Ramadan Shabani: misionari i pajtimit = Ramadn Shabani : missionary of reconciliation
Gespeichert in:
| 1. Verfasser: | |
|---|---|
| Format: | Buch |
| Sprache: | Albanian |
| Veröffentlicht: |
Prishtinë
Instituti Albanologjik
2021
|
| Schlagworte: | |
| Online-Zugang: | Inhaltsverzeichnis Register // Ortsregister Register // Personenregister Literaturverzeichnis Abstract Abstract |
| Beschreibung: | 617 Seiten 23 cm |
| ISBN: | 9789951240864 |
Internformat
MARC
| LEADER | 00000nam a2200000 c 4500 | ||
|---|---|---|---|
| 001 | BV047837766 | ||
| 003 | DE-604 | ||
| 005 | 20220308 | ||
| 007 | t | ||
| 008 | 220215s2021 |||| 00||| alb d | ||
| 020 | |a 9789951240864 |9 978-9951-24-086-4 | ||
| 035 | |a (OCoLC)1304483585 | ||
| 035 | |a (DE-599)BVBBV047837766 | ||
| 040 | |a DE-604 |b ger |e rda | ||
| 041 | 0 | |a alb | |
| 049 | |a DE-12 | ||
| 084 | |a OST |q DE-12 |2 fid | ||
| 100 | 1 | |a Rukiqi, Mehmet |d 1936- |e Verfasser |0 (DE-588)1072397102 |4 aut | |
| 245 | 1 | 0 | |a Ramadan Shabani |b misionari i pajtimit = Ramadn Shabani : missionary of reconciliation |c Dr. Mehmet Rukiqi |
| 246 | 1 | 1 | |a Ramadn Shabani |
| 264 | 1 | |a Prishtinë |b Instituti Albanologjik |c 2021 | |
| 300 | |a 617 Seiten |c 23 cm | ||
| 336 | |b txt |2 rdacontent | ||
| 337 | |b n |2 rdamedia | ||
| 338 | |b nc |2 rdacarrier | ||
| 600 | 1 | 7 | |a Shabani, Ramadan |d 1861-1931 |0 (DE-588)1253116458 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 610 | 2 | 7 | |a Blutrache |0 (DE-588)10340891-5 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 650 | 0 | 7 | |a Schlichtung |0 (DE-588)4052717-7 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 650 | 0 | 7 | |a Versöhnung |0 (DE-588)4063213-1 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 650 | 0 | 7 | |a Albaner |0 (DE-588)4068517-2 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 650 | 0 | 7 | |a Kanun |g Gewohnheitsrecht |0 (DE-588)7851691-2 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 651 | 7 | |a Kosovo |0 (DE-588)4032571-4 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 655 | 7 | |0 (DE-588)4006804-3 |a Biografie |2 gnd-content | |
| 689 | 0 | 0 | |a Shabani, Ramadan |d 1861-1931 |0 (DE-588)1253116458 |D p |
| 689 | 0 | 1 | |a Kosovo |0 (DE-588)4032571-4 |D g |
| 689 | 0 | 2 | |a Albaner |0 (DE-588)4068517-2 |D s |
| 689 | 0 | 3 | |a Kanun |g Gewohnheitsrecht |0 (DE-588)7851691-2 |D s |
| 689 | 0 | 4 | |a Blutrache |0 (DE-588)10340891-5 |D b |
| 689 | 0 | 5 | |a Versöhnung |0 (DE-588)4063213-1 |D s |
| 689 | 0 | 6 | |a Schlichtung |0 (DE-588)4052717-7 |D s |
| 689 | 0 | |5 DE-604 | |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033220902&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Inhaltsverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033220902&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Register // Ortsregister |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033220902&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Register // Personenregister |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033220902&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Literaturverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033220902&sequence=000009&line_number=0005&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Abstract |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033220902&sequence=000011&line_number=0006&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Abstract |
| 940 | 1 | |n oe | |
| 940 | 1 | |q BSB_NED_20220308 | |
| 999 | |a oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-033220902 | ||
| 942 | 1 | 1 | |c 306.09 |e 22/bsb |g 4975 |
| 942 | 1 | 1 | |c 340.09 |e 22/bsb |g 4975 |
| 942 | 1 | 1 | |c 390 |e 22/bsb |g 4975 |
Datensatz im Suchindex
| _version_ | 1804183392492716032 |
|---|---|
| adam_text | Përmbajtja Parathënie...........................................................................................7 I. DREJTËSIA TRADICIONALE................................. 13 E drejta zakonore shqiptare.............................................................. 19 E drejta zakonore në Mesjetë........................................................... 21 E drejta natyrore................................................................................ 25 Etnosi dhe e drejta zakonore........................................................... 27 Struktura etike e të Drejtës Zakonore shqiptare........................... 29 E drejta zakonore shqiptare pas shekullit XV.............. 31 Elemente të së drejtës romake.........................................................37 Dukagjinët................................................................................. 39 Kanuni................................................................................................. 43 I. a TË HUAJT PËR TË DREJTËN ZAKONORE SHQIPTARE .47 Kanunin në Kaukaz........................................................................... 48 Ramadan Shabani dhe Kanuni......................................................... 52 Adeti.................................................. 56 Kanuni dhe religioni........................................................................ 65 Shtjefen Gjeçovi.................................................................................67 Kanuni і Mirditës.............................................................................. 7і Kanuni i
Pukës...................................................................................73 Kanuni і Skënderbeut....................................................................... 74
608 Pr, MEHMET RUKIQI Kanuni і Labërisë.............................................................................. 76 Kanuni i Çermenikës.........................................................................81 E drejta islame....................................................................................82 Sheriati................................................................................................ 84 Ligjet e Solomonit............................................................................. 85 IL KOLOS I SË DREJTES ZAKONORE....................................... 89 Тё dhënat biografìke......................................................................... 90 Malisheva............................................................................................91 Kijeva..................................................................................................94 Dyer të pleqnarëve............................................................................ 96 Tahirhasanët e Kijevës........................ 98 Dy gjyqe supreme zakonore........................................................... 102 Kuvendet.......................................................................................... 104 Kuvendi і Junikut më 1912.............................................................. 105 Kuvendi i Junikut dhe “Besa Shqiptare”....................................... 112 Juniku................................................................................................ 113 Kuvendi te Verrat e
Llukës............................................................ Ո4 Kuvendi te “Lisat e Zojzit”..................................... u8 III. FAMILJA DHE E DREJTA ZAKONORE................................119 Fejesa................................................................................................. 119 Martesa................................. 120 Bashkëshortësia................................................................................123 Fëmijët.............................................................................................. 125 Familjet e mëdha..............................................................................127 I zoti dhe e zoja e shtëpisë............................................................. 129 Nderi si viere morale dhe kod i sjelljes......................................... 129
RAMADAN SHABANI - MISIONAR I PAJTIMIT Nderi familjar... 609 ..................................................................... .....131 Mosha, sëmurjet dhe vdekja........... ..................... ..........................132 E pamja tradicionale..................... ...................................... ...........134 Pasojat eventuale pas vdekjeve...................................................... 136 Ndarja e familjeve të mëdha.......................................................... 137 Gjinitë kabilet e të afermit............................................................ 138 Miqësia, dashamirësia, vëllamia............................................ ........139 IV. INSTITUCIONE TË SË DREJTËS ZAKONORE.................. 141 Malesia e Madhe.............................................................................142 Kreu і lagjes, fshatit a fisit..............................................................143 Oda e burrave......................................................... ......................... 143 Kulia e Brahim Hoxhës.................................................................. 150 Kulla tradite e fortifikimit.......................... ................................... 151 Bajraku............................................................................................. 156 Bajraktarë e bajraqe...................................... 160 Bajraku................................... ................................ .......................... 165 1. Vilajeti i Shkodrës........................................................................166
2. Vilajeti і Kosovës..........................................................................166 3. Vilajeti i Mănăstirii......................................................................167 4. Vilajeti і Janinës...........................................................................167 Fise shqiptare...................................................................... 169 Gashi................................................................................................ 174 Luftëtarë të Fisit Gash.................................................................... 177 Te huajt për fiset shqiptare........................................................... 178 Shipshani......................................................................................... 180 Toplana.......................................... ...................................................181 Tradita dhe Tahirhasanët.............................................................. 182
610 Pr, MEHMET RUKIQI Gjenealogjia dhe tradita..................................................................184 Tradita dhe Ramadan Shabani........................................................185 Arkeologi............................. 190 Dera e Tahirhasanëve......................................................................190 Tabiatı................................................................................................194 Miku e mikpritja.............................................................................. 195 Buka e gjakut.................................................................................... 198 V. LUFTËRAT SHQIPTARE PËR ÇLIRIM DHE PAVARĒSIM SHTETËROR................................................. 199 Atdheu e kombi............................................................................... 200 Luftërat në Qafe të Morinës dhe të Agrit...................................... 201 Kohezioni - lidhje e marrëveshje.................................................. 202 Kryengritja shqiptare 1910-1912.......................................................203 Gjenocidi serb............................ 204 Traktati і fshehtë і Londres........................................................... 205 Kryengritja e Rrafshit të Dukagjinit (1919)..................................206 Masakra në Qypevë........................................................................208 Kongresi і Lushnjës..........................................................................212
Liria................................................................................................... 214 Lufta................................................................... 214 Lidhja Shqiptare e Pejës.................................................................215 Mbledhje në Caravik më 1897........................................................ 217 Në Luftën e Koplikut.......................................................................219 Kisha ortodokse dhe gjenocidi serb.............................................. 220 Monorkia gjenocidale e pashembullt............................................ 223 Shaban Kajtazi luftëtar në kryengritjen e Dervish Carës............225
RAMADAN SHABANI - MISIONAR I PAJUMU 611 VI. KONFLIKTE DHE PASOJA............... 231 Agresioni........................................................................................... 231 Dhuna............................................................................................... 235 Faji.................................................................................................... 236 Hakmarrja........................................................................................ 237 Gjakmarrja....................................................................................... 239 Pajtimé e pajtimtarë.......................................................................249 Pleqtë e pleqnarët...........................................................................259 Plaku................................................................................................ 266 Pleqnarë nga Juniku........................................................................266 Pleqnitë............................................................................................ 267 Argumenti......... ............................................................................. 269 Bajraku............................................................................................. 271 Intonacioni...................................................................................... 279 Gjyqi і pleqve................................................................................... 280 Bashkëveprimtarë të Ramadan Shabanit..................................... 281
Bashkëpleqnarë............................................................................... 282 Xhemail Abria...................................................................................282 Mehmet Reçani............................................................................... 288 Habib Kukiqi................................................................................... 290 Dervish Goxhuli................................................................................293 Bajram Bujupi.................................................................................. 299 Salih Miftari.................................................................................... 300 Binak Alia......................................................................................... 301 Ali Binaku........................................................................................ 302 Metoda..............................................................................................302 Besa metodě pajtimi................................................................ 303
612 Pr. MEHMET RUKIQI Beja e betimi.................................................................................... 311 Dorezania......................... 312 Fakti............................................. 313 Fiksioni.............................................................................................314 VIL FILOZOFI NË TË DREJTËN ZAKONORE..........................315 E vërteta.............................................................................................315 Filozofi....................................................................... 318 Aftësi cilësore të Ramadan Shabanit............................................ 323 Aftësi filozofike................................................................................ 325 Ideali dhe ideja................................................................................ 330 Aftësi kontemplative.................................................................. 331 Logosi........................... 333 Mençuria.......................................................................................... 334 Mendime................................................................................. -.336 Mendja fiiqi shpirtërore................................................................. 339 Elemente të metafizikës........... ............................. 340 Ngjashmëri me stoikët....................................................................342 Njohuri praktike shkencore............................................. -—344 Opinioni
publik...............................................................................345 Shenja paradoksale.........................................................................346 Përvoja..................................................................................... 348 Praktika............................................................................................ 349 Shtatë të urtit....................................................................... 351 Aftësi logjike................................................................................. —352 Arsyeja dhe mendja.........................................................................354 Etika bazament і drejtësisë............................................................ 357 Ndërgjegjja.......................................................................................359
RAMADAN SHABANI - MISIONAR I PAJTIMIT______________ 613 Gjuha dhe maturia..........................................................................362 Popullarizimi і Ramadan Shabanit............................................... 363 Qëndrimi.................................................................................. ........365 Sjellje vese e veprime......................................................................366 Toleranca............................................................................. ,..........368 Veçori të personalitetit.................................................................. 370 Pikëpamje etike...............................................................................372 Morali.................................................................................... 373 Karaktere..........................................................................................376 Autoriteti.......................................................................................... 377 Dinjiteti njerëzor...................... ..378 Veçanti dalluesetë shqiptarëve..................................................... 380 Pikëpamj e psikologj ike............................................. .382 Harresa............................................................................................. 384 Veçori etnopsikologjike......................................................... .386 Intelig) enea e Ramadan Shabanit.................................................. 387 Kujtesa dhe
tradita..........................................................................390 Vullneti............................................................................................ 392 Personaliteti і Ramadan Shabanit................................................. 393 Trimëria........................................................................................... 398 Kultura dhe kulti.............................................................................400 E drejta dhe kultura shpirtërore....................................................402 E drejta dhe kultura shpirtërore....................................................402 Ramadan Shabani burrë ode, kuvendi dhe humanist i shquar.402 Në rrugën e altruizmit....................................................................404 Pleqnar dhe luftëtar........................................................................406
614________________________________________ Pr. MEHMET RUKIQI VIII. AFTËSI GJUHËSORE TË RAMADAN SHABANIT.......407 E falmja.............................................................................................407 Pleqnarët krijues dhe gjuha popullore......................................... 411 Monologu................ 413 Intonációm.......................................................................................414 Dialogu..............................................................................................4x7 Monologu......................................................................................... 418 Mbarimi........................................ 420 Maturi gjuhësore.............................................................................422 Heshtja............................................................................................. 423 Retorika........................................................................................... 424 Veçori gjuhësore.............................................................................428 Veçori stilistike................................................................ 432 Arti і Ramadan Shabanit............................................................... 434 Gjeniu popullor........................................... 436 Aftësi artistike................................................................................. 438 Talenti і pashembullt......................................................................441 Për lashtësinë e traditës
shqiptare................................................ 443 Aftësi estetike.................................................................................. 445 Aftësi kritike....................................................................................448 Arti і të folurit publik........................ ........................................... 450 Veprimtaria e Ramadan Shabanit............... ................................. 452 Teori gojore.....................................................................................453 Atdheu............................................................................................. 454 E drejta zakonore............................................................................456 Lodhja e Ramadan Shabanit.......................................................... 457 Heshtja............................................................................................. 458
RAMADAN SHABANI - MISIONAR I PAJTIMIT 615 Afekte............................................................................................... 459 Shkaqe të vëllavrasjes.............................................................. 459 Vdekja e Ramadan Shabanit..........................................................460 E pamja............................................................................................ 461 Individualiteti.................................................................................. 463 Solidariteti....................................................................................... 463 Definícióm....................................................................................... 464 Afirmimi.......................................................................................... 465 UNESKO-ja dhe Kanuni і Lekë Dukagjinit.................................. 466 Burrëria............................................................................................ 467 “Harte e Hasan Prishtinës”........................................................... 469 Gjeçovi dhe urtia.............................................................................470 Logjikë.............................................................................. 471 Kombi............................................................................................... 471 Sulli.................................................................................................. 473
Nderi................................................................................................ 474 Të huajt për gjenezën e shqiptarëve............................................. 474 Toleranca......................................................................................... 475 Edit Durham.................................................................................... 476 Liria...................................................................................................476 Atdhedashuria................................................................................. 478 Sharti............................................................................................ 478 Veprimtar і çështjes kombëtare.................................................... 479 Padrejtësia....................................................................................... 480 Edukata............................................................................................. 481 Urtësia.............................................................................................. 483 Të huajt për të drejtën zakonore...................................................484 Konsultime...................................................................................... 486
616______________ -________ Pr. MEHMET RUKIQI Ekzistenca.................................................................... ........................ 492 Skepticizmi......................................................... Personaliteti.......................................................... .4 Puna........................................................................................................494 Mjeshtëri e zeje................................................. Etnologji.............................................................. Komunikimi........... ...................... ,.................... ................................. 499 Cilësi Psikologjike...................................................................... 500 Topika.................................................................. Gënjeshtra................................................................................ 502 Popułlarizimi.................................................... Gjykimi............................................................ Marrëveshja............................................................................. 504 Kodi etik.......................................................... Aftësi......................................................................... Cilësi të malësorëve.......................... 50 ...508 Disiplina............................................................. Vizioni..................................... 510 Ideja e Pajtimit...............................................................
Institucione................................................................................. Intelektuali i formuar................................................................ 5ц 5η 512 Krerë pjesëmarrës në këshillimet e Junikut.................................... 512 Nga përbërja e Komitetit “Mbrojtja Kombëtare e Kosovës”.......513 Bajram Fevziu....................................................... Hasan Prishtina.................................................................................... 514 Keri i Sadri Bardhit..................................................... Njohuri me viera të veçanta....................................... Kodi Civil 1929...................................................................................... 515 514 .514
RAMADAN SHABANI - MISIONAR I PAJTIMIT 617 Virtyte............................................................................................... 516 Jeta.................................................................................................... 519 Njohuri politike...............................................................................520 Politikanët........................................................................................ 523 VIII. a PROFESOR ANTON ÇETTA NË VIZIONIN E RAMADAN SHABANIT...........................................................527 Për pleqnarët e tregimtarët............................................................528 NIPI I RAMADAN SHABANIT SHERIF SHABANI, PAJTIMTAR.............................................. 538 Përftmdim....................................................................................... 541 Rezyme........................................................................................... 559 Summary......................................................................................... 563 Literatura....................................................................................... 567 Shtojcë dokumentäre............................................................... 579 Indeksi i emrave..........................................................................593 Indeksi і vendeve.......................................................................604
Indeksi і vendeve Abacia, 73 Anglia, 205,457 Elbasani, 212 Franca, 40,205 Athina, 351,443 Ballkani, 575 Gashi, 11, 94, 172, 174, 175, 180, 181, 218, 486, 525, 534, 588, 589, 599 Gjadri, 40 Beko i Trieshtit, 487 Beogradi, 46, 222, 526 Berati, 42 Británia e Madhe, 33 Bujani, 159, 275 Çermenika, 81, 564 Ceroviku, ПО Damaneku, 173, 227,288,465 Damasku, 82 Deçani, 97, 113, 114,115,116, 150, 156, 192, 193, 194, 273, 479,487,514, 531 Delvina, 79,213,230 Dibra, 96, 513, 564 Drini, 179, 209 Drishti, 42, 166 Dubrovniku, 41 Dukagjini, 24, 40, 41, 42, 44, 52, 60, 66, 78, 159, 169, 240, 241, 264, 275, 484, 563, 564, 565 163, 176, 282, 538, 167, 177, 335, 569, 171, 178, 395, 587, Gjirokastra, 96 Gostivari, 514 Greqia, 35,443 Gruda, 57, 142, 171, 172, 174, 203 Gucia, 487,488, 514, 565 Hasi, 159,275 Himara, 78, 79 Hoti, 57, 96, 142, 162, 171, 174, 279, 514, 534, 538, 564, 570 Italia, 205,206,212 Javori, 173 Jeni Pazari, 112, 282 Juniku, 97, 113, 114, 266, 598, 600 Kajro, 82, 304 Kalifomi, 466
RAMADAN SHABANI - MISIONAR I PAJTIMIT Kastrati, 142, 154, 162, 166, 171, 172, 174, 288, 538 Kelmendi, 142, 159, 163, 171, 172,174,275,434, 534 Kijeva, 93, 94, 95, 96, 97, 103, 110, 112, 114, 116, 136, 171, 173, 210, 218, 257, 297, 300, 371, 395, 542, 549, 552, 559, 563,564, 597 Kleobuli, 85, 351 Kolaj, 275 Kopliku, 159,166,174,275 Korça, 76 Koshaija, 113 Kosova, 91, 93, 106, 107, 155, 176,205, 224, 397,480 Kmja, 219 Kryeziu, 172, 218, 491, 534, 538,539 Kuvendi і Junikut, 105, 107, 108,109, 112, 598 Laci, 111,282 Londra, 378 Lugu і Gucisë, 486 Luma, 111, 564 Llapusha, 91, 94, 113, 114, 116, 160, 168, 281, 406, 479, 575,577 Llausha, 117, 167, 173, 296, 397 Malesia, 92, 141, 142, 175, 220,271,410,456,473, 598 Malesia e Madhe, 142, 598 605 Mali і Zi, 91, 156, 159, 166, 204,275,406,488 Malisheva, 91, 177, 513, 563, 573,597 Medina, 82 Mirdita, 73, 105, 122, 163, 169, 274, 279, 475, 564, 572, 573 Myzeqe, 72 Nishi, 176,221,222 Oroshi, 166, 169,261 Perandoria Osmane, 20 Plava, 217, 218, 486, 487, 513, 514,565 Plloqica, 112 Podgorica, 489 Popova, 112, 282, 367,486 Prekazi, 174 Puka, 73, 112, 166, 564 Radisheva, 117,174,489,491 Roma, 18 Rozhaja, 533 Rugova, 159, 182, 201, 275, 435,529,530, 533, 565 Rusia, 205 San Francisko, 466 Sanxhaku, 154,160,175,486 Sanxhaku і Nishit, 486 Serbia, 69, 91, 95, 204, 222, 252, 287, 288, 302, 406, 526 Siqeva, 113 Solomoni, 85, 86, 87
606 Pr. MEHMET RUKIQI Shala, 107, 108, 166, 169, 171, 172, 174, 403, 514, 529, 530, 534, 538, 569, 575 Shala e Bajgores, 569 Shishmani, 113 Shkodër, 21, 23, 29, 31, 41, 54, 62, 63, 70, 73, 99, 103, 106, 111, 157, 158, 161, 163, 172, 179, 194, 196, 201, 204, 206, 208, 214, 215, 219, 225, 228, 230, 245, 247, 248, 274, 277, 278, 378, 389, 403, 451, 455, 460, 466, 475, 486, 487, 489, 513, 542, 545, 564, 565, 569, 571,572 Shkreli, 142, 159, 171, 275, 533 Shkupi, 109,217,218, 486 Shoshi, 166, 169, 181 Shqipëria, 42, 59, 68, 70, 98, 150, 158, 197, 198, 203, 219, 227, 230, 274, 389, 567, 576 Thesali, 444 Tirana, 490 Toplana, 159, 161, 166, 175, 179, 181, 192,275, 278, 599 Toplica, 94 Traboina, 166,487 Troshani, 40 Turqia, 150,290, 301 Ujmiri, 110 Verrat e Llukës, 90, 114, 115, 116, 261, 406, 451, 501, 532, 533,560, 561, 565, 598 Vilajeti і Janinës, 167, 599 Vilajeti і Kosovës., 599 Vilajeti i Mănăstirii, 167, 599 Vilajeti і Shkodrës, 166, 599 Vlora, 76, 203,205,488,489 Vuthaj, 167,172 Zajazi і Kërçovës, 489 Bayerische Staatsbibliothek München
Indeksi i emrave Abaz Bajraktari, 208 Abdyl Berisha, 538 Abdyl Frashëri, 538 Abdylaziz Beu, 512 Adam Smit, 495 Adem Berisha, 533 Adem Graboci, 530 Adem Zejnullahu, 75, 202, 268, 533 Ágim Vinca, 533 Ahmet Beu, 512 Ahmet Delia, 281 Ahmet Haliti, 108 Ajnishahe Shala, 534 Akademia, 19,22, 29,40,72, 81,94,115,131, 162, 206, 208,215,219,220, 221,223, 226,250,254, 278, 304, 309, 319, 321,324, 337, 343, 344, 347, 377, 384, 385, 387, 391, 442,460,477,480, 494, 509, 568, 569, 570, 571,573, 574, 575,576 Akile Dedinca, 529 Aleks Luarasi, 72 Ali Bajraktari, 97,160 Ali Gashi, 534 Ali Ibra, 446, 564, 569 Ali Lajçi, 534 Ali Nekushtaku, 112 Ali Paci, 111 Ali Pashë Gusia, 335 Ali Pashë Tepelena, 444 Ali Podrimja, 477, 533 Ali Shefqet Shkupi, 486 Ali Smajl Bajraktari, 486 Anton Berisha, 535 Anton Çetta, 228,262, 263, 283, 295, 297, 298, 299, 325, 326, 382,402,438,439, 527, 528, 529, 530, 532, 535, 538, 539, 544, 555, 561,565, 570, 574 Arben Imami, 460 Aristoteli, 14, 30, 39,147, 280, 303,317, 333, 336, 349, 353, 388, 398,421,427,439,445, 516, 521,547 Aruç Selimi, 283 Asilan Shabani, 98,192,461, 559,563, 584 Athanas Gegaj, 42 Avdyl Hoxha, 97,108, 266 Avdyl Shala, 107,108
594 Azem Gjaka, 112, 281 Azem Lah Gashi, 486 Azem Shkreli, 533 Bahtir Sheholli, 533 Bajram Bajraktari, 160 Bajram Bujupi, 135,174, 264, 299, 430,461,474, 558, 608 Bajram Curri, 10, 31, 95, 99, 106,107, 108, 109, 111, 112, 148,149, 150, 155,202,219, 227,230, 252, 257, 281,292, 406,465,486, 487, 490,512, 514,542 Bajram Daklani, 107 Bajram Haliti, 299,461 Bajram Kelmendi,, 534 Bajram Laci, 111 Bajram Mani, 164, 275 Bajram Sadiku, 111 Bali Fazii Meta, 486 Bali Fazlia, 112, 282 Bali Rama, 273 Bardh Isufi, 513 Bardhyl Çaushi,, 533 Bedri Pejani, 109,155, 206, 282,486,513 Behram Hoti, 534, 538 Bejto Hajro Plava, 486 Bejto Plava, 513 Beqë Hajdari, 108 Beqir Vokshi, 150, 486, 513 Berkli, 348 Besim Bokshi,, 533 Pr, MEHMET RUKIQI Bianti, 85, 351 Binak Alia, 260,273, ЗОЇ, 302, 410, 424, 572, 608 Bislim Batllava, 487 Brahim Dreshaj,, 530 Brahim Kryeziu, 538 Brahim Puka, 112 Brahim Sadiku, 108 Brahim Uka, 282,418, 419, 461,499 Çabej, 71, 170, 172, 321,408, 409, 550 Cen Desku,, 250, 533, 538 Ciceroni, 16, 37, 38,45, 401, 427,450, 547 Conte Auguste, 340 Çun Mula, 273, 514 Çup Kola, 273 Dan Deroči, 294 Daut Mustafa,, 533 David Rikardo, 495 De Rada, 527 Dedë Gjo Luli, 487 Dekarti, 249,436, 556 Deli Azemi, 112, 207 Demokriti, 254, 349, 545 Demosteni, 426,427 Demush Rrahmani, 112 Dera e Gjonmarkajve, 339 Dera e Tahirhasanëve, 97,103, 174,190,191,192, 257, 260, 330, 541,560,606
RAMADAN SHABANI ֊ MISIONAR I PAJTIMIT 595 Dervish Cara, 225 Dervish Goxhuli, 121,133, 293,294,295,296, 297, 298, 326,368,429,434, 440,446, 554, 608 Dervish Hima, 487 Dervish Rozhaja,, 533 Fazii Berani, 111, 208, 282, 487 Dielli, 108,154,489 Din Mehmeti,, 533 Diogjen Learti, 351 Feriz Krasniqí,, 533 Feriz Saliku, 487 Fetah ВекоШ, 534, 538 Dionisi, 443 Don Lush Gjergji, 533, 538, 539 Durkhem, 511 Ejup Statovci,, 533 Fetah Fetahu, 114,116 Fihte, 250,303, 321, 349,435 Ekrem Murtezai, 13,28, 82, 186,254,271,306,316,318, 319, 320, 321,323,331,333, 336,338, 346, 348,351,352, 355,360, 361,376,404,417, 441,460,481,492,495,496, 501,508,510,517, 520, 524 Elez Isufi, 487 Enver Mazreku,, 538 Eqrem Vlora, 76 Ernest Koliqi, 189,295, 574, 575 Esat Stavileci,, 533 Eshref Ademi,, 533 Faik Konica, 71, 79,161,248, 273,435, 568,570,571 Fan Noli, 42,292,490 Faruk Spahiu,, 534 Fazii Syla, 530, 533 Fehmi Agani, 533 Ferat Spahiu, 293 Ferhat Draga, 106, 111, 224, 282,487 Filip Hiti, 434 Fishta, 58,70, 80,298,403, 527,568 Foniqi, 111,113,191,228, 264,282, 569 Fran Uka, 471,483 Frano Ilia, 72, 74, 571 Gēte, 147, 336, 359, 398,437 Gjeçovi,, 21, 52, 56, 60, 67, 69, 70, 104, 119, 196, 247, 467,471,483,527, 569, 571, 574 Gjergj Fishta, 58, 71, 80, 294, 298,403, 527 Gjin Muzaka, 42 Gjin Tanushi, 40 Gjon Marku, 45, 54, 97, 105, 191,192 Gjon Marku, 105 Gjon Taranca, 112
596 Gorki, 90,124, 325, 364, 424, 439, 551 Habib Kukiqi, 290,291, 292, 342, 608 Hahni, 45,46, 105, 143, 157, 170,382 Hajredin Pasha, 225,403 Hajrullah Gorani, 533 Hakif Bajrami, 171, 533 Halbahi, 322 Halii Jaha, 107 Halil Mehmeti, 115, 193, 194, 282 Halim e Sadik Gostivari, 514 Halimi, 285,287, 534, 569 Haliti, 161,486 Hamdi Zajmi, 514 Hamëz Kryeziu,, 538 Hamiti, 467,486 Hanah Arend, 351 Hasan Ferri, 487, 514 Hasan Hyseni, 106, 110,117, 282 Hasan Prishtina, 10, 31, 95, 99, 106,107, 108, 109, 111, 113, 150,152, 153, 175, 282, 327, 406,469,487,513,514, 542, 549, 561, 565, 575, 613 Hasan Syla, 98, 559, 563 Hasimé Mazreku,, 538 Hava Shala, 530 Haxhi Krasniqi, 534 Haxhi Samadraxha,, 538 Pr, MEHMET RUKIQI Haxhi Zeka, 10, 150,215,217, 218,226, 282,301 Hegeli, 134,249, 303,318, 327,331,334, 336, 340, 341, 346, 349, 352, 354, 356, 376, 446,495,517, 550 Herakliti, 27, 249, 303, 318, 322,333, 357 Herder, 472 Herodoti, 318, 322,443 Hiloni, 85, 351 Historia e Popullit Shqiptar, 219 Historia e Shtetit, 23, 71, 197, 240,241,570 Homēri, 55, 66,71, 105,443 Hoxhë Kadri Prishtina, 406 Hyacinthe Hecquard, 389 Hys Feroviqi, 513 Hys Popova, 112,282, 367 Hysen Beu, 512 Hysen Boshkoviqi, 112,282 Hysen Efendi Vuthi, 514 Hysen Esati, 112 Ibrahim Gjakova, 514 Ibrahim Goçi„ 533 Ibrahim Rugova, 182,435, 530,533 Ibrahim Temo, 203,488 Idriz Ajeti,, 362,415, 422 Idriz Asllani, 98, 559, 563, 586 Idriz Rrecaj,, 534
RAMADAN SHABANI - MISIONAR I PAJTIMIT Idriz Seferi, 108,115,117, 282,488 Haz Adern Qorri, 113 Iliada, 55 IsaBoletini, 108, 111, 112, 113,115,116,117,150,154, 176,227,257,282,479,488, 491.513 Isak Shema,, 533 IsIam Krasniqi,, 533 Ismail Kadare, 35, 51,197, 240,245, 302, 308 Ismail Meta Prekvulaj, 488 Ismail Qemali, 106,107,108, 150.203.488.513 Ismail Syla, 462 Ismét Élezi, ЗО, 72, 77, 78, 80, 81,570 Isuf Hoti, 514 Isuf Kamer Çela, 488 Isuf Murat Mehani, 489 Isuf Veseli, 514 Jahja Aga, 512 Jakup Ferri, 218 597 Kadri Prishtina, 10,111,213, 282,487, 565 Kadri Prishtina,, 111,213 Kajtaz Rrecaj,, 533 Kajtaz Tahiri, 98, 192, 559, 563 Kalosh Dani, 112,282,489 Kamer Loshi, 294 Kanti, 123,249, 250, 251,313, 314,318,330, 348, 349,353, 354, 356, 357,405,437,480, 509,517, 570 Kanuni, 19, 21, 23, 24, 32, 34, 43, 44, 45, 46, 48, 52, 53, 54, 55, 56, 57, 58, 59, 61, 62, 63, 65,66,71,72, 73,74, 76, 77, 78, 80,81,104,119,121,130, 141,163, 164, 165, 166, 191, 196, 242, 243, 244, 245, 247, 248,266, 275,281,284, 285, 308, 333,460, 466,484, 507, 553,559, 560, 569, 570, 571, 572, 574, 576, 604,611 Karl Marksi, 319 Karl. Popper, 319 Jashar Murseli, 102, 553 Jashar Pasha, 106, 512 Keri і Sadri Bardhit, 112, 282, 489,514,613 Kitoni, 342 Jetish Behluli, 112 Jezu Krishti, 334 Kleanti, 343, 517 John Hardie, 59 Juhani,, 527 JusufMehaniqi, 112 Kadri Halimi, 72, 533 Kleobuli, 85,351 Kodi i Dushanit, 34 Kodi і Hamurabit, 506 Kodi Manu, 21 Koha, 65,108,127,130,248, 257,567, 569, 575
598 Kolë Berisha,, 534 Kolë Çetta, 514 Krispi, 343, 517 Kristan Volf, 340 Kristo Floqi, 489 Kuinteliani, 427 Kuvendi i Junikut, 105,107, 108,109, 112,605 Lahuta e Malcisě, 346 Lajbnici, 249 Latif Berisha,, 409,412, 533 Lazani, 112 Lazër Çetta,, 527 Lekaj,, 170,193 Lekë Dukagjini, 18,19, 21,23, 24 33,34,39,40,41,42,43, 44,45,46,48,51,52, 53,54, 55, 56, 57, 59, 60, 61, 62, 66, 67, 70, 71, 72, 74, 78, 80,104, 119, 121, 127, 141, 145, 150, 157,163, 165, 169,190,191, 192, 196,216,224, 240,241, 242,243,247,248,251,258, 263,264, 266, 267, 275,281, 285, 305, 307, 308, 333, 337, 339, 348, 438,457,460,466, 484, 507,510,515, 537, 545, 553, 559, 561, 563, 564, 565, 569, 571,572, 574, 576,611 Lidhja e Pejës, 150,215, 216 Liman Rushiti, 208, 533, 538 Lot Vaku, 112 Luigj Gurakuqi, 10, 99, 107, 150,155, 206, 228,292,410, 542 Pr, MEHMET RUKIÇH Lulëzim Etemaj,, 530 Lulëzim Lajçi, 4,11,75, 530, 533,616 Makiavelli, 483 Mal Bajrami, 112 Marin Barleti, 23,42,75,466 Mark Aureli, 517 Mark Krasniqi,, 90,128, 154, 170, 182, 497, 533, 538 Mark Mateja, 207 Mark Milani, 57, 518 Mark Raka, 489 Mark Sopi,, 533 Marka Gjoni, 339 Markesi, 349 Marsel Prust, 459 Martin Hajdeger, 351,492 Matej Shala, 514 Mehdi Bardhi, 534 Mehmet Delia, 111, 282,489 Mehmet Ferri, 514 Mehmet Halimi, 431 Mehmet Konjuhi, 112,282, 489 Mehmet Rukiqi, 6, 92,230, 468,535 Mehmet Shpendi, 202,258, 273.489 Mehmet Zabeli, 535 Mertin Hajdeger, 320 Met Ymeri, 111, 112, 113, 208.490
RAMADAN SHABANI ֊ MISIONAR I PAJTIMIT Metush Kadri Minushi, 498 Mic Sokoli, 95,164,275,276, ЗОЇ Miftar Bajraktari, 153,155, 160,294,487,513 Miftar Jonuži, ПО Miho Tivarasi, 42 Milan Shuflaj, 56 Mileti, 318, 351,480 Mink Dushi,, 533 MinushBrahmani, 111,282 Mis Edit Durham, 181 Mitko, 396, 527 Muhamet Lani, 97 Muhamet Piiraku, 530, 538 Műje Loshi, 70,119, 165,171, 292,296, 327,409,418, 535 Mujë Rugova, 534 Mulla Agan Koja, 112,490 Mulla Asilan Murati,, 535 Mulla Idrizi, 503 599 Niman Ferizi, 112,282, 514 Nimon Alimusaj,, 535 Njazi Uka, 25, 26, 53,200, 231,236,237,270,312,314, 353,360,466,496, 505,511, 516 Noli, 70 Nuhi Vinca,, 534 Nuriję Zekaj,, 535 Odisea, 29 Osman Hajdari, 112 Osman Pollata, 112 Oso Kuka, 172, 293 Pajazit Nushi,, 122,235,237, 238, 250,254, 270, 309, 324, 337, 339, 343, 344, 347, 368, 369, 377, 383, 384, 385, 387, 388, 391, 393, 437,442,452, 463,478,494,499, 500, 502, 509, 543, 546 Papa Klementi, 380 Papa Zhuli, 54, 77, 78 Mulla Sadik Deçani, 514 Murat Bejta,, 534 Murat Muhaxheri, 490 Pashk Bardhi, 54, 69 Pashko Vasa, 445, 564 Pitagora, 133, 318, 322 Muse Tafili, 98, 559, 563 Myrvete Dreshaj, 535 Pitarku, 85, 351 Platoni, 13,14,16,17,18, 30, 249, 263,316,317, 322, 336, 341,349, 368,394,405,426, 435,436,480,482, 520, 543, 547 Naim Frashëri, 196,197, 200, 264, 293 Nak Berisha, 112,282 Ndre Mjeda, 72 Nexhip Draga, 109,282, 513 Nikomahu, 14 Preng Lleshi, 312 Qazim Bakalii, 490
600 Qemal Haxhihasani, 105, 362, 415,498, 528, 536 Qerim Beu, 512 Ragip Shala,, 538 Ramadan Osman, 111, 113 Ramadan Shabani, 1,4, 9,10, 11, 13, 15, 17, 18, 19, 22,23, 24, 25, 26, 27, 28, 32, 38,44, 45, 52, 53, 58, 63, 64, 65, 66, 70, 75, 76, 79, 83, 84, 85, 87, 89, 90,92, 93, 94, 95, 98,99, 100, 101, 103, 104, 105,106, 108, 110, 111, 112, 113, 115, 116, 119, 122, 123,124,125, 128, 130, 131, 134, 135, 136, 138,143,144,145,146,150, 151, 155, 159, 161, 162, 164, 168, 169, 170, 174, 175,176, 177, 178, 183, 184, 185, 187, 188,189, 190, 191, 192,194, 196, 199, 200, 201,202,206, 207, 208, 209,212,213,214, 215,216,219,220,224, 227, 228,229, 230, 231,232, 233, 234, 235, 236, 238, 240,242, 244,246,249, 250, 251,252, 253,254, 255, 256,257, 258, 259, 260, 261, 262,263, 267, 268,269, 270, 271,273,274, 276,277,278,280,281,283, 287, 288, 289,290,291,292, 293,294, 297,298,299, 300, 302, 303, 304, 305, 308, 309, 310,311,313,314,315,316, 317,318,319, 320, 321,323, 324, 325, 326, 327, 328, 329, 330, 331,332,334, 335, 336, 337, 338, 339, 341,342, 343, Pr. MEHMET RUKIQI 344, 346, 347, 348, 349, 350, 351,352,353, 354,355,356, 357, 358, 359, 360, 363, 364, 365,366, 367, 369,370, 371, 372, 373, 375, 376, 377, 378, 380, 382, 383, 384, 385, 386, 387,389, 390, 391,392, 393, 394, 395, 396, 397, 398, 399, 402,406, 407, 408,410,411, 412,414,416,417,418,419, 420, 421,422, 423,424,427, 431,433,434,436,437,438, 439,440, 441,442,444, 445, 446, 447,448, 449,450,451, 452,453, 454, 455,457,458, 459,460,461,462,463,464, 465,467, 469,471,472, 473, 475,476, 478, 479,480,481, 482,486,487,489,490,491, 492,493,
496,497,498,499, 500, 502, 503, 504, 506, 507, 508, 509,510,511,512,513, 514,515,516,517,518,519, 520, 521, 522, 524, 525, 526, 528, 532, 537, 538, 541, 542, 544, 545, 546, 547, 548, 549, 550, 551,552, 553, 554, 555, 556, 557, 558, 559, 560, 561, 563, 564, 565, 566, 567, 579, 590,604, 606, 608, 609, 610, 611,613 Ramadan Sokoli, 475 Ramadan Sopi,, 538 Ramadan Záskoku, 490 Rame Alia, 112, 208,282 Rame Binaku, 112,282
RAMADAN SHABANI - MISIONAR I PAJTIMIT Rame Bilača, 95,111,224, 282, 356,431,490 Rame Gashi, 525 Rame Lutani, 283 RamëVllasa, 112 Rexha і Vogel, 490 Rexhë Asllani, 76, 94, 98, 112, 113,169,192,201,202, 207, 240,265, 282,300, 344, 371, 390, 399,423,430, 508, 526, 542,543, 559, 563, 586, 590 Rexhë Bardhi, 111 Rexhë Gjyryshevci,, 535 Rexhë Hyseni, 97, 192,283, 285,559, 564 Rexhep Berisha, 112 Rexhep Boja, 534 Rexhep Bunjaku, 535 Rexhep Doçi, 534 Rexhep Ismajli,, 533 Rexhep Qosja, 293, 327, 367, 412,533, 548 Rexhep Selman Fazlia, 490 Riza Beu, 512 Riza Smaka, 17, 33, 103, 272, 274,456,457 Rrahman Tafili, 98, 559, 563, 588 RrokZojzi, 72, 76 Rrustë Kabashi, 118 Rrustë Rudi, 503 Rusoi, 30 Sabahajdin Cena,, 534 601 Sabit Repa, 112 Sadik Asllani, 97, 98,136, 171, 173,201,253,297, 552, 559,563 Sadik Rama і Gjurgjevikut, 111,282 Sadik Zeneli, 154, 291, 294, 571 Sadri Fetiu, 534 Sali Bajraktari, 26, 103, 144 Sali Berisha, 460,490 Sali Nivica, 31, 111,282,487 Sali Rama, 112 Sali Shabani, 112,207 Salih Bajraktari, 513 Salih Hida, 108 Salih Miñari, 131, 265, 300, 301 Salihu, 131, 194, 486 Sami Peja, 534 Sefedin Begolli, 101,414, 548 SefedinBegu, 15, 106 Selim Avdi, 194 Selim Delia, 97 Selim Gecaj, 97 Selim Spahiu, 171,172,286, 416,535 Simon Veseli, 534 Sokrati, 123,139,319,321, 360,417,480, 482 Soloni, 60, 85, 86, 351 Spinoza, 517
602 Sylë Bardheci, 98, 192, 541, 559,563 Sylë Zenuni, 97 Sylejman Batusha, 115 Sylejman Vokshi, 10, 486 Syrjä Popovci, 56, 571 Shaban Binaku, 95, 115,164, 176, 177, 202,275 Shaban Kajtazi, 98, 192,218, 225, 226,227,283, 288,430, 541, 559, 563, 585, 607 Shaban Laka, 97 Shaban Polluzha, 154, 294, 430 Shaban Rexha, 295 Shaip Reshtani, 461 Shefkije Islamaj,, 534 Shefqet Hoxha, 71 Shefqet Pilana, 138, 396,439, 534 Shefqet Turgut Pasha, 115, 116, 117, 201,202 Shën Marku, 62, 396 Shën Pali, 65,104 Sherif Beqir Voća, 490 Sherif Voća, 224, 295,311 Shileri, 437 Shkurte Fejza, 534 Shote Galica, 491 Taciti, 170 Tafii Boletini, 117,487,491 Tafii Shabani, 98, 192, 559, 563, 584, 590 Pr. MEHMET RUKIQI Tahë Duga, 434,440 Tahir Abdyli,, 534, 538 Tahir Berisha, 10,125,161, 175,253,255,259,291,292, 295, 328, 367,445,446,525 Tahir Hasani, 98,192, 559, 563 Tahir Sadíku, 114,116,282 Tahir Uka, 112 Tahirhasanët, 98,168,182, 184, 192, 193,265, 461,604, 606 Talesi, 318 Teofrasti, 376, 388,410,417, 433,446 Thalesi, 85, 351 Themistokli, 427 Tukididi, 443 Uiliam Xhems, 459 Ukë Bytyçi,, 535 Ukë Xhema,, 534 Ūkio Mishima, 29 Ūkio Mishima,, 29 Valtazar Bogishiqi, 57, 67 Verrat e Llukës, 90,114, 115, 116.261.406.451.501.532, 533,560,561, 565, 605 Verrat e Llukës,, 115,451, 501.532, 533 Vesel Pagarusha, 491 Vilajeti і Janinës, 167,606 Vilajeti і Janinës,, 167
RAMADAN SHABANI - MISIONAR I PAJTIMIT Vilajeti і Kosovës, 166,168, 171,606 Vilajeti i Mănăstirii, 167, 606 Vilajeti і Shkodrës, 166,606 Vilhelm Vunt, 360, 386 Vilhelmi Vundt, 354 Volterį, 319, 370 Xhafer Murtezi,, 535 Xhekush Bajraktari, 112 Xhemajl Sahiti, 530, 535 Xhems, 351 Xhezair Zaganjoti, 19 Xhuvani, 70 Ymer Devetaku, 112 Zef Gjidoda, 206,207, 491 Zef Lush Marku, 492 Zef Valentini, 72,258,307, 508 603 Zef Valentini,, 72, 258, 307, 508 Zejnullah, 108,218, 513 Zejnullah Beu, 513 Zekeria Cana,, 513, 534, 538, 539 Zenei Begu, 106 Zenei Kelmendi, 534 Zenoni, 517 Zenun Musa, 107 Zeqir Halili, 164,275 ZeqirRexha, 112 Zeusi, 335 Zhan Poli Sartri, 319 Zhirardi, 30 Zigmund Frojd, 347, 502 Zyrafete Krasniqi,, 538
Literature Alia, Tonin, Aliajt e Kryeziut, Pukë, pasardhës të Gjeçovit, Shoqata e Shkrimtarëve “Shtjefen Gjeçovi”, Zym-Has, 2017. Andromaqi, Gjergj, Ligjerata mbi otnologjinë shqiptare, Shtëpia Botuese “Lilo”, Tiranë, 2004. Baburi, Myslim, Fjalë të urta shqiptare dhe nga bota, “Triptik”, Vlorë 2005. Bajraktari, akademik, Jusuf, Figura e Ramadan Shabanit, në rrjedhat e historisë, kumtesë, Prishtinë 24.XI.2006. Berlin, Isaih, Idetë filozofike të shekullit XX dhe katër ese për Lirinë, “Onufri”, Tiranë 2003. Bibla, Drita, Ferizaj, 1994, Besëlidhja e Vjetër, Libri і fjalëve të veta f.831-864. Boja, myfti, prof. Dr. Rexhep. Për një të nesërme më të mire. Kryesia e Bashkësisë Islame e Kosovës, Prishtinë, 2003. Canhasi, prof. dr. Shefqet Haxhi Zekë Byberi në Lëvizjen Kombëtare Shqiptare, “Besa”, Prishtinë, 2004. Cani, Dëfrim-Abdi Baleta, Shqipëria perbáli shovinizmit serbogrek, “Koha”, Tiranë 1995, Bujku, Prishtinë 19.XII.1995. Culaj, Lush, Kadri Minushi, jeta dhe veprimtaria, Instituti Albanologjik Prishtinë, 2015. Culaj, prof.dr. Lush, Komiteti “Mbrojtja Kombëtare e Kosovës”, 1918-1924, Prishtinë 1997.
568 Pr, MEHMET RUKIQI Çajupi, Andón Zaka, Vepra і. Rilindja, Redaksia e Botimeve Prishtinē, 1983. Çetta Anton, figure poliedrike e kultures shqiptare, Instituti Albanologjik, Dega e folklorit, Prishtinë, 20/1. Çetta, Anton, Nga folklori ynë III, Pleqni dhe tregime etnografike, Instituti Albanologjik i Prishtinë 1995. Çetta, Anton, Prozë popullore nga Drenica, vëllimi II, Rilindja, Prishtinë, 1972. Çaushi, Tefik, Fjalori estetikës, Onuffi, Tiranë, 1998. Çitaku, mr. Ibrahim, Azem Galica dhe veprimtaria luftarake e çetave kaçaken të Drenicës, Prishtinë, 1996. Çoçaj dr. Nexhat, Të pathënat për Gjeçovin, UBT- Highes Edu cation Institution, Prishtinë, 2019. Çaushi, Tefik, Universi letrar і Kadaresë, Europa,Tiranë,1992. Dado, prof. dr. Floresha, Intuite dhe vetëdije kritike, Onuffi, Tira ne, 2006. Desku, Cen, Pajtimét në Motin e Madh 1990, Shtëpia Botuese, Faik Konica, Prishtinë 2015. Dèzamy, Théodore, Zakonik Zajedništva, Školska knjiga, Zagreb, 1982. Doçi, dr. Rexhep, Onomastika e Drenicës, Instituit Albanologjik і Prishtinës, Prishtinë, 2005. Drançolli, prof.dr. Jahja, Monumentet e kultit paleokristian në Kosově, Arkivi і Kosovës,Vjetari nër. XXIX-XXX, Prishtinë, 2003. Dugolli, A. Ilir, Sefe Mleçani dhe këngët e tij epike (Monografi), Prishtinë, 2020. Fishta, Gjergj, Lahuta e Malcis, Rilinjda, Prishtinë 1996. Fjalori Encikopedik і Kosovës, I dhe II, Akademia e Shkencave dhe e Arteve e Kosovës, Prishtinë, 2018. Fjalori serbo-kroatisht-shqip, Instituti Albanologjik, Prishtinë, 1986.
RAMADAN SHABANI - MISIONAR I PAJTIMIT 569 Folklori shqiptar i Proza popullore, vëllimi V (Anekdota) Univer siteti Shtetëror, Tirane,1972. Foniqi,mr. Tahir, Krijimtaria popullore tregimtare e Prekorupës (Llapushës, Punim і magistratures në dorëshkrim, Universiteti і Kosovës, Fakulteti Filozofik, Prishtinë 1982. Frashëri, Nairn,Vepra 2, Rilindja, Redaksia e botimeve, Prishtinë, 1986. Gashi Sinan, Islam Gashi babai im dhe mësuesi i juaj, Shoqata kulturore Anton Pashku, Prishtinë, 2009. Gëzhilli, Mehmet, Nënë Tereza në sytë e botes, Argeta LMC, Tirane 2010. Gosturani Xheladin, Ali Ihra dhe Lidhja Shqiptare e Prizrenit, Koha, Tirane, 1999. Gjeçovi, Shtjefen, Kanuni і Lekë Dukagjinit, Kuvendi, Shkodër, 13.01.1998. Gjergji, Don Lush, Miqtë e mi në amshim, Drita, Prishtinë, 2015. Gjergji, Don Lush, Shenjtëresha e Dashurisë. Prej shën Polit, të Shën Nëna Tereze, Drita, Prishtinë,2017. Gjergji, Don, Lush. E kam në zemër Popullin tim shqiptar. Bisedime me Shën Nënën Terezë, Drita, Prishtinë 2019. Gjoshaj, Mehmet, Konferenca e Ambasadorëve në Londër dhe çështja shqiptare 1912-1913 - Ekspozitë tematike muzeore Prishtinë, 2013. Hadri, Ali, Marrëdhëniet shqiptare-jugosllave, Akademia Shkencore dhe e Arteve, Prishtinë, 2003. Hajriz, prof. Fazii, Mitrovica dhe Shala e Bajgores ne fokusin e historise, Libri shkollor, Prishtinë, 2011. Halimi, Kadri, Trajtime dhe studíme etnologjike, Instituti Albanologjik, Prishtinë, 2000. Halimi, Kadri, Kanuni і Lekë Dukagjinit, Instituti Albanologjik, Prishtinë, 2011.
570______________________________________ Pr. MEHMET RUKIQI Hamdi Thaçi- Murtez Zgou, Vëllezërit Damareku, Libri shkollor, Prishtinë, 2014. Hasani, Hasan, Leksikon і shkrimtarëve shqiptarë (1501-2001), Shtëpia botuese Faik Konica, Prishtinë, 2003. Hegel, Nauka logike, 1,2,3 BIGZ Beograd 1987. Hezllak, Margaret, Kanuni, Ligji i pashkruar і shqiptarëve, bleu I, Tiranë, 2005. Historia e popullit shqiptar (I-IV), Akademia e Shkencave e Shqipërisë, Tiranë, 202-2007. Historia e shtetit dhe e së drejtës së Shqipërisë, 1 dhe 2, Luarasi, Tiranë, 1997. Hoti, Behram, Anton Çetta Orakulli і pajtimit kombëtar, Prish tinë, 1996. Historia e Shtetit dhe esë drejtës në Shqipëri,i,2, Shtëpia Botuese “Luarasi”, Tiranë, 1997. Hoxha, Shefqet, E drejta dokësore në Lumë, (Kanuni і Lûmes) Tiranë, 2013. Instituti Albanologjik, Anton Çetta, figure poliedrike e kultures shqiptarë, Prishtinë, 20u. Instituti i Historisë, Shotë Galica heroine e kombit, Prishtinë. 2003. Kadare, Ismail, Prilli і thyer, roman, Rilindja, Redaksia e botimeve, 1980. Kadishani, Jetish, Sadik Rama - Gjurgjeviku, Prishtinë, 2003. Kanti Imanuael, Kritika e mendjes së kulluar, Libri shkollor, Prishtinë, 2002. Kanti, Imanuel, Themelimi і Zakoneve shoqërore, Drita, Tiranë, 2004. Kanuni і Labërisë, Kadifikuar e përgatitur për botim nga prof dr. Ismét Élezi, Botimet Toena, Tiranë, 2006.
RAMADAN SHABANI - MISIONAR I PAJTIMIT 571 Kanuni і Lekë Dukagjinit, përmbledhur dhe kodifikuar nga Atë Shtjefën Gjeçovi, me biografine e parathënien nga Akademik dr. Syrjä Popovci, Prishtinë, 1972. Kanuni i Skënderbeut, përgatiti për botim Imzot Frano Ilia Argjipeshkv Mitropolit і Shkodrës, Shkodër 1993. Kasteleti, Xhuzepe, Normat zakonore dhe e drejta shoqërore në Kanunin e Lekë Dukagjinit. OMBRA GVG, Romë 1933, përktheu Qemal Velija. Kasumi, prof. dr. Haki, Sadik Zeneli (1888-1945) Instituti і Historisë, Prishtinë, 2015. Kasumaj, Sylë, Fjalor і termave të drejtësisë, Instituti Albanologjik, Prishtinë, 2019. Kodi Civil 1929, Tiranë 2010. Koliqi Ernest, Vepra 5, Faik Konica, Prishtinë, 2003. Komiteti “Mbrojtja Kombëtare e Kosovës” (përmbledhje kumtesash), Akademia e Shkencave e Shqipërisë, Instituti і Historisë Tiranë, 2004. Krasniqi, Mark, Besanë traditën shqiptare, Akademia e Shkencave dhe e Arteve e Kosovës, Prishtinë, 2011. Krasniqi, Fatmir, Fejzë Astrazupi gjatë historisë (Monografi) Malishevë, 2012. Kroçe, Benedetto, Filozofia ime, Botime Enciklopedike, Tiranë, 2003. Krstič, dr. Dragan, Psihološki recnik, Savremena administracija, Beograd, 1991. Kulla, Ndriçim, Antologji e mendimit shqiptar 1870-2003, Plejad, Tiranë, 2003. Kulla Ndriçimi, Enciklopédia Antologjike e mendimit shqiptar 1807-1957 në tri Vëllime, Plejad, Tiranë, 2017. Kulla, Ndriçim - Thomallari Dritan, Etika dhe eliminimi, Plejad, Tiranë, 2005. Kuvendi i Bubavecit, Pajtimi i Gjaqeve - Malishevë, Prishtinë, 2000.
572 Pr. MEHMET RUKIQI Lajçi, dr. Bashkim, Etnologji, rite doke e zakone shqiptare, Instituti Albanologjik, Prishtinë, 2010. Lajçi, dr. Lulëzim, Studíme historike 1, Instituti Albanologjik, Prishtinë, 2006. Larousse, Opšta enciklopedija tom, 1. Vak Karadzic, Beograd, 1971. Luka, David, Pasuria gjuhësore e Kanunit të Lekë Dukagjinit, studíme gjuhësore XIX, FLORENŢA, Shkodër, 2017. Llambro, Filo, Historia për sistemet e qeverisjes, Extra, Tirane, 2003. Malaj, Ibrahim Kadri, Tropoja në breza, Dritani, Tirane, 2003. Mandro, prof, asoc, Arta, E drejta romake, Emal, Tiranë, 2007. Marku, Gjon, Mirdita, vend i kuvendeve qeverisëse, Tiranë, 2013. Matkovski, Aleksander, Kryengritja e Dervish Carës, Brezi, Tira në, 2012. Matos, Anton Gastov, Misli i pogledi, Globus, Zagreb, 1988, str. 13. Matoshi, prof. dr. Hysen, Hapësira etnike e kulturore shqiptare dhe kisha ortodokse serbe, Logos A. Prishtinë, 2012. Meçi, Xhemal, Kanuni i Leke Dukagjinit, varianti i Pukës, Tiranë, 1997. Meçi, Xhemal, Kanuni і Lekë Dukagjinit, në variantin e Mirditës, GEER, Tiranë, Tiranë, 2002. Mehmeti, prof. dr. Enver, Studíme në ftishën e letërsisë gojore, Tetovē, 1995. Merxhani, Branko, Formula të Neoshqiptarizmës, Rilindja, Ndërmarrja e botimeve, Prishtinë, 1998. Mjeku, Muhamet, Binak Alia dhe brezat pas tij, New Jork, 2016. Muhadri, dr. Besim, Mehmet Cena і Hasit, pleqnar e orator Shtëpia botuese, “Pjetër Bogdani”, Has 2012. Murtezai, prof. dr. Ekrem Fjalor і filozofisë, Botimit Toena, Tira në, 2007.
RAMADAN SHABANI ֊ MISIONAR I PAJTIMIT 573 Murtezai, prof, dr. Ekrem, Hyrje konceptuale në filozofi, Aka demia e Shkencave dhe e Arteve e Kosovës, Prishtinë, 2015. Musa, Raif, Veddete Bajrami, Musa Kronike pajtimesh, Ferizaj, 2010. Myslym Baburi, Fjalë të urta shqiptare dhe nga bota, Triptik, Tirane, 2005, f. 78-84. Nopça, Franc, Fiset e Malësisë së Shqipërisë Veriore dhe e drejta zakonore e tyre, Tirane, 2013. Nushi, akademik, Pajazit, Inteligjenca dhe masa e zhvillimit të saj, ndërshqiptarët e moshës madhore, Akademia e Shkencave dhe Arteve e Kosovës, Prishtinë, 2004. Nushi, akademik, Pajazit, Leksikon і psikologjisë, Akademia e Shkencave dhe e Arteve e Kosovës, Prishtinë, I dhe II, 2014. Nushi, akademik Pajazit, Mendimi і pleqnarëve dhe struktura e tij, Gjurmime Albanologjike, - Folklor dhe etnologji, 1985, fq, 81, Instituti Albanologjik. Osmani, Dr. Jusuf, Vendbanimet e Kosovës, Malisheva, libri 19, Prishtinë, 2006. Osmani, dr. Jusuf, Vendbanimet e Kosovës - Theranda, (Suhareka), Prishtinë, 2008. Osmani, dr. Jusuf, Vendbanimet e Kosovës- Theranda, (Suhareka), Prishtinë, 2008. Pajtimi i gjaqeve, 1990-1992, Era, Prishtinë, 2001. Paojoti, Jorgo, Çështje të studimit të anekdotave popullore, Stu díme filologjike, Nr.3,Tirane, 1971. Frano, Ylli, Psikologji sociale,Biblioteka Universale ”Korbi”, Tira ne, 1997. Peçjak, Vid, Psikogjia saznavanja i izdanje, “Svjetlost” - OOUR Zavod za udžbenik i Nastavna srbstva, “Sarajevo”, 1981. Peinsip, Walther, Populli i shqipeve të malit. Një kontribut në “arkeologjinë” e Drejtësisë dhe antropologjisë sociologjike të Ballkanit, “Mirdita”,
Tirane, 2005.
574 Pr, MEHMET RUKIQI Piiraku, dr. Muhamet, Lëvizje gjithë popullore shqiptare per fal jen e gjaqeve. 1990-1992, kronike, Instituti Albanologjik, Prishtinë, 1998. Pilana, prof dr. Shefqet, studime në fushë të folklorit, Universiteti і Prishtinës, Fakulteti Filozofik, 2004. Popullarna enciklopedija, BIGZ, Beograd,1976. Presheva, prof, dr. Avni, Bazat e logjikës, Logjika bazë e çdo shkence, Prishtinë, 2018. Presheva, prof, dr. Avni, Filozofia e gjuhës Universiteti і Prishti nës, Fakulteti Filozofik, Prishtinë, 1998. Prishtina, Hasan, Një shkurtim kujtimesh mbi Kryengritjen shqiptare, të vitit 1912, Prishtinë 2009. Popovci, prof. dr. Syrjä, Kanuni і Lekë Dukagjinit, përmbledhur dhe kodifikuar nga Shtjefen Gjeçovi, ETMM i KSAK, Prishtinë, 1972. Qosja Rexhep, Porosia e madhe, 7 Rilindja, Redaksia e botimeve, Prishtinë, 1986. Rashiti, dr. Sadik, Kategoriae ndërgjegjes, Rilindja, Ndërmarrja e botimeve, Prishtinë, 1998. Ruhani, Aziz, Anton Çetta, miku im, Rilindja, Prishtinë, 1997. Ressuli Namik, Shkrimtarët shqiptare, nga Buzuku, tek arbëreshët e Greqisë 1, Histori e letërsisë shqipe, nën kuj desin e Ernest Koliqit, pjesa e I (1462-1878). Rukiqi, dr. Mehmet, Azem Galica, Instituti Albanologjik - Prish tinë, 2013. Rukiqi, dr. Mehmet, Krijues dhe bartës të tregimeve popullore në Drenicë, Instituti Albanologjik, Prishtinë, 1998. Rushiti, dr.Limon. Lëvizja Kaçake dhe Komiteti “Mbrojtja Kombëtare e Kosovës” (përmbledhje kumtesash) Akademia e Shkencave e Shqipërisë, Instituti і Historisë Tiranë, Instituti і Historisë Prishtinë, Tiranë, 2004.
RAMADAN SHABANI ֊ MISIONAR I PAJTIMIT 575 Rushiti, dr. Limon, Lëvizja Kaçake ně Kosově (1918-1928), Prishtinë, 1981. Rrazja, Ma. Agon. Llapusha gjatë historisë, dokumente dhe būrime gojore, Instituti Albanologjik, Prishtinë, 2012. Smaqi, dr. Laura, Zbulimi і vetvetes n’pasqyrë të letravet - Proza e shkurtër e Ernest Koliqit, Qendra e Studimeve Albanologjike, Instituti і Gjuhës dhe і Letërsisë, “Maluka”, Tiranë, 2009. Stavileci Esat, Të menduarit dhe të shkruarit juridik, Akademia e Shkencave dhe e Arteve e Kosovës, Prishtinë, 2013. Syla, Fazii, Vëzhgime e kumtime, Artini, Prishtinë, 2007. Shala, prof. dr. Demush, Këngë popullore historike, Prishtinë, 1977. Shala, Prof. Dr. Xheladin, Ngjarje dhe personalitete historike, Instituti Albanologjik, Prishtinë, 2009. Shkurtaj, prof. dr. Gjovalin, Etnografi e të folurit të shqipes, (Përmbledhje socio dhe etnolinguistike), Akademia e Shkencave e Shqipërisë, Tiranë. 2018. Tahiri, Bedri, Azem Bejta, Galica, botimi і dytë, Shkëndija, Prish tinë, 2005. Tahir, Bedri, Hasan Prishtina, Truri і Lëvizjes Kombëtare shqiptare, Prishtinë, 2008. Tahir, Bedri, Kamer e Murat Loshi, në histori dhe në traditën gojore, Prishtinë, 2019. Tonner Marcust, Mbretëresha e Malësisë, Edit Durham dhe Ballkani, Koha, Qershor, 2007. Tërnava, ef. Nairn, ligjërime për fenë e atdheun, fjalime, referate, hytbe, mesazhe, deklarata, trajtesa, 2, Kryesia e Bashkësisë Islame e Kosovës, Prishtinë, 2023. Tirta, prof. dr. Mark, Etnologjia e shqiptarëve, Akademia e Shkencave e Shqipërisë, Instituti i Kultures Popullore, Depar tamenti і Etnologjisë, Tiranë, GEER. 2006.
576 Pr. MEHMET RUKIQI Uçi, Alfred, Estetika e folklorit, Akademia e Shkencave e Shqipërisë, Tirane, 2007. Uçi, Alfred, Filozofia e T.A. Kavaliotit, Akademia e Shkencave e Shqipërisë, Tirane, 2004. Ulqini, Gent, Shqipëria dhe shqiptarët, Reklama, Tirane, 2018. Ulqini, Kahreman, Bajraku në organizimin e vjetër shoqëror, Fundi і shek. XVII, deri me 1912, Tirane, 1981. Urtësi botërore - aforizma III, Botime enciklopedike, Arqeta LMC, Tirane,2004. Valentini, At. Giussepe (Zef). Studime dhe tekste juridike, Plejed, Tirane, 2009. Valentini, At. Giussepe (Zef), Ligji і Maleve shqiptare, nga rela cionei emisionit shetitës, Jezuit në Shqipëri (1880-1932), Plejad, Tiranë. 2007. Verli, Marengien, 101 profile biografike, Akademia e Shkencave e Shqipërisë, Tiranë, 2016. Veseli, dr. Nuhi, për rolin drejtues konsolidues të pleqnarit Meh met Reçani, Punim shkencor në dorëshkrim. Vilari, prof. Salvatore, Normat zakonore juridike të Shqipërisë Kanuni і Lekë Dukagjinit, OMBRA CVC, Rome 1940 - XVIII. Xhemaj, dr.Ukë, Etnokultūra shqiptare në Podgur, (monografi etnologjike), Instituti Albanologjik, Prishtinë, 2003. Yamamato, Kazuhiko, Struktura etike e të drejtës zakonore shqip tare, Tiranë, 2008. Zejnullahu, prof. dr. Adem, Prozë popullore me përbëres islam, Prishtinë, 2015. Zejnullahu, prof. dr. Adem, Vuajtja dhe qëndresa në këngë popullore historike, LAP, Prishtinë, 2010. Zejnullahu, prof. dr. Adem, Aspekte të islamit te shqiptarët, Botimet “Meshari”, Prishtinë, 2016. Zogaj, Habib, Albumi і tmerrit, Prishtinë, 2019. Žogaj, Habib, Kuvendi і Bubavecit, Prishtinë, 2020.
RAMADAN SHABANI ֊ MISIONAR I PAJTIMIT 577 Zogaj prof. A.Ilaz, Llapusha, vështrim і përgjithshëm gjeografik, Prishtinë, 2011. Zogaj A. Haz, Llalpusha, vështrim i përgjithshëm gjeografik, Pri shtinë, 2010. Zvonarevic, dr. Mladen. Socijalna psihologija, Skoska knjiga, Zagreb, 1985. Zheji, Gjergj, Folklori shqiptar, Argeta LMC, Tirane, 1998
Summary The Albanian people for centuries lacked freedom of activity and progress. It lacked a state and a system of law. This deficiency was at least replaced by customary law. The Canon (Kanun) of Lekë Dukagjini, which still breathes today, was the highest legal institution. It is the oldest oral con stitution, up to its codification by Father Shtjefen Gjeçovi. It still fimetions mainly in the important mountainous regions by old and wise men in gatherings and assemblies as it has since Lekë Dukagjini III in the 15th century onwards. The key word lay with the elders. There was a Court of Elders, the pariahs, the elders and the assembly. The gene rality of their work was the fight using all humanitarian means against blood feuds. Reconciliation rose to the level of gallantry. Among those fighting to extinguish fires, namely fratricides, stood an Arch-Elder of Kosovo, Ramadan Shabani (1861-1931), from Kijeva of Malisheva. He came from a family with an ancient reconciling tradition. He was also called an Old House”, where this meticulous elderly lived with his predecessors and descendants. Ramadan Shabani’s predecessors included the follo wing: Sylë Bardheci, Hasan Syla, Tahir Hasani, Kajtaz Tahiri and Shaban Kajtazi. And, his descendants were Asilan Sha bani, Tafii Shabani, Rexhë Asllani, Sadik Asllani, Shaban Kajtazi, Muse Tarili, Rrahman Tarili dhe Idriz Asllani. Seven
564 Pr, MEHMET RUKIQI houses of the elders are known: House of Dibra, that of Gjo Marku or Gjon Markagjoni in Mirdita, that of Vizier of Shkodra, that of the Hoti Bayraktar (standard-bearer), those of Ali Ibra, Rexhë Hyseni of Bellopoja, and the House of Tahirhasani of Kijeva. In addition to the Kanun (Canon) of Lekë Dukagjini, Kanun of Skanderbeg, those of Laberia, Luma, Mirdita, Puka and Çermenika were also in use. Customary law is part of the cultural heritage of the Albanian people. It came into being in ancient times, modi fied to adapt to changing social circumstances. It was an ex pression of individuality. It demonstrated self-governing ability according to ethnic character. It resisted the pressures of the Shariah law. Ramadan Shabani represented customary law. He also used a canonical adjective. Although deprived of the necessary concepts and writings in assemblies, hearings and reconciliations, he demonstrated essential knowledge, expressed in certain scientific terms. Ramadan Shabani was a prominent advocate on patrio tic and national issues. He was one of the insurgent figures in the Albanian territories annexed by the Yugoslav Kingdom. Belgrade authorities conjured up programs of genocide and ethnic cleansing against Albanians. He responded to the decree of compelling Albanians to convert from Islam to the Slavic Orthodox religion with a saying by Pashko Vasa: An Albanian was an Albanian before becoming Christian or Mus lim . In a popular legal sense, Ramadan Shabani was a distinguished thinker. He belonged to the House of the Tahirhasans, who for
nearly 200 years had been involved in recon ciling blood feuds and extinguishing fratricidal flames. He proved himself to be a connoisseur of historic events in asse mblies and oral debates. He demonstrated popular pilosophical, rational and psychological, sociological and rhetorical
RAMADAN SHABANI ֊ MISIONAR I PAJTIMIT 565 skills. He was a fighter in the anti-Ottoman uprisings of 1910. He participated in the Assembly at Verrat e Liukës. He stood out among the leaders and fighters in Llapushë and in the battle of Carraleva. He also fought in the 1912 uprising. He attended the historic Assembly of Junik, participated in the activities in the Peja-Istog-Klina area in April-May 1912, and in the march over Prishtina in July of that year. In October 1912, when the Balkan War broke out, Ramadani fought in Plava, Gucia and Rugova to prevent the incursion of the Monte negrin army into Albanian lands. Ramadan Shabani participated in the armed resistance of 1913-1915 and in the Movement for Liberation and National Unity in 1918. He was a member of the Uprising Staff. From June 1919, he excelled as an organizer of insurgent groups. From July 1920 until February 1921, he fought in Koplik, near Shkodra, to repel the Yugoslav interventions, which endan gered the state of Albania. He was an advisor and strong arm of Azem Galica, Hasan Prishtina, and Hoxha Kadri Prishtina. Hasan Prishtina had made it known: I have Ramadan Shabani on the map . He was a member of the Presidency of the National Defense of Kosovo Committee and Chairman of its Branch for Peja and Dukagjin... Ramadan Shabani was a miraculous expert on the Kanun of Lekë Dukagjini. Some of the scholars called him the Eldorado of the National Reconciliation Movement. In 19901992, in Kosovo and other regions, a Blood Reconciliation Movement was launched. It was headed by Prof. Anton Çetta and the
uppermost intellectuals of Kosovo around him. The Great People’s Gathering at Verrat e Llukës was attended by nearly half a million people who, through tears of joy, follo wed the activity. Many blood feuds were reconciled. The history of the Albanian people was enriched with one more
566 Pr. MEHMET RUKIQI special event. Ramadan Shabani, people of his age, and those atten ding, were experiencing a deep yearning. With his popular legal activity, Ramadan carries a special chapter of traditional culture in Albanian folklore and ethnology. Përktheu: Avni Spahiu
Rezyme Popullit shqiptar, me shekuj, і mungoi liria, për veprimtari e progres. I mungoi shteti dhe jurisprudenca. Këtë mungesë, sadopak, e zëvendësoi me të drejtën zakonore. Ka nuni і Lekë Dukagjinit, që fiymon edhe sot, ishte institutcioni më і lartë juridik. Është kushtetuta më e lashtë gojore, deri te kodifikimi nga Atë Shtjefen Gjeçovi. Funksionon ende, kryesisht në krahinat malore me rëndësi, nga pleq e burr të mençur, në tubime e pleqni, prej Lekë Dukagjinit III, në shek. XV e këndej. Fjalën kryesore e mbajnë pleqtë. Ekzistonte Gjyqi і Pleqve, paria, pleqnitë e meshliset. E përgjithshmja e veprës së tyre, ishte lufta me të gjitha mjetet humanitare, kundër gjakmarrjes. Pajtimi ngritët në shkallën e heroizmit. Ndërmjet të hasmëruarve, për të fikur zjarre, për t i ndalur vëllavrasjet, u gjend kryepleqnari і Kosovës, Ramadan Shabani (1861-1931), nga Kijeva e Malishevës. Rrjedh nga në familje me tradite të lashtë pajtimtare. U quajt edhe Derë Pleqnare , ku plaku і pikërishëm, kishte paraardhës e pasardhës. Paraardhës të Ramadan Shabanit ishin: Sylë Bardheci, Hasan Syla, Tahir Hasani, Kajtaz Tahiri e Shaban Kajtazi. Pasardhës ishin: Asilan Shabani, Tafii Shabani, Rexhë Asllani, Sadik Asllani, Shaban Kajtazi, Muse Tafili, Rrahman Tarili dhe Idriz Asllani. Njihen shtatë dyer pleqnarësh: Dera e Dibrës, e Gjo Markut, apo e Gjon Markagjonit në Mirditë; e Vezirit të Shkodrës, e bajraktarit të Hotit, e Ali Ibrës, e Rexhë Hysenit të
560 Pr, MEHMET RUKIQI Bellopojës dhe Dera e Tahirhasanëve të Kijevës. Përveç Kanunit të Lekë Dukagjinit, ftinksiononin edhe Kanuni і Skënderbeut, і Labërisë, і Lûmes, і Mirditës, і Pukës dhe і Çermenikës. E drejta zakonore përfshihet në trashëgiminë kulturore të popullit shqiptar. Ka lindur në kohët e lashta. Modifikohet në përshtatje me ndryshimin e rrethanave shoqërore. Ishte shprehje e individualitetit. Dëshmoi aftësi vetëqeverisëse, sipas veçorive etnike. U rezistojë presioneve të së drejtës së Sheriatit. Ramadan Shabani përfaqësonte të drejtën zakonore. E përdorte edhe mbiemërimin kanunore. Ndonëse pa kon cepte dhe shkrime të nevojshme, në kuvende, pleqni e pajtimé, demonstronte njohuri thelbësore, të shprehura me ndonjë fjalë shkencore. Ramadan Shabani ishte, veprimtar і shquar për çështje atdhetare e kombëtare. Ishte njëri prej figurave kryengritëse në trevat shqiptare, të aneksuara nga Mbretëria Jugosllave. Autoritetet e Beogradit, kundër shqiptarëve, hartuan pro grame të gjenocidit dhe të spastrimit etnik. Urdhrit që shqiptarët ta ndërrojnë fenë islame me atë ortodokse sllave, і përgjigjet me një thënie të Pashko Vases: Shqiptari ka qenë shqiptar, përpara se të bahet і krishterë a mysliman” Ramadan Shabani, në kuptimin juridik popullor, ishte mendimtar i dalluar. I takoi Derēs së Tahirhasanëve, e cila, për afiro 200 vjet, pajtoi gjaqe, duke shuar zjarre të vëllavrasjes. Në kuvende e debate, u dëshmua për njohje të ngjarjeve historike, gojarisht. Tregoi aftësi filozofike popullore, logjike e psikologjike, sociologjike e retorike. Ishte luftëtar në kryengritjet
antiosmane, të vitit 1910. Mori pjesë në Kuvendin te Verrat e Llukës. Shquhej ndër prijësit dhe e luftëtarët në Llapushë e në betejën e Carralevës. Luftoi edhe në Kryengritjen e vitit 1912. Ishte pjesëmarrës në Kuvendin historik të Junikut, në aksionet në Zonën Pejë-
RAMADAN SHABANI ֊ MISIONAR I PAJTIMIT 561 Istog- Klinë, në prill-maj 1912, në marshin mbi Prishtinë, në коггік të këtij viti. Në tetor të vitit 1912, kur shpërtheu Lufta Ballkanike, Ramadani luftoi në Plavë, Guci e Rugovë, për të penguar hyrjen e ushtrisë malazeze në trojet shqiptare. Ramadan Shabani, mori pjesë në qëndresën e armatosur, më 1913-1915 dhe në Lëvizjen për Çlirim e Bashkim Kombëtar, më 1918. Ishte anëtar і Shtabit të Kryengritjes. Prej qershorit të vitit 1919, shquhej si organizator і çetave kryengritëse. Prej korrikut të vitit 1920 e deri në shkurt të vitit 1921, lufton në Koplik, afer Shkodrës, për sprapsjen e ndërhyrjes jugosllave, që rrezikonte shtetin e Shqipërisë, Ishte këshilltar dhe krah i forte і Azem Galicës, Hasan Prishtinës e Hoxhë Kadri Prishtinës. Hasan Prishtina kish pas thanë: “Ramadan Shabanin e kam harte”. Ishte anëtar і Kryesisë së Komitetit Mbrojtja Kombëtare e Kosovës dhe Kryetar і Degës së tij për Pejë e Dukagjin... Ramadan Shabani e njihte, për mrekulli, Kanunin e Lekë Dukagjinit. Disa prej studiuesve e quajtën Eldorado-ja e Lëvizjes së Pajtimit Kombëtar. Më 1990-1992, në Kosově e regjione të tjera, vepronte Lëvizja e Pajtimit të Gjaqeve. Në krye të saj ishte prof. Anton Çetta e përreth tij inteligjenca më e lartë e Kosovës. Në Tubimin e Madh Popullor te Verrat e Llukës, moren pjesë rreth gjysmë milioni njerëz që, me lot gëzimi e përcillnin këtë aksion. U pajtuan shumë gjaqe. His toria e popullit shqiptar u pasurua edhe me një ngjarje të veçantë. Ramadan Shabanin, ata moshatarë të tij e bashkëpleqnar që kishin ardhur, përjetonin me
mallëngjim te thellë. Ramadani, me veprimtarinë e tij juridike popullore, sajón një kaptinë të veçantë të kultures tradicionale në folklorin dhe etnologjinë shqiptare.
|
| adam_txt |
Përmbajtja Parathënie.7 I. DREJTËSIA TRADICIONALE. 13 E drejta zakonore shqiptare. 19 E drejta zakonore në Mesjetë. 21 E drejta natyrore. 25 Etnosi dhe e drejta zakonore. 27 Struktura etike e të Drejtës Zakonore shqiptare. 29 E drejta zakonore shqiptare pas shekullit XV. 31 Elemente të së drejtës romake.37 Dukagjinët. 39 Kanuni. 43 I. a TË HUAJT PËR TË DREJTËN ZAKONORE SHQIPTARE .47 Kanunin në Kaukaz. 48 Ramadan Shabani dhe Kanuni. 52 Adeti. 56 Kanuni dhe religioni. 65 Shtjefen Gjeçovi.67 Kanuni і Mirditës. 7і Kanuni i
Pukës.73 Kanuni і Skënderbeut. 74
608 Pr, MEHMET RUKIQI Kanuni і Labërisë. 76 Kanuni i Çermenikës.81 E drejta islame.82 Sheriati. 84 Ligjet e Solomonit. 85 IL KOLOS I SË DREJTES ZAKONORE. 89 Тё dhënat biografìke. 90 Malisheva.91 Kijeva.94 Dyer të pleqnarëve. 96 Tahirhasanët e Kijevës. 98 Dy gjyqe supreme zakonore. 102 Kuvendet. 104 Kuvendi і Junikut më 1912. 105 Kuvendi i Junikut dhe “Besa Shqiptare”. 112 Juniku. 113 Kuvendi te Verrat e
Llukës. Ո4 Kuvendi te “Lisat e Zojzit”. u8 III. FAMILJA DHE E DREJTA ZAKONORE.119 Fejesa. 119 Martesa. 120 Bashkëshortësia.123 Fëmijët. 125 Familjet e mëdha.127 I zoti dhe e zoja e shtëpisë. 129 Nderi si viere morale dhe kod i sjelljes. 129
RAMADAN SHABANI - MISIONAR I PAJTIMIT Nderi familjar. 609 . .131 Mosha, sëmurjet dhe vdekja. . .132 E pamja tradicionale. . .134 Pasojat eventuale pas vdekjeve. 136 Ndarja e familjeve të mëdha. 137 Gjinitë kabilet e të afermit. 138 Miqësia, dashamirësia, vëllamia. .139 IV. INSTITUCIONE TË SË DREJTËS ZAKONORE. 141 Malesia e Madhe.142 Kreu і lagjes, fshatit a fisit.143 Oda e burrave. . 143 Kulia e Brahim Hoxhës. 150 Kulla tradite e fortifikimit. . 151 Bajraku. 156 Bajraktarë e bajraqe. 160 Bajraku. . . 165 1. Vilajeti i Shkodrës.166
2. Vilajeti і Kosovës.166 3. Vilajeti i Mănăstirii.167 4. Vilajeti і Janinës.167 Fise shqiptare. 169 Gashi. 174 Luftëtarë të Fisit Gash. 177 Te huajt për fiset shqiptare. 178 Shipshani. 180 Toplana. .181 Tradita dhe Tahirhasanët. 182
610 Pr, MEHMET RUKIQI Gjenealogjia dhe tradita.184 Tradita dhe Ramadan Shabani.185 Arkeologi. 190 Dera e Tahirhasanëve.190 Tabiatı.194 Miku e mikpritja. 195 Buka e gjakut. 198 V. LUFTËRAT SHQIPTARE PËR ÇLIRIM DHE PAVARĒSIM SHTETËROR. 199 Atdheu e kombi. 200 Luftërat në Qafe të Morinës dhe të Agrit. 201 Kohezioni - lidhje e marrëveshje. 202 Kryengritja shqiptare 1910-1912.203 Gjenocidi serb. 204 Traktati і fshehtë і Londres. 205 Kryengritja e Rrafshit të Dukagjinit (1919).206 Masakra në Qypevë.208 Kongresi і Lushnjës.212
Liria. 214 Lufta. 214 Lidhja Shqiptare e Pejës.215 Mbledhje në Caravik më 1897. 217 Në Luftën e Koplikut.219 Kisha ortodokse dhe gjenocidi serb. 220 Monorkia gjenocidale e pashembullt. 223 Shaban Kajtazi luftëtar në kryengritjen e Dervish Carës.225
RAMADAN SHABANI - MISIONAR I PAJUMU 611 VI. KONFLIKTE DHE PASOJA. 231 Agresioni. 231 Dhuna. 235 Faji. 236 Hakmarrja. 237 Gjakmarrja. 239 Pajtimé e pajtimtarë.249 Pleqtë e pleqnarët.259 Plaku. 266 Pleqnarë nga Juniku.266 Pleqnitë. 267 Argumenti. . 269 Bajraku. 271 Intonacioni. 279 Gjyqi і pleqve. 280 Bashkëveprimtarë të Ramadan Shabanit. 281
Bashkëpleqnarë. 282 Xhemail Abria.282 Mehmet Reçani. 288 Habib Kukiqi. 290 Dervish Goxhuli.293 Bajram Bujupi. 299 Salih Miftari. 300 Binak Alia. 301 Ali Binaku. 302 Metoda.302 Besa metodě pajtimi. 303
612 Pr. MEHMET RUKIQI Beja e betimi. 311 Dorezania. 312 Fakti. 313 Fiksioni.314 VIL FILOZOFI NË TË DREJTËN ZAKONORE.315 E vërteta.315 Filozofi. 318 Aftësi cilësore të Ramadan Shabanit. 323 Aftësi filozofike. 325 Ideali dhe ideja. 330 Aftësi kontemplative. 331 Logosi. 333 Mençuria. 334 Mendime. -.336 Mendja fiiqi shpirtërore. 339 Elemente të metafizikës. . 340 Ngjashmëri me stoikët.342 Njohuri praktike shkencore. -—344 Opinioni
publik.345 Shenja paradoksale.346 Përvoja. 348 Praktika. 349 Shtatë të urtit. 351 Aftësi logjike. —352 Arsyeja dhe mendja.354 Etika bazament і drejtësisë. 357 Ndërgjegjja.359
RAMADAN SHABANI - MISIONAR I PAJTIMIT_ 613 Gjuha dhe maturia.362 Popullarizimi і Ramadan Shabanit. 363 Qëndrimi. .365 Sjellje vese e veprime.366 Toleranca. ,.368 Veçori të personalitetit. 370 Pikëpamje etike.372 Morali. 373 Karaktere.376 Autoriteti. 377 Dinjiteti njerëzor. .378 Veçanti dalluesetë shqiptarëve. 380 Pikëpamj e psikologj ike. .382 Harresa. 384 Veçori etnopsikologjike. .386 Intelig) enea e Ramadan Shabanit. 387 Kujtesa dhe
tradita.390 Vullneti. 392 Personaliteti і Ramadan Shabanit. 393 Trimëria. 398 Kultura dhe kulti.400 E drejta dhe kultura shpirtërore.402 E drejta dhe kultura shpirtërore.402 Ramadan Shabani burrë ode, kuvendi dhe humanist i shquar.402 Në rrugën e altruizmit.404 Pleqnar dhe luftëtar.406
614_ Pr. MEHMET RUKIQI VIII. AFTËSI GJUHËSORE TË RAMADAN SHABANIT.407 E falmja.407 Pleqnarët krijues dhe gjuha popullore. 411 Monologu. 413 Intonációm.414 Dialogu.4x7 Monologu. 418 Mbarimi. 420 Maturi gjuhësore.422 Heshtja. 423 Retorika. 424 Veçori gjuhësore.428 Veçori stilistike. 432 Arti і Ramadan Shabanit. 434 Gjeniu popullor. 436 Aftësi artistike. 438 Talenti і pashembullt.441 Për lashtësinë e traditës
shqiptare. 443 Aftësi estetike. 445 Aftësi kritike.448 Arti і të folurit publik. . 450 Veprimtaria e Ramadan Shabanit. . 452 Teori gojore.453 Atdheu. 454 E drejta zakonore.456 Lodhja e Ramadan Shabanit. 457 Heshtja. 458
RAMADAN SHABANI - MISIONAR I PAJTIMIT 615 Afekte. 459 Shkaqe të vëllavrasjes. 459 Vdekja e Ramadan Shabanit.460 E pamja. 461 Individualiteti. 463 Solidariteti. 463 Definícióm. 464 Afirmimi. 465 UNESKO-ja dhe Kanuni і Lekë Dukagjinit. 466 Burrëria. 467 “Harte e Hasan Prishtinës”. 469 Gjeçovi dhe urtia.470 Logjikë. 471 Kombi. 471 Sulli. 473
Nderi. 474 Të huajt për gjenezën e shqiptarëve. 474 Toleranca. 475 Edit Durham. 476 Liria.476 Atdhedashuria. 478 Sharti. 478 Veprimtar і çështjes kombëtare. 479 Padrejtësia. 480 Edukata. 481 Urtësia. 483 Të huajt për të drejtën zakonore.484 Konsultime. 486
616_ -_ Pr. MEHMET RUKIQI Ekzistenca. . 492 Skepticizmi. Personaliteti. .4 Puna.494 Mjeshtëri e zeje. Etnologji. Komunikimi. . ,. . 499 Cilësi Psikologjike. 500 Topika. Gënjeshtra. 502 Popułlarizimi. Gjykimi. Marrëveshja. 504 Kodi etik. Aftësi. Cilësi të malësorëve. 50 .508 Disiplina. Vizioni. 510 Ideja e Pajtimit.
Institucione. Intelektuali i formuar. 5ц 5η 512 Krerë pjesëmarrës në këshillimet e Junikut. 512 Nga përbërja e Komitetit “Mbrojtja Kombëtare e Kosovës”.513 Bajram Fevziu. Hasan Prishtina. 514 Keri i Sadri Bardhit. Njohuri me viera të veçanta. Kodi Civil 1929. 515 514 .514
RAMADAN SHABANI - MISIONAR I PAJTIMIT 617 Virtyte. 516 Jeta. 519 Njohuri politike.520 Politikanët. 523 VIII. a PROFESOR ANTON ÇETTA NË VIZIONIN E RAMADAN SHABANIT.527 Për pleqnarët e tregimtarët.528 NIPI I RAMADAN SHABANIT SHERIF SHABANI, PAJTIMTAR. 538 Përftmdim. 541 Rezyme. 559 Summary. 563 Literatura. 567 Shtojcë dokumentäre. 579 Indeksi i emrave.593 Indeksi і vendeve.604
Indeksi і vendeve Abacia, 73 Anglia, 205,457 Elbasani, 212 Franca, 40,205 Athina, 351,443 Ballkani, 575 Gashi, 11, 94, 172, 174, 175, 180, 181, 218, 486, 525, 534, 588, 589, 599 Gjadri, 40 Beko i Trieshtit, 487 Beogradi, 46, 222, 526 Berati, 42 Británia e Madhe, 33 Bujani, 159, 275 Çermenika, 81, 564 Ceroviku, ПО Damaneku, 173, 227,288,465 Damasku, 82 Deçani, 97, 113, 114,115,116, 150, 156, 192, 193, 194, 273, 479,487,514, 531 Delvina, 79,213,230 Dibra, 96, 513, 564 Drini, 179, 209 Drishti, 42, 166 Dubrovniku, 41 Dukagjini, 24, 40, 41, 42, 44, 52, 60, 66, 78, 159, 169, 240, 241, 264, 275, 484, 563, 564, 565 163, 176, 282, 538, 167, 177, 335, 569, 171, 178, 395, 587, Gjirokastra, 96 Gostivari, 514 Greqia, 35,443 Gruda, 57, 142, 171, 172, 174, 203 Gucia, 487,488, 514, 565 Hasi, 159,275 Himara, 78, 79 Hoti, 57, 96, 142, 162, 171, 174, 279, 514, 534, 538, 564, 570 Italia, 205,206,212 Javori, 173 Jeni Pazari, 112, 282 Juniku, 97, 113, 114, 266, 598, 600 Kajro, 82, 304 Kalifomi, 466
RAMADAN SHABANI - MISIONAR I PAJTIMIT Kastrati, 142, 154, 162, 166, 171, 172, 174, 288, 538 Kelmendi, 142, 159, 163, 171, 172,174,275,434, 534 Kijeva, 93, 94, 95, 96, 97, 103, 110, 112, 114, 116, 136, 171, 173, 210, 218, 257, 297, 300, 371, 395, 542, 549, 552, 559, 563,564, 597 Kleobuli, 85, 351 Kolaj, 275 Kopliku, 159,166,174,275 Korça, 76 Koshaija, 113 Kosova, 91, 93, 106, 107, 155, 176,205, 224, 397,480 Kmja, 219 Kryeziu, 172, 218, 491, 534, 538,539 Kuvendi і Junikut, 105, 107, 108,109, 112, 598 Laci, 111,282 Londra, 378 Lugu і Gucisë, 486 Luma, 111, 564 Llapusha, 91, 94, 113, 114, 116, 160, 168, 281, 406, 479, 575,577 Llausha, 117, 167, 173, 296, 397 Malesia, 92, 141, 142, 175, 220,271,410,456,473, 598 Malesia e Madhe, 142, 598 605 Mali і Zi, 91, 156, 159, 166, 204,275,406,488 Malisheva, 91, 177, 513, 563, 573,597 Medina, 82 Mirdita, 73, 105, 122, 163, 169, 274, 279, 475, 564, 572, 573 Myzeqe, 72 Nishi, 176,221,222 Oroshi, 166, 169,261 Perandoria Osmane, 20 Plava, 217, 218, 486, 487, 513, 514,565 Plloqica, 112 Podgorica, 489 Popova, 112, 282, 367,486 Prekazi, 174 Puka, 73, 112, 166, 564 Radisheva, 117,174,489,491 Roma, 18 Rozhaja, 533 Rugova, 159, 182, 201, 275, 435,529,530, 533, 565 Rusia, 205 San Francisko, 466 Sanxhaku, 154,160,175,486 Sanxhaku і Nishit, 486 Serbia, 69, 91, 95, 204, 222, 252, 287, 288, 302, 406, 526 Siqeva, 113 Solomoni, 85, 86, 87
606 Pr. MEHMET RUKIQI Shala, 107, 108, 166, 169, 171, 172, 174, 403, 514, 529, 530, 534, 538, 569, 575 Shala e Bajgores, 569 Shishmani, 113 Shkodër, 21, 23, 29, 31, 41, 54, 62, 63, 70, 73, 99, 103, 106, 111, 157, 158, 161, 163, 172, 179, 194, 196, 201, 204, 206, 208, 214, 215, 219, 225, 228, 230, 245, 247, 248, 274, 277, 278, 378, 389, 403, 451, 455, 460, 466, 475, 486, 487, 489, 513, 542, 545, 564, 565, 569, 571,572 Shkreli, 142, 159, 171, 275, 533 Shkupi, 109,217,218, 486 Shoshi, 166, 169, 181 Shqipëria, 42, 59, 68, 70, 98, 150, 158, 197, 198, 203, 219, 227, 230, 274, 389, 567, 576 Thesali, 444 Tirana, 490 Toplana, 159, 161, 166, 175, 179, 181, 192,275, 278, 599 Toplica, 94 Traboina, 166,487 Troshani, 40 Turqia, 150,290, 301 Ujmiri, 110 Verrat e Llukës, 90, 114, 115, 116, 261, 406, 451, 501, 532, 533,560, 561, 565, 598 Vilajeti і Janinës, 167, 599 Vilajeti і Kosovës., 599 Vilajeti i Mănăstirii, 167, 599 Vilajeti і Shkodrës, 166, 599 Vlora, 76, 203,205,488,489 Vuthaj, 167,172 Zajazi і Kërçovës, 489 Bayerische Staatsbibliothek München
Indeksi i emrave Abaz Bajraktari, 208 Abdyl Berisha, 538 Abdyl Frashëri, 538 Abdylaziz Beu, 512 Adam Smit, 495 Adem Berisha, 533 Adem Graboci, 530 Adem Zejnullahu, 75, 202, 268, 533 Ágim Vinca, 533 Ahmet Beu, 512 Ahmet Delia, 281 Ahmet Haliti, 108 Ajnishahe Shala, 534 Akademia, 19,22, 29,40,72, 81,94,115,131, 162, 206, 208,215,219,220, 221,223, 226,250,254, 278, 304, 309, 319, 321,324, 337, 343, 344, 347, 377, 384, 385, 387, 391, 442,460,477,480, 494, 509, 568, 569, 570, 571,573, 574, 575,576 Akile Dedinca, 529 Aleks Luarasi, 72 Ali Bajraktari, 97,160 Ali Gashi, 534 Ali Ibra, 446, 564, 569 Ali Lajçi, 534 Ali Nekushtaku, 112 Ali Paci, 111 Ali Pashë Gusia, 335 Ali Pashë Tepelena, 444 Ali Podrimja, 477, 533 Ali Shefqet Shkupi, 486 Ali Smajl Bajraktari, 486 Anton Berisha, 535 Anton Çetta, 228,262, 263, 283, 295, 297, 298, 299, 325, 326, 382,402,438,439, 527, 528, 529, 530, 532, 535, 538, 539, 544, 555, 561,565, 570, 574 Arben Imami, 460 Aristoteli, 14, 30, 39,147, 280, 303,317, 333, 336, 349, 353, 388, 398,421,427,439,445, 516, 521,547 Aruç Selimi, 283 Asilan Shabani, 98,192,461, 559,563, 584 Athanas Gegaj, 42 Avdyl Hoxha, 97,108, 266 Avdyl Shala, 107,108
594 Azem Gjaka, 112, 281 Azem Lah Gashi, 486 Azem Shkreli, 533 Bahtir Sheholli, 533 Bajram Bajraktari, 160 Bajram Bujupi, 135,174, 264, 299, 430,461,474, 558, 608 Bajram Curri, 10, 31, 95, 99, 106,107, 108, 109, 111, 112, 148,149, 150, 155,202,219, 227,230, 252, 257, 281,292, 406,465,486, 487, 490,512, 514,542 Bajram Daklani, 107 Bajram Haliti, 299,461 Bajram Kelmendi,, 534 Bajram Laci, 111 Bajram Mani, 164, 275 Bajram Sadiku, 111 Bali Fazii Meta, 486 Bali Fazlia, 112, 282 Bali Rama, 273 Bardh Isufi, 513 Bardhyl Çaushi,, 533 Bedri Pejani, 109,155, 206, 282,486,513 Behram Hoti, 534, 538 Bejto Hajro Plava, 486 Bejto Plava, 513 Beqë Hajdari, 108 Beqir Vokshi, 150, 486, 513 Berkli, 348 Besim Bokshi,, 533 Pr, MEHMET RUKIQI Bianti, 85, 351 Binak Alia, 260,273, ЗОЇ, 302, 410, 424, 572, 608 Bislim Batllava, 487 Brahim Dreshaj,, 530 Brahim Kryeziu, 538 Brahim Puka, 112 Brahim Sadiku, 108 Brahim Uka, 282,418, 419, 461,499 Çabej, 71, 170, 172, 321,408, 409, 550 Cen Desku,, 250, 533, 538 Ciceroni, 16, 37, 38,45, 401, 427,450, 547 Conte Auguste, 340 Çun Mula, 273, 514 Çup Kola, 273 Dan Deroči, 294 Daut Mustafa,, 533 David Rikardo, 495 De Rada, 527 Dedë Gjo Luli, 487 Dekarti, 249,436, 556 Deli Azemi, 112, 207 Demokriti, 254, 349, 545 Demosteni, 426,427 Demush Rrahmani, 112 Dera e Gjonmarkajve, 339 Dera e Tahirhasanëve, 97,103, 174,190,191,192, 257, 260, 330, 541,560,606
RAMADAN SHABANI ֊ MISIONAR I PAJTIMIT 595 Dervish Cara, 225 Dervish Goxhuli, 121,133, 293,294,295,296, 297, 298, 326,368,429,434, 440,446, 554, 608 Dervish Hima, 487 Dervish Rozhaja,, 533 Fazii Berani, 111, 208, 282, 487 Dielli, 108,154,489 Din Mehmeti,, 533 Diogjen Learti, 351 Feriz Krasniqí,, 533 Feriz Saliku, 487 Fetah ВекоШ, 534, 538 Dionisi, 443 Don Lush Gjergji, 533, 538, 539 Durkhem, 511 Ejup Statovci,, 533 Fetah Fetahu, 114,116 Fihte, 250,303, 321, 349,435 Ekrem Murtezai, 13,28, 82, 186,254,271,306,316,318, 319, 320, 321,323,331,333, 336,338, 346, 348,351,352, 355,360, 361,376,404,417, 441,460,481,492,495,496, 501,508,510,517, 520, 524 Elez Isufi, 487 Enver Mazreku,, 538 Eqrem Vlora, 76 Ernest Koliqi, 189,295, 574, 575 Esat Stavileci,, 533 Eshref Ademi,, 533 Faik Konica, 71, 79,161,248, 273,435, 568,570,571 Fan Noli, 42,292,490 Faruk Spahiu,, 534 Fazii Syla, 530, 533 Fehmi Agani, 533 Ferat Spahiu, 293 Ferhat Draga, 106, 111, 224, 282,487 Filip Hiti, 434 Fishta, 58,70, 80,298,403, 527,568 Foniqi, 111,113,191,228, 264,282, 569 Fran Uka, 471,483 Frano Ilia, 72, 74, 571 Gēte, 147, 336, 359, 398,437 Gjeçovi,, 21, 52, 56, 60, 67, 69, 70, 104, 119, 196, 247, 467,471,483,527, 569, 571, 574 Gjergj Fishta, 58, 71, 80, 294, 298,403, 527 Gjin Muzaka, 42 Gjin Tanushi, 40 Gjon Marku, 45, 54, 97, 105, 191,192 Gjon Marku, 105 Gjon Taranca, 112
596 Gorki, 90,124, 325, 364, 424, 439, 551 Habib Kukiqi, 290,291, 292, 342, 608 Hahni, 45,46, 105, 143, 157, 170,382 Hajredin Pasha, 225,403 Hajrullah Gorani, 533 Hakif Bajrami, 171, 533 Halbahi, 322 Halii Jaha, 107 Halil Mehmeti, 115, 193, 194, 282 Halim e Sadik Gostivari, 514 Halimi, 285,287, 534, 569 Haliti, 161,486 Hamdi Zajmi, 514 Hamëz Kryeziu,, 538 Hamiti, 467,486 Hanah Arend, 351 Hasan Ferri, 487, 514 Hasan Hyseni, 106, 110,117, 282 Hasan Prishtina, 10, 31, 95, 99, 106,107, 108, 109, 111, 113, 150,152, 153, 175, 282, 327, 406,469,487,513,514, 542, 549, 561, 565, 575, 613 Hasan Syla, 98, 559, 563 Hasimé Mazreku,, 538 Hava Shala, 530 Haxhi Krasniqi, 534 Haxhi Samadraxha,, 538 Pr, MEHMET RUKIQI Haxhi Zeka, 10, 150,215,217, 218,226, 282,301 Hegeli, 134,249, 303,318, 327,331,334, 336, 340, 341, 346, 349, 352, 354, 356, 376, 446,495,517, 550 Herakliti, 27, 249, 303, 318, 322,333, 357 Herder, 472 Herodoti, 318, 322,443 Hiloni, 85, 351 Historia e Popullit Shqiptar, 219 Historia e Shtetit, 23, 71, 197, 240,241,570 Homēri, 55, 66,71, 105,443 Hoxhë Kadri Prishtina, 406 Hyacinthe Hecquard, 389 Hys Feroviqi, 513 Hys Popova, 112,282, 367 Hysen Beu, 512 Hysen Boshkoviqi, 112,282 Hysen Efendi Vuthi, 514 Hysen Esati, 112 Ibrahim Gjakova, 514 Ibrahim Goçi„ 533 Ibrahim Rugova, 182,435, 530,533 Ibrahim Temo, 203,488 Idriz Ajeti,, 362,415, 422 Idriz Asllani, 98, 559, 563, 586 Idriz Rrecaj,, 534
RAMADAN SHABANI - MISIONAR I PAJTIMIT Idriz Seferi, 108,115,117, 282,488 Haz Adern Qorri, 113 Iliada, 55 IsaBoletini, 108, 111, 112, 113,115,116,117,150,154, 176,227,257,282,479,488, 491.513 Isak Shema,, 533 IsIam Krasniqi,, 533 Ismail Kadare, 35, 51,197, 240,245, 302, 308 Ismail Meta Prekvulaj, 488 Ismail Qemali, 106,107,108, 150.203.488.513 Ismail Syla, 462 Ismét Élezi, ЗО, 72, 77, 78, 80, 81,570 Isuf Hoti, 514 Isuf Kamer Çela, 488 Isuf Murat Mehani, 489 Isuf Veseli, 514 Jahja Aga, 512 Jakup Ferri, 218 597 Kadri Prishtina, 10,111,213, 282,487, 565 Kadri Prishtina,, 111,213 Kajtaz Rrecaj,, 533 Kajtaz Tahiri, 98, 192, 559, 563 Kalosh Dani, 112,282,489 Kamer Loshi, 294 Kanti, 123,249, 250, 251,313, 314,318,330, 348, 349,353, 354, 356, 357,405,437,480, 509,517, 570 Kanuni, 19, 21, 23, 24, 32, 34, 43, 44, 45, 46, 48, 52, 53, 54, 55, 56, 57, 58, 59, 61, 62, 63, 65,66,71,72, 73,74, 76, 77, 78, 80,81,104,119,121,130, 141,163, 164, 165, 166, 191, 196, 242, 243, 244, 245, 247, 248,266, 275,281,284, 285, 308, 333,460, 466,484, 507, 553,559, 560, 569, 570, 571, 572, 574, 576, 604,611 Karl Marksi, 319 Karl. Popper, 319 Jashar Murseli, 102, 553 Jashar Pasha, 106, 512 Keri і Sadri Bardhit, 112, 282, 489,514,613 Kitoni, 342 Jetish Behluli, 112 Jezu Krishti, 334 Kleanti, 343, 517 John Hardie, 59 Juhani,, 527 JusufMehaniqi, 112 Kadri Halimi, 72, 533 Kleobuli, 85,351 Kodi i Dushanit, 34 Kodi і Hamurabit, 506 Kodi Manu, 21 Koha, 65,108,127,130,248, 257,567, 569, 575
598 Kolë Berisha,, 534 Kolë Çetta, 514 Krispi, 343, 517 Kristan Volf, 340 Kristo Floqi, 489 Kuinteliani, 427 Kuvendi i Junikut, 105,107, 108,109, 112,605 Lahuta e Malcisě, 346 Lajbnici, 249 Latif Berisha,, 409,412, 533 Lazani, 112 Lazër Çetta,, 527 Lekaj,, 170,193 Lekë Dukagjini, 18,19, 21,23, 24 33,34,39,40,41,42,43, 44,45,46,48,51,52, 53,54, 55, 56, 57, 59, 60, 61, 62, 66, 67, 70, 71, 72, 74, 78, 80,104, 119, 121, 127, 141, 145, 150, 157,163, 165, 169,190,191, 192, 196,216,224, 240,241, 242,243,247,248,251,258, 263,264, 266, 267, 275,281, 285, 305, 307, 308, 333, 337, 339, 348, 438,457,460,466, 484, 507,510,515, 537, 545, 553, 559, 561, 563, 564, 565, 569, 571,572, 574, 576,611 Lidhja e Pejës, 150,215, 216 Liman Rushiti, 208, 533, 538 Lot Vaku, 112 Luigj Gurakuqi, 10, 99, 107, 150,155, 206, 228,292,410, 542 Pr, MEHMET RUKIÇH Lulëzim Etemaj,, 530 Lulëzim Lajçi, 4,11,75, 530, 533,616 Makiavelli, 483 Mal Bajrami, 112 Marin Barleti, 23,42,75,466 Mark Aureli, 517 Mark Krasniqi,, 90,128, 154, 170, 182, 497, 533, 538 Mark Mateja, 207 Mark Milani, 57, 518 Mark Raka, 489 Mark Sopi,, 533 Marka Gjoni, 339 Markesi, 349 Marsel Prust, 459 Martin Hajdeger, 351,492 Matej Shala, 514 Mehdi Bardhi, 534 Mehmet Delia, 111, 282,489 Mehmet Ferri, 514 Mehmet Halimi, 431 Mehmet Konjuhi, 112,282, 489 Mehmet Rukiqi, 6, 92,230, 468,535 Mehmet Shpendi, 202,258, 273.489 Mehmet Zabeli, 535 Mertin Hajdeger, 320 Met Ymeri, 111, 112, 113, 208.490
RAMADAN SHABANI ֊ MISIONAR I PAJTIMIT Metush Kadri Minushi, 498 Mic Sokoli, 95,164,275,276, ЗОЇ Miftar Bajraktari, 153,155, 160,294,487,513 Miftar Jonuži, ПО Miho Tivarasi, 42 Milan Shuflaj, 56 Mileti, 318, 351,480 Mink Dushi,, 533 MinushBrahmani, 111,282 Mis Edit Durham, 181 Mitko, 396, 527 Muhamet Lani, 97 Muhamet Piiraku, 530, 538 Műje Loshi, 70,119, 165,171, 292,296, 327,409,418, 535 Mujë Rugova, 534 Mulla Agan Koja, 112,490 Mulla Asilan Murati,, 535 Mulla Idrizi, 503 599 Niman Ferizi, 112,282, 514 Nimon Alimusaj,, 535 Njazi Uka, 25, 26, 53,200, 231,236,237,270,312,314, 353,360,466,496, 505,511, 516 Noli, 70 Nuhi Vinca,, 534 Nuriję Zekaj,, 535 Odisea, 29 Osman Hajdari, 112 Osman Pollata, 112 Oso Kuka, 172, 293 Pajazit Nushi,, 122,235,237, 238, 250,254, 270, 309, 324, 337, 339, 343, 344, 347, 368, 369, 377, 383, 384, 385, 387, 388, 391, 393, 437,442,452, 463,478,494,499, 500, 502, 509, 543, 546 Papa Klementi, 380 Papa Zhuli, 54, 77, 78 Mulla Sadik Deçani, 514 Murat Bejta,, 534 Murat Muhaxheri, 490 Pashk Bardhi, 54, 69 Pashko Vasa, 445, 564 Pitagora, 133, 318, 322 Muse Tafili, 98, 559, 563 Myrvete Dreshaj, 535 Pitarku, 85, 351 Platoni, 13,14,16,17,18, 30, 249, 263,316,317, 322, 336, 341,349, 368,394,405,426, 435,436,480,482, 520, 543, 547 Naim Frashëri, 196,197, 200, 264, 293 Nak Berisha, 112,282 Ndre Mjeda, 72 Nexhip Draga, 109,282, 513 Nikomahu, 14 Preng Lleshi, 312 Qazim Bakalii, 490
600 Qemal Haxhihasani, 105, 362, 415,498, 528, 536 Qerim Beu, 512 Ragip Shala,, 538 Ramadan Osman, 111, 113 Ramadan Shabani, 1,4, 9,10, 11, 13, 15, 17, 18, 19, 22,23, 24, 25, 26, 27, 28, 32, 38,44, 45, 52, 53, 58, 63, 64, 65, 66, 70, 75, 76, 79, 83, 84, 85, 87, 89, 90,92, 93, 94, 95, 98,99, 100, 101, 103, 104, 105,106, 108, 110, 111, 112, 113, 115, 116, 119, 122, 123,124,125, 128, 130, 131, 134, 135, 136, 138,143,144,145,146,150, 151, 155, 159, 161, 162, 164, 168, 169, 170, 174, 175,176, 177, 178, 183, 184, 185, 187, 188,189, 190, 191, 192,194, 196, 199, 200, 201,202,206, 207, 208, 209,212,213,214, 215,216,219,220,224, 227, 228,229, 230, 231,232, 233, 234, 235, 236, 238, 240,242, 244,246,249, 250, 251,252, 253,254, 255, 256,257, 258, 259, 260, 261, 262,263, 267, 268,269, 270, 271,273,274, 276,277,278,280,281,283, 287, 288, 289,290,291,292, 293,294, 297,298,299, 300, 302, 303, 304, 305, 308, 309, 310,311,313,314,315,316, 317,318,319, 320, 321,323, 324, 325, 326, 327, 328, 329, 330, 331,332,334, 335, 336, 337, 338, 339, 341,342, 343, Pr. MEHMET RUKIQI 344, 346, 347, 348, 349, 350, 351,352,353, 354,355,356, 357, 358, 359, 360, 363, 364, 365,366, 367, 369,370, 371, 372, 373, 375, 376, 377, 378, 380, 382, 383, 384, 385, 386, 387,389, 390, 391,392, 393, 394, 395, 396, 397, 398, 399, 402,406, 407, 408,410,411, 412,414,416,417,418,419, 420, 421,422, 423,424,427, 431,433,434,436,437,438, 439,440, 441,442,444, 445, 446, 447,448, 449,450,451, 452,453, 454, 455,457,458, 459,460,461,462,463,464, 465,467, 469,471,472, 473, 475,476, 478, 479,480,481, 482,486,487,489,490,491, 492,493,
496,497,498,499, 500, 502, 503, 504, 506, 507, 508, 509,510,511,512,513, 514,515,516,517,518,519, 520, 521, 522, 524, 525, 526, 528, 532, 537, 538, 541, 542, 544, 545, 546, 547, 548, 549, 550, 551,552, 553, 554, 555, 556, 557, 558, 559, 560, 561, 563, 564, 565, 566, 567, 579, 590,604, 606, 608, 609, 610, 611,613 Ramadan Sokoli, 475 Ramadan Sopi,, 538 Ramadan Záskoku, 490 Rame Alia, 112, 208,282 Rame Binaku, 112,282
RAMADAN SHABANI - MISIONAR I PAJTIMIT Rame Bilača, 95,111,224, 282, 356,431,490 Rame Gashi, 525 Rame Lutani, 283 RamëVllasa, 112 Rexha і Vogel, 490 Rexhë Asllani, 76, 94, 98, 112, 113,169,192,201,202, 207, 240,265, 282,300, 344, 371, 390, 399,423,430, 508, 526, 542,543, 559, 563, 586, 590 Rexhë Bardhi, 111 Rexhë Gjyryshevci,, 535 Rexhë Hyseni, 97, 192,283, 285,559, 564 Rexhep Berisha, 112 Rexhep Boja, 534 Rexhep Bunjaku, 535 Rexhep Doçi, 534 Rexhep Ismajli,, 533 Rexhep Qosja, 293, 327, 367, 412,533, 548 Rexhep Selman Fazlia, 490 Riza Beu, 512 Riza Smaka, 17, 33, 103, 272, 274,456,457 Rrahman Tafili, 98, 559, 563, 588 RrokZojzi, 72, 76 Rrustë Kabashi, 118 Rrustë Rudi, 503 Rusoi, 30 Sabahajdin Cena,, 534 601 Sabit Repa, 112 Sadik Asllani, 97, 98,136, 171, 173,201,253,297, 552, 559,563 Sadik Rama і Gjurgjevikut, 111,282 Sadik Zeneli, 154, 291, 294, 571 Sadri Fetiu, 534 Sali Bajraktari, 26, 103, 144 Sali Berisha, 460,490 Sali Nivica, 31, 111,282,487 Sali Rama, 112 Sali Shabani, 112,207 Salih Bajraktari, 513 Salih Hida, 108 Salih Miñari, 131, 265, 300, 301 Salihu, 131, 194, 486 Sami Peja, 534 Sefedin Begolli, 101,414, 548 SefedinBegu, 15, 106 Selim Avdi, 194 Selim Delia, 97 Selim Gecaj, 97 Selim Spahiu, 171,172,286, 416,535 Simon Veseli, 534 Sokrati, 123,139,319,321, 360,417,480, 482 Soloni, 60, 85, 86, 351 Spinoza, 517
602 Sylë Bardheci, 98, 192, 541, 559,563 Sylë Zenuni, 97 Sylejman Batusha, 115 Sylejman Vokshi, 10, 486 Syrjä Popovci, 56, 571 Shaban Binaku, 95, 115,164, 176, 177, 202,275 Shaban Kajtazi, 98, 192,218, 225, 226,227,283, 288,430, 541, 559, 563, 585, 607 Shaban Laka, 97 Shaban Polluzha, 154, 294, 430 Shaban Rexha, 295 Shaip Reshtani, 461 Shefkije Islamaj,, 534 Shefqet Hoxha, 71 Shefqet Pilana, 138, 396,439, 534 Shefqet Turgut Pasha, 115, 116, 117, 201,202 Shën Marku, 62, 396 Shën Pali, 65,104 Sherif Beqir Voća, 490 Sherif Voća, 224, 295,311 Shileri, 437 Shkurte Fejza, 534 Shote Galica, 491 Taciti,'170 Tafii Boletini, 117,487,491 Tafii Shabani, 98, 192, 559, 563, 584, 590 Pr. MEHMET RUKIQI Tahë Duga, 434,440 Tahir Abdyli,, 534, 538 Tahir Berisha, 10,125,161, 175,253,255,259,291,292, 295, 328, 367,445,446,525 Tahir Hasani, 98,192, 559, 563 Tahir Sadíku, 114,116,282 Tahir Uka, 112 Tahirhasanët, 98,168,182, 184, 192, 193,265, 461,604, 606 Talesi, 318 Teofrasti, 376, 388,410,417, 433,446 Thalesi, 85, 351 Themistokli, 427 Tukididi, 443 Uiliam Xhems, 459 Ukë Bytyçi,, 535 Ukë Xhema,, 534 Ūkio Mishima, 29 Ūkio Mishima,, 29 Valtazar Bogishiqi, 57, 67 Verrat e Llukës, 90,114, 115, 116.261.406.451.501.532, 533,560,561, 565, 605 Verrat e Llukës,, 115,451, 501.532, 533 Vesel Pagarusha, 491 Vilajeti і Janinës, 167,606 Vilajeti і Janinës,, 167
RAMADAN SHABANI - MISIONAR I PAJTIMIT Vilajeti і Kosovës, 166,168, 171,606 Vilajeti i Mănăstirii, 167, 606 Vilajeti і Shkodrës, 166,606 Vilhelm Vunt, 360, 386 Vilhelmi Vundt, 354 Volterį, 319, 370 Xhafer Murtezi,, 535 Xhekush Bajraktari, 112 Xhemajl Sahiti, 530, 535 Xhems, 351 Xhezair Zaganjoti, 19 Xhuvani, 70 Ymer Devetaku, 112 Zef Gjidoda, 206,207, 491 Zef Lush Marku, 492 Zef Valentini, 72,258,307, 508 603 Zef Valentini,, 72, 258, 307, 508 Zejnullah, 108,218, 513 Zejnullah Beu, 513 Zekeria Cana,, 513, 534, 538, 539 Zenei Begu, 106 Zenei Kelmendi, 534 Zenoni, 517 Zenun Musa, 107 Zeqir Halili, 164,275 ZeqirRexha, 112 Zeusi, 335 Zhan Poli Sartri, 319 Zhirardi, 30 Zigmund Frojd, 347, 502 Zyrafete Krasniqi,, 538
Literature Alia, Tonin, Aliajt e Kryeziut, Pukë, pasardhës të Gjeçovit, Shoqata e Shkrimtarëve “Shtjefen Gjeçovi”, Zym-Has, 2017. Andromaqi, Gjergj, Ligjerata mbi otnologjinë shqiptare, Shtëpia Botuese “Lilo”, Tiranë, 2004. Baburi, Myslim, Fjalë të urta shqiptare dhe nga bota, “Triptik”, Vlorë 2005. Bajraktari, akademik, Jusuf, Figura e Ramadan Shabanit, në rrjedhat e historisë, kumtesë, Prishtinë 24.XI.2006. Berlin, Isaih, Idetë filozofike të shekullit XX dhe katër ese për Lirinë, “Onufri”, Tiranë 2003. Bibla, Drita, Ferizaj, 1994, Besëlidhja e Vjetër, Libri і fjalëve të veta f.831-864. Boja, myfti, prof. Dr. Rexhep. Për një të nesërme më të mire. Kryesia e Bashkësisë Islame e Kosovës, Prishtinë, 2003. Canhasi, prof. dr. Shefqet Haxhi Zekë Byberi në Lëvizjen Kombëtare Shqiptare, “Besa”, Prishtinë, 2004. Cani, Dëfrim-Abdi Baleta, Shqipëria perbáli shovinizmit serbogrek, “Koha”, Tiranë 1995, Bujku, Prishtinë 19.XII.1995. Culaj, Lush, Kadri Minushi, jeta dhe veprimtaria, Instituti Albanologjik Prishtinë, 2015. Culaj, prof.dr. Lush, Komiteti “Mbrojtja Kombëtare e Kosovës”, 1918-1924, Prishtinë 1997.
568 Pr, MEHMET RUKIQI Çajupi, Andón Zaka, Vepra і. Rilindja, Redaksia e Botimeve Prishtinē, 1983. Çetta Anton, figure poliedrike e kultures shqiptare, Instituti Albanologjik, Dega e folklorit, Prishtinë, 20/1. Çetta, Anton, Nga folklori ynë III, Pleqni dhe tregime etnografike, Instituti Albanologjik i Prishtinë 1995. Çetta, Anton, Prozë popullore nga Drenica, vëllimi II, Rilindja, Prishtinë, 1972. Çaushi, Tefik, Fjalori estetikës, Onuffi, Tiranë, 1998. Çitaku, mr. Ibrahim, Azem Galica dhe veprimtaria luftarake e çetave kaçaken të Drenicës, Prishtinë, 1996. Çoçaj dr. Nexhat, Të pathënat për Gjeçovin, UBT- Highes Edu cation Institution, Prishtinë, 2019. Çaushi, Tefik, Universi letrar і Kadaresë, Europa,Tiranë,1992. Dado, prof. dr. Floresha, Intuite dhe vetëdije kritike, Onuffi, Tira ne, 2006. Desku, Cen, Pajtimét në Motin e Madh 1990, Shtëpia Botuese, Faik Konica, Prishtinë 2015. Dèzamy, Théodore, Zakonik Zajedništva, Školska knjiga, Zagreb, 1982. Doçi, dr. Rexhep, Onomastika e Drenicës, Instituit Albanologjik і Prishtinës, Prishtinë, 2005. Drançolli, prof.dr. Jahja, Monumentet e kultit paleokristian në Kosově, Arkivi і Kosovës,Vjetari nër. XXIX-XXX, Prishtinë, 2003. Dugolli, A. Ilir, Sefe Mleçani dhe këngët e tij epike (Monografi), Prishtinë, 2020. Fishta, Gjergj, Lahuta e Malcis, Rilinjda, Prishtinë 1996. Fjalori Encikopedik і Kosovës, I dhe II, Akademia e Shkencave dhe e Arteve e Kosovës, Prishtinë, 2018. Fjalori serbo-kroatisht-shqip, Instituti Albanologjik, Prishtinë, 1986.
RAMADAN SHABANI - MISIONAR I PAJTIMIT 569 Folklori shqiptar i Proza popullore, vëllimi V (Anekdota) Univer siteti Shtetëror, Tirane,1972. Foniqi,mr. Tahir, Krijimtaria popullore tregimtare e Prekorupës (Llapushës, Punim і magistratures në dorëshkrim, Universiteti і Kosovës, Fakulteti Filozofik, Prishtinë 1982. Frashëri, Nairn,Vepra 2, Rilindja, Redaksia e botimeve, Prishtinë, 1986. Gashi Sinan, Islam Gashi babai im dhe mësuesi i juaj, Shoqata kulturore Anton Pashku, Prishtinë, 2009. Gëzhilli, Mehmet, Nënë Tereza në sytë e botes, Argeta LMC, Tirane 2010. Gosturani Xheladin, Ali Ihra dhe Lidhja Shqiptare e Prizrenit, Koha, Tirane, 1999. Gjeçovi, Shtjefen, Kanuni і Lekë Dukagjinit, Kuvendi, Shkodër, 13.01.1998. Gjergji, Don Lush, Miqtë e mi në amshim, Drita, Prishtinë, 2015. Gjergji, Don Lush, Shenjtëresha e Dashurisë. Prej shën Polit, të Shën Nëna Tereze, Drita, Prishtinë,2017. Gjergji, Don, Lush. E kam në zemër Popullin tim shqiptar. Bisedime me Shën Nënën Terezë, Drita, Prishtinë 2019. Gjoshaj, Mehmet, Konferenca e Ambasadorëve në Londër dhe çështja shqiptare 1912-1913 - Ekspozitë tematike muzeore Prishtinë, 2013. Hadri, Ali, Marrëdhëniet shqiptare-jugosllave, Akademia Shkencore dhe e Arteve, Prishtinë, 2003. Hajriz, prof. Fazii, Mitrovica dhe Shala e Bajgores ne fokusin e historise, Libri shkollor, Prishtinë, 2011. Halimi, Kadri, Trajtime dhe studíme etnologjike, Instituti Albanologjik, Prishtinë, 2000. Halimi, Kadri, Kanuni і Lekë Dukagjinit, Instituti Albanologjik, Prishtinë, 2011.
570_ Pr. MEHMET RUKIQI Hamdi Thaçi- Murtez Zgou, Vëllezërit Damareku, Libri shkollor, Prishtinë, 2014. Hasani, Hasan, Leksikon і shkrimtarëve shqiptarë (1501-2001), Shtëpia botuese Faik Konica, Prishtinë, 2003. Hegel, Nauka logike, 1,2,3 BIGZ Beograd 1987. Hezllak, Margaret, Kanuni, Ligji i pashkruar і shqiptarëve, bleu I, Tiranë, 2005. Historia e popullit shqiptar (I-IV), Akademia e Shkencave e Shqipërisë, Tiranë, 202-2007. Historia e shtetit dhe e së drejtës së Shqipërisë, 1 dhe 2, Luarasi, Tiranë, 1997. Hoti, Behram, Anton Çetta Orakulli і pajtimit kombëtar, Prish tinë, 1996. Historia e Shtetit dhe esë drejtës në Shqipëri,i,2, Shtëpia Botuese “Luarasi”, Tiranë, 1997. Hoxha, Shefqet, E drejta dokësore në Lumë, (Kanuni і Lûmes) Tiranë, 2013. Instituti Albanologjik, Anton Çetta, figure poliedrike e kultures shqiptarë, Prishtinë, 20u. Instituti i Historisë, Shotë Galica heroine e kombit, Prishtinë. 2003. Kadare, Ismail, Prilli і thyer, roman, Rilindja, Redaksia e botimeve, 1980. Kadishani, Jetish, Sadik Rama - Gjurgjeviku, Prishtinë, 2003. Kanti Imanuael, Kritika e mendjes së kulluar, Libri shkollor, Prishtinë, 2002. Kanti, Imanuel, Themelimi і Zakoneve shoqërore, Drita, Tiranë, 2004. Kanuni і Labërisë, Kadifikuar e përgatitur për botim nga prof dr. Ismét Élezi, Botimet Toena, Tiranë, 2006.
RAMADAN SHABANI - MISIONAR I PAJTIMIT 571 Kanuni і Lekë Dukagjinit, përmbledhur dhe kodifikuar nga Atë Shtjefën Gjeçovi, me biografine e parathënien nga Akademik dr. Syrjä Popovci, Prishtinë, 1972. Kanuni i Skënderbeut, përgatiti për botim Imzot Frano Ilia Argjipeshkv Mitropolit і Shkodrës, Shkodër 1993. Kasteleti, Xhuzepe, Normat zakonore dhe e drejta shoqërore në Kanunin e Lekë Dukagjinit. OMBRA GVG, Romë 1933, përktheu Qemal Velija. Kasumi, prof. dr. Haki, Sadik Zeneli (1888-1945) Instituti і Historisë, Prishtinë, 2015. Kasumaj, Sylë, Fjalor і termave të drejtësisë, Instituti Albanologjik, Prishtinë, 2019. Kodi Civil 1929, Tiranë 2010. Koliqi Ernest, Vepra 5, Faik Konica, Prishtinë, 2003. Komiteti “Mbrojtja Kombëtare e Kosovës” (përmbledhje kumtesash), Akademia e Shkencave e Shqipërisë, Instituti і Historisë Tiranë, 2004. Krasniqi, Mark, Besanë traditën shqiptare, Akademia e Shkencave dhe e Arteve e Kosovës, Prishtinë, 2011. Krasniqi, Fatmir, Fejzë Astrazupi gjatë historisë (Monografi) Malishevë, 2012. Kroçe, Benedetto, Filozofia ime, Botime Enciklopedike, Tiranë, 2003. Krstič, dr. Dragan, Psihološki recnik, Savremena administracija, Beograd, 1991. Kulla, Ndriçim, Antologji e mendimit shqiptar 1870-2003, Plejad, Tiranë, 2003. Kulla Ndriçimi, Enciklopédia Antologjike e mendimit shqiptar 1807-1957 në tri Vëllime, Plejad, Tiranë, 2017. Kulla, Ndriçim - Thomallari Dritan, Etika dhe eliminimi, Plejad, Tiranë, 2005. Kuvendi i Bubavecit, Pajtimi i Gjaqeve - Malishevë, Prishtinë, 2000.
572 Pr. MEHMET RUKIQI Lajçi, dr. Bashkim, Etnologji, rite doke e zakone shqiptare, Instituti Albanologjik, Prishtinë, 2010. Lajçi, dr. Lulëzim, Studíme historike 1, Instituti Albanologjik, Prishtinë, 2006. Larousse, Opšta enciklopedija tom, 1. Vak Karadzic, Beograd, 1971. Luka, David, Pasuria gjuhësore e Kanunit të Lekë Dukagjinit, studíme gjuhësore XIX, FLORENŢA, Shkodër, 2017. Llambro, Filo, Historia për sistemet e qeverisjes, Extra, Tirane, 2003. Malaj, Ibrahim Kadri, Tropoja në breza, Dritani, Tirane, 2003. Mandro, prof, asoc, Arta, E drejta romake, Emal, Tiranë, 2007. Marku, Gjon, Mirdita, vend i kuvendeve qeverisëse, Tiranë, 2013. Matkovski, Aleksander, Kryengritja e Dervish Carës, Brezi, Tira në, 2012. Matos, Anton Gastov, Misli i pogledi, Globus, Zagreb, 1988, str. 13. Matoshi, prof. dr. Hysen, Hapësira etnike e kulturore shqiptare dhe kisha ortodokse serbe, Logos A. Prishtinë, 2012. Meçi, Xhemal, Kanuni i Leke Dukagjinit, varianti i Pukës, Tiranë, 1997. Meçi, Xhemal, Kanuni і Lekë Dukagjinit, në variantin e Mirditës, GEER, Tiranë, Tiranë, 2002. Mehmeti, prof. dr. Enver, Studíme në ftishën e letërsisë gojore, Tetovē, 1995. Merxhani, Branko, Formula të Neoshqiptarizmës, Rilindja, Ndërmarrja e botimeve, Prishtinë, 1998. Mjeku, Muhamet, Binak Alia dhe brezat pas tij, New Jork, 2016. Muhadri, dr. Besim, Mehmet Cena і Hasit, pleqnar e orator Shtëpia botuese, “Pjetër Bogdani”, Has 2012. Murtezai, prof. dr. Ekrem Fjalor і filozofisë, Botimit Toena, Tira në, 2007.
RAMADAN SHABANI ֊ MISIONAR I PAJTIMIT 573 Murtezai, prof, dr. Ekrem, Hyrje konceptuale në filozofi, Aka demia e Shkencave dhe e Arteve e Kosovës, Prishtinë, 2015. Musa, Raif, Veddete Bajrami, Musa Kronike pajtimesh, Ferizaj, 2010. Myslym Baburi, Fjalë të urta shqiptare dhe nga bota, Triptik, Tirane, 2005, f. 78-84. Nopça, Franc, Fiset e Malësisë së Shqipërisë Veriore dhe e drejta zakonore e tyre, Tirane, 2013. Nushi, akademik, Pajazit, Inteligjenca dhe masa e zhvillimit të saj, ndërshqiptarët e moshës madhore, Akademia e Shkencave dhe Arteve e Kosovës, Prishtinë, 2004. Nushi, akademik, Pajazit, Leksikon і psikologjisë, Akademia e Shkencave dhe e Arteve e Kosovës, Prishtinë, I dhe II, 2014. Nushi, akademik Pajazit, Mendimi і pleqnarëve dhe struktura e tij, Gjurmime Albanologjike, - Folklor dhe etnologji, 1985, fq, 81, Instituti Albanologjik. Osmani, Dr. Jusuf, Vendbanimet e Kosovës, Malisheva, libri 19, Prishtinë, 2006. Osmani, dr. Jusuf, Vendbanimet e Kosovës - Theranda, (Suhareka), Prishtinë, 2008. Osmani, dr. Jusuf, Vendbanimet e Kosovës- Theranda, (Suhareka), Prishtinë, 2008. Pajtimi i gjaqeve, 1990-1992, Era, Prishtinë, 2001. Paojoti, Jorgo, Çështje të studimit të anekdotave popullore, Stu díme filologjike, Nr.3,Tirane, 1971. Frano, Ylli, Psikologji sociale,Biblioteka Universale ”Korbi”, Tira ne, 1997. Peçjak, Vid, Psikogjia saznavanja i izdanje, “Svjetlost” - OOUR Zavod za udžbenik i Nastavna srbstva, “Sarajevo”, 1981. Peinsip, Walther, Populli i shqipeve të malit. Një kontribut në “arkeologjinë” e Drejtësisë dhe antropologjisë sociologjike të Ballkanit, “Mirdita”,
Tirane, 2005.
574 Pr, MEHMET RUKIQI Piiraku, dr. Muhamet, Lëvizje gjithë popullore shqiptare per fal jen e gjaqeve. 1990-1992, kronike, Instituti Albanologjik, Prishtinë, 1998. Pilana, prof dr. Shefqet, studime në fushë të folklorit, Universiteti і Prishtinës, Fakulteti Filozofik, 2004. Popullarna enciklopedija, BIGZ, Beograd,1976. Presheva, prof, dr. Avni, Bazat e logjikës, Logjika bazë e çdo shkence, Prishtinë, 2018. Presheva, prof, dr. Avni, Filozofia e gjuhës Universiteti і Prishti nës, Fakulteti Filozofik, Prishtinë, 1998. Prishtina, Hasan, Një shkurtim kujtimesh mbi Kryengritjen shqiptare, të vitit 1912, Prishtinë 2009. Popovci, prof. dr. Syrjä, Kanuni і Lekë Dukagjinit, përmbledhur dhe kodifikuar nga Shtjefen Gjeçovi, ETMM i KSAK, Prishtinë, 1972. Qosja Rexhep, Porosia e madhe, 7 Rilindja, Redaksia e botimeve, Prishtinë, 1986. Rashiti, dr. Sadik, Kategoriae ndërgjegjes, Rilindja, Ndërmarrja e botimeve, Prishtinë, 1998. Ruhani, Aziz, Anton Çetta, miku im, Rilindja, Prishtinë, 1997. Ressuli Namik, Shkrimtarët shqiptare, nga Buzuku, tek arbëreshët e Greqisë 1, Histori e letërsisë shqipe, nën kuj desin e Ernest Koliqit, pjesa e I (1462-1878). Rukiqi, dr. Mehmet, Azem Galica, Instituti Albanologjik - Prish tinë, 2013. Rukiqi, dr. Mehmet, Krijues dhe bartës të tregimeve popullore në Drenicë, Instituti Albanologjik, Prishtinë, 1998. Rushiti, dr.Limon. Lëvizja Kaçake dhe Komiteti “Mbrojtja Kombëtare e Kosovës” (përmbledhje kumtesash) Akademia e Shkencave e Shqipërisë, Instituti і Historisë Tiranë, Instituti і Historisë Prishtinë, Tiranë, 2004.
RAMADAN SHABANI ֊ MISIONAR I PAJTIMIT 575 Rushiti, dr. Limon, Lëvizja Kaçake ně Kosově (1918-1928), Prishtinë, 1981. Rrazja, Ma. Agon. Llapusha gjatë historisë, dokumente dhe būrime gojore, Instituti Albanologjik, Prishtinë, 2012. Smaqi, dr. Laura, Zbulimi і vetvetes n’pasqyrë të letravet - Proza e shkurtër e Ernest Koliqit, Qendra e Studimeve Albanologjike, Instituti і Gjuhës dhe і Letërsisë, “Maluka”, Tiranë, 2009. Stavileci Esat, Të menduarit dhe të shkruarit juridik, Akademia e Shkencave dhe e Arteve e Kosovës, Prishtinë, 2013. Syla, Fazii, Vëzhgime e kumtime, Artini, Prishtinë, 2007. Shala, prof. dr. Demush, Këngë popullore historike, Prishtinë, 1977. Shala, Prof. Dr. Xheladin, Ngjarje dhe personalitete historike, Instituti Albanologjik, Prishtinë, 2009. Shkurtaj, prof. dr. Gjovalin, Etnografi e të folurit të shqipes, (Përmbledhje socio dhe etnolinguistike), Akademia e Shkencave e Shqipërisë, Tiranë. 2018. Tahiri, Bedri, Azem Bejta, Galica, botimi і dytë, Shkëndija, Prish tinë, 2005. Tahir, Bedri, Hasan Prishtina, Truri і Lëvizjes Kombëtare shqiptare, Prishtinë, 2008. Tahir, Bedri, Kamer e Murat Loshi, në histori dhe në traditën gojore, Prishtinë, 2019. Tonner Marcust, Mbretëresha e Malësisë, Edit Durham dhe Ballkani, Koha, Qershor, 2007. Tërnava, ef. Nairn, ligjërime për fenë e atdheun, fjalime, referate, hytbe, mesazhe, deklarata, trajtesa, 2, Kryesia e Bashkësisë Islame e Kosovës, Prishtinë, 2023. Tirta, prof. dr. Mark, Etnologjia e shqiptarëve, Akademia e Shkencave e Shqipërisë, Instituti i Kultures Popullore, Depar tamenti і Etnologjisë, Tiranë, GEER. 2006.
576 Pr. MEHMET RUKIQI Uçi, Alfred, Estetika e folklorit, Akademia e Shkencave e Shqipërisë, Tirane, 2007. Uçi, Alfred, Filozofia e T.A. Kavaliotit, Akademia e Shkencave e Shqipërisë, Tirane, 2004. Ulqini, Gent, Shqipëria dhe shqiptarët, Reklama, Tirane, 2018. Ulqini, Kahreman, Bajraku në organizimin e vjetër shoqëror, Fundi і shek. XVII, deri me 1912, Tirane, 1981. Urtësi botërore - aforizma III, Botime enciklopedike, Arqeta LMC, Tirane,2004. Valentini, At. Giussepe (Zef). Studime dhe tekste juridike, Plejed, Tirane, 2009. Valentini, At. Giussepe (Zef), Ligji і Maleve shqiptare, nga rela cionei emisionit shetitës, Jezuit në Shqipëri (1880-1932), Plejad, Tiranë. 2007. Verli, Marengien, 101 profile biografike, Akademia e Shkencave e Shqipërisë, Tiranë, 2016. Veseli, dr. Nuhi, për rolin drejtues konsolidues të pleqnarit Meh met Reçani, Punim shkencor në dorëshkrim. Vilari, prof. Salvatore, Normat zakonore juridike të Shqipërisë Kanuni і Lekë Dukagjinit, OMBRA CVC, Rome 1940 - XVIII. Xhemaj, dr.Ukë, Etnokultūra shqiptare në Podgur, (monografi etnologjike), Instituti Albanologjik, Prishtinë, 2003. Yamamato, Kazuhiko, Struktura etike e të drejtës zakonore shqip tare, Tiranë, 2008. Zejnullahu, prof. dr. Adem, Prozë popullore me përbëres islam, Prishtinë, 2015. Zejnullahu, prof. dr. Adem, Vuajtja dhe qëndresa në këngë popullore historike, LAP, Prishtinë, 2010. Zejnullahu, prof. dr. Adem, Aspekte të islamit te shqiptarët, Botimet “Meshari”, Prishtinë, 2016. Zogaj, Habib, Albumi і tmerrit, Prishtinë, 2019. Žogaj, Habib, Kuvendi і Bubavecit, Prishtinë, 2020.
RAMADAN SHABANI ֊ MISIONAR I PAJTIMIT 577 Zogaj prof. A.Ilaz, Llapusha, vështrim і përgjithshëm gjeografik, Prishtinë, 2011. Zogaj A. Haz, Llalpusha, vështrim i përgjithshëm gjeografik, Pri shtinë, 2010. Zvonarevic, dr. Mladen. Socijalna psihologija, Skoska knjiga, Zagreb, 1985. Zheji, Gjergj, Folklori shqiptar, Argeta LMC, Tirane, 1998
Summary The Albanian people for centuries lacked freedom of activity and progress. It lacked a state and a system of law. This deficiency was at least replaced by customary law. The Canon (Kanun) of Lekë Dukagjini, which still breathes today, was the highest legal institution. It is the oldest oral con stitution, up to its codification by Father Shtjefen Gjeçovi. It still fimetions mainly in the important mountainous regions by old and wise men in gatherings and assemblies as it has since Lekë Dukagjini III in the 15th century onwards. The key word lay with the elders. There was a Court of Elders, the pariahs, the elders and the assembly. The gene rality of their work was the fight using all humanitarian means against blood feuds. Reconciliation rose to the level of gallantry. Among those fighting to extinguish fires, namely fratricides, stood an Arch-Elder of Kosovo, Ramadan Shabani (1861-1931), from Kijeva of Malisheva. He came from a family with an ancient reconciling tradition. He was also called an "Old House”, where this meticulous elderly lived with his predecessors and descendants. Ramadan Shabani’s predecessors included the follo wing: Sylë Bardheci, Hasan Syla, Tahir Hasani, Kajtaz Tahiri and Shaban Kajtazi. And, his descendants were Asilan Sha bani, Tafii Shabani, Rexhë Asllani, Sadik Asllani, Shaban Kajtazi, Muse Tarili, Rrahman Tarili dhe Idriz Asllani. Seven
564 Pr, MEHMET RUKIQI houses of the elders are known: House of Dibra, that of Gjo Marku or Gjon Markagjoni in Mirdita, that of Vizier of Shkodra, that of the Hoti Bayraktar (standard-bearer), those of Ali Ibra, Rexhë Hyseni of Bellopoja, and the House of Tahirhasani of Kijeva. In addition to the Kanun (Canon) of Lekë Dukagjini, Kanun of Skanderbeg, those of Laberia, Luma, Mirdita, Puka and Çermenika were also in use. Customary law is part of the cultural heritage of the Albanian people. It came into being in ancient times, modi fied to adapt to changing social circumstances. It was an ex pression of individuality. It demonstrated self-governing ability according to ethnic character. It resisted the pressures of the Shariah law. Ramadan Shabani represented customary law. He also used a canonical adjective. Although deprived of the necessary concepts and writings in assemblies, hearings and reconciliations, he demonstrated essential knowledge, expressed in certain scientific terms. Ramadan Shabani was a prominent advocate on patrio tic and national issues. He was one of the insurgent figures in the Albanian territories annexed by the Yugoslav Kingdom. Belgrade authorities conjured up programs of genocide and ethnic cleansing against Albanians. He responded to the decree of "compelling Albanians to convert from Islam to the Slavic Orthodox religion" with a saying by Pashko Vasa: "An Albanian was an Albanian before becoming Christian or Mus lim". In a popular legal sense, Ramadan Shabani was a distinguished thinker. He belonged to the House of the Tahirhasans, who for
nearly 200 years had been involved in recon ciling blood feuds and extinguishing fratricidal flames. He proved himself to be a connoisseur of historic events in asse mblies and oral debates. He demonstrated popular pilosophical, rational and psychological, sociological and rhetorical
RAMADAN SHABANI ֊ MISIONAR I PAJTIMIT 565 skills. He was a fighter in the anti-Ottoman uprisings of 1910. He participated in the Assembly at Verrat e Liukës. He stood out among the leaders and fighters in Llapushë and in the battle of Carraleva. He also fought in the 1912 uprising. He attended the historic Assembly of Junik, participated in the activities in the Peja-Istog-Klina area in April-May 1912, and in the march over Prishtina in July of that year. In October 1912, when the Balkan War broke out, Ramadani fought in Plava, Gucia and Rugova to prevent the incursion of the Monte negrin army into Albanian lands. Ramadan Shabani participated in the armed resistance of 1913-1915 and in the Movement for Liberation and National Unity in 1918. He was a member of the Uprising Staff. From June 1919, he excelled as an organizer of insurgent groups. From July 1920 until February 1921, he fought in Koplik, near Shkodra, to repel the Yugoslav interventions, which endan gered the state of Albania. He was an advisor and strong arm of Azem Galica, Hasan Prishtina, and Hoxha Kadri Prishtina. Hasan Prishtina had made it known: "I have Ramadan Shabani on the map". He was a member of the Presidency of the "National Defense of Kosovo" Committee and Chairman of its Branch for Peja and Dukagjin. Ramadan Shabani was a miraculous expert on the Kanun of Lekë Dukagjini. Some of the scholars called him the "Eldorado" of the National Reconciliation Movement. In 19901992, in Kosovo and other regions, a Blood Reconciliation Movement was launched. It was headed by Prof. Anton Çetta and the
uppermost intellectuals of Kosovo around him. The Great People’s Gathering at Verrat e Llukës was attended by nearly half a million people who, through tears of joy, follo wed the activity. Many blood feuds were reconciled. The history of the Albanian people was enriched with one more
566 Pr. MEHMET RUKIQI special event. Ramadan Shabani, people of his age, and those atten ding, were experiencing a deep yearning. With his popular legal activity, Ramadan carries a special chapter of traditional culture in Albanian folklore and ethnology. Përktheu: Avni Spahiu
Rezyme Popullit shqiptar, me shekuj, і mungoi liria, për veprimtari e progres. I mungoi shteti dhe jurisprudenca. Këtë mungesë, sadopak, e zëvendësoi me të drejtën zakonore. Ka nuni і Lekë Dukagjinit, që fiymon edhe sot, ishte institutcioni më і lartë juridik. Është kushtetuta më e lashtë gojore, deri te kodifikimi nga Atë Shtjefen Gjeçovi. Funksionon ende, kryesisht në krahinat malore me rëndësi, nga pleq e burr të mençur, në tubime e pleqni, prej Lekë Dukagjinit III, në shek. XV e këndej. Fjalën kryesore e mbajnë pleqtë. Ekzistonte Gjyqi і Pleqve, paria, pleqnitë e meshliset. E përgjithshmja e veprës së tyre, ishte lufta me të gjitha mjetet humanitare, kundër gjakmarrjes. Pajtimi ngritët në shkallën e heroizmit. Ndërmjet të hasmëruarve, për të fikur zjarre, për t'i ndalur vëllavrasjet, u gjend kryepleqnari і Kosovës, Ramadan Shabani (1861-1931), nga Kijeva e Malishevës. Rrjedh nga në familje me tradite të lashtë pajtimtare. U quajt edhe "Derë Pleqnare", ku plaku і pikërishëm, kishte paraardhës e pasardhës. Paraardhës të Ramadan Shabanit ishin: Sylë Bardheci, Hasan Syla, Tahir Hasani, Kajtaz Tahiri e Shaban Kajtazi. Pasardhës ishin: Asilan Shabani, Tafii Shabani, Rexhë Asllani, Sadik Asllani, Shaban Kajtazi, Muse Tafili, Rrahman Tarili dhe Idriz Asllani. Njihen shtatë dyer pleqnarësh: Dera e Dibrës, e Gjo Markut, apo e Gjon Markagjonit në Mirditë; e Vezirit të Shkodrës, e bajraktarit të Hotit, e Ali Ibrës, e Rexhë Hysenit të
560 Pr, MEHMET RUKIQI Bellopojës dhe Dera e Tahirhasanëve të Kijevës. Përveç Kanunit të Lekë Dukagjinit, ftinksiononin edhe Kanuni і Skënderbeut, і Labërisë, і Lûmes, і Mirditës, і Pukës dhe і Çermenikës. E drejta zakonore përfshihet në trashëgiminë kulturore të popullit shqiptar. Ka lindur në kohët e lashta. Modifikohet në përshtatje me ndryshimin e rrethanave shoqërore. Ishte shprehje e individualitetit. Dëshmoi aftësi vetëqeverisëse, sipas veçorive etnike. U rezistojë presioneve të së drejtës së Sheriatit. Ramadan Shabani përfaqësonte të drejtën zakonore. E përdorte edhe mbiemërimin kanunore. Ndonëse pa kon cepte dhe shkrime të nevojshme, në kuvende, pleqni e pajtimé, demonstronte njohuri thelbësore, të shprehura me ndonjë fjalë shkencore. Ramadan Shabani ishte, veprimtar і shquar për çështje atdhetare e kombëtare. Ishte njëri prej figurave kryengritëse në trevat shqiptare, të aneksuara nga Mbretëria Jugosllave. Autoritetet e Beogradit, kundër shqiptarëve, hartuan pro grame të gjenocidit dhe të spastrimit etnik. Urdhrit që "shqiptarët ta ndërrojnë fenë islame me atë ortodokse sllave, і përgjigjet me një thënie të Pashko Vases: "Shqiptari ka qenë shqiptar, përpara se të bahet і krishterë a mysliman” Ramadan Shabani, në kuptimin juridik popullor, ishte mendimtar i dalluar. I takoi Derēs së Tahirhasanëve, e cila, për afiro 200 vjet, pajtoi gjaqe, duke shuar zjarre të vëllavrasjes. Në kuvende e debate, u dëshmua për njohje të ngjarjeve historike, gojarisht. Tregoi aftësi filozofike popullore, logjike e psikologjike, sociologjike e retorike. Ishte luftëtar në kryengritjet
antiosmane, të vitit 1910. Mori pjesë në Kuvendin te Verrat e Llukës. Shquhej ndër prijësit dhe e luftëtarët në Llapushë e në betejën e Carralevës. Luftoi edhe në Kryengritjen e vitit 1912. Ishte pjesëmarrës në Kuvendin historik të Junikut, në aksionet në Zonën Pejë-
RAMADAN SHABANI ֊ MISIONAR I PAJTIMIT 561 Istog- Klinë, në prill-maj 1912, në marshin mbi Prishtinë, në коггік të këtij viti. Në tetor të vitit 1912, kur shpërtheu Lufta Ballkanike, Ramadani luftoi në Plavë, Guci e Rugovë, për të penguar hyrjen e ushtrisë malazeze në trojet shqiptare. Ramadan Shabani, mori pjesë në qëndresën e armatosur, më 1913-1915 dhe në Lëvizjen për Çlirim e Bashkim Kombëtar, më 1918. Ishte anëtar і Shtabit të Kryengritjes. Prej qershorit të vitit 1919, shquhej si organizator і çetave kryengritëse. Prej korrikut të vitit 1920 e deri në shkurt të vitit 1921, lufton në Koplik, afer Shkodrës, për sprapsjen e ndërhyrjes jugosllave, që rrezikonte shtetin e Shqipërisë, Ishte këshilltar dhe krah i forte і Azem Galicës, Hasan Prishtinës e Hoxhë Kadri Prishtinës. Hasan Prishtina kish pas thanë: “Ramadan Shabanin e kam harte”. Ishte anëtar і Kryesisë së Komitetit "Mbrojtja Kombëtare e Kosovës" dhe Kryetar і Degës së tij për Pejë e Dukagjin. Ramadan Shabani e njihte, për mrekulli, Kanunin e Lekë Dukagjinit. Disa prej studiuesve e quajtën "Eldorado-ja" e Lëvizjes së Pajtimit Kombëtar. Më 1990-1992, në Kosově e regjione të tjera, vepronte Lëvizja e Pajtimit të Gjaqeve. Në krye të saj ishte prof. Anton Çetta e përreth tij inteligjenca më e lartë e Kosovës. Në Tubimin e Madh Popullor te Verrat e Llukës, moren pjesë rreth gjysmë milioni njerëz që, me lot gëzimi e përcillnin këtë aksion. U pajtuan shumë gjaqe. His toria e popullit shqiptar u pasurua edhe me një ngjarje të veçantë. Ramadan Shabanin, ata moshatarë të tij e bashkëpleqnar që kishin ardhur, përjetonin me
mallëngjim te thellë. Ramadani, me veprimtarinë e tij juridike popullore, sajón një kaptinë të veçantë të kultures tradicionale në folklorin dhe etnologjinë shqiptare. |
| any_adam_object | 1 |
| any_adam_object_boolean | 1 |
| author | Rukiqi, Mehmet 1936- |
| author_GND | (DE-588)1072397102 |
| author_facet | Rukiqi, Mehmet 1936- |
| author_role | aut |
| author_sort | Rukiqi, Mehmet 1936- |
| author_variant | m r mr |
| building | Verbundindex |
| bvnumber | BV047837766 |
| ctrlnum | (OCoLC)1304483585 (DE-599)BVBBV047837766 |
| format | Book |
| fullrecord | <?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><collection xmlns="http://www.loc.gov/MARC21/slim"><record><leader>03632nam a2200601 c 4500</leader><controlfield tag="001">BV047837766</controlfield><controlfield tag="003">DE-604</controlfield><controlfield tag="005">20220308 </controlfield><controlfield tag="007">t</controlfield><controlfield tag="008">220215s2021 |||| 00||| alb d</controlfield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">9789951240864</subfield><subfield code="9">978-9951-24-086-4</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(OCoLC)1304483585</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(DE-599)BVBBV047837766</subfield></datafield><datafield tag="040" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-604</subfield><subfield code="b">ger</subfield><subfield code="e">rda</subfield></datafield><datafield tag="041" ind1="0" ind2=" "><subfield code="a">alb</subfield></datafield><datafield tag="049" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-12</subfield></datafield><datafield tag="084" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">OST</subfield><subfield code="q">DE-12</subfield><subfield code="2">fid</subfield></datafield><datafield tag="100" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Rukiqi, Mehmet</subfield><subfield code="d">1936-</subfield><subfield code="e">Verfasser</subfield><subfield code="0">(DE-588)1072397102</subfield><subfield code="4">aut</subfield></datafield><datafield tag="245" ind1="1" ind2="0"><subfield code="a">Ramadan Shabani</subfield><subfield code="b">misionari i pajtimit = Ramadn Shabani : missionary of reconciliation</subfield><subfield code="c">Dr. Mehmet Rukiqi</subfield></datafield><datafield tag="246" ind1="1" ind2="1"><subfield code="a">Ramadn Shabani</subfield></datafield><datafield tag="264" ind1=" " ind2="1"><subfield code="a">Prishtinë</subfield><subfield code="b">Instituti Albanologjik</subfield><subfield code="c">2021</subfield></datafield><datafield tag="300" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">617 Seiten</subfield><subfield code="c">23 cm</subfield></datafield><datafield tag="336" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">txt</subfield><subfield code="2">rdacontent</subfield></datafield><datafield tag="337" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">n</subfield><subfield code="2">rdamedia</subfield></datafield><datafield tag="338" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">nc</subfield><subfield code="2">rdacarrier</subfield></datafield><datafield tag="600" ind1="1" ind2="7"><subfield code="a">Shabani, Ramadan</subfield><subfield code="d">1861-1931</subfield><subfield code="0">(DE-588)1253116458</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="610" ind1="2" ind2="7"><subfield code="a">Blutrache</subfield><subfield code="0">(DE-588)10340891-5</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Schlichtung</subfield><subfield code="0">(DE-588)4052717-7</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Versöhnung</subfield><subfield code="0">(DE-588)4063213-1</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Albaner</subfield><subfield code="0">(DE-588)4068517-2</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Kanun</subfield><subfield code="g">Gewohnheitsrecht</subfield><subfield code="0">(DE-588)7851691-2</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Kosovo</subfield><subfield code="0">(DE-588)4032571-4</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="655" ind1=" " ind2="7"><subfield code="0">(DE-588)4006804-3</subfield><subfield code="a">Biografie</subfield><subfield code="2">gnd-content</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="0"><subfield code="a">Shabani, Ramadan</subfield><subfield code="d">1861-1931</subfield><subfield code="0">(DE-588)1253116458</subfield><subfield code="D">p</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="1"><subfield code="a">Kosovo</subfield><subfield code="0">(DE-588)4032571-4</subfield><subfield code="D">g</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="2"><subfield code="a">Albaner</subfield><subfield code="0">(DE-588)4068517-2</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="3"><subfield code="a">Kanun</subfield><subfield code="g">Gewohnheitsrecht</subfield><subfield code="0">(DE-588)7851691-2</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="4"><subfield code="a">Blutrache</subfield><subfield code="0">(DE-588)10340891-5</subfield><subfield code="D">b</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="5"><subfield code="a">Versöhnung</subfield><subfield code="0">(DE-588)4063213-1</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="6"><subfield code="a">Schlichtung</subfield><subfield code="0">(DE-588)4052717-7</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2=" "><subfield code="5">DE-604</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033220902&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Inhaltsverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033220902&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Register // Ortsregister</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033220902&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Register // Personenregister</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033220902&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Literaturverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033220902&sequence=000009&line_number=0005&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Abstract</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033220902&sequence=000011&line_number=0006&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Abstract</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="n">oe</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="q">BSB_NED_20220308</subfield></datafield><datafield tag="999" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-033220902</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">306.09</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="g">4975</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">340.09</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="g">4975</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">390</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="g">4975</subfield></datafield></record></collection> |
| genre | (DE-588)4006804-3 Biografie gnd-content |
| genre_facet | Biografie |
| geographic | Kosovo (DE-588)4032571-4 gnd |
| geographic_facet | Kosovo |
| id | DE-604.BV047837766 |
| illustrated | Not Illustrated |
| index_date | 2024-07-03T19:10:59Z |
| indexdate | 2024-07-10T09:22:43Z |
| institution | BVB |
| isbn | 9789951240864 |
| language | Albanian |
| oai_aleph_id | oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-033220902 |
| oclc_num | 1304483585 |
| open_access_boolean | |
| owner | DE-12 |
| owner_facet | DE-12 |
| physical | 617 Seiten 23 cm |
| psigel | BSB_NED_20220308 |
| publishDate | 2021 |
| publishDateSearch | 2021 |
| publishDateSort | 2021 |
| publisher | Instituti Albanologjik |
| record_format | marc |
| spelling | Rukiqi, Mehmet 1936- Verfasser (DE-588)1072397102 aut Ramadan Shabani misionari i pajtimit = Ramadn Shabani : missionary of reconciliation Dr. Mehmet Rukiqi Ramadn Shabani Prishtinë Instituti Albanologjik 2021 617 Seiten 23 cm txt rdacontent n rdamedia nc rdacarrier Shabani, Ramadan 1861-1931 (DE-588)1253116458 gnd rswk-swf Blutrache (DE-588)10340891-5 gnd rswk-swf Schlichtung (DE-588)4052717-7 gnd rswk-swf Versöhnung (DE-588)4063213-1 gnd rswk-swf Albaner (DE-588)4068517-2 gnd rswk-swf Kanun Gewohnheitsrecht (DE-588)7851691-2 gnd rswk-swf Kosovo (DE-588)4032571-4 gnd rswk-swf (DE-588)4006804-3 Biografie gnd-content Shabani, Ramadan 1861-1931 (DE-588)1253116458 p Kosovo (DE-588)4032571-4 g Albaner (DE-588)4068517-2 s Kanun Gewohnheitsrecht (DE-588)7851691-2 s Blutrache (DE-588)10340891-5 b Versöhnung (DE-588)4063213-1 s Schlichtung (DE-588)4052717-7 s DE-604 Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033220902&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Inhaltsverzeichnis Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033220902&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Register // Ortsregister Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033220902&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Register // Personenregister Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033220902&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Literaturverzeichnis Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033220902&sequence=000009&line_number=0005&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Abstract Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033220902&sequence=000011&line_number=0006&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Abstract |
| spellingShingle | Rukiqi, Mehmet 1936- Ramadan Shabani misionari i pajtimit = Ramadn Shabani : missionary of reconciliation Shabani, Ramadan 1861-1931 (DE-588)1253116458 gnd Blutrache (DE-588)10340891-5 gnd Schlichtung (DE-588)4052717-7 gnd Versöhnung (DE-588)4063213-1 gnd Albaner (DE-588)4068517-2 gnd Kanun Gewohnheitsrecht (DE-588)7851691-2 gnd |
| subject_GND | (DE-588)1253116458 (DE-588)10340891-5 (DE-588)4052717-7 (DE-588)4063213-1 (DE-588)4068517-2 (DE-588)7851691-2 (DE-588)4032571-4 (DE-588)4006804-3 |
| title | Ramadan Shabani misionari i pajtimit = Ramadn Shabani : missionary of reconciliation |
| title_alt | Ramadn Shabani |
| title_auth | Ramadan Shabani misionari i pajtimit = Ramadn Shabani : missionary of reconciliation |
| title_exact_search | Ramadan Shabani misionari i pajtimit = Ramadn Shabani : missionary of reconciliation |
| title_exact_search_txtP | Ramadan Shabani misionari i pajtimit = Ramadn Shabani : missionary of reconciliation |
| title_full | Ramadan Shabani misionari i pajtimit = Ramadn Shabani : missionary of reconciliation Dr. Mehmet Rukiqi |
| title_fullStr | Ramadan Shabani misionari i pajtimit = Ramadn Shabani : missionary of reconciliation Dr. Mehmet Rukiqi |
| title_full_unstemmed | Ramadan Shabani misionari i pajtimit = Ramadn Shabani : missionary of reconciliation Dr. Mehmet Rukiqi |
| title_short | Ramadan Shabani |
| title_sort | ramadan shabani misionari i pajtimit ramadn shabani missionary of reconciliation |
| title_sub | misionari i pajtimit = Ramadn Shabani : missionary of reconciliation |
| topic | Shabani, Ramadan 1861-1931 (DE-588)1253116458 gnd Blutrache (DE-588)10340891-5 gnd Schlichtung (DE-588)4052717-7 gnd Versöhnung (DE-588)4063213-1 gnd Albaner (DE-588)4068517-2 gnd Kanun Gewohnheitsrecht (DE-588)7851691-2 gnd |
| topic_facet | Shabani, Ramadan 1861-1931 Blutrache Schlichtung Versöhnung Albaner Kanun Gewohnheitsrecht Kosovo Biografie |
| url | http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033220902&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033220902&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033220902&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033220902&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033220902&sequence=000009&line_number=0005&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033220902&sequence=000011&line_number=0006&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |
| work_keys_str_mv | AT rukiqimehmet ramadanshabanimisionariipajtimitramadnshabanimissionaryofreconciliation AT rukiqimehmet ramadnshabani |