Verfügbarkeit: Niemcy i Polska wobec Wolnego Miasta Gdańska (1919-1925)

Niemcy i Polska wobec Wolnego Miasta Gdańska (1919-1925): studium polityki i prawa

Wolne Miasto Gdańsk (1920-1939); Germany; Poland; Foreign relations; History; 20th century Verfügbarkeit im Buchhandel?

Gespeichert in:

Bibliographische Detailangaben
1. Verfasser:	Makiłła, Dariusz 1957- (VerfasserIn)
Format:	Buch
Sprache:	Polish
Veröffentlicht:	Warszawa Wydawnictwo Akademii Ekonomiczno-Humanistycznej 2022
Schlagworte:	Geschichte 1919-1925 Außenpolitik Justiz Deutschland Danzig Polen
Online-Zugang:	Inhaltsverzeichnis Literaturverzeichnis Register // Personenregister Abstract
Zusammenfassung:	Wolne Miasto Gdańsk (1920-1939); Germany; Poland; Foreign relations; History; 20th century Verfügbarkeit im Buchhandel?
Beschreibung:	Literaturverzeichnis Seite 353-363
Beschreibung:	370 Seiten
ISBN:	9788366552562

Internformat

MARC


LEADER	00000nam a2200000 c 4500
001	BV048960982
003	DE-604
005	20240130
007	t
008	230515s2022 \|\|\|\| 00\|\|\| pol d
020			\|a 9788366552562 \|9 978-83-66552-56-2
035			\|a (OCoLC)1418705240
035			\|a (DE-599)BVBBV048960982
040			\|a DE-604 \|b ger \|e rda
041	0		\|a pol
049			\|a DE-B1595 \|a DE-12
084			\|a OST \|q DE-12 \|2 fid
084			\|a HIST \|q DE-12 \|2 fid
100	1		\|a Makiłła, Dariusz \|d 1957- \|e Verfasser \|0 (DE-588)1031274154 \|4 aut
245	1	0	\|a Niemcy i Polska wobec Wolnego Miasta Gdańska (1919-1925) \|b studium polityki i prawa \|c Dariusz Makiłła
264		1	\|a Warszawa \|b Wydawnictwo Akademii Ekonomiczno-Humanistycznej \|c 2022
300			\|a 370 Seiten
336			\|b txt \|2 rdacontent
337			\|b n \|2 rdamedia
338			\|b nc \|2 rdacarrier
500			\|a Literaturverzeichnis Seite 353-363
520			\|a Wolne Miasto Gdańsk (1920-1939); Germany; Poland; Foreign relations; History; 20th century Verfügbarkeit im Buchhandel?
546			\|a Englische Zusammenfassung
648		7	\|a Geschichte 1919-1925 \|2 gnd \|9 rswk-swf
650	0	7	\|a Außenpolitik \|0 (DE-588)4003846-4 \|2 gnd \|9 rswk-swf
650	0	7	\|a Justiz \|0 (DE-588)4073136-4 \|2 gnd \|9 rswk-swf
651		7	\|a Deutschland \|0 (DE-588)4011882-4 \|2 gnd \|9 rswk-swf
651		7	\|a Danzig \|0 (DE-588)4011039-4 \|2 gnd \|9 rswk-swf
651		7	\|a Polen \|0 (DE-588)4046496-9 \|2 gnd \|9 rswk-swf
689	0	0	\|a Danzig \|0 (DE-588)4011039-4 \|D g
689	0	1	\|a Deutschland \|0 (DE-588)4011882-4 \|D g
689	0	2	\|a Polen \|0 (DE-588)4046496-9 \|D g
689	0	3	\|a Außenpolitik \|0 (DE-588)4003846-4 \|D s
689	0	4	\|a Justiz \|0 (DE-588)4073136-4 \|D s
689	0	5	\|a Geschichte 1919-1925 \|A z
689	0		\|5 DE-604
856	4	2	\|m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment \|q application/pdf \|u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034224740&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA \|3 Inhaltsverzeichnis
856	4	2	\|m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment \|q application/pdf \|u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034224740&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA \|3 Literaturverzeichnis
856	4	2	\|m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment \|q application/pdf \|u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034224740&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA \|3 Register // Personenregister
856	4	2	\|m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment \|q application/pdf \|u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034224740&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA \|3 Abstract
940	1		\|n oe
940	1		\|n DHB
940	1		\|q BSB_NED_20240130
940	1		\|q DHB_BSB_FID
999			\|a oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-034224740
942	1	1	\|c 909 \|e 22/bsb \|f 09042 \|g 43
942	1	1	\|c 340.09 \|e 22/bsb \|f 09042 \|g 43
942	1	1	\|c 340.09 \|e 22/bsb \|f 09042 \|g 438
942	1	1	\|c 909 \|e 22/bsb \|f 09042 \|g 438

Datensatz im Suchindex

_version_	1804185192942796800
adam_text	SPIS TREŚCI Wprowadzenie .............................................................................................................. 11 Część I Geneza i powstanie Wolnego Miasta Gdańska (1918-1920) Wprowadzenie............................................................................................................... Rozdziali. O Gdańsku w Wersalu............................................................................... Rozdział II. Polska i Niemcy wobec procesu tworzenia Wolnego Miasta Gdańska (VI1919-XI 1920)............................................................... 29 Podsumowanie.............................................................................................................. 17 21 59 Część II Niemcy i Polska a Wolne Miasto Gdańsk (1920-1923) Wprowadzenie .............................................................................................................. Rozdział I. Stosunek Niemiec wobec Wolnego Miasta Gdańska (1920-1923).......... 1.1. Status prawny mieszkańców Wolnego Miasta Gdańska ...................................... 1.2. Podział majątku Rzeszy i państw niemieckich na terenie Wolnego Miasta Gdańska .......................................................................................................... 75 1.3. Instrumenty gospodarcze....................................................................................... 1.4. Udział Niemiec w finansowaniu Wolnego Miasta Gdańska................................. 1.5. Reforma walutowa Wolnego Miasta Gdańska (1923) ........................................... 63 69 69 Rozdział II. Polityka Polski wobec Wolnego Miasta Gdańska (1920-1923).............. 2.1. Główne kierunki i punkty polityki Polski wobec Wolnego Miasta Gdańska w okresie 1920-1923 103 2.1.1. Uzyskanie zarządu portem gdańskim (1920-1921).................................... 2.1.2. Zarząd liniami kolejowymi na terenie portu gdańskiego (1920-1921) ..... 2.1.3. Zarząd drogami wodnymi na terenie Wolnego Miasta Gdańska (1920-1921) 113 2.1.4. Prawo pierwszeństwa w wydzierżawianiu i nabywaniu przez Polskę nieruchomości w porcie gdańskim (1922)......................................... 120 2.1.5. Zarząd liniami kolejowymi na terenie Wolnego Miasta Gdańska (1922)... 95 77 82 87 103 109 128 7 Niemcy i Polska wobec Wolnego Miasta Gdańska (1919-1925). Studium polityki i prawa 2.1.6. Prowadzenie przez Polskę spraw zagranicznych Wolnego Miasta Gdańska (1921-1922)..................................................................... 134 2.1.6.1. Wykonywanie uprawnienia do prowadzenia przez Polskę spraw zagranicznych Wolnego Miasta Gdańska (1921-1922)..... 134 2.1.6.2. Sprawowanie kontroli granic. Wystawianie wiz.......................... 140 2.1.7. Ruch osobowy. Wydalenia obywateli polskich z terytorium Wolnego Miasta Gdańska............................................................... 144 2.1.8. Utrzymywanie przez Polskę łączności pocztowej, telegraficznej i telefonicznej z portem w Gdańsku............................................... 151 2.1.9. Stanowisko prawne polskiej własności na terenie Gdańska .................... 157 2.1.10. Równoważność przepisów polskich i gdańskich (1921) ........................... 163 2.1.11. Reprezentacja i precedencja..................................................................... 167 2.2. Udział Rady Ligi Narodów w sprawach Polski z Wolnym Miastem Gdańskiem.................................................................................................... 175 2.2.1. Port d’attache (1920-1921).......................................................................... 175 2.2.2. Polska stacja przeładunkowa amunicji (1920-1922) ................................. 180 2.3. Sprawy z zakresu wzajemnych stosunków podjęte przez stronę gdańską .......... 187 2.3.1. Stosunki sądowe (1921-1922).................................................................... 187 2.3.2. Udział przedstawicieli Gdańska w konferencjach międzynarodowych (1922) ............................................................................................... 190 2.3.3. Zawieranie przez Polskę układów istotnych dla Wolnego Miasta. Układ z Kłajpedą (XI 1922) ............................................................ 196 2.3.4. Sposób prowadzenia korespondencji przez Wolne Miasto Gdańsk w sprawach zagranicznych (XI 1922)............................................. 199 2.3.5. Język urzędowy stosowany w Radzie Portu i Dróg Wodnych (1922-1923)...................................................................................... 203 2.3.6. Sprawy handlowe (1922-1923).................................................................. 204 2.3.7. Zarząd i nadzór Polski nad liniami kolejowymi na terenie Wolnego Miasta Gdańska (1922) .................................................... 208 2.3.8. Udzielanie przez Polskę wiz i pobieranie opłat wizowych od obywateli gdańskich (1921)............................................................................... 212 2.3.9. Personel dyplomatyczny Polski w Wolnym Mieście Gdańsku (1922-1923)...................................................................................... 214 2.3.10. Zarządzanie portem przez Radę Portu i Dróg Wodnych (1923) ............... 216 2.3.11. Policja portowa (1921-1923) ...................................................................... 218 Podsumowanie.............................................................................................................. 223 Część III Przesilenie (1924-1925) Wprowadzenie .............................................................................................................. Rozdział I. Polityka Wolnego Miasta wobec Polski. Próby przeciwstawienia się przez Wolne Miasto Gdańsk pozycji Polski i wysuwanie własnych roszczeń................................................................................... 237 233 Spis treści 1.1. Sprawa paszportów obywateli gdańskich (1924)...................................................... 237 1.2. Dopuszczenie Wolnego Miasta Gdańska do umowy polsko-niemieckiej w sprawie tranzytu (1922-1924) ........................................................................ 242 1.3. Spór o zasadę ratyfikacji umów polsko-gdańskich na tle kolejowej umowy taryfowej z 22 lipca 1922 r. (1922-1925) .......................................................... 247 Rozdział II. Stosunek Polski i Niemiec wobec Wolnego Miasta Gdańska (1924-1925).............................................................................. 269 2.1. Miejsce wykonywania działalności przez Pocztę Polską w Gdańsku (1923-1924).......................................................................................................... 269 2.2. Ustawodawstwo celne (1924-1925)........................................................................... 2.3. Przydział obywateli gdańskich do konsulatów (1925)............................................ 2.4. Zarząd Wisłą. Podział taboru wodnego (1924) ........................................................ 2.5. Wykorzystanie policji portowej (1924)...................................................................... 2.6. Udział przedstawicieli Gdańska w kongresie pocztowym w Sztokholmie (1924)...................................................................................................................... 289 2.7. Spór o skrzynki pocztowe (1925) .............................................................................. 273 282 284 287 296 Rozdział III. Sprawy Ligi Narodów.................................................................................. 3.1. Składnica przeładunkowa amunicji (1924-1925).................................................... 3.2. Port d’attache (1924-1925) ........................................................................................ Podsumowanie.................................................................................................................... 329 329 334 337 Uwagi końcowe .................................................................................................................. Spis skrótów........................................................................................................................ Bibliografia ......................................................................................................................... Indeks osób ......................................................................................................................... Summary ............................................................................................................................. 343 351 353 365 369 9 BIBLIOGRAFIA Archiwa Archiwum Akt Nowych w Warszawie. Archiwum Państwowe Gdańsk. Politisches Archiv des Auswärtigen Amts, Berlin. Wydawnictwa źródłowe Akten zur deutschen Auswärtigen Politik 1918-1945, Serie A, Bd. I-XIV. Akten der Reichskanzlei Weimarer Republik, Bd. 1. Das Kabinett Scheidemann. 13. Februar bis 20. Juni 1919, Bearb. Hagen Schulze, Boppard am Rhein 1971. Akten der Reichskanzlei Weimarer Republik, Bd. 2. Das Kabinett Bauer. 21. Juni 1919 bis 27. März 1920, Bearb. Anton Golecki, Boppard am Rhein 1971. Akten der Reichskanzlei Weimarer Republik, Bd. 4. Das Kabinett Ferenbach 25. Juni 1920 bis. 4. Mai 1921, Bearb. v. Peter Wulff, Boppard am Rhein 1972. Akten der Reichskanzlei Weimarer Republik, Bd. 5. Die Kabinette Wirth I und II. 10. Mai 1921 bis 26. Oktober 1921. 26. Oktober 1921 bis 22. November 1922, Bd. 5.1. Mai 1921 bis März 1922, Bearb. v. Ingrid Schulze-Bidlingmaier, Boppard am Rhein 1973. Akten der Reichskanzlei Weimarer Republik, Bd. 6. Das Kabinett Cuno, 22. November 1922 bis 12. August 1923, Bearb. von Karl-Heinz Harbeck, Boppard am Rhein 1968. Akten der Reichskanzlei Weimarer Republik, Bd. 7. Die Kabinette Stresemann I und II. 13. August 1923 bis 6. Oktober 1923. 6. Oktober bis 30. November 1923, Bd. 7.1. Bearb. v. Karl Dietrich Erdmann und Martin Vogt, Boppard am Rhein 1978. Akten der Reichskanzlei Weimarer Republik, Bd. 8. Die Kabinette Marx I und II. 30. November 1923 bis 3. Juni 1924. 3. Juni 1924 bis 15. Januar 1925, Bd. 8.1. Bearb. v. Günter Abramowski, Boppard am Rhein 1973. Akten der Reichskanzlei Weimarer Republik, Bd. 9. Die Kabinette Luther I und II. 15. Januar 1925 bis 20. Januar 1925. 20. Januar 1926 bis 17. Juni 1926, Bd. 8.1. Bearb. v. Karl-Heinz Minuth, Boppard am Rhein 1977. Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej. 1920 nr 35 ροζ. 200. Filasiewicz S., La Question Polonaise pendant la Guerre Mondiale, Paris 1920. League ofNations - Treaty Series, Publication of Treaties and International Engagements Registered with the Secretariat of the League ofNations, 1921, vol. 6. League of Nations, Official Journal (LNOJ), Special Supplement, no. 7, July 1922. 353 Niemcy i Polska wobec Wolnego Miasta Gdańska (1919-1925). Studium polityki i prawa Lewinsky H., R. Wagner, Danziger Staats-und Völkerrecht, Danzig 1927. Papers Relating to the Foreign Relations of the United State, The Paris Peace Conference, 1919, Ed. Joseph V. Fuller, Washington 1943, vol. IV, s. 449-452. „Reichsgesetzblatt“ 1919, s. 687-1350. Zbiór dokumentów urzędowych dotyczących stosunku Wolnego Miasta Gdańska do Rzeczy pospolitej Polskiej, Część 1.1918-1920, Zebrane i wydane przez Komisariat Generalny Rzeczypospolitej Polskiej w Gdańsku, Gdańsk 1923. Zbiór dokumentów urzędowych dotyczących stosunku Wolnego Miasta Gdańska do Rzeczy pospolitej Polskiej, Część II. 1921-1923, Zebrane i wydane przez Komisariat Generalny Rzeczypospolitej Polskiej w Gdańsku, Gdańsk 1924. Zbiór dokumentów urzędowych dotyczących stosunku Wolnego Miasta Gdańska do Rzeczypospolitej Polskiej, Część III. 1924-1926, Zebrane i wydane przez Komisariat Generalny Rzeczypospolitej Polskiej w Gdańsku, Gdańsk 1928. Opracowania Ahmann R., Sicherheitsprobleme Ostmitteleuropas nach Locarno 1926 bis 1936 [w:] R. Schattkowsky (red.), Locarno und Osteuropa. Fragen eines europäischen Sicher heitssystems in den 20er Jahren, Marburg 1994, s. 183-200. Ajnenkiel A., Wolne Miasto Gdańsk a stosunki polsko-niemieckie [w:] Stosunki polsko-niemieckie 1919-1932, red. A. Czubiński, Z. Kulak, Poznań 1990, s. 55-73. Balcerak W., Liga Nadziei. Z dziejów Ligi Narodów, Warszawa 2010. Balcerak W, Locarno a system wersalski [w:] Niemcy w polityce międzynarodowej 19191939, Pod red. Stanisława Sierpowskiego, T.l. Era Stresemanna, Poznań 1990, s. 85-96. Balcerak W, Polityka zagraniczna Polski w dobie Locarna, Warszawa 1967. Barański Z., Niemiecki tranzyt kolejowy przez Polskę w latach 1919—1939 (Studium prawno-międzynarodowe), Poznań 1957. Bariéty J., Die französisch-polnische »Alianz« und Locarno [w:] R. Schattkowsky (red.), Locarno und Osteuropa. Fragen eines europäischen Sicherheitssystems in den 20er Jahren, Marburg 1994, s.75-91. Batowski H. , Ekspansja niemiecka w Europie Środkowej w latach 1919-1939, „Dzieje Najnowsze”, 1971, nr 1-2, s. 55-58. Baumgart Μ., Londyn-Berlin 1918-1939. Niemcy w brytyjskiej polityce zagranicznej, Szczecin 1993, s. 70-80. Berezowski C„ Powstanie państwa polskiego w świetle prawa narodów, Warszawa 1934, s. 381-385. Berg Μ., Germany and the United States: The Concept of World Economic Interdepen dence, [w:] Genoa, Rapallo, and European reconstruction in 1922, ed. by Carole Fink, Alex Frohn and Jürgen Heideking, Washington 1991, s. 77-94. Bergmann C., Der Weg der Reparation. Von Versailles über den Dawesplan zum Ziel, Frankfurt am Main 1926. Bierzanek R., Sprawa gdańska w polityce wielkich mocarstw zachodnich w okresie konfe rencji pokojowej 1919 r., “Przegląd Zachodni”, R. 10, 1954, t. 3, nr 9-12, s. 149-181. Blessing R„ Der mögliche Frieden. Der Modernisierung der Außenpolitik und die deutsch französischen Beziehungen 1923-1929, München 2008. 354 Bibliografia Borowski E., Ewolucja stosunków polsko-gdańskich na tle orzecznictwa organów Ligi Narodów, Wilno 1938. Bournazel R., Rapallo: naisance dun myth. La politique de la peurdans la France du Bloc national, Paris 1974. Bretton H. L., Stresemann and the Revision of Versailles, Stanford 1953. Bułhak H., Polska-Francja z dziejów sojuszu 1922-1939, cz. I (1922—1932), Warszawa 1993. Cesarz Z.K., Polska a Liga Narodów. Kwestie terytorialne. Studium prawno-polityczne, Wrocław 1993. Ciałowicz J., Polsko-francuski sojusz wojskowy 1921-1939, Warszawa 1971. Ciechanowski J., Polityka brytyjska wobec Polski w okresie konferencji pokojowej w Wersalu [w:] Powrót Polski na mapę Europy. Sesja naukowa poświęcona 70. Rocz nicy Traktatu Wersalskiego, red. Czesław Bloch, Zygmunt Zieliński, Lublin 1995, s. 41-57. Cienciala A.M., Komarnicki T., From Versailles to Locarno. Keys to Polish Foreign Policy, 1919-1925, Kansas 1984, s. 91-110. Cienciala A. M.„ The Battle of Danzig and the Polish Corridor at the Paris Conference of 1919 [in:] The Reconstruction ofPoland, 1914-1923, Ed. P. Latawski, London 1992, s. 71-94. Cienciala A. Μ., Problem niemiecki w świetle polityki mocarstw zachodnich wobec Wolnego Miasta Gdańska w latach 1919-1939, „Studia Historica Slavo-Germanica”, nr 1, 1972, s. 71-81. Cienciała A.Μ., Powstanie międzynarodowego towarzystwa Budowy Okrętów i Maszyn w Gdańsku·. Przyczynek do historii Wolnego Miasta Gdańska w latach 1919—1923 [w:] Z dziejów Słowiańszczyzny i Europy Środkowej w 19 i 20 wieku, Zbiór studiów pod redakcją Tadeusza Cieślaka, Wrocław 1980. Ciesielski Cz., Sprawa „port d’attache” w Gdańsku dla wojennych okrętów polskich (1920-1932), „Zeszyty Naukowe Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Gdań skiego, Historia, 1972, nr 1, s. 57-81. Cleinow G„ Der Verlust der Ostmark, 1934. Conze E., Die Grosse Illusion. Versailles 1919 und die Neuordnung der Welt, München 2018. Costigliola F., Awkward Dominion. American Political, Economic and Cultural Relations with Europe 1919-1933, 1984. Crusen G., Der Staatskarakter der Freien Stadt Danzig als Grundproblem der Bezie hungen zwischen Danzig und Polen, Danzig 1923. Cygański Μ., Konsekwencje ewolucji polityki Wielkiej Brytanii w stosunkach polsko-niemieckich w latach 1925—1929, „Studia Historica Slavo-Germanica”, 1973, t. 2, s. 27-73. Czubiński A., Niemieckie koncepcje wyjścia z kryzysu lat 1918—1919 [w:] Niemcy w poli tyce międzynarodowej 1919-1939, Pod red. Stanisława Sierpowskiego, T. 1. Era Stresemanna, Poznań 1990, s. 9-40. Czubiński A., Opinia publiczna w Niemczech wobec kryzysu politycznego w Polsce na przełomie 1925/1926, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu nr 67, Historia, Z. 8. Studia z dziejów imperializmu niemieckiego, 1968, s. 334—343. 355 Niemcy i Polska wobec Wolnego Miasta Gdańska (1919-1925). Studium polityki i prawa Dąbrowski Z., Poczta Polska w Gdańsku w latach 1920-1925 [w:] Poczta Polska w Wolnym Mieście Gdańsku, Warszawa 1990, s. 19-28. Dąbrowski Z., Podstawy prawne działania poczty polskiej w Wolnym Mieście Gdańsku [w:] Poczta Polska w Wolnym Mieście Gdańsku 1920-1939, Warszawa 1990, s. 11-17. Dąbrowski Z., Spór o skrzynki pocztowe [w:] Poczta Polska w Wolnym Mieście Gdańsku, Warszawa 1990, s. 29-40. Dmowski R., Polityka polska i odbudowanie państwa, Warszawa 1925. Dobrowolska B., Stosunek mocarstw sprzymierzonych do sprawy zachodnich granic Polski w pierwszej fazie Konferencji Pokojowej w Paryżu 1919, Najnowsze dzieje Polski, t. 1, Warszawa 1958, s. 35-75. Ehrlich L., Gdańsk. Zagadnieniaprawno-publiczne, Lwów 1926. Fink C, The Genoa Conference. European Diplomacy, 1921-1922, Syracuse 1984. Firstenberg J., Port gdański ze stanowiska prawnego, Warszawa 1927. Fleischhauer L, Rathenau in Rapallo. Eine notwendige Korrektur des Forschungsstandes, „Vierteljahreshefte für Zeitgeschichte” 3, 2006, s. 365-415. Gajda P. A., Proscript to Victory. British Policy and the German-Polish Borderlands 19191925, Washington 1982. Gasiorowski Z.J., Stresemann and Poland before Locarno and Stresemann and Poland after Locarno, „Journal of Central European Affairs”, R. XVIII, 1958. Genoa, Rapallo, and European reconstruction in 1922, ed. by Carole Fink, Alex Frohn and Jürgen Heideking, Washington 1991. Grzankowski W., Zagadnienie sankcji międzynarodowych Ligi Narodów, Warszawa 1930. Gatzke H.W., Stresemann and the Rearmament of Germany, Baltimore 1954. Hagspiel H., Verständigung zwischen Deutschland und Frankreich? Die deutsch-französi sche Außenpolitik der zwanziger Jahre im innenpolitischen Kräftefeld beider Länder, Bonn 1987. Hajduk B., Gospodarka Gdańska w latach 1920—1945, Gdańsk 1998. Hajduk B., Wolne Miasto Gdańsk w polityce celnej Polski, Wrocław 1981. Harder H.A., Danzig, Polen und der Völkerbund. Eine politische Studie, Berlin 1928. Hauser P., Deutschland angesichts des bevortstehenden Verlusts von Danzig und West preßen im Zeitraum von Oktober 1918 bis Juni 1919, Beiträge zur Geschichte Westpreu ßens, Nr 13. Hrsg. B. Jähnig, P. Letkemann, Münster 1993, s. 150-168. Hauser P., Mniejszość niemiecka na Pomorzu w okresie międzywojennym, Poznań 1998. Hauser P., Mniejszość niemiecka w województwie pomorskim w latach 1920-1939, Wrocław 1981. Headlam-Morley J., A Memoir of the Paris Peace Conference 1919, Ed. A. Headlam-Morley, R. Bryant, A. Cienciala, London 1972. Helbig H., Die Träger der Rapallo-Politik, Göttingen 1958. Hiden J., The Baltic States and Weimar Ostpolitik, Cambridge 1987. Hildebrand K., Das vergangene Reich. Deutsche Außenpolitik von Bismarck bis Hitler 1871-1945, Darmstadt 1996. Himmer R., Rathenau, Russia, and Rapallo, “Central European History”, nr 2, 1976, s. 146-183. Höltje Ch., Die Weimarer Republik und das Ost-Locarno-Problem 1919-1939, Würzburg 1958. 356 Bibliografia Hölzle E., Wilsons Friedensplan und seine Durchführung [w:] Ideologie und Machtpo litik 1919. Plan und Werk der Pariser Friedenskonferenz 1919, Hrsg, von H. Roßler, Göttingen 1966. Hovi K., Alliance de revers: Stabilization of France’s Alliance Policies in East Central Europe 1919—1921, Turku 1984. Jablonowski H., Westpreußen und der Versailler Vertrag, „Beiträge zur Geschichte West preußens, nr 3, 1970, s. 9-31. Jacobson J., Locarno Diplomacy. Germany and the West, 1925-1929, Princeton 1972. Jardin A., Locarno und Frankreichs Nachkriegskonzeption [w:] Locarno und Osteuropa. Fragen eines europäischen Sicherheitssystems in den 20er Jahren, red. R. Schattkowsky, Marburg 1994, s. 53-67. Karski J., The great Powers and Poland 1919-1945, Lanham 1985. Kessler H., Tagebücher 1918-1937, Frankfurt/Main 1961. Kimmich Ch.M., Germany and the League ofNations, Chicago 1976. Kimmich Ch.M., The Free City. Danzig and German Foreign Policy 1919-1934, New Haven 1968. Kiwerska J., Między izolacjonizmem a zaangażowaniem. Europa w polityce Stanów Zjed noczonych od Wilsona do Roosvelta, Poznań 1995. Kiwerska J., Niemcy w polityce Stanów Zjednoczonych (1919-1929) [w:] Niemcy w poli tyce międzynarodowej 1919—1939, Pod red. Stanisława Sierpowskiego, T. 1. Era Stresemanna, Poznań 1990, s. 221-242. Klafkowski A., Uprawnienia Polski w WMG w latach 1918-1939jako zagadnienie prawa międzynarodowego, „Życie i Myśl”, 1955, nr 2/3, s. 86-122. Komarnicki T., Rebirth of the Polish Republic. A Study in the Diplomatic History ofEurope 1914-1920, London 1957. Korbel J., Poland between East and West. Soviet and German Diplomacy toward Poland. 1919-1933, Princeton 1963. Korczyk H„ Liga Narodów w rewizjonistycznej działalności Niemiec, „Studia Historyczne” R. 31, 1988, z. 4, s. 577-599. Korczyk H., Locarno i jego geneza, „Dzieje Najnowsze, 11, 1979, z. 3, s. 85-110. Korczyk H„ Przyjęcie Niemiec i Polski do Rady Ligi Narodów w 1926 roku, Wrocław 1986. Korczyk H„ Stosunek Polski i Niemiec do Ligi Narodów w latach 1923-1926, „Studia Historyczne”, R. 24, 1981, z. 4, s. 611-630. Korczyk H„ Wcześniejsza ewakuacja Nadrenii a „wschodnie Locarno” i kwestia bezpie czeństwa, „Studia Historyczne”, R. 36, 1993, z. 3, 1997, s. 327-342. Komat Μ., Treaties and international agreements on the protection of national and reli gious minorities as an element of the peace order WWI. The Case ofPoland [w.j After the Peace Treaty of Versailles (1919). New order of Central Europe, Ed. D. Makiłła and Μ. Reznik, Wiesbaden 2020, s. 103-127. Kozicki S„ Sprawa granic Polski na konferencji pokojowej w Paryżu, Warszawa 1921. Krasuski J„ Między wojnami. Polityka zagraniczna IIRzeczypospolitej, Wrszawa 1985. Krasuski J., Rola Ligi Narodów w kształtowaniu stosunków polsko-niemieckich 1919—1939, [w:] Problem polsko-niemiecki, red. J. Pajewski, s. 553-631. Krasuski J„ Stosunki polsko-niemieckie 1919-1932, Poznań 1975. 357 Niemcy i Polska wobec Wolnego Miasta Gdańska (1919-1925). Studium polityki i prawa Krasuski J., Wpływ traktatu w Rapallo na stosunki polsko-niemieckie, „Przegląd Zachodni”, 17, 1961, t. 2 (nr 3-4), s. 53-65. Krasuski J., Zagadnienia polskie w polityce Wielkiej Brytanii, Francji i Stanów Zjednoczo nych w czasie pierwszej wojny światowej [w:] Problem polsko-niemiecki w traktacie wersalskim. Praca zbiorowa pod red. J. Pajewskiego, Poznań 1963, s. 156-180. Kraszewski P., Polityka Wielkiej Brytanii wobec Niemiec w latach 1918-1925, Poznań 1982. Kraus H., Die Stellung der Völkerbundskommissars in Danzig, „Deutsche Juristenzei tung“, 15 VII 1926, z. 14. Krekeler N., Revisionsanspruch und Geheime Ostpolitik der Weimarer Republik, Stuttgart 1973. Krüger P., A Rainy Day, April 16, 1922: The Rapallo Treaty and the Cloudy Perspectivefor German Foreign Policy [w:] Genoa, Rapallo, and European reconstruction in 1922, ed. by Carole Fink, Alex Frohn and Jürgen Heideking, Washington 1991, s. 49-64 Krüger P., Deutschland, die Reparationen und das internationale System in den 20er Jahren, „Geschichte in Wissenschaft und Unterricht. Zeitschrift des Verbandes der Geschichtslehrer Deutschlands“, Sonderdruck, Stuttgart 1998, s. 405-420. Krüger P., Die Aussenpolitik der Republik von Weimar, Darmstadt 1985. Krüger P., Locarno und die Frage eines europäischen Sicherheitssystem unter beson derer Berücksichtigung Ostmitteleuropas [w:] Locarno und Osteuropa. Fragen eines europäischen Sicherheitssystems in den 20er Jahren, Hrsg. R. Schattkowsky, Marburg 1994, s. 9-28. Krüger P., Zur europäischen Dimension der Außenpolitik Gustav Stresemanns [w:] Poli tiker und Bürger. Gustav Stresemann und seine Zeit, Göttingen 2002, s. 194-228. Kukułka J„ Francja a Polska po traktacie wersalskim (1919-1921), Warszawa 1970. Kutrzeba S„ Kongres. Traktat, Polska, Kraków 1919. Kutrzeba S., Stanowisko Wolnego Miasta Gdańska, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny”, t. 6, 1926, s. CVII-XXXI. Kutrzeba S„ Umowy polsko-gdańskie a konstytucja polska, „Przegląd Polityczny”, t. 1, 1924, z. 1, s. 8-10. Kutrzeba S., Wolne Miasto pod względem prawnym [w:] Gdańsk. Przeszłość i teraźniej szość, praca zbiorowa pod red. S. Kutrzeby, Lwów 1928, s. 189-271. Kuźmiński T., Polska, Francja, Niemcy 1933-1935. Z dziejów sojuszu polsko-francuskiego, Warszawa 1963. Lansing R., The Peace negotiations: a personal narrative, Boston 1921. Lapter K., Sprawa Gdańska i dostępu Polski do morza na konferencji Paryskiej 1919 r., „Przegląd Historyczny”, 1954, t. XLV, z. 2-3. Lee M.M., Gustav Stresemann und die deutsche Völkerbundspolitik 1925-1930, s. 350—374. Leonhard J„ Der überforderte Krieg. Versailles und die Welt 1918-1923, München 2018. Letkemann P., Zwischen Waffenstillstand und Überleitung - Westpreußen im Jahr 1919. Werkstattbericht [w:] Die Volsabstimmung 1920. Voraussetzungen, Verlauf und Folgen, B. Jähnig (hrsg.), Marburg 2002, s. 65-77. Link W., Die amerikanische Stabilisierungspolitik in Deutschland 1921-1932, Düsseldorf 1970. Loening O., Danzig: sein Verhältnis zu Polen und seine Verfassung: mit Anhang: Der Danzig-polnische Vertrag vom 9. November 1920, Berlin 1921. 358 Bibliografia Lundgreen-Nielsen К., The Polish Problem at the Paris Peace Conference. A Study of the Policies of the Great Powers and the Poles, 1918-1919, Odense 1979. Łukomski G., Problem „korytarza” w stosunkach polsko-niemieckich i na arenie między narodowej 1919-1939. Studium polityczne, Warszawa 2000. Łyczkowski E., Sprawa Gdańska na konferencji pokojowej w roku 1919, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewcza w Poznaniu”, 1968, z. 8, s. 272-276. Łyczkowski E., Anglia i Polska wobec mandatu obrony Wolnego Miasta Gdańska w latach 1919-1921, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza”, z. 7, 1967, s. 393-402. Maciejewski T., Ustrój konstytucyjny i sądowy napoleońskiego (1807-1814) i wersalskiego (1920-1939) Wolnego Miasta w rozwoju prawno-historyczno-porównawczym, Gdańsk 2017. Macmillan Μ., Peacemakers. The Paris Conference of 1919 and Its Attempt to End War, London 2002. Madajczyk P., Polityka i koncepcje polityczne Gustava Stresemanna wobec Polski (1915— 1929), Warszawa 1991. Makiłła D., Danzig. The Crucial Point of International Relations in Post-Versailles Order (1919-1939) [w:] After the Peace Treaty of Versailles (1919). New Order in the History of Europe, hg. v. Dariusz Makiłła, Milos Reznik, Wiesbaden 2020, Harrassowitz, p. 161-171. Makiłła D., Między dwoma częściami Niemiec. Pomorze w relacjach Niemiec i Polski dobie Rapallo i Locarno (1919-1925/1934) [w:] Polska i Niemcy. Od odzyskania niepod ległości do Rapallo i Locarno 1918/22-1926/1934, red. D. Makiłła, Warszawa 2020, s. 165-175. Makowski J., Prawno-państwowepołożenie Wolnego Miasta Gdańska, Warszawa 1923. Makowski J., Zagadnienie państwowości W. Μ. Gdańska, Warszawa 1934. Marks S., Reparations in 1922 [w:] Genoa, Rapallo, and European reconstruction in 1922, ed. by Carole Fink, Alex Frohn and Jürgen Heideking, Washington 1991, s. 65-76. Marszałek F., Koleje na obszarze Wolnego Miasta Gdańska pod względem prawno-politycznym, Gdańsk 1960. Marszałek F., Prawa Polski w Wolnym Mieście Gdańsku (ich źródła, zakres i obrona), „Rocznik Gdański”, T. XV/XVI, 1956/1957, s. 301-341. Martens S., Frankreich, Grossbritanien und das Problem der deutschen Ostgrenze (19181925) [w:] Locarno und Osteuropa. Fragen eines europäischen Sicherheitssystems in den 20er Jahren, Hrsg. R. Schattkowsky, Marburg 1994, s. 39-51. Mason J. B., The Danzig Dilemma. A Study in Peacemaking by Compromise, London 1946. Maxelon M.-О., Stresemann und Frankreich 1914-1929. Deutsche Politik der Ost-West-Balance, Düsseldorf 1972. Megerle K., Danzig, Korridor und Oberschlesien. Zur deutschen Revisionspolitik gege nüber Polen in der Locarnodiplomatie, „Jahrbuch für die Geschichte Mittel-und Ostdeutschlands, 25 (1976), s. 145-178. Mikos S., Działalność Komisariatu Generalnego Rzeczypospolitej w Wolnym Mieście Gdańsku 1920-1939, Warszawa 19 71. Mikos S., Geneza polskiej składnicy tranzytowej na Westerplatte, „Gdańskie Zeszyty Humanistyczne”, 1967, nr 16. 359 Niemcy i Polska wobec Wolnego Miasta Gdańska (1919-1925). Studium polityki i prawa Mikos S., Sprawa portu gdańskiego w polityce polskiej w latach 1919-1939, „Pomorze Gdańskie”, nr 7, Gdańsk 1971 Mikos S., Wolne Miasto Gdańsk a Liga Narodów 1920—1939, Gdańsk 1979. Mikulicz S., Od Genui do Rapallo, Warszawa 1966. Miller D.H., My Diary at the Conference ofParis, Nw York 1924, t. 4. Mommsen H., Aufstieg und Untergang der Republik von Weimar 1918-1933, Berlin 1998. Mroczko Μ., Ziemie dzielnicy pruskiej w polskich koncepcjach i działalności politycznej 1864-1939, Gdańsk 1994. Nicolson H., Curzon: the last Phase 1919-1925. A Study in Post-War Diplomacy, London 1934. Niedhart G., Die Außenpolitik der Weimarer Republik, München 1999. Niedhart G., Stresemanns Außenpolitik, Locarno und die Grenzen der Entspannung [w:] Wolfgang Michalka, Marshall Μ. Lee (Hg.), Gustav Stresemann, Darmstadt 1982, s. 416-425. Nowak-Kiełbikowa, Polska-Wielka Brytania w latach 1918-1923. Kształtowanie się stosunków politycznych, Warszawa 1975. Nowak-Kiełbikowa Μ., Polska-Wielka Brytania 1923-1937. W dobie zabiegów o zbiorowe bezpieczeństwo w Europie, Warszawa 1989. Olbrich H„ Britische Sicherheitspolitik und Sicherheitsinteresse in Ost-und Südosteuropa während der Locarno-Ära [w:] Locarno und Osteuropa. Fragen eines europäischen Sicherheitssystems in den 20er Jahren, Hrsg. R. Schattkowsky, Marburg 1994, s. 93-106. Petsch W, Sprawa polskiego dostępu do morza a zasada granic etnograficznych na konfe rencji pokojowej w Paryżu w roku 1919, „Przegląd Zachodni”, 14, 1958, nr 1, s. 51-57. Pfeuffer R„ Die völkerrechtliche Stellung der Freien Stadt Danzig, Danzig 1921. Piszczkowski T., Anglia a Polska Anglia a Polska 1914-1939. W świetle dokumentów brytyjskich, Londyn 1973. Podlaszewski Μ., Ustrój polityczny Wolnego Miasta Gdańska w latach 1920-1933, Gdynia 1966. Ramonat W., Der Völkerbund und die Freie Stadt Danzig, Osnabrück 1979. Ratyńska В., Stosunki polsko-niemieckie w okresie wojny gospodarczej 1919—1930, Warszawa 1968. Recke W., Der diplomatischer Kampf um Danzig vor und in Versailles, in: “Danziger Schriften für Politik und Wirtschaft”, 4, 1930, s. 9-20. Riekhoff H. von, German-Polish Relations, 1918-1933, Baltimore 1971. Rojek W., Separatystyczny traktat pokojowy pomiędzy Stanami Zjednoczonymi Ameryki a Niemcami 1919-1921 [w:] Niemcy w polityce międzynarodowej 1919-1939, Pod red. Stanisława Sierpowskiego, T. 1. Era Stresemanna,, Poznań 1990, s. 49-67. Romer E„ Pamiętnik paryski (1918-1919), Do druku przygotowali R. Garlicki, R. Swiętek, Wrocław 1988. Rugę W., Stresemann. Ein Lebensbild, Berlin 1965. Ruhnau R„ Die Freie Stadt Danzig 1919-1939, Berg am See 1979. Rześniowiecki J„ Wpływ polityki mocarstw na relacje polsko-gdańskie w latach 19201926 [w:] Na rozstajach dróg. Gdańsk między Niemcami a Polską (1920-1939), Zbiór studiów pod red. Μ. Mroczki, Gdańsk 1998, s. 25-50. 360 Bibliografia Sahm H., Errinerungen aus meinen Danziger Jahren 1919-1930, Marburg 1958. Salewski Μ., Entwaffnung und Militärkontrolle in Deutschland 1919-1927, München 1966. Salisbury Ch.G.„ For Your Freedom and Ours: The Polish Question in Wilson’s Peace Initiatives, 1916-1917, „Australian Journal of Politics and History”, vol. 49, 4, 2003, s. 481-500. Schattkowsky R., Deutschland und Polen von 1918/19 bis 1925. Deutsch-polnische Bezie hungen zwischen Versailles und Locarno, Fraknfurt am Main 1994. Schattkowsky R., Deutschland und Polen vor Locarno. Probleme ihrer Beziehungen 1923 bis 1925 [w:] Locarno und Osteuropa. Fragen eines europäischen Sicherheitssystems in den 20er Jahren, Hrsg. R. Schattkowsky, Marburg 1994, s. 107-114. Schattkowsky R„ Separatism in the Eastern Provinces of the German Reich at the End of the First World War, „Journal of Contemporary History”, 29, 1994, 2, s. 305-324. Schieder T„ Die Probleme des Rapallo-Vertrags. Eine Studie über die deutsch-russischen Beziehungen 1922-1926, Wiesbaden 1956. Schuker S.A., American PolicyTowards Debts and Reconstruction at Genoa, 1922 [w:] Genoa, Rapallo, and European reconstruction in 1922, ed. by Carole Fink, Alex Frohn and Jürgen Heideking, Washington 1991, s. 95-130. Schulz G., Die Probleme des Friedensschliessens und die Verhandlungen der Versailler Friedenskonferenz [w:] Vom Kaiserreich zur Weimarer Republik, Hrsg. v. Eberhard Kolb, Köln 1972, s. 279-292. Schulze H., Der Oststaat-Plan 1919, „Vierteljahreshefte für Zeitgeschichte”, 18 (1970). Schulze H., Weimar Deutschland 1917—1933, Berlin 1983. Schwabe K., Deutsche Revolution und Wilson Frieden. Die amerikanische und deutsche Friedensstrategie zwischen Ideologie und Machtpolitik 1918/19, Düseldorff 1978. Serejski M.H., Jak ważyły się losy Gdańska przed ostatnią decyzją zwycięskich mocarstw, „Dzieje Najnowsze”, 1 (1970), s. 73-93. Seyda Μ., Polska na przełomie dziejów. Fakty i dokumenty, T. 2. Od zbrojnego wystąpienia Stanów Zjednoczonych do końca wojny, Poznań 1931. Seymour C.H., The intimate papers of Colonel House, vol. 4, Boston 1928. Siebeneichen A., Gdańsk a Polska na tle gospodarczych postanowień traktatu, konwencji i umów, Warszawa 1923. Siebeneichen A., W sprawie systemu monetarnego W. Μ. Gdańska, „Przemysł i Handel”, 1923. Sierpowski S., Gra o Niemcy. Międzynarodowy kontekst wstąpienia Niemiec do Ligi Narodów w roku 1926, Poznań 2015. Sierpowski S„ Liga Narodów w latach 1919-1926, Wrocław 2005, s. 29-75. Sierpowski S., Narodziny Ligi Narodów. Powstanie, organizacja i zasady działania, Poznań 1984. Sierpowski S„ Rola Ligi Narodów w Wolnym Mieście Gdańsku w pierwszych latach okresu międzywojennego [w:] Międzymorze. Polska i kraje Europy środkowo-wschodniej XIX-XX wiek. Studia ofiarowane Piotrowi Łossowskiemu w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, Warszawa 1995, s. 241-253. Skubiszewski K., Aspekt prawny zagadnień polsko-niemieckich w traktacie wersalskim [w:] Problem polsko-niemiecki w traktacie wersalskim, red. J. Pajewski przy współ udziale J. Krasuskiego, G. Labudy, K. Piwarskiego, Poznań 1963, s. 324-341. 361 Niemcy i Polska wobec Wolnego Miasta Gdańska (1919-1925). Studium polityki i prawa Skubiszewski K., Gdańsk w prawie międzynarodowym w latach 1919—1939, CPH, t. 8, 1956, z. 1, s. 259-260. Skubiszewski K., Kompetencje państwa polskiego w Wolnym Mieście Gdańsku, CPH 1959, t. 11, z. 2, s. 145-184 Skubiszewski K„ Zachodnia granica Polski, Gdańsk 1969. Smogorzewski C., Akty i dokumenty dotyczące sprawy granic Polski na konferencji poko jowej w Paryżu 1918-1919, Paryż 1920. Smogorzewski C., L’union sacrée polonaise: le gouvernement de Varsovie et le ‘gouverne ment’ polonaise de Paris (1918-1919), Paris 1929. Smogorzewski C., Poland’s Access to the Sea, London 1934. Sobczak J., Propaganda zagraniczna Niemiec weimarskich wobec Polski, Poznań 1973. Spenz J., Die diplomatische Vorgeschichte des Beitritts Deutschlands zum Völkerbund (1924-1926), Göttingen 1968. Stamm Ch., Lloyd George zwischen Innen- und Außenpolitik. Die britische Deutschland spolitik 1921/1922, Köln 1977. Stępniak W., Polska i Wolne Miasto Gdańsk (1920-1939). Stosunki polityczne, Gdańsk 2004. Stępniak W., Rada Portu i Dróg Wodnych w Wolnym Mieście Gdańsku, Gdańsk 1971. Strasburger H., Sprawa Gdańska, Warszawa 1937. Strasburger H., Stosunkipolsko-gdańskie, „Przegląd Polityczny”, t. XVII, 1933, z. 5-6. Sladkowski W., Uwagi nad genezą i założeniami polityki francuskiej wobec sprawy Gdańska w latach 1916-1918, „Roczniki Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej”, vol. 32, Sekcja F 1977, s. 125-133. Temperley H. (ed.), A History of the Preace in Paris, London 1969, t. 6. Trachtenberg Μ., Reparation in World Politics. France and European Economic Diplo macy 1916-1923, New York 1980. Turner H.A., Stresemann and Politics of Weimar Republic, Princeton 2015. Walsdorff Μ., Westorientierung und Ostpolitik. Stresemanns Rußlandpolitik in der Locarno-Ära, Bremen 1971. Walters F.P., A History of the League ofNations, London 1952. Wandel E., Die Bedeutung der Vereinigten Staaten von America für das deutsche Repara tionsproblem 1924-1929, Türingen 19 71. Wandycz P.S., France and Her Eastern Allies 1919-1925. French - Czechoslovak - Polish Relation from the Paris Peace Conference to Locarno, Minneapolis 1962. Weidenfeld W., Die Englandspolitik Gustav Stressemanns. Theoretische und praktische Aspekte der Außenpolitik, Mainz 1972. Weinstein J„ Sprawa Westerplatte i policji portowej w Gdańsku, „Polityka Narodów” 1933, z. 4 Wędrowski J.R., Stany Zjednoczone wobec konfliktów na wschodzie Europy, Warszawa 2017. Winiarski B., Rzeki polskie ze stanowiska prawa międzynarodowego, Poznań 1922. Wintzer I, Deutschland und der Völkerbund 1918-1926, Paderborn 2006. Wojciechowski Μ., Powrót Pomorza do Polski 1918-1920, Warszawa 1981. Wroniak Z., Nawiązanie stosunków dyplomatycznych przez Polskę z Niemcami w 1918 roku, „Historia” 6, 1964. 362 Bibliografia Wroniak Z., Polska-Francja 1926-1932, Poznań 1971. Wroniak Z., Rola delegacji polskiej na Konferencję Paryską, w ustaleniu polskiej granicy zachodniej [w:] Problem polsko-niemiecki, red. J. Pajewski, Poznań 1963, s. 219-270. Wyszczelski L., O Polsce w Wersalu, Toruń 2008. Zajda J., Konsekwencje ekonomiczne Traktatu Wersalskiego dla Polski [w:] Problem polsko-niemiecki, pod red. J. Pajewskiego, s. 496-524. Zawadzki W., Proces wytyczania granicy miedzy Rzecząpospolitą Polską a Wolnym Miastem Gdańskiem w latach 1919-1921 [w:] Polacy w Prusach Wschodnich i Zachod nich w latach 1918-1920, red. W. Zawadzki, Pelplin 2019, s. 104-131. Ziehm E., Aus meiner politischen Arbeit in Danzig 1914—1939, 2. Aufl., Marburg 1960. Ziehm E., Die Verwaltung Danzigs durch die interaliierten Hauptmächte und die Konstitu ierung der Freien Stadt Danzig [w:] Die Entstehung der Freien Stadt Danzig, „Danziger Schriften für Politik und Wirtschaft“, H. 4, 1930, s. 33-43. Ziehm H., Un problem de politique européenne: Dantzig [w:] Dantzig et quelques aspects du problem germano-polonais, Paris 1932, s. 150-162. Zwehl K. von, Die Deutschlandspolitik Englands von 1922 bis 1924 unter besonderer Berücksichtigung der Reparationen und Sanktionen, München 1974. Źródła internetowe http://web.mit.edu/21h.102/www/Wilson%20Peace%20Without%20Victory.htm, dostęp 6.03.2022. https://avalon.law.yale.edu/20th_century/wilsonl4.asp, dostęp 6.03.2022. 363 INDEKS OSOB Adatci Mineitcivo 139, 150,162, 172, 189, 190, 192, 193, 194, 195, 243, 290, 291, 292 Ahmann R. 339 AjnenkielA. 59 Attolico Bernard 76, 96, 106 Avenol Joseph Louis 87 Balcerak W., 34, 233, 339, 340 Barański Z., 86, 142 Bariéty J, 339, 340 Batocki-Friebe Adolf Tortilowicz von 27 BatowskiH. 338 Bauer Gustav 20 Baumgart Μ., 226, 227, 311, 339, 340, 341 Berezowski C. 21 Berg Μ., 226 Bergmann C. 65, 226, 233 BierzanekR. 24 Blessing R. 64,66,233,238 Borowski E. 35, 179, 337 BournazelR. 227 Bretton H. L. 338 Bułhak H., 340 Cambone Jules 23, 24, 42 Cesarz Z. K. 340 CialowiczJ. 340 Ciechanowski J. 25 Cienciała A. Μ., 17, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 39, 40,41, 63, 85, 103, 104 Ciesielski Cz., 179 Cleinow G. 28 Colban Eric 280 Conze E. 17 Costigliola F. 233 Crusen G. 51 Cygański Μ. 311 Czubiński A. 19, 59, 341 Dąbrowski Z. 152, 271, 298 Dirksen Herbert von 66, 67, 80, 86, 88, 89, 90, 102, 180, 206, 229, 230, 250, 298, 304 Dmowski Roman 21, 23, 25 Dobrowolska В. 26 Drummond Eric 42, 98, 230 Ehrlich L. 34,41, 45, 46, 48, 50, 51, 64, 96, 99, 100, 101, 109, 114, 143, 159, 216, 224, 225 Fink C. 226, 227 Firstenberg J. 104 Fleischhaueri. 228 Foerster Lothar 30, 31, 33, 47, 48,49, 53, 54, 55, 60, 67, 72, 87, 138, 139, 156, 202, 205 Frohn A. 226, 227 Gajda P.A. 311,338 Gasiorowski Z. J. 338, 339 Gatzke H. W. 227,233,238 George David Lloyd 17, 22, 24, 25, 26, 27, 65 Grzankowski W. 34, 337 Hagspiel H. 338 Hajduk B. 37, 49, 80, 82, 89, 102, 273, 274, 276 365 Niemcy i Polska wobec Wolnego Miasta Gdańska (1919-1925). Studium polityki i prawa Haking Richard 74, 101, 129, 134, 143, 179, Lansing R. 19,25, 181, 192, 245, 290, 304, 306, 310, 312, Lapter К. 23 316, 318, 324, 327, 348 Lee Μ. Μ. 338,340 Harder HE. 225,337 Leonhard J. 17 Hauser P. 18,22,26,227 Letkemann P. 18, 22 Headlam-Morley J, 26 Link W. 225 HeidekingJ. 226,227 Loening O. 225 Helbig H. 227 Loës Hugens de 331, 332 Hiden J. 77, 86 Lundgreen-Nielsen K. 17, 18, 21, 23, 24, Hildebrand К. 233 26, 27 Himmer R. 228 Łukomski G. 28, 180 Höltje Ch. 228, 233, 338, 339 Łyczkowski E. Yl, 18, 28, 176 Hölzle E. 18 MacDonnell Marvyn Sorley 229, 230, 247, HoviK. 340 304, 306, 308, 310, 311, 323, 326, 348 Ishii Kikujiro 42, 44, 45, 46, 47, 98, 99, Maciejewski T. 36, 38, 176 107, 117, 119, 129, 130, 136, 142, 178, Macmillan Μ. 23 180, 186, 191, 263, 297 MadajczykP. 340 Jablonowski H. 17, 24, 25, 26 Makiłla D. 26, 227, 254 Jacobson J. 339 Makowski J. 31, 32, 34, 35,45,47, 49, 50, Jardin А. 341 51, 63, 64 Karski J. 21,23,340 Marks S. 226 Kessler H. 21, 84 Marszałek F. 47, 96, 110 Kimmich Ch. Μ. 26, 30, 38, 39, 41, 66, 72, Martens S. 339 73, 80, 82, 83, 84, 299, 305, 323, 359 Mason J. В. 18, 21, 23, 24, 26, 27, 46, 104, Kiwerska J. 32, 65, 233, 269 137, 162, 179, 186, 201, 216, 246, 280, KlafkowskiA. 118,176,206 295, 299 Komarnicki T. Yl, 24, 39, 40, 41, 63, 103, Maxelon М.-О. 339 104 Megerle К. 339 Korbel J. 228, 239. Michalski 92 Korczyk H. 339,340,341 Mikos S. 30, 31, 32, 33, 37, 39, 41, 43, 55, Komat Μ. 254 56, 76, 88, 101, 102, 103, 104, 109, 121, 176, 177, 178, 180, 183, 192, 235, 297, Kozicki S. 21,25 298, 330, 334 Krasuski J. 17, 27, 227, 337, 339, 340 Mikulicz S., 227 Kraszewski P. 226,341 Miller D. H. 23 Krekeler N. 338 Krüger P. 18, 3065, 226, 227, 228, 233, 339 Mommsen H. 20 Mroczka Μ. 32, 233 Kucharski, minister 90 Nicolson H. 311 Kukułka J. 26, 27, 339, 340 Niedhart G. 66, 233, 238, 340 Kutrzeba S. 27, 38, 47, 96, 99, 104, 176, Nowak-Kielbikowa Μ. 31, 233, 308, 339, 253 341 Kuźmiński T. 340 366 Indeks osób Olbrich H. 339 Petsch W. 24 Pfeuffer R. 225 Piszczkowski T. 18, 24, 27, 42, 339 Pluciński Leon 98, 99, 101, 230 Podlaszewski Μ. Ί6 Ramonai W. 90,134, 150, 156, 174, 180, 186, 196, 215, 229, 330, 336 Ratyńska В. 233, 339, 340, 341 Rauscher Ulrich 92, 339 Recke W. 25 Reynier James de 107 RiekhoffH. von 26, 228, 339, 340 Rojek W. 32 Romer E. 24 Rosting Hjalmar 280 Ruge W. 338 Ruhnau R. 18, 27, 37, 107 Rześniowiecki J. 32,180, 298 Sahm Heinrich 29, 3. 37, 283, 326 Salewski Μ. 65 Salisbury Ch. G. 18 Schattkowsky R. 28, 71, 228, 233, 339, 341 Scheidemann Philip 18, 20 Schieder T. 227, 228 Schücking Walter 230 Schuker S. A. 226 Schulz G. 19 Schulze H. 18, 20, 28, 30, 65 Schulze-Bidlingmaier I., 65 Schwabe K. 18 Serejski Μ. H. Yl, 18, 21 Seyda Μ. 17, 100 Seymour С. H. 25 Siebeneichen A. 88, 91 SierpowskiS. 19, 32, 34, 36, 65, 96, 266, 233, 311, 337, 339, 340 Sikorski Władysław 98, 176 Skirmunt Konstanty 92, 178 Skubiszewski К. 17, 18, 24, 27, 35, 43, 44, 47, 51, 55, 59, 64, 96, 99, 100, 109, 216, 224 Smogorzewski С. Y7, 21, 23, 24, 27 Sobczak J. 233 SpenzJ. 340 Stamm Ch. 65 Stępniak H. 37, 43, 104, 106, 219, 235, 330 Strasburger Henryk 35, 64, 283, 297, 298, 326 Strutt Edward Lisle Edward Lisle 43, 44, 49, 54 Śladkowski W. 18 Temperley H. 22 Tower Reginald 32, 33, 36, 43, 48, 49, 56, 72, 88, 103, 104,109, 121, 177, 180 Trachtenberg Μ. 226 Turner H.A. 233,339,340 Volkmann E. 91, 92 Walsdorff Μ. 339 Walters F. P. 34 Wandel E. 233 Wandycz P. S. 26, 339, 340 Weidenfeld W. 65, 233, 339 Weinstein J. 180 Wędrowski J. R. 18 Wilson Woodrow Thomas 18, 19, 22, 24, 25, 26, 27, 32 Winiarski В. 119 WintzerJ. 233, 340 Wojciechowski Μ. 33 WroniakZ. 21,25, 340 Wyszczelski L. 21, 23 Zajda J. 226 Zawadzki W. 51 Ziehm E. 27, 36, 37, 174 Ziehm E. 27,36,37,174 Zwehl K. von 233 367 SUMMARY The Free City of Danzig, created in the Treaty of Versailles of 1919, ending World War I, was one of the most important points in international relations in the interwar period. Conceived as a compromise solution to prevent conflicts threatening the international order, in fact it turned out to be one of the examples of creating places in international rela tions, as well as situations leading to their emergence. First of all, the Free City of Gdańsk, which was given a certain structural and political level of organization, despite official declarations of acceptance of the treaty provisions, was not actually accepted by the states for which Gdańsk played a special role, i.e. Germany and Poland. The problem of the Free City of Danzig and its relations with its two neighbors was important not only because of the reconstruction of the course of events, or the general state of international relations at that time. In the interwar period, the Free City of Gdańsk was a place where the application of norms and principles of international law was connected with political interests. These, in turn, played a fundamental role in this process and, through practice, influenced the development of adopted international legal solutions with regard to the Free City of Gdańsk, whose status was not fully clarified by the provisions of the Treaty of Versailles. The practice of applying the law, conditioned by political needs, in the case of treaty solutions concerning the Free City of Gdańsk, led to the obstruction, and in fact the destruction of the treaty law, bringing results in the form of political and legal conflicts, mainly between Poland and Gdańsk, destabilizing the international legal order. Showing the mechanism of the functioning of international relations at the junction of law and politics, based on certain regularities affecting the subsequent political decisions, was particularly important in relation to the Free City. The problem was not so much the use and application of universal norms and principles of international law. These, even according to their understanding at the time, were not applicable to the Free City in their full scope, but only in a very general sense. In fact, the problem of Gdańsk in the years 1919-1925 boiled down to determining the type and nature of the law resulting from the provisions of the treaties, which was not precise and consistent, and then the practice of its application. This, in turn, became an example of abuses and various interpretations, which, when confronted with political reasons, had to lead to open conflicts over time. This problem became apparent from the moment the Free City was established on November 15, 1920, gaining full significance in the period until 1925, after which, in the conditions of the system created in Europe after the Treaty of Locarno, a clear change emerged in the international legal position of the Free City of Danzig. It determined the legal and international position of the Free City of Gdańsk, which was established as 369 Niemcy i Polska wobec Wolnego Miasta Gdańska (1919-1925). Studium polityki i prawa a result of international decisions taken in the peace treaty, and determined its place in international relations at that time. The Free City of Gdansk, despite the change in its legal and international position during the first 1920s, which occurred as a result of numerous disputes with Poland, while formally retaining its territorial and organizational autonomy, became more of an object of competition between Poland and Germany. Changes in legal status, but above all in political time, the ways and forms of action aimed at which were different depending on the parties involved (Poland, Germany, the Free City), became a permanent element of political practice in the first half of the 1920s. This tendency influ enced the role that the Free City of Gdańsk played after 1925 as a flashpoint in international relations, leading to the outbreak of World War I in 1939. 370
adam_txt	SPIS TREŚCI Wprowadzenie . 11 Część I Geneza i powstanie Wolnego Miasta Gdańska (1918-1920) Wprowadzenie. Rozdziali. O Gdańsku w Wersalu. Rozdział II. Polska i Niemcy wobec procesu tworzenia Wolnego Miasta Gdańska (VI1919-XI 1920). 29 Podsumowanie. 17 21 59 Część II Niemcy i Polska a Wolne Miasto Gdańsk (1920-1923) Wprowadzenie . Rozdział I. Stosunek Niemiec wobec Wolnego Miasta Gdańska (1920-1923). 1.1. Status prawny mieszkańców Wolnego Miasta Gdańska . 1.2. Podział majątku Rzeszy i państw niemieckich na terenie Wolnego Miasta Gdańska . 75 1.3. Instrumenty gospodarcze. 1.4. Udział Niemiec w finansowaniu Wolnego Miasta Gdańska. 1.5. Reforma walutowa Wolnego Miasta Gdańska (1923) . 63 69 69 Rozdział II. Polityka Polski wobec Wolnego Miasta Gdańska (1920-1923). 2.1. Główne kierunki i punkty polityki Polski wobec Wolnego Miasta Gdańska w okresie 1920-1923 103 2.1.1. Uzyskanie zarządu portem gdańskim (1920-1921). 2.1.2. Zarząd liniami kolejowymi na terenie portu gdańskiego (1920-1921) . 2.1.3. Zarząd drogami wodnymi na terenie Wolnego Miasta Gdańska (1920-1921) 113 2.1.4. Prawo pierwszeństwa w wydzierżawianiu i nabywaniu przez Polskę nieruchomości w porcie gdańskim (1922). 120 2.1.5. Zarząd liniami kolejowymi na terenie Wolnego Miasta Gdańska (1922). 95 77 82 87 103 109 128 7 Niemcy i Polska wobec Wolnego Miasta Gdańska (1919-1925). Studium polityki i prawa 2.1.6. Prowadzenie przez Polskę spraw zagranicznych Wolnego Miasta Gdańska (1921-1922). 134 2.1.6.1. Wykonywanie uprawnienia do prowadzenia przez Polskę spraw zagranicznych Wolnego Miasta Gdańska (1921-1922). 134 2.1.6.2. Sprawowanie kontroli granic. Wystawianie wiz. 140 2.1.7. Ruch osobowy. Wydalenia obywateli polskich z terytorium Wolnego Miasta Gdańska. 144 2.1.8. Utrzymywanie przez Polskę łączności pocztowej, telegraficznej i telefonicznej z portem w Gdańsku. 151 2.1.9. Stanowisko prawne polskiej własności na terenie Gdańska . 157 2.1.10. Równoważność przepisów polskich i gdańskich (1921) . 163 2.1.11. Reprezentacja i precedencja. 167 2.2. Udział Rady Ligi Narodów w sprawach Polski z Wolnym Miastem Gdańskiem. 175 2.2.1. Port d’attache (1920-1921). 175 2.2.2. Polska stacja przeładunkowa amunicji (1920-1922) . 180 2.3. Sprawy z zakresu wzajemnych stosunków podjęte przez stronę gdańską . 187 2.3.1. Stosunki sądowe (1921-1922). 187 2.3.2. Udział przedstawicieli Gdańska w konferencjach międzynarodowych (1922) . 190 2.3.3. Zawieranie przez Polskę układów istotnych dla Wolnego Miasta. Układ z Kłajpedą (XI 1922) . 196 2.3.4. Sposób prowadzenia korespondencji przez Wolne Miasto Gdańsk w sprawach zagranicznych (XI 1922). 199 2.3.5. Język urzędowy stosowany w Radzie Portu i Dróg Wodnych (1922-1923). 203 2.3.6. Sprawy handlowe (1922-1923). 204 2.3.7. Zarząd i nadzór Polski nad liniami kolejowymi na terenie Wolnego Miasta Gdańska (1922) . 208 2.3.8. Udzielanie przez Polskę wiz i pobieranie opłat wizowych od obywateli gdańskich (1921). 212 2.3.9. Personel dyplomatyczny Polski w Wolnym Mieście Gdańsku (1922-1923). 214 2.3.10. Zarządzanie portem przez Radę Portu i Dróg Wodnych (1923) . 216 2.3.11. Policja portowa (1921-1923) . 218 Podsumowanie. 223 Część III Przesilenie (1924-1925) Wprowadzenie . Rozdział I. Polityka Wolnego Miasta wobec Polski. Próby przeciwstawienia się przez Wolne Miasto Gdańsk pozycji Polski i wysuwanie własnych roszczeń. 237 233 Spis treści 1.1. Sprawa paszportów obywateli gdańskich (1924). 237 1.2. Dopuszczenie Wolnego Miasta Gdańska do umowy polsko-niemieckiej w sprawie tranzytu (1922-1924) . 242 1.3. Spór o zasadę ratyfikacji umów polsko-gdańskich na tle kolejowej umowy taryfowej z 22 lipca 1922 r. (1922-1925) . 247 Rozdział II. Stosunek Polski i Niemiec wobec Wolnego Miasta Gdańska (1924-1925). 269 2.1. Miejsce wykonywania działalności przez Pocztę Polską w Gdańsku (1923-1924). 269 2.2. Ustawodawstwo celne (1924-1925). 2.3. Przydział obywateli gdańskich do konsulatów (1925). 2.4. Zarząd Wisłą. Podział taboru wodnego (1924) . 2.5. Wykorzystanie policji portowej (1924). 2.6. Udział przedstawicieli Gdańska w kongresie pocztowym w Sztokholmie (1924). 289 2.7. Spór o skrzynki pocztowe (1925) . 273 282 284 287 296 Rozdział III. Sprawy Ligi Narodów. 3.1. Składnica przeładunkowa amunicji (1924-1925). 3.2. Port d’attache (1924-1925) . Podsumowanie. 329 329 334 337 Uwagi końcowe . Spis skrótów. Bibliografia . Indeks osób . Summary . 343 351 353 365 369 9 BIBLIOGRAFIA Archiwa Archiwum Akt Nowych w Warszawie. Archiwum Państwowe Gdańsk. Politisches Archiv des Auswärtigen Amts, Berlin. Wydawnictwa źródłowe Akten zur deutschen Auswärtigen Politik 1918-1945, Serie A, Bd. I-XIV. Akten der Reichskanzlei Weimarer Republik, Bd. 1. Das Kabinett Scheidemann. 13. Februar bis 20. Juni 1919, Bearb. Hagen Schulze, Boppard am Rhein 1971. Akten der Reichskanzlei Weimarer Republik, Bd. 2. Das Kabinett Bauer. 21. Juni 1919 bis 27. März 1920, Bearb. Anton Golecki, Boppard am Rhein 1971. Akten der Reichskanzlei Weimarer Republik, Bd. 4. Das Kabinett Ferenbach 25. Juni 1920 bis. 4. Mai 1921, Bearb. v. Peter Wulff, Boppard am Rhein 1972. Akten der Reichskanzlei Weimarer Republik, Bd. 5. Die Kabinette Wirth I und II. 10. Mai 1921 bis 26. Oktober 1921. 26. Oktober 1921 bis 22. November 1922, Bd. 5.1. Mai 1921 bis März 1922, Bearb. v. Ingrid Schulze-Bidlingmaier, Boppard am Rhein 1973. Akten der Reichskanzlei Weimarer Republik, Bd. 6. Das Kabinett Cuno, 22. November 1922 bis 12. August 1923, Bearb. von Karl-Heinz Harbeck, Boppard am Rhein 1968. Akten der Reichskanzlei Weimarer Republik, Bd. 7. Die Kabinette Stresemann I und II. 13. August 1923 bis 6. Oktober 1923. 6. Oktober bis 30. November 1923, Bd. 7.1. Bearb. v. Karl Dietrich Erdmann und Martin Vogt, Boppard am Rhein 1978. Akten der Reichskanzlei Weimarer Republik, Bd. 8. Die Kabinette Marx I und II. 30. November 1923 bis 3. Juni 1924. 3. Juni 1924 bis 15. Januar 1925, Bd. 8.1. Bearb. v. Günter Abramowski, Boppard am Rhein 1973. Akten der Reichskanzlei Weimarer Republik, Bd. 9. Die Kabinette Luther I und II. 15. Januar 1925 bis 20. Januar 1925. 20. Januar 1926 bis 17. Juni 1926, Bd. 8.1. Bearb. v. Karl-Heinz Minuth, Boppard am Rhein 1977. Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej. 1920 nr 35 ροζ. 200. Filasiewicz S., La Question Polonaise pendant la Guerre Mondiale, Paris 1920. League ofNations - Treaty Series, Publication of Treaties and International Engagements Registered with the Secretariat of the League ofNations, 1921, vol. 6. League of Nations, Official Journal (LNOJ), Special Supplement, no. 7, July 1922. 353 Niemcy i Polska wobec Wolnego Miasta Gdańska (1919-1925). Studium polityki i prawa Lewinsky H., R. Wagner, Danziger Staats-und Völkerrecht, Danzig 1927. Papers Relating to the Foreign Relations of the United State, The Paris Peace Conference, 1919, Ed. Joseph V. Fuller, Washington 1943, vol. IV, s. 449-452. „Reichsgesetzblatt“ 1919, s. 687-1350. Zbiór dokumentów urzędowych dotyczących stosunku Wolnego Miasta Gdańska do Rzeczy pospolitej Polskiej, Część 1.1918-1920, Zebrane i wydane przez Komisariat Generalny Rzeczypospolitej Polskiej w Gdańsku, Gdańsk 1923. Zbiór dokumentów urzędowych dotyczących stosunku Wolnego Miasta Gdańska do Rzeczy pospolitej Polskiej, Część II. 1921-1923, Zebrane i wydane przez Komisariat Generalny Rzeczypospolitej Polskiej w Gdańsku, Gdańsk 1924. Zbiór dokumentów urzędowych dotyczących stosunku Wolnego Miasta Gdańska do Rzeczypospolitej Polskiej, Część III. 1924-1926, Zebrane i wydane przez Komisariat Generalny Rzeczypospolitej Polskiej w Gdańsku, Gdańsk 1928. Opracowania Ahmann R., Sicherheitsprobleme Ostmitteleuropas nach Locarno 1926 bis 1936 [w:] R. Schattkowsky (red.), Locarno und Osteuropa. Fragen eines europäischen Sicher heitssystems in den 20er Jahren, Marburg 1994, s. 183-200. Ajnenkiel A., Wolne Miasto Gdańsk a stosunki polsko-niemieckie [w:] Stosunki polsko-niemieckie 1919-1932, red. A. Czubiński, Z. Kulak, Poznań 1990, s. 55-73. Balcerak W., Liga Nadziei. Z dziejów Ligi Narodów, Warszawa 2010. Balcerak W, Locarno a system wersalski [w:] Niemcy w polityce międzynarodowej 19191939, Pod red. Stanisława Sierpowskiego, T.l. Era Stresemanna, Poznań 1990, s. 85-96. Balcerak W, Polityka zagraniczna Polski w dobie Locarna, Warszawa 1967. Barański Z., Niemiecki tranzyt kolejowy przez Polskę w latach 1919—1939 (Studium prawno-międzynarodowe), Poznań 1957. Bariéty J., Die französisch-polnische »Alianz« und Locarno [w:] R. Schattkowsky (red.), Locarno und Osteuropa. Fragen eines europäischen Sicherheitssystems in den 20er Jahren, Marburg 1994, s.75-91. Batowski H. , Ekspansja niemiecka w Europie Środkowej w latach 1919-1939, „Dzieje Najnowsze”, 1971, nr 1-2, s. 55-58. Baumgart Μ., Londyn-Berlin 1918-1939. Niemcy w brytyjskiej polityce zagranicznej, Szczecin 1993, s. 70-80. Berezowski C„ Powstanie państwa polskiego w świetle prawa narodów, Warszawa 1934, s. 381-385. Berg Μ., Germany and the United States: The Concept of World Economic Interdepen dence, [w:] Genoa, Rapallo, and European reconstruction in 1922, ed. by Carole Fink, Alex Frohn and Jürgen Heideking, Washington 1991, s. 77-94. Bergmann C., Der Weg der Reparation. Von Versailles über den Dawesplan zum Ziel, Frankfurt am Main 1926. Bierzanek R., Sprawa gdańska w polityce wielkich mocarstw zachodnich w okresie konfe rencji pokojowej 1919 r., “Przegląd Zachodni”, R. 10, 1954, t. 3, nr 9-12, s. 149-181. Blessing R„ Der mögliche Frieden. Der Modernisierung der Außenpolitik und die deutsch französischen Beziehungen 1923-1929, München 2008. 354 Bibliografia Borowski E., Ewolucja stosunków polsko-gdańskich na tle orzecznictwa organów Ligi Narodów, Wilno 1938. Bournazel R., Rapallo: naisance dun myth. La politique de la peurdans la France du Bloc national, Paris 1974. Bretton H. L., Stresemann and the Revision of Versailles, Stanford 1953. Bułhak H., Polska-Francja z dziejów sojuszu 1922-1939, cz. I (1922—1932), Warszawa 1993. Cesarz Z.K., Polska a Liga Narodów. Kwestie terytorialne. Studium prawno-polityczne, Wrocław 1993. Ciałowicz J., Polsko-francuski sojusz wojskowy 1921-1939, Warszawa 1971. Ciechanowski J., Polityka brytyjska wobec Polski w okresie konferencji pokojowej w Wersalu [w:] Powrót Polski na mapę Europy. Sesja naukowa poświęcona 70. Rocz nicy Traktatu Wersalskiego, red. Czesław Bloch, Zygmunt Zieliński, Lublin 1995, s. 41-57. Cienciala A.M., Komarnicki T., From Versailles to Locarno. Keys to Polish Foreign Policy, 1919-1925, Kansas 1984, s. 91-110. Cienciala A. M.„ The Battle of Danzig and the Polish Corridor at the Paris Conference of 1919 [in:] The Reconstruction ofPoland, 1914-1923, Ed. P. Latawski, London 1992, s. 71-94. Cienciala A. Μ., Problem niemiecki w świetle polityki mocarstw zachodnich wobec Wolnego Miasta Gdańska w latach 1919-1939, „Studia Historica Slavo-Germanica”, nr 1, 1972, s. 71-81. Cienciała A.Μ., Powstanie międzynarodowego towarzystwa Budowy Okrętów i Maszyn w Gdańsku·. Przyczynek do historii Wolnego Miasta Gdańska w latach 1919—1923 [w:] Z dziejów Słowiańszczyzny i Europy Środkowej w 19 i 20 wieku, Zbiór studiów pod redakcją Tadeusza Cieślaka, Wrocław 1980. Ciesielski Cz., Sprawa „port d’attache” w Gdańsku dla wojennych okrętów polskich (1920-1932), „Zeszyty Naukowe Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Gdań skiego, Historia, 1972, nr 1, s. 57-81. Cleinow G„ Der Verlust der Ostmark, 1934. Conze E., Die Grosse Illusion. Versailles 1919 und die Neuordnung der Welt, München 2018. Costigliola F., Awkward Dominion. American Political, Economic and Cultural Relations with Europe 1919-1933, 1984. Crusen G., Der Staatskarakter der Freien Stadt Danzig als Grundproblem der Bezie hungen zwischen Danzig und Polen, Danzig 1923. Cygański Μ., Konsekwencje ewolucji polityki Wielkiej Brytanii w stosunkach polsko-niemieckich w latach 1925—1929, „Studia Historica Slavo-Germanica”, 1973, t. 2, s. 27-73. Czubiński A., Niemieckie koncepcje wyjścia z kryzysu lat 1918—1919 [w:] Niemcy w poli tyce międzynarodowej 1919-1939, Pod red. Stanisława Sierpowskiego, T. 1. Era Stresemanna, Poznań 1990, s. 9-40. Czubiński A., Opinia publiczna w Niemczech wobec kryzysu politycznego w Polsce na przełomie 1925/1926, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu nr 67, Historia, Z. 8. Studia z dziejów imperializmu niemieckiego, 1968, s. 334—343. 355 Niemcy i Polska wobec Wolnego Miasta Gdańska (1919-1925). Studium polityki i prawa Dąbrowski Z., Poczta Polska w Gdańsku w latach 1920-1925 [w:] Poczta Polska w Wolnym Mieście Gdańsku, Warszawa 1990, s. 19-28. Dąbrowski Z., Podstawy prawne działania poczty polskiej w Wolnym Mieście Gdańsku [w:] Poczta Polska w Wolnym Mieście Gdańsku 1920-1939, Warszawa 1990, s. 11-17. Dąbrowski Z., Spór o skrzynki pocztowe [w:] Poczta Polska w Wolnym Mieście Gdańsku, Warszawa 1990, s. 29-40. Dmowski R., Polityka polska i odbudowanie państwa, Warszawa 1925. Dobrowolska B., Stosunek mocarstw sprzymierzonych do sprawy zachodnich granic Polski w pierwszej fazie Konferencji Pokojowej w Paryżu 1919, Najnowsze dzieje Polski, t. 1, Warszawa 1958, s. 35-75. Ehrlich L., Gdańsk. Zagadnieniaprawno-publiczne, Lwów 1926. Fink C, The Genoa Conference. European Diplomacy, 1921-1922, Syracuse 1984. Firstenberg J., Port gdański ze stanowiska prawnego, Warszawa 1927. Fleischhauer L, Rathenau in Rapallo. Eine notwendige Korrektur des Forschungsstandes, „Vierteljahreshefte für Zeitgeschichte” 3, 2006, s. 365-415. Gajda P. A., Proscript to Victory. British Policy and the German-Polish Borderlands 19191925, Washington 1982. Gasiorowski Z.J., Stresemann and Poland before Locarno and Stresemann and Poland after Locarno, „Journal of Central European Affairs”, R. XVIII, 1958. Genoa, Rapallo, and European reconstruction in 1922, ed. by Carole Fink, Alex Frohn and Jürgen Heideking, Washington 1991. Grzankowski W., Zagadnienie sankcji międzynarodowych Ligi Narodów, Warszawa 1930. Gatzke H.W., Stresemann and the Rearmament of Germany, Baltimore 1954. Hagspiel H., Verständigung zwischen Deutschland und Frankreich? Die deutsch-französi sche Außenpolitik der zwanziger Jahre im innenpolitischen Kräftefeld beider Länder, Bonn 1987. Hajduk B., Gospodarka Gdańska w latach 1920—1945, Gdańsk 1998. Hajduk B., Wolne Miasto Gdańsk w polityce celnej Polski, Wrocław 1981. Harder H.A., Danzig, Polen und der Völkerbund. Eine politische Studie, Berlin 1928. Hauser P., Deutschland angesichts des bevortstehenden Verlusts von Danzig und West preßen im Zeitraum von Oktober 1918 bis Juni 1919, Beiträge zur Geschichte Westpreu ßens, Nr 13. Hrsg. B. Jähnig, P. Letkemann, Münster 1993, s. 150-168. Hauser P., Mniejszość niemiecka na Pomorzu w okresie międzywojennym, Poznań 1998. Hauser P., Mniejszość niemiecka w województwie pomorskim w latach 1920-1939, Wrocław 1981. Headlam-Morley J., A Memoir of the Paris Peace Conference 1919, Ed. A. Headlam-Morley, R. Bryant, A. Cienciala, London 1972. Helbig H., Die Träger der Rapallo-Politik, Göttingen 1958. Hiden J., The Baltic States and Weimar Ostpolitik, Cambridge 1987. Hildebrand K., Das vergangene Reich. Deutsche Außenpolitik von Bismarck bis Hitler 1871-1945, Darmstadt 1996. Himmer R., Rathenau, Russia, and Rapallo, “Central European History”, nr 2, 1976, s. 146-183. Höltje Ch., Die Weimarer Republik und das Ost-Locarno-Problem 1919-1939, Würzburg 1958. 356 Bibliografia Hölzle E., Wilsons Friedensplan und seine Durchführung [w:] Ideologie und Machtpo litik 1919. Plan und Werk der Pariser Friedenskonferenz 1919, Hrsg, von H. Roßler, Göttingen 1966. Hovi K., Alliance de revers: Stabilization of France’s Alliance Policies in East Central Europe 1919—1921, Turku 1984. Jablonowski H., Westpreußen und der Versailler Vertrag, „Beiträge zur Geschichte West preußens, nr 3, 1970, s. 9-31. Jacobson J., Locarno Diplomacy. Germany and the West, 1925-1929, Princeton 1972. Jardin A., Locarno und Frankreichs Nachkriegskonzeption [w:] Locarno und Osteuropa. Fragen eines europäischen Sicherheitssystems in den 20er Jahren, red. R. Schattkowsky, Marburg 1994, s. 53-67. Karski J., The great Powers and Poland 1919-1945, Lanham 1985. Kessler H., Tagebücher 1918-1937, Frankfurt/Main 1961. Kimmich Ch.M., Germany and the League ofNations, Chicago 1976. Kimmich Ch.M., The Free City. Danzig and German Foreign Policy 1919-1934, New Haven 1968. Kiwerska J., Między izolacjonizmem a zaangażowaniem. Europa w polityce Stanów Zjed noczonych od Wilsona do Roosvelta, Poznań 1995. Kiwerska J., Niemcy w polityce Stanów Zjednoczonych (1919-1929) [w:] Niemcy w poli tyce międzynarodowej 1919—1939, Pod red. Stanisława Sierpowskiego, T. 1. Era Stresemanna, Poznań 1990, s. 221-242. Klafkowski A., Uprawnienia Polski w WMG w latach 1918-1939jako zagadnienie prawa międzynarodowego, „Życie i Myśl”, 1955, nr 2/3, s. 86-122. Komarnicki T., Rebirth of the Polish Republic. A Study in the Diplomatic History ofEurope 1914-1920, London 1957. Korbel J., Poland between East and West. Soviet and German Diplomacy toward Poland. 1919-1933, Princeton 1963. Korczyk H„ Liga Narodów w rewizjonistycznej działalności Niemiec, „Studia Historyczne” R. 31, 1988, z. 4, s. 577-599. Korczyk H., Locarno i jego geneza, „Dzieje Najnowsze, 11, 1979, z. 3, s. 85-110. Korczyk H„ Przyjęcie Niemiec i Polski do Rady Ligi Narodów w 1926 roku, Wrocław 1986. Korczyk H„ Stosunek Polski i Niemiec do Ligi Narodów w latach 1923-1926, „Studia Historyczne”, R. 24, 1981, z. 4, s. 611-630. Korczyk H„ Wcześniejsza ewakuacja Nadrenii a „wschodnie Locarno” i kwestia bezpie czeństwa, „Studia Historyczne”, R. 36, 1993, z. 3, 1997, s. 327-342. Komat Μ., Treaties and international agreements on the protection of national and reli gious minorities as an element of the peace order WWI. The Case ofPoland [w.j After the Peace Treaty of Versailles (1919). New order of Central Europe, Ed. D. Makiłła and Μ. Reznik, Wiesbaden 2020, s. 103-127. Kozicki S„ Sprawa granic Polski na konferencji pokojowej w Paryżu, Warszawa 1921. Krasuski J„ Między wojnami. Polityka zagraniczna IIRzeczypospolitej, Wrszawa 1985. Krasuski J., Rola Ligi Narodów w kształtowaniu stosunków polsko-niemieckich 1919—1939, [w:] Problem polsko-niemiecki, red. J. Pajewski, s. 553-631. Krasuski J„ Stosunki polsko-niemieckie 1919-1932, Poznań 1975. 357 Niemcy i Polska wobec Wolnego Miasta Gdańska (1919-1925). Studium polityki i prawa Krasuski J., Wpływ traktatu w Rapallo na stosunki polsko-niemieckie, „Przegląd Zachodni”, 17, 1961, t. 2 (nr 3-4), s. 53-65. Krasuski J., Zagadnienia polskie w polityce Wielkiej Brytanii, Francji i Stanów Zjednoczo nych w czasie pierwszej wojny światowej [w:] Problem polsko-niemiecki w traktacie wersalskim. Praca zbiorowa pod red. J. Pajewskiego, Poznań 1963, s. 156-180. Kraszewski P., Polityka Wielkiej Brytanii wobec Niemiec w latach 1918-1925, Poznań 1982. Kraus H., Die Stellung der Völkerbundskommissars in Danzig, „Deutsche Juristenzei tung“, 15 VII 1926, z. 14. Krekeler N., Revisionsanspruch und Geheime Ostpolitik der Weimarer Republik, Stuttgart 1973. Krüger P., A Rainy Day, April 16, 1922: The Rapallo Treaty and the Cloudy Perspectivefor German Foreign Policy [w:] Genoa, Rapallo, and European reconstruction in 1922, ed. by Carole Fink, Alex Frohn and Jürgen Heideking, Washington 1991, s. 49-64 Krüger P., Deutschland, die Reparationen und das internationale System in den 20er Jahren, „Geschichte in Wissenschaft und Unterricht. Zeitschrift des Verbandes der Geschichtslehrer Deutschlands“, Sonderdruck, Stuttgart 1998, s. 405-420. Krüger P., Die Aussenpolitik der Republik von Weimar, Darmstadt 1985. Krüger P., Locarno und die Frage eines europäischen Sicherheitssystem unter beson derer Berücksichtigung Ostmitteleuropas [w:] Locarno und Osteuropa. Fragen eines europäischen Sicherheitssystems in den 20er Jahren, Hrsg. R. Schattkowsky, Marburg 1994, s. 9-28. Krüger P., Zur europäischen Dimension der Außenpolitik Gustav Stresemanns [w:] Poli tiker und Bürger. Gustav Stresemann und seine Zeit, Göttingen 2002, s. 194-228. Kukułka J„ Francja a Polska po traktacie wersalskim (1919-1921), Warszawa 1970. Kutrzeba S„ Kongres. Traktat, Polska, Kraków 1919. Kutrzeba S., Stanowisko Wolnego Miasta Gdańska, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny”, t. 6, 1926, s. CVII-XXXI. Kutrzeba S„ Umowy polsko-gdańskie a konstytucja polska, „Przegląd Polityczny”, t. 1, 1924, z. 1, s. 8-10. Kutrzeba S., Wolne Miasto pod względem prawnym [w:] Gdańsk. Przeszłość i teraźniej szość, praca zbiorowa pod red. S. Kutrzeby, Lwów 1928, s. 189-271. Kuźmiński T., Polska, Francja, Niemcy 1933-1935. Z dziejów sojuszu polsko-francuskiego, Warszawa 1963. Lansing R., The Peace negotiations: a personal narrative, Boston 1921. Lapter K., Sprawa Gdańska i dostępu Polski do morza na konferencji Paryskiej 1919 r., „Przegląd Historyczny”, 1954, t. XLV, z. 2-3. Lee M.M., Gustav Stresemann und die deutsche Völkerbundspolitik 1925-1930, s. 350—374. Leonhard J„ Der überforderte Krieg. Versailles und die Welt 1918-1923, München 2018. Letkemann P., Zwischen Waffenstillstand und Überleitung - Westpreußen im Jahr 1919. Werkstattbericht [w:] Die Volsabstimmung 1920. Voraussetzungen, Verlauf und Folgen, B. Jähnig (hrsg.), Marburg 2002, s. 65-77. Link W., Die amerikanische Stabilisierungspolitik in Deutschland 1921-1932, Düsseldorf 1970. Loening O., Danzig: sein Verhältnis zu Polen und seine Verfassung: mit Anhang: Der Danzig-polnische Vertrag vom 9. November 1920, Berlin 1921. 358 Bibliografia Lundgreen-Nielsen К., The Polish Problem at the Paris Peace Conference. A Study of the Policies of the Great Powers and the Poles, 1918-1919, Odense 1979. Łukomski G., Problem „korytarza” w stosunkach polsko-niemieckich i na arenie między narodowej 1919-1939. Studium polityczne, Warszawa 2000. Łyczkowski E., Sprawa Gdańska na konferencji pokojowej w roku 1919, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewcza w Poznaniu”, 1968, z. 8, s. 272-276. Łyczkowski E., Anglia i Polska wobec mandatu obrony Wolnego Miasta Gdańska w latach 1919-1921, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza”, z. 7, 1967, s. 393-402. Maciejewski T., Ustrój konstytucyjny i sądowy napoleońskiego (1807-1814) i wersalskiego (1920-1939) Wolnego Miasta w rozwoju prawno-historyczno-porównawczym, Gdańsk 2017. Macmillan Μ., Peacemakers. The Paris Conference of 1919 and Its Attempt to End War, London 2002. Madajczyk P., Polityka i koncepcje polityczne Gustava Stresemanna wobec Polski (1915— 1929), Warszawa 1991. Makiłła D., Danzig. The Crucial Point of International Relations in Post-Versailles Order (1919-1939) [w:] After the Peace Treaty of Versailles (1919). New Order in the History of Europe, hg. v. Dariusz Makiłła, Milos Reznik, Wiesbaden 2020, Harrassowitz, p. 161-171. Makiłła D., Między dwoma częściami Niemiec. Pomorze w relacjach Niemiec i Polski dobie Rapallo i Locarno (1919-1925/1934) [w:] Polska i Niemcy. Od odzyskania niepod ległości do Rapallo i Locarno 1918/22-1926/1934, red. D. Makiłła, Warszawa 2020, s. 165-175. Makowski J., Prawno-państwowepołożenie Wolnego Miasta Gdańska, Warszawa 1923. Makowski J., Zagadnienie państwowości W. Μ. Gdańska, Warszawa 1934. Marks S., Reparations in 1922 [w:] Genoa, Rapallo, and European reconstruction in 1922, ed. by Carole Fink, Alex Frohn and Jürgen Heideking, Washington 1991, s. 65-76. Marszałek F., Koleje na obszarze Wolnego Miasta Gdańska pod względem prawno-politycznym, Gdańsk 1960. Marszałek F., Prawa Polski w Wolnym Mieście Gdańsku (ich źródła, zakres i obrona), „Rocznik Gdański”, T. XV/XVI, 1956/1957, s. 301-341. Martens S., Frankreich, Grossbritanien und das Problem der deutschen Ostgrenze (19181925) [w:] Locarno und Osteuropa. Fragen eines europäischen Sicherheitssystems in den 20er Jahren, Hrsg. R. Schattkowsky, Marburg 1994, s. 39-51. Mason J. B., The Danzig Dilemma. A Study in Peacemaking by Compromise, London 1946. Maxelon M.-О., Stresemann und Frankreich 1914-1929. Deutsche Politik der Ost-West-Balance, Düsseldorf 1972. Megerle K., Danzig, Korridor und Oberschlesien. Zur deutschen Revisionspolitik gege nüber Polen in der Locarnodiplomatie, „Jahrbuch für die Geschichte Mittel-und Ostdeutschlands, 25 (1976), s. 145-178. Mikos S., Działalność Komisariatu Generalnego Rzeczypospolitej w Wolnym Mieście Gdańsku 1920-1939, Warszawa 19 71. Mikos S., Geneza polskiej składnicy tranzytowej na Westerplatte, „Gdańskie Zeszyty Humanistyczne”, 1967, nr 16. 359 Niemcy i Polska wobec Wolnego Miasta Gdańska (1919-1925). Studium polityki i prawa Mikos S., Sprawa portu gdańskiego w polityce polskiej w latach 1919-1939, „Pomorze Gdańskie”, nr 7, Gdańsk 1971 Mikos S., Wolne Miasto Gdańsk a Liga Narodów 1920—1939, Gdańsk 1979. Mikulicz S., Od Genui do Rapallo, Warszawa 1966. Miller D.H., My Diary at the Conference ofParis, Nw York 1924, t. 4. Mommsen H., Aufstieg und Untergang der Republik von Weimar 1918-1933, Berlin 1998. Mroczko Μ., Ziemie dzielnicy pruskiej w polskich koncepcjach i działalności politycznej 1864-1939, Gdańsk 1994. Nicolson H., Curzon: the last Phase 1919-1925. A Study in Post-War Diplomacy, London 1934. Niedhart G., Die Außenpolitik der Weimarer Republik, München 1999. Niedhart G., Stresemanns Außenpolitik, Locarno und die Grenzen der Entspannung [w:] Wolfgang Michalka, Marshall Μ. Lee (Hg.), Gustav Stresemann, Darmstadt 1982, s. 416-425. Nowak-Kiełbikowa, Polska-Wielka Brytania w latach 1918-1923. Kształtowanie się stosunków politycznych, Warszawa 1975. Nowak-Kiełbikowa Μ., Polska-Wielka Brytania 1923-1937. W dobie zabiegów o zbiorowe bezpieczeństwo w Europie, Warszawa 1989. Olbrich H„ Britische Sicherheitspolitik und Sicherheitsinteresse in Ost-und Südosteuropa während der Locarno-Ära [w:] Locarno und Osteuropa. Fragen eines europäischen Sicherheitssystems in den 20er Jahren, Hrsg. R. Schattkowsky, Marburg 1994, s. 93-106. Petsch W, Sprawa polskiego dostępu do morza a zasada granic etnograficznych na konfe rencji pokojowej w Paryżu w roku 1919, „Przegląd Zachodni”, 14, 1958, nr 1, s. 51-57. Pfeuffer R„ Die völkerrechtliche Stellung der Freien Stadt Danzig, Danzig 1921. Piszczkowski T., Anglia a Polska Anglia a Polska 1914-1939. W świetle dokumentów brytyjskich, Londyn 1973. Podlaszewski Μ., Ustrój polityczny Wolnego Miasta Gdańska w latach 1920-1933, Gdynia 1966. Ramonat W., Der Völkerbund und die Freie Stadt Danzig, Osnabrück 1979. Ratyńska В., Stosunki polsko-niemieckie w okresie wojny gospodarczej 1919—1930, Warszawa 1968. Recke W., Der diplomatischer Kampf um Danzig vor und in Versailles, in: “Danziger Schriften für Politik und Wirtschaft”, 4, 1930, s. 9-20. Riekhoff H. von, German-Polish Relations, 1918-1933, Baltimore 1971. Rojek W., Separatystyczny traktat pokojowy pomiędzy Stanami Zjednoczonymi Ameryki a Niemcami 1919-1921 [w:] Niemcy w polityce międzynarodowej 1919-1939, Pod red. Stanisława Sierpowskiego, T. 1. Era Stresemanna,, Poznań 1990, s. 49-67. Romer E„ Pamiętnik paryski (1918-1919), Do druku przygotowali R. Garlicki, R. Swiętek, Wrocław 1988. Rugę W., Stresemann. Ein Lebensbild, Berlin 1965. Ruhnau R„ Die Freie Stadt Danzig 1919-1939, Berg am See 1979. Rześniowiecki J„ Wpływ polityki mocarstw na relacje polsko-gdańskie w latach 19201926 [w:] Na rozstajach dróg. Gdańsk między Niemcami a Polską (1920-1939), Zbiór studiów pod red. Μ. Mroczki, Gdańsk 1998, s. 25-50. 360 Bibliografia Sahm H., Errinerungen aus meinen Danziger Jahren 1919-1930, Marburg 1958. Salewski Μ., Entwaffnung und Militärkontrolle in Deutschland 1919-1927, München 1966. Salisbury Ch.G.„ For Your Freedom and Ours: The Polish Question in Wilson’s Peace Initiatives, 1916-1917, „Australian Journal of Politics and History”, vol. 49, 4, 2003, s. 481-500. Schattkowsky R., Deutschland und Polen von 1918/19 bis 1925. Deutsch-polnische Bezie hungen zwischen Versailles und Locarno, Fraknfurt am Main 1994. Schattkowsky R., Deutschland und Polen vor Locarno. Probleme ihrer Beziehungen 1923 bis 1925 [w:] Locarno und Osteuropa. Fragen eines europäischen Sicherheitssystems in den 20er Jahren, Hrsg. R. Schattkowsky, Marburg 1994, s. 107-114. Schattkowsky R„ Separatism in the Eastern Provinces of the German Reich at the End of the First World War, „Journal of Contemporary History”, 29, 1994, 2, s. 305-324. Schieder T„ Die Probleme des Rapallo-Vertrags. Eine Studie über die deutsch-russischen Beziehungen 1922-1926, Wiesbaden 1956. Schuker S.A., American PolicyTowards Debts and Reconstruction at Genoa, 1922 [w:] Genoa, Rapallo, and European reconstruction in 1922, ed. by Carole Fink, Alex Frohn and Jürgen Heideking, Washington 1991, s. 95-130. Schulz G., Die Probleme des Friedensschliessens und die Verhandlungen der Versailler Friedenskonferenz [w:] Vom Kaiserreich zur Weimarer Republik, Hrsg. v. Eberhard Kolb, Köln 1972, s. 279-292. Schulze H., Der Oststaat-Plan 1919, „Vierteljahreshefte für Zeitgeschichte”, 18 (1970). Schulze H., Weimar Deutschland 1917—1933, Berlin 1983. Schwabe K., Deutsche Revolution und Wilson Frieden. Die amerikanische und deutsche Friedensstrategie zwischen Ideologie und Machtpolitik 1918/19, Düseldorff 1978. Serejski M.H., Jak ważyły się losy Gdańska przed ostatnią decyzją zwycięskich mocarstw, „Dzieje Najnowsze”, 1 (1970), s. 73-93. Seyda Μ., Polska na przełomie dziejów. Fakty i dokumenty, T. 2. Od zbrojnego wystąpienia Stanów Zjednoczonych do końca wojny, Poznań 1931. Seymour C.H., The intimate papers of Colonel House, vol. 4, Boston 1928. Siebeneichen A., Gdańsk a Polska na tle gospodarczych postanowień traktatu, konwencji i umów, Warszawa 1923. Siebeneichen A., W sprawie systemu monetarnego W. Μ. Gdańska, „Przemysł i Handel”, 1923. Sierpowski S., Gra o Niemcy. Międzynarodowy kontekst wstąpienia Niemiec do Ligi Narodów w roku 1926, Poznań 2015. Sierpowski S„ Liga Narodów w latach 1919-1926, Wrocław 2005, s. 29-75. Sierpowski S., Narodziny Ligi Narodów. Powstanie, organizacja i zasady działania, Poznań 1984. Sierpowski S„ Rola Ligi Narodów w Wolnym Mieście Gdańsku w pierwszych latach okresu międzywojennego [w:] Międzymorze. Polska i kraje Europy środkowo-wschodniej XIX-XX wiek. Studia ofiarowane Piotrowi Łossowskiemu w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, Warszawa 1995, s. 241-253. Skubiszewski K., Aspekt prawny zagadnień polsko-niemieckich w traktacie wersalskim [w:] Problem polsko-niemiecki w traktacie wersalskim, red. J. Pajewski przy współ udziale J. Krasuskiego, G. Labudy, K. Piwarskiego, Poznań 1963, s. 324-341. 361 Niemcy i Polska wobec Wolnego Miasta Gdańska (1919-1925). Studium polityki i prawa Skubiszewski K., Gdańsk w prawie międzynarodowym w latach 1919—1939, CPH, t. 8, 1956, z. 1, s. 259-260. Skubiszewski K., Kompetencje państwa polskiego w Wolnym Mieście Gdańsku, CPH 1959, t. 11, z. 2, s. 145-184 Skubiszewski K„ Zachodnia granica Polski, Gdańsk 1969. Smogorzewski C., Akty i dokumenty dotyczące sprawy granic Polski na konferencji poko jowej w Paryżu 1918-1919, Paryż 1920. Smogorzewski C., L’union sacrée polonaise: le gouvernement de Varsovie et le ‘gouverne ment’ polonaise de Paris (1918-1919), Paris 1929. Smogorzewski C., Poland’s Access to the Sea, London 1934. Sobczak J., Propaganda zagraniczna Niemiec weimarskich wobec Polski, Poznań 1973. Spenz J., Die diplomatische Vorgeschichte des Beitritts Deutschlands zum Völkerbund (1924-1926), Göttingen 1968. Stamm Ch., Lloyd George zwischen Innen- und Außenpolitik. Die britische Deutschland spolitik 1921/1922, Köln 1977. Stępniak W., Polska i Wolne Miasto Gdańsk (1920-1939). Stosunki polityczne, Gdańsk 2004. Stępniak W., Rada Portu i Dróg Wodnych w Wolnym Mieście Gdańsku, Gdańsk 1971. Strasburger H., Sprawa Gdańska, Warszawa 1937. Strasburger H., Stosunkipolsko-gdańskie, „Przegląd Polityczny”, t. XVII, 1933, z. 5-6. Sladkowski W., Uwagi nad genezą i założeniami polityki francuskiej wobec sprawy Gdańska w latach 1916-1918, „Roczniki Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej”, vol. 32, Sekcja F 1977, s. 125-133. Temperley H. (ed.), A History of the Preace in Paris, London 1969, t. 6. Trachtenberg Μ., Reparation in World Politics. France and European Economic Diplo macy 1916-1923, New York 1980. Turner H.A., Stresemann and Politics of Weimar Republic, Princeton 2015. Walsdorff Μ., Westorientierung und Ostpolitik. Stresemanns Rußlandpolitik in der Locarno-Ära, Bremen 1971. Walters F.P., A History of the League ofNations, London 1952. Wandel E., Die Bedeutung der Vereinigten Staaten von America für das deutsche Repara tionsproblem 1924-1929, Türingen 19 71. Wandycz P.S., France and Her Eastern Allies 1919-1925. French - Czechoslovak - Polish Relation from the Paris Peace Conference to Locarno, Minneapolis 1962. Weidenfeld W., Die Englandspolitik Gustav Stressemanns. Theoretische und praktische Aspekte der Außenpolitik, Mainz 1972. Weinstein J„ Sprawa Westerplatte i policji portowej w Gdańsku, „Polityka Narodów” 1933, z. 4 Wędrowski J.R., Stany Zjednoczone wobec konfliktów na wschodzie Europy, Warszawa 2017. Winiarski B., Rzeki polskie ze stanowiska prawa międzynarodowego, Poznań 1922. Wintzer I, Deutschland und der Völkerbund 1918-1926, Paderborn 2006. Wojciechowski Μ., Powrót Pomorza do Polski 1918-1920, Warszawa 1981. Wroniak Z., Nawiązanie stosunków dyplomatycznych przez Polskę z Niemcami w 1918 roku, „Historia” 6, 1964. 362 Bibliografia Wroniak Z., Polska-Francja 1926-1932, Poznań 1971. Wroniak Z., Rola delegacji polskiej na Konferencję Paryską, w ustaleniu polskiej granicy zachodniej [w:] Problem polsko-niemiecki, red. J. Pajewski, Poznań 1963, s. 219-270. Wyszczelski L., O Polsce w Wersalu, Toruń 2008. Zajda J., Konsekwencje ekonomiczne Traktatu Wersalskiego dla Polski [w:] Problem polsko-niemiecki, pod red. J. Pajewskiego, s. 496-524. Zawadzki W., Proces wytyczania granicy miedzy Rzecząpospolitą Polską a Wolnym Miastem Gdańskiem w latach 1919-1921 [w:] Polacy w Prusach Wschodnich i Zachod nich w latach 1918-1920, red. W. Zawadzki, Pelplin 2019, s. 104-131. Ziehm E., Aus meiner politischen Arbeit in Danzig 1914—1939, 2. Aufl., Marburg 1960. Ziehm E., Die Verwaltung Danzigs durch die interaliierten Hauptmächte und die Konstitu ierung der Freien Stadt Danzig [w:] Die Entstehung der Freien Stadt Danzig, „Danziger Schriften für Politik und Wirtschaft“, H. 4, 1930, s. 33-43. Ziehm H., Un problem de politique européenne: Dantzig [w:] Dantzig et quelques aspects du problem germano-polonais, Paris 1932, s. 150-162. Zwehl K. von, Die Deutschlandspolitik Englands von 1922 bis 1924 unter besonderer Berücksichtigung der Reparationen und Sanktionen, München 1974. Źródła internetowe http://web.mit.edu/21h.102/www/Wilson%20Peace%20Without%20Victory.htm, dostęp 6.03.2022. https://avalon.law.yale.edu/20th_century/wilsonl4.asp, dostęp 6.03.2022. 363 INDEKS OSOB Adatci Mineitcivo 139, 150,162, 172, 189, 190, 192, 193, 194, 195, 243, 290, 291, 292 Ahmann R. 339 AjnenkielA. 59 Attolico Bernard 76, 96, 106 Avenol Joseph Louis 87 Balcerak W., 34, 233, 339, 340 Barański Z., 86, 142 Bariéty J, 339, 340 Batocki-Friebe Adolf Tortilowicz von 27 BatowskiH. 338 Bauer Gustav 20 Baumgart Μ., 226, 227, 311, 339, 340, 341 Berezowski C. 21 Berg Μ., 226 Bergmann C. 65, 226, 233 BierzanekR. 24 Blessing R. 64,66,233,238 Borowski E. 35, 179, 337 BournazelR. 227 Bretton H. L. 338 Bułhak H., 340 Cambone Jules 23, 24, 42 Cesarz Z. K. 340 CialowiczJ. 340 Ciechanowski J. 25 Cienciała A. Μ., 17, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 39, 40,41, 63, 85, 103, 104 Ciesielski Cz., 179 Cleinow G. 28 Colban Eric 280 Conze E. 17 Costigliola F. 233 Crusen G. 51 Cygański Μ. 311 Czubiński A. 19, 59, 341 Dąbrowski Z. 152, 271, 298 Dirksen Herbert von 66, 67, 80, 86, 88, 89, 90, 102, 180, 206, 229, 230, 250, 298, 304 Dmowski Roman 21, 23, 25 Dobrowolska В. 26 Drummond Eric 42, 98, 230 Ehrlich L. 34,41, 45, 46, 48, 50, 51, 64, 96, 99, 100, 101, 109, 114, 143, 159, 216, 224, 225 Fink C. 226, 227 Firstenberg J. 104 Fleischhaueri. 228 Foerster Lothar 30, 31, 33, 47, 48,49, 53, 54, 55, 60, 67, 72, 87, 138, 139, 156, 202, 205 Frohn A. 226, 227 Gajda P.A. 311,338 Gasiorowski Z. J. 338, 339 Gatzke H. W. 227,233,238 George David Lloyd 17, 22, 24, 25, 26, 27, 65 Grzankowski W. 34, 337 Hagspiel H. 338 Hajduk B. 37, 49, 80, 82, 89, 102, 273, 274, 276 365 Niemcy i Polska wobec Wolnego Miasta Gdańska (1919-1925). Studium polityki i prawa Haking Richard 74, 101, 129, 134, 143, 179, Lansing R. 19,25, 181, 192, 245, 290, 304, 306, 310, 312, Lapter К. 23 316, 318, 324, 327, 348 Lee Μ. Μ. 338,340 Harder HE. 225,337 Leonhard J. 17 Hauser P. 18,22,26,227 Letkemann P. 18, 22 Headlam-Morley J, 26 Link W. 225 HeidekingJ. 226,227 Loening O. 225 Helbig H. 227 Loës Hugens de 331, 332 Hiden J. 77, 86 Lundgreen-Nielsen K. 17, 18, 21, 23, 24, Hildebrand К. 233 26, 27 Himmer R. 228 Łukomski G. 28, 180 Höltje Ch. 228, 233, 338, 339 Łyczkowski E. Yl, 18, 28, 176 Hölzle E. 18 MacDonnell Marvyn Sorley 229, 230, 247, HoviK. 340 304, 306, 308, 310, 311, 323, 326, 348 Ishii Kikujiro 42, 44, 45, 46, 47, 98, 99, Maciejewski T. 36, 38, 176 107, 117, 119, 129, 130, 136, 142, 178, Macmillan Μ. 23 180, 186, 191, 263, 297 MadajczykP. 340 Jablonowski H. 17, 24, 25, 26 Makiłla D. 26, 227, 254 Jacobson J. 339 Makowski J. 31, 32, 34, 35,45,47, 49, 50, Jardin А. 341 51, 63, 64 Karski J. 21,23,340 Marks S. 226 Kessler H. 21, 84 Marszałek F. 47, 96, 110 Kimmich Ch. Μ. 26, 30, 38, 39, 41, 66, 72, Martens S. 339 73, 80, 82, 83, 84, 299, 305, 323, 359 Mason J. В. 18, 21, 23, 24, 26, 27, 46, 104, Kiwerska J. 32, 65, 233, 269 137, 162, 179, 186, 201, 216, 246, 280, KlafkowskiA. 118,176,206 295, 299 Komarnicki T. Yl, 24, 39, 40, 41, 63, 103, Maxelon М.-О. 339 104 Megerle К. 339 Korbel J. 228, 239. Michalski 92 Korczyk H. 339,340,341 Mikos S. 30, 31, 32, 33, 37, 39, 41, 43, 55, Komat Μ. 254 56, 76, 88, 101, 102, 103, 104, 109, 121, 176, 177, 178, 180, 183, 192, 235, 297, Kozicki S. 21,25 298, 330, 334 Krasuski J. 17, 27, 227, 337, 339, 340 Mikulicz S., 227 Kraszewski P. 226,341 Miller D. H. 23 Krekeler N. 338 Krüger P. 18, 3065, 226, 227, 228, 233, 339 Mommsen H. 20 Mroczka Μ. 32, 233 Kucharski, minister 90 Nicolson H. 311 Kukułka J. 26, 27, 339, 340 Niedhart G. 66, 233, 238, 340 Kutrzeba S. 27, 38, 47, 96, 99, 104, 176, Nowak-Kielbikowa Μ. 31, 233, 308, 339, 253 341 Kuźmiński T. 340 366 Indeks osób Olbrich H. 339 Petsch W. 24 Pfeuffer R. 225 Piszczkowski T. 18, 24, 27, 42, 339 Pluciński Leon 98, 99, 101, 230 Podlaszewski Μ. \Ί6 Ramonai W. 90,134, 150, 156, 174, 180, 186, 196, 215, 229, 330, 336 Ratyńska В. 233, 339, 340, 341 Rauscher Ulrich 92, 339 Recke W. 25 Reynier James de 107 RiekhoffH. von 26, 228, 339, 340 Rojek W. 32 Romer E. 24 Rosting Hjalmar 280 Ruge W. 338 Ruhnau R. 18, 27, 37, 107 Rześniowiecki J. 32,180, 298 Sahm Heinrich 29, 3. 37, 283, 326 Salewski Μ. 65 Salisbury Ch. G. 18 Schattkowsky R. 28, 71, 228, 233, 339, 341 Scheidemann Philip 18, 20 Schieder T. 227, 228 Schücking Walter 230 Schuker S. A. 226 Schulz G. 19 Schulze H. 18, 20, 28, 30, 65 Schulze-Bidlingmaier I., 65 Schwabe K. 18 Serejski Μ. H. Yl, 18, 21 Seyda Μ. 17, 100 Seymour С. H. 25 Siebeneichen A. 88, 91 SierpowskiS. 19, 32, 34, 36, 65, 96, 266, 233, 311, 337, 339, 340 Sikorski Władysław 98, 176 Skirmunt Konstanty 92, 178 Skubiszewski К. 17, 18, 24, 27, 35, 43, 44, 47, 51, 55, 59, 64, 96, 99, 100, 109, 216, 224 Smogorzewski С. Y7, 21, 23, 24, 27 Sobczak J. 233 SpenzJ. 340 Stamm Ch. 65 Stępniak H. 37, 43, 104, 106, 219, 235, 330 Strasburger Henryk 35, 64, 283, 297, 298, 326 Strutt Edward Lisle Edward Lisle 43, 44, 49, 54 Śladkowski W. 18 Temperley H. 22 Tower Reginald 32, 33, 36, 43, 48, 49, 56, 72, 88, 103, 104,109, 121, 177, 180 Trachtenberg Μ. 226 Turner H.A. 233,339,340 Volkmann E. 91, 92 Walsdorff Μ. 339 Walters F. P. 34 Wandel E. 233 Wandycz P. S. 26, 339, 340 Weidenfeld W. 65, 233, 339 Weinstein J. 180 Wędrowski J. R. 18 Wilson Woodrow Thomas 18, 19, 22, 24, 25, 26, 27, 32 Winiarski В. 119 WintzerJ. 233, 340 Wojciechowski Μ. 33 WroniakZ. 21,25, 340 Wyszczelski L. 21, 23 Zajda J. 226 Zawadzki W. 51 Ziehm E. 27, 36, 37, 174 Ziehm E. 27,36,37,174 Zwehl K. von 233 367 SUMMARY The Free City of Danzig, created in the Treaty of Versailles of 1919, ending World War I, was one of the most important points in international relations in the interwar period. Conceived as a compromise solution to prevent conflicts threatening the international order, in fact it turned out to be one of the examples of creating places in international rela tions, as well as situations leading to their emergence. First of all, the Free City of Gdańsk, which was given a certain structural and political level of organization, despite official declarations of acceptance of the treaty provisions, was not actually accepted by the states for which Gdańsk played a special role, i.e. Germany and Poland. The problem of the Free City of Danzig and its relations with its two neighbors was important not only because of the reconstruction of the course of events, or the general state of international relations at that time. In the interwar period, the Free City of Gdańsk was a place where the application of norms and principles of international law was connected with political interests. These, in turn, played a fundamental role in this process and, through practice, influenced the development of adopted international legal solutions with regard to the Free City of Gdańsk, whose status was not fully clarified by the provisions of the Treaty of Versailles. The practice of applying the law, conditioned by political needs, in the case of treaty solutions concerning the Free City of Gdańsk, led to the obstruction, and in fact the destruction of the treaty law, bringing results in the form of political and legal conflicts, mainly between Poland and Gdańsk, destabilizing the international legal order. Showing the mechanism of the functioning of international relations at the junction of law and politics, based on certain regularities affecting the subsequent political decisions, was particularly important in relation to the Free City. The problem was not so much the use and application of universal norms and principles of international law. These, even according to their understanding at the time, were not applicable to the Free City in their full scope, but only in a very general sense. In fact, the problem of Gdańsk in the years 1919-1925 boiled down to determining the type and nature of the law resulting from the provisions of the treaties, which was not precise and consistent, and then the practice of its application. This, in turn, became an example of abuses and various interpretations, which, when confronted with political reasons, had to lead to open conflicts over time. This problem became apparent from the moment the Free City was established on November 15, 1920, gaining full significance in the period until 1925, after which, in the conditions of the system created in Europe after the Treaty of Locarno, a clear change emerged in the international legal position of the Free City of Danzig. It determined the legal and international position of the Free City of Gdańsk, which was established as 369 Niemcy i Polska wobec Wolnego Miasta Gdańska (1919-1925). Studium polityki i prawa a result of international decisions taken in the peace treaty, and determined its place in international relations at that time. The Free City of Gdansk, despite the change in its legal and international position during the first 1920s, which occurred as a result of numerous disputes with Poland, while formally retaining its territorial and organizational autonomy, became more of an object of competition between Poland and Germany. Changes in legal status, but above all in political time, the ways and forms of action aimed at which were different depending on the parties involved (Poland, Germany, the Free City), became a permanent element of political practice in the first half of the 1920s. This tendency influ enced the role that the Free City of Gdańsk played after 1925 as a flashpoint in international relations, leading to the outbreak of World War I in 1939. 370
any_adam_object	1
any_adam_object_boolean	1
author	Makiłła, Dariusz 1957-
author_GND	(DE-588)1031274154
author_facet	Makiłła, Dariusz 1957-
author_role	aut
author_sort	Makiłła, Dariusz 1957-
author_variant	d m dm
building	Verbundindex
bvnumber	BV048960982
ctrlnum	(OCoLC)1418705240 (DE-599)BVBBV048960982
era	Geschichte 1919-1925 gnd
era_facet	Geschichte 1919-1925
format	Book
fullrecord	<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><collection xmlns="http://www.loc.gov/MARC21/slim"><record><leader>03173nam a2200613 c 4500</leader><controlfield tag="001">BV048960982</controlfield><controlfield tag="003">DE-604</controlfield><controlfield tag="005">20240130 </controlfield><controlfield tag="007">t</controlfield><controlfield tag="008">230515s2022 \|\|\|\| 00\|\|\| pol d</controlfield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">9788366552562</subfield><subfield code="9">978-83-66552-56-2</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(OCoLC)1418705240</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(DE-599)BVBBV048960982</subfield></datafield><datafield tag="040" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-604</subfield><subfield code="b">ger</subfield><subfield code="e">rda</subfield></datafield><datafield tag="041" ind1="0" ind2=" "><subfield code="a">pol</subfield></datafield><datafield tag="049" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-B1595</subfield><subfield code="a">DE-12</subfield></datafield><datafield tag="084" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">OST</subfield><subfield code="q">DE-12</subfield><subfield code="2">fid</subfield></datafield><datafield tag="084" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">HIST</subfield><subfield code="q">DE-12</subfield><subfield code="2">fid</subfield></datafield><datafield tag="100" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Makiłła, Dariusz</subfield><subfield code="d">1957-</subfield><subfield code="e">Verfasser</subfield><subfield code="0">(DE-588)1031274154</subfield><subfield code="4">aut</subfield></datafield><datafield tag="245" ind1="1" ind2="0"><subfield code="a">Niemcy i Polska wobec Wolnego Miasta Gdańska (1919-1925)</subfield><subfield code="b">studium polityki i prawa</subfield><subfield code="c">Dariusz Makiłła</subfield></datafield><datafield tag="264" ind1=" " ind2="1"><subfield code="a">Warszawa</subfield><subfield code="b">Wydawnictwo Akademii Ekonomiczno-Humanistycznej</subfield><subfield code="c">2022</subfield></datafield><datafield tag="300" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">370 Seiten</subfield></datafield><datafield tag="336" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">txt</subfield><subfield code="2">rdacontent</subfield></datafield><datafield tag="337" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">n</subfield><subfield code="2">rdamedia</subfield></datafield><datafield tag="338" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">nc</subfield><subfield code="2">rdacarrier</subfield></datafield><datafield tag="500" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Literaturverzeichnis Seite 353-363</subfield></datafield><datafield tag="520" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Wolne Miasto Gdańsk (1920-1939); Germany; Poland; Foreign relations; History; 20th century Verfügbarkeit im Buchhandel?</subfield></datafield><datafield tag="546" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Englische Zusammenfassung</subfield></datafield><datafield tag="648" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Geschichte 1919-1925</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Außenpolitik</subfield><subfield code="0">(DE-588)4003846-4</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Justiz</subfield><subfield code="0">(DE-588)4073136-4</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Deutschland</subfield><subfield code="0">(DE-588)4011882-4</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Danzig</subfield><subfield code="0">(DE-588)4011039-4</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Polen</subfield><subfield code="0">(DE-588)4046496-9</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="0"><subfield code="a">Danzig</subfield><subfield code="0">(DE-588)4011039-4</subfield><subfield code="D">g</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="1"><subfield code="a">Deutschland</subfield><subfield code="0">(DE-588)4011882-4</subfield><subfield code="D">g</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="2"><subfield code="a">Polen</subfield><subfield code="0">(DE-588)4046496-9</subfield><subfield code="D">g</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="3"><subfield code="a">Außenpolitik</subfield><subfield code="0">(DE-588)4003846-4</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="4"><subfield code="a">Justiz</subfield><subfield code="0">(DE-588)4073136-4</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="5"><subfield code="a">Geschichte 1919-1925</subfield><subfield code="A">z</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2=" "><subfield code="5">DE-604</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034224740&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Inhaltsverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034224740&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Literaturverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034224740&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Register // Personenregister</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034224740&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Abstract</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="n">oe</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="n">DHB</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="q">BSB_NED_20240130</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="q">DHB_BSB_FID</subfield></datafield><datafield tag="999" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-034224740</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">909</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">09042</subfield><subfield code="g">43</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">340.09</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">09042</subfield><subfield code="g">43</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">340.09</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">09042</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">909</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">09042</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield></record></collection>
geographic	Deutschland (DE-588)4011882-4 gnd Danzig (DE-588)4011039-4 gnd Polen (DE-588)4046496-9 gnd
geographic_facet	Deutschland Danzig Polen
id	DE-604.BV048960982
illustrated	Not Illustrated
index_date	2024-07-03T22:00:23Z
indexdate	2024-07-10T09:51:20Z
institution	BVB
isbn	9788366552562
language	Polish
oai_aleph_id	oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-034224740
oclc_num	1418705240
open_access_boolean
owner	DE-B1595 DE-12
owner_facet	DE-B1595 DE-12
physical	370 Seiten
psigel	BSB_NED_20240130 DHB_BSB_FID
publishDate	2022
publishDateSearch	2022
publishDateSort	2022
publisher	Wydawnictwo Akademii Ekonomiczno-Humanistycznej
record_format	marc
spelling	Makiłła, Dariusz 1957- Verfasser (DE-588)1031274154 aut Niemcy i Polska wobec Wolnego Miasta Gdańska (1919-1925) studium polityki i prawa Dariusz Makiłła Warszawa Wydawnictwo Akademii Ekonomiczno-Humanistycznej 2022 370 Seiten txt rdacontent n rdamedia nc rdacarrier Literaturverzeichnis Seite 353-363 Wolne Miasto Gdańsk (1920-1939); Germany; Poland; Foreign relations; History; 20th century Verfügbarkeit im Buchhandel? Englische Zusammenfassung Geschichte 1919-1925 gnd rswk-swf Außenpolitik (DE-588)4003846-4 gnd rswk-swf Justiz (DE-588)4073136-4 gnd rswk-swf Deutschland (DE-588)4011882-4 gnd rswk-swf Danzig (DE-588)4011039-4 gnd rswk-swf Polen (DE-588)4046496-9 gnd rswk-swf Danzig (DE-588)4011039-4 g Deutschland (DE-588)4011882-4 g Polen (DE-588)4046496-9 g Außenpolitik (DE-588)4003846-4 s Justiz (DE-588)4073136-4 s Geschichte 1919-1925 z DE-604 Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034224740&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Inhaltsverzeichnis Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034224740&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Literaturverzeichnis Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034224740&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Register // Personenregister Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034224740&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Abstract
spellingShingle	Makiłła, Dariusz 1957- Niemcy i Polska wobec Wolnego Miasta Gdańska (1919-1925) studium polityki i prawa Außenpolitik (DE-588)4003846-4 gnd Justiz (DE-588)4073136-4 gnd
subject_GND	(DE-588)4003846-4 (DE-588)4073136-4 (DE-588)4011882-4 (DE-588)4011039-4 (DE-588)4046496-9
title	Niemcy i Polska wobec Wolnego Miasta Gdańska (1919-1925) studium polityki i prawa
title_auth	Niemcy i Polska wobec Wolnego Miasta Gdańska (1919-1925) studium polityki i prawa
title_exact_search	Niemcy i Polska wobec Wolnego Miasta Gdańska (1919-1925) studium polityki i prawa
title_exact_search_txtP	Niemcy i Polska wobec Wolnego Miasta Gdańska (1919-1925) studium polityki i prawa
title_full	Niemcy i Polska wobec Wolnego Miasta Gdańska (1919-1925) studium polityki i prawa Dariusz Makiłła
title_fullStr	Niemcy i Polska wobec Wolnego Miasta Gdańska (1919-1925) studium polityki i prawa Dariusz Makiłła
title_full_unstemmed	Niemcy i Polska wobec Wolnego Miasta Gdańska (1919-1925) studium polityki i prawa Dariusz Makiłła
title_short	Niemcy i Polska wobec Wolnego Miasta Gdańska (1919-1925)
title_sort	niemcy i polska wobec wolnego miasta gdanska 1919 1925 studium polityki i prawa
title_sub	studium polityki i prawa
topic	Außenpolitik (DE-588)4003846-4 gnd Justiz (DE-588)4073136-4 gnd
topic_facet	Außenpolitik Justiz Deutschland Danzig Polen
url	http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034224740&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034224740&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034224740&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034224740&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA
work_keys_str_mv	AT makiłładariusz niemcyipolskawobecwolnegomiastagdanska19191925studiumpolitykiiprawa

Verfügbarkeit

Es ist kein Print-Exemplar vorhanden.

Fernleihe Bestellen Achtung: Nicht im THWS-Bestand! Inhaltsverzeichnis

MARC

Datensatz im Suchindex

Es ist kein Print-Exemplar vorhanden.

Ähnliche Einträge