Organizacja grodowa w drugiej monarchii piastowskiej: studium krytyczne = The stronghold ("Gord") organization during the second Piast monarchy : a critical study
Gespeichert in:
| 1. Verfasser: | |
|---|---|
| Format: | Buch |
| Sprache: | Polish |
| Veröffentlicht: |
Kraków
Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego "Societas Vistulana"
2022
|
| Schriftenreihe: | Maiestas, Potestas, Communitas
7 |
| Schlagworte: | |
| Online-Zugang: | Inhaltsverzeichnis Literaturverzeichnis Register // Personen- und Ortsregister Abstract |
| Beschreibung: | 124 Seiten Karten 24 cm |
| ISBN: | 9788367277044 |
Internformat
MARC
| LEADER | 00000nam a2200000 cb4500 | ||
|---|---|---|---|
| 001 | BV048582575 | ||
| 003 | DE-604 | ||
| 005 | 20230201 | ||
| 007 | t | ||
| 008 | 221128s2022 |||| |||| 00||| pol d | ||
| 020 | |a 9788367277044 |9 978-83-67277-04-4 | ||
| 020 | |z 836727704X |9 836727704X | ||
| 035 | |a (OCoLC)1352885863 | ||
| 035 | |a (DE-599)BVBBV048582575 | ||
| 040 | |a DE-604 |b ger |e rda | ||
| 041 | 0 | |a pol | |
| 049 | |a DE-12 | ||
| 084 | |a OST |q DE-12 |2 fid | ||
| 100 | 1 | |a Fokt, Krzysztof |d 1980- |e Verfasser |0 (DE-588)1026072506 |4 aut | |
| 245 | 1 | 0 | |a Organizacja grodowa w drugiej monarchii piastowskiej |b studium krytyczne = The stronghold ("Gord") organization during the second Piast monarchy : a critical study |c Krzysztof Fokt |
| 246 | 1 | 1 | |a The stronghold ("Gord") organization during the second Piast monarchy |
| 264 | 1 | |a Kraków |b Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego "Societas Vistulana" |c 2022 | |
| 300 | |a 124 Seiten |b Karten |c 24 cm | ||
| 336 | |b txt |2 rdacontent | ||
| 337 | |b n |2 rdamedia | ||
| 338 | |b nc |2 rdacarrier | ||
| 490 | 1 | |a Maiestas, Potestas, Communitas |v 7 | |
| 546 | |a Zusammenassung in englischer Sprache | ||
| 648 | 7 | |a Geschichte 1040-1181 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 650 | 7 | |a Historiografia polska |2 dbn | |
| 650 | 7 | |a Krytyka naukowa |2 dbn | |
| 650 | 7 | |a Władza |2 dbn | |
| 650 | 7 | |a Grody / Polska / średniowiecze |2 jhpk | |
| 650 | 0 | 7 | |a Gemeindeverwaltung |0 (DE-588)4019990-3 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 650 | 0 | 7 | |a Burg |0 (DE-588)4009104-1 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 651 | 7 | |a Polska |2 dbn | |
| 651 | 7 | |a Polen |0 (DE-588)4046496-9 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 689 | 0 | 0 | |a Polen |0 (DE-588)4046496-9 |D g |
| 689 | 0 | 1 | |a Burg |0 (DE-588)4009104-1 |D s |
| 689 | 0 | 2 | |a Gemeindeverwaltung |0 (DE-588)4019990-3 |D s |
| 689 | 0 | 3 | |a Geschichte 1040-1181 |A z |
| 689 | 0 | |5 DE-604 | |
| 830 | 0 | |a Maiestas, Potestas, Communitas |v 7 |w (DE-604)BV023331855 |9 7 | |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033958401&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Inhaltsverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033958401&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Literaturverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033958401&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Register // Personen- und Ortsregister |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033958401&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Abstract |
| 940 | 1 | |n oe | |
| 940 | 1 | |q BSB_NED_20230201 | |
| 999 | |a oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-033958401 | ||
| 942 | 1 | 1 | |c 351.09 |e 22/bsb |f 0902 |g 438 |
Datensatz im Suchindex
| _version_ | 1804184613564710912 |
|---|---|
| adam_text | SPIS TREŠCI Wstęp.................................................................... 11 Rozdział I Koncepcja prowincjonalno-kasztelańska, jej metryka i słabe punkty ... 13 Historiograficzny kontekst koncepcji prowincjonalno-kasztelańskiej (s. 13-15), alternatywne dla niej koncepty Arnolda i Wasilewskiego oraz ich słabe punkty (s. 15-18), podkreślenie przełomowego charakteru podziału dzielnicowego przez S. Gawlasa (s. 18-19) oraz konsekwen cje tej reinterpretacji dla badań nad ustrojem drugiej monarchii Piastów (s. 19-26), konstrukcja logiczna koncepcji prowincjonalno-kasztelań skiej jako punkt wyjścia jej krytyki (s. 26-27). Rozdział II Zmurszała podwalina: koncept nielicznych „wielkich prowincji”............ 29 Identyfikacja przesłanek hipotezy „wielkich prowincji” (s. 29-30), ich kry tyka: zbędność dwuszczeblowej struktury zarządu wynikająca z porów nania z innymi krajami (s. 30-31), mniejszego niż się uważa potencjału demograficznego ziem polskich (s. 31-33) oraz wąskiego zakresu działa nia zarządu (s. 33), słabe punkty dominujących interpretacji Gallowych opisów prowincji wrocławskiej (s. 34-36) i bitwy nad Trotiną (s. 36-37), zdezaktualizowanie się wyobrażeń o terytoriach wielkoplemiennych jako zjawiskach „długiego trwania” (s. 37-39), brak koniecznego związ ku między tezą wielkich prowincji a Gallowymi wzmiankami o sedes Regni principales (s. 39), stabilność infrastruktury zarządu i elastyczne dysponowanie nią przez Piastów (s. 39-40). Rozdział III „Podokręgi grodowe” i „komesi mniejsi”: hipotezy błędne i zbędne.... 41 Logiczna zależność tezy o wczesnym
istnieniu okręgów kasztelań skich od tezy „wielkich prowincji” (s. 41), nieporównywalność Gallo wych przystawów i gastaldów z późniejszymi kasztelanami (s. 42-43),
błędy retrogresji i ekstrapolacji w wywodach przeprowadzonych przez Lalika i Modzelewskiego (s. 43-46), istnienie grodów nieterytorialnych (s. 46-47), niewielka liczba dużych okręgów punktem wyjścia rozwoju sieci kasztelanii w XIII w. (s. 47-49), zbędność w związku z tym kome sów „drugiego stopnia” w zjednoczonej monarchii (s. 49-50). Rozdział IV Status pomniejszych grodów w XI-XII wieku........................................... 51 Grody wzmiankowane w źródłach dwunastowiecznych jako źródła mo narszych dochodów (s. 51), status kościelnych „kasztelanii majątkowych” w świetle badań Modzelewskiego (s. 51-52) i niedowiedliwość ich po wstania z okręgów typu kasztelańskiego (s. 52-55), źródłowe poświad czenia i status nadań grodów osobom świeckim (s. 55-57), niesłuszność interpretacji nadań grodów jako świadectwa demontażu organizacji grodowej oraz możliwe motywacje tych nadań (s. 57-59), prawdopo dobne zarządzanie grodami drugorzędnymi głównie przez komesów prowincji (s. 60). Rozdział V Prowincje i ich komesi jako podstawa zarządu terytorialnego............... 61 Częściowa słuszność koncepcji dworskiej (Buczka) i grodowej (Modze lewskiego) (s. 61), „zarządcze płaskie, małe prowincje” podstawą zarządu terytorialnego (s. 61-62), świadectwa źródłowe ich istnienia (s. 62-63), status komesów prowincji (s. 63-65), narzędzia monarszej kontroli: ob jazd i zbieranie dochodów (s. 65-66), delegowanie w teren funkcjona riuszy niższego od komesów statusu (s. 66-67), inne kompetencje mo narsze w prowincjach (s. 67), grody i prowincje jako książęce i wpływ tej okoliczności na status
komesów (s. 68), narzędzia władzy żupańskiej: objazd prowincji i jego poświadczenie w źródłach (s. 68-69), środki i ka dry pomocne w zarządzaniu prowincjami przez komesów (s. 69-70). Rozdział VI Koncepcja grodowo-relacyjna...................................................................... 71 Relacje w łonie elity kluczowym elementem systemu zarządu (s. 71), re latywna odrębność układu relacji w elicie i infrastruktury władzy (s. 72), elementy dynamizmu i niejednorodności w ustroju drugiej monarchii (s. 72-74), konieczność ponownego podjęcia badań nad geografią osad nictwa i zarządu (s. 74-75), wzrost znaczenia danych archeologicznych (s. 75-77), grody zarządcze (z przykładami, szczególnie śląskimi): na-
czelne (s. 77-78), II stopnia (ośrodki mezoregionów) (s. 78-79), III stop nia („pomocnicze”) (s. 79-81), grody pozostałe: nieterytorialne (s. 81), hierarchia grodów (s. 82-83), hierarchia komesów (s. 83-87), w tym: duksów/wojewodów (s. 83-84), palatynów — zarządców rezydencji? (s. 84-86), liczebność komesów (s. 87), swoboda władców piastowskich w zakresie kształtowania struktur zarządu (s. 90), ambicje, możliwo ści i działania możnowładztwa oraz przeciwdziałanie ze strony książąt (s. 90-93). Rozdział VII Podsumowanie i wnioski................................................................ 95 Streszczenie rezultatów pracy (s. 95-96), koncepcja grodowo-relacyjna jako korekta tzw. teorii grodowej i dworskiej (s. 96-97), trudności w usta leniu metryki organizacji grodowej władztwa Piastów (s. 97-99), kwestia istoty i skali przełomu między pierwszą a drugą monarchią (s. 99-102), proces budowy lokalnych struktur władzy i jego zakończenie w począt kach rozbicia dzielnicowego (s. 102-104). Bibliografia...........................................................................................................105 Wykaz skrótów................................................................................................... 117 Indeks osób i nazw geograficznych.................................................................... 119 Summary............................................................................................................ 125
BIBLIOGRAFIA WYDAWNICTWA ŹRÓDŁOWE Chrestomatia staropolska. Teksty do roku 1543, oprać. W. Wydra, W.R. Rzepka, wyd. 3, Wrocław 2004. Cosmae Pragensis Chronica Boemorum, ed. B. Bretholz, MGH: Scriptores rerum Germanicarum, nova series, Bd. 2, Berlin 1923. Die Urkunden Konrads III. und seines Sohnes Heinrich, bearb. von F. Hausmann, MGH: Diplomata regum et imperatorum Germaniae, Bd. 9, Wien-Köln-Graz 1969. Ebonis vita S. Ottonis episcopi Babenbergensis, ed. J. Wikarjak, K. Liman, MPHsn, t. 7, cz. 2, Warszawa 1969. Galli Anonymi cronica et gesta ducum sive principům Polonorum, ed. К. Maleczyński, MPHsn, t. 2, Kraków 1952. Herbordi dialogus de vita S. Ottonis episcopi Babenbergensis, ed. J. Wikarjak, K. Liman, MPHsn, t. 7, cz. 3, Warszawa 1974. Katalogi biskupów krakowskich, wyd. J. Szymański, MPHsn, 1.10, cz. 2, Warszawa 1974. Kodeks dyplomatyczny Polski, 1.1, oprać. L. Rzyszczewski, A. Muczkowski, A.Z. Helcel, Warszawa 1847. Kodeks dyplomatyczny Polski, t. 3, wyd. J. Bartoszewicz, Warszawa 1858. Kodeks dyplomatyczny Małopolski, t. 2: 1153-1333, wyd. F. Piekosiński, Wydawnictwa Komisji Historycznej Akademii Umiejętności w Krakowie, t. 33, Monumenta Medii Aevi Historica Res Gestas Poloniae Illustrantia, t. 9, Kraków 1886. Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski, t. 4: Suplement, wyd. I. Zakrzewski, Poznań 1881. Kronika Polska (Chronica Polonorum), wyd. L. Ćwikliński [w:] MPH, t. 3, Lwów 1878, s. 578-656. Liberfundationis claustri Sanctae Mariae Virginis in Heinrichów, czyli Księga henrykowska, oprać, i przeł. R. Gródecki, przedm. J. i ƒ. Matuszewscy, wyd. 2, Wrocław 1991. Magistri
Vincentu dicti Kadłubek Chronica Polonorum, ed. Μ. Plezia, MPHsn, 1.11, Kra ków 1994. Mors et miracula beati Verneri, episcopi Plocensis, ed. W. Kętrzyński [w:] MPH, t. 4, Lwów 1884, s. 748-754. S. Ottonis episcopi Babenbergensis vita Prieflingensis, ed. J. Wikarjak, K. Liman, MPHsn, t. 7, cz. 1, Warszawa 1966. Schlesisches Urkundenbuch, Bd. 1: 971-1230, bearb. von H. Appelt, hrsg. von H. Appelt, J.J. Menzel, Köln-Wien-Graz 1963. Schlesisches Urkundenbuch, Bd. 2:1231-1250, bearb. von W. Irgang, hrsg. von H. Appelt, J.J. Menzel, Köln-Wien-Graz 1977. Spominki wrocławskie 1090-1450, wyd. A. Semkowicz [w:] MPH, t. 3, Lwów 1878, s. 732-734.
106 Bibliografia Widukindi monachi Corbeiensis rerum gestarum Saxonicarum libri tres, bearb. von P. Hirsch, Scriptores rerum Germanicarum in usum scholarum ex Monumentis Germaniae Historieis separatim editi, Bd. 60, Hannover 1935. Zbiór ogólny przywilejów i spominków mazowieckich, է. 1, wyd. J.K. Kochanowski, War szawa 1919. OPRACOWANIA Adamus J., O monarchii Gallowej, Warszawa 1952. Althoff G., Die Ottonen: Königsherrschaft ohne Staat, Stuttgart 2005. Arnold S., Terytoria plemienne w ustroju administracyjnym Polski piastowskiej (w. XII-XIII) [w:] tegoż, Z dziejów średniowiecza. Wybór pism, Warszawa 1968, s. 235-404 [pierwo druk w: „Prace Komisji dla Atlasu Historycznego Polski”, z. 2, Kraków 1927]. Bagi D., Królowie węgierscy w kronice Galla Anonima, Kraków 2008. Bagi D., Powstanie monarchii Arpadów [w:] Tradycje i nowoczesność. Początki państwa poi֊ skiego na tle środkowoeuropejskim w badaniach interdyscyplinarnych, red. H. Kocka-Krenz, M. Matla, Μ. Danielewski, Poznań 2016, s. 129-140. Barański Μ., Załogi grodowe w Polsce wczesnopiastowskiej [w:] Społeczeństwo Polski śred niowiecznej, t. 6, red. S.K. Kuczyński, Warszawa 1994, s. 91-100. Bardach J., Historia państwa i prawa Polski, 1.1: Do połowy XV wieku, Warszawa 1964. Bardach J., Model ustrojowy średniowiecznych Niemiec a zakres jego wpływów na Polskę XIII-X1V wieku (w związku z książką Sławomira Gawlasa, „O kształt zjednoczonego Królestwa. Niemieckie władztwo terytorialne a geneza społeczno-ustrojowej odrębno ści Polski”, Studia Humanistyczne I, Wydawnictwo DiG, Warszawa 1996, s. V/, 211), PH, 87,1996, nr 3, s.
607-614. Bardach J., Recepcja w historii państwa i prawa [w:] tegoż, Themis a Clio czyli prawo a hi storia, Warszawa 2001, s. 35-97 [pierwodruk w: CPH, 29,1977, z. 1, s. 1-61]. Bardach J., Leśnodorski B., Pietrzak Μ., Historia ustroju i prawa polskiego, wyd. 5, War szawa 2003. Benyskiewicz K., Władysław Herman książę Polski 1079-1102, Kraków 2014. Berend N., Urbańczyk P., Wiszewski P., Central Europe in the High Middle Ages: Bohemia, Hungary and Poland, c. 900-c. 1300, Cambridge 2013. Białuński G., Wizna na pograniczu polsko-pruskim w czasach księcia Bolesława Kędzie rzawego [w:] Pogranicze połsko-pruskie i krzyżackie. Materiały z konferencji nauko wej Górzno, 1-2 czerwca 2002 r., red. K. Grążawski, Włocławek-Brodnica 2003, s. 255-276. Bieniak J., Polska elita polityczna XII wieku, cz. 1: Tło działalności [w:] Społeczeństwo Polski średniowiecznej, t. 2, red. S.K. Kuczyński, Warszawa 1982, s. 11-61. Bieniak J., Polska elita polityczna XII wieku, cz. 4b: Dwa możnowładztwa — starzy i nowi [w:] Społeczeństwo Polski średniowiecznej, t. 12, red. S. Górzyński, Warszawa 2012, s. 11-45. Bieniak J., Powstanie księstwa opolsko-raciborskiego jako wyraz przekształcania się Polski w dzielnicową poliarchię [w:] Sacra Silentii provincia. 800 lat dziedzicznego księstwa opolskiego (1202-2002), red. A. Pobóg-Lenartowicz, Opole 2003, s. 37-81. Billig G., Die Burgwardorganisation im obersächsisch-meissnischen Raum. Archäologisch-archivalische vergleichende Untersuchungen, Veröffentlichungen des Landesmuse ums für Vorgeschichte Dresden, Bd. 20, Berlin 1989.
Bibliografia 107 Bogucki A., Komes w polskich źródłach średniowiecznych, Warszawa-Poznań 1972. Bogucki A., Komornik i podkomorzy w Polsce piastowskiej [w:] Społeczeństwo Polski śred niowiecznej, t. 3, red. S.K. Kuczyński, Warszawa 1985, s. 75-133. Bogucki A., Książę i wojewoda. Tytulatura niekoronowanych władców czeskich i polskich, PH, 89,1998, nr 4, s. 551-571. Bogucki A., O strukturze administracyjnej Polski XI i XII wieku, CPH, 44, 1992, z. 1-2, s. 1-24. Bogucki A., O żupanach w Polsce piastowskiej [w:] Społeczeństwo Polski średniowiecznej, t. 4, red. S.K. Kuczyński, Warszawa 1990, s. 115-146. Bogucki A., Problem prawa rycerskiego w Polsce [w:] Społeczeństwo Polski średniowiecz nej, 1.11, red. S.K. Kuczyński, Warszawa 2007, s. 59-89. Boguszewicz A., Corona Silesiae. Zamki Piastówfurstenberskich na południowym pogra niczu księstwa jaworskiego, świdnickiego i ziębickiego do połowy XIV wieku, Wrocław 2010. Boguszewicz A., Z badań nad przemianami osadnictwa w Sudetach śląskich w XII-XIII w. [w:] Człowiek i środowisko w Sudetach. I Międzynarodowa Konferencja, Wrocław, 12-14 listopada 1998, red. Μ. Boguszewicz, A. Boguszewicz, D. Wiśniewska, Wro cław 2000, s. 151-168. Boroń P., Słowiańskie plemię. O pojęciu ijego rozumieniu w polskiej historiografii [w:] Viae hiştoricae. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Lechowi A. Tyszkiewiczowi w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, red. Μ. Goliński, S. Rosik, Acta Universitatis Wratislaviensis, որ 2306, Historia, որ 102, Wrocław 2001, s. 189-207. Boshof E., Königtum und Königsherrschaft im 10. und 11. Jahrhundert, Enzyklopädie
Deutscher Geschichte, Bd. 27, München 2010. Brzostowicz Μ., Schyłek organizacji grodowej w Wiełkopolsce [w:] Funkcje grodów w pań stwach wczesnośredniowiecznej Europy Środkowej. Społeczeństwo, gospodarka, ideolo gia, red. K. Chrzan, K. Czapla, S. Moździoch, Wrocław-Głogów 2014, s. 381-399. Buczek K., Gospodarcze funkcje organizacji grodowej w Polsce wczesnofeudalnej (wiek X-XIII), KH, 86,1979, z. 2, s. 363-384. Buczek K., Uposażenie urzędników w Polsce wczesnofeudalnej, „Małopolskie Studia Histo ryczne”, 5,1962, z. 3/4 (18/19), s. 55-87. Buczek K., Z badań nad organizacją gospodarki w Polsce wczesnofeudalnej (do początku XIV w.), „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 17,1969, nr 2, s. 193-228. Buczek K., Z badań nad organizacją grodową w Polsce wczesnofeudalnej. Problem terytorialności grodów kasztelańskich, KH, 77,1970, z. 1, s. 3-29. Buczek K., Z badań nad strukturą terytorialną Polski wczesnośredniowiecznej. O tzw. zie miach, czyli rzekomych terytoriach plemiennych, „Studia Historyczne”, 13,1970, z. 1, s. 3-24. Bukowska-Gedigowa J., Gediga B., Wczesnośredniowieczny gród na Ostrówku w Opolu, Wrocław 1986. Cetwiński Μ., Kasztelanowie i kasztelanie na Śląsku w XIII i XIV wieku [w:] Studia z dzie jów średniowiecza polskiego i powszechnego, red. W. Korta, Acta Universitas Wratisla viensis, որ 979, Historia, որ 69, Wrocław 1989, s. 3-20. Cetwiński Μ., Pokolenia rycerzy śląskich [w:] tegoż, Śląski tygiel. Studia z dziejów polskie go średniowiecza, Częstochowa 2001, s. 33—45. Cetwiński Μ., Rycerstwo śląskie do końca XIII w. Pochodzenie, gospodarka, polityka, Prace
Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego, seria A, nr 210, Wrocław 1980.
108 Bibliografia Cetwiński Μ., Ślązacy w kronikach polskich (Anonima tzw. Galla i Wincentego zwanego Kadłubkiem) [w:] Ślązacy w oczach własnych i obcych, red. A. Barciak, Katowice-Zabrze 2010, s. 68-75. Curta E, Southeastern Europe in the Middle Ages, SOO-1250, Cambridge 2006. Czapla К., Dziadoszanie: plemię zamieszkujące ziemię głogowską w X wieku, Głogów 2014. Czapla K., Terytorium plemienne Dziadoszan w świetle źródeł archeologicznych [w:] Świat Słowian wczesnego średniowiecza, red. Μ. Dworaczyk i in., Szczecin-Wrocław 2006, s. 141-148. Danielewski Μ., Sieć grodowa na Kujawach oraz jejfunkcje od połowy X do końca XIII wie ku, Poznań 2016. Danielewski Μ., Struktura grodowa w drugiej połowie XI wieku. Czy lata 30. XI wieku wyznaczają przełom dla funkcjonowania organizacji grodowej w Polsce?, HSO, 2014, nr 2(7), s. 130-155. Darovec D., Auscultauerint cum notario. Istrian Notaries and Vicedomini at the Time of the Republic of Venice, Venezia 2015. Dąbrowski E, Grody jako instytucje władzy w monarchii wczesnopiastowskiej (w źródłach pisanych), HSO, 2018, nr 2(17), s. 122-155. Dąbrowski E, Metryka organizacji kasztelańskiej trzynastowiecznej Polski, mps (udostęp niony przez autora, 2019). Dąbrowski E, Studia nad administracją kasztelańską Polski XIII wieku, Warszawa 2007. Fokt K., Denuo de Legenicensi potestate. Uwagi o znaczeniu Legnicy w księstwie Bolesława Wysokiego, „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka’! 70, 2015, z. 2, s. 3-16. Fokt К., Efemeryczne plemiona i „dziwna wojna” gigantów. Szkic z dziejów Słowian za mieszkałych u stóp Sudetów Zachodnich [w:] Od Bachorza do
Światowida ze Zbrucza. Tworzenie się słowiańskiej Europy w ujęciu źródłoznawczym. Księga jubileuszowa Profesora Michała Parczewskiego, red. B. Chudzińska, Μ. Wojenka, Μ. Wołoszyn, Kraków-Rzeszów 2016, s. 193-200. Fokt К., Governance ofa Distant Province in the Middle Ages: Case Study on Upper Lusa tia, [Berlin-Warszawa] 2017. Fokt К., Książęta i namiestnicy. Historycznoustrojowa glossa do Janusza Bieniaka wizji ustroju drugiej monarchii piastowskiej, „Krakowskie Studia z Historii Państwa i Pra wa”, 9,2016, z. 4, s. 471-486. Fokt К., Organizacja grodowa a grodowo-kasztelańska na przykładzie Śląska, HSO, 2019, nr 2(21), s. 96-115. Font Μ., Im Spannungsfeld der christlichen Großmächte. Mittel- und Osteuropa im 10.-12. Jahrhundert, Herne 2008. Gawlas S., Chłopi w Polsce piastowskiej przed kolonizacją na prawie niemieckim jako pro blem historiograficzny, RH, 78,2012, s. 7-50. Gawlas S„ Komercjalizacja jako mechanizm europeizacji peryferii na przykładzie Polski [w:] Ziemie polskie wobec Zachodu. Studia nad rozwojem średniowiecznej Europy, red. S. Gawlas, Warszawa 2006, s. 25-116. Gawlas S., O kształt zjednoczonego Królestwa. Niemieckie władztwo terytorialne a geneza społeczno-ustrojowej odrębności Polski, wyd. 2, Warszawa 2000 (wyd. 1: Warszawa 1996). Gąsiorowski A., Castellanus — przyczynek semazjologiczny, „Slavia Antiqua’! 18, 1971, s. 207-221.
Bibliografia 109 Gąsiorowski A., Skierska I., Średniowieczna monarchia objazdowa. Władca w centralnych ośrodkach państwa [w:] Sedes regni principales. Materiały z konferencji, Sandomierz 20-21 października 1997 r., red. B. Trelińska, Sandomierz 1999, s. 67-80. Giergiel T., Organizacja terytorialna księstwa sandomierskiego — kasztelanie w świetle dawniejszych i nowszych badań, „Między Wisłą a Pilicą. Studia i Materiały Historycz ne”, 13, 2012, s. 13-35. Gieysztor A., Kasztelanowie fląndryjscy i polscy. Zagadnienie porównawcze [w:] Studia historyczne. Księga jubileuszowa z okazji 70 rocznicy urodzin prof. dr. Stanisława Ar nolda, Warszawa 1965, s. 97-107. Gieysztor A., Urząd wojewodziński wę wczesnych państwach słowiańskich w IX-XI w., „Archeologia Polski”, 16,1971, z. 1-2, s. 317-325. Glińska N., Bukowska A., Wczesnośredniowieczna Wiślica. Urbsfamosissima in regno iechitarum, Origines Polonorum, 1.14, Warszawa 2020. Goetz H.-W, Herzog Herzogtum [w:] Lexikon des Mittelalters, Bd. 4, szp. 2189-2193. Grążawski К., Funkcje militarne grodów monarchii wczesnopiastowskiej na północnych rubieżach państwa [w:] Funkcje grodów w państwach wczesnośredniowiecznej Europy Środkowej. Społeczeństwo, gospodarka, ideologia, red. K. Chrzan, K. Czapla, S. Moździoch, Wrocław-Głogów 2014, s. 61-71. Gródecki R., Zbigniew książę Polski [w:] Studja staropolskie. Księga ku czci Aleksandra Brucknera, Kraków 1928, s. 71-105. Grudziński T., W sprawie nowego wydania kroniki Galla, KH, 61,1954, z. 2, s. 213-232. Grünhagen C., Boleslaw der Lange, Herzog von Schlesien, „Zeitschrift des Vereins für Ge
schichte und Alterthum Schlesiens”, 11,1871, s. 399-415. Grünhagen C., Geschichte Schlesiens, Bd. 1, Gotha 1884. Guzowski P., Stan i perspektywy badań nad liczbą ludności Polski w późnym średniowie czu i w początkach epoki nowożytnej, „Przeszłość Demograficzna Polski” 37, 2015, nr 2, s. 7-26. Györffy G., Die Entstehung der ungarischen Burgorganisation, „Acta Archaeologica Academiae Scientiarum Hungaricae” 1976, s. 323-355. Györffy G., King Saint Stephen ofHungary, New York 1994. Harc A., Schemat organizacji grodowej państwa polskiego przedstawiony w Kronice Anoni ma tzw. Galla [w:] Monastycyzm. Słowiańszczyzna ipaństwo polskie. Warsztat badaw czy historyka, red. K. Bobowski, Prace Historyczne, nr 8, Wrocław 1994, s. 57-68. Helbig H., Der Wettinische Ständestaat: Untersuchungen zur Geschichte des Ständewesens und der landständischen Verfassung in Mitteldeutschland bis 1485, Mitteldeutsche Forschungen, Bd. 4, Münster-Köln 1955. Hoffmann H., Grafschaften in Bischofshand, „Deutsches Archiv für Erforschung des Mit telalters”: 46,1990, s. 375-480. Husár Μ., Vojenstvo Byzancie a politických útvarov na üzemi Karpatskej kotliny od 2. po lovice 7. do začiatku 13. storočia, „Konštantínove listy”, 4, 2011, s. 1-40. Instytucja „wczesnego państwa” w perspektywie wielości i różnorodności kultur, red. ƒ. Banaszkiewicz, Μ. Kara, H. Mamzer, Poznań 2013. Izdebski H., Historia administracji, wyd. 3, Warszawa 1996. Jan L„ Vznik zemského soudu a správa středověké Moravy, Brno 2000. Jasiński T., O pochodzeniu Galla Anonima, Kraków 2008. Jaworski К., Wczesnośredniowieczny niemczański zespół
osadniczy [w:] Atlas historyczny miast poUkich, t. 4: Śląsk, z. 4: Niemcza, red. Μ. Młynarska-Kaletyn, Wrocław 2003, s. 5—7.
110 Bibliografia Jurek T., Geneza szlachty polskiej [w:] Šlechta, moc a reprezentace ve středověku, red. Μ. Nodi, Μ. Wihoda, Colloquia Mediaevalia Pragensia, t. 9, Praha 2007, s. 63-140. Jurek T., Kim był komes wrocławski Magnus? [w:] Venerabites, nobiles et honesti. Studia z dziejów społeczeństwa Polski średniowiecznej, red. A. Radzimiński, A. Supruniuk, J. Wroniszewski, Toruń 1997, s. 181-192. Jurek T., Najdawniejsze dobra śląskich Pogorzelów, RH, 68, 2002, s. 27-55. Jurek T., Ryczyn biskupi. Studium z dziejów Kościoła polskiego w XI wieku, RH, 60, 1994, s. 21-64. Kachel-Szyjka J., Stan badań nad osadnictwem wczesnośredniowiecznym w Niemczy [w:] Wczesnośredniowieczna Niemcza. Archiwalia z badań archeologicznych w Niem czy z lat 1950-1981, red. J. Kachel-Szyjka, K. Jaworski, A. Limisiewicz, In Pago Silen si. Wrocławskie Studia Wczesnośredniowieczne, t. 5, Wrocław 2020, s. 13-19. Kalhous D., Anatomy ofa Duchy: lhe Political and Ecclesiastical Structures ofEarly Přemyslid Bohemia, Leiden-Boston 2012. Kiersnowska T., Jeszcze o Piotrze Włostowicu i pochodzeniu rodu Łabędziów [w:] Społe czeństwo Polski średniowiecznej, t. 9, red. S.K. Kuczyński, Warszawa 2001, s. 55-64. Kiersnowska T., O pochodzeniu rodu Awdańcow [w:] Społeczeństwo Polski średniowiecz nej, t. 5, red. S.K. Kuczyński, Warszawa 1992, s. 57-72. Körntgen L., Living in Different Times. Germany between 1000 and 1100: Two Centuries for the Price of One [w:] The Neighbours ofPoland in the 11th century, ed. P. Urbań czyk, Warsaw 2002, s. 89-111. Kowalska B., Bunt Magnusa — Anonim tzw. Gall o mechanizmach
wypowiadania posłu szeństwa monarsze [w:] Zamach stanu w dawnych społecznościach, red. A. Sołtysiak, Warszawa 2004, s. 293-298. Krawiec A., Król bez korony. Władysław I Herman, książę polski, Warszawa 2014. Kristó G., Histoire de la Hongrie médiévale, 1.1: Le temps des Arpads, Rennes 2000. Kubicki T., Palatínus — wojewoda. Łacińskie i polskie nazwy określające wojewodę w źró dłach polskiego średniowiecza (do końca XV w.J, „Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego^ 4,1999, s. 79-87. Kuklo C., Lukasiewicz J., Leszczyńska C., Historia Polski w liczbach /History ofPoland in Numbers, Warszawa 2014. Kutrzeba S., Historia ustroju Polski w zarysie. Korona, Poznań 2001 [reedycja wyd. 8, Kra ków 1949]. Kurnatowska Z., Początki i rozwój państwa [w:] Pradzieje Wielkopolski. Od epoki kamie nia do średniowiecza, red. Μ. Kobusiewicz, Poznań 2008, s. 297-395. Kurnatowska Z., Początki Polski, Poznań 2002. Kurnatowska Z., Przemiany lokalnych ośrodków władzy w XI-XII wieku w Wielkopolsce [w:] Lokalne ośrodki władzy państwowej w XI-XI1 wieku w Europie Środkowo-Wschodniej, red. S. Moździoch, Spotkania Bytomskie, 1.1, Wrocław 1993, s. 21-27. Kurnatowska Z., Z badań nad przemianami organizacji terytorialnej w państwie pierw szych Piastów, „Studia Lednickiej 2,1991, s. 11-22. Kurnatowska Z., Kara Μ., Wczesnopiastowskie „regnum”: jak powstało i jaki miało charak ter? Próba spojrzenia od strony źródeł archeologicznych, „Slavia Antiqua ] 51, 2010, s. 23-96. Kurnatowska Z., Kurnatowski S., Piastowskie „urządzanie” kresów północno-zachodnich państwa [w:] Świat Słowian wczesnego średniowiecza,
red. Μ, Dworaczyk i in., Szcze cin-Wrocław 2006, s. 91-100.
Bibliografia 111 Kurtyka J., Hofämter, Landesämter, Staatsämter und ihre Hierarchien in Polen im mit teleuropäischen Vergleich (11.-1S. Jh.) [w:] Das Reich und Polen. Parallelen, Inter aktionen und Formen der Akkulturation im hohen und späten Mittelalter, hrsg. von T. Wünsch, unter Mitw. von A. Patschovsky, Vorträge und Forschungen, Bd. 59, Ost fildern 2003, s. 129-213. Kurtyka ƒ., Odrodzone królestwo. Monarchia Władysława Łokietka i Kazimierza Wielkie go w świetle nowszych badań, Kraków 2001. Labuda G., Mieszko II król Polski (102S-1034). Czasy przełomu w dziejach państwa pol skiego, Rozprawy Wydziału Historyczno-Filozoficznego PAU, t. 73, Kraków 1992. Lalik T., Marchie w Polsce w KII wieku, KH, 73,1966, z. 4, s. 817-832. Lalik T., Organizacja grodowo-prowincjonalna w Polsce XI i początków XII wieku [w:] te goż, Studia średniowieczne, wyd. S. Trawkowski, Warszawa 2006, s. 381-416 [pier wodruk w: „Studia z Dziejów Osadnictwa , 5,1967, s. 5-51]. Lalik T., Początki kolegiaty głogowskiej [w:] Ze studiów nad średniowiecznym Głogowem i Krosnem, red. S. Kowalski, Prace Lubuskiego Towarzystwa Naukowego, Komisja Historii, t. 7, z. 3, Zielona Góra 1970, s. 63-73. Lalik T., Sandomierskie we wcześniejszym średniowieczu. Prowincja, księstwo, wojewódz two [w:] Studia Sandomierskie. Materiały do dziejów miasta Sandomierza i regionu sandomierskiego, red. T. Wąsowicz, J. Pazdur, Warszawa 1967, s. 39-109. Lasota C., Legnica od VIU-IX do około połowy XIII wieku [w:] Atlas historyczny miast pol skich, t. 4: Śląsk, z. 9: Legnica, red. Μ. Goliński, R. Eysymontt, Wrocław 2009, s. 5-9.
Leyser К., Ottoman Government, „The English Historical Review”, 1981, no. 381, s. 721֊753. Lore V., Sculdasci e gastaldi. Note sugli ufficiali minori nel principato di Salerno nei secoli IX-XI, „Reti Medievali Rivista”, 18, 2017, no. 1, s. 123-138 (https://doi.org/ 10.6092/1593-2214/5174). Ludat H., Problemy w badaniach nad strukturą społeczną i polityczną Polski wczesnopiastowskiej [w:] tegoż, Słowianie — Niemcy — Europa. Wybór prac, tłum, i przedm. J.M. Piskorski, Poznań 2000, s. 93-112 [pierwodruk w: Soziale und politische Struk turprobleme des frühpiastischen Polen, Giessener Abhandlungen zur Agrar- und Wirtschaftsforschung des europäischen Ostens, Bd. 32, Giessen 1965, s. 371-392]. Ładogórski T., Zaludnienie ziem polskich w czasach Bolesława Chrobrego, „Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych”, 50,1989, s. 21-30. Łowmiański H., Plemiona [w:] Słownik starożytności słowiańskich, t. 4, red. G. Labuda, Z. Stieber, Wrocław 1970, s. 131-137. Łowmiański H., Początki Polski. Z dziejów Słowian w I tysiącleciu n.e., t. 3, Warszawa 1967. Łowmiański H., Początki Polski. Z dziejów Słowian w I tysiącleciu n.e., t. 4, Warszawa 1970. Łowmiański H., Początki Polski, t. 6: Polityczne i społeczne procesy kształtowania się naro du do początku wieku XIV, cz. 1, Warszawa 1985. Łowmiański H., Podstawy gospodarcze formowania się państw słowiańskich, Warszawa 1953. Maleczyński K., Ze studiów nad organizacją państwa polskiego w XI i XII wieku, „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka”, 23,1968, z. 3, s. 349-370. Margetić L., O Javnoj vjeri i dispozitivnosti srednjovjekovnih notarskih
isprava s osobitim obzirom na hrvatske primorske krajeve, „Radovi. Sveučilište u Zagrebu, Institut za hrvatsku povijest”, 4,1973, s. 5-79.
112 Bibliografia Marzee A., Pálosfalvi T., Vojtíšek J., Châtelain et châtellenie [w:] Démystifier l’Europe cen trale: Bohême, Hongrie et Pologne du VIF au XVF siècle, ed. M.-M. de Cevins, [Paris] 2021, s. 389. Młynarska-Kaletyn Μ., Niemcza w państwie piastowskim do około 1300 roku [w:] Atlas historyczny miast polskich, t. 4: Śląsk, z. 4: Niemcza, red. Μ. Młynarska-Kaletyn, Wrocław 2003, s. 7-10. Młynarska-Kaletyn Μ., Wrocław jako jeden z ważniejszych ośrodków Państwa Piastow skiego w XI/XII i XII wieku [w:] Sedes regni principales. Materiały z konferencji, San domierz 20֊21 października 1997 r, red. B. Trelińska, Sandomierz 1999, s. 39-50. Młynarska-Kaletyn Μ., Z zagadnień zarządu terytorialnego Śląska w XIII w. Nowe kasz telanie: na Ślęży, w Urazie i Oleśnicy, „Archaeologia Historica Polona”, 15, 2005, որ 2, s. 125-138. Modzelewski K., Barbarzyńska Europa, Warszawa 2004. Modzelewski K., Chłopi w monarchii wczesnopiastowskiej, Chłopi w Społeczeństwie Pol skim, 1.1, Wrocław 1987. Modzelewski K., Comités, principes, nobiles. Struktura klasy panującej w świetle termino logii Anonima Galla [w:] Cultus et cognitio. Studia z dziejów średniowiecznej kultury, Warszawa 1976, s. 403-413. Modzelewski K., Między prawem książęcym a władztwem gruntowym, cz. 1: Z zagadnień początków poddaństwa w Polsce, PH, 71,1980, nr 2, s. 209-234. Modzelewski K., Między prawem książęcym a władztwem gruntowym, cz. 2: Instytucja kasztelanii majątkowych Kościoła w Polsce X1I-XIII w., PH, 71,1980, nr 3, s. 449-480. Modzelewski K., Organizacja gospodarcza państwa piastowskiego X-XIII wiek, wyd. 2,
Poznań 2000 [wyd. 1: Wrocław 1975]. Modzelewski K., Spór o gospodarczefunkcje organizacji grodowej. Najstarsze źródła i me tody, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 28,1980, nr 1, s. 87-101. Modzelewski K., Studia wybrane z dziejów społeczeństwa, prawa i ustroju Europy wczesno średniowiecznej, red. M.R. Pauk, A. Pieniądz, Warszawa 2018. Mosingiewicz K., Śliwiński B., Rycerstwo polskie z końca XII w. wfalsyfikacie Kazimierza Sprawiedliwego, KH, 88,1981, z. 3, s. 713-722. Moździoch S., „Bodaj się Piastów rządy nam święciły . Archeologia o początkach państwa piastowskiego [w:] Populi terrae marisque. Prace poświęcone pamięci Profesora Lecha Leciejewicza, red. Μ. Rębkowski, S. Rosik, Wrocław 2011, s. 61-73. Moździoch S., Castrum munitissimum Bytom. Lokalny ośrodek władzy wpaństwie wczesnopiastowskim. Warszawa 2002. Moździoch S., Miejsca centralne Polski wczesnopiastowskiej. Organizacja przestrzeni we wczesnym średniowieczu jako źródło poznania systemu społeczno-gospodarczego [w:] Centrum i zaplecze we wczesnośredniowiecznej Europie Środkowej, red. S. Moź dzioch, Spotkania Bytomskie, t. 3, Wrocław 1999, s. 21-51. Moździoch S., Organizacja gospodarcza państwa wczesnopiastowskiego na Śląsku. Stu dium archeologiczne, Wrocław 1990. Moździoch S., Piastowski gród na Ostrówku opolskim. Stare i nowe odkrycia, „Kwartalnik Opolski”, 2017, z. 1, s. 43-62. Moździoch S., Przemiany XII֊XIII wieku na Śląsku w świetle badań grodów kasztelań skich, „Fontes Archaeologici Posnanienses”, 51,2015, s. 83-96. Moździoch S., Wczesnomiejskie zespoły osadnicze na Śląsku w XI-XII wieku [w:]
Miasto zachodniosłowiańskie w XI-XII wieku. Społeczeństwo — kultura, red. L. Leciejewicz, Wrocław 1991, s. 85-102.
Bibliografia 113 Myśliwski G., Człowiek średniowiecza wobec czasu i przestrzeni (Mazowsze od XII do pot. XVI wieku), Warszawa 1999. Nagirnyy V., Urzędnicy ziemi kijowskiej od drugiejpołowy XI do pierwszej połowy XIII wie ku. Studium prozopograficzne, Kraków 2021. Nägler T., Transylvania between 900and 1300 [w:] The History ofTransylvania, ed. LA. Pop, T. Nägler, Cluj-Napoca 2005, s. 199-231. Nalepa J., Granice Polski najdawniejszej: prolegomena, 1.1: Granica zachodnia, część połu dniowa, Rozprawy Wydziału Historyczno-Filozoficznego PAU, t. 83, Kraków 1996. Nowakowski D., Od kasztelanii do weichbildu. Podziały wewnętrzne ziemi głogowskiej w średniowieczu [w:] Stare i nowe w średniowieczu — pomiędzy innowacją a tradycją, red. S. Moździoch, Spotkania Bytomskie, t. 6, Wrocław 2009, s. 263-278. Paroń A., Dynamika rozwoju ośrodka w średniowieczu [w:] Atlas historyczny miast pol skich, t. 4: Śląsk, z. 7: Milicz, red. R. Eysymontt, Wrocław 2017, s. 8-13. Paroń A., Ugoda w sprawie kasztelanii milickiej (26 VI1249) [w:] Milicz: Clavis Regni Poloniae. Gród na pograniczu, red. J. Kolenda, Wrocław 2008, s. 93-124. Pauk M.R., Der böhmische Adel im 13. Jahrhundert: Zwischen Herrschaftsbildung und Gemeinschaftsgefühl [w:] Böhmen und seine Nachbarn in der Přemyslidenzeit, hrsg. von I. Hlaváček, A. Patschovsky, Vorträge und Forschungen, Bd. 74, Ostfildern 2011, s. 247-287. Pauk M.R., Wółkiewicz E., Struktury administracyjne Śląska jako czynnik spójności prawno ustrojowej (XII-XV w.), „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka”, 67,2012, z. 4, s. 53-77. Plezia Μ., Kronika Galla na tle
historiografii XII wieku, Kraków 1947. Poleski J., Wczesnośredniowieczne grody w dorzeczu Dunajca, Kraków 2004. Polska technika wojskowa do 1500 roku, red. A. Nadolski, Warszawa 1994. Powierski J., Śliwiński B., Bruski K., Studia z dziejów Pomorza w XII wieku, Słupsk 1993. Procházka R., К vývoji a funkčnímu rozvrstvení hradů. 11.-12. století na Moravě [w:] Lo kalne ośrodki władzy państwowej w XI-XII wieku w Europie Środkowo-Wschodniej, red. S. Moździoch, Spotkania Bytomskie, 1.1, Wrocław 1993, s. 109-141. Procházka V., Organizace kultu a kmenove zřízenípolabsko-pobaltských Slovanů, „Vznik a počátky Slovanů”, 2,1958, s. 145-167. Przybył Μ., Kasztelanie XII і ХНІ wieku w Wielkopolsce — problemy, stan i perspektywy badań [w:] funkcje grodów w państwach wczesnośredniowiecznej Europy Środkowej. Społeczeństwo, gospodarka, ideologia, red. K. Chrzan, K. Czapla, S. Moździoch, Wrocław-Głogów 2014, s. 401-431. Przybył Μ., Łekno na tle rozwoju osadnictwa i sieci grodowo-terytorialnej wczesnośrednio wiecznej Wielkopolski, „Wangrovieciana Studia et Fontes. Wągrowieckie Studia Mu zealne”, 3, 2016, s. 19-43. Rady Μ., Nobility, Land and Service in Medieval Hungary, London 2000. Rosik S., Najdawniejsza postać Śląska (do XIII w.). Pejzaż krainy a kształtowanie się śląskiej tożsamości regionalnej. Przykład Ślęży i Trzebnicy [w:] Śląsk. Kraj, ludzie, memoria a kształtowanie się społecznych więzi i tożsamości (do końca XVIII wieku), red. S. Rosik, T. Wünsch, Radices Silesiae — Silesiacae Radices, 1.1, Wrocław 2011, s. 65-76. Samsonowicz H., Plemię i państwo, KH, 112, 2005, z. 3, s. 5-20.
Sawicki W, Terminologia prawnicza kroniki Anonima-Galla w świetle instytucji ob cych i rodzimych, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio G (lus)”, 17,1970, nr 1, s. 1-25.
114 Bibliografia Schlesinger W., Burgen und Burgbezirke [w:] tegoż, Mitteldeutsche Beiträge zur deutschen Verfassungsgeschichte des Mittelalters, Göttingen 1961, s. 158-187 [pierwodruk w: Von Land und Kultur: Festschrift für Rudolf Kötzschke, hrsg. von W. Emmerich, Leipzig 1937, s. 77-105]. Schlesinger W., Zur Gerichtsverfassung des Markengebiets östlich der Saale im Zeitalter der deutschen Ostsiedlung, „Jahrbuch für die Geschichte Mittel- und Ostdeutsch lands”, 2, 1953, s. 1-93. Schmidt H.F., Otto I. und der Osten [w:] Festschrift zur Jahrtausendfeier der Kaiserkrö nung Ottos des Großen, Mitteilungen des Instituts für österreichische Geschichtsfor schung: Supplement, Bd. 20, Graz-Köln 1962, s. 70-106. Schrage G.E., Görne Łużyce do roku 1346 [w:] Dzieje Górnych Łużyc. Władza, społeczeń stwo i kultura od średniowiecza do końca XX wieku, red. J. Bahlcke, tłum. Μ. Słoń, Warszawa 2007, s. 67-111. Sperka J., Urzędy i urzędnicy administracjipaństwowej w Polsce do końca XV wieku [w:] Ad ministracja państwowa i samorząd w Polsce w ujęciu historyczno-prawnym. Wybrane zagadnienia, red. E. Mreńca, P.B. Zientarski, B. Czwojdrak, Warszawa 2018, s. 11—24. Spors J., Uwagi nad genezą urzędu wojewody dzielnicowego w Polsce XII — początku XIII wieku (uwagi polemiczno-krytyczne i próba nowego objaśnienia genezy urzędu), PH, 82,1991, z. 2, s. 185-208. Stieldorf A., Marken und Markgrafen. Studien zur Grenzsicherung durch die fränkisch-deutschen Herrscher, Schriften der MGH, Bd. 64, Hannover 2012. Szczur S., Historia Polski. Średniowiecze, Krakow 2004. Śliwiński В., Bezprym. Pierworodny syn
pierwszego króla Polski (986 — zima/wiosna 1032), Kraków 2014. Teterycz-Puzio A., Wczesnopiastowska organizacja administracyjna w X i XI wieku, „Słupskie Studia Historyczne”, 9, 2001, s. 245-257. The Early State: Its Alternatives and Analogues, eds. L. Grinin i in., Volgograd 2004. Thieme A., Die Burggrafschaft Altenburg: Studien zu Amt und Herrschaft im Übergang vom hohen zum späten Mittelalter, Schriften zur Sächsischen Landesgeschichte, Bd. 2, Leipzig 2001. Trawkowski S., Kaźń kasztelana Bolesty (1170 rok) w tradycji płockiej, „Studia Źródłoznawcze”, 14,1969, s. 53-61. Ireštík D., Počátky Přemyslovců. Vstup Čechů do dějin (S30-93S), Praha 1997. Třeštík D., Žemlička J., O modelech vývoje přemyslovského státu, „Český časopis historic ký”, 106, 2007, č. 1, s. 122-163. Tyc T., Z dziejów kultury w Polsce średniowiecznej, Poznań 1924. Tymowski Μ., Tribal Organizations in Pre-State Poland (9^ and KV Centuries) in the Light ofAnthropological Theories ofSegmentary System and Chiefdom, APH, 99,2009, s. 5-37. Tyszkiewicz L., Organizacja plemienno-grodowa a państwowo-grodowa na przykładzie Łużyc i Śląska [w:] Lokalne ośrodki władzy państwowej w XI-XII wieku w Europie Środkowo-Wschodniej, red. S. Moździoch, Spotkania Bytomskie, 1.1, Wrocław 1993, s. 7-20. Tyszkiewicz L., Podziały plemienne i problem jedności Słowian serbołużyckich [w:] Sło wiańszczyzna Połabska między Niemcami a Polską. Materiały z konferencji naukowej zorganizowanej przez Instytut Historii UAM w dniach 28-29IV1980 r, red. J. Strzel czyk, Poznań 1981, s. 109-133.
Bibliografia 115 Uhtenwoldt H., Die Burgverfassung in der Vorgeschichte und Geschichte Schlesiens, Bres lauer Historische Forschungen, H. 10, Breslau 1938. Urbańczyk P,, Centralne funkcje grodów w społeczeństwach wczesnośredniowiecznych, HSO, 2019, nr 2(21), s. 11-29. Urbańczyk P., Mieszko Pierwszy Tajemniczy, Toruń 2012. Urbańczyk P., Władza i polityka we wczesnym średniowieczu, Wrocław 2000. Uruszczak W„ Historia państwa i prawa polskiego, t. 1: 966-1795, wyd. 3, Warszawa 2015. Urzędnicy łęczyccy, sieradzcy i wieluńscy ХНІ-XV wieku. Spisy, oprać. J. Bieniak, A. Szymczakowa, red. A. Gąsiorowski, Urzędnicy Dawnej Rzeczypospolitej XII-XVIII Wieku. Spisy, red. A. Gąsiorowski, t. 2, z. 1, Wrocław 1985. Urzędnicy małopolscy XII-XV wieku. Spisy, oprać. J. Kurtyka i in., red. A. Gąsiorowski, Urzędnicy Dawnej Rzeczypospolitej XII-XVIII Wieku. Spisy, red. A. Gąsiorowski, t. 4, z. 1, Wrocław 1990. Vetulani A., Przemiany w urządzeniach i życiu prawnym społeczeństwa w początkach państwa polskiego [w:] Początki państwa polskiego. Księga tysiąclecia, t. 2, red. K. Ty mieniecki, Poznań 1962, s. 171-188 [reedycja w jednym tomie: Poznań 2002]. Wasilewski T., Poland’s Administrative Structure in Early Piast Times: Castra Ruled by Comités as Centres of Provinces and Territorial Administration, APH, 44, 1981, s. 5-31. Wasilewski T., Sedes regni principales i sedes regni państwa polskiego jako ośrodki woj skowe, administracyjne i gospodarcze w XI і XII wieku [w:] Sedes regni principales. Materiały z konferencji, Sandomierz 20-21 października 1997 r, red. B. Trelińska, Sandomierz 1999, s.
57.-66. Wenskus R., Stammesbildung und Verfassung. Das Werden derfrühmittelalterlichen gen tes, Köln-Graz 1961. Wiemann H., Die Burgmannen zwischen Saale und Elbe. Ein Beitrag zur Burgenverfassung im mitteldeutschen Osten, Crimmitschau 1940. Wiszewski P., Region wrocławski — region śląski. Podziały terytorialne a kształtowanie wspólnoty regionalnej w XI — pierwszej połowie XIII w. Esej źródłowy, „Śląski Kwar talnik Historyczny Sobótka’! 66,2011, z. 3, s. 11-25. Wojciechowski Z., Momenty terytoryalne organizacyi grodowej w Polsce Piastowskiej, Studya nad Historyą Prawa Polskiego, red. O. Balzer, t. 8, z. 3, Lwów 1924. Wojciechowski Z., Sądownictwo prawa polskiego w dobie przedimmunitetowej, Lwów 1930. Wojciechowski Z., Ustrój polityczny Śląska do końca XIV w., Kraków 1932. Wojciechowski Z., Ze studjów nad organizacją państwa polskiego za Piastów, Lwów 1924. Wyrozumski J., Kraków jako sedes regni principalis [w:] Sedes regni principales. Materiały z konferencji, Sandomierz 20-21 października 1997 r, red. B. Trelińska, Sandomierz 1999, s. 19-25. Zajączkowski S„ Uwagi nad terytorialno-administracyjnym ustrojem Polski XII w., CPH, 7,1955, z. 1, s. 285-323. Závodszky L., A szent István, szent László és Kálmán Korabeli törvények és zsinati határo zatokforrásai, Budapest 1904. Zientara В., Bolesław Wysoki. Tułacz, repatriant, malkontent, Kraków 2008 [pierwodruk w: PH, 62,1971, z. 3, s. 367-396].
116 Bibliografia Zotz T., In Amt und Würden. Zur Eigenart „offizieller Positionen im früheren Mittelalter, „Tel Aviver Jahrbuch für deutsche Geschichte”, 22,1993, s. 1-23. Žemlička ƒ., Čechy v době knížecí, Praha 1997. Žemlička J., Expanze, krize a obnova Čech v letech 935-1055 (K systémovým
proměnám raných státu ve střední Evropě), „Český časopis historický’; 93,1995, s. 205-222. Žemlička ƒ., Počátky Čech královských 1198-1253. Proměna státu a společnosti, Praha 2002. Žmudzki P., Władca i wojownicy. Narracje o wodzach, drużynie i wojnach w najdawniej szej historiografii Polski i Rusi,
Wrocław 2009. Żmudzki P., Wojewodowie w Polsce i na Rusi. Współbrzmienie narracji historiograficznych a problem polsko-ruskich relacji kulturowych we wczesnym średniowieczu [w:] Gra nica wschodnia cywilizacji zachodniej w średniowieczu, red. Z. Dalewski, Warszawa 2014, s. 435-465. Котляр М.Ф.,
Ричка B.M., Княжий двір Південної Русі Х-ХІІІ cm., Киів 2008. Мусин А.Е., Corpus fratrum или „союз архонтов ? Историко-археологический ком ментарий к моделям власти в Восточной Европе конца XI века, „Stratum plus’; . 5, 2018, s. 183-206. Платонова Н.И., Древнерусские погосты — новая старая
проблема, „Древнейшие государства Восточной Европы” 2012, s. 328-388. Стефанович П.С., Бояре, отроки, дружины: военно-политическая элита Руси в Х-ХІ веках, Москва 2012. Толочко П.П., Власть в Древней Руси Х-ХІІІ вв., Санкт-Петербург 2011.
INDEKS OSOB I NAZW GEOGRAFICZNYCH Indeks obejmuje osoby i nazwy geograficzne występujące w tekście zasadniczym książki i przypisach. Osoby historyczne umieszczono pod imionami; tam, gdzie było to możliwe, podano ich urzędy lub godności. Kursywą oznaczono nazwiska badaczy pojawiające się wyłącznie w przypisach. Adamus Jan 11, 39 Althoff Gerd 71 Antecki Maciej 12 Appelt Heinrich 19,26 Arnold Stanisław 15-17,26,29, 36, 37,41, 47, 52, 53, 61-63, 66, 74, 82, 84 Austria 30 Bagi Daniel 20, 66 Bahlcke Joachim 81 Balzer Oswald 52 Banaszkiewicz Jacek 100 Barański Marek 56 Barciak Antoni 34 Bardo (pow. ząbkowicki) 59, 70 Bardach Juliusz 21, 23, 25, 37, 44 Bartoszewicz Julian 85 Benyskiewicz Krzysztof 41 Berend Nora 42 Białogród Julijski (Alba Iulia) 31 Białuński Grzegorz 64, 73, 87 Biechowo (pow. wrzesiński) 68 Bieniak Janusz 14,29,30, 35,40,48,56,63, 64, 72, 82-85, 90,91 Billig Gerhard 78 Bobowski Kazimierz 42 Bogdanów (pow. średzki) 33 Bogucki Ambroży 12, 17, 18, 21, 29, 34-36, 41, 42, 48, 49, 56, 63, 74, 85, 86, 93 Boguszewicz Artur 47, 56, 77, 81 Boguszewicz Maria 77 Bolesław I Chrobry, król Polski 98,99,101, 102 Bolesław II Rogatka, książę śląski 80 Bolesław III Krzywousty (Władysławie), książę polski 34-36, 39, 56, 62-64, 69, 72,83, 86, 87, 89,93,100 Bolesław IV Kędzierzawy, książę polski 73, 86,103 Bolesław Wysoki, książę śląski 33, 34 Bolesta, komes wiski 64 Boroń Piotr 37 BoshofEgon 97 Bóbr 62 Brandenburgia 30 Bretholz Berthold 62 Bruski Klemens 87 Brzesko 47 Brzostowicz Michał 57 Buczek Karol 12,15,17, 22, 25, 42,46-48, 51, 54, 56, 57, 61, 66, 93,96 Budziszyn (Bautzen) 58
Bukowska Aneta 83 Bukowska-Gedigowa Janina 79 Bytom Odrzański 40, 62, 70, 80 Cetwiński Marek 34, 35,43, 69, 70, 79, 82, 85,104 Cevins Marie-Madeleine de 43 Chełmno 73 Chrzan Krystian 47 Chudzińska Barbara 33 Curta Florin 31 Czapla Krzysztof 47, 62 Czechów (gród) 50, 68,101 Czechy 13, 20, 21, 32, 46, 92, 95, 97, 99, 100 Czwojdrak Bożena 14
120 Indeks osób i nazw geograficznych Ćwikliński Ludwik 84, Dalewski Zbigniew 36 Danielewski Marcin 12, 20,22, 75, 76,100 Darovec Darko 66 Dąbrowski Franciszek 12, 21, 24, 39, 40, 45,46, 56, 66, 72 Dobroniega Maria, księżna polska 98 Dworaczyk Marek 62 Dzierżykraj, palatyn łęczycki 85 Ekkehard II, margrabia miśnieński 43, 98 Eysymontt Rafał 55, 79 Fokt Krzysztof 23, 25, 33, 38, 39, 47, 48, 55-57, 59, 67, 72, 74, 79, 86, 98,103 Font Márta 22,37,43,65 Frankonia 30 Gall Anonim 29, ЗО, 34, 36, 37, 39, 42, 56, 60,62,65-67,69,73, 74,79,83,84,86, 87, 92,101, 102 Gawlas Sławomir 12, 17-22, 24-27, 40, 43-45, 48, 51, 53, 64, 65, 68, 82, 84, 90-92, 95-97, 99,103 Gąsiorowski Antoni 42,47, 68, 85 Gediga Bogusław 79 Gedi Marek 31 Giecz (pow. średzki) 101 Giergiel Tomisław 23,48 Gieysztor Aleksander 18,19, 25 Gieysztorowa Irena 32 Glińska Nina 83 Gloger Zygmunt 95 Głogów 34, 36, 41, 43, 63, 72-74, 79, 85, 87 głogowska, prowincja 34, 35, 72, 80 głogowska, ziemia (Głogowskie) 30, 34, 35,48,62,63, 70, 74) 80,103 Gniezno 63, 72, 78, 83, 87, 101 gnieźnieńska, prowincja 72 Godków (pow. średzki) 33 Goetz Hans-Werner 31 Galiński Mateusz 37, 79 Górny Śląsk 34, 70 Górzyński Sławomir 56 Góry Sowie 59 Gramolin (gród) 70 Grążawski Kazimierz 64, 73 Grinin Leonid 100 Gródecki Roman 33, 39, 61 Grudziński Tadeusz 56 Grünhagen Colmar 35 Grzebsk (gród) 50 Guzowski Piotr 32 Györffy György 20, 97 Hadrian IV, papież 26, 78 Harc Artur 42, 56 Hausmann Friedrich 58 Helbig Herbert 19 Helcel Antoni Zygmunt 84 Henryk, komes głogowski 64 Henryk II, król Niemiec 58 Henryk III, król Niemiec 101 Henryk Brodaty, książę
śląski 48, 54, 80, 81, 85 Henryk Kietlicz, arcybiskup gnieźnieński 53 Henryk Pobożny, książę śląski 85 Henryk I Ptasznik, król Niemiec 59 Herbord, żywotopisarz św. Ottona 64 Hirsch Paul 59 Hlaváček Ivan 21 Hobbes Thomas 95 Hoffmann Hartmut 54, 67 Husár Martin 37 Irgang Winfried 19,26 Izdebski Hubert 17 Jaksa z Miechowa i Kopanika, komes wro cławski 65,69,84, 91 Jan Libor 24 Janin Valentin L. 64 Janusz Wojsławic, możny polski 55, 56 Jarach, komes, protoplasta Pogorzelów 59 Jasiński Tomasz 67 Jaworski Krzysztof 80 Jurek Tomasz 12, 21, 22, 25, 35, 36, 59, 69, 70, 78, 90, 93, 99, 100,104 Kachel-Szyjka Joanna 80 Kalhous David 32,100 Kalisz 62, 78, 83 kaliska, ziemia (Kaliskie) 63, 72, 74
Indeks osób i nazw geograficznych Kamieniec Ząbkowicki (pow. ząbkowicki) 59 Kara Míchat 38,100 Kazimierz I Odnowiciel, książę polski 11, 33, 56, 98-103 Kętrzyński Wojciech 64 Kiersnowska Teresa 98 Kłodzka Kotlina 79 Kobusiewicz Michał 78 Kochanowski Jan Karol 19 Kóčka-Krenz Hanna 20 Kolenda Justyna 55 Koloman, król węgierski 66 Konrad (Władysławie), książę głogowski 34 Konrad Mazowiecki, książę mazowiecki 85 Konrad Wielki z Wettynu, margrabia mi śnieński 43 Körntgen Ludger 71 Korta Wacław 43 Kosmas z Pragi, kronikarz 62, 67, 71, 80, 82,92 Kowalska Barbara 36,69 Kowalski Stanisław 73 krakowska, prowincja 40,49 krakowska, ziemia (Krakowskie) 27, 74, 87, 91 Kraków 29, 39, 78, 83, 87,101,103 Krawiec Adam 23,35,66,72 Kristó Gyula 20, 31 Kruszwica (pow. inowrocławski) 73, 78, 83, 87 Kubicki Tomasz 86 Kuczyński Stefan Krzysztof 14, 49, 56, 85, 93, 98 Kujawy 47, 78 Kuklo Cezary 32 Kurnatowska Zofia 33, 38, 57, 63, 78, 81, 100,101 Kurnatowski Stanisław 63 Kurtyka Janusz 19,21,24, 31, 37,50, 85,97 Kutrzeba Stanisław 23 Labuda Gerard 37, 56,101 Lalik Tadeusz 13,14,16,17,25,29-31, 36, 40,42-46,48,49, 55,57,61,62,64, 72, 82, 83, 86, 87 121 Lasota Czesław 79 Leciejewicz Lech 77 Legnica 70, 78-80, 85 legnicka, ziemia 48, 70, 74, 79,103 Leszczyńska Cecylia 32 Leśnodorski Bogusław 21, 25,44 Leyser Karl 97 Liman Kazimierz 64 Limisiewicz Aleksander 80 Lore Vito 42 Lubiąż (pow. wołowski) 60 Lubusz (Lebus) 83, 87 lubuska, ziemia 48, 72 Ludat Herbert 97 Ładogórski Tadeusz 32 Łekno (pow. wągrowiecki) 56 Łęczyca 40, 83, 87, 90 łęczycka, ziemia (Łęczyckie) 27, 72, 74 Łowmiański Henryk 30, 32, 37,
38, 52, 56, 66 Lukasiewicz Juliusz 32 Łużyce (Dolne) 30, 58 Łużyce Górne zob. Milsko Magnus, komes wrocławski 29, 35, 36, 63-65, 69, 71, 83, 84, 86, 90, 91 Maleczyński Karol 30, 41, 43, 56, 66 Małopolska 38,47, 78 Mamzer Henryk 100 MargetićLujo 66 Marzec Andrzej 12,43 Matla Marzena 20 Matuszewski Jacek 33 Matuszewski Józef 33 Mazowsze 27, 29, 30, 34, 38,47, 74 mazowiecka, prowincja 30, 34, 36 Menzel JosefJoachim 19, 26 Miecław, książę mazowiecki 33 Mieszko I, książę polski 98 Mieszko II Lambert, król Polski 99 Mieszko III, książę polski 11, 83,103 Mieszko Plątonogi, książę raciborski 40 Międzyrzecz 34, 63 Mikora, komes krakowski 69, 84, 91, 92 Mikuła Maciej 12 Milicz 54, 55, 57
122 Indeks osób i nazw geograficznych Milsko (Łużyce Górne) 58 Miśnia 30, 58 Młynarska-Kaletyn Marta 47, 69, 80 Modzelewski Karol 12-17, 19-21, 24, 25, 31,36,39,41,42,45,46,49-53, 55, 57, 58, 61, 65, 66, 83, 87, 96, 98, 99, 102, 103 Morawska Brama 79 Mosingiewicz Krzysztof 84 Moździoch Sławomir 19,22,23, 38,44,47, 57, 59, 76, 77, 79,80, 97,100,101 Mreńca Elżbieta 14 Mścisz, komes czeski 92 Mściwój, palatyn wiślicki 85 Muczkowski Antoni 84 Musin Aleksandr 12,101,102 Myśliwski Grzegorz 30 Nadolski Andrzej 83 Nadrenia 101 Nagirnyy Vitaliy 64 Nägler Thomas 31 Nalepa Jerzy 97 Niemcy 30, 31, 67, 71 Niemcza (pow. dzierżoniowski) 70, 80 Nodi Martin 21 Nowakowski Dominik 59 Obra 33 Odra 38 Ołbin (cz. Wrocławia) 69, 91 Opole 70, 78, 79 opolska, ziemia 74, 79 Opolskie Księstwo 47 Osterland 58 Ostrówek (w Opolu) 79 Otmuchów (pow. nyski) 57 Otton z Bambergu, biskup, święty 63, 64 Pálosfalvi Tamás 43 Paroń Aleksander 55 Patschovsky Alexander 19,21 Pauk Marcin Rafał 12, 13, 21, 26, 48, 64, 73, 74,83 Paweł (Pawlik), komes santocki 63, 87 Pazdur Jan 40 Piekosiński Franciszek 85 Pieniądz Aneta 13 Pietrzak Michał 21,25, 44 Piotr Włostowic, wojewoda, palatyn wro cławski 21, 59, 65, 69, 84, 91, 92 Piotr Wszeborzyc, palatyn kujawski 84 Piskorski Jan Μ. 97 Plezia Marian 34, 66 Płock 73, 83, 87 Pobóg-Lenartowicz Anna 35 Poleski Jacek 23, 26, 46, 74, 76, 78 Polska 11,13-15,20-22,30,31,33,38,40, 42,43,45-47,51, 53,57,62,65,76, 78, 90, 92, 95, 97-100,103,104 Połabie 38, 58, 59, 62, 78, 97,98,101 Połaniec (pow. staszowski) 48, 68 Pomorze Wschodnie 42 Ponidzie 72 Pop Ioan-Aurel 31 Powierski Jan 87
Poznań 73, 78, 87,101 poznańska, prowincja 72 poznańska, ziemia (Poznańskie) 30 Procházka Rudolf 78 Procházka Vladimír 37 Przybył Maciej ^Ί, 56 Pułtusk 57 Racibórz 70 Racław, żupan sandomierski 84 Rady Martyn 66 Radzimiński Andrzej 35 Rębkowski Marian 38 Rosik Stanisław 35, 37, 38 Ruś 20,23, 31,90, 92, 95, 98,100,101 Ryczyn (gród) 70 Rykdag, margrabia miśnieński 98 Rzepka Wojciech Ryszard 58 Rzyszczewski Leon 84 Salerno 42 Salomea, księżna polska 87 Samsonowicz Henryk 38 Sandomierz 29, 39, 78, 83, 87 sandomierska, prowincja 40 sandomierska, ziemia (Sandomierskie) 27, 30, 74 Santok 41, 73, 83, 87 Sawicki Witold 67 Sąd, palatyn żarnowski 85
Indeks osób i nazw geograficznych Schlesinger Walter 19, 50, 58, 67, 81 Schmid Heinrich Felix 97 Schrage Gertraud Eva 81 Semkowicz Aleksander 84 Sieciech, wojewoda 34, 66, 67, 69, 71, 74, 86,92 Skandynawia 20 Skarbimir, wojewoda 92 Skierska Izabela 68 Słoń Marek 81 Słowiańszczyzna Zachodnia 38 Służejów (pow. ząbkowicki) 59 Sołtysiak Arkadiusz 36 Sperka Jerzy 14, 23 Spors Józef 24, 84, 85 Stefan, komes czeski 62 Stefan Stępocic, komes krakowski 84 Stieber Zdzisław 37 StieldorfAndrea 31, 81 Strzegom (pow. świdnicki) 56, 57, 59, 60, 70 Strzegomiany (pow. wrocławski) 59 Strzelczyk Jerzy 38 Stupsk (gród) 45 Sudety Zachodnie 33 SupruniukAnna 35 Szczur Stanisław 56, 64 Szreńsk (gród) 50 Szymański Józef 84 Szymczakowa Alicja 85 Śląsk 27, 29, 30, 34, 38, 47, 48, 59, 70, 71, 77, 79, 91, 103 śląska, prowincja 34, 35 śląska, ziemia 79 Śliwiński Błażej 84, 87, 99 Śrem 47 środkowopolska, prowincja 34 Świętosław Piotrowic, wojewoda 84, 91 Świny (pow. jaworski) 50, 68, 70 Teterycz-Puzio Agnieszka 30, 37,100 Thieme André 19 Toszek (pow. gliwicki) 45, 68 Trawkowski Stanisław 13, 64 Trelińska Barbara 15 Třeštík Dušan 20, 38 Turyngia 30 123 Tyc Teodor 34 Tymieniecki Kazimierz 99 Tymowski Michał 38 Tyszkiewicz Lech 19, 38, 79 Uhtenwoldt Hermann 19,42,97 Urbańczyk Przemysław 38,39,42,71 Uruszczak Wacław 23 Vetulani Adam 99 Vojtíšek Jan 43 Wasilewski Tadeusz 12,15-18, 21, 26, 27, 36,37,39,41-43,61,62,82,85,87,95, 96 Wąsowicz Teresa 40 Wenskus Reinhard 82 Werner, biskup płocki 64 Węgry 13, 22, 66 Wieleń (pow. czarnkowsko-trzcianecki) 47 Wielkie Morawy 20 Wielkopolska 11, 27, 38,47, 63, 73, 78, 98,
101 wielkopolska, prowincja 34, 72 Wiemann Harm 70 Wihoda Martin 21 Wikarjak Jan 64 Wincenty zw. Kadłubek 34,40, 68, 79 Wiprecht z Groitzsch, hrabia, margrabia miśnieński 43 Wisła 30 Wiszewski Przemysław 21, 36, 42 Wiślica (pow. buski) 40, 41, 74, 78, 83, 85, 87 wiślicka, ziemia 72, 74 Wiśniewska Donata 77 Wizna (pow. łomżyński) 41, 73, 83, 87 Wleń (pow. lwówecki) 59, 70 Władysław I Święty, król węgierski 66 Władysław I Herman, książę polski 19,42, 67,69, 73,74, 83, 87, 88 Władysław Odonic, książę kaliski 35 Włocławek 87 Wojciech, palatyn łęczycki 85 Wojciech, palatyn wiślicki 85 Wojciechowski Zygmunt 13,16,18,29,31, 36,47,48, 52 Wojenka Michał 33
124 Indeks osób i nazw geograficznych Wojnicz (pow. tarnowski) 47 Wojsław, komes głogowski 62, 69, 82 Wołoszyn Marcin 33 Wółkiewicz Ewa 26, 48, 64, 73, 74, 83 Wrocław 34-36, 39, 69, 70, 73, 79, 80, 85, 87, 91, 92 wrocławska, prowincja 30, 34-36, 70, 78-80 wrocławska, ziemia 34, 35,48, 49, 74, 81,103 Wroniszewski Jan 35 Wünsch Thomas 19, 35 Wydra Wiesław 58 Wyrozumski Jerzy 37,42, 66, 86 Wyszogród (gród) 55, 56,66 Zajączkowski Stanisław 29, 30, 41, 63, 74, 84,85 Zakrzewski Ignacy 26 Závodszky Levente 66 Zbigniew, książę polski 34, 62, 65, 69, 71, 73,92 Zbylut, komes 56 Zientara Benedykt 35 Zientarski Piotr Benedykt 14 Zotz Thomas 72 Żarnów (pow. opoczyński) 85 Žemlička Josef 20, 21,23,46, 99 Żmudzki Paweł 36,96 Żnin 45, 53, 54, 58 Котляр Микола Федорович 65 Мусин Александр Евгеньевич 102 Платонова Надежда Игоревна 50 Ричка Володимир Михайлович 65 Стефанович Петр Сергеевич 22 Толочко Петр Петрович 64 Bayerleehe StaatsbfMøtbek München
SUMMARY THE STRONGHOLD (‘GORD’) ORGANIZATION DURING THE SECOND PIAST MONARCHY: A CRITICAL STUDY The starting point of the present work was the finding that the provincial-castellan con cept, which dominated the research on the constitution and structure of the second Piast monarchy (ca. 1040-1181), had been based on erroneous assumptions: [1] the stable ex istence of a few “great” provinces and [2] a two-tier hierarchy of counts (allegedly cor responding to the hierarchical ordering of provinces and stronghold districts, i.e. castellanies). Both of these assumptions resulted from the abuse of the retrogressive method, which was rightly pointed out by the critics of the concept, above all Tadeusz Wasilewski and Sławomir Gawlas, as well as the adoption of some other tacit assumptions: that the main historical regions of Poland were structures characterized by their longue durée, and that the two-tier structure of governance was allegedly necessary for the efficient func tioning of the monarchy. In chapters 1-4, these erroneous assumptions were criticized, and the provincial-castellan concept deconstructed. In chapter 5, the provinces — not subdivided into castellanies — and their counts were identified as basic units and agents of territorial governance during the second Piast monarchy. Thus, in chapter 6, a new concept was proposed, called stronghold-relational. The vision of the structure of territorial governance during the second Piast monarchy was remodelled towards increasing the number of provinces and “flattening” them by re moving the unnecessary hypothesis of
lower-level districts and counts. This means a sig nificant reduction in the number of counts, and the actual centres of territorial gover nance as well. An assumption was also made that there were three levels of those centres, among which only several used to be the residences of princely counts. It appeared also that it was not any alleged, stable structure of provinces and districts, but the decisions of particular monarchs that were the key factors, which shaped the territorial governance of the Piast realm. Therefore, the structure of the latter was somehow fluid, although its flexibility was limited by certain factors, arising from the interplay between the duke, the aristocracy, and the garrisons of the most important centres. In chapter 7, some potential results of adopting the new concept for the functioning of the territorial governance during the second Piast monarchy were presented, concerning especially the impact of that concept on the hitherto discussions, the actual resemblance to systems existing in other countries during the same time period, and the questions of continuity (or lack thereof) between the first and the second Piast monarchy, and then between the second monarchy and the subsequent period of separate Piast dukedoms.
|
| adam_txt |
SPIS TREŠCI Wstęp. 11 Rozdział I Koncepcja prowincjonalno-kasztelańska, jej metryka i słabe punkty . 13 Historiograficzny kontekst koncepcji prowincjonalno-kasztelańskiej (s. 13-15), alternatywne dla niej koncepty Arnolda i Wasilewskiego oraz ich słabe punkty (s. 15-18), podkreślenie przełomowego charakteru podziału dzielnicowego przez S. Gawlasa (s. 18-19) oraz konsekwen cje tej reinterpretacji dla badań nad ustrojem drugiej monarchii Piastów (s. 19-26), konstrukcja logiczna koncepcji prowincjonalno-kasztelań skiej jako punkt wyjścia jej krytyki (s. 26-27). Rozdział II Zmurszała podwalina: koncept nielicznych „wielkich prowincji”. 29 Identyfikacja przesłanek hipotezy „wielkich prowincji” (s. 29-30), ich kry tyka: zbędność dwuszczeblowej struktury zarządu wynikająca z porów nania z innymi krajami (s. 30-31), mniejszego niż się uważa potencjału demograficznego ziem polskich (s. 31-33) oraz wąskiego zakresu działa nia zarządu (s. 33), słabe punkty dominujących interpretacji Gallowych opisów prowincji wrocławskiej (s. 34-36) i bitwy nad Trotiną (s. 36-37), zdezaktualizowanie się wyobrażeń o terytoriach wielkoplemiennych jako zjawiskach „długiego trwania” (s. 37-39), brak koniecznego związ ku między tezą wielkich prowincji a Gallowymi wzmiankami o sedes Regni principales (s. 39), stabilność infrastruktury zarządu i elastyczne dysponowanie nią przez Piastów (s. 39-40). Rozdział III „Podokręgi grodowe” i „komesi mniejsi”: hipotezy błędne i zbędne. 41 Logiczna zależność tezy o wczesnym
istnieniu okręgów kasztelań skich od tezy „wielkich prowincji” (s. 41), nieporównywalność Gallo wych przystawów i gastaldów z późniejszymi kasztelanami (s. 42-43),
błędy retrogresji i ekstrapolacji w wywodach przeprowadzonych przez Lalika i Modzelewskiego (s. 43-46), istnienie grodów nieterytorialnych (s. 46-47), niewielka liczba dużych okręgów punktem wyjścia rozwoju sieci kasztelanii w XIII w. (s. 47-49), zbędność w związku z tym kome sów „drugiego stopnia” w zjednoczonej monarchii (s. 49-50). Rozdział IV Status pomniejszych grodów w XI-XII wieku. 51 Grody wzmiankowane w źródłach dwunastowiecznych jako źródła mo narszych dochodów (s. 51), status kościelnych „kasztelanii majątkowych” w świetle badań Modzelewskiego (s. 51-52) i niedowiedliwość ich po wstania z okręgów typu kasztelańskiego (s. 52-55), źródłowe poświad czenia i status nadań grodów osobom świeckim (s. 55-57), niesłuszność interpretacji nadań grodów jako świadectwa demontażu organizacji grodowej oraz możliwe motywacje tych nadań (s. 57-59), prawdopo dobne zarządzanie grodami drugorzędnymi głównie przez komesów prowincji (s. 60). Rozdział V Prowincje i ich komesi jako podstawa zarządu terytorialnego. 61 Częściowa słuszność koncepcji dworskiej (Buczka) i grodowej (Modze lewskiego) (s. 61), „zarządcze płaskie, małe prowincje” podstawą zarządu terytorialnego (s. 61-62), świadectwa źródłowe ich istnienia (s. 62-63), status komesów prowincji (s. 63-65), narzędzia monarszej kontroli: ob jazd i zbieranie dochodów (s. 65-66), delegowanie w teren funkcjona riuszy niższego od komesów statusu (s. 66-67), inne kompetencje mo narsze w prowincjach (s. 67), grody i prowincje jako książęce i wpływ tej okoliczności na status
komesów (s. 68), narzędzia władzy żupańskiej: objazd prowincji i jego poświadczenie w źródłach (s. 68-69), środki i ka dry pomocne w zarządzaniu prowincjami przez komesów (s. 69-70). Rozdział VI Koncepcja grodowo-relacyjna. 71 Relacje w łonie elity kluczowym elementem systemu zarządu (s. 71), re latywna odrębność układu relacji w elicie i infrastruktury władzy (s. 72), elementy dynamizmu i niejednorodności w ustroju drugiej monarchii (s. 72-74), konieczność ponownego podjęcia badań nad geografią osad nictwa i zarządu (s. 74-75), wzrost znaczenia danych archeologicznych (s. 75-77), grody zarządcze (z przykładami, szczególnie śląskimi): na-
czelne (s. 77-78), II stopnia (ośrodki mezoregionów) (s. 78-79), III stop nia („pomocnicze”) (s. 79-81), grody pozostałe: nieterytorialne (s. 81), hierarchia grodów (s. 82-83), hierarchia komesów (s. 83-87), w tym: duksów/wojewodów (s. 83-84), palatynów — zarządców rezydencji? (s. 84-86), liczebność komesów (s. 87), swoboda władców piastowskich w zakresie kształtowania struktur zarządu (s. 90), ambicje, możliwo ści i działania możnowładztwa oraz przeciwdziałanie ze strony książąt (s. 90-93). Rozdział VII Podsumowanie i wnioski. 95 Streszczenie rezultatów pracy (s. 95-96), koncepcja grodowo-relacyjna jako korekta tzw. teorii grodowej i dworskiej (s. 96-97), trudności w usta leniu metryki organizacji grodowej władztwa Piastów (s. 97-99), kwestia istoty i skali przełomu między pierwszą a drugą monarchią (s. 99-102), proces budowy lokalnych struktur władzy i jego zakończenie w począt kach rozbicia dzielnicowego (s. 102-104). Bibliografia.105 Wykaz skrótów. 117 Indeks osób i nazw geograficznych. 119 Summary. 125
BIBLIOGRAFIA WYDAWNICTWA ŹRÓDŁOWE Chrestomatia staropolska. Teksty do roku 1543, oprać. W. Wydra, W.R. Rzepka, wyd. 3, Wrocław 2004. Cosmae Pragensis Chronica Boemorum, ed. B. Bretholz, MGH: Scriptores rerum Germanicarum, nova series, Bd. 2, Berlin 1923. Die Urkunden Konrads III. und seines Sohnes Heinrich, bearb. von F. Hausmann, MGH: Diplomata regum et imperatorum Germaniae, Bd. 9, Wien-Köln-Graz 1969. Ebonis vita S. Ottonis episcopi Babenbergensis, ed. J. Wikarjak, K. Liman, MPHsn, t. 7, cz. 2, Warszawa 1969. Galli Anonymi cronica et gesta ducum sive principům Polonorum, ed. К. Maleczyński, MPHsn, t. 2, Kraków 1952. Herbordi dialogus de vita S. Ottonis episcopi Babenbergensis, ed. J. Wikarjak, K. Liman, MPHsn, t. 7, cz. 3, Warszawa 1974. Katalogi biskupów krakowskich, wyd. J. Szymański, MPHsn, 1.10, cz. 2, Warszawa 1974. Kodeks dyplomatyczny Polski, 1.1, oprać. L. Rzyszczewski, A. Muczkowski, A.Z. Helcel, Warszawa 1847. Kodeks dyplomatyczny Polski, t. 3, wyd. J. Bartoszewicz, Warszawa 1858. Kodeks dyplomatyczny Małopolski, t. 2: 1153-1333, wyd. F. Piekosiński, Wydawnictwa Komisji Historycznej Akademii Umiejętności w Krakowie, t. 33, Monumenta Medii Aevi Historica Res Gestas Poloniae Illustrantia, t. 9, Kraków 1886. Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski, t. 4: Suplement, wyd. I. Zakrzewski, Poznań 1881. Kronika Polska (Chronica Polonorum), wyd. L. Ćwikliński [w:] MPH, t. 3, Lwów 1878, s. 578-656. Liberfundationis claustri Sanctae Mariae Virginis in Heinrichów, czyli Księga henrykowska, oprać, i przeł. R. Gródecki, przedm. J. i ƒ. Matuszewscy, wyd. 2, Wrocław 1991. Magistri
Vincentu dicti Kadłubek Chronica Polonorum, ed. Μ. Plezia, MPHsn, 1.11, Kra ków 1994. Mors et miracula beati Verneri, episcopi Plocensis, ed. W. Kętrzyński [w:] MPH, t. 4, Lwów 1884, s. 748-754. S. Ottonis episcopi Babenbergensis vita Prieflingensis, ed. J. Wikarjak, K. Liman, MPHsn, t. 7, cz. 1, Warszawa 1966. Schlesisches Urkundenbuch, Bd. 1: 971-1230, bearb. von H. Appelt, hrsg. von H. Appelt, J.J. Menzel, Köln-Wien-Graz 1963. Schlesisches Urkundenbuch, Bd. 2:1231-1250, bearb. von W. Irgang, hrsg. von H. Appelt, J.J. Menzel, Köln-Wien-Graz 1977. Spominki wrocławskie 1090-1450, wyd. A. Semkowicz [w:] MPH, t. 3, Lwów 1878, s. 732-734.
106 Bibliografia Widukindi monachi Corbeiensis rerum gestarum Saxonicarum libri tres, bearb. von P. Hirsch, Scriptores rerum Germanicarum in usum scholarum ex Monumentis Germaniae Historieis separatim editi, Bd. 60, Hannover 1935. Zbiór ogólny przywilejów i spominków mazowieckich, է. 1, wyd. J.K. Kochanowski, War szawa 1919. OPRACOWANIA Adamus J., O monarchii Gallowej, Warszawa 1952. Althoff G., Die Ottonen: Königsherrschaft ohne Staat, Stuttgart 2005. Arnold S., Terytoria plemienne w ustroju administracyjnym Polski piastowskiej (w. XII-XIII) [w:] tegoż, Z dziejów średniowiecza. Wybór pism, Warszawa 1968, s. 235-404 [pierwo druk w: „Prace Komisji dla Atlasu Historycznego Polski”, z. 2, Kraków 1927]. Bagi D., Królowie węgierscy w kronice Galla Anonima, Kraków 2008. Bagi D., Powstanie monarchii Arpadów [w:] Tradycje i nowoczesność. Początki państwa poi֊ skiego na tle środkowoeuropejskim w badaniach interdyscyplinarnych, red. H. Kocka-Krenz, M. Matla, Μ. Danielewski, Poznań 2016, s. 129-140. Barański Μ., Załogi grodowe w Polsce wczesnopiastowskiej [w:] Społeczeństwo Polski śred niowiecznej, t. 6, red. S.K. Kuczyński, Warszawa 1994, s. 91-100. Bardach J., Historia państwa i prawa Polski, 1.1: Do połowy XV wieku, Warszawa 1964. Bardach J., Model ustrojowy średniowiecznych Niemiec a zakres jego wpływów na Polskę XIII-X1V wieku (w związku z książką Sławomira Gawlasa, „O kształt zjednoczonego Królestwa. Niemieckie władztwo terytorialne a geneza społeczno-ustrojowej odrębno ści Polski”, Studia Humanistyczne I, Wydawnictwo DiG, Warszawa 1996, s. V/, 211), PH, 87,1996, nr 3, s.
607-614. Bardach J., Recepcja w historii państwa i prawa [w:] tegoż, Themis a Clio czyli prawo a hi storia, Warszawa 2001, s. 35-97 [pierwodruk w: CPH, 29,1977, z. 1, s. 1-61]. Bardach J., Leśnodorski B., Pietrzak Μ., Historia ustroju i prawa polskiego, wyd. 5, War szawa 2003. Benyskiewicz K., Władysław Herman książę Polski 1079-1102, Kraków 2014. Berend N., Urbańczyk P., Wiszewski P., Central Europe in the High Middle Ages: Bohemia, Hungary and Poland, c. 900-c. 1300, Cambridge 2013. Białuński G., Wizna na pograniczu polsko-pruskim w czasach księcia Bolesława Kędzie rzawego [w:] Pogranicze połsko-pruskie i krzyżackie. Materiały z konferencji nauko wej Górzno, 1-2 czerwca 2002 r., red. K. Grążawski, Włocławek-Brodnica 2003, s. 255-276. Bieniak J., Polska elita polityczna XII wieku, cz. 1: Tło działalności [w:] Społeczeństwo Polski średniowiecznej, t. 2, red. S.K. Kuczyński, Warszawa 1982, s. 11-61. Bieniak J., Polska elita polityczna XII wieku, cz. 4b: Dwa możnowładztwa — starzy i nowi [w:] Społeczeństwo Polski średniowiecznej, t. 12, red. S. Górzyński, Warszawa 2012, s. 11-45. Bieniak J., Powstanie księstwa opolsko-raciborskiego jako wyraz przekształcania się Polski w dzielnicową poliarchię [w:] Sacra Silentii provincia. 800 lat dziedzicznego księstwa opolskiego (1202-2002), red. A. Pobóg-Lenartowicz, Opole 2003, s. 37-81. Billig G., Die Burgwardorganisation im obersächsisch-meissnischen Raum. Archäologisch-archivalische vergleichende Untersuchungen, Veröffentlichungen des Landesmuse ums für Vorgeschichte Dresden, Bd. 20, Berlin 1989.
Bibliografia 107 Bogucki A., Komes w polskich źródłach średniowiecznych, Warszawa-Poznań 1972. Bogucki A., Komornik i podkomorzy w Polsce piastowskiej [w:] Społeczeństwo Polski śred niowiecznej, t. 3, red. S.K. Kuczyński, Warszawa 1985, s. 75-133. Bogucki A., Książę i wojewoda. Tytulatura niekoronowanych władców czeskich i polskich, PH, 89,1998, nr 4, s. 551-571. Bogucki A., O strukturze administracyjnej Polski XI i XII wieku, CPH, 44, 1992, z. 1-2, s. 1-24. Bogucki A., O żupanach w Polsce piastowskiej [w:] Społeczeństwo Polski średniowiecznej, t. 4, red. S.K. Kuczyński, Warszawa 1990, s. 115-146. Bogucki A., Problem prawa rycerskiego w Polsce [w:] Społeczeństwo Polski średniowiecz nej, 1.11, red. S.K. Kuczyński, Warszawa 2007, s. 59-89. Boguszewicz A., Corona Silesiae. Zamki Piastówfurstenberskich na południowym pogra niczu księstwa jaworskiego, świdnickiego i ziębickiego do połowy XIV wieku, Wrocław 2010. Boguszewicz A., Z badań nad przemianami osadnictwa w Sudetach śląskich w XII-XIII w. [w:] Człowiek i środowisko w Sudetach. I Międzynarodowa Konferencja, Wrocław, 12-14 listopada 1998, red. Μ. Boguszewicz, A. Boguszewicz, D. Wiśniewska, Wro cław 2000, s. 151-168. Boroń P., Słowiańskie plemię. O pojęciu ijego rozumieniu w polskiej historiografii [w:] Viae hiştoricae. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Lechowi A. Tyszkiewiczowi w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, red. Μ. Goliński, S. Rosik, Acta Universitatis Wratislaviensis, որ 2306, Historia, որ 102, Wrocław 2001, s. 189-207. Boshof E., Königtum und Königsherrschaft im 10. und 11. Jahrhundert, Enzyklopädie
Deutscher Geschichte, Bd. 27, München 2010. Brzostowicz Μ., Schyłek organizacji grodowej w Wiełkopolsce [w:] Funkcje grodów w pań stwach wczesnośredniowiecznej Europy Środkowej. Społeczeństwo, gospodarka, ideolo gia, red. K. Chrzan, K. Czapla, S. Moździoch, Wrocław-Głogów 2014, s. 381-399. Buczek K., Gospodarcze funkcje organizacji grodowej w Polsce wczesnofeudalnej (wiek X-XIII), KH, 86,1979, z. 2, s. 363-384. Buczek K., Uposażenie urzędników w Polsce wczesnofeudalnej, „Małopolskie Studia Histo ryczne”, 5,1962, z. 3/4 (18/19), s. 55-87. Buczek K., Z badań nad organizacją gospodarki w Polsce wczesnofeudalnej (do początku XIV w.), „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 17,1969, nr 2, s. 193-228. Buczek K., Z badań nad organizacją grodową w Polsce wczesnofeudalnej. Problem terytorialności grodów kasztelańskich, KH, 77,1970, z. 1, s. 3-29. Buczek K., Z badań nad strukturą terytorialną Polski wczesnośredniowiecznej. O tzw. zie miach, czyli rzekomych terytoriach plemiennych, „Studia Historyczne”, 13,1970, z. 1, s. 3-24. Bukowska-Gedigowa J., Gediga B., Wczesnośredniowieczny gród na Ostrówku w Opolu, Wrocław 1986. Cetwiński Μ., Kasztelanowie i kasztelanie na Śląsku w XIII i XIV wieku [w:] Studia z dzie jów średniowiecza polskiego i powszechnego, red. W. Korta, Acta Universitas Wratisla viensis, որ 979, Historia, որ 69, Wrocław 1989, s. 3-20. Cetwiński Μ., Pokolenia rycerzy śląskich [w:] tegoż, Śląski tygiel. Studia z dziejów polskie go średniowiecza, Częstochowa 2001, s. 33—45. Cetwiński Μ., Rycerstwo śląskie do końca XIII w. Pochodzenie, gospodarka, polityka, Prace
Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego, seria A, nr 210, Wrocław 1980.
108 Bibliografia Cetwiński Μ., Ślązacy w kronikach polskich (Anonima tzw. Galla i Wincentego zwanego Kadłubkiem) [w:] Ślązacy w oczach własnych i obcych, red. A. Barciak, Katowice-Zabrze 2010, s. 68-75. Curta E, Southeastern Europe in the Middle Ages, SOO-1250, Cambridge 2006. Czapla К., Dziadoszanie: plemię zamieszkujące ziemię głogowską w X wieku, Głogów 2014. Czapla K., Terytorium plemienne Dziadoszan w świetle źródeł archeologicznych [w:] Świat Słowian wczesnego średniowiecza, red. Μ. Dworaczyk i in., Szczecin-Wrocław 2006, s. 141-148. Danielewski Μ., Sieć grodowa na Kujawach oraz jejfunkcje od połowy X do końca XIII wie ku, Poznań 2016. Danielewski Μ., Struktura grodowa w drugiej połowie XI wieku. Czy lata 30. XI wieku wyznaczają przełom dla funkcjonowania organizacji grodowej w Polsce?, HSO, 2014, nr 2(7), s. 130-155. Darovec D., Auscultauerint cum notario. Istrian Notaries and Vicedomini at the Time of the Republic of Venice, Venezia 2015. Dąbrowski E, Grody jako instytucje władzy w monarchii wczesnopiastowskiej (w źródłach pisanych), HSO, 2018, nr 2(17), s. 122-155. Dąbrowski E, Metryka organizacji kasztelańskiej trzynastowiecznej Polski, mps (udostęp niony przez autora, 2019). Dąbrowski E, Studia nad administracją kasztelańską Polski XIII wieku, Warszawa 2007. Fokt K., Denuo de Legenicensi potestate. Uwagi o znaczeniu Legnicy w księstwie Bolesława Wysokiego, „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka’! 70, 2015, z. 2, s. 3-16. Fokt К., Efemeryczne plemiona i „dziwna wojna” gigantów. Szkic z dziejów Słowian za mieszkałych u stóp Sudetów Zachodnich [w:] Od Bachorza do
Światowida ze Zbrucza. Tworzenie się słowiańskiej Europy w ujęciu źródłoznawczym. Księga jubileuszowa Profesora Michała Parczewskiego, red. B. Chudzińska, Μ. Wojenka, Μ. Wołoszyn, Kraków-Rzeszów 2016, s. 193-200. Fokt К., Governance ofa Distant Province in the Middle Ages: Case Study on Upper Lusa tia, [Berlin-Warszawa] 2017. Fokt К., Książęta i namiestnicy. Historycznoustrojowa glossa do Janusza Bieniaka wizji ustroju drugiej monarchii piastowskiej, „Krakowskie Studia z Historii Państwa i Pra wa”, 9,2016, z. 4, s. 471-486. Fokt К., Organizacja grodowa a grodowo-kasztelańska na przykładzie Śląska, HSO, 2019, nr 2(21), s. 96-115. Font Μ., Im Spannungsfeld der christlichen Großmächte. Mittel- und Osteuropa im 10.-12. Jahrhundert, Herne 2008. Gawlas S., Chłopi w Polsce piastowskiej przed kolonizacją na prawie niemieckim jako pro blem historiograficzny, RH, 78,2012, s. 7-50. Gawlas S„ Komercjalizacja jako mechanizm europeizacji peryferii na przykładzie Polski [w:] Ziemie polskie wobec Zachodu. Studia nad rozwojem średniowiecznej Europy, red. S. Gawlas, Warszawa 2006, s. 25-116. Gawlas S., O kształt zjednoczonego Królestwa. Niemieckie władztwo terytorialne a geneza społeczno-ustrojowej odrębności Polski, wyd. 2, Warszawa 2000 (wyd. 1: Warszawa 1996). Gąsiorowski A., Castellanus — przyczynek semazjologiczny, „Slavia Antiqua’! 18, 1971, s. 207-221.
Bibliografia 109 Gąsiorowski A., Skierska I., Średniowieczna monarchia objazdowa. Władca w centralnych ośrodkach państwa [w:] Sedes regni principales. Materiały z konferencji, Sandomierz 20-21 października 1997 r., red. B. Trelińska, Sandomierz 1999, s. 67-80. Giergiel T., Organizacja terytorialna księstwa sandomierskiego — kasztelanie w świetle dawniejszych i nowszych badań, „Między Wisłą a Pilicą. Studia i Materiały Historycz ne”, 13, 2012, s. 13-35. Gieysztor A., Kasztelanowie fląndryjscy i polscy. Zagadnienie porównawcze [w:] Studia historyczne. Księga jubileuszowa z okazji 70 rocznicy urodzin prof. dr. Stanisława Ar nolda, Warszawa 1965, s. 97-107. Gieysztor A., Urząd wojewodziński wę wczesnych państwach słowiańskich w IX-XI w., „Archeologia Polski”, 16,1971, z. 1-2, s. 317-325. Glińska N., Bukowska A., Wczesnośredniowieczna Wiślica. Urbsfamosissima in regno iechitarum, Origines Polonorum, 1.14, Warszawa 2020. Goetz H.-W, Herzog Herzogtum [w:] Lexikon des Mittelalters, Bd. 4, szp. 2189-2193. Grążawski К., Funkcje militarne grodów monarchii wczesnopiastowskiej na północnych rubieżach państwa [w:] Funkcje grodów w państwach wczesnośredniowiecznej Europy Środkowej. Społeczeństwo, gospodarka, ideologia, red. K. Chrzan, K. Czapla, S. Moździoch, Wrocław-Głogów 2014, s. 61-71. Gródecki R., Zbigniew książę Polski [w:] Studja staropolskie. Księga ku czci Aleksandra Brucknera, Kraków 1928, s. 71-105. Grudziński T., W sprawie nowego wydania kroniki Galla, KH, 61,1954, z. 2, s. 213-232. Grünhagen C., Boleslaw der Lange, Herzog von Schlesien, „Zeitschrift des Vereins für Ge
schichte und Alterthum Schlesiens”, 11,1871, s. 399-415. Grünhagen C., Geschichte Schlesiens, Bd. 1, Gotha 1884. Guzowski P., Stan i perspektywy badań nad liczbą ludności Polski w późnym średniowie czu i w początkach epoki nowożytnej, „Przeszłość Demograficzna Polski” 37, 2015, nr 2, s. 7-26. Györffy G., Die Entstehung der ungarischen Burgorganisation, „Acta Archaeologica Academiae Scientiarum Hungaricae” 1976, s. 323-355. Györffy G., King Saint Stephen ofHungary, New York 1994. Harc A., Schemat organizacji grodowej państwa polskiego przedstawiony w Kronice Anoni ma tzw. Galla [w:] Monastycyzm. Słowiańszczyzna ipaństwo polskie. Warsztat badaw czy historyka, red. K. Bobowski, Prace Historyczne, nr 8, Wrocław 1994, s. 57-68. Helbig H., Der Wettinische Ständestaat: Untersuchungen zur Geschichte des Ständewesens und der landständischen Verfassung in Mitteldeutschland bis 1485, Mitteldeutsche Forschungen, Bd. 4, Münster-Köln 1955. Hoffmann H., Grafschaften in Bischofshand, „Deutsches Archiv für Erforschung des Mit telalters”: 46,1990, s. 375-480. Husár Μ., Vojenstvo Byzancie a politických útvarov na üzemi Karpatskej kotliny od 2. po lovice 7. do začiatku 13. storočia, „Konštantínove listy”, 4, 2011, s. 1-40. Instytucja „wczesnego państwa” w perspektywie wielości i różnorodności kultur, red. ƒ. Banaszkiewicz, Μ. Kara, H. Mamzer, Poznań 2013. Izdebski H., Historia administracji, wyd. 3, Warszawa 1996. Jan L„ Vznik zemského soudu a správa středověké Moravy, Brno 2000. Jasiński T., O pochodzeniu Galla Anonima, Kraków 2008. Jaworski К., Wczesnośredniowieczny niemczański zespół
osadniczy [w:] Atlas historyczny miast poUkich, t. 4: Śląsk, z. 4: Niemcza, red. Μ. Młynarska-Kaletyn, Wrocław 2003, s. 5—7.
110 Bibliografia Jurek T., Geneza szlachty polskiej [w:] Šlechta, moc a reprezentace ve středověku, red. Μ. Nodi, Μ. Wihoda, Colloquia Mediaevalia Pragensia, t. 9, Praha 2007, s. 63-140. Jurek T., Kim był komes wrocławski Magnus? [w:] Venerabites, nobiles et honesti. Studia z dziejów społeczeństwa Polski średniowiecznej, red. A. Radzimiński, A. Supruniuk, J. Wroniszewski, Toruń 1997, s. 181-192. Jurek T., Najdawniejsze dobra śląskich Pogorzelów, RH, 68, 2002, s. 27-55. Jurek T., Ryczyn biskupi. Studium z dziejów Kościoła polskiego w XI wieku, RH, 60, 1994, s. 21-64. Kachel-Szyjka J., Stan badań nad osadnictwem wczesnośredniowiecznym w Niemczy [w:] Wczesnośredniowieczna Niemcza. Archiwalia z badań archeologicznych w Niem czy z lat 1950-1981, red. J. Kachel-Szyjka, K. Jaworski, A. Limisiewicz, In Pago Silen si. Wrocławskie Studia Wczesnośredniowieczne, t. 5, Wrocław 2020, s. 13-19. Kalhous D., Anatomy ofa Duchy: lhe Political and Ecclesiastical Structures ofEarly Přemyslid Bohemia, Leiden-Boston 2012. Kiersnowska T., Jeszcze o Piotrze Włostowicu i pochodzeniu rodu Łabędziów [w:] Społe czeństwo Polski średniowiecznej, t. 9, red. S.K. Kuczyński, Warszawa 2001, s. 55-64. Kiersnowska T., O pochodzeniu rodu Awdańcow [w:] Społeczeństwo Polski średniowiecz nej, t. 5, red. S.K. Kuczyński, Warszawa 1992, s. 57-72. Körntgen L., Living in Different Times. Germany between 1000 and 1100: Two Centuries for the Price of One [w:] The Neighbours ofPoland in the 11th century, ed. P. Urbań czyk, Warsaw 2002, s. 89-111. Kowalska B., Bunt Magnusa — Anonim tzw. Gall o mechanizmach
wypowiadania posłu szeństwa monarsze [w:] Zamach stanu w dawnych społecznościach, red. A. Sołtysiak, Warszawa 2004, s. 293-298. Krawiec A., Król bez korony. Władysław I Herman, książę polski, Warszawa 2014. Kristó G., Histoire de la Hongrie médiévale, 1.1: Le temps des Arpads, Rennes 2000. Kubicki T., Palatínus — wojewoda. Łacińskie i polskie nazwy określające wojewodę w źró dłach polskiego średniowiecza (do końca XV w.J, „Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego^ 4,1999, s. 79-87. Kuklo C., Lukasiewicz J., Leszczyńska C., Historia Polski w liczbach /History ofPoland in Numbers, Warszawa 2014. Kutrzeba S., Historia ustroju Polski w zarysie. Korona, Poznań 2001 [reedycja wyd. 8, Kra ków 1949]. Kurnatowska Z., Początki i rozwój państwa [w:] Pradzieje Wielkopolski. Od epoki kamie nia do średniowiecza, red. Μ. Kobusiewicz, Poznań 2008, s. 297-395. Kurnatowska Z., Początki Polski, Poznań 2002. Kurnatowska Z., Przemiany lokalnych ośrodków władzy w XI-XII wieku w Wielkopolsce [w:] Lokalne ośrodki władzy państwowej w XI-XI1 wieku w Europie Środkowo-Wschodniej, red. S. Moździoch, Spotkania Bytomskie, 1.1, Wrocław 1993, s. 21-27. Kurnatowska Z., Z badań nad przemianami organizacji terytorialnej w państwie pierw szych Piastów, „Studia Lednickiej 2,1991, s. 11-22. Kurnatowska Z., Kara Μ., Wczesnopiastowskie „regnum”: jak powstało i jaki miało charak ter? Próba spojrzenia od strony źródeł archeologicznych, „Slavia Antiqua'] 51, 2010, s. 23-96. Kurnatowska Z., Kurnatowski S., Piastowskie „urządzanie” kresów północno-zachodnich państwa [w:] Świat Słowian wczesnego średniowiecza,
red. Μ, Dworaczyk i in., Szcze cin-Wrocław 2006, s. 91-100.
Bibliografia 111 Kurtyka J., Hofämter, Landesämter, Staatsämter und ihre Hierarchien in Polen im mit teleuropäischen Vergleich (11.-1S. Jh.) [w:] Das Reich und Polen. Parallelen, Inter aktionen und Formen der Akkulturation im hohen und späten Mittelalter, hrsg. von T. Wünsch, unter Mitw. von A. Patschovsky, Vorträge und Forschungen, Bd. 59, Ost fildern 2003, s. 129-213. Kurtyka ƒ., Odrodzone królestwo. Monarchia Władysława Łokietka i Kazimierza Wielkie go w świetle nowszych badań, Kraków 2001. Labuda G., Mieszko II król Polski (102S-1034). Czasy przełomu w dziejach państwa pol skiego, Rozprawy Wydziału Historyczno-Filozoficznego PAU, t. 73, Kraków 1992. Lalik T., Marchie w Polsce w KII wieku, KH, 73,1966, z. 4, s. 817-832. Lalik T., Organizacja grodowo-prowincjonalna w Polsce XI i początków XII wieku [w:] te goż, Studia średniowieczne, wyd. S. Trawkowski, Warszawa 2006, s. 381-416 [pier wodruk w: „Studia z Dziejów Osadnictwa", 5,1967, s. 5-51]. Lalik T., Początki kolegiaty głogowskiej [w:] Ze studiów nad średniowiecznym Głogowem i Krosnem, red. S. Kowalski, Prace Lubuskiego Towarzystwa Naukowego, Komisja Historii, t. 7, z. 3, Zielona Góra 1970, s. 63-73. Lalik T., Sandomierskie we wcześniejszym średniowieczu. Prowincja, księstwo, wojewódz two [w:] Studia Sandomierskie. Materiały do dziejów miasta Sandomierza i regionu sandomierskiego, red. T. Wąsowicz, J. Pazdur, Warszawa 1967, s. 39-109. Lasota C., Legnica od VIU-IX do około połowy XIII wieku [w:] Atlas historyczny miast pol skich, t. 4: Śląsk, z. 9: Legnica, red. Μ. Goliński, R. Eysymontt, Wrocław 2009, s. 5-9.
Leyser К., Ottoman Government, „The English Historical Review”, 1981, no. 381, s. 721֊753. Lore V., Sculdasci e gastaldi. Note sugli ufficiali minori nel principato di Salerno nei secoli IX-XI, „Reti Medievali Rivista”, 18, 2017, no. 1, s. 123-138 (https://doi.org/ 10.6092/1593-2214/5174). Ludat H., Problemy w badaniach nad strukturą społeczną i polityczną Polski wczesnopiastowskiej [w:] tegoż, Słowianie — Niemcy — Europa. Wybór prac, tłum, i przedm. J.M. Piskorski, Poznań 2000, s. 93-112 [pierwodruk w: Soziale und politische Struk turprobleme des frühpiastischen Polen, Giessener Abhandlungen zur Agrar- und Wirtschaftsforschung des europäischen Ostens, Bd. 32, Giessen 1965, s. 371-392]. Ładogórski T., Zaludnienie ziem polskich w czasach Bolesława Chrobrego, „Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych”, 50,1989, s. 21-30. Łowmiański H., Plemiona [w:] Słownik starożytności słowiańskich, t. 4, red. G. Labuda, Z. Stieber, Wrocław 1970, s. 131-137. Łowmiański H., Początki Polski. Z dziejów Słowian w I tysiącleciu n.e., t. 3, Warszawa 1967. Łowmiański H., Początki Polski. Z dziejów Słowian w I tysiącleciu n.e., t. 4, Warszawa 1970. Łowmiański H., Początki Polski, t. 6: Polityczne i społeczne procesy kształtowania się naro du do początku wieku XIV, cz. 1, Warszawa 1985. Łowmiański H., Podstawy gospodarcze formowania się państw słowiańskich, Warszawa 1953. Maleczyński K., Ze studiów nad organizacją państwa polskiego w XI i XII wieku, „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka”, 23,1968, z. 3, s. 349-370. Margetić L., O Javnoj vjeri i dispozitivnosti srednjovjekovnih notarskih
isprava s osobitim obzirom na hrvatske primorske krajeve, „Radovi. Sveučilište u Zagrebu, Institut za hrvatsku povijest”, 4,1973, s. 5-79.
112 Bibliografia Marzee A., Pálosfalvi T., Vojtíšek J., Châtelain et châtellenie [w:] Démystifier l’Europe cen trale: Bohême, Hongrie et Pologne du VIF au XVF siècle, ed. M.-M. de Cevins, [Paris] 2021, s. 389. Młynarska-Kaletyn Μ., Niemcza w państwie piastowskim do około 1300 roku [w:] Atlas historyczny miast polskich, t. 4: Śląsk, z. 4: Niemcza, red. Μ. Młynarska-Kaletyn, Wrocław 2003, s. 7-10. Młynarska-Kaletyn Μ., Wrocław jako jeden z ważniejszych ośrodków Państwa Piastow skiego w XI/XII i XII wieku [w:] Sedes regni principales. Materiały z konferencji, San domierz 20֊21 października 1997 r, red. B. Trelińska, Sandomierz 1999, s. 39-50. Młynarska-Kaletyn Μ., Z zagadnień zarządu terytorialnego Śląska w XIII w. Nowe kasz telanie: na Ślęży, w Urazie i Oleśnicy, „Archaeologia Historica Polona”, 15, 2005, որ 2, s. 125-138. Modzelewski K., Barbarzyńska Europa, Warszawa 2004. Modzelewski K., Chłopi w monarchii wczesnopiastowskiej, Chłopi w Społeczeństwie Pol skim, 1.1, Wrocław 1987. Modzelewski K., Comités, principes, nobiles. Struktura klasy panującej w świetle termino logii Anonima Galla [w:] Cultus et cognitio. Studia z dziejów średniowiecznej kultury, Warszawa 1976, s. 403-413. Modzelewski K., Między prawem książęcym a władztwem gruntowym, cz. 1: Z zagadnień początków poddaństwa w Polsce, PH, 71,1980, nr 2, s. 209-234. Modzelewski K., Między prawem książęcym a władztwem gruntowym, cz. 2: Instytucja kasztelanii majątkowych Kościoła w Polsce X1I-XIII w., PH, 71,1980, nr 3, s. 449-480. Modzelewski K., Organizacja gospodarcza państwa piastowskiego X-XIII wiek, wyd. 2,
Poznań 2000 [wyd. 1: Wrocław 1975]. Modzelewski K., Spór o gospodarczefunkcje organizacji grodowej. Najstarsze źródła i me tody, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 28,1980, nr 1, s. 87-101. Modzelewski K., Studia wybrane z dziejów społeczeństwa, prawa i ustroju Europy wczesno średniowiecznej, red. M.R. Pauk, A. Pieniądz, Warszawa 2018. Mosingiewicz K., Śliwiński B., Rycerstwo polskie z końca XII w. wfalsyfikacie Kazimierza Sprawiedliwego, KH, 88,1981, z. 3, s. 713-722. Moździoch S., „Bodaj się Piastów rządy nam święciły". Archeologia o początkach państwa piastowskiego [w:] Populi terrae marisque. Prace poświęcone pamięci Profesora Lecha Leciejewicza, red. Μ. Rębkowski, S. Rosik, Wrocław 2011, s. 61-73. Moździoch S., Castrum munitissimum Bytom. Lokalny ośrodek władzy wpaństwie wczesnopiastowskim. Warszawa 2002. Moździoch S., Miejsca centralne Polski wczesnopiastowskiej. Organizacja przestrzeni we wczesnym średniowieczu jako źródło poznania systemu społeczno-gospodarczego [w:] Centrum i zaplecze we wczesnośredniowiecznej Europie Środkowej, red. S. Moź dzioch, Spotkania Bytomskie, t. 3, Wrocław 1999, s. 21-51. Moździoch S., Organizacja gospodarcza państwa wczesnopiastowskiego na Śląsku. Stu dium archeologiczne, Wrocław 1990. Moździoch S., Piastowski gród na Ostrówku opolskim. Stare i nowe odkrycia, „Kwartalnik Opolski”, 2017, z. 1, s. 43-62. Moździoch S., Przemiany XII֊XIII wieku na Śląsku w świetle badań grodów kasztelań skich, „Fontes Archaeologici Posnanienses”, 51,2015, s. 83-96. Moździoch S., Wczesnomiejskie zespoły osadnicze na Śląsku w XI-XII wieku [w:]
Miasto zachodniosłowiańskie w XI-XII wieku. Społeczeństwo — kultura, red. L. Leciejewicz, Wrocław 1991, s. 85-102.
Bibliografia 113 Myśliwski G., Człowiek średniowiecza wobec czasu i przestrzeni (Mazowsze od XII do pot. XVI wieku), Warszawa 1999. Nagirnyy V., Urzędnicy ziemi kijowskiej od drugiejpołowy XI do pierwszej połowy XIII wie ku. Studium prozopograficzne, Kraków 2021. Nägler T., Transylvania between 900and 1300 [w:] The History ofTransylvania, ed. LA. Pop, T. Nägler, Cluj-Napoca 2005, s. 199-231. Nalepa J., Granice Polski najdawniejszej: prolegomena, 1.1: Granica zachodnia, część połu dniowa, Rozprawy Wydziału Historyczno-Filozoficznego PAU, t. 83, Kraków 1996. Nowakowski D., Od kasztelanii do weichbildu. Podziały wewnętrzne ziemi głogowskiej w średniowieczu [w:] Stare i nowe w średniowieczu — pomiędzy innowacją a tradycją, red. S. Moździoch, Spotkania Bytomskie, t. 6, Wrocław 2009, s. 263-278. Paroń A., Dynamika rozwoju ośrodka w średniowieczu [w:] Atlas historyczny miast pol skich, t. 4: Śląsk, z. 7: Milicz, red. R. Eysymontt, Wrocław 2017, s. 8-13. Paroń A., Ugoda w sprawie kasztelanii milickiej (26 VI1249) [w:] Milicz: Clavis Regni Poloniae. Gród na pograniczu, red. J. Kolenda, Wrocław 2008, s. 93-124. Pauk M.R., Der böhmische Adel im 13. Jahrhundert: Zwischen Herrschaftsbildung und Gemeinschaftsgefühl [w:] Böhmen und seine Nachbarn in der Přemyslidenzeit, hrsg. von I. Hlaváček, A. Patschovsky, Vorträge und Forschungen, Bd. 74, Ostfildern 2011, s. 247-287. Pauk M.R., Wółkiewicz E., Struktury administracyjne Śląska jako czynnik spójności prawno ustrojowej (XII-XV w.), „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka”, 67,2012, z. 4, s. 53-77. Plezia Μ., Kronika Galla na tle
historiografii XII wieku, Kraków 1947. Poleski J., Wczesnośredniowieczne grody w dorzeczu Dunajca, Kraków 2004. Polska technika wojskowa do 1500 roku, red. A. Nadolski, Warszawa 1994. Powierski J., Śliwiński B., Bruski K., Studia z dziejów Pomorza w XII wieku, Słupsk 1993. Procházka R., К vývoji a funkčnímu rozvrstvení hradů. 11.-12. století na Moravě [w:] Lo kalne ośrodki władzy państwowej w XI-XII wieku w Europie Środkowo-Wschodniej, red. S. Moździoch, Spotkania Bytomskie, 1.1, Wrocław 1993, s. 109-141. Procházka V., Organizace kultu a kmenove zřízenípolabsko-pobaltských Slovanů, „Vznik a počátky Slovanů”, 2,1958, s. 145-167. Przybył Μ., Kasztelanie XII і ХНІ wieku w Wielkopolsce — problemy, stan i perspektywy badań [w:] funkcje grodów w państwach wczesnośredniowiecznej Europy Środkowej. Społeczeństwo, gospodarka, ideologia, red. K. Chrzan, K. Czapla, S. Moździoch, Wrocław-Głogów 2014, s. 401-431. Przybył Μ., Łekno na tle rozwoju osadnictwa i sieci grodowo-terytorialnej wczesnośrednio wiecznej Wielkopolski, „Wangrovieciana Studia et Fontes. Wągrowieckie Studia Mu zealne”, 3, 2016, s. 19-43. Rady Μ., Nobility, Land and Service in Medieval Hungary, London 2000. Rosik S., Najdawniejsza postać Śląska (do XIII w.). Pejzaż krainy a kształtowanie się śląskiej tożsamości regionalnej. Przykład Ślęży i Trzebnicy [w:] Śląsk. Kraj, ludzie, memoria a kształtowanie się społecznych więzi i tożsamości (do końca XVIII wieku), red. S. Rosik, T. Wünsch, Radices Silesiae — Silesiacae Radices, 1.1, Wrocław 2011, s. 65-76. Samsonowicz H., Plemię i państwo, KH, 112, 2005, z. 3, s. 5-20.
Sawicki W, Terminologia prawnicza kroniki Anonima-Galla w świetle instytucji ob cych i rodzimych, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio G (lus)”, 17,1970, nr 1, s. 1-25.
114 Bibliografia Schlesinger W., Burgen und Burgbezirke [w:] tegoż, Mitteldeutsche Beiträge zur deutschen Verfassungsgeschichte des Mittelalters, Göttingen 1961, s. 158-187 [pierwodruk w: Von Land und Kultur: Festschrift für Rudolf Kötzschke, hrsg. von W. Emmerich, Leipzig 1937, s. 77-105]. Schlesinger W., Zur Gerichtsverfassung des Markengebiets östlich der Saale im Zeitalter der deutschen Ostsiedlung, „Jahrbuch für die Geschichte Mittel- und Ostdeutsch lands”, 2, 1953, s. 1-93. Schmidt H.F., Otto I. und der Osten [w:] Festschrift zur Jahrtausendfeier der Kaiserkrö nung Ottos des Großen, Mitteilungen des Instituts für österreichische Geschichtsfor schung: Supplement, Bd. 20, Graz-Köln 1962, s. 70-106. Schrage G.E., Görne Łużyce do roku 1346 [w:] Dzieje Górnych Łużyc. Władza, społeczeń stwo i kultura od średniowiecza do końca XX wieku, red. J. Bahlcke, tłum. Μ. Słoń, Warszawa 2007, s. 67-111. Sperka J., Urzędy i urzędnicy administracjipaństwowej w Polsce do końca XV wieku [w:] Ad ministracja państwowa i samorząd w Polsce w ujęciu historyczno-prawnym. Wybrane zagadnienia, red. E. Mreńca, P.B. Zientarski, B. Czwojdrak, Warszawa 2018, s. 11—24. Spors J., Uwagi nad genezą urzędu wojewody dzielnicowego w Polsce XII — początku XIII wieku (uwagi polemiczno-krytyczne i próba nowego objaśnienia genezy urzędu), PH, 82,1991, z. 2, s. 185-208. Stieldorf A., Marken und Markgrafen. Studien zur Grenzsicherung durch die fränkisch-deutschen Herrscher, Schriften der MGH, Bd. 64, Hannover 2012. Szczur S., Historia Polski. Średniowiecze, Krakow 2004. Śliwiński В., Bezprym. Pierworodny syn
pierwszego króla Polski (986 — zima/wiosna 1032), Kraków 2014. Teterycz-Puzio A., Wczesnopiastowska organizacja administracyjna w X i XI wieku, „Słupskie Studia Historyczne”, 9, 2001, s. 245-257. The Early State: Its Alternatives and Analogues, eds. L. Grinin i in., Volgograd 2004. Thieme A., Die Burggrafschaft Altenburg: Studien zu Amt und Herrschaft im Übergang vom hohen zum späten Mittelalter, Schriften zur Sächsischen Landesgeschichte, Bd. 2, Leipzig 2001. Trawkowski S., Kaźń kasztelana Bolesty (1170 rok) w tradycji płockiej, „Studia Źródłoznawcze”, 14,1969, s. 53-61. Ireštík D., Počátky Přemyslovců. Vstup Čechů do dějin (S30-93S), Praha 1997. Třeštík D., Žemlička J., O modelech vývoje přemyslovského státu, „Český časopis historic ký”, 106, 2007, č. 1, s. 122-163. Tyc T., Z dziejów kultury w Polsce średniowiecznej, Poznań 1924. Tymowski Μ., Tribal Organizations in Pre-State Poland (9^ and KV Centuries) in the Light ofAnthropological Theories ofSegmentary System and Chiefdom, APH, 99,2009, s. 5-37. Tyszkiewicz L., Organizacja plemienno-grodowa a państwowo-grodowa na przykładzie Łużyc i Śląska [w:] Lokalne ośrodki władzy państwowej w XI-XII wieku w Europie Środkowo-Wschodniej, red. S. Moździoch, Spotkania Bytomskie, 1.1, Wrocław 1993, s. 7-20. Tyszkiewicz L., Podziały plemienne i problem jedności Słowian serbołużyckich [w:] Sło wiańszczyzna Połabska między Niemcami a Polską. Materiały z konferencji naukowej zorganizowanej przez Instytut Historii UAM w dniach 28-29IV1980 r, red. J. Strzel czyk, Poznań 1981, s. 109-133.
Bibliografia 115 Uhtenwoldt H., Die Burgverfassung in der Vorgeschichte und Geschichte Schlesiens, Bres lauer Historische Forschungen, H. 10, Breslau 1938. Urbańczyk P,, Centralne funkcje grodów w społeczeństwach wczesnośredniowiecznych, HSO, 2019, nr 2(21), s. 11-29. Urbańczyk P., Mieszko Pierwszy Tajemniczy, Toruń 2012. Urbańczyk P., Władza i polityka we wczesnym średniowieczu, Wrocław 2000. Uruszczak W„ Historia państwa i prawa polskiego, t. 1: 966-1795, wyd. 3, Warszawa 2015. Urzędnicy łęczyccy, sieradzcy i wieluńscy ХНІ-XV wieku. Spisy, oprać. J. Bieniak, A. Szymczakowa, red. A. Gąsiorowski, Urzędnicy Dawnej Rzeczypospolitej XII-XVIII Wieku. Spisy, red. A. Gąsiorowski, t. 2, z. 1, Wrocław 1985. Urzędnicy małopolscy XII-XV wieku. Spisy, oprać. J. Kurtyka i in., red. A. Gąsiorowski, Urzędnicy Dawnej Rzeczypospolitej XII-XVIII Wieku. Spisy, red. A. Gąsiorowski, t. 4, z. 1, Wrocław 1990. Vetulani A., Przemiany w urządzeniach i życiu prawnym społeczeństwa w początkach państwa polskiego [w:] Początki państwa polskiego. Księga tysiąclecia, t. 2, red. K. Ty mieniecki, Poznań 1962, s. 171-188 [reedycja w jednym tomie: Poznań 2002]. Wasilewski T., Poland’s Administrative Structure in Early Piast Times: Castra Ruled by Comités as Centres of Provinces and Territorial Administration, APH, 44, 1981, s. 5-31. Wasilewski T., Sedes regni principales i sedes regni państwa polskiego jako ośrodki woj skowe, administracyjne i gospodarcze w XI і XII wieku [w:] Sedes regni principales. Materiały z konferencji, Sandomierz 20-21 października 1997 r, red. B. Trelińska, Sandomierz 1999, s.
57.-66. Wenskus R., Stammesbildung und Verfassung. Das Werden derfrühmittelalterlichen gen tes, Köln-Graz 1961. Wiemann H., Die Burgmannen zwischen Saale und Elbe. Ein Beitrag zur Burgenverfassung im mitteldeutschen Osten, Crimmitschau 1940. Wiszewski P., Region wrocławski — region śląski. Podziały terytorialne a kształtowanie wspólnoty regionalnej w XI — pierwszej połowie XIII w. Esej źródłowy, „Śląski Kwar talnik Historyczny Sobótka’! 66,2011, z. 3, s. 11-25. Wojciechowski Z., Momenty terytoryalne organizacyi grodowej w Polsce Piastowskiej, Studya nad Historyą Prawa Polskiego, red. O. Balzer, t. 8, z. 3, Lwów 1924. Wojciechowski Z., Sądownictwo prawa polskiego w dobie przedimmunitetowej, Lwów 1930. Wojciechowski Z., Ustrój polityczny Śląska do końca XIV w., Kraków 1932. Wojciechowski Z., Ze studjów nad organizacją państwa polskiego za Piastów, Lwów 1924. Wyrozumski J., Kraków jako sedes regni principalis [w:] Sedes regni principales. Materiały z konferencji, Sandomierz 20-21 października 1997 r, red. B. Trelińska, Sandomierz 1999, s. 19-25. Zajączkowski S„ Uwagi nad terytorialno-administracyjnym ustrojem Polski XII w., CPH, 7,1955, z. 1, s. 285-323. Závodszky L., A szent István, szent László és Kálmán Korabeli törvények és zsinati határo zatokforrásai, Budapest 1904. Zientara В., Bolesław Wysoki. Tułacz, repatriant, malkontent, Kraków 2008 [pierwodruk w: PH, 62,1971, z. 3, s. 367-396].
116 Bibliografia Zotz T., In Amt und Würden. Zur Eigenart „offizieller" Positionen im früheren Mittelalter, „Tel Aviver Jahrbuch für deutsche Geschichte”, 22,1993, s. 1-23. Žemlička ƒ., Čechy v době knížecí, Praha 1997. Žemlička J., Expanze, krize a obnova Čech v letech 935-1055 (K systémovým
proměnám raných státu ve střední Evropě), „Český časopis historický’; 93,1995, s. 205-222. Žemlička ƒ., Počátky Čech královských 1198-1253. Proměna státu a společnosti, Praha 2002. Žmudzki P., Władca i wojownicy. Narracje o wodzach, drużynie i wojnach w najdawniej szej historiografii Polski i Rusi,
Wrocław 2009. Żmudzki P., Wojewodowie w Polsce i na Rusi. Współbrzmienie narracji historiograficznych a problem polsko-ruskich relacji kulturowych we wczesnym średniowieczu [w:] Gra nica wschodnia cywilizacji zachodniej w średniowieczu, red. Z. Dalewski, Warszawa 2014, s. 435-465. Котляр М.Ф.,
Ричка B.M., Княжий двір Південної Русі Х-ХІІІ cm., Киів 2008. Мусин А.Е., Corpus fratrum или „союз архонтов"? Историко-археологический ком ментарий к моделям власти в Восточной Европе конца XI века, „Stratum plus’; . 5, 2018, s. 183-206. Платонова Н.И., Древнерусские погосты — новая старая
проблема, „Древнейшие государства Восточной Европы” 2012, s. 328-388. Стефанович П.С., Бояре, отроки, дружины: военно-политическая элита Руси в Х-ХІ веках, Москва 2012. Толочко П.П., Власть в Древней Руси Х-ХІІІ вв., Санкт-Петербург 2011.
INDEKS OSOB I NAZW GEOGRAFICZNYCH Indeks obejmuje osoby i nazwy geograficzne występujące w tekście zasadniczym książki i przypisach. Osoby historyczne umieszczono pod imionami; tam, gdzie było to możliwe, podano ich urzędy lub godności. Kursywą oznaczono nazwiska badaczy pojawiające się wyłącznie w przypisach. Adamus Jan 11, 39 Althoff Gerd 71 Antecki Maciej 12 Appelt Heinrich 19,26 Arnold Stanisław 15-17,26,29, 36, 37,41, 47, 52, 53, 61-63, 66, 74, 82, 84 Austria 30 Bagi Daniel 20, 66 Bahlcke Joachim 81 Balzer Oswald 52 Banaszkiewicz Jacek 100 Barański Marek 56 Barciak Antoni 34 Bardo (pow. ząbkowicki) 59, 70 Bardach Juliusz 21, 23, 25, 37, 44 Bartoszewicz Julian 85 Benyskiewicz Krzysztof 41 Berend Nora 42 Białogród Julijski (Alba Iulia) 31 Białuński Grzegorz 64, 73, 87 Biechowo (pow. wrzesiński) 68 Bieniak Janusz 14,29,30, 35,40,48,56,63, 64, 72, 82-85, 90,91 Billig Gerhard 78 Bobowski Kazimierz 42 Bogdanów (pow. średzki) 33 Bogucki Ambroży 12, 17, 18, 21, 29, 34-36, 41, 42, 48, 49, 56, 63, 74, 85, 86, 93 Boguszewicz Artur 47, 56, 77, 81 Boguszewicz Maria 77 Bolesław I Chrobry, król Polski 98,99,101, 102 Bolesław II Rogatka, książę śląski 80 Bolesław III Krzywousty (Władysławie), książę polski 34-36, 39, 56, 62-64, 69, 72,83, 86, 87, 89,93,100 Bolesław IV Kędzierzawy, książę polski 73, 86,103 Bolesław Wysoki, książę śląski 33, 34 Bolesta, komes wiski 64 Boroń Piotr 37 BoshofEgon 97 Bóbr 62 Brandenburgia 30 Bretholz Berthold 62 Bruski Klemens 87 Brzesko 47 Brzostowicz Michał 57 Buczek Karol 12,15,17, 22, 25, 42,46-48, 51, 54, 56, 57, 61, 66, 93,96 Budziszyn (Bautzen) 58
Bukowska Aneta 83 Bukowska-Gedigowa Janina 79 Bytom Odrzański 40, 62, 70, 80 Cetwiński Marek 34, 35,43, 69, 70, 79, 82, 85,104 Cevins Marie-Madeleine de 43 Chełmno 73 Chrzan Krystian 47 Chudzińska Barbara 33 Curta Florin 31 Czapla Krzysztof 47, 62 Czechów (gród) 50, 68,101 Czechy 13, 20, 21, 32, 46, 92, 95, 97, 99, 100 Czwojdrak Bożena 14
120 Indeks osób i nazw geograficznych Ćwikliński Ludwik 84, Dalewski Zbigniew 36 Danielewski Marcin 12, 20,22, 75, 76,100 Darovec Darko 66 Dąbrowski Franciszek 12, 21, 24, 39, 40, 45,46, 56, 66, 72 Dobroniega Maria, księżna polska 98 Dworaczyk Marek 62 Dzierżykraj, palatyn łęczycki 85 Ekkehard II, margrabia miśnieński 43, 98 Eysymontt Rafał 55, 79 Fokt Krzysztof 23, 25, 33, 38, 39, 47, 48, 55-57, 59, 67, 72, 74, 79, 86, 98,103 Font Márta 22,37,43,65 Frankonia 30 Gall Anonim 29, ЗО, 34, 36, 37, 39, 42, 56, 60,62,65-67,69,73, 74,79,83,84,86, 87, 92,101, 102 Gawlas Sławomir 12, 17-22, 24-27, 40, 43-45, 48, 51, 53, 64, 65, 68, 82, 84, 90-92, 95-97, 99,103 Gąsiorowski Antoni 42,47, 68, 85 Gediga Bogusław 79 Gedi Marek 31 Giecz (pow. średzki) 101 Giergiel Tomisław 23,48 Gieysztor Aleksander 18,19, 25 Gieysztorowa Irena 32 Glińska Nina 83 Gloger Zygmunt 95 Głogów 34, 36, 41, 43, 63, 72-74, 79, 85, 87 głogowska, prowincja 34, 35, 72, 80 głogowska, ziemia (Głogowskie) 30, 34, 35,48,62,63, 70, 74) 80,103 Gniezno 63, 72, 78, 83, 87, 101 gnieźnieńska, prowincja 72 Godków (pow. średzki) 33 Goetz Hans-Werner 31 Galiński Mateusz 37, 79 Górny Śląsk 34, 70 Górzyński Sławomir 56 Góry Sowie 59 Gramolin (gród) 70 Grążawski Kazimierz 64, 73 Grinin Leonid 100 Gródecki Roman 33, 39, 61 Grudziński Tadeusz 56 Grünhagen Colmar 35 Grzebsk (gród) 50 Guzowski Piotr 32 Györffy György 20, 97 Hadrian IV, papież 26, 78 Harc Artur 42, 56 Hausmann Friedrich 58 Helbig Herbert 19 Helcel Antoni Zygmunt 84 Henryk, komes głogowski 64 Henryk II, król Niemiec 58 Henryk III, król Niemiec 101 Henryk Brodaty, książę
śląski 48, 54, 80, 81, 85 Henryk Kietlicz, arcybiskup gnieźnieński 53 Henryk Pobożny, książę śląski 85 Henryk I Ptasznik, król Niemiec 59 Herbord, żywotopisarz św. Ottona 64 Hirsch Paul 59 Hlaváček Ivan 21 Hobbes Thomas 95 Hoffmann Hartmut 54, 67 Husár Martin 37 Irgang Winfried 19,26 Izdebski Hubert 17 Jaksa z Miechowa i Kopanika, komes wro cławski 65,69,84, 91 Jan Libor 24 Janin Valentin L. 64 Janusz Wojsławic, możny polski 55, 56 Jarach, komes, protoplasta Pogorzelów 59 Jasiński Tomasz 67 Jaworski Krzysztof 80 Jurek Tomasz 12, 21, 22, 25, 35, 36, 59, 69, 70, 78, 90, 93, 99, 100,104 Kachel-Szyjka Joanna 80 Kalhous David 32,100 Kalisz 62, 78, 83 kaliska, ziemia (Kaliskie) 63, 72, 74
Indeks osób i nazw geograficznych Kamieniec Ząbkowicki (pow. ząbkowicki) 59 Kara Míchat 38,100 Kazimierz I Odnowiciel, książę polski 11, 33, 56, 98-103 Kętrzyński Wojciech 64 Kiersnowska Teresa 98 Kłodzka Kotlina 79 Kobusiewicz Michał 78 Kochanowski Jan Karol 19 Kóčka-Krenz Hanna 20 Kolenda Justyna 55 Koloman, król węgierski 66 Konrad (Władysławie), książę głogowski 34 Konrad Mazowiecki, książę mazowiecki 85 Konrad Wielki z Wettynu, margrabia mi śnieński 43 Körntgen Ludger 71 Korta Wacław 43 Kosmas z Pragi, kronikarz 62, 67, 71, 80, 82,92 Kowalska Barbara 36,69 Kowalski Stanisław 73 krakowska, prowincja 40,49 krakowska, ziemia (Krakowskie) 27, 74, 87, 91 Kraków 29, 39, 78, 83, 87,101,103 Krawiec Adam 23,35,66,72 Kristó Gyula 20, 31 Kruszwica (pow. inowrocławski) 73, 78, 83, 87 Kubicki Tomasz 86 Kuczyński Stefan Krzysztof 14, 49, 56, 85, 93, 98 Kujawy 47, 78 Kuklo Cezary 32 Kurnatowska Zofia 33, 38, 57, 63, 78, 81, 100,101 Kurnatowski Stanisław 63 Kurtyka Janusz 19,21,24, 31, 37,50, 85,97 Kutrzeba Stanisław 23 Labuda Gerard 37, 56,101 Lalik Tadeusz 13,14,16,17,25,29-31, 36, 40,42-46,48,49, 55,57,61,62,64, 72, 82, 83, 86, 87 121 Lasota Czesław 79 Leciejewicz Lech 77 Legnica 70, 78-80, 85 legnicka, ziemia 48, 70, 74, 79,103 Leszczyńska Cecylia 32 Leśnodorski Bogusław 21, 25,44 Leyser Karl 97 Liman Kazimierz 64 Limisiewicz Aleksander 80 Lore Vito 42 Lubiąż (pow. wołowski) 60 Lubusz (Lebus) 83, 87 lubuska, ziemia 48, 72 Ludat Herbert 97 Ładogórski Tadeusz 32 Łekno (pow. wągrowiecki) 56 Łęczyca 40, 83, 87, 90 łęczycka, ziemia (Łęczyckie) 27, 72, 74 Łowmiański Henryk 30, 32, 37,
38, 52, 56, 66 Lukasiewicz Juliusz 32 Łużyce (Dolne) 30, 58 Łużyce Górne zob. Milsko Magnus, komes wrocławski 29, 35, 36, 63-65, 69, 71, 83, 84, 86, 90, 91 Maleczyński Karol 30, 41, 43, 56, 66 Małopolska 38,47, 78 Mamzer Henryk 100 MargetićLujo 66 Marzec Andrzej 12,43 Matla Marzena 20 Matuszewski Jacek 33 Matuszewski Józef 33 Mazowsze 27, 29, 30, 34, 38,47, 74 mazowiecka, prowincja 30, 34, 36 Menzel JosefJoachim 19, 26 Miecław, książę mazowiecki 33 Mieszko I, książę polski 98 Mieszko II Lambert, król Polski 99 Mieszko III, książę polski 11, 83,103 Mieszko Plątonogi, książę raciborski 40 Międzyrzecz 34, 63 Mikora, komes krakowski 69, 84, 91, 92 Mikuła Maciej 12 Milicz 54, 55, 57
122 Indeks osób i nazw geograficznych Milsko (Łużyce Górne) 58 Miśnia 30, 58 Młynarska-Kaletyn Marta 47, 69, 80 Modzelewski Karol 12-17, 19-21, 24, 25, 31,36,39,41,42,45,46,49-53, 55, 57, 58, 61, 65, 66, 83, 87, 96, 98, 99, 102, 103 Morawska Brama 79 Mosingiewicz Krzysztof 84 Moździoch Sławomir 19,22,23, 38,44,47, 57, 59, 76, 77, 79,80, 97,100,101 Mreńca Elżbieta 14 Mścisz, komes czeski 92 Mściwój, palatyn wiślicki 85 Muczkowski Antoni 84 Musin Aleksandr 12,101,102 Myśliwski Grzegorz 30 Nadolski Andrzej 83 Nadrenia 101 Nagirnyy Vitaliy 64 Nägler Thomas 31 Nalepa Jerzy 97 Niemcy 30, 31, 67, 71 Niemcza (pow. dzierżoniowski) 70, 80 Nodi Martin 21 Nowakowski Dominik 59 Obra 33 Odra 38 Ołbin (cz. Wrocławia) 69, 91 Opole 70, 78, 79 opolska, ziemia 74, 79 Opolskie Księstwo 47 Osterland 58 Ostrówek (w Opolu) 79 Otmuchów (pow. nyski) 57 Otton z Bambergu, biskup, święty 63, 64 Pálosfalvi Tamás 43 Paroń Aleksander 55 Patschovsky Alexander 19,21 Pauk Marcin Rafał 12, 13, 21, 26, 48, 64, 73, 74,83 Paweł (Pawlik), komes santocki 63, 87 Pazdur Jan 40 Piekosiński Franciszek 85 Pieniądz Aneta 13 Pietrzak Michał 21,25, 44 Piotr Włostowic, wojewoda, palatyn wro cławski 21, 59, 65, 69, 84, 91, 92 Piotr Wszeborzyc, palatyn kujawski 84 Piskorski Jan Μ. 97 Plezia Marian 34, 66 Płock 73, 83, 87 Pobóg-Lenartowicz Anna 35 Poleski Jacek 23, 26, 46, 74, 76, 78 Polska 11,13-15,20-22,30,31,33,38,40, 42,43,45-47,51, 53,57,62,65,76, 78, 90, 92, 95, 97-100,103,104 Połabie 38, 58, 59, 62, 78, 97,98,101 Połaniec (pow. staszowski) 48, 68 Pomorze Wschodnie 42 Ponidzie 72 Pop Ioan-Aurel 31 Powierski Jan 87
Poznań 73, 78, 87,101 poznańska, prowincja 72 poznańska, ziemia (Poznańskie) 30 Procházka Rudolf 78 Procházka Vladimír 37 Przybył Maciej ^Ί, 56 Pułtusk 57 Racibórz 70 Racław, żupan sandomierski 84 Rady Martyn 66 Radzimiński Andrzej 35 Rębkowski Marian 38 Rosik Stanisław 35, 37, 38 Ruś 20,23, 31,90, 92, 95, 98,100,101 Ryczyn (gród) 70 Rykdag, margrabia miśnieński 98 Rzepka Wojciech Ryszard 58 Rzyszczewski Leon 84 Salerno 42 Salomea, księżna polska 87 Samsonowicz Henryk 38 Sandomierz 29, 39, 78, 83, 87 sandomierska, prowincja 40 sandomierska, ziemia (Sandomierskie) 27, 30, 74 Santok 41, 73, 83, 87 Sawicki Witold 67 Sąd, palatyn żarnowski 85
Indeks osób i nazw geograficznych Schlesinger Walter 19, 50, 58, 67, 81 Schmid Heinrich Felix 97 Schrage Gertraud Eva 81 Semkowicz Aleksander 84 Sieciech, wojewoda 34, 66, 67, 69, 71, 74, 86,92 Skandynawia 20 Skarbimir, wojewoda 92 Skierska Izabela 68 Słoń Marek 81 Słowiańszczyzna Zachodnia 38 Służejów (pow. ząbkowicki) 59 Sołtysiak Arkadiusz 36 Sperka Jerzy 14, 23 Spors Józef 24, 84, 85 Stefan, komes czeski 62 Stefan Stępocic, komes krakowski 84 Stieber Zdzisław 37 StieldorfAndrea 31, 81 Strzegom (pow. świdnicki) 56, 57, 59, 60, 70 Strzegomiany (pow. wrocławski) 59 Strzelczyk Jerzy 38 Stupsk (gród) 45 Sudety Zachodnie 33 SupruniukAnna 35 Szczur Stanisław 56, 64 Szreńsk (gród) 50 Szymański Józef 84 Szymczakowa Alicja 85 Śląsk 27, 29, 30, 34, 38, 47, 48, 59, 70, 71, 77, 79, 91, 103 śląska, prowincja 34, 35 śląska, ziemia 79 Śliwiński Błażej 84, 87, 99 Śrem 47 środkowopolska, prowincja 34 Świętosław Piotrowic, wojewoda 84, 91 Świny (pow. jaworski) 50, 68, 70 Teterycz-Puzio Agnieszka 30, 37,100 Thieme André 19 Toszek (pow. gliwicki) 45, 68 Trawkowski Stanisław 13, 64 Trelińska Barbara 15 Třeštík Dušan 20, 38 Turyngia 30 123 Tyc Teodor 34 Tymieniecki Kazimierz 99 Tymowski Michał 38 Tyszkiewicz Lech 19, 38, 79 Uhtenwoldt Hermann 19,42,97 Urbańczyk Przemysław 38,39,42,71 Uruszczak Wacław 23 Vetulani Adam 99 Vojtíšek Jan 43 Wasilewski Tadeusz 12,15-18, 21, 26, 27, 36,37,39,41-43,61,62,82,85,87,95, 96 Wąsowicz Teresa 40 Wenskus Reinhard 82 Werner, biskup płocki 64 Węgry 13, 22, 66 Wieleń (pow. czarnkowsko-trzcianecki) 47 Wielkie Morawy 20 Wielkopolska 11, 27, 38,47, 63, 73, 78, 98,
101 wielkopolska, prowincja 34, 72 Wiemann Harm 70 Wihoda Martin 21 Wikarjak Jan 64 Wincenty zw. Kadłubek 34,40, 68, 79 Wiprecht z Groitzsch, hrabia, margrabia miśnieński 43 Wisła 30 Wiszewski Przemysław 21, 36, 42 Wiślica (pow. buski) 40, 41, 74, 78, 83, 85, 87 wiślicka, ziemia 72, 74 Wiśniewska Donata 77 Wizna (pow. łomżyński) 41, 73, 83, 87 Wleń (pow. lwówecki) 59, 70 Władysław I Święty, król węgierski 66 Władysław I Herman, książę polski 19,42, 67,69, 73,74, 83, 87, 88 Władysław Odonic, książę kaliski 35 Włocławek 87 Wojciech, palatyn łęczycki 85 Wojciech, palatyn wiślicki 85 Wojciechowski Zygmunt 13,16,18,29,31, 36,47,48, 52 Wojenka Michał 33
124 Indeks osób i nazw geograficznych Wojnicz (pow. tarnowski) 47 Wojsław, komes głogowski 62, 69, 82 Wołoszyn Marcin 33 Wółkiewicz Ewa 26, 48, 64, 73, 74, 83 Wrocław 34-36, 39, 69, 70, 73, 79, 80, 85, 87, 91, 92 wrocławska, prowincja 30, 34-36, 70, 78-80 wrocławska, ziemia 34, 35,48, 49, 74, 81,103 Wroniszewski Jan 35 Wünsch Thomas 19, 35 Wydra Wiesław 58 Wyrozumski Jerzy 37,42, 66, 86 Wyszogród (gród) 55, 56,66 Zajączkowski Stanisław 29, 30, 41, 63, 74, 84,85 Zakrzewski Ignacy 26 Závodszky Levente 66 Zbigniew, książę polski 34, 62, 65, 69, 71, 73,92 Zbylut, komes 56 Zientara Benedykt 35 Zientarski Piotr Benedykt 14 Zotz Thomas 72 Żarnów (pow. opoczyński) 85 Žemlička Josef 20, 21,23,46, 99 Żmudzki Paweł 36,96 Żnin 45, 53, 54, 58 Котляр Микола Федорович 65 Мусин Александр Евгеньевич 102 Платонова Надежда Игоревна 50 Ричка Володимир Михайлович 65 Стефанович Петр Сергеевич 22 Толочко Петр Петрович 64 Bayerleehe StaatsbfMøtbek München
SUMMARY THE STRONGHOLD (‘GORD’) ORGANIZATION DURING THE SECOND PIAST MONARCHY: A CRITICAL STUDY The starting point of the present work was the finding that the provincial-castellan con cept, which dominated the research on the constitution and structure of the second Piast monarchy (ca. 1040-1181), had been based on erroneous assumptions: [1] the stable ex istence of a few “great” provinces and [2] a two-tier hierarchy of counts (allegedly cor responding to the hierarchical ordering of provinces and stronghold districts, i.e. castellanies). Both of these assumptions resulted from the abuse of the retrogressive method, which was rightly pointed out by the critics of the concept, above all Tadeusz Wasilewski and Sławomir Gawlas, as well as the adoption of some other tacit assumptions: that the main historical regions of Poland were structures characterized by their longue durée, and that the two-tier structure of governance was allegedly necessary for the efficient func tioning of the monarchy. In chapters 1-4, these erroneous assumptions were criticized, and the provincial-castellan concept deconstructed. In chapter 5, the provinces — not subdivided into castellanies — and their counts were identified as basic units and agents of territorial governance during the second Piast monarchy. Thus, in chapter 6, a new concept was proposed, called stronghold-relational. The vision of the structure of territorial governance during the second Piast monarchy was remodelled towards increasing the number of provinces and “flattening” them by re moving the unnecessary hypothesis of
lower-level districts and counts. This means a sig nificant reduction in the number of counts, and the actual centres of territorial gover nance as well. An assumption was also made that there were three levels of those centres, among which only several used to be the residences of princely counts. It appeared also that it was not any alleged, stable structure of provinces and districts, but the decisions of particular monarchs that were the key factors, which shaped the territorial governance of the Piast realm. Therefore, the structure of the latter was somehow fluid, although its flexibility was limited by certain factors, arising from the interplay between the duke, the aristocracy, and the garrisons of the most important centres. In chapter 7, some potential results of adopting the new concept for the functioning of the territorial governance during the second Piast monarchy were presented, concerning especially the impact of that concept on the hitherto discussions, the actual resemblance to systems existing in other countries during the same time period, and the questions of continuity (or lack thereof) between the first and the second Piast monarchy, and then between the second monarchy and the subsequent period of separate Piast dukedoms. |
| any_adam_object | 1 |
| any_adam_object_boolean | 1 |
| author | Fokt, Krzysztof 1980- |
| author_GND | (DE-588)1026072506 |
| author_facet | Fokt, Krzysztof 1980- |
| author_role | aut |
| author_sort | Fokt, Krzysztof 1980- |
| author_variant | k f kf |
| building | Verbundindex |
| bvnumber | BV048582575 |
| ctrlnum | (OCoLC)1352885863 (DE-599)BVBBV048582575 |
| era | Geschichte 1040-1181 gnd |
| era_facet | Geschichte 1040-1181 |
| format | Book |
| fullrecord | <?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><collection xmlns="http://www.loc.gov/MARC21/slim"><record><leader>03126nam a2200577 cb4500</leader><controlfield tag="001">BV048582575</controlfield><controlfield tag="003">DE-604</controlfield><controlfield tag="005">20230201 </controlfield><controlfield tag="007">t</controlfield><controlfield tag="008">221128s2022 |||| |||| 00||| pol d</controlfield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">9788367277044</subfield><subfield code="9">978-83-67277-04-4</subfield></datafield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="z">836727704X</subfield><subfield code="9">836727704X</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(OCoLC)1352885863</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(DE-599)BVBBV048582575</subfield></datafield><datafield tag="040" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-604</subfield><subfield code="b">ger</subfield><subfield code="e">rda</subfield></datafield><datafield tag="041" ind1="0" ind2=" "><subfield code="a">pol</subfield></datafield><datafield tag="049" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-12</subfield></datafield><datafield tag="084" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">OST</subfield><subfield code="q">DE-12</subfield><subfield code="2">fid</subfield></datafield><datafield tag="100" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Fokt, Krzysztof</subfield><subfield code="d">1980-</subfield><subfield code="e">Verfasser</subfield><subfield code="0">(DE-588)1026072506</subfield><subfield code="4">aut</subfield></datafield><datafield tag="245" ind1="1" ind2="0"><subfield code="a">Organizacja grodowa w drugiej monarchii piastowskiej</subfield><subfield code="b">studium krytyczne = The stronghold ("Gord") organization during the second Piast monarchy : a critical study</subfield><subfield code="c">Krzysztof Fokt</subfield></datafield><datafield tag="246" ind1="1" ind2="1"><subfield code="a">The stronghold ("Gord") organization during the second Piast monarchy</subfield></datafield><datafield tag="264" ind1=" " ind2="1"><subfield code="a">Kraków</subfield><subfield code="b">Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego "Societas Vistulana"</subfield><subfield code="c">2022</subfield></datafield><datafield tag="300" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">124 Seiten</subfield><subfield code="b">Karten</subfield><subfield code="c">24 cm</subfield></datafield><datafield tag="336" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">txt</subfield><subfield code="2">rdacontent</subfield></datafield><datafield tag="337" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">n</subfield><subfield code="2">rdamedia</subfield></datafield><datafield tag="338" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">nc</subfield><subfield code="2">rdacarrier</subfield></datafield><datafield tag="490" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Maiestas, Potestas, Communitas</subfield><subfield code="v">7</subfield></datafield><datafield tag="546" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Zusammenassung in englischer Sprache</subfield></datafield><datafield tag="648" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Geschichte 1040-1181</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Historiografia polska</subfield><subfield code="2">dbn</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Krytyka naukowa</subfield><subfield code="2">dbn</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Władza</subfield><subfield code="2">dbn</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Grody / Polska / średniowiecze</subfield><subfield code="2">jhpk</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Gemeindeverwaltung</subfield><subfield code="0">(DE-588)4019990-3</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Burg</subfield><subfield code="0">(DE-588)4009104-1</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Polska</subfield><subfield code="2">dbn</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Polen</subfield><subfield code="0">(DE-588)4046496-9</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="0"><subfield code="a">Polen</subfield><subfield code="0">(DE-588)4046496-9</subfield><subfield code="D">g</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="1"><subfield code="a">Burg</subfield><subfield code="0">(DE-588)4009104-1</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="2"><subfield code="a">Gemeindeverwaltung</subfield><subfield code="0">(DE-588)4019990-3</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="3"><subfield code="a">Geschichte 1040-1181</subfield><subfield code="A">z</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2=" "><subfield code="5">DE-604</subfield></datafield><datafield tag="830" ind1=" " ind2="0"><subfield code="a">Maiestas, Potestas, Communitas</subfield><subfield code="v">7</subfield><subfield code="w">(DE-604)BV023331855</subfield><subfield code="9">7</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033958401&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Inhaltsverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033958401&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Literaturverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033958401&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Register // Personen- und Ortsregister</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033958401&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Abstract</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="n">oe</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="q">BSB_NED_20230201</subfield></datafield><datafield tag="999" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-033958401</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">351.09</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">0902</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield></record></collection> |
| geographic | Polska dbn Polen (DE-588)4046496-9 gnd |
| geographic_facet | Polska Polen |
| id | DE-604.BV048582575 |
| illustrated | Not Illustrated |
| index_date | 2024-07-03T21:05:28Z |
| indexdate | 2024-07-10T09:42:07Z |
| institution | BVB |
| isbn | 9788367277044 |
| language | Polish |
| oai_aleph_id | oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-033958401 |
| oclc_num | 1352885863 |
| open_access_boolean | |
| owner | DE-12 |
| owner_facet | DE-12 |
| physical | 124 Seiten Karten 24 cm |
| psigel | BSB_NED_20230201 |
| publishDate | 2022 |
| publishDateSearch | 2022 |
| publishDateSort | 2022 |
| publisher | Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego "Societas Vistulana" |
| record_format | marc |
| series | Maiestas, Potestas, Communitas |
| series2 | Maiestas, Potestas, Communitas |
| spelling | Fokt, Krzysztof 1980- Verfasser (DE-588)1026072506 aut Organizacja grodowa w drugiej monarchii piastowskiej studium krytyczne = The stronghold ("Gord") organization during the second Piast monarchy : a critical study Krzysztof Fokt The stronghold ("Gord") organization during the second Piast monarchy Kraków Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego "Societas Vistulana" 2022 124 Seiten Karten 24 cm txt rdacontent n rdamedia nc rdacarrier Maiestas, Potestas, Communitas 7 Zusammenassung in englischer Sprache Geschichte 1040-1181 gnd rswk-swf Historiografia polska dbn Krytyka naukowa dbn Władza dbn Grody / Polska / średniowiecze jhpk Gemeindeverwaltung (DE-588)4019990-3 gnd rswk-swf Burg (DE-588)4009104-1 gnd rswk-swf Polska dbn Polen (DE-588)4046496-9 gnd rswk-swf Polen (DE-588)4046496-9 g Burg (DE-588)4009104-1 s Gemeindeverwaltung (DE-588)4019990-3 s Geschichte 1040-1181 z DE-604 Maiestas, Potestas, Communitas 7 (DE-604)BV023331855 7 Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033958401&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Inhaltsverzeichnis Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033958401&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Literaturverzeichnis Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033958401&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Register // Personen- und Ortsregister Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033958401&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Abstract |
| spellingShingle | Fokt, Krzysztof 1980- Organizacja grodowa w drugiej monarchii piastowskiej studium krytyczne = The stronghold ("Gord") organization during the second Piast monarchy : a critical study Maiestas, Potestas, Communitas Historiografia polska dbn Krytyka naukowa dbn Władza dbn Grody / Polska / średniowiecze jhpk Gemeindeverwaltung (DE-588)4019990-3 gnd Burg (DE-588)4009104-1 gnd |
| subject_GND | (DE-588)4019990-3 (DE-588)4009104-1 (DE-588)4046496-9 |
| title | Organizacja grodowa w drugiej monarchii piastowskiej studium krytyczne = The stronghold ("Gord") organization during the second Piast monarchy : a critical study |
| title_alt | The stronghold ("Gord") organization during the second Piast monarchy |
| title_auth | Organizacja grodowa w drugiej monarchii piastowskiej studium krytyczne = The stronghold ("Gord") organization during the second Piast monarchy : a critical study |
| title_exact_search | Organizacja grodowa w drugiej monarchii piastowskiej studium krytyczne = The stronghold ("Gord") organization during the second Piast monarchy : a critical study |
| title_exact_search_txtP | Organizacja grodowa w drugiej monarchii piastowskiej studium krytyczne = The stronghold ("Gord") organization during the second Piast monarchy : a critical study |
| title_full | Organizacja grodowa w drugiej monarchii piastowskiej studium krytyczne = The stronghold ("Gord") organization during the second Piast monarchy : a critical study Krzysztof Fokt |
| title_fullStr | Organizacja grodowa w drugiej monarchii piastowskiej studium krytyczne = The stronghold ("Gord") organization during the second Piast monarchy : a critical study Krzysztof Fokt |
| title_full_unstemmed | Organizacja grodowa w drugiej monarchii piastowskiej studium krytyczne = The stronghold ("Gord") organization during the second Piast monarchy : a critical study Krzysztof Fokt |
| title_short | Organizacja grodowa w drugiej monarchii piastowskiej |
| title_sort | organizacja grodowa w drugiej monarchii piastowskiej studium krytyczne the stronghold gord organization during the second piast monarchy a critical study |
| title_sub | studium krytyczne = The stronghold ("Gord") organization during the second Piast monarchy : a critical study |
| topic | Historiografia polska dbn Krytyka naukowa dbn Władza dbn Grody / Polska / średniowiecze jhpk Gemeindeverwaltung (DE-588)4019990-3 gnd Burg (DE-588)4009104-1 gnd |
| topic_facet | Historiografia polska Krytyka naukowa Władza Grody / Polska / średniowiecze Gemeindeverwaltung Burg Polska Polen |
| url | http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033958401&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033958401&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033958401&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033958401&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |
| volume_link | (DE-604)BV023331855 |
| work_keys_str_mv | AT foktkrzysztof organizacjagrodowawdrugiejmonarchiipiastowskiejstudiumkrytycznethestrongholdgordorganizationduringthesecondpiastmonarchyacriticalstudy AT foktkrzysztof thestrongholdgordorganizationduringthesecondpiastmonarchy |