Filozofia prawa Mariana Ignacego Morawskiego SJ:
Gespeichert in:
| 1. Verfasser: | |
|---|---|
| Format: | Buch |
| Sprache: | Polish |
| Veröffentlicht: |
Lublin
Wydawnictwo KUL
2021
|
| Schlagworte: | |
| Online-Zugang: | Inhaltsverzeichnis Literaturverzeichnis Abstract Abstract |
| Beschreibung: | 309 Seiten 25 cm |
| ISBN: | 9788380619050 |
Internformat
MARC
| LEADER | 00000nam a2200000 c 4500 | ||
|---|---|---|---|
| 001 | BV047662636 | ||
| 003 | DE-604 | ||
| 005 | 20220719 | ||
| 007 | t | ||
| 008 | 220110s2021 |||| 00||| pol d | ||
| 020 | |a 9788380619050 |9 978-83-8061-905-0 | ||
| 035 | |a (OCoLC)1291618001 | ||
| 035 | |a (DE-599)BVBBV047662636 | ||
| 040 | |a DE-604 |b ger |e rda | ||
| 041 | 0 | |a pol | |
| 049 | |a DE-12 | ||
| 100 | 1 | |a Kostecki, Dawid |d ca. 20./21. Jh. |e Verfasser |0 (DE-588)1249239338 |4 aut | |
| 245 | 1 | 0 | |a Filozofia prawa Mariana Ignacego Morawskiego SJ |c Dawid Kostecki ; Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. |
| 264 | 1 | |a Lublin |b Wydawnictwo KUL |c 2021 | |
| 300 | |a 309 Seiten |c 25 cm | ||
| 336 | |b txt |2 rdacontent | ||
| 337 | |b n |2 rdamedia | ||
| 338 | |b nc |2 rdacarrier | ||
| 546 | |a Zusammenfassung in englischer Sprache | ||
| 600 | 1 | 7 | |a Morawski, Marian / (1845-1901) |2 dbn |
| 600 | 1 | 7 | |a Morawski, Marian |d 1845-1901 |0 (DE-588)1023343312 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 610 | 1 | 7 | |a Jezuici |2 dbn |
| 650 | 7 | |a Etyka |2 dbn | |
| 650 | 7 | |a Filozofia polska |2 dbn | |
| 650 | 7 | |a Filozofia prawa |2 dbn | |
| 650 | 7 | |a Filozofia współczesna |2 dbn | |
| 650 | 7 | |a Filozofowie |2 dbn | |
| 650 | 7 | |a Neoscholastyka |2 dbn | |
| 650 | 7 | |a Prawo naturalne |2 dbn | |
| 650 | 0 | 7 | |a Rechtsphilosophie |0 (DE-588)4048821-4 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 651 | 7 | |a Polska |2 dbn | |
| 689 | 0 | 0 | |a Morawski, Marian |d 1845-1901 |0 (DE-588)1023343312 |D p |
| 689 | 0 | 1 | |a Rechtsphilosophie |0 (DE-588)4048821-4 |D s |
| 689 | 0 | |5 DE-604 | |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033047418&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Inhaltsverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033047418&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Literaturverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033047418&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Abstract |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033047418&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Abstract |
| 940 | 1 | |n oe | |
| 940 | 1 | |q BSB_NED_20220719 | |
| 999 | |a oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-033047418 | ||
| 942 | 1 | 1 | |c 001.09 |e 22/bsb |f 09034 |g 438 |
Datensatz im Suchindex
| _version_ | 1804183134899535872 |
|---|---|
| adam_text | Spis treści Rozdział L Filozofia prawa jako nauka 1. Uwagi wprowadzające ............................................................................ 2. Pojęcie nauki ........................................................................................... 3. Termin filozofia prawa ............................................................................ 4. Przedmiot filozofii prawa ....................................................................... 5. Metody filozofii prawa ............................................................................ 6. Funkcje filozofii prawa ............................................................................ 7. Filozofia prawa a historia doktryn politycznych i prawnych ................. 8. Filozofia prawa a teoria prawa i jurysprudencja .................................... 9. Filozofia prawa a teoria prawa ............................................................... 9.1. Teoria prawa albo filozofia prawa jako dyscyplina wyłączna .......... 9.2. W poszukiwaniu prawa słusznego filozofia prawa zorientowana na wartości ....................................... 9.3. Filozofia prawa i teoria prawa jako samodzielne i równe dyscypliny naukowe ....................... 48 9.4. Filozofia prawa jako dyscyplina pluralistyczna wewnętrznie i uniwersalna ...................................................... 48 9.5. Koncepcje filozofii prawa i teorii prawa w ujęciu wybranych autorów.................................................... 50 10. Wnioski
................................................................................................... Rozdział II. Sylwetka Mariana Ignacego Morawskiego SJ na tle epoki 1. Uwagi wprowadzające .............................................................................. 2. Młodzieńcze lata Mariana Ignacego Morawskiego .................................. 7 25 25 28 30 33 35 38 40 42 43 45 53 59 60
Spis treści 3. Praca naukowo-dydaktyczna w Starej Wsi ................................................. 4. Marian Ignacy Morawski jako twórca i redaktor „Przeglądu Powszechnego” ................................................................... 63 5. Marian I. Morawski jako profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego .......... 6. Ostatnie lata życia Mariana I. Morawskiego (1899-1901) praca nad Świętych Obcowaniem .......................................................... 69 7. Marian I. Morawski wobec prądów umysłowych XIX wieku................... 7.1. Uwagi wprowadzające ........................................................................... 7.2. Pozytywizm .............................................................................................. 7.3. Ewolucjonizm ......................................................................................... 7.4. Materializm ............................................................................................. 7.5. Liberalizm ................................................................................................ 7.6. Empiryzm ................................................................................................ 8. Kościół wobec kryzysu kultury Zachodu w XIX wieku ........................... 9. Wnioski ............................................................................................................ 62 67 71 71 72 76 77 80 84 87 91 Rozdział III. Znaczenie dzieła Filozofia i jej zadanie w odnowieniu scholastyki 1. Uwagi wprowadzające
................................................................................... 95 2. Przyczyny upadku filozofii jako nauki w ujęciu Mariana I. Morawskiego SJ ...................................................... 96 3. Pojęcie filozofii i jej zadania według Mariana I. Morawskiego SJ .......... 99 4. Periodyzacja historii filozofii w ujęciu Mariana I. Morawskiego SJ........ 101 4.1. „Scholastyka starsza” ............................................................................. 102 4.2. „Scholastyka dzisiejsza” ......................................................................... 106 5. Stosunek filozofii do wiary w ujęciu Mariana I. Morawskiego SJ .......... 108 6. Filozofia i jej zadanie a rozkwit neotomizmu ............................................. Ill 7. Wnioski ............................................................................................................ 117 Rozdział IV. Problem „zakonu przyrodzonego” w XIX i XX wieku 1. Uwagi wprowadzające ................................................................................... 2. Źródła prawa naturalnego w starożytności i średniowieczu ................... 2.1. Sofiści ........................................................................................................ 2.2. Sokrates .................................................................................................... 2.3. Platon ........................................................................................................ 2.4. Arystoteles
............................................................................................... 2.5. Stoicy ........................................................................................................ 2.6. Augustyn .................................................................................................. 8 123 124 125 126 127 128 130 132
Spis treści 3. Tomistyczna koncepcja prawa naturalnego ........................................... 134 4. Termin „zakon przyrodzony” w ujęciu Mariana I. Morawskiego SJ .... 139 5. „Zakon przyrodzony” Mariana I. Morawskiego a koncepcja prawa naturalnego według Tomasz z Akwinu ujęcie komparatystyczne 141 6. Relacja „zakonu przyrodzonego” do państwa w ujęciu Mariana I. Morawskiego SJ ................................................. 144 7. Ewolucja pojęcia „zakonu przyrodzonego” w ujęciu Antoniego Szymańskiego i Antoniego Borowskiego ............... 146 7.1. „Zakon przyrodzony” w ujęciu Antoniego Szymańskiego ............. 147 7.2. „Zakon przyrodzony” w ujęciu Antoniego Borowskiego ............... 149 8. Wnioski ................................................................................................... 150 Rozdział V. „Zakon przyrodzony” jako fundament moralności i prawa 1. Uwagi wprowadzające ............................................................................ 2. Kategoria powinności i przyjemności w ujęciu Mariana I. Morawskiego SJ ..................................................................... 3. Ujęcie dobra godziwego w koncepcji Mariana I. Morawskiego SJ ........ 4. Moralność i jej rodzaje ............................................................................ 5. Relacja moralności i prawa ..................................................................... 5.1. Podobieństwa i różnice norm prawnych i moralnych ..................... 5.2. Zależności treściowe między prawem a moralnością ..................... 5.3. Relacja strukturalno-
aksjologiczna prawa i moralności ................. 6. Wnioski .................................................................................................. 155 156 159 162 166 167 170 173 177 Rozdział VI. Marian I. Morawski jako filozof prawa .................................................... 179 1. Uwagi wprowadzające ............................................................................ 181 2. Przedmiot filozofii prawa Mariana I. Morawskiego SJ .......................... 181 3. Metoda filozofii prawa Mariana I. Morawskiego SJ ................................ 187 4. Analiza porównawcza poglądów filozoficznoprawnych Mariana I. Morawskiego SJ oraz Czesława Martyniaka ................... 188 5. Spór o istotę prawa - prawo naturalne czy pozytywizm prawniczy? ... 194 5.1. Pozytywizm prawniczy ................................................................... 196 5.2. Prawo naturalne ֊ po doświadczeniach totalitaryzmu ................... 202 5.3. Niepozytywistyczna koncepcja prawa ............................................. 209 6. Filozoficznoprawna aktualność poglądów Mariana I. Morawskiego SJ ... 213 7. Wnioski .................................................................................................. 219 9
Spis treści Rozdział VIL Filozofia prawa Mariana I. Morawskiego SJ a współczesna ewolucyjna filozofia prawa oraz uniwersalna gramatyka moralności i prawa 1. Uwagi wprowadzające ............................................................................ 223 2. Kierunki badań naukowych: naturalizm - antynaturalizm ................... 223 3. Problem wolnej woli w koncepcji filozofii prawa Mariana I. Morawskiego SJ ............................................................... 230 4. Mariana I. Morawskiego dowody na istnienie wolnej woli ................... 236 5. Ewolucyjna filozofia prawa .................................................................... 238 5.1. Psychologia ewolucyjna ................................................................... 240 5.2. Etyka ewolucyjna ............................................................................ 242 6. Instynkt i intuicja prawnicza ................................................................... 244 7. Uniwersalna gramatyka moralności i prawa........................................... 246 8. Znaczenie uniwersalnej gramatyki moralności i prawa ........................ 250 9. Wnioski .................................................................................................. 252 Wnioski końcowe ....................................................................................... 257 Wykaz źródeł i literatury............................................................................ I. Źródła ................................................................................................... II. Akty
normatywne ................................................................................ III. Orzeczenia ........................................................................................... IV. Literatura przedmiotu ........................................................................... a) monografie ......................................................................................... b) czasopisma ......................................................................................... c) hasła encyklopedyczne ...................................................................... V. Słowniki i encyklopedie ....................................................................... d) Przemówienia i orędzia .................................................................... e) Strony internetowe ............................................................................ 269 271 272 272 272 272 287 294 295 296 296 Streszczenie .................................................................................................. 299 Summary ...................................................................................................... 305 10
I. Źródła Morawski Μ., Podstawy etyki i prawa, Kraków 1930. Morawski Μ., „Spowiedź” Lwa Tołstoja, „Przegląd Powszechny” (XVIII)1888, s. 56-72. Morawski Μ., Cel i zadanie „Przeglądu Powszechnego”, „Przegląd Powszechny” (1)1884, t. l,s. 1-6. Morawski Μ., Celowość w naturze, Kraków 1928. Morawski Μ., Filozofia i jej zadanie, Lwów 1877. Morawski Μ., Kazania i szkice, Kraków 1921. Morawski Μ., Klasycyzm wszkołach średnich, http://www.ultramontes.pl/klasycyzm _w_szkolach.htm (dostęp: 13 VII 2019 r.). Morawski Μ., Komunia między duszami, w: Świętych obcowanie, red. tenże, Kra ków 1903, s. 5-301. Morawski Μ., Konferencja o poznaniu samego siebie, http://www.ultramontes.pl/ Konferencja.htm (dostęp: 24 VII 2019 r.). Morawski Μ., O nabożeństwie do Najświętszego Serca Jezusowego w stosunku do dogmatu i kultu katolickiego, Kraków 1886. Morawski Μ., W sprawie sztuki: z powodu książki p. S. Witkiewicza „Sztuka i kry tyka u nas” : kilka uwag, Kraków 1892. Morawski Μ., Wieczory nad Lemanem, Warszawa 1984. Morawski Μ., Wieża Eiffla i rok 1889, „Przegląd Powszechny” (6)1889, t. 21, s. 1-16. 271
Wykaz źródeł i literatury II. Akty normatywne Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., (Dz. U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483 z późn. zm.). Ustawa z dnia 27 lipea 2001 r. prawo ustrojów sądów powszechnych, (Dz. U. z 2001 r. Nr 98 poz. 1070 z późn. zm.). Ustawa z dnia 8 grudnia 2017 r o Sądzie Najwyższym, (Dz. U. z 2018 poz. 5 z późn. zm.). III. Orzeczenia Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 15 października 2002 r., (SK 6/02, OTK ZU 2002, Ser. A, որ 5, ροζ. 65). Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 12 września 2005 r. (SK 13/05, OTK ZU 2005, Ser. A, որ 8, ροζ. 91.). IV. Literatura przedmiotu a) monografie Ajdukiewicz К., Metodologiczne typy nauk, w: Język i poznanie, t. 1, Warszawa 2006. Arsenjew S., Zagadnienie syntezy zasadniczych sprzeczności filozoficznoprawnych, w: Ogólna nauka o prawie, red. B. Wróblewski, Wilno 1936, s. 317-374. Arystoteles, Etyka Nikomachejska, Etyka Wielka, Etyka Eudajmejska, O cnotach i wadach, przeł. D. Gromska, w: Dzieła Wszystkie, t. 5, Warszawa 1996. Arystoteles, Metafizyka, przeł. K. Leśniak, Warszawa 2009. Austin J., The Province of Jurisprudence Determined and the Uses of the Study of Jurisprudence, London 1954. Austin J., The Province ofJurisprudence Determined, London 1977. Bacon E, Eseje, wstęp T. Kotarbiński, przeł. Cz. Znamierowski, Warszawa 1959. Bacon E, Szkice polityczno-etyczne, przeł. S. Pyrowicz, Warszawa 2004. Barak A., The Judge in Democracy, Oxford 2006. Barankiewicz T, Filozoficzne uzasadnienie prawa człowieka w kontekście procesu globalizacji, w: Filozofia prawa wobec globalizmu, red. J. Stelmach,
Kraków 2003, s. 49-56. 272
Wykaz źródeł i literatury Barankiewicz T., W poszukiwaniu modelu standardów etycznych administracji publicznej, Lublin 2013. Bartnik Cz., Historia filozofii, Lublin 2000. Batiffol H., La philosophie du droit, Paris 1962. Bator A., Instrumentalizacja jako aspekt prawa, w: Zmiany społeczne a zmiany wprawie, red. L. Leszczyński, Lublin 1999, s. 93-107. Bator A., Pulka Z., Sulikowski A., Czy koniec teorii prawa?, w: Czy koniec teorii prawa?, red. P. Jabłoński, Wrocław 2011, s. 13-38. Bednarski E, Dynamiczne ujęcie teorii prawa naturalnego u św. Tomasza z Akwi nu, Rzym 1972. Bentham J., Wprowadzenie do zasad moralności i prawodawstwa, przeł. B. Nawroczyński, Warszawa 1958. Bergbohm K., Jurisprudenz und Rechtsphilosophie, է. 1, Leipzig 1892. Berkeley G., Dzienniki filozoficzne, przeł. i oprać. B. Żukowski, Gdańsk 2007. Berkeley G., Rzecz o zasadach poznania ludzkiego, przeł. F. Jezierski, Warszawa 2003. Bernacki W, Zmienność i niezmienność prawa naturalnego, w: Prawo natury w doktrynach polityczno-prawnych Europy, red. Μ. Zmierczak, Poznań 2006, s. 71-78. Bojek-Pohl E., Prawo a moralność w angloamerykańskiej filozofii prawa, w: Prawo wobec wyzwań współczesności, red. W. Jedlecka, J. Helios, A. Kwieciński, Wrocław 2019, s. 31-39. Borowski A., Sakramentologia w świetle nowego prawa kościelnego, Włocławek 1918. Borowski A., Sakramentologja: w świetle nowego prawa kościelnego, Włocławek 1920. Borowski A., Teologia moralna, t. 1, Warszawa 1939. Borowski A., Teologia moralna. Cz. 1, Lublin 1960. Borowski A., Warunkowe szafarstwo sakramentalne, Londyn 1962. Borowski A., Zagadnienie
miłości ojczyzny czy sprawiedliwości społeczno-państwowej w drugiem kazaniu sejmowym ks. Piotra Skargi, Włocławek 1933. Borowski A., Zagadnienie miłości ojczyzny czy sprawiedliwości społeczno-państwowej w drugiem kazaniu sejmowem ks. Piotra Skargi, Włocławek 1920. Borucka-Arctowa Μ., Prawo natury jako ideologia antyfeudalna, Warszawa 1957. Borucka-Arctowa Μ., Społeczne działanie prawa, w: Prawo socjalistyczne, red. H. Rot, Wrocław 1989, s. 282-340. Borzym S., Poglądyfilozoficzne Henryka Struvego, Wrocław 1974. Bowlby J., Attachment, New York 1969. 273
Wykaz źródeł i literatury Breczko A., Andruszkiewicz Μ., Przejawy reifikacji moralnej i prawnej zwierząt w XXI wieku, w: Meandry prawa - Teoria i praktyka. Księga Jubileuszowa prof. zw. dra hab. Mieczysława Goettela, Szczytno 2017, s. 63-83. Breczko A„ Prawo a moralność w teorii i praktyce wczoraj i dziś, Białystok 2004. Bunikowski D., Idea neutralności moralnej prawa we współczesnych systemach prawnych, w: Etyka. Cz. II: Filozoficzna etyka życia spełnionego, red. S. Ja neczek, A. Starościc, t. 5, Lublin 2016, s. 541-577. Cathrein V., Moralphilosophie, Leipzig 1924. Cathrein V., Recht, Naturrecht und positives Recht Eine kritische Untersuchung der Grundbegriffe der Rechtsordnung, Freiburg im Breisgau 1909. Cena A., Celowość w przyrodzie punktem wyjścia dowodu na istnienie Boga u ks. Mariana Morawskiego, Lublin 1962. Chaberek Μ., Papieże wobec problemów teologicznych XIX wieku, Lublin 2009. Charzyński R., Problem polemiczno-apologetycznego charakteru neoscholastyki polskiej, Lublin 2016. Chauvain T., Stawecki T., Winczorek P., Wstęp doprawoznawstwa, Warszawa 2016. Chojnicka K., Olszewski H., Historia doktryn politycznych i prawnych, Poznań 2004. Chojnicka K., Zagadnienie relacji pomiędzy prawem naturalnym a prawem stano wionym, w. Prawo natury w doktrynach polityczno-prawnych Europy, red. Μ. Zmierczak, Poznań 2006, s. 59-71. Chomsky N.. A Minimalist Program for Linguistic Theory, Cambridge 1992. Chomsky N., Aspects of the Theory of Syntax, Cambridge 1965 (wyd. poi. Zagad nienia teorii składni, Wrocław 1982). Chomsky N., Bare Phrase Structure, Cambridge 1994. Chomsky N..
Cartesian Linguistics. A Chapter in the History of Rationalist Thou ght, New York 1966. Chomsky N., Current Issues in Linguistic Theory, The Hague 1964. Chomsky N.. Knowledge of Language. Its Nature, Origin, and Use, Cambridge 1984. Chomsky N.. Language and Mind, New York 1968. Chomsky N., Language and Problems of Knowledge, Cambridge 1988. Chomsky N., Language and Responsibility, New York 1979. Chomsky N., New Horizons in the Study ofLanguage and Mind, Cambridge 2000. Chomsky N., Rules and Representations, New York 1980. Chomsky N.. Spojrzenie w przyszłość: perspektywy badań nad ludzkim umysłem, przeł. A. Graff, w: Noama Chomskyego próba rewolucji naukowej. Antolo gia tekstów, oprać. K. Rosner, t. 2, Warszawa 1996, s. 73-106. Chomsky N., Studies on Semantics in Generative Grammar, The Hague 1972. 274
Wykaz źródeł i literatury Chomsky N., Syntactic Structures, The Hague 1957. Chomsky N., The Architecture of Language, New York 2000. Chomsky N., The Logical Structure of Linguistic Theory, New York 1975. Chomsky N., Topics in the Theory of Generative Grammar, The Hague 1966. Comte A., Rozprawa o duchu filozofii pozytywnej, przeł. J.K., Warszawa 2003. Cyceron, O państwie, przeł. I. Żółtowska, Kęty 1999. Cyceron, Oprawach, przeł. I. Żółtowska, Kęty 1999. Cyprian T., Sawicki J., Nieznana Norymberga. Dwanaście procesów norymber skich, Warszawa 1965. Czarnecki P., Historia filozofii, Warszawa 2011. Czarnek P., Autonomia i współdziałanie w relacjach państwa i Kościoła jako stan dardy państwa prawa, w: Podstawy regulacji stosunków państwo-Kościół w Rzeczypospolitej Polskiej i Republice Włoskiej, red. P. Czarnek, D. Dudek, P. Stanisz, Lublin 2010, s. 203-216. Czesława Martyniak. Dzieła, red. R. Charzyński, Μ. Wójcik, Lublin 2017. Dabin J., La philosophie deordre juridique positif, Paris 1929. Darwin К., O pochodzeniu człowieka, przeł. К. Ilecki, Warszawa 2009. Del Vecchio G., Lezioni ãifilozfia del diritto, Roma 1936. Dembowski В., Encyklika Aeterni Patris w Polsce, w: Studia z dziejów myśli św. Tomasza z Akwinu, red. S. Swieżawski, J. Czerkawski, Lublin 1978, s. 315334. Discipulus Devotus, Ks. Marian I. Morawski, TJ. jako filozof (1845-1901), Lon dyn 1953. Dolecki H., Ciężar dowodu w polskim procesie cywilnym, Warszawa 1998. Dubei L., Historia doktryn politycznych i prawnych do schyłku XX wieku, Warsza wa 2012. Dutkiewicz P., Problem aksjologicznych podstaw prawa we
współczesnej polskiej filozofii i teorii prawa, Kraków 1996. Dyrda A., Gizbert-Studnicki T., Grabowski A., Metodologiczne dychotomie: kry tyka pozytywistycznych teorii prawa, Warszawa 2016. Dziedziak W, Metaaksjologia Konstytucji RP a nonkognitywizm (zarys zagadnień podstawowych), w: Integracja zewnętrzna i wewnętrzna nauk prawnych. Cz. 2, red. Μ. Król, A. Bartczak, Μ. Zalewska, Łódź 2014, s. 199-212. Dziedziak W, O działaniu sankcji moralnych (szkic problematyki), w: Polska lat dziewięćdziesiątych. Przemiany państwa i prawa, red. Μ. Mozgawa i in., Lublin 1997, s. 539-549. Dziedziak W, O prawie słusznym (Perspektywa systemu prawa stanowionego), Lublin 2015. Fascynujące ścieżki filozofii prawa, red. J. Zajadło, Warszawa 2008. 275
Wykaz źródeł i literatury Fauerbach L., O istocie chrześcijaństwa, przeł. A. Landmann, Warszawa 1959. Fayerband P., Against Method, London 1978. Filipowicz S., Historia myśli polityczno-prawnej, Gdańsk 2007. Filozofia prawa w pytaniach i odpowiedziach, red. J. Zajadło, K. Zeidler, Warsza wa 2013. Filozofia prawa. Wybór tekstów źródłowych, red. A. Kość, T. Barankiewicz, J. Potrzeszcz, Lublin 2007. Fuller B.A.G., Historia filozofii, t. 2, Warszawa 1967. Fuller L., Anatomia prawa, przeł. R. Tokarczyk, Lublin 1993. Fuller L., Moralność prawa, przeł. S. Amsterdamski, Warszawa 2004. Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, Warszawa 2010. Ghiselin M.T., The Economy ofNature and the Evolution of Sex, Berkeley 1974. Gilson E., Filozofi teologia, Warszawa 1968. Gizbert-Studnicki T., Grabowski A., Kilka uwag o niepozytywistycznej koncepcji prawa, w: Prawa a wartości. Księga Jubileuszowa profesora Józefa Nowa ckiego, red. I. Bogucka, Z. Tabor, Kraków 2003, s. 55-68. Głombik Cz., Marian Morawski pośród neoscholastyków, w: Wobec świata war tości. Księga pamiątkowa w 45-lecie pracy profesora Bohdana Dziemidoka, red. H. Szabała, W. Pelpliński, Gdańsk 2011, s. 81-93. Głombik Cz., Metafizyka kultury. Grabmann - Maritain - neoscholastyka polska, Warszawa 1982. Goettel Μ., Sytuacja zwierzęcia wprawie cywilnym, Warszawa 2013. Gogacz Μ., Tomizm egzystencjalny na tle odmian tomizmu, w. W kierunku Boga, red. B. Bejze, Warszawa 1982, s. 59-81. Gogacz Μ., Trzeba powrócić do realistycznej metafizyki, w: Rozmowy o filozofii, red. A. Zieliński, Μ. Bagiński, J. Wojtysiak, Lublin 1996,
s. 61-88. Grabowska A„ Prawda wprawie - ujęcie realistyczne (neotomistyczne), w: Teoria prawa. Między nowoczesnością a ponowoczesnością, red. A. Samonek, Kra ków 2013, s. 305-311. Grabowski A., Prawnicze pojęcie obowiązywania prawa stanowionego, Kraków 2009. Grat I.S., Stanowisko prawnonaturalne Czesława Strzeszewskiego na tle poglądów polskich tomistów, Białystok 2009. Grzybowski K., Z zagadnień metodologii historii doktryn politycznych. Starożyt ność, cz. 1, Warszawa 1958. Gumplowicz L., Der Rassenkampf. Soziologische Untersuchungen, Innsbruck 1883. Guz T, Filozoficzna analiza ideologicznych podstaw animalizacji człowieka i hu manizacji zwierząt i drzew, w: Jeszcze Polska nie zginęła - wieś, red. J. Szysz ko, Z. Kla a, Μ. Bodzenta, s. 97-126. 276
Wykaz źródeł i literatury Hart H.L.A., Eseje z filozofii prawa, przeł. J. Woleński, Warszawa 2001. Hart H.L.A., Pojęcie prawa, przeł. J. Woleński, Warszawa 1998. Hart H.L.A., Recht und Moral. Drei Aufsätze, Göttingen 1971. Hart H.L.A., The Concept of Law, Oxford 1961. Hauser Μ., Moral minus: how nature designer our universal sense of right and wrong, New York 2006. Hegel G.W.F., Grundlinien der Philosophie des Rechts, Frankfurt am Main 1969 (polskie wyd. Zasady filozofii prawa, przeł. A. Landman, Warszawa 1969). Heller Μ., Filozofia nauki. Wprowadzenie, Kraków 2009. Heller Μ., Pabjan T., Elementy filozofii przyrody, Kraków 2014. Hobbes T., Lewiatan czyli materia, forma i władza państwa kościelnego i świeckie go, przeł. Cz. Znamierowski, Warszawa 1954. Hobbes T., Lewiatan, Warszawa 1957. Hugo G., Lehrbuch des Naturrechts, als einer Philosophie des positiven Rechts, Frankfurt am Main 1969. Hume D„ Traktat o naturze ludzkiej, wstęp i przypisy J.P. Wright, R. Stecker i G. Fuller, przeł. Cz. Znamierowski, Warszawa 2005. Hume D., Eseje z dziedziny moralności, polityki i literatury, przeł. Ł. Pawłowski, Warszawa 2013. Iwicki J., Charyzmat Zmartwychwstańców. Historia Zgromadzenia Zmartwych wstania Pańskiego, t. 1 (1836-1886), Katowice 1990. Izdebski H., Doktryny Polityczno-Prawne. Fundamenty współczesnych państw, Warszawa 2017. Izdebski H., Historia myśli politycznej i prawnej, Warszawa 2013. Jabłoński P., Polskie spory o rolę filozofii w teorii prawa, Wrocław 2014. Jan Paweł II, Dzieła Zebrane. Homilie i przemówienia z pielgrzymek. Ameryka Północna i Południowa, t. XII, Kraków
2009, s. 127-135. Jan Paweł II, Pamięć i tożsamość, Kraków 2005. Jhering R., Der Kampf ums Recht, Leipzig 1898. Jhering R., Der Zweck im Recht, Leipzig 1923. Kalinowski J., Filozofia prawa a antropologia filozoficzna, w: Problemy teorii i filo zofii prawa, Lublin 1985, s. 109-116. Kamela P., Prawo i moralność w koncepcjach H.L.A Harta, Toruń 2008. Kamiński S., Próba typologii metodfilozofowania, w: tenże. Jak filozofować?, Lub lin 1989, s. 63-70. Kamiński, S., Pojęcie nauki i klasyfikacja nauk, Lublin 1981. Kant L, Uzasadnienie metafizyki moralności, przeł. Μ. Wartenberg, Kraków 1984. Kaszuba T., Semenenki koncepcja filozofii jako racjonalnego poznania, Rzym 1985. 277
Wykaz źródeł i literatury Kaufmann A., Hassemer W., Neumann U., Einführung in die Rechtsphilosophie und Rechtstheorie der Gegenwart, Heidelberg 2004. Kelsen H., Czysta teoria prawa, przeł. T. Przeorski, w: Filozofia prawa. Wybór tekstów źródłowych, red. A. Kość, T. Barankiewicz, J. Potrzeszcz, Lublin 2007, s. 231-242. Kelsen H., Reine Rechtslehre, przeł. T. Przeorski, Leipzig 1934. Kelsen H., Reine Rechtslehre, Wien 1960. Kelsen H., Reine Rechtslehre, Wien 1961. Kizwalter T„ Historia powszechna. Wiek XIX., Warszawa 2003. Kołakowski L., Filozofia pozytywistyczna. (Od Humea do Koła Wiedeńskiego), Warszawa 1966. Kordela Μ., Zasady prawa. Studium teoretycznoprawne, Poznań 2012. Korybski A., Leszczyński L., Pieniążek A., Wstęp do prawoznawstwa, Lublin 2011. Kość A., Filozofia prawa jako nauka, w: Czy koniec teorii prawa?, red. P. Jabłoński, Wrocław 2011, s. 241-250. Kość A., Podstawy filozofii prawa, Lublin 2005. Kość A., Relacja prawa, państwa i religii u Tomasza z Akwinu, w: Stałem się słu gą Ewangelii. Księga Pamiątkowa z okazji jubileuszu 50-lecia kapłaństwa ks. Doktora Bernarda Wodeckiego, red. E. Śliwka, Pieniężno 2001,143-156. Kość A., Wkład Jerzego Kalinowskiego do nauki filozofii prawa w Polsce i Euro pie, w: Filozofia prawa wobec globalizmu, red. J. Stelmach, Kraków 2003, s. 165-171. Kość A., Współczesne rozumienie prawa naturalnego, w: Ecclesia et Status. Księga jubileuszowa z okazji 40-lecia pracy naukowej Profesora Józefa Krukowskie go, red. A. Dębiński, K. Orzeszyna, Μ. Sitarz, s. 151-160. Kotarbiński T., Elementy teorii poznania logiki formalnej i metodologii
nauk, War szawa 1986 Kotarbiński T., O potrzebie zaniechania wyrazów „filozofia”, „filozof”, „filozoficz ny” itp., w: Wybór pism, t. II, Warszawa 1958, s. 438-443. Kowalski J., Czy współcześnie jest nam potrzebna ideologia występująca pod na zwą „prawo natury” lub „prawo naturalne”?, w: Powrót do prawa ponadustawowego, red. Μ. Szyszkowska, Warszawa 1999, s. 111-121. Krasnodębski Z., Rozumienie ludzkiego zachowania. Rozważania o filozoficznych podstawach nauk humanistycznych i społecznych, Warszawa 1986. Krąpiec M.A., Człowiek i prawo naturalne, Lublin 1975. Krąpiec Μ. A., Człowiek jako osoba, Lublin 2009. Krukowski ƒ., Wstęp do nauki o państwie i prawie, Lublin 2004. Kulig K., Teoria pracowniczej odpowiedzialności porządkowej, Warszawa 2017. 278
Wykaz źródeł i literatury Laeritios D„ Żywoty i poglądy słynnych filozofów, przeł. L Kronska, Warszawa 1968. Lande J., Studia z filozofii prawa, Warszawa 1959. Lang W, Czy potrzebna jest filozofia prawa?, w: Szkice z teorii prawa i szczegó łowych nauk prawnych, red. S. Wronkowska, Μ. Zieliński, Poznań 1990, s. 373-384. Lang W, Prawo i moralność, Warszawa 1989. Langrod J.S., Instytucje prawa administracyjnego. Zarys części ogólnej, reprint, Kraków 2003. Leon XIII, Aeterni Patris (O potrzebie odnowienia filozofii tomistycznej), Komo rów 2000. Leszczyński L., Klauzule generalne w stosowaniu prawa, Lublin 1986. Leszczyński L., Stosowanie generalnych klauzul odsyłających, Kraków 2001. Locke J., Dwa traktaty o rządzie, przeł. Z. Rau, Warszawa 2015. Locke ƒ., Rozważania dotyczące rozumu ludzkiego, przeł. B.J. Gawęcki, Warszawa 1955. Łustacz L., Filozofia prawa a inne dyscypliny prawnicze, w: Filozofia prawa a two rzenie i stosowanie prawa, red. B. Czech, Katowice 1992, s. 153-158. Łuszczyńska Μ., Ewolucja myśli społecznej Kościoła katolickiego w kwestii prawa, państwa i polityki pod wpływem przemian kulturowych we współczesnym świecie, w: Kultura i myśl polityczno-prawna. Materiały z VII Ogólnopol skiego Zjazdu Katedr Doktryn Politycznych i Prawnych Jurata, 28-31 maja 2008 r., red. A. Sylwestrzak, Sopot 2010, s. 247-258. Łuszczyńska Μ., Filozofia prawa Czesława Martyniaka, Lublin 2008. Łuszczyńska Μ., Ubi ratio ibi ius, Doktryna prawna Świętego Tomasza z Akwinu, Lublin 2013. Μ. Piesko, Czy nauka zastąpi religię?, w: Czy nauka zastąpi religię?, red. B. Bro żek, J. Mączka,
Kraków 2011, s. 35-45. MacCormick N., Weinberger O., An Institutional Theory of Law: New Approach to Legal Positivism, Dodrecht 1986. Maciejewski Μ., Odniesienia między prawem naturalnym i prawem stanowionym w wybranych doktrynach filozoficznych, politycznych i prawnych, w: Pozy tywizm prawniczy i szkoła prawa natury: tradycje sporu i jego współczesne implikacje, red. P. Kaczmarek, Ł. Machaj, Wrocław 2010, s. 9-27. Mahlmann Μ., Mikhail J., Cognitive science, Ethics and Law, w: Epistemology and Ontology, red. Z. Bańkowski, Stuttgart 2005, s. 95-102. Mahlmann Μ., Rationalismus in der praktischen Theorie. Normentheorie und praktische Kompetenz, Baden-Baden 2009. Mahlmann Μ., Rechtsphilosophie und Rechtstheorie, Baden-Baden 2010. 279
Wykaz źródeł i literatury Mahlmann Μ., The Cognitive Foundations of Law - an Introduction to the Men tálist Theory of Ethics and Law, w: The Foundations of Law, red. H. Rottleuther, Dordrecht 2005. Marks K., Engels E, Ideologia niemiecka. Krytyka najnowszej filozofii niemieckiej w osobach jej przedstawicieli - Feuerbacha, B. Bauera i Stimerà, tudzież niemieckiego socjalizmu w osobach różnych jego proroków, przeł. K. Błe szyński, S. Filmus, w: K. Marks, E Engels, Dzieła, t. 3, Warszawa 1961. Marks K„ Engels E, Manifest partii komunistycznej, Warszawa 2018. Martyniak Cz., Obiektywna podstawa prawa według św. Tomasza z Akwinu, Lub lin 1949. Martyniak Cz., Problem filozofii prawa, Lublin 1949. Martyniak Cz., Problem filozofii prawa, w: Obiektywna podstawa prawa. Wybór pism, red. B. Szlachta, Kraków 2001, s. 1-33. Martyniak Cz., Problem filozofii prawa. Filozofia prawa, jej przedmiot, metoda i podział, Lublin 1949. Martyniak Cz., Teoria prawa. Według wykładów prof, dr Cz. Martyniaka, Lublin 1937. Maryniarczyk A., Aktualność tomizmu, w. Wprowadzenie do filozofii, red M.A. Krąpiec, S. Kamiński, ZJ. Zdybicka, A. Maryniarczyk, P. Jaroszyński, Lublin 2003. Maryniarczyk A., Tomizm. Dla-czego?, Lublin 2001. Maslow A., Motywacja i osobowość, przeł. J. Radzicki, Warszawa 2006. Mill J.S., O wolności, przeł. A. Kurlandzka, Warszawa 1959. Mill J.S., Utylitaryzm, przeł. Μ. Ossowska, Warszawa 1959. Miodoński L., Ks. prof. Stefan Pawlicki wobec ideologicznych wyzwań współczes ności: socjalizm - materializm - krytyka Kościoła, w: Ks. Stefan Pawlicki CR: Człowiek nauki i wiary w służbie
odnowy społecznej i duchowej, red. W. Mleczko, Kraków 2016, s. 105-126. Monteskiusz, O duchu praw, przeł. T. Boy-Żeleński, Warszawa 2002. Morawski L., Co może dać nauce prawa postmodernizm?, Toruń 2001. Morawski L., Filozofia prawa, Toruń 2014. Morawski L., Główne problemy współczesnej filozofii prawa, Prawo w toku prze mian, Warszawa 1999. Morawski L., Naturalizm i antynaturalizm - dwie opcje nauk prawnych, w: Teoria prawa. Filozofia prawa. Współczesne prawo i prawoznawstwo, Toruń 1998, s. 185-197. Morawski L., Podstawyfilozofii prawa, Toruń 2014. Morawski L., Wstęp do prawoznawstwa, Toruń 2016. 280
Wykaz źródeł i literatury Niesiołowski J., Teoria państwa i prawa wczoraj i dziś, w: Czy koniec teorii prawa?, red. P. Jabłoński, Wrocław 2011, s. 55-62. Nowacki J., Studia z teorii prawa, Kraków 2003. Oniszczuk J., Filozofia i teoria prawa, Warszawa 2012. Oniszczuk ƒ., Koncepcje prawa, Warszawa 2004. Oniszczuk J., Problem przyszłości teorii prawa (kilka uwag), w: Czy koniec teorii prawa?, red. P. Jabłoński, Wrocław 2011, s. 63-80. Opałek K., Główne kierunki niemieckiej teorii i filozofii prawa po II wojnie świato wej, w: Studia z teorii prawa, red. K. Opałek, Kraków 1997, s. 11-44. Opałek K., Problemy metodologiczne nauki prawa, Warszawa 1962. Opałek K., Problemy metodologiczne nauki prawa, Warszawa 1986. Opałek K., Studia z teorii i filozofii prawa, Kraków 1997. Opałek K., Szkoły w teorii prawa, w: Szkoły w nauce, red. J. Goćkowski, A. Siemianwski, Wrocław 1981, s. 115-136. Opałek K., Wróblewski J., Prawo, Metodologia, filozofia, teoria prawa, Warszawa 1991. Opałek K., Zagadnienia teorii prawa i teorii polityki, Warszawa 1983. Ossowska Μ., Normy moralne. Próba systematyzacji, Warszawa 1970. Pałubicka A., Naturalizm i antynaturalizm, w. Filozofia a nauka, red. Z. Cackow ski i in., Ossolineum 1987, s. 403-412. Philosophy of Law and Legal Theory, red. M.P. Golding, W.A. Edmundson, Mal den-Oxford-Carlton 2004. Piechowiak Μ., Aksjologiczne podstawy polskiego prawa, w: Prawo polskie. Próba syntezy, red. T. Guz, J. Głuchowski, Μ. Pałubska, Warszawa 2009, s. 85-122. Piechowiak Μ., Filozofia praw człowieka. Prawa człowieka w świetle ich między narodowej ochrony, Lublin 1999.
Piechowiak Μ., W poszukiwaniu ontologicznych podstaw prawa. Arthura Kaufmanna teoria sprawiedliwości, Warszawa-Poznań 1992. Pieniążek A., Stefaniuk Μ., Socjologia prawa. Zarys wykładu, Kraków 2005. Pietrzykowski T., Etyczne problemy prawa, Warszawa 2011. Pietrzykowski T., Granice naturalizacji filozofii prawa, w: Naturalizm prawniczy. Granice, red. J. Stelmach, B. Brożek, Ł. Kurek, Warszawa 2017, s. 110-125. Pietrzykowski T., Intuicja prawnicza. W stronę zewnętrznej integracji teorii pra wa, Warszawa 2012. Pietrzykowski T., Miękki pozytywizm i spór o regułę uznania, w: Studia z filozofii prawa, red. J. Stelmach, Kraków 2000, s. 97-122. Pietrzykowski T., Naturalizm i granice nauk prawnych. Esej z metodologii prawoznawstwa, Warszawa 2017. 281
Wykaz źródeł i literatury Pietrzykowski T., Spór o prawa zwierząt, Katowice 2007. Pikuła Ł., Sein i Sollen w filozofii prawa Antoniego Kością, w: Transkulturowośćfi lozofii prawa Antoniego Kością, red. P. Stanisz, T. Barankiewicz, T. Barszcz, J. Potrzeszcz, Lublin 2016, s. 99-112. Pilch W., Marian Ignacy Morawski SJ o stosunku filozofii do religii, w: Filozofia a religia w dziejach filozofii polskiej. Inspiracje - Krytyka, red. S. Janeczek, A. Starościc, Lublin 2014, s. 233-242. Piluś H„ Człowiek w tomizmie egzystencjalnym, Warszawa 2004. Pius IX, P.M., Acta, Romae 1854, prima pars, vol. III, s. 687-717. Platon, Państwo, przeł. W. Witwicki, Kęty 2006. Popper К., Conjectures, and Refutations. The Growth of Scientific Knowledge, New York 1969. Popper K., Objective Knowledge, Oxford 1973. Popper K., Społeczeństwo otwarte i jego wrogowie, przeł. H. Krahelska, oprać. A. Chmielewski, 1.1, Warszawa 2010. Posner R„ The Problems ofJurisprudence, Harvard 1990. Potrzeszcz J., Aksjologiczne podstawy stosowania prawa a prawo słuszne, w: Za gadnienia stosowania prawa. Perspektywa teoretyczna i dogmatyczna, red. W. Dziedziak, B. Liżewski, Lublin 2015, s. 113-123. Potrzeszcz J., Filozofia prawa w Antygonie Sofoklesa, w: Fructus Spiritus est Ca ritas. Księga Jubileuszowa ofiarowana Księdzu Profesorowi Franciszkowi Drączkowskiemu, red. Μ. Wysocki, Lublin 2011, s. 909-918. Potrzeszcz J., Idea prawa w orzecznictwie polskiego Trybunału Konstytucyjnego, Lublin 2007. Potrzeszcz J., Zadania współczesnej teorii i filozofii prawa w warunkach akceptacji niepozytywistycznej koncepcji prawa, w: Czy
koniec teorii prawa? Z zagad nień teorii i filozofii prawa, red. P. Jabłoński, „Prawo CCCXII, Acta Universitatis Wratislaviensis No 3337”, Wrocław 2011, s. 267-273. Powrót do prawa ponadustawowego, red. Μ. Szyszkowska, Warszawa 1999. Probucka D„ Filozoficzne podstawy idei praw zwierząt, Kraków 2013. Przesławski T., Wybrane zagadnienia z prawoznawstwa. Szkice z propedeutyki prawa, Warszawa 2018. Pulka Z., Pojęcie władzy państwowej w prawoznawstwie PRL, Wrocław 1993. Pulka Z., Struktura poznania filozoficznego w prawoznawstwie, Wrocław 2004. Raburski T., W stronę społecznej teorii prawa, w: Filozofia a sfera publiczna, red. P. Orlik, K. Przybyszewski, Poznań 2012, s. 313-323. Radbruch G., Filozofia prawa, przeł. E. Nowak, Warszawa 2009. Radbruch G., Ustawowe bezprawie i ponadustawowe prawo (Gesetzliches Unrecht und übergesetliches Recht), przeł. Cz. Tarnogórski, w: Filozofia prawa. Wy282
Wykaz źródeł i literatury bór tekstów źródłowych, red. A. Kość, T. Barankiewicz, J. Potrzeszcz, Lublin 2007, s. 221-230. Radbruch G., Ustawowe bezprawie i ponadustawowe prawo, przeł. Cz. Tarnogórski, w: Zarys filozofii prawa, red. Μ. Szyszkowska, Białystok 2000, s. 256266. Redelbach A., Wronkowska S., Ziembiński Z., Zarys teorii państwa i prawa, War szawa 1993. Rousseau J.J., Umowa społeczna, przeł. A. Peretiakowicz, Kęty 2009. Ryba Μ., Katolicki Uniwersytet Lubelski. Korzenie, początki źródła tożsamości, Warszawa-Radzymin 2018. Salij J., Eseje tomistyczne, Poznań 1995. Sarkowicz R., Stelmach ƒ., Teoria prawa, Kraków 1996. Sawicki J„ Ryszka E, Norymberga. Prehistoria i ciąg dalszy, Warszawa 1982. Seidler G.L., Groszyk H., Pieniążek A., Wprowadzenie do nauki o państwie i pra wie, Lublin 2009. Seidler G.L., Idea ładu w systemie wartości, w: Z zagadnień filozofii prawa, Lublin 1978. Seidler G.L., Myśl polityczna starożytności, Kraków 1961. Seidler G.L., Przedmarksowska myśl polityczna, Kraków 1978. Seidler G.L., Studia z historii doktryn politycznych, Lublin 1955. Seidler G.L., Z zagadnień filozofii prawa, Lublin 1978. Skarga P., Kazania o siedmiu sakramentach Kościoła Św. Katolickiego, Kraków 1600. Skarga P., Kazania Sejmowe, Będzin 2012. Skrzydlewski P., Antropologiczne i społeczne determinanty prawa. Studium z filo zofii prawa, Lublin 2013. Smith A., Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów, przeł. O. Ein feld, S. Wolff, Warszawa 2003. Smith A., Teoria uczuć moralnych, przeł. S. Jedynak, Warszawa 1989. Smolak Μ., Prawo, fakt instytucja. Koncepcje
teoretycznoprawne prawniczego po zytywizmu instytucjonalnego, Poznań 1998. Sobański R., lursiprudentia - vera non simulata philosophia (Uwagi o formacji fi lozoficznej prawników), w: Filozofia prawa a tworzenie i stosowanie prawa, red. B. Czech, Katowice 1992, s. 173-178. Sobór Watykański I (1869-1870), sesja III c.4. Konstytucja Dogmatyczna o wie rze katolickiej (Dei Filius) Sobór Watykański I, sesja III, De fide et ratione. Somló E, juristische Grundlehre, Leipzig 1917. Spencer H., Pierwsze zasady, przeł. К. Potocki, Warszawa 1883. Spencer H., Zasady etyki, przeł. J. Karłowicz, Warszawa 1884. 283
Wykaz źródeł i literatury Spór o dobro, red. A. Maryniarczyk, K. Stępień, P. Gondek, Lublin 2012. Stalnaker R., Odmiany superweniencji, w: Analityczna metafizyka umysłu, red. Μ. Miłkowski, R. Poczobut, Warszawa 2008. Stelmach J., Brożek B., Metody prawnicze, Kraków 2006. Stelmach J., Intuicja prawnicza, w: Dziedzictwo prawne XX wieku. Księga pamiąt kowa z okazji 150-lecia Towarzystwa Biblioteki Słuchaczów Prawa Uniwer sytetu Jagiellońskiego, Kraków 2001, s. 31-40. Stelmach J., Sarkowicz R., Filozofia prawa XIX i XX wieku, Kraków 1999. Stępień A.B., Wstęp do filozofii, Lublin 1976. Stępień A.B., Wstęp do filozofii, Lublin 1989. Stępień A.B., Wstęp do filozofii, Lublin 2007. Strauss L., Prawo naturalne w świetle historii, Warszawa 1969. Struve H., Historia filozofii w Polsce na tle ogólnego rozwoju życia umysłowego, Warszawa 1900. Struve H., Wstęp krytyczny dofiłozofii czyli rozbiór zasadniczych pojęć o filozofii, Warszawa 1903. Strzeszewski Cz., Katolicka nauka społeczna, Lublin 1994. Swieżawski S., Owoce kontemplacji przekazywać innym, w: Rozmowy o filozofii, red. A. Zieliński, Μ. Bagiński, J. Wojtysiak, Lublin 1996, s. 13-38. Sylwestrzak A., Historia doktryn politycznych i prawnych, Warszawa 2003. Szkice z teorii prawa i szczegółowych nauk prawnych. Księga pamiątkowa ofia rowana Zygmuntowi Ziembińskiemu, red. S. Wronkowska, Μ. Zieliński, Poznań 1990. Szymański A., Etyka: wiadomości wstępne, Lublin 1937. Szymański A., O sprawiedliwość społeczną, Kraków 2017. Szymański A., Zagadnienia społeczne, Lublin 1939. Szymański A., Zakon przyrodzony, Lwów 1931. Szymański A., Zakon
przyrodzony, w: Księga pamiątkowa ku czci Władysława Abrahama, է. II, Lwów 1931, s. 365-385. Szyszkowska Μ., Europejska filozofia prawa, Warszawa 1993. Szyszkowska Μ., Filozofia prawa i filozofia człowieka, Warszawa 1989. Szyszkowska Μ., Filozofia w Europie, Białystok 1998. Szyszkowska Μ., Grat I.S., Kozłowski T. i in., Filozofia prawa, red. Μ. Szyszkow ska, Warszawa 2011. Szyszkowska Μ., Teoria i filozofia prawa, Warszawa 2008. Szyszkowska Μ., Teorie prawa natury XX wieku, Warszawa 1982. Szyszkowska Μ., Zarys filozofii prawa, Białystok 2000. św. Augustyn, O Państwie Bożym, przeł. W. Kubicki, Kęty 1998. 284
Wykaz źródeł i literatury św. Augustyn, O wolnej woli, w: Dialogi filozoficzne, przeł. A. Trombala, t. 3, War szawa 1953, s. 71-235. św. Augustyn, Pisma katechetyczne, przeł. W. Budzik, Warszawa 1952. św. Augustyn, Wyznania, przeł. J. Czuj, Warszawa 2001. św. Augustyn, Wyznania, Warszawa 1955. św. Tomasz z Akwinu, Suma Teologiczna I-II, przeł. S. Bełch, 1.13, Londyn 1986. św. Tomasz z Akwinu, Summa contra gentiles. Prawda wiary chrześcijańskiej w dyskusji z poganami, innowiercami i błądzącymi, przeł. Z. Włodek, W. Zegas, 1.1, Poznań 2003. św. Tomasz z Akwinu, Traktat o człowieku, Poznań 1956. Swieżawski S., Byt. Zagadnienia metafizyki tomistycznej, Kraków 1999. Tatarkiewicz W, Historia filozofii, t. 1, Warszawa 1988. Tatarkiewicz W, Historia filozofii, t. 3, Warszawa 2002. Tobby J., Comides L, The Psychological Foundations of Culture, w: The Adap ted Mind: Evolutionary Psychology and The Generation of Culture, red. J.H. Barkow, L. Cosmides, J. Tobby, Oxford 1992, s. 19-136. Tokarczyk R., Etyka prawnicza, Warszawa 2011. Tokarczyk R., Filozofia prawa, Warszawa 2009. Tokarczyk R., Historia filozofii prawa w retrospektywie prawa natury, Białystok 1999. Tokarczyk R., Klasycy prawa natury, Lublin 2009. Tokarczyk R., Komparatystyka prawnicza, Kraków 2005. Tokarczyk R., Podstawy prawoznawstwa, teorii i filozofii prawa. Reinterpretacja krytyczna, Sosnowiec 2017. Tokarczyk R., Praktyczne treści filozofii prawa, w: Filozofia prawa a tworzenie i stosowanie prawa, red. B. Czech, Katowice 1992, s. 179-188. Tuszowski J., O. Marjan Morawski T.J. (1845-1901), Kraków 1932. Utz A.E,
Naturrecht als Sammelbegriff nicht positivischer Rechtstheorien, w: Ethik des Gemeinwohls. Gessamelte Aufsätze, 1983-1997, s. 48-58. Walewander E., Ksiądz Antoni Szymański i jego zasługi dla Katolickiego Uniwersy tetu Lubelskiego, w: Ksiądz Antoni Szymański (1881-1942). Rektor - uczo ny - działacz społeczny, red. S. Fel, Μ. Wódka, Lublin 2013, s. 29-40. Waśkiewicz H., Historia filozofii prawa. Filozofia prawa starożytnego świata po gańskiego. Część I Grecja - okres najwcześniejszy i helleński, Lublin 1960. Weiss Μ., Etyka a Ewolucja. Metaetyczny kontekst etyki ewolucyjnej, Poznań 2010. Werner W, Homo laboráns - wolna jednostka czy wytwór historii? Jeden z me todologicznych problemów badania zachowań „człowieka pracującego”, w: Człowiek w kontekście pracy. Teoria - empiria - praktyka, red. Μ. Piorunek, Poznań 2009, s. 10-30. 285
Wykaz źródeł i literatury Winczorek P., Problem prawa naturalnego w dyskusjach konstytucyjnych, w: Po wrót do prawa ponadustawowego, red. Μ. Szyszkowska, Warszawa 1999, s. 131-137. Włodek Z., Wprowadzenie, w: Summa contra gentiles: prawda wiary chrześcijań skiej w dyskusji z poganami, innowiercami i błądzącymi, przeł. Z. Włodek, W. Zega, Poznań 2003,1.1, s. 5-13. Wroczyński R., Wstęp, w: O wychowaniu umysłowym, moralnym ifizycznym, red. K. Bartnicka, I. Szybiak, Warszawa 2002. Wronkowska S., Ziembiński Z., Teoria prawa, Poznań 1997. Wronkowska S., Ziembiński Z., Zarys teorii prawa, Poznań 2001. Zachariasz A.L., Moralność i rozum w ponowożytności, w: Moralność i etyka wponowoczesności, red. Z. Sareło, Warszawa 1996. Zajadło J., Filozofia prawa a teoria prawa we współczesnej jurysprudencji niemie ckiej, w: Czy koniec teorii prawa?, red. P. Jabłoński, Wrocław 2011, s. 225-240. Zajadło J., Formuła Radbrucha. Filozofia prawa na granicy pozytywizmu prawni czego i prawa natury, Gdańsk 2001. Zajadło J., lus a lex, w: Łacińska terminologia prawnicza, red. J. Zajadło, Warsza wa 2013, s. 15-18. Zajadło J., Minima luridica. Refleksje o pewnych (nie)oczywistościach prawni czych, Sopot 2019. Zajadło J., Po co prawnikom filozofia prawa?, Warszawa 2008. Zajadło J., Współczesny paradygmat sporu pomiędzy pozytywizmem prawniczym a doktrynami prawa natury, w: Prawo natury w doktrynach polityczno-prawnych Europy, red. Μ. Zmierczak, Poznań 2006, s. 187-190. Załuski W, Ewolucyjna filozofia prawa, Warszawa 2009. Załuski W, Nauki kognitywne a filozofia prawa, w: Integracja zewnętrzna i we
wnętrzna nauk prawnych. Cz. 1, red. Μ. Zirk-Sadowski, B. Wojciechowski, T. Bekrycht, Łódź 2014, s. 175-186. Zdyb Μ., Publiczne prawo gospodarcze, Kraków 1998. Zeidler К., Czy koniec teorii prawa - co nam podpowiada historia filozofii ana litycznej?, w: Czy koniec teorii prawa?, red. P. Jabłoński, Wrocław 2011, s. 93-104. Zeidler К., Estetyka prawa - ujęcie zewnętrzne i wewnętrzne, w. Integracja ze wnętrzna i wewnętrzna nauk prawnych, cz. 2, red. Μ. Król, A. Bartczak, Łódź 2014, s. 61-70. Zeidler К., Estetyka prawa, Gdańsk-Warszawa 2018. Zeidler К., Restytucja dóbr kultury ze stanowiska filozofii prawa, Warszawa 2011. Zieliński Μ., Ziembiński Z., Uzasadnianie twierdzeń, ocen i norm w prawoznawstwie, Warszawa 1988. 286
Wykaz źródeł i literatury Ziembiński Z., Metodologiczne zagadnienia prawoznawstwa, Warszawa 1974. Ziembiński Z., O pojmowaniu pozytywizmu oraz prawa natury, Poznań 1993. Ziembiński Z., Teoria prawa a filozofia prawa i jurysprudencja ogólna, w: Filo zofia prawa a tworzenie i stosowanie prawa, red. B. Czech, Katowice 1992, s. 83-92. Ziemiański S., Franciszek Suarez, Kraków 2004. Zirk-Sadowski Μ., Wprowadzenie do filozofii prawa, Kraków 2000. Zybertowicz A., Samobójstwo Oświecenia? Jak neuronauka i nowe technologie pu stoszą ludzki świat, Kraków 2015. b) czasopisma Alexy R., O pojęciu i naturze prawa, „lus et Lex” (1)2007, s. 379-396. Alexy R„ W obronie niepozytywistycznej koncepcji prawa, „Państwo i Prawo” (11-12)1993, s. 34-49. Baiermann L„ Wesseling E., Physiology and philhellenism in the late ninete enthcentury: The self-fashioning of Emil du Bois-Reymond, „Science in Context” (33)2020 s. 19-35. Barankiewicz T., Inkluzywny pozytywizm prawniczy, „Państwo i Prawo” (1)2010, s. 10-24. Barankiewicz T., Prawo a filozofia człowieka - ujęcie metodologiczne, „Roczniki Nauk Prawnych” (1)2003, t. XIII, s. 31-42. Barankiewicz T., W sprawie inkluzywnego pozytywizmu prawniczego raz jeszcze, „Państwo i Prawo” (1)2011, s. 100-104. Barankiewicz T., Współczesne metody badania prawa, „Studia Prawnicze KUL” (1)2010, vol. 41, s. 115-131. Bardel Μ., Od Platona do Rosenzweiga. O zapoznanej roli dialogu w strukturze filozofii, „Roczniki Filozoficzne” (1)2005, s. 5-26. Besler G., Problemy związane z określeniem metodyfilozoficznej, „Folia Philosophica” (25)2007, s. 160-172. Coleman J., Rules
and Social Facts, „Harvard Journal of Law Public Policy” (14)1991, s. 703-725. Cotterell R„ Why Jurisprudence is not Legal Philosophy, „Jurisprudence” (1)2014, s. 41-55. Czarnek P., Prawo naturalne w Europie - fundament czy zapomniana rzeczywi stość?, „Biuletyn Stowarzyszenia Absolwentów i Przyjaciół Wydziału Pra wa KUL” (2)2018, t. XIII, s. 27-46. 287
Wykaz źródeł i literatury Czarnota A., O historii doktryn polityczno-prawnych metodologicznie. Uwagi na marginesie książki Michała Jaksólskiego, „Czasopismo Prawno-Historyczne” (1)1988, t. XL, s. 159-172. Drapiewski D., Prawo naturalne i stanowione w ujęciu św. Tomasza z Akwinu, „Łódzkie Studia Teologiczne” (2)2017, s. 103-110. Drapiewski D., Prawo naturalne w ujęciu św. Tomasza z Akwinu, „Legnickie Stu dia Teologiczno-Historyczne” (2)2005, r. IV, s. 19-26. Dubei L., Łuszczyńska Μ., Od myśli Tomaszowej do tomizmu. Dzieje doktryny, „Studia luridica Lublinensia” (19)2013, s. 101-118. Dubei L„ Teoria prawa, filozofia prawa a doktryna polityczna i prawna w świetle podziału nauk prawnych, „Studia luridica Lublinensia” (6)2005, s. 9-24. Działocha K., Gromski W., Niepozytywistyczna koncepcja państwa prawnego a Trybunał Konstytucyjny, „Państwo i Prawo” (3)1995, s. 4-16. Dziedziak W., Działanie motywacyjne sankcji prawnych i moralnych, „Studia lu ridica Lublinensia” (5)2005, s. 11-31. Dziedziak W., O dobrym prawie, „Annales Universitatis Marie Curie-Skłodowska Lublin - Polonia. Sectio G” (2)2018, t. LXV, s. 69-82. Dziedziak W., O pojmowaniu prawa - zarys problemu, „Studenckie Zeszyty Na ukowe” (23)2013, vol. 16, s. 17-35. Dziedziak W., Próba charakterystyki sankcji prawnych i moralnych, „Annales Uni versitatis Mariae Curie-Skłodowska” 1992, Sectio G, t. XXXIX, s. 33-53. Dziedziak W., Rola sankcji prawnych i moralnych w kształtowaniu wartości, „Za mojskie Studia i Materiały” (2)2000, s. 27-42. Dziedziak W„ Słuszność jako wartość prawa, „Studia luridica Lublinensia” (15)2011, s.
71-81. Dziedziak W., Wpływ sankcji prawnych i moralnych na skuteczność prawa, „Stu dia luridica Lublinensia” (1)2015, vol. XXIV, s. 67-88. Edmundson W.A., Why Legal Theory is Political Philosophy, „Legal Theory” (4)2013, s. 331-346. Finnis J., What is the Philosophy ofLaw, „The American Journal of Jurisprudence” (2)2014, s. 133-142. German E, Ks. Stefan Pawlicki, „Tycie i Myśl” (9)1966, s. 39-51. Giertych W., Dlaczego św. Tomasz z Akwinu pisał niewiele o sumieniu?, „Przegląd Tomistyczny” 2012, t. XVIII, s. 159-173. Gogacz Μ., Filozofia tomistyczna w Polsce, „Życie i Myśl” (31)1981, nr 4, s. 67-81. Gołowska L, Naturalizm - antynaturalizm jako spór o charakterze metodologicz nym, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” (1)2003, t. LXV, s. 5-12. 288
Wykaz źródeł i literatury Grzebyk P., Idea wojny sprawiedliwej od starożytności po czasy nowożytne, „Fo rum Prawnicze” (2)2010, s. 56-73. Guz T., Filozoficzno-prawna analiza „Czystej nauki o prawie” Hansa Kelsena, „Biuletyn Stowarzyszenia Absolwentów i Przyjaciół Absolwentów Prawa KUL” (2)2018, է. XIII, (2), s. 85-97. Guz T., O metodzie filozofii prawa, „Roczniki Nauk Prawnych” (2)2005, է. XV, s. 299-310. Habrat A., Elementy teorii ewolucji Herberta Spencera w poglądach społecznych Le ona Petrażyckiego, „Toruński Przegląd Filozoficzny” 2003, t. 5, s. 129-143. Jabłoński P., Postawa filozoficzna i afilozoficzna w namyśle nad teorią prawa. Rzecz o aktualności metateoretycznych ustaleń Jerzego Wróblewskiego, „Prawo CCCXII, Acta Universitatis Wratislaviensis No 3337”, Wrocław 2011, s. 303-318. Jasek G., Tomistyczna a Freudowska koncepcja sumienia, „Logos i Ethos” (35)2013, s. 27-42. Jaskiernia J., Spór o istnienie naturalnego porządku prawnego, „The Peculiarity of Man” (27)2018, s. 103-122. Jaskólski Μ., Szkice z historii doktryn politycznych i prawnych, „Zeszyty Nauko we Uniwersytetu Jagiellońskiego” DCCXII, Prace z nauk politycznych, (23)1985. Jendrzejczak Μ., Idea sprawiedliwości oraz własności w interpretacji Platona i Arystotelesa, „Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Eko nomicznego w Katowicach” 2015, s. 9-20. Kim J., Superweniencja jako pojęcie filozoficzne, „Roczniki Filozoficzne” (1)2011, t. XLIX, s. 195-227. Kołakowski L., Oprawie naturalnym, „lus et Lex” (1)2002, s. 147-154. Kość A., Relacja prawa i moralności we współczesnej filozofii prawa,
„Roczniki Nauk Prawnych” (1)2001, t. XI, s. 23-34. Kotowska-Lewińska Μ., Kulmaczewski S., Prawo a moralność - Zagadnienia normatywne na tle polskiej praktyki orzeczniczej, „Studia Ełckie” (19)2017, s. 313-326. Krawczyk Μ., Znaczenie sporu naturalizm vs. antynaturalizm dla nauk prawnych, „Studenckie Zeszyty Naukowe” (23)2013,1.16, s. 36-48. Kurasz A., Czy istnieje prawo naturalne?, „Studia Ełckie” (9)2007, s. 35-51. Lang W, Relacja między prawem a moralnością, „Studia Filozoficzne” (2-3)1985, s. 117-143. Longchamps de Bérier E, Prawo a moralność i polityka na przykładzie zagadnień bioetycznych, „Forum Prawnicze” (6)2015, s. 14-21. 289
Wykaz źródeł i literatury Luhmann L., Die Rückgabe des zwölften Kamels: Zum Sinn einer soziologischen Analyse des Rechts, „Zeitschrift für Rechtssoziologie” (21)2000, s. 3-60. Łakomy ƒ., Spór naturalizm versus antynaturalizm w naukach prawnych a zagad nienie integracji zewnętrznej nauk prawnych, „Wrocławskie Studia Erazmiańskie. Zeszyty Studenckie” („Studia Erasmiana Wratislaviensia. Acta Studentium”) (5)2010, s. 105-119. Łączkowski W., Aksjologiczne problemy stosowania prawa, „Roczniki Nauk Praw nych” 1993, t. III, s. 61-70. Łopatka A., Recenzja książki A. Kością Podstawy filozofii prawa, „Państwo i Pra wo” (11)2001, s. 102-103. Łuszczyńska Μ., Filozofia prawa. W poszukiwaniu tożsamości, „Studia luridica Lublinensia” (16)2011, s. 171-187. Łuszczyńska Μ., Pojęcie, podział i rola filozofii prawa w ujęciu Czesława Marty niaka, „Studia luridica Lublinensia” (6)2005, s. 109-131. Łuszczyńska Μ., Prawo natury a prawo stanowione - dwa antagonistyczne ujęcia filozofii prawa, „Annales Universitatis Marie Curie-Skłodowska Lublin Polonia” 2005-2006, t. 52/53, s. 87-108. Łuszczyńska Μ., Recepcja myśli św. Tomasza z Akwinu na ziemiach polskich w uję ciu retrospektywnym, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska” (2)2012, vol. LIX, s. 43-57. Maciejewski Μ., Doktrynalne ujęcia relacji prawo naturalne - prawo stanowio ne od starożytności do oświecenia, „Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa” (2)2015, nr 8, s. 115. Majkowski J., Filozofia religii O. Mariana Morawskiego 1845-1901, „Przegląd Po wszechny” 1952, t. 234, s. 142-156. Markowska Μ., Interpretacja jako rozumienie
wfilozofii Wilhelma Diltheya, „Cza sopismo Filozoficzne” (2)2007, s. 58-74. Mercier D., Neoscholastycyzm, „Przegląd Powszechny” (21)1904, s. 1-16. Michalik Μ., Moralność a prawo - przegląd typowych ujęć relacji, „Doctrina. Stu dia Społeczno-Polityczne” (2)2005, s. 377-388. Mikhail J., Intellectual Pioneer, „Georgetown Law Magazine”, Spring/Summer 2006, s. 24-25. Morawski L„ Pozytywizm „twardy”, pozytywizm „miękki” i pozytywizm martwy, „lus et Lex” (1)2003, s. 319-345. Mylik Μ., Czy ks. Stefan Pawlicki ma swój wkład w powstanie encykliki „Rerum Novarum”?, „Resurrectio et Vita. Pismo Polskiej Prowincji Zmartwych wstańców” (11)1993, s. 376-383. Mylik Μ., Udział polskich uczonych w przygotowaniu encykliki „Rerum Nova rum”, „Przegląd Religioznawczy” (169)1993, nr 3, s. 41-48. 290
Wykaz źródeł i literatury Mylik Μ., Wkład polskich filozofów z Galicji w neoscholastykę przełomu XIX i XX stulecia, „Galicja Studia i Materiały” (2)2016, s. 74-85. Niemiec H., Filozofia prawa a teoria prawa i jursyprudencja, „Roczniki Nauk Prawnych” (1)1999, է. IX, s. 67-78. Nowacki ƒ., Prawo a moralność. Problematyka wzajemnej oceny, „Zeszyty Nauko we Uniwersytetu Łódzkiego. Nauki Humanistyczno-Społeczne” (18)1960, s. 23-35. Olszewski H., Uwagi o stanie nauk historycznoprawnych, „Państwo i Prawo” (4)2010, s. 3-14. Opałek K., Wróblewski ƒ., Pozytywizm prawniczy, „Państwo i Prawo” (1)1954, է. IX, s. 5-42. Peczenik A., Niepozytywistyczna koncepcja prawa, „Roczniki Nauk Prawnych” (1)2010, է. XX, s. 7-37. Pichlak Μ., Rozróżnienie ius et lex we współczesnej filozofii prawa, „Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej” (2)2017, s. 49-59. Piech S., Księdza Mariana Ignacego Morawskiego posługa myślenia, „Folia Histo rka Cracovensia” 2000, է. 7, s. 221-227. Piechowiak Μ., Aktualność problemu prawa naturalnego dla tworzenia i stosowa nia prawa, „Forum Prawnicze” (2)2011, s. 3-5. Pietrzykowski T., Czym jest postpozytywizm prawniczy?, „Radca Prawny” (XI/ XII) 2009, s. 5-11. Pietrzykowski T., Problem podmiotowości prawnej zwierząt z perspektywyfilozofii prawa, „Przegląd Filozoficzny” (2)2015, s. 247-259. Piętak P., Marian Morawski - kapłan, filozof, redaktor, „Teologia Polityczna co miesiąc” (4)2013, s. 56-74. Potrzeszcz J., „Formuła Radbrucha” a „Formuła Cathreina”, „Roczniki Nauk Prawnych” (2)2011, է. XXI, s. 7-40. Potrzeszcz ƒ., Filozofia prawa Czesława Martyniaka w
kontekście współczesnej dyskusji wokół paradygmatu niepozytywistycznej koncepcji prawa, „Rocz niki Nauk Prawnych” (2)2010, է. XX, s. 17-35. Potrzeszcz J., Filozoficzne podstawy praw człowieka w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 roku, „Roczniki Nauk Prawnych” (1)2002, է. XII, s. 19-43. Potrzeszcz J., Mentalistyczna etyka i jej aplikacja do prawa, „Teka Komisji Praw niczej - Oddział PAN w Lublinie” 2011, t. 4, s. 118-132. Potrzeszcz ƒ., Pozytywistyczna a niepozytywistyczna koncepcja prawa, „Roczniki Nauk Prawnych” (2)2005, է. XV, s. 7-37. Potrzeszcz J., Przydatność niepozytywistycznej koncepcji prawa w procesie docho dzenia do słusznego prawa przez Trybunał Konstytucyjny, „Przegląd Sej mowy” (5)2009, s. 63-70. 291
Wykaz źródeł i literatury Potrzeszcz J., Uniwersalna gramatyka moralności i prawa, „Forum Prawnicze” (4-5)2011, s. 30-45. Pulka Z., Prawoznawstwo - opis czy optymalizacja prawa?, „Acta Universitatis Wratislaviensis. Przegląd Prawa i Administracji” (43)2000, s. 79-96. Pulka Z., Teoria państwa i prawa, jedna dyscyplina czy „federacja dyscyplin”?, „Państwo i Prawo” (8)1989, s. 35-52. Radbruch G., Ustawa i prawo, „lus et Lex” (1)2002, s. 157-164. Radziszewski L, Odrodzenie filozofii scholastycznej, „Przegląd Filozoficzny” (4)1901, nr 49, s. 441-504. Romanowski H., Aktualność filozofii tomistycznej, „Przegląd Katolicki” 1931. Seidler G.L., Przedmiotfilozofii prawa, „Studia Filozoficzne” (2-3)1985, s. 5-15. Smoczyński P.J., Kilka uwag w sprawie filozofii prawa, „Nowa Książka” (6)1985, s. 1-4. Sobański R„ Prawo i moralność, „Śląskie Studia Teologiczne” (32)1999, s. 159-170. Stanik J.M., Psychologia i prawo. Węzłowe problemy teoretyczne i aplikacyjne, „Chowanna” (37)2011, t. 2, s. 13-98. Stanik J.M., Związki psychologii z prawem, „Przegląd Psychologiczny” (4)1985, t. XXVIII, s. 973-1001. Stawecki T., Filozofia prawa a teoria prawa: spór nierozstrzygalny czy pozorny?, „Studia luridica” 45(2006), s. 211-232. Stelmach J„ Naturalistyczny i antynaturalistyczny model teorii prawa, „Studia Prawnicze” 1985, z. 3-4 (81-82), s. 87-103. Stępień A.B., Ośrodki filozoficzne w Polsce, „Więź” (3)1960, s. 75-77. Stępień A.B., W związku z teorią poznania tomizmu egzystencjalnego, „Roczniki Filozoficzne” (1)1960, s. 173-183. Struve H., Słówko o filozofii narodowej pokkiej, „Ruch Filozoficzny”
(1)1911,1.1, s. 1-3. Struve H., Znaczenie filozofii w życiu umysłowym narodu, „Biblioteka Warszaw ska” 1902, t. 2, s. 1-22; Strzeszewski Cz., Źródła naturalnoprawne harmonii rozwoju gospodarczego, „Roczniki Filozoficzne” (2)1970, s. 61-73. Styczeń T., Problem poznania prawa naturalnego, „Studia Theologica Varsaviensia” (1)1968, s. 121-170. Szocik K., Mariana Morawskiego koncepcja wychowania do życia w państwie, „Polska Myśl Pedagogiczna” (1)2015, r. 1, s. 236-247. Szyszkowska Μ., Problem przedmiotu filozofii prawa, „Ruch Filozoficzny” (3)1976, t. XXXIV, s. 183-188. Szyszkowska Μ., Teorie prawa natury o zmiennej treści a dynamiczne teorie prawa natury, „Studia Filozoficzne” (2-3)1985, s. 179-189. 292
Wykaz źródeł i literatury Ślipko T., Mariana I. Morawskiego SJ pojęcie filozofii w zastosowaniu do współ czesnej dyskusji wokół encykliki Jana Pawła II Fides et Ratio, „Forum Philo sophicum” (8)2003, s. 49-80. Ślipko T., Poglądy etyczne Mariana Morawskiego SJ, „Forum Philosophicum” (9)2004, s. 127-138. Ślipko T., Problem interpretacji dynamicznego charakteru prawa naturalnego na podstawie filozofii św. Tomasza z Akwinu, „Studia Filozoficzne” (2)1977, s. 148-157. Teubner G., Sprawiedliwość alienująca. O dodatkowej wartości dwunastego wiel błąda, „lus et Lex” (1)2002, s. 109-132. Tokarczyk R., Filozoficzna systematyzacja prawa natury, „Studia Filozoficzne” (2-3)1985, s. 161-178. Tokarczyk R„ Nauka o uprawnieniach naturalnych, „Nauka Polska” (5)1993, s. 81-87. Urban J., Marjan Morawski (Z powodu książki o nim), „Przegląd Powszechny” (XLIX) 1932, t. 194, s. 277-287. Uwierzyć w zdolność poznania prawa naturalnego. Wywiad z o. prof. Sergem-Thomasem Bonino OP przeprowadzony przez Adama Szafrańskiego, „Forum Prawnicze” (2)2011, s. 6-12. Vetulani J., Neurobiologiczne podstawy moralności, „Roczniki Polskiej Akademii Umiejętności” 2007/2008, s. 141-161. Waśkiewicz H., De legibus Cicerona - pierwszy w dziejach myśli europejskiej sy stem filozoficzno-prawny, „Roczniki Filozoficzne” (2)1960, t. III, s. 39-52. Wawrzeszak J., «Dyktatura» relatywizmu w ujęciu Benedykta XVI, „Warszawskie Studia Teologiczne” (1)2011, t. XXIV, s. 291-322. Winowska Μ., J. Balmes - filozof hiszpański (1810-1848) (W 100-lecie zgonu), „Roczniki Filozoficzne” 1949/1950, t. 2/3, s. 326-343. Woleński ƒ., Szkoła
Iwowsko-warszawska a polska teoria prawa, „Studia Prawni cze” (3-4)1985-1986, s. 287-300. Woleński ƒ., Szowinizm gatunkowy, humanitaryzm, animalocentryzm, „Przegląd Filozoficzny” (2)2015, s. 25-34. Wolter W, O założeniach filozoficznych poglądów Juliusza Makarewicza, „Pań stwo i Prawo” (2)1966, s. 231-238. Wojtowicz R., Filozofia prawa - przedmiot, funkcje i znaczenie społeczno-kulturo we, „Człowiek i Społeczeństwo” 39(2015), s. 153-164. Wróbel P., Postulat sprawiedliwości społecznej a idea sprawiedliwości, „Studia So cialia Cracoviensia” (5)2013, որ 1, s. 135-150. Wróblewski J., Filozoficzne problemy teorii prawa (Rozważania metodologiczne), „Państwo i Prawo” 1974(11), s. 3-15. 293
Wykaz źródeł i literatury Zajadło J., Ankieta redakcyjna „Problem prawa naturalnego - problemem otwar tym”, „Chrześcijanin w Świecie” (5)1985, է. XVII, s. 73-76. Zajadło J„ Estetyka - zapomniany piąty człon filozofii prawa, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” (4)2016, s. 17-30. Zajadło J., Filozofia prawa - pyta filozof, odpowiada prawnik, „Państwo i Prawo” (7)2015, s. 5-22. Zajadło J., Formuła Radbrucha - geneza, treść, zastosowanie, „Państwo i Prawo” (6)2000, s. 25-42. Zajadło J., Pięćdziesiąta rocznica debaty Hart - Fuller, „Państwo i Prawo” (7)2008, s. 5-19. Zajadło J., Procesy tzw. strzelców przy Murze Berlińskim, „Czasopismo Prawno-Historyczne” (2)2002, s. 117-139. Zeidler K„ Estetyka prawa: ekslibris prawniczy, „Gdańskie Studia Prawnicze” (2)2017, s. 645-660. Zeidler К., Prawo, moralność, etyka. Pojęcia i relacje podstawowe, „Pieniądze i Wieź” (3-4)2002, s. 234-237. Zimmermann-Pepol Μ., Gregorczuk K., Wymiary sprawiedliwości na gruncie filozofii prawa. Problematyka sprawiedliwości Wczoraj-Dziś-Jutro, „Gdań skie Studia Prawnicze” 2016, է. XXXV, s. 597-618. Ziółkowski W.J., Wojna sprawiedliwa u św. Tomasza z Akwinu, „Ogrody Nauk i Sztuki” 2011, s. 22-27. c) hasła encyklopedyczne Bator A., Naturalistyczne ujęcie prawa, w: Wprowadzenie do nauk prawnych. Lek sykon tematyczny, red. A. Bator, Warszawa 2016, s. 50. Bobko A„ Rickert Heinrich, w: Powszechna Encyklopedia Filozofii, red. A. Maryniarczyk, t. 8, Lublin 2007, s. 776-778. Ciszewski Μ., Kajetan (Tomasso Giacomo De Vio, Caietanus, Gaetanus), w: Po wszechna Encyklopedia Filozofii, red. A. Maryniarczyk, t.
5, Lublin 2004, s. 427-429. Darowski R., Morawski Marian Ignacy, w: Powszechna Encyklopedia Filozofii, red. A. Maryniarczyk, t. 7, Lublin 2006, s. 392-394. Determinizm, przeł. Μ. Szczubiałka, w: Oksfordzki Słownik Filozoficzny, S. Blackburn, red. J. Woleński, Warszawa 1997, s. 84. Determinizm, w: Słownik filozofii, red. A. Aduszkiewicz, Warszawa 2009, s. 131. Hajduk Z., Empiryzm, w: Powszechna Encyklopedia Filozofii, red. A Maryniar czyk, t. 3, Lublin 2002, s. 147-149. 294
Wykaz źródeł i literatury indeterminizm, przeł. Μ. Szczubiałka, w: Oksfordzki Słownik Filozoficzny, S. Blackburn, red. J. Woleński, Warszawa 1997, s. 168. indeterminizm, w: Słownik filozofii, red. A. Aduszkiewicz, Warszawa 1997, s. 250. Jaskólski Μ., Doktryna, w: Słownik historii doktryn politycznych, t. 2, red. Μ. Ja skólski, Warszawa 1999, s. 66-67. Kawalec P., Dilthey Wilhelm, w: Powszechna Encyklopedia Filozofii, red. A. Maryniarczyk, t. 2, Lublin 2001, 583-586. Kiereś B., Behawioryzm, w: Powszechna Encyklopedia Filozofii, red. A. Maryniarczyk, 1.1, Lublin 2000, s. 520-521. Kopaliński W, Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych, Warszawa 1970, s. 499. Kozak A., Antynaturalistyczne ujęcie prawa, w: Wprowadzenie do nauk prawnych. Leksykon tematyczny, red. A. Bator, Warszawa 2016, s. 51. Lekka Kowalik A., Chomsky Noam Avram, w: Powszechna Encyklopedia Filozofii, red. A. Maryniarczyk, t. 2, Lublin 2001, s. 163. Maryniarczyk A., Prawda, w: Powszechna Encyklopedia Filozofii, red. A. Mary niarczyk, t. 8, Lublin 2007, s. 458-466. Potrzeszcz J., Rzesiński Jan Kanty Hieronim, w: Encyklopedia filozofii polskiej, t. 2, Lublin 201 l,s. 484-485. Przyłębski A., Windelband Wilhelm, w: Powszechna Encyklopedia Filozofii, red. A. Maryniarczyk, t. 9, Lublin 2008, s. 782-784. Scheffler T., Cathrein Victor, w: Leksykon myślicieli politycznych i prawnych, red. E. Kundera, Μ. Maciejewski, Warszawa 2009, s. 593. Stelmach J., Filozofia prawa, w: Słownik społeczny, red. B. Szlachta, Kraków 2004, s. 333. Zajadło J., Filozofia prawa, w: Leksykon współczesnej filozofii prawa, red. J. Zajad
ło, Warszawa 2007, s. 90. Załuski W, Ewolucjonizm w badaniach nad prawem, w: Wielka Encyklopedia Pra wa. Teoria i filozofia prawa, red. A. Bator, J. Zajadło, Μ. Zirk-Sadowski, t. VII, Warszawa 2016, s. 144. Zon J., Ludwik Pasteur, w: Powszechna Encyklopedia Filozofii, red. A. Maryniar czyk, t. 4, Lublin 2003, s. 679-682. V. Słowniki i encyklopedie Bednarczuk-Kravić Ł., Hofman-Pianka A., Kieszonkowy słownik chorwacko-pol ski, polsko-chorwacki, Warszawa 2003. 295
Wykaz źródeł i literatury Wielka Encyklopedia Prawa. Teoria i filozofia prawa, red. A. Bator, J. Zajadło, Μ. Zirk-Sadowski, է. VII, Warszawa 2016. Nowa Encyklopedia Powszechna PWN, red. B. Kaczorowski, t. 1-8, Warszawa 2004. Powszechna Encyklopedia Filozofii, red. A. Maryniarczyk, t. 1-9, Lublin 20002009. Radewa S., Podręczny słownik polsko-bułgarski, 1.1, Warszawa 1988. Słownik łacińsko-polski dla prawników i historyków, red. J. Sondei, Kraków 2005. Wielka Encyklopedia PWN, red. D. Kalisiewicz, t. 1, Warszawa 2001. Wielki Słownik Języka Polskiego PWN, red. S. Dubisz, 1.1-5 (a-ż), Warszawa 2018. d) Przemówienia i orędzia Benedykt XVI, Przemówienie do uczestników kursu dla spowiedników zorgani zowanego przez Penitencjarię Apostolską. Jan Paweł II, Orędzie z dnia 1 stycznia 2000 r. na XXXII Światowy Dzień Pokoju. Jan Paweł II, Orędzie z dnia 1 stycznia 2005 r. na XXXVIII Światowy Dzień Po koju. Jan Paweł II, Przemówienie z dnia 5 października 1995 r. do Zgromadzenia Ogól nego ONZ w Nowym Jorku. e) Strony internetowe Biblia Jakuba Wujka, List do Rzymian, 2,14-15, http://biblia-online.pl/Biblia/JakubaWujka/List-do-Rzymian/2/l (dostęp: 24 VII 2020 r.). https://gloria.tv/post/RfHa7s8V4gWg6Ax6kPtrDL7r4 (dostęp: Tl XII2019 r.). https://opoka.org.p1/biblioteka/W/WP/jan_pawel_ii/encykliki/laborem.html (dostęp: 24II2020 r.). https://papiez.wiara.pl/doc/378733.Oredzia-Jana-Pawla-II-na-Swiatowe-Dni-Pokoju (dostęp: 20II 2020 r.). https://psychology.fas.harvard.edu/people/elizabeth-s-spelke (dostęp: 5 III 2020 r.). https://slowniki.lingea.pl/serbsko-polski/zakon (dostęp 17 VI2020 r.).
https://stevenpinker.com/ (dostęp: 5 III 2020 r.). https://www.omp.org.pl/artykul.php?artykul=187 (dostęp: 13 VII 2019 r.). Jan Paweł II, Fides et ratio, Rzym 1998, pkt 4, 46,68; http://www.vatican.va/content/john-paul-ii/pl/encyclicals/documents/hf_jp-ii_enc_14091998_fides-et-ratio.html (dostęp: 4 III 2020 r.). 296
Wykaz źródeł i literatury Krąpiec M.A., Filozofia prawa, http://www.ptta.p1/pef/pdf/f/filozofiap.pdf (do stęp: 6 12020 r.) Marciszewski W., Analiza logiczna jako metoda nauk humanistycznych i społecz nych, https://www.calculemus.org/lect/06semin/przewodnik.pdf (dostęp: 9IV 2020 r.). Morawski Μ., Konferencja o poznaniu samego siebie, http://www.ultramontes.pl/ Konferencja.htm (dostęp: 24 VII 2019 r.). Pawlikowski T., Neotomizm polski, http://www.ptta.p1/efp/pdf/n/neotomizmp. pdf (dostęp: 11 2020 r.). Raport sporządzony przez Związek Pracodawców Polskich. Raport. Niejedno znaczne uregulowane stawki VAT, a zasada bezpieczeństwa prawnego. https://zpp.net.pl/wp-content/uploads/2019/05/Niejednoznacznie-uregulowane-stawki-VAT-a֊zasada-bezpiecze%C5%84stwa-prawnego.pdf (do stęp: 11II2020 r.).
Niniejsza książka poświęcona jest wybitnemu XIX-wiecznemu uczonemu, jakim był Marian Ignacy Morawski (1845-1901) - jezuita, filozof, teolog, za łożyciel i redaktor naczelny czasopisma „Przegląd Powszechny”. Myśl Mariana I. Morawskiego została dotychczas ujęta w ramy filozoficzne oraz teologiczne. Okazuje się jednak, że spuścizna intelektualna Jezuity jest na tyle szeroka, że może być również rozpatrywana w kategoriach filozofii prawa. Celem niniej szej pracy jest odpowiedź na pytanie, czy zespół poglądów filozoficznoprawnych Mariana I. Morawskiego SJ można zaklasyfikować w kategoriach odrębnej filo zofii prawa? W ocenie autora pytanie to jest zasadne ze względu na fakt, że poglądy filozoficznoprawne Jezuity znajdowały się na marginesie zainteresowań badaczy. Morawski wprowadza termin „zakon przyrodzony”, stanowiący sui generis ory ginalną interpretację prawa naturalnego. „Zakon przyrodzony” jest syntezą in terpretacji prawa wiecznego (lex aeternae) i prawa naturalnego (lex naturalis ) według Tomasza z Akwinu. Modyfikacja aparatury pojęciowej Akwinaty służy Morawskiemu do rozwijania autorskiej i pogłębionej myśli tomistycznej. W ten oto sposób Jezuita nie jest tylko biernym komentatorem myśli tomistycznej, ale twórczo rozwija koncepcje Doktora Anielskiego. Praca została podzielona na siedem rozdziałów, dzielonych na podrozdziały. Zawiera także wstęp, streszczenie i wnioski końcowe. Pierwszy rozdział obejmuje problematykę filozofii prawa jako nauki, wskazuje kryteria, za pomocą których można zaliczyć jakieś poglądy do filozoficznoprawnych. W rozdziale niniejszym znalazło
się także uzasadnienie tytułu monografii oraz charakterystyka filozo fii prawa jako nauki. Ujęcie historyczne sposobów definiowania filozofii prawa pozwala na sprecyzowanie ram badawczych w odniesieniu do spuścizny inte lektualnej Mariana I. Morawskiego. Jest to zarazem punkt wyjścia do określenia, czy i w jakim stopniu zespół poglądów Jezuity posiada przymioty naukowości w kategoriach dyscypliny badawczej, jaką jest filozofia prawa. 301
Streszczenie Drugi rozdział zawiera prezentację prądów filozoficznych dominujących w XIX wieku (pozytywizmu, materializmu, ewolucjonizmu, empiryzmu i li beralizmu), uwzględniając zarazem uwarunkowania środowiskowe, elementy biograficzne, które wpłynęły na ostateczny kształt myśli Morawskiego. Prezen tacja sylwetki krakowskiego neoscholastyka pozwala na dostrzeżenie w jego twórczości wątków filozoficznych, etycznych, teologicznych, publicystycznych, a nawet pedagogicznych. Podkreślenie uwarunkowań środowiskowych służy zaakcentowaniu motywacji jednostki w kontekście XIX-wiecznych nurtów światopoglądowych. W trzecim rozdziale zawarto analizę poglądów filozoficznych Jezuity, obec nych w dziele Filozofia i jej zadanie. Przyjęta perspektywa badawcza, w zakresie periodyzacji dziejów filozofii, pozwala na zaklasyfikowanie myśli Morawskiego również jako historiograficznej. Jezuita stawia przed filozofią określone cele, które pozwolą na restytucję myśli scholastycznej oraz przyczynią się do odbudowania pozycji filozofii. Ponadto, już na tym etapie twórczości widoczne są rozważania wokół prawa i moralności, które w późniejszym okresie przyniosą owoc w po staci pogłębionej refleksji filozoficznoprawnej. Wyjątkowość dzieła Filozofia i jej zadanie została zaprezentowana w kontekście rozwoju doktryny tomizmu, aby położyć emfazę na relewantną rolę twórczości Morawskiego w procesie kształto wania się idei neotomistycznych w XIX i XX w. W skazanie materii filozoficznych stanowi punkt wyjścia w refleksji Jezuity „od filozofii ku prawu”. Czwarty rozdział obejmuje wyjaśnienie terminu
„zakon przyrodzony”, stano wiącego oś myśli prawnej Jezuity, która w XX w. podlegała aktualizacji i weryfika cji przez neotomistów, m.in. Antoniego Szymańskiego, Antoniego Borowskiego czy Henryka Romanowskiego. Rozważania nad „zakonem przyrodzonym” doty czą również ujęcia retrospektywnego, odwołującego się do porównania sposobu definiowania prawa naturalnego od starożytności (sofiści, Sokrates, Platon, Ary stoteles, Stoicy, Augustyn) przez Tomasza z Akwinu po prawnonaturalne założe nia Mariana I. Morawskiego. Komparatystyka we wskazanym zakresie umożliwi wykazanie twórczego wkładu Jezuity w rozwój doktryny neotomizmu w II poł. XIX wieku. W rozdziale piątym wskazano poszczególne komponenty - powinność, przy jemność, obowiązek czy dobro godziwe (bonum commune), składające się na in terpretację moralności w ujęciu Morawskiego. Poszczególne pojęcia zostały zde finiowane przez pryzmat krytyki deontologii Kanta czy utylitaryzmu J.S. Milla. Przegląd stanowisk relacji prawa i moralności jest punktem wyjścia do wskazania modelu przyjętego przez Morawskiego. Deskrypcja pozycji i roli prawa natural nego w ujęciu Jezuity stanowi kanwę do rekonstrukcji relacji między „zakonem przyrodzonym” a moralnością i prawem stanowionym. 302
Streszczenie Kolejny, szósty rozdział książki umożliwia zaklasyfikowanie zespołu poglą dów Jezuity w ramy filozoficznoprawne. Z jednej strony, jest to odpowiedź na py tanie w jakim zakresie Marian I. Morawski wytworzył oryginalną filozofię prawa, z drugiej strony, jak należy usystematyzować myśl Morawskiego we współczes nych ramach badawczych. Wykazana została również aktualność XIX-wiecznych poglądów Jezuity w kontekście tworzenia i stosowania prawa. Metaaksjologia prawa w Konstytucji RP czy kategoria sumienia w procesie orzekania przez sę dziego to przykłady potwierdzające oddziaływania iusnaturalizmu na praktykę prawa (law in action). Nader istotna w tym rozdziale jest analiza porównawcza poglądów Morawskiego do późniejszego przedstawiciela myśli neotomistycznej - Czesława Martyniaka, który został zdefiniowany jako filozof prawa. Komparatystyczne pole badawcze jest kanwą do uzyskania odpowiedzi, czy słusznym jest zaklasyfikowanie myśli Morawskiego w kategoriach filozoficznoprawnych? Szczegółowa analiza spuścizny intelektualnej Mariana I. Morawskiego pro wadzi do ostatniego siódmego rozdziału wieńczącego książkę, który wskazuje na przydatność autorskiej filozofii prawa Mariana I. Morawskiego SJ we współ czesnym dyskursie naukowym. Nurty mające swoje korzenie w pozytywizmie, materializmie i darwinizmie przeżywają renesans w postaci ewolucyjnej filozofii prawa. Naturalnym wydaje się więc pytanie, czy XIX-wieczna argumentacja filozoficznoprawna Jezuity zachowuje aktualność w sporze doktrynalnym między zwolennikami pozytywizmu prawniczego a apologetami koncepcji
prawnonaturalnych. Odpowiedzi w tej materii udziela finalny rozdział pracy. Struktura monografii ma charakter linearny, zaś jej celem jest udowodnienie, że zespół poglądów filozoficznych, prawnych, etycznych Mariana I. Morawskie go składa się na jego autorską filozofię prawa. Odkrycie wybitnego XIX-wiecznego neoscholastyka jako filozofa prawa ma prowadzić do konstatacji, że myśl Jezuity jest uniwersalna i ponadczasowa. Z jednej strony, poglądy Morawskiego stanowią kolejną odsłonę w odwiecznym sporze apologetów prawa pozytywnego ze zwolennikami prawa naturalnego, z drugiej strony, są jednak konstruktywną krytyką wobec prądów ideowych ewolucjonizmu, materializmu czy pozytywi zmu, które wracają w bardziej wyrafinowanej formie ewolucyjnej filozofii prawa. W tym kontekście warto pochylić się nad argumentacją Mariana I. Moraw skiego, która może również dzisiaj, mutatis mutandis, stanowić źródło inspiracji w dyskursie nad współczesnymi problemami filozoficznoprawnymi. ՅՕՅ
This book is devoted to the outstanding nineteenth-century scholar Mari an Ignacy Morawski (1845-1901) - a Jesuit philosopher, theologian, found er and chief editor of the magazine Universal Review. The thought of Marian I. Morawski has hitherto been put in a philosophical and theological framework. It turns out, however, that the intellectual legacy of the Jesuit is so wide that it can also be scrutinised from the perspective of the philosophy of law. The purpose of this work is to answer the question whether the set of philosophical and legal views of Marian I. Morawski SJ can be classified as a separate philosophy of law? In the authors opinion, this question is justified, since philosophical and le gal views of the Jesuit were a subject of secondary interest to many researchers. Morawski introduces the term of a “natural order”, which is a sui generis origi nal interpretation of natural law. According to Thomas Aquinas, the “natural or der” constitutes a synthesis of the interpretation of eternal law (lex aeternae) and natural law (lex naturalis). The modification of Aquinatis’ conceptual apparatus is employed by Morawski to develop his own and in-depth Thomistic thought. Hence, the Jesuit is not only a passive commentator on Thomistic thought, but also creatively develops the concepts of the Angelic Doctor. The monograph has been divided into seven chapters, further divided into subchapters. It also encompasses an introduction, a summary and final conclu sions. Chapter one covers the issues related to the philosophy of law as a science, indicates criteria for
categorising particular views as philosophical and legal ones. In this chapter the dissertation title has also been justified as well as the philosophy of law as a science set forth. The historical approach to defining the philosophy of law allows for specifying the research framework in relation to the intellectual legacy of Marian I. Morawski. Simultaneously, it constitutes a starting point for determining whether and to what extent the Jesuits views display the qualities of scientific viability in terms of the research field, which is the philos ophy of law. ЗО?
Summary Chapter two contains a presentation of the philosophical trends prevailing in the nineteenth century (positivism, materialism, evolutionism, empiricism and liberalism) having regard to environmental conditions and biographical elements that had had an impact on the final shape of Morawski s thought. Presenting the profile of the Neo-Scholastic from Cracow accentuates philosophical, ethical, theological, journalistic, as well as pedagogical themes in his works. Emphasizing environmental conditions serves to reiterate the individuals motivation in the context of nineteenth-century worldviews. Chapter three contains the analysis of the Jesuits philosophical views ex pressed in the work Philosophy and its task. The research perspective adopted for the purpose of periodization of the history of philosophy allows for classifying Morawskis thoughts also as historiographic. The Jesuit sets specific goals for phi losophy, which shall allow for the restitution of scholastic thought and contribute to retrieving the position of philosophy in the future. Furthermore, reflections on law and morality are visible at this stage of activity, which subsequently develop to an in-depth philosophical and legal reflection. The uniqueness of the work Philosophy and its task has been presented in the context of the development of the Thomism doctrine in order to emphasize the relevant role of Morawskis activity in the process of shaping neothomistic ideas in the nineteenth and twen tieth centuries. The indication of philosophical matter constitutes a starting point for the Jesuit s
reflection “from philosophy to law.” Chapter four encompasses the explanation of the term “natural order” con stituting the axis of the legal thought of the Jesuit, which in the twentieth century was updated and verified by neothomists, including Antoni Szymański, Antoni Borowski or Henryk Romanowski. Reflections on the “natural order” also apply to the retrospective approach referring to the comparison of the method of de fining natural law since antiquity (sophists, Socrates, Plato, Aristotle, Stoica, and Augustine), through Thomas Aquinas to the assumptions of Marian I. Morawski regarding natural law. Comparative studies within the indicated scope allow for demonstrating the creative contribution of the Jesuit to the development of the doctrine of neothomism in the second half of the nineteenth century. Chapter five indicates individual components - duty, pleasure, obligation or common good (bonum commune) which comprise Morawskis interpretation of morality. Particular terms have been defined from the perspective of the criticism of Kants deontology or utilitarianism of J.S. Mill. An overview of the views on the relations between law and morality is a base for pointing out the model adopted by Morawski. The description of the position and role of natural law in the Jesuits view is a foundation for the reconstruction of the relationship between the “nat ural order” and morality, as well as constitutional law. 308
Summary The consecutive chapter six of the book makes it possible to classify the Jes uits views into a philosophical and legal framework. On the one hand, it is the answer to the question to what extent Marian I. Morawski created an original philosophy of law, on the other hand, how to systematize Morawskis thought in contemporary research frameworks. The relevance of the nineteenth-centu ry Jesuits views in the context of the construction and application of law has also been proven. The meta-axiology of law in the Polish Constitution or the category of conscience in the process of adjudication by a judge are examples confirming the impact of iusnaturalism on law in action. Comparative analysis of Morawski s views to the ones of the later representative of the neothomistic thought - Czeslaw Martyniak, who was defined as a philosopher of law, is highly crucial in this chapter. A comparative research field is a foundation for obtaining the answer to the question whether it is right to perceive Morawski’s thoughts in philosophical and legal categories? A detailed analysis of the intellectual legacy of Marian I. Morawski leads to the final chapter seven, which indicates the usefulness of the original philosophy of law by Marian I. Morawski in contemporary scientific discourse. Trends rooted in positivism, materialism and Darwinism are experiencing a renaissance in the form of an evolutionary philosophy of law. Therefore, the natural question seems to be whether the nineteenth-century philosophical and legal argumentation of the Jesuits remains valid in the doctrinal dispute
between supporters of legal positivism and apologists of legal-natural concepts. The final chapter of the book provides answers in this matter. The structure of this monograph is linear. It aims at proving that Marian I. Morawskis philosophical, legal and ethical views constitute his original philos ophy of law. The discovery of the outstanding nineteenth-century Neo-Scholastic as a philosopher of law shall lead to the conclusion that the thought of Jesuit is universal and timeless. On the one hand, Morawskis views are yet another part in the age-old dispute between positive law apologists and supporters of natural law, but on the other, they constitute a constructive criticism of the ideological evolutionary trends, materialism or positivism, which return in a more refined form of the evolutionary philosophy of law. In this context, it is worth paying attention to the arguments of Marian I. Morawski that may also today, mutatis mutandis, be a source of inspiration in the discourse on contemporary philosophical and legal problems. Յ09
|
| adam_txt |
Spis treści Rozdział L Filozofia prawa jako nauka 1. Uwagi wprowadzające . 2. Pojęcie nauki . 3. Termin filozofia prawa . 4. Przedmiot filozofii prawa . 5. Metody filozofii prawa . 6. Funkcje filozofii prawa . 7. Filozofia prawa a historia doktryn politycznych i prawnych . 8. Filozofia prawa a teoria prawa i jurysprudencja . 9. Filozofia prawa a teoria prawa . 9.1. Teoria prawa albo filozofia prawa jako dyscyplina wyłączna . 9.2. W poszukiwaniu prawa słusznego filozofia prawa zorientowana na wartości . 9.3. Filozofia prawa i teoria prawa jako samodzielne i równe dyscypliny naukowe . 48 9.4. Filozofia prawa jako dyscyplina pluralistyczna wewnętrznie i uniwersalna . 48 9.5. Koncepcje filozofii prawa i teorii prawa w ujęciu wybranych autorów. 50 10. Wnioski
. Rozdział II. Sylwetka Mariana Ignacego Morawskiego SJ na tle epoki 1. Uwagi wprowadzające . 2. Młodzieńcze lata Mariana Ignacego Morawskiego . 7 25 25 28 30 33 35 38 40 42 43 45 53 59 60
Spis treści 3. Praca naukowo-dydaktyczna w Starej Wsi . 4. Marian Ignacy Morawski jako twórca i redaktor „Przeglądu Powszechnego” . 63 5. Marian I. Morawski jako profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego . 6. Ostatnie lata życia Mariana I. Morawskiego (1899-1901) praca nad Świętych Obcowaniem . 69 7. Marian I. Morawski wobec prądów umysłowych XIX wieku. 7.1. Uwagi wprowadzające . 7.2. Pozytywizm . 7.3. Ewolucjonizm . 7.4. Materializm . 7.5. Liberalizm . 7.6. Empiryzm . 8. Kościół wobec kryzysu kultury Zachodu w XIX wieku . 9. Wnioski . 62 67 71 71 72 76 77 80 84 87 91 Rozdział III. Znaczenie dzieła Filozofia i jej zadanie w odnowieniu scholastyki 1. Uwagi wprowadzające
. 95 2. Przyczyny upadku filozofii jako nauki w ujęciu Mariana I. Morawskiego SJ . 96 3. Pojęcie filozofii i jej zadania według Mariana I. Morawskiego SJ . 99 4. Periodyzacja historii filozofii w ujęciu Mariana I. Morawskiego SJ. 101 4.1. „Scholastyka starsza” . 102 4.2. „Scholastyka dzisiejsza” . 106 5. Stosunek filozofii do wiary w ujęciu Mariana I. Morawskiego SJ . 108 6. Filozofia i jej zadanie a rozkwit neotomizmu . Ill 7. Wnioski . 117 Rozdział IV. Problem „zakonu przyrodzonego” w XIX i XX wieku 1. Uwagi wprowadzające . 2. Źródła prawa naturalnego w starożytności i średniowieczu . 2.1. Sofiści . 2.2. Sokrates . 2.3. Platon . 2.4. Arystoteles
. 2.5. Stoicy . 2.6. Augustyn . 8 123 124 125 126 127 128 130 132
Spis treści 3. Tomistyczna koncepcja prawa naturalnego . 134 4. Termin „zakon przyrodzony” w ujęciu Mariana I. Morawskiego SJ . 139 5. „Zakon przyrodzony” Mariana I. Morawskiego a koncepcja prawa naturalnego według Tomasz z Akwinu ujęcie komparatystyczne 141 6. Relacja „zakonu przyrodzonego” do państwa w ujęciu Mariana I. Morawskiego SJ . 144 7. Ewolucja pojęcia „zakonu przyrodzonego” w ujęciu Antoniego Szymańskiego i Antoniego Borowskiego . 146 7.1. „Zakon przyrodzony” w ujęciu Antoniego Szymańskiego . 147 7.2. „Zakon przyrodzony” w ujęciu Antoniego Borowskiego . 149 8. Wnioski . 150 Rozdział V. „Zakon przyrodzony” jako fundament moralności i prawa 1. Uwagi wprowadzające . 2. Kategoria powinności i przyjemności w ujęciu Mariana I. Morawskiego SJ . 3. Ujęcie dobra godziwego w koncepcji Mariana I. Morawskiego SJ . 4. Moralność i jej rodzaje . 5. Relacja moralności i prawa . 5.1. Podobieństwa i różnice norm prawnych i moralnych . 5.2. Zależności treściowe między prawem a moralnością . 5.3. Relacja strukturalno-
aksjologiczna prawa i moralności . 6. Wnioski . 155 156 159 162 166 167 170 173 177 Rozdział VI. Marian I. Morawski jako filozof prawa . 179 1. Uwagi wprowadzające . 181 2. Przedmiot filozofii prawa Mariana I. Morawskiego SJ . 181 3. Metoda filozofii prawa Mariana I. Morawskiego SJ . 187 4. Analiza porównawcza poglądów filozoficznoprawnych Mariana I. Morawskiego SJ oraz Czesława Martyniaka . 188 5. Spór o istotę prawa - prawo naturalne czy pozytywizm prawniczy? . 194 5.1. Pozytywizm prawniczy . 196 5.2. Prawo naturalne ֊ po doświadczeniach totalitaryzmu . 202 5.3. Niepozytywistyczna koncepcja prawa . 209 6. Filozoficznoprawna aktualność poglądów Mariana I. Morawskiego SJ . 213 7. Wnioski . 219 9
Spis treści Rozdział VIL Filozofia prawa Mariana I. Morawskiego SJ a współczesna ewolucyjna filozofia prawa oraz uniwersalna gramatyka moralności i prawa 1. Uwagi wprowadzające . 223 2. Kierunki badań naukowych: naturalizm - antynaturalizm . 223 3. Problem wolnej woli w koncepcji filozofii prawa Mariana I. Morawskiego SJ . 230 4. Mariana I. Morawskiego dowody na istnienie wolnej woli . 236 5. Ewolucyjna filozofia prawa . 238 5.1. Psychologia ewolucyjna . 240 5.2. Etyka ewolucyjna . 242 6. Instynkt i intuicja prawnicza . 244 7. Uniwersalna gramatyka moralności i prawa. 246 8. Znaczenie uniwersalnej gramatyki moralności i prawa . 250 9. Wnioski . 252 Wnioski końcowe . 257 Wykaz źródeł i literatury. I. Źródła . II. Akty
normatywne . III. Orzeczenia . IV. Literatura przedmiotu . a) monografie . b) czasopisma . c) hasła encyklopedyczne . V. Słowniki i encyklopedie . d) Przemówienia i orędzia . e) Strony internetowe . 269 271 272 272 272 272 287 294 295 296 296 Streszczenie . 299 Summary . 305 10
I. Źródła Morawski Μ., Podstawy etyki i prawa, Kraków 1930. Morawski Μ., „Spowiedź” Lwa Tołstoja, „Przegląd Powszechny” (XVIII)1888, s. 56-72. Morawski Μ., Cel i zadanie „Przeglądu Powszechnego”, „Przegląd Powszechny” (1)1884, t. l,s. 1-6. Morawski Μ., Celowość w naturze, Kraków 1928. Morawski Μ., Filozofia i jej zadanie, Lwów 1877. Morawski Μ., Kazania i szkice, Kraków 1921. Morawski Μ., Klasycyzm wszkołach średnich, http://www.ultramontes.pl/klasycyzm _w_szkolach.htm (dostęp: 13 VII 2019 r.). Morawski Μ., Komunia między duszami, w: Świętych obcowanie, red. tenże, Kra ków 1903, s. 5-301. Morawski Μ., Konferencja o poznaniu samego siebie, http://www.ultramontes.pl/ Konferencja.htm (dostęp: 24 VII 2019 r.). Morawski Μ., O nabożeństwie do Najświętszego Serca Jezusowego w stosunku do dogmatu i kultu katolickiego, Kraków 1886. Morawski Μ., W sprawie sztuki: z powodu książki p. S. Witkiewicza „Sztuka i kry tyka u nas” : kilka uwag, Kraków 1892. Morawski Μ., Wieczory nad Lemanem, Warszawa 1984. Morawski Μ., Wieża Eiffla i rok 1889, „Przegląd Powszechny” (6)1889, t. 21, s. 1-16. 271
Wykaz źródeł i literatury II. Akty normatywne Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., (Dz. U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483 z późn. zm.). Ustawa z dnia 27 lipea 2001 r. prawo ustrojów sądów powszechnych, (Dz. U. z 2001 r. Nr 98 poz. 1070 z późn. zm.). Ustawa z dnia 8 grudnia 2017 r o Sądzie Najwyższym, (Dz. U. z 2018 poz. 5 z późn. zm.). III. Orzeczenia Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 15 października 2002 r., (SK 6/02, OTK ZU 2002, Ser. A, որ 5, ροζ. 65). Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 12 września 2005 r. (SK 13/05, OTK ZU 2005, Ser. A, որ 8, ροζ. 91.). IV. Literatura przedmiotu a) monografie Ajdukiewicz К., Metodologiczne typy nauk, w: Język i poznanie, t. 1, Warszawa 2006. Arsenjew S., Zagadnienie syntezy zasadniczych sprzeczności filozoficznoprawnych, w: Ogólna nauka o prawie, red. B. Wróblewski, Wilno 1936, s. 317-374. Arystoteles, Etyka Nikomachejska, Etyka Wielka, Etyka Eudajmejska, O cnotach i wadach, przeł. D. Gromska, w: Dzieła Wszystkie, t. 5, Warszawa 1996. Arystoteles, Metafizyka, przeł. K. Leśniak, Warszawa 2009. Austin J., The Province of Jurisprudence Determined and the Uses of the Study of Jurisprudence, London 1954. Austin J., The Province ofJurisprudence Determined, London 1977. Bacon E, Eseje, wstęp T. Kotarbiński, przeł. Cz. Znamierowski, Warszawa 1959. Bacon E, Szkice polityczno-etyczne, przeł. S. Pyrowicz, Warszawa 2004. Barak A., The Judge in Democracy, Oxford 2006. Barankiewicz T, Filozoficzne uzasadnienie prawa człowieka w kontekście procesu globalizacji, w: Filozofia prawa wobec globalizmu, red. J. Stelmach,
Kraków 2003, s. 49-56. 272
Wykaz źródeł i literatury Barankiewicz T., W poszukiwaniu modelu standardów etycznych administracji publicznej, Lublin 2013. Bartnik Cz., Historia filozofii, Lublin 2000. Batiffol H., La philosophie du droit, Paris 1962. Bator A., Instrumentalizacja jako aspekt prawa, w: Zmiany społeczne a zmiany wprawie, red. L. Leszczyński, Lublin 1999, s. 93-107. Bator A., Pulka Z., Sulikowski A., Czy koniec teorii prawa?, w: Czy koniec teorii prawa?, red. P. Jabłoński, Wrocław 2011, s. 13-38. Bednarski E, Dynamiczne ujęcie teorii prawa naturalnego u św. Tomasza z Akwi nu, Rzym 1972. Bentham J., Wprowadzenie do zasad moralności i prawodawstwa, przeł. B. Nawroczyński, Warszawa 1958. Bergbohm K., Jurisprudenz und Rechtsphilosophie, է. 1, Leipzig 1892. Berkeley G., Dzienniki filozoficzne, przeł. i oprać. B. Żukowski, Gdańsk 2007. Berkeley G., Rzecz o zasadach poznania ludzkiego, przeł. F. Jezierski, Warszawa 2003. Bernacki W, Zmienność i niezmienność prawa naturalnego, w: Prawo natury w doktrynach polityczno-prawnych Europy, red. Μ. Zmierczak, Poznań 2006, s. 71-78. Bojek-Pohl E., Prawo a moralność w angloamerykańskiej filozofii prawa, w: Prawo wobec wyzwań współczesności, red. W. Jedlecka, J. Helios, A. Kwieciński, Wrocław 2019, s. 31-39. Borowski A., Sakramentologia w świetle nowego prawa kościelnego, Włocławek 1918. Borowski A., Sakramentologja: w świetle nowego prawa kościelnego, Włocławek 1920. Borowski A., Teologia moralna, t. 1, Warszawa 1939. Borowski A., Teologia moralna. Cz. 1, Lublin 1960. Borowski A., Warunkowe szafarstwo sakramentalne, Londyn 1962. Borowski A., Zagadnienie
miłości ojczyzny czy sprawiedliwości społeczno-państwowej w drugiem kazaniu sejmowym ks. Piotra Skargi, Włocławek 1933. Borowski A., Zagadnienie miłości ojczyzny czy sprawiedliwości społeczno-państwowej w drugiem kazaniu sejmowem ks. Piotra Skargi, Włocławek 1920. Borucka-Arctowa Μ., Prawo natury jako ideologia antyfeudalna, Warszawa 1957. Borucka-Arctowa Μ., Społeczne działanie prawa, w: Prawo socjalistyczne, red. H. Rot, Wrocław 1989, s. 282-340. Borzym S., Poglądyfilozoficzne Henryka Struvego, Wrocław 1974. Bowlby J., Attachment, New York 1969. 273
Wykaz źródeł i literatury Breczko A., Andruszkiewicz Μ., Przejawy reifikacji moralnej i prawnej zwierząt w XXI wieku, w: Meandry prawa - Teoria i praktyka. Księga Jubileuszowa prof. zw. dra hab. Mieczysława Goettela, Szczytno 2017, s. 63-83. Breczko A„ Prawo a moralność w teorii i praktyce wczoraj i dziś, Białystok 2004. Bunikowski D., Idea neutralności moralnej prawa we współczesnych systemach prawnych, w: Etyka. Cz. II: Filozoficzna etyka życia spełnionego, red. S. Ja neczek, A. Starościc, t. 5, Lublin 2016, s. 541-577. Cathrein V., Moralphilosophie, Leipzig 1924. Cathrein V., Recht, Naturrecht und positives Recht Eine kritische Untersuchung der Grundbegriffe der Rechtsordnung, Freiburg im Breisgau 1909. Cena A., Celowość w przyrodzie punktem wyjścia dowodu na istnienie Boga u ks. Mariana Morawskiego, Lublin 1962. Chaberek Μ., Papieże wobec problemów teologicznych XIX wieku, Lublin 2009. Charzyński R., Problem polemiczno-apologetycznego charakteru neoscholastyki polskiej, Lublin 2016. Chauvain T., Stawecki T., Winczorek P., Wstęp doprawoznawstwa, Warszawa 2016. Chojnicka K., Olszewski H., Historia doktryn politycznych i prawnych, Poznań 2004. Chojnicka K., Zagadnienie relacji pomiędzy prawem naturalnym a prawem stano wionym, w. Prawo natury w doktrynach polityczno-prawnych Europy, red. Μ. Zmierczak, Poznań 2006, s. 59-71. Chomsky N. A Minimalist Program for Linguistic Theory, Cambridge 1992. Chomsky N., Aspects of the Theory of Syntax, Cambridge 1965 (wyd. poi. Zagad nienia teorii składni, Wrocław 1982). Chomsky N., Bare Phrase Structure, Cambridge 1994. Chomsky N.
Cartesian Linguistics. A Chapter in the History of Rationalist Thou ght, New York 1966. Chomsky N., Current Issues in Linguistic Theory, The Hague 1964. Chomsky N. Knowledge of Language. Its Nature, Origin, and Use, Cambridge 1984. Chomsky N. Language and Mind, New York 1968. Chomsky N., Language and Problems of Knowledge, Cambridge 1988. Chomsky N., Language and Responsibility, New York 1979. Chomsky N., New Horizons in the Study ofLanguage and Mind, Cambridge 2000. Chomsky N., Rules and Representations, New York 1980. Chomsky N. Spojrzenie w przyszłość: perspektywy badań nad ludzkim umysłem, przeł. A. Graff, w: Noama Chomskyego próba rewolucji naukowej. Antolo gia tekstów, oprać. K. Rosner, t. 2, Warszawa 1996, s. 73-106. Chomsky N., Studies on Semantics in Generative Grammar, The Hague 1972. 274
Wykaz źródeł i literatury Chomsky N., Syntactic Structures, The Hague 1957. Chomsky N., The Architecture of Language, New York 2000. Chomsky N., The Logical Structure of Linguistic Theory, New York 1975. Chomsky N., Topics in the Theory of Generative Grammar, The Hague 1966. Comte A., Rozprawa o duchu filozofii pozytywnej, przeł. J.K., Warszawa 2003. Cyceron, O państwie, przeł. I. Żółtowska, Kęty 1999. Cyceron, Oprawach, przeł. I. Żółtowska, Kęty 1999. Cyprian T., Sawicki J., Nieznana Norymberga. Dwanaście procesów norymber skich, Warszawa 1965. Czarnecki P., Historia filozofii, Warszawa 2011. Czarnek P., Autonomia i współdziałanie w relacjach państwa i Kościoła jako stan dardy państwa prawa, w: Podstawy regulacji stosunków państwo-Kościół w Rzeczypospolitej Polskiej i Republice Włoskiej, red. P. Czarnek, D. Dudek, P. Stanisz, Lublin 2010, s. 203-216. Czesława Martyniak. Dzieła, red. R. Charzyński, Μ. Wójcik, Lublin 2017. Dabin J., La philosophie deordre juridique positif, Paris 1929. Darwin К., O pochodzeniu człowieka, przeł. К. Ilecki, Warszawa 2009. Del Vecchio G., Lezioni ãifilozfia del diritto, Roma 1936. Dembowski В., Encyklika Aeterni Patris w Polsce, w: Studia z dziejów myśli św. Tomasza z Akwinu, red. S. Swieżawski, J. Czerkawski, Lublin 1978, s. 315334. Discipulus Devotus, Ks. Marian I. Morawski, TJ. jako filozof (1845-1901), Lon dyn 1953. Dolecki H., Ciężar dowodu w polskim procesie cywilnym, Warszawa 1998. Dubei L., Historia doktryn politycznych i prawnych do schyłku XX wieku, Warsza wa 2012. Dutkiewicz P., Problem aksjologicznych podstaw prawa we
współczesnej polskiej filozofii i teorii prawa, Kraków 1996. Dyrda A., Gizbert-Studnicki T., Grabowski A., Metodologiczne dychotomie: kry tyka pozytywistycznych teorii prawa, Warszawa 2016. Dziedziak W, Metaaksjologia Konstytucji RP a nonkognitywizm (zarys zagadnień podstawowych), w: Integracja zewnętrzna i wewnętrzna nauk prawnych. Cz. 2, red. Μ. Król, A. Bartczak, Μ. Zalewska, Łódź 2014, s. 199-212. Dziedziak W, O działaniu sankcji moralnych (szkic problematyki), w: Polska lat dziewięćdziesiątych. Przemiany państwa i prawa, red. Μ. Mozgawa i in., Lublin 1997, s. 539-549. Dziedziak W, O prawie słusznym (Perspektywa systemu prawa stanowionego), Lublin 2015. Fascynujące ścieżki filozofii prawa, red. J. Zajadło, Warszawa 2008. 275
Wykaz źródeł i literatury Fauerbach L., O istocie chrześcijaństwa, przeł. A. Landmann, Warszawa 1959. Fayerband P., Against Method, London 1978. Filipowicz S., Historia myśli polityczno-prawnej, Gdańsk 2007. Filozofia prawa w pytaniach i odpowiedziach, red. J. Zajadło, K. Zeidler, Warsza wa 2013. Filozofia prawa. Wybór tekstów źródłowych, red. A. Kość, T. Barankiewicz, J. Potrzeszcz, Lublin 2007. Fuller B.A.G., Historia filozofii, t. 2, Warszawa 1967. Fuller L., Anatomia prawa, przeł. R. Tokarczyk, Lublin 1993. Fuller L., Moralność prawa, przeł. S. Amsterdamski, Warszawa 2004. Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, Warszawa 2010. Ghiselin M.T., The Economy ofNature and the Evolution of Sex, Berkeley 1974. Gilson E., Filozofi teologia, Warszawa 1968. Gizbert-Studnicki T., Grabowski A., Kilka uwag o niepozytywistycznej koncepcji prawa, w: Prawa a wartości. Księga Jubileuszowa profesora Józefa Nowa ckiego, red. I. Bogucka, Z. Tabor, Kraków 2003, s. 55-68. Głombik Cz., Marian Morawski pośród neoscholastyków, w: Wobec świata war tości. Księga pamiątkowa w 45-lecie pracy profesora Bohdana Dziemidoka, red. H. Szabała, W. Pelpliński, Gdańsk 2011, s. 81-93. Głombik Cz., Metafizyka kultury. Grabmann - Maritain - neoscholastyka polska, Warszawa 1982. Goettel Μ., Sytuacja zwierzęcia wprawie cywilnym, Warszawa 2013. Gogacz Μ., Tomizm egzystencjalny na tle odmian tomizmu, w. W kierunku Boga, red. B. Bejze, Warszawa 1982, s. 59-81. Gogacz Μ., Trzeba powrócić do realistycznej metafizyki, w: Rozmowy o filozofii, red. A. Zieliński, Μ. Bagiński, J. Wojtysiak, Lublin 1996,
s. 61-88. Grabowska A„ Prawda wprawie - ujęcie realistyczne (neotomistyczne), w: Teoria prawa. Między nowoczesnością a ponowoczesnością, red. A. Samonek, Kra ków 2013, s. 305-311. Grabowski A., Prawnicze pojęcie obowiązywania prawa stanowionego, Kraków 2009. Grat I.S., Stanowisko prawnonaturalne Czesława Strzeszewskiego na tle poglądów polskich tomistów, Białystok 2009. Grzybowski K., Z zagadnień metodologii historii doktryn politycznych. Starożyt ność, cz. 1, Warszawa 1958. Gumplowicz L., Der Rassenkampf. Soziologische Untersuchungen, Innsbruck 1883. Guz T, Filozoficzna analiza ideologicznych podstaw animalizacji człowieka i hu manizacji zwierząt i drzew, w: Jeszcze Polska nie zginęła - wieś, red. J. Szysz ko, Z. Kla a, Μ. Bodzenta, s. 97-126. 276
Wykaz źródeł i literatury Hart H.L.A., Eseje z filozofii prawa, przeł. J. Woleński, Warszawa 2001. Hart H.L.A., Pojęcie prawa, przeł. J. Woleński, Warszawa 1998. Hart H.L.A., Recht und Moral. Drei Aufsätze, Göttingen 1971. Hart H.L.A., The Concept of Law, Oxford 1961. Hauser Μ., Moral minus: how nature designer our universal sense of right and wrong, New York 2006. Hegel G.W.F., Grundlinien der Philosophie des Rechts, Frankfurt am Main 1969 (polskie wyd. Zasady filozofii prawa, przeł. A. Landman, Warszawa 1969). Heller Μ., Filozofia nauki. Wprowadzenie, Kraków 2009. Heller Μ., Pabjan T., Elementy filozofii przyrody, Kraków 2014. Hobbes T., Lewiatan czyli materia, forma i władza państwa kościelnego i świeckie go, przeł. Cz. Znamierowski, Warszawa 1954. Hobbes T., Lewiatan, Warszawa 1957. Hugo G., Lehrbuch des Naturrechts, als einer Philosophie des positiven Rechts, Frankfurt am Main 1969. Hume D„ Traktat o naturze ludzkiej, wstęp i przypisy J.P. Wright, R. Stecker i G. Fuller, przeł. Cz. Znamierowski, Warszawa 2005. Hume D., Eseje z dziedziny moralności, polityki i literatury, przeł. Ł. Pawłowski, Warszawa 2013. Iwicki J., Charyzmat Zmartwychwstańców. Historia Zgromadzenia Zmartwych wstania Pańskiego, t. 1 (1836-1886), Katowice 1990. Izdebski H., Doktryny Polityczno-Prawne. Fundamenty współczesnych państw, Warszawa 2017. Izdebski H., Historia myśli politycznej i prawnej, Warszawa 2013. Jabłoński P., Polskie spory o rolę filozofii w teorii prawa, Wrocław 2014. Jan Paweł II, Dzieła Zebrane. Homilie i przemówienia z pielgrzymek. Ameryka Północna i Południowa, t. XII, Kraków
2009, s. 127-135. Jan Paweł II, Pamięć i tożsamość, Kraków 2005. Jhering R., Der Kampf ums Recht, Leipzig 1898. Jhering R., Der Zweck im Recht, Leipzig 1923. Kalinowski J., Filozofia prawa a antropologia filozoficzna, w: Problemy teorii i filo zofii prawa, Lublin 1985, s. 109-116. Kamela P., Prawo i moralność w koncepcjach H.L.A Harta, Toruń 2008. Kamiński S., Próba typologii metodfilozofowania, w: tenże. Jak filozofować?, Lub lin 1989, s. 63-70. Kamiński, S., Pojęcie nauki i klasyfikacja nauk, Lublin 1981. Kant L, Uzasadnienie metafizyki moralności, przeł. Μ. Wartenberg, Kraków 1984. Kaszuba T., Semenenki koncepcja filozofii jako racjonalnego poznania, Rzym 1985. 277
Wykaz źródeł i literatury Kaufmann A., Hassemer W., Neumann U., Einführung in die Rechtsphilosophie und Rechtstheorie der Gegenwart, Heidelberg 2004. Kelsen H., Czysta teoria prawa, przeł. T. Przeorski, w: Filozofia prawa. Wybór tekstów źródłowych, red. A. Kość, T. Barankiewicz, J. Potrzeszcz, Lublin 2007, s. 231-242. Kelsen H., Reine Rechtslehre, przeł. T. Przeorski, Leipzig 1934. Kelsen H., Reine Rechtslehre, Wien 1960. Kelsen H., Reine Rechtslehre, Wien 1961. Kizwalter T„ Historia powszechna. Wiek XIX., Warszawa 2003. Kołakowski L., Filozofia pozytywistyczna. (Od Humea do Koła Wiedeńskiego), Warszawa 1966. Kordela Μ., Zasady prawa. Studium teoretycznoprawne, Poznań 2012. Korybski A., Leszczyński L., Pieniążek A., Wstęp do prawoznawstwa, Lublin 2011. Kość A., Filozofia prawa jako nauka, w: Czy koniec teorii prawa?, red. P. Jabłoński, Wrocław 2011, s. 241-250. Kość A., Podstawy filozofii prawa, Lublin 2005. Kość A., Relacja prawa, państwa i religii u Tomasza z Akwinu, w: Stałem się słu gą Ewangelii. Księga Pamiątkowa z okazji jubileuszu 50-lecia kapłaństwa ks. Doktora Bernarda Wodeckiego, red. E. Śliwka, Pieniężno 2001,143-156. Kość A., Wkład Jerzego Kalinowskiego do nauki filozofii prawa w Polsce i Euro pie, w: Filozofia prawa wobec globalizmu, red. J. Stelmach, Kraków 2003, s. 165-171. Kość A., Współczesne rozumienie prawa naturalnego, w: Ecclesia et Status. Księga jubileuszowa z okazji 40-lecia pracy naukowej Profesora Józefa Krukowskie go, red. A. Dębiński, K. Orzeszyna, Μ. Sitarz, s. 151-160. Kotarbiński T., Elementy teorii poznania logiki formalnej i metodologii
nauk, War szawa 1986 Kotarbiński T., O potrzebie zaniechania wyrazów „filozofia”, „filozof”, „filozoficz ny” itp., w: Wybór pism, t. II, Warszawa 1958, s. 438-443. Kowalski J., Czy współcześnie jest nam potrzebna ideologia występująca pod na zwą „prawo natury” lub „prawo naturalne”?, w: Powrót do prawa ponadustawowego, red. Μ. Szyszkowska, Warszawa 1999, s. 111-121. Krasnodębski Z., Rozumienie ludzkiego zachowania. Rozważania o filozoficznych podstawach nauk humanistycznych i społecznych, Warszawa 1986. Krąpiec M.A., Człowiek i prawo naturalne, Lublin 1975. Krąpiec Μ. A., Człowiek jako osoba, Lublin 2009. Krukowski ƒ., Wstęp do nauki o państwie i prawie, Lublin 2004. Kulig K., Teoria pracowniczej odpowiedzialności porządkowej, Warszawa 2017. 278
Wykaz źródeł i literatury Laeritios D„ Żywoty i poglądy słynnych filozofów, przeł. L Kronska, Warszawa 1968. Lande J., Studia z filozofii prawa, Warszawa 1959. Lang W, Czy potrzebna jest filozofia prawa?, w: Szkice z teorii prawa i szczegó łowych nauk prawnych, red. S. Wronkowska, Μ. Zieliński, Poznań 1990, s. 373-384. Lang W, Prawo i moralność, Warszawa 1989. Langrod J.S., Instytucje prawa administracyjnego. Zarys części ogólnej, reprint, Kraków 2003. Leon XIII, Aeterni Patris (O potrzebie odnowienia filozofii tomistycznej), Komo rów 2000. Leszczyński L., Klauzule generalne w stosowaniu prawa, Lublin 1986. Leszczyński L., Stosowanie generalnych klauzul odsyłających, Kraków 2001. Locke J., Dwa traktaty o rządzie, przeł. Z. Rau, Warszawa 2015. Locke ƒ., Rozważania dotyczące rozumu ludzkiego, przeł. B.J. Gawęcki, Warszawa 1955. Łustacz L., Filozofia prawa a inne dyscypliny prawnicze, w: Filozofia prawa a two rzenie i stosowanie prawa, red. B. Czech, Katowice 1992, s. 153-158. Łuszczyńska Μ., Ewolucja myśli społecznej Kościoła katolickiego w kwestii prawa, państwa i polityki pod wpływem przemian kulturowych we współczesnym świecie, w: Kultura i myśl polityczno-prawna. Materiały z VII Ogólnopol skiego Zjazdu Katedr Doktryn Politycznych i Prawnych Jurata, 28-31 maja 2008 r., red. A. Sylwestrzak, Sopot 2010, s. 247-258. Łuszczyńska Μ., Filozofia prawa Czesława Martyniaka, Lublin 2008. Łuszczyńska Μ., Ubi ratio ibi ius, Doktryna prawna Świętego Tomasza z Akwinu, Lublin 2013. Μ. Piesko, Czy nauka zastąpi religię?, w: Czy nauka zastąpi religię?, red. B. Bro żek, J. Mączka,
Kraków 2011, s. 35-45. MacCormick N., Weinberger O., An Institutional Theory of Law: New Approach to Legal Positivism, Dodrecht 1986. Maciejewski Μ., Odniesienia między prawem naturalnym i prawem stanowionym w wybranych doktrynach filozoficznych, politycznych i prawnych, w: Pozy tywizm prawniczy i szkoła prawa natury: tradycje sporu i jego współczesne implikacje, red. P. Kaczmarek, Ł. Machaj, Wrocław 2010, s. 9-27. Mahlmann Μ., Mikhail J., Cognitive science, Ethics and Law, w: Epistemology and Ontology, red. Z. Bańkowski, Stuttgart 2005, s. 95-102. Mahlmann Μ., Rationalismus in der praktischen Theorie. Normentheorie und praktische Kompetenz, Baden-Baden 2009. Mahlmann Μ., Rechtsphilosophie und Rechtstheorie, Baden-Baden 2010. 279
Wykaz źródeł i literatury Mahlmann Μ., The Cognitive Foundations of Law - an Introduction to the Men tálist Theory of Ethics and Law, w: The Foundations of Law, red. H. Rottleuther, Dordrecht 2005. Marks K., Engels E, Ideologia niemiecka. Krytyka najnowszej filozofii niemieckiej w osobach jej przedstawicieli - Feuerbacha, B. Bauera i Stimerà, tudzież niemieckiego socjalizmu w osobach różnych jego proroków, przeł. K. Błe szyński, S. Filmus, w: K. Marks, E Engels, Dzieła, t. 3, Warszawa 1961. Marks K„ Engels E, Manifest partii komunistycznej, Warszawa 2018. Martyniak Cz., Obiektywna podstawa prawa według św. Tomasza z Akwinu, Lub lin 1949. Martyniak Cz., Problem filozofii prawa, Lublin 1949. Martyniak Cz., Problem filozofii prawa, w: Obiektywna podstawa prawa. Wybór pism, red. B. Szlachta, Kraków 2001, s. 1-33. Martyniak Cz., Problem filozofii prawa. Filozofia prawa, jej przedmiot, metoda i podział, Lublin 1949. Martyniak Cz., Teoria prawa. Według wykładów prof, dr Cz. Martyniaka, Lublin 1937. Maryniarczyk A., Aktualność tomizmu, w. Wprowadzenie do filozofii, red M.A. Krąpiec, S. Kamiński, ZJ. Zdybicka, A. Maryniarczyk, P. Jaroszyński, Lublin 2003. Maryniarczyk A., Tomizm. Dla-czego?, Lublin 2001. Maslow A., Motywacja i osobowość, przeł. J. Radzicki, Warszawa 2006. Mill J.S., O wolności, przeł. A. Kurlandzka, Warszawa 1959. Mill J.S., Utylitaryzm, przeł. Μ. Ossowska, Warszawa 1959. Miodoński L., Ks. prof. Stefan Pawlicki wobec ideologicznych wyzwań współczes ności: socjalizm - materializm - krytyka Kościoła, w: Ks. Stefan Pawlicki CR: Człowiek nauki i wiary w służbie
odnowy społecznej i duchowej, red. W. Mleczko, Kraków 2016, s. 105-126. Monteskiusz, O duchu praw, przeł. T. Boy-Żeleński, Warszawa 2002. Morawski L., Co może dać nauce prawa postmodernizm?, Toruń 2001. Morawski L., Filozofia prawa, Toruń 2014. Morawski L., Główne problemy współczesnej filozofii prawa, Prawo w toku prze mian, Warszawa 1999. Morawski L., Naturalizm i antynaturalizm - dwie opcje nauk prawnych, w: Teoria prawa. Filozofia prawa. Współczesne prawo i prawoznawstwo, Toruń 1998, s. 185-197. Morawski L., Podstawyfilozofii prawa, Toruń 2014. Morawski L., Wstęp do prawoznawstwa, Toruń 2016. 280
Wykaz źródeł i literatury Niesiołowski J., Teoria państwa i prawa wczoraj i dziś, w: Czy koniec teorii prawa?, red. P. Jabłoński, Wrocław 2011, s. 55-62. Nowacki J., Studia z teorii prawa, Kraków 2003. Oniszczuk J., Filozofia i teoria prawa, Warszawa 2012. Oniszczuk ƒ., Koncepcje prawa, Warszawa 2004. Oniszczuk J., Problem przyszłości teorii prawa (kilka uwag), w: Czy koniec teorii prawa?, red. P. Jabłoński, Wrocław 2011, s. 63-80. Opałek K., Główne kierunki niemieckiej teorii i filozofii prawa po II wojnie świato wej, w: Studia z teorii prawa, red. K. Opałek, Kraków 1997, s. 11-44. Opałek K., Problemy metodologiczne nauki prawa, Warszawa 1962. Opałek K., Problemy metodologiczne nauki prawa, Warszawa 1986. Opałek K., Studia z teorii i filozofii prawa, Kraków 1997. Opałek K., Szkoły w teorii prawa, w: Szkoły w nauce, red. J. Goćkowski, A. Siemianwski, Wrocław 1981, s. 115-136. Opałek K., Wróblewski J., Prawo, Metodologia, filozofia, teoria prawa, Warszawa 1991. Opałek K., Zagadnienia teorii prawa i teorii polityki, Warszawa 1983. Ossowska Μ., Normy moralne. Próba systematyzacji, Warszawa 1970. Pałubicka A., Naturalizm i antynaturalizm, w. Filozofia a nauka, red. Z. Cackow ski i in., Ossolineum 1987, s. 403-412. Philosophy of Law and Legal Theory, red. M.P. Golding, W.A. Edmundson, Mal den-Oxford-Carlton 2004. Piechowiak Μ., Aksjologiczne podstawy polskiego prawa, w: Prawo polskie. Próba syntezy, red. T. Guz, J. Głuchowski, Μ. Pałubska, Warszawa 2009, s. 85-122. Piechowiak Μ., Filozofia praw człowieka. Prawa człowieka w świetle ich między narodowej ochrony, Lublin 1999.
Piechowiak Μ., W poszukiwaniu ontologicznych podstaw prawa. Arthura Kaufmanna teoria sprawiedliwości, Warszawa-Poznań 1992. Pieniążek A., Stefaniuk Μ., Socjologia prawa. Zarys wykładu, Kraków 2005. Pietrzykowski T., Etyczne problemy prawa, Warszawa 2011. Pietrzykowski T., Granice naturalizacji filozofii prawa, w: Naturalizm prawniczy. Granice, red. J. Stelmach, B. Brożek, Ł. Kurek, Warszawa 2017, s. 110-125. Pietrzykowski T., Intuicja prawnicza. W stronę zewnętrznej integracji teorii pra wa, Warszawa 2012. Pietrzykowski T., Miękki pozytywizm i spór o regułę uznania, w: Studia z filozofii prawa, red. J. Stelmach, Kraków 2000, s. 97-122. Pietrzykowski T., Naturalizm i granice nauk prawnych. Esej z metodologii prawoznawstwa, Warszawa 2017. 281
Wykaz źródeł i literatury Pietrzykowski T., Spór o prawa zwierząt, Katowice 2007. Pikuła Ł., Sein i Sollen w filozofii prawa Antoniego Kością, w: Transkulturowośćfi lozofii prawa Antoniego Kością, red. P. Stanisz, T. Barankiewicz, T. Barszcz, J. Potrzeszcz, Lublin 2016, s. 99-112. Pilch W., Marian Ignacy Morawski SJ o stosunku filozofii do religii, w: Filozofia a religia w dziejach filozofii polskiej. Inspiracje - Krytyka, red. S. Janeczek, A. Starościc, Lublin 2014, s. 233-242. Piluś H„ Człowiek w tomizmie egzystencjalnym, Warszawa 2004. Pius IX, P.M., Acta, Romae 1854, prima pars, vol. III, s. 687-717. Platon, Państwo, przeł. W. Witwicki, Kęty 2006. Popper К., Conjectures, and Refutations. The Growth of Scientific Knowledge, New York 1969. Popper K., Objective Knowledge, Oxford 1973. Popper K., Społeczeństwo otwarte i jego wrogowie, przeł. H. Krahelska, oprać. A. Chmielewski, 1.1, Warszawa 2010. Posner R„ The Problems ofJurisprudence, Harvard 1990. Potrzeszcz J., Aksjologiczne podstawy stosowania prawa a prawo słuszne, w: Za gadnienia stosowania prawa. Perspektywa teoretyczna i dogmatyczna, red. W. Dziedziak, B. Liżewski, Lublin 2015, s. 113-123. Potrzeszcz J., Filozofia prawa w Antygonie Sofoklesa, w: Fructus Spiritus est Ca ritas. Księga Jubileuszowa ofiarowana Księdzu Profesorowi Franciszkowi Drączkowskiemu, red. Μ. Wysocki, Lublin 2011, s. 909-918. Potrzeszcz J., Idea prawa w orzecznictwie polskiego Trybunału Konstytucyjnego, Lublin 2007. Potrzeszcz J., Zadania współczesnej teorii i filozofii prawa w warunkach akceptacji niepozytywistycznej koncepcji prawa, w: Czy
koniec teorii prawa? Z zagad nień teorii i filozofii prawa, red. P. Jabłoński, „Prawo CCCXII, Acta Universitatis Wratislaviensis No 3337”, Wrocław 2011, s. 267-273. Powrót do prawa ponadustawowego, red. Μ. Szyszkowska, Warszawa 1999. Probucka D„ Filozoficzne podstawy idei praw zwierząt, Kraków 2013. Przesławski T., Wybrane zagadnienia z prawoznawstwa. Szkice z propedeutyki prawa, Warszawa 2018. Pulka Z., Pojęcie władzy państwowej w prawoznawstwie PRL, Wrocław 1993. Pulka Z., Struktura poznania filozoficznego w prawoznawstwie, Wrocław 2004. Raburski T., W stronę społecznej teorii prawa, w: Filozofia a sfera publiczna, red. P. Orlik, K. Przybyszewski, Poznań 2012, s. 313-323. Radbruch G., Filozofia prawa, przeł. E. Nowak, Warszawa 2009. Radbruch G., Ustawowe bezprawie i ponadustawowe prawo (Gesetzliches Unrecht und übergesetliches Recht), przeł. Cz. Tarnogórski, w: Filozofia prawa. Wy282
Wykaz źródeł i literatury bór tekstów źródłowych, red. A. Kość, T. Barankiewicz, J. Potrzeszcz, Lublin 2007, s. 221-230. Radbruch G., Ustawowe bezprawie i ponadustawowe prawo, przeł. Cz. Tarnogórski, w: Zarys filozofii prawa, red. Μ. Szyszkowska, Białystok 2000, s. 256266. Redelbach A., Wronkowska S., Ziembiński Z., Zarys teorii państwa i prawa, War szawa 1993. Rousseau J.J., Umowa społeczna, przeł. A. Peretiakowicz, Kęty 2009. Ryba Μ., Katolicki Uniwersytet Lubelski. Korzenie, początki źródła tożsamości, Warszawa-Radzymin 2018. Salij J., Eseje tomistyczne, Poznań 1995. Sarkowicz R., Stelmach ƒ., Teoria prawa, Kraków 1996. Sawicki J„ Ryszka E, Norymberga. Prehistoria i ciąg dalszy, Warszawa 1982. Seidler G.L., Groszyk H., Pieniążek A., Wprowadzenie do nauki o państwie i pra wie, Lublin 2009. Seidler G.L., Idea ładu w systemie wartości, w: Z zagadnień filozofii prawa, Lublin 1978. Seidler G.L., Myśl polityczna starożytności, Kraków 1961. Seidler G.L., Przedmarksowska myśl polityczna, Kraków 1978. Seidler G.L., Studia z historii doktryn politycznych, Lublin 1955. Seidler G.L., Z zagadnień filozofii prawa, Lublin 1978. Skarga P., Kazania o siedmiu sakramentach Kościoła Św. Katolickiego, Kraków 1600. Skarga P., Kazania Sejmowe, Będzin 2012. Skrzydlewski P., Antropologiczne i społeczne determinanty prawa. Studium z filo zofii prawa, Lublin 2013. Smith A., Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów, przeł. O. Ein feld, S. Wolff, Warszawa 2003. Smith A., Teoria uczuć moralnych, przeł. S. Jedynak, Warszawa 1989. Smolak Μ., Prawo, fakt instytucja. Koncepcje
teoretycznoprawne prawniczego po zytywizmu instytucjonalnego, Poznań 1998. Sobański R., lursiprudentia - vera non simulata philosophia (Uwagi o formacji fi lozoficznej prawników), w: Filozofia prawa a tworzenie i stosowanie prawa, red. B. Czech, Katowice 1992, s. 173-178. Sobór Watykański I (1869-1870), sesja III c.4. Konstytucja Dogmatyczna o wie rze katolickiej (Dei Filius) Sobór Watykański I, sesja III, De fide et ratione. Somló E, juristische Grundlehre, Leipzig 1917. Spencer H., Pierwsze zasady, przeł. К. Potocki, Warszawa 1883. Spencer H., Zasady etyki, przeł. J. Karłowicz, Warszawa 1884. 283
Wykaz źródeł i literatury Spór o dobro, red. A. Maryniarczyk, K. Stępień, P. Gondek, Lublin 2012. Stalnaker R., Odmiany superweniencji, w: Analityczna metafizyka umysłu, red. Μ. Miłkowski, R. Poczobut, Warszawa 2008. Stelmach J., Brożek B., Metody prawnicze, Kraków 2006. Stelmach J., Intuicja prawnicza, w: Dziedzictwo prawne XX wieku. Księga pamiąt kowa z okazji 150-lecia Towarzystwa Biblioteki Słuchaczów Prawa Uniwer sytetu Jagiellońskiego, Kraków 2001, s. 31-40. Stelmach J., Sarkowicz R., Filozofia prawa XIX i XX wieku, Kraków 1999. Stępień A.B., Wstęp do filozofii, Lublin 1976. Stępień A.B., Wstęp do filozofii, Lublin 1989. Stępień A.B., Wstęp do filozofii, Lublin 2007. Strauss L., Prawo naturalne w świetle historii, Warszawa 1969. Struve H., Historia filozofii w Polsce na tle ogólnego rozwoju życia umysłowego, Warszawa 1900. Struve H., Wstęp krytyczny dofiłozofii czyli rozbiór zasadniczych pojęć o filozofii, Warszawa 1903. Strzeszewski Cz., Katolicka nauka społeczna, Lublin 1994. Swieżawski S., Owoce kontemplacji przekazywać innym, w: Rozmowy o filozofii, red. A. Zieliński, Μ. Bagiński, J. Wojtysiak, Lublin 1996, s. 13-38. Sylwestrzak A., Historia doktryn politycznych i prawnych, Warszawa 2003. Szkice z teorii prawa i szczegółowych nauk prawnych. Księga pamiątkowa ofia rowana Zygmuntowi Ziembińskiemu, red. S. Wronkowska, Μ. Zieliński, Poznań 1990. Szymański A., Etyka: wiadomości wstępne, Lublin 1937. Szymański A., O sprawiedliwość społeczną, Kraków 2017. Szymański A., Zagadnienia społeczne, Lublin 1939. Szymański A., Zakon przyrodzony, Lwów 1931. Szymański A., Zakon
przyrodzony, w: Księga pamiątkowa ku czci Władysława Abrahama, է. II, Lwów 1931, s. 365-385. Szyszkowska Μ., Europejska filozofia prawa, Warszawa 1993. Szyszkowska Μ., Filozofia prawa i filozofia człowieka, Warszawa 1989. Szyszkowska Μ., Filozofia w Europie, Białystok 1998. Szyszkowska Μ., Grat I.S., Kozłowski T. i in., Filozofia prawa, red. Μ. Szyszkow ska, Warszawa 2011. Szyszkowska Μ., Teoria i filozofia prawa, Warszawa 2008. Szyszkowska Μ., Teorie prawa natury XX wieku, Warszawa 1982. Szyszkowska Μ., Zarys filozofii prawa, Białystok 2000. św. Augustyn, O Państwie Bożym, przeł. W. Kubicki, Kęty 1998. 284
Wykaz źródeł i literatury św. Augustyn, O wolnej woli, w: Dialogi filozoficzne, przeł. A. Trombala, t. 3, War szawa 1953, s. 71-235. św. Augustyn, Pisma katechetyczne, przeł. W. Budzik, Warszawa 1952. św. Augustyn, Wyznania, przeł. J. Czuj, Warszawa 2001. św. Augustyn, Wyznania, Warszawa 1955. św. Tomasz z Akwinu, Suma Teologiczna I-II, przeł. S. Bełch, 1.13, Londyn 1986. św. Tomasz z Akwinu, Summa contra gentiles. Prawda wiary chrześcijańskiej w dyskusji z poganami, innowiercami i błądzącymi, przeł. Z. Włodek, W. Zegas, 1.1, Poznań 2003. św. Tomasz z Akwinu, Traktat o człowieku, Poznań 1956. Swieżawski S., Byt. Zagadnienia metafizyki tomistycznej, Kraków 1999. Tatarkiewicz W, Historia filozofii, t. 1, Warszawa 1988. Tatarkiewicz W, Historia filozofii, t. 3, Warszawa 2002. Tobby J., Comides L, The Psychological Foundations of Culture, w: The Adap ted Mind: Evolutionary Psychology and The Generation of Culture, red. J.H. Barkow, L. Cosmides, J. Tobby, Oxford 1992, s. 19-136. Tokarczyk R., Etyka prawnicza, Warszawa 2011. Tokarczyk R., Filozofia prawa, Warszawa 2009. Tokarczyk R., Historia filozofii prawa w retrospektywie prawa natury, Białystok 1999. Tokarczyk R., Klasycy prawa natury, Lublin 2009. Tokarczyk R., Komparatystyka prawnicza, Kraków 2005. Tokarczyk R., Podstawy prawoznawstwa, teorii i filozofii prawa. Reinterpretacja krytyczna, Sosnowiec 2017. Tokarczyk R., Praktyczne treści filozofii prawa, w: Filozofia prawa a tworzenie i stosowanie prawa, red. B. Czech, Katowice 1992, s. 179-188. Tuszowski J., O. Marjan Morawski T.J. (1845-1901), Kraków 1932. Utz A.E,
Naturrecht als Sammelbegriff nicht positivischer Rechtstheorien, w: Ethik des Gemeinwohls. Gessamelte Aufsätze, 1983-1997, s. 48-58. Walewander E., Ksiądz Antoni Szymański i jego zasługi dla Katolickiego Uniwersy tetu Lubelskiego, w: Ksiądz Antoni Szymański (1881-1942). Rektor - uczo ny - działacz społeczny, red. S. Fel, Μ. Wódka, Lublin 2013, s. 29-40. Waśkiewicz H., Historia filozofii prawa. Filozofia prawa starożytnego świata po gańskiego. Część I Grecja - okres najwcześniejszy i helleński, Lublin 1960. Weiss Μ., Etyka a Ewolucja. Metaetyczny kontekst etyki ewolucyjnej, Poznań 2010. Werner W, Homo laboráns - wolna jednostka czy wytwór historii? Jeden z me todologicznych problemów badania zachowań „człowieka pracującego”, w: Człowiek w kontekście pracy. Teoria - empiria - praktyka, red. Μ. Piorunek, Poznań 2009, s. 10-30. 285
Wykaz źródeł i literatury Winczorek P., Problem prawa naturalnego w dyskusjach konstytucyjnych, w: Po wrót do prawa ponadustawowego, red. Μ. Szyszkowska, Warszawa 1999, s. 131-137. Włodek Z., Wprowadzenie, w: Summa contra gentiles: prawda wiary chrześcijań skiej w dyskusji z poganami, innowiercami i błądzącymi, przeł. Z. Włodek, W. Zega, Poznań 2003,1.1, s. 5-13. Wroczyński R., Wstęp, w: O wychowaniu umysłowym, moralnym ifizycznym, red. K. Bartnicka, I. Szybiak, Warszawa 2002. Wronkowska S., Ziembiński Z., Teoria prawa, Poznań 1997. Wronkowska S., Ziembiński Z., Zarys teorii prawa, Poznań 2001. Zachariasz A.L., Moralność i rozum w ponowożytności, w: Moralność i etyka wponowoczesności, red. Z. Sareło, Warszawa 1996. Zajadło J., Filozofia prawa a teoria prawa we współczesnej jurysprudencji niemie ckiej, w: Czy koniec teorii prawa?, red. P. Jabłoński, Wrocław 2011, s. 225-240. Zajadło J., Formuła Radbrucha. Filozofia prawa na granicy pozytywizmu prawni czego i prawa natury, Gdańsk 2001. Zajadło J., lus a lex, w: Łacińska terminologia prawnicza, red. J. Zajadło, Warsza wa 2013, s. 15-18. Zajadło J., Minima luridica. Refleksje o pewnych (nie)oczywistościach prawni czych, Sopot 2019. Zajadło J., Po co prawnikom filozofia prawa?, Warszawa 2008. Zajadło J., Współczesny paradygmat sporu pomiędzy pozytywizmem prawniczym a doktrynami prawa natury, w: Prawo natury w doktrynach polityczno-prawnych Europy, red. Μ. Zmierczak, Poznań 2006, s. 187-190. Załuski W, Ewolucyjna filozofia prawa, Warszawa 2009. Załuski W, Nauki kognitywne a filozofia prawa, w: Integracja zewnętrzna i we
wnętrzna nauk prawnych. Cz. 1, red. Μ. Zirk-Sadowski, B. Wojciechowski, T. Bekrycht, Łódź 2014, s. 175-186. Zdyb Μ., Publiczne prawo gospodarcze, Kraków 1998. Zeidler К., Czy koniec teorii prawa - co nam podpowiada historia filozofii ana litycznej?, w: Czy koniec teorii prawa?, red. P. Jabłoński, Wrocław 2011, s. 93-104. Zeidler К., Estetyka prawa - ujęcie zewnętrzne i wewnętrzne, w. Integracja ze wnętrzna i wewnętrzna nauk prawnych, cz. 2, red. Μ. Król, A. Bartczak, Łódź 2014, s. 61-70. Zeidler К., Estetyka prawa, Gdańsk-Warszawa 2018. Zeidler К., Restytucja dóbr kultury ze stanowiska filozofii prawa, Warszawa 2011. Zieliński Μ., Ziembiński Z., Uzasadnianie twierdzeń, ocen i norm w prawoznawstwie, Warszawa 1988. 286
Wykaz źródeł i literatury Ziembiński Z., Metodologiczne zagadnienia prawoznawstwa, Warszawa 1974. Ziembiński Z., O pojmowaniu pozytywizmu oraz prawa natury, Poznań 1993. Ziembiński Z., Teoria prawa a filozofia prawa i jurysprudencja ogólna, w: Filo zofia prawa a tworzenie i stosowanie prawa, red. B. Czech, Katowice 1992, s. 83-92. Ziemiański S., Franciszek Suarez, Kraków 2004. Zirk-Sadowski Μ., Wprowadzenie do filozofii prawa, Kraków 2000. Zybertowicz A., Samobójstwo Oświecenia? Jak neuronauka i nowe technologie pu stoszą ludzki świat, Kraków 2015. b) czasopisma Alexy R., O pojęciu i naturze prawa, „lus et Lex” (1)2007, s. 379-396. Alexy R„ W obronie niepozytywistycznej koncepcji prawa, „Państwo i Prawo” (11-12)1993, s. 34-49. Baiermann L„ Wesseling E., Physiology and philhellenism in the late ninete enthcentury: The self-fashioning of Emil du Bois-Reymond, „Science in Context” (33)2020 s. 19-35. Barankiewicz T., Inkluzywny pozytywizm prawniczy, „Państwo i Prawo” (1)2010, s. 10-24. Barankiewicz T., Prawo a filozofia człowieka - ujęcie metodologiczne, „Roczniki Nauk Prawnych” (1)2003, t. XIII, s. 31-42. Barankiewicz T., W sprawie inkluzywnego pozytywizmu prawniczego raz jeszcze, „Państwo i Prawo” (1)2011, s. 100-104. Barankiewicz T., Współczesne metody badania prawa, „Studia Prawnicze KUL” (1)2010, vol. 41, s. 115-131. Bardel Μ., Od Platona do Rosenzweiga. O zapoznanej roli dialogu w strukturze filozofii, „Roczniki Filozoficzne” (1)2005, s. 5-26. Besler G., Problemy związane z określeniem metodyfilozoficznej, „Folia Philosophica” (25)2007, s. 160-172. Coleman J., Rules
and Social Facts, „Harvard Journal of Law Public Policy” (14)1991, s. 703-725. Cotterell R„ Why Jurisprudence is not Legal Philosophy, „Jurisprudence” (1)2014, s. 41-55. Czarnek P., Prawo naturalne w Europie - fundament czy zapomniana rzeczywi stość?, „Biuletyn Stowarzyszenia Absolwentów i Przyjaciół Wydziału Pra wa KUL” (2)2018, t. XIII, s. 27-46. 287
Wykaz źródeł i literatury Czarnota A., O historii doktryn polityczno-prawnych metodologicznie. Uwagi na marginesie książki Michała Jaksólskiego, „Czasopismo Prawno-Historyczne” (1)1988, t. XL, s. 159-172. Drapiewski D., Prawo naturalne i stanowione w ujęciu św. Tomasza z Akwinu, „Łódzkie Studia Teologiczne” (2)2017, s. 103-110. Drapiewski D., Prawo naturalne w ujęciu św. Tomasza z Akwinu, „Legnickie Stu dia Teologiczno-Historyczne” (2)2005, r. IV, s. 19-26. Dubei L., Łuszczyńska Μ., Od myśli Tomaszowej do tomizmu. Dzieje doktryny, „Studia luridica Lublinensia” (19)2013, s. 101-118. Dubei L„ Teoria prawa, filozofia prawa a doktryna polityczna i prawna w świetle podziału nauk prawnych, „Studia luridica Lublinensia” (6)2005, s. 9-24. Działocha K., Gromski W., Niepozytywistyczna koncepcja państwa prawnego a Trybunał Konstytucyjny, „Państwo i Prawo” (3)1995, s. 4-16. Dziedziak W., Działanie motywacyjne sankcji prawnych i moralnych, „Studia lu ridica Lublinensia” (5)2005, s. 11-31. Dziedziak W., O dobrym prawie, „Annales Universitatis Marie Curie-Skłodowska Lublin - Polonia. Sectio G” (2)2018, t. LXV, s. 69-82. Dziedziak W., O pojmowaniu prawa - zarys problemu, „Studenckie Zeszyty Na ukowe” (23)2013, vol. 16, s. 17-35. Dziedziak W., Próba charakterystyki sankcji prawnych i moralnych, „Annales Uni versitatis Mariae Curie-Skłodowska” 1992, Sectio G, t. XXXIX, s. 33-53. Dziedziak W., Rola sankcji prawnych i moralnych w kształtowaniu wartości, „Za mojskie Studia i Materiały” (2)2000, s. 27-42. Dziedziak W„ Słuszność jako wartość prawa, „Studia luridica Lublinensia” (15)2011, s.
71-81. Dziedziak W., Wpływ sankcji prawnych i moralnych na skuteczność prawa, „Stu dia luridica Lublinensia” (1)2015, vol. XXIV, s. 67-88. Edmundson W.A., Why Legal Theory is Political Philosophy, „Legal Theory” (4)2013, s. 331-346. Finnis J., What is the Philosophy ofLaw, „The American Journal of Jurisprudence” (2)2014, s. 133-142. German E, Ks. Stefan Pawlicki, „Tycie i Myśl” (9)1966, s. 39-51. Giertych W., Dlaczego św. Tomasz z Akwinu pisał niewiele o sumieniu?, „Przegląd Tomistyczny” 2012, t. XVIII, s. 159-173. Gogacz Μ., Filozofia tomistyczna w Polsce, „Życie i Myśl” (31)1981, nr 4, s. 67-81. Gołowska L, Naturalizm - antynaturalizm jako spór o charakterze metodologicz nym, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” (1)2003, t. LXV, s. 5-12. 288
Wykaz źródeł i literatury Grzebyk P., Idea wojny sprawiedliwej od starożytności po czasy nowożytne, „Fo rum Prawnicze” (2)2010, s. 56-73. Guz T., Filozoficzno-prawna analiza „Czystej nauki o prawie” Hansa Kelsena, „Biuletyn Stowarzyszenia Absolwentów i Przyjaciół Absolwentów Prawa KUL” (2)2018, է. XIII, (2), s. 85-97. Guz T., O metodzie filozofii prawa, „Roczniki Nauk Prawnych” (2)2005, է. XV, s. 299-310. Habrat A., Elementy teorii ewolucji Herberta Spencera w poglądach społecznych Le ona Petrażyckiego, „Toruński Przegląd Filozoficzny” 2003, t. 5, s. 129-143. Jabłoński P., Postawa filozoficzna i afilozoficzna w namyśle nad teorią prawa. Rzecz o aktualności metateoretycznych ustaleń Jerzego Wróblewskiego, „Prawo CCCXII, Acta Universitatis Wratislaviensis No 3337”, Wrocław 2011, s. 303-318. Jasek G., Tomistyczna a Freudowska koncepcja sumienia, „Logos i Ethos” (35)2013, s. 27-42. Jaskiernia J., Spór o istnienie naturalnego porządku prawnego, „The Peculiarity of Man” (27)2018, s. 103-122. Jaskólski Μ., Szkice z historii doktryn politycznych i prawnych, „Zeszyty Nauko we Uniwersytetu Jagiellońskiego” DCCXII, Prace z nauk politycznych, (23)1985. Jendrzejczak Μ., Idea sprawiedliwości oraz własności w interpretacji Platona i Arystotelesa, „Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Eko nomicznego w Katowicach” 2015, s. 9-20. Kim J., Superweniencja jako pojęcie filozoficzne, „Roczniki Filozoficzne” (1)2011, t. XLIX, s. 195-227. Kołakowski L., Oprawie naturalnym, „lus et Lex” (1)2002, s. 147-154. Kość A., Relacja prawa i moralności we współczesnej filozofii prawa,
„Roczniki Nauk Prawnych” (1)2001, t. XI, s. 23-34. Kotowska-Lewińska Μ., Kulmaczewski S., Prawo a moralność - Zagadnienia normatywne na tle polskiej praktyki orzeczniczej, „Studia Ełckie” (19)2017, s. 313-326. Krawczyk Μ., Znaczenie sporu naturalizm vs. antynaturalizm dla nauk prawnych, „Studenckie Zeszyty Naukowe” (23)2013,1.16, s. 36-48. Kurasz A., Czy istnieje prawo naturalne?, „Studia Ełckie” (9)2007, s. 35-51. Lang W, Relacja między prawem a moralnością, „Studia Filozoficzne” (2-3)1985, s. 117-143. Longchamps de Bérier E, Prawo a moralność i polityka na przykładzie zagadnień bioetycznych, „Forum Prawnicze” (6)2015, s. 14-21. 289
Wykaz źródeł i literatury Luhmann L., Die Rückgabe des zwölften Kamels: Zum Sinn einer soziologischen Analyse des Rechts, „Zeitschrift für Rechtssoziologie” (21)2000, s. 3-60. Łakomy ƒ., Spór naturalizm versus antynaturalizm w naukach prawnych a zagad nienie integracji zewnętrznej nauk prawnych, „Wrocławskie Studia Erazmiańskie. Zeszyty Studenckie” („Studia Erasmiana Wratislaviensia. Acta Studentium”) (5)2010, s. 105-119. Łączkowski W., Aksjologiczne problemy stosowania prawa, „Roczniki Nauk Praw nych” 1993, t. III, s. 61-70. Łopatka A., Recenzja książki A. Kością Podstawy filozofii prawa, „Państwo i Pra wo” (11)2001, s. 102-103. Łuszczyńska Μ., Filozofia prawa. W poszukiwaniu tożsamości, „Studia luridica Lublinensia” (16)2011, s. 171-187. Łuszczyńska Μ., Pojęcie, podział i rola filozofii prawa w ujęciu Czesława Marty niaka, „Studia luridica Lublinensia” (6)2005, s. 109-131. Łuszczyńska Μ., Prawo natury a prawo stanowione - dwa antagonistyczne ujęcia filozofii prawa, „Annales Universitatis Marie Curie-Skłodowska Lublin Polonia” 2005-2006, t. 52/53, s. 87-108. Łuszczyńska Μ., Recepcja myśli św. Tomasza z Akwinu na ziemiach polskich w uję ciu retrospektywnym, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska” (2)2012, vol. LIX, s. 43-57. Maciejewski Μ., Doktrynalne ujęcia relacji prawo naturalne - prawo stanowio ne od starożytności do oświecenia, „Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa” (2)2015, nr 8, s. 115. Majkowski J., Filozofia religii O. Mariana Morawskiego 1845-1901, „Przegląd Po wszechny” 1952, t. 234, s. 142-156. Markowska Μ., Interpretacja jako rozumienie
wfilozofii Wilhelma Diltheya, „Cza sopismo Filozoficzne” (2)2007, s. 58-74. Mercier D., Neoscholastycyzm, „Przegląd Powszechny” (21)1904, s. 1-16. Michalik Μ., Moralność a prawo - przegląd typowych ujęć relacji, „Doctrina. Stu dia Społeczno-Polityczne” (2)2005, s. 377-388. Mikhail J., Intellectual Pioneer, „Georgetown Law Magazine”, Spring/Summer 2006, s. 24-25. Morawski L„ Pozytywizm „twardy”, pozytywizm „miękki” i pozytywizm martwy, „lus et Lex” (1)2003, s. 319-345. Mylik Μ., Czy ks. Stefan Pawlicki ma swój wkład w powstanie encykliki „Rerum Novarum”?, „Resurrectio et Vita. Pismo Polskiej Prowincji Zmartwych wstańców” (11)1993, s. 376-383. Mylik Μ., Udział polskich uczonych w przygotowaniu encykliki „Rerum Nova rum”, „Przegląd Religioznawczy” (169)1993, nr 3, s. 41-48. 290
Wykaz źródeł i literatury Mylik Μ., Wkład polskich filozofów z Galicji w neoscholastykę przełomu XIX i XX stulecia, „Galicja Studia i Materiały” (2)2016, s. 74-85. Niemiec H., Filozofia prawa a teoria prawa i jursyprudencja, „Roczniki Nauk Prawnych” (1)1999, է. IX, s. 67-78. Nowacki ƒ., Prawo a moralność. Problematyka wzajemnej oceny, „Zeszyty Nauko we Uniwersytetu Łódzkiego. Nauki Humanistyczno-Społeczne” (18)1960, s. 23-35. Olszewski H., Uwagi o stanie nauk historycznoprawnych, „Państwo i Prawo” (4)2010, s. 3-14. Opałek K., Wróblewski ƒ., Pozytywizm prawniczy, „Państwo i Prawo” (1)1954, է. IX, s. 5-42. Peczenik A., Niepozytywistyczna koncepcja prawa, „Roczniki Nauk Prawnych” (1)2010, է. XX, s. 7-37. Pichlak Μ., Rozróżnienie ius et lex we współczesnej filozofii prawa, „Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej” (2)2017, s. 49-59. Piech S., Księdza Mariana Ignacego Morawskiego posługa myślenia, „Folia Histo rka Cracovensia” 2000, է. 7, s. 221-227. Piechowiak Μ., Aktualność problemu prawa naturalnego dla tworzenia i stosowa nia prawa, „Forum Prawnicze” (2)2011, s. 3-5. Pietrzykowski T., Czym jest postpozytywizm prawniczy?, „Radca Prawny” (XI/ XII) 2009, s. 5-11. Pietrzykowski T., Problem podmiotowości prawnej zwierząt z perspektywyfilozofii prawa, „Przegląd Filozoficzny” (2)2015, s. 247-259. Piętak P., Marian Morawski - kapłan, filozof, redaktor, „Teologia Polityczna co miesiąc” (4)2013, s. 56-74. Potrzeszcz J., „Formuła Radbrucha” a „Formuła Cathreina”, „Roczniki Nauk Prawnych” (2)2011, է. XXI, s. 7-40. Potrzeszcz ƒ., Filozofia prawa Czesława Martyniaka w
kontekście współczesnej dyskusji wokół paradygmatu niepozytywistycznej koncepcji prawa, „Rocz niki Nauk Prawnych” (2)2010, է. XX, s. 17-35. Potrzeszcz J., Filozoficzne podstawy praw człowieka w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 roku, „Roczniki Nauk Prawnych” (1)2002, է. XII, s. 19-43. Potrzeszcz J., Mentalistyczna etyka i jej aplikacja do prawa, „Teka Komisji Praw niczej - Oddział PAN w Lublinie” 2011, t. 4, s. 118-132. Potrzeszcz ƒ., Pozytywistyczna a niepozytywistyczna koncepcja prawa, „Roczniki Nauk Prawnych” (2)2005, է. XV, s. 7-37. Potrzeszcz J., Przydatność niepozytywistycznej koncepcji prawa w procesie docho dzenia do słusznego prawa przez Trybunał Konstytucyjny, „Przegląd Sej mowy” (5)2009, s. 63-70. 291
Wykaz źródeł i literatury Potrzeszcz J., Uniwersalna gramatyka moralności i prawa, „Forum Prawnicze” (4-5)2011, s. 30-45. Pulka Z., Prawoznawstwo - opis czy optymalizacja prawa?, „Acta Universitatis Wratislaviensis. Przegląd Prawa i Administracji” (43)2000, s. 79-96. Pulka Z., Teoria państwa i prawa, jedna dyscyplina czy „federacja dyscyplin”?, „Państwo i Prawo” (8)1989, s. 35-52. Radbruch G., Ustawa i prawo, „lus et Lex” (1)2002, s. 157-164. Radziszewski L, Odrodzenie filozofii scholastycznej, „Przegląd Filozoficzny” (4)1901, nr 49, s. 441-504. Romanowski H., Aktualność filozofii tomistycznej, „Przegląd Katolicki” 1931. Seidler G.L., Przedmiotfilozofii prawa, „Studia Filozoficzne” (2-3)1985, s. 5-15. Smoczyński P.J., Kilka uwag w sprawie filozofii prawa, „Nowa Książka” (6)1985, s. 1-4. Sobański R„ Prawo i moralność, „Śląskie Studia Teologiczne” (32)1999, s. 159-170. Stanik J.M., Psychologia i prawo. Węzłowe problemy teoretyczne i aplikacyjne, „Chowanna” (37)2011, t. 2, s. 13-98. Stanik J.M., Związki psychologii z prawem, „Przegląd Psychologiczny” (4)1985, t. XXVIII, s. 973-1001. Stawecki T., Filozofia prawa a teoria prawa: spór nierozstrzygalny czy pozorny?, „Studia luridica” 45(2006), s. 211-232. Stelmach J„ Naturalistyczny i antynaturalistyczny model teorii prawa, „Studia Prawnicze” 1985, z. 3-4 (81-82), s. 87-103. Stępień A.B., Ośrodki filozoficzne w Polsce, „Więź” (3)1960, s. 75-77. Stępień A.B., W związku z teorią poznania tomizmu egzystencjalnego, „Roczniki Filozoficzne” (1)1960, s. 173-183. Struve H., Słówko o filozofii narodowej pokkiej, „Ruch Filozoficzny”
(1)1911,1.1, s. 1-3. Struve H., Znaczenie filozofii w życiu umysłowym narodu, „Biblioteka Warszaw ska” 1902, t. 2, s. 1-22; Strzeszewski Cz., Źródła naturalnoprawne harmonii rozwoju gospodarczego, „Roczniki Filozoficzne” (2)1970, s. 61-73. Styczeń T., Problem poznania prawa naturalnego, „Studia Theologica Varsaviensia” (1)1968, s. 121-170. Szocik K., Mariana Morawskiego koncepcja wychowania do życia w państwie, „Polska Myśl Pedagogiczna” (1)2015, r. 1, s. 236-247. Szyszkowska Μ., Problem przedmiotu filozofii prawa, „Ruch Filozoficzny” (3)1976, t. XXXIV, s. 183-188. Szyszkowska Μ., Teorie prawa natury o zmiennej treści a dynamiczne teorie prawa natury, „Studia Filozoficzne” (2-3)1985, s. 179-189. 292
Wykaz źródeł i literatury Ślipko T., Mariana I. Morawskiego SJ pojęcie filozofii w zastosowaniu do współ czesnej dyskusji wokół encykliki Jana Pawła II Fides et Ratio, „Forum Philo sophicum” (8)2003, s. 49-80. Ślipko T., Poglądy etyczne Mariana Morawskiego SJ, „Forum Philosophicum” (9)2004, s. 127-138. Ślipko T., Problem interpretacji dynamicznego charakteru prawa naturalnego na podstawie filozofii św. Tomasza z Akwinu, „Studia Filozoficzne” (2)1977, s. 148-157. Teubner G., Sprawiedliwość alienująca. O dodatkowej wartości dwunastego wiel błąda, „lus et Lex” (1)2002, s. 109-132. Tokarczyk R., Filozoficzna systematyzacja prawa natury, „Studia Filozoficzne” (2-3)1985, s. 161-178. Tokarczyk R„ Nauka o uprawnieniach naturalnych, „Nauka Polska” (5)1993, s. 81-87. Urban J., Marjan Morawski (Z powodu książki o nim), „Przegląd Powszechny” (XLIX) 1932, t. 194, s. 277-287. Uwierzyć w zdolność poznania prawa naturalnego. Wywiad z o. prof. Sergem-Thomasem Bonino OP przeprowadzony przez Adama Szafrańskiego, „Forum Prawnicze” (2)2011, s. 6-12. Vetulani J., Neurobiologiczne podstawy moralności, „Roczniki Polskiej Akademii Umiejętności” 2007/2008, s. 141-161. Waśkiewicz H., De legibus Cicerona - pierwszy w dziejach myśli europejskiej sy stem filozoficzno-prawny, „Roczniki Filozoficzne” (2)1960, t. III, s. 39-52. Wawrzeszak J., «Dyktatura» relatywizmu w ujęciu Benedykta XVI, „Warszawskie Studia Teologiczne” (1)2011, t. XXIV, s. 291-322. Winowska Μ., J. Balmes - filozof hiszpański (1810-1848) (W 100-lecie zgonu), „Roczniki Filozoficzne” 1949/1950, t. 2/3, s. 326-343. Woleński ƒ., Szkoła
Iwowsko-warszawska a polska teoria prawa, „Studia Prawni cze” (3-4)1985-1986, s. 287-300. Woleński ƒ., Szowinizm gatunkowy, humanitaryzm, animalocentryzm, „Przegląd Filozoficzny” (2)2015, s. 25-34. Wolter W, O założeniach filozoficznych poglądów Juliusza Makarewicza, „Pań stwo i Prawo” (2)1966, s. 231-238. Wojtowicz R., Filozofia prawa - przedmiot, funkcje i znaczenie społeczno-kulturo we, „Człowiek i Społeczeństwo” 39(2015), s. 153-164. Wróbel P., Postulat sprawiedliwości społecznej a idea sprawiedliwości, „Studia So cialia Cracoviensia” (5)2013, որ 1, s. 135-150. Wróblewski J., Filozoficzne problemy teorii prawa (Rozważania metodologiczne), „Państwo i Prawo” 1974(11), s. 3-15. 293
Wykaz źródeł i literatury Zajadło J., Ankieta redakcyjna „Problem prawa naturalnego - problemem otwar tym”, „Chrześcijanin w Świecie” (5)1985, է. XVII, s. 73-76. Zajadło J„ Estetyka - zapomniany piąty człon filozofii prawa, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” (4)2016, s. 17-30. Zajadło J., Filozofia prawa - pyta filozof, odpowiada prawnik, „Państwo i Prawo” (7)2015, s. 5-22. Zajadło J., Formuła Radbrucha - geneza, treść, zastosowanie, „Państwo i Prawo” (6)2000, s. 25-42. Zajadło J., Pięćdziesiąta rocznica debaty Hart - Fuller, „Państwo i Prawo” (7)2008, s. 5-19. Zajadło J., Procesy tzw. strzelców przy Murze Berlińskim, „Czasopismo Prawno-Historyczne” (2)2002, s. 117-139. Zeidler K„ Estetyka prawa: ekslibris prawniczy, „Gdańskie Studia Prawnicze” (2)2017, s. 645-660. Zeidler К., Prawo, moralność, etyka. Pojęcia i relacje podstawowe, „Pieniądze i Wieź” (3-4)2002, s. 234-237. Zimmermann-Pepol Μ., Gregorczuk K., Wymiary sprawiedliwości na gruncie filozofii prawa. Problematyka sprawiedliwości Wczoraj-Dziś-Jutro, „Gdań skie Studia Prawnicze” 2016, է. XXXV, s. 597-618. Ziółkowski W.J., Wojna sprawiedliwa u św. Tomasza z Akwinu, „Ogrody Nauk i Sztuki” 2011, s. 22-27. c) hasła encyklopedyczne Bator A., Naturalistyczne ujęcie prawa, w: Wprowadzenie do nauk prawnych. Lek sykon tematyczny, red. A. Bator, Warszawa 2016, s. 50. Bobko A„ Rickert Heinrich, w: Powszechna Encyklopedia Filozofii, red. A. Maryniarczyk, t. 8, Lublin 2007, s. 776-778. Ciszewski Μ., Kajetan (Tomasso Giacomo De Vio, Caietanus, Gaetanus), w: Po wszechna Encyklopedia Filozofii, red. A. Maryniarczyk, t.
5, Lublin 2004, s. 427-429. Darowski R., Morawski Marian Ignacy, w: Powszechna Encyklopedia Filozofii, red. A. Maryniarczyk, t. 7, Lublin 2006, s. 392-394. Determinizm, przeł. Μ. Szczubiałka, w: Oksfordzki Słownik Filozoficzny, S. Blackburn, red. J. Woleński, Warszawa 1997, s. 84. Determinizm, w: Słownik filozofii, red. A. Aduszkiewicz, Warszawa 2009, s. 131. Hajduk Z., Empiryzm, w: Powszechna Encyklopedia Filozofii, red. A Maryniar czyk, t. 3, Lublin 2002, s. 147-149. 294
Wykaz źródeł i literatury indeterminizm, przeł. Μ. Szczubiałka, w: Oksfordzki Słownik Filozoficzny, S. Blackburn, red. J. Woleński, Warszawa 1997, s. 168. indeterminizm, w: Słownik filozofii, red. A. Aduszkiewicz, Warszawa 1997, s. 250. Jaskólski Μ., Doktryna, w: Słownik historii doktryn politycznych, t. 2, red. Μ. Ja skólski, Warszawa 1999, s. 66-67. Kawalec P., Dilthey Wilhelm, w: Powszechna Encyklopedia Filozofii, red. A. Maryniarczyk, t. 2, Lublin 2001, 583-586. Kiereś B., Behawioryzm, w: Powszechna Encyklopedia Filozofii, red. A. Maryniarczyk, 1.1, Lublin 2000, s. 520-521. Kopaliński W, Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych, Warszawa 1970, s. 499. Kozak A., Antynaturalistyczne ujęcie prawa, w: Wprowadzenie do nauk prawnych. Leksykon tematyczny, red. A. Bator, Warszawa 2016, s. 51. Lekka Kowalik A., Chomsky Noam Avram, w: Powszechna Encyklopedia Filozofii, red. A. Maryniarczyk, t. 2, Lublin 2001, s. 163. Maryniarczyk A., Prawda, w: Powszechna Encyklopedia Filozofii, red. A. Mary niarczyk, t. 8, Lublin 2007, s. 458-466. Potrzeszcz J., Rzesiński Jan Kanty Hieronim, w: Encyklopedia filozofii polskiej, t. 2, Lublin 201 l,s. 484-485. Przyłębski A., Windelband Wilhelm, w: Powszechna Encyklopedia Filozofii, red. A. Maryniarczyk, t. 9, Lublin 2008, s. 782-784. Scheffler T., Cathrein Victor, w: Leksykon myślicieli politycznych i prawnych, red. E. Kundera, Μ. Maciejewski, Warszawa 2009, s. 593. Stelmach J., Filozofia prawa, w: Słownik społeczny, red. B. Szlachta, Kraków 2004, s. 333. Zajadło J., Filozofia prawa, w: Leksykon współczesnej filozofii prawa, red. J. Zajad
ło, Warszawa 2007, s. 90. Załuski W, Ewolucjonizm w badaniach nad prawem, w: Wielka Encyklopedia Pra wa. Teoria i filozofia prawa, red. A. Bator, J. Zajadło, Μ. Zirk-Sadowski, t. VII, Warszawa 2016, s. 144. Zon J., Ludwik Pasteur, w: Powszechna Encyklopedia Filozofii, red. A. Maryniar czyk, t. 4, Lublin 2003, s. 679-682. V. Słowniki i encyklopedie Bednarczuk-Kravić Ł., Hofman-Pianka A., Kieszonkowy słownik chorwacko-pol ski, polsko-chorwacki, Warszawa 2003. 295
Wykaz źródeł i literatury Wielka Encyklopedia Prawa. Teoria i filozofia prawa, red. A. Bator, J. Zajadło, Μ. Zirk-Sadowski, է. VII, Warszawa 2016. Nowa Encyklopedia Powszechna PWN, red. B. Kaczorowski, t. 1-8, Warszawa 2004. Powszechna Encyklopedia Filozofii, red. A. Maryniarczyk, t. 1-9, Lublin 20002009. Radewa S., Podręczny słownik polsko-bułgarski, 1.1, Warszawa 1988. Słownik łacińsko-polski dla prawników i historyków, red. J. Sondei, Kraków 2005. Wielka Encyklopedia PWN, red. D. Kalisiewicz, t. 1, Warszawa 2001. Wielki Słownik Języka Polskiego PWN, red. S. Dubisz, 1.1-5 (a-ż), Warszawa 2018. d) Przemówienia i orędzia Benedykt XVI, Przemówienie do uczestników kursu dla spowiedników zorgani zowanego przez Penitencjarię Apostolską. Jan Paweł II, Orędzie z dnia 1 stycznia 2000 r. na XXXII Światowy Dzień Pokoju. Jan Paweł II, Orędzie z dnia 1 stycznia 2005 r. na XXXVIII Światowy Dzień Po koju. Jan Paweł II, Przemówienie z dnia 5 października 1995 r. do Zgromadzenia Ogól nego ONZ w Nowym Jorku. e) Strony internetowe Biblia Jakuba Wujka, List do Rzymian, 2,14-15, http://biblia-online.pl/Biblia/JakubaWujka/List-do-Rzymian/2/l (dostęp: 24 VII 2020 r.). https://gloria.tv/post/RfHa7s8V4gWg6Ax6kPtrDL7r4 (dostęp: Tl XII2019 r.). https://opoka.org.p1/biblioteka/W/WP/jan_pawel_ii/encykliki/laborem.html (dostęp: 24II2020 r.). https://papiez.wiara.pl/doc/378733.Oredzia-Jana-Pawla-II-na-Swiatowe-Dni-Pokoju (dostęp: 20II 2020 r.). https://psychology.fas.harvard.edu/people/elizabeth-s-spelke (dostęp: 5 III 2020 r.). https://slowniki.lingea.pl/serbsko-polski/zakon (dostęp 17 VI2020 r.).
https://stevenpinker.com/ (dostęp: 5 III 2020 r.). https://www.omp.org.pl/artykul.php?artykul=187 (dostęp: 13 VII 2019 r.). Jan Paweł II, Fides et ratio, Rzym 1998, pkt 4, 46,68; http://www.vatican.va/content/john-paul-ii/pl/encyclicals/documents/hf_jp-ii_enc_14091998_fides-et-ratio.html (dostęp: 4 III 2020 r.). 296
Wykaz źródeł i literatury Krąpiec M.A., Filozofia prawa, http://www.ptta.p1/pef/pdf/f/filozofiap.pdf (do stęp: 6 12020 r.) Marciszewski W., Analiza logiczna jako metoda nauk humanistycznych i społecz nych, https://www.calculemus.org/lect/06semin/przewodnik.pdf (dostęp: 9IV 2020 r.). Morawski Μ., Konferencja o poznaniu samego siebie, http://www.ultramontes.pl/ Konferencja.htm (dostęp: 24 VII 2019 r.). Pawlikowski T., Neotomizm polski, http://www.ptta.p1/efp/pdf/n/neotomizmp. pdf (dostęp: 11 2020 r.). Raport sporządzony przez Związek Pracodawców Polskich. Raport. Niejedno znaczne uregulowane stawki VAT, a zasada bezpieczeństwa prawnego. https://zpp.net.pl/wp-content/uploads/2019/05/Niejednoznacznie-uregulowane-stawki-VAT-a֊zasada-bezpiecze%C5%84stwa-prawnego.pdf (do stęp: 11II2020 r.).
Niniejsza książka poświęcona jest wybitnemu XIX-wiecznemu uczonemu, jakim był Marian Ignacy Morawski (1845-1901) - jezuita, filozof, teolog, za łożyciel i redaktor naczelny czasopisma „Przegląd Powszechny”. Myśl Mariana I. Morawskiego została dotychczas ujęta w ramy filozoficzne oraz teologiczne. Okazuje się jednak, że spuścizna intelektualna Jezuity jest na tyle szeroka, że może być również rozpatrywana w kategoriach filozofii prawa. Celem niniej szej pracy jest odpowiedź na pytanie, czy zespół poglądów filozoficznoprawnych Mariana I. Morawskiego SJ można zaklasyfikować w kategoriach odrębnej filo zofii prawa? W ocenie autora pytanie to jest zasadne ze względu na fakt, że poglądy filozoficznoprawne Jezuity znajdowały się na marginesie zainteresowań badaczy. Morawski wprowadza termin „zakon przyrodzony”, stanowiący sui generis ory ginalną interpretację prawa naturalnego. „Zakon przyrodzony” jest syntezą in terpretacji prawa wiecznego (lex aeternae) i prawa naturalnego (lex naturalis') według Tomasza z Akwinu. Modyfikacja aparatury pojęciowej Akwinaty służy Morawskiemu do rozwijania autorskiej i pogłębionej myśli tomistycznej. W ten oto sposób Jezuita nie jest tylko biernym komentatorem myśli tomistycznej, ale twórczo rozwija koncepcje Doktora Anielskiego. Praca została podzielona na siedem rozdziałów, dzielonych na podrozdziały. Zawiera także wstęp, streszczenie i wnioski końcowe. Pierwszy rozdział obejmuje problematykę filozofii prawa jako nauki, wskazuje kryteria, za pomocą których można zaliczyć jakieś poglądy do filozoficznoprawnych. W rozdziale niniejszym znalazło
się także uzasadnienie tytułu monografii oraz charakterystyka filozo fii prawa jako nauki. Ujęcie historyczne sposobów definiowania filozofii prawa pozwala na sprecyzowanie ram badawczych w odniesieniu do spuścizny inte lektualnej Mariana I. Morawskiego. Jest to zarazem punkt wyjścia do określenia, czy i w jakim stopniu zespół poglądów Jezuity posiada przymioty naukowości w kategoriach dyscypliny badawczej, jaką jest filozofia prawa. 301
Streszczenie Drugi rozdział zawiera prezentację prądów filozoficznych dominujących w XIX wieku (pozytywizmu, materializmu, ewolucjonizmu, empiryzmu i li beralizmu), uwzględniając zarazem uwarunkowania środowiskowe, elementy biograficzne, które wpłynęły na ostateczny kształt myśli Morawskiego. Prezen tacja sylwetki krakowskiego neoscholastyka pozwala na dostrzeżenie w jego twórczości wątków filozoficznych, etycznych, teologicznych, publicystycznych, a nawet pedagogicznych. Podkreślenie uwarunkowań środowiskowych służy zaakcentowaniu motywacji jednostki w kontekście XIX-wiecznych nurtów światopoglądowych. W trzecim rozdziale zawarto analizę poglądów filozoficznych Jezuity, obec nych w dziele Filozofia i jej zadanie. Przyjęta perspektywa badawcza, w zakresie periodyzacji dziejów filozofii, pozwala na zaklasyfikowanie myśli Morawskiego również jako historiograficznej. Jezuita stawia przed filozofią określone cele, które pozwolą na restytucję myśli scholastycznej oraz przyczynią się do odbudowania pozycji filozofii. Ponadto, już na tym etapie twórczości widoczne są rozważania wokół prawa i moralności, które w późniejszym okresie przyniosą owoc w po staci pogłębionej refleksji filozoficznoprawnej. Wyjątkowość dzieła Filozofia i jej zadanie została zaprezentowana w kontekście rozwoju doktryny tomizmu, aby położyć emfazę na relewantną rolę twórczości Morawskiego w procesie kształto wania się idei neotomistycznych w XIX i XX w. W skazanie materii filozoficznych stanowi punkt wyjścia w refleksji Jezuity „od filozofii ku prawu”. Czwarty rozdział obejmuje wyjaśnienie terminu
„zakon przyrodzony”, stano wiącego oś myśli prawnej Jezuity, która w XX w. podlegała aktualizacji i weryfika cji przez neotomistów, m.in. Antoniego Szymańskiego, Antoniego Borowskiego czy Henryka Romanowskiego. Rozważania nad „zakonem przyrodzonym” doty czą również ujęcia retrospektywnego, odwołującego się do porównania sposobu definiowania prawa naturalnego od starożytności (sofiści, Sokrates, Platon, Ary stoteles, Stoicy, Augustyn) przez Tomasza z Akwinu po prawnonaturalne założe nia Mariana I. Morawskiego. Komparatystyka we wskazanym zakresie umożliwi wykazanie twórczego wkładu Jezuity w rozwój doktryny neotomizmu w II poł. XIX wieku. W rozdziale piątym wskazano poszczególne komponenty - powinność, przy jemność, obowiązek czy dobro godziwe (bonum commune), składające się na in terpretację moralności w ujęciu Morawskiego. Poszczególne pojęcia zostały zde finiowane przez pryzmat krytyki deontologii Kanta czy utylitaryzmu J.S. Milla. Przegląd stanowisk relacji prawa i moralności jest punktem wyjścia do wskazania modelu przyjętego przez Morawskiego. Deskrypcja pozycji i roli prawa natural nego w ujęciu Jezuity stanowi kanwę do rekonstrukcji relacji między „zakonem przyrodzonym” a moralnością i prawem stanowionym. 302
Streszczenie Kolejny, szósty rozdział książki umożliwia zaklasyfikowanie zespołu poglą dów Jezuity w ramy filozoficznoprawne. Z jednej strony, jest to odpowiedź na py tanie w jakim zakresie Marian I. Morawski wytworzył oryginalną filozofię prawa, z drugiej strony, jak należy usystematyzować myśl Morawskiego we współczes nych ramach badawczych. Wykazana została również aktualność XIX-wiecznych poglądów Jezuity w kontekście tworzenia i stosowania prawa. Metaaksjologia prawa w Konstytucji RP czy kategoria sumienia w procesie orzekania przez sę dziego to przykłady potwierdzające oddziaływania iusnaturalizmu na praktykę prawa (law in action). Nader istotna w tym rozdziale jest analiza porównawcza poglądów Morawskiego do późniejszego przedstawiciela myśli neotomistycznej - Czesława Martyniaka, który został zdefiniowany jako filozof prawa. Komparatystyczne pole badawcze jest kanwą do uzyskania odpowiedzi, czy słusznym jest zaklasyfikowanie myśli Morawskiego w kategoriach filozoficznoprawnych? Szczegółowa analiza spuścizny intelektualnej Mariana I. Morawskiego pro wadzi do ostatniego siódmego rozdziału wieńczącego książkę, który wskazuje na przydatność autorskiej filozofii prawa Mariana I. Morawskiego SJ we współ czesnym dyskursie naukowym. Nurty mające swoje korzenie w pozytywizmie, materializmie i darwinizmie przeżywają renesans w postaci ewolucyjnej filozofii prawa. Naturalnym wydaje się więc pytanie, czy XIX-wieczna argumentacja filozoficznoprawna Jezuity zachowuje aktualność w sporze doktrynalnym między zwolennikami pozytywizmu prawniczego a apologetami koncepcji
prawnonaturalnych. Odpowiedzi w tej materii udziela finalny rozdział pracy. Struktura monografii ma charakter linearny, zaś jej celem jest udowodnienie, że zespół poglądów filozoficznych, prawnych, etycznych Mariana I. Morawskie go składa się na jego autorską filozofię prawa. Odkrycie wybitnego XIX-wiecznego neoscholastyka jako filozofa prawa ma prowadzić do konstatacji, że myśl Jezuity jest uniwersalna i ponadczasowa. Z jednej strony, poglądy Morawskiego stanowią kolejną odsłonę w odwiecznym sporze apologetów prawa pozytywnego ze zwolennikami prawa naturalnego, z drugiej strony, są jednak konstruktywną krytyką wobec prądów ideowych ewolucjonizmu, materializmu czy pozytywi zmu, które wracają w bardziej wyrafinowanej formie ewolucyjnej filozofii prawa. W tym kontekście warto pochylić się nad argumentacją Mariana I. Moraw skiego, która może również dzisiaj, mutatis mutandis, stanowić źródło inspiracji w dyskursie nad współczesnymi problemami filozoficznoprawnymi. ՅՕՅ
This book is devoted to the outstanding nineteenth-century scholar Mari an Ignacy Morawski (1845-1901) - a Jesuit philosopher, theologian, found er and chief editor of the magazine Universal Review. The thought of Marian I. Morawski has hitherto been put in a philosophical and theological framework. It turns out, however, that the intellectual legacy of the Jesuit is so wide that it can also be scrutinised from the perspective of the philosophy of law. The purpose of this work is to answer the question whether the set of philosophical and legal views of Marian I. Morawski SJ can be classified as a separate philosophy of law? In the authors opinion, this question is justified, since philosophical and le gal views of the Jesuit were a subject of secondary interest to many researchers. Morawski introduces the term of a “natural order”, which is a sui generis origi nal interpretation of natural law. According to Thomas Aquinas, the “natural or der” constitutes a synthesis of the interpretation of eternal law (lex aeternae) and natural law (lex naturalis). The modification of Aquinatis’ conceptual apparatus is employed by Morawski to develop his own and in-depth Thomistic thought. Hence, the Jesuit is not only a passive commentator on Thomistic thought, but also creatively develops the concepts of the Angelic Doctor. The monograph has been divided into seven chapters, further divided into subchapters. It also encompasses an introduction, a summary and final conclu sions. Chapter one covers the issues related to the philosophy of law as a science, indicates criteria for
categorising particular views as philosophical and legal ones. In this chapter the dissertation title has also been justified as well as the philosophy of law as a science set forth. The historical approach to defining the philosophy of law allows for specifying the research framework in relation to the intellectual legacy of Marian I. Morawski. Simultaneously, it constitutes a starting point for determining whether and to what extent the Jesuits views display the qualities of scientific viability in terms of the research field, which is the philos ophy of law. ЗО?
Summary Chapter two contains a presentation of the philosophical trends prevailing in the nineteenth century (positivism, materialism, evolutionism, empiricism and liberalism) having regard to environmental conditions and biographical elements that had had an impact on the final shape of Morawski s thought. Presenting the profile of the Neo-Scholastic from Cracow accentuates philosophical, ethical, theological, journalistic, as well as pedagogical themes in his works. Emphasizing environmental conditions serves to reiterate the individuals motivation in the context of nineteenth-century worldviews. Chapter three contains the analysis of the Jesuits philosophical views ex pressed in the work Philosophy and its task. The research perspective adopted for the purpose of periodization of the history of philosophy allows for classifying Morawskis thoughts also as historiographic. The Jesuit sets specific goals for phi losophy, which shall allow for the restitution of scholastic thought and contribute to retrieving the position of philosophy in the future. Furthermore, reflections on law and morality are visible at this stage of activity, which subsequently develop to an in-depth philosophical and legal reflection. The uniqueness of the work Philosophy and its task has been presented in the context of the development of the Thomism doctrine in order to emphasize the relevant role of Morawskis activity in the process of shaping neothomistic ideas in the nineteenth and twen tieth centuries. The indication of philosophical matter constitutes a starting point for the Jesuit s
reflection “from philosophy to law.” Chapter four encompasses the explanation of the term “natural order” con stituting the axis of the legal thought of the Jesuit, which in the twentieth century was updated and verified by neothomists, including Antoni Szymański, Antoni Borowski or Henryk Romanowski. Reflections on the “natural order” also apply to the retrospective approach referring to the comparison of the method of de fining natural law since antiquity (sophists, Socrates, Plato, Aristotle, Stoica, and Augustine), through Thomas Aquinas to the assumptions of Marian I. Morawski regarding natural law. Comparative studies within the indicated scope allow for demonstrating the creative contribution of the Jesuit to the development of the doctrine of neothomism in the second half of the nineteenth century. Chapter five indicates individual components - duty, pleasure, obligation or common good (bonum commune) which comprise Morawskis interpretation of morality. Particular terms have been defined from the perspective of the criticism of Kants deontology or utilitarianism of J.S. Mill. An overview of the views on the relations between law and morality is a base for pointing out the model adopted by Morawski. The description of the position and role of natural law in the Jesuits view is a foundation for the reconstruction of the relationship between the “nat ural order” and morality, as well as constitutional law. 308
Summary The consecutive chapter six of the book makes it possible to classify the Jes uits views into a philosophical and legal framework. On the one hand, it is the answer to the question to what extent Marian I. Morawski created an original philosophy of law, on the other hand, how to systematize Morawskis thought in contemporary research frameworks. The relevance of the nineteenth-centu ry Jesuits views in the context of the construction and application of law has also been proven. The meta-axiology of law in the Polish Constitution or the category of conscience in the process of adjudication by a judge are examples confirming the impact of iusnaturalism on law in action. Comparative analysis of Morawski s views to the ones of the later representative of the neothomistic thought - Czeslaw Martyniak, who was defined as a philosopher of law, is highly crucial in this chapter. A comparative research field is a foundation for obtaining the answer to the question whether it is right to perceive Morawski’s thoughts in philosophical and legal categories? A detailed analysis of the intellectual legacy of Marian I. Morawski leads to the final chapter seven, which indicates the usefulness of the original philosophy of law by Marian I. Morawski in contemporary scientific discourse. Trends rooted in positivism, materialism and Darwinism are experiencing a renaissance in the form of an evolutionary philosophy of law. Therefore, the natural question seems to be whether the nineteenth-century philosophical and legal argumentation of the Jesuits remains valid in the doctrinal dispute
between supporters of legal positivism and apologists of legal-natural concepts. The final chapter of the book provides answers in this matter. The structure of this monograph is linear. It aims at proving that Marian I. Morawskis philosophical, legal and ethical views constitute his original philos ophy of law. The discovery of the outstanding nineteenth-century Neo-Scholastic as a philosopher of law shall lead to the conclusion that the thought of Jesuit is universal and timeless. On the one hand, Morawskis views are yet another part in the age-old dispute between positive law apologists and supporters of natural law, but on the other, they constitute a constructive criticism of the ideological evolutionary trends, materialism or positivism, which return in a more refined form of the evolutionary philosophy of law. In this context, it is worth paying attention to the arguments of Marian I. Morawski that may also today, mutatis mutandis, be a source of inspiration in the discourse on contemporary philosophical and legal problems. Յ09 |
| any_adam_object | 1 |
| any_adam_object_boolean | 1 |
| author | Kostecki, Dawid ca. 20./21. Jh |
| author_GND | (DE-588)1249239338 |
| author_facet | Kostecki, Dawid ca. 20./21. Jh |
| author_role | aut |
| author_sort | Kostecki, Dawid ca. 20./21. Jh |
| author_variant | d k dk |
| building | Verbundindex |
| bvnumber | BV047662636 |
| ctrlnum | (OCoLC)1291618001 (DE-599)BVBBV047662636 |
| format | Book |
| fullrecord | <?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><collection xmlns="http://www.loc.gov/MARC21/slim"><record><leader>02730nam a2200529 c 4500</leader><controlfield tag="001">BV047662636</controlfield><controlfield tag="003">DE-604</controlfield><controlfield tag="005">20220719 </controlfield><controlfield tag="007">t</controlfield><controlfield tag="008">220110s2021 |||| 00||| pol d</controlfield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">9788380619050</subfield><subfield code="9">978-83-8061-905-0</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(OCoLC)1291618001</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(DE-599)BVBBV047662636</subfield></datafield><datafield tag="040" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-604</subfield><subfield code="b">ger</subfield><subfield code="e">rda</subfield></datafield><datafield tag="041" ind1="0" ind2=" "><subfield code="a">pol</subfield></datafield><datafield tag="049" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-12</subfield></datafield><datafield tag="100" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Kostecki, Dawid</subfield><subfield code="d">ca. 20./21. Jh.</subfield><subfield code="e">Verfasser</subfield><subfield code="0">(DE-588)1249239338</subfield><subfield code="4">aut</subfield></datafield><datafield tag="245" ind1="1" ind2="0"><subfield code="a">Filozofia prawa Mariana Ignacego Morawskiego SJ</subfield><subfield code="c">Dawid Kostecki ; Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II.</subfield></datafield><datafield tag="264" ind1=" " ind2="1"><subfield code="a">Lublin</subfield><subfield code="b">Wydawnictwo KUL</subfield><subfield code="c">2021</subfield></datafield><datafield tag="300" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">309 Seiten</subfield><subfield code="c">25 cm</subfield></datafield><datafield tag="336" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">txt</subfield><subfield code="2">rdacontent</subfield></datafield><datafield tag="337" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">n</subfield><subfield code="2">rdamedia</subfield></datafield><datafield tag="338" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">nc</subfield><subfield code="2">rdacarrier</subfield></datafield><datafield tag="546" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Zusammenfassung in englischer Sprache</subfield></datafield><datafield tag="600" ind1="1" ind2="7"><subfield code="a">Morawski, Marian / (1845-1901)</subfield><subfield code="2">dbn</subfield></datafield><datafield tag="600" ind1="1" ind2="7"><subfield code="a">Morawski, Marian</subfield><subfield code="d">1845-1901</subfield><subfield code="0">(DE-588)1023343312</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="610" ind1="1" ind2="7"><subfield code="a">Jezuici</subfield><subfield code="2">dbn</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Etyka</subfield><subfield code="2">dbn</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Filozofia polska</subfield><subfield code="2">dbn</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Filozofia prawa</subfield><subfield code="2">dbn</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Filozofia współczesna</subfield><subfield code="2">dbn</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Filozofowie</subfield><subfield code="2">dbn</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Neoscholastyka</subfield><subfield code="2">dbn</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Prawo naturalne</subfield><subfield code="2">dbn</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Rechtsphilosophie</subfield><subfield code="0">(DE-588)4048821-4</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Polska</subfield><subfield code="2">dbn</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="0"><subfield code="a">Morawski, Marian</subfield><subfield code="d">1845-1901</subfield><subfield code="0">(DE-588)1023343312</subfield><subfield code="D">p</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="1"><subfield code="a">Rechtsphilosophie</subfield><subfield code="0">(DE-588)4048821-4</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2=" "><subfield code="5">DE-604</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033047418&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Inhaltsverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033047418&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Literaturverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033047418&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Abstract</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033047418&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Abstract</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="n">oe</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="q">BSB_NED_20220719</subfield></datafield><datafield tag="999" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-033047418</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">001.09</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">09034</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield></record></collection> |
| geographic | Polska dbn |
| geographic_facet | Polska |
| id | DE-604.BV047662636 |
| illustrated | Not Illustrated |
| index_date | 2024-07-03T18:52:59Z |
| indexdate | 2024-07-10T09:18:37Z |
| institution | BVB |
| isbn | 9788380619050 |
| language | Polish |
| oai_aleph_id | oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-033047418 |
| oclc_num | 1291618001 |
| open_access_boolean | |
| owner | DE-12 |
| owner_facet | DE-12 |
| physical | 309 Seiten 25 cm |
| psigel | BSB_NED_20220719 |
| publishDate | 2021 |
| publishDateSearch | 2021 |
| publishDateSort | 2021 |
| publisher | Wydawnictwo KUL |
| record_format | marc |
| spelling | Kostecki, Dawid ca. 20./21. Jh. Verfasser (DE-588)1249239338 aut Filozofia prawa Mariana Ignacego Morawskiego SJ Dawid Kostecki ; Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Lublin Wydawnictwo KUL 2021 309 Seiten 25 cm txt rdacontent n rdamedia nc rdacarrier Zusammenfassung in englischer Sprache Morawski, Marian / (1845-1901) dbn Morawski, Marian 1845-1901 (DE-588)1023343312 gnd rswk-swf Jezuici dbn Etyka dbn Filozofia polska dbn Filozofia prawa dbn Filozofia współczesna dbn Filozofowie dbn Neoscholastyka dbn Prawo naturalne dbn Rechtsphilosophie (DE-588)4048821-4 gnd rswk-swf Polska dbn Morawski, Marian 1845-1901 (DE-588)1023343312 p Rechtsphilosophie (DE-588)4048821-4 s DE-604 Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033047418&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Inhaltsverzeichnis Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033047418&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Literaturverzeichnis Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033047418&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Abstract Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033047418&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Abstract |
| spellingShingle | Kostecki, Dawid ca. 20./21. Jh Filozofia prawa Mariana Ignacego Morawskiego SJ Morawski, Marian / (1845-1901) dbn Morawski, Marian 1845-1901 (DE-588)1023343312 gnd Jezuici dbn Etyka dbn Filozofia polska dbn Filozofia prawa dbn Filozofia współczesna dbn Filozofowie dbn Neoscholastyka dbn Prawo naturalne dbn Rechtsphilosophie (DE-588)4048821-4 gnd |
| subject_GND | (DE-588)1023343312 (DE-588)4048821-4 |
| title | Filozofia prawa Mariana Ignacego Morawskiego SJ |
| title_auth | Filozofia prawa Mariana Ignacego Morawskiego SJ |
| title_exact_search | Filozofia prawa Mariana Ignacego Morawskiego SJ |
| title_exact_search_txtP | Filozofia prawa Mariana Ignacego Morawskiego SJ |
| title_full | Filozofia prawa Mariana Ignacego Morawskiego SJ Dawid Kostecki ; Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. |
| title_fullStr | Filozofia prawa Mariana Ignacego Morawskiego SJ Dawid Kostecki ; Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. |
| title_full_unstemmed | Filozofia prawa Mariana Ignacego Morawskiego SJ Dawid Kostecki ; Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. |
| title_short | Filozofia prawa Mariana Ignacego Morawskiego SJ |
| title_sort | filozofia prawa mariana ignacego morawskiego sj |
| topic | Morawski, Marian / (1845-1901) dbn Morawski, Marian 1845-1901 (DE-588)1023343312 gnd Jezuici dbn Etyka dbn Filozofia polska dbn Filozofia prawa dbn Filozofia współczesna dbn Filozofowie dbn Neoscholastyka dbn Prawo naturalne dbn Rechtsphilosophie (DE-588)4048821-4 gnd |
| topic_facet | Morawski, Marian / (1845-1901) Morawski, Marian 1845-1901 Jezuici Etyka Filozofia polska Filozofia prawa Filozofia współczesna Filozofowie Neoscholastyka Prawo naturalne Rechtsphilosophie Polska |
| url | http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033047418&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033047418&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033047418&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033047418&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |
| work_keys_str_mv | AT kosteckidawid filozofiaprawamarianaignacegomorawskiegosj |