Uniwersytety ludowe w polskiej myśli i praktyce pedagogicznej do końca II wojny światowej: wybrane problemy
Gespeichert in:
| 1. Verfasser: | |
|---|---|
| Format: | Buch |
| Sprache: | Polish |
| Veröffentlicht: |
Gdynia
Akademia Marynarki Wojennej im. Bohaterów Westerplatte
2021
|
| Schlagworte: | |
| Online-Zugang: | Inhaltsverzeichnis Register // Ortsregister Literaturverzeichnis |
| Beschreibung: | 310 Seiten 25 cm |
| ISBN: | 9788396154958 |
Internformat
MARC
| LEADER | 00000nam a2200000 c 4500 | ||
|---|---|---|---|
| 001 | BV048387926 | ||
| 003 | DE-604 | ||
| 005 | 20221206 | ||
| 007 | t | ||
| 008 | 220802s2021 |||| 00||| pol d | ||
| 020 | |a 9788396154958 |9 978-83-961549-5-8 | ||
| 035 | |a (OCoLC)1339086163 | ||
| 035 | |a (DE-599)BVBBV048387926 | ||
| 040 | |a DE-604 |b ger |e rda | ||
| 041 | 0 | |a pol | |
| 049 | |a DE-12 | ||
| 084 | |a OST |q DE-12 |2 fid | ||
| 100 | 1 | |a Maliszewski, Tomasz |d 19XX- |e Verfasser |0 (DE-588)1264157061 |4 aut | |
| 245 | 1 | 0 | |a Uniwersytety ludowe w polskiej myśli i praktyce pedagogicznej do końca II wojny światowej |b wybrane problemy |c Tomasz Maliszewski |
| 264 | 1 | |a Gdynia |b Akademia Marynarki Wojennej im. Bohaterów Westerplatte |c 2021 | |
| 300 | |a 310 Seiten |c 25 cm | ||
| 336 | |b txt |2 rdacontent | ||
| 337 | |b n |2 rdamedia | ||
| 338 | |b nc |2 rdacarrier | ||
| 648 | 7 | |a Geschichte |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 650 | 7 | |a Pedagogika |2 dbn | |
| 650 | 7 | |a Uniwersytety ludowe |2 dbn | |
| 650 | 7 | |a Edukacja dorosłych / Polska / historia |2 jhpk | |
| 650 | 7 | |a Uniwersytety ludowe / Polska / historia |2 jhpk | |
| 650 | 0 | 7 | |a Volkshochschule |0 (DE-588)4136151-9 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 651 | 7 | |a Polska |2 dbn | |
| 651 | 7 | |a Polen |0 (DE-588)4046496-9 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 689 | 0 | 0 | |a Polen |0 (DE-588)4046496-9 |D g |
| 689 | 0 | 1 | |a Volkshochschule |0 (DE-588)4136151-9 |D s |
| 689 | 0 | 2 | |a Geschichte |A z |
| 689 | 0 | |5 DE-604 | |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033766682&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Inhaltsverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033766682&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Register // Ortsregister |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033766682&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Literaturverzeichnis |
| 940 | 1 | |n oe | |
| 940 | 1 | |q BSB_NED_20221206 | |
| 999 | |a oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-033766682 | ||
| 942 | 1 | 1 | |c 370.9 |e 22/bsb |f 09034 |g 438 |
| 942 | 1 | 1 | |c 370.9 |e 22/bsb |f 0904 |g 438 |
Datensatz im Suchindex
| _version_ | 1804184273603788800 |
|---|---|
| adam_text | Spis treści Wstęp............................................................................................................... 5 ROZDZIAŁ I Rozwój wiedzy o internatowych uniwersytetach ludowych na ziemiach polskich pod zaborami............................................................. 17 1.1. Recepcja koncepcji uniwersytetów ludowych w zaborze austriackim..................................................................................... 17 1.1.1. Pierwsze doniesienie w języku polskim (1869)....................................... 17 1.1.2. Rozwój wiedzy o uniwersytetach ludowych w Galicji w kolejnych dekadach.............................................................. 22 1.2. Recepcja koncepcji uniwersytetów ludowych w zaborze rosyjskim.............. 29 1.2.1. Publikacja Jana Finkelhausa (1880)......................................................... 29 1.2.2. Polskie reminiscencje rosyjskiego szkicu Zofii Kowalewskiej.............. 33 1.2.3. Zagadnienie wiejskiego uniwersytetu ludowego w Poradniku dla samouków...................................................................... 40 1.2.4. Wyższa szkoła ludowa w ujęciu Wandy Ciot-Mazowieckiej.................. 51 1.2.5. Publicystyka na temat uniwersytetów wiejskich na łamach warszawskich tygodników.............................................................. 58 1.3. Recepcja koncepcji uniwersytetów ludowych w zaborze pruskim.................62 1.4. Podróże studyjne do Skandynawii w początkach XX wieku........................... 65 1.5. Mikołaj Grundtvig i Christen Kold w recepcji Polaków do odzyskania
niepodległości.................................................................... 92 ROZDZIAŁ II Pierwsze próby utworzenia internatowych uniwersytetów ludowych na ziemiach polskich 101 2.1. Oświata rolnicza z lat 1900-1914 a uniwersytety ludowe................................101 2.2. Uniwersytet dla Wszystkich - kursy włościańskie......................................... 105 2.3. Projekty środowisk włościańskich skupionych wokół czasopisma „Siewba”...................................................................... 107 2.4. Miejsce internatowych uniwersytetów ludowych w projekcie urządzenia narodowej oświaty Mariana Stępowskiego.......................... 126 2.5. Oświata powojenna w koncepcjach Stowarzyszenia Nauczycielstwa Polskiego..................................................... 129 2.6. Towarzystwa Czytelni Ludowych droga do własnego uniwersytetu ludowego....................................................... 134 3
ROZDZIAŁ III Polskie uniwersytety ludowe w okresie dwudziestolecia międzywojennego............................................151 3.1. Geneza i działalność Uniwersytetu Ludowego w Szycach koło Krakowa....... 152 3.2. Katolickie uniwersytety ludowe.......................................................................162 3.2.1. Działalność uniwersytetów ludowych Towarzystwa Czytelni Ludowych................................................. 162 3.2.2. Diecezjalne uniwersytety ludowe lat 30. XX wieku................................ 170 3.3. Polsko-ukraińskie uniwersytety ludowe Liceum Krzemienieckiego............. 177 3.4. Wybrane aspekty funkcjonowania zakładów oświatowych związków młodzieży wiejskiej.................................................................. 186 3.4.1. Powstanie Wiejskiego Uniwersytetu Orkanowego w Gaci..................... 186 3.4.2. Uniwersytet Ludowy im. Jana Kasprowicza w Wielkopolsce................. 202 3.4.3. Uniwersytet Ludowy w Suchodole ֊ Narodowy Uniwersytet Wiejski w Skrobowie............................... 205 3.5. Harcerski eksperyment: Uniwersytet Ludowy w Nierodzimiu ֊ Górkach Wielkich..................................................................................... 208 3.6. Internatowe uniwersytety ludowe innych środowisk..................................... 217 3.7. Charakterystyka ogólna stanu uniwersytetów ludowych w drugiej połowie lat 30. XX wieku.......................................................... 224 3.8. Słuchaczki i słuchacze internatowych uniwersytetów ludowych....................227 3.9. Uniwersytety ludowe a
Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego u progu wojny................................................ 241 3.10. Niektóre kontrowersje wokół uniwersytetów ludowych okresu międzywojnia............................................................................. 245 ROZDZIAŁ IV Problematyka uniwersytetów ludowych w czasie II wojny światowej.......................................................................... 251 4.1. Losy nauczycieli i współpracowników przedwojennych uniwersytetów ludowych............................................. 252 4.2. Losy wychowanków uniwersytetów ludowych podczas wojny....................... 260 4.3. Konspiracyjne uniwersytety ludowe na ziemiach okupowanych................... 263 4.4. Szkoły spółdzielcze - namiastka uniwersytetów ludowych............................ 268 4.5. Prace przygotowawcze do działań powojennych............................................ 271 4.6. Uniwersytety ludowe a wojenne kręgi polskie na obczyźnie.......................... 285 Zakończenie..................................................................................................... 291 Wykaz źródeł i opracowań............................................................................. 295 Spis tabel.......................................................................................................... 309 4
Wykaz źródeł i opracowań I. ŹRÓDŁA ARCHIWALNE Archiwum Akt Nowych w Warszawie Zespół Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego - akta Wydziału Oświaty Pozaszkolnej Departamentu II Szkolnictwa Ogólnokształcącego: Uni wersytety ludowe - wykazy i programy (sygn. 190) oraz Sprawy personalne, obsada stanowisk (sygn. 191). Archiwum prywatne Narcyza Kozłowskiego Materiały różne dotyczące tajnych uniwersytetów ludowych „Młody Las”. Archiwum Stowarzyszenia „Polskie Uniwersytety Ludowe” Dokumenty i fragmenty wspomnień Heleny Babiniczowej, teczka: Uniwersytet Ludowy w Ameliówce (b. sygn.). Kronika Uniwersytetu Ludowego w Pawłowicach i w Różnicy za lata 1943-1968 (frag menty ), teczka: Uniwersytet Ludowy w Ameliówce (b. sygn.). Biblioteka Głównej Kwatery Związku Harcerstwa Polskiego Harcerze o swojej służbie. Problemy pracy harcerzy na łamach „W Kręgu Wodzów” 19331939, wybór i oprać. Μ. Miszczuk, cz. 1/2, [b.m. i b.d.], maszynopis (sygn. 13517). Biblioteka Narodowa w Warszawie Borowski R.J., Polish Folk Universities: Development, Demise and Potential for Rebirth, Submitted in partial fulfillment of the requirements for the degree of Doctor of Philosophy under the Executive Committee of the Graduate School of Arts and Sciences, New York 2004, maszynopis pracy doktorskiej. Dokumenty życia społecznego (sygn. DŽSXVH 8): Uniwersytet Ludowy im. Stefana Żeromskiego w Nałęczowie, Zarząd Okręgu Lubel skiego Związku Polskiego Nauczycielstwa Szkół Powszechnych, Okręgowe Sto warzyszenie Spółdzielcze „Spólnota” w Lublinie, [Lublin 1930]. Uniwersytet Ludowy w Dalkach, Uniwersytet
Ludowy (Gniezno), [Gniezno 192(?)]. Uniwersytet Ludowy w Zagórzu, Uniwersytet Ludowy TCL (Zagórze k. Rumi), [Ru mia 1926]. Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego Kronika I Kursu Żeńskiego Uniwersytetu Wiejskiego w Bryskach, Bryski, marzec-lipiec 1939, rękopis (sygn. AN-1140). Książka Kursów Samodokształcających Koła Młodzieży Wiejskiej w Gaci, [31-01-193117-03-1938], (sygn. 5995). Solarz Z., Chłopski Uniwersytet Ludowy, [b.m. i b.d.], rękopis (sygn. AN-5490). Zakład Historii Ruchu Ludowego w Warszawie Dział: Życiorysy działaczy ludowych, teczka: Kret Józef, życiorys (sygn. Ż-846). Gryta W, Pamiętnik z dawnych lat, Lubartów 1964, maszynopis (sygn. P-98). Matusowa B., Wspomnienie o Weronice Tropaczyńskiej-Ogarkowej, [b.m., 1966], ma szynopis (sygn. AN-1275). Mazurowa Z., Nycz B., Ważniejsze daty z życia i działalności Jędrzeja Cierniaka [b.m. i b.d.], maszynopis, zbiór Jędrzeja Cierniaka, sygn. 1. Panasiuk J., Maria z d. Makówna Panasiukowa. Jej życie i praca w latach 1907-1959, Widzew k. Łodzi [1960], rękopis (sygn. AN-1233). Szopa H., Józef Kret „Gazdoszek” i jego pasje, [Radom, b.d.], maszynopis (sygn. AN-2447). 295
II. ŹRÓDŁA DRUKOWANE Abramowski E., Pisma, 1.1-4, oprać, i przedm. К. Krzeczkowski, Warszawa 1924-1928. — , Pisma socjologiczne i historyczno-gospodarcze, oprać. K. Krzeczkowski, Warszawa 1938. Ahlberg A., Mina år på Brunnsvik, Stockholm 1974. Belch J. ks., Katolickie odrodzenie wsi, Poznań 1939. Bergemann P., Über Volkshochschulen, „Pädagogische Zeit und Streitfragen”, Bd. 51, Wiesbaden 1896. „Biesiada Krzemieniecka”, red. Z. Jagodziński, Londyn 1977, z. 1. Brownsford К., Przyczynek do rozwoju kółek rolniczych, Poznań 1907. Bzowski W., Wiejskie uniwersytety ludowe na cenzurowanym, Warszawa 1938. Ciot-Mazowiecka W., Instytucje ludowe wychowawczo-kształcące za granicą, Warszawa 1906. — , Metodyka nauczania rysunku do użytku nauczycieli szkół ludowych, Warszawa 1907. Danmarks Folkøjskoler 1995, red. A. Andersen, København 1995. Dąbrowska Μ., Dzienniki 1933-1945, t. 2, wybór, wstęp i przyp. T. Drewnowski, Warszawa 1988. Diariusz premiera Stanisława Mikołajczyka prowadzony przez Stefanię Liebermanową (13 XII1944 - 14 VI1945), wstęp i oprać. J. Gmitruk, A. Paczkowski, Warszawa 2003. Dzianisz P., Poruszył wiatr od morza. Bernard Chrzanowski 1861-1944, Gdańsk 1986. Finkelhaus J., Obrazki z życia północno-wschodniej Afryki, Warszawa 1881. — , Trzy rozdziały z współczesnego życia Norwegii Studyum z podróży odbytej w r. 1979, „Ateneum” 1880, t. 3(19), z. 7 (wprowadzenie i cz. 1); z. 8 (cz. 2 i 3). — , Z podróży po Norwegii, Lwów 1881. Finot J., La science du bonheur, Paris 1909. — , Nauka szczęścia, tłum. A. Krasnowolski, Warszawa 1911. — , Saints, initiés et possédés modems, Paris
1918. Folta W., Życie z własnego nadania, wstęp J. Szczepański, J. Tejchma, Warszawa 1987. Friberg Μ., Entstehung und Entwickelung der Volkshochschulen in den nordischen Ländern, Bern 1897. Grundtvig M.F.S., Småskrifter от den historiske Højskole, København 1878. — , Szkoła dla życia i akademia w Soer, tłum. E Jaszuński, [w:] A. Bron-Wojciechowska, Grundtvig, Warszawa 1986. Hollmann A.H., Die Dänische Volkshochschule und die geistigen Grundlagen der Demo kratie, Berlin 1919. — , Uniwersytet ludowy i duchowe podstawy demokracji, tłum. E. Nowicki, Warszawa 1924. Kowalewska Z., Chłopski uniwersytet w Szwecji, dodatek do „Przeglądu Tygodniowego” 1891, t. 2. — , Pamiętnik Zofii Kowalewskiej, tłum. J. Szczawińska, Warszawa 1898. — , Uniwersytet chłopski w Szwecji, Warszawa 1903. — , Wspomnienia z dzieciństwa, wstęp A. Wołodźko, tłum. E. Rajewska-Olejarczuk, Warszawa 1978. Kozicki S., Przeobrażenie wsi polskiej, Warszawa 1912. Kozieł A., Teoria uniwersytetu ludowego, „Idzie Wieś. Jednodniówka Uniwersytetu Wiejskiego im. Wł. Orkana w Szycach”, 1 stycznia 1938 roku. Libański E., Co to jest uniwersytet ludowy, Lwów 1899. — , Z wrażeń wędrownego prelegenta, Lwów 1902. Ludwiczak A. ks., Oświata pozaszkolna na podstawie Statutów Towarzystwa Czytelni Ludowych, Poznań 1917. 296
— , Ο wypożyczaniu książek. Referat dla bibliotekarzy, Poznań 1916. — , O wyższych szkołach ludowych, Poznań 1918. — , Teatry amatorskie. Podręcznik dla urządzających przedstawienia amatorskie, Poznań 1914. — , Uniwersytety ludowe w Polsce, Poznań 1927. Lutosławski J., Idea „wyższych szkół ludowych” w Danii. Urywek z pracy zbiorowej „Sto sunki rolnicze w Danii”, „Bezpłatny Dodatek” do „Szkoły Polskiej” 1906, nr 4. — , Niedomówienia. Zagadnienie większej własności rolnej, Warszawa 1914. — , Program badań rolniczo-fizjograficznych, Kraków 1949. — , Rolnictwo polskie przed wojną a dzisiaj. Szkic okolicznościowy na podstawie roczni ków „Gazety Rolniczej” 1910-1920, Warszawa 1921. — , Sprawa rolna jako problemat Polski, Warszawa 1919. — , Szkoły rolnicze i leśnicze. Studium porównawcze nad metodą nauczania oraz sys tematyczny przegląd szkolnictwa państw europejskich, Stanów Zjednoczonych Półn. Ameryki i Japonii, Warszawa 1901. Maj K., Ruch młodzieży wiejskiej jako postępowy ruch chłopski, „Biblioteka Centralnego Związku Młodej Wsi” 1936, nr 2. Materiały źródłowe do historii polskiego ruchu ludowego, t. 4, 1939-1945, pod red. J. Nowaka, Warszawa 1966. Mendelsonowa Μ., Wspomnienia o Zofii Kowalewskiej, Kraków 1911. Michalski S., współpr. Krzeczkowski K, Uniwersytety chłopskie w Danii, Szwecji, Nor wegii i Finlandii, [w:] Poradnik dla samouków, t. 4, pod red. A. Hefflicha i S. Michal skiego, Warszawa 1902. Młodowiejski J. [właśc. ks. J. Bełch], Prawda o Wiciach, Poznań 1937. — , Wici - marksizm wiejski, Londyn 1942. Młodzi idą! Polski ruch młodowiejski, 1.1,1911-1948, pod red.
D. Pasiak-Wąsik, J. Gmitruka, Warszawa 2011. Niecko J., Na wiciowych drogach, Warszawa 1938. O przyszłość szkoły polskiej. Sprawozdanie ze Zjazdu Zrzeszenia Nauczycieli Polaków w W. Brytanii 1-3 X1943, Londyn [brak inf. o aut.ļ, Glasgow 1944. O szkołę polską, cz. 3, Pierwszy Ogólnopolski Wielki Zjazd Nauczycielski w dniach 14,15, 16, 17 kwietnia MCMXIX w Warszawie [brak inf. o aut.], oprać. W. Kopczewski, Lwów 1920. Oświata i kultura w Polsce powojennej. Wytyczne polityki kulturalno-oświatowej Mini sterstwa W.R. i O.P. według exposé, wygłoszonego przez ministra W.R. i O.P. ks. pra łata Zygmunta Kaczyńskiego na posiedzeniu Rady Narodowej w dniu 17 lutego 1944, „Nauka i Wychowanie” (Londyn) 1944, z. 5. Pamięć boru. Wspomnienia o Jadwidze Dziubińskiej i wybór jej przemówień, artykułów, listów, wybór i oprać. Z. Mazurowa, L. Wyszomirska, Warszawa 1968. Passy P., Notes sur l’enseignement en Danemark, „Revue Pédagogique” (Paris) 1902, է. 40. Pilarski Μ., „Siew” wobec religii, Tuchów 1929. —, Związek Młodzieży Wiejskiej (Wici - Znicz - Społem) wobec religii, Tarnów 1937. Postępowa myśl oświatowa w Królestwie Polskim w latach 1905-1914, wybór i oprać. Z. Kmiecik, Warszawa 1961. Poznańskie wspominki. Starzy poznaniacy opowiadają, przedm. J. Maciejewski, Poznań 1960. Pudor H., Die nordischen Volkshochschulen, „Centralblatt für Volksbildungswesen” 1901, Nr. 6-8. Reich E., Volkstümliche Uniwersitätsbewegung, Bern 1897. Reyer E., Handbuch des Volksbildungswesens, Stuttgart 1896. Rzepecki T„ Sejm Rzeczypospolitej Polskiej 1919 roku z życiorysami i podobiznami 311-stu posłów sejmowych,
Poznań 1920. 297
Schröder L., Meddelelser fra den udvidede Folkehöjskole i Askov, Askov 1879. Schultze E., Volkshochschulen und Universitäts-Ausdehnungs-Bewegung, Leipzig 1897. SFHL, SFHL 75 år. Jubileumsskrift 1902-1977, Lund 1977. Solarz L, Wiejski Uniwersytet Orkanowy. Cel i program, Warszawa 1937. Solarzowa Z., Mój pamiętnik, Warszawa 1973 (wyd. 2: Warszawa 1985). Stępowski Μ., Organizacja oświaty pozaszkolnej, Warszawa-Kraków 1917. —, Praca oświatowa pozaszkolna u obcych i u nas, Warszawa 1906. —, Towarzystwo Szkoły Ludowej. Jak powstało, co robiło, do czego dąży (1891-1911), Kraków 1911. Stosunki rolnicze w Danii, S. Czekanowski et al., Warszawa 1906. Svenska folkhögskolan 1868-1918. Historik, red. H. Odhner, Örebro 1921 („Svenska Folkhögskolans Årsbok 1919-1920”). Świrski J., Wznosimy gmach, [w:] ZMW, Pogwarki wiciarek, Warszawa 1937. Uniwersytety ludowe w Polsce. Sprawozdanie z pierwszego walnego zgromadzenia człon ków T.U.L.R.P. w Pabianicach 11,12 i 13października 1945 roku, pod red. W. Radwana et al., Warszawa 1946. Wiejskie uniwersytety ludowe w Polsce. Biuletyn konferencji oświatowej poświęconej sprawie uniwersytetów ludowych. Krzemieniec, 6-7-8 października 1938 r., pod red. J. Cierniaka, Z. Mierzwińskiej, W. Radwana, Warszawa 1939. Wiejskie uniwersytety ludowe w Polsce. Biuletyn konferencji oświatowej poświęconej sprawie uniwersytetów ludowych. Łowicz, 7-8-9 marca 1937 r., pod red. Z. Mierz wińskiej, W. Radwana, Warszawa 1938. Wiejski Uniwersytet Orkanowy w Gaci. Pierwsza chłopska niezależna uczelnia [brak inf. o aut.], [Warszawa 1933]. Wieśniak J. [właśc. ks. J. Belch],
Wici - agraryzm ֊ Siew w świetle zasad katolickich, Kraków 1937. Wiktor J., Błogosławiony chleb ziemi czarnej, Lwów 1938. Wnuk W., Byłem z wami, Warszawa 1985. Wolert W., Demokracja i kultura. Praca oświatowa za granicą. Kierunki ֊ organiza cje - typy - działalność - metody, Warszawa 1930. Wspomnienia wychowawców i wychowanków uniwersytetów ludowych [brak inf. o aut.], [w:] Moja droga do uniwersytetu ludowego, wybór, oprać, i wstęp S. Dyksiński, Warszawa 1967. W walce o własny pogląd na świat. Pamiętnik absolwentki uniwersytetu ludowego, przedm. Μ. Wachowski, Poznań 1938. Zawieyski J., Droga katechumena, „Znak” 1957, nr 1. ZK ZMW, Z ludźmi ku ludziom. Materiały z II Zjazdu Towarzystwa Uniwersytetów Ludowych, Opalenie, 4-6 grudnia 1981 roku (do użytku wewnątrzorganizacyjnego), Warszawa 1982. Związek Młodzieży Wiejskiej RP „Wici” w walce o postęp i sprawiedliwość społeczną. Wybór dokumentów 1928-1948, przedm. D. Gałaj, wstęp i oprać. E. Gołębiowski, S. Jarecka-Kimlowska, Warszawa 1978. III. AKTY PRAWNE Okólnik Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego nr 158 z dn. 19.10.1932 r. o zakładaniu i prowadzeniu prywatnych szkół i zakładów kształcenia dorosłych (I Pol. Nr 3616/32). Okólnik Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego nr 32 z dn. 13.03.1933 r. w sprawie warunków zakładania prywatnych kursów dla dorosłych (I Pol. 857/33). 298
Okólnik Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego nr4zdn. 11.02.1939 r. w sprawie warunków prowadzenia prywatnych zakładów oświatowo-wychowawczych internatowych dla dorosłych, zwanych „uniwersytetami ludowymi” (II OP-862/39). Ustawa z dn. 11.03.1932 r. o prywatnych szkołach oraz zakładach naukowych i wychowaw czych (Dz.U. RP nr 33, poz. 343). IV. CZASOPISMA I PRASA „Chłopski Świat” 1947. „Currenda. Pismo urzędowe Tarnowskiej Kurii Diecezjalnej” 1938. „Drogi Pracy” 1938. „Dziennik Ludowy” 1949. „Głos. Tygodnik literacko-społeczno-polityczny” (Warszawa) 1888,1891,1898,1904. „Hasło Katolickie. Tygodnik dla rodzin katolickich” (Płock) 1937-1939. „Kronika Diecezji Przemyskiej O.Ł.” 1937-1939. „Kronika Diecezji Sandomierskiej” 1936-1938. „Miesięcznik Pasterski Płocki” 1937-1939. „Miesięcznik Towarzystwa Szkoły Ludowej” 1906. „Młoda Myśl Ludowa” 1946. „Młoda Wieś” 1939. „Nasza Sprawa. Ilustrowany tygodnik katolicki” (Tarnów) 1937. „Na Tropie” 1935-1939. „Nowe Tory” 1912. „Ogniwo” (Warszawa) 1903. „Orka” 1958. „Oświata Dorosłych” 1959,1961,1966,1972,1975,1978,1981,1988. „Oświata Pozaszkolna” (Kuratorium Okręgu Szkolnego Poznańskiego, Poznań) 1935,1938. „Oświata Pozaszkolna” (Wydział Oświaty Pozaszkolnej MWRiOP, Warszawa) 1921-1923. „Polska Oświata Pozaszkolna” 1924. „Posłaniec Diecezjalnego Instytutu Akcji Katolickiej” (Tarnów) 1938-1939. „Praca Oświatowa” (miesięcznik Instytutu Oświaty Dorosłych) 1935,1938. „Prąd. Miesięcznik Związku Polskiej Inteligencji Katolickiej - Odrodzenie” 1937. „Promień” 1929-1930. „Przegląd Oświatowy 1910-1930. „Przegląd Pedagogiczny”
1891,1902. „Przewodnik Oświatowy” 1907. „Przewodnik Społeczny” 1938. „Przodownik Wiejski” 1937. „Przysposobienie Rolnicze” 1939. „Ruch Katolicki. Organ Akcji Katolickiej w Polsce” (Poznań) 1936-1939. „Siew” 1935-1936. „Siew Młodej Wsi” 1937-1939. „Siewba. Kwartalnik uniwersytetów ludowych” (Warszawa) 1947. „Siewba. Organ ludu polskiego” (Tłuszcz) 1906-1908. „Skaut” 1937-1938. „Stowarzyszenie” 1914. „Szkoła” (Lwów) 1868-1870,1908-1910. „Szkoła Polska. Dwutygodnik pedagogiczny wydawany staraniem Stowarzyszenia Nauczycielstwa Polskiego w Lublinie” 1916-1918. „Warszawski Dziennik Narodowy” 1938. „Wiadomości Urzędowe” (miesięcznik Naczelnictwa ZHP) 1937-1939. „Wici” 1931-1939,1946. „Wieści” 1957. 299
„Wieś i Państwo” 1939,1946-1947. „W Kręgu Wodzów” 1935-1939. „Własnemi Siłami. Miesięcznik dla kobiety katolickiej” (Tarnów) 1938-1939. „Wychowanie” 1960. „Wychowanie w Domu i Szkole” 1910. „Życie Liceum Krzemienieckiego” 1931. „Życie Rolnicze” 1939. V. SŁOWNIKI I ENCYKLOPEDIE Banach Kazimierz, ps. Kamil, [w:] Słownik biograficzny działaczy ruchu ludowego. Makieta, pod red. J. Dancygiera, Warszawa 1989. Banaszak Μ. ks., Ludwiczak Antoni Jan (1878-1942), [w:] Słownik polskich teologów katolickich 1918-1981, t. kp6, pod red. L. Grzebienia SJ, Warszawa 1983. Boalt В., Holmström Leonard Pontus, [w:] Svenska Män och Kuinnor. Bibliografisk uppslagsbok, D. 3, red. N. Bohman, T. Dahl, Stockholm 1946. Bron-Wojciechowska A., Uniwersytet ludowy (UL), [w:] Encyklopedia oświaty i kultu ry dorosłych, pod red. K. Wojciechowskiego, Wrocław 1986. Chadaj Paweł Edward, [w:] Słownik biograficzny działaczy ruchu ludowego. Makieta, pod red. J. Dancygiera, Warszawa 1989. Galos A., Ludwiczak Antoni Jan (1878-1942), [w:] Polski słownik biograficzny, t. 18/1, z. 76, red. nacz. E. Roztworowski, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1973. Grundtvig Mikołaj Fryderyk Seweryn, [w:] Wielka Encyklopedia Powszechna Ilustro wana, ser. 1, t. 25-26, pod red. S. Askenazego et al., Warszawa 1900. Grzebień L. SJ, Lisiecki Arkadiusz, [w:] Słownik polskich teologów katolickich 19181981, t. 6, pod red. idem, Warszawa 1983. Hemmerling Z., Mikołajczyk Stanisław (1901-1966), [w:] Wielkopolski słownik biogra ficzny, pod red. A. Gąsiorowskiego, J. Topolskiego, Warszawa-Poznań 1983. Hulewicz J., Nowicki Eustachy (1885-1954),
[w:] Polski słownik biograficzny, t. 23, red. nacz. E. Roztworowski, Warszawa-Wrocław-Kraków-Gdańsk 1978. Jakóbczyk W., Ludwiczak Antoni (1878-1942), [w:] Wielkopolski słownik biograficzny, pod red. A. Gąsiorowskiego, J. Topolskiego, Warszawa Poznań 1983. Konarski S., Konewka Antoni (1885-1944), [w:] Polski słownik biograficzny, 1.13, red. nacz. E. Roztworowski, Wrocław-Warszawa-Kraków 1967-1968. —, Rataj Maciej (1884-1940), [w:] Polski słownik biograficzny, t. 30/1, z. 127, red. nacz. E. Roztworowski, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1987. Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny, pod red. C. Hernasa, Warszawa 1984. Miąso J., Uniwersytet dla Wszystkich (UdW), [w:] Encyklopedia oświaty i kultury doro słych, pod red. K. Wojciechowskiego, Wrocław 1986. Nowak A., Lesiak Władysław (1909-1977), [w:] Słownik polskich teologów katolickich 1918-1981, t. 6, pod red. L. Grzebienia SJ, Warszawa 1983. Nowak J., Poniatowska Barbara, [w:] Polski słownik biograficzny, t. 27/2, z. 113, red. nacz. E. Roztworowski, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1982. Pietrzak J., Milik Karol (1892-1976), [w:] Wielkopolski słownik biograficzny, pod red. A. Gąsiorowskiego, J. Topolskiego, Warszawa-Poznań 1983. Pilch T, Uniwersytet ludowy, [w:] Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, pod red. idem, Warszawa 2007. Stochmiałek J., Dziubińska Jadwiga, [w:] Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, t. 1, pod red. T. Pilcha, Warszawa 2003. StykJ., Katolickie uniwersytety ludowe, [w:] Encyklopedia katolicka, t. 8, pod red. A. Bednarka et al., Lublin 2000. 300
Szews J., Kozłowski Narcyz, pseud. Szary (1913-2000), [w:] Słownik biograficzny Po morza Nadwiślańskiego, supi. 2, pod red. Z. Nowaka, Gdańsk 2002. Zięba A.A., Solarz Ignacy (1891-1940?), [w:] Polski słownik biograficzny, t. 40/1, z. 164, red. nacz. H. Markiewicz, Warszawa-Kraków 2000. VI. OPRACOWANIA Äkerlund E., Storstugan. Historien om den svenska folkhögskolan, Uddevalla 1975. Błaszczak I., Działalność oświatowa Feliksa Popławskiego ֊ współtwórcy polskich uniwersytetów ludowych, Warszawa 2019. —, Miejsce Towarzystwa Uniwersytetów Ludowych RP w upodmiotowieniu polskiej wsi w latach 1945-1948, [w:] Edukacja dorosłych wobec społecznego wykluczenia: prze szłość i teraźniejszość, pod red. T. Maliszewskiego, J. Żerko, Warszawa- Gdańsk 2011. Borish S.M., The Land of the Living. The Danish Folk High Schools and Denmark’s Non-Violent Path to Modernization, Nevada City, California 1991. Bron-Wojciechowska A., Grundtvig, Warszawa 1986. Budujemy dom nowy. Dwudziestolecie odrodzenia Towarzystwa Uniwersytetów Ludo wych, oprać. Z. Kaczor-Jędrzycka, J. Socha, Warszawa 2008. Dajnowicz Μ., Zachodnioeuropejski wzorzec gospodarczy a rozwój polskiego rolnictwa w świetle wybranej publicystyki Jana Lutosławskiego, [w:] Studia z historii społeczno-gospodarczej XIX i XX wieku, t. 8, pod red. W. Pusia, J. Kity, Łódź 2010. Dąbrowska B., Zapalał światła w mroku, budził życie ludzkie... Ks. Antoni Ludwiczak (1878-1942), Poznań 1988 (wyd. 2: Poznań 1996). Dąbrowski S., Koncepcje przebudowy Polski w programach i publicystyce ruchu ludo wego, Warszawa 1981. Draus J., Terlecki R., Oświata na
Rzeszówszczyźnie w latach 1939-1945, WrocławWarszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1984. Durlej S., Gmitruk J., Panteon chłopów polskich na Ziemi Świętokrzyskiej, KielceWarszawa 2008. Dybiec J., Historia wychowania w postmodernistycznym świecie, [w:] W służbie historii nauki, kultury i edukacji. Księga pamiątkowa dedykowana prof. Lechowi Mokrzeckiemu z okazji jubileuszu pięćdziesięciolecia pracy zawodowej, pod red. R. Grzy bowskiego, T. Maliszewskiego, Gdańsk 2006. —, Historyzm i antyhistorycyzm w polskiej myśli pedagogicznej XIX i XX wieku, [w:] Edukacja i jej historiografia. W poszukiwaniu płaszczyzny twórczego dialogu, pod red. S. Sztobryna, J. Semkowa, Kraków 2006. —, Kształtowanie się polskiej wiedzy o duńskich uniwersytetach ludowych, [w] Studia z dziejów oświaty i kultury umysłowej w Polsce XVIII-XX w., pod red. R. Dutkowej, J. Dy bea, L Hajdukiewicza, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1977. EBAE in co-operation with NFHSC, Residential Adult Education, „Newsletter of European Bureau of Adult Education” 1983, No. 2. Fitowa A., Potrzeba idei przewodniej, [w:] Ignacy Solarz i jego dzieło: wnioski dla współczesności, pod red. S. Gawora, Kraków 1992. Folta W., Wieś Gać - 100-lecie Kasy Spółdzielczej, Warszawa 1969. Gajewski S., Izydor Kajetan Wysłouch (Antoni Szech) 1869-1937, Lublin 1995. Gmitruk J., Bataliony Chłopskie - armia chłopska państwa podziemnego, [w.] „Żywią i bronią”. Wieś i chłopi w obronie ojczyzny, pod red. J. Gmitruka, P. Matusiaka, Warszawa 2009. —, Zygmunt Rumel. Żołnierz nieznany, Warszawa 2009. Grzybowski R., Pedagogika bez przyszłości? Szkic do dziejów walki o
należne miejsce historii wychowania w kształceniu pedagogów, [w:] W służbie historii nauki, kultury i edukacji. Księga pamiątkowa dedykowana prof. Lechowi Mokrzeckiemu z okazji jubileuszu pięćdziesięciolecia pracy zawodowej, pod red. R. Grzybowskiego, T. Ma liszewskiego, Gdańsk 2006. 301
Hemmerling Z., Ruch ludowy w Wíelkopolsce 1919-1939, Warszawa 1971. Heska-Kwaśniewicz К., Józef Kret (1895-1982). Opowieść o harcerskiej wierności, Katowice 1997. Historia wychowania. Wiek XX, 1.1, pod red. J. Miąso, Warszawa 1980. Holm A., The Essential N.F.S. Grundtvig, Aarhus 2019. Ignacy Solarz i jego dzieło: referaty na sesję naukową z okazji 100. rocznicy urodzin „Chrzestnego”, pod red. F. Ziejki et al., Kraków 1991. Ignacy Solarz i jego dzieło. Wnioski dla współczesności, pod red. S. Gawora, Kraków 1992. Ignacy Solarz i jego uniwersytet ludowy 1924-1939. Materiały z seminarium naukowego odbytego w Warszawie 5 i 6 X 1962 r., wybór i oprać. E Popławski i S. Dyksiński, Warszawa 1965. Ingers E., Die schwedische Volkshochschule 1868-1900, [w:] Entwicklung und Wesen der schwedischen Volkshochschule, Hrsg. K. Hedlund, Braunschweig-Hamburg 1950. Instytucjonalne formy edukacji dorosłych w Drugiej Rzeczypospolitej, pod red. E. Sapii-Drewniak, A. Stopińskiej-Pająk, Warszawa 2001. Jamrożek W., Uniwersytet ludowy Ignacego Solarza a ruch młodochłopski II Rzeczy pospolitej, [w.] Uniwersytety ludowe i inne formy oświaty dorosłych, pod red. E. Sapii-Drewniak, J. Janik-Komar, Opole 2010. —, Wiejski uniwersytet ludowy Ignacego Solarza, [w:] Historia - społeczeństwo - wy chowanie. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Józefowi Miąso, PułtuskWarszawa 2004. Jasiński J., Z dziejów polskiej spółdzielczości spożywców podczas II wojny światowej, przedm. J. Madajczyk, Warszawa 1965. Jusiak R. o., Uniwersytety ludowe - tradycja i współczesność, „Myśl Ludowa” 2019, nr 11. Kabziński K.,
Funkcja społeczno-wychowawcza i oświatowa Towarzystwa Czytelni Ludowych (1880-1939), Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1985. —, Powstanie i działalność uniwersytetów ludowych Towarzystwa Czytelni Ludowych w okresie międzywojennym, [w:] Instytucjonalne formy edukacji dorosłych w Drugiej Rzeczypospolitej, pod red. E. Sapii-Drewniak, A. Stopińskiej-Pająk, Warszawa 2001. Kaczmarek Z., Z dziejów Uniwersytetu Ludowego w Nietążkowie, „Z Dziejów Ruchu Młodzieżowego” 1987, z. 11. Katolickie uniwersytety ludowe. Materiały z sympozjum poświęconego 70. rocznicy inauguracji działalności oświatowej Uniwersytetu Ludowego w Dulkach, pod red. A. Libery, J. Sobańskiego, Poznań 1992 (na prawach rękopisu). Kluż Μ. ks., Kustosz sądeckiej góry Tabor. Osoba i posługa księdza Władysława Lesiaka (1908-1977), Kraków 2015. Koblitz A.H., A Convergence of Lives. Sofia Kovalevskaia: Scientist, Writer, Revolu tionary, Boston-Basel-Stuttgart 1983. Kojder A., Z dobrocią ku ludziom, [w:] Z ludźmi ku ludziom. Wspomnienia о Marii Maniakównie, historyku, działaczce „Wici”, ruchu ludowego, więźniarce Pawiaka, Oświęcimia i Rauensbrück, pod red. Μ. Biernackiej, Z. Mierzwińskiej-Szybki, S. Młodożeniec-Warownej, Warszawa 2000. Kołodziejczyk A., Maciej Rataj a młodzież ludowa, „Rocznik Dziejów Ruchu Młodowiejskiego”, t. 2, Warszawa 1987. —, Na drogach ruchu ludowego, t3, Warszawa 2008. —, Ruch ludowy a Kościół rzymskokatolicki w latach II Rzeczypospolitej, Warszawa 2002. Korsgaard O., A European Demos? The Nordic Adult Education Tradition - Folkeo plysning ֊ Faces of Challenge, „Comparative Education” 2002, Vol.
38, No. 1. 302
Kozłowski N., Tajna organizacja „Miody Las” na ziemi rypińskiej i malborskiej, „Rocz nik Historyczny Muzeum Polskiego Ruchu Ludowego” 1997, nr 1. — , Tajny Związek Młodzieży Wiejskiej „Młody Las”, Gdańsk 1995. — , Wyniki badań Komisji Historycznej ZNP w Gdańsku nad dziejami tajnej oświaty polskiej na ziemi gdańskiej w latach wojny i okupacji 1939-1945, „Przegląd Historyczno-Oświatowy” 1977, nr 1. Koźniewski K., Od dziś... za kwadrans. O Różnicy, Warszawa 1966. Krasuski J., Ruch, ludowy wobec szkolnictwa i oświaty wiejskiej w Polsce w latach 1939-1949, Kielce 1993. — , Tajne szkolnictwo polskie w okresie okupacji hitlerowskiej 1939-1945, Warszawa 1977. Kulich J., Grundtuig’s Educational Ideas in Central and Eastern Europe and the Baltic States in Twentieth Century, Copenhagen 2002. Kusz F., Uniwersytet Ludowy im. Wincentego Witosa w Wierzchosławicach. Szkic monograficzny, Kraków-Wierzchosławice 1988. Lewandowska Μ., Geneza Katolickiego Uniwersytetu Ludowego w Ujeznej na tle idei M. F. S. Grundtviga, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Rzeszo wie. Historia” 1995, z. 5. Lizoń J., Katolicki Uniwersytet Ludowy w Krzyżanowicach, „Currenda” 1986. Łuczak A., Społeczeństwo i państwo w myśli politycznej ruchu ludowego II Rzeczypo spolitej, Warszawa 1982. Łuscianski J., Polski przyjaciel Łużyczan - ks. Antoni Ludwiczak i kursanci łużyccy na Ludowym Uniwersytecie w Dalkach, tłum, z łuż. E. Siatkowska, „Zeszyty Łużyckie” 1998, nr 24. Macała J., Polska katolicka w myśli politycznej IIRP, Zielona Góra 2004. Magiera E., Spółdzielczość jako forma edukacji w szkolnictwie
polskim w Drugiej Rze czypospolitej (1918-1939), Szczecin 2021. Majorek C., Najnowsza historia edukacji wobec potrzeb pedagogiki, [w:] Edukacja i jej historiografia. W poszukiwaniu płaszczyzny twórczego dialogu, pod red. S. Sztobryna, J. Semkowa, Kraków 2006. Malak H., „Klechy” w obozach śmierci Wspomnienia byłego więźnia obozów w StutthofSachsenhausen - Dachau, Schwäbisch Gmünd 1948. Maliszewski T., Den svenska folkhögskolan. En betraktelse från andra sidan Östersjön, Linköping 2008. — , Dziewięćdziesięciolecie powstania uniwersytetu ludowego w Dalkach, „Biuletyn Hi storii Wychowania” 2011, t. 27. — , Gacka Górka - miejsce znaczące, „Edukacja Dorosłych” 2011, nr 1. — , Kuźnia samodzielnej myśli chłopskiej: wiejskie uniwersytety ludowe międzywojnia i ich słuchacze, [w:] W kręgu dorobku edukacyjnego II Rzeczypospolitej, pod red. K. Jakubiaka, T. Maliszewskiego, Kraków 2011. — , Miejsce katolickich uniwersytetów ludowych w edukacji mieszkańców wsi w dwu dziestoleciu międzywojennym, [w.] Uniwersytety ludowe - pomiędzy starymi a no wymi wyzwaniami, pod red. T. Maliszewskiego, Μ. Rosalskiej, Toruń 2016. — , Polskie uniwersytety ludowe w latach 1939-1945, [w:] Uniwersytety ludowe i inne formy oświaty dorosłych, pod red. E. Sapii-Drewniak, J. Janik-Komar, Opole 2010. — , Polski uniwersytet ludowy jako Szkoła dla Życia (1989-2014) - ćwierćwiecze roz czarowań i nadziei, „Edukacja Dorosłych” 2015, nr 1. — , Problematyka oświatowa na łamach włościańskiego pisma „Siewba” (1906-1908), [w:] Z badań nad tradycją polskiej pedagogiki, t. 2, Księga jubileuszowa dedykowana Profesor
Danucie Koźmian, pod red. E. Magiery, J. Król, Szczecin 2016. — , Recepcja idei uniwersytetów ludowych na ziemiach polskich do czasów I wojny światowej, Gdańsk 2019. 303
— , „Szkoła dla życia”. Rzecz o tradycjach uniwersytetów ludowych w kontekście potrzeb edukacyjnych przyszłości, „Dyskursy Młodych Andragogów” 2003,14. — , Uniwersytet Ludowy w Michałówce (1932-1939) ֊ szkic z historii oświaty i kultury pogranicza, [w:] W służbie historii nauki, kultury i edukacji. Księga pamiątkowa de dykowana prof. Lechowi Mokrzeckiemu z okazji jubileuszu pięćdziesięciolecia pracy zawodowej, pod red. R. Grzybowskiego, T. Maliszewskiego, Gdańsk 2006. — , Uniwersytet Ludowy w Nierodzimiu - harcerski eksperyment oświatowy z lat 19371939, „Studia i Badania Naukowe”, R. 12, nr 1: „Pedagogika” (Ateneum - Szkoła Wyższa w Gdańsku, Gdańsk) 2018. — , Wyższe szkoły ludowe w koncepcjach pracy oświatowej ks. Antoniego Ludwiczaka, „Studia Edukacyjne” 2013, nr 29. Mały skrawek wolnej Polskt Szkoła Spółdzielcza dla Dorosłych Związku Spółdzielni Spożywców RP „Społem” na Lubelszczyźnie 1940-1953, pod red. Z. Olszakowskiej-Glazer, W. Wyrobkowej-Pawłowskiej, F. Trojnara, Μ. Kuny, Warszawa 2007. Matuszak P., Młodzież wiejska w walce z okupantem hitlerowskim na ziemiach pol skich, „Rocznik Dziejów Ruchu Miodowi ejskiego”, 1.1, Warszawa 1984. Mauersberg S., Komu służyła szkoła w Drugiej Rzeczypospolitej. Społeczne uwarun kowania dostępu do oświaty, Wrocław 1988. — , Z dziejów oświaty dorosłych, Warszawa 1977. Michalski S., Praca naukowo-badawcza nauczycieli w Drugiej Rzeczypospolitej, Po znań 1994. Mierzwińska-Szybka Z., Moje wędrowanie. Wspomnienia - refleksje - sylwetki przyja ciół, przedm. Z. Kaczor-Jędrzycka, Warszawa 2007. Miłkowski S., Agraryzm jako forma przebudowy
ustroju społecznego, Warszawa 1934. Mockałło E., Jan Witkiewicz-Koszczyc - sylwetka wielkiego społecznika, „Spotkania z Zabytkami” 2006, nr 6. Moja droga do uniwersytetu ludowego. Wspomnienia wychowawców i wychowanków uniwersytetów ludowych, wybór, wstęp i oprać. S. Dyksiński, Warszawa 1967. Niesiołowski A., Formy i metody pracy oświatowej, przedm. L. Jaxy-Bykowski, War szawa 1932. Niewiadomski Μ., Jadwiga Dziubińska i jej koncepcja szkół rolniczych na przykładzie Sokołówka, „Przegląd Historyczno-Oświatowy” 2001, nr 3/4. Nobelmann Μ., History of Rural Folk High Schools in Germany, [w:] Folk High Schools of the 21st Century. Tradition - Contemporaneity - Challenges for the Fu ture, ed. by I. Błaszczak, T. Maliszewski, E. Smuk-Stratenwerth, Grzybów 2017. Nowicki E., Zarys rozwoju pracy oświatowej, Warszawa 1935. Organiszczak Z., Uniwersytet Ludowy w Odolanowie, [w:] Katolickie Uniwersytety Ludowe. Materiały z sympozjum poświęconego 70. rocznicy inauguracji działalności oświatowej Uniwersytetu Ludowego w Datkach, pod red. A. Libery, J. Sobańskiego, Poznań 1992 (na prawach rękopisu). Orkwiszewska A., Katolickie uniwersytety ludowe w świetle nauczania społecznego Kościoła, Warszawa 2004. Ortega A., The Folk High Schools in Poland, [w:] Polish Science and Learning, ed. by A.V. Hill, London 1944. Pilch T., Czym jest uniwersytet ludowy, [w:] Z ludźmi ku ludziom. Materiały z II Zjazdu Towarzystwa Uniwersytetów Ludowych, Opalenie, 4-6 grudnia 1981 roku (do użytku wewnątrzorganizacyjnego ZMW), Warszawa 1982. — , Wspólnota korzeni ruchu ludowego i uniwersytetów ludowych, [w:] Chłopi
- naród kultura, t. 4, Kultura i oświata wsi, pod red. A. Meissnera, Rzeszów 1996. Pleśniarski B., Koncepcje oświaty powojennej w programach polskiej konspiracji 1939-1945, Warszawa 1982. 304
Plis J., Katolickie uniwersytety ludowe w Polsce (1935-1939), [w:] W tradycji idei Igna cego Solarza (w stulecie urodzin), pod red. A. Koprukowniaka, A. Krawczyka, Lu blin 1993. Pomian W. de, Stanislaw August Thugutt - en polsk kooperatör. Biografi och urval ur hans skrifter, Stockholm 1944. Popławski F., Polski uniwersytet ludowy, Warszawa 1985. Potoczny J., Oświata dorosłych i popularyzacja wiedzy w plebejskich środowiskach Galicji doby konstytucyjnej (1867-1918), Rzeszów 1998. — , Ukraińskie ludowe uniwersytety w Galicji doby autonomicznej, „Rocznik Komisji Nauk Pedagogicznych” (Polska Akademia Nauk ֊ Oddział w Krakowie) 2003, t. 56. Przybysz K., W konspiracji. Polski ruch ludowy 1939-1945, Warszawa 2010. Radlińska H., Dzieje oświaty pozaszkolnej [odbitka z Encyklopedii wychowania, t. 1, 1933], Warszawa 1934. Rui O.V., Folkeopplysning og kulturpolitisk strid i Telemark. Viggo Ullmann og Telemark Folkehøgskule 1878-1892, Oslo 1999. Sapia-Drewniak E., Działalność Uniwersytetu Ludowego w Odolanowie w latach 1927-1932, [w:] Instytucjonalne formy edukacji dorosłych w Drugiej Rzeczypospoli tej, pod red. E. Sapii-Drewniak, A. Stopińskiej-Pająk, Warszawa 2001. Siejąc ziarna przyszłości. Wiejskie ośrodki edukacji ku zrównoważonej przyszłości, pod red. E. Smuk-Stratenwerth, Grzybów֊Płock 2006. Siew i „Racławice”. Ruch młodowiejski w czasie pokoju i wojny, oprać. R. Olbrychski, Warszawa 1992. Simon E., Réveil national et culture populaire en Scandinavie. La genèse de la højskole nordique 1844-1878, Copenhagen-Stockholm-Oslo 1960. Sobański J., Pozaszkolna oświata rolnicza.
Studium historyczne, Poznań 1996. Solarzowym gościńcem, pod red. Z. Kaczor-Jędrzyckiej, J. Sochy, przedm. B. Gołę biowski, Warszawa-Łomża 2005. Stanisława Michalskiego autobiografia i działalność oświatowa, oprać. H. Radlińska, I. Lepalczyk, wstęp T. Kotarbiński, Wrocław-Warszawa-Kraków 1967. Stępień S., Prasa ludowa w Polsce. Zarys historyczny, Warszawa 1984. Stopińska-Pająk A., Andragogika w Drugiej Rzeczypospolitej. Warunki rozwoju, pro blematyka, koncepcje, Katowice 1994. — , Metodologiczne aspekty badań nad rozwojem polskiej myśli andragogicznej, [w:] Kon teksty i metody w badaniach historyczno-pedagogicznych, pod red. T. Jałmużny, I. Michalskiej, G. Michalskiego, Kraków 2004. — , Uniwersytet ludowy w II Rzeczypospolitej. Społeczno-kulturowa przestrzeń spotka nia i dialogu ludzi dorosłych, [w:] Uniwersytety ludowe i inne formy oświaty doro słych, pod red. E. Sapii-Drewniak, J. Janik-Komar, Opole 2010. Strzelecki Μ., Ruch ludowy wobec zagadnienia pluralizmu kulturalnego w stosunku do mniejszości narodowych w Drugiej Rzeczypospolitej, [w:] Rola mniejszości naro dowych w kulturze i oświacie polskiej w latach 1700-1939, pod red. A. Bilewicz, S. Wa lasek, Wrocław 1998. Sutyła J., Miejsce kształcenia dorosłych w systemie oświatowym II Rzeczypospolitej, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1982. — , Uniwersytety ludowe w Polsce ֊ geneza, tradycje, rozwój, „Z Badań nad Młodzieżą Wiejską” 1980, z. 23. — , Uniwersytety Ludowe II Rzeczypospolitej, „Rozprawy z Dziejów Oświaty” 1978, t. 21. Svenska Institutet, Adult Education in the Baltic Sea Region, Stockholm 1998. Svensk
folkhögskola under 75 år. En minnesskrift, red. K. Hedlund, Stockholm 1943. Svensk folkhögskola 100 år, D. 1, red. A. Degerman, E. Tengberg, S. Swensson, Stock holm 1968. 305
Swacha P., Polityka informacyjna Polskiego Stronnictwa Ludowego 1945-1947, War szawa 2010. Syrnyk Μ., Ukraińcy w Polsce 1918-1939. Oświata i szkolnictwo, Wrocław 1996. Szczepkowski W., Słuchacze i absolwenci Uniwersytetu Ludowego w Dalkach - próba charakterystyki grupy społecznej, [w:] Katolickie Uniwersytety Ludowe. Materiały z sympozjum poświęconego 70. rocznicy inauguracji działalności oświatowej Uni wersytetu Ludowego w Dalkach, pod red. A. Libery, J. Sobańskiego, Poznań 1992 (na prawach rękopisu). Szkoła dla życia. Przewodnik po współczesnych uniwersytetach ludowych, pod red. T. Maliszewskiego, Wieżyca-Grzybów 2016. Szymański M.S., „Ruch uniwersytetów ludowych” w Drugiej Rzeczypospolitej, „Kwar talnik Pedagogiczny” 2001, nr 3/4. Śliwa F., Moja młodość w „Wiciach”, Warszawa 1985. — , Ostatni spod znaku Krzywuli, Mielec 1997. Śmigiel K., Ks. Piotr Wawrzyniak ֊ człowiek, kapłan, społecznik, Poznań 1985. Święciochowski A. ks., Towarzystwo Czytelni Ludowych 1880-2000 (historia, teraź niejszość i zadania na przyszłość), [w:] O zdrowy chleb, t. 2, pod red. ks. E. Marci niaka, Włocławek 2000. Terlecki R., Oświata dorosłych i popularyzacja nauki w Galicji w okresie autonomii, Wrocław 1990. Topolski J., Jafe się pisze i rozumie historię. Tajemnice narracji historycznej, Warszawa 1996. — , Metodologia historii, Warszawa 1987. Tóth J., Folk High Schools in the Hungarian Adult Education System and in the Civil Sector, Budapest 1998. Turos L., Patrzeć szeroko i daleko... Dziedzictwo pedagogiczne Ignacego Solarza, War szawa 1983. — , Społeczno-wychowawcze funkcje śpiewu i
teatru w Uniwersytecie Ludowym Ignace go Solarza (1924-1931) w Szycach i w Gaci Przeworskiej (1932-1939), „Przegląd Historyczno-Oświatowy” 1967, nr 1. — , Uniwersytet Ludowy Ignacego Solarza i jego wychowankowie, Warszawa 1970. Turowski J., Siemaszko W., Zbrodnie nacjonalistów ukraińskich dokonane na ludno ści polskiej na Wołyniu 1939-1945, Warszawa 1990. Uggla A.N., Polacy na południu Szwecji, t. 4, Sztokholm 1993. Uniwersytet ludowy - szkoła dla życia, pod red. Μ. Byczkowskiego, T. Maliszewskie go, E. Przybylskiej, Wieżyca 2003. Uniwersytety ludowe i inne formy oświaty dorosłych, pod red. E. Sapii-Drewniak, J. Janik-Komar, Opole 2010. Uniwersytety ludowe - pomiędzy starymi a nowymi wyzwaniami, pod red. T. Mali szewskiego, Μ. Rosalskiej, Toruń 2016. Uniwersytety ludowe w Polsce i za granicą, pod red. A. Bron-Wojciechowskiej, War szawa 1977. Wagner B., Wiejska oświata w Polsce w latach 1918-1939, Warszawa 2021. Walachowicz L, Zagadnienia prawnofinansowe Uniwersytetu Ludowego w Dalkach koło Gniezna, [w:] Katolickie Uniwersytety Ludowe. Materiały z sympozjum poświę conego 70. rocznicy inauguracji działalności oświatowej Uniwersytetu Ludowego w Dalkach, pod red. A Libery, J. Sobańskiego, Poznań 1992 (na prawach rękopisu). Walasek S., Uniwersytety i domy ludowe w województwach północno-wschodnich w czasie okupacji niemieckiej (1915-1918) і II Rzeczypospolitej, [w.] Uniwersytety lu dowe i inne formy oświaty dorosłych, pod red. E. Sapii-Drewniak, J. Janik-Komar, Opole 2010. 306
Waldemar Bobiniez - życie jak drogowskaz, pod red. F. Midury, T. Trzcińskiego, A. Gordona, Warszawa 1996. Warząchowska B., Organizacja pracy oświatowej Towarzystwa Czytelń Ludowych w województwie śląskim w latach 1922-1939, „Nowa Biblioteka” 2011, nr 1(8). Wieczorek T., Kształcenie rolnicze na poziomie niższym, [w:] Dzieje szkolnictwa i oświaty na wsi polskiej, 1.1, Do 1918, pod red. S. Michalskiego, Warszawa 1982. —, Ludowe szkoły rolnicze związane z ruchem taraniarskim, [w:] Dzieje szkolnictwa i oświaty na wsi polskiej, 1.1, Do 1918, pod red. S. Michalskiego, Warszawa 1982. Wojciechowski K., Początki i rozwój uniwersytetów ludowych w Polsce do 1945 roku, [w:] Uniwersytety ludowe w Polsce i za granicą, pod red. A. Bron-Wojciechowskiej, Warszawa 1977. —, Powstanie i sens uniwersytetu ludowego, [w:] Pedagogika dorosłych, pod red. K. Woj ciechowskiego, Warszawa 1965. Wojtowicz WJ., Uniwersytety ludowe w Szwecji. Ideały i rzeczywistość, Linköping 1987. Wroczyński R., Ignacego Solarza koncepcja Uniwersytetu Ludowego i jej źródła, „Przegląd Historyczno-Oświatowy” 1962, nr 4. —, Praca oświatowa. Rozwój - systemy - problematyka, Warszawa 1965. W tradycji idei Ignacego Solarza (w stulecie urodzin), pod red. A. Koprukowniaka, A. Krawczyka, Lublin 1993. Wycech C., Z dziejów tajnej oświaty w latach okupacji 1939-1944, Warszawa 1964. XXI Century - Challenges for Folk High Schools, ed. by V. Krivickiene, Kaunas 2006. Z dziejów Związku Młodzieży Wiejskiej RP „Wici” w Wielkopolsce, pod red. S. Wykrętowicza, Poznań 1979. Zelewski J. ks., Pomorscy spadkobiercy ks. Antoniego Ludwiczaka,
„Rocznik Andragogiczny” 1999. Zieja J. ks. Życie ewangelią, spisane przez J. Moskwę, Paris 1993. Ziejka F., Uniwersytety ludowe w krajobrazie polskiej wsi, [w:] Ignacy Solarz i jego dzieło: referaty na Sesję Naukową z okazji 100. rocznicy urodzin „Chrzestnego”, Kraków 1991. Z ludźmi ku ludziom. Uniwersytety ludowe - pomiędzy teorią a praktyką, pod red. A. Felskiej, Mierzyn 2019. 307
|
| adam_txt |
Spis treści Wstęp. 5 ROZDZIAŁ I Rozwój wiedzy o internatowych uniwersytetach ludowych na ziemiach polskich pod zaborami. 17 1.1. Recepcja koncepcji uniwersytetów ludowych w zaborze austriackim. 17 1.1.1. Pierwsze doniesienie w języku polskim (1869). 17 1.1.2. Rozwój wiedzy o uniwersytetach ludowych w Galicji w kolejnych dekadach. 22 1.2. Recepcja koncepcji uniwersytetów ludowych w zaborze rosyjskim. 29 1.2.1. Publikacja Jana Finkelhausa (1880). 29 1.2.2. Polskie reminiscencje rosyjskiego szkicu Zofii Kowalewskiej. 33 1.2.3. Zagadnienie wiejskiego uniwersytetu ludowego w Poradniku dla samouków. 40 1.2.4. Wyższa szkoła ludowa w ujęciu Wandy Ciot-Mazowieckiej. 51 1.2.5. Publicystyka na temat uniwersytetów wiejskich na łamach warszawskich tygodników. 58 1.3. Recepcja koncepcji uniwersytetów ludowych w zaborze pruskim.62 1.4. Podróże studyjne do Skandynawii w początkach XX wieku. 65 1.5. Mikołaj Grundtvig i Christen Kold w recepcji Polaków do odzyskania
niepodległości. 92 ROZDZIAŁ II Pierwsze próby utworzenia internatowych uniwersytetów ludowych na ziemiach polskich 101 2.1. Oświata rolnicza z lat 1900-1914 a uniwersytety ludowe.101 2.2. Uniwersytet dla Wszystkich - kursy włościańskie. 105 2.3. Projekty środowisk włościańskich skupionych wokół czasopisma „Siewba”. 107 2.4. Miejsce internatowych uniwersytetów ludowych w projekcie urządzenia narodowej oświaty Mariana Stępowskiego. 126 2.5. Oświata powojenna w koncepcjach Stowarzyszenia Nauczycielstwa Polskiego. 129 2.6. Towarzystwa Czytelni Ludowych droga do własnego uniwersytetu ludowego. 134 3
ROZDZIAŁ III Polskie uniwersytety ludowe w okresie dwudziestolecia międzywojennego.151 3.1. Geneza i działalność Uniwersytetu Ludowego w Szycach koło Krakowa. 152 3.2. Katolickie uniwersytety ludowe.162 3.2.1. Działalność uniwersytetów ludowych Towarzystwa Czytelni Ludowych. 162 3.2.2. Diecezjalne uniwersytety ludowe lat 30. XX wieku. 170 3.3. Polsko-ukraińskie uniwersytety ludowe Liceum Krzemienieckiego. 177 3.4. Wybrane aspekty funkcjonowania zakładów oświatowych związków młodzieży wiejskiej. 186 3.4.1. Powstanie Wiejskiego Uniwersytetu Orkanowego w Gaci. 186 3.4.2. Uniwersytet Ludowy im. Jana Kasprowicza w Wielkopolsce. 202 3.4.3. Uniwersytet Ludowy w Suchodole ֊ Narodowy Uniwersytet Wiejski w Skrobowie. 205 3.5. Harcerski eksperyment: Uniwersytet Ludowy w Nierodzimiu ֊ Górkach Wielkich. 208 3.6. Internatowe uniwersytety ludowe innych środowisk. 217 3.7. Charakterystyka ogólna stanu uniwersytetów ludowych w drugiej połowie lat 30. XX wieku. 224 3.8. Słuchaczki i słuchacze internatowych uniwersytetów ludowych.227 3.9. Uniwersytety ludowe a
Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego u progu wojny. 241 3.10. Niektóre kontrowersje wokół uniwersytetów ludowych okresu międzywojnia. 245 ROZDZIAŁ IV Problematyka uniwersytetów ludowych w czasie II wojny światowej. 251 4.1. Losy nauczycieli i współpracowników przedwojennych uniwersytetów ludowych. 252 4.2. Losy wychowanków uniwersytetów ludowych podczas wojny. 260 4.3. Konspiracyjne uniwersytety ludowe na ziemiach okupowanych. 263 4.4. Szkoły spółdzielcze - namiastka uniwersytetów ludowych. 268 4.5. Prace przygotowawcze do działań powojennych. 271 4.6. Uniwersytety ludowe a wojenne kręgi polskie na obczyźnie. 285 Zakończenie. 291 Wykaz źródeł i opracowań. 295 Spis tabel. 309 4
Wykaz źródeł i opracowań I. ŹRÓDŁA ARCHIWALNE Archiwum Akt Nowych w Warszawie Zespół Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego - akta Wydziału Oświaty Pozaszkolnej Departamentu II Szkolnictwa Ogólnokształcącego: Uni wersytety ludowe - wykazy i programy (sygn. 190) oraz Sprawy personalne, obsada stanowisk (sygn. 191). Archiwum prywatne Narcyza Kozłowskiego Materiały różne dotyczące tajnych uniwersytetów ludowych „Młody Las”. Archiwum Stowarzyszenia „Polskie Uniwersytety Ludowe” Dokumenty i fragmenty wspomnień Heleny Babiniczowej, teczka: Uniwersytet Ludowy w Ameliówce (b. sygn.). Kronika Uniwersytetu Ludowego w Pawłowicach i w Różnicy za lata 1943-1968 (frag menty ), teczka: Uniwersytet Ludowy w Ameliówce (b. sygn.). Biblioteka Głównej Kwatery Związku Harcerstwa Polskiego Harcerze o swojej służbie. Problemy pracy harcerzy na łamach „W Kręgu Wodzów” 19331939, wybór i oprać. Μ. Miszczuk, cz. 1/2, [b.m. i b.d.], maszynopis (sygn. 13517). Biblioteka Narodowa w Warszawie Borowski R.J., Polish Folk Universities: Development, Demise and Potential for Rebirth, Submitted in partial fulfillment of the requirements for the degree of Doctor of Philosophy under the Executive Committee of the Graduate School of Arts and Sciences, New York 2004, maszynopis pracy doktorskiej. Dokumenty życia społecznego (sygn. DŽSXVH 8): Uniwersytet Ludowy im. Stefana Żeromskiego w Nałęczowie, Zarząd Okręgu Lubel skiego Związku Polskiego Nauczycielstwa Szkół Powszechnych, Okręgowe Sto warzyszenie Spółdzielcze „Spólnota” w Lublinie, [Lublin 1930]. Uniwersytet Ludowy w Dalkach, Uniwersytet
Ludowy (Gniezno), [Gniezno 192(?)]. Uniwersytet Ludowy w Zagórzu, Uniwersytet Ludowy TCL (Zagórze k. Rumi), [Ru mia 1926]. Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego Kronika I Kursu Żeńskiego Uniwersytetu Wiejskiego w Bryskach, Bryski, marzec-lipiec 1939, rękopis (sygn. AN-1140). Książka Kursów Samodokształcających Koła Młodzieży Wiejskiej w Gaci, [31-01-193117-03-1938], (sygn. 5995). Solarz Z., Chłopski Uniwersytet Ludowy, [b.m. i b.d.], rękopis (sygn. AN-5490). Zakład Historii Ruchu Ludowego w Warszawie Dział: Życiorysy działaczy ludowych, teczka: Kret Józef, życiorys (sygn. Ż-846). Gryta W, Pamiętnik z dawnych lat, Lubartów 1964, maszynopis (sygn. P-98). Matusowa B., Wspomnienie o Weronice Tropaczyńskiej-Ogarkowej, [b.m., 1966], ma szynopis (sygn. AN-1275). Mazurowa Z., Nycz B., Ważniejsze daty z życia i działalności Jędrzeja Cierniaka [b.m. i b.d.], maszynopis, zbiór Jędrzeja Cierniaka, sygn. 1. Panasiuk J., Maria z d. Makówna Panasiukowa. Jej życie i praca w latach 1907-1959, Widzew k. Łodzi [1960], rękopis (sygn. AN-1233). Szopa H., Józef Kret „Gazdoszek” i jego pasje, [Radom, b.d.], maszynopis (sygn. AN-2447). 295
II. ŹRÓDŁA DRUKOWANE Abramowski E., Pisma, 1.1-4, oprać, i przedm. К. Krzeczkowski, Warszawa 1924-1928. — , Pisma socjologiczne i historyczno-gospodarcze, oprać. K. Krzeczkowski, Warszawa 1938. Ahlberg A., Mina år på Brunnsvik, Stockholm 1974. Belch J. ks., Katolickie odrodzenie wsi, Poznań 1939. Bergemann P., Über Volkshochschulen, „Pädagogische Zeit und Streitfragen”, Bd. 51, Wiesbaden 1896. „Biesiada Krzemieniecka”, red. Z. Jagodziński, Londyn 1977, z. 1. Brownsford К., Przyczynek do rozwoju kółek rolniczych, Poznań 1907. Bzowski W., Wiejskie uniwersytety ludowe na cenzurowanym, Warszawa 1938. Ciot-Mazowiecka W., Instytucje ludowe wychowawczo-kształcące za granicą, Warszawa 1906. — , Metodyka nauczania rysunku do użytku nauczycieli szkół ludowych, Warszawa 1907. Danmarks Folkøjskoler 1995, red. A. Andersen, København 1995. Dąbrowska Μ., Dzienniki 1933-1945, t. 2, wybór, wstęp i przyp. T. Drewnowski, Warszawa 1988. Diariusz premiera Stanisława Mikołajczyka prowadzony przez Stefanię Liebermanową (13 XII1944 - 14 VI1945), wstęp i oprać. J. Gmitruk, A. Paczkowski, Warszawa 2003. Dzianisz P., Poruszył wiatr od morza. Bernard Chrzanowski 1861-1944, Gdańsk 1986. Finkelhaus J., Obrazki z życia północno-wschodniej Afryki, Warszawa 1881. — , Trzy rozdziały z współczesnego życia Norwegii Studyum z podróży odbytej w r. 1979, „Ateneum” 1880, t. 3(19), z. 7 (wprowadzenie i cz. 1); z. 8 (cz. 2 i 3). — , Z podróży po Norwegii, Lwów 1881. Finot J., La science du bonheur, Paris 1909. — , Nauka szczęścia, tłum. A. Krasnowolski, Warszawa 1911. — , Saints, initiés et possédés modems, Paris
1918. Folta W., Życie z własnego nadania, wstęp J. Szczepański, J. Tejchma, Warszawa 1987. Friberg Μ., Entstehung und Entwickelung der Volkshochschulen in den nordischen Ländern, Bern 1897. Grundtvig M.F.S., Småskrifter от den historiske Højskole, København 1878. — , Szkoła dla życia i akademia w Soer, tłum. E Jaszuński, [w:] A. Bron-Wojciechowska, Grundtvig, Warszawa 1986. Hollmann A.H., Die Dänische Volkshochschule und die geistigen Grundlagen der Demo kratie, Berlin 1919. — , Uniwersytet ludowy i duchowe podstawy demokracji, tłum. E. Nowicki, Warszawa 1924. Kowalewska Z., Chłopski uniwersytet w Szwecji, dodatek do „Przeglądu Tygodniowego” 1891, t. 2. — , Pamiętnik Zofii Kowalewskiej, tłum. J. Szczawińska, Warszawa 1898. — , Uniwersytet chłopski w Szwecji, Warszawa 1903. — , Wspomnienia z dzieciństwa, wstęp A. Wołodźko, tłum. E. Rajewska-Olejarczuk, Warszawa 1978. Kozicki S., Przeobrażenie wsi polskiej, Warszawa 1912. Kozieł A., Teoria uniwersytetu ludowego, „Idzie Wieś. Jednodniówka Uniwersytetu Wiejskiego im. Wł. Orkana w Szycach”, 1 stycznia 1938 roku. Libański E., Co to jest uniwersytet ludowy, Lwów 1899. — , Z wrażeń wędrownego prelegenta, Lwów 1902. Ludwiczak A. ks., Oświata pozaszkolna na podstawie Statutów Towarzystwa Czytelni Ludowych, Poznań 1917. 296
— , Ο wypożyczaniu książek. Referat dla bibliotekarzy, Poznań 1916. — , O wyższych szkołach ludowych, Poznań 1918. — , Teatry amatorskie. Podręcznik dla urządzających przedstawienia amatorskie, Poznań 1914. — , Uniwersytety ludowe w Polsce, Poznań 1927. Lutosławski J., Idea „wyższych szkół ludowych” w Danii. Urywek z pracy zbiorowej „Sto sunki rolnicze w Danii”, „Bezpłatny Dodatek” do „Szkoły Polskiej” 1906, nr 4. — , Niedomówienia. Zagadnienie większej własności rolnej, Warszawa 1914. — , Program badań rolniczo-fizjograficznych, Kraków 1949. — , Rolnictwo polskie przed wojną a dzisiaj. Szkic okolicznościowy na podstawie roczni ków „Gazety Rolniczej” 1910-1920, Warszawa 1921. — , Sprawa rolna jako problemat Polski, Warszawa 1919. — , Szkoły rolnicze i leśnicze. Studium porównawcze nad metodą nauczania oraz sys tematyczny przegląd szkolnictwa państw europejskich, Stanów Zjednoczonych Półn. Ameryki i Japonii, Warszawa 1901. Maj K., Ruch młodzieży wiejskiej jako postępowy ruch chłopski, „Biblioteka Centralnego Związku Młodej Wsi” 1936, nr 2. Materiały źródłowe do historii polskiego ruchu ludowego, t. 4, 1939-1945, pod red. J. Nowaka, Warszawa 1966. Mendelsonowa Μ., Wspomnienia o Zofii Kowalewskiej, Kraków 1911. Michalski S., współpr. Krzeczkowski K, Uniwersytety chłopskie w Danii, Szwecji, Nor wegii i Finlandii, [w:] Poradnik dla samouków, t. 4, pod red. A. Hefflicha i S. Michal skiego, Warszawa 1902. Młodowiejski J. [właśc. ks. J. Bełch], Prawda o Wiciach, Poznań 1937. — , Wici - marksizm wiejski, Londyn 1942. Młodzi idą! Polski ruch młodowiejski, 1.1,1911-1948, pod red.
D. Pasiak-Wąsik, J. Gmitruka, Warszawa 2011. Niecko J., Na wiciowych drogach, Warszawa 1938. O przyszłość szkoły polskiej. Sprawozdanie ze Zjazdu Zrzeszenia Nauczycieli Polaków w W. Brytanii 1-3 X1943, Londyn [brak inf. o aut.ļ, Glasgow 1944. O szkołę polską, cz. 3, Pierwszy Ogólnopolski Wielki Zjazd Nauczycielski w dniach 14,15, 16, 17 kwietnia MCMXIX w Warszawie [brak inf. o aut.], oprać. W. Kopczewski, Lwów 1920. Oświata i kultura w Polsce powojennej. Wytyczne polityki kulturalno-oświatowej Mini sterstwa W.R. i O.P. według exposé, wygłoszonego przez ministra W.R. i O.P. ks. pra łata Zygmunta Kaczyńskiego na posiedzeniu Rady Narodowej w dniu 17 lutego 1944, „Nauka i Wychowanie” (Londyn) 1944, z. 5. Pamięć boru. Wspomnienia o Jadwidze Dziubińskiej i wybór jej przemówień, artykułów, listów, wybór i oprać. Z. Mazurowa, L. Wyszomirska, Warszawa 1968. Passy P., Notes sur l’enseignement en Danemark, „Revue Pédagogique” (Paris) 1902, է. 40. Pilarski Μ., „Siew” wobec religii, Tuchów 1929. —, Związek Młodzieży Wiejskiej (Wici - Znicz - Społem) wobec religii, Tarnów 1937. Postępowa myśl oświatowa w Królestwie Polskim w latach 1905-1914, wybór i oprać. Z. Kmiecik, Warszawa 1961. Poznańskie wspominki. Starzy poznaniacy opowiadają, przedm. J. Maciejewski, Poznań 1960. Pudor H., Die nordischen Volkshochschulen, „Centralblatt für Volksbildungswesen” 1901, Nr. 6-8. Reich E., Volkstümliche Uniwersitätsbewegung, Bern 1897. Reyer E., Handbuch des Volksbildungswesens, Stuttgart 1896. Rzepecki T„ Sejm Rzeczypospolitej Polskiej 1919 roku z życiorysami i podobiznami 311-stu posłów sejmowych,
Poznań 1920. 297
Schröder L., Meddelelser fra den udvidede Folkehöjskole i Askov, Askov 1879. Schultze E., Volkshochschulen und Universitäts-Ausdehnungs-Bewegung, Leipzig 1897. SFHL, SFHL 75 år. Jubileumsskrift 1902-1977, Lund 1977. Solarz L, Wiejski Uniwersytet Orkanowy. Cel i program, Warszawa 1937. Solarzowa Z., Mój pamiętnik, Warszawa 1973 (wyd. 2: Warszawa 1985). Stępowski Μ., Organizacja oświaty pozaszkolnej, Warszawa-Kraków 1917. —, Praca oświatowa pozaszkolna u obcych i u nas, Warszawa 1906. —, Towarzystwo Szkoły Ludowej. Jak powstało, co robiło, do czego dąży (1891-1911), Kraków 1911. Stosunki rolnicze w Danii, S. Czekanowski et al., Warszawa 1906. Svenska folkhögskolan 1868-1918. Historik, red. H. Odhner, Örebro 1921 („Svenska Folkhögskolans Årsbok 1919-1920”). Świrski J., Wznosimy gmach, [w:] ZMW, Pogwarki wiciarek, Warszawa 1937. Uniwersytety ludowe w Polsce. Sprawozdanie z pierwszego walnego zgromadzenia człon ków T.U.L.R.P. w Pabianicach 11,12 i 13października 1945 roku, pod red. W. Radwana et al., Warszawa 1946. Wiejskie uniwersytety ludowe w Polsce. Biuletyn konferencji oświatowej poświęconej sprawie uniwersytetów ludowych. Krzemieniec, 6-7-8 października 1938 r., pod red. J. Cierniaka, Z. Mierzwińskiej, W. Radwana, Warszawa 1939. Wiejskie uniwersytety ludowe w Polsce. Biuletyn konferencji oświatowej poświęconej sprawie uniwersytetów ludowych. Łowicz, 7-8-9 marca 1937 r., pod red. Z. Mierz wińskiej, W. Radwana, Warszawa 1938. Wiejski Uniwersytet Orkanowy w Gaci. Pierwsza chłopska niezależna uczelnia [brak inf. o aut.], [Warszawa 1933]. Wieśniak J. [właśc. ks. J. Belch],
Wici - agraryzm ֊ Siew w świetle zasad katolickich, Kraków 1937. Wiktor J., Błogosławiony chleb ziemi czarnej, Lwów 1938. Wnuk W., Byłem z wami, Warszawa 1985. Wolert W., Demokracja i kultura. Praca oświatowa za granicą. Kierunki ֊ organiza cje - typy - działalność - metody, Warszawa 1930. Wspomnienia wychowawców i wychowanków uniwersytetów ludowych [brak inf. o aut.], [w:] Moja droga do uniwersytetu ludowego, wybór, oprać, i wstęp S. Dyksiński, Warszawa 1967. W walce o własny pogląd na świat. Pamiętnik absolwentki uniwersytetu ludowego, przedm. Μ. Wachowski, Poznań 1938. Zawieyski J., Droga katechumena, „Znak” 1957, nr 1. ZK ZMW, Z ludźmi ku ludziom. Materiały z II Zjazdu Towarzystwa Uniwersytetów Ludowych, Opalenie, 4-6 grudnia 1981 roku (do użytku wewnątrzorganizacyjnego), Warszawa 1982. Związek Młodzieży Wiejskiej RP „Wici” w walce o postęp i sprawiedliwość społeczną. Wybór dokumentów 1928-1948, przedm. D. Gałaj, wstęp i oprać. E. Gołębiowski, S. Jarecka-Kimlowska, Warszawa 1978. III. AKTY PRAWNE Okólnik Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego nr 158 z dn. 19.10.1932 r. o zakładaniu i prowadzeniu prywatnych szkół i zakładów kształcenia dorosłych (I Pol. Nr 3616/32). Okólnik Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego nr 32 z dn. 13.03.1933 r. w sprawie warunków zakładania prywatnych kursów dla dorosłych (I Pol. 857/33). 298
Okólnik Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego nr4zdn. 11.02.1939 r. w sprawie warunków prowadzenia prywatnych zakładów oświatowo-wychowawczych internatowych dla dorosłych, zwanych „uniwersytetami ludowymi” (II OP-862/39). Ustawa z dn. 11.03.1932 r. o prywatnych szkołach oraz zakładach naukowych i wychowaw czych (Dz.U. RP nr 33, poz. 343). IV. CZASOPISMA I PRASA „Chłopski Świat” 1947. „Currenda. Pismo urzędowe Tarnowskiej Kurii Diecezjalnej” 1938. „Drogi Pracy” 1938. „Dziennik Ludowy” 1949. „Głos. Tygodnik literacko-społeczno-polityczny” (Warszawa) 1888,1891,1898,1904. „Hasło Katolickie. Tygodnik dla rodzin katolickich” (Płock) 1937-1939. „Kronika Diecezji Przemyskiej O.Ł.” 1937-1939. „Kronika Diecezji Sandomierskiej” 1936-1938. „Miesięcznik Pasterski Płocki” 1937-1939. „Miesięcznik Towarzystwa Szkoły Ludowej” 1906. „Młoda Myśl Ludowa” 1946. „Młoda Wieś” 1939. „Nasza Sprawa. Ilustrowany tygodnik katolicki” (Tarnów) 1937. „Na Tropie” 1935-1939. „Nowe Tory” 1912. „Ogniwo” (Warszawa) 1903. „Orka” 1958. „Oświata Dorosłych” 1959,1961,1966,1972,1975,1978,1981,1988. „Oświata Pozaszkolna” (Kuratorium Okręgu Szkolnego Poznańskiego, Poznań) 1935,1938. „Oświata Pozaszkolna” (Wydział Oświaty Pozaszkolnej MWRiOP, Warszawa) 1921-1923. „Polska Oświata Pozaszkolna” 1924. „Posłaniec Diecezjalnego Instytutu Akcji Katolickiej” (Tarnów) 1938-1939. „Praca Oświatowa” (miesięcznik Instytutu Oświaty Dorosłych) 1935,1938. „Prąd. Miesięcznik Związku Polskiej Inteligencji Katolickiej - Odrodzenie” 1937. „Promień” 1929-1930. „Przegląd Oświatowy" 1910-1930. „Przegląd Pedagogiczny”
1891,1902. „Przewodnik Oświatowy” 1907. „Przewodnik Społeczny” 1938. „Przodownik Wiejski” 1937. „Przysposobienie Rolnicze” 1939. „Ruch Katolicki. Organ Akcji Katolickiej w Polsce” (Poznań) 1936-1939. „Siew” 1935-1936. „Siew Młodej Wsi” 1937-1939. „Siewba. Kwartalnik uniwersytetów ludowych” (Warszawa) 1947. „Siewba. Organ ludu polskiego” (Tłuszcz) 1906-1908. „Skaut” 1937-1938. „Stowarzyszenie” 1914. „Szkoła” (Lwów) 1868-1870,1908-1910. „Szkoła Polska. Dwutygodnik pedagogiczny wydawany staraniem Stowarzyszenia Nauczycielstwa Polskiego w Lublinie” 1916-1918. „Warszawski Dziennik Narodowy” 1938. „Wiadomości Urzędowe” (miesięcznik Naczelnictwa ZHP) 1937-1939. „Wici” 1931-1939,1946. „Wieści” 1957. 299
„Wieś i Państwo” 1939,1946-1947. „W Kręgu Wodzów” 1935-1939. „Własnemi Siłami. Miesięcznik dla kobiety katolickiej” (Tarnów) 1938-1939. „Wychowanie” 1960. „Wychowanie w Domu i Szkole” 1910. „Życie Liceum Krzemienieckiego” 1931. „Życie Rolnicze” 1939. V. SŁOWNIKI I ENCYKLOPEDIE Banach Kazimierz, ps. Kamil, [w:] Słownik biograficzny działaczy ruchu ludowego. Makieta, pod red. J. Dancygiera, Warszawa 1989. Banaszak Μ. ks., Ludwiczak Antoni Jan (1878-1942), [w:] Słownik polskich teologów katolickich 1918-1981, t. kp6, pod red. L. Grzebienia SJ, Warszawa 1983. Boalt В., Holmström Leonard Pontus, [w:] Svenska Män och Kuinnor. Bibliografisk uppslagsbok, D. 3, red. N. Bohman, T. Dahl, Stockholm 1946. Bron-Wojciechowska A., Uniwersytet ludowy (UL), [w:] Encyklopedia oświaty i kultu ry dorosłych, pod red. K. Wojciechowskiego, Wrocław 1986. Chadaj Paweł Edward, [w:] Słownik biograficzny działaczy ruchu ludowego. Makieta, pod red. J. Dancygiera, Warszawa 1989. Galos A., Ludwiczak Antoni Jan (1878-1942), [w:] Polski słownik biograficzny, t. 18/1, z. 76, red. nacz. E. Roztworowski, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1973. Grundtvig Mikołaj Fryderyk Seweryn, [w:] Wielka Encyklopedia Powszechna Ilustro wana, ser. 1, t. 25-26, pod red. S. Askenazego et al., Warszawa 1900. Grzebień L. SJ, Lisiecki Arkadiusz, [w:] Słownik polskich teologów katolickich 19181981, t. 6, pod red. idem, Warszawa 1983. Hemmerling Z., Mikołajczyk Stanisław (1901-1966), [w:] Wielkopolski słownik biogra ficzny, pod red. A. Gąsiorowskiego, J. Topolskiego, Warszawa-Poznań 1983. Hulewicz J., Nowicki Eustachy (1885-1954),
[w:] Polski słownik biograficzny, t. 23, red. nacz. E. Roztworowski, Warszawa-Wrocław-Kraków-Gdańsk 1978. Jakóbczyk W., Ludwiczak Antoni (1878-1942), [w:] Wielkopolski słownik biograficzny, pod red. A. Gąsiorowskiego, J. Topolskiego, Warszawa Poznań 1983. Konarski S., Konewka Antoni (1885-1944), [w:] Polski słownik biograficzny, 1.13, red. nacz. E. Roztworowski, Wrocław-Warszawa-Kraków 1967-1968. —, Rataj Maciej (1884-1940), [w:] Polski słownik biograficzny, t. 30/1, z. 127, red. nacz. E. Roztworowski, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1987. Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny, pod red. C. Hernasa, Warszawa 1984. Miąso J., Uniwersytet dla Wszystkich (UdW), [w:] Encyklopedia oświaty i kultury doro słych, pod red. K. Wojciechowskiego, Wrocław 1986. Nowak A., Lesiak Władysław (1909-1977), [w:] Słownik polskich teologów katolickich 1918-1981, t. 6, pod red. L. Grzebienia SJ, Warszawa 1983. Nowak J., Poniatowska Barbara, [w:] Polski słownik biograficzny, t. 27/2, z. 113, red. nacz. E. Roztworowski, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1982. Pietrzak J., Milik Karol (1892-1976), [w:] Wielkopolski słownik biograficzny, pod red. A. Gąsiorowskiego, J. Topolskiego, Warszawa-Poznań 1983. Pilch T, Uniwersytet ludowy, [w:] Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, pod red. idem, Warszawa 2007. Stochmiałek J., Dziubińska Jadwiga, [w:] Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, t. 1, pod red. T. Pilcha, Warszawa 2003. StykJ., Katolickie uniwersytety ludowe, [w:] Encyklopedia katolicka, t. 8, pod red. A. Bednarka et al., Lublin 2000. 300
Szews J., Kozłowski Narcyz, pseud. Szary (1913-2000), [w:] Słownik biograficzny Po morza Nadwiślańskiego, supi. 2, pod red. Z. Nowaka, Gdańsk 2002. Zięba A.A., Solarz Ignacy (1891-1940?), [w:] Polski słownik biograficzny, t. 40/1, z. 164, red. nacz. H. Markiewicz, Warszawa-Kraków 2000. VI. OPRACOWANIA Äkerlund E., Storstugan. Historien om den svenska folkhögskolan, Uddevalla 1975. Błaszczak I., Działalność oświatowa Feliksa Popławskiego ֊ współtwórcy polskich uniwersytetów ludowych, Warszawa 2019. —, Miejsce Towarzystwa Uniwersytetów Ludowych RP w upodmiotowieniu polskiej wsi w latach 1945-1948, [w:] Edukacja dorosłych wobec społecznego wykluczenia: prze szłość i teraźniejszość, pod red. T. Maliszewskiego, J. Żerko, Warszawa- Gdańsk 2011. Borish S.M., The Land of the Living. The Danish Folk High Schools and Denmark’s Non-Violent Path to Modernization, Nevada City, California 1991. Bron-Wojciechowska A., Grundtvig, Warszawa 1986. Budujemy dom nowy. Dwudziestolecie odrodzenia Towarzystwa Uniwersytetów Ludo wych, oprać. Z. Kaczor-Jędrzycka, J. Socha, Warszawa 2008. Dajnowicz Μ., Zachodnioeuropejski wzorzec gospodarczy a rozwój polskiego rolnictwa w świetle wybranej publicystyki Jana Lutosławskiego, [w:] Studia z historii społeczno-gospodarczej XIX i XX wieku, t. 8, pod red. W. Pusia, J. Kity, Łódź 2010. Dąbrowska B., Zapalał światła w mroku, budził życie ludzkie. Ks. Antoni Ludwiczak (1878-1942), Poznań 1988 (wyd. 2: Poznań 1996). Dąbrowski S., Koncepcje przebudowy Polski w programach i publicystyce ruchu ludo wego, Warszawa 1981. Draus J., Terlecki R., Oświata na
Rzeszówszczyźnie w latach 1939-1945, WrocławWarszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1984. Durlej S., Gmitruk J., Panteon chłopów polskich na Ziemi Świętokrzyskiej, KielceWarszawa 2008. Dybiec J., Historia wychowania w postmodernistycznym świecie, [w:] W służbie historii nauki, kultury i edukacji. Księga pamiątkowa dedykowana prof. Lechowi Mokrzeckiemu z okazji jubileuszu pięćdziesięciolecia pracy zawodowej, pod red. R. Grzy bowskiego, T. Maliszewskiego, Gdańsk 2006. —, Historyzm i antyhistorycyzm w polskiej myśli pedagogicznej XIX i XX wieku, [w:] Edukacja i jej historiografia. W poszukiwaniu płaszczyzny twórczego dialogu, pod red. S. Sztobryna, J. Semkowa, Kraków 2006. —, Kształtowanie się polskiej wiedzy o duńskich uniwersytetach ludowych, [w] Studia z dziejów oświaty i kultury umysłowej w Polsce XVIII-XX w., pod red. R. Dutkowej, J. Dy bea, L Hajdukiewicza, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1977. EBAE in co-operation with NFHSC, Residential Adult Education, „Newsletter of European Bureau of Adult Education” 1983, No. 2. Fitowa A., Potrzeba idei przewodniej, [w:] Ignacy Solarz i jego dzieło: wnioski dla współczesności, pod red. S. Gawora, Kraków 1992. Folta W., Wieś Gać - 100-lecie Kasy Spółdzielczej, Warszawa 1969. Gajewski S., Izydor Kajetan Wysłouch (Antoni Szech) 1869-1937, Lublin 1995. Gmitruk J., Bataliony Chłopskie - armia chłopska państwa podziemnego, [w.] „Żywią i bronią”. Wieś i chłopi w obronie ojczyzny, pod red. J. Gmitruka, P. Matusiaka, Warszawa 2009. —, Zygmunt Rumel. Żołnierz nieznany, Warszawa 2009. Grzybowski R., Pedagogika bez przyszłości? Szkic do dziejów walki o
należne miejsce historii wychowania w kształceniu pedagogów, [w:] W służbie historii nauki, kultury i edukacji. Księga pamiątkowa dedykowana prof. Lechowi Mokrzeckiemu z okazji jubileuszu pięćdziesięciolecia pracy zawodowej, pod red. R. Grzybowskiego, T. Ma liszewskiego, Gdańsk 2006. 301
Hemmerling Z., Ruch ludowy w Wíelkopolsce 1919-1939, Warszawa 1971. Heska-Kwaśniewicz К., Józef Kret (1895-1982). Opowieść o harcerskiej wierności, Katowice 1997. Historia wychowania. Wiek XX, 1.1, pod red. J. Miąso, Warszawa 1980. Holm A., The Essential N.F.S. Grundtvig, Aarhus 2019. Ignacy Solarz i jego dzieło: referaty na sesję naukową z okazji 100. rocznicy urodzin „Chrzestnego”, pod red. F. Ziejki et al., Kraków 1991. Ignacy Solarz i jego dzieło. Wnioski dla współczesności, pod red. S. Gawora, Kraków 1992. Ignacy Solarz i jego uniwersytet ludowy 1924-1939. Materiały z seminarium naukowego odbytego w Warszawie 5 i 6 X 1962 r., wybór i oprać. E Popławski i S. Dyksiński, Warszawa 1965. Ingers E., Die schwedische Volkshochschule 1868-1900, [w:] Entwicklung und Wesen der schwedischen Volkshochschule, Hrsg. K. Hedlund, Braunschweig-Hamburg 1950. Instytucjonalne formy edukacji dorosłych w Drugiej Rzeczypospolitej, pod red. E. Sapii-Drewniak, A. Stopińskiej-Pająk, Warszawa 2001. Jamrożek W., Uniwersytet ludowy Ignacego Solarza a ruch młodochłopski II Rzeczy pospolitej, [w.] Uniwersytety ludowe i inne formy oświaty dorosłych, pod red. E. Sapii-Drewniak, J. Janik-Komar, Opole 2010. —, Wiejski uniwersytet ludowy Ignacego Solarza, [w:] Historia - społeczeństwo - wy chowanie. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Józefowi Miąso, PułtuskWarszawa 2004. Jasiński J., Z dziejów polskiej spółdzielczości spożywców podczas II wojny światowej, przedm. J. Madajczyk, Warszawa 1965. Jusiak R. o., Uniwersytety ludowe - tradycja i współczesność, „Myśl Ludowa” 2019, nr 11. Kabziński K.,
Funkcja społeczno-wychowawcza i oświatowa Towarzystwa Czytelni Ludowych (1880-1939), Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1985. —, Powstanie i działalność uniwersytetów ludowych Towarzystwa Czytelni Ludowych w okresie międzywojennym, [w:] Instytucjonalne formy edukacji dorosłych w Drugiej Rzeczypospolitej, pod red. E. Sapii-Drewniak, A. Stopińskiej-Pająk, Warszawa 2001. Kaczmarek Z., Z dziejów Uniwersytetu Ludowego w Nietążkowie, „Z Dziejów Ruchu Młodzieżowego” 1987, z. 11. Katolickie uniwersytety ludowe. Materiały z sympozjum poświęconego 70. rocznicy inauguracji działalności oświatowej Uniwersytetu Ludowego w Dulkach, pod red. A. Libery, J. Sobańskiego, Poznań 1992 (na prawach rękopisu). Kluż Μ. ks., Kustosz sądeckiej góry Tabor. Osoba i posługa księdza Władysława Lesiaka (1908-1977), Kraków 2015. Koblitz A.H., A Convergence of Lives. Sofia Kovalevskaia: Scientist, Writer, Revolu tionary, Boston-Basel-Stuttgart 1983. Kojder A., Z dobrocią ku ludziom, [w:] Z ludźmi ku ludziom. Wspomnienia о Marii Maniakównie, historyku, działaczce „Wici”, ruchu ludowego, więźniarce Pawiaka, Oświęcimia i Rauensbrück, pod red. Μ. Biernackiej, Z. Mierzwińskiej-Szybki, S. Młodożeniec-Warownej, Warszawa 2000. Kołodziejczyk A., Maciej Rataj a młodzież ludowa, „Rocznik Dziejów Ruchu Młodowiejskiego”, t. 2, Warszawa 1987. —, Na drogach ruchu ludowego, t3, Warszawa 2008. —, Ruch ludowy a Kościół rzymskokatolicki w latach II Rzeczypospolitej, Warszawa 2002. Korsgaard O., A European Demos? The Nordic Adult Education Tradition - Folkeo plysning ֊ Faces of Challenge, „Comparative Education” 2002, Vol.
38, No. 1. 302
Kozłowski N., Tajna organizacja „Miody Las” na ziemi rypińskiej i malborskiej, „Rocz nik Historyczny Muzeum Polskiego Ruchu Ludowego” 1997, nr 1. — , Tajny Związek Młodzieży Wiejskiej „Młody Las”, Gdańsk 1995. — , Wyniki badań Komisji Historycznej ZNP w Gdańsku nad dziejami tajnej oświaty polskiej na ziemi gdańskiej w latach wojny i okupacji 1939-1945, „Przegląd Historyczno-Oświatowy” 1977, nr 1. Koźniewski K., Od dziś. za kwadrans. O Różnicy, Warszawa 1966. Krasuski J., Ruch, ludowy wobec szkolnictwa i oświaty wiejskiej w Polsce w latach 1939-1949, Kielce 1993. — , Tajne szkolnictwo polskie w okresie okupacji hitlerowskiej 1939-1945, Warszawa 1977. Kulich J., Grundtuig’s Educational Ideas in Central and Eastern Europe and the Baltic States in Twentieth Century, Copenhagen 2002. Kusz F., Uniwersytet Ludowy im. Wincentego Witosa w Wierzchosławicach. Szkic monograficzny, Kraków-Wierzchosławice 1988. Lewandowska Μ., Geneza Katolickiego Uniwersytetu Ludowego w Ujeznej na tle idei M. F. S. Grundtviga, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Rzeszo wie. Historia” 1995, z. 5. Lizoń J., Katolicki Uniwersytet Ludowy w Krzyżanowicach, „Currenda” 1986. Łuczak A., Społeczeństwo i państwo w myśli politycznej ruchu ludowego II Rzeczypo spolitej, Warszawa 1982. Łuscianski J., Polski przyjaciel Łużyczan - ks. Antoni Ludwiczak i kursanci łużyccy na Ludowym Uniwersytecie w Dalkach, tłum, z łuż. E. Siatkowska, „Zeszyty Łużyckie” 1998, nr 24. Macała J., Polska katolicka w myśli politycznej IIRP, Zielona Góra 2004. Magiera E., Spółdzielczość jako forma edukacji w szkolnictwie
polskim w Drugiej Rze czypospolitej (1918-1939), Szczecin 2021. Majorek C., Najnowsza historia edukacji wobec potrzeb pedagogiki, [w:] Edukacja i jej historiografia. W poszukiwaniu płaszczyzny twórczego dialogu, pod red. S. Sztobryna, J. Semkowa, Kraków 2006. Malak H., „Klechy” w obozach śmierci Wspomnienia byłego więźnia obozów w StutthofSachsenhausen - Dachau, Schwäbisch Gmünd 1948. Maliszewski T., Den svenska folkhögskolan. En betraktelse från andra sidan Östersjön, Linköping 2008. — , Dziewięćdziesięciolecie powstania uniwersytetu ludowego w Dalkach, „Biuletyn Hi storii Wychowania” 2011, t. 27. — , Gacka Górka - miejsce znaczące, „Edukacja Dorosłych” 2011, nr 1. — , Kuźnia samodzielnej myśli chłopskiej: wiejskie uniwersytety ludowe międzywojnia i ich słuchacze, [w:] W kręgu dorobku edukacyjnego II Rzeczypospolitej, pod red. K. Jakubiaka, T. Maliszewskiego, Kraków 2011. — , Miejsce katolickich uniwersytetów ludowych w edukacji mieszkańców wsi w dwu dziestoleciu międzywojennym, [w.] Uniwersytety ludowe - pomiędzy starymi a no wymi wyzwaniami, pod red. T. Maliszewskiego, Μ. Rosalskiej, Toruń 2016. — , Polskie uniwersytety ludowe w latach 1939-1945, [w:] Uniwersytety ludowe i inne formy oświaty dorosłych, pod red. E. Sapii-Drewniak, J. Janik-Komar, Opole 2010. — , Polski uniwersytet ludowy jako Szkoła dla Życia (1989-2014) - ćwierćwiecze roz czarowań i nadziei, „Edukacja Dorosłych” 2015, nr 1. — , Problematyka oświatowa na łamach włościańskiego pisma „Siewba” (1906-1908), [w:] Z badań nad tradycją polskiej pedagogiki, t. 2, Księga jubileuszowa dedykowana Profesor
Danucie Koźmian, pod red. E. Magiery, J. Król, Szczecin 2016. — , Recepcja idei uniwersytetów ludowych na ziemiach polskich do czasów I wojny światowej, Gdańsk 2019. 303
— , „Szkoła dla życia”. Rzecz o tradycjach uniwersytetów ludowych w kontekście potrzeb edukacyjnych przyszłości, „Dyskursy Młodych Andragogów” 2003,14. — , Uniwersytet Ludowy w Michałówce (1932-1939) ֊ szkic z historii oświaty i kultury pogranicza, [w:] W służbie historii nauki, kultury i edukacji. Księga pamiątkowa de dykowana prof. Lechowi Mokrzeckiemu z okazji jubileuszu pięćdziesięciolecia pracy zawodowej, pod red. R. Grzybowskiego, T. Maliszewskiego, Gdańsk 2006. — , Uniwersytet Ludowy w Nierodzimiu - harcerski eksperyment oświatowy z lat 19371939, „Studia i Badania Naukowe”, R. 12, nr 1: „Pedagogika” (Ateneum - Szkoła Wyższa w Gdańsku, Gdańsk) 2018. — , Wyższe szkoły ludowe w koncepcjach pracy oświatowej ks. Antoniego Ludwiczaka, „Studia Edukacyjne” 2013, nr 29. Mały skrawek wolnej Polskt Szkoła Spółdzielcza dla Dorosłych Związku Spółdzielni Spożywców RP „Społem” na Lubelszczyźnie 1940-1953, pod red. Z. Olszakowskiej-Glazer, W. Wyrobkowej-Pawłowskiej, F. Trojnara, Μ. Kuny, Warszawa 2007. Matuszak P., Młodzież wiejska w walce z okupantem hitlerowskim na ziemiach pol skich, „Rocznik Dziejów Ruchu Miodowi ejskiego”, 1.1, Warszawa 1984. Mauersberg S., Komu służyła szkoła w Drugiej Rzeczypospolitej. Społeczne uwarun kowania dostępu do oświaty, Wrocław 1988. — , Z dziejów oświaty dorosłych, Warszawa 1977. Michalski S., Praca naukowo-badawcza nauczycieli w Drugiej Rzeczypospolitej, Po znań 1994. Mierzwińska-Szybka Z., Moje wędrowanie. Wspomnienia - refleksje - sylwetki przyja ciół, przedm. Z. Kaczor-Jędrzycka, Warszawa 2007. Miłkowski S., Agraryzm jako forma przebudowy
ustroju społecznego, Warszawa 1934. Mockałło E., Jan Witkiewicz-Koszczyc - sylwetka wielkiego społecznika, „Spotkania z Zabytkami” 2006, nr 6. Moja droga do uniwersytetu ludowego. Wspomnienia wychowawców i wychowanków uniwersytetów ludowych, wybór, wstęp i oprać. S. Dyksiński, Warszawa 1967. Niesiołowski A., Formy i metody pracy oświatowej, przedm. L. Jaxy-Bykowski, War szawa 1932. Niewiadomski Μ., Jadwiga Dziubińska i jej koncepcja szkół rolniczych na przykładzie Sokołówka, „Przegląd Historyczno-Oświatowy” 2001, nr 3/4. Nobelmann Μ., History of Rural Folk High Schools in Germany, [w:] Folk High Schools of the 21st Century. Tradition - Contemporaneity - Challenges for the Fu ture, ed. by I. Błaszczak, T. Maliszewski, E. Smuk-Stratenwerth, Grzybów 2017. Nowicki E., Zarys rozwoju pracy oświatowej, Warszawa 1935. Organiszczak Z., Uniwersytet Ludowy w Odolanowie, [w:] Katolickie Uniwersytety Ludowe. Materiały z sympozjum poświęconego 70. rocznicy inauguracji działalności oświatowej Uniwersytetu Ludowego w Datkach, pod red. A. Libery, J. Sobańskiego, Poznań 1992 (na prawach rękopisu). Orkwiszewska A., Katolickie uniwersytety ludowe w świetle nauczania społecznego Kościoła, Warszawa 2004. Ortega A., The Folk High Schools in Poland, [w:] Polish Science and Learning, ed. by A.V. Hill, London 1944. Pilch T., Czym jest uniwersytet ludowy, [w:] Z ludźmi ku ludziom. Materiały z II Zjazdu Towarzystwa Uniwersytetów Ludowych, Opalenie, 4-6 grudnia 1981 roku (do użytku wewnątrzorganizacyjnego ZMW), Warszawa 1982. — , Wspólnota korzeni ruchu ludowego i uniwersytetów ludowych, [w:] Chłopi
- naród kultura, t. 4, Kultura i oświata wsi, pod red. A. Meissnera, Rzeszów 1996. Pleśniarski B., Koncepcje oświaty powojennej w programach polskiej konspiracji 1939-1945, Warszawa 1982. 304
Plis J., Katolickie uniwersytety ludowe w Polsce (1935-1939), [w:] W tradycji idei Igna cego Solarza (w stulecie urodzin), pod red. A. Koprukowniaka, A. Krawczyka, Lu blin 1993. Pomian W. de, Stanislaw August Thugutt - en polsk kooperatör. Biografi och urval ur hans skrifter, Stockholm 1944. Popławski F., Polski uniwersytet ludowy, Warszawa 1985. Potoczny J., Oświata dorosłych i popularyzacja wiedzy w plebejskich środowiskach Galicji doby konstytucyjnej (1867-1918), Rzeszów 1998. — , Ukraińskie ludowe uniwersytety w Galicji doby autonomicznej, „Rocznik Komisji Nauk Pedagogicznych” (Polska Akademia Nauk ֊ Oddział w Krakowie) 2003, t. 56. Przybysz K., W konspiracji. Polski ruch ludowy 1939-1945, Warszawa 2010. Radlińska H., Dzieje oświaty pozaszkolnej [odbitka z Encyklopedii wychowania, t. 1, 1933], Warszawa 1934. Rui O.V., Folkeopplysning og kulturpolitisk strid i Telemark. Viggo Ullmann og Telemark Folkehøgskule 1878-1892, Oslo 1999. Sapia-Drewniak E., Działalność Uniwersytetu Ludowego w Odolanowie w latach 1927-1932, [w:] Instytucjonalne formy edukacji dorosłych w Drugiej Rzeczypospoli tej, pod red. E. Sapii-Drewniak, A. Stopińskiej-Pająk, Warszawa 2001. Siejąc ziarna przyszłości. Wiejskie ośrodki edukacji ku zrównoważonej przyszłości, pod red. E. Smuk-Stratenwerth, Grzybów֊Płock 2006. Siew i „Racławice”. Ruch młodowiejski w czasie pokoju i wojny, oprać. R. Olbrychski, Warszawa 1992. Simon E., Réveil national et culture populaire en Scandinavie. La genèse de la højskole nordique 1844-1878, Copenhagen-Stockholm-Oslo 1960. Sobański J., Pozaszkolna oświata rolnicza.
Studium historyczne, Poznań 1996. Solarzowym gościńcem, pod red. Z. Kaczor-Jędrzyckiej, J. Sochy, przedm. B. Gołę biowski, Warszawa-Łomża 2005. Stanisława Michalskiego autobiografia i działalność oświatowa, oprać. H. Radlińska, I. Lepalczyk, wstęp T. Kotarbiński, Wrocław-Warszawa-Kraków 1967. Stępień S., Prasa ludowa w Polsce. Zarys historyczny, Warszawa 1984. Stopińska-Pająk A., Andragogika w Drugiej Rzeczypospolitej. Warunki rozwoju, pro blematyka, koncepcje, Katowice 1994. — , Metodologiczne aspekty badań nad rozwojem polskiej myśli andragogicznej, [w:] Kon teksty i metody w badaniach historyczno-pedagogicznych, pod red. T. Jałmużny, I. Michalskiej, G. Michalskiego, Kraków 2004. — , Uniwersytet ludowy w II Rzeczypospolitej. Społeczno-kulturowa przestrzeń spotka nia i dialogu ludzi dorosłych, [w:] Uniwersytety ludowe i inne formy oświaty doro słych, pod red. E. Sapii-Drewniak, J. Janik-Komar, Opole 2010. Strzelecki Μ., Ruch ludowy wobec zagadnienia pluralizmu kulturalnego w stosunku do mniejszości narodowych w Drugiej Rzeczypospolitej, [w:] Rola mniejszości naro dowych w kulturze i oświacie polskiej w latach 1700-1939, pod red. A. Bilewicz, S. Wa lasek, Wrocław 1998. Sutyła J., Miejsce kształcenia dorosłych w systemie oświatowym II Rzeczypospolitej, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1982. — , Uniwersytety ludowe w Polsce ֊ geneza, tradycje, rozwój, „Z Badań nad Młodzieżą Wiejską” 1980, z. 23. — , Uniwersytety Ludowe II Rzeczypospolitej, „Rozprawy z Dziejów Oświaty” 1978, t. 21. Svenska Institutet, Adult Education in the Baltic Sea Region, Stockholm 1998. Svensk
folkhögskola under 75 år. En minnesskrift, red. K. Hedlund, Stockholm 1943. Svensk folkhögskola 100 år, D. 1, red. A. Degerman, E. Tengberg, S. Swensson, Stock holm 1968. 305
Swacha P., Polityka informacyjna Polskiego Stronnictwa Ludowego 1945-1947, War szawa 2010. Syrnyk Μ., Ukraińcy w Polsce 1918-1939. Oświata i szkolnictwo, Wrocław 1996. Szczepkowski W., Słuchacze i absolwenci Uniwersytetu Ludowego w Dalkach - próba charakterystyki grupy społecznej, [w:] Katolickie Uniwersytety Ludowe. Materiały z sympozjum poświęconego 70. rocznicy inauguracji działalności oświatowej Uni wersytetu Ludowego w Dalkach, pod red. A. Libery, J. Sobańskiego, Poznań 1992 (na prawach rękopisu). Szkoła dla życia. Przewodnik po współczesnych uniwersytetach ludowych, pod red. T. Maliszewskiego, Wieżyca-Grzybów 2016. Szymański M.S., „Ruch uniwersytetów ludowych” w Drugiej Rzeczypospolitej, „Kwar talnik Pedagogiczny” 2001, nr 3/4. Śliwa F., Moja młodość w „Wiciach”, Warszawa 1985. — , Ostatni spod znaku Krzywuli, Mielec 1997. Śmigiel K., Ks. Piotr Wawrzyniak ֊ człowiek, kapłan, społecznik, Poznań 1985. Święciochowski A. ks., Towarzystwo Czytelni Ludowych 1880-2000 (historia, teraź niejszość i zadania na przyszłość), [w:] O zdrowy chleb, t. 2, pod red. ks. E. Marci niaka, Włocławek 2000. Terlecki R., Oświata dorosłych i popularyzacja nauki w Galicji w okresie autonomii, Wrocław 1990. Topolski J., Jafe się pisze i rozumie historię. Tajemnice narracji historycznej, Warszawa 1996. — , Metodologia historii, Warszawa 1987. Tóth J., Folk High Schools in the Hungarian Adult Education System and in the Civil Sector, Budapest 1998. Turos L., Patrzeć szeroko i daleko. Dziedzictwo pedagogiczne Ignacego Solarza, War szawa 1983. — , Społeczno-wychowawcze funkcje śpiewu i
teatru w Uniwersytecie Ludowym Ignace go Solarza (1924-1931) w Szycach i w Gaci Przeworskiej (1932-1939), „Przegląd Historyczno-Oświatowy” 1967, nr 1. — , Uniwersytet Ludowy Ignacego Solarza i jego wychowankowie, Warszawa 1970. Turowski J., Siemaszko W., Zbrodnie nacjonalistów ukraińskich dokonane na ludno ści polskiej na Wołyniu 1939-1945, Warszawa 1990. Uggla A.N., Polacy na południu Szwecji, t. 4, Sztokholm 1993. Uniwersytet ludowy - szkoła dla życia, pod red. Μ. Byczkowskiego, T. Maliszewskie go, E. Przybylskiej, Wieżyca 2003. Uniwersytety ludowe i inne formy oświaty dorosłych, pod red. E. Sapii-Drewniak, J. Janik-Komar, Opole 2010. Uniwersytety ludowe - pomiędzy starymi a nowymi wyzwaniami, pod red. T. Mali szewskiego, Μ. Rosalskiej, Toruń 2016. Uniwersytety ludowe w Polsce i za granicą, pod red. A. Bron-Wojciechowskiej, War szawa 1977. Wagner B., Wiejska oświata w Polsce w latach 1918-1939, Warszawa 2021. Walachowicz L, Zagadnienia prawnofinansowe Uniwersytetu Ludowego w Dalkach koło Gniezna, [w:] Katolickie Uniwersytety Ludowe. Materiały z sympozjum poświę conego 70. rocznicy inauguracji działalności oświatowej Uniwersytetu Ludowego w Dalkach, pod red. A Libery, J. Sobańskiego, Poznań 1992 (na prawach rękopisu). Walasek S., Uniwersytety i domy ludowe w województwach północno-wschodnich w czasie okupacji niemieckiej (1915-1918) і II Rzeczypospolitej, [w.] Uniwersytety lu dowe i inne formy oświaty dorosłych, pod red. E. Sapii-Drewniak, J. Janik-Komar, Opole 2010. 306
Waldemar Bobiniez - życie jak drogowskaz, pod red. F. Midury, T. Trzcińskiego, A. Gordona, Warszawa 1996. Warząchowska B., Organizacja pracy oświatowej Towarzystwa Czytelń Ludowych w województwie śląskim w latach 1922-1939, „Nowa Biblioteka” 2011, nr 1(8). Wieczorek T., Kształcenie rolnicze na poziomie niższym, [w:] Dzieje szkolnictwa i oświaty na wsi polskiej, 1.1, Do 1918, pod red. S. Michalskiego, Warszawa 1982. —, Ludowe szkoły rolnicze związane z ruchem taraniarskim, [w:] Dzieje szkolnictwa i oświaty na wsi polskiej, 1.1, Do 1918, pod red. S. Michalskiego, Warszawa 1982. Wojciechowski K., Początki i rozwój uniwersytetów ludowych w Polsce do 1945 roku, [w:] Uniwersytety ludowe w Polsce i za granicą, pod red. A. Bron-Wojciechowskiej, Warszawa 1977. —, Powstanie i sens uniwersytetu ludowego, [w:] Pedagogika dorosłych, pod red. K. Woj ciechowskiego, Warszawa 1965. Wojtowicz WJ., Uniwersytety ludowe w Szwecji. Ideały i rzeczywistość, Linköping 1987. Wroczyński R., Ignacego Solarza koncepcja Uniwersytetu Ludowego i jej źródła, „Przegląd Historyczno-Oświatowy” 1962, nr 4. —, Praca oświatowa. Rozwój - systemy - problematyka, Warszawa 1965. W tradycji idei Ignacego Solarza (w stulecie urodzin), pod red. A. Koprukowniaka, A. Krawczyka, Lublin 1993. Wycech C., Z dziejów tajnej oświaty w latach okupacji 1939-1944, Warszawa 1964. XXI Century - Challenges for Folk High Schools, ed. by V. Krivickiene, Kaunas 2006. Z dziejów Związku Młodzieży Wiejskiej RP „Wici” w Wielkopolsce, pod red. S. Wykrętowicza, Poznań 1979. Zelewski J. ks., Pomorscy spadkobiercy ks. Antoniego Ludwiczaka,
„Rocznik Andragogiczny” 1999. Zieja J. ks. Życie ewangelią, spisane przez J. Moskwę, Paris 1993. Ziejka F., Uniwersytety ludowe w krajobrazie polskiej wsi, [w:] Ignacy Solarz i jego dzieło: referaty na Sesję Naukową z okazji 100. rocznicy urodzin „Chrzestnego”, Kraków 1991. Z ludźmi ku ludziom. Uniwersytety ludowe - pomiędzy teorią a praktyką, pod red. A. Felskiej, Mierzyn 2019. 307 |
| any_adam_object | 1 |
| any_adam_object_boolean | 1 |
| author | Maliszewski, Tomasz 19XX- |
| author_GND | (DE-588)1264157061 |
| author_facet | Maliszewski, Tomasz 19XX- |
| author_role | aut |
| author_sort | Maliszewski, Tomasz 19XX- |
| author_variant | t m tm |
| building | Verbundindex |
| bvnumber | BV048387926 |
| ctrlnum | (OCoLC)1339086163 (DE-599)BVBBV048387926 |
| era | Geschichte gnd |
| era_facet | Geschichte |
| format | Book |
| fullrecord | <?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><collection xmlns="http://www.loc.gov/MARC21/slim"><record><leader>02425nam a2200493 c 4500</leader><controlfield tag="001">BV048387926</controlfield><controlfield tag="003">DE-604</controlfield><controlfield tag="005">20221206 </controlfield><controlfield tag="007">t</controlfield><controlfield tag="008">220802s2021 |||| 00||| pol d</controlfield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">9788396154958</subfield><subfield code="9">978-83-961549-5-8</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(OCoLC)1339086163</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(DE-599)BVBBV048387926</subfield></datafield><datafield tag="040" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-604</subfield><subfield code="b">ger</subfield><subfield code="e">rda</subfield></datafield><datafield tag="041" ind1="0" ind2=" "><subfield code="a">pol</subfield></datafield><datafield tag="049" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-12</subfield></datafield><datafield tag="084" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">OST</subfield><subfield code="q">DE-12</subfield><subfield code="2">fid</subfield></datafield><datafield tag="100" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Maliszewski, Tomasz</subfield><subfield code="d">19XX-</subfield><subfield code="e">Verfasser</subfield><subfield code="0">(DE-588)1264157061</subfield><subfield code="4">aut</subfield></datafield><datafield tag="245" ind1="1" ind2="0"><subfield code="a">Uniwersytety ludowe w polskiej myśli i praktyce pedagogicznej do końca II wojny światowej</subfield><subfield code="b">wybrane problemy</subfield><subfield code="c">Tomasz Maliszewski</subfield></datafield><datafield tag="264" ind1=" " ind2="1"><subfield code="a">Gdynia</subfield><subfield code="b">Akademia Marynarki Wojennej im. Bohaterów Westerplatte</subfield><subfield code="c">2021</subfield></datafield><datafield tag="300" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">310 Seiten</subfield><subfield code="c">25 cm</subfield></datafield><datafield tag="336" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">txt</subfield><subfield code="2">rdacontent</subfield></datafield><datafield tag="337" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">n</subfield><subfield code="2">rdamedia</subfield></datafield><datafield tag="338" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">nc</subfield><subfield code="2">rdacarrier</subfield></datafield><datafield tag="648" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Geschichte</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Pedagogika</subfield><subfield code="2">dbn</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Uniwersytety ludowe</subfield><subfield code="2">dbn</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Edukacja dorosłych / Polska / historia</subfield><subfield code="2">jhpk</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Uniwersytety ludowe / Polska / historia</subfield><subfield code="2">jhpk</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Volkshochschule</subfield><subfield code="0">(DE-588)4136151-9</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Polska</subfield><subfield code="2">dbn</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Polen</subfield><subfield code="0">(DE-588)4046496-9</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="0"><subfield code="a">Polen</subfield><subfield code="0">(DE-588)4046496-9</subfield><subfield code="D">g</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="1"><subfield code="a">Volkshochschule</subfield><subfield code="0">(DE-588)4136151-9</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="2"><subfield code="a">Geschichte</subfield><subfield code="A">z</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2=" "><subfield code="5">DE-604</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033766682&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Inhaltsverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033766682&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Register // Ortsregister</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033766682&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Literaturverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="n">oe</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="q">BSB_NED_20221206</subfield></datafield><datafield tag="999" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-033766682</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">370.9</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">09034</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">370.9</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">0904</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield></record></collection> |
| geographic | Polska dbn Polen (DE-588)4046496-9 gnd |
| geographic_facet | Polska Polen |
| id | DE-604.BV048387926 |
| illustrated | Not Illustrated |
| index_date | 2024-07-03T20:20:16Z |
| indexdate | 2024-07-10T09:36:43Z |
| institution | BVB |
| isbn | 9788396154958 |
| language | Polish |
| oai_aleph_id | oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-033766682 |
| oclc_num | 1339086163 |
| open_access_boolean | |
| owner | DE-12 |
| owner_facet | DE-12 |
| physical | 310 Seiten 25 cm |
| psigel | BSB_NED_20221206 |
| publishDate | 2021 |
| publishDateSearch | 2021 |
| publishDateSort | 2021 |
| publisher | Akademia Marynarki Wojennej im. Bohaterów Westerplatte |
| record_format | marc |
| spelling | Maliszewski, Tomasz 19XX- Verfasser (DE-588)1264157061 aut Uniwersytety ludowe w polskiej myśli i praktyce pedagogicznej do końca II wojny światowej wybrane problemy Tomasz Maliszewski Gdynia Akademia Marynarki Wojennej im. Bohaterów Westerplatte 2021 310 Seiten 25 cm txt rdacontent n rdamedia nc rdacarrier Geschichte gnd rswk-swf Pedagogika dbn Uniwersytety ludowe dbn Edukacja dorosłych / Polska / historia jhpk Uniwersytety ludowe / Polska / historia jhpk Volkshochschule (DE-588)4136151-9 gnd rswk-swf Polska dbn Polen (DE-588)4046496-9 gnd rswk-swf Polen (DE-588)4046496-9 g Volkshochschule (DE-588)4136151-9 s Geschichte z DE-604 Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033766682&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Inhaltsverzeichnis Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033766682&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Register // Ortsregister Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033766682&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Literaturverzeichnis |
| spellingShingle | Maliszewski, Tomasz 19XX- Uniwersytety ludowe w polskiej myśli i praktyce pedagogicznej do końca II wojny światowej wybrane problemy Pedagogika dbn Uniwersytety ludowe dbn Edukacja dorosłych / Polska / historia jhpk Uniwersytety ludowe / Polska / historia jhpk Volkshochschule (DE-588)4136151-9 gnd |
| subject_GND | (DE-588)4136151-9 (DE-588)4046496-9 |
| title | Uniwersytety ludowe w polskiej myśli i praktyce pedagogicznej do końca II wojny światowej wybrane problemy |
| title_auth | Uniwersytety ludowe w polskiej myśli i praktyce pedagogicznej do końca II wojny światowej wybrane problemy |
| title_exact_search | Uniwersytety ludowe w polskiej myśli i praktyce pedagogicznej do końca II wojny światowej wybrane problemy |
| title_exact_search_txtP | Uniwersytety ludowe w polskiej myśli i praktyce pedagogicznej do końca II wojny światowej wybrane problemy |
| title_full | Uniwersytety ludowe w polskiej myśli i praktyce pedagogicznej do końca II wojny światowej wybrane problemy Tomasz Maliszewski |
| title_fullStr | Uniwersytety ludowe w polskiej myśli i praktyce pedagogicznej do końca II wojny światowej wybrane problemy Tomasz Maliszewski |
| title_full_unstemmed | Uniwersytety ludowe w polskiej myśli i praktyce pedagogicznej do końca II wojny światowej wybrane problemy Tomasz Maliszewski |
| title_short | Uniwersytety ludowe w polskiej myśli i praktyce pedagogicznej do końca II wojny światowej |
| title_sort | uniwersytety ludowe w polskiej mysli i praktyce pedagogicznej do konca ii wojny swiatowej wybrane problemy |
| title_sub | wybrane problemy |
| topic | Pedagogika dbn Uniwersytety ludowe dbn Edukacja dorosłych / Polska / historia jhpk Uniwersytety ludowe / Polska / historia jhpk Volkshochschule (DE-588)4136151-9 gnd |
| topic_facet | Pedagogika Uniwersytety ludowe Edukacja dorosłych / Polska / historia Uniwersytety ludowe / Polska / historia Volkshochschule Polska Polen |
| url | http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033766682&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033766682&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033766682&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |
| work_keys_str_mv | AT maliszewskitomasz uniwersytetyludowewpolskiejmysliipraktycepedagogicznejdokoncaiiwojnyswiatowejwybraneproblemy |