Wyprawa Apolinarego Kurowskiego do Zagłębia Dąbrowskiego i wyzwolenie trójkąta granicznego w lutym 1863 roku: = Apolinary Kurowski's expedition to Zagłębie Dąbrowskie and the liberation of the border triangle in February 1863
Gespeichert in:
| 1. Verfasser: | |
|---|---|
| Format: | Buch |
| Sprache: | Polish |
| Veröffentlicht: |
Sosnowiec
Polskie Towarzystwo Historyczne
2023
Sosnowiec Instytut Zagłębia Dąbrowskiego Dąbrowa Górnicza Muzeum Miejskie "Sztygarka" |
| Schlagworte: | |
| Online-Zugang: | Inhaltsverzeichnis Literaturverzeichnis Abstract |
| Beschreibung: | 139 Seiten Illustrationen |
| ISBN: | 9788367609050 9788396665607 9788360116500 |
Internformat
MARC
| LEADER | 00000nam a2200000 c 4500 | ||
|---|---|---|---|
| 001 | BV049015912 | ||
| 003 | DE-604 | ||
| 005 | 20230726 | ||
| 007 | t | ||
| 008 | 230622s2023 a||| |||| 00||| pol d | ||
| 020 | |a 9788367609050 |9 978-83-67609-05-0 | ||
| 020 | |a 9788396665607 |9 978-83-966656-0-7 | ||
| 020 | |a 9788360116500 |9 978-83-60116-50-0 | ||
| 035 | |a (OCoLC)1389181415 | ||
| 035 | |a (DE-599)BVBBV049015912 | ||
| 040 | |a DE-604 |b ger |e rda | ||
| 041 | 0 | |a pol | |
| 049 | |a DE-12 | ||
| 084 | |a OST |q DE-12 |2 fid | ||
| 100 | 1 | |a Nawrot, Dariusz |d 1962- |e Verfasser |0 (DE-588)1148293612 |4 aut | |
| 245 | 1 | 0 | |a Wyprawa Apolinarego Kurowskiego do Zagłębia Dąbrowskiego i wyzwolenie trójkąta granicznego w lutym 1863 roku |b = Apolinary Kurowski's expedition to Zagłębie Dąbrowskie and the liberation of the border triangle in February 1863 |c Dariusz Nawrot |
| 246 | 1 | 1 | |a Apolinary Kurowski's expedition to Zagłębie Dąbrowskie and the liberation of the border triangle in February 1863 |
| 264 | 1 | |a Sosnowiec |b Polskie Towarzystwo Historyczne |c 2023 | |
| 264 | 1 | |a Sosnowiec |b Instytut Zagłębia Dąbrowskiego | |
| 264 | 1 | |a Dąbrowa Górnicza |b Muzeum Miejskie "Sztygarka" | |
| 300 | |a 139 Seiten |b Illustrationen | ||
| 336 | |b txt |2 rdacontent | ||
| 337 | |b n |2 rdamedia | ||
| 338 | |b nc |2 rdacarrier | ||
| 546 | |a Zusammenfassung in englischer Sprache | ||
| 600 | 1 | 7 | |a Kurowski, Apolinary |d 1818-1878 |0 (DE-588)1297332857 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 648 | 7 | |a Geschichte 1862-1864 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 650 | 0 | 7 | |a Polnischer Aufstand |g 1863-1864 |0 (DE-588)4076207-5 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 651 | 7 | |a Oberschlesisches Steinkohlebecken |z Nordost |0 (DE-588)4394156-4 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 689 | 0 | 0 | |a Kurowski, Apolinary |d 1818-1878 |0 (DE-588)1297332857 |D p |
| 689 | 0 | 1 | |a Oberschlesisches Steinkohlebecken |z Nordost |0 (DE-588)4394156-4 |D g |
| 689 | 0 | 2 | |a Polnischer Aufstand |g 1863-1864 |0 (DE-588)4076207-5 |D s |
| 689 | 0 | 3 | |a Geschichte 1862-1864 |A z |
| 689 | 0 | |5 DE-604 | |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034278891&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Inhaltsverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034278891&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Literaturverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034278891&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Abstract |
| 940 | 1 | |n oe | |
| 940 | 1 | |q BSB_NED_20230726 | |
| 999 | |a oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-034278891 | ||
| 942 | 1 | 1 | |c 909 |e 22/bsb |f 09034 |g 438 |
| 942 | 1 | 1 | |c 355.009 |e 22/bsb |f 09034 |g 438 |
Datensatz im Suchindex
| _version_ | 1804185289309028352 |
|---|---|
| adam_text | Spis treści Wstęp ....................................................................................................................................7 Rozdział 1. Zagłębie Dąbrowskie w okresie przygotowań do powstania.............. 11 Rozdział 2. Początek powstania i obóz w Ojcowie................................................ 27 Rozdział 3. Wyprawa Apolinarego Kurowskiego na Granicę (Maczki) i Sosnowiec ................................................................... 47 Rozdział 4. Zagłębie Dąbrowskie pod rządami władz narodowych w 1863 roku................................................................... 73 Rozdział 5. Bitwy w Miechowie oraz Mrzygłodzie i odbicie trójkąta granicznego przez Rosjan............................................... 93 Epilog................................................................................................................................ 119 Bibliografia .....................................................................................................................129 Streszczenie (Summary)........................................................................................ 137 Spis ilustracji...................................................................................................................141
Bibliografia Źródła archiwalne: Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie Tymczasowa Komisja Śledcza, sygn. 3 Archiwum Państwowe w Katowicach Akta Miasta Będzina, sygn. 8 Archiwum Państwowe w Kielcach 21/25 Naczelnik Wojenny Powiatu (Oddziału) Opatowskiego, sygn. 1 21/26 Naczelnik Wojenny Powiatu Miechowskiego i Olkuskiego, sygn. 1 Biblioteka Czartoryskich w Krakowie Rkps. 5739 Biblioteka Narodowa w Warszawie Rkps. III 6443 Biblioteka Polskiej Akademii Umiejętności i Polskiej Akademii Nauk w Krakowie Rkps. 2180, t. 1 Źródła drukowane: Berg N.: Zapiski o powstaniu polskim 1863 i 1864 i poprzedzającej powstanie epoce demonstracji od 1856. Kraków 1899, t. 2 Borkowski F.: Przejścia i wspomnienia uczestnika powstania polskiego 1863-64. Karków 1904 Chełmoński Μ.: W Faleniowie pod karczmą. Pamiętnik uczestnika. „Cześć Bo haterom. Jednodniówka w 53 rocznicę bitwy w Miechowie 1863” z 17 lutego 1916 Dallmajer R.: Moje wspomnienia z powstania 1863-1864 roku. Lipsk 1912
130 Wyprawa Apolinarego Kurowskiego do Zagłębia Dąbrowskiego... Drymer K.: Wspomnienia. „Pamiętnik Koła Kielczan” Kielce-Warszawa 1933, t. 6 Frycz (Grabówka) K.: Wspomnienia z r 1863-1864 opowiedział... Kraków 1912 Gorczycki F.: Wspomnienia z Opoczyńskiego. W: Spiskowcy i partyzanci 1863 roku. Oprać. S. Kieniewicz. Warszawa 1967 Gordon J.: Obrazki galicyjskie. Sanok 1869 Grabiec J.: Rok 1863. Poznań 1913 Grzegorzewski S.: Wspomnienia osobiste z Powstania 1863 roku, Lwów 1903 Jabłonowski L.: Pamiętniki. Oprać. K. Lewicki. Kraków 1963 Jabłonowski W: Pamiętnik z lat 1853-1891 (Wybór). Oprać. J. Fijałek. Wrocław 1967 Janowski K.J.: Pamiętniki o powstaniu styczniowym. Styczeń-maj 1863. Lwów 1923 Jeziorański A.: Pamiętniki jenerała Antoniego Jeziorańskiego. Powstanie 1863 r. Lwów 1880 Kalita K.: Ze wspomnień krwawych walk. Oprać. A Medyński. Lwów 1913 Kartki z pamiętnika z czasów ostatniego powstania. „Towarzysz” [Lwów] 1870, nr 6-Ю Khane F.: Dzieje Żuawa. W: W czterdziestą rocznicę powstania styczniowego 18631863. Oprać. B. Szwarc. Lwów 1903 Klaussmann A.O.: Górny Śląskprzed laty. Katowice 1997 Korespondencja namiestników Królestwa Polskiego, styczeń-sierpień 1863. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1974 Langiewicz Μ.: Pisma. Opr. H. Rzadkowska. Kraków 1971 Ojczyźnie naszej, Polsce, bądźmy wierni. Bitwa miechowska 17 lutego 1863 roku w relacjach uczestników powstania styczniowego i świadków zniszczenia miasta. Wybór i redakcja Μ. Słuszniak. Miechów 2018 Ostrowski A.: Atak na Miechów w d. 17 lutego 1863 r. Ustęp z pamiętnika. „Nowa Reforma” 1892, nr 38 z 18 lutego Oxinski J.:
Wspomnienia z powstania polskiego 1863-1864. Oprać. E. Halicz. War szawa 1965 Pawliszczew Μ.: Tygodnie polskiego buntu. Walka orężna 1863, 1864. Oprać. A. Zawilski. Warszawa 2003, t. 2 Pieńkowski A.: Notatki z powstania 1863 roku. W: Spiskowcy i partyzanci 1863 roku. Oprać. S. Kieniewicz. Warszawa 1967 Prasa tajna z lat 1861-1864. Wrocław-Moskwa 1961 Samborski H.: Wspomnienia z powstania i pobytu na Syberii. Warszawa 1916 Skałkowski T.; Szkice z niedawnej przeszłości: 1863-1864. Lwów 1867 Staszel J.: Kartka dziejowa Miechowa Kazimierza Girtlera. „Rocznik Biblioteki PAN w Krakowie” 1969 Stella-Sawicki J.: Szkice z powstania 1863 roku. Kraków 1889 Stella-Sawicki J.: Ludzie i wypadki z 1861-1864 roku. Obrazki z powstania. Lwów 1894, cz. 1 Szubert J.: Pamiętnik częstochowianina-powstańca styczniowego. Oprać. Z. Strzy żewska. Częstochowa 2012
Bibliografia 131 Szulc A.: Trzynastoletni wojak. W: W czterdziestą rocznicę powstania styczniowego 1863-1903. Oprać. B. Szwarc. Lwów 1903 Szulc S.: Pamiętniki kapelana księdza Serafina Szulca. W: Zapomniane wspomnienia. Oprać. E. Kozłowski. Warszawa 1981 Uwagi nad wyprawą miechowską. Rozumowanie
partyzanta, który bral w niej udział. „Kronika” 1863, nr 49 z 16 października Weber L.: Wyprawa Czechowskiego. W czterdziestą rocznicę powstania styczniowego 1863-1903. Lwów 1903 Webersfeld E.: Wyprawa na Miechów 17 lutego 1863. „Dziennik Polski” 1898, nr 22 Winnicki T.: Wspomnienia z powstania 1863
roku. Na marginesie pamiętników gene rała Antoniego Jeziorańskiego. W: Zapomniane wspomnienia. Oprać. E. Kozłow ski. Warszawa 1981 Wiśniewski W.: Wspomnienia kapitana wojsk polskich z roku 1863. „Dziennik Lite racki” Lwów, nr 14 z 1864 Żydzi a powstanie styczniowe. Materiały i dokumenty. Oprać.
A. Eisenbach, D. Fajnhauz, A. Wein. Warszawa 1963 Указатель Правительственных Распоряжений по Министерству Финансов, 1865, որ 52 i 1868, որ 7 Чернушевич М.П.: Материалы к истории пограничной стражи. Служба пограничной стражи в военное время. Служба пограничной стражи в военное время. Участие в
Отечественной войне 1812 года; в усмирении польских мятежей в 1830-1831 и 1863-1864 годах; в войне 1877-78 года; в Китайской войне 1900 года и в войне с Японией 1904-1905 года. СанктПетербург 1909, Ч.2, В.2 „Czas” z 1863 roku „Gazeta Narodowa” z 1863 roku „Gazeta Warszawska” z 1863 roku „Krakauer
Zeitung” z 1863 roku „Schlesische Zeitung” z 1863 roku „Tygodnik Lekarski” z 1864 roku Opracowania: Bańkowski
P.: Z dziejów powstania styczniowego na Kielecczyźnie. Nieznane frag menty kancelarii powstańczej Apolinarego Kurowskiego, Antoniego Jeziorańskie go, Mariana Langiewicza. W: Pamiętnik Kielecki 1947 Biernacki Μ.: Kawaleria powstania styczniowego. „Przegląd Kawaleryjski” 1938 Caban W.: Z dziejów powstania styczniowego w rejonie Gór Świętokrzyskich. Warszawa֊Kraków 1989; Chodyła Z.: Stawecki Edward. „Polski Słownik Biograficzny”. Warszawa-Kraków 204, t. 42
132 Wyprawa Apolinarego Kurowskiego do Zagłębia Dąbrowskiego... Dunin-Wąsowicz K.: Marcin Borelowski-Lelewel, blacharz-pułkownik powstania 1863 r. Warszawa 1964 Fras Z.: Florian Ziemiałkowski (1817-1900) Wrocław 1991 Gąsiorowska-Grabowska N.: Górnicy w Królestwie Polskim przed uwłaszczeniem. W: Pamiętnik VII powszechnego Zjazdu Historyków Polskich we Wrocławiu. Warszawa 1948, t. 1 Groniowski K.: Robotnicy Zagłębia Staropolskiego i Dąbrowskiego w powstaniu styczniowym. „Przegląd Historyczny” 1968, t. 59, z. 1 Halicz E.: Problematyka wojskowa powstania styczniowego. W: Powstanie stycznio we 1863. IXPowszechny Zjazd Historyków Polskich. Referaty. Warszawa 1963 Jadczyk K.: Dowódcy powstania styczniowego. Portret zbiorowy. Łódź 2016 Jakubek J.: Od Granicy do Maczek. Historia budowlana dworca kolejowego Sosnowiec-Maczki. Sosnowiec 2021 Janeczek Z.: Śląsk wobec polskich walk narodowowyzwoleńczych 1768-1918. Kato wice 2001 Jaros J.: Historia górnictwa węglowego w Zagłębiu Górnośląskim do 1914 roku. Wrocław-Warszawa-Kraków 1965 Jaros J.: Zasięg terytorialny Zagłębia Dąbrowskiego. „Zaranie Śląskie” 1968, z. 1 Kaczyńska E., Kowalska S.: Struktura społeczna robotników Zachodniego Okręgu Górniczego w łatach 1840-1870. „Zaranie Śląskie” 1964, z. 27 Kantor-Mirski Μ.: Z przeszłości Zagłębia Dąbrowskiego i okolicy. Szkice monogra ficzne. Sosnowiec 1931, t. 1 Karbowski W.: Zygmunt Padlewski (1835-1863). Warszawa 1969 Kieniewicz S., Zahorski A., Zajewski W: Trzy powstania narodowe. Warszawa 1992 Kieniewicz S.: Warszawa w powstaniu styczniowym. Warszawa 1983 Kieniewicz S: Powstanie
styczniowe. Warszawa 1983 Kita J.: Obóz powstańczy podczas insurekcji styczniowej 1863 roku „Folia Historica” Łódź 2018, nr 101, s. 71. Koba-Ryszewska T.: Przeszłość administracyjna ziem województwa kieleckiego. W: Z dziejów ziemi kieleckiej 1918-1944. Warszawa 1970 Kowalska S., Jedlicki J., Jezierski A.: Ekonomika górnictwa i hutnictwa w Królestwie Polskim 1831-1864. Warszawa 1958 Kowalska S.: Zagadnienie siły roboczej w górnictwie i hutnictwie rządowym Króle stwa Polskiego w latach 1831-1861. W: S. Kowalska, J. Jedlicki, A. Jezierski: Ekonomika górnictwa i hutnictwa w Królestwie Polskim 1831-1864. Warszawa 1958 Kozłowski E.: Bitwa pod Miechowem 17 II 1863 r. W: Powstanie niespełnionych nadziei 1863. Kraków 1983 Kozłowski E.: Kurowski Apolinary. „Polski Słownik Biograficzny”. Wrocław-Warszawa-Kraków 1971, t. 16 Kozłowski E.: Od Węgrowa do Opatowa. 3II1863 - 21II1864. Warszawa 1962 KuniszA.: Udział ziemi tarnowskiej w powstaniu styczniowym. Kraków 1990
Biblïografia 133 Latawiec К.: Rosyjska Straż Graniczna w Królestwie Polskim w latach 1851-1914. Lublin 2014 Latawiec K.: Sandomierska Brygada Straży Granicznej 1889-1914. Sandomierz 2010 Liszka L: Pamięć powstania styczniowego 1863 na ziemi olkuskiej. Bukowno 1996 Łaniec S.: Partyzanci żelaznych dróg roku 1863. Kolejarze i drogi żelazne w powsta niu styczniowym. Warszawa 1974 Łossowski P., Młynarski Z.: Rosjanie, Białorusini i Ukraińcy w powstaniu stycznio wym. Wrocław 1959 Łukaszewicz W.: Korpus Górniczy w Okręgu Zachodnim. Warszawa 1965 Madej L.: Rosyjski garnizon wojskowy w Częstochowie. Kraków 2009 Maliszewski Μ.: Organizacja powstania styczniowego. Warszawa 1925 Misztal S.: Przemiany w strukturze przestrzennej przemysłu na ziemiach polskich w latach 1860-1965. Warszawa 1970 Moliński J.: Przygotowania wojskowe do wybuchu powstania styczniowego w okresie luty 1861 - początek stycznia 1863. „Studia i Materiały do Historii Wojskowości” 1962, t. 8, cz. 2 Nawrot D.: Czeladzkie drogi do niepodległej Rzeczypospolitej. Czeladź 2018 Nawrot D.: Powstanie na Nowym Śląsku 1806 i 1807 roku. U Źródeł Zagłębia Dą browskiego. Czeladź 2016 Nawrot D.: Przemysł na widowni - z dziejów industrializacji Zagłębia Dąbrowskie go w XIX i na początku XX wieku. W: Zagłębie Dąbrowskie w czasach zaborów i walk o niepodległość (do 1918 roku). Pod red. J. Walczaka. Sosnowiec 2004 Nawrot D.: Z dziejów czynu legionowego. Zagłębie Dąbrowskie w pierwszym roku wielkiej wojny 1914-1915. Sosnowiec 2014 Nawrot D.: Z dziejów powstania styczniowego w Zagłębiu Dąbrowskim. Bój o Sosno wiec i wyzwolenie
trójkąta granicznego. Sosnowiec 2013 Niemyska-Rączaszkowa Cz.: Opowieści o mieście. Czeladź 1997 Nita Μ.: Powstanie styczniowe. W: Będzin 1358-2008. Pod red. A. GlimosNadgórskiej. Będzin 2008, t. 3 Nita Μ.: Zagłębie Dąbrowskie w historiografii. Pojęcie, źródła, stan badań i postula ty badawcze. W: Zagłębie Dąbrowskie. W poszukiwaniu tożsamości regionalnej. Pod red. Μ. Barańskiego. Katowice 2001 Odorkiewicz E.: Śląsk w organizacji powstańczej w latach 1862-1864. „Zaranie Ślą skie” 1963, z. 1 Omyłka. „Ziemia Radomska” nr 78 z 6 IV 1932 r. Peszke A., Jerczyński Μ., Koziarski S.M.: 150 lat Drogi Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej. Warszawa 1995 Pezda J.: Siemieński Jacek. „Polski Słownik Biograficzny”. Warszawa-Kraków 1996, t. 37 Przemsza-Zieliński J.: Legendy Zagłębia. Katowice 1962 Przemsza-Zieliński J.: Zagłębie Dąbrowskie. Katowice 1979
134 Wyprawa Apolinarego Kurowskiego do Zagłębia Dąbrowskiego... Przyborowski W.: Dzieje 1863 roku. Kraków 1889, է. 1 i 4 Przyborowski W.: Historia dwóch lat 1861-1862. Kraków 1896, t. 5 Ramotowska E: Narodziny tajemnego państwa polskiego 1859-1862. Warszawa 1990 Ramotowska E: Odnalezionypierwopis drugiej części statutu Organizacji Narodowej z roku 1862. „Studia Źródłoznawcze” 1980, t. 25, s. 145-161. Ramotowska E: Rząd carski wobec manifestacji patriotycznych w Królestwie Pol skim w latach 1860-1862. Warszawa 1971 Ramotowska E: Tajemne państwo polskie w powstaniu styczniowym 1863-1864. Struktura organizacyjna. Warszawa 1999, է. 1 Ratajczyk L.: Polska wojna partyzancka 1863-1864. Okres dyktatury Romualda Traugutta. Warszawa 1966 Rola H.: Powstanie styczniowe w rejonie częstochowskim. „Zaranie Śląskie” 1963, z. 1 Rola H.: Powstanie styczniowe na ziemi częstochowskiej. W: Biuletyn Śląskiego In stytutu Naukowego nr 56. Katowice 1965 Sekulski J.: Cieszkowski Teodor. „Polski Słownik Biograficzny”. Kraków 1938, t. 4 Sokołowski A.: Dzieje powstania styczniowego 1863-1864 roku. Berlin-Wiedeń 1910, Sokulski J.: Czapski Józef. „Polski Słownik Biograficzny”. Kraków 1938, t. 4 Sokulski J.: Dobrski Ignacy. „Polski Słownik Biograficzny”. Kraków 1939-1946, t. 5 Szmyt A.: Generał Józef Wysocki 1809-1973. Olsztyn 2001 Sosnowiec Obraz miasta i jego dzieje. Pod red. A. Barciaka, A.T. Jankowskiego. So snowiec 2016 Szwed R.: Powstanie styczniowe w Zagłębiu Dąbrowskim. Kraków 1987 Śmiałek Μ.: Sosnowieckie ABC. Muzeum w Sosnowcu 2003, t. 2 Śmiałek Μ.: Sosnowieckie ABC. Muzeum w Sosnowcu, 2004,
t. 3 Tokarz W.: Kraków w początkach powstania styczniowego i wyprawa na Miechów. Kraków 1916, t. 1-2 Tokarz W.: Zagłębie Dąbrowskie w 1863 r. „Iskra” 1917, nr 19 Tradycja powstania styczniowego w Ojcowie 1863-2003. Pod red. J. Partyka. Ojców 2003 Urbański K.: Kielce w okresie powstania styczniowego. „Rocznik Muzeum Narodo wego w Kielcach” 1984, nr 13 Urbański K.: Kielce w okresie powstania styczniowego. Kielce 1996. Wereszycki H.: Hotel Lambert i obóz białych przed wybuchem powstania styczniowe go. „Przegląd Historyczny” 1959, t. 50, z. 3 Wiśniewski J.: Udział księży z diecezji sandomierskiej w powstaniu styczniowym 1863 r. Radom 1927 Z dziejów ziemi kieleckiej 1918-1944. Warszawa 1970 Zagłębie Dąbrowskie w czasach zaborów ì walk o niepodległość (do 1918 roku). Pod red. J. Walczaka. Sosnowiec 2004
Bibliografia 135 Zagłębie Dąbrowskie. W poszukiwaniu tożsamości regionalnej. Pod red. Μ. Barań skiego. Katowice 2001 Zaloga S.J.: Armored Trains. Osprey Publisching Ltd 2008 Zielinski S.: Bitwy i potyczki 1863-1864. Rapperswil 1913 Ziemba J.: Zagłębie Dąbrowskie w powstaniu styczniowym. „Zaranie Śląskie” 1963, z. 1 Ziółkowski J.: Sosnowiec ֊ drogi i czynniki rozwoju miasta przemysłowego. Katowice 1960 Боярский В.И.: На стороже Руси стояти. Страницы истории пограничной стражи Российского государства. „Граница” 1992 Гескет С.Д.: Военные действия в Царстве Польском в 1863 году. Начало восстания (янв., февр. и первая половина марта. Варшава 1894 Мержеиовский Э.: История 13-го Пехотного Белозерского ГенералФельдмаршала Графа Ласси полка (1708-1893 г.). Варшава 1894 Русский биографический словарь. Санкт-Петербург 1914, t. 11
Summary Apolinary Kurowski’s expedition to Zagłębie Dąbrowskie and the liberation of the border triangle in February 1863 This paper presents a glorious episode from the period of the January Upris ing, when during Apolinary Kurowski’s expedition to Zagłębie Dąbrowskie, the Sosnowiec (Sosnowce) station of the Warsaw-Vienna Railway was cap tured as well as the whole of the so-called „border triangle”, with Polish administration being organised in the liberated area. As a result, in February 1863, the Zagłębie Dąbrowskie was the only patch of free Poland bordering Prussia and Austria. The first chapter of the study takes a closer look at the situation in the Zagłębie Dąbrowskie before the outbreak of the uprising, and presents the plans for the region and its economic significance for the Polish armed effort. The next chapter discusses the circumstances of the outbreak of the uprising in the Kraków province and the beginnings of the armed action against the Rus sian border guards, which prompted Apolinary Kurowski, the insurgent chief of the Kraków province, to enter the Zagłębie Dąbrowskie. The third Chapter details the course of the expedition and the battle for Sosnowiec. Apolinary Kurowski set out from the insurgent camp in Ojców, with a detachment of 50 cavalrymen, 50 riflemen and 150 scythemen to cap ture the border triangle, which was manned by Russian border guards. On the evening of 6 February 1863, the Polish detachment took Granica (Maczki) without a fight. The Russians were not found here and despite outnumbering Poles, retreated over the Prussian border to
Modrzejów. Due to the efforts of the Polish patriot and former Tsarist army officer, Stanislav Konstantynovich Nikiforov, a plan was drawn up to attack the railway station and customs house
138 Wyprawa Apolinarego Kurowskiego do Zagłębia Dąbrowskiego... in Sosnowiec, defended by an eighty-strong detachment of the Kalisz Border Guard Brigade. It was decided to use a train to transport the insurgents. On the initiative of the railwaymen of Granica, a makeshift armoured train was built by encasing the carriages in railway sleepers and cutting rifle slots in them. It reached Sosnowiec just after midnight on Saturday 7 February. As the Russians had decided to defend themselves within the customs house buildings, the Polish riflemen encircled them, and the main assault was executed at around 5am using scythemen. At that time, the insurgent cavalry arriving via Klimontów blocked the possible retreat of the Russians towards the Prussian border. The first attack by the scythemen on the Russian positions collapsed under Russian rifle fire, despite the personal courage of their com mander, Teodor Cieszkowski. It was only during the second attack, when axes and crowbars were used, that they managed to force their way into the customs house. After a short hand-to-hand battle, in which scythes were used to great advantage, the Russians began to flee towards Szopienice and Modrzejów. The insurgents commandeered 97,000 silver roubles from the chamber’s coffers, as well as horses and weapons. The Battle of Sosnowiec was not only of great military-strategic impor tance but also of high significance for propaganda both within the Kingdom of Poland and abroad. The victory encouraged multitudes of young people from the Kingdom of Poland and the lands of the Prussian and Austrian
parti tions to join the ranks of the insurgents, hoping to share in equally spectacu lar successes. The insurgents’ capture of the important industrial centre of the Zagłębie Dąbrowskie region, together with Marian Langiewicz’s successes, attested to the strength of the Polish insurgency and created hope for victory, to which the intervention of the superpowers, led by the France of Napoleon III, was to ultimately contribute. The fourth chapter presents the period of the insurgents’ rule over the Zagłębie Dąbrowskie region, which lasted more than two-weeks. The estab lishment of a national administration and the favourable attitude of the popula tion presented the opportunity to use the potential of this land to fight against Russia. Based on the Polish administration, the insurgents began to form army units and tried to use industry to produce weapons. Scythes were forged in the Zagłębie steelworks, and the insurgents even tried to cast cannons at the Bankowa steelworks. For almost three weeks, Polish insurgents in Sosnow iec and Granica inspected trains on the Warsaw-Vienna route, and the work of the customs chambers provided additional funds. The success of Apolinary iurowski’s expedition and the liberation of the border triangle forced the Rusans to counteract.
Streszczenie (Summary) 139 The final chapter takes a closer look at the battle of Miechów on 17 Feb ruary, which resulted in Kurowski’s defeat. On hearing of this defeat and the march of the Russian columns, one from Częstochowa and the other from Miechów, Teodor Cieszkowski withdrew from Dąbrowa, which was the seat of the insurgent authorities in Zagłębie. In Siewierz, he bolstered his detach ment with refugees from Miechów and, at the head of200 insurgents, marched north, where a clash with Russian forces took place near Panki on 26 February. Despite the superiority of the Russians, the insurgents did not let themselves be crushed and withdrew through the surrounding forests to Koziegłowy and further to Mrzygłód (today, a district of Myszków). Here, another battle took place on 28 February. The battle lasted for four hours and two further assaults by the Russians collapsed under the fire of Cieszkowski’s soldiers. At dawn on 1 March, Cieszkowski’s unit marched to Pieskowa Skała, where itjoinedup with Langiewicz’s forces. The retreat of the insurgents from Zagłębie Dąbrowskie enabled the Russians to finally retake this important region. As early as 20 Feb ruary, Colonel Ostrowski’s forces occupied Granica, followed by Dąbrowa on 22 February, Sosnowiec and Modrzejów on 23 February, ending the existence of a free territory under the polish national government. The Epilogue contains an assessment of the events and takes a closer look at the later fate of the main heroes of the victorious insurgent battles of February 1863.
|
| adam_txt |
Spis treści Wstęp .7 Rozdział 1. Zagłębie Dąbrowskie w okresie przygotowań do powstania. 11 Rozdział 2. Początek powstania i obóz w Ojcowie. 27 Rozdział 3. Wyprawa Apolinarego Kurowskiego na Granicę (Maczki) i Sosnowiec . 47 Rozdział 4. Zagłębie Dąbrowskie pod rządami władz narodowych w 1863 roku. 73 Rozdział 5. Bitwy w Miechowie oraz Mrzygłodzie i odbicie trójkąta granicznego przez Rosjan. 93 Epilog. 119 Bibliografia .129 Streszczenie (Summary). 137 Spis ilustracji.141
Bibliografia Źródła archiwalne: Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie Tymczasowa Komisja Śledcza, sygn. 3 Archiwum Państwowe w Katowicach Akta Miasta Będzina, sygn. 8 Archiwum Państwowe w Kielcach 21/25 Naczelnik Wojenny Powiatu (Oddziału) Opatowskiego, sygn. 1 21/26 Naczelnik Wojenny Powiatu Miechowskiego i Olkuskiego, sygn. 1 Biblioteka Czartoryskich w Krakowie Rkps. 5739 Biblioteka Narodowa w Warszawie Rkps. III 6443 Biblioteka Polskiej Akademii Umiejętności i Polskiej Akademii Nauk w Krakowie Rkps. 2180, t. 1 Źródła drukowane: Berg N.: Zapiski o powstaniu polskim 1863 i 1864 i poprzedzającej powstanie epoce demonstracji od 1856. Kraków 1899, t. 2 Borkowski F.: Przejścia i wspomnienia uczestnika powstania polskiego 1863-64. Karków 1904 Chełmoński Μ.: W Faleniowie pod karczmą. Pamiętnik uczestnika. „Cześć Bo haterom. Jednodniówka w 53 rocznicę bitwy w Miechowie 1863” z 17 lutego 1916 Dallmajer R.: Moje wspomnienia z powstania 1863-1864 roku. Lipsk 1912
130 Wyprawa Apolinarego Kurowskiego do Zagłębia Dąbrowskiego. Drymer K.: Wspomnienia. „Pamiętnik Koła Kielczan” Kielce-Warszawa 1933, t. 6 Frycz (Grabówka) K.: Wspomnienia z r 1863-1864 opowiedział. Kraków 1912 Gorczycki F.: Wspomnienia z Opoczyńskiego. W: Spiskowcy i partyzanci 1863 roku. Oprać. S. Kieniewicz. Warszawa 1967 Gordon J.: Obrazki galicyjskie. Sanok 1869 Grabiec J.: Rok 1863. Poznań 1913 Grzegorzewski S.: Wspomnienia osobiste z Powstania 1863 roku, Lwów 1903 Jabłonowski L.: Pamiętniki. Oprać. K. Lewicki. Kraków 1963 Jabłonowski W: Pamiętnik z lat 1853-1891 (Wybór). Oprać. J. Fijałek. Wrocław 1967 Janowski K.J.: Pamiętniki o powstaniu styczniowym. Styczeń-maj 1863. Lwów 1923 Jeziorański A.: Pamiętniki jenerała Antoniego Jeziorańskiego. Powstanie 1863 r. Lwów 1880 Kalita K.: Ze wspomnień krwawych walk. Oprać. A Medyński. Lwów 1913 Kartki z pamiętnika z czasów ostatniego powstania. „Towarzysz” [Lwów] 1870, nr 6-Ю Khane F.: Dzieje Żuawa. W: W czterdziestą rocznicę powstania styczniowego 18631863. Oprać. B. Szwarc. Lwów 1903 Klaussmann A.O.: Górny Śląskprzed laty. Katowice 1997 Korespondencja namiestników Królestwa Polskiego, styczeń-sierpień 1863. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1974 Langiewicz Μ.: Pisma. Opr. H. Rzadkowska. Kraków 1971 Ojczyźnie naszej, Polsce, bądźmy wierni. Bitwa miechowska 17 lutego 1863 roku w relacjach uczestników powstania styczniowego i świadków zniszczenia miasta. Wybór i redakcja Μ. Słuszniak. Miechów 2018 Ostrowski A.: Atak na Miechów w d. 17 lutego 1863 r. Ustęp z pamiętnika. „Nowa Reforma” 1892, nr 38 z 18 lutego Oxinski J.:
Wspomnienia z powstania polskiego 1863-1864. Oprać. E. Halicz. War szawa 1965 Pawliszczew Μ.: Tygodnie polskiego buntu. Walka orężna 1863, 1864. Oprać. A. Zawilski. Warszawa 2003, t. 2 Pieńkowski A.: Notatki z powstania 1863 roku. W: Spiskowcy i partyzanci 1863 roku. Oprać. S. Kieniewicz. Warszawa 1967 Prasa tajna z lat 1861-1864. Wrocław-Moskwa 1961 Samborski H.: Wspomnienia z powstania i pobytu na Syberii. Warszawa 1916 Skałkowski T.; Szkice z niedawnej przeszłości: 1863-1864. Lwów 1867 Staszel J.: Kartka dziejowa Miechowa Kazimierza Girtlera. „Rocznik Biblioteki PAN w Krakowie” 1969 Stella-Sawicki J.: Szkice z powstania 1863 roku. Kraków 1889 Stella-Sawicki J.: Ludzie i wypadki z 1861-1864 roku. Obrazki z powstania. Lwów 1894, cz. 1 Szubert J.: Pamiętnik częstochowianina-powstańca styczniowego. Oprać. Z. Strzy żewska. Częstochowa 2012
Bibliografia 131 Szulc A.: Trzynastoletni wojak. W: W czterdziestą rocznicę powstania styczniowego 1863-1903. Oprać. B. Szwarc. Lwów 1903 Szulc S.: Pamiętniki kapelana księdza Serafina Szulca. W: Zapomniane wspomnienia. Oprać. E. Kozłowski. Warszawa 1981 Uwagi nad wyprawą miechowską. Rozumowanie
partyzanta, który bral w niej udział. „Kronika” 1863, nr 49 z 16 października Weber L.: Wyprawa Czechowskiego. W czterdziestą rocznicę powstania styczniowego 1863-1903. Lwów 1903 Webersfeld E.: Wyprawa na Miechów 17 lutego 1863. „Dziennik Polski” 1898, nr 22 Winnicki T.: Wspomnienia z powstania 1863
roku. Na marginesie pamiętników gene rała Antoniego Jeziorańskiego. W: Zapomniane wspomnienia. Oprać. E. Kozłow ski. Warszawa 1981 Wiśniewski W.: Wspomnienia kapitana wojsk polskich z roku 1863. „Dziennik Lite racki” Lwów, nr 14 z 1864 Żydzi a powstanie styczniowe. Materiały i dokumenty. Oprać.
A. Eisenbach, D. Fajnhauz, A. Wein. Warszawa 1963 Указатель Правительственных Распоряжений по Министерству Финансов, 1865, որ 52 i 1868, որ 7 Чернушевич М.П.: Материалы к истории пограничной стражи. Служба пограничной стражи в военное время. Служба пограничной стражи в военное время. Участие в
Отечественной войне 1812 года; в усмирении польских мятежей в 1830-1831 и 1863-1864 годах; в войне 1877-78 года; в Китайской войне 1900 года и в войне с Японией 1904-1905 года. СанктПетербург 1909, Ч.2, В.2 „Czas” z 1863 roku „Gazeta Narodowa” z 1863 roku „Gazeta Warszawska” z 1863 roku „Krakauer
Zeitung” z 1863 roku „Schlesische Zeitung” z 1863 roku „Tygodnik Lekarski” z 1864 roku Opracowania: Bańkowski
P.: Z dziejów powstania styczniowego na Kielecczyźnie. Nieznane frag menty kancelarii powstańczej Apolinarego Kurowskiego, Antoniego Jeziorańskie go, Mariana Langiewicza. W: Pamiętnik Kielecki 1947 Biernacki Μ.: Kawaleria powstania styczniowego. „Przegląd Kawaleryjski” 1938 Caban W.: Z dziejów powstania styczniowego w rejonie Gór Świętokrzyskich. Warszawa֊Kraków 1989; Chodyła Z.: Stawecki Edward. „Polski Słownik Biograficzny”. Warszawa-Kraków 204, t. 42
132 Wyprawa Apolinarego Kurowskiego do Zagłębia Dąbrowskiego. Dunin-Wąsowicz K.: Marcin Borelowski-Lelewel, blacharz-pułkownik powstania 1863 r. Warszawa 1964 Fras Z.: Florian Ziemiałkowski (1817-1900) Wrocław 1991 Gąsiorowska-Grabowska N.: Górnicy w Królestwie Polskim przed uwłaszczeniem. W: Pamiętnik VII powszechnego Zjazdu Historyków Polskich we Wrocławiu. Warszawa 1948, t. 1 Groniowski K.: Robotnicy Zagłębia Staropolskiego i Dąbrowskiego w powstaniu styczniowym. „Przegląd Historyczny” 1968, t. 59, z. 1 Halicz E.: Problematyka wojskowa powstania styczniowego. W: Powstanie stycznio we 1863. IXPowszechny Zjazd Historyków Polskich. Referaty. Warszawa 1963 Jadczyk K.: Dowódcy powstania styczniowego. Portret zbiorowy. Łódź 2016 Jakubek J.: Od Granicy do Maczek. Historia budowlana dworca kolejowego Sosnowiec-Maczki. Sosnowiec 2021 Janeczek Z.: Śląsk wobec polskich walk narodowowyzwoleńczych 1768-1918. Kato wice 2001 Jaros J.: Historia górnictwa węglowego w Zagłębiu Górnośląskim do 1914 roku. Wrocław-Warszawa-Kraków 1965 Jaros J.: Zasięg terytorialny Zagłębia Dąbrowskiego. „Zaranie Śląskie” 1968, z. 1 Kaczyńska E., Kowalska S.: Struktura społeczna robotników Zachodniego Okręgu Górniczego w łatach 1840-1870. „Zaranie Śląskie” 1964, z. 27 Kantor-Mirski Μ.: Z przeszłości Zagłębia Dąbrowskiego i okolicy. Szkice monogra ficzne. Sosnowiec 1931, t. 1 Karbowski W.: Zygmunt Padlewski (1835-1863). Warszawa 1969 Kieniewicz S., Zahorski A., Zajewski W: Trzy powstania narodowe. Warszawa 1992 Kieniewicz S.: Warszawa w powstaniu styczniowym. Warszawa 1983 Kieniewicz S: Powstanie
styczniowe. Warszawa 1983 Kita J.: Obóz powstańczy podczas insurekcji styczniowej 1863 roku „Folia Historica” Łódź 2018, nr 101, s. 71. Koba-Ryszewska T.: Przeszłość administracyjna ziem województwa kieleckiego. W: Z dziejów ziemi kieleckiej 1918-1944. Warszawa 1970 Kowalska S., Jedlicki J., Jezierski A.: Ekonomika górnictwa i hutnictwa w Królestwie Polskim 1831-1864. Warszawa 1958 Kowalska S.: Zagadnienie siły roboczej w górnictwie i hutnictwie rządowym Króle stwa Polskiego w latach 1831-1861. W: S. Kowalska, J. Jedlicki, A. Jezierski: Ekonomika górnictwa i hutnictwa w Królestwie Polskim 1831-1864. Warszawa 1958 Kozłowski E.: Bitwa pod Miechowem 17 II 1863 r. W: Powstanie niespełnionych nadziei 1863. Kraków 1983 Kozłowski E.: Kurowski Apolinary. „Polski Słownik Biograficzny”. Wrocław-Warszawa-Kraków 1971, t. 16 Kozłowski E.: Od Węgrowa do Opatowa. 3II1863 - 21II1864. Warszawa 1962 KuniszA.: Udział ziemi tarnowskiej w powstaniu styczniowym. Kraków 1990
Biblïografia 133 Latawiec К.: Rosyjska Straż Graniczna w Królestwie Polskim w latach 1851-1914. Lublin 2014 Latawiec K.: Sandomierska Brygada Straży Granicznej 1889-1914. Sandomierz 2010 Liszka L: Pamięć powstania styczniowego 1863 na ziemi olkuskiej. Bukowno 1996 Łaniec S.: Partyzanci żelaznych dróg roku 1863. Kolejarze i drogi żelazne w powsta niu styczniowym. Warszawa 1974 Łossowski P., Młynarski Z.: Rosjanie, Białorusini i Ukraińcy w powstaniu stycznio wym. Wrocław 1959 Łukaszewicz W.: Korpus Górniczy w Okręgu Zachodnim. Warszawa 1965 Madej L.: Rosyjski garnizon wojskowy w Częstochowie. Kraków 2009 Maliszewski Μ.: Organizacja powstania styczniowego. Warszawa 1925 Misztal S.: Przemiany w strukturze przestrzennej przemysłu na ziemiach polskich w latach 1860-1965. Warszawa 1970 Moliński J.: Przygotowania wojskowe do wybuchu powstania styczniowego w okresie luty 1861 - początek stycznia 1863. „Studia i Materiały do Historii Wojskowości” 1962, t. 8, cz. 2 Nawrot D.: Czeladzkie drogi do niepodległej Rzeczypospolitej. Czeladź 2018 Nawrot D.: Powstanie na Nowym Śląsku 1806 i 1807 roku. U Źródeł Zagłębia Dą browskiego. Czeladź 2016 Nawrot D.: Przemysł na widowni - z dziejów industrializacji Zagłębia Dąbrowskie go w XIX i na początku XX wieku. W: Zagłębie Dąbrowskie w czasach zaborów i walk o niepodległość (do 1918 roku). Pod red. J. Walczaka. Sosnowiec 2004 Nawrot D.: Z dziejów czynu legionowego. Zagłębie Dąbrowskie w pierwszym roku wielkiej wojny 1914-1915. Sosnowiec 2014 Nawrot D.: Z dziejów powstania styczniowego w Zagłębiu Dąbrowskim. Bój o Sosno wiec i wyzwolenie
trójkąta granicznego. Sosnowiec 2013 Niemyska-Rączaszkowa Cz.: Opowieści o mieście. Czeladź 1997 Nita Μ.: Powstanie styczniowe. W: Będzin 1358-2008. Pod red. A. GlimosNadgórskiej. Będzin 2008, t. 3 Nita Μ.: Zagłębie Dąbrowskie w historiografii. Pojęcie, źródła, stan badań i postula ty badawcze. W: Zagłębie Dąbrowskie. W poszukiwaniu tożsamości regionalnej. Pod red. Μ. Barańskiego. Katowice 2001 Odorkiewicz E.: Śląsk w organizacji powstańczej w latach 1862-1864. „Zaranie Ślą skie” 1963, z. 1 Omyłka. „Ziemia Radomska” nr 78 z 6 IV 1932 r. Peszke A., Jerczyński Μ., Koziarski S.M.: 150 lat Drogi Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej. Warszawa 1995 Pezda J.: Siemieński Jacek. „Polski Słownik Biograficzny”. Warszawa-Kraków 1996, t. 37 Przemsza-Zieliński J.: Legendy Zagłębia. Katowice 1962 Przemsza-Zieliński J.: Zagłębie Dąbrowskie. Katowice 1979
134 Wyprawa Apolinarego Kurowskiego do Zagłębia Dąbrowskiego. Przyborowski W.: Dzieje 1863 roku. Kraków 1889, է. 1 i 4 Przyborowski W.: Historia dwóch lat 1861-1862. Kraków 1896, t. 5 Ramotowska E: Narodziny tajemnego państwa polskiego 1859-1862. Warszawa 1990 Ramotowska E: Odnalezionypierwopis drugiej części statutu Organizacji Narodowej z roku 1862. „Studia Źródłoznawcze” 1980, t. 25, s. 145-161. Ramotowska E: Rząd carski wobec manifestacji patriotycznych w Królestwie Pol skim w latach 1860-1862. Warszawa 1971 Ramotowska E: Tajemne państwo polskie w powstaniu styczniowym 1863-1864. Struktura organizacyjna. Warszawa 1999, է. 1 Ratajczyk L.: Polska wojna partyzancka 1863-1864. Okres dyktatury Romualda Traugutta. Warszawa 1966 Rola H.: Powstanie styczniowe w rejonie częstochowskim. „Zaranie Śląskie” 1963, z. 1 Rola H.: Powstanie styczniowe na ziemi częstochowskiej. W: Biuletyn Śląskiego In stytutu Naukowego nr 56. Katowice 1965 Sekulski J.: Cieszkowski Teodor. „Polski Słownik Biograficzny”. Kraków 1938, t. 4 Sokołowski A.: Dzieje powstania styczniowego 1863-1864 roku. Berlin-Wiedeń 1910, Sokulski J.: Czapski Józef. „Polski Słownik Biograficzny”. Kraków 1938, t. 4 Sokulski J.: Dobrski Ignacy. „Polski Słownik Biograficzny”. Kraków 1939-1946, t. 5 Szmyt A.: Generał Józef Wysocki 1809-1973. Olsztyn 2001 Sosnowiec Obraz miasta i jego dzieje. Pod red. A. Barciaka, A.T. Jankowskiego. So snowiec 2016 Szwed R.: Powstanie styczniowe w Zagłębiu Dąbrowskim. Kraków 1987 Śmiałek Μ.: Sosnowieckie ABC. Muzeum w Sosnowcu 2003, t. 2 Śmiałek Μ.: Sosnowieckie ABC. Muzeum w Sosnowcu, 2004,
t. 3 Tokarz W.: Kraków w początkach powstania styczniowego i wyprawa na Miechów. Kraków 1916, t. 1-2 Tokarz W.: Zagłębie Dąbrowskie w 1863 r. „Iskra” 1917, nr 19 Tradycja powstania styczniowego w Ojcowie 1863-2003. Pod red. J. Partyka. Ojców 2003 Urbański K.: Kielce w okresie powstania styczniowego. „Rocznik Muzeum Narodo wego w Kielcach” 1984, nr 13 Urbański K.: Kielce w okresie powstania styczniowego. Kielce 1996. Wereszycki H.: Hotel Lambert i obóz białych przed wybuchem powstania styczniowe go. „Przegląd Historyczny” 1959, t. 50, z. 3 Wiśniewski J.: Udział księży z diecezji sandomierskiej w powstaniu styczniowym 1863 r. Radom 1927 Z dziejów ziemi kieleckiej 1918-1944. Warszawa 1970 Zagłębie Dąbrowskie w czasach zaborów ì walk o niepodległość (do 1918 roku). Pod red. J. Walczaka. Sosnowiec 2004
Bibliografia 135 Zagłębie Dąbrowskie. W poszukiwaniu tożsamości regionalnej. Pod red. Μ. Barań skiego. Katowice 2001 Zaloga S.J.: Armored Trains. Osprey Publisching Ltd 2008 Zielinski S.: Bitwy i potyczki 1863-1864. Rapperswil 1913 Ziemba J.: Zagłębie Dąbrowskie w powstaniu styczniowym. „Zaranie Śląskie” 1963, z. 1 Ziółkowski J.: Sosnowiec ֊ drogi i czynniki rozwoju miasta przemysłowego. Katowice 1960 Боярский В.И.: На стороже Руси стояти. Страницы истории пограничной стражи Российского государства. „Граница” 1992 Гескет С.Д.: Военные действия в Царстве Польском в 1863 году. Начало восстания (янв., февр. и первая половина марта. Варшава 1894 Мержеиовский Э.: История 13-го Пехотного Белозерского ГенералФельдмаршала Графа Ласси полка (1708-1893 г.). Варшава 1894 Русский биографический словарь. Санкт-Петербург 1914, t. 11
Summary Apolinary Kurowski’s expedition to Zagłębie Dąbrowskie and the liberation of the border triangle in February 1863 This paper presents a glorious episode from the period of the January Upris ing, when during Apolinary Kurowski’s expedition to Zagłębie Dąbrowskie, the Sosnowiec (Sosnowce) station of the Warsaw-Vienna Railway was cap tured as well as the whole of the so-called „border triangle”, with Polish administration being organised in the liberated area. As a result, in February 1863, the Zagłębie Dąbrowskie was the only patch of free Poland bordering Prussia and Austria. The first chapter of the study takes a closer look at the situation in the Zagłębie Dąbrowskie before the outbreak of the uprising, and presents the plans for the region and its economic significance for the Polish armed effort. The next chapter discusses the circumstances of the outbreak of the uprising in the Kraków province and the beginnings of the armed action against the Rus sian border guards, which prompted Apolinary Kurowski, the insurgent chief of the Kraków province, to enter the Zagłębie Dąbrowskie. The third Chapter details the course of the expedition and the battle for Sosnowiec. Apolinary Kurowski set out from the insurgent camp in Ojców, with a detachment of 50 cavalrymen, 50 riflemen and 150 scythemen to cap ture the border triangle, which was manned by Russian border guards. On the evening of 6 February 1863, the Polish detachment took Granica (Maczki) without a fight. The Russians were not found here and despite outnumbering Poles, retreated over the Prussian border to
Modrzejów. Due to the efforts of the Polish patriot and former Tsarist army officer, Stanislav Konstantynovich Nikiforov, a plan was drawn up to attack the railway station and customs house
138 Wyprawa Apolinarego Kurowskiego do Zagłębia Dąbrowskiego. in Sosnowiec, defended by an eighty-strong detachment of the Kalisz Border Guard Brigade. It was decided to use a train to transport the insurgents. On the initiative of the railwaymen of Granica, a makeshift armoured train was built by encasing the carriages in railway sleepers and cutting rifle slots in them. It reached Sosnowiec just after midnight on Saturday 7 February. As the Russians had decided to defend themselves within the customs house buildings, the Polish riflemen encircled them, and the main assault was executed at around 5am using scythemen. At that time, the insurgent cavalry arriving via Klimontów blocked the possible retreat of the Russians towards the Prussian border. The first attack by the scythemen on the Russian positions collapsed under Russian rifle fire, despite the personal courage of their com mander, Teodor Cieszkowski. It was only during the second attack, when axes and crowbars were used, that they managed to force their way into the customs house. After a short hand-to-hand battle, in which scythes were used to great advantage, the Russians began to flee towards Szopienice and Modrzejów. The insurgents commandeered 97,000 silver roubles from the chamber’s coffers, as well as horses and weapons. The Battle of Sosnowiec was not only of great military-strategic impor tance but also of high significance for propaganda both within the Kingdom of Poland and abroad. The victory encouraged multitudes of young people from the Kingdom of Poland and the lands of the Prussian and Austrian
parti tions to join the ranks of the insurgents, hoping to share in equally spectacu lar successes. The insurgents’ capture of the important industrial centre of the Zagłębie Dąbrowskie region, together with Marian Langiewicz’s successes, attested to the strength of the Polish insurgency and created hope for victory, to which the intervention of the superpowers, led by the France of Napoleon III, was to ultimately contribute. The fourth chapter presents the period of the insurgents’ rule over the Zagłębie Dąbrowskie region, which lasted more than two-weeks. The estab lishment of a national administration and the favourable attitude of the popula tion presented the opportunity to use the potential of this land to fight against Russia. Based on the Polish administration, the insurgents began to form army units and tried to use industry to produce weapons. Scythes were forged in the Zagłębie steelworks, and the insurgents even tried to cast cannons at the Bankowa steelworks. For almost three weeks, Polish insurgents in Sosnow iec and Granica inspected trains on the Warsaw-Vienna route, and the work of the customs chambers provided additional funds. The success of Apolinary iurowski’s expedition and the liberation of the border triangle forced the Rusans to counteract.
Streszczenie (Summary) 139 The final chapter takes a closer look at the battle of Miechów on 17 Feb ruary, which resulted in Kurowski’s defeat. On hearing of this defeat and the march of the Russian columns, one from Częstochowa and the other from Miechów, Teodor Cieszkowski withdrew from Dąbrowa, which was the seat of the insurgent authorities in Zagłębie. In Siewierz, he bolstered his detach ment with refugees from Miechów and, at the head of200 insurgents, marched north, where a clash with Russian forces took place near Panki on 26 February. Despite the superiority of the Russians, the insurgents did not let themselves be crushed and withdrew through the surrounding forests to Koziegłowy and further to Mrzygłód (today, a district of Myszków). Here, another battle took place on 28 February. The battle lasted for four hours and two further assaults by the Russians collapsed under the fire of Cieszkowski’s soldiers. At dawn on 1 March, Cieszkowski’s unit marched to Pieskowa Skała, where itjoinedup with Langiewicz’s forces. The retreat of the insurgents from Zagłębie Dąbrowskie enabled the Russians to finally retake this important region. As early as 20 Feb ruary, Colonel Ostrowski’s forces occupied Granica, followed by Dąbrowa on 22 February, Sosnowiec and Modrzejów on 23 February, ending the existence of a free territory under the polish national government. The Epilogue contains an assessment of the events and takes a closer look at the later fate of the main heroes of the victorious insurgent battles of February 1863. |
| any_adam_object | 1 |
| any_adam_object_boolean | 1 |
| author | Nawrot, Dariusz 1962- |
| author_GND | (DE-588)1148293612 |
| author_facet | Nawrot, Dariusz 1962- |
| author_role | aut |
| author_sort | Nawrot, Dariusz 1962- |
| author_variant | d n dn |
| building | Verbundindex |
| bvnumber | BV049015912 |
| ctrlnum | (OCoLC)1389181415 (DE-599)BVBBV049015912 |
| era | Geschichte 1862-1864 gnd |
| era_facet | Geschichte 1862-1864 |
| format | Book |
| fullrecord | <?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><collection xmlns="http://www.loc.gov/MARC21/slim"><record><leader>02974nam a2200529 c 4500</leader><controlfield tag="001">BV049015912</controlfield><controlfield tag="003">DE-604</controlfield><controlfield tag="005">20230726 </controlfield><controlfield tag="007">t</controlfield><controlfield tag="008">230622s2023 a||| |||| 00||| pol d</controlfield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">9788367609050</subfield><subfield code="9">978-83-67609-05-0</subfield></datafield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">9788396665607</subfield><subfield code="9">978-83-966656-0-7</subfield></datafield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">9788360116500</subfield><subfield code="9">978-83-60116-50-0</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(OCoLC)1389181415</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(DE-599)BVBBV049015912</subfield></datafield><datafield tag="040" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-604</subfield><subfield code="b">ger</subfield><subfield code="e">rda</subfield></datafield><datafield tag="041" ind1="0" ind2=" "><subfield code="a">pol</subfield></datafield><datafield tag="049" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-12</subfield></datafield><datafield tag="084" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">OST</subfield><subfield code="q">DE-12</subfield><subfield code="2">fid</subfield></datafield><datafield tag="100" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Nawrot, Dariusz</subfield><subfield code="d">1962-</subfield><subfield code="e">Verfasser</subfield><subfield code="0">(DE-588)1148293612</subfield><subfield code="4">aut</subfield></datafield><datafield tag="245" ind1="1" ind2="0"><subfield code="a">Wyprawa Apolinarego Kurowskiego do Zagłębia Dąbrowskiego i wyzwolenie trójkąta granicznego w lutym 1863 roku</subfield><subfield code="b">= Apolinary Kurowski's expedition to Zagłębie Dąbrowskie and the liberation of the border triangle in February 1863</subfield><subfield code="c">Dariusz Nawrot</subfield></datafield><datafield tag="246" ind1="1" ind2="1"><subfield code="a">Apolinary Kurowski's expedition to Zagłębie Dąbrowskie and the liberation of the border triangle in February 1863</subfield></datafield><datafield tag="264" ind1=" " ind2="1"><subfield code="a">Sosnowiec</subfield><subfield code="b">Polskie Towarzystwo Historyczne</subfield><subfield code="c">2023</subfield></datafield><datafield tag="264" ind1=" " ind2="1"><subfield code="a">Sosnowiec</subfield><subfield code="b">Instytut Zagłębia Dąbrowskiego</subfield></datafield><datafield tag="264" ind1=" " ind2="1"><subfield code="a">Dąbrowa Górnicza</subfield><subfield code="b">Muzeum Miejskie "Sztygarka"</subfield></datafield><datafield tag="300" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">139 Seiten</subfield><subfield code="b">Illustrationen</subfield></datafield><datafield tag="336" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">txt</subfield><subfield code="2">rdacontent</subfield></datafield><datafield tag="337" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">n</subfield><subfield code="2">rdamedia</subfield></datafield><datafield tag="338" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">nc</subfield><subfield code="2">rdacarrier</subfield></datafield><datafield tag="546" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Zusammenfassung in englischer Sprache</subfield></datafield><datafield tag="600" ind1="1" ind2="7"><subfield code="a">Kurowski, Apolinary</subfield><subfield code="d">1818-1878</subfield><subfield code="0">(DE-588)1297332857</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="648" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Geschichte 1862-1864</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Polnischer Aufstand</subfield><subfield code="g">1863-1864</subfield><subfield code="0">(DE-588)4076207-5</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Oberschlesisches Steinkohlebecken</subfield><subfield code="z">Nordost</subfield><subfield code="0">(DE-588)4394156-4</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="0"><subfield code="a">Kurowski, Apolinary</subfield><subfield code="d">1818-1878</subfield><subfield code="0">(DE-588)1297332857</subfield><subfield code="D">p</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="1"><subfield code="a">Oberschlesisches Steinkohlebecken</subfield><subfield code="z">Nordost</subfield><subfield code="0">(DE-588)4394156-4</subfield><subfield code="D">g</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="2"><subfield code="a">Polnischer Aufstand</subfield><subfield code="g">1863-1864</subfield><subfield code="0">(DE-588)4076207-5</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="3"><subfield code="a">Geschichte 1862-1864</subfield><subfield code="A">z</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2=" "><subfield code="5">DE-604</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034278891&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Inhaltsverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034278891&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Literaturverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034278891&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Abstract</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="n">oe</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="q">BSB_NED_20230726</subfield></datafield><datafield tag="999" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-034278891</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">909</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">09034</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">355.009</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">09034</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield></record></collection> |
| geographic | Oberschlesisches Steinkohlebecken Nordost (DE-588)4394156-4 gnd |
| geographic_facet | Oberschlesisches Steinkohlebecken Nordost |
| id | DE-604.BV049015912 |
| illustrated | Illustrated |
| index_date | 2024-07-03T22:12:46Z |
| indexdate | 2024-07-10T09:52:52Z |
| institution | BVB |
| isbn | 9788367609050 9788396665607 9788360116500 |
| language | Polish |
| oai_aleph_id | oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-034278891 |
| oclc_num | 1389181415 |
| open_access_boolean | |
| owner | DE-12 |
| owner_facet | DE-12 |
| physical | 139 Seiten Illustrationen |
| psigel | BSB_NED_20230726 |
| publishDate | 2023 |
| publishDateSearch | 2023 |
| publishDateSort | 2023 |
| publisher | Polskie Towarzystwo Historyczne Instytut Zagłębia Dąbrowskiego Muzeum Miejskie "Sztygarka" |
| record_format | marc |
| spelling | Nawrot, Dariusz 1962- Verfasser (DE-588)1148293612 aut Wyprawa Apolinarego Kurowskiego do Zagłębia Dąbrowskiego i wyzwolenie trójkąta granicznego w lutym 1863 roku = Apolinary Kurowski's expedition to Zagłębie Dąbrowskie and the liberation of the border triangle in February 1863 Dariusz Nawrot Apolinary Kurowski's expedition to Zagłębie Dąbrowskie and the liberation of the border triangle in February 1863 Sosnowiec Polskie Towarzystwo Historyczne 2023 Sosnowiec Instytut Zagłębia Dąbrowskiego Dąbrowa Górnicza Muzeum Miejskie "Sztygarka" 139 Seiten Illustrationen txt rdacontent n rdamedia nc rdacarrier Zusammenfassung in englischer Sprache Kurowski, Apolinary 1818-1878 (DE-588)1297332857 gnd rswk-swf Geschichte 1862-1864 gnd rswk-swf Polnischer Aufstand 1863-1864 (DE-588)4076207-5 gnd rswk-swf Oberschlesisches Steinkohlebecken Nordost (DE-588)4394156-4 gnd rswk-swf Kurowski, Apolinary 1818-1878 (DE-588)1297332857 p Oberschlesisches Steinkohlebecken Nordost (DE-588)4394156-4 g Polnischer Aufstand 1863-1864 (DE-588)4076207-5 s Geschichte 1862-1864 z DE-604 Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034278891&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Inhaltsverzeichnis Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034278891&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Literaturverzeichnis Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034278891&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Abstract |
| spellingShingle | Nawrot, Dariusz 1962- Wyprawa Apolinarego Kurowskiego do Zagłębia Dąbrowskiego i wyzwolenie trójkąta granicznego w lutym 1863 roku = Apolinary Kurowski's expedition to Zagłębie Dąbrowskie and the liberation of the border triangle in February 1863 Kurowski, Apolinary 1818-1878 (DE-588)1297332857 gnd Polnischer Aufstand 1863-1864 (DE-588)4076207-5 gnd |
| subject_GND | (DE-588)1297332857 (DE-588)4076207-5 (DE-588)4394156-4 |
| title | Wyprawa Apolinarego Kurowskiego do Zagłębia Dąbrowskiego i wyzwolenie trójkąta granicznego w lutym 1863 roku = Apolinary Kurowski's expedition to Zagłębie Dąbrowskie and the liberation of the border triangle in February 1863 |
| title_alt | Apolinary Kurowski's expedition to Zagłębie Dąbrowskie and the liberation of the border triangle in February 1863 |
| title_auth | Wyprawa Apolinarego Kurowskiego do Zagłębia Dąbrowskiego i wyzwolenie trójkąta granicznego w lutym 1863 roku = Apolinary Kurowski's expedition to Zagłębie Dąbrowskie and the liberation of the border triangle in February 1863 |
| title_exact_search | Wyprawa Apolinarego Kurowskiego do Zagłębia Dąbrowskiego i wyzwolenie trójkąta granicznego w lutym 1863 roku = Apolinary Kurowski's expedition to Zagłębie Dąbrowskie and the liberation of the border triangle in February 1863 |
| title_exact_search_txtP | Wyprawa Apolinarego Kurowskiego do Zagłębia Dąbrowskiego i wyzwolenie trójkąta granicznego w lutym 1863 roku = Apolinary Kurowski's expedition to Zagłębie Dąbrowskie and the liberation of the border triangle in February 1863 |
| title_full | Wyprawa Apolinarego Kurowskiego do Zagłębia Dąbrowskiego i wyzwolenie trójkąta granicznego w lutym 1863 roku = Apolinary Kurowski's expedition to Zagłębie Dąbrowskie and the liberation of the border triangle in February 1863 Dariusz Nawrot |
| title_fullStr | Wyprawa Apolinarego Kurowskiego do Zagłębia Dąbrowskiego i wyzwolenie trójkąta granicznego w lutym 1863 roku = Apolinary Kurowski's expedition to Zagłębie Dąbrowskie and the liberation of the border triangle in February 1863 Dariusz Nawrot |
| title_full_unstemmed | Wyprawa Apolinarego Kurowskiego do Zagłębia Dąbrowskiego i wyzwolenie trójkąta granicznego w lutym 1863 roku = Apolinary Kurowski's expedition to Zagłębie Dąbrowskie and the liberation of the border triangle in February 1863 Dariusz Nawrot |
| title_short | Wyprawa Apolinarego Kurowskiego do Zagłębia Dąbrowskiego i wyzwolenie trójkąta granicznego w lutym 1863 roku |
| title_sort | wyprawa apolinarego kurowskiego do zaglebia dabrowskiego i wyzwolenie trojkata granicznego w lutym 1863 roku apolinary kurowski s expedition to zaglebie dabrowskie and the liberation of the border triangle in february 1863 |
| title_sub | = Apolinary Kurowski's expedition to Zagłębie Dąbrowskie and the liberation of the border triangle in February 1863 |
| topic | Kurowski, Apolinary 1818-1878 (DE-588)1297332857 gnd Polnischer Aufstand 1863-1864 (DE-588)4076207-5 gnd |
| topic_facet | Kurowski, Apolinary 1818-1878 Polnischer Aufstand 1863-1864 Oberschlesisches Steinkohlebecken Nordost |
| url | http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034278891&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034278891&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034278891&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |
| work_keys_str_mv | AT nawrotdariusz wyprawaapolinaregokurowskiegodozagłebiadabrowskiegoiwyzwolenietrojkatagranicznegowlutym1863rokuapolinarykurowskisexpeditiontozagłebiedabrowskieandtheliberationofthebordertriangleinfebruary1863 AT nawrotdariusz apolinarykurowskisexpeditiontozagłebiedabrowskieandtheliberationofthebordertriangleinfebruary1863 |