Krajobrazy szesnastowiecznej Polski: las - ziemia - woda - ruda darniowa : powiat kaliski i Wielkopolska w tle = Landscapes of sixteenth-century Poland : forest - earth - water - bog ore : the Poviat of Kalisz and Greater Poland in the background
Gespeichert in:
| 1. Verfasser: | |
|---|---|
| Format: | Buch |
| Sprache: | Polish |
| Veröffentlicht: |
Warszawa
Instytut Historii PAN
2022
|
| Ausgabe: | Wydanie I. |
| Schlagworte: | |
| Online-Zugang: | Inhaltsverzeichnis Abstract Literaturverzeichnis Register // Ortsregister |
| Beschreibung: | 282 Seiten Illustrationen, Karten 24 cm |
| ISBN: | 9788366911185 |
Internformat
MARC
| LEADER | 00000nam a2200000 c 4500 | ||
|---|---|---|---|
| 001 | BV048593114 | ||
| 003 | DE-604 | ||
| 005 | 20230210 | ||
| 007 | t | ||
| 008 | 221205s2022 a||| |||| 00||| pol d | ||
| 020 | |a 9788366911185 |9 978-83-66911-18-5 | ||
| 035 | |a (OCoLC)1354316875 | ||
| 035 | |a (DE-599)BVBBV048593114 | ||
| 040 | |a DE-604 |b ger |e rda | ||
| 041 | 0 | |a pol | |
| 049 | |a DE-12 | ||
| 084 | |a OST |q DE-12 |2 fid | ||
| 100 | 1 | |a Związek, Tomasz |d 1989- |e Verfasser |0 (DE-588)1211494551 |4 aut | |
| 245 | 1 | 0 | |a Krajobrazy szesnastowiecznej Polski |b las - ziemia - woda - ruda darniowa : powiat kaliski i Wielkopolska w tle = Landscapes of sixteenth-century Poland : forest - earth - water - bog ore : the Poviat of Kalisz and Greater Poland in the background |c Tomasz Związek |
| 246 | 1 | 1 | |a Landscapes of sixteenth-century Poland |
| 250 | |a Wydanie I. | ||
| 264 | 1 | |a Warszawa |b Instytut Historii PAN |c 2022 | |
| 300 | |a 282 Seiten |b Illustrationen, Karten |c 24 cm | ||
| 336 | |b txt |2 rdacontent | ||
| 337 | |b n |2 rdamedia | ||
| 338 | |b nc |2 rdacarrier | ||
| 546 | |a Zusammenfassung in englischer Sprache | ||
| 648 | 7 | |a Geschichte 1500-1599 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 650 | 7 | |a Antropogeografia |2 dbn | |
| 650 | 7 | |a Krajobraz kulturowy |2 dbn | |
| 650 | 7 | |a Środowisko człowieka |2 dbn | |
| 650 | 7 | |a Geografia człowieka / Polska / Wielkopolska (region) / 16 w |2 jhpk | |
| 650 | 7 | |a Rolnictwo / Polska / Wielkopolska (region) / 16 w |2 jhpk | |
| 650 | 7 | |a Środowisko / Polska / Wielkopolska (region) / 16 w |2 jhpk | |
| 650 | 0 | 7 | |a Landschaft |0 (DE-588)4034343-1 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 650 | 0 | 7 | |a Anthropogeografie |0 (DE-588)4133695-1 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 650 | 0 | 7 | |a Agrarlandschaft |0 (DE-588)4000766-2 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 650 | 0 | 7 | |a Wirtschaftslandschaft |0 (DE-588)4190063-7 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 651 | 7 | |a Powiat kaliski (1314-1793) |2 dbn | |
| 651 | 7 | |a Wielkopolska |2 dbn | |
| 651 | 7 | |a Wielkopolska (Polska ; region) / sytuacja gospodarcza / 16 w |2 jhpk | |
| 651 | 7 | |a Großpolen |0 (DE-588)4223407-4 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 689 | 0 | 0 | |a Großpolen |0 (DE-588)4223407-4 |D g |
| 689 | 0 | 1 | |a Landschaft |0 (DE-588)4034343-1 |D s |
| 689 | 0 | 2 | |a Wirtschaftslandschaft |0 (DE-588)4190063-7 |D s |
| 689 | 0 | 3 | |a Agrarlandschaft |0 (DE-588)4000766-2 |D s |
| 689 | 0 | 4 | |a Anthropogeografie |0 (DE-588)4133695-1 |D s |
| 689 | 0 | 5 | |a Geschichte 1500-1599 |A z |
| 689 | 0 | |5 DE-604 | |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033968782&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Inhaltsverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033968782&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Abstract |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033968782&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Literaturverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033968782&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Register // Ortsregister |
| 940 | 1 | |n oe | |
| 940 | 1 | |q BSB_NED_20230210 | |
| 999 | |a oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-033968782 | ||
| 942 | 1 | 1 | |c 910 |e 22/bsb |f 09031 |g 438 |
| 942 | 1 | 1 | |c 900 |e 22/bsb |f 09031 |g 438 |
Datensatz im Suchindex
| _version_ | 1804184632363581440 |
|---|---|
| adam_text | Spis treści I. Wstęp................................................................................................... 9 Cel badawczy........................................................................................... Granice przestrzenne i czasowe .......................................................... Kontekst.................................................................................................... Układ ....................................................................................................... Źródła....................................................................................................... 1.5.1. Rejestry poborowe- źródła szczególne....................................... 9 14 15 16 18 20 1.1. 1.2. 1.3. 1.4. 1.5. II. Las........................................................................................................ 27 2.1. Rozwój struktur osadniczych................................................................. 32 2.1.1. Rozwój osadnictwa w ujęciu chronologicznym i przestrzennym............................................................................ 33 2.1.2. Osadnictwo wczesnośredniowieczne ֊ sieć grodowa............... 34 2.1.3. Od przełomu lokacyjnego do stabilizacji osadniczej (XIII-XV/XVI w.)......................................................................... 41 2.1. Յ.1. Przełom czy ewolucja? W sprawie relacji między osadą otwartą a regularną........................................................... 42 2.1. Յ.2. Dane paleośrodowiskowe........................................... 53 2.1. Յ.2.1. Nowsze
próby badań interdyscyplinarnych . . 54 2.1. Յ.2.2. Ślady zmian osadniczych w ostatnich wysoko rozdzielczych badaniach paleoekologicznych . . 57 2.1.4. Osadnictwo wczesnonowożytne - areał łanowy (XVI-XVII w.) . . 59 2.1.5. Osady przemysłowe- huty szkła................................................ 64 2.2. Wycinka lasów........................................................................................ 68 2.3. Wnioski................................................................................................... 70 III. Ziemia.................................................................................................. 3.1. Techniki pracy na roli............................................................................ 3.1.1. Wprowadzenie doproblematyki badawczej............................... 3.1.2. Nawożenie..................................................................................... 71 73 73 82
6 Spis treści 3.1.3. Pług czy radło? Wół czy koń?.................................................... 87 Յ.1.Յ.1. Koń i wół w średniowiecznej gospodarce.................... 88 Յ.1.Յ.2. Problematyka zachowanych inwentarzy duchownych i szlacheckich powiatu kaliskiego................................... 89 Յ.1.Յ.Յ. Hodowla i kwestie środowiskowe....................................... 91 3.2. Analiza świadczeń zbożowych............................................................. 98 3.2.1. Liber beneficiorum Jana Łaskiego............................................... 98 3.2.2. Inwentarze klucza opatówieckiego (1511-1592 r.)....................... 106 3.3. Nawożenie w świetle danych archeologicznych...................................124 3.3.1. Archeologiczne Zdjęcie Polski - problematyka.......................... 124 3.3.2. Analizy skupień ceramiki średniowiecznej i nowożytnej .... 128 3.4. Wnioski......................................................................................................130 IV. Woda............................................................................................ 133 4.1. Natura w świetle kartografii przełomu XVIII i XIX w........................... 136 4.2. Hydrografia................................................................................................ 145 4.2.1. Cieki................................................................................................... 145 4.2.2. Poziom wód.................................................................................... 146 4.2.3. Zbiorniki
wodne.............................................................................. 147 4.2.3.1. Jeziora................................................................................. 147 4.2.3.2. Stawy.................................................................................... 149 4.3. Eksploatacja wód....................................................................................... 157 4.3.1. Rybołówstwo.................................................................................... 157 4 .Յ.1.1. Rozmieszczenie przestrzenne........................................ 160 4 .3.1.2. Relikty onomastyczne....................................................165 4 .Յ.1.Յ. Rybacy a wczesnonowożytny system podatkowy .... 169 4.3.2. Młynarstwo........................................................................................171 4 .Յ.2.1. Skala przekształcenia środowiska.................................. 172 4 .3.2.2. Sieć młynów wodnych.................................................... 176 4.Յ.2.2.1. Rozwój sieci młynów wodnych (ok. 15071592)................................................... 177 4.3.2.2.2. Lokalizacja młynów wodnych i typy kół wodnych............................................. 181 4.4. Wnioski...................................................................................................... 184 V. Ruda darniowa..............................................................................187 5.1. Problematyka badawcza............................................................................ 191 5.2. Archeologiczne Zdjęcie
Polski................................................................ 195 5.3. Studia szczegółowe - kuźnice................................................................... 198 5.3.1. Rudzki Młyn.................................................................................... 200 5.3.2. Kuźnica Odolanowska (Świeca).................................................... 201 5.3.3. Pozostałe kuźnice w powiecie kaliskim......................................... 205 5.4. Cechy struktur osadniczych związanychz osadami kuźniczymi . . . 207
Spis treści 7 5.5. Ocena wielkości złóż rudy darniowej.................................................... 213 5.5.1. Ocena jakościowa........................................................................... 213 5.5.2. Ocena ilościowa.............................................................................. 215 5.6. Złoża rudy darniowej a struktura rzemiosła żelaznego....................... 220 5.6.1. Kategoryzacja rzemiosł................................................................... 220 5.6.2. Rzemiosło żelazne w powiecie kaliskim we wczesnej nowożytności................................................................................... 224 5.7. Wnioski...................................................................................................... 228 Zakończenie.......................................................................................... 230 Aneks źródłowy.................................................................................. 235 Podziękowania..................................................................................... 236 Summary ............................................................................................ 240 Bibliografia..........................................................................................243 Spis ilustracji, tabel i wykresów..........................................................267 Indeks geograficzny............................................................................. 275
Landscapes of Sixteenth-Century Poland: Forest ֊ Earth ֊ Water - Bog Ore. The Poviat of Kalisz and Greater Poland in the Background Summary Landscapes of sixteenth-century Poland are an attempt to transfer to the Polish sci ence the Anglo-Saxon view of the ancient landscape inspired by two eminent land scape archaeologists, Tom Williamson and Michael Aston. I reflect on four subjec tively selected elements in the present book: forest, soil, water, and bog iron ore. This choice results from the fact that each of these components significantly influenced the development of pre-industrial society. The forest provided the raw material necessary for constructing houses and fences, the craftsmanship of necessary everyday objects, and supplied food. The soil, in turn, was the most crucial feeder. Crops were grown in soil, and animals were reared on pastures. Land in itself was а great value, subject to frequent transactions, and - as we know - who owned the land had power. Sim ilarly, water, without which there would be no life on our planet, was a vital source of energy needed to grind flour, make cloth, grind barley malt or forge iron. It was also the most efficient means of transporting goods over long distances. The most controversial might be the separation of the iron (limonite) landscape. However, it has its rational justification because, in the past, meadow ore (as the name suggests) was available in many places, and its relatively simple processing made it possible to obtain steel for the production of the essential items necessary for everyday work nails, blades,
hammers, axes, knives, etc. Territorially, the book focuses on the area around Kalisz. A place where the conti nuity of settlements has been confirmed since the times of Roman influence. It was also a region heavily inhabited in the early and late Middle Ages, divided almost in half by the Prosná River. The choice of this site was dictated not only by the settlement fac tors themselves but also stemmed from many years of my work on the Greater Poland volume of the Atlas of Historical Poland in the series entitled Detailed Maps of the 16th Century. The choice of the Kalisz area also resulted from a relatively well-preserved source base (sources of a spatial and statistical nature). Chapter One, devoted to forests, attempts to understand the place of trees within the rural economy of the Kalisz area in the sixteenth century. Due to the lack of appro priate sources (e.g. forest surveys), I try to show that we can trace its fate through the
Summary 241 prism of the history of settlement. The results of my analysis indicate the relative per sistence of settlement in the Prosná River valley. It is known that the intensive exploita tion of bog iron ore deposits (also in Roman times) must have affected the condition of forests. Still, no related environmental disasters were noted until the beginning of the early modern era. It is evident that the intensive development of the iron industry and metallurgy took place in the Kalisz poviat in the sixteenth century and the fol lowing centuries. However, with no possibility to carry out paleoecological research in the area, any inference about the nature and environmental consequences of these developments is, at this point, doomed to failure. In the chapter devoted to earth, I wanted to tackle what I felt was the most crucial research question related to the economy of the medieval and early modern world. How long does a specific plot of land managed by a peasant family function? Through the prism of various factors related to sowing structure, fertilisation practices, and the use of draught animals (oxen and horses), I demonstrate that in a world of chronic nutrient deficiency, it was essential to develop appropriate techniques for managing the available fertiliser. It was first used in gardens, orchards, and fields with wheat or barley. Through the prism of written sources, it is also possible to observe changes in the grain structure. In the poviat of Kalisz, the differences between farms of the nobility and those with other categories of ownership - especially
those belonging to magnates ֊ are very clearly visible. In the poviat of Kalisz in the vicinity of Opatówek, there were great landed estates of the Archbishops of Gniezno, where the production of grain was focused in particular on the cultivation of grain sold (most probably) in the market of the town of Kalisz, which had a well-developed brewing market. The next chapter is dedicated to water. Unfortunately, there is only limited source material to conduct a narrative similar to the previous chapters. It is known that the general water level in the period between the early Middle Ages and early modern times was significant. However, this does not change the fact that the development of milling technology not only did contribute to the installation of water mills on almost every possible watercourse but also - and this is important and characteristic for the Kalisz region - a very intensive fish farming was developed in the area. Its efficient functioning can be dated back to the mid-fifteenth century. In addition, thanks to various indirect sources, it has been possible to show how important water was for people of that time. An analysis of the document confirming the dispute between the Cistercian nunnery at Olobok and the local nobility makes it especially evident. Under this document, the Cistercian nuns were free to shape the bed of the Prosną River to make the best use of water energy to drive water wheels. The final chapter deals with the iron industry - a subject very much neglected in Polish historical literature. Through comparative analyses, I have shown the
complexity and importance of this industry and its impact on the local environment. Smithies (as well as steel mills) were located on the outskirts of the then Kalisz poviat, in wooded areas with good access to running water. New industrial settlements established on the outskirts had to be as independent as possible ֊ hence they were places where, apart from iron production itself, crops were grown, and livestock were kept. Also, inhabitants involved in steel production were allowed to hunt smaller animals. It is important to note that the lifespan of such settlements was relatively short, but the degree of their influence on the surrounding area was very profound. As a result, once
242 Summary the shallow bog iron ore deposits were exhausted, the inhabitants of these settlements had to quickly adapt themselves to an entirely new type of production and operation in the area. The examples of settlements analysed in the text testify precisely to the frequent occurrence of this practice. The present book does not intend to answer all the questions asked in its pages. Above all, it attempts to show that the classical historical methodology cannot respond to all the research questions that arise, thus coming up against a brick wall. To over come this obstacle, historical research must engage in a lively dialogue with repre sentatives of other disciplines. Transkited by Grażyna Waluga
Bibliografia Źródła a) rękopiśmienne AAG - Archiwum Archidiecezjalne w Gnieźnie, Archiwum Kapituły Metropolitalnej Inwentarze, rewizje, rachunki folwarczne, dobra arcybiskupów gnieźnieńskich, sygń. ACap І В 143,147,160,166 AGAD - Archiwum Główne Akt Dawnych, Warszawa ASK - Archiwum Skarbu Koronnego, dział I, Księgi poborowe, sygn. 3, 4, 5, 6, 11,12, 13, 26, 74 ASK ֊ Archiwum Skarbu Koronnego, dział XLVI, Lustracje królewszczyzn, sygn. 103d MK - Metryka Koronna, Księgi wpisów {Libri inscriptionum) Metryki Koronnej, sygn. 21, 108, 70,109 MK - Metryka Koronna, Lustracje, dział XVIII, sygn. 4 Zbiór kartograficzny, sygn. 42-10, 44-3 APPoz - Archiwum Państwowe w Poznaniu AmK - Akta miasta Kalisza, sygn. 184, 232, 235 Kalisz Gr. - Księgi sądu i urzędu grodzkiego w Kaliszu, sygn. 29, 30, 31 Μ. Poznań ֊ Akta miasta Poznania, D 584 Rachunki wielkopolskich komór celnych, sygn. C-З, C-4 Tabele podatkowe, sygn. 13 (1688 r.) Poznań Gr. - Księgi sądu i urzędu grodzkiego w Poznaniu, sygn. 7,10,11,12,13 Kalisz Ziem. - Księgi sądu i urzędu ziemskiego w Kaliszu, sygn. 13, 18,19 GStA - Geheimes Staatsarchiv Preussischer Kulturbesitz, Berlin (Dahlem) Ausland. Hydrograph. Karte Nr 6 Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN, Warszawa Perthées, Szkice V - Geograficzno-statystyczne opisanie parafiów Królestwa Pol skiego w roku 179. przez K. Perthéesa geografa króla Stanisława Augusta, t. 5, mikrofilm 97 przechowywany w Instytucie Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN, Warszawa
244 Bibliografia b) drukowane GG I, GG II ֊ Die ältesten grosspolnischen Grodbücher, 1.1-2, wyd. ƒ. Lekszycki, Leip zig 1887-1889. JurDok. - Jurek T., Kilkanaście niedrukowanych dotąd dokumentów wielkopolskich z XIII і XIV wieku, w: Fontes et historia. Prace dedykowane Antoniemu Gąsiorowskiemu, [red. T. Jurek, I. Skierska], Poznań 2007, s. 91-116. KDW - Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski, 1.1-11, wyd. I. Zakrzewski, F. Piekosiński, S. Kutrzeba i in., Poznań 1877-1999. Korytkowski 1881 - Jana Łaskiego, arcybiskupa gnieźnieńskiego, prymasa, legata urodzo nego Liber beneficiorum archidyecezyi gnieźnieńskiej, t. 2: Archidiakonaty kaliski, wieluński, łowicki i łęczycki, wyd. J. Korytkowski, Gniezno 1881. Krescentiusz - Piotra Kresjcencjusza Ksiąg o gospodarstwie i o opatrzeniu rozmnożenia rozlicznych pożytków każdemu stanowi w potrzebie, Kraków 1549. Księgi ławnicze - Księgi ławnicze Starej Warszawy z lat 1453-1535, red. nauk. A. Bar toszewicz, cz. 4: Księga ławnicza Starej Warszawy z lat 1524-1535, wyd. A. Barto szewicz i in., Warszawa 2020. Kuraś 1959 - Kuraś S., Materiały do górnictwa i hutnictwa z Archiwum Metropolitalnego i Kapitulnego w Krakowie 1479-1640, w: Studia z dziejów górnictwa i hutnictwa, red. J. Pazdur, Warszawa-Wrocław 1959 (Studia i Materiały z Historii Kultury Materialnej, 4), 263-357. LBG - Liber beneficiorum archidiecezyi gnieźnieńskiej, 1.1-2, wyd. J. Łukowski, Gnie zno 1880-1881. LWWK1564 ֊ Lustracja województw wielkopolskich i kujawskich 1564-1565, cz. 1, wyd. A. Tomczak, C. Ohryzko-Włodarska, J. Włodarczyk, Bydgoszcz 1961; cz. 2, wyd. A. Tomczak,
Bydgoszcz 1963. LWWK 1569 - Lustracja województw wielkopolskich i kujawskich 1569 r„ oryg. w: AGAD, ASK XLVI 103d, passim. LWWK 1616 - Lustracja województw wielkopolskich i kujawskich 1616-1620, cz. 1-2, wyd. Z. Górski, R. Kabaciński, J. Pakulski, Wrocław-Warszawa-Kraków 1994. LWWK 1628 - Lustracja województw wielkopolskich i kujawskich 1628-1632, wyd. Z. Guidon, cz. 1-2, Wrocław 1969, cz. 3, Bydgoszcz 1967. LWWK 1659 - Lustracja województw wielkopolskich i kujawskich 1659-1665, cz. 1: Województwa poznańskie i kaliskie, wyd. C. Ohryzko-Włodarska, Wrocław-War szawa-Kraków 1978. Monumenta historica dioeceseos Wladislaviensis, t. 6, Wladislaviae 1886. MRPS - Matricularum Regni Poloniae summaria, t. I-V/l, wyd. T. Wierzbowski, War szawa 1905-1919; t. V/2, wyd. J. Płocha i in., Warszawa 1961. Nowak 2011 -Inwentarz starostwa kaliskiego z 1628 r., wyd. A. Nowak, „Rocznik Kali ski”, t. 37, 2011, s. 113-281 Parczewski 1879 - Parczewski A.J., Rejestr poborowy województwa kaliskiego 1618-1620, Warszawa 1879. Rusiński 1955 - Inwentarze dóbr szlacheckich powiatu kaliskiego, t. 1: Od XVI do poł. XVIII w., wyd. W. Rusiński, Wrocław 1955 (Materiały do Dziejów Wsi Polskiej, Inwentarze Dóbr Ziemskich).
Bibliografia 245 Teki Dworzaczka ֊ Teki Dworzaczka. Materiały historyczno-genealogiczne do dziejów szlachty wielkopolskiej XV-XX w., www.teki.bkpan.poznan.pl. VC - Volumina constitutionum, t. 1-2, oprać. S. Grodziski, I. Dwornicka, W. Uruszczak. Warszawa 1996-2008. Visitationes - Visitationes bonorum archiepiscopatus necnon capituli Gnesnensis saeculi XVI, wyd. В. Ulanowski, Kraków 1920. WRS - Wielkopolskie roty sądowe, t. 1-5, oprać. H. Kowalewicz, W. Kuraszkiewicz, Poznań-Warszawa-Wrocław 1959-1981. ZSK - Wybór zapisek sądowych kaliskich z lat 1409-1416, wyd. B. Ulanowski, Archi wum Komisji Historycznej 3,1886, s. 153-270. c) archiwa natury OWDA - The Old World Drought Atlas, http://drought.memphis.edu/OWDA/ (dostęp: 4.09.2019). d) źródła archeologiczne NID - Narodowy Instytut Dziedzictwa, Warszawa Archiwum Archeologicznego Zdjęcia Polski (AZP), obszary: 60-34,60-35,60-36,61-34, 61-35,61-36,61-39,61-40,62-35,62-36,62-37,62-38,62-40,62-41,63-33,63-34, 63-35, 63-36, 63-37, 63-38,63-39, 63-40, 63-41,64-33, 64-34,64-35,64-36, 64-37, 64-38, 64-39, 64-40, 64-41, 64-42, 65-34, 65-35, 65-36, 65-37, 65-38, 65-39, 65-40, 65-41, 66-35, 66-37, 66-38, 66-39, 66-40, 66-41, 67-33, 67-34, 67-35, 67-36, 67-37, 67-38, 67-39, 67-40, 67-41, 68-33, 68-34, 68-35, 68-36, 68-37, 68-38, 68-39, 69-34, 69-35, 69-36, 69-37, 69-38, 69-39, 69-40, 69-41 e) historyczne bazy danych Kuc i in. 2015a - Kuc Μ., Suproniuk J., Zachara-Związek U., Rejestr poborowy powiatu kaliskiego 1552 r„ w: Atlas historyczny Polski. Rejestry poborowe województwa kali skiego w XVI w., red. Μ. Słoń, „Atlas Źródeł i
Materiałów do Dziejów Dawnej Polski”, 2015, nr 2, https://atlasfontium.pl/?page_id=723 (dostęp: 28.03.2022). Kuc i in. 2015b - Kuc Μ., Suproniuk J., Zachara-Związek U., Rejestr poborowy powiatu kaliskiego 1564 r„ w: Atlas historyczny Polski. Rejestry poborowe województwa kali skiego w XVI w., red. Μ. Słoń, „Atlas Źródeł i Materiałów do Dziejów Dawnej Polski”, 2015, nr 2, https://atlasfontium.pl/?page_id=723 (dostęp: 28.03.2022). Kuc i in. 2015c - Kuc Μ., Suproniuk J., Zachara-Związek U., Rejestr poborowy powiatu kaliskiego 1565 r„ w: Atlas historyczny Polski. Rejestry poborowe województwa kali skiego w XVI w., red. Μ. Słoń, „Atlas Źródeł i Materiałów do Dziejów Dawnej Polski”, 2015, nr 2, https.7/atlasfontium.pl/?page_id=723 (dostęp: 28.03.2022). Słoń 2015 - Atlas historyczny Polski. Rejestry poborowe województwa kaliskiego w XVI w., red. Μ. Słoń, „Atlas Źródeł i Materiałów do Dziejów Dawnej Polski”, 2015, nr 2, https://atlasfontium.pl/?page_id=1917 (dostęp: 1.04.2022). Suproniuk i in. 2015 - Suproniuk J., Kuc Μ., Zachara-Związek U., Rejestr poborowy powiatu kaliskiego 1563 r„ w: Atlas historyczny Pokki. Rejestry poborowe województwa kaliskiego w XVI w., red. Μ. Słoń, „Atlas Źródeł i Materiałów do Dziejów Dawnej Polski”, 2015, nr 2, https://atlasfontium.pl/?page_id=723 (dostęp: 28.03.2022).
246 Bibliografia Ziemie polskie Korony 2015 - Ziemie polskie Korony w XVI w. Przestrzenna baza danych. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN, Zespół Atlasu Historycz nego, http://atlasfontium.pl/index.php?article=korona (dostęp: 8.09.2019). Związek i in. 2018 - Związek T„ Brzeziński W., Karczewska J. i in., Elektroniczne indeksy do ksiąg sądów szlacheckich powiatu kaliskiego (ok. 1470-1519), 2018, http://atlasfontium.pl/index.php?article=gr_zm_kalisz_cl500 (dostęp: 4.09.2019). f) źródła kartograficzne Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN, Warszawa, Zasoby kartograficzne Zakładu Atlasu Historycznego: Karol Perthées, Mappa szczegulna województwa kaliskiego, po 1804 [1:225 000] Mapa gleb Polski, skala 1: 300 000, 1957-1960, oprać. B. Dobrzański i in., red. A. Musierowicz, Warszawa Mapa taktyczna Wojskowego Instytutu Geograficznego, 1:100 000,1919-1939 Special Karte von Südpreussen aus der Königlichen Grossen Topographischen Vermessungs Karte unter Mitwürkung des Directors Langner reducirt und heraus gegeben von Geheimen Bau-Rath Gilly, [mapa Gilly’ego], 1:150 000,1802-1803 Topograficzna Karta Królestwa Polskiego, [tzw. mapa Kwatermistrzostwa], 1:126 000,1839-1843 Staatsbibliothek zu Berlin Urmesstischblätter (Gradabteilungskarte), ok. 1830 [1:25 000] g) kartoteki Kartoteka nazw miejscowych po dawnym Ministerstwie Spraw Wewnętrznych, Insty tut Języka Polskiego PAN, Kraków SHGKart - Kartoteka w Pracowni Słownika Historyczno-Geograficznego Wielkopolski Instytutu Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN, Poznań Opracowania Adamska 2019 - Adamska D., Wieś -
miasteczko ֊ miasto. Średniowieczne osadnictwo w dorzeczu górnej i środkowej Oławy, Łomianki 2019. Andermann i in. 2020 ֊ Andermann T., Faurby S., Turvey S.T. i in., The Past and Future Human Impact on Mammalian Diversity, „Science advances”, t. 6, 2020, z. 36, DOI: 10.1126/sciadv.abb2313. Andrzejewska 2004 - Andrzejewska A., Przyczynek do dziejów hutnictwa żelaznego na Ziemi Dobrzyńskiej, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica”, t. 24, 2004, s. 157-165. Aston 2002 - Aston Μ., Interpreting the Landscape. Landscape Archaeology and Local History, London-New York 2002. Baranowski 2015 - Baranowski T., Komunikacyjna rola Prosny we wczesnym średnio wieczu, w: O rzece i wodzie w życiu codziennym człowieka średniowiecza, red. S. Moździoch, K. Chrzan, Wrocław 2015 (Spotkania Bytomskie, 8), s. 77-92.
Bibliografia 247 Baranowski i in. 2012 - Baranowski T., Sowina U., Ziąbka L. i in., Late Medieval City of Kalisz Water Supply. Evidence of archaeological data and written sources, w: The Archaeology of Water Supply, red. Μ. Żuchowska, Oxfrod 2012 (BAR International Series, 2414), s. 99-108. Baranowski, Buko 2013 - Baranowski T., Kalisia - Kalisz. Starożytność a wczesne śre dniowiecze, w: Kalisz na przestrzeni wieków, red. T. Baranowski, A. Buko, Kalisz 2013, s. 81-102. Bartlett 2003 - Bartlett R., Tworzenie Europy. Podbój, kolonizacja i przemiany kultu rowe 950-1350, Poznań 2003. Bedwin 1976 - Bedwin O., The Excavation of Ardingly Fulling Mill and Forge, 1975-76, „Post-Medieval Archaeology”, 1.10,1976, z. 1, s. 34-64. Birrell 1980 ֊ Birrell J.R., The Medieval English Forest, „Journal of Forest History”, t. 24,1980, z. 2, s. 78-85. Blackburn 2006 ֊ Blackburn D., The Conquest of Nature. Water, Landscape, and the Making of Modern Germany, New York-London 2006. Boldyrew 2011 - Boldyrew A., Piechota zaciężna w Polsce w pierwszej połowie XVI w., Warszawa 2011. Bond 2007 - Bond ƒ., Medieval Charcoal-burning in England, w: Arts and Crafts in Medieval Rural Environment. Ruralia VI, 22nd - 29th September 2005, SzentendreDobogókő, Hungary, red. J. Klápšté, P. Sommer, Turnhout 2007, s. 277-294. Bonde i in. 1997 - Bonde N.. Tyers I., Ważny T., Where Does the Timber Come From? Dendrochronological Evidence of the Timber Trade in Northern Europe. 14th to 17th Centuries AD, w: Archaeological Sciences 1995. Proceedings of a Conference on the Application of Scientific Techniques to the
Study of Archaeology, red. A. Sinclair, E. Slater, J. Gowlett, Oxford 1997 (Oxbow Monograph, 64), s. 201-204. Borek, Słomski 2017 - Borek A., Słomski Μ., Lokalizacja miejscowości, w: Wielkopolska w drugiej połowie XVI wieku, cz. 2: Komentarz, indeksy, red. K. Chłapowski, Μ. Słoń, Warszawa 2017 (Adas historyczny Polski. Mapy szczegółowe XVI wieku, 4), s. 177-202. Boroda 2007 - Boroda K., Kmieć, łan czy profit? Co było podstawą poboru łanowego w XV i XVI wieku?, w: Człowiek wobec miar i czasu w przeszłości, red. P. Guzówski, Μ. Liedke, Kraków 2007, s. 152-170. Boroda 2013 - Boroda K., Rynek produkcji piwa i handlu alkoholem w woj. łęczyckim w XVI wieku, w: Rynki lokalne i regionalne w XV-XV11I w., red. P. Guzowski, K. Boroda, Kraków 2013, s. 54-85. Boroda 2016a - Boroda K„ Geografia gospodarcza Królestwa Polskiego w XVI wieku, Białystok 2016. Boroda 2016b - Boroda K., Wpływy z czopowego jako wskaźnik lokalnego zróżnicowa nia poziomu produkcji piwa pełnego w miastach Królestwa Polskiego w latach 60. XVI w., „Studia Geohistorica”, t. 4, 2016, s. 66-80. Boroda, Guzowski 2016 - Boroda K., Guzowski P„ From King’s Finance to Public Finance. Different Strategies of Fighting Financial Crisis in the Kingdom of Poland under Jagiellonian Rule (1386-1572), w: La fiscalità nell’economia Europea sece. XIII-XVIII. Fiscal systems in the European economy from the 13th to the 18th cen turies, red. S. Cavaciocchi, Firenze 2016, s. 451-470. Brandon 1972 - Brandon P.F., Cereal Yields on the Sussex Estates of Battle Abbey during the Later Middle Ages, „The Economic History Review”, t. 25,1972,
z. 3, s. 403-420.
248 Bibliografia Broda 1959 ֊ Broda J., Gospodarka leśna w dobrach żywieckich do końca XVIII w., Warszawa 1959. Broda 1965a ֊ Broda ƒ., Eksploatacja lasu przez chłopów i mieszczan, w: Dzieje lasów, leśnictwa i drzewnictwa w Polsce, red. J. Broda, A. Żabko-Potopowicz, Warszawa 1965, s. 80-85. Broda 1965b - Broda J., Handel drzewny i transport, w: Dzieje lasów, leśnictwa i drzew nictwa w Polsce, red. J. Broda, A. Żabko-Potopowicz, Warszawa 1965, s. 106-110. Broda 1965c ֊ Broda J., Początki gospodarstwa leśnego, w: Dzieje lasów, leśnictwa i drzew nictwa w Polsce, red. J. Broda, A. Żabko-Potopowicz, Warszawa 1965, s. 117-122. Broda 1965d - Broda J., Rozwój handlu i przemysłu na Zachodzie Europy w wiekach XVI-XVIII i jego wpływ na kształtowanie się eksportu z krajów nadbałtyckich, w: Dzieje lasów, leśnictwa i drzewnictwa w Polsce, red. J. Broda, A. Żabko-Potopo wicz, Warszawa 1965, s. 71-74. Broda 1965e - Broda ƒ., Skutki rabunkowej eksploatacji lasu, w: Dzieje lasów, leśnic twa i drzewnictwa w Polsce, red. J. Broda, A. Żabko-Potopowicz, Warszawa 1965, s. 122-125. Brykała, Podgórski 2020 - Brykała D., Podgórski Z., Evolution of landscapes influenced by watermills, based on examples from Northern Poland, „Landscape and Urban Planning”, t. 198, 2020, s. 103798. Brykała, Prarat 2018 - Brykała D., Prarat Μ., Rekonstrukcja rozmieszczenia młynów łodnych na Drwęcy i pomorskim odcinku Wisły w pierwszej połowie XIX w., „Prace Komisji ¡Krajobrazu Kulturowego”, t. 40, 2018, s. 71-89. Campbell 1983 - Campbell B.M.S., Agricultural Progress in Medieval England. Some Evidence from Eastern
Norfolk, „lhe Economic History Review, New Series”, t. 36, 1983, z. 1, s. 26-46. Campbell 2010 - Campbell B.M.S., Nature as Historical Protagonist. Environment and Society in Pre-industrial England, „Ihe Economic History Review”, t. 63, 2010, z. 2, s. 281-314. Cembrzyński 2014 - Cembrzyński P., „Miasta górnicze Europy Środkowowschodniej w ΧΙΠ-XVII wieku”, praca doktorska, Uniwersytet Jagielloński, Kraków 2014. Cembrzyński 2017 - Cembrzyński P., „Gold rush” or „Considered Investment” Origins of Mining Towns in the Medieval Central Europe, „Acta rerum naturalium”, t. 21, 2017, s. 59-72. Chłapowski 2017 - Chłapowski К., Przynależność własnościowa osiedli, w: Wielkopol ska w drugiej połowie XVI wieku, cz. 2: Komentarz, indeksy, red. K. Chłapowski, Μ. Słoń, Warszawa 2017 (Atlas historyczny Polski. Mapy szczegółowe XVI wieku, 4), s. 230-244. Chłapowski, Słoń 2017 - Wielkopolska w drugiej połowie XVI wieku, cz. 2: Komentarz, indeksy, red. K. Chłapowski, Μ. Słoń, Warszawa 2017 (Atlas historyczny Polski. Mapy szczegółowe XVI wieku, 4). Chmielewski 1955 - Chmielewski S., Uwagi o narzędziach rolniczych w Polsce w począt kach gospodarki czynszowej, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, t. 3,1955, z. 1, s. 166-180. Chmielewski 1962 ֊ Chmielewski S., Gospodarka rolna i hodowlana w Polsce w XIV i XV w. (technika i rozmiary produkcji), Poznań 1962 (Studia z Dziejów Gospo darstwa Wiejskiego, t. 5, z. 2).
Bibliografia 249 Chodyła 1981 - Chodyła Z., Czynsz, w: Encyklopedia historii gospodarczej Polski do roku 1945,1.1, red. A. Mączak, Warszawa 1981, s. 132-134. Chodyła 2015 - Chodyła Z., Zarys najstarszych dziejów osad olęderskich w Puszczy Pyzdrskiej 1746-1793, Pyzdry 2015. Chojnacka 2007 - Chojnacka K., Handel na Warcie i Odrze w XVI i w pierwszej poło wie XVII wieku, Poznań 2007. Ciapała 2004 - Ciapała S., Powodzie i bioróżnorodność, „Dzikie Życie”, 2004, nr 6/120, https://dzikiezycie.pl/archiwum/2004/czerwiec-2004/powodzie-i-bioroznorodnosc (dostęp: 28.03.2020). Climate Change 2021. The Physical Science Basis, https://www.ipcc.ch/report/ar6/wgl/ downloads/report/IPCC_AR6_WGI_Full_Report_smaller.pdf (dostęp: 28.03.2020). Cook i in. 2015 - Cook E.R., Seager R„ Kushnir Y. i in.. Old World Megadroughts and Pluvials during the Common Era, „Science advances”, 1.1,2015, z. 10, DOI: ЄІ500561. Crossley 1972 - Crossley D.W., A Sixteenth-Century Wealden Blast Furnace. A Report on Excavations at Panningridge, Sussex, 1964-1970, „Post-Medieval Archaeology”, t. 6,1972, z. 1, s. 42-68. Crossley 1975 - Crossley D.W., EheBewl Valley Ironworks, Kent, c.1300-1730, [London] 1975. Czerny 2015 - Czerny A., Powstanie i etapy rozwoju map topograficznych do końca XIX wieku, w: Dawne mapy topograficzne w badaniach geograficzno-historycznych, red. A. Czerny, Lublin 2015, s. 11-83. Czerwiński i in. 2019 - Czerwiński S., Guzowski P., Karpińska-Kołaczek Μ. i in., Zna czenie wspólnych badań historycznych i paleoekologicznych nad wpływem człowieka na środowisko. Przykład ze stanowiska Kazanie we
wschodniej Wielkopolsce, „Studia Geohistorica”, t. 7, 2019, s. 56-74. Czerwiński i in. 2021 - Czerwiński S., P. Guzowski, Lamentowicz Μ. i in., Environ mental Implications of Past Socioeconomic Events in Greater Poland during the Last 1200 Years. Synthesis of Paleoecological and Historical Data, „Quaternary Science Reviews”, t. 259, 2021, s. 106902. Dąbrowska 1968 - Dąbrowska L, Badania archeologiczne na Zawodziu w Kaliszu w latach 1961-1964, „Rocznik Kaliski”, 1.1,1968, s. 350-372. Degroot 2018 - Degroot D., Climate Change, the Little Ice Age, and the Dutch Repub lic, 1560-1720, Cambridge-New York 2018. Długopolski 1939 - Długopolski E., Inwentarz dóbr i dochodów biskupów poznańskich z r. 1564, „Archiwum Komisji Historycznej”, t. 15,1939, s. 267-348. Dodds 2007 - Dodds В., Peasants and Production in the Medieval North-East. The Evidence from Tithes 1270-1536, Woodbridge 2007. Dunin-Wąsowicz 1994 - Dunin-Wąsowicz A., Pomiary gruntu w Koronie w XVI- XV1I1 wieku, Warszawa 1994. Dygo 2013 - Dygo Μ., Czy istniałfeudalizm w Europie Środkowo-Wschodniej w śred niowieczu?, „Kwartalnik Historyczny”, 1.120, 2013, z. 4, s. 667-717. Dzieduszycki 1976 - Dzieduszycki W., Wykorzystanie surowca drzewnego we wczesno średniowiecznej i średniowiecznej Kruszwicy, „Kwartalnik Historii Kultury Mate rialnej”, t. 24,1976, z. 1, s. 35-53. Dzieduszycki 1997 - Dzieduszycki W., Garncarstwo polskie u progu późnego średnio wiecza. Tradycje. Adaptacja nowych wzorów. Uwarunkowania społeczno-kulturowe, „Archaeologia Historica Polona”, t. 5,1997, s. 153-161.
250 Bibliografia Egelie 1977 - Egeire G.C.M., Mills and Living Nature, w: Transactions of the 4th Sym posium of The International Molinological Society, red. ƒ. Kenneth, London 1977, s. 41-53. Elektroniczny słownik hydronimów Polski - projekt realizowany w Pracowni Toponomastycznej Instytutu Języka Polskiego PAN w Krakowie, eshp.ijp-pan.krakow.pl. Ellis i in. 2021 - Ellis E.C., Gauthier N., Klein Goldewijk К. i in., People Have Shaped Most of Terrestrial Naturefor at Least 12,000 Years, „Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America”, t. 118, 2021, z. 17. Elton 2008 - Elton G.R., Taxation for War and Peace in Early-Tudor England, w: War and Economic Development. Essays in Memory of David Joslin, red. J.M. Winter, Cambridge 2008, s. 33-48. Falkowski 2017 - Falkowski Μ., Fear and Abundance. Reshaping of Royal Forests in Sixteenth-Century Poland and Lithuania, „Environmental History”, t. 22, 2017, z. 4, s. 618-642. Ferenczi 2018 - Ferenczi L., Water Management in Medieval Hungary, w: The Economy of Medieval Hungary, red. ƒ. Laszlovszky, B. Nagy, P. Szabó, A. Vadas, Leiden 2018 (East Central and Eastern Europe in the Middle Ages, 450-1450, 49), s. 238-252. Fokt 2012 - Fokt К., Późnośredniowieczne osadnictwo wiejskie na Dolnym Śląsku w świetle badań archeologicznych, Kraków 2012. Furmanek i in. 2011 - Furmanek Μ., Wiśniewski A., Gediga K. i in., „Odkryć niewi doczne”. Wybrane zagadnienia z geoarcheologii Śląska, w: Mezozoik i Kenozoik Dolnego Śląska, red. A. Żelaźniewicz, J. Wojewoda, W. Ciężkowski, Wrocław 2011, s. 159-168. Futa, Mocek-
Płóciniak 2016 - Futa В., Мосек-Płóciniak A., The Influence of Uncon trolled Grass Burning on Biochemical Qualities of Soil, „Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering”, t. 61, 2016, z. 3, s. 98-100. Galloway 1991 - Galloway J.A., Feeding the City. Medieval London and its Agrarian Hinterland, „The London Journal”, t. 16,1991, z. 1, s. 3-14. Galloway 1995 - Galloway J. A., Londons Grain Supply. Changes in Production, Distri bution, and Consumption during the Fourteenth Century, „Franco-British Studies”, t. 20,1995, s. 23-34. Galloway 2001 - Galloway J.A., Town and Country in England, 1300-1570, w: Town and Country in Europe, 1300-1800, red. S.R. Epstein, Cambridge 2001 (Themes in International Urban History, 5), s. 106-131. Gawlas 2006 - Gawlas S., Komercjalizacja jako mechanizm europeizacji peryferii na przykładzie Polski, w: Ziemie polskie wobec Zachodu. Studia nad rozwojem średnio wiecznej Europy, red. S. Gawlas, Warszawa 2006, s. 25-116. Gąsiorowski 1960 - Gąsiorowski A., Ze studiów nad szerzeniem się tzw. prawa nie mieckiego we wsiach ziemi krakowskiej i sandomierskiej (do roku 1333). Rozwój i zmiany poglądów na średniowieczną „kolonizację na prawie niemieckim” w Pol sce, „Roczniki Historyczne”, t. 26,1960, s. 123-170. Gąsiorowski 1965 - Gąsiorowski A., Powiat w Wielkopolsce XIV-XVI w. Z zagadnień zarządu terytorialnego i podziałów Polski późnośredniowiecznej, Poznań 1965. Gąsiorowski 1969 - Gąsiorowski A., Krajobraz naturalny i rozwój osadnictwa. Orga nizacja społeczna i rozwój gospodarstwa wiejskiego, w: Dzieje Wielkopolski, 1.1: Do roku
1793, red. J. Topolski, A. Gąsiorowski, Poznań 1969, s. 254-262.
Bibliografia 251 Geremek 1997 - Geremek В., Poczucie przestrzeni i świadomość geograficzna, w: Kultura Polski średniowiecznej XIV-XV w., red. B. Geremek, Warszawa 1997, s. 628-668. Gidaszewski i in. 2013 - Gidaszewski T., Piber-Zbieranowska Μ., Suproniuk J. i in., Transformation of the Natural Landscapes of the Middle Noteć Region from Tenth to the Sixteenth Century, w: Landscapes and Societies in Medieval Europe East of the Elbe. Interactions between Environmental Settings and Cultural Transforma tions, red. S. Kleingärtner, T. Newfield, S. Rossignol, D. Wehner, Toronto 2013 (Papers in Medieval Studies, 3), s. 245-273. Gieysztorowa 1962 - Gieysztorowa L, Źródła i szacunki w badaniach osadnictwa i demografii Polski XVI i XVII w., „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 1.10, 1962, z. 3-4, s. 575-584. Gieysztorowa, Żaboklicka 1955 - Gieysztorowa L, Żaboklicka A., Rejestry poborowe Mazowsza z XVI wieku, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, t. 3,1955, z. 2, s. 343-351. Gochna 2014 - Gochna Μ., Elektroniczna edycja rejestrów poborowych województwa kaliskiego z drugiej połowy XVI w., „Studia Geohistorica”, t. 2, 2014, s. 143-150. Gochna 2017 - Gochna Μ., Charakter i wielkość osiedli. Osady wiejskie, w: Wielkopol ska w drugiej połowie XVI wieku, cz. 2: Komentarz, indeksy, red. K. Chłapowski, Μ. Słoń, Warszawa 2017 (Atlas historyczny Polski. Mapy szczegółowe XVI wieku, 4), s. 203-208. Gochna, Związek 2019 - Gochna Μ., Związek T., Spatio-temporal Aspects of the Extra ordinary Tax Collecting System in Greater Poland (1492-1613), „Roczniki Dziejów Społecznych i
Gospodarczych”, է. 80, 2019, s. 65-111. Gołaski 1969 ֊ Gołaski ƒ., Kształtowanie się mapy wsi w Polsce do końca XVIII w. Stu dia nad genezą wielkoskalowej informacji kartograficznej, Wrocław 1969. Górska 1956 - Górska K., Pomiary gruntów w Wielkopolsce w końcu XVIII i w pierw szej połowie XIX wieku, „Studia i Materiały do Dziejów Wielkopolski i Pomorza”, t. 2, 1956, z. 1, s. 113-166. Górska 1957 - Górska K„ Przyczynek do krytyki rejestrów poborowych z XVI wieku, „Studia Źródłoznawcze”, է. 1,1957, s. 185-189. Górska-Gołaska 1965 - Górska-Gołaska K„ Pomiary gruntowe w Wielkopolsce 17931861, Wrocław 1965. Górska-Gołaska, Hamer - Górska-Gołaska K., Hamer, w: Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu, red. T. Jurek, oprać, informatyczne S. Prinke, Instytut Historii PAN 2010-, http://www.slownik.ihpan.edu.pl/ (dostęp: 28.03.2022), s. 723. Górska-Gołaska, Kissy - Górska-Gołaska K„ Kissy, w: Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu, red. T. Jurek, oprać, informatyczne S. Prinke, Insty tut Historii PAN 2010-, http://www.slownik.ihpan.edu.pl/ (dostęp: 28.03.2022), s. 191-192. Górska-Gołaska, Kiszewo - Górska-Gołaska K., Kiszewo, w: Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu, red. T. Jurek, oprać, informatyczne S. Prinke, Instytut Historii PAN 2010-, http://www.slownik.ihpan.edu.pl/ (dostęp: 28.03.2022), s. 193. Grabarczyk 2000 - Grabarczyk T., Piechota zaciężna Królestwa Polskiego w XV wieku, Łódź 2000.
252 Bibliografia Guidon 1966 - Guidon Z., Uwagi w sprawie przydatności badawczej rejestrów poboro wych z XVI w., „Zapiski Historyczne”, t. 31,1966, z. 1, s. 73-79. Guidon 1974 - Guidon Z„ Dzieje hutnictwa żelaznego na Kujawach i w Ziemi Dobrzyń skiej do XVI wieku, „Ziemia Kujawska”, t. 4,1974, s. 31-45. Guzowski 2008a - Guzowski P., Chłopi i pieniądze na przełomie średniowiecza i cza sów nowożytnych, Kraków 2008. Guzowski 2008b - Guzowski P., Kryzys gospodarczy późnego średniowiecza czy kry zys historiografii?, „Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych”, t. 68, 2008, s. 173-193. Guzowski 2018 - Guzowski P., Monetarny kontekst wprowadzania pańszczyzny na prze łomie średniowiecza i czasów nowożytnych, w: Inter Regnum et Ducatum. Studia ofiarowane Profesorowi fanowi Tęgowskiemu w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, red. P. Guzowski, Μ. Liedke, К. Boroda, Białystok 2018 (Prace Centrum Badań Struktur Demograficznych i Gospodarczych Przednowoczesnej Europy Środkowo-Wschodniej, 7), s. 183-202. Guzowski, Kozłowska 2018 ֊ Guzowski P., Kozłowska Μ., Wysokość plonów rolnych jako wskaźnik zmian klimatu w okresie staropolskim, w: Historia - klimat - przyroda. Perspektywa antropocentryczna, red. P. Oliński, W. Piasek, Toruń 2018, s. 35-47. Hajšman, Trnka 2010 - Hajšman ƒ., Trnka R., F. X. Franc a problematika středověkých mohylovitých útvarů, „Archeologie západních Čech”, 1.1, 2010, s. 16-36. Haldon i in. 2018 - Haldon J., Mordechai L., Newfield T.P. i in., History Meets Palaeo science. Consilience and Collaboration in Studying Past Societal Responses to Environmental Change,
„Proceedings of the National Academy of Sciences”, 1.115, 2018, z. 13, s. 3210-3218. Haneca i in. 2005 - Haneca K„ Ważny T., van Acker J. i in., Provenancing Baltic Tim berfrom Art Historical Objects. Success and Limitations, „Journal of Archaeological Science”, t. 32, 2005, z. 2, s. 261-271. Hensel 1986 - Hensel Z., Z badań nad technologią otrzymywania żelaza na terenie mazo wieckiego ośrodka metalurgicznego, „Archeologia Polski”, t. 31,1986, z. 1, s. 31-79. Herbst 1958 - Województwo płockie około 1578 r., red. S. Herbst, Warszawa 1958 (Atlas historyczny Polski. Seria A. Mapy szczegółowe, 2). Heymanowski 1969 - Heymanowski K., Budnicy i „holendrzy w dziejach gospodarstwa leśnego na Mazowszu, „Sylwan”, t. 113,1969, z. 5, s. 21-40. Heymanowski 1970 - Heymanowski K., Gospodarka leśna na Mazowszu w okresie feudalizmu (dobra królewskie), Warszawa 1970. Hładyłowicz 1932 - Hładyłowicz K.J., Zmiany krajobrazu i rozwój osadnictwa w Wielkopolsce od XIV do XIX wieku, Lwów 1932. Hodgkinson 2004 - Hodgkinson J.S., Iron Production in Surrey, w: Aspects of Archae ology and History in Surrey. Towards a Research Framework for the County, red. J. Cotton, G. Crocker, A. Graham, Guildford 2004, s. 233-244. Hoffmann 1996 - Hoffmann R.C., Economic Development and Aquatic Ecosystems in Medieval Europe, „The American History Review”, 1.101,1996, z. 3, s. 631-669. Hoffmann 2010 - Hoffmann R.C., Elemental Resources and Aquatic Ecosystems. Medieval Europeans and Their Rivers, w: Rivers and Society. From Early Civiliza tions to Modern Times, red. T. Tvedt, R. Coopey, New York 2010 (A history of
water, 2), s. 165-202.
Bibliografia 253 Hoffmann 2014 - Hoffmann R.C., An Environmental History of Medieval Europe, Cambridge-New York 2014. Hoffmann 2016 - Hoffmann R.C., Land, Liberties, and Lordship in a Late Medieval Countryside: Agrarian Structures and Change in the Duchy of Wroclaw, Philadel phia 2016. Horák, Kiir 2017 - Horák ƒ., K. Tomáš, Pedogenesis, Pedochemistry and the Functional Structure of the Waldhufendorf Field System of the Deserted Medieval village Spin delbach, the Czech Republic, „Interdisciplinària Archaeologica - Natural Sciences in Archaeology”, t. 8, 2017, z. 1, s. 43-57. Hughes 2020 - Hughes J.D., What is Environmental History?, Cambridge 2020. Izdebski 2016 - Izdebski A., Rewolucja ekologiczna w szesnastowiecznej Polsce? Prze miany przyrodnicze okresu wczesnej nowożytności na ziemiach polskich na tle euro pejskim, „Historyka. Studia Metodologiczne”, t. 46, 2016, s. 26-43. Izdebski i in. 2015 - Izdebski A., Koloch G., Słoczyński T., Tycner Μ., Historia przyrodniczo-gospodarcza Polski w świetle analizy ilościowej danych palinologicznych, „Historyka. Studia Metodologiczne”, t. 45, 2015, s. 127-160. Izdebski i in. 2016 - Izdebski A., Koloch G., Słoczyński T., Tycner Μ., On the Use of Palynological Data in Economic History. New Methods and an Application to Agricultural Output in Central Europe, 0-2000 AD, „Explorations in Economic History”, t. 59, 2016, s. 17-39. Izdebski i in. 2022 - Izdebski A., Guzowski P., Poniai R. i in., Palaeoecological Data Indicates Land-use Changes across Europe Linked to Spatial Heterogeneity in Mor tality during the Black Death Pandemic,
„Nature Ecology Evolution”, t. 6, 2022, s. 297-306. Janeczek, Świeżawski 1991 - Janeczek A., Świeżawski A., Rejestr poboru łanowego województwa bełskiego, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, t. 39,1991, z. 2, s. 27-56. Jeute 2007a - Jeute G.H., Ländliches Handwerk und Gewerbe im Mittelalter. Untersu chungen zur nichtagrarischen Produktion im westlichen Brandenburg, Bonn 2007 (Studien zur Archäologie Europas, 7). Jeute 2007b - Jeute G.H., Social and Ethnie Ascpects of Rural Non-agrarian Production in Brandenburg (East Germany) in the Middle Ages and the Modern Era, w: Arts and Crafts in Medieval Rural Environment. Ruralia VI, 22nd - 29th September 2005, Szentendre-Dobogókő, Hungary, red. J. Klápště, P. Sommer, Turnhout 2007, s. 363-373. Jin, Heap 2008 - Jin Li, Heap A., A Review of Spatial Interpolation Methods for Envi ronmental Scientists, Canberra 2008. Johnson 2006 - Johnson Μ., Ideas of Landscape, Oxford 2006. Jones 2011 - Jones R., Elemental Theory in Everyday Practice. Food Disposal in the Later Medieval English Countryside, w: Processing, Storage, Distribution of Food. Food in the Medieval Rural Environment. Ruralia VIIL 7th-12th September 2009, Lorca, Spain, red. J. Klápště, P. Sommer, Turnhout 2011, s. 145-154. Jurek 1990 - Jurek T., Księga ziemska kaliska 1400-1409, Poznań 1990. Kaczmarczyk, Sczaniecki 1951 - Kaczmarczyk Z., Sczaniecki Μ., Kolonizacja na prawie niemieckim w Polsce a rozwój renty feudalnej, „Czasopismo Prawno-Historyczne”, t. 3, 1951, s. 59-83.
254 Bibliografia Kałagate i in. 2012 - Kałagate S., Osypiński P„ Stachowiak P„ Relikty późnośrednio wiecznego mielerza odkryte na stanowisku nr 4 w Wilkanowie, gm. Świdnica, pow. Zielonogórski, woj. Lubuskie, „Archeologia Środkowego Nadodrza”, t. 9, 2012, s. 241-249. Kałuża 2015 - Kałuża T., Analiza zmian układu poziomego koryt rzeki Prosny w Kali szu w odniesieniu do historycznych zjawisk powodziowych, w: Dziedzictwo kultu rowe miasta Kalisza i regionu południowej Wielkopolski, t. 4, red. S. Kowalska, Poznań-Kalisz 2015, s. 138-152. Kamier 1976 - Kamier Μ., Folwark szlachecki w Wielkopolsce w latach 1580-1655, Warszawa 1976. Kaniecki 1997 - Kaniecki A., The Influence of Anthropopressure on Water Relations in the Wielkopolska Lowland, „Geographia Polonica”, t. 68,1997, s. 65-80. Kaniecki 2007 - Kaniecki A., Atrakcyjność starych przekazów kartograficznych dla współczesnych badań środowiskowych, w: Informacja geograficzna w kształtowa niu i ochronie środowiska przyrodniczego, red. B. Medyńska-Gulij, L. Kaczmarek, Poznań 2007, s. 11-21. Karsvall 2007 - Karsvall O., Uninhabited Cadastral Units on Large-Scale Maps 16301655. Indicators of Late Medieval Deserted Farms?, „Landscape History”, t. 29, 2007, z. 1, s. 75-87. Kazusek 2017 - Kazusek S., Księgi celne Korony z drugiej połowy XVI w., Kielce 2017. Kiarszys 2015 - Kiarszys G., Nowożytne przekształcenia krajobrazu kulturowego miej scowości Drogoradz (gm. Police, woj. zachodniopomorskie) w świetle kartografii historycznej i metod teledetekcji, w: XIX Sesja Pomorzoznawcza, Szczecin 21-22 listopada 2013 r., red. A. Janowski,
K. Kowalski, B. Rogalski, S. Słowiński, Szczecin 2015 (Acta Archaeologica Pomoranica, 5), s. 445-456. Kiersnowski 1954 - Kiersnowski R., Rośliny uprawne i pożywienie roślinne w Polsce wczesnofeudalnej. Przegląd zagadnień i źródeł, „Kwartalnik Historii Kultury Mate rialnej”, t. 2,1954, z. 3, s. 346-387. Kiersnowski 1960 - Kiersnowski R., Znaki graniczne w Polsce średniowiecznej, „Arche ologia Polski”, t. 5,1960, z. 2, s. 257-289. Kiss 2014 - Kiss A., Weather and Weather-Related Natural Hazards in Medieval Hun gary II. Documentary Evidence on the 13th Century, „Medium Aevum Quotidianum”, t. 68, 2014, s. 5-46. Kleingärtner i in. 2013 - Landscapes and Societies in Medieval Europe East of the Elbe. Interactions between Environmental Settings and Cultural Transformations, red. S. Kleingärtner, T. Newfield, S. Rossignol, D. Wehner, Toronto 2013 (Papers in Medieval Studies, 3). Kiir 2011 - Kiir T., Zanikla „Mořina”-Roudnická a „Žák”-Hol v kontextu historického poznání, „Studia Mediaevalia Pragensia”, t. 10, 2011, z. 1, s. 9-24. Kochanowski 1938 - Kochanowski ƒ., Wybór poezyj, oprać. К. Giebułtowski, Lwów 1938. Korányi 1948 - Korányi К., Żołnierz najemny a żołnierz zaciężny, „Czasopismo Prawno-Historyczne”, t. 1,1948, s. 105-108. Kowalczyk-Heyman 2014 - Kowalczyk-Heyman E., Ruda-Skroda. Przyczynek do dzie jów rudnictwa żelaza na Wysoczyźnie Kolneńskiej w średniowieczu i na początku doby nowożytnej, „Studia Geohistorica”, t. 2, 2014, s. 85-98.
Bibliografia 255 Kowalczyk-Heyman 2015 ֊ Kowalczyk-Heyman E., „Młyny ważne”, „młyny na wagach”. Przyczynek do genezy nazwy i konstrukcji, „Studia Geohistorica”, t. 3, 2015, 61-73. Kowalski 2000 - Kowalski M.D., Uposażenie krakowskiej kapituły katedralnej w śre dniowieczu, Kraków 2000. Kozak 2020 - Kozak A., Pleszew w późnym średniowieczu i u progu epoki nowożytnej (koniec XIV ֊ początek XVI wieku), Poznań 2020 (Dziedzictwo Wielkopolski, 5). Kozłowska-Szyc 2019 - Kozłowska-Szyc Μ., Wysokość plonów rolnych w dobrach kró lewskich dawnej Polski w latach 1564-1565, „Studia Geohistorica”, t. 7,2019, s. 17-29. Kubicki 2012 - Kubicki R., Młynarstwo w państwie Zakonu Krzyżackiego w Prusach w XIII-XV wieku (do 1454 r.), Gdańsk 2012. Kubicki 2013 - Kubicki R„ Sieć młynów wodnych w dobrach klasztornych na Pomo rzu Wschodnim w XIII-XVI w., „Hereditas Monasteriorum”, t. 2, 2013, s. 35-56. Kubicki 2015 - Kubicki R., Młyny wodne w ziemiach świeckicej i nowskiej do końca XVI wieku, „Studia Geohistorica”, t. 3, 2015, s. 74-88. Kukawka 2003 - Kukawka S., Archeologia średniowiecza czy średniowiecze archeologii?, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, t. 51, 2003, z. 1, s. 73-80. Kula 1962 - Kula W., Teoria ekonomiczna ustroju feudalnego. Próba modelu, War szawa 1962. Kunysz 1966 - Kunysz A., Osadnictwo otwarte w Polsce południowo-wschodniej od VI do XIII w., „Wiadomości Archeologiczne”, t. 31,1966, z. 4, s. 320-362. Kuraś 1971 - Kuraś S., Przywileje prawa niemieckiego miast i wsi małopolskich XIVXV wieku, Wrocław 1971. Kurnatowska, Kurnatowski 1996 - Kurnatowska Z., Kurnatowski S.,
Znaczenie komu nikacji wodnej dla społeczeństw pradziejowych i wczesnośredniowiecznych w Polsce, w: Słowiańszczyzna w Europie średniowiecznej, 1.1, red. Z. Kurnatowska, Wrocław 1996, s. 117-123. Laberschek 1996 - Laberschek J„ Kuźnice żelazne w ziemi krakowskiej w średniowieczu, „Teki Krakowskie”, t. 3, 1996, s. 97-115. Lagerstedt 2007 ֊ Lagerstedt A., Craft, Outland and Social Organisation. A Case Study on the Village ofÄngersjö in Northern Sweden, w: Arts and Crafts in Medieval Rural Environment. Ruralia VI, 22nd - 29th September 2005, Szentendre-Dobogókő, Hun gary, red. J. Klápště, P. Sommer, Turnhout 2007, s. 201-206. Lamentowicz i in. 2019 - Lamentowicz Μ., Karpińska-Kołaczek Μ., Guzowski P. i in., Znaczenie wysokorozdzielczych wielowskaźnikowych (multi-proxy) badań paleoekologicznych dla geografii historycznej i historii gospodarczej, „Studia Geohistorica”, t. 7, 2019, s. 30-55. Lamentowicz i in. 2020 - Lamentowicz Μ., Marcisz K„ Guzowski P. i in., How Joannites’ Economy Eradicated Primeval Forest and Created Anthroecosystems in Medieval Central Europe, „Scientific Reports”, 1.10, 2020, z. 1, s. 18775. Langdon 1982 - Langdon J., The Economics of Horses and Oxen in Medieval England, „The Agricultural History Review”, t. 30,1982, z. 1, s. 31-40. Latałowa 2007 ֊ Latałowa Μ., Gospodarka człowieka w diagramach pyłkowych, w: Stu dia interdyscyplinarne nad środowiskiem i kulturą w Polsce, red. Μ. Makohonienko, D. Makowiecki, Z. Kurnatowska, Poznań 2007 (Środowisko - Człowiek - Cywi lizacja, 1), s. 171-187.
256 Bibliografia Latałowa i in. 2015 - Latałowa Μ., Zimny Μ., Jędrzejewska B., Samojlik T„ Białowieża Primeval Forest. A 2000-year Interplay of Environmental and Cultural Forces in Europe’s Best Preserved Temperate Woodland, w: Europe’s Changing Woods and Forests. From Wildwood to Cultural Landscapes, red. K.J. Kirby, Ch. Watkins, Boston 2015, s. 243-264. Le Goff 2002 - Le Goff J., Kultura średniowiecznej Europy, Gdańsk-Warszawa 2002. Le Roy Ladurie, Goy 1982 - Le Roy Ladurie E„ Goy J., Tithe and Agrarian History from the Fourteenth to the Nineteenth Centuries. An Essay in Comparative History, tłum. S. Burke, New York-Paris 1982. Lityńska-Zając 2007 - Lityńska-Zając Μ., Znaczenie znalezisk roślinnych dla archeologii i paleoekologit, w: Studia interdyscyplinarne nad środowiskiem i kulturą w Polsce, red. M. Makohonienko, D. Makowiecki, Z. Kurnatowska, Poznań 2007 (Środowi sko - Człowiek - Cywilizacja, 1), s. 211-220. Long 1979 - Long W.H., The Low Yields of Corn in Medieval England, „The Economic History Review. New Series”, t. 32,1979, z. 4, s. 459-469. Maciejewska 1959 - Maciejewska W., Przewodnik po kartotece do materiałów do dzie jów wsi, Warszawa 1959. Maciejewska, Chyz - Maciejewska Μ., Chyz, w: Słownik polszczyzny XVI wieku - wersja elektroniczna, http://spxvi.edu.pl/indeks/haslo/46488 (dostęp: 9.07.2019). Majewski 1957 - Majewski J., Gospodarstwo folwarczne we wsiach miasta Poznania w latach 1582-1644, Poznań 1957 (Badania z Dziejów Społecznych i Gospodarczych, 34). Marciniak-Kajzer 2011 - Marciniak-Kajzer A., Średniowieczny dwór rycerski w Polsce. Wizerunek
archeologiczny, Łódź 2011. Mate 1985 - Mate Μ., Medieval Agrarian Practices. The Determining Factors?, „The Agricultural History Review”, t. 33,1985, z. 1, s. 22-31. Matuszkiewicz i in. 1995 - Matuszkiewicz W., Faliński J.B., Kostrowicki A.S., Matusz kiewicz J.M., Olaczek R., Wojterski T., Potencjalna roślinność naturalna Polski. Mapa przeglądowa 1:300 000. Arkusze 1-12, IGiPZ PAN, Warszawa 1995. Mączak 1955 - Mączak A., Sukiennictwo wielkopolskie XIV-XVII wiek, Warszawa 1955 (Badania z Dziejów Rzemiosła i Handlu w Epoce Feudalizmu, 3). Merganičová i in. 2012 - Merganičová K., Merganič J., Svoboda M. i in., Deadwood in Forest Ecosystems, w: Forest Ecosystems. More than Just Trees, red. J. Blanco, Yueh-Hsin Lo, London 2012. Mikulski 1994 - Mikulski К., Osadnictwo wiejskie województwa pomorskiego od połowy XVI do końca XVII wieku, Toruń 1994. Mioduszewska 2001 - Mioduszewska A., Trendy w produkcji zbożowej na Podlasiu w okresie wczesnonowożytnym na podstawie choroskiej księgi dziesięcin, „Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych”, t. 61, 2001, s. 59-89. Młynarska 1959-1960 - Młynarska Μ., Piec hutniczy odkryty na terenie miasta Kalisza, „Wiadomości Archeologiczne”, t. 26,1959-1960, z. 3-4, s. 328-329. Money 1971 - Money J.H., Medieval Iron-Workings in Minepit Wood, Rotherfield, Sus sex, „Medieval Archaeology”, 1.15,1971, z. 1, s. 86-111. Mouthon 2001 - Mouthon F., Les céréales en Bordelais à la fin du Moyen Åge (XHľXVIe siècle), w: Histoires d’hommes - histoires de plantes. Hommages au professeur Jean Erroux. Mémoire de plantes, 1, Rencontres d’archéobotanique de
Toulouse, red. P. Marinval, Toulouse 2001, s. 146-161.
Bibliografia 257 Mucha 1984 - Mucha Μ., Archeologiczna weryfikacja nowożytnych hut szkła na tere nie Wielkopolski południowo-wschodniej, „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Archeologia”, t. 10,1984, s. 83-118. Mucha 1987 - Mucha Μ., Badania archeologiczne jako metoda rozpoznania nowo żytnego hutnictwa szkła w Wielkopolsce, „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Archeologia”, t. 12, 1987, z. 177, s. 97-110. Mucha 2005 - Mucha Μ., Ośrodki produkcji szkła we wschodniej Wielkopolsce od XVII do początku XIX wieku, „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Archeologia”, t. 29, 2005, s. 77-160. Muszyńska 2012 - Muszyńska J., Gospodarka dworska w dobrach biskupów krakow skich w połowie XVII wieku, Kielce 2012. Myśliwski 1995 - Myśliwski G., Boundary Delimitation in Medieval Poland, w: Historical Reflections on Central Europe. Selected Papers from the Fifth World Congress of Central and East European Studies, red. S.J. Kirschbaum, London-New York 1995, s. 27-36. Myśliwski 2000 - Myśliwski G., Rola dźwięku w społecznościach tradycyjnych, w: Aetas media, aetas moderna. Studia ofiarowane profesorowi Henrykowi Samsonowiczowi w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, red. H. Manikowska, A. Bartoszewicz, W. Fał kowski, Warszawa 2000, s. 682-698. Myśliwski 2002 - Myśliwski G., Boundaries and Men in Poland from Twelfth to the Sixteenth Century. The Case ofMasovia, w: Medieval Frontiers. Concepts and Prac tices, red. D. Abulafia, N. Berend, Aidershot 2002, s. 217-237. Nabialek 2012 - Nabiałek K., Starostwo olsztyńskie od XIV do połowy XVII wieku, Kraków 2012. Natanson 1901 - Natanson Μ., O
nawożeniu obornikiem i innymi nawozami dla użytku gospodarzy wiejskich, Warszawa 1901. Nelle i in. 2013 - O. Nelle, D. Jansen, Μ. Overbeck, Charcoals from Iron Smelting Fun races - Fuel Supply and Environment of a Medieval Iron Smelting Site Near Peppange/Luxembourg, w: Proceedings of the Fourth International Meeting ofAnthracology. Brussels, 8-13 September 2008. Royal Belgium institute of natural sciences, red. F. Dambion, Oxford 2013 (BAR International Series, 2486), s. 165-172. Newfield 2013 - Newfield T.P., Early Medieval Epizootics and Landscapes ofDisease. The Orgins and Triggers of European livestock Pestilences, 400-1000 CE, w: Landscapes and Societies in Medieval Europe East of the Elbe. Interactions between Environ mental Settings and Cultural Transformations, red. S. Kleingärtner, T. Newfield, S. Rossignol, D. Wehner, Toronto 2013 (Papers in Medieval Studies, 3), s. 73-113. Newmann, Harvey 1997 - Newman E.I., Harvey P.D.A., Did Soil Fertility Decline in Medieval English Farms? Evidence from Cuxham, Oxfordshire, 1320-1340, „The Agricultural History Review”, t. 45,1997, z. 2, s. 119-136. NMP - Nazwy miejscowe Polski. Historia - pochodzenie - zmiany, 1.1-12, red. K. Rymut i in., Kraków 1996-2015. Nosek 1968 - Nosek E., Czternastowieczna kuźnia w Siedlątkowie, „Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Seria Archeologiczna”, t. 15,1968, s. 97-131. Nováček 2001 - Nováček К., Nerostné suroviny středověkých Čech jako archeologický problém. Bilance a perspektivy výzkumu se zaměřením na výrobu a zpracování kovů, „Archeologické rozhledy”, t.
53, 2001, s. 279-309.
258 Bibliografia Nowak 2011 - Nowak A., Inwentarz starostwa kaliskiego z 1628 r., „Rocznik Kaliski”, t. 37, 2011, s. 113-121. Nowakowski 2017 - Nowakowski D., Śląskie obiekty typu motte. Studium archeologiczno-historyczne, Wrocław 2017. Nyrėk 1966 - Nyrėk A„ Gospodarka rybna na Górnym Śląsku od połowy XVI do połowy XIX w., Wrocław 1966. Oliński, Piasek 2018 ֊ Historia - klimat - przyroda. Perspektywa antropocentryczna, red. P. Oliński, W. Piasek, Toruń 2018. Orłowska i in. 2016 - Orłowska A.P., Nowożycki В., Pac G„ Handel wołami na tere nie Wielkopolski i Śląska w świetle szesnastowiecznego spisu jarmarków i komór celnych, „Studia Geohistorica”, t. 4, 2016, s. 153-161. Outhwaite 1986 - Outhwaite R.B., Progress and backwardness in English agricul ture, 1500-1650, „The Economic History Review, New Series”, t. 39, 1986, z. 1, s. 1-18. Pawiński 1881 - Pawiński A., Skarbowość w Polsce i jej dzieje za Stefana Batorego, Warszawa 1881. Pawlak 2007 - Pawlak E., Charakterystyka osadnictwa, w: Żerniki, gm. Kórnik, stan. 25. Osadnictwo pradziejowe, wieś średniowieczna i folwark nowożytny, red. E. Pawlak, P. Pawlak, Poznań 2007 (Archeostrada, Studia i Materiały z Badań Wykopalisko wych na Autostradzie A2 - Odcinek Wielkopolski, 1), s. 29-59. Pawlak, Pawlak 2007 - Żerniki, gm. Kórnik, stan. 25. Osadnictwo pradziejowe, wieś średniowieczna i folwark nowożytny, red. E. Pawlak, P. Pawlak, Poznań 2007 (Archeostrada, Studia i Materiały z Badań Wykopaliskowych na Autostradzie A2 - Odcinek Wielkopolski, 1). Pelisiak, Gębica 2007 - Pelisiak A., Gębica P., Podstawy geomorfologii i gleboznawstwa
(dla archeologów), Rzeszów 2007. Petri 2013 - Petri Inge, Metal Production and Metalworking in Eastern Schleswig-Hol stein in the Slavic Period, w: Landscapes and Societies in Medieval Europe East of the Elbe. Interactions between Environmental Settings and Cultural Transforma tions, red. S. Kleingärtner, T. Newfield, S. Rossignol, D. Wehner, Toronto 2013 (Papers in Medieval Studies, 3), s. 171-180. Piaskowski 1990 - Piaskowski ƒ., W sprawie tzw. żużla kowalskiego w starożytnej i wczesnośredniowiecznej produkcji żelaza, „Archeologia Polski”, t. 35, 1990, z. 1, s. 163-168. Piątkowska-Małecka 2017 - Piątkowska-Małecka J., Konsumpcja mięsa przez miesz kańców średniowiecznego i nowożytnego Mielnika w świetle badań zwierzęcych szczątków kostnych ze stanowiska Rynek - Plac Kościuszki, w: Fines testis tempo rum. Studia ofiarowane Profesor Elżbiecie Kowalczyk-Heyman w pięćdziesięciolecie pracy naukowej, red. Μ. Dzik, G. Śnieżko, Μ. Starski, Rzeszów 2017, s. 395-418. Piber-Zbieranowska 2015 - Piber-Zbieranowska Μ., Powiat kcyński w drugiej połowie XVI w., „Studia Geohistorica”, t. 3, 2015, s. 89-109. Piskorski 1988 - Piskorski J.M., Brandenburskie Kietze (chyże) - instytucja pochodze nia słowiańskiego czy „produkt” władzy askańskiej, „Przegląd Historyczny”, t. 79, 1988, z. 2, s. 301-329. Plisiecki 2012 - Plisiecki P., Relacje dziesięcinne w dekanacie Kije według tzw. Liber beneficiorum Jana Długosza. Wykazy i tabele, Lublin 2012.
Bibliografia 259 Plisiecki 2015 - Plisiecki P., Rudy i rudnicy na obszarze średniowiecznej Lubelszczyzny (do schyłku XVI w.), w: Ziemia. Człowiek. Sztuka. Interdyscyplinarne studia nad ziemią. Archeologia. Historia. Kultura. Sztuka, red. U. Mazurczak, Lublin 2015, s. 413-438. Piaskowski 2013 - Piaskowski A., The Archaeology of the Prussian Crusade. Holy War and Colonisation, London 2013. Podgórski 2004 - Podgórski Z., Wpływ budowy i funkcjonowania młynów wodnych na rzeźbę terenu i wody powierzchniowe Pojezierza Chełmińskiego i przyległych części dolin Wisły i Drwęcy, Toruń 2004. Podwińska 1970 - Podwińska Z., Rozmieszczenie wodnych młynów zbożowych w Małopolsce w XV wieku, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, t. 18, 1970, z. 3, s. 373-402. Podwińska 1971 - Podwińska Z., Zmiany form osadnictwa wiejskiego na ziemiach polskich we wcześniejszym średniowieczu. Zręb, wieś, opole, Wrocław-WarszawaKraków 1971. Poklewski 1974 - Poklewski T., Układ pól ornych w średniowiecznym Spicymierzu, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, t. 22,1974, z. 3, s. 491-498. Poklewski 1975 - Poklewski T., Spicymierska włość grodowa w średniowieczu. Obraz gospodarczy, Łódź 1975 (Acta Archaeologica Lodziensia, 24). Pokojski i in. 2021 - Pokojski W., Panecki T., Słomska-Przech K., Cartographic Visu alization of Density. Exploring the Opportunities and Constraints of Heat Maps, „Polish Cartographical Review”, t. 53, 2021, s. 21-36. Polaszewski 1976 - Polaszewski L., Własność feudalna w województwie kaliskim w XVI wieku, Poznań 1976. Poleski 2013 - Poleski J„ Małopolska w VI-X wieku. Studium
archeologiczne, Kraków 2013. Poliński 2006 - Poliński D., Możliwości określeń chronologicznych na podstawie badań późnośredniowiecznej ceramiki naczyniowej z ziemi chełmińskiej, „Archeologia Pol ski”, t. 51, 2006, z. 1-2, s. 161-173. Pośpiech 1989a - Pośpiech A., Księgi rezygnacji w kaliskich aktach grodzkich z lat 1580-1655 (Prezentacja źródła, możliwości badawcze), „Rocznik Kaliski”, t. 21, 1989, s. 19-49. Pośpiech 1989b - Pośpiech A., Majętności na sprzedaż. Szlachecki handel ziemią i prze miany struktury majątkowej w powiecie kaliskim w latach 1580-1655, Wrocław 1989. Praczyk 2020 - Praczyk Μ., Historia środowiska jako praktyka badawcza, „Historyka. Studia Metodologiczne”, t. 50, 2020, s. 351-376. Prędecka i in. 2010 - Prędecka A., Chojnicki J., Russel S„ Wpływ wiosennego wypalania traw na liczebność bakterii i aktywność dehydrogenaz glebowych, „Nauka. Przyroda. Technologie”, t. 4, 2010, z. 4, s. 1-9. Pytasz-Kołodziejczyk 2017 - Pytasz-Kołodziejczyk A., Zasoby wodne w dobrach wiel koksiążęcych zachodniej Grodzieńszczyzny w XVI wieku. Administracja i eksplo atacja, Olsztyn 2017. Ratajczak, Skoczylas 1999 - Ratajczak T., Skoczylas J„ Polskie darniowe rudy żelaza, Kraków 1999. Reynolds 1983 - Reynolds T.S., Stronger than a Hundred Men. A History of the Verti cal Water Wheel, Baltimore 1983.
260 Bibliografia Roebroeks i in. 2021 - Roebroeks W., MacDonald K., Scherjon F. i in., Landscape Modification by Last Interglacial Neanderthals, „Science Advances”, t. 7, 2021, z. 51, eabj5567. Rostafiński 1891 ֊ Rostafiński J., Teodora Zawackiego z Zawad herbu Rogala „Pamięć robót i dozoru gospodarskiego w każdym miesiącu...”, Kraków 1891. Róg 2021 - Róg D., Zagadnienia identyfikacji osadnictwa budziarskiego w drugiej połowie XVIII i na początku XIX w. na przykładzie Puszczy Solskiej, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, t. 69, 2021, z. 2, s. 193-218. Rusiński 1947 - Rusiński W., Osady tzw. „olędrów” w dawnym woj. poznańskim, Poznań 1947 (Prace Komisji Atlasu Historycznego Polski, 5). Rusiński 1970 - Rusiński W., Struktura osadnictwa i zaludnienie powiatu kaliskiego w 1789 r„ „Rocznik Kaliski”, t. 3,1970, s. 53-116. Rutkiewicz i in. 2017 - Rutkiewicz P., Malik L, Wistuba Μ. i in., Charcoal Kilns as a Source of Data on the Past Iron Industry (an Example from the River Czarna Valley, Central Poland), „Environmental Socio-economic Studies”, t. 5, 2017, z. 3, s. 12-22. Rutkowska 2017 - Rutkowska E., Środowisko geograficzne, w: Wielkopolska w dru giej połowie XVI wieku, cz. 2: Komentarz, indeksy, red. K. Chłapowski, Μ. Słoń, Warszawa 2017 (Atlas historyczny Polski. Mapy szczegółowe XVI wieku, 4), s. 38-45. Rutkowska-Płachcińska 1978a - Historia kultury materialnej Polski w zarysie, t. 2: Od XIII do XV wieku, red. A. Rutkowska-Płachcińska, Wrocław-Warszawa-Kraków 1978. Rutkowska-Płachcińska 1978b - Rutkowska-Płachcińska A., Uzyskiwanie surowców mineralnych, w: Historia
kultury materialnej Polski w zarysie, t. 2: Od XIII do XV wieku, red. A. Rutkowska-Płachcińska, Wrocław-Warszawa-Kraków 1978, s. 58-72. Rutkowska-Płachcińska 1978c - Rutkowska-Płachcińska A., Gospodarka rolno-hodowlana, w. Historia kultury materialnej Polski w zarysie, t. 2: Od XIII do XV wieku, red. A. Rutkowska-Płachcińska, Wrocław-Warszawa-Kraków 1978, s. 39-57. Rybarski 1928 - Rybarski R„ Handel i polityka handlowa Polski w XVI stuleciu, t. 1: Rozwój handlu i polityki handlowej, Poznań 1928. Rybarski 1929 - Rybarski R., Handel i polityka handlowa Polski w XVI stuleciu, t. 2: Tablice i materiały statystyczne, Poznań 1929. Rybołówstwo 1981 - Rybołówstwo, w: Encyklopedia historii gospodarczej Polski do roku 1945,1.1-2, red. A. Mączak, Warszawa 1981, s. 224-225. Rychlikowa 1974 - Rychlikowa L, Lustracja 1564-1566 r. jako podstawa szacunku dochodu z gospodarki polowej, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, t. 22, 1974, z. 2, s. 673-713. Samojlik 2009 - Samojlik T., Rudnie w Puszczy Białowieskiej wXVII-XVIII w., „Kwar talnik Historii Kultury Materialnej”, t. 57, 2009, z. 3-4, s. 399-411. Samojlik 2010 - Samojlik T., Traditional Utilisation of Białowieża Primeval Forest (Poland) in the 15th to 18th Centuries, „Landscape Archaeology and Ecology”, t. 8, 2010, s. 150-164. Samojlik i in. 2016 - Samojlik T., Fedotova A., Kuijper D.P.J., Transition from tradi tional to modern forest management shaped the spatial extent of cattle pasturing in Białowieża Primeval Forest in the nineteenth and twentieth centuries, „Ambio”, t. 45, 2016, z. 8, s. 904-918.
Bibliografia 261 Samojlik i in. 2019 -Samojlik T., Fedotova A., Borowik T., Kowalczyk R., Historical data on European bison management in Białowieża Primeval Forest can contribute to a better contemporary conservation of the species, „Mammal Research”, t 64, 2019, s. 543-557. Samsonowicz 1954 - Samsonowicz H., Rzemiosło wiejskie w Polsce XIV-XVI w., War szawa 1954. Schich, Stephan 2015 - Schich W., Stephan J„ Strukturalne przemiany na Śląsku wywo łane kolonizacją na przykładzie biskupiego księstwa nyskiego, „Studia Geohistorica”, t. 3, 2015, s. 205-218. Schneeweiß 1997 - Schneeweiß J., Die ur- und frühgeschichtliche Eisenverhüttung und -Verarbeitung im westlichen Odergebiet, „Ethnographisch-archäologische Zeit schrift”, t. 43,1996, s. 335-363. Schofield 2004 - Schofield R., Taxation under the early Tudors, 1485-1547, Malden 2004. Shiel 1991 - Shiel R.S., Improving Soil Productivity in the Pre-fertiliser Era, w: Land, Labour and Livestock. Historical Studies in European Agricultural Productivity, red. B.M.S. Campbell, Μ. Overton, Manchester-New York 1991, s. 51-77. Sigaut 1998 - Sigaut F., Le fer dans l’agriculture, w: Le village médiéval et son environ nement. Etudes offertes à Jean-Marie Pesez, red. L. Feller, P. Mane, F. Piponnier, Paris 1998, s. 413-426. Simiński 2008 - Simiński R., Od „solitudo” do „terra culta”. Przestrzeń jako przedmiot wyobrażeń w Inflantach i Prusach od XIII do początku XV wieku, Toruń 2008. Skupieński 1978 - Skupieński K., Struktury systemowe polskich miar zbożowych w XVI wieku, „Przegląd Historyczny”, t. 69,1978, z. 4, s. 623-646. Slavin 2008
- Slavin P., „Feeding the brethren: grain provisioning of Norwich Cathe dral Priory, c. 1280-1370”, praca doktorska, Centre for Medieval Studies, Univer sity of Toronto 2008. Slavin 2012 ֊ Slavin P„ The Great Bovine Pestilence and its Economic and Environmen tal Consequences in England and Wales, 1318-50, „The Economic History Review”, t. 65, 2012, z. 4, s. 1239-1266. Slavin 2015 ֊ Slavin P„ Flogging a Dead Cow. Coping with Animal Panzootic on the Eve of the Black Death, w: Crises in Economic and Social History. A Comparative Perspective, red. A.T. Brown, A. Burn, R. Doherty, Sheffield 2015 (People, Markets, Goods. Economies and Societies in History, 6), s. 111-135. Slavin 2016 ֊ Slavin P., Epizootic Landcapes. Sheep Scab and Regional Environment in England in 1279-1280, „Landscapes”, 1.17, 2016, z. 2, s. 156-170. Slomska-Przech i in. 2021 - Słomska-Przech K., Panecki T., Pokojski W., Heat Maps. Perfect Maps for Quick Reading? Comparing Usability of Heat Maps with Differ ent Levels of Generalization, „International Journal of Geo-Information”, t. 10, 2021, z. 8, s. 562. Słoń 2014 - Historical Atlas of Poland in the 2nd Half of the 16th Century, red. Μ. Słoń, Frankfurt am Main 2014 (Geschichte - Erinnerung - Politik, 6). Słoń 2017a - Słoń Μ., Miasta prywatne w sieci miejskiej Wielkopolski XV-XVI wieku, „Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych”, t. 77, 2017, s. 93-123. Słoń 2017b - Słoń Μ., Źródła pisane, w: Wielkopolska w drugiej połowie XVI wieku, сг. 2: Komentarz, indeksy, red. K. Chłapowski, Μ. Słoń, Warszawa 2017 (Atlas historyczny Polski. Mapy szczegółowe XVI
wieku, 4), s. 20-28.
262 Bibliografia Słowiński i in. 2019 ֊ Słowiński Μ., Lamentowicz Μ., Łuców D. i in., Paleoecological and Historical Data as Important Tool in Ecosystem Management, „Journal of Environmental Management”, t. 236, 2019, s. 755-768. Słowiński i in. 2021 - Słowiński Μ., Brauer A., Guzowski P. i in., The Role of Medi eval Road Operation on Cultural Landscape Transformation, „Scientific Reports”, t. 11, 2021, z. 1, s. 20876. Smil 2017 - Smil V., Energy and Civilization. A History, Cambridge 2017. Smolska 2011 - Smolska E., Relation Between Radiocarbon, Archaeological Dating and Sediment Properties on the Example of Colluvial Deposits (NE Poland), „Geochronometria”, t. 38, 2011, z. 4, s. 325-333. Sochaniewicz 1927 - Sochaniewicz K., Ślad, półśledzie, kwarta i kęs roli. Ze studiów nad miarami roli w Wielkopolsce w XVI і XVII wieku, „Sprawozdania Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk”, t. 1,1927, s. 40-41. Souchopová i in. 2011 - Souchopová V., Merta J., Merta O., Some aspects of the devel opment of Great Moravian iron metallurgy, w: The Archaeometallurgy of Iron. Recent Developments in Archaeological and Scientific Research. Dedicated to Pro fessor Radomir Pleiner, red. J. Hošek, H. Cleere, L. Mihok, Prague 2011, s. 73-85. Součková i in. 2013 - Součková K„ Kiir T., Hejcman Μ., Medieval Farming Practices in Deserted Villages Can be Determined Based on the Nitrogen Isotopic Signature in Recent Forest Soils, „Interdisciplinària Archaeologica - Natural Sciences in Archae ology”, t. 4, 2013, z. 1, s. 63-71. Sowina 2009 ֊ Sowina U., Woda i ludzie w mieście późnośredniowiecznym i
wczesnonowożytnym. Ziemie polskie z Europą w tle, Warszawa 2009. Sowina 2013 - Sowina U., Ze studiów nad zaopatrzeniem w wodę późnośredniowiecz nego i wczesnonowożytnego Kalisza, w: Kalisz na przestrzeni wieków. Konferencja naukowa pod przewodnictwem prof, dr hab. Henryka Samsonowicza, red. T. Bara nowski, A. Buko, Kalisz 2013, s. 213-221. Sowina i in. 2017 - Sowina U„ Związek T., Panecki T„ Kalisz w połowie XVI wieku, w: Wielkopolska w drugiej połowie XVI wieku, cz. 2: Komentarz, indeksy, red. K. Chła powski, Μ. Słoń, Warszawa 2017 (Adas historyczny Polski. Mapy szczegółowe XVI wieku, 4), s. 313-332. Stefański 1971 - Stefański K., Wsie na „prawie niemieckim” w Wielkopolsce w latach 1333-1370, „Roczniki Historyczne”, t. 37, 1971, s. 1-36. Stępnik 2007 - Stępnik T., Przedmioty metalowe, w: Zerniki, gm. Kórnik, stan. 25. Osadnictwo pradziejowe, wieś średniowieczna i folwark nowożytny, red. E. Pawlak, P. Pawlak, Poznań 2007 (Archeostrada, Studia i Materiały z Badań Wykopalisko wych na Autostradzie A2 - Odcinek Wielkopolski, 1), s. 173-188. Stilgoe 2015 - Stilgoe J.R., What is Landscape?, Cambridge-London 2015. Stupnicka 1998 - Stupnicka E., Grodzisko na Zawodziu na tle rozwoju koryta Prosny, w: Kalisz wczesnośredniowieczny. Materiały sesji, Kalisz, 15 czerwca 1998, red. T. Baranowski, Kalisz-Warszawa 1998, s. 29-37. Stupnicka i in. 2006 - Stupnicka E„ Baranowski T., Bender W., Wpływ czynników klima tycznych na procesy osadnicze w dolinach rzek środkowej Pokki w okresie rzymskim i we wczesnym średniowieczu, „Archeologia Polski”, t. 51, 2006, z. 1-2, s. 93-120. Sucheni-
Grabowska 2007 - Sucheni-Grabowska A., Odbudowa domeny królewskiej w Polsce 1504-1548, Warszawa 2007.
Bibliografia 263 Suproniuk 2018 - Suproniuk J., Pustki i „osady puste” w Wielkopolsce w 2. połowie XVI wieku. Kilka uwag na przykładzie rejestrów poborowych i ksiąg sądowych, w: Wieś miniona lecz obecna. Ślady dawnych wsi i ich badania, red. P. Nocuń, A. Przybyła-Dumin, K. Fokt, Chorzów 2018, s. 77-90. Surowiecki 1811 - Surowiecki W., O rzekach у spławach Kraiów Xięstwa Warszaw skiego z zlecenia JW. Łubieńskiego Ministra Sprawiedliwości, cl. 1, Warszawa 1811. Szabó 2003 - Szabó P., Sources for Historian of Medieval Woodland, w: People and Nature in Historical Perspective, red. P. Szabó, J. Laszlovszky, Budapest 2003 (CEU Medievalia, 5), s. 265-287. Szabó 2005 - Szabó P., Woodland and Forests in Medieval Hungary, Oxfrod 2005. Szafran 1966 - Szafran P., Inwentarze czy rejestry poborowe?, „Zapiski Historyczne”, t. 31,1966, z. 1, s. 53-59. Szczygielski 1965 - Szczygielski W., Gospodarka stawowa na ziemiach południowo-zachodniej Rzeczypospolitej w XVI-XVIII w. Studium z dziejów postępu w daw nym gospodarstwie wiejskim, Łódź 1965. Szenicowa 1966 - Szenicowa W„ Wczesnośredniowieczna osada wiejska w Wesołkach, pow. Kalisz, „Wiadomości Archeologiczne”, t. 32,1966, z. 1-2, s. 149-155. Szeroczyńska 2007 - Szeroczyńska K., Możliwości interpretacyjne subfosylnych wioślarek (Cladocera) w rekonstrukcjach paleośrodowiskowych, w: Studia interdyscy plinarne nad środowiskiem i kulturą w Polsce, red. M. Makohonienko, D. Mako wiecki, Z. Kurnatowska, Poznań 2007 (Środowisko - Człowiek - Cywilizacja, 1), s. 245-254. Sztetyłło 1978 - Sztetyłło J., Rzemiosła metalowe wraz z uzbrojeniem, w:
Historia kul tury materialnej Pokki w zarysie, t. 2: Od XIII do XV wieku, red. A. Rutkowska-Płachcińska, Wrocław-Warszawa-Kraków 1978, s. 73-108. Szulc 1988 - Szulc T„ Organizacja poboru podatków pokoszyckich do połowy XVI wieku, „Czasopismo Prawno-Historyczne”, t. 40,1988, z. 2, s. 63-83. Szulc 1991 - Szulc T., Uchwały podatkowe ze szlacheckich dóbr ziemskich za pierwszych Jagiellonów (1386-1501), Łódź 1991 (Acta Universitatis Lodziensis. Folia luridica, 48). Szulc 1992 - Szulc T., O dysponowaniu wpływami z podatków nadzwyczajnych w Polsce XV wieku, „Kwartalnik Historyczny”, t. 99, 1992, z. 2, s. 39-50. Szulc 1993 - Szulc T., Przeznaczenie a wydatkowanie kwot z podatków nadzwyczaj nych z dóbr szlacheckich w Polsce XV wieku, „Kwartalnik Historyczny”, t. 100, 1993, z. 2, s. 15-26. Szulc 1995 - Szulc H., Morfogeneza osiedli wiejskich w Polsce, Wrocław 1995 (Prace Geograficzne, 163). Sreniowski 1952 - Śreniowski S., W kwestii plonów w ustroju folwarczno-pańszczyźnianym Polski XVI-XVIII w., „Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych”, t. 14,1952, s. 107-121. Takács 2005 - Takács Μ., The Importance of Water in the Life of the Rural Settlements of Medieval Hungary, w: Water Management in Medieval Rural Economy, red. ƒ. Klápště, Prague 2005 (Památky archeologické. Suppiementum, 17), s. 222-232. Talbot i in. 2018 - Talbot C.J., Bennett E.M., Cassell K. i in., The impact offloading on aquatic ecosystem services, „Biogeochemistry”, 1.141, 2018, z. 3, s. 439-461. Teske 2000 - Teske G., Ze studiów nad osadnictwem grodowym w południowo-wschod niej Wielkopolsce, „Slavia Antiqua”,
t. 41, 2000, s. 107-128.
264 Bibliografia Thelemann i in. 2017 - Ihelemann Μ., Bebermeier W., Hoelzmann P.R., Lehnhardt E., Bog Iron Ore as a Resource for Prehistoric Iron Production in Central Europe ֊ A Case Study of the Widawa Catchment Area in Eastern Silesia, Poland, „Catena”, է. 149, 2017, S. 474-490. Thiele i in. 2017 - Thiele Á., Hošek J., Antonie N. i in., Metallographic Examination of Two Medieval Knives from Kobilic (Republic of Croatia), „Materials and Manu facturing Processes”, t. 32, 2017, s. 867-875. Topolski 1952 - Topolski J„ O literaturze i praktyce rolnej w Polsce na przełomie XVI і XVII wieku, „Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych”, 1.14,1952, s. 43-102. Topolski 1955 - Topolski J„ Rozwój latyfundium arcybiskupstwa gnieźnieńskiego od XVI do XVIII w., Poznań 1955 (Badania z Dziejów Społecznych i Gospodarczych, 40). Topolski 1957 - Topolski J., Rybołówstwo i gospodarstwo rybne w XVI-XVIII w. na terenie latyfundium arcybiskupstwa gnieźnieńskiego, „Studia z Dziejów Gospodar stwa Wiejskiego”, t. 1, 1957, s. 179-197. Topolski 1958 - Topolski J., Gospodarstwo wiejskie w dobrach arcybiskupstwa gnieź nieńskiego od XVI do XVIII wieku, Poznań 1958 (Badania z Dziejów Społecznych i Gospodarczych, 42). Tylecote, Gilmour 1986 - Tylecote R.F., Gilmour Brian J.J., The Metallography of Early Ferrous Edge Toob and Edged Weapons, Oxford 1986. Tyszkiewicz 1981 - Tyszkiewicz J., Człowiek w środowisku geograficznym Polski śre dniowiecznej. Związki i uwarunkowania przyrodniczo-kulturowe, Warszawa 1981. Tyszkiewicz 1983 - Tyszkiewicz J„ Ludzie i przyroda w Polsce średniowiecznej, War szawa
1983. Tyszkiewicz 1989-1990 - Tyszkiewicz J., Aspekty środowiskowe osadnictwa w późnym średniowieczu, „Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Seria Archeologiczna”, t. 36,1989-1990, s. 23-31. Vadas 2020 - Vadas A., „Who stole the water? The control and appropriation of water resources in Medieval Hungary”, praca doktorska, Central European University 2020. Waniek, Oglęcki 2007 - Waniek E„ Oglęcki P„ Wypalanie traw i pożary - zagrożenie dla bioróżnorodności i zasobów przyrody nieożywionej, w: Zasoby przyrodnicze szansą zrównoważonego rozwoju, red. J. Nowacki, Poznań 2007, s. 209-215, Wawrzyńczyk 1960 - Wawrzyńczyk A., Stan badań nad wysokością plonów w rolnic twie polskim XVI֊XVIII w., „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, t. 8,1960, z. 1, s. 103-117. Wawrzyńczyk 1962 - Wawrzyńczyk A., Gospodarstwo chłopskie w dobrach królewskich na Mazowszu w XVI i na początku XVII wieku, Warszawa 1962. Wawrzyńczyk 1974 - Wawrzyńczyk A., Studia nad wydajnością produkcji rolnej dóbr królewskich w drugiej połowie XVI wieku, Wrocław 1974. Wąsicki 1957 - Wąsicki J., Ziemie polskie pod zaborem pruskim. Prusy Południowe 1793-1806. Studium historycznoprawne, Wrocław 1957. Werchracki 1938 - Werchracki R., Klęski elementarne w Polsce w latach 1587-1647. I. Zjawiska meteorologiczne, stan urodzajów i pomory bydła. II. Mory, „Sprawoz dania Towarzystwa Naukowego we Lwowie”, 1.18,1938, z. 3, s. 321-326. White i in. 2021 - White S., Moreno-Chamarro E., Zanchettin D. i in., The 1600 Huaynaputina Eruption as Possible Trigger for Persistent Cooling in the North Atlantic
Bibliografia 265 Region, „Climate of the Past”, 2021, https://cp.copernicus.org/preprints/cp-202182/ (dostęp: 10.04.2021). Williamson 2010 - Williamson T., Shaping Medieval Landscapes. Settlement, Society, Environment, Oxford 2010. Winiwarter 2016 ֊ Winiwarter V., Method Précis. Working with Historical Material, w: Social Ecology. Society-Nature Rlations across Time and Space, red. H. Haberl, Μ. Fischer-Kowalski, F. Krausmann, V. Winiwarter, Cham 2016, s. 411-415. Woźniak 2010 - Woźniak A., Z badań nad kolonizacją rosyjską we wsi mazowieckiej XIX i początku XX wieku, „Etnografia Polska”, t. 54, 2010, z. 1-2, s. 171-192. Woźniak 2013 - Woźniak K.P., Niemieckie osadnictwo wiejskie między Prosną a Pili cą i Wisłą od lat 70. XVIII wieku do 1866 roku. Proces i jego interpretacje, Łódź 2013. Wroe i in. 2006 - Wroe S., Field J., Grayson D.K., Megafaunal Extinction. Climate, Humans and Assumptions, „Trends in Ecology Evolution”, t. 21, 2006, z. 2, s. 61-62. Wyczański 1953 - Wyczański A., Rozdawnictwo dóbr królewskich za Zygmunta I, „Przegląd Historyczny”, t. 44, 1953, z. 3, s. 281-308. Wyczański 1968 - Wyczański A., O badaniu plonów zbóż w dawnej Polsce, „Kwartal nik Historii Kultury Materialnej”, t. 16,1968, z. 2, s. 251-271. Wyrobisz 1968a - Wyrobisz A., Historia przemysłu a historia osadnictwa, „Studia z Dziejów Osadnictwa”, t. 6,1968, s. 124-129. Wyrobisz 1968b - Wyrobisz A., Szkło w Polsce od XIV do XVII wieku, Wrocław 1968. Zadoks 2013 - Zadoks J.C., Crop Protection in Medieval Agriculture. Studies in Pre-Modern Organic Agriculture, Leiden 2013. Zajączkowski 1963 -
Zajączkowski S., Sprawa pierwszego zapisu (w świetle badań nad osadnictwem dawnych ziem łęczyckiej i sieradzkiej), „Roczniki Łódzki”, t. 7,1963, s. 103-132. Zapłata i in. 2014 - Zapłata R„ Szady B., Stereńczak K„ Laserowi odkrywcy. Nieinwa zyjne badanie i dokumentowanie obiektów archeologicznych i historycznych woje wództwa świętokrzyskiego, Stare Babice 2014. Zientara 1954 - Zientara B., Dzieje małopolskiego hutnictwa żelaznego XIV-XVII wiek, Warszawa 1954 (Badania z Dziejów Rzemiosła i Handlu w Epoce Feudalizmu, 1). Związek 2013 - Związek T„ Najstarszy rejestr poboru nadzwyczajnego i szosu z 1507 roku z terenów powiatu konińskiego, „Rocznik Koniński”, t. 18, 2013, s. 173-201. Związek 2014 - Związek T., Kształtowanie sieci młynów wodnych na przykładzie powiatu konińskiego (ok. 1300-1550), „Studia Geohistorica”, t. 2, 2014, s. 118-142. Związek 2017a - Związek T., Drogi, w: Wielkopolska w drugiej połowie XVI wieku, cz. 2: Komentarz, indeksy, red. K. Chłapowski, Μ. Słoń, Warszawa 2017 (Atlas historyczny Polski. Mapy szczegółowe XVI wieku, 4), s. 268-290. Związek 2017b - Związek T„ Kuźnica w Stobnie. Uwagi osadnicze na marginesie edycji przywileju dla rudnika Jana Gelinghausa z 1560 roku, w: Fines testis temporum. Studia ofiarowane Profesor Elżbiecie Kowalczyk-Heyman w pięćdziesięciolecie pracy naukowej, red. Μ. Dzik, G. Śnieżko, Μ. Starski, Rzeszów 2017, s. 127-147. Związek 2020 - Związek T., Spatial Development of the 1507-1510 Plague in Poland and Its Consequences. Kalisz District Case Study, „Journal of Environmental Geog raphy”, t. 13, 2020, z. 1-2, s. 1-12.
266 Bibliografia Związek 2022 - Związek T., Mechanizmy poboru podatków nadzwyczajnych w począt kach XVI w. na przykładzie kaliskich rejestrów poborowych, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, t. 70, 2022, z. 1, s. 3-33. Związek i in. 2021 - Związek T„ Guzowski P., Poniat R. i in., On the Economic Impact of Droughts in Central Europe. The Decade from 1531 to 1540 from the Polish Per spective, „Climate of the Past”, 1.18, 2021, z. 7, s. 1541-1561. Związek, Panecki 2017 - Związek T., Panecki T., Osadnictwo olęderskie w badaniach nad rekonstrukcją szesnastowiecznego zalesienia na przykładzie okolic Nowego Tomyśla, „Studia Geohistorica”, t. 5, 2017, s. 29-62. Zyglewski 2016 - Zyglewski Z., Kanał Bydgoski w sieci śródlądowych dróg wodnych Europy, w: Bydgoszcz. Związki z Europą, red. Μ. Opioła-Cegiełka, S. Pastuszewski, Z. Zyglewski, Bydgoszcz 2016, s. 149-180. Żytkowicz 1962 - Żytkowicz L., Studia nad gospodarstwem wiejskim w dobrach kościel nych w XVI w., Warszawa 1962. Żytkowicz 1966 - Żytkowicz L., Ze studiów nad wysokością plonów w Polsce od XVI do XVIII wieku, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 1.14,1966, z. 3, s. 457-490. Żytkowicz 1969 - Żytkowicz L„ Studia nad wydajnością gospodarstwa wiejskiego na Mazowszu w XVII wieku, Warszawa 1969.
Indeks geograficzny Indeks obejmuje osady, obiekty fizjograficzne i topograficzne pojawiające się na kartach niniejszej książki. Nazwy podawane są głównie w nowoczesnych formach. W sytu acjach, gdy nazwa dzisiejsza różni się znacznie od nazwy szesnastowiecznej, podawa łem obydwie formy przy pierwszym wzmiankowaniu. Przynależność administracyjna odpowiada wiekowi XVI. W celu dokładnej identyfikacji i lokalizacji poszczególnych elementów odsyłam do tomu (map, komentarza i indeksu) wielkopolskiego tomu Atlasu historycznego Polski w serii „Mapy szczegółowe XVI w.” wydanego w 2017 r. Należy jeszcze dodać, że ze względu na inny charakter niniejszego opracowania przyjąłem, iż nazwy nowoczesne będę podawał antykwą, a te obowiązujące w wieku XVI kursywą. Ameryka Południowa 92 Ängersjö, Szwecja 193 Anglia 13, 21, 22, 81, 83, 85-87, 89 Bachotek 157 Bartodzieje 51 Barycz rzeka 42, 63,114,141,142,145,151, 201, 205, 228 Baszkowo 98 Berlin 139, 140,141, 202 Bestwin 98 Bewl rzeka, Anglia 212 Białowieża 57 Bieganin (Bieganino) 69 Bieganino zob. Bieganin Bielawy miejsce 69 Biernatki 69, 96 Biezdrowo 162 Biskupice (Biskupice Smolczane) 51, 94, 108, 111, 117-120,122 Biskupice Ołoboczne (Biskupice Szalone) 92, 94, 108,111, 118, 119 Biskupice Smolczane zob. Biskupice Biskupice Szalone zob. Biskupice Oło boczne Blizanowo 170 Bobry 95 Bochnia 23 Bolemowo zob. Bolmów Bolesławiec 137 Bolmów (Bolemowo) 120,122 Borowa zob. Borów Borów (Barowo) 81, 92, 94, 98, 108, 109, 111,113,117-119 Borucin 51 Bory Tucholskie 59 Brandenburgia 54,163,192 Broniszewice 89 Brudzewek (Brudzewo Małe) 51 Brudzewo
(Brudzewo Wielkie) 200
276 Indeks geograficzny Brudzewo Małe zob. Brudzewek Brudzewo Wielkie zob. Brudzewo Brześć osada niezlokalizowana 90, 96 Brzezie 51 Brzeziny staw 153 Bukownica 111 Bunin 51, 95 Byczyna 137 Bystrzec rzeka 41,173 Ceków (Czekowa) 35 chełmińska ziemia 157 Chlewo 35 Chociszewice osada niezlokalizowana 90, 95 Chocz (Chodecz) 49, 95, 137, 145, 198, 200, 201, 224 Chodecz zob. Chocz Chodubki zob. Chodybki Chodybki (Chodubki) 107,120,122 Christchurch klasztor, Anglia 85 Chrzanowa zob. Chrzanów Chrzanów (Chrzanowe) 95 Chwalczewo zob. Chwaliszewo Chwaliszewo (Chwalczewo) 169 Ciechel zob. Czechel Cienia Pierwsza (Cienia) 76,108,109,111, 113,117-119,153,156 Cienia rzeka 154,155 Cienia zob. Cienia Pierwsza Cieszykowo zob. Cieszyków Cieszyków (Cieszykowo) 51 Cieśle 90, 95, 96 Czarków (Czarnkowa) 162,166 Czarnkowa zob. Czarków Czarnoska zob. Czarnuszka Czarnuszka (Czarnoska) 51 Czartki 120,122 Czechel (Ciechel) 51 Czechowskie Jezioro 58, 59 Czechy 21, 54 Czekanowa zob. Czekanów Czekanów (Czekanowa) 38 Czekowa zob. Ceków Czermin (Czermina) 86 Czermina zob. Czermin Dębe 51, 69 Dębsko 120,122 Dłusko zob. Krasne Dłusko Dobrzeć Wielki (ob. część m. Kalisza) 87,120,122 Dobrzyca 101,130,198, 224 Dolna Saksonia 54 Doruchów 219 Drawsko 162,163 Drawsko jezioro 158 Drogoradz 211 Droszew (Droszewo) 120,122 Droszewo zob. Droszew Dylewo-Zakroczek 199 Dzierawy (Dzierżawy) 167-168 Dzierżawy zob. Dzierawy Ebony, Anglia 85 Europa 10,16, 21, 29, 53,59, 77,81, 83,135, 189, 231, 233, 236 Fabianowo (Pabianowo) 225 Falmierowo 160 Fordon 190 Gać Moskurna zob. Moskurnia Gać Powęzowa (Gać Powężowa) 78, 120, 227 Gać
Powężowa zob. Gać Powęzowa Gdańsk 136 Giecz 54 Giszka rzeka 198 Giszka staw 153 Głuszyna rzeka 198 gnieźnieńska diecezja 20, 77,106 gnieźnieński powiat 54,146,160 gnieźnieńskie arcybiskupstwo 18, 32, 81, 150,151, 207 Godziesze Małe (Godzieszewy Małe) 48, 93, 94,117-119 Godziesze Wielkie (Godzieszewy Wielkie) 48, 51, 94,108,117-119, 224, 229 Godzieszewy Małe zob. Godziesze Małe Godzieszewy Wielkie zob. Godziesze Wielkie Gołuchowo zob. Gołuchów Gołuchów (Gołuchowo) 51,96,120,122,153
Indeks geograficzny Gostyń 73 Goszczanowo (Goszczanów), woj. sieradz kie 76 Goszczanów zob. Goszczanowo Gościąż jezioro 54 Góra osada rybacka 162 Górzno 69 Górzyce osada niezlokalizowana 90, 95 Grabów 137, 219 Grębłów pustkowie 141 Grodzielec zob. Grudzielec Grodzieńszczyzna 159 Grodzisk (Grodzisko) 163,170 Grodzisko zob. Grodzisk Grudzielec (Grodzielec) 95 Grzybki folwark 76 Gulcz (Gołcz) 162 Hamer Bliższy zob. Kuźniczka Hamer Czarnkowski zob. Kuźnica Czarnkowska Hamer Dalszy zob. Kuźnica Żelichowska Hamer Pilski zob. Kuźnica Pilska Hamer zob. Stobno Hamer Żelazny zob. Żeleźnica Hamerski Młyn zob. Młyn-Smolno Hawela rzeka 166 Huta Łukomska 67 Huta Pokrzywnicka 64 limie zob. lino lino (limie) 108, 111,117-119 Inflanty 53 Irkuszewo 108,111 Irkuszewo folwark 76 Iwanowice 74,130, 222, 226, 229 Janikowo zob. Janików Janików (Janikowo) 41 Jankowa zob. Janków Janków (Jankowa) 86,120,122 Jarantów (Jaruntowo) 35, 38 Jaruntowo zob. Jarantów Jastrzębniki 95, 120,122, 227 Jeziorna rzeka 202, 219 Józefów 35 277 Kakawa zob. Nowa Kakawa kaliski archidiakonat Tl, 78 Kaliski Departament 137 kaliski powiat 11,14,17-20, 31, 32, 35, 37, 38, 40, 41, 43-46, 48-51, 54, 59, 61-63, 66, 67, 69, 70, 73-78, 81, 86, 87, 89-91, 93-98,101-103,110,113,114,117-119,124, 126,129,130,137, 143,145-148,151-153, 159,160,164, 169-171,176-178,181,185, 189,191,195-200, 205, 212, 217, 220-230 kaliskie starostwo 76,163 kaliskie województwo 54, 139, 142, 145, 148,165,181 Kalisz 19, 31, 38, 39, 43, 62, 69, 73, 80,101, 103, 106, 107, 111, 113-116, 120, 122, 126, 130,137,139,146,147,152,163,192,198, 200, 207, 222, 224,
226 Kamienna-Wieś (Kamiona) 122 Kamień 35, 120 kamieński klucz 92 Kamiona zob. Kamienna-Wieś Karminek (Karmino Małe) 96 Karmino Małe zob. Karminek Karsk (Karšy Podłężne) 95,141 Karšy Podłężne zob. Karsk Kawiatków (Kwiatkowa) 63,130,222,224, 227 Kazanie torfowisko 58, 59 Kazuń 231 Kazuńskie Górne jezioro 231 kcyński powiat 146,160 Kent hrabstwo, Anglia 212 Kiemrowo jezioro 158 Kissy osada rybacka, przedmieście Czarn kowa 162,165,166 Kissy, przedmieście Wielenia 166 Kiszewo 165,167 Kiszewy 167 Klichowo zob. Ludwinów Kobierno 63 Kokanın 108,117 Kolonia Marchwacz 155 kolskie starostwo 167 Koło 63 Konarzew (Konarzewo) 98 Konarzewo zob. Konarzew
278 Indeks geograficzny Konin 63 koniński powiat 54, 74,146,160,163,167, 176, 181 konińskie starostwo 76 Korab 222, 224 Korpisz staw 2050 Kosmowo zob. Kosmów Kosmów (Kosmowo) 120, 227 kościański powiat 146, 160 Kościelec 99, 108,118 Kościelna Wieś (Kościół) 163 Kościół zob. Kościelna Wieś Koźminek 63,148, 222, 224 krakowski klucz 209 krakowskie biskupstwo 76 Krasne Dłusko (Dłusko) 160 Krobiełewko zob. Krobielewo Krobielewo (Krobiełewko) 160,161 Krotoszyn 73, 74 Kruszewo w. 162 Krzywosądowa zob. Krzywosądów Krzywosądów (Krzywosądowa) 51 Księstwo Szczecińskie 163 Księstwo Warszawskie 137 Kuchary (Kuchary Potężne) 120,123,144, 145, 163 Kuczkowo zob. Kuczków Kuczków (Kuczkowo) 95 Kujawy 54-56, 68,110, 217 Kurza 51 Kuszyn (Kuszyno) 51 Kuszyno zob. Kuszyn Kuźnia zob. Rudzki Młyn Kuźnica Błońska (Kuźnica Klobar), woj. sieradzkie 219 Kuźnica Bobrowska 219 Kuźnica Brąszowska zob. Kuźnica Zagrzebska Kuźnica Czarnkowska (Hamer Czarnkowski) 163 Kuźnica Drawska (Ruda) 213, 214 Kuźnica Dzbowska, ob. część Częstochowy, woj. krakowskie 217 Kuźnica Grabowska (Kuźnica Kraszowicka), woj. sieradzkie 217, 219 Kuźnica Kłobar zob. Kuźnica Błońska Kuźnica Kraszowicka zob. Kuźnica Gra bowska Kuźnica Łaziec zob. Łaziec Kuźnica Odolanowska zob. Świeca Kuźnica Osiny zob. Osiny Kuźnica Pilska (Hamer Pilski) 214, 215 Kuźnica Przygocka zob. Przygodzice Kuźnica Zagrzebska (Kuźnica Brąszow ska), woj. sieradzkie 219 Kuźnica Żelichowska (Hamer Dalszy) 214, 215 Kuźniczka (Hamer Bliższy) 214-217 Kwiatkowe zob. Kawiatków Kwilenie zob. Kwileń Kwileń (Kwilenie) 95,143 Latowice 51 Lednickie Jezioro 54 lelowski
powiat 217 Lenartowice 95,156 Lewkowa zob. Lewków Lewków (Lewkowa) 51, 80, 99,156, 227 Leziona 90, 96, 98, 227 Lipe 95,100,101,120,123 Liskowo zob. Lisków Lisków (Liskowo) 108,117 lubelskie województwo 217 Lubień Mały zob. Lubinia Mała Lubinia Mała (Lubień Mały) 96 lubuskie województwo 59 Ludwinów (Klichowo) 51 Lutynia 95,153, 225, 227 Lutynia rzeka 178,181 Łagownica rzeka 68 Łagowo 59 Łaszkowa zob. Łaszków Łaszków (Łaszkowa) 181 Łaziec (Kuźnica Łaziec), woj. krakow skie 217 Łąg 51,152, 165 Łąkocin zob. Łąkociny Łąkociny (Łąkocin) 35, 38 łęczyckie województwo 78,107,114, 213 Łoskoń Stary (Łoskuń) 190 Łoskuń zob. Łoskoń Stary
Indeks geograficzny Łódź 211 Łuszczanowo zob. Łuszczanów Łuszczanów (Łuszczanowo) 51 Łysiny staw 153 Magnuszewice 90, 95, 96 Małopolska 14, 39, 43, 54, 208 Małoturek osada niezlokalizowana 90, 96 Marnoty (Momoty) 51 Marcinków (Ruda Marcinkowska), woj. sandomierskie 208 Mazowsze 31, 76, 81 Meklemburgia 166 Michałowo zob. Michałów Drugi Michałów Drugi (Michałowo) 81, 94,100, 107-109,117-119,154,155 międzyrzeckie starostwo 161 Międzyrzecz 228 Młyn-Smolno (Hamerski Młyn) 217 Modła 81 Mołdawia 21 Momoty zob. Marnoty Morawki 82, 225 Mořina-Roudnička, Czechy 193 Morza 107, 120, 123,153 Moskurnia (Gać Moskurna) 121,122 Moszyce osada niezlokalizowana 42 Murowaniec zalew 147,148 Murzynowo Kościelne 161 Mycielin (Mycielino) 99 Mycielino zob. Mycielin Nabyszyce 35, 38 nakielski powiat 146,160 Nędzerzew (Nędzerzewo) 76, 139 Nędzerzewo zob. Nędzerzew Noskowo zob. Nosków Nosków (Noskowo) 107-109,117-119 Noteć rzeka 73,145, 162,163, 166, 213 Nowa Huta 67 Nowa Kakawa (Kakawa) 172,173,207,235 Nowa Marchia 166 Nysa, Śląsk 111 Oborniki 167 Obory 165 279 Ociąż 35, 225, 227 Odalanów zob. Odolanów odolanowskie starostwo 66, 77, 150, 201, 205 Odolanów (Odalanów) 31,74,151,152,198, 201, 205, 224, 226 Odra rzeka 136 Ogrody 76,159,163 Oleśnica rzeka 198, 219, 220 olsztyńskie starostwo 217 Ołobok klasztor 41,172, 206, 229, 235 Ołobok rzeka 38,141,142 Opatówek 62, 74,76, 80, 98,100,101,107109, 111, 112, 114-116, 120, 122, 130, 198, 207, 228 opatówiecki Hucz 18,32,76,77,81,87,89, 90,92-94,101,106,108,109-114,117-119, 130,151,154, 207 Orpiszewek (Orpiszewko) 86 Orpiszewko zob. Orpiszewek Orpiszewska
Struga 38 Osie staw 153 Osiny (Kuźnica Osiny, Kuźnica Chybakowska), woj. krakowskie 217 Ostrów WielkopolsH (Ostrów) 38, 74 Ostrów zob. Ostrów WielkopolsH ostrzeszowsH powiat 77, 198, 217, 219, 226, 228 OszczeHin (Oszczeklino) 121 Oszczeklino zob. OszczeHin Pabianowo zob. Fabianowo Patoka staw 153 Pawłowo Małe zob. Pawłówek Pawłówek (Pawłowo Małe) 121,123 PawsH Ług torfowisko 58, 59 Perzyce (Pyżyce) 169 PetryH (Pietrzyki) 95 Pianówka 162 Piątek Mały 96 Piątek WielH 90, 96 Piekarzew (Piekarzewo) 48, 51 Piekarzewo zob. Piekarzew Pieruszyce 49 Pietrzyki zob. PetryH Piła 162
280 Indeks geograficzny Piotrowo zob. Piotrów Piotrów (Piotrowo) 41 Piwonice 42, 161 Pleszew 49, 73, 74, 101, 103, 113, 130, 198, 222, 224 Plewień zob. Plewnia Plewnia (Plewień) 206 płockie województwo 191,192 Pobiedziska 58,167 Podlasie 31 podlaskie województwo 217 Pogrzybowo zob. Pogrzybów Pogrzybów (Pogrzybowo) 51 Poklękowo zob. Poklęków Poklęków (Poklękowo) 95 Pokrzywnica rzeka 197,198, 229 Polska, ziemie koronne 10, 14, 16, 17, 20-24, 29, 31, 33, 53, 57, 62, 64, 68-70, 78, 79, 86, 87, 92,124,128,131,136,145, 147,150,157,159,163,168,170,177,191, 193, 211, 213, 217, 222 Polskie zob. Stare Polskie Pomorze 14, 53, 58 Poznań 73, 80,145, 158 poznańska diecezja 166 poznański powiat 54,146,160,167 poznańskie województwo 167, 213 Prosną rzeka 17, 32, 41, 42, 46, 47, 73, 74, 90, 126, 137-141, 143, 145-147, 152, 163, 172-176,178,181,185,197,198, 200, 219, 228, 229, 232, 235 Prusinowa zob. Prusinów Prusinów (Prusinowa) 63 Przędzeń (Przędzino) 51 Przędzino zob. Przędzeń Przybysławice (Przybysławice Wielke) 90, 95 Przybysławice Wielkie zob. Przybysławice Przygodzice (Kuźnica Przygocka) 141,142, 205, 206, 211 Przystajnia (Przystanie) 219 Przystanie zob. Przystajnia Puszcza Białowieska 69 Puszcza Dębska 31 Puszcza Kampinoska 231 Puszcza Pyzdrska 67, 68 pyzdrski powiat 54, 74, П, 79, 98, 146, 160, 163 pyzdrskie starostwo 76, 80,101, 103, 104, 112, 159 Pyzdry 87,101,103,137,158,167, 224 Pyżyce zob. Perzyce Racendów 95 Radlice 95 Radłowa zob. Radłów Radłów (Radiowo) 142 Rajsko 42,101 Raszkowa zob. Raszków Raszków (Raszkowa) 222, 224 Raszkówek (Raszkówko) 96,142 Raszkówko zob. Raszkówek
Robakowo zob. Robaków Robaków (Robakowo) 80 Rososzyca 156 Rozdziały zob. Rożdżały Rożdżały (Rozdziały) 51,148 Ruda Buszkowa zob. Ruda Wieczyńska Ruda Marcinkowska zob. Marcinków Ruda Pabianicka (ob. część Łodzi) 211 Ruda rzeka, dopływ Wisły 215 Ruda Wieczyńska (Ruda Buszkowa) 152 Ruda zob. Kuźnica Drawska Ruda, woj. sieradzkie 214, 217 Ruda, woj. sieradzkie par. Dobryszyce 215 Rudnica rzeka 219 Rudnik rzeka 207, 229 Rudnik staw 153,156 Rudzki Bór puszcza 229 Rudzki Młyn (Kuźnia) 200, 201 Rybitwy, par. Pyzdry 167 Rybitwy, par. Węglewo 167 Rychnowo zob. Rychnów Rychnów (Rychnowo) 121,123 Saczyn (Saczyno) 41,106 Saczyno zob. Saczyn Samica jezioro 141 Samoląsz zob. Samołęż Samołęż (Samoląsz) 162 sandomierski klucz 209, 210 sandomierskie województwo 74, 217
Indeks geograficzny Siedlątkowo 193 sieradzki powiat 77, 79,198, 213, 215, 217, 219, 229 sieradzkie starostwo 101,103,105,112 sieradzkie województwo 63, 78, 107, 114, 213 Skalmierzyce 121 Skarszew (Skarszewo Wielkie) 51,101 Skarszewek (Skarszewo Małe) 51,101 Skarszewo Małe zob. Skarszewek Skarszewo Wielkie zob. Skarszew Skrzebowa 69,142 Skrzetuszewskie Jezioro 54 Skwierzyna 160,161 Słaboszewo zob. Sławoszew Sławoszew (Słaboszewo) 227 Sławsko 54 Słuszkowo zob. Słuszków Słuszków (Słuszkowo) 99 Smaszew (Smuszewo) 51 Smuszewo zob. Smaszew Sobiesęki Drugie (Sobiesęki) 51 Sobiesęki zob. Sobiesęki Drugie Sobótka (Sobótka Wielka) 49, 69,130 Sobótka Wielka zob. Sobótka Solec zob. Szulec Sośnica 95 Sowina Błotna 69, 90, 95 Stara Huta 67 Stara Kuźnica, woj. sieradzkie 219 Stare Miasto 42, 76,106,107 Stare Polskie (Polskie) 51 Staw 78 Stawiszyn 31, 49, 62,101,103,113, 224 stawiszyńskie starostwo 77 Stobno (Hamer) 190,207,208, 211, 213-215 Strzydzew (Strzydzewo Wielkie) 51, 95 Strzydzewo Wielkie zob. Strzydzew Suchorzew (Suchorzewo) 48, 86, 89, 95, 98 Suchorzewo zob. Suchorzew Sulimierzyce zob. Sulmierzyce Sulmierzyce (Sulimierzyce) 222, 224, 226 Sussex hrabstwo, Anglia 212 Swędrnia rzeka 42,148, 181 Szadek 121 Szczytniki 121,123 281 Szkudła 99 Szulec (Solec) 49, 51, 81, 94, 98, 100, 108, 109,111, 117-119, 121, 123 Szymanowice 145 Śląsk 14, 53,114,137,145,151,154,157,193 Śliwniki 60 Świeca (Kuźnica Odolanowska) 66, 201204, 211 Świeca kanał 202 Świeca rzeka 202 Świętokrzyskie Jezioro 54 Świniary 160, 161 Taczanowo zob. Taczanów Drugi Taczanów Drugi (Taczanowo) 35, 227 Takomyśl zob.
Takomyśle Takomyśle (Takomyśl) 106 Tłokinia Kościelna (Tłokinia) 76,163 Tłokinia zob. Tłokinia Kościelna Tomice 63 Topola Wielka 35, 38, 60 Trkusewo zob. Trkusów Trkusów (Trkusewo) 117-119,121, 122 Trojanowa zob. Trojanów Trojanów (Trojanowa) 93, 94, 100, 108, 109,117-119,163 Trzciel 161 Trzebienie 95 Trzebieszewo zob. Trzebiszewo Trzebiszewo (Trzebieszowa) 161 Trzemna rzeka 141,198 Trzęsowo zob. Trzęsów Trzęsów (Trzęsowo) 94, 98, 101, 108, 109, 111, 117-119,121 Tuliszków 167 Tursko Wielkie zob. Wielka Wieś Twardowo zob. Twardów Twardów (Twardowo) 95 Tykadłowo zob. Tykadłów Tykadłów (Tykadłowo) 121,123 Tyniec 107 ujsko-pilskie starostwo 31, 70, 190 Uników (Unków), woj. sieradzkie 219 Unków zob. Uników
282 Indeks geograficzny Waliszewice (Waliszewice Nowe) 96 Waliszewice Nowe zob. Waliszewice Walkowice 162 wałecki powiat 64,146,160, 213, 215 Warszawa 158 Warszew ( Warszewo) 94, 98,108,109,111, 117-119,121, 123 Warszewka zob. Warszówka Warszewo zob. Warszew Warszówka (Warszewka) 51,170 Warta rzeka 73, 137, 145, 158, 160-163, 166,167 Wesółki 38, 39 Węgry 21, 230 Węgrzynowski staw 153 Wieczyn (Wiotszyno) 48, 51, 225, 227 Wielowieś zob. Wielowieś Wieliczka 23 Wielka Wieś (Tursko Wielkie) 95, 121, 123,153 Wielkie Księstwo Litewskie 15,149,158,159 Wielkopolska 14,32, 54-56, 64, 73, 92, 93, 145, 150,151,160,163,192, 213 Wielkoturek osada niezlokalizowana 90, 96 Wielopole 96 Wielowieś (Wielowieś) 141, 142, 172-175, 207, 235 wieluńskie starostwo 214 Wieruszów 137 Wilczyce 96 Winiary 42, 76,121,123,139 Wiotszyno zob. Wieczyn Wisła rzeka 29,136,158, 215 Witrogoszcz 160 włocławskie biskupstwo 64 Wola Droszewska (Wola) 206, 224 Wola zob. Wola Droszewska Wolsztyn 73 Wrocław 111 wschowska ziemia 146,160 Wysoczyzna Kaliska 32, 73,181 Zagórów 65, 66 Zawodzie 146,147 Zduny 94, 108,118,119,198 ziemia dobrzyńska 22,199 ziemia wałecka 64,146 ziemia wschowska 160 Złotnica rzeka 202 Złotniki 121,123 Złotniki Wielkie 121,123 Żbiki 152 Żegocin (Żegocino) 144 Żegocino zob. Żegocin Železnica (Hamer Żelazany) 217 Żerków 74,181 Żerniki 194,195 Żukowski staw 153 Bayerische Staatsbibliothek München
|
| adam_txt |
Spis treści I. Wstęp. 9 Cel badawczy. Granice przestrzenne i czasowe . Kontekst. Układ . Źródła. 1.5.1. Rejestry poborowe- źródła szczególne. 9 14 15 16 18 20 1.1. 1.2. 1.3. 1.4. 1.5. II. Las. 27 2.1. Rozwój struktur osadniczych. 32 2.1.1. Rozwój osadnictwa w ujęciu chronologicznym i przestrzennym. 33 2.1.2. Osadnictwo wczesnośredniowieczne ֊ sieć grodowa. 34 2.1.3. Od przełomu lokacyjnego do stabilizacji osadniczej (XIII-XV/XVI w.). 41 2.1. Յ.1. Przełom czy ewolucja? W sprawie relacji między osadą otwartą a regularną. 42 2.1. Յ.2. Dane paleośrodowiskowe. 53 2.1. Յ.2.1. Nowsze
próby badań interdyscyplinarnych . . 54 2.1. Յ.2.2. Ślady zmian osadniczych w ostatnich wysoko rozdzielczych badaniach paleoekologicznych . . 57 2.1.4. Osadnictwo wczesnonowożytne - areał łanowy (XVI-XVII w.) . . 59 2.1.5. Osady przemysłowe- huty szkła. 64 2.2. Wycinka lasów. 68 2.3. Wnioski. 70 III. Ziemia. 3.1. Techniki pracy na roli. 3.1.1. Wprowadzenie doproblematyki badawczej. 3.1.2. Nawożenie. 71 73 73 82
6 Spis treści 3.1.3. Pług czy radło? Wół czy koń?. 87 Յ.1.Յ.1. Koń i wół w średniowiecznej gospodarce. 88 Յ.1.Յ.2. Problematyka zachowanych inwentarzy duchownych i szlacheckich powiatu kaliskiego. 89 Յ.1.Յ.Յ. Hodowla i kwestie środowiskowe. 91 3.2. Analiza świadczeń zbożowych. 98 3.2.1. Liber beneficiorum Jana Łaskiego. 98 3.2.2. Inwentarze klucza opatówieckiego (1511-1592 r.). 106 3.3. Nawożenie w świetle danych archeologicznych.124 3.3.1. Archeologiczne Zdjęcie Polski - problematyka. 124 3.3.2. Analizy skupień ceramiki średniowiecznej i nowożytnej . 128 3.4. Wnioski.130 IV. Woda. 133 4.1. Natura w świetle kartografii przełomu XVIII i XIX w. 136 4.2. Hydrografia. 145 4.2.1. Cieki. 145 4.2.2. Poziom wód. 146 4.2.3. Zbiorniki
wodne. 147 4.2.3.1. Jeziora. 147 4.2.3.2. Stawy. 149 4.3. Eksploatacja wód. 157 4.3.1. Rybołówstwo. 157 4 .Յ.1.1. Rozmieszczenie przestrzenne. 160 4 .3.1.2. Relikty onomastyczne.165 4 .Յ.1.Յ. Rybacy a wczesnonowożytny system podatkowy . 169 4.3.2. Młynarstwo.171 4 .Յ.2.1. Skala przekształcenia środowiska. 172 4 .3.2.2. Sieć młynów wodnych. 176 4.Յ.2.2.1. Rozwój sieci młynów wodnych (ok. 15071592). 177 4.3.2.2.2. Lokalizacja młynów wodnych i typy kół wodnych. 181 4.4. Wnioski. 184 V. Ruda darniowa.187 5.1. Problematyka badawcza. 191 5.2. Archeologiczne Zdjęcie
Polski. 195 5.3. Studia szczegółowe - kuźnice. 198 5.3.1. Rudzki Młyn. 200 5.3.2. Kuźnica Odolanowska (Świeca). 201 5.3.3. Pozostałe kuźnice w powiecie kaliskim. 205 5.4. Cechy struktur osadniczych związanychz osadami kuźniczymi . . . 207
Spis treści 7 5.5. Ocena wielkości złóż rudy darniowej. 213 5.5.1. Ocena jakościowa. 213 5.5.2. Ocena ilościowa. 215 5.6. Złoża rudy darniowej a struktura rzemiosła żelaznego. 220 5.6.1. Kategoryzacja rzemiosł. 220 5.6.2. Rzemiosło żelazne w powiecie kaliskim we wczesnej nowożytności. 224 5.7. Wnioski. 228 Zakończenie. 230 Aneks źródłowy. 235 Podziękowania. 236 Summary . 240 Bibliografia.243 Spis ilustracji, tabel i wykresów.267 Indeks geograficzny. 275
Landscapes of Sixteenth-Century Poland: Forest ֊ Earth ֊ Water - Bog Ore. The Poviat of Kalisz and Greater Poland in the Background Summary Landscapes of sixteenth-century Poland are an attempt to transfer to the Polish sci ence the Anglo-Saxon view of the ancient landscape inspired by two eminent land scape archaeologists, Tom Williamson and Michael Aston. I reflect on four subjec tively selected elements in the present book: forest, soil, water, and bog iron ore. This choice results from the fact that each of these components significantly influenced the development of pre-industrial society. The forest provided the raw material necessary for constructing houses and fences, the craftsmanship of necessary everyday objects, and supplied food. The soil, in turn, was the most crucial feeder. Crops were grown in soil, and animals were reared on pastures. Land in itself was а great value, subject to frequent transactions, and - as we know - who owned the land had power. Sim ilarly, water, without which there would be no life on our planet, was a vital source of energy needed to grind flour, make cloth, grind barley malt or forge iron. It was also the most efficient means of transporting goods over long distances. The most controversial might be the separation of the iron (limonite) landscape. However, it has its rational justification because, in the past, meadow ore (as the name suggests) was available in many places, and its relatively simple processing made it possible to obtain steel for the production of the essential items necessary for everyday work nails, blades,
hammers, axes, knives, etc. Territorially, the book focuses on the area around Kalisz. A place where the conti nuity of settlements has been confirmed since the times of Roman influence. It was also a region heavily inhabited in the early and late Middle Ages, divided almost in half by the Prosná River. The choice of this site was dictated not only by the settlement fac tors themselves but also stemmed from many years of my work on the Greater Poland volume of the Atlas of Historical Poland in the series entitled Detailed Maps of the 16th Century. The choice of the Kalisz area also resulted from a relatively well-preserved source base (sources of a spatial and statistical nature). Chapter One, devoted to forests, attempts to understand the place of trees within the rural economy of the Kalisz area in the sixteenth century. Due to the lack of appro priate sources (e.g. forest surveys), I try to show that we can trace its fate through the
Summary 241 prism of the history of settlement. The results of my analysis indicate the relative per sistence of settlement in the Prosná River valley. It is known that the intensive exploita tion of bog iron ore deposits (also in Roman times) must have affected the condition of forests. Still, no related environmental disasters were noted until the beginning of the early modern era. It is evident that the intensive development of the iron industry and metallurgy took place in the Kalisz poviat in the sixteenth century and the fol lowing centuries. However, with no possibility to carry out paleoecological research in the area, any inference about the nature and environmental consequences of these developments is, at this point, doomed to failure. In the chapter devoted to earth, I wanted to tackle what I felt was the most crucial research question related to the economy of the medieval and early modern world. How long does a specific plot of land managed by a peasant family function? Through the prism of various factors related to sowing structure, fertilisation practices, and the use of draught animals (oxen and horses), I demonstrate that in a world of chronic nutrient deficiency, it was essential to develop appropriate techniques for managing the available fertiliser. It was first used in gardens, orchards, and fields with wheat or barley. Through the prism of written sources, it is also possible to observe changes in the grain structure. In the poviat of Kalisz, the differences between farms of the nobility and those with other categories of ownership - especially
those belonging to magnates ֊ are very clearly visible. In the poviat of Kalisz in the vicinity of Opatówek, there were great landed estates of the Archbishops of Gniezno, where the production of grain was focused in particular on the cultivation of grain sold (most probably) in the market of the town of Kalisz, which had a well-developed brewing market. The next chapter is dedicated to water. Unfortunately, there is only limited source material to conduct a narrative similar to the previous chapters. It is known that the general water level in the period between the early Middle Ages and early modern times was significant. However, this does not change the fact that the development of milling technology not only did contribute to the installation of water mills on almost every possible watercourse but also - and this is important and characteristic for the Kalisz region - a very intensive fish farming was developed in the area. Its efficient functioning can be dated back to the mid-fifteenth century. In addition, thanks to various indirect sources, it has been possible to show how important water was for people of that time. An analysis of the document confirming the dispute between the Cistercian nunnery at Olobok and the local nobility makes it especially evident. Under this document, the Cistercian nuns were free to shape the bed of the Prosną River to make the best use of water energy to drive water wheels. The final chapter deals with the iron industry - a subject very much neglected in Polish historical literature. Through comparative analyses, I have shown the
complexity and importance of this industry and its impact on the local environment. Smithies (as well as steel mills) were located on the outskirts of the then Kalisz poviat, in wooded areas with good access to running water. New industrial settlements established on the outskirts had to be as independent as possible ֊ hence they were places where, apart from iron production itself, crops were grown, and livestock were kept. Also, inhabitants involved in steel production were allowed to hunt smaller animals. It is important to note that the lifespan of such settlements was relatively short, but the degree of their influence on the surrounding area was very profound. As a result, once
242 Summary the shallow bog iron ore deposits were exhausted, the inhabitants of these settlements had to quickly adapt themselves to an entirely new type of production and operation in the area. The examples of settlements analysed in the text testify precisely to the frequent occurrence of this practice. The present book does not intend to answer all the questions asked in its pages. Above all, it attempts to show that the classical historical methodology cannot respond to all the research questions that arise, thus coming up against a brick wall. To over come this obstacle, historical research must engage in a lively dialogue with repre sentatives of other disciplines. Transkited by Grażyna Waluga
Bibliografia Źródła a) rękopiśmienne AAG - Archiwum Archidiecezjalne w Gnieźnie, Archiwum Kapituły Metropolitalnej Inwentarze, rewizje, rachunki folwarczne, dobra arcybiskupów gnieźnieńskich, sygń. ACap І В 143,147,160,166 AGAD - Archiwum Główne Akt Dawnych, Warszawa ASK - Archiwum Skarbu Koronnego, dział I, Księgi poborowe, sygn. 3, 4, 5, 6, 11,12, 13, 26, 74 ASK ֊ Archiwum Skarbu Koronnego, dział XLVI, Lustracje królewszczyzn, sygn. 103d MK - Metryka Koronna, Księgi wpisów {Libri inscriptionum) Metryki Koronnej, sygn. 21, 108, 70,109 MK - Metryka Koronna, Lustracje, dział XVIII, sygn. 4 Zbiór kartograficzny, sygn. 42-10, 44-3 APPoz - Archiwum Państwowe w Poznaniu AmK - Akta miasta Kalisza, sygn. 184, 232, 235 Kalisz Gr. - Księgi sądu i urzędu grodzkiego w Kaliszu, sygn. 29, 30, 31 Μ. Poznań ֊ Akta miasta Poznania, D 584 Rachunki wielkopolskich komór celnych, sygn. C-З, C-4 Tabele podatkowe, sygn. 13 (1688 r.) Poznań Gr. - Księgi sądu i urzędu grodzkiego w Poznaniu, sygn. 7,10,11,12,13 Kalisz Ziem. - Księgi sądu i urzędu ziemskiego w Kaliszu, sygn. 13, 18,19 GStA - Geheimes Staatsarchiv Preussischer Kulturbesitz, Berlin (Dahlem) Ausland. Hydrograph. Karte Nr 6 Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN, Warszawa Perthées, Szkice V - Geograficzno-statystyczne opisanie parafiów Królestwa Pol skiego w roku 179. przez K. Perthéesa geografa króla Stanisława Augusta, t. 5, mikrofilm 97 przechowywany w Instytucie Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN, Warszawa
244 Bibliografia b) drukowane GG I, GG II ֊ Die ältesten grosspolnischen Grodbücher, 1.1-2, wyd. ƒ. Lekszycki, Leip zig 1887-1889. JurDok. - Jurek T., Kilkanaście niedrukowanych dotąd dokumentów wielkopolskich z XIII і XIV wieku, w: Fontes et historia. Prace dedykowane Antoniemu Gąsiorowskiemu, [red. T. Jurek, I. Skierska], Poznań 2007, s. 91-116. KDW - Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski, 1.1-11, wyd. I. Zakrzewski, F. Piekosiński, S. Kutrzeba i in., Poznań 1877-1999. Korytkowski 1881 - Jana Łaskiego, arcybiskupa gnieźnieńskiego, prymasa, legata urodzo nego Liber beneficiorum archidyecezyi gnieźnieńskiej, t. 2: Archidiakonaty kaliski, wieluński, łowicki i łęczycki, wyd. J. Korytkowski, Gniezno 1881. Krescentiusz - Piotra Kresjcencjusza Ksiąg o gospodarstwie i o opatrzeniu rozmnożenia rozlicznych pożytków każdemu stanowi w potrzebie, Kraków 1549. Księgi ławnicze - Księgi ławnicze Starej Warszawy z lat 1453-1535, red. nauk. A. Bar toszewicz, cz. 4: Księga ławnicza Starej Warszawy z lat 1524-1535, wyd. A. Barto szewicz i in., Warszawa 2020. Kuraś 1959 - Kuraś S., Materiały do górnictwa i hutnictwa z Archiwum Metropolitalnego i Kapitulnego w Krakowie 1479-1640, w: Studia z dziejów górnictwa i hutnictwa, red. J. Pazdur, Warszawa-Wrocław 1959 (Studia i Materiały z Historii Kultury Materialnej, 4), 263-357. LBG - Liber beneficiorum archidiecezyi gnieźnieńskiej, 1.1-2, wyd. J. Łukowski, Gnie zno 1880-1881. LWWK1564 ֊ Lustracja województw wielkopolskich i kujawskich 1564-1565, cz. 1, wyd. A. Tomczak, C. Ohryzko-Włodarska, J. Włodarczyk, Bydgoszcz 1961; cz. 2, wyd. A. Tomczak,
Bydgoszcz 1963. LWWK 1569 - Lustracja województw wielkopolskich i kujawskich 1569 r„ oryg. w: AGAD, ASK XLVI 103d, passim. LWWK 1616 - Lustracja województw wielkopolskich i kujawskich 1616-1620, cz. 1-2, wyd. Z. Górski, R. Kabaciński, J. Pakulski, Wrocław-Warszawa-Kraków 1994. LWWK 1628 - Lustracja województw wielkopolskich i kujawskich 1628-1632, wyd. Z. Guidon, cz. 1-2, Wrocław 1969, cz. 3, Bydgoszcz 1967. LWWK 1659 - Lustracja województw wielkopolskich i kujawskich 1659-1665, cz. 1: Województwa poznańskie i kaliskie, wyd. C. Ohryzko-Włodarska, Wrocław-War szawa-Kraków 1978. Monumenta historica dioeceseos Wladislaviensis, t. 6, Wladislaviae 1886. MRPS - Matricularum Regni Poloniae summaria, t. I-V/l, wyd. T. Wierzbowski, War szawa 1905-1919; t. V/2, wyd. J. Płocha i in., Warszawa 1961. Nowak 2011 -Inwentarz starostwa kaliskiego z 1628 r., wyd. A. Nowak, „Rocznik Kali ski”, t. 37, 2011, s. 113-281 Parczewski 1879 - Parczewski A.J., Rejestr poborowy województwa kaliskiego 1618-1620, Warszawa 1879. Rusiński 1955 - Inwentarze dóbr szlacheckich powiatu kaliskiego, t. 1: Od XVI do poł. XVIII w., wyd. W. Rusiński, Wrocław 1955 (Materiały do Dziejów Wsi Polskiej, Inwentarze Dóbr Ziemskich).
Bibliografia 245 Teki Dworzaczka ֊ Teki Dworzaczka. Materiały historyczno-genealogiczne do dziejów szlachty wielkopolskiej XV-XX w., www.teki.bkpan.poznan.pl. VC - Volumina constitutionum, t. 1-2, oprać. S. Grodziski, I. Dwornicka, W. Uruszczak. Warszawa 1996-2008. Visitationes - Visitationes bonorum archiepiscopatus necnon capituli Gnesnensis saeculi XVI, wyd. В. Ulanowski, Kraków 1920. WRS - Wielkopolskie roty sądowe, t. 1-5, oprać. H. Kowalewicz, W. Kuraszkiewicz, Poznań-Warszawa-Wrocław 1959-1981. ZSK - Wybór zapisek sądowych kaliskich z lat 1409-1416, wyd. B. Ulanowski, Archi wum Komisji Historycznej 3,1886, s. 153-270. c) archiwa natury OWDA - The Old World Drought Atlas, http://drought.memphis.edu/OWDA/ (dostęp: 4.09.2019). d) źródła archeologiczne NID - Narodowy Instytut Dziedzictwa, Warszawa Archiwum Archeologicznego Zdjęcia Polski (AZP), obszary: 60-34,60-35,60-36,61-34, 61-35,61-36,61-39,61-40,62-35,62-36,62-37,62-38,62-40,62-41,63-33,63-34, 63-35, 63-36, 63-37, 63-38,63-39, 63-40, 63-41,64-33, 64-34,64-35,64-36, 64-37, 64-38, 64-39, 64-40, 64-41, 64-42, 65-34, 65-35, 65-36, 65-37, 65-38, 65-39, 65-40, 65-41, 66-35, 66-37, 66-38, 66-39, 66-40, 66-41, 67-33, 67-34, 67-35, 67-36, 67-37, 67-38, 67-39, 67-40, 67-41, 68-33, 68-34, 68-35, 68-36, 68-37, 68-38, 68-39, 69-34, 69-35, 69-36, 69-37, 69-38, 69-39, 69-40, 69-41 e) historyczne bazy danych Kuc i in. 2015a - Kuc Μ., Suproniuk J., Zachara-Związek U., Rejestr poborowy powiatu kaliskiego 1552 r„ w: Atlas historyczny Polski. Rejestry poborowe województwa kali skiego w XVI w., red. Μ. Słoń, „Atlas Źródeł i
Materiałów do Dziejów Dawnej Polski”, 2015, nr 2, https://atlasfontium.pl/?page_id=723 (dostęp: 28.03.2022). Kuc i in. 2015b - Kuc Μ., Suproniuk J., Zachara-Związek U., Rejestr poborowy powiatu kaliskiego 1564 r„ w: Atlas historyczny Polski. Rejestry poborowe województwa kali skiego w XVI w., red. Μ. Słoń, „Atlas Źródeł i Materiałów do Dziejów Dawnej Polski”, 2015, nr 2, https://atlasfontium.pl/?page_id=723 (dostęp: 28.03.2022). Kuc i in. 2015c - Kuc Μ., Suproniuk J., Zachara-Związek U., Rejestr poborowy powiatu kaliskiego 1565 r„ w: Atlas historyczny Polski. Rejestry poborowe województwa kali skiego w XVI w., red. Μ. Słoń, „Atlas Źródeł i Materiałów do Dziejów Dawnej Polski”, 2015, nr 2, https.7/atlasfontium.pl/?page_id=723 (dostęp: 28.03.2022). Słoń 2015 - Atlas historyczny Polski. Rejestry poborowe województwa kaliskiego w XVI w., red. Μ. Słoń, „Atlas Źródeł i Materiałów do Dziejów Dawnej Polski”, 2015, nr 2, https://atlasfontium.pl/?page_id=1917 (dostęp: 1.04.2022). Suproniuk i in. 2015 - Suproniuk J., Kuc Μ., Zachara-Związek U., Rejestr poborowy powiatu kaliskiego 1563 r„ w: Atlas historyczny Pokki. Rejestry poborowe województwa kaliskiego w XVI w., red. Μ. Słoń, „Atlas Źródeł i Materiałów do Dziejów Dawnej Polski”, 2015, nr 2, https://atlasfontium.pl/?page_id=723 (dostęp: 28.03.2022).
246 Bibliografia Ziemie polskie Korony 2015 - Ziemie polskie Korony w XVI w. Przestrzenna baza danych. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN, Zespół Atlasu Historycz nego, http://atlasfontium.pl/index.php?article=korona (dostęp: 8.09.2019). Związek i in. 2018 - Związek T„ Brzeziński W., Karczewska J. i in., Elektroniczne indeksy do ksiąg sądów szlacheckich powiatu kaliskiego (ok. 1470-1519), 2018, http://atlasfontium.pl/index.php?article=gr_zm_kalisz_cl500 (dostęp: 4.09.2019). f) źródła kartograficzne Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN, Warszawa, Zasoby kartograficzne Zakładu Atlasu Historycznego: Karol Perthées, Mappa szczegulna województwa kaliskiego, po 1804 [1:225 000] Mapa gleb Polski, skala 1: 300 000, 1957-1960, oprać. B. Dobrzański i in., red. A. Musierowicz, Warszawa Mapa taktyczna Wojskowego Instytutu Geograficznego, 1:100 000,1919-1939 Special Karte von Südpreussen aus der Königlichen Grossen Topographischen Vermessungs Karte unter Mitwürkung des Directors Langner reducirt und heraus gegeben von Geheimen Bau-Rath Gilly, [mapa Gilly’ego], 1:150 000,1802-1803 Topograficzna Karta Królestwa Polskiego, [tzw. mapa Kwatermistrzostwa], 1:126 000,1839-1843 Staatsbibliothek zu Berlin Urmesstischblätter (Gradabteilungskarte), ok. 1830 [1:25 000] g) kartoteki Kartoteka nazw miejscowych po dawnym Ministerstwie Spraw Wewnętrznych, Insty tut Języka Polskiego PAN, Kraków SHGKart - Kartoteka w Pracowni Słownika Historyczno-Geograficznego Wielkopolski Instytutu Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN, Poznań Opracowania Adamska 2019 - Adamska D., Wieś -
miasteczko ֊ miasto. Średniowieczne osadnictwo w dorzeczu górnej i środkowej Oławy, Łomianki 2019. Andermann i in. 2020 ֊ Andermann T., Faurby S., Turvey S.T. i in., The Past and Future Human Impact on Mammalian Diversity, „Science advances”, t. 6, 2020, z. 36, DOI: 10.1126/sciadv.abb2313. Andrzejewska 2004 - Andrzejewska A., Przyczynek do dziejów hutnictwa żelaznego na Ziemi Dobrzyńskiej, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica”, t. 24, 2004, s. 157-165. Aston 2002 - Aston Μ., Interpreting the Landscape. Landscape Archaeology and Local History, London-New York 2002. Baranowski 2015 - Baranowski T., Komunikacyjna rola Prosny we wczesnym średnio wieczu, w: O rzece i wodzie w życiu codziennym człowieka średniowiecza, red. S. Moździoch, K. Chrzan, Wrocław 2015 (Spotkania Bytomskie, 8), s. 77-92.
Bibliografia 247 Baranowski i in. 2012 - Baranowski T., Sowina U., Ziąbka L. i in., Late Medieval City of Kalisz Water Supply. Evidence of archaeological data and written sources, w: The Archaeology of Water Supply, red. Μ. Żuchowska, Oxfrod 2012 (BAR International Series, 2414), s. 99-108. Baranowski, Buko 2013 - Baranowski T., Kalisia - Kalisz. Starożytność a wczesne śre dniowiecze, w: Kalisz na przestrzeni wieków, red. T. Baranowski, A. Buko, Kalisz 2013, s. 81-102. Bartlett 2003 - Bartlett R., Tworzenie Europy. Podbój, kolonizacja i przemiany kultu rowe 950-1350, Poznań 2003. Bedwin 1976 - Bedwin O., The Excavation of Ardingly Fulling Mill and Forge, 1975-76, „Post-Medieval Archaeology”, 1.10,1976, z. 1, s. 34-64. Birrell 1980 ֊ Birrell J.R., The Medieval English Forest, „Journal of Forest History”, t. 24,1980, z. 2, s. 78-85. Blackburn 2006 ֊ Blackburn D., The Conquest of Nature. Water, Landscape, and the Making of Modern Germany, New York-London 2006. Boldyrew 2011 - Boldyrew A., Piechota zaciężna w Polsce w pierwszej połowie XVI w., Warszawa 2011. Bond 2007 - Bond ƒ., Medieval Charcoal-burning in England, w: Arts and Crafts in Medieval Rural Environment. Ruralia VI, 22nd - 29th September 2005, SzentendreDobogókő, Hungary, red. J. Klápšté, P. Sommer, Turnhout 2007, s. 277-294. Bonde i in. 1997 - Bonde N. Tyers I., Ważny T., Where Does the Timber Come From? Dendrochronological Evidence of the Timber Trade in Northern Europe. 14th to 17th Centuries AD, w: Archaeological Sciences 1995. Proceedings of a Conference on the Application of Scientific Techniques to the
Study of Archaeology, red. A. Sinclair, E. Slater, J. Gowlett, Oxford 1997 (Oxbow Monograph, 64), s. 201-204. Borek, Słomski 2017 - Borek A., Słomski Μ., Lokalizacja miejscowości, w: Wielkopolska w drugiej połowie XVI wieku, cz. 2: Komentarz, indeksy, red. K. Chłapowski, Μ. Słoń, Warszawa 2017 (Adas historyczny Polski. Mapy szczegółowe XVI wieku, 4), s. 177-202. Boroda 2007 - Boroda K., Kmieć, łan czy profit? Co było podstawą poboru łanowego w XV i XVI wieku?, w: Człowiek wobec miar i czasu w przeszłości, red. P. Guzówski, Μ. Liedke, Kraków 2007, s. 152-170. Boroda 2013 - Boroda K., Rynek produkcji piwa i handlu alkoholem w woj. łęczyckim w XVI wieku, w: Rynki lokalne i regionalne w XV-XV11I w., red. P. Guzowski, K. Boroda, Kraków 2013, s. 54-85. Boroda 2016a - Boroda K„ Geografia gospodarcza Królestwa Polskiego w XVI wieku, Białystok 2016. Boroda 2016b - Boroda K., Wpływy z czopowego jako wskaźnik lokalnego zróżnicowa nia poziomu produkcji piwa pełnego w miastach Królestwa Polskiego w latach 60. XVI w., „Studia Geohistorica”, t. 4, 2016, s. 66-80. Boroda, Guzowski 2016 - Boroda K., Guzowski P„ From King’s Finance to Public Finance. Different Strategies of Fighting Financial Crisis in the Kingdom of Poland under Jagiellonian Rule (1386-1572), w: La fiscalità nell’economia Europea sece. XIII-XVIII. Fiscal systems in the European economy from the 13th to the 18th cen turies, red. S. Cavaciocchi, Firenze 2016, s. 451-470. Brandon 1972 - Brandon P.F., Cereal Yields on the Sussex Estates of Battle Abbey during the Later Middle Ages, „The Economic History Review”, t. 25,1972,
z. 3, s. 403-420.
248 Bibliografia Broda 1959 ֊ Broda J., Gospodarka leśna w dobrach żywieckich do końca XVIII w., Warszawa 1959. Broda 1965a ֊ Broda ƒ., Eksploatacja lasu przez chłopów i mieszczan, w: Dzieje lasów, leśnictwa i drzewnictwa w Polsce, red. J. Broda, A. Żabko-Potopowicz, Warszawa 1965, s. 80-85. Broda 1965b - Broda J., Handel drzewny i transport, w: Dzieje lasów, leśnictwa i drzew nictwa w Polsce, red. J. Broda, A. Żabko-Potopowicz, Warszawa 1965, s. 106-110. Broda 1965c ֊ Broda J., Początki gospodarstwa leśnego, w: Dzieje lasów, leśnictwa i drzew nictwa w Polsce, red. J. Broda, A. Żabko-Potopowicz, Warszawa 1965, s. 117-122. Broda 1965d - Broda J., Rozwój handlu i przemysłu na Zachodzie Europy w wiekach XVI-XVIII i jego wpływ na kształtowanie się eksportu z krajów nadbałtyckich, w: Dzieje lasów, leśnictwa i drzewnictwa w Polsce, red. J. Broda, A. Żabko-Potopo wicz, Warszawa 1965, s. 71-74. Broda 1965e - Broda ƒ., Skutki rabunkowej eksploatacji lasu, w: Dzieje lasów, leśnic twa i drzewnictwa w Polsce, red. J. Broda, A. Żabko-Potopowicz, Warszawa 1965, s. 122-125. Brykała, Podgórski 2020 - Brykała D., Podgórski Z., Evolution of landscapes influenced by watermills, based on examples from Northern Poland, „Landscape and Urban Planning”, t. 198, 2020, s. 103798. Brykała, Prarat 2018 - Brykała D., Prarat Μ., Rekonstrukcja rozmieszczenia młynów łodnych na Drwęcy i pomorskim odcinku Wisły w pierwszej połowie XIX w., „Prace Komisji ¡Krajobrazu Kulturowego”, t. 40, 2018, s. 71-89. Campbell 1983 - Campbell B.M.S., Agricultural Progress in Medieval England. Some Evidence from Eastern
Norfolk, „lhe Economic History Review, New Series”, t. 36, 1983, z. 1, s. 26-46. Campbell 2010 - Campbell B.M.S., Nature as Historical Protagonist. Environment and Society in Pre-industrial England, „Ihe Economic History Review”, t. 63, 2010, z. 2, s. 281-314. Cembrzyński 2014 - Cembrzyński P., „Miasta górnicze Europy Środkowowschodniej w ΧΙΠ-XVII wieku”, praca doktorska, Uniwersytet Jagielloński, Kraków 2014. Cembrzyński 2017 - Cembrzyński P., „Gold rush” or „Considered Investment” Origins of Mining Towns in the Medieval Central Europe, „Acta rerum naturalium”, t. 21, 2017, s. 59-72. Chłapowski 2017 - Chłapowski К., Przynależność własnościowa osiedli, w: Wielkopol ska w drugiej połowie XVI wieku, cz. 2: Komentarz, indeksy, red. K. Chłapowski, Μ. Słoń, Warszawa 2017 (Atlas historyczny Polski. Mapy szczegółowe XVI wieku, 4), s. 230-244. Chłapowski, Słoń 2017 - Wielkopolska w drugiej połowie XVI wieku, cz. 2: Komentarz, indeksy, red. K. Chłapowski, Μ. Słoń, Warszawa 2017 (Atlas historyczny Polski. Mapy szczegółowe XVI wieku, 4). Chmielewski 1955 - Chmielewski S., Uwagi o narzędziach rolniczych w Polsce w począt kach gospodarki czynszowej, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, t. 3,1955, z. 1, s. 166-180. Chmielewski 1962 ֊ Chmielewski S., Gospodarka rolna i hodowlana w Polsce w XIV i XV w. (technika i rozmiary produkcji), Poznań 1962 (Studia z Dziejów Gospo darstwa Wiejskiego, t. 5, z. 2).
Bibliografia 249 Chodyła 1981 - Chodyła Z., Czynsz, w: Encyklopedia historii gospodarczej Polski do roku 1945,1.1, red. A. Mączak, Warszawa 1981, s. 132-134. Chodyła 2015 - Chodyła Z., Zarys najstarszych dziejów osad olęderskich w Puszczy Pyzdrskiej 1746-1793, Pyzdry 2015. Chojnacka 2007 - Chojnacka K., Handel na Warcie i Odrze w XVI i w pierwszej poło wie XVII wieku, Poznań 2007. Ciapała 2004 - Ciapała S., Powodzie i bioróżnorodność, „Dzikie Życie”, 2004, nr 6/120, https://dzikiezycie.pl/archiwum/2004/czerwiec-2004/powodzie-i-bioroznorodnosc (dostęp: 28.03.2020). Climate Change 2021. The Physical Science Basis, https://www.ipcc.ch/report/ar6/wgl/ downloads/report/IPCC_AR6_WGI_Full_Report_smaller.pdf (dostęp: 28.03.2020). Cook i in. 2015 - Cook E.R., Seager R„ Kushnir Y. i in. Old World Megadroughts and Pluvials during the Common Era, „Science advances”, 1.1,2015, z. 10, DOI: ЄІ500561. Crossley 1972 - Crossley D.W., A Sixteenth-Century Wealden Blast Furnace. A Report on Excavations at Panningridge, Sussex, 1964-1970, „Post-Medieval Archaeology”, t. 6,1972, z. 1, s. 42-68. Crossley 1975 - Crossley D.W., EheBewl Valley Ironworks, Kent, c.1300-1730, [London] 1975. Czerny 2015 - Czerny A., Powstanie i etapy rozwoju map topograficznych do końca XIX wieku, w: Dawne mapy topograficzne w badaniach geograficzno-historycznych, red. A. Czerny, Lublin 2015, s. 11-83. Czerwiński i in. 2019 - Czerwiński S., Guzowski P., Karpińska-Kołaczek Μ. i in., Zna czenie wspólnych badań historycznych i paleoekologicznych nad wpływem człowieka na środowisko. Przykład ze stanowiska Kazanie we
wschodniej Wielkopolsce, „Studia Geohistorica”, t. 7, 2019, s. 56-74. Czerwiński i in. 2021 - Czerwiński S., P. Guzowski, Lamentowicz Μ. i in., Environ mental Implications of Past Socioeconomic Events in Greater Poland during the Last 1200 Years. Synthesis of Paleoecological and Historical Data, „Quaternary Science Reviews”, t. 259, 2021, s. 106902. Dąbrowska 1968 - Dąbrowska L, Badania archeologiczne na Zawodziu w Kaliszu w latach 1961-1964, „Rocznik Kaliski”, 1.1,1968, s. 350-372. Degroot 2018 - Degroot D., Climate Change, the Little Ice Age, and the Dutch Repub lic, 1560-1720, Cambridge-New York 2018. Długopolski 1939 - Długopolski E., Inwentarz dóbr i dochodów biskupów poznańskich z r. 1564, „Archiwum Komisji Historycznej”, t. 15,1939, s. 267-348. Dodds 2007 - Dodds В., Peasants and Production in the Medieval North-East. The Evidence from Tithes 1270-1536, Woodbridge 2007. Dunin-Wąsowicz 1994 - Dunin-Wąsowicz A., Pomiary gruntu w Koronie w XVI- XV1I1 wieku, Warszawa 1994. Dygo 2013 - Dygo Μ., Czy istniałfeudalizm w Europie Środkowo-Wschodniej w śred niowieczu?, „Kwartalnik Historyczny”, 1.120, 2013, z. 4, s. 667-717. Dzieduszycki 1976 - Dzieduszycki W., Wykorzystanie surowca drzewnego we wczesno średniowiecznej i średniowiecznej Kruszwicy, „Kwartalnik Historii Kultury Mate rialnej”, t. 24,1976, z. 1, s. 35-53. Dzieduszycki 1997 - Dzieduszycki W., Garncarstwo polskie u progu późnego średnio wiecza. Tradycje. Adaptacja nowych wzorów. Uwarunkowania społeczno-kulturowe, „Archaeologia Historica Polona”, t. 5,1997, s. 153-161.
250 Bibliografia Egelie 1977 - Egeire G.C.M., Mills and Living Nature, w: Transactions of the 4th Sym posium of The International Molinological Society, red. ƒ. Kenneth, London 1977, s. 41-53. Elektroniczny słownik hydronimów Polski - projekt realizowany w Pracowni Toponomastycznej Instytutu Języka Polskiego PAN w Krakowie, eshp.ijp-pan.krakow.pl. Ellis i in. 2021 - Ellis E.C., Gauthier N., Klein Goldewijk К. i in., People Have Shaped Most of Terrestrial Naturefor at Least 12,000 Years, „Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America”, t. 118, 2021, z. 17. Elton 2008 - Elton G.R., Taxation for War and Peace in Early-Tudor England, w: War and Economic Development. Essays in Memory of David Joslin, red. J.M. Winter, Cambridge 2008, s. 33-48. Falkowski 2017 - Falkowski Μ., Fear and Abundance. Reshaping of Royal Forests in Sixteenth-Century Poland and Lithuania, „Environmental History”, t. 22, 2017, z. 4, s. 618-642. Ferenczi 2018 - Ferenczi L., Water Management in Medieval Hungary, w: The Economy of Medieval Hungary, red. ƒ. Laszlovszky, B. Nagy, P. Szabó, A. Vadas, Leiden 2018 (East Central and Eastern Europe in the Middle Ages, 450-1450, 49), s. 238-252. Fokt 2012 - Fokt К., Późnośredniowieczne osadnictwo wiejskie na Dolnym Śląsku w świetle badań archeologicznych, Kraków 2012. Furmanek i in. 2011 - Furmanek Μ., Wiśniewski A., Gediga K. i in., „Odkryć niewi doczne”. Wybrane zagadnienia z geoarcheologii Śląska, w: Mezozoik i Kenozoik Dolnego Śląska, red. A. Żelaźniewicz, J. Wojewoda, W. Ciężkowski, Wrocław 2011, s. 159-168. Futa, Mocek-
Płóciniak 2016 - Futa В., Мосек-Płóciniak A., The Influence of Uncon trolled Grass Burning on Biochemical Qualities of Soil, „Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering”, t. 61, 2016, z. 3, s. 98-100. Galloway 1991 - Galloway J.A., Feeding the City. Medieval London and its Agrarian Hinterland, „The London Journal”, t. 16,1991, z. 1, s. 3-14. Galloway 1995 - Galloway J. A., Londons Grain Supply. Changes in Production, Distri bution, and Consumption during the Fourteenth Century, „Franco-British Studies”, t. 20,1995, s. 23-34. Galloway 2001 - Galloway J.A., Town and Country in England, 1300-1570, w: Town and Country in Europe, 1300-1800, red. S.R. Epstein, Cambridge 2001 (Themes in International Urban History, 5), s. 106-131. Gawlas 2006 - Gawlas S., Komercjalizacja jako mechanizm europeizacji peryferii na przykładzie Polski, w: Ziemie polskie wobec Zachodu. Studia nad rozwojem średnio wiecznej Europy, red. S. Gawlas, Warszawa 2006, s. 25-116. Gąsiorowski 1960 - Gąsiorowski A., Ze studiów nad szerzeniem się tzw. prawa nie mieckiego we wsiach ziemi krakowskiej i sandomierskiej (do roku 1333). Rozwój i zmiany poglądów na średniowieczną „kolonizację na prawie niemieckim” w Pol sce, „Roczniki Historyczne”, t. 26,1960, s. 123-170. Gąsiorowski 1965 - Gąsiorowski A., Powiat w Wielkopolsce XIV-XVI w. Z zagadnień zarządu terytorialnego i podziałów Polski późnośredniowiecznej, Poznań 1965. Gąsiorowski 1969 - Gąsiorowski A., Krajobraz naturalny i rozwój osadnictwa. Orga nizacja społeczna i rozwój gospodarstwa wiejskiego, w: Dzieje Wielkopolski, 1.1: Do roku
1793, red. J. Topolski, A. Gąsiorowski, Poznań 1969, s. 254-262.
Bibliografia 251 Geremek 1997 - Geremek В., Poczucie przestrzeni i świadomość geograficzna, w: Kultura Polski średniowiecznej XIV-XV w., red. B. Geremek, Warszawa 1997, s. 628-668. Gidaszewski i in. 2013 - Gidaszewski T., Piber-Zbieranowska Μ., Suproniuk J. i in., Transformation of the Natural Landscapes of the Middle Noteć Region from Tenth to the Sixteenth Century, w: Landscapes and Societies in Medieval Europe East of the Elbe. Interactions between Environmental Settings and Cultural Transforma tions, red. S. Kleingärtner, T. Newfield, S. Rossignol, D. Wehner, Toronto 2013 (Papers in Medieval Studies, 3), s. 245-273. Gieysztorowa 1962 - Gieysztorowa L, Źródła i szacunki w badaniach osadnictwa i demografii Polski XVI i XVII w., „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 1.10, 1962, z. 3-4, s. 575-584. Gieysztorowa, Żaboklicka 1955 - Gieysztorowa L, Żaboklicka A., Rejestry poborowe Mazowsza z XVI wieku, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, t. 3,1955, z. 2, s. 343-351. Gochna 2014 - Gochna Μ., Elektroniczna edycja rejestrów poborowych województwa kaliskiego z drugiej połowy XVI w., „Studia Geohistorica”, t. 2, 2014, s. 143-150. Gochna 2017 - Gochna Μ., Charakter i wielkość osiedli. Osady wiejskie, w: Wielkopol ska w drugiej połowie XVI wieku, cz. 2: Komentarz, indeksy, red. K. Chłapowski, Μ. Słoń, Warszawa 2017 (Atlas historyczny Polski. Mapy szczegółowe XVI wieku, 4), s. 203-208. Gochna, Związek 2019 - Gochna Μ., Związek T., Spatio-temporal Aspects of the Extra ordinary Tax Collecting System in Greater Poland (1492-1613), „Roczniki Dziejów Społecznych i
Gospodarczych”, է. 80, 2019, s. 65-111. Gołaski 1969 ֊ Gołaski ƒ., Kształtowanie się mapy wsi w Polsce do końca XVIII w. Stu dia nad genezą wielkoskalowej informacji kartograficznej, Wrocław 1969. Górska 1956 - Górska K., Pomiary gruntów w Wielkopolsce w końcu XVIII i w pierw szej połowie XIX wieku, „Studia i Materiały do Dziejów Wielkopolski i Pomorza”, t. 2, 1956, z. 1, s. 113-166. Górska 1957 - Górska K„ Przyczynek do krytyki rejestrów poborowych z XVI wieku, „Studia Źródłoznawcze”, է. 1,1957, s. 185-189. Górska-Gołaska 1965 - Górska-Gołaska K„ Pomiary gruntowe w Wielkopolsce 17931861, Wrocław 1965. Górska-Gołaska, Hamer - Górska-Gołaska K., Hamer, w: Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu, red. T. Jurek, oprać, informatyczne S. Prinke, Instytut Historii PAN 2010-, http://www.slownik.ihpan.edu.pl/ (dostęp: 28.03.2022), s. 723. Górska-Gołaska, Kissy - Górska-Gołaska K„ Kissy, w: Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu, red. T. Jurek, oprać, informatyczne S. Prinke, Insty tut Historii PAN 2010-, http://www.slownik.ihpan.edu.pl/ (dostęp: 28.03.2022), s. 191-192. Górska-Gołaska, Kiszewo - Górska-Gołaska K., Kiszewo, w: Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu, red. T. Jurek, oprać, informatyczne S. Prinke, Instytut Historii PAN 2010-, http://www.slownik.ihpan.edu.pl/ (dostęp: 28.03.2022), s. 193. Grabarczyk 2000 - Grabarczyk T., Piechota zaciężna Królestwa Polskiego w XV wieku, Łódź 2000.
252 Bibliografia Guidon 1966 - Guidon Z., Uwagi w sprawie przydatności badawczej rejestrów poboro wych z XVI w., „Zapiski Historyczne”, t. 31,1966, z. 1, s. 73-79. Guidon 1974 - Guidon Z„ Dzieje hutnictwa żelaznego na Kujawach i w Ziemi Dobrzyń skiej do XVI wieku, „Ziemia Kujawska”, t. 4,1974, s. 31-45. Guzowski 2008a - Guzowski P., Chłopi i pieniądze na przełomie średniowiecza i cza sów nowożytnych, Kraków 2008. Guzowski 2008b - Guzowski P., Kryzys gospodarczy późnego średniowiecza czy kry zys historiografii?, „Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych”, t. 68, 2008, s. 173-193. Guzowski 2018 - Guzowski P., Monetarny kontekst wprowadzania pańszczyzny na prze łomie średniowiecza i czasów nowożytnych, w: Inter Regnum et Ducatum. Studia ofiarowane Profesorowi fanowi Tęgowskiemu w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, red. P. Guzowski, Μ. Liedke, К. Boroda, Białystok 2018 (Prace Centrum Badań Struktur Demograficznych i Gospodarczych Przednowoczesnej Europy Środkowo-Wschodniej, 7), s. 183-202. Guzowski, Kozłowska 2018 ֊ Guzowski P., Kozłowska Μ., Wysokość plonów rolnych jako wskaźnik zmian klimatu w okresie staropolskim, w: Historia - klimat - przyroda. Perspektywa antropocentryczna, red. P. Oliński, W. Piasek, Toruń 2018, s. 35-47. Hajšman, Trnka 2010 - Hajšman ƒ., Trnka R., F. X. Franc a problematika středověkých mohylovitých útvarů, „Archeologie západních Čech”, 1.1, 2010, s. 16-36. Haldon i in. 2018 - Haldon J., Mordechai L., Newfield T.P. i in., History Meets Palaeo science. Consilience and Collaboration in Studying Past Societal Responses to Environmental Change,
„Proceedings of the National Academy of Sciences”, 1.115, 2018, z. 13, s. 3210-3218. Haneca i in. 2005 - Haneca K„ Ważny T., van Acker J. i in., Provenancing Baltic Tim berfrom Art Historical Objects. Success and Limitations, „Journal of Archaeological Science”, t. 32, 2005, z. 2, s. 261-271. Hensel 1986 - Hensel Z., Z badań nad technologią otrzymywania żelaza na terenie mazo wieckiego ośrodka metalurgicznego, „Archeologia Polski”, t. 31,1986, z. 1, s. 31-79. Herbst 1958 - Województwo płockie około 1578 r., red. S. Herbst, Warszawa 1958 (Atlas historyczny Polski. Seria A. Mapy szczegółowe, 2). Heymanowski 1969 - Heymanowski K., Budnicy i „holendrzy" w dziejach gospodarstwa leśnego na Mazowszu, „Sylwan”, t. 113,1969, z. 5, s. 21-40. Heymanowski 1970 - Heymanowski K., Gospodarka leśna na Mazowszu w okresie feudalizmu (dobra królewskie), Warszawa 1970. Hładyłowicz 1932 - Hładyłowicz K.J., Zmiany krajobrazu i rozwój osadnictwa w Wielkopolsce od XIV do XIX wieku, Lwów 1932. Hodgkinson 2004 - Hodgkinson J.S., Iron Production in Surrey, w: Aspects of Archae ology and History in Surrey. Towards a Research Framework for the County, red. J. Cotton, G. Crocker, A. Graham, Guildford 2004, s. 233-244. Hoffmann 1996 - Hoffmann R.C., Economic Development and Aquatic Ecosystems in Medieval Europe, „The American History Review”, 1.101,1996, z. 3, s. 631-669. Hoffmann 2010 - Hoffmann R.C., Elemental Resources and Aquatic Ecosystems. Medieval Europeans and Their Rivers, w: Rivers and Society. From Early Civiliza tions to Modern Times, red. T. Tvedt, R. Coopey, New York 2010 (A history of
water, 2), s. 165-202.
Bibliografia 253 Hoffmann 2014 - Hoffmann R.C., An Environmental History of Medieval Europe, Cambridge-New York 2014. Hoffmann 2016 - Hoffmann R.C., Land, Liberties, and Lordship in a Late Medieval Countryside: Agrarian Structures and Change in the Duchy of Wroclaw, Philadel phia 2016. Horák, Kiir 2017 - Horák ƒ., K. Tomáš, Pedogenesis, Pedochemistry and the Functional Structure of the Waldhufendorf Field System of the Deserted Medieval village Spin delbach, the Czech Republic, „Interdisciplinària Archaeologica - Natural Sciences in Archaeology”, t. 8, 2017, z. 1, s. 43-57. Hughes 2020 - Hughes J.D., What is Environmental History?, Cambridge 2020. Izdebski 2016 - Izdebski A., Rewolucja ekologiczna w szesnastowiecznej Polsce? Prze miany przyrodnicze okresu wczesnej nowożytności na ziemiach polskich na tle euro pejskim, „Historyka. Studia Metodologiczne”, t. 46, 2016, s. 26-43. Izdebski i in. 2015 - Izdebski A., Koloch G., Słoczyński T., Tycner Μ., Historia przyrodniczo-gospodarcza Polski w świetle analizy ilościowej danych palinologicznych, „Historyka. Studia Metodologiczne”, t. 45, 2015, s. 127-160. Izdebski i in. 2016 - Izdebski A., Koloch G., Słoczyński T., Tycner Μ., On the Use of Palynological Data in Economic History. New Methods and an Application to Agricultural Output in Central Europe, 0-2000 AD, „Explorations in Economic History”, t. 59, 2016, s. 17-39. Izdebski i in. 2022 - Izdebski A., Guzowski P., Poniai R. i in., Palaeoecological Data Indicates Land-use Changes across Europe Linked to Spatial Heterogeneity in Mor tality during the Black Death Pandemic,
„Nature Ecology Evolution”, t. 6, 2022, s. 297-306. Janeczek, Świeżawski 1991 - Janeczek A., Świeżawski A., Rejestr poboru łanowego województwa bełskiego, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, t. 39,1991, z. 2, s. 27-56. Jeute 2007a - Jeute G.H., Ländliches Handwerk und Gewerbe im Mittelalter. Untersu chungen zur nichtagrarischen Produktion im westlichen Brandenburg, Bonn 2007 (Studien zur Archäologie Europas, 7). Jeute 2007b - Jeute G.H., Social and Ethnie Ascpects of Rural Non-agrarian Production in Brandenburg (East Germany) in the Middle Ages and the Modern Era, w: Arts and Crafts in Medieval Rural Environment. Ruralia VI, 22nd - 29th September 2005, Szentendre-Dobogókő, Hungary, red. J. Klápště, P. Sommer, Turnhout 2007, s. 363-373. Jin, Heap 2008 - Jin Li, Heap A., A Review of Spatial Interpolation Methods for Envi ronmental Scientists, Canberra 2008. Johnson 2006 - Johnson Μ., Ideas of Landscape, Oxford 2006. Jones 2011 - Jones R., Elemental Theory in Everyday Practice. Food Disposal in the Later Medieval English Countryside, w: Processing, Storage, Distribution of Food. Food in the Medieval Rural Environment. Ruralia VIIL 7th-12th September 2009, Lorca, Spain, red. J. Klápště, P. Sommer, Turnhout 2011, s. 145-154. Jurek 1990 - Jurek T., Księga ziemska kaliska 1400-1409, Poznań 1990. Kaczmarczyk, Sczaniecki 1951 - Kaczmarczyk Z., Sczaniecki Μ., Kolonizacja na prawie niemieckim w Polsce a rozwój renty feudalnej, „Czasopismo Prawno-Historyczne”, t. 3, 1951, s. 59-83.
254 Bibliografia Kałagate i in. 2012 - Kałagate S., Osypiński P„ Stachowiak P„ Relikty późnośrednio wiecznego mielerza odkryte na stanowisku nr 4 w Wilkanowie, gm. Świdnica, pow. Zielonogórski, woj. Lubuskie, „Archeologia Środkowego Nadodrza”, t. 9, 2012, s. 241-249. Kałuża 2015 - Kałuża T., Analiza zmian układu poziomego koryt rzeki Prosny w Kali szu w odniesieniu do historycznych zjawisk powodziowych, w: Dziedzictwo kultu rowe miasta Kalisza i regionu południowej Wielkopolski, t. 4, red. S. Kowalska, Poznań-Kalisz 2015, s. 138-152. Kamier 1976 - Kamier Μ., Folwark szlachecki w Wielkopolsce w latach 1580-1655, Warszawa 1976. Kaniecki 1997 - Kaniecki A., The Influence of Anthropopressure on Water Relations in the Wielkopolska Lowland, „Geographia Polonica”, t. 68,1997, s. 65-80. Kaniecki 2007 - Kaniecki A., Atrakcyjność starych przekazów kartograficznych dla współczesnych badań środowiskowych, w: Informacja geograficzna w kształtowa niu i ochronie środowiska przyrodniczego, red. B. Medyńska-Gulij, L. Kaczmarek, Poznań 2007, s. 11-21. Karsvall 2007 - Karsvall O., Uninhabited Cadastral Units on Large-Scale Maps 16301655. Indicators of Late Medieval Deserted Farms?, „Landscape History”, t. 29, 2007, z. 1, s. 75-87. Kazusek 2017 - Kazusek S., Księgi celne Korony z drugiej połowy XVI w., Kielce 2017. Kiarszys 2015 - Kiarszys G., Nowożytne przekształcenia krajobrazu kulturowego miej scowości Drogoradz (gm. Police, woj. zachodniopomorskie) w świetle kartografii historycznej i metod teledetekcji, w: XIX Sesja Pomorzoznawcza, Szczecin 21-22 listopada 2013 r., red. A. Janowski,
K. Kowalski, B. Rogalski, S. Słowiński, Szczecin 2015 (Acta Archaeologica Pomoranica, 5), s. 445-456. Kiersnowski 1954 - Kiersnowski R., Rośliny uprawne i pożywienie roślinne w Polsce wczesnofeudalnej. Przegląd zagadnień i źródeł, „Kwartalnik Historii Kultury Mate rialnej”, t. 2,1954, z. 3, s. 346-387. Kiersnowski 1960 - Kiersnowski R., Znaki graniczne w Polsce średniowiecznej, „Arche ologia Polski”, t. 5,1960, z. 2, s. 257-289. Kiss 2014 - Kiss A., Weather and Weather-Related Natural Hazards in Medieval Hun gary II. Documentary Evidence on the 13th Century, „Medium Aevum Quotidianum”, t. 68, 2014, s. 5-46. Kleingärtner i in. 2013 - Landscapes and Societies in Medieval Europe East of the Elbe. Interactions between Environmental Settings and Cultural Transformations, red. S. Kleingärtner, T. Newfield, S. Rossignol, D. Wehner, Toronto 2013 (Papers in Medieval Studies, 3). Kiir 2011 - Kiir T., Zanikla „Mořina”-Roudnická a „Žák”-Hol v kontextu historického poznání, „Studia Mediaevalia Pragensia”, t. 10, 2011, z. 1, s. 9-24. Kochanowski 1938 - Kochanowski ƒ., Wybór poezyj, oprać. К. Giebułtowski, Lwów 1938. Korányi 1948 - Korányi К., Żołnierz najemny a żołnierz zaciężny, „Czasopismo Prawno-Historyczne”, t. 1,1948, s. 105-108. Kowalczyk-Heyman 2014 - Kowalczyk-Heyman E., Ruda-Skroda. Przyczynek do dzie jów rudnictwa żelaza na Wysoczyźnie Kolneńskiej w średniowieczu i na początku doby nowożytnej, „Studia Geohistorica”, t. 2, 2014, s. 85-98.
Bibliografia 255 Kowalczyk-Heyman 2015 ֊ Kowalczyk-Heyman E., „Młyny ważne”, „młyny na wagach”. Przyczynek do genezy nazwy i konstrukcji, „Studia Geohistorica”, t. 3, 2015, 61-73. Kowalski 2000 - Kowalski M.D., Uposażenie krakowskiej kapituły katedralnej w śre dniowieczu, Kraków 2000. Kozak 2020 - Kozak A., Pleszew w późnym średniowieczu i u progu epoki nowożytnej (koniec XIV ֊ początek XVI wieku), Poznań 2020 (Dziedzictwo Wielkopolski, 5). Kozłowska-Szyc 2019 - Kozłowska-Szyc Μ., Wysokość plonów rolnych w dobrach kró lewskich dawnej Polski w latach 1564-1565, „Studia Geohistorica”, t. 7,2019, s. 17-29. Kubicki 2012 - Kubicki R., Młynarstwo w państwie Zakonu Krzyżackiego w Prusach w XIII-XV wieku (do 1454 r.), Gdańsk 2012. Kubicki 2013 - Kubicki R„ Sieć młynów wodnych w dobrach klasztornych na Pomo rzu Wschodnim w XIII-XVI w., „Hereditas Monasteriorum”, t. 2, 2013, s. 35-56. Kubicki 2015 - Kubicki R., Młyny wodne w ziemiach świeckicej i nowskiej do końca XVI wieku, „Studia Geohistorica”, t. 3, 2015, s. 74-88. Kukawka 2003 - Kukawka S., Archeologia średniowiecza czy średniowiecze archeologii?, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, t. 51, 2003, z. 1, s. 73-80. Kula 1962 - Kula W., Teoria ekonomiczna ustroju feudalnego. Próba modelu, War szawa 1962. Kunysz 1966 - Kunysz A., Osadnictwo otwarte w Polsce południowo-wschodniej od VI do XIII w., „Wiadomości Archeologiczne”, t. 31,1966, z. 4, s. 320-362. Kuraś 1971 - Kuraś S., Przywileje prawa niemieckiego miast i wsi małopolskich XIVXV wieku, Wrocław 1971. Kurnatowska, Kurnatowski 1996 - Kurnatowska Z., Kurnatowski S.,
Znaczenie komu nikacji wodnej dla społeczeństw pradziejowych i wczesnośredniowiecznych w Polsce, w: Słowiańszczyzna w Europie średniowiecznej, 1.1, red. Z. Kurnatowska, Wrocław 1996, s. 117-123. Laberschek 1996 - Laberschek J„ Kuźnice żelazne w ziemi krakowskiej w średniowieczu, „Teki Krakowskie”, t. 3, 1996, s. 97-115. Lagerstedt 2007 ֊ Lagerstedt A., Craft, Outland and Social Organisation. A Case Study on the Village ofÄngersjö in Northern Sweden, w: Arts and Crafts in Medieval Rural Environment. Ruralia VI, 22nd - 29th September 2005, Szentendre-Dobogókő, Hun gary, red. J. Klápště, P. Sommer, Turnhout 2007, s. 201-206. Lamentowicz i in. 2019 - Lamentowicz Μ., Karpińska-Kołaczek Μ., Guzowski P. i in., Znaczenie wysokorozdzielczych wielowskaźnikowych (multi-proxy) badań paleoekologicznych dla geografii historycznej i historii gospodarczej, „Studia Geohistorica”, t. 7, 2019, s. 30-55. Lamentowicz i in. 2020 - Lamentowicz Μ., Marcisz K„ Guzowski P. i in., How Joannites’ Economy Eradicated Primeval Forest and Created Anthroecosystems in Medieval Central Europe, „Scientific Reports”, 1.10, 2020, z. 1, s. 18775. Langdon 1982 - Langdon J., The Economics of Horses and Oxen in Medieval England, „The Agricultural History Review”, t. 30,1982, z. 1, s. 31-40. Latałowa 2007 ֊ Latałowa Μ., Gospodarka człowieka w diagramach pyłkowych, w: Stu dia interdyscyplinarne nad środowiskiem i kulturą w Polsce, red. Μ. Makohonienko, D. Makowiecki, Z. Kurnatowska, Poznań 2007 (Środowisko - Człowiek - Cywi lizacja, 1), s. 171-187.
256 Bibliografia Latałowa i in. 2015 - Latałowa Μ., Zimny Μ., Jędrzejewska B., Samojlik T„ Białowieża Primeval Forest. A 2000-year Interplay of Environmental and Cultural Forces in Europe’s Best Preserved Temperate Woodland, w: Europe’s Changing Woods and Forests. From Wildwood to Cultural Landscapes, red. K.J. Kirby, Ch. Watkins, Boston 2015, s. 243-264. Le Goff 2002 - Le Goff J., Kultura średniowiecznej Europy, Gdańsk-Warszawa 2002. Le Roy Ladurie, Goy 1982 - Le Roy Ladurie E„ Goy J., Tithe and Agrarian History from the Fourteenth to the Nineteenth Centuries. An Essay in Comparative History, tłum. S. Burke, New York-Paris 1982. Lityńska-Zając 2007 - Lityńska-Zając Μ., Znaczenie znalezisk roślinnych dla archeologii i paleoekologit, w: Studia interdyscyplinarne nad środowiskiem i kulturą w Polsce, red. M. Makohonienko, D. Makowiecki, Z. Kurnatowska, Poznań 2007 (Środowi sko - Człowiek - Cywilizacja, 1), s. 211-220. Long 1979 - Long W.H., The Low Yields of Corn in Medieval England, „The Economic History Review. New Series”, t. 32,1979, z. 4, s. 459-469. Maciejewska 1959 - Maciejewska W., Przewodnik po kartotece do materiałów do dzie jów wsi, Warszawa 1959. Maciejewska, Chyz - Maciejewska Μ., Chyz, w: Słownik polszczyzny XVI wieku - wersja elektroniczna, http://spxvi.edu.pl/indeks/haslo/46488 (dostęp: 9.07.2019). Majewski 1957 - Majewski J., Gospodarstwo folwarczne we wsiach miasta Poznania w latach 1582-1644, Poznań 1957 (Badania z Dziejów Społecznych i Gospodarczych, 34). Marciniak-Kajzer 2011 - Marciniak-Kajzer A., Średniowieczny dwór rycerski w Polsce. Wizerunek
archeologiczny, Łódź 2011. Mate 1985 - Mate Μ., Medieval Agrarian Practices. The Determining Factors?, „The Agricultural History Review”, t. 33,1985, z. 1, s. 22-31. Matuszkiewicz i in. 1995 - Matuszkiewicz W., Faliński J.B., Kostrowicki A.S., Matusz kiewicz J.M., Olaczek R., Wojterski T., Potencjalna roślinność naturalna Polski. Mapa przeglądowa 1:300 000. Arkusze 1-12, IGiPZ PAN, Warszawa 1995. Mączak 1955 - Mączak A., Sukiennictwo wielkopolskie XIV-XVII wiek, Warszawa 1955 (Badania z Dziejów Rzemiosła i Handlu w Epoce Feudalizmu, 3). Merganičová i in. 2012 - Merganičová K., Merganič J., Svoboda M. i in., Deadwood in Forest Ecosystems, w: Forest Ecosystems. More than Just Trees, red. J. Blanco, Yueh-Hsin Lo, London 2012. Mikulski 1994 - Mikulski К., Osadnictwo wiejskie województwa pomorskiego od połowy XVI do końca XVII wieku, Toruń 1994. Mioduszewska 2001 - Mioduszewska A., Trendy w produkcji zbożowej na Podlasiu w okresie wczesnonowożytnym na podstawie choroskiej księgi dziesięcin, „Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych”, t. 61, 2001, s. 59-89. Młynarska 1959-1960 - Młynarska Μ., Piec hutniczy odkryty na terenie miasta Kalisza, „Wiadomości Archeologiczne”, t. 26,1959-1960, z. 3-4, s. 328-329. Money 1971 - Money J.H., Medieval Iron-Workings in Minepit Wood, Rotherfield, Sus sex, „Medieval Archaeology”, 1.15,1971, z. 1, s. 86-111. Mouthon 2001 - Mouthon F., Les céréales en Bordelais à la fin du Moyen Åge (XHľXVIe siècle), w: Histoires d’hommes - histoires de plantes. Hommages au professeur Jean Erroux. Mémoire de plantes, 1, Rencontres d’archéobotanique de
Toulouse, red. P. Marinval, Toulouse 2001, s. 146-161.
Bibliografia 257 Mucha 1984 - Mucha Μ., Archeologiczna weryfikacja nowożytnych hut szkła na tere nie Wielkopolski południowo-wschodniej, „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Archeologia”, t. 10,1984, s. 83-118. Mucha 1987 - Mucha Μ., Badania archeologiczne jako metoda rozpoznania nowo żytnego hutnictwa szkła w Wielkopolsce, „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Archeologia”, t. 12, 1987, z. 177, s. 97-110. Mucha 2005 - Mucha Μ., Ośrodki produkcji szkła we wschodniej Wielkopolsce od XVII do początku XIX wieku, „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Archeologia”, t. 29, 2005, s. 77-160. Muszyńska 2012 - Muszyńska J., Gospodarka dworska w dobrach biskupów krakow skich w połowie XVII wieku, Kielce 2012. Myśliwski 1995 - Myśliwski G., Boundary Delimitation in Medieval Poland, w: Historical Reflections on Central Europe. Selected Papers from the Fifth World Congress of Central and East European Studies, red. S.J. Kirschbaum, London-New York 1995, s. 27-36. Myśliwski 2000 - Myśliwski G., Rola dźwięku w społecznościach tradycyjnych, w: Aetas media, aetas moderna. Studia ofiarowane profesorowi Henrykowi Samsonowiczowi w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, red. H. Manikowska, A. Bartoszewicz, W. Fał kowski, Warszawa 2000, s. 682-698. Myśliwski 2002 - Myśliwski G., Boundaries and Men in Poland from Twelfth to the Sixteenth Century. The Case ofMasovia, w: Medieval Frontiers. Concepts and Prac tices, red. D. Abulafia, N. Berend, Aidershot 2002, s. 217-237. Nabialek 2012 - Nabiałek K., Starostwo olsztyńskie od XIV do połowy XVII wieku, Kraków 2012. Natanson 1901 - Natanson Μ., O
nawożeniu obornikiem i innymi nawozami dla użytku gospodarzy wiejskich, Warszawa 1901. Nelle i in. 2013 - O. Nelle, D. Jansen, Μ. Overbeck, Charcoals from Iron Smelting Fun races - Fuel Supply and Environment of a Medieval Iron Smelting Site Near Peppange/Luxembourg, w: Proceedings of the Fourth International Meeting ofAnthracology. Brussels, 8-13 September 2008. Royal Belgium institute of natural sciences, red. F. Dambion, Oxford 2013 (BAR International Series, 2486), s. 165-172. Newfield 2013 - Newfield T.P., Early Medieval Epizootics and Landscapes ofDisease. The Orgins and Triggers of European livestock Pestilences, 400-1000 CE, w: Landscapes and Societies in Medieval Europe East of the Elbe. Interactions between Environ mental Settings and Cultural Transformations, red. S. Kleingärtner, T. Newfield, S. Rossignol, D. Wehner, Toronto 2013 (Papers in Medieval Studies, 3), s. 73-113. Newmann, Harvey 1997 - Newman E.I., Harvey P.D.A., Did Soil Fertility Decline in Medieval English Farms? Evidence from Cuxham, Oxfordshire, 1320-1340, „The Agricultural History Review”, t. 45,1997, z. 2, s. 119-136. NMP - Nazwy miejscowe Polski. Historia - pochodzenie - zmiany, 1.1-12, red. K. Rymut i in., Kraków 1996-2015. Nosek 1968 - Nosek E., Czternastowieczna kuźnia w Siedlątkowie, „Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Seria Archeologiczna”, t. 15,1968, s. 97-131. Nováček 2001 - Nováček К., Nerostné suroviny středověkých Čech jako archeologický problém. Bilance a perspektivy výzkumu se zaměřením na výrobu a zpracování kovů, „Archeologické rozhledy”, t.
53, 2001, s. 279-309.
258 Bibliografia Nowak 2011 - Nowak A., Inwentarz starostwa kaliskiego z 1628 r., „Rocznik Kaliski”, t. 37, 2011, s. 113-121. Nowakowski 2017 - Nowakowski D., Śląskie obiekty typu motte. Studium archeologiczno-historyczne, Wrocław 2017. Nyrėk 1966 - Nyrėk A„ Gospodarka rybna na Górnym Śląsku od połowy XVI do połowy XIX w., Wrocław 1966. Oliński, Piasek 2018 ֊ Historia - klimat - przyroda. Perspektywa antropocentryczna, red. P. Oliński, W. Piasek, Toruń 2018. Orłowska i in. 2016 - Orłowska A.P., Nowożycki В., Pac G„ Handel wołami na tere nie Wielkopolski i Śląska w świetle szesnastowiecznego spisu jarmarków i komór celnych, „Studia Geohistorica”, t. 4, 2016, s. 153-161. Outhwaite 1986 - Outhwaite R.B., Progress and backwardness in English agricul ture, 1500-1650, „The Economic History Review, New Series”, t. 39, 1986, z. 1, s. 1-18. Pawiński 1881 - Pawiński A., Skarbowość w Polsce i jej dzieje za Stefana Batorego, Warszawa 1881. Pawlak 2007 - Pawlak E., Charakterystyka osadnictwa, w: Żerniki, gm. Kórnik, stan. 25. Osadnictwo pradziejowe, wieś średniowieczna i folwark nowożytny, red. E. Pawlak, P. Pawlak, Poznań 2007 (Archeostrada, Studia i Materiały z Badań Wykopalisko wych na Autostradzie A2 - Odcinek Wielkopolski, 1), s. 29-59. Pawlak, Pawlak 2007 - Żerniki, gm. Kórnik, stan. 25. Osadnictwo pradziejowe, wieś średniowieczna i folwark nowożytny, red. E. Pawlak, P. Pawlak, Poznań 2007 (Archeostrada, Studia i Materiały z Badań Wykopaliskowych na Autostradzie A2 - Odcinek Wielkopolski, 1). Pelisiak, Gębica 2007 - Pelisiak A., Gębica P., Podstawy geomorfologii i gleboznawstwa
(dla archeologów), Rzeszów 2007. Petri 2013 - Petri Inge, Metal Production and Metalworking in Eastern Schleswig-Hol stein in the Slavic Period, w: Landscapes and Societies in Medieval Europe East of the Elbe. Interactions between Environmental Settings and Cultural Transforma tions, red. S. Kleingärtner, T. Newfield, S. Rossignol, D. Wehner, Toronto 2013 (Papers in Medieval Studies, 3), s. 171-180. Piaskowski 1990 - Piaskowski ƒ., W sprawie tzw. żużla kowalskiego w starożytnej i wczesnośredniowiecznej produkcji żelaza, „Archeologia Polski”, t. 35, 1990, z. 1, s. 163-168. Piątkowska-Małecka 2017 - Piątkowska-Małecka J., Konsumpcja mięsa przez miesz kańców średniowiecznego i nowożytnego Mielnika w świetle badań zwierzęcych szczątków kostnych ze stanowiska Rynek - Plac Kościuszki, w: Fines testis tempo rum. Studia ofiarowane Profesor Elżbiecie Kowalczyk-Heyman w pięćdziesięciolecie pracy naukowej, red. Μ. Dzik, G. Śnieżko, Μ. Starski, Rzeszów 2017, s. 395-418. Piber-Zbieranowska 2015 - Piber-Zbieranowska Μ., Powiat kcyński w drugiej połowie XVI w., „Studia Geohistorica”, t. 3, 2015, s. 89-109. Piskorski 1988 - Piskorski J.M., Brandenburskie Kietze (chyże) - instytucja pochodze nia słowiańskiego czy „produkt” władzy askańskiej, „Przegląd Historyczny”, t. 79, 1988, z. 2, s. 301-329. Plisiecki 2012 - Plisiecki P., Relacje dziesięcinne w dekanacie Kije według tzw. Liber beneficiorum Jana Długosza. Wykazy i tabele, Lublin 2012.
Bibliografia 259 Plisiecki 2015 - Plisiecki P., Rudy i rudnicy na obszarze średniowiecznej Lubelszczyzny (do schyłku XVI w.), w: Ziemia. Człowiek. Sztuka. Interdyscyplinarne studia nad ziemią. Archeologia. Historia. Kultura. Sztuka, red. U. Mazurczak, Lublin 2015, s. 413-438. Piaskowski 2013 - Piaskowski A., The Archaeology of the Prussian Crusade. Holy War and Colonisation, London 2013. Podgórski 2004 - Podgórski Z., Wpływ budowy i funkcjonowania młynów wodnych na rzeźbę terenu i wody powierzchniowe Pojezierza Chełmińskiego i przyległych części dolin Wisły i Drwęcy, Toruń 2004. Podwińska 1970 - Podwińska Z., Rozmieszczenie wodnych młynów zbożowych w Małopolsce w XV wieku, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, t. 18, 1970, z. 3, s. 373-402. Podwińska 1971 - Podwińska Z., Zmiany form osadnictwa wiejskiego na ziemiach polskich we wcześniejszym średniowieczu. Zręb, wieś, opole, Wrocław-WarszawaKraków 1971. Poklewski 1974 - Poklewski T., Układ pól ornych w średniowiecznym Spicymierzu, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, t. 22,1974, z. 3, s. 491-498. Poklewski 1975 - Poklewski T., Spicymierska włość grodowa w średniowieczu. Obraz gospodarczy, Łódź 1975 (Acta Archaeologica Lodziensia, 24). Pokojski i in. 2021 - Pokojski W., Panecki T., Słomska-Przech K., Cartographic Visu alization of Density. Exploring the Opportunities and Constraints of Heat Maps, „Polish Cartographical Review”, t. 53, 2021, s. 21-36. Polaszewski 1976 - Polaszewski L., Własność feudalna w województwie kaliskim w XVI wieku, Poznań 1976. Poleski 2013 - Poleski J„ Małopolska w VI-X wieku. Studium
archeologiczne, Kraków 2013. Poliński 2006 - Poliński D., Możliwości określeń chronologicznych na podstawie badań późnośredniowiecznej ceramiki naczyniowej z ziemi chełmińskiej, „Archeologia Pol ski”, t. 51, 2006, z. 1-2, s. 161-173. Pośpiech 1989a - Pośpiech A., Księgi rezygnacji w kaliskich aktach grodzkich z lat 1580-1655 (Prezentacja źródła, możliwości badawcze), „Rocznik Kaliski”, t. 21, 1989, s. 19-49. Pośpiech 1989b - Pośpiech A., Majętności na sprzedaż. Szlachecki handel ziemią i prze miany struktury majątkowej w powiecie kaliskim w latach 1580-1655, Wrocław 1989. Praczyk 2020 - Praczyk Μ., Historia środowiska jako praktyka badawcza, „Historyka. Studia Metodologiczne”, t. 50, 2020, s. 351-376. Prędecka i in. 2010 - Prędecka A., Chojnicki J., Russel S„ Wpływ wiosennego wypalania traw na liczebność bakterii i aktywność dehydrogenaz glebowych, „Nauka. Przyroda. Technologie”, t. 4, 2010, z. 4, s. 1-9. Pytasz-Kołodziejczyk 2017 - Pytasz-Kołodziejczyk A., Zasoby wodne w dobrach wiel koksiążęcych zachodniej Grodzieńszczyzny w XVI wieku. Administracja i eksplo atacja, Olsztyn 2017. Ratajczak, Skoczylas 1999 - Ratajczak T., Skoczylas J„ Polskie darniowe rudy żelaza, Kraków 1999. Reynolds 1983 - Reynolds T.S., Stronger than a Hundred Men. A History of the Verti cal Water Wheel, Baltimore 1983.
260 Bibliografia Roebroeks i in. 2021 - Roebroeks W., MacDonald K., Scherjon F. i in., Landscape Modification by Last Interglacial Neanderthals, „Science Advances”, t. 7, 2021, z. 51, eabj5567. Rostafiński 1891 ֊ Rostafiński J., Teodora Zawackiego z Zawad herbu Rogala „Pamięć robót i dozoru gospodarskiego w każdym miesiącu.”, Kraków 1891. Róg 2021 - Róg D., Zagadnienia identyfikacji osadnictwa budziarskiego w drugiej połowie XVIII i na początku XIX w. na przykładzie Puszczy Solskiej, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, t. 69, 2021, z. 2, s. 193-218. Rusiński 1947 - Rusiński W., Osady tzw. „olędrów” w dawnym woj. poznańskim, Poznań 1947 (Prace Komisji Atlasu Historycznego Polski, 5). Rusiński 1970 - Rusiński W., Struktura osadnictwa i zaludnienie powiatu kaliskiego w 1789 r„ „Rocznik Kaliski”, t. 3,1970, s. 53-116. Rutkiewicz i in. 2017 - Rutkiewicz P., Malik L, Wistuba Μ. i in., Charcoal Kilns as a Source of Data on the Past Iron Industry (an Example from the River Czarna Valley, Central Poland), „Environmental Socio-economic Studies”, t. 5, 2017, z. 3, s. 12-22. Rutkowska 2017 - Rutkowska E., Środowisko geograficzne, w: Wielkopolska w dru giej połowie XVI wieku, cz. 2: Komentarz, indeksy, red. K. Chłapowski, Μ. Słoń, Warszawa 2017 (Atlas historyczny Polski. Mapy szczegółowe XVI wieku, 4), s. 38-45. Rutkowska-Płachcińska 1978a - Historia kultury materialnej Polski w zarysie, t. 2: Od XIII do XV wieku, red. A. Rutkowska-Płachcińska, Wrocław-Warszawa-Kraków 1978. Rutkowska-Płachcińska 1978b - Rutkowska-Płachcińska A., Uzyskiwanie surowców mineralnych, w: Historia
kultury materialnej Polski w zarysie, t. 2: Od XIII do XV wieku, red. A. Rutkowska-Płachcińska, Wrocław-Warszawa-Kraków 1978, s. 58-72. Rutkowska-Płachcińska 1978c - Rutkowska-Płachcińska A., Gospodarka rolno-hodowlana, w. Historia kultury materialnej Polski w zarysie, t. 2: Od XIII do XV wieku, red. A. Rutkowska-Płachcińska, Wrocław-Warszawa-Kraków 1978, s. 39-57. Rybarski 1928 - Rybarski R„ Handel i polityka handlowa Polski w XVI stuleciu, t. 1: Rozwój handlu i polityki handlowej, Poznań 1928. Rybarski 1929 - Rybarski R., Handel i polityka handlowa Polski w XVI stuleciu, t. 2: Tablice i materiały statystyczne, Poznań 1929. Rybołówstwo 1981 - Rybołówstwo, w: Encyklopedia historii gospodarczej Polski do roku 1945,1.1-2, red. A. Mączak, Warszawa 1981, s. 224-225. Rychlikowa 1974 - Rychlikowa L, Lustracja 1564-1566 r. jako podstawa szacunku dochodu z gospodarki polowej, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, t. 22, 1974, z. 2, s. 673-713. Samojlik 2009 - Samojlik T., Rudnie w Puszczy Białowieskiej wXVII-XVIII w., „Kwar talnik Historii Kultury Materialnej”, t. 57, 2009, z. 3-4, s. 399-411. Samojlik 2010 - Samojlik T., Traditional Utilisation of Białowieża Primeval Forest (Poland) in the 15th to 18th Centuries, „Landscape Archaeology and Ecology”, t. 8, 2010, s. 150-164. Samojlik i in. 2016 - Samojlik T., Fedotova A., Kuijper D.P.J., Transition from tradi tional to modern forest management shaped the spatial extent of cattle pasturing in Białowieża Primeval Forest in the nineteenth and twentieth centuries, „Ambio”, t. 45, 2016, z. 8, s. 904-918.
Bibliografia 261 Samojlik i in. 2019 -Samojlik T., Fedotova A., Borowik T., Kowalczyk R., Historical data on European bison management in Białowieża Primeval Forest can contribute to a better contemporary conservation of the species, „Mammal Research”, t 64, 2019, s. 543-557. Samsonowicz 1954 - Samsonowicz H., Rzemiosło wiejskie w Polsce XIV-XVI w., War szawa 1954. Schich, Stephan 2015 - Schich W., Stephan J„ Strukturalne przemiany na Śląsku wywo łane kolonizacją na przykładzie biskupiego księstwa nyskiego, „Studia Geohistorica”, t. 3, 2015, s. 205-218. Schneeweiß 1997 - Schneeweiß J., Die ur- und frühgeschichtliche Eisenverhüttung und -Verarbeitung im westlichen Odergebiet, „Ethnographisch-archäologische Zeit schrift”, t. 43,1996, s. 335-363. Schofield 2004 - Schofield R., Taxation under the early Tudors, 1485-1547, Malden 2004. Shiel 1991 - Shiel R.S., Improving Soil Productivity in the Pre-fertiliser Era, w: Land, Labour and Livestock. Historical Studies in European Agricultural Productivity, red. B.M.S. Campbell, Μ. Overton, Manchester-New York 1991, s. 51-77. Sigaut 1998 - Sigaut F., Le fer dans l’agriculture, w: Le village médiéval et son environ nement. Etudes offertes à Jean-Marie Pesez, red. L. Feller, P. Mane, F. Piponnier, Paris 1998, s. 413-426. Simiński 2008 - Simiński R., Od „solitudo” do „terra culta”. Przestrzeń jako przedmiot wyobrażeń w Inflantach i Prusach od XIII do początku XV wieku, Toruń 2008. Skupieński 1978 - Skupieński K., Struktury systemowe polskich miar zbożowych w XVI wieku, „Przegląd Historyczny”, t. 69,1978, z. 4, s. 623-646. Slavin 2008
- Slavin P., „Feeding the brethren: grain provisioning of Norwich Cathe dral Priory, c. 1280-1370”, praca doktorska, Centre for Medieval Studies, Univer sity of Toronto 2008. Slavin 2012 ֊ Slavin P„ The Great Bovine Pestilence and its Economic and Environmen tal Consequences in England and Wales, 1318-50, „The Economic History Review”, t. 65, 2012, z. 4, s. 1239-1266. Slavin 2015 ֊ Slavin P„ Flogging a Dead Cow. Coping with Animal Panzootic on the Eve of the Black Death, w: Crises in Economic and Social History. A Comparative Perspective, red. A.T. Brown, A. Burn, R. Doherty, Sheffield 2015 (People, Markets, Goods. Economies and Societies in History, 6), s. 111-135. Slavin 2016 ֊ Slavin P., Epizootic Landcapes. Sheep Scab and Regional Environment in England in 1279-1280, „Landscapes”, 1.17, 2016, z. 2, s. 156-170. Slomska-Przech i in. 2021 - Słomska-Przech K., Panecki T., Pokojski W., Heat Maps. Perfect Maps for Quick Reading? Comparing Usability of Heat Maps with Differ ent Levels of Generalization, „International Journal of Geo-Information”, t. 10, 2021, z. 8, s. 562. Słoń 2014 - Historical Atlas of Poland in the 2nd Half of the 16th Century, red. Μ. Słoń, Frankfurt am Main 2014 (Geschichte - Erinnerung - Politik, 6). Słoń 2017a - Słoń Μ., Miasta prywatne w sieci miejskiej Wielkopolski XV-XVI wieku, „Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych”, t. 77, 2017, s. 93-123. Słoń 2017b - Słoń Μ., Źródła pisane, w: Wielkopolska w drugiej połowie XVI wieku, сг. 2: Komentarz, indeksy, red. K. Chłapowski, Μ. Słoń, Warszawa 2017 (Atlas historyczny Polski. Mapy szczegółowe XVI
wieku, 4), s. 20-28.
262 Bibliografia Słowiński i in. 2019 ֊ Słowiński Μ., Lamentowicz Μ., Łuców D. i in., Paleoecological and Historical Data as Important Tool in Ecosystem Management, „Journal of Environmental Management”, t. 236, 2019, s. 755-768. Słowiński i in. 2021 - Słowiński Μ., Brauer A., Guzowski P. i in., The Role of Medi eval Road Operation on Cultural Landscape Transformation, „Scientific Reports”, t. 11, 2021, z. 1, s. 20876. Smil 2017 - Smil V., Energy and Civilization. A History, Cambridge 2017. Smolska 2011 - Smolska E., Relation Between Radiocarbon, Archaeological Dating and Sediment Properties on the Example of Colluvial Deposits (NE Poland), „Geochronometria”, t. 38, 2011, z. 4, s. 325-333. Sochaniewicz 1927 - Sochaniewicz K., Ślad, półśledzie, kwarta i kęs roli. Ze studiów nad miarami roli w Wielkopolsce w XVI і XVII wieku, „Sprawozdania Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk”, t. 1,1927, s. 40-41. Souchopová i in. 2011 - Souchopová V., Merta J., Merta O., Some aspects of the devel opment of Great Moravian iron metallurgy, w: The Archaeometallurgy of Iron. Recent Developments in Archaeological and Scientific Research. Dedicated to Pro fessor Radomir Pleiner, red. J. Hošek, H. Cleere, L. Mihok, Prague 2011, s. 73-85. Součková i in. 2013 - Součková K„ Kiir T., Hejcman Μ., Medieval Farming Practices in Deserted Villages Can be Determined Based on the Nitrogen Isotopic Signature in Recent Forest Soils, „Interdisciplinària Archaeologica - Natural Sciences in Archae ology”, t. 4, 2013, z. 1, s. 63-71. Sowina 2009 ֊ Sowina U., Woda i ludzie w mieście późnośredniowiecznym i
wczesnonowożytnym. Ziemie polskie z Europą w tle, Warszawa 2009. Sowina 2013 - Sowina U., Ze studiów nad zaopatrzeniem w wodę późnośredniowiecz nego i wczesnonowożytnego Kalisza, w: Kalisz na przestrzeni wieków. Konferencja naukowa pod przewodnictwem prof, dr hab. Henryka Samsonowicza, red. T. Bara nowski, A. Buko, Kalisz 2013, s. 213-221. Sowina i in. 2017 - Sowina U„ Związek T., Panecki T„ Kalisz w połowie XVI wieku, w: Wielkopolska w drugiej połowie XVI wieku, cz. 2: Komentarz, indeksy, red. K. Chła powski, Μ. Słoń, Warszawa 2017 (Adas historyczny Polski. Mapy szczegółowe XVI wieku, 4), s. 313-332. Stefański 1971 - Stefański K., Wsie na „prawie niemieckim” w Wielkopolsce w latach 1333-1370, „Roczniki Historyczne”, t. 37, 1971, s. 1-36. Stępnik 2007 - Stępnik T., Przedmioty metalowe, w: Zerniki, gm. Kórnik, stan. 25. Osadnictwo pradziejowe, wieś średniowieczna i folwark nowożytny, red. E. Pawlak, P. Pawlak, Poznań 2007 (Archeostrada, Studia i Materiały z Badań Wykopalisko wych na Autostradzie A2 - Odcinek Wielkopolski, 1), s. 173-188. Stilgoe 2015 - Stilgoe J.R., What is Landscape?, Cambridge-London 2015. Stupnicka 1998 - Stupnicka E., Grodzisko na Zawodziu na tle rozwoju koryta Prosny, w: Kalisz wczesnośredniowieczny. Materiały sesji, Kalisz, 15 czerwca 1998, red. T. Baranowski, Kalisz-Warszawa 1998, s. 29-37. Stupnicka i in. 2006 - Stupnicka E„ Baranowski T., Bender W., Wpływ czynników klima tycznych na procesy osadnicze w dolinach rzek środkowej Pokki w okresie rzymskim i we wczesnym średniowieczu, „Archeologia Polski”, t. 51, 2006, z. 1-2, s. 93-120. Sucheni-
Grabowska 2007 - Sucheni-Grabowska A., Odbudowa domeny królewskiej w Polsce 1504-1548, Warszawa 2007.
Bibliografia 263 Suproniuk 2018 - Suproniuk J., Pustki i „osady puste” w Wielkopolsce w 2. połowie XVI wieku. Kilka uwag na przykładzie rejestrów poborowych i ksiąg sądowych, w: Wieś miniona lecz obecna. Ślady dawnych wsi i ich badania, red. P. Nocuń, A. Przybyła-Dumin, K. Fokt, Chorzów 2018, s. 77-90. Surowiecki 1811 - Surowiecki W., O rzekach у spławach Kraiów Xięstwa Warszaw skiego z zlecenia JW. Łubieńskiego Ministra Sprawiedliwości, cl. 1, Warszawa 1811. Szabó 2003 - Szabó P., Sources for Historian of Medieval Woodland, w: People and Nature in Historical Perspective, red. P. Szabó, J. Laszlovszky, Budapest 2003 (CEU Medievalia, 5), s. 265-287. Szabó 2005 - Szabó P., Woodland and Forests in Medieval Hungary, Oxfrod 2005. Szafran 1966 - Szafran P., Inwentarze czy rejestry poborowe?, „Zapiski Historyczne”, t. 31,1966, z. 1, s. 53-59. Szczygielski 1965 - Szczygielski W., Gospodarka stawowa na ziemiach południowo-zachodniej Rzeczypospolitej w XVI-XVIII w. Studium z dziejów postępu w daw nym gospodarstwie wiejskim, Łódź 1965. Szenicowa 1966 - Szenicowa W„ Wczesnośredniowieczna osada wiejska w Wesołkach, pow. Kalisz, „Wiadomości Archeologiczne”, t. 32,1966, z. 1-2, s. 149-155. Szeroczyńska 2007 - Szeroczyńska K., Możliwości interpretacyjne subfosylnych wioślarek (Cladocera) w rekonstrukcjach paleośrodowiskowych, w: Studia interdyscy plinarne nad środowiskiem i kulturą w Polsce, red. M. Makohonienko, D. Mako wiecki, Z. Kurnatowska, Poznań 2007 (Środowisko - Człowiek - Cywilizacja, 1), s. 245-254. Sztetyłło 1978 - Sztetyłło J., Rzemiosła metalowe wraz z uzbrojeniem, w:
Historia kul tury materialnej Pokki w zarysie, t. 2: Od XIII do XV wieku, red. A. Rutkowska-Płachcińska, Wrocław-Warszawa-Kraków 1978, s. 73-108. Szulc 1988 - Szulc T„ Organizacja poboru podatków pokoszyckich do połowy XVI wieku, „Czasopismo Prawno-Historyczne”, t. 40,1988, z. 2, s. 63-83. Szulc 1991 - Szulc T., Uchwały podatkowe ze szlacheckich dóbr ziemskich za pierwszych Jagiellonów (1386-1501), Łódź 1991 (Acta Universitatis Lodziensis. Folia luridica, 48). Szulc 1992 - Szulc T., O dysponowaniu wpływami z podatków nadzwyczajnych w Polsce XV wieku, „Kwartalnik Historyczny”, t. 99, 1992, z. 2, s. 39-50. Szulc 1993 - Szulc T., Przeznaczenie a wydatkowanie kwot z podatków nadzwyczaj nych z dóbr szlacheckich w Polsce XV wieku, „Kwartalnik Historyczny”, t. 100, 1993, z. 2, s. 15-26. Szulc 1995 - Szulc H., Morfogeneza osiedli wiejskich w Polsce, Wrocław 1995 (Prace Geograficzne, 163). Sreniowski 1952 - Śreniowski S., W kwestii plonów w ustroju folwarczno-pańszczyźnianym Polski XVI-XVIII w., „Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych”, t. 14,1952, s. 107-121. Takács 2005 - Takács Μ., The Importance of Water in the Life of the Rural Settlements of Medieval Hungary, w: Water Management in Medieval Rural Economy, red. ƒ. Klápště, Prague 2005 (Památky archeologické. Suppiementum, 17), s. 222-232. Talbot i in. 2018 - Talbot C.J., Bennett E.M., Cassell K. i in., The impact offloading on aquatic ecosystem services, „Biogeochemistry”, 1.141, 2018, z. 3, s. 439-461. Teske 2000 - Teske G., Ze studiów nad osadnictwem grodowym w południowo-wschod niej Wielkopolsce, „Slavia Antiqua”,
t. 41, 2000, s. 107-128.
264 Bibliografia Thelemann i in. 2017 - Ihelemann Μ., Bebermeier W., Hoelzmann P.R., Lehnhardt E., Bog Iron Ore as a Resource for Prehistoric Iron Production in Central Europe ֊ A Case Study of the Widawa Catchment Area in Eastern Silesia, Poland, „Catena”, է. 149, 2017, S. 474-490. Thiele i in. 2017 - Thiele Á., Hošek J., Antonie N. i in., Metallographic Examination of Two Medieval Knives from Kobilic (Republic of Croatia), „Materials and Manu facturing Processes”, t. 32, 2017, s. 867-875. Topolski 1952 - Topolski J„ O literaturze i praktyce rolnej w Polsce na przełomie XVI і XVII wieku, „Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych”, 1.14,1952, s. 43-102. Topolski 1955 - Topolski J„ Rozwój latyfundium arcybiskupstwa gnieźnieńskiego od XVI do XVIII w., Poznań 1955 (Badania z Dziejów Społecznych i Gospodarczych, 40). Topolski 1957 - Topolski J., Rybołówstwo i gospodarstwo rybne w XVI-XVIII w. na terenie latyfundium arcybiskupstwa gnieźnieńskiego, „Studia z Dziejów Gospodar stwa Wiejskiego”, t. 1, 1957, s. 179-197. Topolski 1958 - Topolski J., Gospodarstwo wiejskie w dobrach arcybiskupstwa gnieź nieńskiego od XVI do XVIII wieku, Poznań 1958 (Badania z Dziejów Społecznych i Gospodarczych, 42). Tylecote, Gilmour 1986 - Tylecote R.F., Gilmour Brian J.J., The Metallography of Early Ferrous Edge Toob and Edged Weapons, Oxford 1986. Tyszkiewicz 1981 - Tyszkiewicz J., Człowiek w środowisku geograficznym Polski śre dniowiecznej. Związki i uwarunkowania przyrodniczo-kulturowe, Warszawa 1981. Tyszkiewicz 1983 - Tyszkiewicz J„ Ludzie i przyroda w Polsce średniowiecznej, War szawa
1983. Tyszkiewicz 1989-1990 - Tyszkiewicz J., Aspekty środowiskowe osadnictwa w późnym średniowieczu, „Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Seria Archeologiczna”, t. 36,1989-1990, s. 23-31. Vadas 2020 - Vadas A., „Who stole the water? The control and appropriation of water resources in Medieval Hungary”, praca doktorska, Central European University 2020. Waniek, Oglęcki 2007 - Waniek E„ Oglęcki P„ Wypalanie traw i pożary - zagrożenie dla bioróżnorodności i zasobów przyrody nieożywionej, w: Zasoby przyrodnicze szansą zrównoważonego rozwoju, red. J. Nowacki, Poznań 2007, s. 209-215, Wawrzyńczyk 1960 - Wawrzyńczyk A., Stan badań nad wysokością plonów w rolnic twie polskim XVI֊XVIII w., „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, t. 8,1960, z. 1, s. 103-117. Wawrzyńczyk 1962 - Wawrzyńczyk A., Gospodarstwo chłopskie w dobrach królewskich na Mazowszu w XVI i na początku XVII wieku, Warszawa 1962. Wawrzyńczyk 1974 - Wawrzyńczyk A., Studia nad wydajnością produkcji rolnej dóbr królewskich w drugiej połowie XVI wieku, Wrocław 1974. Wąsicki 1957 - Wąsicki J., Ziemie polskie pod zaborem pruskim. Prusy Południowe 1793-1806. Studium historycznoprawne, Wrocław 1957. Werchracki 1938 - Werchracki R., Klęski elementarne w Polsce w latach 1587-1647. I. Zjawiska meteorologiczne, stan urodzajów i pomory bydła. II. Mory, „Sprawoz dania Towarzystwa Naukowego we Lwowie”, 1.18,1938, z. 3, s. 321-326. White i in. 2021 - White S., Moreno-Chamarro E., Zanchettin D. i in., The 1600 Huaynaputina Eruption as Possible Trigger for Persistent Cooling in the North Atlantic
Bibliografia 265 Region, „Climate of the Past”, 2021, https://cp.copernicus.org/preprints/cp-202182/ (dostęp: 10.04.2021). Williamson 2010 - Williamson T., Shaping Medieval Landscapes. Settlement, Society, Environment, Oxford 2010. Winiwarter 2016 ֊ Winiwarter V., Method Précis. Working with Historical Material, w: Social Ecology. Society-Nature Rlations across Time and Space, red. H. Haberl, Μ. Fischer-Kowalski, F. Krausmann, V. Winiwarter, Cham 2016, s. 411-415. Woźniak 2010 - Woźniak A., Z badań nad kolonizacją rosyjską we wsi mazowieckiej XIX i początku XX wieku, „Etnografia Polska”, t. 54, 2010, z. 1-2, s. 171-192. Woźniak 2013 - Woźniak K.P., Niemieckie osadnictwo wiejskie między Prosną a Pili cą i Wisłą od lat 70. XVIII wieku do 1866 roku. Proces i jego interpretacje, Łódź 2013. Wroe i in. 2006 - Wroe S., Field J., Grayson D.K., Megafaunal Extinction. Climate, Humans and Assumptions, „Trends in Ecology Evolution”, t. 21, 2006, z. 2, s. 61-62. Wyczański 1953 - Wyczański A., Rozdawnictwo dóbr królewskich za Zygmunta I, „Przegląd Historyczny”, t. 44, 1953, z. 3, s. 281-308. Wyczański 1968 - Wyczański A., O badaniu plonów zbóż w dawnej Polsce, „Kwartal nik Historii Kultury Materialnej”, t. 16,1968, z. 2, s. 251-271. Wyrobisz 1968a - Wyrobisz A., Historia przemysłu a historia osadnictwa, „Studia z Dziejów Osadnictwa”, t. 6,1968, s. 124-129. Wyrobisz 1968b - Wyrobisz A., Szkło w Polsce od XIV do XVII wieku, Wrocław 1968. Zadoks 2013 - Zadoks J.C., Crop Protection in Medieval Agriculture. Studies in Pre-Modern Organic Agriculture, Leiden 2013. Zajączkowski 1963 -
Zajączkowski S., Sprawa pierwszego zapisu (w świetle badań nad osadnictwem dawnych ziem łęczyckiej i sieradzkiej), „Roczniki Łódzki”, t. 7,1963, s. 103-132. Zapłata i in. 2014 - Zapłata R„ Szady B., Stereńczak K„ Laserowi odkrywcy. Nieinwa zyjne badanie i dokumentowanie obiektów archeologicznych i historycznych woje wództwa świętokrzyskiego, Stare Babice 2014. Zientara 1954 - Zientara B., Dzieje małopolskiego hutnictwa żelaznego XIV-XVII wiek, Warszawa 1954 (Badania z Dziejów Rzemiosła i Handlu w Epoce Feudalizmu, 1). Związek 2013 - Związek T„ Najstarszy rejestr poboru nadzwyczajnego i szosu z 1507 roku z terenów powiatu konińskiego, „Rocznik Koniński”, t. 18, 2013, s. 173-201. Związek 2014 - Związek T., Kształtowanie sieci młynów wodnych na przykładzie powiatu konińskiego (ok. 1300-1550), „Studia Geohistorica”, t. 2, 2014, s. 118-142. Związek 2017a - Związek T., Drogi, w: Wielkopolska w drugiej połowie XVI wieku, cz. 2: Komentarz, indeksy, red. K. Chłapowski, Μ. Słoń, Warszawa 2017 (Atlas historyczny Polski. Mapy szczegółowe XVI wieku, 4), s. 268-290. Związek 2017b - Związek T„ Kuźnica w Stobnie. Uwagi osadnicze na marginesie edycji przywileju dla rudnika Jana Gelinghausa z 1560 roku, w: Fines testis temporum. Studia ofiarowane Profesor Elżbiecie Kowalczyk-Heyman w pięćdziesięciolecie pracy naukowej, red. Μ. Dzik, G. Śnieżko, Μ. Starski, Rzeszów 2017, s. 127-147. Związek 2020 - Związek T., Spatial Development of the 1507-1510 Plague in Poland and Its Consequences. Kalisz District Case Study, „Journal of Environmental Geog raphy”, t. 13, 2020, z. 1-2, s. 1-12.
266 Bibliografia Związek 2022 - Związek T., Mechanizmy poboru podatków nadzwyczajnych w począt kach XVI w. na przykładzie kaliskich rejestrów poborowych, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, t. 70, 2022, z. 1, s. 3-33. Związek i in. 2021 - Związek T„ Guzowski P., Poniat R. i in., On the Economic Impact of Droughts in Central Europe. The Decade from 1531 to 1540 from the Polish Per spective, „Climate of the Past”, 1.18, 2021, z. 7, s. 1541-1561. Związek, Panecki 2017 - Związek T., Panecki T., Osadnictwo olęderskie w badaniach nad rekonstrukcją szesnastowiecznego zalesienia na przykładzie okolic Nowego Tomyśla, „Studia Geohistorica”, t. 5, 2017, s. 29-62. Zyglewski 2016 - Zyglewski Z., Kanał Bydgoski w sieci śródlądowych dróg wodnych Europy, w: Bydgoszcz. Związki z Europą, red. Μ. Opioła-Cegiełka, S. Pastuszewski, Z. Zyglewski, Bydgoszcz 2016, s. 149-180. Żytkowicz 1962 - Żytkowicz L., Studia nad gospodarstwem wiejskim w dobrach kościel nych w XVI w., Warszawa 1962. Żytkowicz 1966 - Żytkowicz L., Ze studiów nad wysokością plonów w Polsce od XVI do XVIII wieku, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 1.14,1966, z. 3, s. 457-490. Żytkowicz 1969 - Żytkowicz L„ Studia nad wydajnością gospodarstwa wiejskiego na Mazowszu w XVII wieku, Warszawa 1969.
Indeks geograficzny Indeks obejmuje osady, obiekty fizjograficzne i topograficzne pojawiające się na kartach niniejszej książki. Nazwy podawane są głównie w nowoczesnych formach. W sytu acjach, gdy nazwa dzisiejsza różni się znacznie od nazwy szesnastowiecznej, podawa łem obydwie formy przy pierwszym wzmiankowaniu. Przynależność administracyjna odpowiada wiekowi XVI. W celu dokładnej identyfikacji i lokalizacji poszczególnych elementów odsyłam do tomu (map, komentarza i indeksu) wielkopolskiego tomu Atlasu historycznego Polski w serii „Mapy szczegółowe XVI w.” wydanego w 2017 r. Należy jeszcze dodać, że ze względu na inny charakter niniejszego opracowania przyjąłem, iż nazwy nowoczesne będę podawał antykwą, a te obowiązujące w wieku XVI kursywą. Ameryka Południowa 92 Ängersjö, Szwecja 193 Anglia 13, 21, 22, 81, 83, 85-87, 89 Bachotek 157 Bartodzieje 51 Barycz rzeka 42, 63,114,141,142,145,151, 201, 205, 228 Baszkowo 98 Berlin 139, 140,141, 202 Bestwin 98 Bewl rzeka, Anglia 212 Białowieża 57 Bieganin (Bieganino) 69 Bieganino zob. Bieganin Bielawy miejsce 69 Biernatki 69, 96 Biezdrowo 162 Biskupice (Biskupice Smolczane) 51, 94, 108, 111, 117-120,122 Biskupice Ołoboczne (Biskupice Szalone) 92, 94, 108,111, 118, 119 Biskupice Smolczane zob. Biskupice Biskupice Szalone zob. Biskupice Oło boczne Blizanowo 170 Bobry 95 Bochnia 23 Bolemowo zob. Bolmów Bolesławiec 137 Bolmów (Bolemowo) 120,122 Borowa zob. Borów Borów (Barowo) 81, 92, 94, 98, 108, 109, 111,113,117-119 Borucin 51 Bory Tucholskie 59 Brandenburgia 54,163,192 Broniszewice 89 Brudzewek (Brudzewo Małe) 51 Brudzewo
(Brudzewo Wielkie) 200
276 Indeks geograficzny Brudzewo Małe zob. Brudzewek Brudzewo Wielkie zob. Brudzewo Brześć osada niezlokalizowana 90, 96 Brzezie 51 Brzeziny staw 153 Bukownica 111 Bunin 51, 95 Byczyna 137 Bystrzec rzeka 41,173 Ceków (Czekowa) 35 chełmińska ziemia 157 Chlewo 35 Chociszewice osada niezlokalizowana 90, 95 Chocz (Chodecz) 49, 95, 137, 145, 198, 200, 201, 224 Chodecz zob. Chocz Chodubki zob. Chodybki Chodybki (Chodubki) 107,120,122 Christchurch klasztor, Anglia 85 Chrzanowa zob. Chrzanów Chrzanów (Chrzanowe) 95 Chwalczewo zob. Chwaliszewo Chwaliszewo (Chwalczewo) 169 Ciechel zob. Czechel Cienia Pierwsza (Cienia) 76,108,109,111, 113,117-119,153,156 Cienia rzeka 154,155 Cienia zob. Cienia Pierwsza Cieszykowo zob. Cieszyków Cieszyków (Cieszykowo) 51 Cieśle 90, 95, 96 Czarków (Czarnkowa) 162,166 Czarnkowa zob. Czarków Czarnoska zob. Czarnuszka Czarnuszka (Czarnoska) 51 Czartki 120,122 Czechel (Ciechel) 51 Czechowskie Jezioro 58, 59 Czechy 21, 54 Czekanowa zob. Czekanów Czekanów (Czekanowa) 38 Czekowa zob. Ceków Czermin (Czermina) 86 Czermina zob. Czermin Dębe 51, 69 Dębsko 120,122 Dłusko zob. Krasne Dłusko Dobrzeć Wielki (ob. część m. Kalisza) 87,120,122 Dobrzyca 101,130,198, 224 Dolna Saksonia 54 Doruchów 219 Drawsko 162,163 Drawsko jezioro 158 Drogoradz 211 Droszew (Droszewo) 120,122 Droszewo zob. Droszew Dylewo-Zakroczek 199 Dzierawy (Dzierżawy) 167-168 Dzierżawy zob. Dzierawy Ebony, Anglia 85 Europa 10,16, 21, 29, 53,59, 77,81, 83,135, 189, 231, 233, 236 Fabianowo (Pabianowo) 225 Falmierowo 160 Fordon 190 Gać Moskurna zob. Moskurnia Gać Powęzowa (Gać Powężowa) 78, 120, 227 Gać
Powężowa zob. Gać Powęzowa Gdańsk 136 Giecz 54 Giszka rzeka 198 Giszka staw 153 Głuszyna rzeka 198 gnieźnieńska diecezja 20, 77,106 gnieźnieński powiat 54,146,160 gnieźnieńskie arcybiskupstwo 18, 32, 81, 150,151, 207 Godziesze Małe (Godzieszewy Małe) 48, 93, 94,117-119 Godziesze Wielkie (Godzieszewy Wielkie) 48, 51, 94,108,117-119, 224, 229 Godzieszewy Małe zob. Godziesze Małe Godzieszewy Wielkie zob. Godziesze Wielkie Gołuchowo zob. Gołuchów Gołuchów (Gołuchowo) 51,96,120,122,153
Indeks geograficzny Gostyń 73 Goszczanowo (Goszczanów), woj. sieradz kie 76 Goszczanów zob. Goszczanowo Gościąż jezioro 54 Góra osada rybacka 162 Górzno 69 Górzyce osada niezlokalizowana 90, 95 Grabów 137, 219 Grębłów pustkowie 141 Grodzielec zob. Grudzielec Grodzieńszczyzna 159 Grodzisk (Grodzisko) 163,170 Grodzisko zob. Grodzisk Grudzielec (Grodzielec) 95 Grzybki folwark 76 Gulcz (Gołcz) 162 Hamer Bliższy zob. Kuźniczka Hamer Czarnkowski zob. Kuźnica Czarnkowska Hamer Dalszy zob. Kuźnica Żelichowska Hamer Pilski zob. Kuźnica Pilska Hamer zob. Stobno Hamer Żelazny zob. Żeleźnica Hamerski Młyn zob. Młyn-Smolno Hawela rzeka 166 Huta Łukomska 67 Huta Pokrzywnicka 64 limie zob. lino lino (limie) 108, 111,117-119 Inflanty 53 Irkuszewo 108,111 Irkuszewo folwark 76 Iwanowice 74,130, 222, 226, 229 Janikowo zob. Janików Janików (Janikowo) 41 Jankowa zob. Janków Janków (Jankowa) 86,120,122 Jarantów (Jaruntowo) 35, 38 Jaruntowo zob. Jarantów Jastrzębniki 95, 120,122, 227 Jeziorna rzeka 202, 219 Józefów 35 277 Kakawa zob. Nowa Kakawa kaliski archidiakonat Tl, 78 Kaliski Departament 137 kaliski powiat 11,14,17-20, 31, 32, 35, 37, 38, 40, 41, 43-46, 48-51, 54, 59, 61-63, 66, 67, 69, 70, 73-78, 81, 86, 87, 89-91, 93-98,101-103,110,113,114,117-119,124, 126,129,130,137, 143,145-148,151-153, 159,160,164, 169-171,176-178,181,185, 189,191,195-200, 205, 212, 217, 220-230 kaliskie starostwo 76,163 kaliskie województwo 54, 139, 142, 145, 148,165,181 Kalisz 19, 31, 38, 39, 43, 62, 69, 73, 80,101, 103, 106, 107, 111, 113-116, 120, 122, 126, 130,137,139,146,147,152,163,192,198, 200, 207, 222, 224,
226 Kamienna-Wieś (Kamiona) 122 Kamień 35, 120 kamieński klucz 92 Kamiona zob. Kamienna-Wieś Karminek (Karmino Małe) 96 Karmino Małe zob. Karminek Karsk (Karšy Podłężne) 95,141 Karšy Podłężne zob. Karsk Kawiatków (Kwiatkowa) 63,130,222,224, 227 Kazanie torfowisko 58, 59 Kazuń 231 Kazuńskie Górne jezioro 231 kcyński powiat 146,160 Kent hrabstwo, Anglia 212 Kiemrowo jezioro 158 Kissy osada rybacka, przedmieście Czarn kowa 162,165,166 Kissy, przedmieście Wielenia 166 Kiszewo 165,167 Kiszewy 167 Klichowo zob. Ludwinów Kobierno 63 Kokanın 108,117 Kolonia Marchwacz 155 kolskie starostwo 167 Koło 63 Konarzew (Konarzewo) 98 Konarzewo zob. Konarzew
278 Indeks geograficzny Konin 63 koniński powiat 54, 74,146,160,163,167, 176, 181 konińskie starostwo 76 Korab 222, 224 Korpisz staw 2050 Kosmowo zob. Kosmów Kosmów (Kosmowo) 120, 227 kościański powiat 146, 160 Kościelec 99, 108,118 Kościelna Wieś (Kościół) 163 Kościół zob. Kościelna Wieś Koźminek 63,148, 222, 224 krakowski klucz 209 krakowskie biskupstwo 76 Krasne Dłusko (Dłusko) 160 Krobiełewko zob. Krobielewo Krobielewo (Krobiełewko) 160,161 Krotoszyn 73, 74 Kruszewo w. 162 Krzywosądowa zob. Krzywosądów Krzywosądów (Krzywosądowa) 51 Księstwo Szczecińskie 163 Księstwo Warszawskie 137 Kuchary (Kuchary Potężne) 120,123,144, 145, 163 Kuczkowo zob. Kuczków Kuczków (Kuczkowo) 95 Kujawy 54-56, 68,110, 217 Kurza 51 Kuszyn (Kuszyno) 51 Kuszyno zob. Kuszyn Kuźnia zob. Rudzki Młyn Kuźnica Błońska (Kuźnica Klobar), woj. sieradzkie 219 Kuźnica Bobrowska 219 Kuźnica Brąszowska zob. Kuźnica Zagrzebska Kuźnica Czarnkowska (Hamer Czarnkowski) 163 Kuźnica Drawska (Ruda) 213, 214 Kuźnica Dzbowska, ob. część Częstochowy, woj. krakowskie 217 Kuźnica Grabowska (Kuźnica Kraszowicka), woj. sieradzkie 217, 219 Kuźnica Kłobar zob. Kuźnica Błońska Kuźnica Kraszowicka zob. Kuźnica Gra bowska Kuźnica Łaziec zob. Łaziec Kuźnica Odolanowska zob. Świeca Kuźnica Osiny zob. Osiny Kuźnica Pilska (Hamer Pilski) 214, 215 Kuźnica Przygocka zob. Przygodzice Kuźnica Zagrzebska (Kuźnica Brąszow ska), woj. sieradzkie 219 Kuźnica Żelichowska (Hamer Dalszy) 214, 215 Kuźniczka (Hamer Bliższy) 214-217 Kwiatkowe zob. Kawiatków Kwilenie zob. Kwileń Kwileń (Kwilenie) 95,143 Latowice 51 Lednickie Jezioro 54 lelowski
powiat 217 Lenartowice 95,156 Lewkowa zob. Lewków Lewków (Lewkowa) 51, 80, 99,156, 227 Leziona 90, 96, 98, 227 Lipe 95,100,101,120,123 Liskowo zob. Lisków Lisków (Liskowo) 108,117 lubelskie województwo 217 Lubień Mały zob. Lubinia Mała Lubinia Mała (Lubień Mały) 96 lubuskie województwo 59 Ludwinów (Klichowo) 51 Lutynia 95,153, 225, 227 Lutynia rzeka 178,181 Łagownica rzeka 68 Łagowo 59 Łaszkowa zob. Łaszków Łaszków (Łaszkowa) 181 Łaziec (Kuźnica Łaziec), woj. krakow skie 217 Łąg 51,152, 165 Łąkocin zob. Łąkociny Łąkociny (Łąkocin) 35, 38 łęczyckie województwo 78,107,114, 213 Łoskoń Stary (Łoskuń) 190 Łoskuń zob. Łoskoń Stary
Indeks geograficzny Łódź 211 Łuszczanowo zob. Łuszczanów Łuszczanów (Łuszczanowo) 51 Łysiny staw 153 Magnuszewice 90, 95, 96 Małopolska 14, 39, 43, 54, 208 Małoturek osada niezlokalizowana 90, 96 Marnoty (Momoty) 51 Marcinków (Ruda Marcinkowska), woj. sandomierskie 208 Mazowsze 31, 76, 81 Meklemburgia 166 Michałowo zob. Michałów Drugi Michałów Drugi (Michałowo) 81, 94,100, 107-109,117-119,154,155 międzyrzeckie starostwo 161 Międzyrzecz 228 Młyn-Smolno (Hamerski Młyn) 217 Modła 81 Mołdawia 21 Momoty zob. Marnoty Morawki 82, 225 Mořina-Roudnička, Czechy 193 Morza 107, 120, 123,153 Moskurnia (Gać Moskurna) 121,122 Moszyce osada niezlokalizowana 42 Murowaniec zalew 147,148 Murzynowo Kościelne 161 Mycielin (Mycielino) 99 Mycielino zob. Mycielin Nabyszyce 35, 38 nakielski powiat 146,160 Nędzerzew (Nędzerzewo) 76, 139 Nędzerzewo zob. Nędzerzew Noskowo zob. Nosków Nosków (Noskowo) 107-109,117-119 Noteć rzeka 73,145, 162,163, 166, 213 Nowa Huta 67 Nowa Kakawa (Kakawa) 172,173,207,235 Nowa Marchia 166 Nysa, Śląsk 111 Oborniki 167 Obory 165 279 Ociąż 35, 225, 227 Odalanów zob. Odolanów odolanowskie starostwo 66, 77, 150, 201, 205 Odolanów (Odalanów) 31,74,151,152,198, 201, 205, 224, 226 Odra rzeka 136 Ogrody 76,159,163 Oleśnica rzeka 198, 219, 220 olsztyńskie starostwo 217 Ołobok klasztor 41,172, 206, 229, 235 Ołobok rzeka 38,141,142 Opatówek 62, 74,76, 80, 98,100,101,107109, 111, 112, 114-116, 120, 122, 130, 198, 207, 228 opatówiecki Hucz 18,32,76,77,81,87,89, 90,92-94,101,106,108,109-114,117-119, 130,151,154, 207 Orpiszewek (Orpiszewko) 86 Orpiszewko zob. Orpiszewek Orpiszewska
Struga 38 Osie staw 153 Osiny (Kuźnica Osiny, Kuźnica Chybakowska), woj. krakowskie 217 Ostrów WielkopolsH (Ostrów) 38, 74 Ostrów zob. Ostrów WielkopolsH ostrzeszowsH powiat 77, 198, 217, 219, 226, 228 OszczeHin (Oszczeklino) 121 Oszczeklino zob. OszczeHin Pabianowo zob. Fabianowo Patoka staw 153 Pawłowo Małe zob. Pawłówek Pawłówek (Pawłowo Małe) 121,123 PawsH Ług torfowisko 58, 59 Perzyce (Pyżyce) 169 PetryH (Pietrzyki) 95 Pianówka 162 Piątek Mały 96 Piątek WielH 90, 96 Piekarzew (Piekarzewo) 48, 51 Piekarzewo zob. Piekarzew Pieruszyce 49 Pietrzyki zob. PetryH Piła 162
280 Indeks geograficzny Piotrowo zob. Piotrów Piotrów (Piotrowo) 41 Piwonice 42, 161 Pleszew 49, 73, 74, 101, 103, 113, 130, 198, 222, 224 Plewień zob. Plewnia Plewnia (Plewień) 206 płockie województwo 191,192 Pobiedziska 58,167 Podlasie 31 podlaskie województwo 217 Pogrzybowo zob. Pogrzybów Pogrzybów (Pogrzybowo) 51 Poklękowo zob. Poklęków Poklęków (Poklękowo) 95 Pokrzywnica rzeka 197,198, 229 Polska, ziemie koronne 10, 14, 16, 17, 20-24, 29, 31, 33, 53, 57, 62, 64, 68-70, 78, 79, 86, 87, 92,124,128,131,136,145, 147,150,157,159,163,168,170,177,191, 193, 211, 213, 217, 222 Polskie zob. Stare Polskie Pomorze 14, 53, 58 Poznań 73, 80,145, 158 poznańska diecezja 166 poznański powiat 54,146,160,167 poznańskie województwo 167, 213 Prosną rzeka 17, 32, 41, 42, 46, 47, 73, 74, 90, 126, 137-141, 143, 145-147, 152, 163, 172-176,178,181,185,197,198, 200, 219, 228, 229, 232, 235 Prusinowa zob. Prusinów Prusinów (Prusinowa) 63 Przędzeń (Przędzino) 51 Przędzino zob. Przędzeń Przybysławice (Przybysławice Wielke) 90, 95 Przybysławice Wielkie zob. Przybysławice Przygodzice (Kuźnica Przygocka) 141,142, 205, 206, 211 Przystajnia (Przystanie) 219 Przystanie zob. Przystajnia Puszcza Białowieska 69 Puszcza Dębska 31 Puszcza Kampinoska 231 Puszcza Pyzdrska 67, 68 pyzdrski powiat 54, 74, П, 79, 98, 146, 160, 163 pyzdrskie starostwo 76, 80,101, 103, 104, 112, 159 Pyzdry 87,101,103,137,158,167, 224 Pyżyce zob. Perzyce Racendów 95 Radlice 95 Radłowa zob. Radłów Radłów (Radiowo) 142 Rajsko 42,101 Raszkowa zob. Raszków Raszków (Raszkowa) 222, 224 Raszkówek (Raszkówko) 96,142 Raszkówko zob. Raszkówek
Robakowo zob. Robaków Robaków (Robakowo) 80 Rososzyca 156 Rozdziały zob. Rożdżały Rożdżały (Rozdziały) 51,148 Ruda Buszkowa zob. Ruda Wieczyńska Ruda Marcinkowska zob. Marcinków Ruda Pabianicka (ob. część Łodzi) 211 Ruda rzeka, dopływ Wisły 215 Ruda Wieczyńska (Ruda Buszkowa) 152 Ruda zob. Kuźnica Drawska Ruda, woj. sieradzkie 214, 217 Ruda, woj. sieradzkie par. Dobryszyce 215 Rudnica rzeka 219 Rudnik rzeka 207, 229 Rudnik staw 153,156 Rudzki Bór puszcza 229 Rudzki Młyn (Kuźnia) 200, 201 Rybitwy, par. Pyzdry 167 Rybitwy, par. Węglewo 167 Rychnowo zob. Rychnów Rychnów (Rychnowo) 121,123 Saczyn (Saczyno) 41,106 Saczyno zob. Saczyn Samica jezioro 141 Samoląsz zob. Samołęż Samołęż (Samoląsz) 162 sandomierski klucz 209, 210 sandomierskie województwo 74, 217
Indeks geograficzny Siedlątkowo 193 sieradzki powiat 77, 79,198, 213, 215, 217, 219, 229 sieradzkie starostwo 101,103,105,112 sieradzkie województwo 63, 78, 107, 114, 213 Skalmierzyce 121 Skarszew (Skarszewo Wielkie) 51,101 Skarszewek (Skarszewo Małe) 51,101 Skarszewo Małe zob. Skarszewek Skarszewo Wielkie zob. Skarszew Skrzebowa 69,142 Skrzetuszewskie Jezioro 54 Skwierzyna 160,161 Słaboszewo zob. Sławoszew Sławoszew (Słaboszewo) 227 Sławsko 54 Słuszkowo zob. Słuszków Słuszków (Słuszkowo) 99 Smaszew (Smuszewo) 51 Smuszewo zob. Smaszew Sobiesęki Drugie (Sobiesęki) 51 Sobiesęki zob. Sobiesęki Drugie Sobótka (Sobótka Wielka) 49, 69,130 Sobótka Wielka zob. Sobótka Solec zob. Szulec Sośnica 95 Sowina Błotna 69, 90, 95 Stara Huta 67 Stara Kuźnica, woj. sieradzkie 219 Stare Miasto 42, 76,106,107 Stare Polskie (Polskie) 51 Staw 78 Stawiszyn 31, 49, 62,101,103,113, 224 stawiszyńskie starostwo 77 Stobno (Hamer) 190,207,208, 211, 213-215 Strzydzew (Strzydzewo Wielkie) 51, 95 Strzydzewo Wielkie zob. Strzydzew Suchorzew (Suchorzewo) 48, 86, 89, 95, 98 Suchorzewo zob. Suchorzew Sulimierzyce zob. Sulmierzyce Sulmierzyce (Sulimierzyce) 222, 224, 226 Sussex hrabstwo, Anglia 212 Swędrnia rzeka 42,148, 181 Szadek 121 Szczytniki 121,123 281 Szkudła 99 Szulec (Solec) 49, 51, 81, 94, 98, 100, 108, 109,111, 117-119, 121, 123 Szymanowice 145 Śląsk 14, 53,114,137,145,151,154,157,193 Śliwniki 60 Świeca (Kuźnica Odolanowska) 66, 201204, 211 Świeca kanał 202 Świeca rzeka 202 Świętokrzyskie Jezioro 54 Świniary 160, 161 Taczanowo zob. Taczanów Drugi Taczanów Drugi (Taczanowo) 35, 227 Takomyśl zob.
Takomyśle Takomyśle (Takomyśl) 106 Tłokinia Kościelna (Tłokinia) 76,163 Tłokinia zob. Tłokinia Kościelna Tomice 63 Topola Wielka 35, 38, 60 Trkusewo zob. Trkusów Trkusów (Trkusewo) 117-119,121, 122 Trojanowa zob. Trojanów Trojanów (Trojanowa) 93, 94, 100, 108, 109,117-119,163 Trzciel 161 Trzebienie 95 Trzebieszewo zob. Trzebiszewo Trzebiszewo (Trzebieszowa) 161 Trzemna rzeka 141,198 Trzęsowo zob. Trzęsów Trzęsów (Trzęsowo) 94, 98, 101, 108, 109, 111, 117-119,121 Tuliszków 167 Tursko Wielkie zob. Wielka Wieś Twardowo zob. Twardów Twardów (Twardowo) 95 Tykadłowo zob. Tykadłów Tykadłów (Tykadłowo) 121,123 Tyniec 107 ujsko-pilskie starostwo 31, 70, 190 Uników (Unków), woj. sieradzkie 219 Unków zob. Uników
282 Indeks geograficzny Waliszewice (Waliszewice Nowe) 96 Waliszewice Nowe zob. Waliszewice Walkowice 162 wałecki powiat 64,146,160, 213, 215 Warszawa 158 Warszew ( Warszewo) 94, 98,108,109,111, 117-119,121, 123 Warszewka zob. Warszówka Warszewo zob. Warszew Warszówka (Warszewka) 51,170 Warta rzeka 73, 137, 145, 158, 160-163, 166,167 Wesółki 38, 39 Węgry 21, 230 Węgrzynowski staw 153 Wieczyn (Wiotszyno) 48, 51, 225, 227 Wielowieś zob. Wielowieś Wieliczka 23 Wielka Wieś (Tursko Wielkie) 95, 121, 123,153 Wielkie Księstwo Litewskie 15,149,158,159 Wielkopolska 14,32, 54-56, 64, 73, 92, 93, 145, 150,151,160,163,192, 213 Wielkoturek osada niezlokalizowana 90, 96 Wielopole 96 Wielowieś (Wielowieś) 141, 142, 172-175, 207, 235 wieluńskie starostwo 214 Wieruszów 137 Wilczyce 96 Winiary 42, 76,121,123,139 Wiotszyno zob. Wieczyn Wisła rzeka 29,136,158, 215 Witrogoszcz 160 włocławskie biskupstwo 64 Wola Droszewska (Wola) 206, 224 Wola zob. Wola Droszewska Wolsztyn 73 Wrocław 111 wschowska ziemia 146,160 Wysoczyzna Kaliska 32, 73,181 Zagórów 65, 66 Zawodzie 146,147 Zduny 94, 108,118,119,198 ziemia dobrzyńska 22,199 ziemia wałecka 64,146 ziemia wschowska 160 Złotnica rzeka 202 Złotniki 121,123 Złotniki Wielkie 121,123 Żbiki 152 Żegocin (Żegocino) 144 Żegocino zob. Żegocin Železnica (Hamer Żelazany) 217 Żerków 74,181 Żerniki 194,195 Żukowski staw 153 Bayerische Staatsbibliothek München |
| any_adam_object | 1 |
| any_adam_object_boolean | 1 |
| author | Związek, Tomasz 1989- |
| author_GND | (DE-588)1211494551 |
| author_facet | Związek, Tomasz 1989- |
| author_role | aut |
| author_sort | Związek, Tomasz 1989- |
| author_variant | t z tz |
| building | Verbundindex |
| bvnumber | BV048593114 |
| ctrlnum | (OCoLC)1354316875 (DE-599)BVBBV048593114 |
| edition | Wydanie I. |
| era | Geschichte 1500-1599 gnd |
| era_facet | Geschichte 1500-1599 |
| format | Book |
| fullrecord | <?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><collection xmlns="http://www.loc.gov/MARC21/slim"><record><leader>03644nam a2200661 c 4500</leader><controlfield tag="001">BV048593114</controlfield><controlfield tag="003">DE-604</controlfield><controlfield tag="005">20230210 </controlfield><controlfield tag="007">t</controlfield><controlfield tag="008">221205s2022 a||| |||| 00||| pol d</controlfield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">9788366911185</subfield><subfield code="9">978-83-66911-18-5</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(OCoLC)1354316875</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(DE-599)BVBBV048593114</subfield></datafield><datafield tag="040" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-604</subfield><subfield code="b">ger</subfield><subfield code="e">rda</subfield></datafield><datafield tag="041" ind1="0" ind2=" "><subfield code="a">pol</subfield></datafield><datafield tag="049" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-12</subfield></datafield><datafield tag="084" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">OST</subfield><subfield code="q">DE-12</subfield><subfield code="2">fid</subfield></datafield><datafield tag="100" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Związek, Tomasz</subfield><subfield code="d">1989-</subfield><subfield code="e">Verfasser</subfield><subfield code="0">(DE-588)1211494551</subfield><subfield code="4">aut</subfield></datafield><datafield tag="245" ind1="1" ind2="0"><subfield code="a">Krajobrazy szesnastowiecznej Polski</subfield><subfield code="b">las - ziemia - woda - ruda darniowa : powiat kaliski i Wielkopolska w tle = Landscapes of sixteenth-century Poland : forest - earth - water - bog ore : the Poviat of Kalisz and Greater Poland in the background</subfield><subfield code="c">Tomasz Związek</subfield></datafield><datafield tag="246" ind1="1" ind2="1"><subfield code="a">Landscapes of sixteenth-century Poland</subfield></datafield><datafield tag="250" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Wydanie I.</subfield></datafield><datafield tag="264" ind1=" " ind2="1"><subfield code="a">Warszawa</subfield><subfield code="b">Instytut Historii PAN</subfield><subfield code="c">2022</subfield></datafield><datafield tag="300" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">282 Seiten</subfield><subfield code="b">Illustrationen, Karten</subfield><subfield code="c">24 cm</subfield></datafield><datafield tag="336" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">txt</subfield><subfield code="2">rdacontent</subfield></datafield><datafield tag="337" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">n</subfield><subfield code="2">rdamedia</subfield></datafield><datafield tag="338" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">nc</subfield><subfield code="2">rdacarrier</subfield></datafield><datafield tag="546" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Zusammenfassung in englischer Sprache</subfield></datafield><datafield tag="648" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Geschichte 1500-1599</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Antropogeografia</subfield><subfield code="2">dbn</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Krajobraz kulturowy</subfield><subfield code="2">dbn</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Środowisko człowieka</subfield><subfield code="2">dbn</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Geografia człowieka / Polska / Wielkopolska (region) / 16 w</subfield><subfield code="2">jhpk</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Rolnictwo / Polska / Wielkopolska (region) / 16 w</subfield><subfield code="2">jhpk</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Środowisko / Polska / Wielkopolska (region) / 16 w</subfield><subfield code="2">jhpk</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Landschaft</subfield><subfield code="0">(DE-588)4034343-1</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Anthropogeografie</subfield><subfield code="0">(DE-588)4133695-1</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Agrarlandschaft</subfield><subfield code="0">(DE-588)4000766-2</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Wirtschaftslandschaft</subfield><subfield code="0">(DE-588)4190063-7</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Powiat kaliski (1314-1793)</subfield><subfield code="2">dbn</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Wielkopolska</subfield><subfield code="2">dbn</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Wielkopolska (Polska ; region) / sytuacja gospodarcza / 16 w</subfield><subfield code="2">jhpk</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Großpolen</subfield><subfield code="0">(DE-588)4223407-4</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="0"><subfield code="a">Großpolen</subfield><subfield code="0">(DE-588)4223407-4</subfield><subfield code="D">g</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="1"><subfield code="a">Landschaft</subfield><subfield code="0">(DE-588)4034343-1</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="2"><subfield code="a">Wirtschaftslandschaft</subfield><subfield code="0">(DE-588)4190063-7</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="3"><subfield code="a">Agrarlandschaft</subfield><subfield code="0">(DE-588)4000766-2</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="4"><subfield code="a">Anthropogeografie</subfield><subfield code="0">(DE-588)4133695-1</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="5"><subfield code="a">Geschichte 1500-1599</subfield><subfield code="A">z</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2=" "><subfield code="5">DE-604</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033968782&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Inhaltsverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033968782&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Abstract</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033968782&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Literaturverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033968782&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Register // Ortsregister</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="n">oe</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="q">BSB_NED_20230210</subfield></datafield><datafield tag="999" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-033968782</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">910</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">09031</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">900</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">09031</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield></record></collection> |
| geographic | Powiat kaliski (1314-1793) dbn Wielkopolska dbn Wielkopolska (Polska ; region) / sytuacja gospodarcza / 16 w jhpk Großpolen (DE-588)4223407-4 gnd |
| geographic_facet | Powiat kaliski (1314-1793) Wielkopolska Wielkopolska (Polska ; region) / sytuacja gospodarcza / 16 w Großpolen |
| id | DE-604.BV048593114 |
| illustrated | Illustrated |
| index_date | 2024-07-03T21:08:01Z |
| indexdate | 2024-07-10T09:42:25Z |
| institution | BVB |
| isbn | 9788366911185 |
| language | Polish |
| oai_aleph_id | oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-033968782 |
| oclc_num | 1354316875 |
| open_access_boolean | |
| owner | DE-12 |
| owner_facet | DE-12 |
| physical | 282 Seiten Illustrationen, Karten 24 cm |
| psigel | BSB_NED_20230210 |
| publishDate | 2022 |
| publishDateSearch | 2022 |
| publishDateSort | 2022 |
| publisher | Instytut Historii PAN |
| record_format | marc |
| spelling | Związek, Tomasz 1989- Verfasser (DE-588)1211494551 aut Krajobrazy szesnastowiecznej Polski las - ziemia - woda - ruda darniowa : powiat kaliski i Wielkopolska w tle = Landscapes of sixteenth-century Poland : forest - earth - water - bog ore : the Poviat of Kalisz and Greater Poland in the background Tomasz Związek Landscapes of sixteenth-century Poland Wydanie I. Warszawa Instytut Historii PAN 2022 282 Seiten Illustrationen, Karten 24 cm txt rdacontent n rdamedia nc rdacarrier Zusammenfassung in englischer Sprache Geschichte 1500-1599 gnd rswk-swf Antropogeografia dbn Krajobraz kulturowy dbn Środowisko człowieka dbn Geografia człowieka / Polska / Wielkopolska (region) / 16 w jhpk Rolnictwo / Polska / Wielkopolska (region) / 16 w jhpk Środowisko / Polska / Wielkopolska (region) / 16 w jhpk Landschaft (DE-588)4034343-1 gnd rswk-swf Anthropogeografie (DE-588)4133695-1 gnd rswk-swf Agrarlandschaft (DE-588)4000766-2 gnd rswk-swf Wirtschaftslandschaft (DE-588)4190063-7 gnd rswk-swf Powiat kaliski (1314-1793) dbn Wielkopolska dbn Wielkopolska (Polska ; region) / sytuacja gospodarcza / 16 w jhpk Großpolen (DE-588)4223407-4 gnd rswk-swf Großpolen (DE-588)4223407-4 g Landschaft (DE-588)4034343-1 s Wirtschaftslandschaft (DE-588)4190063-7 s Agrarlandschaft (DE-588)4000766-2 s Anthropogeografie (DE-588)4133695-1 s Geschichte 1500-1599 z DE-604 Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033968782&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Inhaltsverzeichnis Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033968782&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Abstract Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033968782&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Literaturverzeichnis Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033968782&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Register // Ortsregister |
| spellingShingle | Związek, Tomasz 1989- Krajobrazy szesnastowiecznej Polski las - ziemia - woda - ruda darniowa : powiat kaliski i Wielkopolska w tle = Landscapes of sixteenth-century Poland : forest - earth - water - bog ore : the Poviat of Kalisz and Greater Poland in the background Antropogeografia dbn Krajobraz kulturowy dbn Środowisko człowieka dbn Geografia człowieka / Polska / Wielkopolska (region) / 16 w jhpk Rolnictwo / Polska / Wielkopolska (region) / 16 w jhpk Środowisko / Polska / Wielkopolska (region) / 16 w jhpk Landschaft (DE-588)4034343-1 gnd Anthropogeografie (DE-588)4133695-1 gnd Agrarlandschaft (DE-588)4000766-2 gnd Wirtschaftslandschaft (DE-588)4190063-7 gnd |
| subject_GND | (DE-588)4034343-1 (DE-588)4133695-1 (DE-588)4000766-2 (DE-588)4190063-7 (DE-588)4223407-4 |
| title | Krajobrazy szesnastowiecznej Polski las - ziemia - woda - ruda darniowa : powiat kaliski i Wielkopolska w tle = Landscapes of sixteenth-century Poland : forest - earth - water - bog ore : the Poviat of Kalisz and Greater Poland in the background |
| title_alt | Landscapes of sixteenth-century Poland |
| title_auth | Krajobrazy szesnastowiecznej Polski las - ziemia - woda - ruda darniowa : powiat kaliski i Wielkopolska w tle = Landscapes of sixteenth-century Poland : forest - earth - water - bog ore : the Poviat of Kalisz and Greater Poland in the background |
| title_exact_search | Krajobrazy szesnastowiecznej Polski las - ziemia - woda - ruda darniowa : powiat kaliski i Wielkopolska w tle = Landscapes of sixteenth-century Poland : forest - earth - water - bog ore : the Poviat of Kalisz and Greater Poland in the background |
| title_exact_search_txtP | Krajobrazy szesnastowiecznej Polski las - ziemia - woda - ruda darniowa : powiat kaliski i Wielkopolska w tle = Landscapes of sixteenth-century Poland : forest - earth - water - bog ore : the Poviat of Kalisz and Greater Poland in the background |
| title_full | Krajobrazy szesnastowiecznej Polski las - ziemia - woda - ruda darniowa : powiat kaliski i Wielkopolska w tle = Landscapes of sixteenth-century Poland : forest - earth - water - bog ore : the Poviat of Kalisz and Greater Poland in the background Tomasz Związek |
| title_fullStr | Krajobrazy szesnastowiecznej Polski las - ziemia - woda - ruda darniowa : powiat kaliski i Wielkopolska w tle = Landscapes of sixteenth-century Poland : forest - earth - water - bog ore : the Poviat of Kalisz and Greater Poland in the background Tomasz Związek |
| title_full_unstemmed | Krajobrazy szesnastowiecznej Polski las - ziemia - woda - ruda darniowa : powiat kaliski i Wielkopolska w tle = Landscapes of sixteenth-century Poland : forest - earth - water - bog ore : the Poviat of Kalisz and Greater Poland in the background Tomasz Związek |
| title_short | Krajobrazy szesnastowiecznej Polski |
| title_sort | krajobrazy szesnastowiecznej polski las ziemia woda ruda darniowa powiat kaliski i wielkopolska w tle landscapes of sixteenth century poland forest earth water bog ore the poviat of kalisz and greater poland in the background |
| title_sub | las - ziemia - woda - ruda darniowa : powiat kaliski i Wielkopolska w tle = Landscapes of sixteenth-century Poland : forest - earth - water - bog ore : the Poviat of Kalisz and Greater Poland in the background |
| topic | Antropogeografia dbn Krajobraz kulturowy dbn Środowisko człowieka dbn Geografia człowieka / Polska / Wielkopolska (region) / 16 w jhpk Rolnictwo / Polska / Wielkopolska (region) / 16 w jhpk Środowisko / Polska / Wielkopolska (region) / 16 w jhpk Landschaft (DE-588)4034343-1 gnd Anthropogeografie (DE-588)4133695-1 gnd Agrarlandschaft (DE-588)4000766-2 gnd Wirtschaftslandschaft (DE-588)4190063-7 gnd |
| topic_facet | Antropogeografia Krajobraz kulturowy Środowisko człowieka Geografia człowieka / Polska / Wielkopolska (region) / 16 w Rolnictwo / Polska / Wielkopolska (region) / 16 w Środowisko / Polska / Wielkopolska (region) / 16 w Landschaft Anthropogeografie Agrarlandschaft Wirtschaftslandschaft Powiat kaliski (1314-1793) Wielkopolska Wielkopolska (Polska ; region) / sytuacja gospodarcza / 16 w Großpolen |
| url | http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033968782&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033968782&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033968782&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033968782&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |
| work_keys_str_mv | AT zwiazektomasz krajobrazyszesnastowiecznejpolskilasziemiawodarudadarniowapowiatkaliskiiwielkopolskawtlelandscapesofsixteenthcenturypolandforestearthwaterbogorethepoviatofkaliszandgreaterpolandinthebackground AT zwiazektomasz landscapesofsixteenthcenturypoland |