Shkenca e mjedisit: zhvillim i qëndrueshëm = The science of environment : sustainable development
Gespeichert in:
| Hauptverfasser: | , |
|---|---|
| Format: | Buch |
| Sprache: | Albanian |
| Veröffentlicht: |
Prishtinë
Akademia e Shkencave dhe e Arteve e Kosovës, Seksioni i Shkencave të Natyrës
2014
|
| Schriftenreihe: | Botime të veçanta
142 Botime të veçanta. Seksioni i Shkencave të Natyrës libri 23 |
| Schlagworte: | |
| Online-Zugang: | Inhaltsverzeichnis Literaturverzeichnis Register // Sachregister |
| Beschreibung: | 509 Seiten Illustrationen, Diagramme, Karten 25 cm |
| ISBN: | 9789951615419 |
Internformat
MARC
| LEADER | 00000nam a2200000 cb4500 | ||
|---|---|---|---|
| 001 | BV048493237 | ||
| 003 | DE-604 | ||
| 005 | 20221115 | ||
| 007 | t | ||
| 008 | 220930s2014 a||| |||| 00||| alb d | ||
| 020 | |a 9789951615419 |9 978-9951-615-41-9 | ||
| 035 | |a (OCoLC)1347215965 | ||
| 035 | |a (DE-599)BVBBV048493237 | ||
| 040 | |a DE-604 |b ger |e rda | ||
| 041 | 0 | |a alb | |
| 049 | |a DE-12 | ||
| 100 | 1 | |a Daci, Nexhat |d 1944- |e Verfasser |0 (DE-588)1178806219 |4 aut | |
| 245 | 1 | 0 | |a Shkenca e mjedisit |b zhvillim i qëndrueshëm = The science of environment : sustainable development |c Nexhat M. Daci, Majlinda N. Daci-Ajvazi |
| 246 | 1 | 1 | |a The science of environment |
| 264 | 1 | |a Prishtinë |b Akademia e Shkencave dhe e Arteve e Kosovës, Seksioni i Shkencave të Natyrës |c 2014 | |
| 300 | |a 509 Seiten |b Illustrationen, Diagramme, Karten |c 25 cm | ||
| 336 | |b txt |2 rdacontent | ||
| 337 | |b n |2 rdamedia | ||
| 338 | |b nc |2 rdacarrier | ||
| 490 | 1 | |a Botime të veçanta |v 142 | |
| 490 | 1 | |a Botime të veçanta. Seksioni i Shkencave të Natyrës |v libri 23 | |
| 650 | 0 | 7 | |a Umweltwissenschaften |0 (DE-588)4137364-9 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 650 | 0 | 7 | |a Nachhaltigkeit |0 (DE-588)4326464-5 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 650 | 0 | 7 | |a Umweltverschmutzung |0 (DE-588)4186812-2 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 689 | 0 | 0 | |a Umweltwissenschaften |0 (DE-588)4137364-9 |D s |
| 689 | 0 | 1 | |a Umweltverschmutzung |0 (DE-588)4186812-2 |D s |
| 689 | 0 | 2 | |a Nachhaltigkeit |0 (DE-588)4326464-5 |D s |
| 689 | 0 | |5 DE-604 | |
| 700 | 1 | |a Daci-Ajvazi, Majlinda N. |d 1973- |e Verfasser |0 (DE-588)1272793559 |4 aut | |
| 830 | 0 | |a Botime të veçanta |v 142 |w (DE-604)BV011748946 |9 142 | |
| 830 | 0 | |a Botime të veçanta. Seksioni i Shkencave të Natyrës |v libri 23 |w (DE-604)BV021576880 |9 23 | |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033870665&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Inhaltsverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033870665&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Literaturverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033870665&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Register // Sachregister |
| 940 | 1 | |n oe | |
| 940 | 1 | |q BSB_NED_20221115 | |
| 999 | |a oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-033870665 | ||
| 942 | 1 | 1 | |c 333.709 |e 22/bsb |f 090512 |g 4975 |
Datensatz im Suchindex
| _version_ | 1804184455080837120 |
|---|---|
| adam_text | PËRMBAJTJA PARATHËNIE.........................................................................................23 KAPITULŲ 1.......................................................................................... 27 SHKENCA E MJEDISIT - BRENGË GLOBALE................................ 27 1.1. Hyije në çështje globale................................................................... 27 1.2. Qëndrueshmëria................................................................................................ 28 1.3. Metodai shkencore dhe shkenca e mjedisit.................................................. 29 KAPITULLIII.......................................................................................... 33 POPULLATA DHE POPULLATA HUMANE....................................... 33 2.1. Konceptet bazë të dinamikave të popullatave natyrore................................... 33 2.2. Popullata humane dhe efektet në botë............................................................... 34 KAPITULLI III......................................................................................... 37 MATERIA, ENERGJIA DHE JETA....................................................... 37 3.1. Elementet ejetës................................................................................................. 37 3.2. Energjiapërjetë .................................................................................................. 38 3.3. Ndiyshimet e energjisë në organizma............................................................... 39 KAPITULLI
IV.......................................................................................... 41 EKONOMIA E MJEDISIT....................................................................... 41 4.1. Hyrje............................................................................................................ 41 4.2. Ekonomia ekologjike.......................................................................................... 42 4.3. Rrițja ekonomike nëpërmjet qëndrueshmërisë ekologjike (ekonomia e gjelbër)............................................................................... 44
8 Nexhat Μ. Daci Majlinda N. Daci - Ajvazi KAPITULLI V........................................................................................... 47 KONCEPTET TË RËNDËSISHME ENERGJETIKE NË SHKENCËN E MJEDISIT....................................................................... 47 5.1. Burimet energetike dhe përdorimi i tyre...................................................... 47 5.2. Energia - konceptet bazë.............................................................................. 48 5.3. Përdorimi i energise dhe mjedisi................................................................. 49 5.4. Format e energise........................................................................................ 50 5.5. Karburantet fosile dhe burimet energetike alternative.................................. 52 5.6. Energia për të ardhmen................................................................................ 53 KAPITULLI VI......................................................................................... 55 ENERGJIA NGA KARBURANTET FOSILE........................................ 55 6.1. Tre mbretërit: qymyri, nafta dhe gazi............................................................ 55 6.2. Qymyri.......................................................................................................... 57 6.3. Ardhmëria e qymyrit..................................................................................... 60 KAPITULLI VII........................................................................................ 63 ENERGJIA
NUKLEARE..........................................................................63 7.1. Hyrje......................................................................................................63 7.2. Ardhmëria e fiiqisë nukleare......................................................................... 66 KAPITULLI VIII.......................................................................................67 ENERGJIA E RIPËRTËRISHME...........................................................67 8.1. Hyrje në burime energjetike alternative........................................................ 67 8.2. Energjia solare.............................................................................................. 68 8.3. Celulat fotovoltaike....................................................................................... 69 8.4. Ardhmëria e energjisë solare......................................................................... 71 8.5. Fuqia e erës.................................................................................................... 71 8.6. Biomase energjia.......................................................................................... 72 8.7. Impaktet mjedisore të karburanteve fosile.....................................................74 8.8. Ndotësit kryesorë të ajrit............................................................................... 75 8.9. Metalet e rënda.............................................................................................. 78 8.10. Reshjet
acidike............................................................................................ 79
Shkenca e mjeđisit 9 8.11. Politikát për një ardhmëri energjetike të qëndraeshme............................. 79 KAPITULLIIX........................................................................................ 81 GJEOLOGJIA DHE BURIMET TOKËSORE....................................... 81 9.1. Proceset tokësore formësojnë burimet tona.................................................. 81 9.2. Shkëmbinjtë dhe mineralet........................................................................... 82 9.3. Efektet mjedisore të ekstraktimit të resurseve.............................................. 83 9.4. Konservimi i resurseve gjeologjike.............................................................. 84 KAPITULLI X............................................................................................ 87 NDIKIMIIMJEDISIT NË SHËNDETIN TONË................................... 87 10.1. Hyije............................................................................................................87 10.2. Terminologia bazë..................................................................................... 87 10.3. Kategoritë e ndotësve.................................................................................. 88 10.4. Mjekësia e kohës kombinon ekologjinë dhe kujdesin shëndetësor........... 91 KAPITULLI XI.......................................................................................... 93 NGROHJA GLOBALE DHE NDRYSHIMET KLIMATIKE............. 93 11.1. Atmosfera, moti dhe klima.......................................................................... 93 11.2. Energjia
dhe atmosfera................................................................................ 94 11.3. Shkenca e ndryshimit të klimës................................................................... 95 11.4 Ndryshimet klimatike globale....................................................................... 96 11.5. Ngrohja globale dhe efektet e gazrave të serës...........................................97 11.6. Zvogëlimi i ozonit në stratosfere................................................................. 98 11.7. Efekti sere dhe ndryshimi klimatik............................................................. 99 11.8. Gazet kryesore të serës.............................................................................. 101 11.9. Ngrohja globale: impaktet e mundshme................................................... 103 KAPITULLI XII....................................................................................... 107 KIMIA E MJEDISIT PÊR NJË BOTË TË QËNDRUESHME.......... 107 12.1. Hyrje................................................................................................... 107 12.2. Formimi i universit..................................................................................... 107 12.3. Toka - planet i mrekullueshëm.................................................................. 109 12.4. Çka është shkenca e mjedisit dhe kimia e mjedisit?................................. 111
10 Nexhat Μ. Daci Majlinda N. Daci - Ajvazi 12.5. Materia dhe çiklet e materies.........................................................................115 12.6. Cikli i karbonit................................................................................................ 115 12.7. Cikli i azotit..................................................................................................... 117 12.8. Cikli i fosforit.................................................................................................. 118 12.9. Cikli i sulfurit.................................................................................................. 119 12.10. Kimia e gjelbër............................................................................................. 120 KAPITULLI XIII........................................................................... 123 ANALIZA KIMIKE E MJEDISIT......................................................... 123 13.1. Roli dhe rëndësia e analizēs kimike të mjedisit........................................... 123 13.2. Metodat e titullimit.......................................................................................... 123 13.3. Spektrometria e absorbimit............................................................................ 126 13.4. Analiza me absorbim atomik......................................................................... 128 13.5. Teknikat e emisionitatomik............................................................................ 130 13.6. Spektrometria
molekulare.............................................................................. 132 13.7. Kromatografia e gaztë..................................................................................... 133 13.8. Analiza e ujit me ecuritë automatizuara........................................................ 135 13.9. Mostrimi i ujit................................................................................................. 135 13.10. Parametrai kimikë, rëndom të përcaktuar në ujë - përmbledhje parametrash dhe metodash................................................................... 137 KAPITULU XIV..................................................................................... 141 HIDROSFERA......................................................................................... 141 14.1. Uji: cilësia, sasia dhe kimia.......................................................................... 141 14.2. Struktura fizike dhe vetitë e ujit..................................................................... 141 14.3. Burimet dhe shfiytëzimi i ujit cikli hidrologjik............................................ 144 14.4. Karakteristikat e shtratit të ujit....................................................................... 146 14.5. Jeta ujore.......................................................................................................... 148 14.6. Modelet kimike të sistemeve ujore natyrore................................................ 150 14.7. Kimia e ujërave natyrore................................................................................150
14.7.1. Natyra e joneve metalike në ujë................................................................151 14.7.2 Tretshmëria e gazeve në ujë......................................................................... 151 14.7.3. Oksigjeni në ujë........................................................................................... 152 14.7.4. Aciditeti i ujit............................................................................................... 153 14.7.5. Gazi karbonik dhe llojet karbonate............................................................ 153 14.7.6 Alkaliniteti i ujit.............................................................................................155
Shkenca e mjedisit 11 14.7.7. Kalciumi në ujë...................................................................................... 156 14.7.8. Llojet e tjera kimike në ujë..................................................................... 156 14.7.9. Oksidimi-reduktimi............................................................................. 159 14.7.10. Kompleksiini dhe belatimi................................................................... 159 14.7.11. Kompleksiini me substanca humike.................................................... 161 14.7.12. Jetaujore.............................................................................................. 162 KAPITULO XV....................................................................................... 167 NDOTJAEUJIT.............................. ...................................................... 167 15.1. Llojet e ndotësve tě ujit............................................................................. 167 15.2. Elementet në gjurmë................................................................................. 169 15.3. Arseni, kadmiumi, plumbi dhe merkuri.................................................... 171 15.4. Cianuret dhe llojet e tjera inorganike në ujë............................................ 172 15.5. Nutrientët algalë dhe eutrofikimi............................................................... 173 15.6. Oksigjeni, oksiduesit dhe reduktuesit........................................................ 175 15.7 Ndotësit
organik......................................................................................... 176 15.7.1. Sapunët................................................................................................... 178 15.7.2. Detergentet............................................................................................. 179 15.7.3. Ndotësit organikę biorefraktarë.............................................................. 180 15.7.4. Komponimet natyrore të kloruara dhe të bromuara............................... 182 15.8. Pesticidet në ujë......................................................................................... 183 15.8.1. Produktet natyrore insekticidet, piretrinet dhe piretroidet....................... 186 15.8.2. DDT dhe insekticidet organoklorure...................................................... 187 15.8.3. Insekticidet organofosfate.......................................................................188 15.9. Herbicidet.................................................................................................. 190 15.9.1. Komponimet bipiridilium...................................................................... 190 15.9.2. Komponimet herbicide heterociklike me azot........................................ 191 15.10. Efektet anësore të prodhimit të pesticideve............................................. 191 15.11. Bifenilet e polikloruara (BPK)................................................................. 192 15.11.1. Biodegradimi i BPK-së........................................................................ 193 15.12.
Radionukleidet në mjedis ujor................................................................. 194 KAPITULLIXVI..................................................................................... 197 TRATTIMI I UJÊRAVE.......................................................................... 197 16.1. Hyrje......................................................................................................... 197 16.1. Precipitimi, koagulimi, flokulimi............................................................... 198
12 Nexhat Μ. Daci Majlinda N. Daci - Ajvazi 16.3. Separimi gravitaciona!...............................................................................199 16.4. Filtrimi....................................................................................................... 199 16.5. Adsorbimi.................................................................................................201 16.6. Këmbimi jonik dhe demineralizimi.......................................................... 201 16.7. Dezinfektimi............................................................................................. 203 16.8. Trajtimi i ujit të pijshëm............................................................................ 204 16.9. Trajtimi i ujit për përdorim industrial........................................................ 204 16.10. Trajtimi i ujërave hedhurinë komunal.....................................................205 16.10.1. Trajtimi primar..................................................................................... 206 16.10.2. Trajtimi sekondar - nëpërmjetproceseve biologjike............................ 207 16.10.3. Trajtimi terciar ose i avancuar..............................................................209 16.10.4. Trajtimi fiziko-kimik........................................................................... 210 16.11. Trajtimi i ujërave industrial..................................................................... 211 16.12. Lărgimi i organikëve të tretur................................................................. 212 16.13. Lărgimi i
herbicideve.............................................................................. 213 16.14. Dezinfektimi me ozon (O3)..................................................................... 213 KAPITULLI XVII....................................................................................215 ANALIZA E UJIT....................................................................................215 17.1. Hylje......................................................................................................... 215 17.2. Manja dhe ruajtja e mostrës...................................................................... 216 17.2.1. Filtrimi....................................................................................................219 17.3. E ngurta në ujë.......................................................................................... 220 17.3.1. Metodologia.......................................................................................... 221 17.3.2. Trajtimi dhe ruajtja e mostrës................................................................ 222 17.3.3. E ngurta e përgjithshme (TS)................................................................. 222 17.3.3.1. Metodologjia............................................................................... 222 17.3.3.2 Materiali.......................................................................................223 17.3.3.3. Ecuria eksperimentale............................................................... 223 17.3.4. E ngurta e përgjithshme e tretur
(TDS)................................................. 224 17.3.4.1. Metodologjia............................................................................... 224 17.3.4.2. Materiali..................................................................................... 224 17.3.4.3. Ecuria eksperimentale............................................................... 224 17.3.5. E ngurta e suspenduar (SS).................................................................... 225 17.3.5.1. Metodologjia............................................................................... 225 17.3.5.2. Materiali..................................................................................... 225 17.3.5.3. Ecuria eksperimentale............................................................... 225 17.3.6. E ngurta e fiksuar dhe volatile............................................................... 226
Shkenca e mjedisit 13 17.3.6.1. Metodologjia...................................................................... 226 17.3.6.2. Materiali............................................................................ 226 17.3.6.3. Ecuria eksperimentale........................................................ 226 17.3.7. E ngurta e sedimentuar.................................................................. 227 17.3.7.1. Metodologjia...................................................................... 227 17.3.7.2. Materiali............................................................................ 227 17.3.7.3. Ecuria eksperimentale........................................................ 228 17.3.7.4. Ecuri alternative................................................................. 228 17.4. Matjet elektrokimike........................................................................ 228 17.4.1. pH................................................................................................228 17.4.1.1. Materiali............................................................................. 229 17.4.1.2. Ecuria eksperimentale........................................................ 229 17.4.2. Përçueshmëria.............................................................................. 230 17.4.2.1 Materiali............................................................................... 231 17.4.2.2 . Ecuria eksperimentale.................................................. 231 17.5.
Fortësia........................................................................................... 231 17.5.1. Materiali.................................................................................232 17.5.2. Ecuria eksperimentale............................................................ 232 17.5.2.1. Standardizimi i tretësirës së EDTA.................................... 232 17.5.2.2. Përcaktimi i fortësisë totale................................................ 233 17.5.2.3. Përcaktimi i fortësisë kalcium............................................ 233 17.6. Alkaliniteti.......................................................................................234 17.6.1. Materiali................................................................................ 234 17.6.2. Ecuria eksperimentale............................................................ 235 17.6.2.1. Marrja e mostrës................................................................. 235 17.6.2.2. Standardizira....................................................................... 235 17.6.2.3. Analiza me indikator........... .............................................. 235 17.6.2.4. Analiza me titullim potenciometrik.................................... 236 17.6.2.5. Llogaritjet nga anionet kontribuese nga alkaliniteti........... 237 17.7. Oksigjeni i tretur (ОТ)......................................................................238 17.7.1. Materiali................................................................................ 240 17.7.2. Ecuria eksperimentale, metoda e
winklerit............................ 240 17.7.2.1. Standardizira...................................................................... 240 17.7.2.2. Manja e mostrës................................................................ 241 17.7.2.3. Analiza............................................................................... 241 17.8. Shpenzimi biokimik i oksigjenit (SHBO).......................................... 241 17.8.1 Materiali................................................................................. 243 17.8.2 . Ecuria eksperimentale...................................................244 17.8.2.1. Marrja e mostrës................................................................ 244
14 Nexhat Μ. Daci Majlinda N. Daci - Ajvazi 17.8.2.1. Analiza......................................................................................... 244 17.9. Shpenzimi kimik i oksigjenit (SHKO)..................................................... 245 17.9.1. Materiali.......................................................................................... 246 17.9.2. Ecuria eksperimentale.................................. ;............................... 247 17.9.2.1. Standardizira............................................................................... 247 17.9.2.2. Manja e mostrës........................................................................ 247 17.9.2.3. Analiza......................................................................................... 247 17.10. Azoti....................................................................................................... 248 17.10.1. Amoniaku............................................................................................ 249 17.10.1.1. Materiali.................................................................................... 250 17.10.1.2. Ecuria eksperimentale............................................................. 251 17.10.2. Nitratet.................................................................................................. 253 17.10.2.1. Materiali................................................................................... 254 17.10.2.2. Ecuria eksperimentale............................................................. 255 17.10.3.
Nitritet.................................................................................................. 255 17.10.3.1. Materiali................................................................................... 255 17.10.3.2. Ecuria eksperimentale..............................................................256 17.10.4. Azoti organik........................................................................................257 17.10.4.1. Materiali................................................................................... 257 17.10.4.2. Ecuria eksperimentale............................................................. 258 17.11. Fosfori.....................................................................................................259 17.11.1. Ortofosfatet.......................................................................................... 260 17.11.1.1. Materiali................................................................................... 260 17.11.1.2. Ecuria eksperimentale............................................................. 261 17.11.2. Fosfatet e kondensuara......................................................................... 262 17.11.2.1 Materiali.................................................................................... 262 17.11.2.2 . Ecuria eksperimentale..................................................... 262 17.11.3 Fosfori organik...................................................................................... 263 17.11.3.1 . Materiali............................................................................
263 17.11.3.2 Ecuria eksperimentale.............................................................. 263 17.12 Kloruret.................................................................................................... 264 17.12.1. Materiali...................................................................................... 264 17.12.2. Ecuria eksperimentale.................................................................264 17.12.2.1. Standardizira............................................................................. 264 17.13. Fluoruret..................................................................................................265 17.13.1. Materiali...................................................................................... 265 17.13.2. Ecuria eksperimentale.................................................................266 17.14. Sulfatet.................................................................................................... 267 17.14.1. Materiali...................................................................................... 267
Shkenca e mjedisit 15 17.14.2 Ecuria eksperimentale................................................................. 267 17.14.2.1. Ruajtja e mostrës..................................................................... 267 17.14.2.2. Analiza...................................................................................... 268 17.15. Hekuri......................................................................................................268 17.15.1. Materiali...................................................................................... 269 17.15.2. Ecuria eksperimentale................................................................ 269 17.15.2.1 Manja dhe ruajtja e mostrës................................................... 269 17.15.2.2 . Analiza........................................................................... 270 17.16. Métáiét e renda........................................................................................272 17.16.1. Alumini................................................................................................ 273 17.16.2. Bakri..................................................................................................... 273 17.16.3. Plumbi.................................................................................................. 274 17.16.4. Merkuri................................................................................................ 274 17.16.5. Kallaji................................................................................................... 275 17.16.6.
Analiza.......................................................................................... 276 17.16.7. Materiali....................................................................................... 276 17.16.8. Ecuria eksperimentale................................................................. 278 17.16.8.1. Marrja dhe ruajtja e mostres...................................................278 17.16.8.2. Tretja.......................................................................................... 278 17.16.8.3. Analiza....................................................................................... 278 KAPITULLI XVIII.......................................................................................... 281 ATMOSFERA................................................................................................... 281 NATYRA DHE PËRBËRJA E ATMOSFERES.......................................281 18.1. Atmosfera e tokës - rëndësia.................................................................... 281 18.2. Përbërja kimike e atmosferes.................................................................... 282 18.3. Regjionet e atmosferes...............................................................................286 18.4. Ndikimi solar në përbërjen kimike të atmosferes...................................... 287 18.5. Reaksionet kimike dhe fotokimike në atmosfere.......................................289 18.5.1. Radikalet e lira në atmosfere.................................................................. 290 18.5.2. Radikalet hidroksile dhe hidroperoksile në
atmosfere H2O + hv— НО+Н...................................................................... 291 KAPITULLI XIX............................................................................................. 295 NDOTJA E ATMOSFERES..........................................................................295 19.1. Hyrje......................................................................................................... 295
16 Nexhat Μ. Daci Majlinda N. Daci - Ajvazi 19.2. Ndotësit kryesorë të ajrit dhe burimet e tyre............................................. 296 19.3. Gazrat ndotëse inorganike.........................................................................299 19.4. Gazrat sulfurare........................................................................................ 300 19.5. Efektel e dioksidit të sulfurit në njerëz dhe bimë...................................... 302 19.6. Mënjanimi i sulfurit................................................................................... 303 19.7. Gazrat azotikë në atmosfere...................................................................... 304 19.8. Efektet e dëmshme të oksideve të azotit................................................... 305 19.9. Shirat acidike............................................................................................ 306 19.10. Ndotësit organikę në ajër.........................................................................308 19.11 Komponimet organikę nga burimet natyrore..........................................309 19.12. Hidrokarburet si ndotës të atmosferes.................................................... 311 19.13. Komponimet organikę të oksigjenuara në atmosfere............................ 313 19.14. Komponimet organohalogjene në atmosfere.......................................... 316 19.15. Komponimet organosulfur dhe organoazot.......................................... 319 KAPITULLIXX............................................................................................... 323 MATERIA
GRIMCORE NË ATMOSFERE............................................ 323 20.1. Grimcat në atmosfere................................................................................ 323 20.2. Përbëqa e materies grimcore inorganike.................................................. 324 20.3. Metalet toksike në atmosfere.................................................................... 325 20.4. Materia grimcore minerale nga djegia: hiri............................................... 326 20.5. Materia grimcore organikę........................................................................ 327 20.6. Smogu fotokimik....................................................................................... 328 KAPITULLI XXI............................................................................................. 331 MONITORINGU ATMOSFERİK.............................................................. 331 ANALIZA E AJRIT.........................................................................................331 21.1. Analizat atmosferike................................................................................. 331 21.2. Ndotësit e matur të ajrit............................................................................. 332 21.3. Matjet e emisioneve - mostrimi............................................................... 333 21.4. Analiza e ndotësve kryesorë të ajrit........................................................... 336 21.4.1. Njësitë e përqendrimeve......................................................................... 336 21.4.2. Matjet e ndotjes së
ajrit...........................................................................336 21.5. Monoksidi i karbonit................................................................................. 337 21.6. Dioksidi i sulfurit (ՏՕշ)............................. 338 21.6.1. Metodologia.................................................................................. 338
Shkenca e mjedisit 17 21.6,2 Materialet................................................................................. 339 21.6.2.1 Për trenin absorbues.............................................................339 21.6.2.2 Për analizē............................................................................ 340 21.6.3 . Ecuria eksperimentale..................................................... 340 21.6.3.1. Marrja e mostrés.................................................................. 340 21.6.3.2. Analiza................................................................................. 341 21.6.3.3 Standardizimi i tretësirës bazë të sulfitit të natriumit........... 342 21.7. Dioksidi i azotit (NO2)....................................................................... 343 21.7.1. Metodologia........................................................................... 344 21.7.2. Materiali................................................................................. 344 21.7.2.1. Për trenin absorbues............................................................. 344 21.7.2.2. Për analizē........................................................................... 344 21.7.3. Ecuria eksperimentale............................................................. 345 21.7.3.1. Marrja e mostrés.................................................................. 345 21.7.3.2. Analiza................................................................................. 346 21.8. Ozoni (Оз)...................................................... :................................. 346
21.8.1. Metodologia........................................................................... 347 21.8.2. Materiali................................................................................. 347 21.8.3. Ecuria eksperimentale............................................................. 347 21.8.3.1 . Marrja e mostres........................................................... 347 21.8.3.2 Analiza.................................................................................. 348 21.9. Amoniaku (nh3)................................................................................. 348 21.9.1. Metodologia........................................................................... 349 21.9.2. Materiali................................................................................. 349 21.9.3. Ecuria eksperimentale............................................................. 349 21.9.3.1. Marrja e mostres.................................................................. 349 21.9.3.2. Analiza................................................................................. 350 21.10. Acidi klorhidrik (HCL).................................................................... 350 21.10.1. Metodologia......................................................................... 351 21.10.2. Materiali............................................................................... 351 21.10.3. Ecuria eksperimentale........................................................... 351 21.10.3.1 . Marrja e mostrës........................................................351 21.10.3.2
Analiza................................................................................ 352 21.11. Aerosolet atmosferike: métáiét e renda dhe përbërësit kryesorë............ 352 21.11.1. Marrja e mostrës dhe analiza................................................ 354 21.11.2. Procedura e mostrës dhe përcaktimi i masës........................ 355 21.11.2.1. Metodologia...................................................................... 355 21.11.2.2. Materialet........................................................................... 355 21.11.2.3. Ecuria eksperimentale........................................................ 355
18 Nexhat Μ. Daci Majlinda N. Daci - Ajvazi 21.11.3 Métáiét e renda............................................................................. 356 21.11.3.1. Metodologia............................................................................. 356 21.11.3.2 Materiali.................................................................................... 356 21.11.3.3. Ecuria eksperimentale................................................................. 356 21.11.4 . Komponentei kryesorë................................................... 358 21.11.4.1. Metodologia............................................................................. 358 21.11.4.2. Materiali................................................................................... 358 21.11.4.3. Ecuria eksperimentale............................................................. 359 21.12. Analiza e hidrokarbureve........................................................................ 360 KAPITULU XXII.................................................................................... 363 RADIOAKTIVITETI NĖ MJEDIS........................................................ 363 22.1. Hyrje.................................................................................................. 363 22.2. Burimet natyrore të rrezatimit................................................................... 364 22.3. Burimet artificiale të rrezatimit................................................................. 368 22.4. Aspekte mjedisore të radionukleideve...................................................... 370 KAPITULLI
XXIII.................................................................................. 371 RREZIQET QË I KANOSÉN ATMOSFERES.................................... 371 23.1. Temperaturat globale prej kohës së akullnajave deri në ditët e sofine..... 371 23.2. Dëshmitë, efektet dhe përpjekjet për minimizimin e ngrohjes globale.... 375 KAPITULLI XXIV.................................................................................. 381 KIMIA MJEDISORE E GJEOSFERËS DHE E TOKËS.................... 381 24.1 Gjeosfera.................................................................................................... 381 24.2. Aspektet mjedisore të gjeosferës.............................................................. 383 24.3. Toka dhe bimët......................................................................................... 387 24.3.1. Toka dhe rrițja e bimëve......................................................................... 387 24.4. Kimia mjedisore e tokës........................................................................... 388 24.5. Uji dhe ajri në tokë.................................................................................... 389 24.6. Komponenti inorganik në tokë................................................................. 391 24.7. Materiali organik në tokë.......................................................................... 392 24.8. Reaksionet acido-bazike dhe të këmbimit jonik në tokë........................... 394 24.9. Nutrientët në tokë......................................................................................395 24.10.
Hedhurinat dhe ndotësit në tokë..............................................................397
Shkenca e mjedisit 19 24.11. Kimia e gjelbër për agrikulture dhe shëndet të qëndrueshëm................ 399 KAPITULLIXXV............................................................................................ 401 NDOTJA E TOKËS........................................................................................ 401 ANALIZA E DHEUT, SEDIMENTIT, LLUMIT DHE PLUHURIT . 401 25.1. Pedosfera.................................................................................................. 401 25.2. Ndoțja e tokës........................................................................................... 402 25.3. Llumi nga ujërat - hedhurinë.................................................................... 404 25.4. Sedimenti................................................................................................. 405 25.5. Pluhuri...................................................................................................... 406 25.6. Manja dhe përgatitja e mostrës................................................................ 407 25.6.1 Manja e mostrës..................................................................................... 407 25.6.2 . Tharja e mostrës............................................................................ 410 25.6.3 Thërmimi i mostrës................................................................................ 411 25.7. Tretja dhe ekstraktimi.............................................................................. 411 25.7.1.
Tretja...................................................................................................... 413 25.7.1.1 Tretja (shkrirja) me karbonat natriumi.................................... 413 25.7.1.2 . Tretja (shkrirja) me hidroksid natriumi..................... 414 25.7.2. Tretja me acide...................................................................................... 415 25.7.2.1. Tretja (shkrirja) me acid fluorhidrik-perklorik..................... 415 25.7.3. Tretja e elemnteve individuale.............................................................. 416 25.7.4. Ekstraktimi............................................................................................ 418 25.7.4.1. Ekstraktimi me acetat amoni (pH 7)..................................... 418 25.7.4.2. Ekstraktimi me acetat amoni (pH 9)..................................... 419 25.7.4.3. Ekstraktimi me acid acetik (2.5% v/v)................................... 420 25.8. Mațjet elektrokimike................................................................................ 420 25.8.1. Hyrje..................................................................................................... 420 25.8.2. Përçueshmëria.......................................................................................420 25.8.2.1. Procedura eksperimentale........................................................ 421 25.8.3. pH......................................................................................................... 421 25.8.3.1. Ecuria
eksperimentale............................................................... 422 25.9. Alkaliniteti (baziteti)................................................................................ 423 25.9.1 Hyije................................................................................................ 423 25.9.2 . Ecuria eksperimentale..................................................... 423 25.10. Materia organikę....................................................................................424 25.10.1. Hyrje................................................................................................... 424 25.10.2. Materiali...................................................................................... 425
20 Nexhat Μ. Daci Majlinda N. Daci - Ajvazi 25.10.3. Ecuria eksperimentale.................................................................425 25.11. Azoti....................................................................................................... 426 25.11.1. Hyrje.................................................................................................... 426 25.11.2. Azoti organik....................................................................................... 427 25.11.2.1. Materiali.................................... 428 25.11.2.2. Ecuria eksperimentale............................................................. 428 25.12. Fosfori.................................................................................................... 429 25.12.1. Hyrje.................................................................................................... 429 25.12.2. Fosfori i përgjithshëm, fosfori i përgjithshëm organik dhe fosfori і përgjithshëm inorganik............................................................................. 429 25.12.2.1. Materiali................................................................................... 429 25.12.2.2. Ecuria eksperimentale............................................................. 430 25.12.2.3. Analiza...................................................................................... 430 25.13. Sulfuri..................................................................................................... 431 25.13.1.
Hyrje.................................................................................................... 431 25.13.2. Procedura eksperimentale.......................................................... 432 25.14. Metalet e renda........................................................................................432 25.14.1. Hyrje.....................................................................................................432 25.14.2. Alumini................................................................................................ 433 25.14.3. Arseni................................................... 434 25.14.4. Kadmiumi............................................................................................ 435 25.14.5. Kromi................................................................................................... 436 25.14.6. Plumbi.................................................................................................. 436 25.14.7. Mangani............................................................................................... 438 25.14.8. Merkuri................................................................................................ 438 25.14.9. Nikeli.................................................................................................... 438 25.14.10. Silici.................................................................................................... 439 25.14.11. Zinku.................................................................................................. 439 25.14.12. Metale të
țjera..................................................................................... 439 25.14.13. Analiza............................................................................................... 440 25.14.14. Trețja me acid klorhidrik-perklorik..................................................441 25.14.15. Trețja me acid nitrik........................................................................... 441 25.14.15.1. Materiali................................................................................. 441 25.14.15.2. Ecuria eksperimentale........................................................... 442 25.14.16. Trețja me ujë mbretëror...................................................................... 442 25.14.16.1. Materiali................................................................................. 442 25.14.16.2. Ecuria eksperimentale............................................................ 443 25.14.17. Trețja me acid nitrik - peroksid hidrogjeni.........................................443 25.14.17.1. Materiali................................................................................. 443
Shkenca e mjedisit 21 25.14.17.2. Ecuria eksperimentale........................................................... 443 KAPITULU XXVI................................................................................. 445 NDOTJA INDUSTRIALE ֊ PARANDALIMI......................................445 26.1. Hyrje......................................................................................................... 445 26.2. Teknika që i zvogëlon hedhurinat............................................................ 446 26.2.1. Registrimi i menaxhimit........................................................................447 26.2.2. Modifikimi i procesve prodhuese.......................................................... 448 26.2.3. Zvogëlmi i vëllimit të hedhurinave........................................................450 26.3. Krijimi i programeve të ndoțje- parandalimit............................................ 451 26.3.1. Përftimet dhe pengesat nga programi i ndoțje-parandalimit................. 452 26.3.2. Ndoțja-parandalimi dhe menaxhimi i përgjithshëm............................... 453 26.3.3. Etika e ndotje - parandalimit.................................................................. 454 26.4. Aplikimi i analizēs së rrezikut si prioritet i ndoțje-parandalimit.............. 456 26.4.1. Llojet e analizēs së rrezikut.................................................................... 457 26.4.2. Aplikimi i analizēs së rrezikut në problemet e ndotjes industriale.........458 26.4.3. Industria
kimike..................................................................................... 459 26.4.4. Manipulimi me materiale të rrezikshme dhe kontrolliini i ndotjes....... 460 26.5. Teknologjitë e separimit...........................................................................461 26.5.1. Teknologjitë separuese për hedhurina të lëngëta................................... 461 26.5.2. Teknologjitë separuese për hedhurina të gazta...................................... 462 26.6. Ndotje-parandalimi nëpërmjet kimisë....................................................... 463 26.6.1. Rrugët alternative të sintezēs për ndotje parandailmin.......................... 463 26.6.2. Kimia analitike procesuese.................................................................... 464 26.7. Ndoțja - parandalimi në veprime laboratorike.......................................... 466 26.7.1. Vlerësimi i ndoțje-parandalimit.............................................................. 466 26.7.2. Zëvendësimi i tretësve............................................................................ 468 26.8. Bioteknologjia e ndoțje-parandalimit........................................................ 469 26.8.1. Epërsitë potenciale të bioteknologjisë.................................................... 470 26.8.3. Biopesticidet...........................................................................................472 26.8.4 Riciklimi i produkteve............................................................................ 472 26.9. Ndotje-parandalimi në industrine e prodhimit të
energjisë....................... 473 26.9.1. Rrjedhattipike të hedhurinave............................................................... 473 26.9.2. Opsionet e ndotje parandaiimit...............................................................473 26.9.3. Përdorimi i karburantëve më të pastër....................................................474 26.9.4. Pastrimi kimik i bojlerëve...................................................................... 475 26.10. Ndoțja-parandalimi në industrine e përpunimit të metaleve................... 477 26.10.1. Opsionet e ndoțje-parandalimit ............................................................ 478
22 Nexhat Μ. Daci Majlinda N. Daci - Ajvazi 26.10.2. Proceset e pastrimit në industrine metalike............................................ 479 26.10.3. Trajtimet sipërfaqësore inorganike......................................................... 481 26.10.4. Finalizimi sipërfaqësor inorganik............................................................ 482 26.10.5. Ndotje-parandalimi në industrine e fınalizimit elektrolitik................... 483 26.10.6. Opcionet e ndotje-parandalimit............................................................... 485 26.10.7. Riciklimi dhe rifitimi................................................................................ 486 26.11. Ndotja-parandalimi në industrine kimike.................................................. 487 26.12. Ndotja-parandalimi në industrine e tekstiili.............................................. 488 26.12.1. Rrjedhat kryesore të hedhurinave............................................................ 490 26.12.2. Mundësitë e ndotje-parandalimit............................................................. 491 26.13. Ndotja-parandalimi në industrine e letrës.............................................. 492 26.14. Industria farmaceutike dhe mjedisi............................................................ 493 26.14.1. Hulumtimi dhe zhvillimi.......................................................................... 494 26.14.2. Prodhimi i masës së ilaçeve..................................................................... 495 26.14.3. Mundsitë e ndotje-
parandalimit............................................................... 496 LITERATURA........................................................................................ 499 INDEKSI.................................................................................................. 505
LITERATURA 1. Roger Perman, Yue Ma, Michael Common, David Maddison, James Mc Gilvary, Natural Resource and Environmental Economics, 4th edition, Pearson, London, 2011. 2. Richard T. Wright, Dorothy F. Boorse, Environmental Science Toward a Sustainable Future, 11th edition, Benjamin Cummings, Bosoton, 2011. 3. Robert A. Ristinen, Jack J. Kraushaar, Energy and the Environment, 2nd edition, J. Willey Sons, Inc., 2006. 4. Roger A. Hinrichs, Merlin Kleinbach, Energy Its Use and the Environment, 5th edition, Brooks Cole, Australia, Canada 2013. 5. Richard Wolfson; Energy, Environment and Climate, 2nd edition, W. W. Norton company, London, 2012. 6. William P. Cunningham, Marry Ann Cunningham, Environmental Science - A Global Concern, 12th edition, Mc Graw Hill, New York, 2012. 7. Daniel B. Botkin, Edward A. Keller, Environmetal Science, 8th edition, John Willey Sons, INC. (Asia) Pre Ltd, 2012. 8. Gary S. Thorpe, Environmental Science, 5th edition, Barrons Educational Series, Inc., 2013. 9. Stanley E. Manahan, Environmental Chemistry, 9th edition, CRC Press, Taylor Francis Group, 2010. 10. James E. Girard, Principles of Environmental Chemistry, 2nd Edition, Jones and Bartlett Publishers, Boston 2010. 11. Pradyot Patnik, Environmental Analysis, 2nd edition, CRC Press, Taylor Francis Group, 2010. 12. Eric Lichtfouse, Jan Schwarzbauer, Didier Robert, editors, Environmental Chemistry for a Sustainable World, Volume 2: Remediation of Air and Water Pollution, Springer, London, 2012. 13. William P. Cunningham, Marry Ann Cunningham, Principles of Environmental Science, Inquiry
Applications, 3rd edition, Mc Graw Hill, New York, 2006. 14. Eldon Enger, Bradley F. Smith, Environmental Science, a Study of Interrelationships, 8th edition, Mc Graw Hill, New York, 2002. 15. Nexhat M. Daci, Kimia e Mjedisit, ASHAK, Prishtinë, 1998.
500 Nexhat Μ. Daci Majlinda N. Daci - Ajvazi 16. Gary W. vanLoon, Stephen J. Duffy, Environmental Chemistry - a global perspective, Oxford, University Press, 2005. 17. Miroslav Radojevič, Vladimir Environmental Analysis, RSC, 1999. N. Bashkin, Practical 18. N. M. Daci, S. Berisha, A. Zajmi, Kosova-Strategjia e Zhvillimit Ekonomik, ASHAK, Prishtinë, 2002. 19. N. Daci, Prilog Odredjivanju Kemijske Strukture Organske Supstancije Kosovskog Ugljena, Doktorska Disertacija, Zagreb, 1973, Prishtinë, 1978. 20. F. W. Fifield and P. J. Haines, Environmental Analytical Chemistry, Blackie Academic and Professional, London, 1995. 21. Ian L Marr, Malcolm S. Cresser, Environmental Chemical Analysis, International Textbook Company, New York, 1983. 22. O. Hutzinger, Environmental Chemistry, Volume 1 Part A, Springer-Verlag, Berlin, 1986. 23. Bill Freedman, Environmental Ecology, Second Edition, Academic Press, London, 1995. 24. Harry Μ. Freeman, Industrial Pollution Prevention Handbook, Me Graw Hill, Inc. New York, 1995. 25. Studies in Environmental Science 34, Chemistry for Protection of the Environment, Edited by L. Pawlowski et al, Elsevier, Amsterdam, 1988. 26. Μ. Bernhard, F. E. Brinckman, P. J. Sadler, Editors, The Importance of Chemical Speciation in Environmental Processes, Springer-Verlag, Berlin, 1986. 27. N.M. Daci, A.Nura, Prilog odredjivanju hemijske strukture organske supstance Kosovskog ugljena - Odredjivanje karbonilne grupe, Hernija u industriji, Zagreb, 359, 7, 1972. 28. N.M. Daci, Hemijska struktrura i osobine Kosovskog ugljena, Hernija u industriji, Zagreb,1973, 3,
1974. 29. N.M. Daci, Përcaktimi i strukturēs së substancēs organikę të qymyrit të Kosovës, Buletin i FSHMN-e, Prishtinë, 31,1, 1973. 30. N.M. Daci, В. Hoxha, Analiza e konsistuentëve inorganik të qymyrit të Kosovës, Buletin i FSHMN-e, Prishtinë, 101, 3, 1975. 31. N.M. Daci, Μ. Berisha, Analiza e hirit të elektranavë të Kosovës,Buletin i FSHMN-e, Prishtinë, 145, 5, 1978.
Shkenca e mjedisit 501 32. N.M. Daci, Μ. Musaj, Hulumtimi i substancēs organikę të ekstraktuar nga linjiti i trajtuar me acide minerale, Buletin і FSHMN-e, Prishtinë, 151,5, 1978. 33. N.M. Daci, N. Vrenezi, N. Berisha, K. Bekaj, S. Hamza, T. Selimi, Separation of Sulphur from Kosova Basin Coal Advances in Separation Science, Trieste, Italy, 1,16, 1978. 34. N.M. Daci, Μ. Berisha, S.T. Gashi, Mogućnost dobijana čistije energije iz uglja. Zbornik radova naučnog skupa Energija i sredina, Sarajevo, 1, 175, 1981. 35. N.M. Daci, Μ. Berisha, S.T. Gashi, Trace Elements in Kosova’s Basin coal. Erdöl und Kohle, 9, 428, 1983. 36. N.M. Daci, Μ. Berisha, S.T. Gashi, Trace Elements in Kosova’s Basin coal. Proc. 1st Intern. Symp. of Environ. Technoi, for Develop. Countries, Istambul, vol 2, 1, 1982. 37. N.M. Daci, Μ. Berisha, S.T. Gashi, XH. Ahmeti, Some aspects of desulphurization of Kosovas Basin coal. Bull, of Chern. Techn, of Kosovo, 2, 153, 1983. 38. N.M. Daei, S.T. Gashi, Xh. Ahmeti, Disa karakteristika fiziko kimike të ujit të liqenit “Batllava”. Bul. i Kim. Tekn. të Kosovës, 2, 115, 1983. 39. N.M. Daei, S.T. Gashi, Μ. Berisha, R. Mehmeti, XH. Llugiqi, Hiri i Termocentraleve “Kosova” si adsorbent për pastrimin e ujrave acidike. Bul. i punimeve të simp, mbi gjendjen, mbrojtjen dhe përp. e ambi, të njeriut në teri, e Kosovës, Zveqan, 1, 393, 1983. 40. N.M. Daci, Μ. Berisha, S.T. Gashi, Trace elements in Kosova basin coal, Erdohl und Kohle, Leinfelden (Deutchland), 428, 9, 1983. 41. N.M. Daci, E. Hoxha, S.T. Gashi, Trace metal analysis of DMF, n-Butanole and Cyclohexanole extract of
Kosova Basin Coal. ХЕМК, 3, 23, 1984. 42. N.M. Daci, S.T. Gashi, R.Gashi, M.Berisha, Removal of heavy metals by fly ash from acidic wastewaters. Environ. Manag, for. Develop. Countr. Istambull, I, 1-7, 266, 1984. 43. N.M. Daci, E. Hoxha, G. Vujičič, Trace Metal Analysis of Fractions of an DMSO extract of Kosova Basin Coal, Buletin De La Société Chimique, Beograd, 49 (11) 723, 1984.
502 Nexhat Μ. Daci Majlinda N. Daci - Ajvazi 44. N.M. Daci, E. Hoxha, G. Vujičič, Trace Metal Contents of Acidic, Basic and Neutral Components of Cyclohexanole Extract of Kosova Basin Lignite, FUEL, Guilford (England) 520, 64, 1985. 45. N.M. Daci, E.Hoxha, S.T. Gashi, Trace metal analysis of humic and fulvic acids from Kosova Basin coal. Bull, of chem. Techn, of Kosovo, 5, 1,45, 1985. 46. N.M. Daei, S.T. Gashi, Xh. Ahmeti, Mundësia e përdorimit të qymyrit si material jonkëmbyes për zbutjen e ujit, Kerkime, ASHAK, Prishtinë, 3, 43, 1985. 47. N.M. Daci, E.Hoxha, S.T. Gashi, Trace metal distribution in acidbase-neutral components of dioxane extract from Kosova Basin coal. Vesto. Sloven. Kem. Drus. 32/1/, 1, 1985. 48. N.M. Daci, Μ.Berisha, S.T. Gashi, Trace Elements in Kosova’s Basin Coal. Appropriate waste Management for Developing Countries, Plenum Press, New York, 657, 1985. 49. N.M. Daei, S.T. Gashi, M.Berisha, Removal of heavy metals by fly ash from wastewaters, Environment International, Elexandria Va, USA, 1986. 50. N.M. Daci, E. Hoxha, G. Vujičič, Trace Metal Distribution in acid-basic-neutral components of pyridine extract from Kosova Basin Coal, Erdohl und Kohle, Leinfielden (Deutchland), 178, 4, 1987. 51. N.M. Daci, S. Zhuta, D. Zeneli, Aqueous Sodium Dichromate Oxidation of Kosova Basin Coal, Acta Chimica Kosovica, ACK, 7,71, 1987. 52. N.M. Daei, S.T. Gashi, Xh. Ahmeti, S. Zhuta, D. Zeneli, Removal of organic pollutants from waste waters of coal processing industry with Kosova Basin Coal as adsorbent. Environ. Protec. Engine. 14, 3-4, 28, 1988. 53. S.T. Gashi, N.M.
Daci, Xh. Ahmeti, T.J. Selimi, E.Hoxha, Removal of heavy metals from industrial wastwaters. Chemistry for protection of the environment 1987, Elsevier, Amsterdam, New York, Tokyo, Oxford, 91, 1988. 54. N.M. Daci, Xh. Ahmeti,S.T. Gashi, D. Zeneli, S.Zhuta i N. Bajraktari, Maseni transport organskih polutana rijeke Sitnica. “Zaštita voda”, 89. Rovinj, 3-5 maj 1989, JDZV, I, 225, 1989. 55. N.M. Daei, S.T. Gashi, Xh. Ahmeti, D.S. Zeneli, S. Zhuta, and N. K. Leka, Kosova Basin Coal Fly ash Adsorbent for heavy metals.
Shkenca e mjedisit 503 The seventh International Conference “Chemistry for Protection of the Environment 1989, 4-7 September 1989, Lublin, I, 85, 1989. 56. N.M. Daci, Xh. Ahmeti, S.T. Gashi, D.S. Zeneli, S.Zhuta, and N. Bajraktari, Indikátorét e ndotjes organikę të lumit Sitnice. Chm. Acta. Kos., 9, 1, 31, 1990 57. S. T. Gashi, N.M. Daci, ХҺ.М. Ahmeti, К. Vanovci, N. Bajraktari, Thermodynamics of the absorbtion of some metal ions on bentonite, Environment protection Engineering, 118, 1990. 58. N.M. Daci, Μ. Behluli, S.T. Gashi, Xh. Ahmeti, New adsorbens for coal processing wastewater treatment. Proc. Inovation Industrial Progres and environment, Strasburg, 4-6 jun, 1991,1, 1, 1991. 59. N. Μ. Daci, Xh. Μ. Ahmeti, S. T. Gashi. R. В. Mehmeti, Sources of pollution of Kosova Waters, Envron, letters, special issue, 17, 1996. 60. N. Μ. Daci, Ndërvarësia e koncepteve zhvillimore dhe e mbrojtjes së mjedisit, Shqyrtimi multidisiplinor i mundësive zhvillimore të Kosovës, 15-35, ASHAK, Prishtinë, 1996. 61. N. Μ. Daci, Mjedisi kosovar, sot dhe nesër; shek. XXI - Mendime dhe opinione, Gjon Lekaj Publishing Company, New York, 1996. 62. N. Μ. Daci, S. T. Gashi dhe M. Daci-Ajvazi “Energjia dhe mjedisi në baraspeshë “ Kerkime, ASHAK, Prishtinë, 2007. 63. L. Zeneli, N. M. Daci, M. N. Daci, H. Paęarizi, “Effects of pollution on lead and cadmium concetration and correlation with biochemical parameters in blood of human population near by Kosovo thermo power plants” American Journal of Biochemistry and Biotechnology, 273-276, 2008. 64. L. Zeneli, H. Paęarizi, N. Μ. Daci, M. N. Daci-Ajvazi, A.
Prenaj, //The Effects of Air Pollution And Smoking on Cadmium concentration in Human Blood and Correlation with Biochemical Parameters// American Journal of Biochemistry and Biotechnology, 5 (2): 59-62, 2009. 65. Lulzim Zeneli, Nexhat Daci, Majlinda Daci-Ajvazi, H. Paęarizi, “Interaction between Cadmium and Calcium in Human Blood at the Smokers” American Journal of Pharmacology and Toxicology, 5 (1): 48-51, 2010.
504 Nexhat Μ. Daci Majlinda N. Daci - Ajvazi 66. Majlinda Daci-Ajvazi, Nexhat Daci, Lulzim Zeneli, Dafina Hoxha, “Energy and Environment on the Balance ֊ Kosova Case”, J. Int. Environmental Application Science, vol 5 (3), 2010. 67. Lulzim Zeneli, Nexhat Daci, Hidajet Paçarizi, Majlinda DaciAjvazi, “Impact of Environmental Pollution on Human Health of the Population Which Lives Nearby Kosovo Thermopower Plants” Indoor and Built Environment, vol. 20, no. 4, 479-482, 2011. 68. Lulzim Zeneli, Nexhat Daci, Hidajet Paçarizi, Majlinda DaciAjvazi and Salih Gashi, “Environmental Pollution from Thermo Power Plant Kosova and Impacts on the Human Health” ATINER, Recent Developments in Energy and Environmental Research, 5, 57-63, 2011. 69. Majlinda N. Daci, Nexhat M.Daci, Lulzim Zeneli, Salih Gashi, Dafina Hoxha, “Coal Ash as Adsorbent for Heavy Metal Ions in Standard Solutions, Industrial Wastewater and Streams” International Institute of the Polish Academy of Sciences, Europian Regional Centre for Ecohydrology - under the auspices of UNESCO, International Journal ECOHYDROLOGY HYDROBIOLOGY, Vol. ll,No.l-2, 129-132, 2011. 70. Majlinda Daci-Ajvazi, Nexhat Daei, Dafina Hoxha, ”Hiri si ndotës dhe mënjanues i joneve metalike”, Kerkime 19, 19-28, ASHAK, 2012. 71. Lulzim Zeneli, Majlinda Daci-Ajvazi, Nexhat Daei, Dafina Hoxha, Agron Shala, “Environmental Pollution and Relationship Between Total Antioxidant capacity, and Heavy Metals (Pb, Cd, Zn, Mn and Fe)”, International Journal of Human and Ecological Risk Assessment, 1618-1627, 2012.
INDEKSI A Absorbanca, 127, 252, 255, 256, 258, 261, 263, 268, 271, 342, 350, 359 Absorbimi atomik, 129, 132, 138, 142, 169 Acidi hidrofluorik, 307, 412,475, 497 Acidi nitrik, 249, 307, 329, 367, 426 Acidi perklorik, 413 Aciditeti, 124, 138, 153, 168, 351, 387, 393, 421 Adsorbimi, 129, 182, 197, 201, 210, 211, 212, 219, 249, 314, 398, 461, 462,487,496 Aerosol, 265, 297, 298, 303, 311, 312, 324, 331, 336, 338, 349, 352, 354, 374, 406, 432 Algal, 138, 139, 168,173, 177, 206 Alkaliniteti, 124, 125, 135,138, 155, 156, 218, 234, 235, 236, 237, 238, 404,423 Analiza e rrezikut, 456, 457,458, 459, 460 Analiza e ujit, 123, 135, 216 Anestetik, 304 Angstrom, 141 Antropogjenik, 96, 101, 102, 296, 300 Antrosfera, 24,118 Arseni, 171,184, 434 Atmosfera, 3 9, 52, 75, 93, 94, 95, 97, 113,136,152, 174,195,215, 281, 282,283,285, 286, 291,296, 306, 315, 324, 329, 331, 333, 336, 371, 372, 378, 390, 391, 396,403 Atrazina, 191, 394 Autpute, 150 Avullim, 144, 145, 146, 212,221, 222, 223, 224,252,254, 296, 341, 345, 348, 349, 350, 352, 374, 383, 438, 450 В Bakri, 257, 272,273, 274, 306, 325, 333, 397,428,439,440, 474,476, 477, 481,492 Bakteriet, 163,184, 309 Bërthama, 142, 194, 323, 372, 373, 374 Biodegradueshëm, 470 Biogjenike, 309 Biokarburantet, 67, 73,471 Biomarkere, 168 Biomasa, 68, 117,174, 378, 388, 471,495,496 Biopesticidet, 472 Biorefraktarë, 180,182 Biosfera, 24, 215 Bioteknolog) ia, 469,470,471 C Cianuret, 85, 138,172, 173,486 Cianuret, 172 Cikli hidrologi ik, 144,145 Cilësia, 138, 139, 141, 173, 197, 205, 282, 401,409 D Degradim, 35, 74, 161, 193, 207, 208,211, 275, 319, 382, 402,403
Dekompozim, 147,153,400,402, 422 Demineralizimi, 197, 201, 202 Demografia, 34 Densitet, 72, 144, 146, 147, 212, 272,374,384,418 Detergjent, 112, 158,168,170, 177, 178, 179, 180,212, 243, 259, 261, 262,467, 480 Dezinfektimi, 162, 181, 197, 201, 203, 205, 206,210, 212, 213, 214 Dioksin, 192,460
506 Nexhat Μ. Daci Majlinda N. Daci - Ajvazi Dyoksidi i sulfurit, 75, 77, 296,297, 300,302,303,338,374,431 E Efluentët, 172,243 Ekotoksikologjia, 88 Ekstraktini, 54, 74, 83, 85, 182, 212, 218, 275, 356, 357, 359, 381, 399, 407,411,412,418,419,420,427, 438,441,461,462,495,496 Elektrode referente, 236, 266 Elektrode selektive, 265 Elektronegativitet!, 142 Emisionet, 57, 60, 292, 298, 301, 302, 305, 306, 307, 308, 311, 333, 335, 344, 353, 360, 370, 375, 377, 379,406,433,436,438,462,466, 473,483, 486,488,493 Energjia, 24, 37, 38, 39,43,44,47, 48, 50,51,52,53,63,64, 66, 67, 68, 69, 71, 72, 73, 79, 94, 95, 100, 115, 142, 145,282, 288, 289,309, 369, 364, 368, 385,473, 503 Energjia e erës, 72 Energjia nukleare, 24, 52, 63 Energjia solare, 39, 52, 68, 66, 69, 71,95, 100, 282 Enzimet, 164, 174, 189,426,435, 470, 492 Epilimnioni, 147 Eutrofikimi, 168, 173,174, 175, 249, 259,402,405,426 F Fermentim, 73, 371,471,495,496 Fiksim, 117, 118, 304,305,397, 440,492 Fikrimi, 136, 197, 199, 200, 203, 205,210, 212,219,220,225, 254, 269, 270, 278, 334, 346, 351, 355, 356, 419,420,450, 462,481, 496 Flokulimi, 197, 198,213 Fluid, 69, 81, 281, 303, 395,449, 480,481 Fortësia, 135, 138, 156,218,231, 232,233, 234, Fosfatet, 113,119, 128,139,174, 177,218, 259, 260,262, 387, 392 Fotokimik, 75, 77, 78, 98,102,113, 285,286, 289,290, 291,295,296, 297, 298, 299, 304, 308, 309, 313, 316, 321, 326, 328, 329, 346, 371, 398 Fotosinteza, 73,116 Fragmentim, 133 Fraksionim, 199, 308, 328, 393 Fungicid, 172,183,184, 275,403, 436 Furrë grafiti, 132 G Gazi natyrorë, 52, 57, 378,473,474 Gjeokimia, 381, 382 Gjeologjia,
28, 81 Gjeosfera, 24,215, 381, 386 Grafiti, 83, 130, 132, 325 Grimeat, 37, 38, 91, 100,199,270, 296, 301, 303, 323, 324, 326, 328, 335, 349, 352, 353, 354, 355, 370, 387, 389, 390,405,406,407,421, 422,428, 462,479, 493 H Hedhurina, 73, 78, 84, 85, 88,107, 158, 167, 171, 173, 175, 177, 178, 201,221, 239, 243, 265, 267,272, 296, 325, 353, 382, 397, 403,433, 440,446, 447,449,450, 451,452, 454,459,460 461, 462,464,470, 472,473, 475,478,490, 491,493, 495,496 Helatim, 159,162 Heterosfera, 283 Hidroenergjia, 473 Hidrokarburet, 74, 76, 77, 78, 116, 167, 181, 182,187,296, 299, 309, 310, 311, 328, 329, 332, 333, 360, 361,403,468 Hidrokarburet, 311
507 Shkenca e mjedisit Hidroliza, 136, 402 Hidrosfera, 24, ИЗ, 141 Hipolimnioni, 147, 178 Hiri, 58, 326, 327, 385, 412,433, 439,473, 474,490,493, 500, 501, 504 Hiri, 326 Homosfera, 283 I Impinger, 345, 346, 347, 349, 350, 352 Inflamación, 306 Inhalim, 88, 306, 406,412,436 Inputé, 150, 487 Insekticide, 102, 118, 122, 167, 183, 186, 187, 188, 190,403,472 Isotop, 195, 196 К Kadmiumi, 89, 131, 138, 159, 169, 171, 173,272, 325,333,405,435, 468, 484 Kalciumi, 60, 115, 126, 136, 138, 156, 174, 179,197, 218, 223, 224, 231, 243, 276, 304, 325, 351, 354, 387, 391, 395, 396, 412, 419, 475, 476, 477, 484,485,493 Kancerogjen, 74,171, 320 Kapacitet termik, 144 Karbamatet, 189 Karbonatet, 155, 327 Karboni, 25, 28, 38, 39,44, 57, 59, 60, 63, 74, 75, 76, 77, 89, 94, 95, 97,100, 101,105,115, 116, 117, 125, 136, 138, 139, 149, 151, 153, 156, 173, 174,176, 184, 201, 202, 209, 212, 213, 221, 228, 229, 239, 245, 281, 284, 285,288, 289, 293, 295, 296, 297, 300, 305, 306, 309, 311, 313, 314, 325, 328, 332, 337, 372, 373, 374, 375, 377, 378, 381, 386, 393, 396,422,424,426,467, 474, 476,488 Karburantët fosil, 172 Kërpudhat, 110, 163, 164, 398,472 Kimia e mjedisit, 107,111, 112, 113,122, 123,499 Klima, 71, 92, 93, 94, 95, 100, 104, 3 82,402,422,471 Klorofluorokarbonet, 94,100, 101, 102, 298,317, 361 Koagulimi, 197, 198, 273 Koku, 325 Kolektore, 69, 70, 217, 328, 334 Kompleksim, 124,126,151, 153, 159, 161, 162 Kontaminim, 87, 88, 195, 219, 220, 253, 278, 320,402,409,410, 442, 460 Kripërat, 177, 178,206,220, 234, 273, 274, 277,289, 326, 367, 389, 390, 475, 476 Kromatografia, 133, 169, 360,496
Kronometer, 267 L Ligand, 159, 160, 198 Litosfera, 113 Lyrat, 177 M Materia, 37, 38,48,49, 51, 59, 115, 152, 159, 245,258, 297, 299, 323, 324, 325, 326, 327, 328, 332, 356, 392, 404, 405,417,424,426 Merkuri, 60, 76, 85, 89, 108, 128, 137, 139, 169, 171, 172, 250, 272, 274, 275,281, 326, 333, 338,438, 467, 468 Metabolizem, 153, 274,429 Métáiét, 78, 83, 84, 85, 89, 91, 108, 136, 137, 161,167, 169, 177, 168, 177, 206, 209, 218, 2 72, 2 73,2 75, 276, 277, 279,297, 325, 333, 352, 354, 355, 356, 357, 358, 359, 382, 395, 403,404, 405, 406,410,412, 418,424,432,433,435, 436,439, 440, 441,443,477,481, 482,490 Metalimnioni, 147
Nexhat Μ. Daci Majlinda N. Daci - Ajvazi 508 Metil oranzh, 124, 125, 235, 236 Metribuzina, 191 Minimizim, 121, 375, 377, 379, 402, 463,466,467,474,490, 493, 494, 497, 498 Morbiditeti, 92 Mortaliteti, 92, 333, 338 Mostrimi, 135, 333, 334, 355, 341, 408 N Nafta, 41,48, 52, 55, 56, 57, 79, 81, 82, 117,473 Ndotësi, 25, 75, 76, 77, 85, 89, 91, 92, 113, 128, 137, 139, 158, 168, 169, 174, 175, 176, 180, 181, 192, 193, 201,210, 215, 239, 295, 296, 297, 298,299, 300, 301, 308, 321, 323, 325, 331, 332, 334, 338, 343, 346, 351, 378, 381, 386, 397, 398, 402, 403, 406,411,412, 432, 446, 462, 464, 475, 476,477,479, 481, 493 Ndotja e tokës, 401, 402, 403, 432 Nematicid, 183, 184 Neslerizim, 250, 251, 252 Ngopshmëri, 149 Nutrient, 37, 147, 148, 149, 170, 174, 175, 206, 209, 306, 349, 387, 390, 391, 395,401, 403,405, 407, 410,411, 422,424,426,429,433 Ortofosfate, 157, 207, 259,260, 262, 263,417, 430 P Paramétrai kimik, 137, 138 Pedosfera, 401 Pesticidet, 112, 122, 139, 168, 180, 182, 183, 184, 206, 218, 333, 388, 399, 400,402, 403,407, 438 Ph, 117, 124, 125, 126, 128, 135, 136, 139, 150, 153, 154, 155, 156, 157, 158, 165,205, 218, 228, 229, 230, 231, 232, 233,235,236, 237, 238, 243, 244,247, 249, 250, 251, 252, 256,258,260, 262, 263, 264, 265, 266,268,278, 307, 366, 387, 393, 395,401, 403,404, 410, 417, 418,419, 421,422,423, 432, 434, 438, 481,484,490,492, 496 Piretrinet, 186, 187 Plumbi, 78, 83,85, 89, 131, 138, 169, 171, 272,274, 297, 306, 325, 406, 436, 437, 468,485 Polariteti, 142 Polietileni, 200, 311, 409,419 Popullata, 24, 27, 33, 34, 88, 208, 364 Precipitimi, 114, 117, 119, 136,
146, 197, 198, 212, 213,257, 307, 382, 383,496 Q О Oksidet e azotit, 76, 77, 78, 102, 103, 297, 300, 329, 332, 333, 343, 474 Oksigjeni i tretur, 135, 152,218, 238, 245, 247,476 Oksigjeni në ujë, 126, 152, 175, 238 Organoazot, 319, 320 Organofosfate, 118, 188, 189, 190 Organofosfate, 188 Organoklorure, 182, 187, 188, 191, 192,214 Qymyri, 38,41,48, 50, 52, 55, 56, 57, 58, 59, 60, 61, 65, 69, 72, 79, 82, 96, 102, 105, 170, 171, 174, 200,254, 272, 274, 296, 297, 302, 303, 305, 313, 323, 325, 326, 329, 335, 351, 353, 377, 381, 438,439, 474,475, 493 R Radioaktiviteti, 25, 194, 363, 367, 369, 370 Radionukleidet, 168, 194, 195, 333, 364, 365,368,369,371,495
509 Shkenca e mjedisit Refluktim, 246, 247, 248, 425 Riciklimi, 44, 84, 85, 174, 200, 205, 3 87, 461, 462,466, 467, 471, 472, 474, 477, 481,486, 487, 490 Rodenticid, 183 Rotametër, 339, 345, 347, 350, 351 Rrezatimi elektromagnetik, 51, 290, 309 S Sedimentimi, 199, 206, 207, 221, 228, 324, 334,405 Selektivitet, 124, 129, 133, 215, 470, 472 Separimi, 133,134, 197, 198, 199, 303,367, 450,461,462, 495 Shira acidik, 306, 307 Shkrirje, 44,49, 95,104, 143, 192, 258, 278, 367,412,414, 416, 417, 418,427,432,436, 440 Shpenzimi biokimik i oksigjenit, 149, 221,241 Shpenzimi kimik i oksigjenit, 221, 245 Silikagel, 340, 345, 347, 350, 355 Sinjifikant, 57, 78, 79, 84, 97, 98, 101, 112, 180,304,364,374,381, 391,392, 399,478,490, 495 Smogu, 77, 78, 98, 102,113,290, 291, 295,296, 298, 308, 309, 328, 329, 338, 346 Spektrometria, 126, 127, 129, 132, 169, 360 Standardizira, 232, 233, 235,240, 247, 248,264,265, 340, 342 Stratifikim, 147 Stratosfera, 93, 286, 373, 376 T Terpene, 310,481 Titullimi, 114, 124,125, 233, 240, 241,264, 265,342, 343,417 Toriumi, 363, 364, 366 Trajtim, 89, 112, 122, 128, 136, 138, 139, 161, 177, 178, 181,182, 197, 198, 199, 200,201, 202,204, 205, 206, 207, 208, 209, 210, 211, 212, 213, 214, 216,220, 221,222, 243, 246, 249, 259,272,273, 278, 319, 367, 404, 405,410, 435,445,449, 450,451, 460,464, 470,474, 476, 479, 481, 482,484,485,488,490, 491,494, 497,498 Transmisión, 102, 282 Transmitanca, 127 Transparent, 144, 413 Transpiración, 145, 146, 383, 387, 390 Treni absorbues, 340, 341, 345, 347, 350, 349,351 Tretësit, 121, 450, 468,469,478, 479,480, 481, 488, 495, 496,498
Triazina, 191 Troposfera, 93,283,286,293, 373, 376 Turbina, 72, 311 U Universi, 37, 38, 107, 108, 383 Urani, 108, 363, 364, 365, 366, 367, 368, 370, 483 V Vajrat, 139, 177, 206, 310,404,450, 477,488 Variación, 56, 173, 181, 199, 212, 289, 323, 327, 391, 393, 408, 441, 450,479, 482,483,489,492,496, 498 ZH Zhvillim i qëndrueshëm, 31
|
| adam_txt |
PËRMBAJTJA PARATHËNIE.23 KAPITULŲ 1. 27 SHKENCA E MJEDISIT - BRENGË GLOBALE. 27 1.1. Hyije në çështje globale. 27 1.2. Qëndrueshmëria. 28 1.3. Metodai shkencore dhe shkenca e mjedisit. 29 KAPITULLIII. 33 POPULLATA DHE POPULLATA HUMANE. 33 2.1. Konceptet bazë të dinamikave të popullatave natyrore. 33 2.2. Popullata humane dhe efektet në botë. 34 KAPITULLI III. 37 MATERIA, ENERGJIA DHE JETA. 37 3.1. Elementet ejetës. 37 3.2. Energjiapërjetë . 38 3.3. Ndiyshimet e energjisë në organizma. 39 KAPITULLI
IV. 41 EKONOMIA E MJEDISIT. 41 4.1. Hyrje. 41 4.2. Ekonomia ekologjike. 42 4.3. Rrițja ekonomike nëpërmjet qëndrueshmërisë ekologjike (ekonomia e gjelbër). 44
8 Nexhat Μ. Daci Majlinda N. Daci - Ajvazi KAPITULLI V. 47 KONCEPTET TË RËNDËSISHME ENERGJETIKE NË SHKENCËN E MJEDISIT. 47 5.1. Burimet energetike dhe përdorimi i tyre. 47 5.2. Energia - konceptet bazë. 48 5.3. Përdorimi i energise dhe mjedisi. 49 5.4. Format e energise. 50 5.5. Karburantet fosile dhe burimet energetike alternative. 52 5.6. Energia për të ardhmen. 53 KAPITULLI VI. 55 ENERGJIA NGA KARBURANTET FOSILE. 55 6.1. Tre mbretërit: qymyri, nafta dhe gazi. 55 6.2. Qymyri. 57 6.3. Ardhmëria e qymyrit. 60 KAPITULLI VII. 63 ENERGJIA
NUKLEARE.63 7.1. Hyrje.63 7.2. Ardhmëria e fiiqisë nukleare. 66 KAPITULLI VIII.67 ENERGJIA E RIPËRTËRISHME.67 8.1. Hyrje në burime energjetike alternative. 67 8.2. Energjia solare. 68 8.3. Celulat fotovoltaike. 69 8.4. Ardhmëria e energjisë solare. 71 8.5. Fuqia e erës. 71 8.6. Biomase energjia. 72 8.7. Impaktet mjedisore të karburanteve fosile.74 8.8. Ndotësit kryesorë të ajrit. 75 8.9. Metalet e rënda. 78 8.10. Reshjet
acidike. 79
Shkenca e mjeđisit 9 8.11. Politikát për një ardhmëri energjetike të qëndraeshme. 79 KAPITULLIIX. 81 GJEOLOGJIA DHE BURIMET TOKËSORE. 81 9.1. Proceset tokësore formësojnë burimet tona. 81 9.2. Shkëmbinjtë dhe mineralet. 82 9.3. Efektet mjedisore të ekstraktimit të resurseve. 83 9.4. Konservimi i resurseve gjeologjike. 84 KAPITULLI X. 87 NDIKIMIIMJEDISIT NË SHËNDETIN TONË. 87 10.1. Hyije.87 10.2. Terminologia bazë. 87 10.3. Kategoritë e ndotësve. 88 10.4. Mjekësia e kohës kombinon ekologjinë dhe kujdesin shëndetësor. 91 KAPITULLI XI. 93 NGROHJA GLOBALE DHE NDRYSHIMET KLIMATIKE. 93 11.1. Atmosfera, moti dhe klima. 93 11.2. Energjia
dhe atmosfera. 94 11.3. Shkenca e ndryshimit të klimës. 95 11.4 Ndryshimet klimatike globale. 96 11.5. Ngrohja globale dhe efektet e gazrave të serës.97 11.6. Zvogëlimi i ozonit në stratosfere. 98 11.7. Efekti sere dhe ndryshimi klimatik. 99 11.8. Gazet kryesore të serës. 101 11.9. Ngrohja globale: impaktet e mundshme. 103 KAPITULLI XII. 107 KIMIA E MJEDISIT PÊR NJË BOTË TË QËNDRUESHME. 107 12.1. Hyrje. 107 12.2. Formimi i universit. 107 12.3. Toka - planet i mrekullueshëm. 109 12.4. Çka është shkenca e mjedisit dhe kimia e mjedisit?. 111
10 Nexhat Μ. Daci Majlinda N. Daci - Ajvazi 12.5. Materia dhe çiklet e materies.115 12.6. Cikli i karbonit. 115 12.7. Cikli i azotit. 117 12.8. Cikli i fosforit. 118 12.9. Cikli i sulfurit. 119 12.10. Kimia e gjelbër. 120 KAPITULLI XIII. 123 ANALIZA KIMIKE E MJEDISIT. 123 13.1. Roli dhe rëndësia e analizēs kimike të mjedisit. 123 13.2. Metodat e titullimit. 123 13.3. Spektrometria e absorbimit. 126 13.4. Analiza me absorbim atomik. 128 13.5. Teknikat e emisionitatomik. 130 13.6. Spektrometria
molekulare. 132 13.7. Kromatografia e gaztë. 133 13.8. Analiza e ujit me ecuritë automatizuara. 135 13.9. Mostrimi i ujit. 135 13.10. Parametrai kimikë, rëndom të përcaktuar në ujë - përmbledhje parametrash dhe metodash. 137 KAPITULU XIV. 141 HIDROSFERA. 141 14.1. Uji: cilësia, sasia dhe kimia. 141 14.2. Struktura fizike dhe vetitë e ujit. 141 14.3. Burimet dhe shfiytëzimi i ujit cikli hidrologjik. 144 14.4. Karakteristikat e shtratit të ujit. 146 14.5. Jeta ujore. 148 14.6. Modelet kimike të sistemeve ujore natyrore. 150 14.7. Kimia e ujërave natyrore.150
14.7.1. Natyra e joneve metalike në ujë.151 14.7.2 Tretshmëria e gazeve në ujë. 151 14.7.3. Oksigjeni në ujë. 152 14.7.4. Aciditeti i ujit. 153 14.7.5. Gazi karbonik dhe llojet karbonate. 153 14.7.6 Alkaliniteti i ujit.155
Shkenca e mjedisit 11 14.7.7. Kalciumi në ujë. 156 14.7.8. Llojet e tjera kimike në ujë. 156 14.7.9. Oksidimi-reduktimi. 159 14.7.10. Kompleksiini dhe belatimi. 159 14.7.11. Kompleksiini me substanca humike. 161 14.7.12. Jetaujore. 162 KAPITULO XV. 167 NDOTJAEUJIT. . 167 15.1. Llojet e ndotësve tě ujit. 167 15.2. Elementet në gjurmë. 169 15.3. Arseni, kadmiumi, plumbi dhe merkuri. 171 15.4. Cianuret dhe llojet e tjera inorganike në ujë. 172 15.5. Nutrientët algalë dhe eutrofikimi. 173 15.6. Oksigjeni, oksiduesit dhe reduktuesit. 175 15.7 Ndotësit
organik. 176 15.7.1. Sapunët. 178 15.7.2. Detergentet. 179 15.7.3. Ndotësit organikę biorefraktarë. 180 15.7.4. Komponimet natyrore të kloruara dhe të bromuara. 182 15.8. Pesticidet në ujë. 183 15.8.1. Produktet natyrore insekticidet, piretrinet dhe piretroidet. 186 15.8.2. DDT dhe insekticidet organoklorure. 187 15.8.3. Insekticidet organofosfate.188 15.9. Herbicidet. 190 15.9.1. Komponimet bipiridilium. 190 15.9.2. Komponimet herbicide heterociklike me azot. 191 15.10. Efektet anësore të prodhimit të pesticideve. 191 15.11. Bifenilet e polikloruara (BPK). 192 15.11.1. Biodegradimi i BPK-së. 193 15.12.
Radionukleidet në mjedis ujor. 194 KAPITULLIXVI. 197 TRATTIMI I UJÊRAVE. 197 16.1. Hyrje. 197 16.1. Precipitimi, koagulimi, flokulimi. 198
12 Nexhat Μ. Daci Majlinda N. Daci - Ajvazi 16.3. Separimi gravitaciona!.199 16.4. Filtrimi. 199 16.5. Adsorbimi.201 16.6. Këmbimi jonik dhe demineralizimi. 201 16.7. Dezinfektimi. 203 16.8. Trajtimi i ujit të pijshëm. 204 16.9. Trajtimi i ujit për përdorim industrial. 204 16.10. Trajtimi i ujërave hedhurinë komunal.205 16.10.1. Trajtimi primar. 206 16.10.2. Trajtimi sekondar - nëpërmjetproceseve biologjike. 207 16.10.3. Trajtimi terciar ose i avancuar.209 16.10.4. Trajtimi fiziko-kimik. 210 16.11. Trajtimi i ujërave industrial. 211 16.12. Lărgimi i organikëve të tretur. 212 16.13. Lărgimi i
herbicideve. 213 16.14. Dezinfektimi me ozon (O3). 213 KAPITULLI XVII.215 ANALIZA E UJIT.215 17.1. Hylje. 215 17.2. Manja dhe ruajtja e mostrës. 216 17.2.1. Filtrimi.219 17.3. E ngurta në ujë. 220 17.3.1. Metodologia. 221 17.3.2. Trajtimi dhe ruajtja e mostrës. 222 17.3.3. E ngurta e përgjithshme (TS). 222 17.3.3.1. Metodologjia. 222 17.3.3.2 Materiali.223 17.3.3.3. Ecuria eksperimentale. 223 17.3.4. E ngurta e përgjithshme e tretur
(TDS). 224 17.3.4.1. Metodologjia. 224 17.3.4.2. Materiali. 224 17.3.4.3. Ecuria eksperimentale. 224 17.3.5. E ngurta e suspenduar (SS). 225 17.3.5.1. Metodologjia. 225 17.3.5.2. Materiali. 225 17.3.5.3. Ecuria eksperimentale. 225 17.3.6. E ngurta e fiksuar dhe volatile. 226
Shkenca e mjedisit 13 17.3.6.1. Metodologjia. 226 17.3.6.2. Materiali. 226 17.3.6.3. Ecuria eksperimentale. 226 17.3.7. E ngurta e sedimentuar. 227 17.3.7.1. Metodologjia. 227 17.3.7.2. Materiali. 227 17.3.7.3. Ecuria eksperimentale. 228 17.3.7.4. Ecuri alternative. 228 17.4. Matjet elektrokimike. 228 17.4.1. pH.228 17.4.1.1. Materiali. 229 17.4.1.2. Ecuria eksperimentale. 229 17.4.2. Përçueshmëria. 230 17.4.2.1 Materiali. 231 17.4.2.2 . Ecuria eksperimentale. 231 17.5.
Fortësia. 231 17.5.1. Materiali.232 17.5.2. Ecuria eksperimentale. 232 17.5.2.1. Standardizimi i tretësirës së EDTA. 232 17.5.2.2. Përcaktimi i fortësisë totale. 233 17.5.2.3. Përcaktimi i fortësisë kalcium. 233 17.6. Alkaliniteti.234 17.6.1. Materiali. 234 17.6.2. Ecuria eksperimentale. 235 17.6.2.1. Marrja e mostrës. 235 17.6.2.2. Standardizira. 235 17.6.2.3. Analiza me indikator. . 235 17.6.2.4. Analiza me titullim potenciometrik. 236 17.6.2.5. Llogaritjet nga anionet kontribuese nga alkaliniteti. 237 17.7. Oksigjeni i tretur (ОТ).238 17.7.1. Materiali. 240 17.7.2. Ecuria eksperimentale, metoda e
winklerit. 240 17.7.2.1. Standardizira. 240 17.7.2.2. Manja e mostrës. 241 17.7.2.3. Analiza. 241 17.8. Shpenzimi biokimik i oksigjenit (SHBO). 241 17.8.1 Materiali. 243 17.8.2 . Ecuria eksperimentale.244 17.8.2.1. Marrja e mostrës. 244
14 Nexhat Μ. Daci Majlinda N. Daci - Ajvazi 17.8.2.1. Analiza. 244 17.9. Shpenzimi kimik i oksigjenit (SHKO). 245 17.9.1. Materiali. 246 17.9.2. Ecuria eksperimentale. ;. 247 17.9.2.1. Standardizira. 247 17.9.2.2. Manja e mostrës. 247 17.9.2.3. Analiza. 247 17.10. Azoti. 248 17.10.1. Amoniaku. 249 17.10.1.1. Materiali. 250 17.10.1.2. Ecuria eksperimentale. 251 17.10.2. Nitratet. 253 17.10.2.1. Materiali. 254 17.10.2.2. Ecuria eksperimentale. 255 17.10.3.
Nitritet. 255 17.10.3.1. Materiali. 255 17.10.3.2. Ecuria eksperimentale.256 17.10.4. Azoti organik.257 17.10.4.1. Materiali. 257 17.10.4.2. Ecuria eksperimentale. 258 17.11. Fosfori.259 17.11.1. Ortofosfatet. 260 17.11.1.1. Materiali. 260 17.11.1.2. Ecuria eksperimentale. 261 17.11.2. Fosfatet e kondensuara. 262 17.11.2.1 Materiali. 262 17.11.2.2 . Ecuria eksperimentale. 262 17.11.3 Fosfori organik. 263 17.11.3.1 . Materiali.
263 17.11.3.2 Ecuria eksperimentale. 263 17.12 Kloruret. 264 17.12.1. Materiali. 264 17.12.2. Ecuria eksperimentale.264 17.12.2.1. Standardizira. 264 17.13. Fluoruret.265 17.13.1. Materiali. 265 17.13.2. Ecuria eksperimentale.266 17.14. Sulfatet. 267 17.14.1. Materiali. 267
Shkenca e mjedisit 15 17.14.2 Ecuria eksperimentale. 267 17.14.2.1. Ruajtja e mostrës. 267 17.14.2.2. Analiza. 268 17.15. Hekuri.268 17.15.1. Materiali. 269 17.15.2. Ecuria eksperimentale. 269 17.15.2.1 Manja dhe ruajtja e mostrës. 269 17.15.2.2 . Analiza. 270 17.16. Métáiét e renda.272 17.16.1. Alumini. 273 17.16.2. Bakri. 273 17.16.3. Plumbi. 274 17.16.4. Merkuri. 274 17.16.5. Kallaji. 275 17.16.6.
Analiza. 276 17.16.7. Materiali. 276 17.16.8. Ecuria eksperimentale. 278 17.16.8.1. Marrja dhe ruajtja e mostres.278 17.16.8.2. Tretja. 278 17.16.8.3. Analiza. 278 KAPITULLI XVIII. 281 ATMOSFERA. 281 NATYRA DHE PËRBËRJA E ATMOSFERES.281 18.1. Atmosfera e tokës - rëndësia. 281 18.2. Përbërja kimike e atmosferes. 282 18.3. Regjionet e atmosferes.286 18.4. Ndikimi solar në përbërjen kimike të atmosferes. 287 18.5. Reaksionet kimike dhe fotokimike në atmosfere.289 18.5.1. Radikalet e lira në atmosfere. 290 18.5.2. Radikalet hidroksile dhe hidroperoksile në
atmosfere H2O + hv— НО+Н. 291 KAPITULLI XIX. 295 NDOTJA E ATMOSFERES.295 19.1. Hyrje. 295
16 Nexhat Μ. Daci Majlinda N. Daci - Ajvazi 19.2. Ndotësit kryesorë të ajrit dhe burimet e tyre. 296 19.3. Gazrat ndotëse inorganike.299 19.4. Gazrat sulfurare. 300 19.5. Efektel e dioksidit të sulfurit në njerëz dhe bimë. 302 19.6. Mënjanimi i sulfurit. 303 19.7. Gazrat azotikë në atmosfere. 304 19.8. Efektet e dëmshme të oksideve të azotit. 305 19.9. Shirat acidike. 306 19.10. Ndotësit organikę në ajër.308 19.11 Komponimet organikę nga burimet natyrore.309 19.12. Hidrokarburet si ndotës të atmosferes. 311 19.13. Komponimet organikę të oksigjenuara në atmosfere. 313 19.14. Komponimet organohalogjene në atmosfere. 316 19.15. Komponimet organosulfur dhe organoazot. 319 KAPITULLIXX. 323 MATERIA
GRIMCORE NË ATMOSFERE. 323 20.1. Grimcat në atmosfere. 323 20.2. Përbëqa e materies grimcore inorganike. 324 20.3. Metalet toksike në atmosfere. 325 20.4. Materia grimcore minerale nga djegia: hiri. 326 20.5. Materia grimcore organikę. 327 20.6. Smogu fotokimik. 328 KAPITULLI XXI. 331 MONITORINGU ATMOSFERİK. 331 ANALIZA E AJRIT.331 21.1. Analizat atmosferike. 331 21.2. Ndotësit e matur të ajrit. 332 21.3. Matjet e emisioneve - mostrimi. 333 21.4. Analiza e ndotësve kryesorë të ajrit. 336 21.4.1. Njësitë e përqendrimeve. 336 21.4.2. Matjet e ndotjes së
ajrit.336 21.5. Monoksidi i karbonit. 337 21.6. Dioksidi i sulfurit (ՏՕշ). 338 21.6.1. Metodologia. 338
Shkenca e mjedisit 17 21.6,2 Materialet. 339 21.6.2.1 Për trenin absorbues.339 21.6.2.2 Për analizē. 340 21.6.3 . Ecuria eksperimentale. 340 21.6.3.1. Marrja e mostrés. 340 21.6.3.2. Analiza. 341 21.6.3.3 Standardizimi i tretësirës bazë të sulfitit të natriumit. 342 21.7. Dioksidi i azotit (NO2). 343 21.7.1. Metodologia. 344 21.7.2. Materiali. 344 21.7.2.1. Për trenin absorbues. 344 21.7.2.2. Për analizē. 344 21.7.3. Ecuria eksperimentale. 345 21.7.3.1. Marrja e mostrés. 345 21.7.3.2. Analiza. 346 21.8. Ozoni (Оз). :. 346
21.8.1. Metodologia. 347 21.8.2. Materiali. 347 21.8.3. Ecuria eksperimentale. 347 21.8.3.1 . Marrja e mostres. 347 21.8.3.2 Analiza. 348 21.9. Amoniaku (nh3). 348 21.9.1. Metodologia. 349 21.9.2. Materiali. 349 21.9.3. Ecuria eksperimentale. 349 21.9.3.1. Marrja e mostres. 349 21.9.3.2. Analiza. 350 21.10. Acidi klorhidrik (HCL). 350 21.10.1. Metodologia. 351 21.10.2. Materiali. 351 21.10.3. Ecuria eksperimentale. 351 21.10.3.1 . Marrja e mostrës.351 21.10.3.2
Analiza. 352 21.11. Aerosolet atmosferike: métáiét e renda dhe përbërësit kryesorë. 352 21.11.1. Marrja e mostrës dhe analiza. 354 21.11.2. Procedura e mostrës dhe përcaktimi i masës. 355 21.11.2.1. Metodologia. 355 21.11.2.2. Materialet. 355 21.11.2.3. Ecuria eksperimentale. 355
18 Nexhat Μ. Daci Majlinda N. Daci - Ajvazi 21.11.3 Métáiét e renda. 356 21.11.3.1. Metodologia. 356 21.11.3.2 Materiali. 356 21.11.3.3. Ecuria eksperimentale. 356 21.11.4 . Komponentei kryesorë. 358 21.11.4.1. Metodologia. 358 21.11.4.2. Materiali. 358 21.11.4.3. Ecuria eksperimentale. 359 21.12. Analiza e hidrokarbureve. 360 KAPITULU XXII. 363 RADIOAKTIVITETI NĖ MJEDIS. 363 22.1. Hyrje. 363 22.2. Burimet natyrore të rrezatimit. 364 22.3. Burimet artificiale të rrezatimit. 368 22.4. Aspekte mjedisore të radionukleideve. 370 KAPITULLI
XXIII. 371 RREZIQET QË I KANOSÉN ATMOSFERES. 371 23.1. Temperaturat globale prej kohës së akullnajave deri në ditët e sofine. 371 23.2. Dëshmitë, efektet dhe përpjekjet për minimizimin e ngrohjes globale. 375 KAPITULLI XXIV. 381 KIMIA MJEDISORE E GJEOSFERËS DHE E TOKËS. 381 24.1 Gjeosfera. 381 24.2. Aspektet mjedisore të gjeosferës. 383 24.3. Toka dhe bimët. 387 24.3.1. Toka dhe rrițja e bimëve. 387 24.4. Kimia mjedisore e tokës. 388 24.5. Uji dhe ajri në tokë. 389 24.6. Komponenti inorganik në tokë. 391 24.7. Materiali organik në tokë. 392 24.8. Reaksionet acido-bazike dhe të këmbimit jonik në tokë. 394 24.9. Nutrientët në tokë.395 24.10.
Hedhurinat dhe ndotësit në tokë.397
Shkenca e mjedisit 19 24.11. Kimia e gjelbër për agrikulture dhe shëndet të qëndrueshëm. 399 KAPITULLIXXV. 401 NDOTJA E TOKËS. 401 ANALIZA E DHEUT, SEDIMENTIT, LLUMIT DHE PLUHURIT . 401 25.1. Pedosfera. 401 25.2. Ndoțja e tokës. 402 25.3. Llumi nga ujërat - hedhurinë. 404 25.4. Sedimenti. 405 25.5. Pluhuri. 406 25.6. Manja dhe përgatitja e mostrës. 407 25.6.1 Manja e mostrës. 407 25.6.2 . Tharja e mostrës. 410 25.6.3 Thërmimi i mostrës. 411 25.7. Tretja dhe ekstraktimi. 411 25.7.1.
Tretja. 413 25.7.1.1 Tretja (shkrirja) me karbonat natriumi. 413 25.7.1.2 . Tretja (shkrirja) me hidroksid natriumi. 414 25.7.2. Tretja me acide. 415 25.7.2.1. Tretja (shkrirja) me acid fluorhidrik-perklorik. 415 25.7.3. Tretja e elemnteve individuale. 416 25.7.4. Ekstraktimi. 418 25.7.4.1. Ekstraktimi me acetat amoni (pH 7). 418 25.7.4.2. Ekstraktimi me acetat amoni (pH 9). 419 25.7.4.3. Ekstraktimi me acid acetik (2.5% v/v). 420 25.8. Mațjet elektrokimike. 420 25.8.1. Hyrje. 420 25.8.2. Përçueshmëria.420 25.8.2.1. Procedura eksperimentale. 421 25.8.3. pH. 421 25.8.3.1. Ecuria
eksperimentale. 422 25.9. Alkaliniteti (baziteti). 423 25.9.1 Hyije. 423 25.9.2 . Ecuria eksperimentale. 423 25.10. Materia organikę.424 25.10.1. Hyrje. 424 25.10.2. Materiali. 425
20 Nexhat Μ. Daci Majlinda N. Daci - Ajvazi 25.10.3. Ecuria eksperimentale.425 25.11. Azoti. 426 25.11.1. Hyrje. 426 25.11.2. Azoti organik. 427 25.11.2.1. Materiali. 428 25.11.2.2. Ecuria eksperimentale. 428 25.12. Fosfori. 429 25.12.1. Hyrje. 429 25.12.2. Fosfori i përgjithshëm, fosfori i përgjithshëm organik dhe fosfori і përgjithshëm inorganik. 429 25.12.2.1. Materiali. 429 25.12.2.2. Ecuria eksperimentale. 430 25.12.2.3. Analiza. 430 25.13. Sulfuri. 431 25.13.1.
Hyrje. 431 25.13.2. Procedura eksperimentale. 432 25.14. Metalet e renda.432 25.14.1. Hyrje.432 25.14.2. Alumini. 433 25.14.3. Arseni. 434 25.14.4. Kadmiumi. 435 25.14.5. Kromi. 436 25.14.6. Plumbi. 436 25.14.7. Mangani. 438 25.14.8. Merkuri. 438 25.14.9. Nikeli. 438 25.14.10. Silici. 439 25.14.11. Zinku. 439 25.14.12. Metale të
țjera. 439 25.14.13. Analiza. 440 25.14.14. Trețja me acid klorhidrik-perklorik.441 25.14.15. Trețja me acid nitrik. 441 25.14.15.1. Materiali. 441 25.14.15.2. Ecuria eksperimentale. 442 25.14.16. Trețja me ujë mbretëror. 442 25.14.16.1. Materiali. 442 25.14.16.2. Ecuria eksperimentale. 443 25.14.17. Trețja me acid nitrik - peroksid hidrogjeni.443 25.14.17.1. Materiali. 443
Shkenca e mjedisit 21 25.14.17.2. Ecuria eksperimentale. 443 KAPITULU XXVI. 445 NDOTJA INDUSTRIALE ֊ PARANDALIMI.445 26.1. Hyrje. 445 26.2. Teknika që i zvogëlon hedhurinat. 446 26.2.1. Registrimi i menaxhimit.447 26.2.2. Modifikimi i procesve prodhuese. 448 26.2.3. Zvogëlmi i vëllimit të hedhurinave.450 26.3. Krijimi i programeve të ndoțje- parandalimit. 451 26.3.1. Përftimet dhe pengesat nga programi i ndoțje-parandalimit. 452 26.3.2. Ndoțja-parandalimi dhe menaxhimi i përgjithshëm. 453 26.3.3. Etika e ndotje - parandalimit. 454 26.4. Aplikimi i analizēs së rrezikut si prioritet i ndoțje-parandalimit. 456 26.4.1. Llojet e analizēs së rrezikut. 457 26.4.2. Aplikimi i analizēs së rrezikut në problemet e ndotjes industriale.458 26.4.3. Industria
kimike. 459 26.4.4. Manipulimi me materiale të rrezikshme dhe kontrolliini i ndotjes. 460 26.5. Teknologjitë e separimit.461 26.5.1. Teknologjitë separuese për hedhurina të lëngëta. 461 26.5.2. Teknologjitë separuese për hedhurina të gazta. 462 26.6. Ndotje-parandalimi nëpërmjet kimisë. 463 26.6.1. Rrugët alternative të sintezēs për ndotje parandailmin. 463 26.6.2. Kimia analitike procesuese. 464 26.7. Ndoțja - parandalimi në veprime laboratorike. 466 26.7.1. Vlerësimi i ndoțje-parandalimit. 466 26.7.2. Zëvendësimi i tretësve. 468 26.8. Bioteknologjia e ndoțje-parandalimit. 469 26.8.1. Epërsitë potenciale të bioteknologjisë. 470 26.8.3. Biopesticidet.472 26.8.4 Riciklimi i produkteve. 472 26.9. Ndotje-parandalimi në industrine e prodhimit të
energjisë. 473 26.9.1. Rrjedhattipike të hedhurinave. 473 26.9.2. Opsionet e ndotje parandaiimit.473 26.9.3. Përdorimi i karburantëve më të pastër.474 26.9.4. Pastrimi kimik i bojlerëve. 475 26.10. Ndoțja-parandalimi në industrine e përpunimit të metaleve. 477 26.10.1. Opsionet e ndoțje-parandalimit . 478
22 Nexhat Μ. Daci Majlinda N. Daci - Ajvazi 26.10.2. Proceset e pastrimit në industrine metalike. 479 26.10.3. Trajtimet sipërfaqësore inorganike. 481 26.10.4. Finalizimi sipërfaqësor inorganik. 482 26.10.5. Ndotje-parandalimi në industrine e fınalizimit elektrolitik. 483 26.10.6. Opcionet e ndotje-parandalimit. 485 26.10.7. Riciklimi dhe rifitimi. 486 26.11. Ndotja-parandalimi në industrine kimike. 487 26.12. Ndotja-parandalimi në industrine e tekstiili. 488 26.12.1. Rrjedhat kryesore të hedhurinave. 490 26.12.2. Mundësitë e ndotje-parandalimit. 491 26.13. Ndotja-parandalimi në industrine e letrës. 492 26.14. Industria farmaceutike dhe mjedisi. 493 26.14.1. Hulumtimi dhe zhvillimi. 494 26.14.2. Prodhimi i masës së ilaçeve. 495 26.14.3. Mundsitë e ndotje-
parandalimit. 496 LITERATURA. 499 INDEKSI. 505
LITERATURA 1. Roger Perman, Yue Ma, Michael Common, David Maddison, James Mc Gilvary, Natural Resource and Environmental Economics, 4th edition, Pearson, London, 2011. 2. Richard T. Wright, Dorothy F. Boorse, Environmental Science Toward a Sustainable Future, 11th edition, Benjamin Cummings, Bosoton, 2011. 3. Robert A. Ristinen, Jack J. Kraushaar, Energy and the Environment, 2nd edition, J. Willey Sons, Inc., 2006. 4. Roger A. Hinrichs, Merlin Kleinbach, Energy Its Use and the Environment, 5th edition, Brooks Cole, Australia, Canada 2013. 5. Richard Wolfson; Energy, Environment and Climate, 2nd edition, W. W. Norton company, London, 2012. 6. William P. Cunningham, Marry Ann Cunningham, Environmental Science - A Global Concern, 12th edition, Mc Graw Hill, New York, 2012. 7. Daniel B. Botkin, Edward A. Keller, Environmetal Science, 8th edition, John Willey Sons, INC. (Asia) Pre Ltd, 2012. 8. Gary S. Thorpe, Environmental Science, 5th edition, Barrons Educational Series, Inc., 2013. 9. Stanley E. Manahan, Environmental Chemistry, 9th edition, CRC Press, Taylor Francis Group, 2010. 10. James E. Girard, Principles of Environmental Chemistry, 2nd Edition, Jones and Bartlett Publishers, Boston 2010. 11. Pradyot Patnik, Environmental Analysis, 2nd edition, CRC Press, Taylor Francis Group, 2010. 12. Eric Lichtfouse, Jan Schwarzbauer, Didier Robert, editors, Environmental Chemistry for a Sustainable World, Volume 2: Remediation of Air and Water Pollution, Springer, London, 2012. 13. William P. Cunningham, Marry Ann Cunningham, Principles of Environmental Science, Inquiry
Applications, 3rd edition, Mc Graw Hill, New York, 2006. 14. Eldon Enger, Bradley F. Smith, Environmental Science, a Study of Interrelationships, 8th edition, Mc Graw Hill, New York, 2002. 15. Nexhat M. Daci, Kimia e Mjedisit, ASHAK, Prishtinë, 1998.
500 Nexhat Μ. Daci Majlinda N. Daci - Ajvazi 16. Gary W. vanLoon, Stephen J. Duffy, Environmental Chemistry - a global perspective, Oxford, University Press, 2005. 17. Miroslav Radojevič, Vladimir Environmental Analysis, RSC, 1999. N. Bashkin, Practical 18. N. M. Daci, S. Berisha, A. Zajmi, Kosova-Strategjia e Zhvillimit Ekonomik, ASHAK, Prishtinë, 2002. 19. N. Daci, Prilog Odredjivanju Kemijske Strukture Organske Supstancije Kosovskog Ugljena, Doktorska Disertacija, Zagreb, 1973, Prishtinë, 1978. 20. F. W. Fifield and P. J. Haines, Environmental Analytical Chemistry, Blackie Academic and Professional, London, 1995. 21. Ian L Marr, Malcolm S. Cresser, Environmental Chemical Analysis, International Textbook Company, New York, 1983. 22. O. Hutzinger, Environmental Chemistry, Volume 1 Part A, Springer-Verlag, Berlin, 1986. 23. Bill Freedman, Environmental Ecology, Second Edition, Academic Press, London, 1995. 24. Harry Μ. Freeman, Industrial Pollution Prevention Handbook, Me Graw Hill, Inc. New York, 1995. 25. Studies in Environmental Science 34, Chemistry for Protection of the Environment, Edited by L. Pawlowski et al, Elsevier, Amsterdam, 1988. 26. Μ. Bernhard, F. E. Brinckman, P. J. Sadler, Editors, The Importance of Chemical "Speciation" in Environmental Processes, Springer-Verlag, Berlin, 1986. 27. N.M. Daci, A.Nura, Prilog odredjivanju hemijske strukture organske supstance Kosovskog ugljena - Odredjivanje karbonilne grupe, Hernija u industriji, Zagreb, 359, 7, 1972. 28. N.M. Daci, Hemijska struktrura i osobine Kosovskog ugljena, Hernija u industriji, Zagreb,1973, 3,
1974. 29. N.M. Daci, Përcaktimi i strukturēs së substancēs organikę të qymyrit të Kosovës, Buletin i FSHMN-e, Prishtinë, 31,1, 1973. 30. N.M. Daci, В. Hoxha, Analiza e konsistuentëve inorganik të qymyrit të Kosovës, Buletin i FSHMN-e, Prishtinë, 101, 3, 1975. 31. N.M. Daci, Μ. Berisha, Analiza e hirit të elektranavë të Kosovës,Buletin i FSHMN-e, Prishtinë, 145, 5, 1978.
Shkenca e mjedisit 501 32. N.M. Daci, Μ. Musaj, Hulumtimi i substancēs organikę të ekstraktuar nga linjiti i trajtuar me acide minerale, Buletin і FSHMN-e, Prishtinë, 151,5, 1978. 33. N.M. Daci, N. Vrenezi, N. Berisha, K. Bekaj, S. Hamza, T. Selimi, Separation of Sulphur from Kosova Basin Coal Advances in Separation Science, Trieste, Italy, 1,16, 1978. 34. N.M. Daci, Μ. Berisha, S.T. Gashi, Mogućnost dobijana čistije energije iz uglja. Zbornik radova naučnog skupa Energija i sredina, Sarajevo, 1, 175, 1981. 35. N.M. Daci, Μ. Berisha, S.T. Gashi, Trace Elements in Kosova’s Basin coal. Erdöl und Kohle, 9, 428, 1983. 36. N.M. Daci, Μ. Berisha, S.T. Gashi, Trace Elements in Kosova’s Basin coal. Proc. 1st Intern. Symp. of Environ. Technoi, for Develop. Countries, Istambul, vol 2, 1, 1982. 37. N.M. Daci, Μ. Berisha, S.T. Gashi, XH. Ahmeti, Some aspects of desulphurization of Kosovas Basin coal. Bull, of Chern. Techn, of Kosovo, 2, 153, 1983. 38. N.M. Daei, S.T. Gashi, Xh. Ahmeti, Disa karakteristika fiziko kimike të ujit të liqenit “Batllava”. Bul. i Kim. Tekn. të Kosovës, 2, 115, 1983. 39. N.M. Daei, S.T. Gashi, Μ. Berisha, R. Mehmeti, XH. Llugiqi, Hiri i Termocentraleve “Kosova” si adsorbent për pastrimin e ujrave acidike. Bul. i punimeve të simp, mbi gjendjen, mbrojtjen dhe përp. e ambi, të njeriut në teri, e Kosovës, Zveqan, 1, 393, 1983. 40. N.M. Daci, Μ. Berisha, S.T. Gashi, Trace elements in Kosova basin coal, Erdohl und Kohle, Leinfelden (Deutchland), 428, 9, 1983. 41. N.M. Daci, E. Hoxha, S.T. Gashi, Trace metal analysis of DMF, n-Butanole and Cyclohexanole extract of
Kosova Basin Coal. ХЕМК, 3, 23, 1984. 42. N.M. Daci, S.T. Gashi, R.Gashi, M.Berisha, Removal of heavy metals by fly ash from acidic wastewaters. Environ. Manag, for. Develop. Countr. Istambull, I, 1-7, 266, 1984. 43. N.M. Daci, E. Hoxha, G. Vujičič, Trace Metal Analysis of Fractions of an DMSO extract of Kosova Basin Coal, Buletin De La Société Chimique, Beograd, 49 (11) 723, 1984.
502 Nexhat Μ. Daci Majlinda N. Daci - Ajvazi 44. N.M. Daci, E. Hoxha, G. Vujičič, Trace Metal Contents of Acidic, Basic and Neutral Components of Cyclohexanole Extract of Kosova Basin Lignite, FUEL, Guilford (England) 520, 64, 1985. 45. N.M. Daci, E.Hoxha, S.T. Gashi, Trace metal analysis of humic and fulvic acids from Kosova Basin coal. Bull, of chem. Techn, of Kosovo, 5, 1,45, 1985. 46. N.M. Daei, S.T. Gashi, Xh. Ahmeti, Mundësia e përdorimit të qymyrit si material jonkëmbyes për zbutjen e ujit, Kerkime, ASHAK, Prishtinë, 3, 43, 1985. 47. N.M. Daci, E.Hoxha, S.T. Gashi, Trace metal distribution in acidbase-neutral components of dioxane extract from Kosova Basin coal. Vesto. Sloven. Kem. Drus. 32/1/, 1, 1985. 48. N.M. Daci, Μ.Berisha, S.T. Gashi, Trace Elements in Kosova’s Basin Coal. Appropriate waste Management for Developing Countries, Plenum Press, New York, 657, 1985. 49. N.M. Daei, S.T. Gashi, M.Berisha, Removal of heavy metals by fly ash from wastewaters, Environment International, Elexandria Va, USA, 1986. 50. N.M. Daci, E. Hoxha, G. Vujičič, Trace Metal Distribution in acid-basic-neutral components of pyridine extract from Kosova Basin Coal, Erdohl und Kohle, Leinfielden (Deutchland), 178, 4, 1987. 51. N.M. Daci, S. Zhuta, D. Zeneli, Aqueous Sodium Dichromate Oxidation of Kosova Basin Coal, Acta Chimica Kosovica, ACK, 7,71, 1987. 52. N.M. Daei, S.T. Gashi, Xh. Ahmeti, S. Zhuta, D. Zeneli, Removal of organic pollutants from waste waters of coal processing industry with Kosova Basin Coal as adsorbent. Environ. Protec. Engine. 14, 3-4, 28, 1988. 53. S.T. Gashi, N.M.
Daci, Xh. Ahmeti, T.J. Selimi, E.Hoxha, Removal of heavy metals from industrial wastwaters. Chemistry for protection of the environment 1987, Elsevier, Amsterdam, New York, Tokyo, Oxford, 91, 1988. 54. N.M. Daci, Xh. Ahmeti,S.T. Gashi, D. Zeneli, S.Zhuta i N. Bajraktari, Maseni transport organskih polutana rijeke Sitnica. “Zaštita voda”, 89. Rovinj, 3-5 maj 1989, JDZV, I, 225, 1989. 55. N.M. Daei, S.T. Gashi, Xh. Ahmeti, D.S. Zeneli, S. Zhuta, and N. K. Leka, Kosova Basin Coal Fly ash Adsorbent for heavy metals.
Shkenca e mjedisit 503 The seventh International Conference “Chemistry for Protection of the Environment 1989, 4-7 September 1989, Lublin, I, 85, 1989. 56. N.M. Daci, Xh. Ahmeti, S.T. Gashi, D.S. Zeneli, S.Zhuta, and N. Bajraktari, Indikátorét e ndotjes organikę të lumit Sitnice. Chm. Acta. Kos., 9, 1, 31, 1990 57. S. T. Gashi, N.M. Daci, ХҺ.М. Ahmeti, К. Vanovci, N. Bajraktari, Thermodynamics of the absorbtion of some metal ions on bentonite, Environment protection Engineering, 118, 1990. 58. N.M. Daci, Μ. Behluli, S.T. Gashi, Xh. Ahmeti, New adsorbens for coal processing wastewater treatment. Proc. Inovation Industrial Progres and environment, Strasburg, 4-6 jun, 1991,1, 1, 1991. 59. N. Μ. Daci, Xh. Μ. Ahmeti, S. T. Gashi. R. В. Mehmeti, Sources of pollution of Kosova Waters, Envron, letters, special issue, 17, 1996. 60. N. Μ. Daci, Ndërvarësia e koncepteve zhvillimore dhe e mbrojtjes së mjedisit, Shqyrtimi multidisiplinor i mundësive zhvillimore të Kosovës, 15-35, ASHAK, Prishtinë, 1996. 61. N. Μ. Daci, Mjedisi kosovar, sot dhe nesër; shek. XXI - Mendime dhe opinione, Gjon Lekaj Publishing Company, New York, 1996. 62. N. Μ. Daci, S. T. Gashi dhe M. Daci-Ajvazi “Energjia dhe mjedisi në baraspeshë “ Kerkime, ASHAK, Prishtinë, 2007. 63. L. Zeneli, N. M. Daci, M. N. Daci, H. Paęarizi, “Effects of pollution on lead and cadmium concetration and correlation with biochemical parameters in blood of human population near by Kosovo thermo power plants” American Journal of Biochemistry and Biotechnology, 273-276, 2008. 64. L. Zeneli, H. Paęarizi, N. Μ. Daci, M. N. Daci-Ajvazi, A.
Prenaj, //The Effects of Air Pollution And Smoking on Cadmium concentration in Human Blood and Correlation with Biochemical Parameters// American Journal of Biochemistry and Biotechnology, 5 (2): 59-62, 2009. 65. Lulzim Zeneli, Nexhat Daci, Majlinda Daci-Ajvazi, H. Paęarizi, “Interaction between Cadmium and Calcium in Human Blood at the Smokers” American Journal of Pharmacology and Toxicology, 5 (1): 48-51, 2010.
504 Nexhat Μ. Daci Majlinda N. Daci - Ajvazi 66. Majlinda Daci-Ajvazi, Nexhat Daci, Lulzim Zeneli, Dafina Hoxha, “Energy and Environment on the Balance ֊ Kosova Case”, J. Int. Environmental Application Science, vol 5 (3), 2010. 67. Lulzim Zeneli, Nexhat Daci, Hidajet Paçarizi, Majlinda DaciAjvazi, “Impact of Environmental Pollution on Human Health of the Population Which Lives Nearby Kosovo Thermopower Plants” Indoor and Built Environment, vol. 20, no. 4, 479-482, 2011. 68. Lulzim Zeneli, Nexhat Daci, Hidajet Paçarizi, Majlinda DaciAjvazi and Salih Gashi, “Environmental Pollution from Thermo Power Plant Kosova and Impacts on the Human Health” ATINER, Recent Developments in Energy and Environmental Research, 5, 57-63, 2011. 69. Majlinda N. Daci, Nexhat M.Daci, Lulzim Zeneli, Salih Gashi, Dafina Hoxha, “Coal Ash as Adsorbent for Heavy Metal Ions in Standard Solutions, Industrial Wastewater and Streams” International Institute of the Polish Academy of Sciences, Europian Regional Centre for Ecohydrology - under the auspices of UNESCO, International Journal ECOHYDROLOGY HYDROBIOLOGY, Vol. ll,No.l-2, 129-132, 2011. 70. Majlinda Daci-Ajvazi, Nexhat Daei, Dafina Hoxha, ”Hiri si ndotës dhe mënjanues i joneve metalike”, Kerkime 19, 19-28, ASHAK, 2012. 71. Lulzim Zeneli, Majlinda Daci-Ajvazi, Nexhat Daei, Dafina Hoxha, Agron Shala, “Environmental Pollution and Relationship Between Total Antioxidant capacity, and Heavy Metals (Pb, Cd, Zn, Mn and Fe)”, International Journal of Human and Ecological Risk Assessment, 1618-1627, 2012.
INDEKSI A Absorbanca, 127, 252, 255, 256, 258, 261, 263, 268, 271, 342, 350, 359 Absorbimi atomik, 129, 132, 138, 142, 169 Acidi hidrofluorik, 307, 412,475, 497 Acidi nitrik, 249, 307, 329, 367, 426 Acidi perklorik, 413 Aciditeti, 124, 138, 153, 168, 351, 387, 393, 421 Adsorbimi, 129, 182, 197, 201, 210, 211, 212, 219, 249, 314, 398, 461, 462,487,496 Aerosol, 265, 297, 298, 303, 311, 312, 324, 331, 336, 338, 349, 352, 354, 374, 406, 432 Algal, 138, 139, 168,173, 177, 206 Alkaliniteti, 124, 125, 135,138, 155, 156, 218, 234, 235, 236, 237, 238, 404,423 Analiza e rrezikut, 456, 457,458, 459, 460 Analiza e ujit, 123, 135, 216 Anestetik, 304 Angstrom, 141 Antropogjenik, 96, 101, 102, 296, 300 Antrosfera, 24,118 Arseni, 171,184, 434 Atmosfera, 3 9, 52, 75, 93, 94, 95, 97, 113,136,152, 174,195,215, 281, 282,283,285, 286, 291,296, 306, 315, 324, 329, 331, 333, 336, 371, 372, 378, 390, 391, 396,403 Atrazina, 191, 394 Autpute, 150 Avullim, 144, 145, 146, 212,221, 222, 223, 224,252,254, 296, 341, 345, 348, 349, 350, 352, 374, 383, 438, 450 В Bakri, 257, 272,273, 274, 306, 325, 333, 397,428,439,440, 474,476, 477, 481,492 Bakteriet, 163,184, 309 Bërthama, 142, 194, 323, 372, 373, 374 Biodegradueshëm, 470 Biogjenike, 309 Biokarburantet, 67, 73,471 Biomarkere, 168 Biomasa, 68, 117,174, 378, 388, 471,495,496 Biopesticidet, 472 Biorefraktarë, 180,182 Biosfera, 24, 215 Bioteknolog) ia, 469,470,471 C Cianuret, 85, 138,172, 173,486 Cianuret, 172 Cikli hidrologi ik, 144,145 Cilësia, 138, 139, 141, 173, 197, 205, 282, 401,409 D Degradim, 35, 74, 161, 193, 207, 208,211, 275, 319, 382, 402,403
Dekompozim, 147,153,400,402, 422 Demineralizimi, 197, 201, 202 Demografia, 34 Densitet, 72, 144, 146, 147, 212, 272,374,384,418 Detergjent, 112, 158,168,170, 177, 178, 179, 180,212, 243, 259, 261, 262,467, 480 Dezinfektimi, 162, 181, 197, 201, 203, 205, 206,210, 212, 213, 214 Dioksin, 192,460
506 Nexhat Μ. Daci Majlinda N. Daci - Ajvazi Dyoksidi i sulfurit, 75, 77, 296,297, 300,302,303,338,374,431 E Efluentët, 172,243 Ekotoksikologjia, 88 Ekstraktini, 54, 74, 83, 85, 182, 212, 218, 275, 356, 357, 359, 381, 399, 407,411,412,418,419,420,427, 438,441,461,462,495,496 Elektrode referente, 236, 266 Elektrode selektive, 265 Elektronegativitet!, 142 Emisionet, 57, 60, 292, 298, 301, 302, 305, 306, 307, 308, 311, 333, 335, 344, 353, 360, 370, 375, 377, 379,406,433,436,438,462,466, 473,483, 486,488,493 Energjia, 24, 37, 38, 39,43,44,47, 48, 50,51,52,53,63,64, 66, 67, 68, 69, 71, 72, 73, 79, 94, 95, 100, 115, 142, 145,282, 288, 289,309, 369, 364, 368, 385,473, 503 Energjia e erës, 72 Energjia nukleare, 24, 52, 63 Energjia solare, 39, 52, 68, 66, 69, 71,95, 100, 282 Enzimet, 164, 174, 189,426,435, 470, 492 Epilimnioni, 147 Eutrofikimi, 168, 173,174, 175, 249, 259,402,405,426 F Fermentim, 73, 371,471,495,496 Fiksim, 117, 118, 304,305,397, 440,492 Fikrimi, 136, 197, 199, 200, 203, 205,210, 212,219,220,225, 254, 269, 270, 278, 334, 346, 351, 355, 356, 419,420,450, 462,481, 496 Flokulimi, 197, 198,213 Fluid, 69, 81, 281, 303, 395,449, 480,481 Fortësia, 135, 138, 156,218,231, 232,233, 234, Fosfatet, 113,119, 128,139,174, 177,218, 259, 260,262, 387, 392 Fotokimik, 75, 77, 78, 98,102,113, 285,286, 289,290, 291,295,296, 297, 298, 299, 304, 308, 309, 313, 316, 321, 326, 328, 329, 346, 371, 398 Fotosinteza, 73,116 Fragmentim, 133 Fraksionim, 199, 308, 328, 393 Fungicid, 172,183,184, 275,403, 436 Furrë grafiti, 132 G Gazi natyrorë, 52, 57, 378,473,474 Gjeokimia, 381, 382 Gjeologjia,
28, 81 Gjeosfera, 24,215, 381, 386 Grafiti, 83, 130, 132, 325 Grimeat, 37, 38, 91, 100,199,270, 296, 301, 303, 323, 324, 326, 328, 335, 349, 352, 353, 354, 355, 370, 387, 389, 390,405,406,407,421, 422,428, 462,479, 493 H Hedhurina, 73, 78, 84, 85, 88,107, 158, 167, 171, 173, 175, 177, 178, 201,221, 239, 243, 265, 267,272, 296, 325, 353, 382, 397, 403,433, 440,446, 447,449,450, 451,452, 454,459,460 461, 462,464,470, 472,473, 475,478,490, 491,493, 495,496 Helatim, 159,162 Heterosfera, 283 Hidroenergjia, 473 Hidrokarburet, 74, 76, 77, 78, 116, 167, 181, 182,187,296, 299, 309, 310, 311, 328, 329, 332, 333, 360, 361,403,468 Hidrokarburet, 311
507 Shkenca e mjedisit Hidroliza, 136, 402 Hidrosfera, 24, ИЗ, 141 Hipolimnioni, 147, 178 Hiri, 58, 326, 327, 385, 412,433, 439,473, 474,490,493, 500, 501, 504 Hiri, 326 Homosfera, 283 I Impinger, 345, 346, 347, 349, 350, 352 Inflamación, 306 Inhalim, 88, 306, 406,412,436 Inputé, 150, 487 Insekticide, 102, 118, 122, 167, 183, 186, 187, 188, 190,403,472 Isotop, 195, 196 К Kadmiumi, 89, 131, 138, 159, 169, 171, 173,272, 325,333,405,435, 468, 484 Kalciumi, 60, 115, 126, 136, 138, 156, 174, 179,197, 218, 223, 224, 231, 243, 276, 304, 325, 351, 354, 387, 391, 395, 396, 412, 419, 475, 476, 477, 484,485,493 Kancerogjen, 74,171, 320 Kapacitet termik, 144 Karbamatet, 189 Karbonatet, 155, 327 Karboni, 25, 28, 38, 39,44, 57, 59, 60, 63, 74, 75, 76, 77, 89, 94, 95, 97,100, 101,105,115, 116, 117, 125, 136, 138, 139, 149, 151, 153, 156, 173, 174,176, 184, 201, 202, 209, 212, 213, 221, 228, 229, 239, 245, 281, 284, 285,288, 289, 293, 295, 296, 297, 300, 305, 306, 309, 311, 313, 314, 325, 328, 332, 337, 372, 373, 374, 375, 377, 378, 381, 386, 393, 396,422,424,426,467, 474, 476,488 Karburantët fosil, 172 Kërpudhat, 110, 163, 164, 398,472 Kimia e mjedisit, 107,111, 112, 113,122, 123,499 Klima, 71, 92, 93, 94, 95, 100, 104, 3 82,402,422,471 Klorofluorokarbonet, 94,100, 101, 102, 298,317, 361 Koagulimi, 197, 198, 273 Koku, 325 Kolektore, 69, 70, 217, 328, 334 Kompleksim, 124,126,151, 153, 159, 161, 162 Kontaminim, 87, 88, 195, 219, 220, 253, 278, 320,402,409,410, 442, 460 Kripërat, 177, 178,206,220, 234, 273, 274, 277,289, 326, 367, 389, 390, 475, 476 Kromatografia, 133, 169, 360,496
Kronometer, 267 L Ligand, 159, 160, 198 Litosfera, 113 Lyrat, 177 M Materia, 37, 38,48,49, 51, 59, 115, 152, 159, 245,258, 297, 299, 323, 324, 325, 326, 327, 328, 332, 356, 392, 404, 405,417,424,426 Merkuri, 60, 76, 85, 89, 108, 128, 137, 139, 169, 171, 172, 250, 272, 274, 275,281, 326, 333, 338,438, 467, 468 Metabolizem, 153, 274,429 Métáiét, 78, 83, 84, 85, 89, 91, 108, 136, 137, 161,167, 169, 177, 168, 177, 206, 209, 218, 2 72, 2 73,2 75, 276, 277, 279,297, 325, 333, 352, 354, 355, 356, 357, 358, 359, 382, 395, 403,404, 405, 406,410,412, 418,424,432,433,435, 436,439, 440, 441,443,477,481, 482,490 Metalimnioni, 147
Nexhat Μ. Daci Majlinda N. Daci - Ajvazi 508 Metil oranzh, 124, 125, 235, 236 Metribuzina, 191 Minimizim, 121, 375, 377, 379, 402, 463,466,467,474,490, 493, 494, 497, 498 Morbiditeti, 92 Mortaliteti, 92, 333, 338 Mostrimi, 135, 333, 334, 355, 341, 408 N Nafta, 41,48, 52, 55, 56, 57, 79, 81, 82, 117,473 Ndotësi, 25, 75, 76, 77, 85, 89, 91, 92, 113, 128, 137, 139, 158, 168, 169, 174, 175, 176, 180, 181, 192, 193, 201,210, 215, 239, 295, 296, 297, 298,299, 300, 301, 308, 321, 323, 325, 331, 332, 334, 338, 343, 346, 351, 378, 381, 386, 397, 398, 402, 403, 406,411,412, 432, 446, 462, 464, 475, 476,477,479, 481, 493 Ndotja e tokës, 401, 402, 403, 432 Nematicid, 183, 184 Neslerizim, 250, 251, 252 Ngopshmëri, 149 Nutrient, 37, 147, 148, 149, 170, 174, 175, 206, 209, 306, 349, 387, 390, 391, 395,401, 403,405, 407, 410,411, 422,424,426,429,433 Ortofosfate, 157, 207, 259,260, 262, 263,417, 430 P Paramétrai kimik, 137, 138 Pedosfera, 401 Pesticidet, 112, 122, 139, 168, 180, 182, 183, 184, 206, 218, 333, 388, 399, 400,402, 403,407, 438 Ph, 117, 124, 125, 126, 128, 135, 136, 139, 150, 153, 154, 155, 156, 157, 158, 165,205, 218, 228, 229, 230, 231, 232, 233,235,236, 237, 238, 243, 244,247, 249, 250, 251, 252, 256,258,260, 262, 263, 264, 265, 266,268,278, 307, 366, 387, 393, 395,401, 403,404, 410, 417, 418,419, 421,422,423, 432, 434, 438, 481,484,490,492, 496 Piretrinet, 186, 187 Plumbi, 78, 83,85, 89, 131, 138, 169, 171, 272,274, 297, 306, 325, 406, 436, 437, 468,485 Polariteti, 142 Polietileni, 200, 311, 409,419 Popullata, 24, 27, 33, 34, 88, 208, 364 Precipitimi, 114, 117, 119, 136,
146, 197, 198, 212, 213,257, 307, 382, 383,496 Q О Oksidet e azotit, 76, 77, 78, 102, 103, 297, 300, 329, 332, 333, 343, 474 Oksigjeni i tretur, 135, 152,218, 238, 245, 247,476 Oksigjeni në ujë, 126, 152, 175, 238 Organoazot, 319, 320 Organofosfate, 118, 188, 189, 190 Organofosfate, 188 Organoklorure, 182, 187, 188, 191, 192,214 Qymyri, 38,41,48, 50, 52, 55, 56, 57, 58, 59, 60, 61, 65, 69, 72, 79, 82, 96, 102, 105, 170, 171, 174, 200,254, 272, 274, 296, 297, 302, 303, 305, 313, 323, 325, 326, 329, 335, 351, 353, 377, 381, 438,439, 474,475, 493 R Radioaktiviteti, 25, 194, 363, 367, 369, 370 Radionukleidet, 168, 194, 195, 333, 364, 365,368,369,371,495
509 Shkenca e mjedisit Refluktim, 246, 247, 248, 425 Riciklimi, 44, 84, 85, 174, 200, 205, 3 87, 461, 462,466, 467, 471, 472, 474, 477, 481,486, 487, 490 Rodenticid, 183 Rotametër, 339, 345, 347, 350, 351 Rrezatimi elektromagnetik, 51, 290, 309 S Sedimentimi, 199, 206, 207, 221, 228, 324, 334,405 Selektivitet, 124, 129, 133, 215, 470, 472 Separimi, 133,134, 197, 198, 199, 303,367, 450,461,462, 495 Shira acidik, 306, 307 Shkrirje, 44,49, 95,104, 143, 192, 258, 278, 367,412,414, 416, 417, 418,427,432,436, 440 Shpenzimi biokimik i oksigjenit, 149, 221,241 Shpenzimi kimik i oksigjenit, 221, 245 Silikagel, 340, 345, 347, 350, 355 Sinjifikant, 57, 78, 79, 84, 97, 98, 101, 112, 180,304,364,374,381, 391,392, 399,478,490, 495 Smogu, 77, 78, 98, 102,113,290, 291, 295,296, 298, 308, 309, 328, 329, 338, 346 Spektrometria, 126, 127, 129, 132, 169, 360 Standardizira, 232, 233, 235,240, 247, 248,264,265, 340, 342 Stratifikim, 147 Stratosfera, 93, 286, 373, 376 T Terpene, 310,481 Titullimi, 114, 124,125, 233, 240, 241,264, 265,342, 343,417 Toriumi, 363, 364, 366 Trajtim, 89, 112, 122, 128, 136, 138, 139, 161, 177, 178, 181,182, 197, 198, 199, 200,201, 202,204, 205, 206, 207, 208, 209, 210, 211, 212, 213, 214, 216,220, 221,222, 243, 246, 249, 259,272,273, 278, 319, 367, 404, 405,410, 435,445,449, 450,451, 460,464, 470,474, 476, 479, 481, 482,484,485,488,490, 491,494, 497,498 Transmisión, 102, 282 Transmitanca, 127 Transparent, 144, 413 Transpiración, 145, 146, 383, 387, 390 Treni absorbues, 340, 341, 345, 347, 350, 349,351 Tretësit, 121, 450, 468,469,478, 479,480, 481, 488, 495, 496,498
Triazina, 191 Troposfera, 93,283,286,293, 373, 376 Turbina, 72, 311 U Universi, 37, 38, 107, 108, 383 Urani, 108, 363, 364, 365, 366, 367, 368, 370, 483 V Vajrat, 139, 177, 206, 310,404,450, 477,488 Variación, 56, 173, 181, 199, 212, 289, 323, 327, 391, 393, 408, 441, 450,479, 482,483,489,492,496, 498 ZH Zhvillim i qëndrueshëm, 31 |
| any_adam_object | 1 |
| any_adam_object_boolean | 1 |
| author | Daci, Nexhat 1944- Daci-Ajvazi, Majlinda N. 1973- |
| author_GND | (DE-588)1178806219 (DE-588)1272793559 |
| author_facet | Daci, Nexhat 1944- Daci-Ajvazi, Majlinda N. 1973- |
| author_role | aut aut |
| author_sort | Daci, Nexhat 1944- |
| author_variant | n d nd m n d a mnd mnda |
| building | Verbundindex |
| bvnumber | BV048493237 |
| ctrlnum | (OCoLC)1347215965 (DE-599)BVBBV048493237 |
| format | Book |
| fullrecord | <?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><collection xmlns="http://www.loc.gov/MARC21/slim"><record><leader>02711nam a2200481 cb4500</leader><controlfield tag="001">BV048493237</controlfield><controlfield tag="003">DE-604</controlfield><controlfield tag="005">20221115 </controlfield><controlfield tag="007">t</controlfield><controlfield tag="008">220930s2014 a||| |||| 00||| alb d</controlfield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">9789951615419</subfield><subfield code="9">978-9951-615-41-9</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(OCoLC)1347215965</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(DE-599)BVBBV048493237</subfield></datafield><datafield tag="040" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-604</subfield><subfield code="b">ger</subfield><subfield code="e">rda</subfield></datafield><datafield tag="041" ind1="0" ind2=" "><subfield code="a">alb</subfield></datafield><datafield tag="049" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-12</subfield></datafield><datafield tag="100" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Daci, Nexhat</subfield><subfield code="d">1944-</subfield><subfield code="e">Verfasser</subfield><subfield code="0">(DE-588)1178806219</subfield><subfield code="4">aut</subfield></datafield><datafield tag="245" ind1="1" ind2="0"><subfield code="a">Shkenca e mjedisit</subfield><subfield code="b">zhvillim i qëndrueshëm = The science of environment : sustainable development</subfield><subfield code="c">Nexhat M. Daci, Majlinda N. Daci-Ajvazi</subfield></datafield><datafield tag="246" ind1="1" ind2="1"><subfield code="a">The science of environment</subfield></datafield><datafield tag="264" ind1=" " ind2="1"><subfield code="a">Prishtinë</subfield><subfield code="b">Akademia e Shkencave dhe e Arteve e Kosovës, Seksioni i Shkencave të Natyrës</subfield><subfield code="c">2014</subfield></datafield><datafield tag="300" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">509 Seiten</subfield><subfield code="b">Illustrationen, Diagramme, Karten</subfield><subfield code="c">25 cm</subfield></datafield><datafield tag="336" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">txt</subfield><subfield code="2">rdacontent</subfield></datafield><datafield tag="337" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">n</subfield><subfield code="2">rdamedia</subfield></datafield><datafield tag="338" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">nc</subfield><subfield code="2">rdacarrier</subfield></datafield><datafield tag="490" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Botime të veçanta</subfield><subfield code="v">142</subfield></datafield><datafield tag="490" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Botime të veçanta. Seksioni i Shkencave të Natyrës</subfield><subfield code="v">libri 23</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Umweltwissenschaften</subfield><subfield code="0">(DE-588)4137364-9</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Nachhaltigkeit</subfield><subfield code="0">(DE-588)4326464-5</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Umweltverschmutzung</subfield><subfield code="0">(DE-588)4186812-2</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="0"><subfield code="a">Umweltwissenschaften</subfield><subfield code="0">(DE-588)4137364-9</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="1"><subfield code="a">Umweltverschmutzung</subfield><subfield code="0">(DE-588)4186812-2</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="2"><subfield code="a">Nachhaltigkeit</subfield><subfield code="0">(DE-588)4326464-5</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2=" "><subfield code="5">DE-604</subfield></datafield><datafield tag="700" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Daci-Ajvazi, Majlinda N.</subfield><subfield code="d">1973-</subfield><subfield code="e">Verfasser</subfield><subfield code="0">(DE-588)1272793559</subfield><subfield code="4">aut</subfield></datafield><datafield tag="830" ind1=" " ind2="0"><subfield code="a">Botime të veçanta</subfield><subfield code="v">142</subfield><subfield code="w">(DE-604)BV011748946</subfield><subfield code="9">142</subfield></datafield><datafield tag="830" ind1=" " ind2="0"><subfield code="a">Botime të veçanta. Seksioni i Shkencave të Natyrës</subfield><subfield code="v">libri 23</subfield><subfield code="w">(DE-604)BV021576880</subfield><subfield code="9">23</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033870665&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Inhaltsverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033870665&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Literaturverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033870665&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Register // Sachregister</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="n">oe</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="q">BSB_NED_20221115</subfield></datafield><datafield tag="999" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-033870665</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">333.709</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">090512</subfield><subfield code="g">4975</subfield></datafield></record></collection> |
| id | DE-604.BV048493237 |
| illustrated | Illustrated |
| index_date | 2024-07-03T20:42:35Z |
| indexdate | 2024-07-10T09:39:36Z |
| institution | BVB |
| isbn | 9789951615419 |
| language | Albanian |
| oai_aleph_id | oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-033870665 |
| oclc_num | 1347215965 |
| open_access_boolean | |
| owner | DE-12 |
| owner_facet | DE-12 |
| physical | 509 Seiten Illustrationen, Diagramme, Karten 25 cm |
| psigel | BSB_NED_20221115 |
| publishDate | 2014 |
| publishDateSearch | 2014 |
| publishDateSort | 2014 |
| publisher | Akademia e Shkencave dhe e Arteve e Kosovës, Seksioni i Shkencave të Natyrës |
| record_format | marc |
| series | Botime të veçanta Botime të veçanta. Seksioni i Shkencave të Natyrës |
| series2 | Botime të veçanta Botime të veçanta. Seksioni i Shkencave të Natyrës |
| spelling | Daci, Nexhat 1944- Verfasser (DE-588)1178806219 aut Shkenca e mjedisit zhvillim i qëndrueshëm = The science of environment : sustainable development Nexhat M. Daci, Majlinda N. Daci-Ajvazi The science of environment Prishtinë Akademia e Shkencave dhe e Arteve e Kosovës, Seksioni i Shkencave të Natyrës 2014 509 Seiten Illustrationen, Diagramme, Karten 25 cm txt rdacontent n rdamedia nc rdacarrier Botime të veçanta 142 Botime të veçanta. Seksioni i Shkencave të Natyrës libri 23 Umweltwissenschaften (DE-588)4137364-9 gnd rswk-swf Nachhaltigkeit (DE-588)4326464-5 gnd rswk-swf Umweltverschmutzung (DE-588)4186812-2 gnd rswk-swf Umweltwissenschaften (DE-588)4137364-9 s Umweltverschmutzung (DE-588)4186812-2 s Nachhaltigkeit (DE-588)4326464-5 s DE-604 Daci-Ajvazi, Majlinda N. 1973- Verfasser (DE-588)1272793559 aut Botime të veçanta 142 (DE-604)BV011748946 142 Botime të veçanta. Seksioni i Shkencave të Natyrës libri 23 (DE-604)BV021576880 23 Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033870665&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Inhaltsverzeichnis Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033870665&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Literaturverzeichnis Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033870665&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Register // Sachregister |
| spellingShingle | Daci, Nexhat 1944- Daci-Ajvazi, Majlinda N. 1973- Shkenca e mjedisit zhvillim i qëndrueshëm = The science of environment : sustainable development Botime të veçanta Botime të veçanta. Seksioni i Shkencave të Natyrës Umweltwissenschaften (DE-588)4137364-9 gnd Nachhaltigkeit (DE-588)4326464-5 gnd Umweltverschmutzung (DE-588)4186812-2 gnd |
| subject_GND | (DE-588)4137364-9 (DE-588)4326464-5 (DE-588)4186812-2 |
| title | Shkenca e mjedisit zhvillim i qëndrueshëm = The science of environment : sustainable development |
| title_alt | The science of environment |
| title_auth | Shkenca e mjedisit zhvillim i qëndrueshëm = The science of environment : sustainable development |
| title_exact_search | Shkenca e mjedisit zhvillim i qëndrueshëm = The science of environment : sustainable development |
| title_exact_search_txtP | Shkenca e mjedisit zhvillim i qëndrueshëm = The science of environment : sustainable development |
| title_full | Shkenca e mjedisit zhvillim i qëndrueshëm = The science of environment : sustainable development Nexhat M. Daci, Majlinda N. Daci-Ajvazi |
| title_fullStr | Shkenca e mjedisit zhvillim i qëndrueshëm = The science of environment : sustainable development Nexhat M. Daci, Majlinda N. Daci-Ajvazi |
| title_full_unstemmed | Shkenca e mjedisit zhvillim i qëndrueshëm = The science of environment : sustainable development Nexhat M. Daci, Majlinda N. Daci-Ajvazi |
| title_short | Shkenca e mjedisit |
| title_sort | shkenca e mjedisit zhvillim i qendrueshem the science of environment sustainable development |
| title_sub | zhvillim i qëndrueshëm = The science of environment : sustainable development |
| topic | Umweltwissenschaften (DE-588)4137364-9 gnd Nachhaltigkeit (DE-588)4326464-5 gnd Umweltverschmutzung (DE-588)4186812-2 gnd |
| topic_facet | Umweltwissenschaften Nachhaltigkeit Umweltverschmutzung |
| url | http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033870665&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033870665&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033870665&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |
| volume_link | (DE-604)BV011748946 (DE-604)BV021576880 |
| work_keys_str_mv | AT dacinexhat shkencaemjedisitzhvillimiqendrueshemthescienceofenvironmentsustainabledevelopment AT daciajvazimajlindan shkencaemjedisitzhvillimiqendrueshemthescienceofenvironmentsustainabledevelopment AT dacinexhat thescienceofenvironment AT daciajvazimajlindan thescienceofenvironment |