Dobra rada złota warta, czyli porady dla śląskiej gospodyni: (na materiale z XIX i pierwszej połowy XX wieku) = Ein guter Rat ist Goldes wert, oder Ratschläge für eine schlesische Hausfrau : (anhand Materialien aus dem 19. und der ersten Hälfte des 20. Jahrhunderts) = Good advice worth gold, or advice for a Silsesian housewife : (basend on sources from the 19th and the first half of the 20th century)
Gespeichert in:
| 1. Verfasser: | |
|---|---|
| Format: | Buch |
| Sprache: | Polish |
| Veröffentlicht: |
Chorzów
Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
2023
|
| Ausgabe: | Wydanie II |
| Schriftenreihe: | Monografie i Materiały / Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
20 |
| Schlagworte: | |
| Online-Zugang: | Inhaltsverzeichnis Literaturverzeichnis Abstract |
| Beschreibung: | 180 Seiten Illustrationen 24 cm |
| ISBN: | 9788395823954 |
Internformat
MARC
| LEADER | 00000nam a2200000 cb4500 | ||
|---|---|---|---|
| 001 | BV048990066 | ||
| 003 | DE-604 | ||
| 005 | 20230718 | ||
| 007 | t | ||
| 008 | 230606s2023 a||| |||| 00||| pol d | ||
| 020 | |a 9788395823954 |9 978-83-958239-5-4 | ||
| 035 | |a (OCoLC)1381308946 | ||
| 035 | |a (DE-599)BVBBV048990066 | ||
| 040 | |a DE-604 |b ger |e rda | ||
| 041 | 0 | |a pol | |
| 049 | |a DE-12 | ||
| 084 | |a OST |q DE-12 |2 fid | ||
| 100 | 1 | |a Świtała-Trybek, Dorota |d ca. 20./21. Jh. |e Verfasser |0 (DE-588)1187180238 |4 aut | |
| 245 | 1 | 0 | |a Dobra rada złota warta, czyli porady dla śląskiej gospodyni |b (na materiale z XIX i pierwszej połowy XX wieku) = Ein guter Rat ist Goldes wert, oder Ratschläge für eine schlesische Hausfrau : (anhand Materialien aus dem 19. und der ersten Hälfte des 20. Jahrhunderts) = Good advice worth gold, or advice for a Silsesian housewife : (basend on sources from the 19th and the first half of the 20th century) |c Dorota Świtała-Trybek |
| 246 | 1 | 1 | |a Ein guter Rat ist Goldes wert, oder Ratschläge für eine schlesische Hausfrau |
| 246 | 1 | 1 | |a Good advice worth gold, or advice for a Silsesian housewife |
| 250 | |a Wydanie II | ||
| 264 | 1 | |a Chorzów |b Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie" |c 2023 | |
| 300 | |a 180 Seiten |b Illustrationen |c 24 cm | ||
| 336 | |b txt |2 rdacontent | ||
| 337 | |b n |2 rdamedia | ||
| 338 | |b nc |2 rdacarrier | ||
| 490 | 1 | |a Monografie i Materiały / Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie" |v 20 | |
| 546 | |a Zusammenfassung in deutscher und englischer Sprache | ||
| 648 | 7 | |a Geschichte 1800-1950 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 650 | 7 | |a Dziedzictwo kulturowe |2 dbn | |
| 650 | 7 | |a Gospodarstwo domowe |2 dbn | |
| 650 | 7 | |a Obyczaje i zwyczaje |2 dbn | |
| 650 | 7 | |a Życie codzienne |2 dbn | |
| 650 | 7 | |a Obyczaje i zwyczaje / 1900-1945 |2 jhpk | |
| 650 | 7 | |a Obyczaje i zwyczaje / 19 w |2 jhpk | |
| 650 | 0 | 7 | |a Alltag |0 (DE-588)4001307-8 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 650 | 0 | 7 | |a Hausfrau |0 (DE-588)4023733-3 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 651 | 7 | |a Śląsk |2 dbn | |
| 651 | 7 | |a Śląsk (Polska ; region) / obyczaje i zwyczaje |2 jhpk | |
| 651 | 7 | |a Schlesien |0 (DE-588)4052678-1 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 689 | 0 | 0 | |a Schlesien |0 (DE-588)4052678-1 |D g |
| 689 | 0 | 1 | |a Hausfrau |0 (DE-588)4023733-3 |D s |
| 689 | 0 | 2 | |a Alltag |0 (DE-588)4001307-8 |D s |
| 689 | 0 | 3 | |a Geschichte 1800-1950 |A z |
| 689 | 0 | |5 DE-604 | |
| 810 | 2 | |a Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie" |t Monografie i Materiały |v 20 |w (DE-604)BV044022789 |9 20 | |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034253435&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Inhaltsverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034253435&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Literaturverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034253435&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Abstract |
| 940 | 1 | |n oe | |
| 940 | 1 | |q BSB_NED_20230718 | |
| 999 | |a oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-034253435 | ||
| 942 | 1 | 1 | |c 306.09 |e 22/bsb |f 09034 |g 438 |
| 942 | 1 | 1 | |c 306.09 |e 22/bsb |f 0904 |g 438 |
Datensatz im Suchindex
| _version_ | 1804185244952166400 |
|---|---|
| adam_text | Spis treści Rady i porady - uwagi wprowadzające ................................................................ 9 Rozwinięcie skrótów........................................................................................................... 17 Jak rozpoznać, czy masło jest świeże, A KAWA NIEFAŁSZOWANA? KULINARIA W ROLI GŁÓWNEJ.......................................... I9 Produkty nabiałowe...................................................................................................... 25 Mąka i wypieki.................................................................................................................... 29 Mięso i wędliny.................................................................................................................. 35 Napoje....................................................................................................................................... 40 Warzywa i owoce ............................................................................................................. 44 Inne...............................................................................................................................................53 CO NALEŻY ZROBIĆ, ABY KIEŁBASA NIE SPLEŚNIAŁA? Przechowywanie i konserwowanie żywności...................................................... 57 Soda, trociny i siarka. Domowe porządki ...........................................................88 Dlaczego warto używać olejku lawendowego? Sposoby na owady i inne szkodniki............................................................................. 109 Na
katar, na czkawkę, na ból głowy. Metody leczenia różnych przypadłości.............................................................. 122 Jak pozbyć się piegów, tłustej cery i odcisków? Pielęgnacja ciała ..151 Zusammenfassung................................................................................................................... 169 Summary.........................................................................................................................................170 Wykaz źródeł.............................................................................................................................171 Bibliografia (w wyborze) ................................................................................................ 175
Bibliografia (w wyborze) Banek K„ Opowieść o włosach. Zwyczaje - rytuały - symbolika, Warszawa 2010. Baronowa Staffe [Soyer B.A.A.], Piękność i zdrowie. Praktyczne rady, wskazówki i przepisy dla kobiet, Warszawa 1894. Bellmann H„ Atlas owadów, Warszawa 2010. Biegeleisen H„ Lecznictwo ludu polskiego, Kraków 1929. Bożewicz Μ., Kobiety i mężczyźni w domu, „Komunikat z badań CBOS” 2018, nr 127. Brackie L, Kosmetyki naturalne. Kieszonkowa encyklopedia zdrowia i urody, tłum. D. Dowiat-Urbański, Warszawa 1993. Bukowska-Floreńska L, Rodzina na Górnym Śląsku, Katowice 2007. Callier A., Higiena piękności. Praktyczny poradnik dla prawdziwie eleganckich kobiet na podstawie najlepszych źródeł, Kraków - Warszawa 1903. Cholewiński Μ., Derda Μ., Klimberg A., Marcinkowski J.T., Hadaś E., Wektory przenoszące choroby pasożytnicze, bakteryjne i wirusowe człowieka, „Hygeia Public Health” 2017, 52(2), s. 96-102. Dąbrowska A., Janoś-Kresło Μ., Marnowanie żywności jako problem społeczny, „Handel Wewnętrzny” 2013, nr 4, s. 15-27. Dobra rada nie zawada: rady, porady, poradniki w języku, literaturze i kulturze, red. W. Żarski, B. Staniów, Koszalin 2010. Dola K„ Szpitale średniowieczne Śląska, cz. 1: Rozwój historyczny, „Rocznik Teologiczny Śląska Opolskiego” 1968, s. 239-291; cz. 2: Funkcjonowanie, „Rocznik Teologiczny Śląska Opolskiego” 1970 [wyd. 1971], s. 117-208. Domosławski Z., Wprowadzenie do medycyny, Jelenia Góra 2007. Dygacz A., Pieśni ludowe miasta Katowic. Źródła i dokumentacja, Katowice 1987. Ficek E., Poradnik jako model gatunkowy i jego tekstowe aktualizacje, Katowice 2013. Fischer-
Dückelmann A„ Kobieta lekarką domową. Podręcznik lekarski do pie lęgnowania zdrowia i lecznictwa w rodzinie, z szczególnym uwzględnieniem chorób kobiecych i dziecięcych, położnictwa i pielęgnowania dzieci, Mikołów - Warszawa 1908. Fülly E., Jak zachować zdrowie, urodę i młodość. Praktyczne porady, Warszawa 1902. Garasińska-Pryciak E., Kosmetyka anti-ageing w starożytnym Rzymie, „Symbolae Philologorum Posnaniensium Graecae et Latinae” 2015 (XXV), nr 1, s. 141-155. Gliński Z., Kostro К., Grzegorczyk К., Gryzonie nosicielami drobnoustrojów chorobotwórczych, „Życie Weterynaryjne” 2017, 92(11), s. 799-804.
176 Dobra rada złota warta, czyli porady dla śląskiej gospodyni Gołębiowski Ł., Domy i dwory: przy tém opisanie apteczki, kuchni, stołów, uczt, biesiad, trunków i pijatyki, łaźni i kąpieli, łóżek, pościeli, ogrodów, powozów i koni, błaznów, karłów, wszelkich zwyczajów dworskich i różnych obyczajo wych szczegółów, Lwów 1884. Grzelakowa E., Językowo-kulturowa wizja ogrodu wykreowana w poradnikach ogrodniczych. Perswazyjna funkcja nazw wartości, [w:] Dobra rada nie za wada. Rady, porady, poradniki w języku, literaturze i kulturze, red. W. Żarski i B. Staniów, Koszalin 2010, s. 59-68. Jagła ƒ., Zęby, robaki, ból i zaklęcie - refleksje nad ikonografią stomatologiczną i folklorem zębowym, „Medycyna Nowożytna. Studia nad Historią Medycy ny” 2009-2010, t. 16, nr 1-2, s. 7-29. Klaussman A.O., Górny Śląsk przed laty. Oberschlesien vor 55 Jahren, tłum. A. Halor, Katowice 1996. Kluge H., Wielka księga Hildegardy z Bingen. Tajemnice zdrowego życia, Kielce 2008. Kola A., Późnośredniowieczna chłodnia z Torunia, „Acta Universitatis Nico lai Copernici. Nauki Humanistyczno-Społeczne. Archeologia XVI” 1989, s. 103-116. Kopaliński W., Opowieści o rzeczach powszednich, Warszawa 1988. Kopaliński W., Słownik symboli, Warszawa 2006. Kossakowska-Jarosz K., Polskie kalendarze górnośląskie. Szkic monograficzny, Opole 1994. Kossakowska-Jarosz K., Gdy kalendarz był podręcznikiem, „Wczoraj, Dzisiaj, Jutro” 1988, nr 1-2, s. 29-37. Kowalczyk S., Podwójna jakość żywności: nowe zjawisko rynkowe czy protek cjonizm państwowy, „Kwartalnik Nauk o Przedsiębiorstwie” 2021, nr 1, s. 17-29. Kowalski P., Chleb
nasz powszedni. O pieczywie w obrzędach, magii, literackich obrazach i opiniach dietetyków, Wrocław 2000. Kowalski R, Leksykon znaki świata. Omen, przesąd, znaczenie, Warszawa Wrocław 1998. Kowalski R, Woda żywa. Opowieść o wodzie, zdrowiu, higienie i dietetyce, Wro cław 2002. Kubiak L, Kubiak K„ Chleb w tradycji ludowej, Warszawa 1981. Kubit B., Mszyca W, Oskar Troplowitz. Innowator, Gliwice 2017. Lewandowski A., Twórczość makatkowa, „Literatura Ludowa” 1979, nr 1-3, s. 71-76. Libera Z., Medycyna ludowa. Chłopski rozsądek czy gminna fantazja, Wrocław 1995. Libera Z., Znachor w tradycjach ludowych i popularnych XIX-XX w., Wrocław 2003. Łeńska-Bąk K., Sól ziemi. Wrocław 2002. Łukaszewicz J.A., ks., Złota książka połskiej dziewicy, Kraków - Przemyśl 1895.
Bibliografia (w wyborze) 177 Metody zabezpieczania i utrwalania surowców oraz produktów żywnościowych, red. B. Krzysztofik, Kraków 2015. Mikołajczyk K., Wierzbicki A„ Zioła, Warszawa 1983. Modna kosmetyka. Poradnik dla pań, Górzno - Pomorze [ok. 1928]. Modrzejewski E, Farmacja stosowana, Warszawa 1971. Moszyński J., Rady dla matek, czyli sposób utrzymania zdrowia kobiety od naro dzenia do późnej starości, Wilno 1858. Moszyński K„ Kultura ludowa Słowian, cz. II: Kultura duchowa, z. 2, Kraków 1939. Nakwaska (z Potockich) K, Dwór wiejski. Dzieło poświęcone gospodyniom pol skim, przydatne i osobom w mieście mieszkającym, t. 1, Lipsk 1857. Oficjalska E., Świat kobiety. Ślązaczka w rodzinie, kulturze i społeczeństwie (1850-1940), Opole (b.r.w.). Ogrodowska B., Tradycje polskiego stołu, Warszawa 2012. Opioła-Cegiełka Μ., Polskie poradniki gospodarstwa domowego z drugiej po łowy XIX i początku XX wieku o służących. Między wzorcem a realiami, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 2014, nr 4, s. 587-594. Orłowski D., Woźniczko Μ., Wędzenie mięsa - ważna polska tradycja kulinar na, „Smak i Tradycja” 2021, nr 33, s. 15-18. Paluch A., „Zerwij ziele z dziewięciu miedz...” Ziołolecznictwo ludowe w Polsce w XIX i początku XX wieku, Wrocław 1989. Paluch A., Świat roślin tradycyjnych w praktykach leczniczych wsi polskiej, Wro cław 1984. Piskorz-Branekowa E., Mądrość i gadki z kuchennej makatki, Toruń 2016. Posłuszna Μ., Wstęp, [w:] Zdrowie i edukacja prozdrowotna społeczeństwa pol skiego na przestrzeni XIX i XX wieku. Wybrane aspekty, red. Μ. Posłuszna, Poznań 2007, s. 7-11.
Pośpiech J., Zwyczaje i obrzędy doroczne na Śląsku, Opole 1987. Przewodnik dla dam, czyli rady dla płci pięknej, Warszawa 1842. Przybyła-Dumin A., Lecznictwo i wierzenia magiczne, [w:] Ludowe tradycje. Dziedzictwo kulturowe ludności rodzimej w granicach województwa śląskie go, red. B. Bazielich, Wrocław - Katowice 2009, s. 205-215. Przymuszała L., Świtała-Trybek D., Dziedzictwo kulinarne w przysłowiach ślą skich, „Studia Śląskie” 2016, t. 78, s. 67-84. Przymuszała L., Świtała-Trybek D., Leksykon dziedzictwa kulinarnego Śląska, Opole 2021. Rośliny w medycynie, farmacji i przemyśle, red. Μ. Maciąg, Μ. Szklarczyk, Lu blin 2016. Skarga P„ ks., Żywoty Świętych Polskich, wstępem i objaśnieniami opatrzył A. Januszewski, Kraków 1912. Słownik chemiczny, red. J. Chodkowski, Warszawa 1982. Słownik kultury dawnych Słowian, red. L. Leciejewicz, Warszawa 1990. Słownik wyrazów obcych PWN, red. B. Pakosz, E. Sobol i in., Warszawa 1991.
1/8 Dobra rada złota warta, czyli porady dla śląskiej gospodyni Sobczak T., Pożywienie, [w:] Historia kultury materialnej Polski, t. 6: Od 1870 do 1918 roku, red. B. Baranowski, J. Bartyś, T. Sobczak, Wrocław - Warszawa Kraków - Gdańsk 1979, s. 404-426. Stawiak-Ososińska Μ., Ponętna, uległa, akuratna... Ideał i wizerunek kobiety polskiej pierwszej połowy XIX wieku (w świetle ówczesnych poradników), Kraków 2009. Szpakowska Μ., Lodówka z zawartością, [w:] Obyczaje polskie. Wiek XX w krót kich hasłach, red. Μ. Szpakowska, Warszawa 2008, s. 189-197. Szromba Z., Pożywienie ludności wiejskiej w Starych Siołkowicach z końcem XIX i w XX wieku, [w:] Stare i Nowe Siołkowice, cz. 1, red. Μ. Gładysz, Wrocław - Warszawa - Kraków 1963, s. 131-176. Szromba-Rysowa Z., Zbieranie i użytkowanie płodów naturalnych, [w:] Stare i Nowe Siołkowice, cz. 2, red. Μ. Gładysz, Wrocław - Warszawa - Kraków 1966, s. 147-159. Świtalska J., Kobieta nowoczesna we wszystkich okresach jej życia, Warszawa 1927. Świtalska J., Kosmetyka pana domu, Warszawa 1931. Świtała-Mastałerz J„ Świtała-Trybek D., Na placu, w sieni i piwnicy. Śląski świat graczek i bawidołków, Ruda Śląska 2012. Świtała-Mastalerz J., Świtała-Trybek D., Śląska spiżarnia. O jodle, warzyniu, maszketach i inkszym pichcyniu, Koszęcin 2014. Świtała-Trybek D„ Dziedzictwo kulinarne jako nośnik pamięci o domu rodzin nym, [w:] Turystyka kulinarna pokoleń, red. R Dominik, Warszawa 2019, s. 45-58. Świtała-Trybek D., Praktyka kulinarna jako wartość (na przykładzie świniobicia), [w:] Tradycja dla współczesności. Ciągłość i zmiana, t. 8: Wartości w ję
zyku i w kulturze, red. ƒ. Adamowski, Μ. Wójcicka, Lublin 2015, s. 197-211. Świtała-Trybek D., Przymuszała L., Dobry żur kiej w nim szczur. Dziedzictwo kulinarne Śląska w tekstach kultury, Opole 2018. Świtała-Trybek D., Przymuszała L., Na beztydzień i od święta - o tradycyjnych zupach w śląskim menu, [w:] Polska i świat przez kuchnię. Studia o dzie dzictwie kulinarnym, red. A. Kamier, D. Pietrzkiewicz, K. Seroka, Warszawa 2018, s. 187-196. Świtała-Trybek D., Przymuszała L., Od zupy głodowej do regionalnego symbolu, „Ethnologia Europea Centralis. Journal of Central European Ethnology” 2017, vol. 14, s. 90-105. Świtała-Trybek D., Święto i zabawa. Odpusty parafialne na Górnym Śląsku, Wrocław 2000. Tulli R., Rozwój koncepcji zdrowia, choroby i leczenia, [w:] Socjologia medycy ny. Podejmowane problemy, kategorie analizy, red. A. Ostrowska, Warszawa 2009, s. 339-367. Wallis S., Przysłowia i „pogodki” ludowe na Górnym Śląsku, Wrocław 1960.
Bibliografia (w wyborze) 179 Wesołowska H., Osadnictwo, budownictwo, mieszkanie, pożywienie, [w:] Kultu ra ludowa śląskiej ludności rodzimej, red. D. Simonides przy udziale P. Ko walskiego, Wrocław ֊ Warszawa 1991, s. 27-70. Zaleski W., ks., SDB, Święci na każdy dzień, Warszawa 1989. Zaprutko-Janicka A., Dwudziestolecie od kuchni. Kulinarna historia przedwo jennej Polski, Kraków 2017. Zaprutko-Janicka A., Piękno bez konserwantów, Kraków 2016. Źródła internetowe [b.a.],MedycynaXXIwieku, [@:] https://biotechnologia.pl/farmacja/medycynaxxi-wieku-okiem-ekspertow, 16334, dostęp: 30.08.2021. Banaś ƒ., Szampon: ratunek dla włosów. Historia przedmiotu, [@:] https:// wyborcza.pl/alehistoria/7,121681,19518587,szampon-ratunek-dla-włosowhistoria-przedmiotu.html?disableRedirects=true, dostęp: 25.07.2021. Bertram, [@:] https://natur-sklep.pl/kategoria/index/bertram/, dostęp: 7.08.2021. Ciszewski Μ., Marnowanie żywności, [@:] https://agronews.com.pl/artykul/ marnowanie-zywnosci-polska-wsrod-liderow-w-ue/, dostęp: 24.07.2021. Encyklopedia PWN, [@:] https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/kwarta;3929592 . html, dostęp: 10.07.2021. Encyklopedia PWN, [@:] https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/skala-Reaumura;3966463.html, dostęp: 2.08.2021. Encyklopedia PWN, [@:] https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/wiertel;4010421. html, dostęp: 13.08.2021. Grudniewski J., Epidemie na terenach Śląska i Zagłębia Dąbrowskiego, cz. 2, [@:] https://us.edu.pl/dr-jakub-grudniewski-epidemie-na-terenach-slaskai֊zaglebia-dabrowskiego-cz-2/, dostęp: 1.03.2022. Hoff J., Wzorce i poradniki dobrego gospodarowania adresowane do elit
społecznych oraz mieszczan i chłopów w XIX wieku, [@:] https://www. yumpu.com/en/document/read/52666186/wzorce-i-poradniki-dobregogospodarowania-adresowane-do-elit-, dostęp: 15.08.2021. Ihnatowicz L, Projekt instrukcji wydawniczej dla źródeł historycznych XIX i początku XX wieku, [@:] https://rcin.org.pl/dlibra/publication/24489/edition/12551/content, dostęp: 14.08.2021. Leszczyński A., Historia przedmiotu. Pożeracze kurzu, [@:] https://wyborcza.pl/ alehistoria/7,121681,17368587, historia-przedmiotu-pozeracze-kurzu.html, dostęp: 30.08.2021. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 22 marca 1928 r. o dozorze nad artykułami żywności i przedmiotami użytku, Dz.U. 1928 nr 36 poz. 343, [@:] http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/ WDU19280360343/0/D19280343.pdf, dostęp: 27.07.2021.
18ο Dobra rada złota warta, czyli porady dla śląskiej gospodyni Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 grudnia 1949 r. w sprawie używania lodu naturalnego do chłodzenia i konserwowania artykułów żywnościowych, Dz.U. 1949 nr 65 poz. 537, [@:] https://sip.lex.pl/aktyprawne/dzu-dziennik-ustaw/uzywanie-lodu-naturalnego-do-chlodzenia-ikonserwowania-artykulow-16780819, dostęp: 25.07.2021. Słownik języka polskiego, [@:] https://sjp.pl/kolkotar, dostęp: 4.08.2021. Słownik języka polskiego PWN, [@:] https://sjp.pwn.pl/sjp/kataplazm;2563168, dostęp: 8.09.2921. Słownikjęzykapolskiego PWN, [@:] https://sjp.pwn.pl/sjp/pasteryzacja;2570861. html, dostęp: 10.09.2021. Słownik języka polskiego PWN, [@:] https://sjp.pwn.pl/sjp/porada;2505187. html, dostęp: 14.08.2021. Słownik języka polskiego PWN, [@:] https://sjp.pwn.p1/sjp/rada:2513721.html, dostęp: 14.08.2021. Słownik języka polskiego, red. W. Doroszewski, [@:] https://sjp.pwn.pl/ doroszewski/bielidlo;54 13304.html, dostęp: 7.08.2021. Słownik języka polskiego, red. W. Doroszewski, [@:] https://sjp.pwn.pl/ doroszewski/faryna;5427178.html, dostęp: 3.08.2021. Słownik języka polskiego, red. W. Doroszewski, [@:] https://sjp.pwn.pl/ doroszewski/dychtowny;5423987.html, dostęp: 2.08.2021. Stępniewski R., Niemcy wysyłają do Połski gorsze produkty, [@:] https://www. dziennikprawny.pl/pl/a/niemcy-wysylaja-do-polski-gorsze-produktyto-juz-koniec-takich-praktyk-komisja-europejska-broni-konsumentow , dostęp: 23.07.2021. Szymańska A., Fałszowana żywność, [@:] https://www.rme.cbr.net.pl/index . php/wiadomosci-rolnicze/1164-falszowana-zywnosc, dostęp:
27.07.2021. Winkler A., Josephine Cochrane. Mężczyźni uparcie próbują udowodnić, że to nie ona wynalazła zmywarkę do naczyń, [@:] https://wielkahistoria.pl/czyjosephine-cochrane-naprawde-wynalazla-zmywarke-do-naczyn/, dostęp: 30.08.2021. Zagórska D., Stosowanie żółci w lecznictwie, „Medycyna Weterynaryj na” 7(6), [@:] http://www.medycynawet.edu.pl/images/stories/pdf/digital/1951/195106388390.pdf, dostęp: 15.08.2021. Zaprutko-Janicka A., Królowa polskiego piękna, Julia Świtalska, [@:] https://www.styl.pl/magazyn/news-krolowa-polskiego-piekna-juliaswitalska,nld,4891075,nPack,2, dostęp: 23.07.2021. Bayerische StaatsbiWioíhek München
Summary Good Advice Worth Gold, or Advice for a Silesian Housewife (Based on Sources from the 19th and the First Half of the 20th Century) The presented book is a popular science study devoted to the old texts of advice and recipes. The publication contains 622 tips. They were excerpted from three types of printed matter written in Polish, including calendars (22 titles), periodicals published from the mid-19th century, addressed to the inhabitants of Silesia, and several mono graphs. The publication is a kind of set of information about how households func tioned in the past. Its intended purpose is to familiarize readers of various age groups with selected elements of everyday culture in the 19th and the 1st half of the 20th century. The book opens with introductory notes, which contain terminological findings and outline the history of publishing texts that provide advice. The substantive and research values of advice (these texts tell a lot about the historical, economic, social and cultural realities of the time) are also mentioned. The introduction is followed by six chapters with numerous examples of advice. In the first and second chapters, devoted to Silesian cuisine, the issues of preserving food (dairy products, meat and cold cuts, etc.) and stocking up for the winter (vegetables and fruit) are discussed. The third chapter contains tips to help the Silesians of old to clean the house, also with the use of natural cleaning agents. The next chapter deals with fighting vermin (rodents, insects) that destroyed supplies stored in homes and other utility rooms and
made life difficult for residents. Finally, the last two chapters contain a lot of advice on methods of treat ment applied in the past when access to doctors and medical care was limited, as well as beauty care (from maintaining personal hygiene on a daily basis to various beauty treatments based on self-made cosmetics). The book is enriched with illustrative material in the form of photographs (from old calendars and ones made by the author in 12 museums and similar institutions in Silesia). The diverse contents in this publication may be of interest to various groups of readers: both enthusiasts of Silesian culture and ordinary people for whom it will be a sentimental journey into the past, to the memories of their family home. The book also has an educational value; it can help to familiarize with and disseminate the cultu ral heritage of Silesia.
|
| adam_txt |
Spis treści Rady i porady - uwagi wprowadzające . 9 Rozwinięcie skrótów. 17 Jak rozpoznać, czy masło jest świeże, A KAWA NIEFAŁSZOWANA? KULINARIA W ROLI GŁÓWNEJ. I9 Produkty nabiałowe. 25 Mąka i wypieki. 29 Mięso i wędliny. 35 Napoje. 40 Warzywa i owoce . 44 Inne.53 CO NALEŻY ZROBIĆ, ABY KIEŁBASA NIE SPLEŚNIAŁA? Przechowywanie i konserwowanie żywności. 57 Soda, trociny i siarka. Domowe porządki .88 Dlaczego warto używać olejku lawendowego? Sposoby na owady i inne szkodniki. 109 Na
katar, na czkawkę, na ból głowy. Metody leczenia różnych przypadłości. 122 Jak pozbyć się piegów, tłustej cery i odcisków? Pielęgnacja ciała .151 Zusammenfassung. 169 Summary.170 Wykaz źródeł.171 Bibliografia (w wyborze) . 175
Bibliografia (w wyborze) Banek K„ Opowieść o włosach. Zwyczaje - rytuały - symbolika, Warszawa 2010. Baronowa Staffe [Soyer B.A.A.], Piękność i zdrowie. Praktyczne rady, wskazówki i przepisy dla kobiet, Warszawa 1894. Bellmann H„ Atlas owadów, Warszawa 2010. Biegeleisen H„ Lecznictwo ludu polskiego, Kraków 1929. Bożewicz Μ., Kobiety i mężczyźni w domu, „Komunikat z badań CBOS” 2018, nr 127. Brackie L, Kosmetyki naturalne. Kieszonkowa encyklopedia zdrowia i urody, tłum. D. Dowiat-Urbański, Warszawa 1993. Bukowska-Floreńska L, Rodzina na Górnym Śląsku, Katowice 2007. Callier A., Higiena piękności. Praktyczny poradnik dla prawdziwie eleganckich kobiet na podstawie najlepszych źródeł, Kraków - Warszawa 1903. Cholewiński Μ., Derda Μ., Klimberg A., Marcinkowski J.T., Hadaś E., Wektory przenoszące choroby pasożytnicze, bakteryjne i wirusowe człowieka, „Hygeia Public Health” 2017, 52(2), s. 96-102. Dąbrowska A., Janoś-Kresło Μ., Marnowanie żywności jako problem społeczny, „Handel Wewnętrzny” 2013, nr 4, s. 15-27. Dobra rada nie zawada: rady, porady, poradniki w języku, literaturze i kulturze, red. W. Żarski, B. Staniów, Koszalin 2010. Dola K„ Szpitale średniowieczne Śląska, cz. 1: Rozwój historyczny, „Rocznik Teologiczny Śląska Opolskiego” 1968, s. 239-291; cz. 2: Funkcjonowanie, „Rocznik Teologiczny Śląska Opolskiego” 1970 [wyd. 1971], s. 117-208. Domosławski Z., Wprowadzenie do medycyny, Jelenia Góra 2007. Dygacz A., Pieśni ludowe miasta Katowic. Źródła i dokumentacja, Katowice 1987. Ficek E., Poradnik jako model gatunkowy i jego tekstowe aktualizacje, Katowice 2013. Fischer-
Dückelmann A„ Kobieta lekarką domową. Podręcznik lekarski do pie lęgnowania zdrowia i lecznictwa w rodzinie, z szczególnym uwzględnieniem chorób kobiecych i dziecięcych, położnictwa i pielęgnowania dzieci, Mikołów - Warszawa 1908. Fülly E., Jak zachować zdrowie, urodę i młodość. Praktyczne porady, Warszawa 1902. Garasińska-Pryciak E., Kosmetyka anti-ageing w starożytnym Rzymie, „Symbolae Philologorum Posnaniensium Graecae et Latinae” 2015 (XXV), nr 1, s. 141-155. Gliński Z., Kostro К., Grzegorczyk К., Gryzonie nosicielami drobnoustrojów chorobotwórczych, „Życie Weterynaryjne” 2017, 92(11), s. 799-804.
176 Dobra rada złota warta, czyli porady dla śląskiej gospodyni Gołębiowski Ł., Domy i dwory: przy tém opisanie apteczki, kuchni, stołów, uczt, biesiad, trunków i pijatyki, łaźni i kąpieli, łóżek, pościeli, ogrodów, powozów i koni, błaznów, karłów, wszelkich zwyczajów dworskich i różnych obyczajo wych szczegółów, Lwów 1884. Grzelakowa E., Językowo-kulturowa wizja ogrodu wykreowana w poradnikach ogrodniczych. Perswazyjna funkcja nazw wartości, [w:] Dobra rada nie za wada. Rady, porady, poradniki w języku, literaturze i kulturze, red. W. Żarski i B. Staniów, Koszalin 2010, s. 59-68. Jagła ƒ., Zęby, robaki, ból i zaklęcie - refleksje nad ikonografią stomatologiczną i folklorem zębowym, „Medycyna Nowożytna. Studia nad Historią Medycy ny” 2009-2010, t. 16, nr 1-2, s. 7-29. Klaussman A.O., Górny Śląsk przed laty. Oberschlesien vor 55 Jahren, tłum. A. Halor, Katowice 1996. Kluge H., Wielka księga Hildegardy z Bingen. Tajemnice zdrowego życia, Kielce 2008. Kola A., Późnośredniowieczna chłodnia z Torunia, „Acta Universitatis Nico lai Copernici. Nauki Humanistyczno-Społeczne. Archeologia XVI” 1989, s. 103-116. Kopaliński W., Opowieści o rzeczach powszednich, Warszawa 1988. Kopaliński W., Słownik symboli, Warszawa 2006. Kossakowska-Jarosz K., Polskie kalendarze górnośląskie. Szkic monograficzny, Opole 1994. Kossakowska-Jarosz K., Gdy kalendarz był podręcznikiem, „Wczoraj, Dzisiaj, Jutro” 1988, nr 1-2, s. 29-37. Kowalczyk S., Podwójna jakość żywności: nowe zjawisko rynkowe czy protek cjonizm państwowy, „Kwartalnik Nauk o Przedsiębiorstwie” 2021, nr 1, s. 17-29. Kowalski P., Chleb
nasz powszedni. O pieczywie w obrzędach, magii, literackich obrazach i opiniach dietetyków, Wrocław 2000. Kowalski R, Leksykon znaki świata. Omen, przesąd, znaczenie, Warszawa Wrocław 1998. Kowalski R, Woda żywa. Opowieść o wodzie, zdrowiu, higienie i dietetyce, Wro cław 2002. Kubiak L, Kubiak K„ Chleb w tradycji ludowej, Warszawa 1981. Kubit B., Mszyca W, Oskar Troplowitz. Innowator, Gliwice 2017. Lewandowski A., Twórczość makatkowa, „Literatura Ludowa” 1979, nr 1-3, s. 71-76. Libera Z., Medycyna ludowa. Chłopski rozsądek czy gminna fantazja, Wrocław 1995. Libera Z., Znachor w tradycjach ludowych i popularnych XIX-XX w., Wrocław 2003. Łeńska-Bąk K., Sól ziemi. Wrocław 2002. Łukaszewicz J.A., ks., Złota książka połskiej dziewicy, Kraków - Przemyśl 1895.
Bibliografia (w wyborze) 177 Metody zabezpieczania i utrwalania surowców oraz produktów żywnościowych, red. B. Krzysztofik, Kraków 2015. Mikołajczyk K., Wierzbicki A„ Zioła, Warszawa 1983. Modna kosmetyka. Poradnik dla pań, Górzno - Pomorze [ok. 1928]. Modrzejewski E, Farmacja stosowana, Warszawa 1971. Moszyński J., Rady dla matek, czyli sposób utrzymania zdrowia kobiety od naro dzenia do późnej starości, Wilno 1858. Moszyński K„ Kultura ludowa Słowian, cz. II: Kultura duchowa, z. 2, Kraków 1939. Nakwaska (z Potockich) K, Dwór wiejski. Dzieło poświęcone gospodyniom pol skim, przydatne i osobom w mieście mieszkającym, t. 1, Lipsk 1857. Oficjalska E., Świat kobiety. Ślązaczka w rodzinie, kulturze i społeczeństwie (1850-1940), Opole (b.r.w.). Ogrodowska B., Tradycje polskiego stołu, Warszawa 2012. Opioła-Cegiełka Μ., Polskie poradniki gospodarstwa domowego z drugiej po łowy XIX i początku XX wieku o służących. Między wzorcem a realiami, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 2014, nr 4, s. 587-594. Orłowski D., Woźniczko Μ., Wędzenie mięsa - ważna polska tradycja kulinar na, „Smak i Tradycja” 2021, nr 33, s. 15-18. Paluch A., „Zerwij ziele z dziewięciu miedz.” Ziołolecznictwo ludowe w Polsce w XIX i początku XX wieku, Wrocław 1989. Paluch A., Świat roślin tradycyjnych w praktykach leczniczych wsi polskiej, Wro cław 1984. Piskorz-Branekowa E., Mądrość i gadki z kuchennej makatki, Toruń 2016. Posłuszna Μ., Wstęp, [w:] Zdrowie i edukacja prozdrowotna społeczeństwa pol skiego na przestrzeni XIX i XX wieku. Wybrane aspekty, red. Μ. Posłuszna, Poznań 2007, s. 7-11.
Pośpiech J., Zwyczaje i obrzędy doroczne na Śląsku, Opole 1987. Przewodnik dla dam, czyli rady dla płci pięknej, Warszawa 1842. Przybyła-Dumin A., Lecznictwo i wierzenia magiczne, [w:] Ludowe tradycje. Dziedzictwo kulturowe ludności rodzimej w granicach województwa śląskie go, red. B. Bazielich, Wrocław - Katowice 2009, s. 205-215. Przymuszała L., Świtała-Trybek D., Dziedzictwo kulinarne w przysłowiach ślą skich, „Studia Śląskie” 2016, t. 78, s. 67-84. Przymuszała L., Świtała-Trybek D., Leksykon dziedzictwa kulinarnego Śląska, Opole 2021. Rośliny w medycynie, farmacji i przemyśle, red. Μ. Maciąg, Μ. Szklarczyk, Lu blin 2016. Skarga P„ ks., Żywoty Świętych Polskich, wstępem i objaśnieniami opatrzył A. Januszewski, Kraków 1912. Słownik chemiczny, red. J. Chodkowski, Warszawa 1982. Słownik kultury dawnych Słowian, red. L. Leciejewicz, Warszawa 1990. Słownik wyrazów obcych PWN, red. B. Pakosz, E. Sobol i in., Warszawa 1991.
1/8 Dobra rada złota warta, czyli porady dla śląskiej gospodyni Sobczak T., Pożywienie, [w:] Historia kultury materialnej Polski, t. 6: Od 1870 do 1918 roku, red. B. Baranowski, J. Bartyś, T. Sobczak, Wrocław - Warszawa Kraków - Gdańsk 1979, s. 404-426. Stawiak-Ososińska Μ., Ponętna, uległa, akuratna. Ideał i wizerunek kobiety polskiej pierwszej połowy XIX wieku (w świetle ówczesnych poradników), Kraków 2009. Szpakowska Μ., Lodówka z zawartością, [w:] Obyczaje polskie. Wiek XX w krót kich hasłach, red. Μ. Szpakowska, Warszawa 2008, s. 189-197. Szromba Z., Pożywienie ludności wiejskiej w Starych Siołkowicach z końcem XIX i w XX wieku, [w:] Stare i Nowe Siołkowice, cz. 1, red. Μ. Gładysz, Wrocław - Warszawa - Kraków 1963, s. 131-176. Szromba-Rysowa Z., Zbieranie i użytkowanie płodów naturalnych, [w:] Stare i Nowe Siołkowice, cz. 2, red. Μ. Gładysz, Wrocław - Warszawa - Kraków 1966, s. 147-159. Świtalska J., Kobieta nowoczesna we wszystkich okresach jej życia, Warszawa 1927. Świtalska J., Kosmetyka pana domu, Warszawa 1931. Świtała-Mastałerz J„ Świtała-Trybek D., Na placu, w sieni i piwnicy. Śląski świat graczek i bawidołków, Ruda Śląska 2012. Świtała-Mastalerz J., Świtała-Trybek D., Śląska spiżarnia. O jodle, warzyniu, maszketach i inkszym pichcyniu, Koszęcin 2014. Świtała-Trybek D„ Dziedzictwo kulinarne jako nośnik pamięci o domu rodzin nym, [w:] Turystyka kulinarna pokoleń, red. R Dominik, Warszawa 2019, s. 45-58. Świtała-Trybek D., Praktyka kulinarna jako wartość (na przykładzie świniobicia), [w:] Tradycja dla współczesności. Ciągłość i zmiana, t. 8: Wartości w ję
zyku i w kulturze, red. ƒ. Adamowski, Μ. Wójcicka, Lublin 2015, s. 197-211. Świtała-Trybek D., Przymuszała L., Dobry żur kiej w nim szczur. Dziedzictwo kulinarne Śląska w tekstach kultury, Opole 2018. Świtała-Trybek D., Przymuszała L., Na beztydzień i od święta - o tradycyjnych zupach w śląskim menu, [w:] Polska i świat przez kuchnię. Studia o dzie dzictwie kulinarnym, red. A. Kamier, D. Pietrzkiewicz, K. Seroka, Warszawa 2018, s. 187-196. Świtała-Trybek D., Przymuszała L., Od zupy głodowej do regionalnego symbolu, „Ethnologia Europea Centralis. Journal of Central European Ethnology” 2017, vol. 14, s. 90-105. Świtała-Trybek D., Święto i zabawa. Odpusty parafialne na Górnym Śląsku, Wrocław 2000. Tulli R., Rozwój koncepcji zdrowia, choroby i leczenia, [w:] Socjologia medycy ny. Podejmowane problemy, kategorie analizy, red. A. Ostrowska, Warszawa 2009, s. 339-367. Wallis S., Przysłowia i „pogodki” ludowe na Górnym Śląsku, Wrocław 1960.
Bibliografia (w wyborze) 179 Wesołowska H., Osadnictwo, budownictwo, mieszkanie, pożywienie, [w:] Kultu ra ludowa śląskiej ludności rodzimej, red. D. Simonides przy udziale P. Ko walskiego, Wrocław ֊ Warszawa 1991, s. 27-70. Zaleski W., ks., SDB, Święci na każdy dzień, Warszawa 1989. Zaprutko-Janicka A., Dwudziestolecie od kuchni. Kulinarna historia przedwo jennej Polski, Kraków 2017. Zaprutko-Janicka A., Piękno bez konserwantów, Kraków 2016. Źródła internetowe [b.a.],MedycynaXXIwieku, [@:] https://biotechnologia.pl/farmacja/medycynaxxi-wieku-okiem-ekspertow, 16334, dostęp: 30.08.2021. Banaś ƒ., Szampon: ratunek dla włosów. Historia przedmiotu, [@:] https:// wyborcza.pl/alehistoria/7,121681,19518587,szampon-ratunek-dla-włosowhistoria-przedmiotu.html?disableRedirects=true, dostęp: 25.07.2021. Bertram, [@:] https://natur-sklep.pl/kategoria/index/bertram/, dostęp: 7.08.2021. Ciszewski Μ., Marnowanie żywności, [@:] https://agronews.com.pl/artykul/ marnowanie-zywnosci-polska-wsrod-liderow-w-ue/, dostęp: 24.07.2021. Encyklopedia PWN, [@:] https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/kwarta;3929592 . html, dostęp: 10.07.2021. Encyklopedia PWN, [@:] https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/skala-Reaumura;3966463.html, dostęp: 2.08.2021. Encyklopedia PWN, [@:] https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/wiertel;4010421. html, dostęp: 13.08.2021. Grudniewski J., Epidemie na terenach Śląska i Zagłębia Dąbrowskiego, cz. 2, [@:] https://us.edu.pl/dr-jakub-grudniewski-epidemie-na-terenach-slaskai֊zaglebia-dabrowskiego-cz-2/, dostęp: 1.03.2022. Hoff J., Wzorce i poradniki dobrego gospodarowania adresowane do elit
społecznych oraz mieszczan i chłopów w XIX wieku, [@:] https://www. yumpu.com/en/document/read/52666186/wzorce-i-poradniki-dobregogospodarowania-adresowane-do-elit-, dostęp: 15.08.2021. Ihnatowicz L, Projekt instrukcji wydawniczej dla źródeł historycznych XIX i początku XX wieku, [@:] https://rcin.org.pl/dlibra/publication/24489/edition/12551/content, dostęp: 14.08.2021. Leszczyński A., Historia przedmiotu. Pożeracze kurzu, [@:] https://wyborcza.pl/ alehistoria/7,121681,17368587, historia-przedmiotu-pozeracze-kurzu.html, dostęp: 30.08.2021. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 22 marca 1928 r. o dozorze nad artykułami żywności i przedmiotami użytku, Dz.U. 1928 nr 36 poz. 343, [@:] http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/ WDU19280360343/0/D19280343.pdf, dostęp: 27.07.2021.
18ο Dobra rada złota warta, czyli porady dla śląskiej gospodyni Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 grudnia 1949 r. w sprawie używania lodu naturalnego do chłodzenia i konserwowania artykułów żywnościowych, Dz.U. 1949 nr 65 poz. 537, [@:] https://sip.lex.pl/aktyprawne/dzu-dziennik-ustaw/uzywanie-lodu-naturalnego-do-chlodzenia-ikonserwowania-artykulow-16780819, dostęp: 25.07.2021. Słownik języka polskiego, [@:] https://sjp.pl/kolkotar, dostęp: 4.08.2021. Słownik języka polskiego PWN, [@:] https://sjp.pwn.pl/sjp/kataplazm;2563168, dostęp: 8.09.2921. Słownikjęzykapolskiego PWN, [@:] https://sjp.pwn.pl/sjp/pasteryzacja;2570861. html, dostęp: 10.09.2021. Słownik języka polskiego PWN, [@:] https://sjp.pwn.pl/sjp/porada;2505187. html, dostęp: 14.08.2021. Słownik języka polskiego PWN, [@:] https://sjp.pwn.p1/sjp/rada:2513721.html, dostęp: 14.08.2021. Słownik języka polskiego, red. W. Doroszewski, [@:] https://sjp.pwn.pl/ doroszewski/bielidlo;54 13304.html, dostęp: 7.08.2021. Słownik języka polskiego, red. W. Doroszewski, [@:] https://sjp.pwn.pl/ doroszewski/faryna;5427178.html, dostęp: 3.08.2021. Słownik języka polskiego, red. W. Doroszewski, [@:] https://sjp.pwn.pl/ doroszewski/dychtowny;5423987.html, dostęp: 2.08.2021. Stępniewski R., Niemcy wysyłają do Połski gorsze produkty, [@:] https://www. dziennikprawny.pl/pl/a/niemcy-wysylaja-do-polski-gorsze-produktyto-juz-koniec-takich-praktyk-komisja-europejska-broni-konsumentow , dostęp: 23.07.2021. Szymańska A., Fałszowana żywność, [@:] https://www.rme.cbr.net.pl/index . php/wiadomosci-rolnicze/1164-falszowana-zywnosc, dostęp:
27.07.2021. Winkler A., Josephine Cochrane. Mężczyźni uparcie próbują udowodnić, że to nie ona wynalazła zmywarkę do naczyń, [@:] https://wielkahistoria.pl/czyjosephine-cochrane-naprawde-wynalazla-zmywarke-do-naczyn/, dostęp: 30.08.2021. Zagórska D., Stosowanie żółci w lecznictwie, „Medycyna Weterynaryj na” 7(6), [@:] http://www.medycynawet.edu.pl/images/stories/pdf/digital/1951/195106388390.pdf, dostęp: 15.08.2021. Zaprutko-Janicka A., Królowa polskiego piękna, Julia Świtalska, [@:] https://www.styl.pl/magazyn/news-krolowa-polskiego-piekna-juliaswitalska,nld,4891075,nPack,2, dostęp: 23.07.2021. Bayerische StaatsbiWioíhek München
Summary Good Advice Worth Gold, or Advice for a Silesian Housewife (Based on Sources from the 19th and the First Half of the 20th Century) The presented book is a popular science study devoted to the old texts of advice and recipes. The publication contains 622 tips. They were excerpted from three types of printed matter written in Polish, including calendars (22 titles), periodicals published from the mid-19th century, addressed to the inhabitants of Silesia, and several mono graphs. The publication is a kind of set of information about how households func tioned in the past. Its intended purpose is to familiarize readers of various age groups with selected elements of everyday culture in the 19th and the 1st half of the 20th century. The book opens with introductory notes, which contain terminological findings and outline the history of publishing texts that provide advice. The substantive and research values of advice (these texts tell a lot about the historical, economic, social and cultural realities of the time) are also mentioned. The introduction is followed by six chapters with numerous examples of advice. In the first and second chapters, devoted to Silesian cuisine, the issues of preserving food (dairy products, meat and cold cuts, etc.) and stocking up for the winter (vegetables and fruit) are discussed. The third chapter contains tips to help the Silesians of old to clean the house, also with the use of natural cleaning agents. The next chapter deals with fighting vermin (rodents, insects) that destroyed supplies stored in homes and other utility rooms and
made life difficult for residents. Finally, the last two chapters contain a lot of advice on methods of treat ment applied in the past when access to doctors and medical care was limited, as well as beauty care (from maintaining personal hygiene on a daily basis to various beauty treatments based on self-made cosmetics). The book is enriched with illustrative material in the form of photographs (from old calendars and ones made by the author in 12 museums and similar institutions in Silesia). The diverse contents in this publication may be of interest to various groups of readers: both enthusiasts of Silesian culture and ordinary people for whom it will be a sentimental journey into the past, to the memories of their family home. The book also has an educational value; it can help to familiarize with and disseminate the cultu ral heritage of Silesia. |
| any_adam_object | 1 |
| any_adam_object_boolean | 1 |
| author | Świtała-Trybek, Dorota ca. 20./21. Jh |
| author_GND | (DE-588)1187180238 |
| author_facet | Świtała-Trybek, Dorota ca. 20./21. Jh |
| author_role | aut |
| author_sort | Świtała-Trybek, Dorota ca. 20./21. Jh |
| author_variant | d ś t dśt |
| building | Verbundindex |
| bvnumber | BV048990066 |
| ctrlnum | (OCoLC)1381308946 (DE-599)BVBBV048990066 |
| edition | Wydanie II |
| era | Geschichte 1800-1950 gnd |
| era_facet | Geschichte 1800-1950 |
| format | Book |
| fullrecord | <?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><collection xmlns="http://www.loc.gov/MARC21/slim"><record><leader>03504nam a2200625 cb4500</leader><controlfield tag="001">BV048990066</controlfield><controlfield tag="003">DE-604</controlfield><controlfield tag="005">20230718 </controlfield><controlfield tag="007">t</controlfield><controlfield tag="008">230606s2023 a||| |||| 00||| pol d</controlfield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">9788395823954</subfield><subfield code="9">978-83-958239-5-4</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(OCoLC)1381308946</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(DE-599)BVBBV048990066</subfield></datafield><datafield tag="040" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-604</subfield><subfield code="b">ger</subfield><subfield code="e">rda</subfield></datafield><datafield tag="041" ind1="0" ind2=" "><subfield code="a">pol</subfield></datafield><datafield tag="049" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-12</subfield></datafield><datafield tag="084" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">OST</subfield><subfield code="q">DE-12</subfield><subfield code="2">fid</subfield></datafield><datafield tag="100" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Świtała-Trybek, Dorota</subfield><subfield code="d">ca. 20./21. Jh.</subfield><subfield code="e">Verfasser</subfield><subfield code="0">(DE-588)1187180238</subfield><subfield code="4">aut</subfield></datafield><datafield tag="245" ind1="1" ind2="0"><subfield code="a">Dobra rada złota warta, czyli porady dla śląskiej gospodyni</subfield><subfield code="b">(na materiale z XIX i pierwszej połowy XX wieku) = Ein guter Rat ist Goldes wert, oder Ratschläge für eine schlesische Hausfrau : (anhand Materialien aus dem 19. und der ersten Hälfte des 20. Jahrhunderts) = Good advice worth gold, or advice for a Silsesian housewife : (basend on sources from the 19th and the first half of the 20th century)</subfield><subfield code="c">Dorota Świtała-Trybek</subfield></datafield><datafield tag="246" ind1="1" ind2="1"><subfield code="a">Ein guter Rat ist Goldes wert, oder Ratschläge für eine schlesische Hausfrau</subfield></datafield><datafield tag="246" ind1="1" ind2="1"><subfield code="a">Good advice worth gold, or advice for a Silsesian housewife</subfield></datafield><datafield tag="250" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Wydanie II</subfield></datafield><datafield tag="264" ind1=" " ind2="1"><subfield code="a">Chorzów</subfield><subfield code="b">Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"</subfield><subfield code="c">2023</subfield></datafield><datafield tag="300" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">180 Seiten</subfield><subfield code="b">Illustrationen</subfield><subfield code="c">24 cm</subfield></datafield><datafield tag="336" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">txt</subfield><subfield code="2">rdacontent</subfield></datafield><datafield tag="337" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">n</subfield><subfield code="2">rdamedia</subfield></datafield><datafield tag="338" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">nc</subfield><subfield code="2">rdacarrier</subfield></datafield><datafield tag="490" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Monografie i Materiały / Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"</subfield><subfield code="v">20</subfield></datafield><datafield tag="546" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Zusammenfassung in deutscher und englischer Sprache</subfield></datafield><datafield tag="648" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Geschichte 1800-1950</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Dziedzictwo kulturowe</subfield><subfield code="2">dbn</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Gospodarstwo domowe</subfield><subfield code="2">dbn</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Obyczaje i zwyczaje</subfield><subfield code="2">dbn</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Życie codzienne</subfield><subfield code="2">dbn</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Obyczaje i zwyczaje / 1900-1945</subfield><subfield code="2">jhpk</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Obyczaje i zwyczaje / 19 w</subfield><subfield code="2">jhpk</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Alltag</subfield><subfield code="0">(DE-588)4001307-8</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Hausfrau</subfield><subfield code="0">(DE-588)4023733-3</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Śląsk</subfield><subfield code="2">dbn</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Śląsk (Polska ; region) / obyczaje i zwyczaje</subfield><subfield code="2">jhpk</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Schlesien</subfield><subfield code="0">(DE-588)4052678-1</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="0"><subfield code="a">Schlesien</subfield><subfield code="0">(DE-588)4052678-1</subfield><subfield code="D">g</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="1"><subfield code="a">Hausfrau</subfield><subfield code="0">(DE-588)4023733-3</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="2"><subfield code="a">Alltag</subfield><subfield code="0">(DE-588)4001307-8</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="3"><subfield code="a">Geschichte 1800-1950</subfield><subfield code="A">z</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2=" "><subfield code="5">DE-604</subfield></datafield><datafield tag="810" ind1="2" ind2=" "><subfield code="a">Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"</subfield><subfield code="t">Monografie i Materiały</subfield><subfield code="v">20</subfield><subfield code="w">(DE-604)BV044022789</subfield><subfield code="9">20</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034253435&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Inhaltsverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034253435&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Literaturverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034253435&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Abstract</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="n">oe</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="q">BSB_NED_20230718</subfield></datafield><datafield tag="999" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-034253435</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">306.09</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">09034</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">306.09</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">0904</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield></record></collection> |
| geographic | Śląsk dbn Śląsk (Polska ; region) / obyczaje i zwyczaje jhpk Schlesien (DE-588)4052678-1 gnd |
| geographic_facet | Śląsk Śląsk (Polska ; region) / obyczaje i zwyczaje Schlesien |
| id | DE-604.BV048990066 |
| illustrated | Illustrated |
| index_date | 2024-07-03T22:06:50Z |
| indexdate | 2024-07-10T09:52:10Z |
| institution | BVB |
| isbn | 9788395823954 |
| language | Polish |
| oai_aleph_id | oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-034253435 |
| oclc_num | 1381308946 |
| open_access_boolean | |
| owner | DE-12 |
| owner_facet | DE-12 |
| physical | 180 Seiten Illustrationen 24 cm |
| psigel | BSB_NED_20230718 |
| publishDate | 2023 |
| publishDateSearch | 2023 |
| publishDateSort | 2023 |
| publisher | Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie" |
| record_format | marc |
| series2 | Monografie i Materiały / Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie" |
| spelling | Świtała-Trybek, Dorota ca. 20./21. Jh. Verfasser (DE-588)1187180238 aut Dobra rada złota warta, czyli porady dla śląskiej gospodyni (na materiale z XIX i pierwszej połowy XX wieku) = Ein guter Rat ist Goldes wert, oder Ratschläge für eine schlesische Hausfrau : (anhand Materialien aus dem 19. und der ersten Hälfte des 20. Jahrhunderts) = Good advice worth gold, or advice for a Silsesian housewife : (basend on sources from the 19th and the first half of the 20th century) Dorota Świtała-Trybek Ein guter Rat ist Goldes wert, oder Ratschläge für eine schlesische Hausfrau Good advice worth gold, or advice for a Silsesian housewife Wydanie II Chorzów Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie" 2023 180 Seiten Illustrationen 24 cm txt rdacontent n rdamedia nc rdacarrier Monografie i Materiały / Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie" 20 Zusammenfassung in deutscher und englischer Sprache Geschichte 1800-1950 gnd rswk-swf Dziedzictwo kulturowe dbn Gospodarstwo domowe dbn Obyczaje i zwyczaje dbn Życie codzienne dbn Obyczaje i zwyczaje / 1900-1945 jhpk Obyczaje i zwyczaje / 19 w jhpk Alltag (DE-588)4001307-8 gnd rswk-swf Hausfrau (DE-588)4023733-3 gnd rswk-swf Śląsk dbn Śląsk (Polska ; region) / obyczaje i zwyczaje jhpk Schlesien (DE-588)4052678-1 gnd rswk-swf Schlesien (DE-588)4052678-1 g Hausfrau (DE-588)4023733-3 s Alltag (DE-588)4001307-8 s Geschichte 1800-1950 z DE-604 Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie" Monografie i Materiały 20 (DE-604)BV044022789 20 Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034253435&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Inhaltsverzeichnis Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034253435&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Literaturverzeichnis Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034253435&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Abstract |
| spellingShingle | Świtała-Trybek, Dorota ca. 20./21. Jh Dobra rada złota warta, czyli porady dla śląskiej gospodyni (na materiale z XIX i pierwszej połowy XX wieku) = Ein guter Rat ist Goldes wert, oder Ratschläge für eine schlesische Hausfrau : (anhand Materialien aus dem 19. und der ersten Hälfte des 20. Jahrhunderts) = Good advice worth gold, or advice for a Silsesian housewife : (basend on sources from the 19th and the first half of the 20th century) Dziedzictwo kulturowe dbn Gospodarstwo domowe dbn Obyczaje i zwyczaje dbn Życie codzienne dbn Obyczaje i zwyczaje / 1900-1945 jhpk Obyczaje i zwyczaje / 19 w jhpk Alltag (DE-588)4001307-8 gnd Hausfrau (DE-588)4023733-3 gnd |
| subject_GND | (DE-588)4001307-8 (DE-588)4023733-3 (DE-588)4052678-1 |
| title | Dobra rada złota warta, czyli porady dla śląskiej gospodyni (na materiale z XIX i pierwszej połowy XX wieku) = Ein guter Rat ist Goldes wert, oder Ratschläge für eine schlesische Hausfrau : (anhand Materialien aus dem 19. und der ersten Hälfte des 20. Jahrhunderts) = Good advice worth gold, or advice for a Silsesian housewife : (basend on sources from the 19th and the first half of the 20th century) |
| title_alt | Ein guter Rat ist Goldes wert, oder Ratschläge für eine schlesische Hausfrau Good advice worth gold, or advice for a Silsesian housewife |
| title_auth | Dobra rada złota warta, czyli porady dla śląskiej gospodyni (na materiale z XIX i pierwszej połowy XX wieku) = Ein guter Rat ist Goldes wert, oder Ratschläge für eine schlesische Hausfrau : (anhand Materialien aus dem 19. und der ersten Hälfte des 20. Jahrhunderts) = Good advice worth gold, or advice for a Silsesian housewife : (basend on sources from the 19th and the first half of the 20th century) |
| title_exact_search | Dobra rada złota warta, czyli porady dla śląskiej gospodyni (na materiale z XIX i pierwszej połowy XX wieku) = Ein guter Rat ist Goldes wert, oder Ratschläge für eine schlesische Hausfrau : (anhand Materialien aus dem 19. und der ersten Hälfte des 20. Jahrhunderts) = Good advice worth gold, or advice for a Silsesian housewife : (basend on sources from the 19th and the first half of the 20th century) |
| title_exact_search_txtP | Dobra rada złota warta, czyli porady dla śląskiej gospodyni (na materiale z XIX i pierwszej połowy XX wieku) = Ein guter Rat ist Goldes wert, oder Ratschläge für eine schlesische Hausfrau : (anhand Materialien aus dem 19. und der ersten Hälfte des 20. Jahrhunderts) = Good advice worth gold, or advice for a Silsesian housewife : (basend on sources from the 19th and the first half of the 20th century) |
| title_full | Dobra rada złota warta, czyli porady dla śląskiej gospodyni (na materiale z XIX i pierwszej połowy XX wieku) = Ein guter Rat ist Goldes wert, oder Ratschläge für eine schlesische Hausfrau : (anhand Materialien aus dem 19. und der ersten Hälfte des 20. Jahrhunderts) = Good advice worth gold, or advice for a Silsesian housewife : (basend on sources from the 19th and the first half of the 20th century) Dorota Świtała-Trybek |
| title_fullStr | Dobra rada złota warta, czyli porady dla śląskiej gospodyni (na materiale z XIX i pierwszej połowy XX wieku) = Ein guter Rat ist Goldes wert, oder Ratschläge für eine schlesische Hausfrau : (anhand Materialien aus dem 19. und der ersten Hälfte des 20. Jahrhunderts) = Good advice worth gold, or advice for a Silsesian housewife : (basend on sources from the 19th and the first half of the 20th century) Dorota Świtała-Trybek |
| title_full_unstemmed | Dobra rada złota warta, czyli porady dla śląskiej gospodyni (na materiale z XIX i pierwszej połowy XX wieku) = Ein guter Rat ist Goldes wert, oder Ratschläge für eine schlesische Hausfrau : (anhand Materialien aus dem 19. und der ersten Hälfte des 20. Jahrhunderts) = Good advice worth gold, or advice for a Silsesian housewife : (basend on sources from the 19th and the first half of the 20th century) Dorota Świtała-Trybek |
| title_short | Dobra rada złota warta, czyli porady dla śląskiej gospodyni |
| title_sort | dobra rada zlota warta czyli porady dla slaskiej gospodyni na materiale z xix i pierwszej polowy xx wieku ein guter rat ist goldes wert oder ratschlage fur eine schlesische hausfrau anhand materialien aus dem 19 und der ersten halfte des 20 jahrhunderts good advice worth gold or advice for a silsesian housewife basend on sources from the 19th and the first half of the 20th century |
| title_sub | (na materiale z XIX i pierwszej połowy XX wieku) = Ein guter Rat ist Goldes wert, oder Ratschläge für eine schlesische Hausfrau : (anhand Materialien aus dem 19. und der ersten Hälfte des 20. Jahrhunderts) = Good advice worth gold, or advice for a Silsesian housewife : (basend on sources from the 19th and the first half of the 20th century) |
| topic | Dziedzictwo kulturowe dbn Gospodarstwo domowe dbn Obyczaje i zwyczaje dbn Życie codzienne dbn Obyczaje i zwyczaje / 1900-1945 jhpk Obyczaje i zwyczaje / 19 w jhpk Alltag (DE-588)4001307-8 gnd Hausfrau (DE-588)4023733-3 gnd |
| topic_facet | Dziedzictwo kulturowe Gospodarstwo domowe Obyczaje i zwyczaje Życie codzienne Obyczaje i zwyczaje / 1900-1945 Obyczaje i zwyczaje / 19 w Alltag Hausfrau Śląsk Śląsk (Polska ; region) / obyczaje i zwyczaje Schlesien |
| url | http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034253435&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034253435&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034253435&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |
| volume_link | (DE-604)BV044022789 |
| work_keys_str_mv | AT switałatrybekdorota dobraradazłotawartaczyliporadydlaslaskiejgospodyninamaterialezxixipierwszejpołowyxxwiekueinguterratistgoldeswertoderratschlagefureineschlesischehausfrauanhandmaterialienausdem19unddererstenhalftedes20jahrhundertsgoodadviceworthgoldoradviceforasilsesianhou AT switałatrybekdorota einguterratistgoldeswertoderratschlagefureineschlesischehausfrau AT switałatrybekdorota goodadviceworthgoldoradviceforasilsesianhousewife |