-316. Kurlansky Μ., 1968: The Year that Rocked the World, New York 2005. Kwapis R., Praska Wiosna, Toruń 2004. Lehmann H.G., Deutschland-Chronik 1945 bis 1995, Bonn 1996. Leiserowitz R., Unerkannt durch Freundesland. Subversiv reisen mit Transitvisa, [w:] Bye Bye, Lübben City. Bluesfreaks, Tramps und Hippies in der DDR, pod red. Μ. Rauhuta i T. Kochana, Berlin 2004, s. 134-142. Lenart В., Etos kontestujących ruchów młodzieżowych hippies i punk w latach osiemdzie siątych w Polsce. Analiza porównawcza, „Kultura i Społeczeństwo” 1993, t. XXXVII, nr 3, s. 191-204. Lenartowicz A., Styl życia w ruchu Swiatło-Życie, [w:] Styl życia i uczestnictwo w kultu rze. Materiały z konferencji w Łucznicy 9-11 X1986 r., t. 2, pod red. W. Pielasińskiej, Warszawa 1989, s. 188-192. Lesiakowski K., Perzyna P., Toborek T., Jarocin w obiektywie bezpieki, Warszawa 2004. Lewandowski J., Estonia, Warszawa 2001. Lewandowski Μ., Gawlikowski Μ., Gaz na ulicach. KPN w Krakowie. Stan wojenny 1981-1982,1.1, Kraków 2011. Lewenstein B., Melchior Μ., Anomia, wspólnota, autonomia - wokół badań nad ru chem oazowym, „Kultura i Społeczeństwo” 1988, nr 3, s.
155-156. Lewenstein B., Melchior Μ., Wspólnoty oazowe, [w:] Spontaniczna kultura młodzie żowa. Wybrane zjawiska, pod red. J. Wertensteina-Żuławskiego i Μ. Pęczaka, Wro cław 1991, s. 116-125. Libionka D., Ruch młodzieżowy w PRL, „Biuletyn IPN” 2001, nr 10, s. 23-30. Liebing Y., All you need is beat. Jugendsubkultur in Leipzig 1957-1968, Leipzig 2005. Litwińska Μ., Międzynarodowa Konferencja Praw Człowieka, Kraków-Mistrzejowice (25-28 VIII 1988), [w:] Kościół katolicki w czasach komunistycznej dyktatury, t. 3, pod red. J. Szczepaniaka i Μ. Lasoty, Kraków 2010, s. 243-270. Löser C., Lethargie im Textilkaufhaus. Szene Karl-Marx-Stadt, [w:] Wir wollen immer ar tig sein... Punk, NewWave, HipHop und Independent - Szene in der 1980-1990, pod red. R. Galenzy i H. Havemeistera, Berlin 2005, s. 285-299. Ławski A.M., Jazz Jamboree 75. Międzynarodowy Festiwal Jazzowy, Warszawa 2326 października 1975, Warszawa 1975. Machovec Μ., Charta 77 a underground, [w:] Charta 77. Od obhajoby lidskýchpráv k de mokratické revoluci. 1977-1989. Sborník z konference k. 30. výročí Charty 77. Praha, 21.-23. března 2007. Charter 77: From the Assertion of Human Rights to a Democratic Revolution, 1977-89. The proceedings of the conference to mark the 30th anniversary of Charter 77. Prague, 21-23 March 2007, pod red. Μ. Devátý, J. Suka i O. Tůmy, Praha bdw, s. 195-212. Magala S., Od hunwejbinów do dyskoteki?, Warszawa 1987.
332 Bibliografia Mählert U., FDJ1946-1989, Erfurt 2001. Mahlert U., Krótka historia NRD, Wrocław 2007. Małkiewicz A., Pierwszy znak solidarności: polskie odgłosy powstania ludowego w NRD w 1953 r., Wrocław 1998. Manfred O., Wenzke G., Punks, Heavys, Skinheads, Grufties - informelle Gruppen in der DDR, [w:] fugend 92. Die neuen Länder: Rückblick und Perspektiven, t. 3, Opladen 1992, s. 193-196. Mann K., Punkmode, [w:] Jugendkulturelle Moden. Von Hippie bis HipHop, pod red. D. Schmidt, Baltmannsweiler 2003, s. 33-48. Mannová E., Prehľad vývoja spolkového hnutia z aspektu formovania občianskej společno sti, Bratislava 1991. Marchlewski W, Fala, [ACAPELLA] 1987. Marchlewski W, Grupy subkulturowe młodzieży. Próba systematyzacji w oparciu o różni ce w ubiorze, sposobie zachowania oraz wyznawane ideały, [w:] Style życia i uczestnic two w kulturze. Materiały z konferencji w Łucznicy 9-11X1986 r, pod red. W. Pielasińskiej, Warszawa 1989, s. 162-187. Marchlewski W, Pomarańczowa Alternatywa: dokumentacja wybranych działań, [w:] Spontaniczna kultura młodzieżowa. Wybrane zjawiska, pod red. J. Wertensteina-Żuławskiego i Μ. Pęczaka, Wrocław 1991, s. 162-187. Marciniak Μ., Transnational Punk Communities in Poland: From Nihilism to Nothing outside Punk, Lanham-Boulder-New York-London 2015. Marples D.R., Historia ZSRR. Od rewolucji do rozpadu, Wrocław 2006. Materski W, Gruzja, Warszawa 2010. Matkowska E., System. Obywatel NRDpod nadzorem tajnych służb, Kraków 2003. Matyukhina A., W sowieckim Lwowie. Życie codzienne miasta w łatach 1944-1990, Kra ków 2000. Michalak R., „Na drugim planie .
Nierzymskokatolickie Kościoły i związki wyznaniowe na obrzeżach głównego nurtu połityki wyznaniowej PRL, „Studia Zachodnie” 2014, t. 16, s. 153-176. Michałowski S., Współpraca ekologiczna w Europie, Warszawa 1990. Michela Μ., Lomíček J., Sima К., Dálej něco! České a slovenskéfanziny a budování alternativních scen, Praha 2021. Miedwiediew R., Chruszczów. Biografia polityczna, Warszawa 1990. Między autonomią a kontrolą: studia i szkice, pod red. A. Kojdera i J. Kwaśniewskiego, Warszawa 1992. Mikloško F., Nebudete ich moct rozvrátit. Z osudov katolíckej cirkvi na Slovensku v rokoch 1943-1989, Bratislava 1991. Mikołejko A., Satanizm młodzieżowy w Polsce, „Wychowanie Obywatelskie” 1988, nr 3, s. 169-176. Misztal B., Grupy rówieśnicze młodzieży, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1974. Modzelewski W, Pacyfizm w Polsce, Warszawa 1996. Mohr T., Burning Down The Haus: Punk Rock Revolution and the Fall of The Berlin Wall, London 2019. Molnár L, W Polsce nas kochają, [w:] Węgierski łącznik, pod red. P. Cebuli i G. Górnego, Warszawa 2008, s. 213-232.
Bibliografia 333 Multan W., Wizje bezpieczeństwa europejskiego, Warszawa 1997. Muszyński J., Anarchizm. Rzecz o nieziszczałnej wolności, Warszawa 1982. Muszyński WJ., Błękitna Dywizja. Ochotnicy hiszpańscy na froncie wschodnim 19411945, Warszawa 2002. Muzyczuk D., Odcienie niezależności, [w:] Notatki z podziemia. Sztuka i muzyka alter natywna w Europie Wschodniej 1968-1994. Notes from the Underground. Art and Al ternative Music in Eastern Europe 1968-1994, pod red. D. Crowleya i D. Muzyczuka, Łódź 2016, s. 27-74. Müller T., Git-ludzie, [w:] Młodzieżowe podkultury, Warszawa 1987, s. 96-158. Müller T., Młodzieżowe podkultury, Warszawa 1987. Müller-Enbergs H., Teller Günther, [w:] Wer war wer in der DDR?, cz. II, Berlin 2010, s. 1305-1306. Neubert E., Geschichte der Opposition In der DDR 1949 1989, Bonn 1997. Nierzymskokatolickie Kościoły i grupy wyznaniowe w Gdańsku w łatach 1945-1995 oraz ich wkład w rozwój regionu gdańskiego, pod red. W. Pałubickiego, Koszalin 1998. Niezależny ruch młodzieżowy w Polsce po drugiej wojnie światowej (1945-2001), pod red. R. Sudzińskiego, Toruń 2005. Niezależny ruch pokojowy w ZSRR, [Biblioteka WiP] 1989. Notatki z podziemia. Sztuka i muzyka alternatywna w Europie Wschodniej 1968-1994. No tesfrom the Underground. Art and Alternative Music in Eastern Europe 1968-1994, pod red. D. Crowleya i D. Muzyczuka, Łódź 2016. November 1989 na Slovensku. Súvislosti, predpoklady a dôsledky, pod red. J. Peška i S. Szomolányia, Bratislava 1999. Nowicka J., Egierszdorf I., Współpraca międzynarodowa w dziedzinie zwalczania nar komanii, „Farmacja Polska”
1973, nr 4, s. 341-345. Olschowsky B., Stosunki państwowe pomiędzy NRD i PRL w latach 1949-1990, [w:] Przyjaźń nakazana? Stosunki między NRD i Polską w latach 1949-1990, pod red. B. Kerskiego, A. Kotuli i K. Wóycickiego, Szczecin 2003, s. 45-66. Ostrůvky svobody. Kulturní a občanské aktivity mladé generace v 80. letech v Československu, pod red. Μ. Vanka, Praha 2002. O táhal Μ., Normalizace 1969-1989. Příspěvek ke stavu bádání, Praha 2002. Otáhal Μ., Opozice, moc, společnost 1969-1989. Příspěvek к dějinám „normalizace”, Praha 1994. Otáhal Μ., Opoziční proudy v české společnosti 1969-1989, Praha 2011. Otáhal Μ., Vaněk Μ., Sto studentských revolucí. Studenti v období pádu komunismu. Životopisná vyprávění, Praha 1999. Paleczny T., Kontestacja młodzieżowa jako forma nieposłuszeństwa obywatelskiego, [w:] Życie na przekór. Młodzieżowa kontestacja systemu w ostatniej dekadzie PRL (19801989) - Nowe tropy i pytania badawcze, pod red. B. Noszczaka, Warszawa 2016, s. 17-42. Pastusiak L., Polska a wyzwania globalne, [w:] Społeczność międzynarodowa wobec pro blemów globalnych. Materiały VI Krajowej Konferencji Zakładów Stosunków Między narodowych Szkół Wyższych (Kazimierz Dołny, 16-19 grudnia 1987 r.), pod red. ZJ. Pietrasia i Μ. Pietrasia, Lublin-Warszawa 1989, s. 213-224. Patologia społeczna wśród młodzieży, pod red. Μ. Majewskiego, Kraków 1985.
334 Bibliografia Paulukiewicz T., Punkowcy i okularnicy, [w:] Polityczny protest? Artystyczna kontesta cja. Pokolenie 80, Rzeszów 2012, s. 111-123. Peleckis Μ., Lietuvos rokas. Ištakos it raida, Vilnius 2011. Pelikan J., Vo j tě cho vsky О., Na konci cesty. Československo-jugoslávské vztahy ve druhé polovině 80. let, „Slovanskýpřehled” 2020, nr 1, s. 31-88. Pelka A., Jugendmode und Politik in der DDR und in Polen. Eine vergleichende Analyse 1968-1989, Osnabrück 2008. Pernas J., Dělnické demonstrace v Brně v roce 1951, „Soudobé Dějiny” 1996, որ 1, s. 29-41. Pešek J., Tajná církev, [w:] Tematická příručka к československým dějinám 1948-1949, pod red. J. Kociana, Praha 2019, s. 592-593. Petrowa J., Identyfikacja i procesy strukturyzacji w nieformalnych grupach młodzieży, [w:] Kontestacja młodzieżowa. Moda czy poszukiwanie alternatywnego stylu życia? I semi narium polsko-bułgarskie, Warszawa 1987, s. 63-80. Pęczak Μ., Mały słownik subkułtur młodzieżowych, Warszawa 1992. Pęczak Μ., Pomarańczowi - absurd, parodia ipołska codzienność, [w:] Spontaniczna kul tura młodzieżowa. Wybrane zjawiska, pod red. J. Wertensteina-Żuławskiego i Μ. Pęczaka, Wroclaw 1991, s. 188-197. Pęczak Μ., Subkultury w PRL. Opór, kreacja, imitacja, Warszawa 2013. Pietraś Μ., Bezpieczeństwo ekologiczne w Europie: studium politologiczne, Lublin 1996. Pietraś Μ., Udział państw Europy Wschodniej w europejskiej współpracy ekologicznej, „Sprawy Międzynarodowe” 1990, nr 4, s. 7-24. Piotrowski P., Awangarda w cieniu Jałty. Sztuka w Europie Środkowo-Wschodniej w latach 1945-1989, Poznań 2005. Piotrowski P.,
Subkultury młodzieżowe. Aspekty psychologiczne, Warszawa 2003. Piotrowski P., Szałikowcy. O zachowanich dewiacyjnych kibiców sportowych, Toruń 2000. Polacy i Niemcy przeciwko komunistycznej dyktaturze. Polen und Deutsche gegen die kommunistiche Diktatur, oprać. J. Szarek, E. Neubert і Μ. Pieper, Kraków 2004. Poliszczuk J., Hryćko Czubaj i lwowski underground lat sześćdziesiątych i siedemdzie siątych XX wieku, [w:] Drogi do wolności w kulturze Europy Środkowej i Wschodniej 1956-2006: zbiór materiałów z konferencji 5-7 listopada 2006 roku w Wyższej Szko le Zawodowej „Kadra dla Europy” w Poznaniu, pod red. B. Bakuly i Μ. Talarczyk-Gubały, Poznań 2007, s. 137-146. Polityczny protest? Artystyczna kontestacja. Pokolenie 80, Rzeszów 2012. Pollack D., Kirche in der Organisationsgesellschaft. Zum Wandel der gesellschaftlichen Lage der evangelischen Kirchen in der DDR, Stuttgart-Berlin 1994. Polski przełom polityczny 1989. Między totalitaryzmem a demokracją. Materiały z sympo zjum politologicznego, pod red. A. Jabłońskiego i A. Antoszewskiego, Wrocław 1990. Pospíšil F., Blažek P., „Vraťte nám vlasy!”: první manicky, vlasatci a hippies v komunistic kém Československu; studie a edice dokumentů, Praha 2010. Preissler P., Heavy Metal-Mode, [w:] Jugendkulturelle Moden. Von Hippie bis HipHop, pod red. D. Schmidt, Baltmannsweiler 2003, s. 49-62. Prejs B., Subkultury młodzieżowe. Buninie przemija, Katowice 2010. Preuß T., Stasi, Spaß und E-Gitarren. Die Geschichte der Berliner Punkband Namenlos, [w:] Wir wollen immer artig sein... Punk, New Wave, HipHop und Independent-Szene in der
1980-1990, pod red. R. Galenzy i H. Havemeistera, Berlin 2005, s. 71-89.
Bibliografia 335 Przyjaźń nakazana? Stosunki między NRD i Polską w latach 1949-1990, pod red. B. Kerskiego, A. Kotuli, K. Ruchniewicza i K. Wóycickiego, Wrocław 2009. Punk rock a hardcore v Československu před rokem 1989. Kytary a řev aneb Co bylo za zdí, bmw2010. Quilty J., Dickins L., Anderson P., Martin B., Capital Defense: Social Defense for Canberra, Canberra 1986. Rácz J., Ifjúsági (szub)kultúrák, intézmények, devinciák, Budapest 1998. Rácz J., Ifjúsági szubkultúrák, [w:] Rendszerváltozás és ifjúság, pod red. F. Gazsó i I. Stumpfa, Budapest 1992, s. 97-108. Radecka A., O hippizmie nie tylko dla rodziców, [w:] Życie w drodze. Antologia poezji hipisowskiej, pod red. A. Nawrockiego, Warszawa 1986. Rauhut Μ., Beat in der Grauzone. DDR-Rock 1964-1972. Politik und Alltag, Berlin 1993. Rauhut Μ., Rock in der DDR 1964 bis 1989, Bonn 2002. Rendszerváltozás és ifjúság, pod red. F Gazsó і I. Stumpfa, Budapest 1992. Riabczuk Μ., Paralelný świat: ukraińska „kultura alternatywna we Lwowie w okresie póź nego komunizmu, [w:] Drogi do wolności w kulturze Europy Środkowej i Wschodniej 1956-2006: zbiór materiałów z konferencji 5-7 listopada 2006 roku w Wyższej Szko le Zawodowej „Kadra dla Europy” w Poznaniu, pod red. B. Bakuły i Μ. Talarczyk-Gubały, Poznań 2007, s. 128-136. Risch W.J., Only Rock n’Roll ? Rock Music, Hippies and Urban Identities in Lviv and Wro cław, 1965-1980, [w:] Youth and Rock in the Soviet Bloc. Youth Cultures, Music, and the State in Russia and Eastern Europe, pod red. WJ. Rischa, Lanham-Boulder-New York-London 2015, s. 81-100. Rock! fugend und Musik in
Deutschland, Berlin 2005. Rombes N., A Cultural Dictionary of Punk 1974-1982, New York-London 2009. Rosja XX wiek. Od utopii komunistycznej do rzeczywistości globalistycznej, pod red. J. Zołotowskiego, Kraków 2004. Ruch Społeczeństwa Alternatywnego 1983-1991, pod red. D. Kaczmarka, Poznań 2009. Ruch Wolność i Pokój w relacjach międzynarodowych (1985-1990). Materiały z konferen cji pt. „Bezpieczeństwo i Tożsamość (Warszawa 7-8 października 2011 r.), pod red. Μ. Maszkiewicza i D. Zalewskiego, Warszawa 2012. Ruchy i organizacje ekologiczne w Polsce, pod red. P. Czajkowskiego, Warszawa 1990. Rumpf W, Music in the Air: AFN, BFBS, Ő3, Radio Luxemburg und die Radiokultur in Deutschland, Berlin 2007. Ruszkowski J., Kościół ewangełicki w NRD. Geneza i rozwój aktywności opozycyjnej w la tach 1971-1989,Poznań 1995. Sadowska J., Sercem i myślą związani z Partią. ZwiązekMłodzieży Socjalistycznej (19571976), Warszawa 2010. Sadowska J., Znaczenie polityczne Związku Młodzieży Socjalistycznej (1957-1976). Za łożenia i rzeczywistość, [w:] „Jesteście naszą wielką szansą . Młodzież na rozstajach ko munizmu 1944-1989, pod red. P. Ceranki i S. Stępnia, Warszawa 2009, s. 148-156. Sakowicz E., Religie niechrześcijańskie w Polsce, Lublin 2009. Schmidt Ch., Schreibblockaden und Mauersprünge. Punk-Fanzines Ost-West, [w:] Wir wollen immer artig sein... Punk, New Wave, HipHop, Independent - Szene in der DDR 1980-1990, pod red. R. Galenzy i H. Havemeistera, Berlin 2005, s. 472-489.
336 Bibliografia Shahan C., Punk Rock and German Crisis: Adaptation and Resistance after 1977, New York 2013. Sipowicz К., Hipisi wPRL-u, Warszawa 2008. Slavnik Slovenského Jazyka, t. 3, Bratislava 1963. Słownik biograficzny Europy Środkowo-Wschodniej XX wieku, pod red. W. Roszkowskiego i J. Kofmana, Warszawa 2004. Słownik dysydentów. Czołowe postacie ruchów opozycyjnych w krajach komunistycznych w łatach 1956-1989,1.1-2, Warszawa 2007. Smarzyński H., Narkomania wśród młodzieży: hipisi, Kraków 1974. Smółka-Gnauck A., Między wolnością a pokojem. Zarys historii Ruchu „Wolność i Po kój”, Warszawa 2012. Solarz J., Wiking 1941-1945, Warszawa 2003. S olarz R., Alternatywne grupy ekologiczne w systemie politycznym PRL, [w:] Polski prze łom połityczny 1989. Między totalitaryzmem a demokracją. Materiały z sympozjum politołogicznego, pod red. A. Jabłońskiego i A. Antoszewskiego, Wrocław 1990, s. 114-128. Sołtysik T., Młodzież o podkulturach, Bydgoszcz 1993. Społeczność międzynarodowa wobec problemów globalnych. Materiały VI Krajowej Konfierencji Zakładów Stosunków Międzynarodowych Szkół Wyższych (Kazimierz Dolny, 16-19 grudnia 1987 r.), pod red. ZJ. Pietrasia i Μ. Pietrasia, Lublin-Warszawa 1989. Spontaniczna kułtura młodzieżowa. Wybrane zjawiska, pod red. J. Wertensteina-Żuław skiego i Μ. Pęczaka, Wrocław 1991. Sterling Ch.H., Keith M.C., IheMuseum ofBroadcast Communications Encyclopedia of Radio, New York-London 2004. Styl życia i uczestnictwo w kulturze. Materiały z konferencji w Łucznicy 9-11 X1986 r., t. 2, pod red. W. Pielasińskiej, Warszawa 1989. Subkultura młodzieżowa i
żołnierska, pod red. D. Kocięckiej, Warszawa 1995. Subkultury młodzieżowe wczoraj i dziś, pod red. Μ. Filipiaka, Tyczyn 2001. Suri J., Power and Protest. Global Revolution and the Rise of Détente, Cambridge-Lon don 2003. Sychowicz K., Środowisko młodzieżowe województwa białostockiego i suwalskiego wobec wydarzeń politycznych w Polsce w latach 1983-1989, [w:] Życie na przekór. Młodzie żowa kontestacja systemu w ostatniej dekadzie PRL (1980-1989) - Nowe tropy i pyta nia badawcze, pod red. B. Noszczaka, Warszawa 2016, s. 135-152. Szczepanowicz Μ., Kurierzy słowa Bożego, Kraków 2007. Szomolányi S., Prehistoria, zrod a rola aktéra novembra’89 - VPN, [w:] Verejnosťproti nási liu 1989-1991. Svedectvá a dokumenty, pod red. I. Antalová, Bratislava 1998, s. 13-21. S zumilo Μ., Tajni księża. Historia nielegalnego pobytu słowackich werbistów w Polsce w la tach 1957-1964, Warszawa 2022. Szweda-Lewandowska Z., Baby boomers and generation Y - The perspective ofold age, „Polityka Społeczna” 2014, որ 1, s. 14-17. Szybieka Z., Historia Białorusi: 1795-2000, t. 2, Lublin 2002. Szymańczak Μ., Grupy alternatywne Polski lat osiemdziesiątych. Propozycja typologii, „Kultura i Społeczeństwo” 1986, nr 3, s. 145-152.
Bibliografia 337 Szymańczak Μ., Grupy alternatywne Polski lat osiemdziesiątych. Próba typologii, [w:] Kontestacja młodzieżowa. Moda czy poszukiwanie alternatywnego stylu życia? I semi narium polsko-bułgarskie, Warszawa 1987, s. 103-114. Śliwińska A., Subkułtury młodzieżowe. Wybór literatury z lat 1980-1994, Opole 1994. Świda-Ziemba H., Młodzież PRL. Portrety pokołeń w kontekście historii, Kraków 2010. Święcicki Μ., Jazz, rytmXXwieku, Kraków 1971. Šimulčík J., Cas svitania. Sviečková manifestácia - 25. marec 1988, Prešov 1998. SimulčíkJ., Generácia nádeje. Małe kresťanské společenstva 1969-1989, Bratislava 2021. Šimulčík J., Katolícka cirkev a nežná revolúcia 1989, Prešov 1999. SimulčíkJ., Svetlo z podziemia. Z kroniky katolíckeho samizdatu 1969-1989, Pre šov 1997. SimulčíkJ., Zápas o nádej. Z kroniky tajných kňazov 1969-1989, Prešov 2000. Tarnavskyi V., Dzieci swoich czasów. Ruchy młodzieżowe w Rosji a zmiany kulturowe po upadku ZSRR, Warszawa 2007. Tekieli R., Ruch alternatywny lat osiemdziesiątych oczami świadka, [w:] Życie naprzekór. Młodzieżowa kontestacja systemu w ostatniej dekadzie PRL (1980-1989) - Nowe tro py i pytania badawcze, pod red. B. Noszczaka, Warszawa 2016, s. 155-164. Tematická příručka к československým dějinám 1948-1949, red. J. Kociana, Praha 2019. Tokarski S., Jogíni i wspólnoty. Nowoczesna recepcja hinduizmu, Wrocław 1987. Tokarski S., Orienti subkułtury, Warszawa 1996. Tokarski S., Tradycje Azji w nowych religiach świata, [w:] Dylematy przeszłości i współ czesności, pod red. I. Grabowskiej-Lipińskiej, Warszawa 1993, s. 73-82. Tokarski S.,
Wędrówka bogów: religie pozaeuropejskie w konfrontacjach kulturowych, War szawa 1993. Tomaszewski J., Czechy i Słowacja, Warszawa 2006. Tracz B., Długowłosi „pątnicy . Złot hipisów na Jasnej Górze w roku 1971, „Biuletyn IPN” 2010, nr 3, s. 76-80. Tracz B., Hippiesi, kudłacze, chwasty. Hipisi w Połsce w latach 1967-1975, Katowice-Kraków2014. Tracz B., Hipisi na obszarze województwa katowickiego (do połowy łat siedemdziesiątych), „Szkice Archiwalno-Historyczne” 2011, nr 7, s. 109-122. Trapszyc A., Peace, love and freedom. Hipisowskie tony w polskiej muzyce rozrywkowej przełomu lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych, [w:] W kręgu kultury PRL. Muzyka, rodzaje i style, pod red. K. Bittner i D. Skotarczak, Poznań 2017, s. 271-286. Twórcy na służbie. W służbie twórczości, pod red. S. Ligierskiego, Warszawa 2013. Ułasiuk F., Nieformalne ruchy młodzieżowe, Warszawa 1993. Usenko К., Oczami radzieckiej zabawki. Antologia radzieckiego i rosyjskiego undergroundu, Wołowiec 2012. Vaněk Μ., Ekologická hnutí v Československu, [w:] Tematická příručka к československým dějinám 1948-1949, red. J. Kociana, Praha 2019, s. 910-912. Vaněk Μ., Kytky v popelnici. Punk a nová vlna v Československu, [w:] Ostrůvky svobo dy. Kulturní a občanské aktivity mladé generace v 80. letech v Československu, pod red. Μ. Vanka, Praha 2002, s. 175-236. Vaněk Μ., Nedalo se tady dýchat. Ekologie v českých zemích v letách 1968-1989, Pra ha 1996.
338 Bibliografia Vaněk Μ., Zelené mládí. Ekologické aktivity mladé generace v osmdesátých letech, [w:] Ostrůvky svobody. Kulturní a občanské aktivity mladé generace v 80. letech v Českoslo vensku, pod red. Μ. Vanka, Praha 2002, s. 237-272. W kręgu kultury PRL. Muzyka, rodzaje i style, pod red. К. Bittner i D. Skotarczak, Po znań 2017. Walicka J., Sataniści. Czciciele szatana, Warszawa 1989 [przedruk], Waluszko J., Protesty przeciwko budowie elektrowni jądrowej Żarnowiec w latach 198S1990, Warszawa 2013. Wasiak P., Kontakty między artystami wizualnymi z Polski, Węgier, Czechosłowacji i NRD w latach 1970-1989, Warszawa 2019. Wąsowicz J., Niezależny ruch młodzieżowy w Gdańsku w latach 1981-1989, Gdańsk2012. Wer war wer in der DDR?, ez. II, Berlin 2010. Wertenstein-Żuławski J., Karnawał szarych łudzi: Jarocin 1980-1986, [w:] Sponta niczna kultura młodzieżowa. Wybrane zjawiska, pod red. J. Wertensteina-Żuławskiego i Μ. Pęczaka, Wrocław 1991, s. 217-229. Wertenstein-Żuławski J., Między nadzieją a rozpaczą, Warszawa 1993. Węgierski łącznik, pod red. P. Cebuli i G. Górnego, Warszawa 2008. Wierzbicki A., „Rosja dla Rosjan . Nacjonalizm rosyjski i etnopolityka, Warszawa 2018. Wierzbicki Μ., Ostatni bunt. Młodzieżowa opozycja polityczna u schyłku PRL 19801990. Fakty, konteksty, interpretacje, Lublin-Warszawa 2013. Wierzbicki Μ., Postawy członków ZMP wobec rzeczywistości epoki stalinizmu, [w:] „Je steście naszą wielką szansą . Młodzież na rozstajach komunizmu 1944-1989, pod red. P. Ceranka i S. Stępnia, Warszawa 2009, s. 48-78. Wierzbicki Μ., ZwiązekMłodzieży Polskiej i jego
członkowie, Warszawa 2006. Wiik E., Krucjata łysogłowych, Warszawa 1994. Winter F., Die Ostberliner Bluesmessen. Ein Insider-Bericht über sieben Jahre Lernprozess, [w:] Bye Bye, Lübben City. Bluesfreaks, Tramps und Hippies in der DDR, pod red. Μ. Rauhuta i T. Kochana, Berlin 2004, s. 154-171. Wir wollen immer artig sein... Punk, New Wave, HipHop, Independent - Szene in der DDR 1980-1990, pod red. R. Galenzy i H. Havemeistera, Berlin 2005. Wło darczyk B., Nie ma jednej Rosji, Kraków 2013. Wodarczyk A., Prorok Żywego Kościoła. Ks. Franciszek Blachnicki (1921-1987) - życie i działalność, Katowice 2008. Wojciechowski A., Czas smutku, czas nadziei. Sztuka niezależna lat osiemdziesiątych, Warszawa 1992. Wojtaszyn D., Kibice w socjalizmie. Trybuny piłkarskie w NRD - studium historycznospołeczne, Wrocław 2013. Wojtaszyn D., Recepcja polskiej muzyki rockowej w NRD, „Pamięć i Przyszłość” 2009, nr 3, s. 35-38. Wolle S., Der Traum von der Revolte. Die DDR 1968, Berlin 2008. Wolle S., Wspaniały świat dyktatury. Codzienność i władza w NRD 1971-1989, Warsza wa 2003. Wójcik J.W, Od hipisów do satanistów, Kraków 1992. Wójcik J.W, Podkultury młodzieżowe lat osiemdziesiątych (wybraneproblemy), Warsza wa 1989.
Bibliografia 339 Współpraca SB MSW PRL z KGB ZSRR w latach 1970-1990. Próba zarysu, pod red. Z. Nawrockiego, Warszawa 2013. Wyka A., Ruch ekologiczno-pokojowy „Wolę być - spojrzenie socjologa, [w:] Ruchy i orga nizacje ekologiczne w Polsce, pod red. P. Czajkowskiego, Warszawa 1990, s. 65-83. Yekelchyk S., Ukraina. Narodziny nowoczesnego narodu, Kraków 2009. Youth and Rock in the Soviet Bloc. Youth Cultures, Music, and the State in Russia and Eastern Europe, pod red. WJ. Rischa, Lanham-Boulder-New York-London 2015. Yurchak A., Everything Was Forever, Until It Was No More. The Last Soviet Generation, Princeton 2005. Zając J., Zięba R., Polska w stosunkach międzynarodowych 1945-1989, Toruń 2009. Zariczny P., Próby podejmowania dialogu między chrześcijańskimi grupami sprzeciwu i opozycjonistami z NRD i PRL do roku 1990, [w:] Przyjaźń nakazana? Stosunki mię dzy NRD i Polską w latach 1949-1990, pod red. B. Kerskiego, A. Kotuli, K. Ruchniewicza i K. Wóycickiego, Wrocław 2009, s. 189-202. Zdulski Μ., Skinheadzi a skrajna prawica w Republice czeskiej, [w:] M. Zdulski, I. Wrze sień, T. Zdulski, Ciernie miasta. Skinheadzi a ultraprawica w krajach Europy Środko wej, Jelenia Góra 2011, s. 69-104. Zdulski Μ., Wrzesień L, Zdulski T., Ciernie miasta. Skinheadzi a ultraprawica w kra jach Europy Środkowej, Jelenia Góra 2011. Zeitler B., Verbandliche Interessenvertretung und Mitgestaltung in den mittel- und osteu ropäischen Transformationsstaaten, Weisbaden 2011. Zieliński A., Obraz współczesnej narkomanii w Europie, [w:] Między autonomią a kon trolą: studia i szkice, pod red. A.
Kojdera i J. Kwaśniewskiego, Warszawa 1992, s. 155-170. Zieliński P., Scena rockowa w PRL. Historia, organizacja, znaczenie Wacszawa. 2005. Zubkowa E., Posliewojennoje sowietskoje obszcziestwo: politika i powsiedniewnost 19451953, Moskwa 2000. Związek Młodzieży Socjalistycznej 1957-1976. Bibliografia za lata 1956-1980, oprać. Z. Trendyj, J. Grajczyk i W. Horst, Warszawa 1988. Zwierzyniecki R., Dowód osobisty dziadka rezerwy, czyli moja przygoda z Ludowym Wojskiem Polskim, Kraków 2017. Zwoliński A., Wojna - wybrane zagadnienia, Kraków 2003. Życie codzienne w PRL (1956-1989), pod red. G. Miernika i S. Piątkowskiego, RadomStarachowice 2006. Życie na przekór. Młodzieżowa kontestacja systemu w ostatniej dekadzie PRL (1980-1989). Nowe tropy i pytania badawcze, pod red. B. Noszczaka, Warszawa 2016. Życie w drodze. Antologia poezji hipisowskiej, pod red. A. Nawrockiego, Warsza wa 1986. Кравчинский Μ., Музыкальные диверсанты, bmw 2016. Кушни А.И., Золотое подполье. Полная иллюстрированная энциклопедия рок-самиз дата. История. Антология. Библи-ография, Нижний Новгород 1994. Невская Т., Становление молодёжной рок-культуры в СССР в конце 50-х - начале 80-х годов XX века, „Известия Российского государственного педагогического университета им. А. И. Герцена” 2008, որ 77, s. 343-349.
340 Bibliografia Новітня історія України (1900-2000), pod red. С.В. Кульчицький, В.М. Литвин, А.Г. Слюсаренко, Київ 2002. Рух опору в Україні 1960-1990. Енциклопедичний довідник, pod red. О. Зінкевича, Київ 2010. Синеокий О.В., Розвиток рок-журналістики в СРСР, „Держава та регіони. Серія: Соціальні
комунікації” 2013, որ 3-4, s. 129-134. Черкашина Т.О., Історія становлення та розвитку молодіжних організацій на Херсонщині, „Вісник НТУУ «КПІ». Політологія. Соціологія. Право” 2012, որ 2(14), s. 23-28. Щепанская Т.Б., Символика молодёжной субкультуры. Опыт этнографического исследования системы
1986-1989 гг., Санкт Петербург 1993. XI. LITERATURA PIĘKNA ŠkvoreckýJ., Tchórze, Katowice 1964. Tyrmand L., 7ły, Warszawa 1966. XII. STRONY INTERNETOWE Czarnyj S., Czwarta Rzesza. Faszyzm w Rosji, http://niniwa22.cba.pl/czwarta_rzesza. htm (dostęp: 9.01.2023). Semczuk P., Hare Kryszna i generał
Kiszczak, https://www.newsweek.pl/polska/hare-kryszna-i-general-kiszczak/n31Imny (dostęp: 15.01.2023). http://avgustrock.ru/group/history (dostęp: 18.01.2023). http://brygada-kryzys.art.pl (dostęp: 18.01.2023). http://ceskatelevize.cz/specialy/bigbit/kapely/2671-v3s/ (dostęp: 18.01.2023).
http://elektricniorgazam.com (dostęp: 18.01.2023). http://en.wikipedia.org/wiki/Propeller_(band) (dostęp: 18.01.2023). http://gorzvuk.com/enciclopedia/history/1963 (dostęp: 20.05.2021). http://metal-archives.com/bands/Arakain/2021 (dostęp: 18.01.2023). http://niniwa22.cba.pl/czwarta_rzesza.htm
(dostęp: 18.01.2023). http://www.fatima.sk (dostęp: 20.05.2021). http://www.fdj.de (dostęp: 23.12.2022).
http://www.kompost.ru/net_spisok_zapresennych_grupp.html (dostęp: 18.01.2023). http://www.rockanet.ru/60/ (dostęp: 20.05.2021). http://www.tygodnikpowszechny.pl/ eko-opozycja-140716 (dostęp: 20.05.2021). https ://sjp.pwn.pl/sj p /underground;2579154 (dostęp :18.01.2023). https://subcultarch.ff.cuni.cz (dostęp: 20.05.2021). https://www.amnesty.org/en/ (dostęp: 18.01.2023). https://www.helsinki-hotels.org/sv/inf-hr.html (dostęp: 9.01.2023).
INDEKS NAZWISK Adamska Bożena 295 Adamski Artur 13, 324 Adamski Władysław 36, 324 Adenaur Konrad 125 Afanasjewa Jelena 199 Ahonen Heik 191 Akopyan Ara 212 Albert Andrzej [Roszkowski Wojciech] 34,324 Anatolij, nazwiska nie ustalono 211 Anderson Phil 195,335 Andropow Jurij 175,201,215 Antalová Ingrid 123,321,336 Antonów Radosław 210, 313, 324 Antoszewski Andrzej 69,334,336 Argunow Dmitrij 192,193 Aronowa Rimma 199 Arytyunyan Agven 212 Baba Istvan 15,291,336 Bader Marcel 223 Baj csy-Zsilinszky Endre 113 Bajewa Irina 199 Bakešowa Zdena 98 Bakula Bogusław 166,326,334,335 Balan dier Georges 27, 324 Bakerek Józef 32 Balak Oleg 281 Baldin Aleksander, 200 Bankowicz Bożena 89,186,207,258, 324 Bankowicz Marek 89,186,207,258, 324 Bańkowicz Ryszard 38 Barata Bartolomej, ks. 293 Bardziak Stanislaw 34,324 Bariowow Walerij 176 Barycki Janusz 255 Batowrin Sergiej 187 Bazuń Dorota 83, 325 Bąkowski Krzysztof 41 Becker Nikolaus 135, 327 Bednarz Piotr 274 Berendt Grzegorz 285, 328 Bergaver Toni 274 Bernalewski Stanislaw 28 Bernstein Robert L. 213 Bessel Richard 137,325 Besson Tatjana 241 Bickardt Stephan 147 Biec Siergiej 284 Bierut Boleslaw 126 Вік Zofia 117,119,122,325 Bilak Vasil 99 Bińczak Halina 38 Bittner Karolina 32,227,326,331,337 Blachnicki Franciszek 72, 73, 293, 294, 320,338 Blažek Petr 22, 90, 91, 94, 107-112, 289, 325,329,334 Blažková Gabriela 101 Bloch Pawel 25 Błaszkiewicz Tadeusz, bp 293 Boboń J. 30 Bogusz Jan 36,325,330 Bohley Barbel 147 Bojda Mariusz 274 Bolczyk Henryk, ks. 72 Bolton Jonathan 92,325 Bombin Michail 191,192 Boracz Jacek 274 Borowsky Bronisław 110 Boryszewski
Pawel 117,118, 325 Böttger Martin 156 Boulet Luc 223 Braun-Galkowska Maria 46,325 Breški, imienia nie ustalono 251 Bretschneider Harald, pastor 142
344 Indeks nazwisk Breżniew Leonid 171,175,201, 215 Brodski Władimir 192 Browikow Władimir 243 Bruski Jan Jacek 66,326 Brylewski Robert 23, 58, 242, 263, 264, 323 Brzechczyn Krzysztof285,328 Brzozowicz Grzegorz 183,323 Buda Geza 291 Budzyński Tomasz 23,224,242,260,264, 265,314,323 Bukowski Władimir 184, 325 Buniatyan Gagik 212 Burda Jurij 190 Burger Tadeusz 76,325 Butrym Marian 229,324 Calitis Ints 191 Čapka František 112, 326 Casarolli Agostino, kard. 120 Castaldo Gino 29,37,325 Ceauşescu Nicolae 98 Cebula Paweł 295,332,338 Cekiera Czesław 28, 34, 35, 46, 220, 307, 325 Ceranka Paweł 12,326,327,329,335,338 Černý Jiří 104 Chadima Mikoláš 91,98,227,325 Chalons Jean 223 Che (Ernesto) Guevara 15 Chećko Aleksander 47 Chloupka Libor 93 Chłopek Maciej 27,29,87,325, 326 Chojnowski Andrzej 66,326 Chramow Nikołaj 190,194,195,197,199 Chruszczów Nikita 159,160,332 Chytilová Věra 89 Cibulka Petr 93 Ciechowski Grzegorz 50 Ciesielski Rafał 32,326 Crowley David 14,333 Csethel Janek 274 Cuhra Jaroslav 118-120,122,326 Cummings Richard H. 133,326 Cupiał Dariusz, ks. 293,294,326 Curie-Skłodowska Maria 79 Czabański Adam 213,326 Czachor Marek 274 Czajkowski Marek 107,326 Czajkowski Przemysław 21, 67, 70, 325, 327, 328,335,338 CzaputowiczJacek 63,277,278,316,326 Czarnyj Siemion 214,340 Czerkaszyna TO. 181 Czernienko Konstantin 175,177,201 Czerska Janina 51 Czertowskij Michaił 199 Czesnokow Siergiej 161 Czubaj Hryćko 169,334 Czukajewa Lidia 187,195 Czukajewa Larisa 187,195 Czyżyk Roman 41 Dabert Dobrochna 89,326 Daradzińska Joanna 64,284,321 Darius Steponas 181 Dasa Ananta Santi 211 Dasa Gopal
Kryszna 211 Dasa Kitriradża 211 Dasa Sannjasa 212 Dasa Sjamasundra 210,211 David Michał 111, 183 Dąbrowska-Lyons Anna 230, 326 Demke Christoph, bp 154 Depczyńska Paulina 25 Derdowski Jan 36,326 Derewenda Robert 72, 326 Devátá Markéta 93,325,331 Dębska Anna 62, 326 Dickins Lynne 195,335 Diebrianskaja Jewgienija 199 Dieckmann Christoph 127, 326 Dixon Iwan 222 Doberschütz Carsten 238 Dolata Krzysztof64, 284, 321 DolistaJosef 119 Dombi Jonas 267 Dracz Jwan 209 Drdu Miloše 100 Drdu Vlastimil 100
Indeks nazwisk Drees Erika 154,155 Drexler Josef 135,327 Drwal Tadeusz 63,229 Drygas Paweł Andrzej 162, 326 Drzewiecki Krzysztof 57 Dubček Alexander 89,90 Duda Marian 315,321 DudekAntoni 89,186,207,258,324 Duggan Christopher 15,326 Dutkiewicz Sławomir 274,280 Dvořák Tomas 283 Dworczak Kamil 66,327 Dwornik Ryszard 276 Dyoniziak Ryszard 27, 327 Dzierżyński Feliks 179 Dziobakjerzy 52 Dziubiński Tomasz 58 345 Galenza Ronald 23, 128, 130, 152, 229, 233,325,327,328,331,334,335,338 Galeotti Mark 216, 324 Galiński Krzysztof 65,283 Ganbe Wilfried 302 Gancarz Dariusz 163, 171, 175, 177-179, 327 Garton Ash Timothy 139-143,327 Gaulle Charles de 15,328 Gavlen Tomáš 107 Gawlik Radosław 289 Gawlikowski Maciej 229,331 Gazsó Ferenc 23,222,335 Gebauer Susan 135,327 Geißler Gullymoy Steffen 150 Gette Jewgenij 196 Gęsicki Janusz 37, 327 Gilmour David 183 Eberwein Markus 135,327 Ginsberg Allen 89,168 Gintrowski Przemysław 55 EgierszdorfIrena 299,333 Ej sner Dmitrij 199 Ginzburg Aleksander 159 Engels Fryderyk 141 Girėnas Stasys 181 Eötvös Lórand 295 Glinski Piotr 21,67,69,70,290,292,327 Eppelmann Rainer, pastor 143,150 Gnoiński Leszek 49, 50, 53,230,323,324 Godlewski Tomasz 253,324 Ermakov V.D. 21,210,327 Gogola Zdzisław 34,327 Fadajewa Anetta 176,194 Gołaszewski Sławomir 58 Gomułka Władysław 126,191 Faliński Władysław 46,327 Feldman Aleksander 199 Gorbaczow Michaił 138, 177, 178, 195, Filipek Tadeusz 50 201,202,213,258,273,284 Filipiak Marian 27-29, 37, 44, 48, 59, 64, Gorki Maksim 187,205 Gónyi Anna 302 327,336 Góralczyk Marian 83 Filipiew Wsiewolod 274 Fiodorczuk Witali 193 Górny Grzegorz
295,332,338 Fischer Werner 147 Górny Maciej 90,327 Graber Sarah 63, 321 Forck Gottfried, bp 152,155 Grabowska-Lipińska Iwona 77,326,337 Forman Afilos 89 Grabowski Krzysztof254, 323 Frączak Piotr 65,321 Gradowski Lech 49,321 Frock Gottfried, bp 152 Grajczykjolanta 11,339 Furian Gilbert 135,327 Grajewski Andrzej 12, 327 Fürst Julian 129,233,326,328 Gransicki Marcin 302 Fydrych Waldemar 284,323 Greiner-Pol André 128,246,323, 325 Grewe-Partosch Marianne 133,327 Gabaj Alojz 110 Grigori ewa Jelena 202 Gado Georg 291
346 Indeks nazwisk Grimm Peter 146 Griszyn P. 176 Gromow Leonid 193 Grupińska Anka 13,327 Gulczyńska Justyna 13,327 G ulich Thomas 131 Gumola Paweł 23,60,323 Gura Stiepan 199 Gwizdalanka Danuta 32,328 Gysi Klaus 139,152 Halbrock Christia 156 Hall Aleksander 15,328 Hamerni Paul 162 Hanausek Tadeusz 35,328 Hanausek Wiesława 35,328 Haraszti Mikolos 277 Hamson George 77 Havel Vaclav 106,109,264,292 Havemann Robert 143 Havemeister Heinz 23,128,130,132,152, 229, 233, 325, 327, 328, 331, 334, 335,338 Hayton Jeff 129,233,328 Hegyi Georg 267 Helštýn Dalibor 107,108 Hendrickson Anna Maria 205 Hendrix Jimi 222 Herbst Karel, ks. 118 Herron Phillipe 223 Hiens Ginter 302 Hirsch Ralf 146,147,156,275 Hitler Adolf 135,213,215,216,234 Hlebowicz Jan 13,328 Hnilica Pavel, bp 294 Hoffman Ivan 103 Hoffmann Beata 34,46, 328 Hojn Andrzej 227,228,324 Hołdys Zbigniew 55,261 Honecker Erich 139,148,278 Horaszti Miklós 272 Horschig Michael 129-132,244,248,251, 328 Horst Władysław 11, 339 Hošek Petr 100 Hrtyan Armine 212 Hrynkiewicz Józefina 66,70,328 HućkoE. 301 Huget Radosław 276 Huňáta Čestmír 100 Husák Gustav 90, 95, 108, 109, 226, 288, 297 Hýbeš Josef 115 Ibis Wróblewski Andrzej 54 Idzikowska-Czubaj Anna 32, 36, 39, 55, 258,328 Iliński Igor Michajlowicz 177,328 Illés Iván 222,328 Isakowicz-Zaleski Tadeusz, ks. 73,328 Jabłoński Andrzej 69,334,336 JaganowAIeksiej 187 Jakeš Miloš 296 Jakir Aleksander 186 Jakir Jewgienij 186 Jakir Rita 186 Jakobson Grogorij 199 Jakowczyk Aleksander 289 Jan Pawel II24,98,117,296,314,315 Janas Zbigniew 289 Janeček Vaclav 220 Janerka Lech 256 Janicki Mariusz 49,328 Janik
Leszek 33,34,328 Janiszewski Jarosław 285,324 Janjatović Petar 23,231,328 Jankowski Kazimierz 29,42, 328 Janowski Tomasz 180 Jarosz Maria 34,300,328 Jaruzelski Wojciech 54, 273 Jasiński Mirosław 289 Jaskułowski Tytus 125,127,131,139,140, 143,146, 254,265,293,328,329 Jawłowska Aldona 27,29,30,216,329,331 Jaworska Agnieszka 64,329 Jaworski Paweł 110,329 Jaworski Stefan, ks. 122 Jaźwiński Przemysław 19, 21-23, 76, 125, 211,213,298,329
Indeks nazwisk 347 Kliisener Edgar, 260 Kmeť Norbert 110,329 Kmiecik-Jusięga Karolina 223, 302, 329 Knapíkjiří 329 Kobus Andrzej 16, 87, 92, 93, 109, 236, 243, 264, 268, 280, 282, 289, 321, 329,330 Kobus Helena 25 Kochan Thomas 22, 127, 225, 325, 326, 330, 331,338 Kocian Jiří 113,118, 334,337,338 Kocięcka Danuta 62, 336 Kofmanjan 170, 336 Kofta Jonasz 54 Köhler Tilo 128,226,330 Kaczmarek Damian 21,335 Kohli čka František 119 Kohut Igor 107 Kadlečík Pavel, ks. 120 Kalanta Romas 169,170 Kojder Andrzej 299,332,339 Kolbe Maksymilian 282 Kalinowski Marian 47, 51,329 Kamienskaja Anna 197 Konarski Leszek 62, 330 Konc Tomasz 110 Kamiński Łukasz 110,114,329 Kantoš Ivo 107 Končelík Jakub 90,330 Kapała Ewa 289 Koniew Siergiej 209 Karapetyan Suren 212 Koñjo Kõnnak Paweł 232, 285, 323,324 Kasperek Oskar 274 Konrád György 275,277 Kasprowicz Zdzisław 41 Kopot Anna 199 Kasprzycki Remigiusz 19, 21, 37, 91, 93, Kopot Michaił 196,199,274 95,100,104,130-135,137,166,173, Korec Ján Chryzostom, bp 124 Kornak Marcin 58,330 175,241,243,244,256,329 Kosicki Mirosław 34,330 Kästner Sabrina 30,329 Katon István, ks. 295 Kosiński Krzysztof 33, 330 Kostin Igor 66,323 Keith Michael C. 133, 336 Koszut Sebastian, ks. 294 Kenney Padraic 63,116,217,272,329 Kernagis Vytautas 163 Kotański Marek 83, 84,299, 307,323 Kotouček, imienia nie ustalono 229 Kerski Basil 126,271,333,334,339 Kotowski Grigorij 211 Kessel von Albrecht 126 Kotula Andrzej 126,271,333, 335,339 Keszthelyi Zsolt 272-275,281 Kouřila Vladimír 100 Kietliński Marek 13,329 Kowalczyk Angela 129,150,237,242,330 Kim Julij 160 Kowalenko Nina 187,205,206
Kisielów Jurij 199 Kowalski Lech 90,330 Kiszczak Czesław 297, 340 Kowalski Mirosław 38, 58 Klawe Stanisław 55 Kowalski Nikałaj 283 Klich Jerzy 77,78, 80 Kozak Jiří 220 Klier Freia 148 Kozubowski Jarosław 63 Kluczkowska Ewa 104,166 Jesienin Siergiej 204 Jewicz Marina 199 Jewsiukow Serafin 185 Jeziński Marek 37,329 Jędrzejewski Marek 46, 329 Jordan Carlo 156,237 Jukel Vladimír 294 Jundo-Kaliszewska Barbara 25, 181, 182, 329 Junes Tom 21, 59,329 Juráček Pavel 89 Jurłow Siergiej 198 Jurowa Świetlana 199 Juszczyk Zbigniew, pseud. Pastor 302
348 Indeks nazwisk Krajewski Seweryn 162 Krawczyk Andrzej S3, 324 Krawczyk Stefan 147,148 Kriczewski Lew 196,202,278,279 Křivánek Tomáš 100 Kriwow Andri ej 199 Kriwowa Irina 199 Křížková Marie Rút 118,330 Król Joanna 13,330 Królikowski Wiesław 34,53 Kruczkiewicz Artur 60,330 Krueger Andrzej 34,324 Krukowski Marek 289 Krupiecka Małgorzata 75,330 Krusche Gunther, bp 146,149 Krýzl Jan 98 Krzewicki Lech, przeud. Hermes 229 Krzysztoń Antonina 55 Ksenia, nazwiska nie ustalono 180 Książek Krzysztof 19, 55 Kubiak Anna E. 21,76,298,330 Kuczyński Antoni 34,330 Kudrik Vincas 182 Kukla Ota 274 Kulas Jerzy 102, 240 Kulesza Piotr 37,330 Kuncewicz Dariusz 76, 331 Kupiecki Robert 107, 331 Kurczewska Joanna 27,324 Kurczewski Jacek 27 Kurek Jacek 33,227,331 Kurlansky Mark 89,331 Kurów Arkādij 197 Kurzyniec Marek 276 KuzniecowAleksiej 313 Kwapis Robert 89,99,331 Kwaśniewski Aleksander 243, 310 Kwaśniewski Jerzy 299,332,339 Kwiatkowski Remek 261 Kwinta Tobiasz 47 Lacsmandi Zsolt 281 Lanka Jaroslav, ks. 118 Lasota Marek 283,330,331 Laube Roman 22,94,229,325 Laurem E. 184 Leesmendajiiri 183 Lehmann Hans Georg 157,331 Leich Werner, bp 148 Leiserowitz Ruth 128,225,331 Lenart Beata 29,30,331 Lenartowicz Andrzej 72,331 Lenciek Marko 274 Lenin Włodzimierz 8,15,160,180,188 Lennon John 107,109,111,112,167,176, 188 Lesiakowski Krzysztof 19, 25, 53, 234, 243,331 Letow Jegor 173 Lewandowski Cezary 162 Lewandowski Jacek 162 Lewandowski Jan 170,173,183,331 Lewandowski Mirosław 229,331 Lewandowski Zbigniew 41 Lewenstein Barbara 72,73,331 Libionka Dariusz 12,331 Liebing Yvonne 126,127,331 Liebknecht Karol 147
Ligierski Sebastian 32,258,328,337 Linder Jerzy 255,256 Lipiński Tomasz 58 Lis Wojciech 253,324 Litwińska Monika 282,331 Löffler Jörg 246,247 Löser Claus 151,229,331 Lubieński Marek 79 Luksemburg Róża 147,149 Ławski Andrzej Μ. 128,331 Łemka Ilka 168 Łomonosow Michaił 210 Lubczyk Grzegorz 305 Macek Pavel 220 Machovec Martin 92,331 Madej Krzysztof28,321 Magala Sławomir 29, 331 Maharaja Svila Hari Kesa 297 Mählert Ulrich 12,141,332 Majcen Benjamin 274
Indeks nazwisk Majdański Kazimierz Jan, bp 293 Majewski Grzegorz 289,325 Majewski Mieczysław 35,325,333 Makris Thalassis 281 Malikow, imienia nie ustalono 194 Małkiewicz Andrzej 133,332 Manfred Otto 129,134-136,139,332 Maniak Wolodymyr 209 Mann Karin 38,129,255,332 Mann Wojciech 255 Mannova Elena 12,332 Manzarek Ray 168 Mar’ina WW. 90,264,326 Maragakis Michalis 281 Marat Kamila 71, 320 Marchlewski Wojciech 18,62,64, 332 Marciniak Marta 38,332 Margolin Mikołaj 200 Marks Karol 15 Marley Bob 51,228 Marples David R. 284,332 Martin Brian 104,123,156,195,335 Marvanová Hana 283 Masarczyk Roman 305 Masch Frank 131 Masłoń Krzysztof 50,97 Maszkiewicz Mariusz 168,277,335 Materski Wojciech 25,174, 332 Matka Teresa z Kalkuty 120 Matkowska Ewa 125,332 Matla Marzena 89, 326 Mattisen Alo 183 Matyukhina Aleksandra 159,166,332 McGlynn Robert 205 McLellan Josie 129,233,326,328 Meden Rudolf 274 Mehlhorn Ludwig 147 Melchior Małgorzata 72,73,331 Melnik Mychajlo 200 Menzel Jiří 89 Messenbrink Hilmar 229 Messner Zbigniew 243 Michalak Ryszard 76,332 Michalewski Wojciech, pseud. Tarzan 36, 229,323 349 Michałowski Stanislaw 112, 332 Michnik Adam 16,275 Mickiewicz Adam 169,276 Miczkiwiecz Roman 78 Miedwiediew Roj 160,332 Miedwiedkowjurij 190 Miedwiedkowa Olga 190 Miernik Grzegorz 29,326,339 Mikloško František ПО, 117-122,332 Mikołejko Anna 46, 332 Minkow Wiaczesław 190 Misztal Bronisław 18,332 Mitchell Tony 91 Mleczko Andrzej 54, 55 Młynarczyk Ryszard 276 Młynarski Wojciech 54 Modzelewski Wojciech 21, 63, 64,332 Mohr Tim 129,232,332 Mokry Włodzimierz 209 Molnár Imre 295,296, 323, 332 Morrison Jim 168
Mroczek Przemysław 240,255 Müller Silva 155 Müller Tadeusz 28,333 Müller-Enbergs Helmut 141,333 Multan Wojciech 107, 332 Musijenko Oksana 209 Muskiewicius, imienia nie ustalono 189 MuszketykJurij 209 Muszyński Jerzy 59,333 Muszyński Wojciech Jerzy 214,333 Muzyczuk Daniel 14, 333 Nalepa Tadeusz 163,256 Napierała Jacek 283 Narajana, nazwiska nie ustalono 211 Nasyl Jaroslav 220 Navra Jiří 220 Nawrocki Aleksander 35, 335,339 Nawrocki Zbigniew 306, 339 Němčok Richard 229 Němec Jan 89 Németh Vková Lenka 89, 326 Neubert Ehrhart 125, 142, 143, 146, 150, 151,154,155,157,333,334
350 Indeks nazwisk Niedźwiecki Marek 255 Nielidowa Anna 195 Niemcewicz Julian Ursyn 48 Niemczyk Krzysztof 221 Niemczyk Piotr 63,272,277 Niemen Czesław 33,127,227 Niemiec Ryszard 50 Niksiński Wojciech 274 Nikula Bohus, ks. 293 Noszczak Bartłomiej 13,75,233,324,327, 328,330,333,336,337,339 Novak Janez 274 Novotny Antoni 89 Nowicka Jadwiga 299,333 Oboda Milan 107 Obšil Petr 273,280 Ogandzhanyan Sarkis 212 Okudżawa Bułat 160, 163 Olijnyk Borys 209 Olisevych Alik 164, 165, 168, 182, 257, 277,278,323,341 Olschowsky Burkhard 126,333 Ondráček Jaroslav 99 Opioła Leszek 255 Orlow Jurij 189,198,265 Orlow Konstantin 189,198,265 Orzeszkowa Eliza 169 Ostrowska Ewa 204 Otáhal Milan 12,93,333 Pakowicz Fiodor 198 Palach Jan 263, 264 Palai Gyorgy 302 Paleczny Tadeusz 16-18, 333 Pałubicki Władysław 76,329,333 Pałunin Edward 200 Pałunin Ludmiła 200 Pankratowa Irena 176,194 Panow Andriej 172 Papynin Rusłan 200 Parek Lagle 133,135,191,205 Pasternak Andrzej 253 Pastusiak Longin 67, 333 Pásztor Ján, bp. 121 Paulukiewicz Tomasz 59,243,255,334 Pavlich Miran 274 Pawłowski Witold 58 Pawłyczko Dmytro 209 Peleckis Mindaugas 163, 170, 174, 176, 181,334 Pelikán Jan 89,334 Pelka Anna 127,334 Pernas Jiří 87, 334 Perzyna Paweł 19,53,234,243,331 Pešekjan 118,123,333,334 Pesti Arvo 191 Petrowa Jurdinka 50,334 Petzold Claudia 128,246,324 Pęczak Mirosław 27,29,45,46,49,61, 64, 67,290, 327,328, 331,332,334,336, 338 Pflimlin Pierr 274 Pfugbeil Sebastian 154,155 Phillipp Tibor 291 Piątkowski Sebastian 29,326,339 Pielasińska Wiesława 18,72,331,332,336 Pielich Władimir 199 Pieper Markus 125,334 Pietkiewicz Barbara 82
Pietraś Marek 66, 67, 112, 113, 333, 334, 336 Pietraś Ziemowit Jacek 67,333,336 Pikar Julian 173 Pinior Józef 289 Piotrowski Jerzy 228 Piotrowski Piotr 17,334 Piotrowski Przemysław 14,334 Placák Petr 115 Plumb Charles Henry 274 Podolcowa Jekaterina 199 Pohl Barry 142 Pohl Renata 142 Polak Stefan, ks. 122 Polanský Ivan 122 PoliszczukJaro sław 169, 334 Pollack Detlef 146,334 Popelka Jaroslav 116 Popow Jurij 187,189 Popow Kiril 187,199
Indeks nazwisk Porosa Géza 222,328 Pospíchal Petr 93, 288,292 Pospíšil Filip 22,90,91,94,325,334 Potaczala Krzysztof 256,257,324 Pozdniakow Paweł 196 Prabhupada Abhay Charanaravinda Bhaktivedanta Swami 210-212 Prapretnik Stefan 274 PrauinskasA. 181 Prečan Vilém 100,286, 321 Preissler Patrizia 134,334 Prejs Bogdan 27,334 Preuß Tortsen 132,244,250,334 Priażinskaja E. 176 Próchnik Adam 78 Przychodzeń Jerzy 80-82,297 Puszkin Aleksander Siergiejewicz 164,203 Pyjas Stanislaw 238 Pyrz Józef, pseud. Prorok 35,220 Pytka L. 37 351 Rogowski Sławomir 58 Rogoza Borys 209 Rölle Peter 146 Rombes Nicholaus 38,335 Rompe Arthur 237,238 Rompe Robert 237 Rosiewicz Andrzej 54, 55 Roszkowski Wojciech 34,170,324,336 Rozwadowski Paweł 59, 323 Różycki Piotr 274 Rubczenko Aleksander 194,199 Ruchniewicz Krzysztof 271,335,339 Rüddenklau Wolfgang 156 Rudnicki Bogdan 62,330 Rudyj Bogdan 200 Rumpf Wolfgang 163,335 Rupiński Dariusz 276 Rusaków Konstantin Wiktorowicz 97 Ruszkowski Janusz 141-143, 145-147, 153,269,335 Rydlewski Grzegorz 81 Quilty Jacki 195,335 Rabe Adam [Waluszko Janusz Pawel] 63, 271 Rácz József23,222,335 Radecka Anna 35,335 Radinski Oleg 189,267 Rajdoš Milan 229,230 Rakowski Mieczysław F. 54,321 Rakus Jozy 274 Rapacki Adam 191 Rapante Wiesław 260 Raszeja Stefan 34,324 Rauhut Michael 22, 126-136, 152, 225, 323,325,326, 330,331,335,338 Reagan Ronald 138,273 Redke Agrit 277 Reynolde Lee Helmes 77,79,81 Riabczuk Mykola 166,168,169,335 RimanowJulia 198 Risch William Jay 166,168,335,339 Rodionow Michaił 313 Rodowicz Maryla 227 Rogowiecki Roman 38 Saakyan Armen 212 Saakyan Karen 212 Sabatová Ann
292 Sacharow Andriej 275,284 Sadowska Joanna 12, 335 Sakowicz Eugeniusz 76,335 Santana Carlos 232, 282 Sarkisyan Armen 212 Scharf Peter 148 Schiementz, imienia nie ustalono 251 Schilling Walter, pastor 140 Schlegel Bert 147,156 Schlößer Jan 244 Schmidt Christian 246,247,335 Schmidt Doris 30,129,134,327,329,332, 334 Schönherr Albrecht, bp 139 Schuster Silke 156 Seidenschnurr Heinz Otto, pastor 150 Semczuk Przemysław 297, 340 Serbski Wladimir 192,193 Seweryniak Joanna 57,323 Shahan Cyrus 38,336
352 Indeks nazwisk Siemaszkiewicz Józefa 71, 75 Sienkiewicz Bartłomiej 276 Sieńko Wojciech 253 Šimulčíkjan 22,104,118,121-124, 337 Sipowicz Kamil 29, 34, 35, 87, 159, 220, 221, 336 Skalnik Josef 100 Skaradziński Jan 261,324 Skiba Jolanta 289 Skiba Krzysztof285,324 Skotarczak Dorota 32,227,326,331,337 Skórniewski Janusz 34,330 Skrzek Józef 227 Škut Petr 107 ŠkvoreckýJosef87,340 Slamka Jozef, ks. 293 Słaboszpyckyj Mychajlo 209 Słota Wojciech 323 Smarzyński Henryk 34, 336 Šmída Martin 123 Smirnow Wiktor 192 Smolnicki Krzysztof 289 Smółka-Gnauck Anna 280, 336 Sobczak Anatolij 313 Solarz Jacek 214,336 Solarz Radosław 69,336 Soliwodzki Wiesław 274 Sołtysik Teresa 28,31,44,49, 336 Somozy Anastasio 193 Srholec Anton, ks. 293 Srna Pavel 282 Srpa Karol 100 Stalin Józef 160,214 Stańko Tomasz 256 Stappenbeck Michael 237,238 Sterling Christopher H. 133,336 Stępień Sławomir 12,326,327,329,335,338 Štrougal Lubomír 109 Struś Darek 274 Strzaliński T. 299,301,302 Stuhr Jerzy 54 Stumpf István 23, 222,335 Stýbel Zbigniew 285, 328 Sudoł Henryk 144,187,266,268-270,287 Sudziński Ryszard 13, 333 Suk Jiří 93,325,331 Suri Jeremi 15,336 Surmach Wolodymyr 166,167 Swami Bhaktiwedanta patrz Prabhupada Abhay Charanaravinda Bhaktivedanta Swami 210-212, 298 Swami Harikeś 211,298 Swietuszkin Siergiej 195,196 Sychowicz Krzysztof 13,336 Szachurin Wołodia 214 Szacki Jerzy 27, 324 Szarek Jaroslaw 125,334 Szatrawka Aleksander 188,189 Szczepaniak Jan, ks. 283, 330,331 Szczepanowicz Marian 110,117,293,325, 336 Szczepka Krzysztof 34,330 Szewardnadze Eduard 174 Szkop Stanislaw 78 Szlajfer Henryk 16 Szőj ehet
Aleksander 199 Szomolányi Soňa 123, 336 Szpak Andrzej, ks. 73,74,223,329 Szpak Jan, ks. 77 Szubertova Zdenka 241 Szulkin Piotr 55 Szumilo Mirosław 117,336 Szwed Robert 46 Szweda-Lewandowska Zofia 15,336 Szybieka Zachar 169,336 Szymańczak Michał 17,18,336,337 Śliwińska Anna 28, 60,337 ŚpitalniakM. 243 Świda-Ziemba Hanna 337 Święcicki Mateusz 34, 337 Taborski Bolesław, bp 293 TafariRas 51 Taile Andreas 148 Talarczyk-Gubała Monika 166,326 Tamme Villu 179 Tańcula Bogusław 42 Tarnavskyi Viktor 21, 159-161, 164, 165, 170,172,178,216, 337
Indeks nazwisk Tekieli Robert 233,337 Teller Günther 140,141,333 Telniük Stanislaw 209 Templin Wolfgang 146,147 Teren Wiktor 209 Terlecki Stanislaw 220,221 Tetzner Tobias 229 Thomy László 222, 328 Toborek Tomasz 19,53,234,243,331 Tokarski Stanislaw 29,76,77,82,337 Tomášek František, kard. Ill, 119,120 Tomasiewicz Jan 283 Tomaszewski Jerzy 90,286,337 Tracz Bogusław 31, 90, 91, 128, 129, 137, 169,170,222,223,337 Trapszyc Artur 34,337 Trendyj Zofia 11,339 Troicki Artiom 174 Trojanski) Siergiej 188,195,196 Tschiche Hans-Jochen, pastor 144,146 Tse Tung Mao 15 Tůma Oldřich 93,325, 331 Tvaroch Tomáš 283 Tyrmand Leopold 177,340 353 Vávszag Csoba 302 Velikovic Dragan 274 Vogel Wolfgang 147 Vojtěchovsky Ondřej 89,334 Voiman Vladimír 236 Vůle Rtena 282 Wachtangow Jewgienij 205 Waglewski Wojciech 256 Walach Andrej, ks. 293 Walicka Janina 48, 338 Waliszewski Jarosław 274 WaluszkoJanusz 63,65,285,312,328,338 Wasiak Patryk 102, 338 Wawrzyniakjoanna 13, 327 Wąsowicz Jarosław 13, 338 Weigel Hansjörg 142 Weiss Konrad 147 Weiss Wiesław 183, 324 Wenzke Gerhard 129,134-136,139, 332 Wereszczagin A. 199 Wertenstein-Żuławski Jerzy 36, 61, 67, 232, 290, 312, 315, 327, 331, 332, 334,336,338 Wieczorek Przemysław 72 Uhl Petr 275 Wierzbicki Andrzej 311,338 Ulbricht Walter 126 Wierzbicki Marek 12,13,338 Ullmann Wolfgang 147 Wierzbicki Piotr 233, 246 Więcław Marcin 45, 323 Ulasiuk Franciszek 45, 50,51,71,82,337 Umańska Nina 214 Wilczyński Michał 227,228,324 Urban Jan 278,281 Wiik Ewa 48,338 Urban Ladislav 105,341 Willman Μ. 48 Usenko Konstanty 21,164,171-174,176, Winter Friedrich 150,338
177,179,180,231,262,337 Wiśniewski Edward 93,327,329 Witerkowski Wojciech 162 Vaculík Ludvík 89 Witkowski Grzegorz K. 19, 32, 36,46, 53, Vaino Karl 183 56, 57,73,74,77,236,241, 258,263, Valenta Darko 274 311,324 Wizbor Jurij 160,163 Valenta Rajko 274 Válj as Vaino 183 Wizisil Claus-Jürgen, pastor 139 Włodarczyk Barbara 310, 311,338 Valpeu Kenneth Rusel 77,79, 81 Wodarczyk Adam, ks. 72, 73, 293, 338 Vaněk Miroslav 12,22,92-95,97-99,101, Wojciechowski Aleksander 64,338 104, 113-116, 231, 275, 325, 326, Wojciechowski Mieczysław 83 333,337, 338 Wojtaszyn Dariusz 14,135,236, 338 Vavrušákjiří 229,230
354 Indeks nazwisk Wojtyła Karol, kard. zob. też Jan Paweł II Zdulski Tomasz 104,339 Zeitler Benjamin 115,339 119 Wolf Marcus 238 Zelengonronff Nadine Jenin 223 Wolle Stefan 126,128,156-158,338 Zhamkochyan Martik 212 Wollenberger Vera 147,155 Zieliński A. 299, 300,339 Woroniecka Grażyna 216, 331 Zieliński Przemysław 59,339 Woźniak Wojciech 274,281 Zielionskaja E. 207 Wójcik Jerzy Wojciech 28, 29, 38, 47-51, Zięba Ryszard 191, 339 60, 63, 64, 71,76,134,184, 310, 311, Zolotowski Julij 284,335 338 Zoń Jerzy 55 Wóycicki Kazimierz 126, 271, 333, 335, Zubkowa E. 159,339 339 Zuziak Czesław 55 Wrzesień Ida 104, 339 Zvěřina Josef 123 Wyka Anna 69, 339 Zwierjew Aleksiej 199 Wysocki Hieronim 28,321 Zwierzyniecki Robert 275,339 Wysocki Władimir 160 Zwoliński Andrzej, ks. 184,339 Wyszyński Stefan, kard. 71 Zwoźniakjacek 54 Zając Justyna 191, 339 Zajcew Aleksandr 199 Zaj cew Aleksiej 195 Zalewski Dariusz 168,277,335 Zariczny Piotr 271,339 Zatorski Janusz 30 Zdulski Mirosław 104,339 Żaryn Jan 28,321 Żelobowski Antoni 73 Żurawiow Siegiej 315 Żurek Jacek 28,321 Życzkowski Karol 62,324 Żydowicz Krzysztof 276 Żygulski Witold 171,178,216
ZUSAMMENFASSUNG Die vorliegende Arbeit hat zum Ziel, das Bild von informellen Jugend gemeinschaften in Polen sowie in den sozialistischen Nachbarländer in den achtziger Jahren des 20. Jahrhunderts zu umrissen. Es ist allgemein bekannt, dass ein charakteristisches Systemmerkmal der Volksdemokratien das Be mühen war, die ganze Gesellschaft voll zu „beschäftigen” und die Idee bezog sich vor allem auf die Jugend. Beispiel dafür waren Schulen, Hochschulen und Universitäten sowie eine Reihe von Einrichtungen, die Jugendliche wäh rend der Unterrichts- und aktivitätsfreien Zeit bzw. in den Ferien vereinigten. Es handelt sich hier um Organisationen wie z.B. Pfadfinder oder Formatio nen, die ihren politischen Oberton und ihre Loyalität dem System gegenüber stärker betonten. In Polen war es zuerst der Verband der Polnischen Jugend (Związek Młodzieży Polskiej, ZMP 1948-1957), dann der Verband der Sozia listischenjugend (Związek Młodzieży Socjalistycznej, ZMS 1957-1976) und schließlich der Verband der Sozialistischen Polnischen Jugend, Związek Soc jalistycznej Młodzieży Polskiej, ZMSP (seit 1976); in der Sowjetunion - die Kommunistische Jugendunion oder Komsomol (Akronym Komunisticzeskij Sojuz Mołodioży, 1918-1991); in der Deutschen Demokratischen Republik (DDR) - Freie Deutsche Jugend (FDJ); in der Tschechoslowakei von 1949 bis 1968 Československý svaz mládeže (Tschechoslowakischer Jugendverband, Czechosłowacki Związek Młodzieży, ČSM) und in den Jahren 1970-1989 So cialistický svaz mládeže (Sozialistischer Jugendverband, SSM). Zahlreiche jun ge Menschen haben sich jedoch nicht
entschieden, an solchen Projekten wegen deren Politisierung teilzunehmen. Offizielle Einrichtungen und Bewegungen kämpften gegen Zehntausende junger Menschen, indem sie sich an den Aktivitäten der nicht formellen Bewe gungen beteiligten -seien es ausgewählte Musikgattungen, evangelische oder ka tholische Kirche. Das Einzigartige an den Kreisen war, dass sie mit keinerlei orga nisatorischen bzw. formellen Rahmen eingeschränkt waren und deshalb bildeten sie für das System eine Gefahr. Es ist darauf hinzuweisen, dass sie seit Anfang der achtziger Jahre einen erheblichen Einfluss auf ein breites Spektrum von Jugend lichen ausgeübt haben - insbesondere auf Musiksubkulturen und sie waren weit davon entfernt, die politischen Realitäten dieser Zeit zu unterstützen, sie wurden aber zu einem Systemträger, der vielleicht nicht so wichtig wie ein fehlerhafter wirtschaftlicher Mechanismus oder Kreise weit verstandener politischer Oppo sition war, dennoch aber bedeutsam.
360 Zusammenfassung Die Arbeit erörtert nicht die Frage der sich in die politische Opposition engagierenden Jugendgemeinschaften bzw. deren Hintergrund. Über die in der Volksrepublik Polen (PRL) tätigen politischenjugendopposition wurden bereits viele interessante Studien erstellt. Die Problematik der politischen Aktivität der Jugendlichen in anderen Ländern des Ostblocks bedarf immer noch der Behand lung. Sowohl in der Dissidentenbewegung in der Sowjetunion, als auch in den Oppositionskreisen der Tschechoslowakei gab es in den achtziger Jahren des 20. Jahrhunderts sehr viele junge Menschen, die gegen das System handelten. Zu be rücksichtigen ist die UdSSR sowie unabhängige Kreise in den baltischen Repu bliken Ende der achtziger Jahre des 20. Jahrhunderts, wo junge Menschen die wichtigste Stütze für die Entwicklung von Unabhängigkeitsbewegungen waren. Die Arbeit beschäftigt sich auch nicht mit Sport-Fans-Gruppen, die kein Pro gramm hatten und weit davon entfernt waren, an bestimmten kulturellen Ver anstaltungen beteiligt zu sein, die Gruppierungen waren im Grunde unpolitisch und standen im Hintergrund der Sportveranstaltungen. Die Arbeit wurde in einer Drei-Kapitel-Konvention verfasst. Das erste Kapi tel konzentriert sich auf die polnische Frage und beschreibt somit die Entwicklung musikalischer Subkulturen um die Wende der siebziger und achtziger Jahre, d.h. Punks, Metalheads, Popers oder Skinheads, die relativ locker mit dem Musiktrend verbunden sind. Diese Gruppen füllten das Mosaik informeller Jugendbewegun gen in Volkspolen nicht vollständig aus. Daneben gab es
zahlreiche pazifistische und anarchistische Kreise, die vor allem die von Jugendlichen verhasste Wehr pflicht bekämpften. Der Katalog der jugendlichen Subkulturen dieses Jahrzehnts umfasst auch pro-ökologische Gruppen, sie haben sich mit der Problematik des Umweltschutzes auseinandergesetzt. An der Stelle sind auch mehr oder weniger informelle mit der katholischen Kirche verbundene Jugendbewegungen zu er wähnen. Ergänzt wird das oben genannte Mosaik durchjugendkreise, die mit der sozialen (therapeutischen) Einrichtung in Verbindung, aber in loser Beziehung zum in der Arbeit behandelten Thema blieben. Gemeint wird das Umfeld von Monar, das als öffentliche Einrichtung fungiert, Hunderte von jungen Menschen unter seinen Schutz nimmt, die mit bestimmten Subkulturen verbunden sind, ins besondere mit der Musik, oder einfach am Rande der Gesellschaft stehen. Das zweite Kapitel skizziert die Entwicklung informeller Bewegungen in ausgewählten Ländern des Ostblocks. Ihr Entwicklungsgrad war durchaus unter schiedlich. Im Kontext der musikalischen Subkulturen hatte Polen eine führen de Position, aber die Tschechoslowakei und die DDR waren nicht viel dahinter. Hervorzuheben ist auch, dass es solche Länder des Ostblocks gab, in denen sich ähnliche Kreise und Gruppen praktisch gar nicht oder nur am Rand entwickelt haben. Hier gehörte unter u.a. Bulgarien, wo Rockmusikspielten bis Mitte der achtziger Jahre bestraft wurde. Es wurde sogar empfohlen, in lokalen Discos eher Lieder zu präsentieren, die sich auf die Volkskultur beziehen und keine Songs von Rockbands. Friedens- und
pazifistische Bewegungen, weitgehend mit den
Zusammenfassung 361 evangelischen Kirchen verbunden, waren in der DDR am stärksten, aber auch in den Republiken der Sowjetunion wurden solche Projekte durchgeführt. Ande rerseits kristallisierten sich in der Volksrepublik Polen meistens Kreise von jun gen Menschen heraus, die zweifellos mit dem Pontifikat von Johannes Paul II. in Verbindung gebracht werden sollten, für die vor allem geistige Entwicklung und Vertiefung ihrer Religiosität von Bedeutung waren. Das dritte Kapitel sollte als entscheidend für die Arbeit betrachtet werden. Hier werden Kontakte von Mitgliedern dieser informellen Bewegungen mit der Volksrepublik Polen, der DDR, der CSRS und der UdSSR in den achtziger Jah ren aufgezeigt. An Gelegenheiten hat es nicht gefehlt. Junge Leute trafen sich auf Musikfestivals, Tours ihrer Lieblingsbands, auf Demonstrationen bzw. Auftritte verschiedener Art und schließlich auf religiöser oder privater Ebene. Selten wur de versucht, gemeinsame Verlage zu gründen, die über Tätigkeit jugendlicher Subkulturen in einzelnen Ländern des Ostblocks zu informieren hatten. Die Kontakte hatten auch ihre Schattenseite. Es ist hervorzuheben, dass die Kontakte der Hippies-Gemeinde in den siebziger Jahren eine hervorragende Möglichkeit darstellten, Rauschmittel einzuführen und Erfahrungen über deren illegalen Er werb auszutauschen.
|
| adam_txt |
SPIS TREŚCI Wykaz skrótów. 7 Wstęp. 11 Rozdział I Niezależne środowiska młodzieżowe w PRL . 1.1. Subkultury muzyczne. 1.1.1. Imprezy muzyczne grupujące przedstawicieli subkultur. 1.2. Subkultury luźno związane z nurtami muzycznymi. 1.2.1. Anarchiści i pacyfiści. 1.2.2. Ekolodzy. 1.2.3. Inne subkultury. 1.3. Nieformalne ruchy młodzieżowe o podłożu religijnym. 1.3.1. Powiązane z Kościołem katolickim. 1.3.2. Młodzież zafascynowana religiami Wschodu. 1.4. Środowisko Monaru. 27 27 53 59 59 66 70 71 71 76 83 Rozdział II Nieformalne ruchy młodzieżowe w innych krajach bloku wschod niego . 2.1. Ruchy niezależne w Czechosłowacji. 2.1.1. Fani punk rocka, heavy metalu, skinheadzi. 2.1.2. Ruchy pokojowe i
proekologiczne w CSRS. 2.1.3. Ruchy religijne. 2.1.3.1. Młodzież związana z Kościołem katakumbowym . 2.1.3.2. Ruch Hare Kryszna. 2.2. Nieformalne inicjatywy młodzieżowe w NRD. 2.2.1. Subkultury muzyczne. 2.2.2. Ruchy młodzieżowe powiązane z Kościołem ewangelickim. 2.3. Młodzież poza systemem w Związku Radzieckim. 2.3.1. Subkultury muzyczne. 2.3.2. Środowiska pacyfistyczne i proekologiczne. 2.3.3. Ruch Hare Kryszna. 2.3.4. Neofaszyści (neonaziści). 2.3.5. Lubiery („Siłownicy”). 87 87 87 106 116 116 125 125 125 139 158 158 184 210 213 215
6 Spis treści Rozdział III Kontakty i wzajemne przenikanie się członków nieformalnych ru chów młodzieżowych z PRL, NRD, CSRS i ZSRR. Subkultury muzyczne. Inicjatywy pacyfistyczne. Obrońcy środowiska naturalnego. Środowiska religijne. 3.4.1. Młodzi pozostający w obrębieKościoła katolickiego. 3.4.2. Wyznawcy i sympatycy kultu Kryszny. 3.5. Internacjonalistyczny aspekt problemu narkomanii. 219 219 265 286 292 292 297 298 Zakończenie. 309 Bibliografia. 317 Spis ilustracji. 341 Indeks nazwisk. 343 Summary. 355 Zusammenfassung. 359 O Autorze. 363 3.1. 3.2. 3.3. 3.4.
BIBLIOGRAFIA I. ARCHIWA 1) Archiwum Akt Nowych w Warszawie Wydział Kultury КС PZPR - sygn. 889/50 (LVI-449) - sygn. LVI-1749 2) Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Biuro Udostępniania w Warszawie -BU 02171/17 - BU 0236/309 - BU 0236/298 -BU 001708/2919 -BU 001708/3275 - BU 02/96/238, t. 3 -BU 01232/64 -BU 01232/84 - BU 1585/7055 - BU 00473/9 - BU 01304/779 -BU01211/156 - BU 1585/21903 - BU 1510/3519 - BU 01286/2672/J, cz. I-III - BU 01304/582 - BU 1585/4365 - BU 2837/523 - BU 03404/73 - BU 2521/37 - BU 0224/656, t. 4 Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Białymstoku -IPN Bi 06/704 -IPN Bi 445/16 -IPN Bi 065/194 -IPN Bi 353/50 -IPN Bi 611/1 -IPN Bi 440/54
318 Bibliografia Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Bydgoszczy -IPN By 001/450, t.1-3 - IPN By 077/335, t.2 - IPN By 00103/1175 - IPN By 00103/1540 Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Gdańsku - IPN Gd 0027/3842,1.1,3,6,11 ֊ IPN Gd 0027/3839, t. 3 Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Katowicach -IPN Ka 0112/30 -IPN Ka 0127/2 -IPN Ka 07/198 -IPN Ka 048/957 -IPN Ka 047/719 -IPN Ka 047/720 -IPN Ka 047/2314 -IPN Ka 085/18, t.7 -IPN Ka 014/1723 -IPN Ka 870/1 Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Kielcach -IPN Ki 014/1331 Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Krakowie -IPN Kr 055/26,1.1-2 -IPN Kr 010/12343/3 -IPN Kr 07/4814 -IPN Kr 050/37 -IPN Kr 573-83 -IPN Kr 07/4229 -IPN Kr 08/250, t. 5 - IPN Kr 038/27 - IPN Kr 037/262,1.1 Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Łodzi - IPN Ld 0044/19, t. 20 -IPNLd 0057/585/J -IPNLd 0059/1040/D -IPNLd 0044/15,1.1 -IPNLd 0040/1091,1.1 -IPNLd 067/464 -IPNLd 055/464/J -IPNLd 053/34,122
Bibliografia Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Poznaniu -IPN Po 0186/831 -IPN Po 035/913 -IPN Po 035/1333 -IPNPo 064/28, t. 35 -IPN Po 0186/228 -IPN Po 024/170/1 -IPN Po 64/107 Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie -IPNRz00141/3461/J ֊ IPN Rz 00141/2267 ֊ IPN Rz 044/729 -IPNRz00141/3519/J Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Szczecinie - IPNSz0011/2076 -IPN Sz 0011/1945 -IPN Sz 352/12 786 -IPNSz 00103/191/7 Instytut Pamięci Narodowej Oddział we Wrocławiu ֊ IPN Wr 032/723 - IPN Wr 024/8581 - IPN Wr 020/289 - IPN Wr 039/111100 - IPN Wr 032/724 - IPN Wr 455/24/2 -IPNWr457/16 3) Archiv Bezpečnostních Složek - Brno Ministerstvo Vnitra České Socialistické Republiky - sygn. 1859/88, bal. 11 Krajská správa SNB Brno -sygn. 1899-1913/89, bal.3 - sygn. 2778-2793/96, bal. 5 Objektové svazky - č. j. OS-00890/2-4-86 Přírůstek fondu Správa StB Ústí nad Laben z roku 1994 - karton č. 60 - karton č. 93 319
320 Bibliografia 4) Archiv der Jugendkulturen - Berlin Zbiory biblioteczne „Fetisch” 1984 5) Bundesarchiv - Berlin - MfS, Hauptabteilungen IX Nr 772 -MfS, Abt. XX Nr 3108 - MfS, Abt. X Nr 1602 6) Instytut im. ks. Franciszka Blachnickiego w Krościenku - Archiwum Główne Ruchu Światlo-Życie - Ruch Światlo-Życie, sygn. 3230/1970 - Ruch Światlo-Życie, sygn 323/1977/3 7) Музей-архів і Документаційний Центр Українського Самвидаву в Київі - Неформальна праса, sygn. 7 Н („Віче. Видання львівської регіональної організації народного руху України за перебудову” 1989, որ 1) 8) Národní archiv - Praha KSČ ÚV (1945-1989) - Předsednictvo, aj. 64/5, sv. 64 - Ideologická komise, sv. 3, aj. 13 - Sekretariat, aj. 102, sv. 55 9) Libri Prohibiti - Praha Zbiory biblioteczne „Inflagranti” 1987 10) Ośrodek KARTA w Warszawie - Jarocin 86 (opracowanie zbiorowe) Salezjańskie Centrum Młodzieżowe, Warszawa 1987 II. MUZEA 1) Popmuseum - Praha Zbiory biblioteczne Vlček J., Rockové směry a styly, Praha 1988. 2) Verwertungsgesellschaft Bild-Kunst - Bonn Zbiory fotograficzne - York der Knoefel, Punk in Berlin III. BIBLIOTEKI-ZBIORY SPECJALNE 1 ) Biblioteka Wydziału Ekonomiczno-Socjologicznego Uniwersytetu Łódzkiego - Marat K., Być motocyklist(k)ą. Wprowadzenie do subkultury motocyklowej, Łódź 2004.
Bibliografia 321 2) Biblioteka Wydziału Filozoficzno-Historycznego Uniwersytetu Łódzkiego - Kobus A., Studenci a Praska Wiosna. Środowisko akademickie Czechosłowacji wobec przeobrażeń społeczno-politycznych z lat 1967-1968, Łódź 1998. 3) Biblioteka Wydziału Filozoficzno-Historycznego Uniwersytetu w Bazylei - Graber S., Keine schwarz-weiß Geschichte. Eine Untersuchung der polnischen Bewegung Wolność i Pokój 1985-1989 auflebensgeschichtlicher Grundlage. IV. WYDAWNICTWA ŹRÓDŁOWE VI Światowy Dzień Młodzieży. Organizacja V-VIII '91, pod red. Μ. Dudy, t. II/З, Często chowa 2016. Charta 77. 1977-1989. Od morální к demokratické revoluci. Dokumentace, pod red. V. Prečana, Bratislava 1990. Gorączka czasu przełomu. Dokumenty ugrupowań radykalnych, pod red. P. Frączaka, War szawa 1994. Listy ze Lwowa, „Czas Przyszły” 1988, nr 3-4. Rakowski M.F., Dzienniki polityczne 1984-1986, t. 9, Warszawa 2005. Rocznik Statystyczny 1985, pod red. L. Gradowskiego, Warszawa 1985. Statut Związku Socjalistycznej Młodzieży Polskiej uchwalony przez V Zjazd ZSMP. Warsza wa 1989 25-28 kwietnia, Warszawa 1989. Verejnosťproti násiliu 1989-1991. Svedectvá a dokumenty, pod red. I. Antalovej, Bratislava 1998. Wszyscy proletariusze bądźcie piękni! Pomarańczowa Alternatywa w dokumentach aparatu represji PRL (1987-1989), wstęp, wybór i opracowanie J. Daradzińska i K. Dolata, Wroclaw 2011. Wysocki H., Proces bikiniarzy, czyli ubecka manipulacja, [w:] Księga świadectw. Skaza ni na karę śmierci w czasach stalinowskich i ich losy, pod red. K. Madeja, J. Zaryna i J. Żurka, Warszawa 2003, s. 385-399. V. PRASA „ABC.
Adriatyk, Bałtyk, Μ. Czarne” 1985,1988 „Arbeit-Bewegung-Geschichte. Zeitschrift für historische Studien” 2022 „Archiwum Medycyny Sądowej i Kryminologii” 1971-1972 „Arka” 1989 „Biuletyn Informacyjny KOR” 1978-1980 „Biuletyn Informacyjny SPCz” 1988 „Biuletyn IPN” 2001 „Crime, Histoire Sociétés” 2003 „Czas” 1978 „Czas Przyszły” 1988 „Dezerter. Dwutygodnik informacyjny Ruchu »WiP«” 1987-1988 „Dzieje Najnowsze” 2000 „Dziennik Łódzki” 1980-1981
322 Bibliografia „Express Ilustrowany” 1980-1983 „Farmacja Polska” 1973 „Gazeta Wyborcza” 1994 „Glos Nowej Huty” 1984 „Homek. Pismo Ruchu Społeczeństwa Alternatywnego” 1983-1984 „Homo Politicus - Rocznik Politologiczny” 2006 „ITD.” 1979-1988 „Jaunimo gretos” 1987 „Karta” 1988,2005 „Kierunki” 1970 „KOS” 1986 „Kultura i Społeczeństwo” 1986,1988, 1993 „Literatura” 1987 „Lud”1989 „Magazyn Kryminalny” 1991 „Magazyn Muzyczny-Jazz” 1980,1982,1985 „Martwa Natura” 1988 „Materiały Problemowe” 1988 „Melodie” 1986 „Metal Hammer” 1988 „Młodzież, Kultura, Wieś. Zeszyty problemowe” 1984 „Non Stop” 1978,1981,1987-1988 „Obóz” 1984,1988 „Okolice. Miesięcznik społeczno-literacki” 1987 „Opieka, Wychowanie, Terapia” 1990 „Pamięć i Przyszłość” 2009 „Polityka” 1986,1988 „Polityka Społeczna” 2014 „Polska Młodzież” 1987 „Popular Musie” 1992 „Praworządność” 1986 „Problemy Alkoholizmu” 1994 „Problemy Rodziny” 1974 „Razem” 1978,1981,1984 „Reporter. Serwis publicystyczno-informacyjny Polskiej Agencji Interpress” 1987-1988 „Res Publica” 1988 „Saeculum Christianům” 2001 „Serwis Informacyjny Ruchu »WiP«” 1986 „Slovanský přehled” 2020 „Soudobé dějiny” 2008, 2020 „Sprawy Międzynarodowe” 1990,2001 „Stan Cywilny. Pismo garnizonu krakowskiego Ruchu Wolność i Pokój” 1988 „Studia Pedagogiczne” 1974 „Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowowschodniej” 2020 „Studia Zachodnie” 2014
Bibliografia 323 „Szkice Archiwalno-Historyczne” 2011 „Sztandar Młodych” 1988 „Szwejk” 1986 „Tribuna” 1983 „Tygodnik Mazowsze” 1983-1984 „Valóság” 1990 „Więź” 1974,1987 „WIPEK. Organ Kilku Uczestników Ruchu Wolność i Pokój z Wrocławia” 1988 „Wychowanie Obywatelskie” 1988 „Zborník” 1984-1986 „Zeszyty
Problemowe Narkomanii” 1987 „Żołnierz Wolności” 1984 „Życie Literackie” 1984 „Życie Warszawy” 1984,1986 „Вісник НТУУ«КПІ». Політологія. Соціологія. Право” 2012 „Держава та регіони. Серія: Соціальні комунікації” 2013 „Известия Российского государственного педагогического университета им. А.И.
Герцена” 2008 VI. MATERIAŁY FILMOWE Beats ofFreedom. Zew wolności, scenariusz i reżyseria W. Słota i L. Gnoiński. Wydział Śledczy IPN - Jarocin, scenariusz i reżyseria Μ. Więcław, 2008. VII. RELACJE Budzyński Tomasz, relacja z dnia 4 września 2021 r. Gumola Paweł, relacja z dnia 5 czerwca 2005 r.
Molnár Imre, relacja z dnia 12 czerwca 2005 r. Olisevych Alik, relacja z dnia 20 marca 2023 r. Seweryniakjoanna, relacja z dnia 20 maja 2020 r. VIII. PAMIĘTNIKI Brylewski R., Kryzys w Babilonie. Autobiografia, Kraków 2012. Brzozowicz G., Resortowe dziecko Rock’n'rolla, Warszawa 2016. Budzyński T,
Soul Side Story, Poznań 2011. Fydrych W, Żywoty mężów pomarańczowych, Wrocław-Warszawa 2001. Grabowski K., Dezerter. Poroniona generacja?, Warszawa 2010. Greiner-Pol A., Peitsche-Osten-Liebe {Whip East Love), pod red. M. Rauhuta, Berlin 2000. Koñj o Kõnnak P., Gangrena: mój punk rock song, Warszawa
2012. Kostin L, Czarnobyl. Spowiedź reportera, Warszawa 2019. Kotański Μ., Ty zaraziłeś ich narkomanią,
Warszawa 1984. Michalewski W, Mistycy i narkomani, Warszawa 1992. Rozwadowski P., To zupełnie nieprawdopodobne, Warszawa 2012.
324 Bibliografia Skiba K.,Janiszewski J., Koñjo Kõnnak P.,Artyści, wariaci, anarchiści,Warszawa2010. Życzkowski K., Notatki szeregowca, Kraków 1990. IX. SŁOWNIKI, INFORMATORY, KATALO GI WYSTAW I INNE Boheme und Diktatur in der DDR. Gruppen-Konflikte-Quartiere 1970-1989. Katalog zur Ausstellung des Deutschen Historischen Museums vom 4. September bis 16. Dezember 1997, oprać. C. Petzold, Berlin 1997. Butrym Μ., Dola idola, Warszawa 1985. Festiwal rockowy Jarocin'87, Jarocin bdw. Jarocin. Festiwal muzyków rockowych 3-6 sierpnia '88, Jarocin bdw. Galeotti Μ., Wory. Tajemnice rosyjskiej supermafii, Kraków 2020. Gnoiński L., Republika. Nieustanne tango, Warszawa 2016. Hojn A., Wilczyński Μ., SBB - wizje. Autoryzowana historia zespołu, Katowice 2003. Krawczyk A., Jarocin, Warszawa 1992. Lis W, Godlewski T., Jaskinia halasu, Poznań 2012. Potaczała K., KSU: Rejestracja buntu. Opowieść o punk rocku w Bieszczadach, Rze szów 2010. Skaradziński J., Dżem. Ballada o dziwnym zespole, Poznań 2009. Stasi. Strażnik komunistycznego reżimu. Wystawa ze zbiorów Urzędu Pełnomocnika Rządu Federalnego do Spraw Materiałów Służb Bezpieczeństwa byłej Niemieckiej Republiki Demokratycznej (tzw. URZĄD GAUCKA). Katalog wystawy 13 czerwca - 2 lipea 2000, Kraków 2000. Weiss W, Pink Floyd. Szyderczy śmiech i krzyk rozpaczy, Warszawa 1995. Witkowski G.K., Grunt to bunt. Rozmowy o Jarocinie, 1.1, Poznań 2011. Witkowski G.K., Grunt to bunt. Rozmowy o Jarocinie, t. 2, Poznań 2012. Witkowski G.K., Grunt to bunt. Rozmowy o Jarocinie, t. 3, Czerwonak 2013. X. OPRACOWANIA NAUKOWE Adamski A., Nie tylko Wrocław.
Dolnośląska opozycja młodzieżowa lat osiemdziesiątych. Perspektywa metropolii a perspektywa terenu, [w:] Zycie na przekór. Młodzieżowa kon testacja systemu w ostatniej dekadzie PRL (1980-1989) - Nowe tropy i pytania ba dawcze, pod red. B. Noszczaka, Warszawa 2016, s. 85-134. Adamski W, Młodzież i społeczeństwo, Warszawa 1976. Adamski W., Młodzież w społeczeństwie. Konjrontacjepolsko-amerykańskie, Warszawa 1980. Albert A. [Roszkowski W], Najnowsza historia Polski 1918-1980, cz. IV, 1956-1980, Londyn 1989. Alternatywni, „Polska Młodzież” 1987, nr 1, s. 7-8. Antonów R., Pod czarnym sztandarem. Anarchizm w Polsce po roku 1989, Wroclaw 2004. Balandier G., Ład tradycyjny i kontestacja, [w:] Tradycja i nowoczesność, pod red. J. Kur czewskiej ij. Szackiego, Warszawa 1984, s. 179-208. Bankowicz B., Bankowicz Μ., Dudek A., Leksykon historiiXX wieku, Kraków 1996. BardziakS.,Krueger A.,RaszejaS., Przyczynek do patomorfologu zatrucia trójchloroety lenem („Tri"), „Archiwum Medycyny Sądowej i Kryminologii” 1972, z. 2, s. 239-242.
Bibliografia 325 Bazuń D., MONAR-fenomen ruchu społecznego, Zielona Góra 2010. Bessel R., Policing in East Germany in the Wake of the Second World War, „Crime, His toire Sociétés” 2003, t. 7, ez. II, s. 5-21. Вік Z., Kościół katolicki na Słowacji w obliczu totalitaryzmu (w latach 1945-1989), [w:] Μ. Szczepanowicz, Kurierzy słowa Bożego. Doświadczenie i dar, Kraków 2007, s. 15-35. Blažek P., Dejte šanci miru! Pacifismus a neformální mírové aktivity mládeže v Českosloven sku 1980-1989, [w:] Ostrůvky svobody. Kulturní a občanské aktivity mladé generace v 80. letech v Československu, pod red. Μ. Vanka, Praha 2002, s. 11-106. Blažek P., Majewski G., Granica przyjaźni, „Karta” 2005, nr 45, s. 118-136. Blažek P., Laube R., Pospisil F., Lennonova zëd v Praze. Neformální shromáždění mládeže na Kampě 1980-1989, Praha 2003. Blues einer unruhevollen Jugend. Interview mit André Greiner-Pol (Freygang), [w: j Wir wol len immer artig sein. Punk, New Wave, HipHop, Independent - Szene in der DDR 1980-1990, pod red. R. Galenzy i H. Havemeistera, Berlin 2005, s. 652-678. Bogusz J., Subkultury młodzieżowe jako zjawisko społeczne iproblem badawczy, [w:] Kon testacja młodzieżowa. Moda czy poszukiwanie alternatywnego stylu życia? I Semina rium Polsko-Bułgarskie, Warszawa 1987, s. 7-13. Bolton J., Worlds ofDissent. Charter 77, the Plastic People of the Universe, and Czech Cul ture under Communism, Cambridge-London 2013. Boryszewski P., Kościół, którego nie było - Kościół katolicki w Czechosłowacji w dobie ko munizmu, „Saeculum Christianům” 2001, nr 1, s. 235-258. Braun-Gałkowska Μ.,
Młodzież w ruchu satanistycznym, Lublin 1991. Bukowski W., Pacyfiści kontra pokój, Lublin 1983 [Spotkania]. Burger T., Franciszkańskie ruchy ekologiczne w Polsce, [w:] Ruchy i organizacje ekologicz ne w Polsce, pod red. P. Czajkowskiego, Warszawa 1990, s. 84-92. Bye Bye, Lübben City. Bluesfreaks, Tramps und Hippies in der DDR, pod red. Μ. Rauhuta i T. Kochana, Berlin 2004. Castaldo G., Ziemia obiecana. Kultura rocka 1954-1994, Kraków 1997. Cekiera C., Gitowcy, „Problemy Alkoholizmu” 1994, nr 2, s. VI-VIL Cekiera C., Ryzyko uzależnień, Lublin 1994. Cekiera C., Sataniści, „ProblemyAlkoholizmu” 1994, nr 7, s. ГѴ-ѴПІ. Cekiera C., Środowiskowe i osobowościowe uwarunkowania toksykomanii młodzie ży [w:] Patologia społeczna wśród młodzieży, pod red. Μ. Majewskiego, Kraków 1985, s. 9-21. Cekiera C., Terapeutyczno-reedukacyjne programy dla narkomanów prowadzone przez in stytucje religijne, „Zeszyty Problemowe Narkomanii” 1987, nr 2, s. 131-142. Cekiera C., Toksykomania. Narkomania, alkoholizm, nikotynizm, Warszawa 1985. Chadima Μ., Alternativa. Svědectví českém rock rollu sedmdesátých let, Brno 1992. Charta 77. Od obhajoby lidských práv к demokratické revoluci. 1977-1989. Sborník z kon ference k. 30. výročí Charty 77. Praha, 21.-23. března 2007. Charter 77: From the Assertion ofHuman Rights to a Democratic Revolution, 1977-1989. The proceedings of the conference to mark the 30th anniversary of Charter 77. Prague, 21-23 March 2007, pod red. Μ. Devátý, J. Suka i O. Tůmy, Praha bdw. Chłopek Μ., Bikiniarze. Pierwsza polska subkultura, Warszawa 2005.
326 Bibliografia Chłopek Μ., Być hipisem w PRL, [w:] Życie codzienne w PRL (1956-1989), pod red. G. Miernika i S. Piątkowskiego, Radom-Starachowice 2006, s. 235-249. Chojnowski A., Bruski J.J., Ukraina, Warszawa 2006. Ciesielski R., Od „odwilży” do „polskiego jazzu”. Inicjalna formuła krytyki jazzowej (1956) w PRL, [w: ] W kręgu kultury PRL. Muzyka, rodzaje i style, pod red. K. Bittner i D. Skotarczak, Poznań 2017, s. 223-233. Cuhra J., Skryty zapas. Stát, katolická církev a mládež v druhé dekádé normalizačního reži mu, [w:] Ostrůvky svobody. Kulturní a občanské aktivity mladé generace v 80. letech v Československu, pod red. Μ. Vanka, Praha 2002, s. 107-144. Cummings R.H., Radio Free Europe's „Crusade for Freedom" Rallying Americans Behind Cold War Broadcasting 1950-1960, London 2014. Cupiał D.,Na drodze ewangelizacji i ekumenii. Ruch Swiatło-Życie w służbie jedności chrze ścijan. Próba teologicznej oceny, Lublin 1993. Сарка E, Dějiny zemi Koruny České v datech, Praha 1999. Czabański A., Usiłowanie samobójstwa przez członków sekty Wiełkie Białe Bractwo - Jusmałos na Ukrainie, „Homo Politicus - Rocznik Politologiczny” 2006, nr 1, s. 67-72. Czajkowski Μ., Obrona przeciwrakietowa w stosunkach międzynarodowych, Kra ków 2013. Czaputowicz J., Działania Służby Bezpieczeństwa i kontrwywiadu wojskowego wobec ru chu „Wolność i Pokój”, [w:] „Jesteście naszą wielką szansą”. Młodzież na rozstajach ko munizmu 1944-1989, pod red. P. Ceranki i S. Stępnia, Warszawa 2009, s. 286-300. Czechija i Słowakija wXX wiekie, pod red. W. Mar’ina, Moskwa 2005. Czechosłowacka Nowa Fała, pod red. Μ.
Matli i L. Németh Vítovej, Poznań 2012. Dabert D., Fenomen Czechosłowackiej Nowej Fali, [w:] Czechosłowacka Nowa Fala, pod red. Μ. Matli i L. Németh Vítovej, Poznań 2012, s. 13-27. Daniel O., Michela Μ., If the Kids are United: Rassismus und Antifaschismus im Punkund Skinheadmilien in Tschechien, „Arbeit-Bewegung-Geschichte. Zeitschrift für his torische Studien” 2022, nr 3, s. 95-116. Dąbrowska-Lyons A., Polski punk 1978-1982, Warszawa 1999. Derdowski J., Hippisi, „Okolice. Miesięcznik społeczno-literacki” 1987, nr 3, s. 3-5. Derewenda R., Dzieło wiary. Historia Ruchu Swiatło-Życie 1950-1985, Kraków 2010. Dębska A., Fała w wojsku. Ukryta struktura życia koszarowego, Warszawa 1997. Dieckmann Ch., Küche, Kammer, weite Wełt, [w:] Bye Bye, Lübben City. Bluesfreaks, Tramps und Hippies in der DDR, pod red. Μ. Rauhuta i T. Kochana, Berlin 2004, s. 10-23. Drogi do wolności w kulturze Europy Środkowej i Wschodniej 1956-2006: zbiór materiałów z konferencji 5-7 listopada 2006 roku w Wyższej Szkole Zawodowej „Kadra dla Euro py" w Poznaniu, pod red. B. Bakuły i Μ. Talarczyk-Gubały, Poznań 2007. Dropping out of Socialism: The Creation ofAlternative Spheres in the Soviet Bloc, pod red. J. Fürst i J. McLellan, Lanham-Boulder-New York-London 2016. Drygas P.A., Powstanie rocka za żelazną kurtyną. Analiza porównawcza, [w:] Kultura rocka. Słowa - dźwięk - performance, cl. 2, Toruń 2016, s. 193-202. Duggan Ch., Historia Włoch, Wrocław2009. Dylematy przeszłości i współczesności, pod red. I. Grabowskiej-Lipińskiej, Warszawa 1993.
Bibliografia 327 Dyoniziak R., Młodzieżowa „podkultura". Studium socjologiczne, Warszawa 1965. Dworczak K., Władze Związku Sowieckiego wobec katastrofy czarnobylskiej, „Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej” 2020, z. 1, s. 155-176. Eberwein Μ., Drexler J., Skinheads in Deutschłand. Interviews, Augsburg 2003. Ermakov V.D., Rossijskij anarchizm i anarchisty (vtoraja polovina XIX - konec XX vekow), Sankt-Petersburg 1996. Europa Środkowo-Wschodnia w XIX і XX wieku, pod red. E. Wiśniewskiego, Łódź 2005. Faliński W, Demonizm, satanizm, „Materiały Problemowe”, 1988, nr 11, s. 102-106. Feeling В Mix mir einen Drink. Punk im Osten. Ausführliche Gespräche mit Flake, Paul Lan ders und vielen anderen, pod red. R. Galenzy і H. Havemeistera, Berlin 2003. Filipiak Μ., Od subkultury do kultury alternatywnej. Wprowadzenie do subkultur młodzie żowych, Lublin 1999. Filipiak Μ., Subkultury młodzieżowe - rys historyczny, [w:] Subkultury młodzieżowe wczoraj i dziś, pod red. Μ. Filipiaka, Tyczyn 2001, s. 17-36. Furian G., Becker N., „AUCH IM OSTEN TRÄGT MAN WESTEN". Punks in der DDR - und was aus ihnen geworden ist, Berlin 2012. Galenza R., Havemeister H., Wir wollen immer artig sein, Berlin 1999. Gancarz D., Rosyjska poezja rockowa, Kraków 2012. Garton Ash T., NiemieckośćNRD, Londyn 1989. Gebauer S., Skinheadmode, [w:] Jugendkulturelle Moden. Von Hippie bis HipHop, pod red. D. Schmidt, Baltmannsweiler 2003, s. 17-32. Gęsicki J., Świadomościowe uwarunkowania subkultur młodzieżowych, „Okolice. Miesięcznik spoleczno-literacki” 1987, nr 3, s. 8-14. Gliński P., Polscy Zieloni. Ruch
społeczny w okresie przemian, Warszawa 1996. Gliński P., Ruch ekologiczny w Polsce, [w:] Ruchy i organizacje ekologiczne w Polsce, pod red. P. Czajkowskiego, Warszawa 1990, s. 5-43. Gliński P., Ruch ekologiczny w Polsce, [w:] Spontaniczna kultura młodzieżowa. Wybra ne zjawiska, pod red. J. Wertensteina-Żuławskiego i Μ. Pęczaka, Wrocław 1991, s. 136-161. Gliński P., Świadomość ekologiczna społeczeństwa polskiego - dotychczasowe wyniki ba dań, „Kultura i Społeczeństwo” 1988, nr 3, s. 183-196. Gogola Z., Dzieje ruchu hippisowskiego, Kraków 2012. Górny Μ., Polacy w oczach Czechów po sierpniu 1968 roku, „Sprawy Międzynarodowe” 2001, nr 4, s. 94-117. G ra j e wski A., Wychowanie ateistyczne dzieci i młodzieży w Europie Środkowo-Wschodniej jako element walki z Kościołem. Wybrane problemy, [w:] „Jesteście naszą wielką szan są". Młodzież na rozstajach komunizmu 1944-1989, pod red. P. Ceranka i S. Stępnia, Warszawa 2009, s. 15-29. Grewe-Partosch Μ., School Radio in Europe: a documentation with contributions given at the European School Radio Conference, Munich 1977, München 1979. Gr up ińska A., Wawrzyniak J., Buntownicy, polskie lata 70. i 80., Warszawa 2011. Gulczyńska}., Szkolne Koła Oporu Społecznego jako egzemplifikacja działalności opozy cyjnej młodzieży szkolnej w latach osiemdziesiątych, [w:] Życie na przekór. Młodzieżo wa kontestacja systemu w ostatniej dekadzie PRL (1980-1989) - Nowe tropy i pytania badawcze, pod red. B. Noszczaka, Warszawa 2016, s. 57-72.
328 Bibliografia Gwizdalanka D., Muzyka i polityka, Kraków 1999. Hall A., Charles de Gaulle, Warszawa 2002. Hanausek T., Hanausek W., Narkomania. Studium kryminologiczno-kryminalistyczne, Warszawa 1976. Hayton J., Punk Rock, Subculture, and Entanglement in the GDR, [w:] Dropping out of Socialism: The Creation of Alternative Spheres in the Soviet Bloc, pod red. J. Fürst, J. McLellan, Lanham-Boulder-New York-London 2016, s. 207-232. Hlebowicz J., Licealiści w karnawale „Solidarności". Powstanie, działalność i znaczenie Ruchu Młodzieży Szkolnej, [w:] Życie na przekór. Młodzieżowa kontestacja systemu w ostatniej dekadzie PRL (1980-1989) - Nowe tropy i pytania badawcze, pod red. B. Noszczaka, Warszawa 2016, s. 45-56. Hoffmann B., Narkotyki w kulturze młodzieżowej, Kraków2014. Hoffmann B., Satanizm polski - mit czy rzeczywistość, Warszawa 1991. Homek. Pismo Ruchu Społeczeństwa Alternatywnego 1983-1990, pod red. G. Berendta, K. Brzechczyna, Z. Stybeli i J. Waluszko, Gdańsk 2013. Horschig Μ., In der DDR hates nie Punks gegeben, [w:] Wir wollen immer artig sein, pod red. R. Galenzy i H. Havemeistera, Berlin 1999, s. 17-40. Hrynkiewicz J., Polski Klub Ekologiczny jako ruch społeczny, [w:] Ruchy i organizacje ekołogiczne w Połsce, pod red. P. Czajkowskiego, Warszawa 1990, s. 44-64. Hrynkiewicz J., Ziełoni. Studia nad ruchem ekologicznym w Polsce 1980-1989, Warsza wa 1990. Idzikowska-Czubaj A., Funkcje kulturowe i historyczne polskiego rocka, Poznań 2006. Idzikowska-Czubaj A., Polska muzyka rockowa jako wentyl bezpieczeństwa, [w:] Twórcy na służbie. W służbie twórczości, pod red. S.
Ligierskiego, Warszawa 2013, s. 174-203. Idzikowska-Czubaj A., Rock wPRL-u. O paradoksach współistnienia, Poznań 2011. Ifjúság és szórakozás Szöveggyűjtemény Klubvezetők Kiskönyvtára 25, pod red. G. Porosa i L. Thomy, Budapest 1983. Iliński LM., Młodzież radziecka w dobie przebudowy, „Polska Młodzież” 1987, nr 2, s. 148-154. Illés L, Nemzedékek, kłitek, ciklusok Közgazdasági és Jogi Könyvkiadó, Budapest 1991. Isakowicz-Zaleski T., Księża wobec bezpieki, Kraków 2007. Janicki Μ., Pęczak Μ., Polska siła. Skini, narodowcy, chuligani, Warszawa 1994. Janik L., Rock jako przedmiot zainteresowania młodzieży. Muzyka młodzieżowa w Polsce, „Kultura i Społeczeństwo” 1983, nr 2, s. 127-140. Janjatović P., Ilustrovaná YU rock enciklopedija 1960-1997, Belgrad 1998. Jankowski K., Hipisi. Wposzukiwaniu ziemi obiecanej, Warszawa 2003. Jarosz Μ., Samozniszczenie, samobójstwo, alkoholizm, narkomania, Warszawa 1980. Jaskułowski T., Ostatnie miesiąceNRD, Wrocław2010. Jaskulowski T., Pokojowa rewolucja w Niemieckiej Republice Demokratycznej w latach 1989-1990. Geneza - przebieg - efekty, Wrocław 2007. Jaskułowski T., Szpiedzy tacy jak wy. Wywiadowcza (nie)codzienność kontaktów między PRL i NRD 1970-1990, Warszawa 2015. Jaskułowski T., Władza i opozycja w NRD 1949-1988. Próba zarysu, Berlin-Warszawa 2006.
Bibliografia 329 Jaskułowski T., Władza i opozycja wNRD 1949-1988. Próba zarysu, Wrocław 2007. Jawłowska A., Drogi kontrkultury, Warszawa 1975. Jawłowska A., Kontestacja i jej tło społeczno-kulturowe, „Studia Pedagogiczne” 1974, t. 30, s. 83-98. Jawłowska A., Więcej niż teatr, Warszawa 1988. J awo rska A., Pomarańczowa Alternatywa w bezdebitowejprasie studenckiej, we wspomnie niach i w drukach ulotnych lat osiemdziesiątych XX wieku, Toruń 2012. Jaźwiński P., Międzynarodowe Towarzystwo Świadomości Kryszny (Iskcon) w Europie Środkowej i Wschodniej w latach 1970-1998. Zarys monografii, Kraków bdw. Jaźwiński P., Międzynarodowe Towarzystwo Świadomości Kryszny w regionie gdańskim w latach 1984-1996, [w:] Nierzymskokatolickie Kościoły i grupy wyznaniowe w Gdań sku w latach 194S-199S oraz ich wkład w rozwój regionu gdańskiego, pod red. W. Pałubickiego, Koszalin 1998, s. 85-103. „Jesteście naszą wielką szansą". Młodzież na rozstajach komunizmu 1944-1989, pod red. P. Ceranka i S. Stępnia, Warszawa 2009. Jeziński Μ., Muzyka popularna jako wehikuł ideologiczny, Toruń 2011. Jędrzejewski Μ., Czciciele szatana. Jarocin '86, „Okolice. Miesięcznik społeczno-literacki” 1987, nr 3, s. 54-65. Jugendkulturelle Moden. Von Hippie bis HipHop, pod red. D. Schmidt, Baltmanns weiler 2003. Jundo-Kaliszewska B., Zakładnicy historii. Mniejszość polska w postradzieckiej Litwie, Łódź 2019. Junes T., Student Politics in Communist Poland. Generations of Consent and Dissent, Lan ham-Boulder-New York-London 2015. Kalinowski Μ., Sataniści, rastafarianie, skini i inni, „Opieka, Wychowanie, Terapia” 1990, nr
1-2, s. 57-61. Kasprzycki R., Dekada buntu. Punk w Polsce i krajach sąsiednich w latach 1977-1989, Kraków 2013. Kästner S., Hippiemode, [w:] Jugendkulturelle Moden. Von Hippie bis HipHop, pod red. D. Schmidt, Baltmannsweiler 2003, s. 1-16. Kenney P., A Carnival ofRevolution. Central Europe 1989, Princeton 2002. Kenney P., Rewolucyjny karnawał. Europa Środkowa 1989, Wroclaw 2005. Kietliński Μ., Niezależny ruch młodzieżowy na Białostocczyźnie w latach 1980-1989, Białystok 2005. Kmeť N., Przemyt literatury religijnej z Polski na Słowację, [w:] Między przy musową przy jaźnią a prawdziwą solidarnością. Czesi-Polacy-Słowacy 1938/1939-1945-1989, cz. II, pod red. P. Blažka, P. Jaworskiego i Ł. Kamińskiego, Warszawa 2009, s. 240-245. Kmiecik-Jusięga K., Szpaku. Metody pracy księdza Andrzeja Szpaka z Młodzieżą Róż nych Dróg, Kraków 2013. Knapik J., Pionýr družstevníkem? Pionýrská zemědělská hospodářství v letech 1959-1964, „Soudobé Dějiny” 2020, nr 1, s. 58-99. Kobus A., Czechosłowacja wobec narodzin, rozwoju i delegalizacji „Solidarności" (19801982), Toruń 2006. Kobus A., Karta 77. Przebudzenie, [w:] Europa Środkowo-Wschodnia wXIXіXX wieku, pod red. E. Wiśniewskiego, Łódź 2005, s. 139-147.
330 Bibliografia Kobus A., My i Oni. Opozycja polityczna w PRL wobec analogicznych ugrupowań demo kratycznych w Europie Środkowo-Wschodniej w latach 80. XX wieku. Kontakty, współ praca, podobieństwa, Łódź 2012. Kobus A., Niezależne kontakty polsko-czechosłowackie w schyłkowej dekadzie systemu jał tańskiego, Piotrków Trybunalski 2008. Kobus A., „Rebelia" piłzneńska 1953 r., „Dzieje Najnowsze” 2000, nr 3, s. 181-189. Kohler T, Einmał Varna und Zurück. Tramp nach Osten, [w:] Bye Bye, Lübben City. Bluesfreaks, Tramps und Hippies in der DDR, pod red. Μ. Rauhuta i T. Kochana, Ber lin 2004, s. 296-304. Konarski L., Rudnicki В., Podkultura żołnierska, Warszawa 1994. Končelík J., Dva tisíce slov: zrod a důsledky nečekaně vlivného provolání, „Soudobé ději ny” 2008, nr 3-4, s. 485-544. Kontestacja młodzieżowa. Moda czy poszukiwanie alternatywnego stylu życia, pod red. J. Bogusza, Warszawa 1987. Kornak Μ., Brunatna księga 1987-2009, Warszawa 2009. Kosicki Μ., Ostra toksyczność trójchloroetylenu, „Archiwum Medycyny Sądowej i Kry minologii” 1972, nr 2, s. 233-238. Kosicki Μ., Skórniewski J., Wziewne śmiertelne zatrucie trójchloroetylenem, „Archi wum Medycyny Sądowej i Kryminologii” 1971, nr 1, s. 73-84. Kosiński K., Nastolatki '81. Świadomość młodzieży w epoce „Solidarności", Warsza wa 2002. Kościół katołicki w czasach komunistycznej dyktatury, t. 3, pod red. J. Szczepaniaka i Μ. La soty, Kraków 2010. Kowalczyk A., Negativ und dekadent. Ostberłiner Punk Erinnerungen, Berlin 2001. Kowalczyk A., Punk in Pankow. Stasi - „Sieg": 16-jährige Pazifistin verhaftet, Berlin 1996. Kowalski
L., Kryptonim „Dunaj". Udział wojsk polskich w interwencji zbrojnej w Czecho słowacji w 1968 r., Warszawa 1992. Król J., Jak Dawid z Goliatem. Antysystemoweformy oporu licealistów w Szczecinie (19801989) - najważniejsze ustalenia i postulaty badawcze, [w:] Życie na przekór. Młodzie żowa kontestacja systemu w ostatniej dekadzie PRL (1980-1989) - Nowe tropy i pyta nia badawcze, pod red. B. Noszczaka, Warszawa 2016, s. 73-84. Kruczkiewicz A., Ruch anarchistyczny w Połsce. Program i działałność 1983-1997, Mie lec 1997. Krupiecka Μ., Formacyjny wpływ duszpasterstw na antysystemowe postawy młodzieży w latach osiemdziesiątych. Rekonesans badawczy, [w:] Życie na przekór. Młodzieżowa kontestacja systemu w ostatniej dekadzie PRL (1980-1989) - Nowe tropy i pytania badawcze, pod red. B. Noszczaka, Warszawa 2016, s. 352-356. Křížková M.R., Kniha víry, naděje a lásky, Praha 1996. Kubiak A.E., Delicje i lewa ręka Kryszny. Kreacja i ewolucja ruchu Hare Kryszna w Polsce, Warszawa 1997. Kuczyński A., Szczepka K., Społeczne uwarunkowania ałkoholizmu i toksykomanii, „Problemy Rodziny” 1974, nr 5, s. 45-50. Kulesza P., Muzyczna i piśmiennicza twórczość antychrześcijańska w połskiej kulturze punk i jej krytyka, Wrocław 2011. Kultura rocka. Słowa - dźwięk - performance, cl. 2, Toruń 2016.
Bibliografia 331 Kultura w procesie zmiany: z badań nad kulturą w Polsce lat dziewięćdziesiątych, pod red. A. Jawłowskiej i G. Woronieckiej, Olsztyn 2003. Kuncewicz D., Kontrowersyjne grupy religijne. Psychologiczne aspekty przynależności, Ty chy 2015. Kupiecki R., Siła i solidarność. Strategia NATO 1949-1989, Warszawa 2009. KurekJ., SBB a PRL, [w:] W kręgu kultury PRL. Muzyka, rodzaje i style, pod red. K. Bit tner i D. Skotarczak, Poznań 2017, s. 309-316. Kurlansky Μ., 1968: The Year that Rocked the World, New York 2005. Kwapis R., Praska Wiosna, Toruń 2004. Lehmann H.G., Deutschland-Chronik 1945 bis 1995, Bonn 1996. Leiserowitz R., Unerkannt durch Freundesland. Subversiv reisen mit Transitvisa, [w:] Bye Bye, Lübben City. Bluesfreaks, Tramps und Hippies in der DDR, pod red. Μ. Rauhuta i T. Kochana, Berlin 2004, s. 134-142. Lenart В., Etos kontestujących ruchów młodzieżowych hippies i punk w latach osiemdzie siątych w Polsce. Analiza porównawcza, „Kultura i Społeczeństwo” 1993, t. XXXVII, nr 3, s. 191-204. Lenartowicz A., Styl życia w ruchu Swiatło-Życie, [w:] Styl życia i uczestnictwo w kultu rze. Materiały z konferencji w Łucznicy 9-11 X1986 r., t. 2, pod red. W. Pielasińskiej, Warszawa 1989, s. 188-192. Lesiakowski K., Perzyna P., Toborek T., Jarocin w obiektywie bezpieki, Warszawa 2004. Lewandowski J., Estonia, Warszawa 2001. Lewandowski Μ., Gawlikowski Μ., Gaz na ulicach. KPN w Krakowie. Stan wojenny 1981-1982,1.1, Kraków 2011. Lewenstein B., Melchior Μ., Anomia, wspólnota, autonomia - wokół badań nad ru chem oazowym, „Kultura i Społeczeństwo” 1988, nr 3, s.
155-156. Lewenstein B., Melchior Μ., Wspólnoty oazowe, [w:] Spontaniczna kultura młodzie żowa. Wybrane zjawiska, pod red. J. Wertensteina-Żuławskiego i Μ. Pęczaka, Wro cław 1991, s. 116-125. Libionka D., Ruch młodzieżowy w PRL, „Biuletyn IPN” 2001, nr 10, s. 23-30. Liebing Y., All you need is beat. Jugendsubkultur in Leipzig 1957-1968, Leipzig 2005. Litwińska Μ., Międzynarodowa Konferencja Praw Człowieka, Kraków-Mistrzejowice (25-28 VIII 1988), [w:] Kościół katolicki w czasach komunistycznej dyktatury, t. 3, pod red. J. Szczepaniaka i Μ. Lasoty, Kraków 2010, s. 243-270. Löser C., Lethargie im Textilkaufhaus. Szene Karl-Marx-Stadt, [w:] Wir wollen immer ar tig sein. Punk, NewWave, HipHop und Independent - Szene in der 1980-1990, pod red. R. Galenzy i H. Havemeistera, Berlin 2005, s. 285-299. Ławski A.M., Jazz Jamboree '75. Międzynarodowy Festiwal Jazzowy, Warszawa 2326 października 1975, Warszawa 1975. Machovec Μ., Charta 77 a underground, [w:] Charta 77. Od obhajoby lidskýchpráv k de mokratické revoluci. 1977-1989. Sborník z konference k. 30. výročí Charty 77. Praha, 21.-23. března 2007. Charter 77: From the Assertion of Human Rights to a Democratic Revolution, 1977-89. The proceedings of the conference to mark the 30th anniversary of Charter 77. Prague, 21-23 March 2007, pod red. Μ. Devátý, J. Suka i O. Tůmy, Praha bdw, s. 195-212. Magala S., Od hunwejbinów do dyskoteki?, Warszawa 1987.
332 Bibliografia Mählert U., FDJ1946-1989, Erfurt 2001. Mahlert U., Krótka historia NRD, Wrocław 2007. Małkiewicz A., Pierwszy znak solidarności: polskie odgłosy powstania ludowego w NRD w 1953 r., Wrocław 1998. Manfred O., Wenzke G., Punks, Heavys, Skinheads, Grufties - informelle Gruppen in der DDR, [w:] fugend'92. Die neuen Länder: Rückblick und Perspektiven, t. 3, Opladen 1992, s. 193-196. Mann K., Punkmode, [w:] Jugendkulturelle Moden. Von Hippie bis HipHop, pod red. D. Schmidt, Baltmannsweiler 2003, s. 33-48. Mannová E., Prehľad vývoja spolkového hnutia z aspektu formovania občianskej společno sti, Bratislava 1991. Marchlewski W, Fala, [ACAPELLA] 1987. Marchlewski W, Grupy subkulturowe młodzieży. Próba systematyzacji w oparciu o różni ce w ubiorze, sposobie zachowania oraz wyznawane ideały, [w:] Style życia i uczestnic two w kulturze. Materiały z konferencji w Łucznicy 9-11X1986 r, pod red. W. Pielasińskiej, Warszawa 1989, s. 162-187. Marchlewski W, Pomarańczowa Alternatywa: dokumentacja wybranych działań, [w:] Spontaniczna kultura młodzieżowa. Wybrane zjawiska, pod red. J. Wertensteina-Żuławskiego i Μ. Pęczaka, Wrocław 1991, s. 162-187. Marciniak Μ., Transnational Punk Communities in Poland: From Nihilism to Nothing outside Punk, Lanham-Boulder-New York-London 2015. Marples D.R., Historia ZSRR. Od rewolucji do rozpadu, Wrocław 2006. Materski W, Gruzja, Warszawa 2010. Matkowska E., System. Obywatel NRDpod nadzorem tajnych służb, Kraków 2003. Matyukhina A., W sowieckim Lwowie. Życie codzienne miasta w łatach 1944-1990, Kra ków 2000. Michalak R., „Na drugim planie".
Nierzymskokatolickie Kościoły i związki wyznaniowe na obrzeżach głównego nurtu połityki wyznaniowej PRL, „Studia Zachodnie” 2014, t. 16, s. 153-176. Michałowski S., Współpraca ekologiczna w Europie, Warszawa 1990. Michela Μ., Lomíček J., Sima К., Dálej něco! České a slovenskéfanziny a budování alternativních scen, Praha 2021. Miedwiediew R., Chruszczów. Biografia polityczna, Warszawa 1990. Między autonomią a kontrolą: studia i szkice, pod red. A. Kojdera i J. Kwaśniewskiego, Warszawa 1992. Mikloško F., Nebudete ich moct rozvrátit. Z osudov katolíckej cirkvi na Slovensku v rokoch 1943-1989, Bratislava 1991. Mikołejko A., Satanizm młodzieżowy w Polsce, „Wychowanie Obywatelskie” 1988, nr 3, s. 169-176. Misztal B., Grupy rówieśnicze młodzieży, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1974. Modzelewski W, Pacyfizm w Polsce, Warszawa 1996. Mohr T., Burning Down The Haus: Punk Rock Revolution and the Fall of The Berlin Wall, London 2019. Molnár L, W Polsce nas kochają, [w:] Węgierski łącznik, pod red. P. Cebuli i G. Górnego, Warszawa 2008, s. 213-232.
Bibliografia 333 Multan W., Wizje bezpieczeństwa europejskiego, Warszawa 1997. Muszyński J., Anarchizm. Rzecz o nieziszczałnej wolności, Warszawa 1982. Muszyński WJ., Błękitna Dywizja. Ochotnicy hiszpańscy na froncie wschodnim 19411945, Warszawa 2002. Muzyczuk D., Odcienie niezależności, [w:] Notatki z podziemia. Sztuka i muzyka alter natywna w Europie Wschodniej 1968-1994. Notes from the Underground. Art and Al ternative Music in Eastern Europe 1968-1994, pod red. D. Crowleya i D. Muzyczuka, Łódź 2016, s. 27-74. Müller T., Git-ludzie, [w:] Młodzieżowe podkultury, Warszawa 1987, s. 96-158. Müller T., Młodzieżowe podkultury, Warszawa 1987. Müller-Enbergs H., Teller Günther, [w:] Wer war wer in der DDR?, cz. II, Berlin 2010, s. 1305-1306. Neubert E., Geschichte der Opposition In der DDR 1949 1989, Bonn 1997. Nierzymskokatolickie Kościoły i grupy wyznaniowe w Gdańsku w łatach 1945-1995 oraz ich wkład w rozwój regionu gdańskiego, pod red. W. Pałubickiego, Koszalin 1998. Niezależny ruch młodzieżowy w Polsce po drugiej wojnie światowej (1945-2001), pod red. R. Sudzińskiego, Toruń 2005. Niezależny ruch pokojowy w ZSRR, [Biblioteka WiP] 1989. Notatki z podziemia. Sztuka i muzyka alternatywna w Europie Wschodniej 1968-1994. No tesfrom the Underground. Art and Alternative Music in Eastern Europe 1968-1994, pod red. D. Crowleya i D. Muzyczuka, Łódź 2016. November 1989 na Slovensku. Súvislosti, predpoklady a dôsledky, pod red. J. Peška i S. Szomolányia, Bratislava 1999. Nowicka J., Egierszdorf I., Współpraca międzynarodowa w dziedzinie zwalczania nar komanii, „Farmacja Polska”
1973, nr 4, s. 341-345. Olschowsky B., Stosunki państwowe pomiędzy NRD i PRL w latach 1949-1990, [w:] Przyjaźń nakazana? Stosunki między NRD i Polską w latach 1949-1990, pod red. B. Kerskiego, A. Kotuli i K. Wóycickiego, Szczecin 2003, s. 45-66. Ostrůvky svobody. Kulturní a občanské aktivity mladé generace v 80. letech v Československu, pod red. Μ. Vanka, Praha 2002. O táhal Μ., Normalizace 1969-1989. Příspěvek ke stavu bádání, Praha 2002. Otáhal Μ., Opozice, moc, společnost 1969-1989. Příspěvek к dějinám „normalizace”, Praha 1994. Otáhal Μ., Opoziční proudy v české společnosti 1969-1989, Praha 2011. Otáhal Μ., Vaněk Μ., Sto studentských revolucí. Studenti v období pádu komunismu. Životopisná vyprávění, Praha 1999. Paleczny T., Kontestacja młodzieżowa jako forma nieposłuszeństwa obywatelskiego, [w:] Życie na przekór. Młodzieżowa kontestacja systemu w ostatniej dekadzie PRL (19801989) - Nowe tropy i pytania badawcze, pod red. B. Noszczaka, Warszawa 2016, s. 17-42. Pastusiak L., Polska a wyzwania globalne, [w:] Społeczność międzynarodowa wobec pro blemów globalnych. Materiały VI Krajowej Konferencji Zakładów Stosunków Między narodowych Szkół Wyższych (Kazimierz Dołny, 16-19 grudnia 1987 r.), pod red. ZJ. Pietrasia i Μ. Pietrasia, Lublin-Warszawa 1989, s. 213-224. Patologia społeczna wśród młodzieży, pod red. Μ. Majewskiego, Kraków 1985.
334 Bibliografia Paulukiewicz T., Punkowcy i okularnicy, [w:] Polityczny protest? Artystyczna kontesta cja. Pokolenie '80, Rzeszów 2012, s. 111-123. Peleckis Μ., Lietuvos rokas. Ištakos it raida, Vilnius 2011. Pelikan J., Vo j tě cho vsky О., Na konci cesty. Československo-jugoslávské vztahy ve druhé polovině 80. let, „Slovanskýpřehled” 2020, nr 1, s. 31-88. Pelka A., Jugendmode und Politik in der DDR und in Polen. Eine vergleichende Analyse 1968-1989, Osnabrück 2008. Pernas J., Dělnické demonstrace v Brně v roce 1951, „Soudobé Dějiny” 1996, որ 1, s. 29-41. Pešek J., Tajná církev, [w:] Tematická příručka к československým dějinám 1948-1949, pod red. J. Kociana, Praha 2019, s. 592-593. Petrowa J., Identyfikacja i procesy strukturyzacji w nieformalnych grupach młodzieży, [w:] Kontestacja młodzieżowa. Moda czy poszukiwanie alternatywnego stylu życia? I semi narium polsko-bułgarskie, Warszawa 1987, s. 63-80. Pęczak Μ., Mały słownik subkułtur młodzieżowych, Warszawa 1992. Pęczak Μ., Pomarańczowi - absurd, parodia ipołska codzienność, [w:] Spontaniczna kul tura młodzieżowa. Wybrane zjawiska, pod red. J. Wertensteina-Żuławskiego i Μ. Pęczaka, Wroclaw 1991, s. 188-197. Pęczak Μ., Subkultury w PRL. Opór, kreacja, imitacja, Warszawa 2013. Pietraś Μ., Bezpieczeństwo ekologiczne w Europie: studium politologiczne, Lublin 1996. Pietraś Μ., Udział państw Europy Wschodniej w europejskiej współpracy ekologicznej, „Sprawy Międzynarodowe” 1990, nr 4, s. 7-24. Piotrowski P., Awangarda w cieniu Jałty. Sztuka w Europie Środkowo-Wschodniej w latach 1945-1989, Poznań 2005. Piotrowski P.,
Subkultury młodzieżowe. Aspekty psychologiczne, Warszawa 2003. Piotrowski P., Szałikowcy. O zachowanich dewiacyjnych kibiców sportowych, Toruń 2000. Polacy i Niemcy przeciwko komunistycznej dyktaturze. Polen und Deutsche gegen die kommunistiche Diktatur, oprać. J. Szarek, E. Neubert і Μ. Pieper, Kraków 2004. Poliszczuk J., Hryćko Czubaj i lwowski underground lat sześćdziesiątych i siedemdzie siątych XX wieku, [w:] Drogi do wolności w kulturze Europy Środkowej i Wschodniej 1956-2006: zbiór materiałów z konferencji 5-7 listopada 2006 roku w Wyższej Szko le Zawodowej „Kadra dla Europy” w Poznaniu, pod red. B. Bakuly i Μ. Talarczyk-Gubały, Poznań 2007, s. 137-146. Polityczny protest? Artystyczna kontestacja. Pokolenie '80, Rzeszów 2012. Pollack D., Kirche in der Organisationsgesellschaft. Zum Wandel der gesellschaftlichen Lage der evangelischen Kirchen in der DDR, Stuttgart-Berlin 1994. Polski przełom polityczny 1989. Między totalitaryzmem a demokracją. Materiały z sympo zjum politologicznego, pod red. A. Jabłońskiego i A. Antoszewskiego, Wrocław 1990. Pospíšil F., Blažek P., „Vraťte nám vlasy!”: první manicky, vlasatci a hippies v komunistic kém Československu; studie a edice dokumentů, Praha 2010. Preissler P., Heavy Metal-Mode, [w:] Jugendkulturelle Moden. Von Hippie bis HipHop, pod red. D. Schmidt, Baltmannsweiler 2003, s. 49-62. Prejs B., Subkultury młodzieżowe. Buninie przemija, Katowice 2010. Preuß T., Stasi, Spaß und E-Gitarren. Die Geschichte der Berliner Punkband Namenlos, [w:] Wir wollen immer artig sein. Punk, New Wave, HipHop und Independent-Szene in der
1980-1990, pod red. R. Galenzy i H. Havemeistera, Berlin 2005, s. 71-89.
Bibliografia 335 Przyjaźń nakazana? Stosunki między NRD i Polską w latach 1949-1990, pod red. B. Kerskiego, A. Kotuli, K. Ruchniewicza i K. Wóycickiego, Wrocław 2009. Punk rock a hardcore v Československu před rokem 1989. Kytary a řev aneb Co bylo za zdí, bmw2010. Quilty J., Dickins L., Anderson P., Martin B., Capital Defense: Social Defense for Canberra, Canberra 1986. Rácz J., Ifjúsági (szub)kultúrák, intézmények, devinciák, Budapest 1998. Rácz J., Ifjúsági szubkultúrák, [w:] Rendszerváltozás és ifjúság, pod red. F. Gazsó i I. Stumpfa, Budapest 1992, s. 97-108. Radecka A., O hippizmie nie tylko dla rodziców, [w:] Życie w drodze. Antologia poezji hipisowskiej, pod red. A. Nawrockiego, Warszawa 1986. Rauhut Μ., Beat in der Grauzone. DDR-Rock 1964-1972. Politik und Alltag, Berlin 1993. Rauhut Μ., Rock in der DDR 1964 bis 1989, Bonn 2002. Rendszerváltozás és ifjúság, pod red. F Gazsó і I. Stumpfa, Budapest 1992. Riabczuk Μ., Paralelný świat: ukraińska „kultura alternatywna" we Lwowie w okresie póź nego komunizmu, [w:] Drogi do wolności w kulturze Europy Środkowej i Wschodniej 1956-2006: zbiór materiałów z konferencji 5-7 listopada 2006 roku w Wyższej Szko le Zawodowej „Kadra dla Europy” w Poznaniu, pod red. B. Bakuły i Μ. Talarczyk-Gubały, Poznań 2007, s. 128-136. Risch W.J., Only Rock'n’Roll ? Rock Music, Hippies and Urban Identities in Lviv and Wro cław, 1965-1980, [w:] Youth and Rock in the Soviet Bloc. Youth Cultures, Music, and the State in Russia and Eastern Europe, pod red. WJ. Rischa, Lanham-Boulder-New York-London 2015, s. 81-100. Rock! fugend und Musik in
Deutschland, Berlin 2005. Rombes N., A Cultural Dictionary of Punk 1974-1982, New York-London 2009. Rosja XX wiek. Od utopii komunistycznej do rzeczywistości globalistycznej, pod red. J. Zołotowskiego, Kraków 2004. Ruch Społeczeństwa Alternatywnego 1983-1991, pod red. D. Kaczmarka, Poznań 2009. Ruch Wolność i Pokój w relacjach międzynarodowych (1985-1990). Materiały z konferen cji pt. „Bezpieczeństwo i Tożsamość" (Warszawa 7-8 października 2011 r.), pod red. Μ. Maszkiewicza i D. Zalewskiego, Warszawa 2012. Ruchy i organizacje ekologiczne w Polsce, pod red. P. Czajkowskiego, Warszawa 1990. Rumpf W, Music in the Air: AFN, BFBS, Ő3, Radio Luxemburg und die Radiokultur in Deutschland, Berlin 2007. Ruszkowski J., Kościół ewangełicki w NRD. Geneza i rozwój aktywności opozycyjnej w la tach 1971-1989,Poznań 1995. Sadowska J., Sercem i myślą związani z Partią. ZwiązekMłodzieży Socjalistycznej (19571976), Warszawa 2010. Sadowska J., Znaczenie polityczne Związku Młodzieży Socjalistycznej (1957-1976). Za łożenia i rzeczywistość, [w:] „Jesteście naszą wielką szansą". Młodzież na rozstajach ko munizmu 1944-1989, pod red. P. Ceranki i S. Stępnia, Warszawa 2009, s. 148-156. Sakowicz E., Religie niechrześcijańskie w Polsce, Lublin 2009. Schmidt Ch., Schreibblockaden und Mauersprünge. Punk-Fanzines Ost-West, [w:] Wir wollen immer artig sein. Punk, New Wave, HipHop, Independent - Szene in der DDR 1980-1990, pod red. R. Galenzy i H. Havemeistera, Berlin 2005, s. 472-489.
336 Bibliografia Shahan C., Punk Rock and German Crisis: Adaptation and Resistance after 1977, New York 2013. Sipowicz К., Hipisi wPRL-u, Warszawa 2008. Slavnik Slovenského Jazyka, t. 3, Bratislava 1963. Słownik biograficzny Europy Środkowo-Wschodniej XX wieku, pod red. W. Roszkowskiego i J. Kofmana, Warszawa 2004. Słownik dysydentów. Czołowe postacie ruchów opozycyjnych w krajach komunistycznych w łatach 1956-1989,1.1-2, Warszawa 2007. Smarzyński H., Narkomania wśród młodzieży: hipisi, Kraków 1974. Smółka-Gnauck A., Między wolnością a pokojem. Zarys historii Ruchu „Wolność i Po kój”, Warszawa 2012. Solarz J., Wiking 1941-1945, Warszawa 2003. S olarz R., Alternatywne grupy ekologiczne w systemie politycznym PRL, [w:] Polski prze łom połityczny 1989. Między totalitaryzmem a demokracją. Materiały z sympozjum politołogicznego, pod red. A. Jabłońskiego i A. Antoszewskiego, Wrocław 1990, s. 114-128. Sołtysik T., Młodzież o podkulturach, Bydgoszcz 1993. Społeczność międzynarodowa wobec problemów globalnych. Materiały VI Krajowej Konfierencji Zakładów Stosunków Międzynarodowych Szkół Wyższych (Kazimierz Dolny, 16-19 grudnia 1987 r.), pod red. ZJ. Pietrasia i Μ. Pietrasia, Lublin-Warszawa 1989. Spontaniczna kułtura młodzieżowa. Wybrane zjawiska, pod red. J. Wertensteina-Żuław skiego i Μ. Pęczaka, Wrocław 1991. Sterling Ch.H., Keith M.C., IheMuseum ofBroadcast Communications Encyclopedia of Radio, New York-London 2004. Styl życia i uczestnictwo w kulturze. Materiały z konferencji w Łucznicy 9-11 X1986 r., t. 2, pod red. W. Pielasińskiej, Warszawa 1989. Subkultura młodzieżowa i
żołnierska, pod red. D. Kocięckiej, Warszawa 1995. Subkultury młodzieżowe wczoraj i dziś, pod red. Μ. Filipiaka, Tyczyn 2001. Suri J., Power and Protest. Global Revolution and the Rise of Détente, Cambridge-Lon don 2003. Sychowicz K., Środowisko młodzieżowe województwa białostockiego i suwalskiego wobec wydarzeń politycznych w Polsce w latach 1983-1989, [w:] Życie na przekór. Młodzie żowa kontestacja systemu w ostatniej dekadzie PRL (1980-1989) - Nowe tropy i pyta nia badawcze, pod red. B. Noszczaka, Warszawa 2016, s. 135-152. Szczepanowicz Μ., Kurierzy słowa Bożego, Kraków 2007. Szomolányi S., Prehistoria, zrod a rola aktéra novembra’89 - VPN, [w:] Verejnosťproti nási liu 1989-1991. Svedectvá a dokumenty, pod red. I. Antalová, Bratislava 1998, s. 13-21. S zumilo Μ., Tajni księża. Historia nielegalnego pobytu słowackich werbistów w Polsce w la tach 1957-1964, Warszawa 2022. Szweda-Lewandowska Z., Baby boomers and generation Y - The perspective ofold age, „Polityka Społeczna” 2014, որ 1, s. 14-17. Szybieka Z., Historia Białorusi: 1795-2000, t. 2, Lublin 2002. Szymańczak Μ., Grupy alternatywne Polski lat osiemdziesiątych. Propozycja typologii, „Kultura i Społeczeństwo” 1986, nr 3, s. 145-152.
Bibliografia 337 Szymańczak Μ., Grupy alternatywne Polski lat osiemdziesiątych. Próba typologii, [w:] Kontestacja młodzieżowa. Moda czy poszukiwanie alternatywnego stylu życia? I semi narium polsko-bułgarskie, Warszawa 1987, s. 103-114. Śliwińska A., Subkułtury młodzieżowe. Wybór literatury z lat 1980-1994, Opole 1994. Świda-Ziemba H., Młodzież PRL. Portrety pokołeń w kontekście historii, Kraków 2010. Święcicki Μ., Jazz, rytmXXwieku, Kraków 1971. Šimulčík J., Cas svitania. Sviečková manifestácia - 25. marec 1988, Prešov 1998. SimulčíkJ., Generácia nádeje. Małe kresťanské společenstva 1969-1989, Bratislava 2021. Šimulčík J., Katolícka cirkev a nežná revolúcia 1989, Prešov 1999. SimulčíkJ., Svetlo z podziemia. Z kroniky katolíckeho samizdatu 1969-1989, Pre šov 1997. SimulčíkJ., Zápas o nádej. Z kroniky tajných kňazov 1969-1989, Prešov 2000. Tarnavskyi V., Dzieci swoich czasów. Ruchy młodzieżowe w Rosji a zmiany kulturowe po upadku ZSRR, Warszawa 2007. Tekieli R., Ruch alternatywny lat osiemdziesiątych oczami świadka, [w:] Życie naprzekór. Młodzieżowa kontestacja systemu w ostatniej dekadzie PRL (1980-1989) - Nowe tro py i pytania badawcze, pod red. B. Noszczaka, Warszawa 2016, s. 155-164. Tematická příručka к československým dějinám 1948-1949, red. J. Kociana, Praha 2019. Tokarski S., Jogíni i wspólnoty. Nowoczesna recepcja hinduizmu, Wrocław 1987. Tokarski S., Orienti subkułtury, Warszawa 1996. Tokarski S., Tradycje Azji w nowych religiach świata, [w:] Dylematy przeszłości i współ czesności, pod red. I. Grabowskiej-Lipińskiej, Warszawa 1993, s. 73-82. Tokarski S.,
Wędrówka bogów: religie pozaeuropejskie w konfrontacjach kulturowych, War szawa 1993. Tomaszewski J., Czechy i Słowacja, Warszawa 2006. Tracz B., Długowłosi „pątnicy". Złot hipisów na Jasnej Górze w roku 1971, „Biuletyn IPN” 2010, nr 3, s. 76-80. Tracz B., Hippiesi, kudłacze, chwasty. Hipisi w Połsce w latach 1967-1975, Katowice-Kraków2014. Tracz B., Hipisi na obszarze województwa katowickiego (do połowy łat siedemdziesiątych), „Szkice Archiwalno-Historyczne” 2011, nr 7, s. 109-122. Trapszyc A., Peace, love and freedom. Hipisowskie tony w polskiej muzyce rozrywkowej przełomu lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych, [w:] W kręgu kultury PRL. Muzyka, rodzaje i style, pod red. K. Bittner i D. Skotarczak, Poznań 2017, s. 271-286. Twórcy na służbie. W służbie twórczości, pod red. S. Ligierskiego, Warszawa 2013. Ułasiuk F., Nieformalne ruchy młodzieżowe, Warszawa 1993. Usenko К., Oczami radzieckiej zabawki. Antologia radzieckiego i rosyjskiego undergroundu, Wołowiec 2012. Vaněk Μ., Ekologická hnutí v Československu, [w:] Tematická příručka к československým dějinám 1948-1949, red. J. Kociana, Praha 2019, s. 910-912. Vaněk Μ., Kytky v popelnici. Punk a nová vlna v Československu, [w:] Ostrůvky svobo dy. Kulturní a občanské aktivity mladé generace v 80. letech v Československu, pod red. Μ. Vanka, Praha 2002, s. 175-236. Vaněk Μ., Nedalo se tady dýchat. Ekologie v českých zemích v letách 1968-1989, Pra ha 1996.
338 Bibliografia Vaněk Μ., Zelené mládí. Ekologické aktivity mladé generace v osmdesátých letech, [w:] Ostrůvky svobody. Kulturní a občanské aktivity mladé generace v 80. letech v Českoslo vensku, pod red. Μ. Vanka, Praha 2002, s. 237-272. W kręgu kultury PRL. Muzyka, rodzaje i style, pod red. К. Bittner i D. Skotarczak, Po znań 2017. Walicka J., Sataniści. Czciciele szatana, Warszawa 1989 [przedruk], Waluszko J., Protesty przeciwko budowie elektrowni jądrowej Żarnowiec w latach 198S1990, Warszawa 2013. Wasiak P., Kontakty między artystami wizualnymi z Polski, Węgier, Czechosłowacji i NRD w latach 1970-1989, Warszawa 2019. Wąsowicz J., Niezależny ruch młodzieżowy w Gdańsku w latach 1981-1989, Gdańsk2012. Wer war wer in der DDR?, ez. II, Berlin 2010. Wertenstein-Żuławski J., Karnawał szarych łudzi: Jarocin 1980-1986, [w:] Sponta niczna kultura młodzieżowa. Wybrane zjawiska, pod red. J. Wertensteina-Żuławskiego i Μ. Pęczaka, Wrocław 1991, s. 217-229. Wertenstein-Żuławski J., Między nadzieją a rozpaczą, Warszawa 1993. Węgierski łącznik, pod red. P. Cebuli i G. Górnego, Warszawa 2008. Wierzbicki A., „Rosja dla Rosjan". Nacjonalizm rosyjski i etnopolityka, Warszawa 2018. Wierzbicki Μ., Ostatni bunt. Młodzieżowa opozycja polityczna u schyłku PRL 19801990. Fakty, konteksty, interpretacje, Lublin-Warszawa 2013. Wierzbicki Μ., Postawy członków ZMP wobec rzeczywistości epoki stalinizmu, [w:] „Je steście naszą wielką szansą". Młodzież na rozstajach komunizmu 1944-1989, pod red. P. Ceranka i S. Stępnia, Warszawa 2009, s. 48-78. Wierzbicki Μ., ZwiązekMłodzieży Polskiej i jego
członkowie, Warszawa 2006. Wiik E., Krucjata łysogłowych, Warszawa 1994. Winter F., Die Ostberliner Bluesmessen. Ein Insider-Bericht über sieben Jahre Lernprozess, [w:] Bye Bye, Lübben City. Bluesfreaks, Tramps und Hippies in der DDR, pod red. Μ. Rauhuta i T. Kochana, Berlin 2004, s. 154-171. Wir wollen immer artig sein. Punk, New Wave, HipHop, Independent - Szene in der DDR 1980-1990, pod red. R. Galenzy i H. Havemeistera, Berlin 2005. Wło darczyk B., Nie ma jednej Rosji, Kraków 2013. Wodarczyk A., Prorok Żywego Kościoła. Ks. Franciszek Blachnicki (1921-1987) - życie i działalność, Katowice 2008. Wojciechowski A., Czas smutku, czas nadziei. Sztuka niezależna lat osiemdziesiątych, Warszawa 1992. Wojtaszyn D., Kibice w socjalizmie. Trybuny piłkarskie w NRD - studium historycznospołeczne, Wrocław 2013. Wojtaszyn D., Recepcja polskiej muzyki rockowej w NRD, „Pamięć i Przyszłość” 2009, nr 3, s. 35-38. Wolle S., Der Traum von der Revolte. Die DDR 1968, Berlin 2008. Wolle S., Wspaniały świat dyktatury. Codzienność i władza w NRD 1971-1989, Warsza wa 2003. Wójcik J.W, Od hipisów do satanistów, Kraków 1992. Wójcik J.W, Podkultury młodzieżowe lat osiemdziesiątych (wybraneproblemy), Warsza wa 1989.
Bibliografia 339 Współpraca SB MSW PRL z KGB ZSRR w latach 1970-1990. Próba zarysu, pod red. Z. Nawrockiego, Warszawa 2013. Wyka A., Ruch ekologiczno-pokojowy „Wolę być" - spojrzenie socjologa, [w:] Ruchy i orga nizacje ekologiczne w Polsce, pod red. P. Czajkowskiego, Warszawa 1990, s. 65-83. Yekelchyk S., Ukraina. Narodziny nowoczesnego narodu, Kraków 2009. Youth and Rock in the Soviet Bloc. Youth Cultures, Music, and the State in Russia and Eastern Europe, pod red. WJ. Rischa, Lanham-Boulder-New York-London 2015. Yurchak A., Everything Was Forever, Until It Was No More. The Last Soviet Generation, Princeton 2005. Zając J., Zięba R., Polska w stosunkach międzynarodowych 1945-1989, Toruń 2009. Zariczny P., Próby podejmowania dialogu między chrześcijańskimi grupami sprzeciwu i opozycjonistami z NRD i PRL do roku 1990, [w:] Przyjaźń nakazana? Stosunki mię dzy NRD i Polską w latach 1949-1990, pod red. B. Kerskiego, A. Kotuli, K. Ruchniewicza i K. Wóycickiego, Wrocław 2009, s. 189-202. Zdulski Μ., Skinheadzi a skrajna prawica w Republice czeskiej, [w:] M. Zdulski, I. Wrze sień, T. Zdulski, Ciernie miasta. Skinheadzi a ultraprawica w krajach Europy Środko wej, Jelenia Góra 2011, s. 69-104. Zdulski Μ., Wrzesień L, Zdulski T., Ciernie miasta. Skinheadzi a ultraprawica w kra jach Europy Środkowej, Jelenia Góra 2011. Zeitler B., Verbandliche Interessenvertretung und Mitgestaltung in den mittel- und osteu ropäischen Transformationsstaaten, Weisbaden 2011. Zieliński A., Obraz współczesnej narkomanii w Europie, [w:] Między autonomią a kon trolą: studia i szkice, pod red. A.
Kojdera i J. Kwaśniewskiego, Warszawa 1992, s. 155-170. Zieliński P., Scena rockowa w PRL. Historia, organizacja, znaczenie Wacszawa. 2005. Zubkowa E., Posliewojennoje sowietskoje obszcziestwo: politika i powsiedniewnost 19451953, Moskwa 2000. Związek Młodzieży Socjalistycznej 1957-1976. Bibliografia za lata 1956-1980, oprać. Z. Trendyj, J. Grajczyk i W. Horst, Warszawa 1988. Zwierzyniecki R., Dowód osobisty dziadka rezerwy, czyli moja przygoda z Ludowym Wojskiem Polskim, Kraków 2017. Zwoliński A., Wojna - wybrane zagadnienia, Kraków 2003. Życie codzienne w PRL (1956-1989), pod red. G. Miernika i S. Piątkowskiego, RadomStarachowice 2006. Życie na przekór. Młodzieżowa kontestacja systemu w ostatniej dekadzie PRL (1980-1989). Nowe tropy i pytania badawcze, pod red. B. Noszczaka, Warszawa 2016. Życie w drodze. Antologia poezji hipisowskiej, pod red. A. Nawrockiego, Warsza wa 1986. Кравчинский Μ., Музыкальные диверсанты, bmw 2016. Кушни А.И., Золотое подполье. Полная иллюстрированная энциклопедия рок-самиз дата. История. Антология. Библи-ография, Нижний Новгород 1994. Невская Т., Становление молодёжной рок-культуры в СССР в конце 50-х - начале 80-х годов XX века, „Известия Российского государственного педагогического университета им. А. И. Герцена” 2008, որ 77, s. 343-349.
340 Bibliografia Новітня історія України (1900-2000), pod red. С.В. Кульчицький, В.М. Литвин, А.Г. Слюсаренко, Київ 2002. Рух опору в Україні 1960-1990. Енциклопедичний довідник, pod red. О. Зінкевича, Київ 2010. Синеокий О.В., Розвиток рок-журналістики в СРСР, „Держава та регіони. Серія: Соціальні
комунікації” 2013, որ 3-4, s. 129-134. Черкашина Т.О., Історія становлення та розвитку молодіжних організацій на Херсонщині, „Вісник НТУУ «КПІ». Політологія. Соціологія. Право” 2012, որ 2(14), s. 23-28. Щепанская Т.Б., Символика молодёжной субкультуры. Опыт этнографического исследования системы
1986-1989 гг., Санкт Петербург 1993. XI. LITERATURA PIĘKNA ŠkvoreckýJ., Tchórze, Katowice 1964. Tyrmand L., 7ły, Warszawa 1966. XII. STRONY INTERNETOWE Czarnyj S., Czwarta Rzesza. Faszyzm w Rosji, http://niniwa22.cba.pl/czwarta_rzesza. htm (dostęp: 9.01.2023). Semczuk P., Hare Kryszna i generał
Kiszczak, https://www.newsweek.pl/polska/hare-kryszna-i-general-kiszczak/n31Imny (dostęp: 15.01.2023). http://avgustrock.ru/group/history (dostęp: 18.01.2023). http://brygada-kryzys.art.pl (dostęp: 18.01.2023). http://ceskatelevize.cz/specialy/bigbit/kapely/2671-v3s/ (dostęp: 18.01.2023).
http://elektricniorgazam.com (dostęp: 18.01.2023). http://en.wikipedia.org/wiki/Propeller_(band) (dostęp: 18.01.2023). http://gorzvuk.com/enciclopedia/history/1963 (dostęp: 20.05.2021). http://metal-archives.com/bands/Arakain/2021 (dostęp: 18.01.2023). http://niniwa22.cba.pl/czwarta_rzesza.htm
(dostęp: 18.01.2023). http://www.fatima.sk (dostęp: 20.05.2021). http://www.fdj.de (dostęp: 23.12.2022).
http://www.kompost.ru/net_spisok_zapresennych_grupp.html (dostęp: 18.01.2023). http://www.rockanet.ru/60/ (dostęp: 20.05.2021). http://www.tygodnikpowszechny.pl/ eko-opozycja-140716 (dostęp: 20.05.2021). https ://sjp.pwn.pl/sj p /underground;2579154 (dostęp :18.01.2023). https://subcultarch.ff.cuni.cz (dostęp: 20.05.2021). https://www.amnesty.org/en/ (dostęp: 18.01.2023). https://www.helsinki-hotels.org/sv/inf-hr.html (dostęp: 9.01.2023).
INDEKS NAZWISK Adamska Bożena 295 Adamski Artur 13, 324 Adamski Władysław 36, 324 Adenaur Konrad 125 Afanasjewa Jelena 199 Ahonen Heik 191 Akopyan Ara 212 Albert Andrzej [Roszkowski Wojciech] 34,324 Anatolij, nazwiska nie ustalono 211 Anderson Phil 195,335 Andropow Jurij 175,201,215 Antalová Ingrid 123,321,336 Antonów Radosław 210, 313, 324 Antoszewski Andrzej 69,334,336 Argunow Dmitrij 192,193 Aronowa Rimma 199 Arytyunyan Agven 212 Baba Istvan 15,291,336 Bader Marcel 223 Baj csy-Zsilinszky Endre 113 Bajewa Irina 199 Bakešowa Zdena 98 Bakula Bogusław 166,326,334,335 Balan dier Georges 27, 324 Bakerek Józef 32 Balak Oleg 281 Baldin Aleksander, 200 Bankowicz Bożena 89,186,207,258, 324 Bankowicz Marek 89,186,207,258, 324 Bańkowicz Ryszard 38 Barata Bartolomej, ks. 293 Bardziak Stanislaw 34,324 Bariowow Walerij 176 Barycki Janusz 255 Batowrin Sergiej 187 Bazuń Dorota 83, 325 Bąkowski Krzysztof 41 Becker Nikolaus 135, 327 Bednarz Piotr 274 Berendt Grzegorz 285, 328 Bergaver Toni 274 Bernalewski Stanislaw 28 Bernstein Robert L. 213 Bessel Richard 137,325 Besson Tatjana 241 Bickardt Stephan 147 Biec Siergiej 284 Bierut Boleslaw 126 Вік Zofia 117,119,122,325 Bilak Vasil 99 Bińczak Halina 38 Bittner Karolina 32,227,326,331,337 Blachnicki Franciszek 72, 73, 293, 294, 320,338 Blažek Petr 22, 90, 91, 94, 107-112, 289, 325,329,334 Blažková Gabriela 101 Bloch Pawel 25 Błaszkiewicz Tadeusz, bp 293 Boboń J. 30 Bogusz Jan 36,325,330 Bohley Barbel 147 Bojda Mariusz 274 Bolczyk Henryk, ks. 72 Bolton Jonathan 92,325 Bombin Michail 191,192 Boracz Jacek 274 Borowsky Bronisław 110 Boryszewski
Pawel 117,118, 325 Böttger Martin 156 Boulet Luc 223 Braun-Galkowska Maria 46,325 Breški, imienia nie ustalono 251 Bretschneider Harald, pastor 142
344 Indeks nazwisk Breżniew Leonid 171,175,201, 215 Brodski Władimir 192 Browikow Władimir 243 Bruski Jan Jacek 66,326 Brylewski Robert 23, 58, 242, 263, 264, 323 Brzechczyn Krzysztof285,328 Brzozowicz Grzegorz 183,323 Buda Geza 291 Budzyński Tomasz 23,224,242,260,264, 265,314,323 Bukowski Władimir 184, 325 Buniatyan Gagik 212 Burda Jurij 190 Burger Tadeusz 76,325 Butrym Marian 229,324 Calitis Ints 191 Čapka František 112, 326 Casarolli Agostino, kard. 120 Castaldo Gino 29,37,325 Ceauşescu Nicolae 98 Cebula Paweł 295,332,338 Cekiera Czesław 28, 34, 35, 46, 220, 307, 325 Ceranka Paweł 12,326,327,329,335,338 Černý Jiří 104 Chadima Mikoláš 91,98,227,325 Chalons Jean 223 Che (Ernesto) Guevara 15 Chećko Aleksander 47 Chloupka Libor 93 Chłopek Maciej 27,29,87,325, 326 Chojnowski Andrzej 66,326 Chramow Nikołaj 190,194,195,197,199 Chruszczów Nikita 159,160,332 Chytilová Věra 89 Cibulka Petr 93 Ciechowski Grzegorz 50 Ciesielski Rafał 32,326 Crowley David 14,333 Csethel Janek 274 Cuhra Jaroslav 118-120,122,326 Cummings Richard H. 133,326 Cupiał Dariusz, ks. 293,294,326 Curie-Skłodowska Maria 79 Czabański Adam 213,326 Czachor Marek 274 Czajkowski Marek 107,326 Czajkowski Przemysław 21, 67, 70, 325, 327, 328,335,338 CzaputowiczJacek 63,277,278,316,326 Czarnyj Siemion 214,340 Czerkaszyna TO. 181 Czernienko Konstantin 175,177,201 Czerska Janina 51 Czertowskij Michaił 199 Czesnokow Siergiej 161 Czubaj Hryćko 169,334 Czukajewa Lidia 187,195 Czukajewa Larisa 187,195 Czyżyk Roman 41 Dabert Dobrochna 89,326 Daradzińska Joanna 64,284,321 Darius Steponas 181 Dasa Ananta Santi 211 Dasa Gopal
Kryszna 211 Dasa Kitriradża 211 Dasa Sannjasa 212 Dasa Sjamasundra 210,211 David Michał 111, 183 Dąbrowska-Lyons Anna 230, 326 Demke Christoph, bp 154 Depczyńska Paulina 25 Derdowski Jan 36,326 Derewenda Robert 72, 326 Devátá Markéta 93,325,331 Dębska Anna 62, 326 Dickins Lynne 195,335 Diebrianskaja Jewgienija 199 Dieckmann Christoph 127, 326 Dixon Iwan 222 Doberschütz Carsten 238 Dolata Krzysztof64, 284, 321 DolistaJosef 119 Dombi Jonas 267 Dracz Jwan 209 Drdu Miloše 100 Drdu Vlastimil 100
Indeks nazwisk Drees Erika 154,155 Drexler Josef 135,327 Drwal Tadeusz 63,229 Drygas Paweł Andrzej 162, 326 Drzewiecki Krzysztof 57 Dubček Alexander 89,90 Duda Marian 315,321 DudekAntoni 89,186,207,258,324 Duggan Christopher 15,326 Dutkiewicz Sławomir 274,280 Dvořák Tomas 283 Dworczak Kamil 66,327 Dwornik Ryszard 276 Dyoniziak Ryszard 27, 327 Dzierżyński Feliks 179 Dziobakjerzy 52 Dziubiński Tomasz 58 345 Galenza Ronald 23, 128, 130, 152, 229, 233,325,327,328,331,334,335,338 Galeotti Mark 216, 324 Galiński Krzysztof 65,283 Ganbe Wilfried 302 Gancarz Dariusz 163, 171, 175, 177-179, 327 Garton Ash Timothy 139-143,327 Gaulle Charles de 15,328 Gavlen Tomáš 107 Gawlik Radosław 289 Gawlikowski Maciej 229,331 Gazsó Ferenc 23,222,335 Gebauer Susan 135,327 Geißler Gullymoy Steffen 150 Gette Jewgenij 196 Gęsicki Janusz 37, 327 Gilmour David 183 Eberwein Markus 135,327 Ginsberg Allen 89,168 Gintrowski Przemysław 55 EgierszdorfIrena 299,333 Ej sner Dmitrij 199 Ginzburg Aleksander 159 Engels Fryderyk 141 Girėnas Stasys 181 Eötvös Lórand 295 Glinski Piotr 21,67,69,70,290,292,327 Eppelmann Rainer, pastor 143,150 Gnoiński Leszek 49, 50, 53,230,323,324 Godlewski Tomasz 253,324 Ermakov V.D. 21,210,327 Gogola Zdzisław 34,327 Fadajewa Anetta 176,194 Gołaszewski Sławomir 58 Gomułka Władysław 126,191 Faliński Władysław 46,327 Feldman Aleksander 199 Gorbaczow Michaił 138, 177, 178, 195, Filipek Tadeusz 50 201,202,213,258,273,284 Filipiak Marian 27-29, 37, 44, 48, 59, 64, Gorki Maksim 187,205 Gónyi Anna 302 327,336 Góralczyk Marian 83 Filipiew Wsiewolod 274 Fiodorczuk Witali 193 Górny Grzegorz
295,332,338 Fischer Werner 147 Górny Maciej 90,327 Graber Sarah 63, 321 Forck Gottfried, bp 152,155 Grabowska-Lipińska Iwona 77,326,337 Forman Afilos 89 Grabowski Krzysztof254, 323 Frączak Piotr 65,321 Gradowski Lech 49,321 Frock Gottfried, bp 152 Grajczykjolanta 11,339 Furian Gilbert 135,327 Grajewski Andrzej 12, 327 Fürst Julian 129,233,326,328 Gransicki Marcin 302 Fydrych Waldemar 284,323 Greiner-Pol André 128,246,323, 325 Grewe-Partosch Marianne 133,327 Gabaj Alojz 110 Grigori ewa Jelena 202 Gado Georg 291
346 Indeks nazwisk Grimm Peter 146 Griszyn P. 176 Gromow Leonid 193 Grupińska Anka 13,327 Gulczyńska Justyna 13,327 G ulich Thomas 131 Gumola Paweł 23,60,323 Gura Stiepan 199 Gwizdalanka Danuta 32,328 Gysi Klaus 139,152 Halbrock Christia 156 Hall Aleksander 15,328 Hamerni Paul 162 Hanausek Tadeusz 35,328 Hanausek Wiesława 35,328 Haraszti Mikolos 277 Hamson George 77 Havel Vaclav 106,109,264,292 Havemann Robert 143 Havemeister Heinz 23,128,130,132,152, 229, 233, 325, 327, 328, 331, 334, 335,338 Hayton Jeff 129,233,328 Hegyi Georg 267 Helštýn Dalibor 107,108 Hendrickson Anna Maria 205 Hendrix Jimi 222 Herbst Karel, ks. 118 Herron Phillipe 223 Hiens Ginter 302 Hirsch Ralf 146,147,156,275 Hitler Adolf 135,213,215,216,234 Hlebowicz Jan 13,328 Hnilica Pavel, bp 294 Hoffman Ivan 103 Hoffmann Beata 34,46, 328 Hojn Andrzej 227,228,324 Hołdys Zbigniew 55,261 Honecker Erich 139,148,278 Horaszti Miklós 272 Horschig Michael 129-132,244,248,251, 328 Horst Władysław 11, 339 Hošek Petr 100 Hrtyan Armine 212 Hrynkiewicz Józefina 66,70,328 HućkoE. 301 Huget Radosław 276 Huňáta Čestmír 100 Husák Gustav 90, 95, 108, 109, 226, 288, 297 Hýbeš Josef 115 Ibis Wróblewski Andrzej 54 Idzikowska-Czubaj Anna 32, 36, 39, 55, 258,328 Iliński Igor Michajlowicz 177,328 Illés Iván 222,328 Isakowicz-Zaleski Tadeusz, ks. 73,328 Jabłoński Andrzej 69,334,336 JaganowAIeksiej 187 Jakeš Miloš 296 Jakir Aleksander 186 Jakir Jewgienij 186 Jakir Rita 186 Jakobson Grogorij 199 Jakowczyk Aleksander 289 Jan Pawel II24,98,117,296,314,315 Janas Zbigniew 289 Janeček Vaclav 220 Janerka Lech 256 Janicki Mariusz 49,328 Janik
Leszek 33,34,328 Janiszewski Jarosław 285,324 Janjatović Petar 23,231,328 Jankowski Kazimierz 29,42, 328 Janowski Tomasz 180 Jarosz Maria 34,300,328 Jaruzelski Wojciech 54, 273 Jasiński Mirosław 289 Jaskułowski Tytus 125,127,131,139,140, 143,146, 254,265,293,328,329 Jawłowska Aldona 27,29,30,216,329,331 Jaworska Agnieszka 64,329 Jaworski Paweł 110,329 Jaworski Stefan, ks. 122 Jaźwiński Przemysław 19, 21-23, 76, 125, 211,213,298,329
Indeks nazwisk 347 Kliisener Edgar, 260 Kmeť Norbert 110,329 Kmiecik-Jusięga Karolina 223, 302, 329 Knapíkjiří 329 Kobus Andrzej 16, 87, 92, 93, 109, 236, 243, 264, 268, 280, 282, 289, 321, 329,330 Kobus Helena 25 Kochan Thomas 22, 127, 225, 325, 326, 330, 331,338 Kocian Jiří 113,118, 334,337,338 Kocięcka Danuta 62, 336 Kofmanjan 170, 336 Kofta Jonasz 54 Köhler Tilo 128,226,330 Kaczmarek Damian 21,335 Kohli čka František 119 Kohut Igor 107 Kadlečík Pavel, ks. 120 Kalanta Romas 169,170 Kojder Andrzej 299,332,339 Kolbe Maksymilian 282 Kalinowski Marian 47, 51,329 Kamienskaja Anna 197 Konarski Leszek 62, 330 Konc Tomasz 110 Kamiński Łukasz 110,114,329 Kantoš Ivo 107 Končelík Jakub 90,330 Kapała Ewa 289 Koniew Siergiej 209 Karapetyan Suren 212 Koñjo Kõnnak Paweł 232, 285, 323,324 Kasperek Oskar 274 Konrád György 275,277 Kasprowicz Zdzisław 41 Kopot Anna 199 Kasprzycki Remigiusz 19, 21, 37, 91, 93, Kopot Michaił 196,199,274 95,100,104,130-135,137,166,173, Korec Ján Chryzostom, bp 124 Kornak Marcin 58,330 175,241,243,244,256,329 Kosicki Mirosław 34,330 Kästner Sabrina 30,329 Katon István, ks. 295 Kosiński Krzysztof 33, 330 Kostin Igor 66,323 Keith Michael C. 133, 336 Koszut Sebastian, ks. 294 Kenney Padraic 63,116,217,272,329 Kernagis Vytautas 163 Kotański Marek 83, 84,299, 307,323 Kotouček, imienia nie ustalono 229 Kerski Basil 126,271,333,334,339 Kotowski Grigorij 211 Kessel von Albrecht 126 Kotula Andrzej 126,271,333, 335,339 Keszthelyi Zsolt 272-275,281 Kouřila Vladimír 100 Kietliński Marek 13,329 Kowalczyk Angela 129,150,237,242,330 Kim Julij 160 Kowalenko Nina 187,205,206
Kisielów Jurij 199 Kowalski Lech 90,330 Kiszczak Czesław 297, 340 Kowalski Mirosław 38, 58 Klawe Stanisław 55 Kowalski Nikałaj 283 Klich Jerzy 77,78, 80 Kozak Jiří 220 Klier Freia 148 Kozubowski Jarosław 63 Kluczkowska Ewa 104,166 Jesienin Siergiej 204 Jewicz Marina 199 Jewsiukow Serafin 185 Jeziński Marek 37,329 Jędrzejewski Marek 46, 329 Jordan Carlo 156,237 Jukel Vladimír 294 Jundo-Kaliszewska Barbara 25, 181, 182, 329 Junes Tom 21, 59,329 Juráček Pavel 89 Jurłow Siergiej 198 Jurowa Świetlana 199 Juszczyk Zbigniew, pseud. Pastor 302
348 Indeks nazwisk Krajewski Seweryn 162 Krawczyk Andrzej S3, 324 Krawczyk Stefan 147,148 Kriczewski Lew 196,202,278,279 Křivánek Tomáš 100 Kriwow Andri ej 199 Kriwowa Irina 199 Křížková Marie Rút 118,330 Król Joanna 13,330 Królikowski Wiesław 34,53 Kruczkiewicz Artur 60,330 Krueger Andrzej 34,324 Krukowski Marek 289 Krupiecka Małgorzata 75,330 Krusche Gunther, bp 146,149 Krýzl Jan 98 Krzewicki Lech, przeud. Hermes 229 Krzysztoń Antonina 55 Ksenia, nazwiska nie ustalono 180 Książek Krzysztof 19, 55 Kubiak Anna E. 21,76,298,330 Kuczyński Antoni 34,330 Kudrik Vincas 182 Kukla Ota 274 Kulas Jerzy 102, 240 Kulesza Piotr 37,330 Kuncewicz Dariusz 76, 331 Kupiecki Robert 107, 331 Kurczewska Joanna 27,324 Kurczewski Jacek 27 Kurek Jacek 33,227,331 Kurlansky Mark 89,331 Kurów Arkādij 197 Kurzyniec Marek 276 KuzniecowAleksiej 313 Kwapis Robert 89,99,331 Kwaśniewski Aleksander 243, 310 Kwaśniewski Jerzy 299,332,339 Kwiatkowski Remek 261 Kwinta Tobiasz 47 Lacsmandi Zsolt 281 Lanka Jaroslav, ks. 118 Lasota Marek 283,330,331 Laube Roman 22,94,229,325 Laurem E. 184 Leesmendajiiri 183 Lehmann Hans Georg 157,331 Leich Werner, bp 148 Leiserowitz Ruth 128,225,331 Lenart Beata 29,30,331 Lenartowicz Andrzej 72,331 Lenciek Marko 274 Lenin Włodzimierz 8,15,160,180,188 Lennon John 107,109,111,112,167,176, 188 Lesiakowski Krzysztof 19, 25, 53, 234, 243,331 Letow Jegor 173 Lewandowski Cezary 162 Lewandowski Jacek 162 Lewandowski Jan 170,173,183,331 Lewandowski Mirosław 229,331 Lewandowski Zbigniew 41 Lewenstein Barbara 72,73,331 Libionka Dariusz 12,331 Liebing Yvonne 126,127,331 Liebknecht Karol 147
Ligierski Sebastian 32,258,328,337 Linder Jerzy 255,256 Lipiński Tomasz 58 Lis Wojciech 253,324 Litwińska Monika 282,331 Löffler Jörg 246,247 Löser Claus 151,229,331 Lubieński Marek 79 Luksemburg Róża 147,149 Ławski Andrzej Μ. 128,331 Łemka Ilka 168 Łomonosow Michaił 210 Lubczyk Grzegorz 305 Macek Pavel 220 Machovec Martin 92,331 Madej Krzysztof28,321 Magala Sławomir 29, 331 Maharaja Svila Hari Kesa 297 Mählert Ulrich 12,141,332 Majcen Benjamin 274
Indeks nazwisk Majdański Kazimierz Jan, bp 293 Majewski Grzegorz 289,325 Majewski Mieczysław 35,325,333 Makris Thalassis 281 Malikow, imienia nie ustalono 194 Małkiewicz Andrzej 133,332 Manfred Otto 129,134-136,139,332 Maniak Wolodymyr 209 Mann Karin 38,129,255,332 Mann Wojciech 255 Mannova Elena 12,332 Manzarek Ray 168 Mar’ina WW. 90,264,326 Maragakis Michalis 281 Marat Kamila 71, 320 Marchlewski Wojciech 18,62,64, 332 Marciniak Marta 38,332 Margolin Mikołaj 200 Marks Karol 15 Marley Bob 51,228 Marples David R. 284,332 Martin Brian 104,123,156,195,335 Marvanová Hana 283 Masarczyk Roman 305 Masch Frank 131 Masłoń Krzysztof 50,97 Maszkiewicz Mariusz 168,277,335 Materski Wojciech 25,174, 332 Matka Teresa z Kalkuty 120 Matkowska Ewa 125,332 Matla Marzena 89, 326 Mattisen Alo 183 Matyukhina Aleksandra 159,166,332 McGlynn Robert 205 McLellan Josie 129,233,326,328 Meden Rudolf 274 Mehlhorn Ludwig 147 Melchior Małgorzata 72,73,331 Melnik Mychajlo 200 Menzel Jiří 89 Messenbrink Hilmar 229 Messner Zbigniew 243 Michalak Ryszard 76,332 Michalewski Wojciech, pseud. Tarzan 36, 229,323 349 Michałowski Stanislaw 112, 332 Michnik Adam 16,275 Mickiewicz Adam 169,276 Miczkiwiecz Roman 78 Miedwiediew Roj 160,332 Miedwiedkowjurij 190 Miedwiedkowa Olga 190 Miernik Grzegorz 29,326,339 Mikloško František ПО, 117-122,332 Mikołejko Anna 46, 332 Minkow Wiaczesław 190 Misztal Bronisław 18,332 Mitchell Tony 91 Mleczko Andrzej 54, 55 Młynarczyk Ryszard 276 Młynarski Wojciech 54 Modzelewski Wojciech 21, 63, 64,332 Mohr Tim 129,232,332 Mokry Włodzimierz 209 Molnár Imre 295,296, 323, 332 Morrison Jim 168
Mroczek Przemysław 240,255 Müller Silva 155 Müller Tadeusz 28,333 Müller-Enbergs Helmut 141,333 Multan Wojciech 107, 332 Musijenko Oksana 209 Muskiewicius, imienia nie ustalono 189 MuszketykJurij 209 Muszyński Jerzy 59,333 Muszyński Wojciech Jerzy 214,333 Muzyczuk Daniel 14, 333 Nalepa Tadeusz 163,256 Napierała Jacek 283 Narajana, nazwiska nie ustalono 211 Nasyl Jaroslav 220 Navra Jiří 220 Nawrocki Aleksander 35, 335,339 Nawrocki Zbigniew 306, 339 Němčok Richard 229 Němec Jan 89 Németh Vková Lenka 89, 326 Neubert Ehrhart 125, 142, 143, 146, 150, 151,154,155,157,333,334
350 Indeks nazwisk Niedźwiecki Marek 255 Nielidowa Anna 195 Niemcewicz Julian Ursyn 48 Niemczyk Krzysztof 221 Niemczyk Piotr 63,272,277 Niemen Czesław 33,127,227 Niemiec Ryszard 50 Niksiński Wojciech 274 Nikula Bohus, ks. 293 Noszczak Bartłomiej 13,75,233,324,327, 328,330,333,336,337,339 Novak Janez 274 Novotny Antoni 89 Nowicka Jadwiga 299,333 Oboda Milan 107 Obšil Petr 273,280 Ogandzhanyan Sarkis 212 Okudżawa Bułat 160, 163 Olijnyk Borys 209 Olisevych Alik 164, 165, 168, 182, 257, 277,278,323,341 Olschowsky Burkhard 126,333 Ondráček Jaroslav 99 Opioła Leszek 255 Orlow Jurij 189,198,265 Orlow Konstantin 189,198,265 Orzeszkowa Eliza 169 Ostrowska Ewa 204 Otáhal Milan 12,93,333 Pakowicz Fiodor 198 Palach Jan 263, 264 Palai Gyorgy 302 Paleczny Tadeusz 16-18, 333 Pałubicki Władysław 76,329,333 Pałunin Edward 200 Pałunin Ludmiła 200 Pankratowa Irena 176,194 Panow Andriej 172 Papynin Rusłan 200 Parek Lagle 133,135,191,205 Pasternak Andrzej 253 Pastusiak Longin 67, 333 Pásztor Ján, bp. 121 Paulukiewicz Tomasz 59,243,255,334 Pavlich Miran 274 Pawłowski Witold 58 Pawłyczko Dmytro 209 Peleckis Mindaugas 163, 170, 174, 176, 181,334 Pelikán Jan 89,334 Pelka Anna 127,334 Pernas Jiří 87, 334 Perzyna Paweł 19,53,234,243,331 Pešekjan 118,123,333,334 Pesti Arvo 191 Petrowa Jurdinka 50,334 Petzold Claudia 128,246,324 Pęczak Mirosław 27,29,45,46,49,61, 64, 67,290, 327,328, 331,332,334,336, 338 Pflimlin Pierr 274 Pfugbeil Sebastian 154,155 Phillipp Tibor 291 Piątkowski Sebastian 29,326,339 Pielasińska Wiesława 18,72,331,332,336 Pielich Władimir 199 Pieper Markus 125,334 Pietkiewicz Barbara 82
Pietraś Marek 66, 67, 112, 113, 333, 334, 336 Pietraś Ziemowit Jacek 67,333,336 Pikar Julian 173 Pinior Józef 289 Piotrowski Jerzy 228 Piotrowski Piotr 17,334 Piotrowski Przemysław 14,334 Placák Petr 115 Plumb Charles Henry 274 Podolcowa Jekaterina 199 Pohl Barry 142 Pohl Renata 142 Polak Stefan, ks. 122 Polanský Ivan 122 PoliszczukJaro sław 169, 334 Pollack Detlef 146,334 Popelka Jaroslav 116 Popow Jurij 187,189 Popow Kiril 187,199
Indeks nazwisk Porosa Géza 222,328 Pospíchal Petr 93, 288,292 Pospíšil Filip 22,90,91,94,325,334 Potaczala Krzysztof 256,257,324 Pozdniakow Paweł 196 Prabhupada Abhay Charanaravinda Bhaktivedanta Swami 210-212 Prapretnik Stefan 274 PrauinskasA. 181 Prečan Vilém 100,286, 321 Preissler Patrizia 134,334 Prejs Bogdan 27,334 Preuß Tortsen 132,244,250,334 Priażinskaja E. 176 Próchnik Adam 78 Przychodzeń Jerzy 80-82,297 Puszkin Aleksander Siergiejewicz 164,203 Pyjas Stanislaw 238 Pyrz Józef, pseud. Prorok 35,220 Pytka L. 37 351 Rogowski Sławomir 58 Rogoza Borys 209 Rölle Peter 146 Rombes Nicholaus 38,335 Rompe Arthur 237,238 Rompe Robert 237 Rosiewicz Andrzej 54, 55 Roszkowski Wojciech 34,170,324,336 Rozwadowski Paweł 59, 323 Różycki Piotr 274 Rubczenko Aleksander 194,199 Ruchniewicz Krzysztof 271,335,339 Rüddenklau Wolfgang 156 Rudnicki Bogdan 62,330 Rudyj Bogdan 200 Rumpf Wolfgang 163,335 Rupiński Dariusz 276 Rusaków Konstantin Wiktorowicz 97 Ruszkowski Janusz 141-143, 145-147, 153,269,335 Rydlewski Grzegorz 81 Quilty Jacki 195,335 Rabe Adam [Waluszko Janusz Pawel] 63, 271 Rácz József23,222,335 Radecka Anna 35,335 Radinski Oleg 189,267 Rajdoš Milan 229,230 Rakowski Mieczysław F. 54,321 Rakus Jozy 274 Rapacki Adam 191 Rapante Wiesław 260 Raszeja Stefan 34,324 Rauhut Michael 22, 126-136, 152, 225, 323,325,326, 330,331,335,338 Reagan Ronald 138,273 Redke Agrit 277 Reynolde Lee Helmes 77,79,81 Riabczuk Mykola 166,168,169,335 RimanowJulia 198 Risch William Jay 166,168,335,339 Rodionow Michaił 313 Rodowicz Maryla 227 Rogowiecki Roman 38 Saakyan Armen 212 Saakyan Karen 212 Sabatová Ann
292 Sacharow Andriej 275,284 Sadowska Joanna 12, 335 Sakowicz Eugeniusz 76,335 Santana Carlos 232, 282 Sarkisyan Armen 212 Scharf Peter 148 Schiementz, imienia nie ustalono 251 Schilling Walter, pastor 140 Schlegel Bert 147,156 Schlößer Jan 244 Schmidt Christian 246,247,335 Schmidt Doris 30,129,134,327,329,332, 334 Schönherr Albrecht, bp 139 Schuster Silke 156 Seidenschnurr Heinz Otto, pastor 150 Semczuk Przemysław 297, 340 Serbski Wladimir 192,193 Seweryniak Joanna 57,323 Shahan Cyrus 38,336
352 Indeks nazwisk Siemaszkiewicz Józefa 71, 75 Sienkiewicz Bartłomiej 276 Sieńko Wojciech 253 Šimulčíkjan 22,104,118,121-124, 337 Sipowicz Kamil 29, 34, 35, 87, 159, 220, 221, 336 Skalnik Josef 100 Skaradziński Jan 261,324 Skiba Jolanta 289 Skiba Krzysztof285,324 Skotarczak Dorota 32,227,326,331,337 Skórniewski Janusz 34,330 Skrzek Józef 227 Škut Petr 107 ŠkvoreckýJosef87,340 Slamka Jozef, ks. 293 Słaboszpyckyj Mychajlo 209 Słota Wojciech 323 Smarzyński Henryk 34, 336 Šmída Martin 123 Smirnow Wiktor 192 Smolnicki Krzysztof 289 Smółka-Gnauck Anna 280, 336 Sobczak Anatolij 313 Solarz Jacek 214,336 Solarz Radosław 69,336 Soliwodzki Wiesław 274 Sołtysik Teresa 28,31,44,49, 336 Somozy Anastasio 193 Srholec Anton, ks. 293 Srna Pavel 282 Srpa Karol 100 Stalin Józef 160,214 Stańko Tomasz 256 Stappenbeck Michael 237,238 Sterling Christopher H. 133,336 Stępień Sławomir 12,326,327,329,335,338 Štrougal Lubomír 109 Struś Darek 274 Strzaliński T. 299,301,302 Stuhr Jerzy 54 Stumpf István 23, 222,335 Stýbel Zbigniew 285, 328 Sudoł Henryk 144,187,266,268-270,287 Sudziński Ryszard 13, 333 Suk Jiří 93,325,331 Suri Jeremi 15,336 Surmach Wolodymyr 166,167 Swami Bhaktiwedanta patrz Prabhupada Abhay Charanaravinda Bhaktivedanta Swami 210-212, 298 Swami Harikeś 211,298 Swietuszkin Siergiej 195,196 Sychowicz Krzysztof 13,336 Szachurin Wołodia 214 Szacki Jerzy 27, 324 Szarek Jaroslaw 125,334 Szatrawka Aleksander 188,189 Szczepaniak Jan, ks. 283, 330,331 Szczepanowicz Marian 110,117,293,325, 336 Szczepka Krzysztof 34,330 Szewardnadze Eduard 174 Szkop Stanislaw 78 Szlajfer Henryk 16 Szőj ehet
Aleksander 199 Szomolányi Soňa 123, 336 Szpak Andrzej, ks. 73,74,223,329 Szpak Jan, ks. 77 Szubertova Zdenka 241 Szulkin Piotr 55 Szumilo Mirosław 117,336 Szwed Robert 46 Szweda-Lewandowska Zofia 15,336 Szybieka Zachar 169,336 Szymańczak Michał 17,18,336,337 Śliwińska Anna 28, 60,337 ŚpitalniakM. 243 Świda-Ziemba Hanna 337 Święcicki Mateusz 34, 337 Taborski Bolesław, bp 293 TafariRas 51 Taile Andreas 148 Talarczyk-Gubała Monika 166,326 Tamme Villu 179 Tańcula Bogusław 42 Tarnavskyi Viktor 21, 159-161, 164, 165, 170,172,178,216, 337
Indeks nazwisk Tekieli Robert 233,337 Teller Günther 140,141,333 Telniük Stanislaw 209 Templin Wolfgang 146,147 Teren Wiktor 209 Terlecki Stanislaw 220,221 Tetzner Tobias 229 Thomy László 222, 328 Toborek Tomasz 19,53,234,243,331 Tokarski Stanislaw 29,76,77,82,337 Tomášek František, kard. Ill, 119,120 Tomasiewicz Jan 283 Tomaszewski Jerzy 90,286,337 Tracz Bogusław 31, 90, 91, 128, 129, 137, 169,170,222,223,337 Trapszyc Artur 34,337 Trendyj Zofia 11,339 Troicki Artiom 174 Trojanski) Siergiej 188,195,196 Tschiche Hans-Jochen, pastor 144,146 Tse Tung Mao 15 Tůma Oldřich 93,325, 331 Tvaroch Tomáš 283 Tyrmand Leopold 177,340 353 Vávszag Csoba 302 Velikovic Dragan 274 Vogel Wolfgang 147 Vojtěchovsky Ondřej 89,334 Voiman Vladimír 236 Vůle Rtena 282 Wachtangow Jewgienij 205 Waglewski Wojciech 256 Walach Andrej, ks. 293 Walicka Janina 48, 338 Waliszewski Jarosław 274 WaluszkoJanusz 63,65,285,312,328,338 Wasiak Patryk 102, 338 Wawrzyniakjoanna 13, 327 Wąsowicz Jarosław 13, 338 Weigel Hansjörg 142 Weiss Konrad 147 Weiss Wiesław 183, 324 Wenzke Gerhard 129,134-136,139, 332 Wereszczagin A. 199 Wertenstein-Żuławski Jerzy 36, 61, 67, 232, 290, 312, 315, 327, 331, 332, 334,336,338 Wieczorek Przemysław 72 Uhl Petr 275 Wierzbicki Andrzej 311,338 Ulbricht Walter 126 Wierzbicki Marek 12,13,338 Ullmann Wolfgang 147 Wierzbicki Piotr 233, 246 Więcław Marcin 45, 323 Ulasiuk Franciszek 45, 50,51,71,82,337 Umańska Nina 214 Wilczyński Michał 227,228,324 Urban Jan 278,281 Wiik Ewa 48,338 Urban Ladislav 105,341 Willman Μ. 48 Usenko Konstanty 21,164,171-174,176, Winter Friedrich 150,338
177,179,180,231,262,337 Wiśniewski Edward 93,327,329 Witerkowski Wojciech 162 Vaculík Ludvík 89 Witkowski Grzegorz K. 19, 32, 36,46, 53, Vaino Karl 183 56, 57,73,74,77,236,241, 258,263, Valenta Darko 274 311,324 Wizbor Jurij 160,163 Valenta Rajko 274 Válj as Vaino 183 Wizisil Claus-Jürgen, pastor 139 Włodarczyk Barbara 310, 311,338 Valpeu Kenneth Rusel 77,79, 81 Wodarczyk Adam, ks. 72, 73, 293, 338 Vaněk Miroslav 12,22,92-95,97-99,101, Wojciechowski Aleksander 64,338 104, 113-116, 231, 275, 325, 326, Wojciechowski Mieczysław 83 333,337, 338 Wojtaszyn Dariusz 14,135,236, 338 Vavrušákjiří 229,230
354 Indeks nazwisk Wojtyła Karol, kard. zob. też Jan Paweł II Zdulski Tomasz 104,339 Zeitler Benjamin 115,339 119 Wolf Marcus 238 Zelengonronff Nadine Jenin 223 Wolle Stefan 126,128,156-158,338 Zhamkochyan Martik 212 Wollenberger Vera 147,155 Zieliński A. 299, 300,339 Woroniecka Grażyna 216, 331 Zieliński Przemysław 59,339 Woźniak Wojciech 274,281 Zielionskaja E. 207 Wójcik Jerzy Wojciech 28, 29, 38, 47-51, Zięba Ryszard 191, 339 60, 63, 64, 71,76,134,184, 310, 311, Zolotowski Julij 284,335 338 Zoń Jerzy 55 Wóycicki Kazimierz 126, 271, 333, 335, Zubkowa E. 159,339 339 Zuziak Czesław 55 Wrzesień Ida 104, 339 Zvěřina Josef 123 Wyka Anna 69, 339 Zwierjew Aleksiej 199 Wysocki Hieronim 28,321 Zwierzyniecki Robert 275,339 Wysocki Władimir 160 Zwoliński Andrzej, ks. 184,339 Wyszyński Stefan, kard. 71 Zwoźniakjacek 54 Zając Justyna 191, 339 Zajcew Aleksandr 199 Zaj cew Aleksiej 195 Zalewski Dariusz 168,277,335 Zariczny Piotr 271,339 Zatorski Janusz 30 Zdulski Mirosław 104,339 Żaryn Jan 28,321 Żelobowski Antoni 73 Żurawiow Siegiej 315 Żurek Jacek 28,321 Życzkowski Karol 62,324 Żydowicz Krzysztof 276 Żygulski Witold 171,178,216
ZUSAMMENFASSUNG Die vorliegende Arbeit hat zum Ziel, das Bild von informellen Jugend gemeinschaften in Polen sowie in den sozialistischen Nachbarländer in den achtziger Jahren des 20. Jahrhunderts zu umrissen. Es ist allgemein bekannt, dass ein charakteristisches Systemmerkmal der Volksdemokratien das Be mühen war, die ganze Gesellschaft voll zu „beschäftigen” und die Idee bezog sich vor allem auf die Jugend. Beispiel dafür waren Schulen, Hochschulen und Universitäten sowie eine Reihe von Einrichtungen, die Jugendliche wäh rend der Unterrichts- und aktivitätsfreien Zeit bzw. in den Ferien vereinigten. Es handelt sich hier um Organisationen wie z.B. Pfadfinder oder Formatio nen, die ihren politischen Oberton und ihre Loyalität dem System gegenüber stärker betonten. In Polen war es zuerst der Verband der Polnischen Jugend (Związek Młodzieży Polskiej, ZMP 1948-1957), dann der Verband der Sozia listischenjugend (Związek Młodzieży Socjalistycznej, ZMS 1957-1976) und schließlich der Verband der Sozialistischen Polnischen Jugend, Związek Soc jalistycznej Młodzieży Polskiej, ZMSP (seit 1976); in der Sowjetunion - die Kommunistische Jugendunion oder Komsomol (Akronym Komunisticzeskij Sojuz Mołodioży, 1918-1991); in der Deutschen Demokratischen Republik (DDR) - Freie Deutsche Jugend (FDJ); in der Tschechoslowakei von 1949 bis 1968 Československý svaz mládeže (Tschechoslowakischer Jugendverband, Czechosłowacki Związek Młodzieży, ČSM) und in den Jahren 1970-1989 So cialistický svaz mládeže (Sozialistischer Jugendverband, SSM). Zahlreiche jun ge Menschen haben sich jedoch nicht
entschieden, an solchen Projekten wegen deren Politisierung teilzunehmen. Offizielle Einrichtungen und Bewegungen kämpften gegen Zehntausende junger Menschen, indem sie sich an den Aktivitäten der nicht formellen Bewe gungen beteiligten -seien es ausgewählte Musikgattungen, evangelische oder ka tholische Kirche. Das Einzigartige an den Kreisen war, dass sie mit keinerlei orga nisatorischen bzw. formellen Rahmen eingeschränkt waren und deshalb bildeten sie für das System eine Gefahr. Es ist darauf hinzuweisen, dass sie seit Anfang der achtziger Jahre einen erheblichen Einfluss auf ein breites Spektrum von Jugend lichen ausgeübt haben - insbesondere auf Musiksubkulturen und sie waren weit davon entfernt, die politischen Realitäten dieser Zeit zu unterstützen, sie wurden aber zu einem Systemträger, der vielleicht nicht so wichtig wie ein fehlerhafter wirtschaftlicher Mechanismus oder Kreise weit verstandener politischer Oppo sition war, dennoch aber bedeutsam.
360 Zusammenfassung Die Arbeit erörtert nicht die Frage der sich in die politische Opposition engagierenden Jugendgemeinschaften bzw. deren Hintergrund. Über die in der Volksrepublik Polen (PRL) tätigen politischenjugendopposition wurden bereits viele interessante Studien erstellt. Die Problematik der politischen Aktivität der Jugendlichen in anderen Ländern des Ostblocks bedarf immer noch der Behand lung. Sowohl in der Dissidentenbewegung in der Sowjetunion, als auch in den Oppositionskreisen der Tschechoslowakei gab es in den achtziger Jahren des 20. Jahrhunderts sehr viele junge Menschen, die gegen das System handelten. Zu be rücksichtigen ist die UdSSR sowie unabhängige Kreise in den baltischen Repu bliken Ende der achtziger Jahre des 20. Jahrhunderts, wo junge Menschen die wichtigste Stütze für die Entwicklung von Unabhängigkeitsbewegungen waren. Die Arbeit beschäftigt sich auch nicht mit Sport-Fans-Gruppen, die kein Pro gramm hatten und weit davon entfernt waren, an bestimmten kulturellen Ver anstaltungen beteiligt zu sein, die Gruppierungen waren im Grunde unpolitisch und standen im Hintergrund der Sportveranstaltungen. Die Arbeit wurde in einer Drei-Kapitel-Konvention verfasst. Das erste Kapi tel konzentriert sich auf die polnische Frage und beschreibt somit die Entwicklung musikalischer Subkulturen um die Wende der siebziger und achtziger Jahre, d.h. Punks, Metalheads, Popers oder Skinheads, die relativ locker mit dem Musiktrend verbunden sind. Diese Gruppen füllten das Mosaik informeller Jugendbewegun gen in Volkspolen nicht vollständig aus. Daneben gab es
zahlreiche pazifistische und anarchistische Kreise, die vor allem die von Jugendlichen verhasste Wehr pflicht bekämpften. Der Katalog der jugendlichen Subkulturen dieses Jahrzehnts umfasst auch pro-ökologische Gruppen, sie haben sich mit der Problematik des Umweltschutzes auseinandergesetzt. An der Stelle sind auch mehr oder weniger informelle mit der katholischen Kirche verbundene Jugendbewegungen zu er wähnen. Ergänzt wird das oben genannte Mosaik durchjugendkreise, die mit der sozialen (therapeutischen) Einrichtung in Verbindung, aber in loser Beziehung zum in der Arbeit behandelten Thema blieben. Gemeint wird das Umfeld von Monar, das als öffentliche Einrichtung fungiert, Hunderte von jungen Menschen unter seinen Schutz nimmt, die mit bestimmten Subkulturen verbunden sind, ins besondere mit der Musik, oder einfach am Rande der Gesellschaft stehen. Das zweite Kapitel skizziert die Entwicklung informeller Bewegungen in ausgewählten Ländern des Ostblocks. Ihr Entwicklungsgrad war durchaus unter schiedlich. Im Kontext der musikalischen Subkulturen hatte Polen eine führen de Position, aber die Tschechoslowakei und die DDR waren nicht viel dahinter. Hervorzuheben ist auch, dass es solche Länder des Ostblocks gab, in denen sich ähnliche Kreise und Gruppen praktisch gar nicht oder nur am Rand entwickelt haben. Hier gehörte unter u.a. Bulgarien, wo Rockmusikspielten bis Mitte der achtziger Jahre bestraft wurde. Es wurde sogar empfohlen, in lokalen Discos eher Lieder zu präsentieren, die sich auf die Volkskultur beziehen und keine Songs von Rockbands. Friedens- und
pazifistische Bewegungen, weitgehend mit den
Zusammenfassung 361 evangelischen Kirchen verbunden, waren in der DDR am stärksten, aber auch in den Republiken der Sowjetunion wurden solche Projekte durchgeführt. Ande rerseits kristallisierten sich in der Volksrepublik Polen meistens Kreise von jun gen Menschen heraus, die zweifellos mit dem Pontifikat von Johannes Paul II. in Verbindung gebracht werden sollten, für die vor allem geistige Entwicklung und Vertiefung ihrer Religiosität von Bedeutung waren. Das dritte Kapitel sollte als entscheidend für die Arbeit betrachtet werden. Hier werden Kontakte von Mitgliedern dieser informellen Bewegungen mit der Volksrepublik Polen, der DDR, der CSRS und der UdSSR in den achtziger Jah ren aufgezeigt. An Gelegenheiten hat es nicht gefehlt. Junge Leute trafen sich auf Musikfestivals, Tours ihrer Lieblingsbands, auf Demonstrationen bzw. Auftritte verschiedener Art und schließlich auf religiöser oder privater Ebene. Selten wur de versucht, gemeinsame Verlage zu gründen, die über Tätigkeit jugendlicher Subkulturen in einzelnen Ländern des Ostblocks zu informieren hatten. Die Kontakte hatten auch ihre Schattenseite. Es ist hervorzuheben, dass die Kontakte der Hippies-Gemeinde in den siebziger Jahren eine hervorragende Möglichkeit darstellten, Rauschmittel einzuführen und Erfahrungen über deren illegalen Er werb auszutauschen. |
| any_adam_object | 1 |
| any_adam_object_boolean | 1 |
| author | Kobus, Andrzej 1974- |
| author_GND | (DE-588)133428303 |
| author_facet | Kobus, Andrzej 1974- |
| author_role | aut |
| author_sort | Kobus, Andrzej 1974- |
| author_variant | a k ak |
| building | Verbundindex |
| bvnumber | BV049044618 |
| ctrlnum | (OCoLC)1390810713 (DE-599)BVBBV049044618 |
| edition | Wydanie pierwsze |
| era | Geschichte 1980-1989 gnd |
| era_facet | Geschichte 1980-1989 |
| format | Book |
| fullrecord | <?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><collection xmlns="http://www.loc.gov/MARC21/slim"><record><leader>03394nam a2200661 c 4500</leader><controlfield tag="001">BV049044618</controlfield><controlfield tag="003">DE-604</controlfield><controlfield tag="005">20230922 </controlfield><controlfield tag="007">t</controlfield><controlfield tag="008">230711s2023 |||| 00||| pol d</controlfield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">9788383311630</subfield><subfield code="9">978-83-833-1163-0</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(OCoLC)1390810713</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(DE-599)BVBBV049044618</subfield></datafield><datafield tag="040" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-604</subfield><subfield code="b">ger</subfield><subfield code="e">rda</subfield></datafield><datafield tag="041" ind1="0" ind2=" "><subfield code="a">pol</subfield></datafield><datafield tag="049" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-12</subfield></datafield><datafield tag="084" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">OST</subfield><subfield code="q">DE-12</subfield><subfield code="2">fid</subfield></datafield><datafield tag="084" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">HIST</subfield><subfield code="q">DE-12</subfield><subfield code="2">fid</subfield></datafield><datafield tag="100" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Kobus, Andrzej</subfield><subfield code="d">1974-</subfield><subfield code="e">Verfasser</subfield><subfield code="0">(DE-588)133428303</subfield><subfield code="4">aut</subfield></datafield><datafield tag="245" ind1="1" ind2="0"><subfield code="a">Underground za drutami</subfield><subfield code="b">nieformalne ruchy młodzieżowe w PRL i wybranych krajach bloku wschodniego (1980–1989)</subfield><subfield code="c">Andrzej Kobus</subfield></datafield><datafield tag="250" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Wydanie pierwsze</subfield></datafield><datafield tag="264" ind1=" " ind2="1"><subfield code="a">Łódź</subfield><subfield code="b">Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego</subfield><subfield code="c">2023</subfield></datafield><datafield tag="300" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">364 Seiten</subfield></datafield><datafield tag="336" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">txt</subfield><subfield code="2">rdacontent</subfield></datafield><datafield tag="337" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">n</subfield><subfield code="2">rdamedia</subfield></datafield><datafield tag="338" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">nc</subfield><subfield code="2">rdacarrier</subfield></datafield><datafield tag="546" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Zusammenfassung in deutscher und englischer Sprache</subfield></datafield><datafield tag="648" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Geschichte 1980-1989</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Jugend</subfield><subfield code="0">(DE-588)4028859-6</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Jugendbewegung</subfield><subfield code="0">(DE-588)4028871-7</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Underground</subfield><subfield code="g">Kultur</subfield><subfield code="0">(DE-588)4997921-8</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Polen</subfield><subfield code="0">(DE-588)4046496-9</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Sowjetunion</subfield><subfield code="0">(DE-588)4077548-3</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Tschechoslowakei</subfield><subfield code="0">(DE-588)4078435-6</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Deutschland</subfield><subfield code="g">DDR</subfield><subfield code="0">(DE-588)4011890-3</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="0"><subfield code="a">Polen</subfield><subfield code="0">(DE-588)4046496-9</subfield><subfield code="D">g</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="1"><subfield code="a">Tschechoslowakei</subfield><subfield code="0">(DE-588)4078435-6</subfield><subfield code="D">g</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="2"><subfield code="a">Sowjetunion</subfield><subfield code="0">(DE-588)4077548-3</subfield><subfield code="D">g</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="3"><subfield code="a">Deutschland</subfield><subfield code="g">DDR</subfield><subfield code="0">(DE-588)4011890-3</subfield><subfield code="D">g</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="4"><subfield code="a">Jugend</subfield><subfield code="0">(DE-588)4028859-6</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="5"><subfield code="a">Jugendbewegung</subfield><subfield code="0">(DE-588)4028871-7</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="6"><subfield code="a">Underground</subfield><subfield code="g">Kultur</subfield><subfield code="0">(DE-588)4997921-8</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Geschichte 1980-1989</subfield><subfield code="A">z</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2=" "><subfield code="5">DE-604</subfield></datafield><datafield tag="776" ind1="0" ind2="8"><subfield code="i">Erscheint auch als</subfield><subfield code="n">Online-Ausgabe</subfield><subfield code="z">978-83-8331-208-8</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034307092&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Inhaltsverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034307092&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Literaturverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034307092&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Register // Personenregister</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034307092&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Abstract</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="n">oe</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="n">DHB</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="q">BSB_NED_20230922</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="q">DHB_BSB_FID</subfield></datafield><datafield tag="999" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-034307092</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">306.09</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">09048</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">306.09</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">09048</subfield><subfield code="g">947.08</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">306.09</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">09048</subfield><subfield code="g">437</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">306.09</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">09048</subfield><subfield code="g">43</subfield></datafield></record></collection> |
| geographic | Polen (DE-588)4046496-9 gnd Sowjetunion (DE-588)4077548-3 gnd Tschechoslowakei (DE-588)4078435-6 gnd Deutschland DDR (DE-588)4011890-3 gnd |
| geographic_facet | Polen Sowjetunion Tschechoslowakei Deutschland DDR |
| id | DE-604.BV049044618 |
| illustrated | Not Illustrated |
| index_date | 2024-07-03T22:20:01Z |
| indexdate | 2024-07-10T09:53:40Z |
| institution | BVB |
| isbn | 9788383311630 |
| language | Polish |
| oai_aleph_id | oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-034307092 |
| oclc_num | 1390810713 |
| open_access_boolean | |
| owner | DE-12 |
| owner_facet | DE-12 |
| physical | 364 Seiten |
| psigel | BSB_NED_20230922 DHB_BSB_FID |
| publishDate | 2023 |
| publishDateSearch | 2023 |
| publishDateSort | 2023 |
| publisher | Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego |
| record_format | marc |
| spelling | Kobus, Andrzej 1974- Verfasser (DE-588)133428303 aut Underground za drutami nieformalne ruchy młodzieżowe w PRL i wybranych krajach bloku wschodniego (1980–1989) Andrzej Kobus Wydanie pierwsze Łódź Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego 2023 364 Seiten txt rdacontent n rdamedia nc rdacarrier Zusammenfassung in deutscher und englischer Sprache Geschichte 1980-1989 gnd rswk-swf Jugend (DE-588)4028859-6 gnd rswk-swf Jugendbewegung (DE-588)4028871-7 gnd rswk-swf Underground Kultur (DE-588)4997921-8 gnd rswk-swf Polen (DE-588)4046496-9 gnd rswk-swf Sowjetunion (DE-588)4077548-3 gnd rswk-swf Tschechoslowakei (DE-588)4078435-6 gnd rswk-swf Deutschland DDR (DE-588)4011890-3 gnd rswk-swf Polen (DE-588)4046496-9 g Tschechoslowakei (DE-588)4078435-6 g Sowjetunion (DE-588)4077548-3 g Deutschland DDR (DE-588)4011890-3 g Jugend (DE-588)4028859-6 s Jugendbewegung (DE-588)4028871-7 s Underground Kultur (DE-588)4997921-8 s Geschichte 1980-1989 z DE-604 Erscheint auch als Online-Ausgabe 978-83-8331-208-8 Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034307092&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Inhaltsverzeichnis Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034307092&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Literaturverzeichnis Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034307092&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Register // Personenregister Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034307092&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Abstract |
| spellingShingle | Kobus, Andrzej 1974- Underground za drutami nieformalne ruchy młodzieżowe w PRL i wybranych krajach bloku wschodniego (1980–1989) Jugend (DE-588)4028859-6 gnd Jugendbewegung (DE-588)4028871-7 gnd Underground Kultur (DE-588)4997921-8 gnd |
| subject_GND | (DE-588)4028859-6 (DE-588)4028871-7 (DE-588)4997921-8 (DE-588)4046496-9 (DE-588)4077548-3 (DE-588)4078435-6 (DE-588)4011890-3 |
| title | Underground za drutami nieformalne ruchy młodzieżowe w PRL i wybranych krajach bloku wschodniego (1980–1989) |
| title_auth | Underground za drutami nieformalne ruchy młodzieżowe w PRL i wybranych krajach bloku wschodniego (1980–1989) |
| title_exact_search | Underground za drutami nieformalne ruchy młodzieżowe w PRL i wybranych krajach bloku wschodniego (1980–1989) |
| title_exact_search_txtP | Underground za drutami nieformalne ruchy młodzieżowe w PRL i wybranych krajach bloku wschodniego (1980–1989) |
| title_full | Underground za drutami nieformalne ruchy młodzieżowe w PRL i wybranych krajach bloku wschodniego (1980–1989) Andrzej Kobus |
| title_fullStr | Underground za drutami nieformalne ruchy młodzieżowe w PRL i wybranych krajach bloku wschodniego (1980–1989) Andrzej Kobus |
| title_full_unstemmed | Underground za drutami nieformalne ruchy młodzieżowe w PRL i wybranych krajach bloku wschodniego (1980–1989) Andrzej Kobus |
| title_short | Underground za drutami |
| title_sort | underground za drutami nieformalne ruchy mlodziezowe w prl i wybranych krajach bloku wschodniego 1980 1989 |
| title_sub | nieformalne ruchy młodzieżowe w PRL i wybranych krajach bloku wschodniego (1980–1989) |
| topic | Jugend (DE-588)4028859-6 gnd Jugendbewegung (DE-588)4028871-7 gnd Underground Kultur (DE-588)4997921-8 gnd |
| topic_facet | Jugend Jugendbewegung Underground Kultur Polen Sowjetunion Tschechoslowakei Deutschland DDR |
| url | http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034307092&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034307092&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034307092&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034307092&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |
| work_keys_str_mv | AT kobusandrzej undergroundzadrutaminieformalneruchymłodziezowewprliwybranychkrajachblokuwschodniego19801989 |