Legenda Krystiana - autentyk czy mistyfikacja?: żywot i męczeństwo św. Wacława i św. Ludmiły w świetle analizy historycznej i filologicznej : studium źródłoznawcze = Legenda Christiani: an original or a forgery?
Gespeichert in:
| 1. Verfasser: | |
|---|---|
| Format: | Buch |
| Sprache: | Polish |
| Veröffentlicht: |
Poznań
Wydział Historii UAM
2020
|
| Schlagworte: | |
| Online-Zugang: | Inhaltsverzeichnis Literaturverzeichnis Abstract Abstract |
| Beschreibung: | 176 Seiten Illustration, Diagramm 24 cm |
| ISBN: | 9788366355514 |
Internformat
MARC
| LEADER | 00000nam a2200000 c 4500 | ||
|---|---|---|---|
| 001 | BV048578850 | ||
| 003 | DE-604 | ||
| 005 | 20231013 | ||
| 007 | t | ||
| 008 | 221124s2020 a||| |||| 00||| pol d | ||
| 020 | |a 9788366355514 |9 978-83-66355-51-4 | ||
| 035 | |a (OCoLC)1401177359 | ||
| 035 | |a (DE-599)BVBBV048578850 | ||
| 040 | |a DE-604 |b ger |e rda | ||
| 041 | 0 | |a pol | |
| 049 | |a DE-12 | ||
| 084 | |a OST |q DE-12 |2 fid | ||
| 100 | 1 | |a Jasiński, Wojciech |d ca. 20./21. Jh. |e Verfasser |0 (DE-588)1298890160 |4 aut | |
| 245 | 1 | 0 | |a Legenda Krystiana - autentyk czy mistyfikacja? |b żywot i męczeństwo św. Wacława i św. Ludmiły w świetle analizy historycznej i filologicznej : studium źródłoznawcze = Legenda Christiani: an original or a forgery? |c Wojciech Jasiński |
| 246 | 1 | 1 | |a Legenda Christiani: an original or a forgery? |
| 264 | 1 | |a Poznań |b Wydział Historii UAM |c 2020 | |
| 300 | |a 176 Seiten |b Illustration, Diagramm |c 24 cm | ||
| 336 | |b txt |2 rdacontent | ||
| 337 | |b n |2 rdamedia | ||
| 338 | |b nc |2 rdacarrier | ||
| 546 | |a Zusammenfassung in englischer Sprache unter dem Titel: Legenda Christiani: an original or a forgery? | ||
| 600 | 0 | 7 | |a Václav |c Svatý |d 903-935 |0 (DE-588)118806696 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 600 | 0 | 7 | |a Kristian |c Mönch |d 935-996 |t Vita et passio sancti Venceslai et sanctae Ludmilae aviae eius |0 (DE-588)4346615-1 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 600 | 0 | 7 | |a Ludmilla |c Böhmen, Fürstin, Heilige |d ca. 855/860-921 |0 (DE-588)1277782083 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 650 | 0 | 7 | |a Hagiografie |0 (DE-588)4022930-0 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 650 | 0 | 7 | |a Geschichtsschreibung |0 (DE-588)4020531-9 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 650 | 0 | 7 | |a Quellenforschung |0 (DE-588)4176698-2 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 653 | 1 | |a Kristián / (mnich / ca 929-ca 996) / Vita et passio sancti Wenceslai et sanctae Ludmile ave eius | |
| 653 | 1 | |a Ludmiła / (św. / 860?-921) | |
| 653 | 1 | |a Wacław / I Święty / (książę Czech / ok. 907-929) | |
| 653 | 0 | |a Literatura czesko-łacińska | |
| 653 | 0 | |a Święci i błogosławieni | |
| 653 | 0 | |a Źródłoznawstwo | |
| 653 | 0 | |a Żywot | |
| 653 | 4 | |a 1701-1800 $c$2 DBN | |
| 653 | 4 | |a 901-1000 | |
| 653 | 4 | |a 1001-1100 | |
| 653 | 4 | |a 1101-1200 | |
| 653 | 4 | |a 1201-1300 | |
| 653 | 4 | |a 1301-1400 | |
| 653 | 4 | |a 1401-1500 | |
| 653 | 4 | |a 1501-1600 | |
| 653 | 4 | |a 1601-1700 | |
| 653 | 4 | |a 1801-1900 | |
| 653 | 4 | |a 1901-2000 | |
| 653 | 4 | |a 2001- | |
| 653 | 6 | |a Analiza i interpretacja | |
| 653 | 6 | |a Opracowanie | |
| 689 | 0 | 0 | |a Ludmilla |c Böhmen, Fürstin, Heilige |d ca. 855/860-921 |0 (DE-588)1277782083 |D p |
| 689 | 0 | 1 | |a Václav |c Svatý |d 903-935 |0 (DE-588)118806696 |D p |
| 689 | 0 | 2 | |a Kristian |c Mönch |d 935-996 |t Vita et passio sancti Venceslai et sanctae Ludmilae aviae eius |0 (DE-588)4346615-1 |D u |
| 689 | 0 | 3 | |a Geschichtsschreibung |0 (DE-588)4020531-9 |D s |
| 689 | 0 | 4 | |a Hagiografie |0 (DE-588)4022930-0 |D s |
| 689 | 0 | 5 | |a Quellenforschung |0 (DE-588)4176698-2 |D s |
| 689 | 0 | |5 DE-604 | |
| 710 | 2 | |a Uniwersytet im. Adama Mickiewicza (Poznań) |b Wydział Historii |4 pbl | |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033954767&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Inhaltsverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033954767&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Literaturverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033954767&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Abstract |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033954767&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Abstract |
| 940 | 1 | |n oe | |
| 940 | 1 | |q BSB_NED_20231013 | |
| 999 | |a oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-033954767 | ||
| 942 | 1 | 1 | |c 907.2 |e 22/bsb |f 09021 |g 4371 |
| 942 | 1 | 1 | |e 22/bsb |g 438 |
Datensatz im Suchindex
| _version_ | 1804184607361335296 |
|---|---|
| adam_text | Spis treści Wstęp...................................................................................................................................... 7 Rozdział l Legenda Krystiana w historiografii -wokół autora i jego dzieła................................ 13 1.1. Wprowadzenie.................................................................................................... 1.2. Najstarszy etap badań - do początku XX w....................................................... 1.3. Josef Pekar i jego oponenci............................................................................... 1.4. Trzecia faza dyskusji — od Vâclava Chaloupeckiego do1980 r....................... 1.5. „Era Duśana Tfeśtika” - od 1980 r. do 2016 r................. . ................................ 1.6. Podsumowanie.................................................................................................... 13 13 15 17 20 23 Rozdział II Rytmika prozy łacińskiej a badanie hagiografii św. Wacława.................................... 2.1. Wprowadzenie: podstawowe pojęcia związane z rytmiką łacińskich tekstów doby średniowiecza................................................................................... 25 2.2. Badania Jaroslava Ludvikovskiego nad rytmiką łacińską i jego stosunek do wcześniejszych badań............................................................................... 28 2.3. Nowsze badania nad rytmiką łacińską............................................................... 2.4. Rytmika Legendy Krystiana.............................................................................
2.5. Podsumowanie.................................................................................................... 25 35 42 54 Rozdział 111 Badania tekstualne nad Legendą Krystiana i inną hagiografią św. Wacława i św. Lud miły ........................................................................................................................................ 3.1. Wprowadzenie do podstawy rękopiśmiennej................................................... 3.1.1. Kodeks podstawowy i najważniejsze kopie........................................... 3.1.2. Pozostałe kodeksy.................................................................................... 3.2. Badania tekstualne nad Legendą Krystiana i problem jednolitości utworu ... 3.3. Legenda Krystiana w świecie hagiografii świętych Wacława i Ludmiły ........ 3.3.1. Programy komputerowe w analizie dzieła Krystiana i przekazów pokrew nych ................................................................................................ 64 3.3.2. Crescenlefide........................................................................................... 3.3.3. Legenda Gumpolda- czas i okoliczności powstania............................. 3.3.4. Legenda Gumpolda - rękopis z Wolfenbüttel......................................... 3.3.5. Legenda Gumpolda — inne rękopisy....................................................... 3.3.6. Fuit inprovincia Bohemorum................................................................. 3.3.7. Licetplura...............................................................................................
3.3.8. Oportet nos fratres................................................................................... 3.3.9. Oriente iam sole l................................................................................... 3.3.10. Diffundente sole..................................................................................... 55 55 55 57 59 64 67 108 110 111 128 130 131 131 141
Bibliografia Wykaz skrótów zastosowanych w bibliografii FRB — Fontes Rerum Bohemicarum MGH - Monumenta Germaniae Historica PL - Patrologia Latina Acta SS — Acta Sanctorum FRB — Fontes Rerum Bohemicarum MGH SRG — Monumenta Germaniae Historica Scriptores Rerum Germanicarum MPH — Monumenta Poloniae Historica SPFFBU - Sbornik prąci Filozofické fakulty brnënské univerzity Źródła Łacińska hagiografia św. Wacława i św. Ludmiły Crescente fide, redakcja czeska: Ludvikovsky L, Novë ziistënÿ rukopis legendy Crescente fide a jeho vvznam pro datovàni Kristiàna. Listy Filologické 81, 1958, s. 56-68. Zivot a umuëeni svatého Vàclava. Latinskà legendapoëinajicislovy „ Crescentefide “ :polovice X. stoleti, tl. J. Ludvikovskÿ, [w:] Na ùsvitu krest’anstvi. Z nasi literami tvorby doby românské v stoi. IX. —XIII, uspor. V. Chaloupecky, Praha 1942, s. 78-86. Crescente fide, redakcja bawarska: Rękopisy296: l. Biblioteka opactwa w Admont w Austrii: a. Sygnatura Admont 412, na fol. 6r-11 r. b. Sygnatura sygnaturze Admont 654, na fol. 126v-132v. 2. Sygnatura Cod. Lat. 13, na fol. 258r-259r przechowywany w opactwie cystersów w Heiligenkreuz w Austrii. 3. Bawarska Biblioteka Państwowa w Monachium w Niemczech: a. Sygnatura Clm 332, na fol. 191v-195v. b. Sygnatura Clm 2552, na fol. 125r-128r. c. Sygnatura Clm 4605, na fol. 133v-140r. d. Sygnatura Clm 18547b, na fol. 153v-l60v. 4. Sygnatura Reg. lat. 498, na fol. 15v-20v przechowywany w Bibliotheca Apostolica Vaticana w Watykanie. 5. Sygnatura Rh 5, na fol. 92v-94v przechowywany w Centralnej Bibliotece w Zurychu w Szwajcarii. Wydania i tłumaczenia: Passio
s. Uendezlavi Martyris, wyd. B. Dudik, [w:] Iter Romanum, t. 1, Wien 1855, s. 319-326. Zivot sv. Vàclava, wyd. J. Emler, [w:] FRB, t. 1, 183-190. Legenda św. Wacława autorstwa Gumpolda biskupa Mantui (Legenda Gumpolda) Rękopisy: 1. Kodeks o sygnaturze Cod. Guelf. 11.2. Aug. 4°, na fol. 19r-37r przechowywany w Herzog-AugustBibliothek w Wolfenbüttel Niemcy. 2% Wykorzystane przy pisaniu niniejszej pracy.
Źródła 167 Kodeks o sygnaturze G5, na fol. 36v-43v, przechowywany w Archiwum Praskiego Grodu w Pradze w Czechach. 3. Rękopis o sygnaturze MS 9289 na fol. 38r-42r przechowywany wBibliotece Królewskiej w Brukselii w Belgii. Wydania i tłumaczenia: Aelteste Legende vom heiligen Wenzel aus dem Codex der Prager Domkirche, [w:] J. Dobrovsky, Kritische Versuche die ältere böhmische Geschichte von späteren Erdichtungen zu reinigen, 3. Wenzel und Boleslaw, Prag 1819, s. 53-115. Gumpold Vita Vencezlavi ducis Bohemiae, wyd. G.H. Penz, [w:] MGH Scriptores, t. 4, Hannover 1841, s. 211-223. Gumpoldi Vita Vencezlavi ducis Bohemiae, [w:] PL. t. 135, kol. 923-942. Gumpoldûv êivot Vàclava kniżete êeského, wyd. J. Emler, [w:] FRB, t. 1, s. 146-166. Passio sancti Venceslai martyris, [w:] Legendy Wolfenbüttelského rukopisu, wyd. J. Zachovâ, Praha 2010, s. 75-90, 129-201 (wyd. i faksymile). lîtrpenisvatého Vàclava mućednika, [w:] Legendy Wolfenbüttelského rukopisu, tł. Z. Kristen, Praha 2010, s. 113-128. 2. Legenda Krystiana: Christianus de Scala, monachus, S. Ludmilae, et S. Wenzes/ai Passio ..., [w:] B. Baibin, Epitome historica Rerum Bohemicarum, Pragae 1677, s. 41-65. De Ludmilla, vidua mart. Bohemiae ducissa et patrona, [w:] Acta SS Septembris, t. 5, Antverpiae 1755, s. 354-363. De S. Wenceslao martyre Bohemiae duce ас patrona, [w:] Acta SS Septembris, t. 7, Antverpiae 1760, s. 769-780. Vita s. Ludmillae et s. Wenceslai auctore Christiano monacho, wyd. P. Athanasius a S. Iosepho, Praha 1767. Kfisfanùv zivot sv. Ludmiły a sv. Vàclava, [w:] FRB, t. 1, s. 199-227(wraz z przekładem do języka
cze skiego J. Truhlâfa). Vita et passio sancti Wenceslai et sancte Ludmile, [w:] J. Pekar, Die Wenzels und Ludmila- Legenden und die Echtheit Christians, Prag 1906, s. 88-125. Legenda Christiani vita etpassio sancti Wenceslaiet sancte Ludmille ave eius, wyd. J. Ludvikovsky, Praha 1978 (reprint 2012) Legenda Krystiana, [w:] W kręgu żywotów św. Wojciecha. Kraków-1997, s. 237-285. Żywot św. Wacława autorstwa Wawrzyńca z Monte Cassino (Legenda Wawrzyńca) Passio s. Venzeslai Regis, wyd. B. Dudik, [w:] Iter Romanian, t. 1, Wien 1855, s. 304-318. Vavrince. Mnicha sv. Benedikta, Utrpeni sv. Vàclava. [w:] FRB, t. 1, s. 167-182 (wraz z czeskim przekła dem J. Truhlàfa). Laurentius monachus casinensis archiepiscopus amalfilanus, wyd. F. Newton, MGH Gesch., t. 7, Weimar 1973. Oportet nos fratres: Die Wenzelslegende »Oportet nos fratres«. [w:] J. Pekar, Die Wenzels und Ludmila- Legenden und die Echtheit Christians, Prag 1906, s. 389-408. Legenda Oportet nos fratres, tł. A. Stfiż, [w:] Nejstarśi legendy premyslovskÿch Ćech, wyd. O. Królik. Praha 1969, s. 165-182. Ut annuncietur, redakcja pierwsza i druga: Vita sancti Wenceslai incipiens verbis „ Ut annuncietur”, wyd. A. Podlaha, Pragae 1917. Ludvikovsky J., Vàclavskà legendaXIII. stoletl,, Ut annuncietur “,jejiротёг к legende „ Oriente . a otàzка autorstvi, Listy Filologické 78, 1955, s. 198-201. Zivot slavného mućednika svatého Vàclava se zazrâky, [w:] Legendy о ceskÿch patronech. wyd. A. Matèjcek, J. Sâmal, tł. B. Ryba. Praha 1940, s. 49-94.
168 Bibliografia Oriente iam sole, redakcja pierwsza: Die Wenzelslegende »Oriente iam sole«. (Die erste Rezension), [w:] J. Pekar, Die Wenzels und LudmilaLegenden und die Echtheit Christians, Prag 1906, s. 409-430. Legenda о svatém Vàclavupoćinajicislovy„kdyz vychàzelo u- slunce kfest’anstvi“, 11. J. Ludvlkovskÿ, [w:] Na ùsvitu krest anstvi. Z nasi literami tvorby doby românské v stoi. IX. -XIII. uspof. V. Chaloupecky, Praha 1942, s. 219-242. Pozostałe źródła Kosmùv letopis ćesky s pokracovateli, [w:] FRB II, wyd. J. Emler, tł. V.V. Tomek, Praha 1874. Cosmae Pragensis Chronica Bohemorum, wyd. B. Bretholz, MGH SRG N.S., t. II, Berlin 1923. Kosmasa Kronika Czechów, przel. M. Wojciechowska, Wodzisław Śląski 2012. (Pierwsze wydanie Warszawa 1968) Kosmova kronika ëeskà, tłum. K. Hrdina, M. Blâhovâ, Praha 2012. Brunon z Kwerfurtu, Świętego Wojciecha Żywot Drugi, tł. B. Kürbis, wstęp H. Chłopocka, komentarz D. Zydorek, D. Sikorski, [w:] W kręgu żywotów, tł. B. Kürbis i inni, red. nauk. J.A. Spież, Kraków 1997. Charvàtskohlaholskâ redakce pûvodni staroslov. legendy o sv. Vàclavu, wyd. J. Vajs, [w:] Sbornik staroslovanskych literârnich pamatek o sv. Vàclavu a sv. Ludmile, wy d. J. Vajs, Praha 1929. Cicero s De Provinciis Consularibus Oratio, Introduction and Commentary by L. Grillo, Oxford 2015. Codex Epistolaris Primislai Ottocari II. Bohemiae Regis complectens semicenturiam literarum .... wyd. T. Dolliner, Viennae 1803. Druha slovanskâ svatovàclavskà legenda, [w:] Staroslovénské legendy ëeského pûvodu. Nejstarśi kapita ły zdéjin cesko-ruskÿch kulturnich vztahû, Praha 1976. Druhà
staroslovanskà legenda о sv. Vàclavu, wyd. J. Vasica. [w:] Sbornik staroslovanskÿch literârnich pamàtek о sv. Vàclavu a sv. Ludmile, wyd. J. Vajs, Praha 1929 s. 84-124. Gęsta Urbani II Papae, [w:] Recueil des Historiens des Gaules et de la France, wyd. MJ. J. Brial, Paris 1806 (Rerum Gallicarum et Francicarum Scriptores, 14). The Historical Works of Gervase ofCanterbury, vol. 1 : The Chronicle ofthe Reigns ofStephen, Henry 11, and Richard I. wyd. W. Stubbs, Cambridge 2012. Jan Kanapariusz, Świętego Wojciecha Żywot Pierwszy, tł. Btygida Kürbis, wstęp Chłopocka H., komen tarz D. Zydorek, D. Sikorski, [w:] W kręgu żywotów. tł. B. Kürbis i inni, red. nauk. J.A. Spież, Kraków 1997. Labuda G.. Słowiańszczyzna starożytna i wczesnośredniowieczna. Antologia tekstów źródłowych, Poznań 2003. Les miracles de saint Etienne: recherches sur le recueilpseudo-augustinien (BHL 7860-7861) avec édi tion critique, traduction et commentaire, wyd. J. Meyers. Turnhout 2006. Paléographie musicale les principaux manuscripts de chant grégorien, ambrosien, mozarabe, gallician publiés en fac-similés phototypiques par les Bénédictins de Solesmes IV. Solesmes 1894. Regesta diplomatica nec non epistolaria Bohemiae et Moraviae, pars II annorum 1253-1310, wyd. J. Emler, Praga 1882. Die Sachsengeschichte des Widukind von Korvei, wyd. P. Hirsch, H.E. Lohmann, MGH SRG. t. 60. Hannover 1935. Vita Sancti Thomae, Cantuariensis Archiepiscopi et Martyris, sub Rogerii Pontiniacensis Monachi nom ine olim édita, [w:] Materials for the History of Thomas Becket, Archbishop of Canterbury, wyd. J.C. Robertson, t. 4,
Cambridge 2012. Wences/ai Hagek a Liboczan Annales Bohemorum ... a P. Gelasio a S. Catherina, t. IV, Pragae 1772. Sw. Wojciecha biskupa i męczennika żywot drugi napisanyprzez Brunona z Kwerfurtu, wyd. J. Karwasińska, MPH ser. II, t. 4 cz. 2, Warszawa 1969. Sr. Wojciecha biskupa i męczennika żywot pierwszy, wyd. J. Karwasińska, MPH ser. II, t. 4, cz. 1, Warszawa 1962. The Plays of Hrotswitha of Gandersheim Bilingual Edition, tl. L. Bonfante, wyd. R. Chipok. Mundelein Illinois 2013.
Literatura ] 69 Literatura Archiv der Gesellschaft für ältere deutsche Geschichtskunde zur Beförderung einer Gesammtausgabe der Quellenschriften deutscher Geschichten des Mittelalters VII, wyd. Peitz G.H., Hannover 1839, s. 119, 269-271. Banaszkiewicz J., Gumpold Vavrinec a Kristian, ciii kratce o tom, jak se snëznâ a severni Bohemia stàvala souëàsti „poiehnané” Evropy, [w:] Dèjiny ve véku nejistot. Sbornlk кpfileiitosti 70. narozenin Dukana Trestika, red. J. Klâpsté, E. Pleskovâ, J. Żemlićka, Praha 2003, s. 47-52. Berlin-Brandenburg Akademie der Wissenschaften Akademiebibliothek Ausgewählte Literaturnachweise aus dem Bestand der Akademiebibliothek Johann Burchard Menckejn) Historiker Rechtshistoriker, Berlin 2002. Blàhovâ M., Historickâ chronologie, Praha 2001. Boldrini S., Laprosodia e la metrica dei Romani, Roma 1992. Bretholz B., Neueste Literatur über Pseudochristian, Neues Archiv der Gesellschaft für ältere deu tsche Geschichtskunde zur Beförderung einer Gesammtausgabe der Quellenschriften deutscher Geschichten des Mittelalters 29, 1904, s. 480-489. Chaloupeckÿ V., Rec. Rudolf Urbanek. Legenda tzv. Kristiäna ve vÿvoji pfedhusitskych legend vàclavskÿch i ludmilskÿch ajeji autor 1.1-11. Praha 1947-1948. Cesky casopis historicky 48-49, 1947-1948, s. 287-303. Chaloupecky V., Svatovàclavskÿ Sbornlk na pamâtku 1000. vyroèl smrti kniiete Vàclava svatého, t. II. 2: Prameny X. stoleti Legendy Kristiânovy о svatém l àclavu a svaté Ludmile. Praha 1939. Clark A.C., The Cursus in Medieval and Vulgar Latin, Oxford 1910. D. Norberg. An Introduction to the Study ofMedieval Latin
Versification, przeł. G.C. Roti, Jacqueline de La Chapelle Skubly, wydal i wprowadzeniem opatrzył J. Ziolkowski, Waszyngton USA 2004. Dobner G., Examen Historico-Chronologico-criticum: An Christiani de Skala Vita seu Passio SS. Ludmillae L Wenceslai a Balbino e codice Trebonensi primum vulgata vents sincerusque partus sit Christanni, qui erat Boleslai Saevifilius? Dobrovskÿ J., Kritische Versuche die ältere böhmische Geschichte von späteren Erdichtungen zu reini gen, 1. Borivoj s Taufe, Prag 1803. Dobrovskÿ J., Kritische Versuche die ältere böhmische Geschichte von späteren Erdichtungen zu reinigen, 2. Ludmila und Drahomir, Prag 1807. Dobrovskÿ J., Kritische Versuche die ältere böhmische Geschichte von späteren Erdichtungen zu reinigen, 3. Wenzel und Boleslaw, Prag 1819. Dokoupil V., Soupis rukopisû knihovny benediktinù v Rajhradê, Praha 1966. Duchesne L., Note sur l’origine du cursus ou rythme prosaïque suivi dans la rédaction des bulles pontifi cales. pontificales, Bibliothèque de l’école de Chartes 50, 1889, s. 161-163. Fiala Z., Hlavnipramen legendy Kristiânovy, Praha 1974. Fiala Z., O prazském nâzvoslovi v legende Kristiânovë, Ceskoslovensky Casopis Historicky 18, 1970, s. 265-282. Hanka V., Petrohradskä Legenda о svatém Väclavu, Casopis Närodniho Muzea 4, 1830, s. 453-462. Haubelt J., Dêjepisectvi Gelasia Dobnera, Praha 1979. Janson T., Prose Rythm in Medieval Latin form the 9th to the 13th century, Aeta Universitatis Stockholmiensis, Studia Latina Stockholmiensa 20, Lund 1975. Jasiński T.. Cursus velox cum consillahicatione w Kronice polskiej Galla Anonima i w
Translacji św. Mikołaja Mnicha z Lido, [w:] Memoria viva. Studia historyczne poświecone pamięci Izabeli Skierskiej (1967-2014), Warszawa - Poznań 2015. s. 114-131. Jasiński T., Gall Anonim —poeta i mistrz prozy Studia nad rytmiką prozy i poezji w okresie antycznym i średniowiecznym, Kraków 2016. Jasiński T., Kronika polska Galla Anonima w świetle unikatowej analizy komputerowej nowej generacji. [w:] Wykłady inauguracyjne Instytutu Historii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, semestr letni 2010/2011, VI, pod red. K. llskiego, Poznali 2011. Jasiński T., O pochodzeniu Galla Anonima, Kraków 2008.
170 Bibliografia Jasiński T., Początki cursusu w kancelarii papieskiej w świetle „Liber diurnus” oraz tzw. „ZachariasBonifatius-Privileg”. Przyczynek do badań nadprozą póinoanlyczną i wczesnośredniowieczną, [w:] Między tekstem a znakiem. Prace ofiarowane Profesor Barbarze Trelińskiej w siedemdziesiątą rocz nicę urodzin, Warszawa 2013, s. 361-372. Jasiński W., Bulla Jana XIII dla biskupstwa w Miśni z 2 stycznia 968 roku - falsyfikat czy auten tyk? Przyczynek do studiów nad początkami Kościołów miśnieńskiego i poznańskiego, Roczniki Historyczne 79, 2013, s. 7-39. Jasiński W., Die Bulle Johannes ’ХШ. für das Bistum Meißen vom 2. Januar 968 - echt oder gefälscht? Ein Forschungsbeitrag zu den Anfängen der Kirchen von Meißen und Posen, Archiv für Diplomatik Schriftgeschichte, Siegel-und Wappenkunde 60, 2014, s. 87-115. Jasiński W., Jeszcze o autentyczności dokumentu Jana XIII dla biskupstwa miśnieńskiego z 2 stycznia 968 roku, Roczniki Historyczne 80, 2014, s. 57-72. Jasiński W., Legenda Krystiana a legenda Crescente fide. Przyczynek do badań nad wzajemnym stosun kiem dwóch żywotów czeskiego księcia i świętego, [w:] Stilo et animo. Prace historyczne ofiarowane Profesorowi Tomaszowi Jasińskiemu w 65. rocznicę urodzin, red. M. Dorna, M. Matla, M. Sosnowski, E. Syska. współ. W. Baran-Kozłowski, Poznań 2016, s. 149-157. Jirouśek B., JosefKalousek v zókulisi sporu o Rukopisy (80. léta 19. staled). Nëkolikpoznämek к tematu, [w:] Cas pàdu Rukopisû, red. D. Blümlovâ, В. Jirouśek, Ceské Budêjovice 2004, s. 136-142. Kalandra Z., Ceské pohanstvt, Praha 1947. Kalhous D., Bohemi: Prozesse
der Identitätsbildung in frühpremysUdischen Ländern (bis 1200), Wien 2018. Kalhous D„ Kristianova Legenda a pocâtky ëeského polického myśleni, Brno 2005 [rozprawa doktors ka]. Kalhous D., Legenda Christiani and Modern Historiography. Leiden Boston 2015. Kalhous D., Znosu o Kristióna. Replika, Casopis Matice moravské 126, 2007, 2 s. 411-417. Kalivoda J., Historiographie oder Legende? Christianus monachus und sein Werk im Kontext der mittel europäischen Literatur des 10. Jahrhunderts, Beiträge zur Altertumskunde 141, 2001, s. 136-154. Kalousek J., Nejstarsi kronika ceskä?, Osvëta 33, 1903, s. 108-127. Kalousek J., Obrana kniżete Vàclava Svatého proti smyślenkóm krivym usudkûm о jeho povaze, Praha, 1872. Karwasińska J., Studia krytyczne nad żywotami św. Wojciecha, biskupa praskiego. V. Moguncja czy Werona miejscem inwestytury?, Studia Zródloznawcze 11, 1966, s. 67-77. Klopsch P., Einführung in die mittellateinische Verslehre. Darmstadt 1972. Kelln H., Die Wenzelslegende des Mönchs Christian, Kopenhagen 1996. Kubin P., Odpovèd na repliku Davida Kaihouse о Kristiänovi, Casopis Matice moravské 129. 2009, 1, s. 177-183. Kubin P., Sedm premyslovskych kultù, Praha 2011. Kubin P., Znovu o Kristióna, [w:] Od kniżat ke krälüm. Sbornik ku prileżitosti 60. narozenin Josefa Żemlicky, red. E. Dolezalovâ, R. Simûnek, Praha 2007. s. 63-72. Kuźmiuk-Ciekanowska A., Mnich Krystian i jego stosunek do św. Wojciecha, Studia Zródloznawcze 43, 2005, s. 19-26. Kuźmiuk-Ciekanowska A., Mnich Krystian i trzej najwięksi bohaterowie historii czeskiej (Przemysl, Borzywoj i Wacław), [w:] Średniowiecze w
rozjaśnieniu, red. K. Skupieński, Warszawa 2010, s. 143149. Kuźmiuk-Ciekanowska A., Swięty i historia: Dynastia Przemyślidów i jej bohaterowie w dziele mnicha Krystiana, Kraków 2007. Labuda G., Święty Wojciech biskup - męczennik patron Polski, Czech i Węgier, Wrocław 2000. Lindholm G., Studien zum mittellateinischen Prosarhythmus. Seine Entwicklung und sein Abklingen in der Briefliteratur Italiens, Acta Universitatis Stockholmiensis, Studia Latina Stockholmiensia 10, Stockholm-Göteborg-Uppsala 1963. Ludvikovskÿ J., Crescente fide, Gumpold a Kristian. Prispëvek к datoväni legendy Kristiänovy s dodatkem o dnesnim stavu této otózky, SPFFBU, D 1, 1954, s. 48-66. Ludvikovskÿ J.. Kristian öl tzv. Kristian?, SPFFBU, E 9, 1964, s.139-147.
Literatura 171 Ludvikovskÿ J., Latinské legendy ceského stredovëku, SPFFBU, E 18-19. 1973-1974, s. 267-308. Ludvikovskÿ J., Nékolikpoznàmek к vÿkladu legendy Kristiânovy, Naśe vëda 22, 1943, s. 17-24. Ludvikovskÿ J., O Kristiäna I, Nase vëda 26, 1948-1949, s. 209-239. Ludvikovskÿ J., О Kristiäna II, Naśe vëda 27, 1950, s. 158-173 i 197-216. Ludvikovskÿ J., Rec. Zdenëk Fiala. Hlavnipramen legendy Kristiânovy. Praha 1974, Listy Filologické 98, 1975, s. 164-172. Ludvikovskÿ J., Rytmické klausule Kristiânovy legendy a otâzka jejiho datovànl, Listy filologické 75, 1951, s. 169-190. Mafia M., Czemu biskup Dietmar obawiał się piekła? Kilka uwag o możliwościach działania pierw szych biskupów praskich, [w:] Stilo et animo. Prace historyczne ofiarowane Profesorowi Tomaszowi Jasińskiemu w 65. rocznicę urodzin, red. M. Dorna, M. Matla, M. Sosnowski, E. Syska, współ. W. Baran-Kozłowski, Poznań 2016, s. 335-347. Matla M.. Czeskie wpływy w życiu religijnym i piśmiennictwie państwa piastoxvskiego w X-XI wieku, Poznań 2017. Matla-Kozlowska M., Pierwsi Przemyślidzi i ich państwo (odX do połowy XI wieku). Ekspansja teryto rialna ijej polityczne uwarunkowania, Poznań 2008. Merhautovâ A., Gumpoldora legenda, [w:] Legendy Wolfenbüttelského rukopisu, wyd. J. Zachovâ, Praha 2010. Meyer W., Gesammele Abhandlungen zur mittelalterliche Rhytmik, t. 2, Berlin 1905. Nastalska-Wiśnicka J., Rex martyr. Studium źródłoznawcze nad legendą hagiograficzną św. Wacława (X-XIVwJ, Lublin 2010. Nechutovâ L. Latinskä literatura ceského stredovëku do roku 1400, Praha 2000. Nicolau M.G.. L’origine du «cursus»
rythmique et les débuts de l accent d’intensité en latin, Paris 1930. Norden E., Die antike Kunstprosa II, Leipzig 1898. Novotny V., Ceské dëjiny, 1.1, cz. 1. Od nejstarśich dob do smrti knizete Oldricha, Praha 1912. O Riain D., The Magnum Legendarium Austriacum: A New Investigation of One of Medieval Europe’s Richest Hagiographical Collections, Analecta Bollandiana 133, 2015, s. 87-165. Oberhelman S.M., Prose Rhythm in Latin Literature of the Roman Empire: First Century B.C. to Fourth Century A.D., Studies in Classics 27, New York 2003. Palackÿ E, O umucenl sv. Väclava, podle legendy slovanské, waha kritickà, Caspopis Nàrodniho Muzea 11, 1837, s. 406-417. Pekar J., Die Wenzels- und Ludmila- Legenden und die Echtheit Christians, Prag 1906. Pekar J.. Svaty Vaclav, [w:] Svatavaclavskÿ sbornik napamätku 1000. vyrocl smrti knlzete Väclava svatého, I. Knize Vaclav svaty a jeho doba, red. K. Guth et al., Praha 1934, s. 9-101. Pekar J., Zpravy, Cesky Ćasopis Historicity 35. 1929, s. 433-439. Poncelet A., De magno legendario austriaco, Analecta Bollandiana 17, 1898, s. 24-96, 123-216. Sobiesiak LA., Boleslav IL (1999), Ceské Budëjovice 2014. Sobiesiak J.A., Bolesław II Przemyślida (1999). Dynasta ijego państwo, Kraków 2006. Sobiesiak J.A., Bolesław II Przemyślida: pobożny buntownik i mąż znamienitej damy (+999), Kraków 2017. Sobiesiak J.A., Kto ijak zabił św. Wacława? Świadectwo źródeł X wieku, [w:] Średniowiecze w rozjaśnie niu, red. K. Skupieński, Warszawa 2010. s. 189-197. Staber L, Die älteste Lebensbeschreibung des Fürsten Wenzeslaus und ihr Ursprungsort Regensburg, Annales
Instituti Slavici. Veröffentlichungen des „Institutum Salisburgo-Ratisbonense Slavicum . In Verbindung mit dem Internationalen Forschungszentrum für Grundfragen der Wissenschaft, Salzburg 1970, s. 183-193. Strzelczyk!., Pióro u’ wątłych dłoniach. O twórczości kobiet w dawnych wiekach. Początki (odSafony do Hroswity), Warszawa 2007. Svaty Vaclav Napamätku 1100 vvroël narozeni kniżete Väclava Svatého, red. P. Kubin, Praha 2010. Tomek V.V., Svatä Ludmila a Cechy za jejiho vèku, Ćasopis Nàrodniho Muzea 34, 1860, s. 263-296. Tfestik D., Deset tezl о Kristiànové legende, Folia Historica Bohemica 2. 1980. s. 7-33. Tfestik D., Poëâtky Premyslovcû, Praha 1981. Tfestik D., Poëâtky Premyslovcû. Vstup Cechü do dëjin (530-935), Praha 2008.
172 Bibliografia Tfestik D., Premyslovec Kristian, Archeologické rozhledy 51, 1999, s. 602-613. Urbânek R., Legenda t.zv. Kristiâna ve vÿvoji predhusitskÿch legend vàclavskÿch i ludmilskÿch a jeji au tor, Praha 1947-1948. Vacek F., Uvahy a posudky о literature svatovàclavské, Sbornik historického krouźku 27, 1926, s. 33-57; nr 28, 1927. s. 1-10,89-96; nr 29, 1928, s. 44-48; nr 30, 1929, s. 6-30, 82-113. Valois N., Etude sur le rythme des bulles pontificales, Bibliothèque de l’école de Chartes 42, 1881, s. 161198. Vaniéek V, Svaty Vâclavpanovnik a svëtec v ranem stredovêku, Praha—Litomysl 2014. Vilikovskÿ J., Vâclav Chaloupeckÿ. Svatovâclavskÿ Sbornik na pâmâtku 1000. vÿroôi smrti knizete Vâclava svatého, t. IL 2: PramenyX. stoletiLegendy Krisliànovy о svatém Vâclavu a svaté Ludmile. Praha 1941, Naäe vëda 20, 1941, s. 81-94. Wailes S.L., Spirituality and Politics in the Works ofHrotsvit of Gandersheims, Selingsgrove 2006. Wattenbach W., Das Schriftwesen im Mittelalter, Leipzig 1875. Wattenbach W. Holtzmann R., Deutschlands Geschichtsquellen im Mittelalter, 1.1/4, Berlin 1943. Winterfeld P. von, Über die Translatio sanctorum Alexandripapae et lustiniprespiteri, Neues Archiv der Gesellschaft für ältere deutsche Geschichte 26, 1900, s. 751-754. Востоков A.X., Убиение святого Вячеслава, князя Чешского, Московский Вестник 17, 1827, s. 8294. Срезневский И.И., Материалы для словаря древнерусского языка по письменным памятникам, t. 1, Санкт-Петербург 1893.
Streszczenie oja rozprawa doktorska pt. Legenda Krystiana - autentyk czy mistyfikacja? Żywot i męczeństwo św. Wacława i św. Ludmiły w świetle analizy historycznej i filologicznej ma na celu analizę historiograficzną oraz filologiczną niezwykłego źródła łacińskiego do początków dziejów państwa cze skiego, tamtejszego kościoła oraz dynastii Przemyślidów. Legenda Krystiana znana także pod łaciń ską nazwą Vita et passio sancti Wenceslai et sancte Ludmile ave eins to bardzo nietypowy utwór, który traktuje o świętych Ludmile i Wacławie, zawiera opis początków państwa czeskiego, działalności mi syjnej świętych Cyryla i Metodego oraz opis chrystianizacji Czechów. Autor Legendy jest tradycyjnie określany jako Krystian, który w Prologu swoją pracę dedykował św. Wojciechowi, kiedy ten był bi skupem praskim. Próby identyfikacji autora Legendy na przestrzeni dziejów były przeróżne i to nieza leżnie do tego, czy uważano ten utwór za prawdziwie napisany pod koniec X w., czy też za później po wstałe fałszerstwo. Niniejsza rozprawa doktorska składa się z następujących części: • Rozdział pierwszy poświęciłem historiografii Legendy Krystiana, od jej odkrycia aż do naj nowszych dokonań na tym polu. • Rozdział drugi wyjaśnia zagadnienia związane z łacińską rytmiką i prozą i jest konieczny, aby czytelnik mógł zrozumieć część wywodów, jakie przedstawiłem w tym i w kolejnym roz dziale. • Ostatni, czwarty rozdział poświęciłem bardzo szeroko zakrojonym badaniom tekstualnym, źródłoznawczym, historycznym oraz analizie ry tmiki i badaniom z wykorzystaniem programów komputerowych nad różnymi
zabytkami hagiografii św. Wacława i św. Ludmiły. Zamieszczam porównania wielu tekstów, a w części też tłumaczeń (np. w przypadku Crescente fide). W po zostałych przypadkach porównań, gdy już inni autorzy korzystali z Legendy Krystiana, pomi nąłem tłumaczenia i tylko ogólnie porównałem lytmikę paralelnych dzieł. W rozdziale tym, w trakcie analiz porównawczych tekstów, świadomie pomijam wynikające z tego wnioski, co do czasu powstania i spisania analizowanych utworów. Dopiero na końcu tego rozdziału przed stawiam całościowy obraz filiacji utworów, które były podstawą Legendy Krystiana i które ko rzystały z tego utworu. Jest to najważniejsza część pracy, gdyż w niej dokonuję rewizji dotych czasowego stanu badań i przedstawiam własne ustalenia badawcze. Główne tezy i pytania badawcze doktoratu przedstawiają się następująco: 1. Czy Legenda Krystiana rzeczywiście pochodzi z końca X w. i jest tym, za co się podaje, a jej autorem jest Krystian, brat Bolesława 11 Pobożnego? 2. Podjęcie dociekań nad stylem i rytmiką dzieła (pytanie: czy Krystian był wytrawnym styli stą i doskonale posługiwał się rytmiką?); poddanie krytyce i rewizji dotychczasowych ustaleń Jaroslava Ludvikovskiego dotyczących rytmiki 3. Jaką rolę w rozwoju, a być może też w powstaniu kultu św. Wacława, odegrał św. Wojciech; czy był on inspiratorem spisania trzech, a w pewnym sensie nawet czterech, najstarszych łaciń skich legend Wacławskich? W mojej rozprawie doktorskiej udało mi się uzyskać następujące odpowiedzi. W świetle powyższych badań należy przyjąć, iż Legenda Krystiana została napisana przez brata
księ cia czeskiego Bolesława II. Autor tego dzieła nosił imię Krystian i był przez wiele lat mnichem klasztoru św. Emmerama w Ratyzbonie. Udało się pozyskać nowe argumenty przemawiające za tą tezą. Niezwykle w’ażna jest wzmianka o skrutyniach, w których brali udział katechumeni przygotowujący się do zbioro wych chrztów, a także towarzysząca im informacja o wykupywaniu przez św. Wacława dla tych skruty niów niewolnych chłopców. Mało jednak praw dopodobne, aby dotrwała do XII wieku bądź późniejszego M
174 Streszczenie czasu wiedza o formach organizacyjnych tych chrztów, a mianowicie o skrutyniach. Z innych informa cji, których autorem mogła być tylko osoba z II połowy X w., jest wzmianka o tym, iż Wacław był uxoratus. Tylko Krystian jako bratanek Wacława mógł mieć wiedzę o żonie św. Wacława i tylko on mógł spro stować Crescentefide. Najpoważniejszym argumentem przemawiającym za autentycznością Legendy Krystiana jest jej sty listyka i rytmika; bardzo ważne ustalenia w tym zakresie poczynił już Jaroslav Ludvikovskÿ i jego po przednicy, ale niektóre z tych ustaleń musiały zostać skorygowane. Autor posługuje się w bardzo ograni czonym zakresie, charakterystycznymi dla X w., rymami, a także retorycznymi figurami dźwiękowymi. Ich nagromadzenie jest umiarkowane; w XII w. te narzędzia stylistyczne były dużo bardziej powszechne. Krystian posługiwał się rytmiką, którą trudno byłoby znaleźć w dziełach powstałych w XII w. Cechą cha rakterystyczną rytmiki tych czasów, którą też obserwujemy w Legendzie Krystiana, jest znaczna liczba ka dencji bezrytmicznych. Ciekawe jednak, że poza jednym wyjątkiem wszystkie kadencje Prologu Legendy Krystiana są rytmiczne. Świadczy to o wńelkim kunszcie stylistycznym i retorycznym Krystiana. Najważniejszym rezultatem badawczym pracy jest odkrycie roli św. Wojciecha w powstaniu i roz woju kultu św. Wacława. Pogląd ten opiera się wprawdzie na wielu hipotetycznych argumentach, ale two rzą one razem spójną całość. W świetle koncepcji przedstawionej w tej pracy św. Wojciech byl inspi ratorem spisania Crescente fide, najstarszej legendy
Wacławowej. Z jego też inspiracji powstał Żywot św. Wacława autorstwa Gumpolda, biskupa Mantui. Wynika to pośrednio z itinerarium Wojciecha, które też wskazuje, że biskup praski zanim rozpoczął propagowanie nowego kultu, postarał się o jego aproba tę przez cesarza Ottona II. Z inspiracji św. Wojciecha powstała też Legenda Krystiana. Jeżeli całościowa koncepcja wiążąca powstanie trzech najstarszych legend Wacławowych ze św. Wojciechem jest słuszna, to można przedstawić nową, bardziej precyzyjną chronologię powstania owych trzech dzieł. Proponuję całkowicie inną filiację najstarszych legend Wacławowych. Odrzucam istnienie Legen dy X oraz tzw. Pierwotnej Crescente. Gumpold opierał się na jednym z rękopisów Crescentefide; nie była to żadna z zachowanych trzech wersji Crescente ftde, ale bardzo zbliżona do nich redakcja o tym samym statusie, co obecnie znane. Niewykluczone, że Wojciech i jego otoczenie „dopowiadali” Gumpoldowi nie które z wydarzeń opisanych przez tegoż biskupa; takim dopowiedzianym fragmentem mogła być w dzie le Gumpolda wizja Wacława. Legenda Krystiana powstała na podstawie nieco rozszerzonej, uzupełnionej o kilka elementów Crescentefide. Wersję tę przekazał Krystianowi w 992 r. św. Wojciech, który wcześniej odpis podobnej wersji pozostawał na Monte Cassino w 990 r. Kilkadziesiąt lat później materiał ten wyko rzystał tamtejszy mnich Wawrzyniec, tworząc nowy Żywot świętego Wacława.
Legenda Christiani: an original or a forgery? The life and martyrdom of Wenceslaus I and Saint Ludmila in the light of historical and philological analyses. A source study (summary) his monograph, written on the basis of a doctoral dissertation, is devoted to Vita et passio sancti Wenceslai et sancte Ludmile ave eius, an extremely important and controversial source of the histo ry of Bohemia. Czech historians refer to the work as Legenda Christiani: it contains predominantly de scriptions of the lives, martyrdom and miracles performed by the Czech Saints Wenceslaus and Ludmila. The reason why this source has been regarded unique is the information it provides about the begimiings of the Pfemyslid dynasty, the country under its rule and the local Christianity. Legenda Christiani first de scribes the legendary beginnings of Czechs and shows both mythical and historical representatives of the first native Czech dynasty. The work offers a description of the Christianisation mission of Saints Cyril and Methodius in Moravia, including the baptism of Bofivoj I. the first historically documented ruler of Bohemia, accepted from St. Methodius. The source describes fragments of the history of Great Moravia and the history of the young Bohemian country. It introduces Borivoj’s wife, Saint Ludmila, and the sub sequent generations of the Premyslid dynasty until the activity, miracles and death of Saint Wenceslaus. The author of Vita et passio referred to himself in a very interesting way, calling himself Christian, claim ing he was Czech, a monk and a nepos of Saint Adalbert. Many
texts written in our geographic and cultural environment, related to the 10th century, have not survived in their original form; what we have at our disposal are later copies. This group includes also Legenda Christiani which is known exclusively from its fragmentary 12th-century copies. We know the full text from a copy written in the first half of the 14th century. The content of the work and the controversy over the author plus the chronology of the subsequent copies have all led to a situa tion that since the discovery in the mid-17th century, it has enjoyed interest of Czech historians. In the early 20th century , it was at the centre of attention of the subsequent generations of scholars represent ing various disciplines of science. That interest has been sustained until today and there is no indica tion that it will dwindle. In the light of very scarce information offered by writ ten sources and despite the support granted by modern archaeology, providing an answer to the question if Legenda Christiani is authentic or a forgery, has become one of the most important research issues faced by historians in the contemporary research into the beginnings of the Czech state and Church. I have decided to ponder this question in my book con sisting of four chapters. The first is entitled Legenda Christiani in historiography - the author and his book”, and it leads the readers through the huge and highly complicated historiography compiled since the discovery of the literary work in the mid-17th century until modern times. The chapter is further di vided into five
parts: introduction, the earliest stage of research (since the discovery until the 20th century), research carried out since the early 20th century until the death of Josef Pekaf in 1937, the discussion since the publishing of Vaclav Chaloupecki’s works until 1980 and the last stage of the discussion from 1980 until today. The nest chapter, Те rhythm of Latin prose and a study of Saint Wenceslaus hagiogra phy”, consisting of five sub-chapters, takes the reader to the world of the Latin rhythm system and poet ry. This results in an understanding of studies on the rhythm of medieval Latin texts. I discuss the research into Latin poetry in Christian s and other Latin works earned out by Jaroslav Ludvikovsky, a scholar op erating from Brno. Next, in a broader context I discuss the latest research into the Latin cursus to proceed with the characteristics of the rhythm found in Legenda Christiani. The next chapter is entitled ‘Textual research into Legenda Christiani and another hagiography of Saints Wenceslaus and Ludmila”. Here, I have focused on the manuscript of the work, carried out a textual survey of Legenda Christiani and the work s homogeneous nature. Further on, I discuss computer software used to survey Latin texts. This part of the book ends with comparative studies where Christian s work is juxtaposed with selected Latin hagio graphie works dedicated to Saints Wenceslaus and Ludmila. T
176 Summary The last chapter, ‘Legenda Christiani and the remaining works on the lives of Saints Wenceslaus and Ludmila contains conclusions related to the authenticity and the data of the main source as indicat ed by research. Here, I have made an attempt at indicating the identity of Christian, the author of Vita et passio sancti Wences/ai et sancte Ludmile ave eius. I have supplemented my reasoning with an analysis of the sources providing information about Christian. The entire treatise revolves around the hagiography of Saints Wenceslaus and Ludmila with special emphasis placed on Legenda Christiani, the subject of the entire work and one of the main reasons why I have decided to publish the dissertation. It shows a pio neering approach to studies of sources, texts as well as comparative, literary and linguistic studies in the realm of studies of Latin texts. Bayerische Stsatsbiblothek München
|
| adam_txt |
Spis treści Wstęp. 7 Rozdział l Legenda Krystiana w historiografii -wokół autora i jego dzieła. 13 1.1. Wprowadzenie. 1.2. Najstarszy etap badań - do początku XX w. 1.3. Josef Pekar i jego oponenci. 1.4. Trzecia faza dyskusji — od Vâclava Chaloupeckiego do1980 r. 1.5. „Era Duśana Tfeśtika” - od 1980 r. do 2016 r. . . 1.6. Podsumowanie. 13 13 15 17 20 23 Rozdział II Rytmika prozy łacińskiej a badanie hagiografii św. Wacława. 2.1. Wprowadzenie: podstawowe pojęcia związane z rytmiką łacińskich tekstów doby średniowiecza. 25 2.2. Badania Jaroslava Ludvikovskiego nad rytmiką łacińską i jego stosunek do wcześniejszych badań. 28 2.3. Nowsze badania nad rytmiką łacińską. 2.4. Rytmika Legendy Krystiana.
2.5. Podsumowanie. 25 35 42 54 Rozdział 111 Badania tekstualne nad Legendą Krystiana i inną hagiografią św. Wacława i św. Lud miły . 3.1. Wprowadzenie do podstawy rękopiśmiennej. 3.1.1. Kodeks podstawowy i najważniejsze kopie. 3.1.2. Pozostałe kodeksy. 3.2. Badania tekstualne nad Legendą Krystiana i problem jednolitości utworu . 3.3. Legenda Krystiana w świecie hagiografii świętych Wacława i Ludmiły'. 3.3.1. Programy komputerowe w analizie dzieła Krystiana i przekazów pokrew nych . 64 3.3.2. Crescenlefide. 3.3.3. Legenda Gumpolda- czas i okoliczności powstania. 3.3.4. Legenda Gumpolda - rękopis z Wolfenbüttel. 3.3.5. Legenda Gumpolda — inne rękopisy. 3.3.6. Fuit inprovincia Bohemorum. 3.3.7. Licetplura.
3.3.8. Oportet nos fratres. 3.3.9. Oriente iam sole l. 3.3.10. Diffundente sole. 55 55 55 57 59 64 67 108 110 111 128 130 131 131 141
Bibliografia Wykaz skrótów zastosowanych w bibliografii FRB — Fontes Rerum Bohemicarum MGH - Monumenta Germaniae Historica PL - Patrologia Latina Acta SS — Acta Sanctorum FRB — Fontes Rerum Bohemicarum MGH SRG — Monumenta Germaniae Historica Scriptores Rerum Germanicarum MPH — Monumenta Poloniae Historica SPFFBU - Sbornik prąci Filozofické fakulty brnënské univerzity Źródła Łacińska hagiografia św. Wacława i św. Ludmiły Crescente fide, redakcja czeska: Ludvikovsky L, Novë ziistënÿ rukopis legendy Crescente fide a jeho vvznam pro datovàni Kristiàna. Listy Filologické 81, 1958, s. 56-68. Zivot a umuëeni svatého Vàclava. Latinskà legendapoëinajicislovy „ Crescentefide “ :polovice X. stoleti, tl. J. Ludvikovskÿ, [w:] Na ùsvitu krest’anstvi. Z nasi literami tvorby doby românské v stoi. IX. —XIII, uspor. V. Chaloupecky, Praha 1942, s. 78-86. Crescente fide, redakcja bawarska: Rękopisy296: l. Biblioteka opactwa w Admont w Austrii: a. Sygnatura Admont 412, na fol. 6r-11 r. b. Sygnatura sygnaturze Admont 654, na fol. 126v-132v. 2. Sygnatura Cod. Lat. 13, na fol. 258r-259r przechowywany w opactwie cystersów w Heiligenkreuz w Austrii. 3. Bawarska Biblioteka Państwowa w Monachium w Niemczech: a. Sygnatura Clm 332, na fol. 191v-195v. b. Sygnatura Clm 2552, na fol. 125r-128r. c. Sygnatura Clm 4605, na fol. 133v-140r. d. Sygnatura Clm 18547b, na fol. 153v-l60v. 4. Sygnatura Reg. lat. 498, na fol. 15v-20v przechowywany w Bibliotheca Apostolica Vaticana w Watykanie. 5. Sygnatura Rh 5, na fol. 92v-94v przechowywany w Centralnej Bibliotece w Zurychu w Szwajcarii. Wydania i tłumaczenia: Passio
s. Uendezlavi Martyris, wyd. B. Dudik, [w:] Iter Romanum, t. 1, Wien 1855, s. 319-326. Zivot sv. Vàclava, wyd. J. Emler, [w:] FRB, t. 1, 183-190. Legenda św. Wacława autorstwa Gumpolda biskupa Mantui (Legenda Gumpolda) Rękopisy: 1. Kodeks o sygnaturze Cod. Guelf. 11.2. Aug. 4°, na fol. 19r-37r przechowywany w Herzog-AugustBibliothek w Wolfenbüttel Niemcy. 2% Wykorzystane przy pisaniu niniejszej pracy.
Źródła 167 Kodeks o sygnaturze G5, na fol. 36v-43v, przechowywany w Archiwum Praskiego Grodu w Pradze w Czechach. 3. Rękopis o sygnaturze MS 9289 na fol. 38r-42r przechowywany wBibliotece Królewskiej w Brukselii w Belgii. Wydania i tłumaczenia: Aelteste Legende vom heiligen Wenzel aus dem Codex der Prager Domkirche, [w:] J. Dobrovsky, Kritische Versuche die ältere böhmische Geschichte von späteren Erdichtungen zu reinigen, 3. Wenzel und Boleslaw, Prag 1819, s. 53-115. Gumpold Vita Vencezlavi ducis Bohemiae, wyd. G.H. Penz, [w:] MGH Scriptores, t. 4, Hannover 1841, s. 211-223. Gumpoldi Vita Vencezlavi ducis Bohemiae, [w:] PL. t. 135, kol. 923-942. Gumpoldûv êivot Vàclava kniżete êeského, wyd. J. Emler, [w:] FRB, t. 1, s. 146-166. Passio sancti Venceslai martyris, [w:] Legendy Wolfenbüttelského rukopisu, wyd. J. Zachovâ, Praha 2010, s. 75-90, 129-201 (wyd. i faksymile). lîtrpenisvatého Vàclava mućednika, [w:] Legendy Wolfenbüttelského rukopisu, tł. Z. Kristen, Praha 2010, s. 113-128. 2. Legenda Krystiana: Christianus de Scala, monachus, S. Ludmilae, et S. Wenzes/ai Passio ., [w:] B. Baibin, Epitome historica Rerum Bohemicarum, Pragae 1677, s. 41-65. De Ludmilla, vidua mart. Bohemiae ducissa et patrona, [w:] Acta SS Septembris, t. 5, Antverpiae 1755, s. 354-363. De S. Wenceslao martyre Bohemiae duce ас patrona, [w:] Acta SS Septembris, t. 7, Antverpiae 1760, s. 769-780. Vita s. Ludmillae et s. Wenceslai auctore Christiano monacho, wyd. P. Athanasius a S. Iosepho, Praha 1767. Kfisfanùv zivot sv. Ludmiły a sv. Vàclava, [w:] FRB, t. 1, s. 199-227(wraz z przekładem do języka
cze skiego J. Truhlâfa). Vita et passio sancti Wenceslai et sancte Ludmile, [w:] J. Pekar, Die Wenzels und Ludmila- Legenden und die Echtheit Christians, Prag 1906, s. 88-125. Legenda Christiani vita etpassio sancti Wenceslaiet sancte Ludmille ave eius, wyd. J. Ludvikovsky, Praha 1978 (reprint 2012) Legenda Krystiana, [w:] W kręgu żywotów św. Wojciecha. Kraków-1997, s. 237-285. Żywot św. Wacława autorstwa Wawrzyńca z Monte Cassino (Legenda Wawrzyńca) Passio s. Venzeslai Regis, wyd. B. Dudik, [w:] Iter Romanian, t. 1, Wien 1855, s. 304-318. Vavrince. Mnicha sv. Benedikta, Utrpeni sv. Vàclava. [w:] FRB, t. 1, s. 167-182 (wraz z czeskim przekła dem J. Truhlàfa). Laurentius monachus casinensis archiepiscopus amalfilanus, wyd. F. Newton, MGH Gesch., t. 7, Weimar 1973. Oportet nos fratres: Die Wenzelslegende »Oportet nos fratres«. [w:] J. Pekar, Die Wenzels und Ludmila- Legenden und die Echtheit Christians, Prag 1906, s. 389-408. Legenda Oportet nos fratres, tł. A. Stfiż, [w:] Nejstarśi legendy premyslovskÿch Ćech, wyd. O. Królik. Praha 1969, s. 165-182. Ut annuncietur, redakcja pierwsza i druga: Vita sancti Wenceslai incipiens verbis „ Ut annuncietur”, wyd. A. Podlaha, Pragae 1917. Ludvikovsky J., Vàclavskà legendaXIII. stoletl,, Ut annuncietur “,jejiротёг к legende „ Oriente ". a otàzка autorstvi, Listy Filologické 78, 1955, s. 198-201. Zivot slavného mućednika svatého Vàclava se zazrâky, [w:] Legendy о ceskÿch patronech. wyd. A. Matèjcek, J. Sâmal, tł. B. Ryba. Praha 1940, s. 49-94.
168 Bibliografia Oriente iam sole, redakcja pierwsza: Die Wenzelslegende »Oriente iam sole«. (Die erste Rezension), [w:] J. Pekar, Die Wenzels und LudmilaLegenden und die Echtheit Christians, Prag 1906, s. 409-430. Legenda о svatém Vàclavupoćinajicislovy„kdyz vychàzelo u- slunce kfest’anstvi“, 11. J. Ludvlkovskÿ, [w:] Na ùsvitu krest'anstvi. Z nasi literami tvorby doby românské v stoi. IX. -XIII. uspof. V. Chaloupecky, Praha 1942, s. 219-242. Pozostałe źródła Kosmùv letopis ćesky s pokracovateli, [w:] FRB II, wyd. J. Emler, tł. V.V. Tomek, Praha 1874. Cosmae Pragensis Chronica Bohemorum, wyd. B. Bretholz, MGH SRG N.S., t. II, Berlin 1923. Kosmasa Kronika Czechów, przel. M. Wojciechowska, Wodzisław Śląski 2012. (Pierwsze wydanie Warszawa 1968) Kosmova kronika ëeskà, tłum. K. Hrdina, M. Blâhovâ, Praha 2012. Brunon z Kwerfurtu, Świętego Wojciecha Żywot Drugi, tł. B. Kürbis, wstęp H. Chłopocka, komentarz D. Zydorek, D. Sikorski, [w:] W kręgu żywotów, tł. B. Kürbis i inni, red. nauk. J.A. Spież, Kraków 1997. Charvàtskohlaholskâ redakce pûvodni staroslov. legendy o sv. Vàclavu, wyd. J. Vajs, [w:] Sbornik staroslovanskych literârnich pamatek o sv. Vàclavu a sv. Ludmile, wy d. J. Vajs, Praha 1929. Cicero s De Provinciis Consularibus Oratio, Introduction and Commentary' by L. Grillo, Oxford 2015. Codex Epistolaris Primislai Ottocari II. Bohemiae Regis complectens semicenturiam literarum . wyd. T. Dolliner, Viennae 1803. Druha slovanskâ svatovàclavskà legenda, [w:] Staroslovénské legendy ëeského pûvodu. Nejstarśi kapita ły zdéjin cesko-ruskÿch kulturnich vztahû, Praha 1976. Druhà
staroslovanskà legenda о sv. Vàclavu, wyd. J. Vasica. [w:] Sbornik staroslovanskÿch literârnich pamàtek о sv. Vàclavu a sv. Ludmile, wyd. J. Vajs, Praha 1929 s. 84-124. Gęsta Urbani II Papae, [w:] Recueil des Historiens des Gaules et de la France, wyd. MJ. J. Brial, Paris 1806 (Rerum Gallicarum et Francicarum Scriptores, 14). The Historical Works of Gervase ofCanterbury, vol. 1 : The Chronicle ofthe Reigns ofStephen, Henry 11, and Richard I. wyd. W. Stubbs, Cambridge 2012. Jan Kanapariusz, Świętego Wojciecha Żywot Pierwszy, tł. Btygida Kürbis, wstęp Chłopocka H., komen tarz D. Zydorek, D. Sikorski, [w:] W kręgu żywotów. tł. B. Kürbis i inni, red. nauk. J.A. Spież, Kraków' 1997. Labuda G. Słowiańszczyzna starożytna i wczesnośredniowieczna. Antologia tekstów źródłowych, Poznań 2003. Les miracles de saint Etienne: recherches sur le recueilpseudo-augustinien (BHL 7860-7861) avec édi tion critique, traduction et commentaire, wyd. J. Meyers. Turnhout 2006. Paléographie musicale les principaux manuscripts de chant grégorien, ambrosien, mozarabe, gallician publiés en fac-similés phototypiques par les Bénédictins de Solesmes IV. Solesmes 1894. Regesta diplomatica nec non epistolaria Bohemiae et Moraviae, pars II annorum 1253-1310, wyd. J. Emler, Praga 1882. Die Sachsengeschichte des Widukind von Korvei, wyd. P. Hirsch, H.E. Lohmann, MGH SRG. t. 60. Hannover 1935. Vita Sancti Thomae, Cantuariensis Archiepiscopi et Martyris, sub Rogerii Pontiniacensis Monachi nom ine olim édita, [w:] Materials for the History' of Thomas Becket, Archbishop of Canterbury, wyd. J.C. Robertson, t. 4,
Cambridge 2012. Wences/ai Hagek a Liboczan Annales Bohemorum . a P. Gelasio a S. Catherina, t. IV, Pragae 1772. Sw. Wojciecha biskupa i męczennika żywot drugi napisanyprzez Brunona z Kwerfurtu, wyd. J. Karwasińska, MPH ser. II, t. 4 cz. 2, Warszawa 1969. Sr. Wojciecha biskupa i męczennika żywot pierwszy, wyd. J. Karwasińska, MPH ser. II, t. 4, cz. 1, Warszawa 1962. The Plays of Hrotswitha of Gandersheim Bilingual Edition, tl. L. Bonfante, wyd. R. Chipok. Mundelein Illinois 2013.
Literatura ] 69 Literatura Archiv der Gesellschaft für ältere deutsche Geschichtskunde zur Beförderung einer Gesammtausgabe der Quellenschriften deutscher Geschichten des Mittelalters VII, wyd. Peitz G.H., Hannover 1839, s. 119, 269-271. Banaszkiewicz J., Gumpold Vavrinec a Kristian, ciii kratce o tom, jak se snëznâ a severni Bohemia stàvala souëàsti „poiehnané” Evropy, [w:] Dèjiny ve véku nejistot. Sbornlk кpfileiitosti 70. narozenin Dukana Trestika, red. J. Klâpsté, E. Pleskovâ, J. Żemlićka, Praha 2003, s. 47-52. Berlin-Brandenburg Akademie der Wissenschaften Akademiebibliothek Ausgewählte Literaturnachweise aus dem Bestand der Akademiebibliothek Johann Burchard Menckejn) Historiker Rechtshistoriker, Berlin 2002. Blàhovâ M., Historickâ chronologie, Praha 2001. Boldrini S., Laprosodia e la metrica dei Romani, Roma 1992. Bretholz B., Neueste Literatur über Pseudochristian, Neues Archiv der Gesellschaft für ältere deu tsche Geschichtskunde zur Beförderung einer Gesammtausgabe der Quellenschriften deutscher Geschichten des Mittelalters 29, 1904, s. 480-489. Chaloupeckÿ V., Rec. Rudolf Urbanek. Legenda tzv. Kristiäna ve vÿvoji pfedhusitskych legend vàclavskÿch i ludmilskÿch ajeji autor 1.1-11. Praha 1947-1948. Cesky casopis historicky 48-49, 1947-1948, s. 287-303. Chaloupecky V., Svatovàclavskÿ Sbornlk na pamâtku 1000. vyroèl smrti kniiete Vàclava svatého, t. II. 2: Prameny X. stoleti Legendy Kristiânovy о svatém l'àclavu a svaté Ludmile. Praha 1939. Clark A.C., The Cursus in Medieval and Vulgar Latin, Oxford 1910. D. Norberg. An Introduction to the Study ofMedieval Latin
Versification, przeł. G.C. Roti, Jacqueline de La Chapelle Skubly, wydal i wprowadzeniem opatrzył J. Ziolkowski, Waszyngton USA 2004. Dobner G., Examen Historico-Chronologico-criticum: An Christiani de Skala Vita seu Passio SS. Ludmillae L Wenceslai a Balbino e codice Trebonensi primum vulgata vents sincerusque partus sit Christanni, qui erat Boleslai Saevifilius? Dobrovskÿ J., Kritische Versuche die ältere böhmische Geschichte von späteren Erdichtungen zu reini gen, 1. Borivoj 's Taufe, Prag 1803. Dobrovskÿ J., Kritische Versuche die ältere böhmische Geschichte von späteren Erdichtungen zu reinigen, 2. Ludmila und Drahomir, Prag 1807. Dobrovskÿ J., Kritische Versuche die ältere böhmische Geschichte von späteren Erdichtungen zu reinigen, 3. Wenzel und Boleslaw, Prag 1819. Dokoupil V., Soupis rukopisû knihovny benediktinù v Rajhradê, Praha 1966. Duchesne L., Note sur l’origine du cursus ou rythme prosaïque suivi dans la rédaction des bulles pontifi cales. pontificales, Bibliothèque de l’école de Chartes 50, 1889, s. 161-163. Fiala Z., Hlavnipramen legendy Kristiânovy, Praha 1974. Fiala Z., O prazském nâzvoslovi v legende Kristiânovë, Ceskoslovensky Casopis Historicky 18, 1970, s. 265-282. Hanka V., Petrohradskä Legenda о svatém Väclavu, Casopis Närodniho Muzea 4, 1830, s. 453-462. Haubelt J., Dêjepisectvi Gelasia Dobnera, Praha 1979. Janson T., Prose Rythm in Medieval Latin form the 9th to the 13th century, Aeta Universitatis Stockholmiensis, Studia Latina Stockholmiensa 20, Lund 1975. Jasiński T. Cursus velox cum consillahicatione w Kronice polskiej Galla Anonima i w
Translacji św. Mikołaja Mnicha z Lido, [w:] Memoria viva. Studia historyczne poświecone pamięci Izabeli Skierskiej (1967-2014), Warszawa - Poznań 2015. s. 114-131. Jasiński T., Gall Anonim —poeta i mistrz prozy Studia nad rytmiką prozy i poezji w okresie antycznym i średniowiecznym, Kraków 2016. Jasiński T., Kronika polska Galla Anonima w świetle unikatowej analizy komputerowej nowej generacji. [w:] Wykłady inauguracyjne Instytutu Historii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, semestr letni 2010/2011, VI, pod red. K. llskiego, Poznali 2011. Jasiński T., O pochodzeniu Galla Anonima, Kraków 2008.
170 Bibliografia Jasiński T., Początki cursusu w kancelarii papieskiej w świetle „Liber diurnus” oraz tzw. „ZachariasBonifatius-Privileg”. Przyczynek do badań nadprozą póinoanlyczną i wczesnośredniowieczną, [w:] Między tekstem a znakiem. Prace ofiarowane Profesor Barbarze Trelińskiej w siedemdziesiątą rocz nicę urodzin, Warszawa 2013, s. 361-372. Jasiński W., Bulla Jana XIII dla biskupstwa w Miśni z 2 stycznia 968 roku - falsyfikat czy auten tyk? Przyczynek do studiów nad początkami Kościołów miśnieńskiego i poznańskiego, Roczniki Historyczne 79, 2013, s. 7-39. Jasiński W., Die Bulle Johannes ’ХШ. für das Bistum Meißen vom 2. Januar 968 - echt oder gefälscht? Ein Forschungsbeitrag zu den Anfängen der Kirchen von Meißen und Posen, Archiv für Diplomatik Schriftgeschichte, Siegel-und Wappenkunde 60, 2014, s. 87-115. Jasiński W., Jeszcze o autentyczności dokumentu Jana XIII dla biskupstwa miśnieńskiego z 2 stycznia 968 roku, Roczniki Historyczne 80, 2014, s. 57-72. Jasiński W., Legenda Krystiana a legenda Crescente fide. Przyczynek do badań nad wzajemnym stosun kiem dwóch żywotów czeskiego księcia i świętego, [w:] Stilo et animo. Prace historyczne ofiarowane Profesorowi Tomaszowi Jasińskiemu w 65. rocznicę urodzin, red. M. Dorna, M. Matla, M. Sosnowski, E. Syska. współ. W. Baran-Kozłowski, Poznań 2016, s. 149-157. Jirouśek B., JosefKalousek v zókulisi sporu o Rukopisy (80. léta 19. staled). Nëkolikpoznämek к tematu, [w:] Cas pàdu Rukopisû, red. D. Blümlovâ, В. Jirouśek, Ceské Budêjovice 2004, s. 136-142. Kalandra Z., Ceské pohanstvt, Praha 1947. Kalhous D., Bohemi: Prozesse
der Identitätsbildung in frühpremysUdischen Ländern (bis 1200), Wien 2018. Kalhous D„ Kristianova Legenda a pocâtky ëeského polického myśleni, Brno 2005 [rozprawa doktors ka]. Kalhous D., Legenda Christiani and Modern Historiography. Leiden Boston 2015. Kalhous D., Znosu o Kristióna. Replika, Casopis Matice moravské 126, 2007, 2 s. 411-417. Kalivoda J., Historiographie oder Legende? Christianus monachus und sein Werk im Kontext der mittel europäischen Literatur des 10. Jahrhunderts, Beiträge zur Altertumskunde 141, 2001, s. 136-154. Kalousek J., Nejstarsi kronika ceskä?, Osvëta 33, 1903, s. 108-127. Kalousek J., Obrana kniżete Vàclava Svatého proti smyślenkóm krivym usudkûm о jeho povaze, Praha, 1872. Karwasińska J., Studia krytyczne nad żywotami św. Wojciecha, biskupa praskiego. V. Moguncja czy Werona miejscem inwestytury?, Studia Zródloznawcze 11, 1966, s. 67-77. Klopsch P., Einführung in die mittellateinische Verslehre. Darmstadt 1972. Kelln H., Die Wenzelslegende des Mönchs Christian, Kopenhagen 1996. Kubin P., Odpovèd' na repliku Davida Kaihouse о Kristiänovi, Casopis Matice moravské 129. 2009, 1, s. 177-183. Kubin P., Sedm premyslovskych kultù, Praha 2011. Kubin P., Znovu o Kristióna, [w:] Od kniżat ke krälüm. Sbornik ku prileżitosti 60. narozenin Josefa Żemlicky, red. E. Dolezalovâ, R. Simûnek, Praha 2007. s. 63-72. Kuźmiuk-Ciekanowska A., Mnich Krystian i jego stosunek do św. Wojciecha, Studia Zródloznawcze 43, 2005, s. 19-26. Kuźmiuk-Ciekanowska A., Mnich Krystian i trzej najwięksi bohaterowie historii czeskiej (Przemysl, Borzywoj i Wacław), [w:] Średniowiecze w
rozjaśnieniu, red. K. Skupieński, Warszawa 2010, s. 143149. Kuźmiuk-Ciekanowska A., Swięty i historia: Dynastia Przemyślidów i jej bohaterowie w dziele mnicha Krystiana, Kraków 2007. Labuda G., Święty Wojciech biskup - męczennik patron Polski, Czech i Węgier, Wrocław 2000. Lindholm G., Studien zum mittellateinischen Prosarhythmus. Seine Entwicklung und sein Abklingen in der Briefliteratur Italiens, Acta Universitatis Stockholmiensis, Studia Latina Stockholmiensia 10, Stockholm-Göteborg-Uppsala 1963. Ludvikovskÿ J., Crescente fide, Gumpold a Kristian. Prispëvek к datoväni legendy Kristiänovy s dodatkem o dnesnim stavu této otózky, SPFFBU, D 1, 1954, s. 48-66. Ludvikovskÿ J. Kristian öl tzv. Kristian?, SPFFBU, E 9, 1964, s.139-147.
Literatura 171 Ludvikovskÿ J., Latinské legendy ceského stredovëku, SPFFBU, E 18-19. 1973-1974, s. 267-308. Ludvikovskÿ J., Nékolikpoznàmek к vÿkladu legendy Kristiânovy, Naśe vëda 22, 1943, s. 17-24. Ludvikovskÿ J., O Kristiäna I, Nase vëda 26, 1948-1949, s. 209-239. Ludvikovskÿ J., О Kristiäna II, Naśe vëda 27, 1950, s. 158-173 i 197-216. Ludvikovskÿ J., Rec. Zdenëk Fiala. Hlavnipramen legendy Kristiânovy. Praha 1974, Listy Filologické 98, 1975, s. 164-172. Ludvikovskÿ J., Rytmické klausule Kristiânovy legendy a otâzka jejiho datovànl, Listy filologické 75, 1951, s. 169-190. Mafia M., Czemu biskup Dietmar obawiał się piekła? Kilka uwag o możliwościach działania pierw szych biskupów praskich, [w:] Stilo et animo. Prace historyczne ofiarowane Profesorowi Tomaszowi Jasińskiemu w 65. rocznicę urodzin, red. M. Dorna, M. Matla, M. Sosnowski, E. Syska, współ. W. Baran-Kozłowski, Poznań 2016, s. 335-347. Matla M. Czeskie wpływy w życiu religijnym i piśmiennictwie państwa piastoxvskiego w X-XI wieku, Poznań 2017. Matla-Kozlowska M., Pierwsi Przemyślidzi i ich państwo (odX do połowy XI wieku). Ekspansja teryto rialna ijej polityczne uwarunkowania, Poznań 2008. Merhautovâ A., Gumpoldora legenda, [w:] Legendy Wolfenbüttelského rukopisu, wyd. J. Zachovâ, Praha 2010. Meyer W., Gesammele Abhandlungen zur mittelalterliche Rhytmik, t. 2, Berlin 1905. Nastalska-Wiśnicka J., Rex martyr. Studium źródłoznawcze nad legendą hagiograficzną św. Wacława (X-XIVwJ, Lublin 2010. Nechutovâ L. Latinskä literatura ceského stredovëku do roku 1400, Praha 2000. Nicolau M.G. L’origine du «cursus»
rythmique et les débuts de l'accent d’intensité en latin, Paris 1930. Norden E., Die antike Kunstprosa II, Leipzig 1898. Novotny V., Ceské dëjiny, 1.1, cz. 1. Od nejstarśich dob do smrti knizete Oldricha, Praha 1912. O Riain D., The Magnum Legendarium Austriacum: A New Investigation of One of Medieval Europe’s Richest Hagiographical Collections, Analecta Bollandiana 133, 2015, s. 87-165. Oberhelman S.M., Prose Rhythm in Latin Literature of the Roman Empire: First Century B.C. to Fourth Century A.D., Studies in Classics 27, New York 2003. Palackÿ E, O umucenl sv. Väclava, podle legendy slovanské, waha kritickà, Caspopis Nàrodniho Muzea 11, 1837, s. 406-417. Pekar J., Die Wenzels- und Ludmila- Legenden und die Echtheit Christians, Prag 1906. Pekar J. Svaty Vaclav, [w:] Svatavaclavskÿ sbornik napamätku 1000. vyrocl smrti knlzete Väclava svatého, I. Knize Vaclav svaty a jeho doba, red. K. Guth et al., Praha 1934, s. 9-101. Pekar J., Zpravy, Cesky Ćasopis Historicity 35. 1929, s. 433-439. Poncelet A., De magno legendario austriaco, Analecta Bollandiana 17, 1898, s. 24-96, 123-216. Sobiesiak LA., Boleslav IL (1999), Ceské Budëjovice 2014. Sobiesiak J.A., Bolesław II Przemyślida (1999). Dynasta ijego państwo, Kraków 2006. Sobiesiak J.A., Bolesław II Przemyślida: pobożny buntownik i mąż znamienitej damy (+999), Kraków 2017. Sobiesiak J.A., Kto ijak zabił św. Wacława? Świadectwo źródeł X wieku, [w:] Średniowiecze w rozjaśnie niu, red. K. Skupieński, Warszawa 2010. s. 189-197. Staber L, Die älteste Lebensbeschreibung des Fürsten Wenzeslaus und ihr Ursprungsort Regensburg, Annales
Instituti Slavici. Veröffentlichungen des „Institutum Salisburgo-Ratisbonense Slavicum". In Verbindung mit dem Internationalen Forschungszentrum für Grundfragen der Wissenschaft, Salzburg 1970, s. 183-193. Strzelczyk!., Pióro u’ wątłych dłoniach. O twórczości kobiet w dawnych wiekach. Początki (odSafony do Hroswity), Warszawa 2007. Svaty Vaclav Napamätku 1100 vvroël narozeni kniżete Väclava Svatého, red. P. Kubin, Praha 2010. Tomek V.V., Svatä Ludmila a Cechy za jejiho vèku, Ćasopis Nàrodniho Muzea 34, 1860, s. 263-296. Tfestik D., Deset tezl о Kristiànové legende, Folia Historica Bohemica 2. 1980. s. 7-33. Tfestik D., Poëâtky Premyslovcû, Praha 1981. Tfestik D., Poëâtky Premyslovcû. Vstup Cechü do dëjin (530-935), Praha 2008.
172 Bibliografia Tfestik D., Premyslovec Kristian, Archeologické rozhledy 51, 1999, s. 602-613. Urbânek R., Legenda t.zv. Kristiâna ve vÿvoji predhusitskÿch legend vàclavskÿch i ludmilskÿch a jeji au tor, Praha 1947-1948. Vacek F., Uvahy a posudky о literature svatovàclavské, Sbornik historického krouźku 27, 1926, s. 33-57; nr 28, 1927. s. 1-10,89-96; nr 29, 1928, s. 44-48; nr 30, 1929, s. 6-30, 82-113. Valois N., Etude sur le rythme des bulles pontificales, Bibliothèque de l’école de Chartes 42, 1881, s. 161198. Vaniéek V, Svaty Vâclavpanovnik a svëtec v ranem stredovêku, Praha—Litomysl 2014. Vilikovskÿ J., Vâclav Chaloupeckÿ. Svatovâclavskÿ Sbornik na pâmâtku 1000. vÿroôi smrti knizete Vâclava svatého, t. IL 2: PramenyX. stoletiLegendy Krisliànovy о svatém Vâclavu a svaté Ludmile. Praha 1941, Naäe vëda 20, 1941, s. 81-94. Wailes S.L., Spirituality and Politics in the Works ofHrotsvit of Gandersheims, Selingsgrove 2006. Wattenbach W., Das Schriftwesen im Mittelalter, Leipzig 1875. Wattenbach W. Holtzmann R., Deutschlands Geschichtsquellen im Mittelalter, 1.1/4, Berlin 1943. Winterfeld P. von, Über die Translatio sanctorum Alexandripapae et lustiniprespiteri, Neues Archiv der Gesellschaft für ältere deutsche Geschichte 26, 1900, s. 751-754. Востоков A.X., Убиение святого Вячеслава, князя Чешского, Московский Вестник 17, 1827, s. 8294. Срезневский И.И., Материалы для словаря древнерусского языка по письменным памятникам, t. 1, Санкт-Петербург 1893.
Streszczenie oja rozprawa doktorska pt. Legenda Krystiana - autentyk czy mistyfikacja? Żywot i męczeństwo św. Wacława i św. Ludmiły w świetle analizy historycznej i filologicznej ma na celu analizę historiograficzną oraz filologiczną niezwykłego źródła łacińskiego do początków dziejów państwa cze skiego, tamtejszego kościoła oraz dynastii Przemyślidów. Legenda Krystiana znana także pod łaciń ską nazwą Vita et passio sancti Wenceslai et sancte Ludmile ave eins to bardzo nietypowy utwór, który traktuje o świętych Ludmile i Wacławie, zawiera opis początków państwa czeskiego, działalności mi syjnej świętych Cyryla i Metodego oraz opis chrystianizacji Czechów. Autor Legendy jest tradycyjnie określany jako Krystian, który w Prologu swoją pracę dedykował św. Wojciechowi, kiedy ten był bi skupem praskim. Próby identyfikacji autora Legendy na przestrzeni dziejów były przeróżne i to nieza leżnie do tego, czy uważano ten utwór za prawdziwie napisany pod koniec X w., czy też za później po wstałe fałszerstwo. Niniejsza rozprawa doktorska składa się z następujących części: • Rozdział pierwszy poświęciłem historiografii Legendy Krystiana, od jej odkrycia aż do naj nowszych dokonań na tym polu. • Rozdział drugi wyjaśnia zagadnienia związane z łacińską rytmiką i prozą i jest konieczny, aby czytelnik mógł zrozumieć część wywodów, jakie przedstawiłem w tym i w kolejnym roz dziale. • Ostatni, czwarty rozdział poświęciłem bardzo szeroko zakrojonym badaniom tekstualnym, źródłoznawczym, historycznym oraz analizie ry tmiki i badaniom z wykorzystaniem programów komputerowych nad różnymi
zabytkami hagiografii św. Wacława i św. Ludmiły. Zamieszczam porównania wielu tekstów, a w części też tłumaczeń (np. w przypadku Crescente fide). W po zostałych przypadkach porównań, gdy już inni autorzy korzystali z Legendy Krystiana, pomi nąłem tłumaczenia i tylko ogólnie porównałem lytmikę paralelnych dzieł. W rozdziale tym, w trakcie analiz porównawczych tekstów, świadomie pomijam wynikające z tego wnioski, co do czasu powstania i spisania analizowanych utworów. Dopiero na końcu tego rozdziału przed stawiam całościowy obraz filiacji utworów, które były podstawą Legendy Krystiana i które ko rzystały z tego utworu. Jest to najważniejsza część pracy, gdyż w niej dokonuję rewizji dotych czasowego stanu badań i przedstawiam własne ustalenia badawcze. Główne tezy i pytania badawcze doktoratu przedstawiają się następująco: 1. Czy Legenda Krystiana rzeczywiście pochodzi z końca X w. i jest tym, za co się podaje, a jej autorem jest Krystian, brat Bolesława 11 Pobożnego? 2. Podjęcie dociekań nad stylem i rytmiką dzieła (pytanie: czy Krystian był wytrawnym styli stą i doskonale posługiwał się rytmiką?); poddanie krytyce i rewizji dotychczasowych ustaleń Jaroslava Ludvikovskiego dotyczących rytmiki 3. Jaką rolę w rozwoju, a być może też w powstaniu kultu św. Wacława, odegrał św. Wojciech; czy był on inspiratorem spisania trzech, a w pewnym sensie nawet czterech, najstarszych łaciń skich legend Wacławskich? W mojej rozprawie doktorskiej udało mi się uzyskać następujące odpowiedzi. W świetle powyższych badań należy przyjąć, iż Legenda Krystiana została napisana przez brata
księ cia czeskiego Bolesława II. Autor tego dzieła nosił imię Krystian i był przez wiele lat mnichem klasztoru św. Emmerama w Ratyzbonie. Udało się pozyskać nowe argumenty przemawiające za tą tezą. Niezwykle w’ażna jest wzmianka o skrutyniach, w których brali udział katechumeni przygotowujący się do zbioro wych chrztów, a także towarzysząca im informacja o wykupywaniu przez św. Wacława dla tych skruty niów niewolnych chłopców. Mało jednak praw dopodobne, aby dotrwała do XII wieku bądź późniejszego M
174 Streszczenie czasu wiedza o formach organizacyjnych tych chrztów, a mianowicie o skrutyniach. Z innych informa cji, których autorem mogła być tylko osoba z II połowy X w., jest wzmianka o tym, iż Wacław był uxoratus. Tylko Krystian jako bratanek Wacława mógł mieć wiedzę o żonie św. Wacława i tylko on mógł spro stować Crescentefide. Najpoważniejszym argumentem przemawiającym za autentycznością Legendy Krystiana jest jej sty listyka i rytmika; bardzo ważne ustalenia w tym zakresie poczynił już Jaroslav Ludvikovskÿ i jego po przednicy, ale niektóre z tych ustaleń musiały zostać skorygowane. Autor posługuje się w bardzo ograni czonym zakresie, charakterystycznymi dla X w., rymami, a także retorycznymi figurami dźwiękowymi. Ich nagromadzenie jest umiarkowane; w XII w. te narzędzia stylistyczne były dużo bardziej powszechne. Krystian posługiwał się rytmiką, którą trudno byłoby znaleźć w dziełach powstałych w XII w. Cechą cha rakterystyczną rytmiki tych czasów, którą też obserwujemy w Legendzie Krystiana, jest znaczna liczba ka dencji bezrytmicznych. Ciekawe jednak, że poza jednym wyjątkiem wszystkie kadencje Prologu Legendy Krystiana są rytmiczne. Świadczy to o wńelkim kunszcie stylistycznym i retorycznym Krystiana. Najważniejszym rezultatem badawczym pracy jest odkrycie roli św. Wojciecha w powstaniu i roz woju kultu św. Wacława. Pogląd ten opiera się wprawdzie na wielu hipotetycznych argumentach, ale two rzą one razem spójną całość. W świetle koncepcji przedstawionej w tej pracy św. Wojciech byl inspi ratorem spisania Crescente fide, najstarszej legendy
Wacławowej. Z jego też inspiracji powstał Żywot św. Wacława autorstwa Gumpolda, biskupa Mantui. Wynika to pośrednio z itinerarium Wojciecha, które też wskazuje, że biskup praski zanim rozpoczął propagowanie nowego kultu, postarał się o jego aproba tę przez cesarza Ottona II. Z inspiracji św. Wojciecha powstała też Legenda Krystiana. Jeżeli całościowa koncepcja wiążąca powstanie trzech najstarszych legend Wacławowych ze św. Wojciechem jest słuszna, to można przedstawić nową, bardziej precyzyjną chronologię powstania owych trzech dzieł. Proponuję całkowicie inną filiację najstarszych legend Wacławowych. Odrzucam istnienie Legen dy X oraz tzw. Pierwotnej Crescente. Gumpold opierał się na jednym z rękopisów Crescentefide; nie była to żadna z zachowanych trzech wersji Crescente ftde, ale bardzo zbliżona do nich redakcja o tym samym statusie, co obecnie znane. Niewykluczone, że Wojciech i jego otoczenie „dopowiadali” Gumpoldowi nie które z wydarzeń opisanych przez tegoż biskupa; takim dopowiedzianym fragmentem mogła być w dzie le Gumpolda wizja Wacława. Legenda Krystiana powstała na podstawie nieco rozszerzonej, uzupełnionej o kilka elementów' Crescentefide. Wersję tę przekazał Krystianowi w 992 r. św. Wojciech, który wcześniej odpis podobnej wersji pozostawał na Monte Cassino w 990 r. Kilkadziesiąt lat później materiał ten wyko rzystał tamtejszy mnich Wawrzyniec, tworząc nowy Żywot świętego Wacława.
Legenda Christiani: an original or a forgery? The life and martyrdom of Wenceslaus I and Saint Ludmila in the light of historical and philological analyses. A source study (summary) his monograph, written on the basis of a doctoral dissertation, is devoted to Vita et passio sancti Wenceslai et sancte Ludmile ave eius, an extremely important and controversial source of the histo ry of Bohemia. Czech historians refer to the work as Legenda Christiani: it contains predominantly de scriptions of the lives, martyrdom and miracles performed by the Czech Saints Wenceslaus and Ludmila. The reason why this source has been regarded unique is the information it provides about the begimiings of the Pfemyslid dynasty, the country under its rule and the local Christianity. Legenda Christiani first de scribes the legendary' beginnings of Czechs and shows both mythical and historical representatives of the first native Czech dynasty. The work offers a description of the Christianisation mission of Saints Cyril and Methodius in Moravia, including the baptism of Bofivoj I. the first historically documented ruler of Bohemia, accepted from St. Methodius. The source describes fragments of the history' of Great Moravia and the history of the young Bohemian country. It introduces Borivoj’s wife, Saint Ludmila, and the sub sequent generations of the Premyslid dynasty until the activity, miracles and death of Saint Wenceslaus. The author of Vita et passio referred to himself in a very interesting way, calling himself Christian, claim ing he was Czech, a monk and a nepos of Saint Adalbert. Many
texts written in our geographic and cultural environment, related to the 10th century, have not survived in their original form; what we have at our disposal are later copies. This group includes also Legenda Christiani which is known exclusively from its fragmentary 12th-century copies. We know the full text from a copy written in the first half of the 14th century. The content of the work and the controversy over the author plus the chronology of the subsequent copies have all led to a situa tion that since the discovery in the mid-17th century, it has enjoyed interest of Czech historians. In the early 20th century', it was at the centre of attention of the subsequent generations of scholars represent ing various disciplines of science. That interest has been sustained until today and there is no indica tion that it will dwindle. In the light of very scarce information offered by writ ten sources and despite the support granted by modern archaeology, providing an answer to the question if Legenda Christiani is authentic or a forgery, has become one of the most important research issues faced by historians in the contemporary research into the beginnings of the Czech state and Church. I have decided to ponder this question in my book con sisting of four chapters. The first is entitled "'Legenda Christiani in historiography - the author and his book”, and it leads the readers through the huge and highly complicated historiography compiled since the discovery of the literary' work in the mid-17th century until modern times. The chapter is further di vided into five
parts: introduction, the earliest stage of research (since the discovery until the 20th century), research carried out since the early 20th century' until the death of Josef Pekaf in 1937, the discussion since the publishing of Vaclav Chaloupecki’s works until 1980 and the last stage of the discussion from 1980 until today. The nest chapter, "Те rhythm of Latin prose and a study of Saint Wenceslaus hagiogra phy”, consisting of five sub-chapters, takes the reader to the world of the Latin rhythm system and poet ry. This results in an understanding of studies on the rhythm of medieval Latin texts. I discuss the research into Latin poetry in Christian's and other Latin works earned out by Jaroslav Ludvikovsky, a scholar op erating from Brno. Next, in a broader context I discuss the latest research into the Latin cursus to proceed with the characteristics of the rhythm found in Legenda Christiani. The next chapter is entitled "‘Textual research into Legenda Christiani and another hagiography of Saints Wenceslaus and Ludmila”. Here, I have focused on the manuscript of the work, carried out a textual survey of Legenda Christiani and the work's homogeneous nature. Further on, I discuss computer software used to survey Latin texts. This part of the book ends with comparative studies where Christian's work is juxtaposed with selected Latin hagio graphie works dedicated to Saints Wenceslaus and Ludmila. T
176 Summary The last chapter, '‘Legenda Christiani and the remaining works on the lives of Saints Wenceslaus and Ludmila" contains conclusions related to the authenticity and the data of the main source as indicat ed by research. Here, I have made an attempt at indicating the identity of Christian, the author of Vita et passio sancti Wences/ai et sancte Ludmile ave eius. I have supplemented my reasoning with an analysis of the sources providing information about Christian. The entire treatise revolves around the hagiography of Saints Wenceslaus and Ludmila with special emphasis placed on Legenda Christiani, the subject of the entire work and one of the main reasons why I have decided to publish the dissertation. It shows a pio neering approach to studies of sources, texts as well as comparative, literary and linguistic studies in the realm of studies of Latin texts. Bayerische Stsatsbiblothek München |
| any_adam_object | 1 |
| any_adam_object_boolean | 1 |
| author | Jasiński, Wojciech ca. 20./21. Jh |
| author_GND | (DE-588)1298890160 |
| author_facet | Jasiński, Wojciech ca. 20./21. Jh |
| author_role | aut |
| author_sort | Jasiński, Wojciech ca. 20./21. Jh |
| author_variant | w j wj |
| building | Verbundindex |
| bvnumber | BV048578850 |
| ctrlnum | (OCoLC)1401177359 (DE-599)BVBBV048578850 |
| format | Book |
| fullrecord | <?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><collection xmlns="http://www.loc.gov/MARC21/slim"><record><leader>04259nam a2200805 c 4500</leader><controlfield tag="001">BV048578850</controlfield><controlfield tag="003">DE-604</controlfield><controlfield tag="005">20231013 </controlfield><controlfield tag="007">t</controlfield><controlfield tag="008">221124s2020 a||| |||| 00||| pol d</controlfield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">9788366355514</subfield><subfield code="9">978-83-66355-51-4</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(OCoLC)1401177359</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(DE-599)BVBBV048578850</subfield></datafield><datafield tag="040" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-604</subfield><subfield code="b">ger</subfield><subfield code="e">rda</subfield></datafield><datafield tag="041" ind1="0" ind2=" "><subfield code="a">pol</subfield></datafield><datafield tag="049" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-12</subfield></datafield><datafield tag="084" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">OST</subfield><subfield code="q">DE-12</subfield><subfield code="2">fid</subfield></datafield><datafield tag="100" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Jasiński, Wojciech</subfield><subfield code="d">ca. 20./21. Jh.</subfield><subfield code="e">Verfasser</subfield><subfield code="0">(DE-588)1298890160</subfield><subfield code="4">aut</subfield></datafield><datafield tag="245" ind1="1" ind2="0"><subfield code="a">Legenda Krystiana - autentyk czy mistyfikacja?</subfield><subfield code="b">żywot i męczeństwo św. Wacława i św. Ludmiły w świetle analizy historycznej i filologicznej : studium źródłoznawcze = Legenda Christiani: an original or a forgery?</subfield><subfield code="c">Wojciech Jasiński</subfield></datafield><datafield tag="246" ind1="1" ind2="1"><subfield code="a">Legenda Christiani: an original or a forgery?</subfield></datafield><datafield tag="264" ind1=" " ind2="1"><subfield code="a">Poznań</subfield><subfield code="b">Wydział Historii UAM</subfield><subfield code="c">2020</subfield></datafield><datafield tag="300" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">176 Seiten</subfield><subfield code="b">Illustration, Diagramm</subfield><subfield code="c">24 cm</subfield></datafield><datafield tag="336" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">txt</subfield><subfield code="2">rdacontent</subfield></datafield><datafield tag="337" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">n</subfield><subfield code="2">rdamedia</subfield></datafield><datafield tag="338" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">nc</subfield><subfield code="2">rdacarrier</subfield></datafield><datafield tag="546" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Zusammenfassung in englischer Sprache unter dem Titel: Legenda Christiani: an original or a forgery?</subfield></datafield><datafield tag="600" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Václav</subfield><subfield code="c">Svatý</subfield><subfield code="d">903-935</subfield><subfield code="0">(DE-588)118806696</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="600" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Kristian</subfield><subfield code="c">Mönch</subfield><subfield code="d">935-996</subfield><subfield code="t">Vita et passio sancti Venceslai et sanctae Ludmilae aviae eius</subfield><subfield code="0">(DE-588)4346615-1</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="600" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Ludmilla</subfield><subfield code="c">Böhmen, Fürstin, Heilige</subfield><subfield code="d">ca. 855/860-921</subfield><subfield code="0">(DE-588)1277782083</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Hagiografie</subfield><subfield code="0">(DE-588)4022930-0</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Geschichtsschreibung</subfield><subfield code="0">(DE-588)4020531-9</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Quellenforschung</subfield><subfield code="0">(DE-588)4176698-2</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="1"><subfield code="a">Kristián / (mnich / ca 929-ca 996) / Vita et passio sancti Wenceslai et sanctae Ludmile ave eius</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="1"><subfield code="a">Ludmiła / (św. / 860?-921)</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="1"><subfield code="a">Wacław / I Święty / (książę Czech / ok. 907-929)</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="0"><subfield code="a">Literatura czesko-łacińska</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="0"><subfield code="a">Święci i błogosławieni</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="0"><subfield code="a">Źródłoznawstwo</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="0"><subfield code="a">Żywot</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="4"><subfield code="a">1701-1800 $c$2 DBN</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="4"><subfield code="a">901-1000</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="4"><subfield code="a">1001-1100</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="4"><subfield code="a">1101-1200</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="4"><subfield code="a">1201-1300</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="4"><subfield code="a">1301-1400</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="4"><subfield code="a">1401-1500</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="4"><subfield code="a">1501-1600</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="4"><subfield code="a">1601-1700</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="4"><subfield code="a">1801-1900</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="4"><subfield code="a">1901-2000</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="4"><subfield code="a">2001-</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="6"><subfield code="a">Analiza i interpretacja</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="6"><subfield code="a">Opracowanie</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="0"><subfield code="a">Ludmilla</subfield><subfield code="c">Böhmen, Fürstin, Heilige</subfield><subfield code="d">ca. 855/860-921</subfield><subfield code="0">(DE-588)1277782083</subfield><subfield code="D">p</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="1"><subfield code="a">Václav</subfield><subfield code="c">Svatý</subfield><subfield code="d">903-935</subfield><subfield code="0">(DE-588)118806696</subfield><subfield code="D">p</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="2"><subfield code="a">Kristian</subfield><subfield code="c">Mönch</subfield><subfield code="d">935-996</subfield><subfield code="t">Vita et passio sancti Venceslai et sanctae Ludmilae aviae eius</subfield><subfield code="0">(DE-588)4346615-1</subfield><subfield code="D">u</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="3"><subfield code="a">Geschichtsschreibung</subfield><subfield code="0">(DE-588)4020531-9</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="4"><subfield code="a">Hagiografie</subfield><subfield code="0">(DE-588)4022930-0</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="5"><subfield code="a">Quellenforschung</subfield><subfield code="0">(DE-588)4176698-2</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2=" "><subfield code="5">DE-604</subfield></datafield><datafield tag="710" ind1="2" ind2=" "><subfield code="a">Uniwersytet im. Adama Mickiewicza (Poznań)</subfield><subfield code="b">Wydział Historii</subfield><subfield code="4">pbl</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033954767&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Inhaltsverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033954767&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Literaturverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033954767&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Abstract</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033954767&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Abstract</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="n">oe</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="q">BSB_NED_20231013</subfield></datafield><datafield tag="999" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-033954767</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">907.2</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">09021</subfield><subfield code="g">4371</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield></record></collection> |
| id | DE-604.BV048578850 |
| illustrated | Illustrated |
| index_date | 2024-07-03T21:04:10Z |
| indexdate | 2024-07-10T09:42:02Z |
| institution | BVB |
| isbn | 9788366355514 |
| language | Polish |
| oai_aleph_id | oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-033954767 |
| oclc_num | 1401177359 |
| open_access_boolean | |
| owner | DE-12 |
| owner_facet | DE-12 |
| physical | 176 Seiten Illustration, Diagramm 24 cm |
| psigel | BSB_NED_20231013 |
| publishDate | 2020 |
| publishDateSearch | 2020 |
| publishDateSort | 2020 |
| publisher | Wydział Historii UAM |
| record_format | marc |
| spelling | Jasiński, Wojciech ca. 20./21. Jh. Verfasser (DE-588)1298890160 aut Legenda Krystiana - autentyk czy mistyfikacja? żywot i męczeństwo św. Wacława i św. Ludmiły w świetle analizy historycznej i filologicznej : studium źródłoznawcze = Legenda Christiani: an original or a forgery? Wojciech Jasiński Legenda Christiani: an original or a forgery? Poznań Wydział Historii UAM 2020 176 Seiten Illustration, Diagramm 24 cm txt rdacontent n rdamedia nc rdacarrier Zusammenfassung in englischer Sprache unter dem Titel: Legenda Christiani: an original or a forgery? Václav Svatý 903-935 (DE-588)118806696 gnd rswk-swf Kristian Mönch 935-996 Vita et passio sancti Venceslai et sanctae Ludmilae aviae eius (DE-588)4346615-1 gnd rswk-swf Ludmilla Böhmen, Fürstin, Heilige ca. 855/860-921 (DE-588)1277782083 gnd rswk-swf Hagiografie (DE-588)4022930-0 gnd rswk-swf Geschichtsschreibung (DE-588)4020531-9 gnd rswk-swf Quellenforschung (DE-588)4176698-2 gnd rswk-swf Kristián / (mnich / ca 929-ca 996) / Vita et passio sancti Wenceslai et sanctae Ludmile ave eius Ludmiła / (św. / 860?-921) Wacław / I Święty / (książę Czech / ok. 907-929) Literatura czesko-łacińska Święci i błogosławieni Źródłoznawstwo Żywot 1701-1800 $c$2 DBN 901-1000 1001-1100 1101-1200 1201-1300 1301-1400 1401-1500 1501-1600 1601-1700 1801-1900 1901-2000 2001- Analiza i interpretacja Opracowanie Ludmilla Böhmen, Fürstin, Heilige ca. 855/860-921 (DE-588)1277782083 p Václav Svatý 903-935 (DE-588)118806696 p Kristian Mönch 935-996 Vita et passio sancti Venceslai et sanctae Ludmilae aviae eius (DE-588)4346615-1 u Geschichtsschreibung (DE-588)4020531-9 s Hagiografie (DE-588)4022930-0 s Quellenforschung (DE-588)4176698-2 s DE-604 Uniwersytet im. Adama Mickiewicza (Poznań) Wydział Historii pbl Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033954767&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Inhaltsverzeichnis Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033954767&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Literaturverzeichnis Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033954767&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Abstract Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033954767&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Abstract |
| spellingShingle | Jasiński, Wojciech ca. 20./21. Jh Legenda Krystiana - autentyk czy mistyfikacja? żywot i męczeństwo św. Wacława i św. Ludmiły w świetle analizy historycznej i filologicznej : studium źródłoznawcze = Legenda Christiani: an original or a forgery? Václav Svatý 903-935 (DE-588)118806696 gnd Kristian Mönch 935-996 Vita et passio sancti Venceslai et sanctae Ludmilae aviae eius (DE-588)4346615-1 gnd Ludmilla Böhmen, Fürstin, Heilige ca. 855/860-921 (DE-588)1277782083 gnd Hagiografie (DE-588)4022930-0 gnd Geschichtsschreibung (DE-588)4020531-9 gnd Quellenforschung (DE-588)4176698-2 gnd |
| subject_GND | (DE-588)118806696 (DE-588)4346615-1 (DE-588)1277782083 (DE-588)4022930-0 (DE-588)4020531-9 (DE-588)4176698-2 |
| title | Legenda Krystiana - autentyk czy mistyfikacja? żywot i męczeństwo św. Wacława i św. Ludmiły w świetle analizy historycznej i filologicznej : studium źródłoznawcze = Legenda Christiani: an original or a forgery? |
| title_alt | Legenda Christiani: an original or a forgery? |
| title_auth | Legenda Krystiana - autentyk czy mistyfikacja? żywot i męczeństwo św. Wacława i św. Ludmiły w świetle analizy historycznej i filologicznej : studium źródłoznawcze = Legenda Christiani: an original or a forgery? |
| title_exact_search | Legenda Krystiana - autentyk czy mistyfikacja? żywot i męczeństwo św. Wacława i św. Ludmiły w świetle analizy historycznej i filologicznej : studium źródłoznawcze = Legenda Christiani: an original or a forgery? |
| title_exact_search_txtP | Legenda Krystiana - autentyk czy mistyfikacja? żywot i męczeństwo św. Wacława i św. Ludmiły w świetle analizy historycznej i filologicznej : studium źródłoznawcze = Legenda Christiani: an original or a forgery? |
| title_full | Legenda Krystiana - autentyk czy mistyfikacja? żywot i męczeństwo św. Wacława i św. Ludmiły w świetle analizy historycznej i filologicznej : studium źródłoznawcze = Legenda Christiani: an original or a forgery? Wojciech Jasiński |
| title_fullStr | Legenda Krystiana - autentyk czy mistyfikacja? żywot i męczeństwo św. Wacława i św. Ludmiły w świetle analizy historycznej i filologicznej : studium źródłoznawcze = Legenda Christiani: an original or a forgery? Wojciech Jasiński |
| title_full_unstemmed | Legenda Krystiana - autentyk czy mistyfikacja? żywot i męczeństwo św. Wacława i św. Ludmiły w świetle analizy historycznej i filologicznej : studium źródłoznawcze = Legenda Christiani: an original or a forgery? Wojciech Jasiński |
| title_short | Legenda Krystiana - autentyk czy mistyfikacja? |
| title_sort | legenda krystiana autentyk czy mistyfikacja zywot i meczenstwo sw waclawa i sw ludmily w swietle analizy historycznej i filologicznej studium zrodloznawcze legenda christiani an original or a forgery |
| title_sub | żywot i męczeństwo św. Wacława i św. Ludmiły w świetle analizy historycznej i filologicznej : studium źródłoznawcze = Legenda Christiani: an original or a forgery? |
| topic | Václav Svatý 903-935 (DE-588)118806696 gnd Kristian Mönch 935-996 Vita et passio sancti Venceslai et sanctae Ludmilae aviae eius (DE-588)4346615-1 gnd Ludmilla Böhmen, Fürstin, Heilige ca. 855/860-921 (DE-588)1277782083 gnd Hagiografie (DE-588)4022930-0 gnd Geschichtsschreibung (DE-588)4020531-9 gnd Quellenforschung (DE-588)4176698-2 gnd |
| topic_facet | Václav Svatý 903-935 Kristian Mönch 935-996 Vita et passio sancti Venceslai et sanctae Ludmilae aviae eius Ludmilla Böhmen, Fürstin, Heilige ca. 855/860-921 Hagiografie Geschichtsschreibung Quellenforschung |
| url | http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033954767&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033954767&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033954767&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033954767&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |
| work_keys_str_mv | AT jasinskiwojciech legendakrystianaautentykczymistyfikacjazywotimeczenstwoswwacławaiswludmiływswietleanalizyhistorycznejifilologicznejstudiumzrodłoznawczelegendachristianianoriginaloraforgery AT uniwersytetimadamamickiewiczapoznanwydziałhistorii legendakrystianaautentykczymistyfikacjazywotimeczenstwoswwacławaiswludmiływswietleanalizyhistorycznejifilologicznejstudiumzrodłoznawczelegendachristianianoriginaloraforgery AT jasinskiwojciech legendachristianianoriginaloraforgery AT uniwersytetimadamamickiewiczapoznanwydziałhistorii legendachristianianoriginaloraforgery |