Krishtërimi i hershëm në provincat Praevalis dhe Dardania: (studime arkeologjike) = Early Christianity in the provinces Praevalis and Dardania : (archaeological studies)
Gespeichert in:
1. Verfasser: | |
---|---|
Format: | Buch |
Sprache: | Albanian |
Veröffentlicht: |
Tiranë
Akademia e Studimeve Albanologjike, Instituti i Arkeologjisë Tiranë ; Biblioteka Françeskane "Át Gjergj Fishta"
2021
|
Schlagworte: | |
Online-Zugang: | Inhaltsverzeichnis Abstract Literaturverzeichnis |
Beschreibung: | 320 Seiten Illustrationen, Karten, Pläne 30 cm |
ISBN: | 9789928331205 |
Internformat
MARC
LEADER | 00000nam a2200000 c 4500 | ||
---|---|---|---|
001 | BV047624174 | ||
003 | DE-604 | ||
005 | 20220301 | ||
007 | t | ||
008 | 211203s2021 a||| |||| 00||| alb d | ||
020 | |a 9789928331205 |9 978-9928-331-20-5 | ||
035 | |a (OCoLC)1285915155 | ||
035 | |a (DE-599)BVBBV047624174 | ||
040 | |a DE-604 |b ger |e rda | ||
041 | 0 | |a alb | |
049 | |a DE-12 |a DE-Re13 | ||
084 | |a OST |q DE-12 |2 fid | ||
100 | 1 | |a Hoxha, Gëzim |d ca. 20./21. Jh. |e Verfasser |0 (DE-588)112478375X |4 aut | |
245 | 1 | 0 | |a Krishtërimi i hershëm në provincat Praevalis dhe Dardania |b (studime arkeologjike) = Early Christianity in the provinces Praevalis and Dardania : (archaeological studies) |c Gëzim Hoxha |
246 | 1 | 1 | |a Early Christianity in the provinces Praevalis and Dardania |
264 | 1 | |a Tiranë |b Akademia e Studimeve Albanologjike, Instituti i Arkeologjisë Tiranë ; Biblioteka Françeskane "Át Gjergj Fishta" |c 2021 | |
300 | |a 320 Seiten |b Illustrationen, Karten, Pläne |c 30 cm | ||
336 | |b txt |2 rdacontent | ||
337 | |b n |2 rdamedia | ||
338 | |b nc |2 rdacarrier | ||
650 | 0 | 7 | |a Funde |0 (DE-588)4071507-3 |2 gnd |9 rswk-swf |
650 | 0 | 7 | |a Ausgrabung |0 (DE-588)4129464-6 |2 gnd |9 rswk-swf |
650 | 0 | 7 | |a Frühchristentum |0 (DE-588)4129954-1 |2 gnd |9 rswk-swf |
651 | 7 | |a Dardania |0 (DE-588)4837839-2 |2 gnd |9 rswk-swf | |
651 | 7 | |a Praevalitana |0 (DE-588)4838733-2 |2 gnd |9 rswk-swf | |
688 | 7 | |a Christliche Archäologie |0 (DE-2581)TH000005826 |2 gbd | |
688 | 7 | |a Christentum |0 (DE-2581)TH000005769 |2 gbd | |
688 | 7 | |a Moesien als Provinz [Barrington p. 22] |0 (DE-2581)TH000004671 |2 gbd | |
688 | 7 | |a Dalmatien als Provinz [Barrington p. 20] |0 (DE-2581)TH000004364 |2 gbd | |
689 | 0 | 0 | |a Praevalitana |0 (DE-588)4838733-2 |D g |
689 | 0 | 1 | |a Dardania |0 (DE-588)4837839-2 |D g |
689 | 0 | 2 | |a Frühchristentum |0 (DE-588)4129954-1 |D s |
689 | 0 | 3 | |a Ausgrabung |0 (DE-588)4129464-6 |D s |
689 | 0 | 4 | |a Funde |0 (DE-588)4071507-3 |D s |
689 | 0 | |5 DE-604 | |
856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033008735&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Inhaltsverzeichnis |
856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033008735&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Abstract |
856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033008735&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Literaturverzeichnis |
940 | 1 | |n oe | |
940 | 1 | |n gbd | |
940 | 1 | |q BSB_NED_20211221 | |
940 | 1 | |q gbd_4_2203 | |
999 | |a oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-033008735 | ||
942 | 1 | 1 | |c 930.1 |e 22/bsb |g 496 |
942 | 1 | 1 | |c 930.1 |e 22/bsb |g 39 |
942 | 1 | 1 | |c 930.1 |e 22/bsb |g 4965 |
942 | 1 | 1 | |c 307.09 |e 22/bsb |g 4965 |
942 | 1 | 1 | |c 307.09 |e 22/bsb |g 496 |
942 | 1 | 1 | |c 307.09 |e 22/bsb |g 39 |
Datensatz im Suchindex
_version_ | 1804183064881922048 |
---|---|
adam_text | Pasqyra e lëndës Hyrje ............................................................................................................................................... 7 L PROCESI I KRISTIANIZIMIT NË TERRITORIN E PROVINCĒS PRAEVALIS 1.1 Burimet historike mbi krishtërimin e hershëm............................................................................11 1.2 Ndërtimet paleokristiane në territorin e provincēs Praevalis...................................................17 1.2.1 Gjurmët e kristianizmit të hershëm nga qyteti і Shkodrës...............................................17 1.2.2 Dëshmitë paleokristiane në qytetin e Lezhës..................................................................... 23 1.2 .2. 1. Adoptimi paleokristian mbi termën romake...................................................................... 23 1.2 .2. 2. Kisha e Shën Gjergjit (lagja Marlekaj, Lezhë)...................................................................... 25 1.2 .2. 3. Katedralja e Shën Kollit (Memoriali і Skënderbeut).......................................................... 28 1.2 .2. 4. Kishat e Mesjetës së Herëshme në rrëzën e Kalasë,,........................................................ 35 1.2 .2. 5. Kisha në kalanë e Lezhës......................................................................................................37 1.2 .2. 6. Materialet arkeologjike..........................................................................................................38 1.2.3 Doclea
paleokristiane.......................................................................................................... 40 1.2.3.1 Bazilika А...............................................................................................................................43 1.2.3. 2 Bazilika В............................................................................................................................... 43 1.2.3.3 Kisha C ............................................................................................................................. 44 1.2.4 Fillesat e krishtërimit në qytetin e Kotorrit....................................................................... 48 1.2.5 Ndërtime paleokristiane në Prelavka................................................................................ 51 1.2.6 Kisha në Rose........................................................................................................................53 1.2.7 Bazilika me baptister në Podlastva dhe polikonkanë Gërbalj..........................................54 1.2.8 Krishërimi i hershëm në Budva......................................................................................... 59 1.2.9 Vila në Petrovac....................................................................................................................64 1.2.10 Trikonka në Tivar.................................................................................................................67 1.2.11 Kish a e Shën Theodorit në kështjellën e Tivarit...............................................................69
1.2.12 Kisha paleokristiane në Velikij Pijesak...............................................................................69 1.2.13 Gjurmë të krishërimit të hershëm në kalanë e Ulqinit..................................................... 74 1.2.14 Të dhëna paleokristiane nga і ashtuquaturi Ulqin і Vjetër .........................................76 1.2.15 Peisazhi paleokristian і Shasit (Svač)................................................................................. 78 1.2.16 Qyteza e Dinoshës në periudhën paleokristiane...............................................................81 1.2.17 Kompleksi kishtar në Doljan............................................................................................. 83 1.2.18 Kisha e hershme kristiane në Šipkova Glavica..................................................................90 1.2.19 Viš Djevičgrad, gjurmë ndërtimi paleokristian..............................................................92 1.2.20 Krajlično Oko , mbetjet e njě bazilike.............................................................................. 92 1.2.21 Dëshmi ndërtimi paleokristian në Ploçë........................................................................... 94 1.2.22 Kisha paleokristiane në Kushe të Hotit............................................................................. 96 1.2.23 Bazilika në Lohe të Sipërme............................................................................................. 101 1.2.24 Fragmente arkitektonike paleokristiane nga Oblika...................................................... 103
1.2.25 Bazilika në fshatin Mërqi të Lezhës.................................................................................. 106 1.2.26 Dëshmi paleokristiane nga fshati Kabash і Pukës.......................................................... 110 1.2.27 Shurdhahu - Sarda paleokristiane՛..;............... 112 1.2.28 Dëshmitë e krishtërimit të hershëm nga Komani........................................................... 115 3 - -
1.3 Raportēt polis -nekropolis dhe krishtërimi і hershëm në Praevalis 1.3. 1.3. 1.3. 1.3. 1.3. 1.3. 1.3. 1.3. 1.3. 1.3. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 123 Të dhënat për nekropolin në Shkodër............................................................................... 125 Dinamika polis-necropolis në Lissus (Lezhë)....................................................................127 Qyteti dhe varrezat në Doclea............................................................................................. 127 Disa të dhëna nga Kotorri....................................................................................................130 Zhvillimi i nekropolii në Budva........................................................ ........................— 131 Nekropoli në qytetin dhe kështjellën e Tivarit................................................................ 133 Gjurmët e nekropolii paleokristian në Ulqin.................................................................... 135 Nekropoli në qytetin e Shurdhahut (Sardës).................................................................... 135 Nekropoli në qytetin e Shasit......................................................... 137 Përmbyllje mbi nekropolet në provincën Praevalis....................................................... 140 1.4 Objekte të spikatura te krishtërimit te hershëm nga provinca Praevalis...............................142 1.4. 1.4. 1.4. 1.4. 1.4. 1.4. 1.4. 1.4. 1.4. 1.4. 1.4. 1.4. 1 1.1. 1.2. 2 2.1 3 3.1. 3.2. 3.3. 3.4. 3.5. 4 1.4. 1.4. 1.4. 1.4. 1.4. 5 5.1. 6 6.1. 7. Pagane dhe
kristianë........................................................................................................ 142 Cipus-i nga Risani...............................................................................................................142 Stela nga Kolvrati......................................................... 143 Bariu і mire „.................................................................................................................... 143 Gema nga Risani................................................................................................................. 143 Nga paganizmi në kristianizëm- dëshmi të refrigerium-it nga provinca Praevalis........144 Varreza e Kalldrunit dhe dy kupat sigillata.......................................................................144 Varreza e Docleas dhe Kupa e Podgoricës .................................................................... 149 Dy fjalë hyrëse për refrigerium ....................................................................................... 153 Refrigerium dhe commendatici animae”............................... 155 Një interpretim dhe përmbyllja për refrigerium ............................................................ 157 Hermeneutika ikonologjike e paterave të Kalldrunit dhe Docleas (nga At. Flavio Cavallini OFM)..................................................................................................................160 Shenjt oriental.................................................................................. 176 Ampula e Shën
Menasit..................................................................................................... 176 Ampula pelegrinësh apo stoli grash?................................................................................178 Fibulat-broshë me paraqitje të eukaristisë nga Krnja, Lezha dhe Mjela (Vir Pazar).... 178 Monedhat me simbole paleokristiane............................................................................... 179 1.5 Përmbyllje për Krishtërimin e hershëm në Praevalis............................................ 180 II. PROCESI I KRISTIANIZIMIT NË DARDANI ILI. II.2 II.2. II.2. II.2. II.2. II.2. II.2. II.2. II.2. 4 - ֊ 1 2 3 4 5 6 7 8 Burimet historike për procesin e kristianizimit në Dardani.........................................184 Monumentet paleokristiane në Dardani............................................... 187 Kisha në Korishë..................................................................................................................188 Kisha në Pecë (Kukës).............................................................. 194 Kisha në Vërmicë.................................................................................................................196 Kisha e Shën Premtes-Bogorodica Ljeviška- në Prizren...................................................196 Kisha në Bella Cërkva............................................................. 203 Trikonka në Kastere......................................................... 203 Kisha në Harillaq..................................... 205 Ulpiana në periudhën e hershme
kristianë......................... 208
II.2. II.2. II.2. II.2. II.2. П.2. II.2. II.2. II.2. II.2. III. 8. 1 8. 2 8. 3 9 10 11 12 13 14 15 E ashtuquajtura kishë e tipit helenistik ......................................................................210 Zbulimi і baptisterit me tetě копка..............................................................................212 Bazilika peshkopale...................................................................................................... 213 Kisha ně Banjice të Pejës................................................................................................215 Manastiri në Studenice..................................................................................................216 Kisha në Vrellë të Istogut..............................................................................................216 Kisha në Strezoc të Dardanës........................................................................................218 Kisha tjera palokristiane në Dardani ( ende të pagërmuara)........................................220 Disa objekte paleokristiane nga territori і Dardanisë................................................... 220 Disa tiparet të monumenteve të herëshme kristiane në Dardani................................. 220 VËZHGIME MBI MOBILITETIN NË TERRITORIN E ILIRIKUT PERËNDIMOR MBI BAZEN E DISA OBJEKTEVE TË KRISHTËRIMIT TË HERSHËM. III. 1 111.2 111.3 111.4 111.5 III. 6 III. 7 111.8 111.9 ШЛО III. 11 IV . V. IV. 1 IV.2 IV.2. 1. IV.2. 2. Ampula e Shën Menasti nga Shkodra......................................................................... 224 Ampula
nga kisha paleokristiane në Korishë.............................................................. 227 Ampula nga bazilika në Zaradishtë..............................................................................228 Ampula nga gërmimet në Butrint.............................................................................. 230 Funksioni dhe roli i ampulave......................................................................................230 Ampulat dhe itinerarët rrugorë....................................................................................234 Fibulai Diskoidale me parqitje të Eukaristisë.............................................................. 236 Thesari avaro-bizantin i Vrapit....................................................................................237 Thesari avaro-bizantin і Ersekës..................................................................................238 Qeramikë kuzhine nga Praevalis dhe Dardania............................................................242 Objektet e mobilitetit dhe panorama historike e antikitetit të voně............................. 242 SUMMARY: EARLY CHRISTIANITY IN THE PROVINCES PRAEVALIS AND DARDANIA (archaeological studies).....................................................248 SHKURTIMET DHE BIBLIOGRAFIA Shkurtimet.....................................................................................................................291 Bibiligrafia.....................................................................................................................293 Burimet
historike...........................................................................................................293 Literatura.......................................................................................................................295 5 - -
EARLY CHRISTIANITY IN THE PROVINCES PRAEVALIS AND DARDANIA. (Archaeological Studies) Introduction This study was gradually shaped by the author s work experience on the archaeology of Late Antiquity. The data and documentation of the early Christian remains in the territory of city Shkodra (Scodra) and its surroundings have been assembled, in addition to the data from author s early excavations. The undertaking of the Archaeological Map of Kosovo Project in 2000-2006, which focused mainly on the territory of western Kosovo, represented a notable enrichment of this experience. A rich list of this territory s monuments of the Christian cult was added to the assembled material. Several years later, the opportunity of a programmed scientific journey in the territory of Montenegro emerged. Gradually, a considerable amount of material was gathered on the monuments and material culture of the early Christian period from the territory of two provinces, Praevalis and Dardania. The conception of this work occurred naturally, as a result of the accumulation of experience during fieldwork, the reconnaissance of historical sources, and of the written contributions on the two noted provinces. On early Christianism in Dardania, there are two valuable studies: one by Dr. Don Gasper Gjini (1982),and the other by Prof. Zef Mirdita (1998). However, these works have been based mainly on historical sources and literature, without exploiting sufficiently the available (though minimal) archaeological data. Meanwhile, on the Praevails province there are a number of articles focused on the
Montenegro part, by P. Mijović (1987) and M. Zagarčanin (2016, 2019); on the north Albanian part, research has been published by the author of this study (2000, 2015). Consequently, it was seen as necessary to undertake a further step in order to present in a summary of studies all of the data that have been gathered so far, not only on the monuments but also on the material culture of the early Christian period in the territory of these two provinces. Furthermore, with the passing of time, it is continuously necessary to update the new results and research methods of archaeological research. For this reason, besides presenting the obtained results, the aim has been to open our perspective through further investigations. In essence, this work presents the monuments, necropolei, and numerous aspects of the material culture of early Christianity. However, each of these categories embodies numerous issues that require scientific scrutiny. • Research and studies on cult constructions are very much compatible with the - 248 -
current policies on culture, aimed at protecting and strengthening this patrimony of monuments, not only for scientific research purposes, but primarily because of the increase of historical and cultural tourism. With regards to scientific research, it is highly important not only to uncover but to also examine and determine the function that characterises a cult building. Therefore, efforts are made in this study to bring concrete examples from the territories of the two noted provinces. In most cases, the presented cult buildings have been specifically labelled as episcopal church or cathedral, church complex, monastery, diaconicon , votive or pilgrimage church, martyrion , baptismal church or parish church, etc. These structures are linked to the transformation of urban and territorial structures in the transitional period between Late Antiquity and the Middle Ages. Such viewpoint enabled the detection of a segment of history, where in an inseparable way are entwined elements of the pagan tradition with the novelties brought by Christianity. Significant examples from the city of Shkodra, Lezha, Dolcea, and Ulpiana illustrate in considerable detail this process of historical transformation. Equally, cult buildings and church organisation in general are seen from a wider perspective than the religious one of cura animarum . The church often takes the form of a rich microcosm of multiple implications. Beyond its religious aspect, its role in the urban network of a city, in the repopulation of the village, in the organisation of social life within a community, in land
inheritance, in resolving numerous economic and social issues cannot be denied. The buildings of the Christian cult could often bear the value of a museum or archive, bringing in some cases historical testimonies of unique value. • Funerary topography expands on a previous study of the province of Praevalis by the author. It represents an important element in understanding urban space in its entirety. Although this topography has not been investigated sufficiently by local archaeology, it has been possible to extract some valuable data on funerary urbanism and early Christianity. Many examples of this time of transformation attest to the substantial changes that accompany the gradual vanishing of the ancient opposition between the spaces of the polis and those of the necropolis. In current literature, this process is conceived as a phenomenon of the late antique period, and is linked in a natural way to the influence of Christianism. The general contours of this process are obvious; however, we must further persist in order to distinguish all of the regional differences or specificities. This can be achieved only through the help of new archaeological excavations of advanced contemporary parameters, and means of assembling the information. Naturally, this kind of quality update in scientific archaeological research is accompanied by financial costs. • Research in the field of iconographie schemes and architectural constituents has achieved evident results in recent years. The good tradition in this field of study is being ever more transmitted also through works on the
provinces of Praevalis and Dardania. A comparative analysis is being made possible between the iconographie figures on architectural elements and archaeological objects - 249 -
of varies kinds. This comparison is even more fruitful when deeper and more detailed use of the historical sources is made. On the province of Praevalis, mention must be made of the advancement achieved by the new study of iconography by the young German author Stefani Nagel on The Cup of Pudgorica , which is an object that has been discussed at the highest level of international scholarship. Her interpretation is not undermined at all by my differing opinion with regards to the function of this cup. Furthermore, new opinions on its interpretation, iconographie composition and date continue to be expressed to this day, as shown by a careful study by Father Flavio Cavallini OFM, which is integrated in this publication. On the province of Dardania mention must be made of a detailed iconographie study of the Lamp of Peca by François Barrate and Luan Përzhita. Open communication with colleagues and the great opportunities to exploit online literature are now evident advantages. However, it must be noted that the absence of a specific field of study on the history of ancient and medieval art in Albania has represented a problem in the past and continues to do so still. The gathering and presentation of early Christian material culture has made us observe its gradual distribution in the territory of the two provinces, Praevalis and Dardania. This process of penetration developed through cultural and commercial exchange and through travel by by soldiers or pilgrims, who brought with them relics of Christian saints, as well as other objects of a similar nature. The examples
conveyed through these objects are a clear expression of new material culture, which bears the seal of the new religion. This picture is enriched by the acts of the martyrs, Flori and Lauri from Ulpiana, by the material testimonies of the eastern saints Sergius and Bacchus at Shirgj, and from the worship of Saint Trifon at Kotor, among others. The appearance of Christian topography, obviously influenced by the names of local saints and places by loca scanta, signals a new cultural element, which is nuanced significantly by Christianity. This overview of studies on early Christianity in the provinces of Praevalis and Dardania aims to serve to colleagues who pursue this field of research. Many of the chapters present ideas and discussions that can serve as subject of further scientific research. This would be enabled especially through the use of new methods of investigation and study applied to the field of late antique archaeology. As a first assemblage of this nature for this territory, the book will also be of interest to students and lecturers of late antique archaeology. It offers summarised scientific information, bibliography, and a rich illustrating documentation, that so far have been scattered in published literature. Suffice to note that in the 108 mounted figures, that accompany the text, there are over 365 photographs, 160 drawings, 80 plans and 10 maps. • Lastly, it can be said that this overview of studies bears the seal of more than two decades of experience in the field and library, in Albania and abroad. During this lengthy period, the exchange of opinions
with colleagues - 250 -
has never lacked. The shady was presented for discussion in the Department of Late Antiquity and the Middle Ages, where my colleagues offered valuable observations and suggestions. I take this opportunity to express my gratitude to them. My colleague from Kosovo, Shah Gashi deserves heartfelt thanks for collaborating with me in the excavation of the church at Korisha (2004 and 2007), and in the reconnaissance of the territory of Kosovo. Also, former student and PhD of the University of Tirana, current colleague from Ulqin, Anton Lulgjuraj, has accompanied me during the two-month fieldwork period in the territory of Montenegro in 2009, and in many later excavations and trips. Without the information of these investigations, this overview of studies would be rather incomplete. Special gratitude and thanks are owed to the Albanian Franciscan Custodian, Zonja Nunciatë seated at Shkodra, for the long collaboration in publishing and for funding the publication of this book. In view of the rhythm at which research advances, especially in this new digital era, anyone of us senses ever more the highly relative and temporary value of the research we do. Nevertheless, the moment of making public the achieved result is essential. Therefore, I am closing with the meaningful essence condensed in two Latin phrases: hoc est in votis and habent sua fata libelli . - 251 -
V.2 BIBLIOGRAFIA V.2.1 В URIMET AA. SS 1770 Acta Sanctorvm. Die Septima Octobris. De SS. Sergio et Baccho MM. in Syria. Commentarius praevus. I. Sanctorum memoria in Fortis sacris cultusque ecclesiasticus publicus, Acta Sanctorum, Octobris, Tomvs Tertivs, Antverpiae MDCCLXX (1770 ), 833- 844. A.Alb.1 1913 Acta et Diplomata res Albániáé mediae Aetatis Illustrantia, vorbereitet von: L.Thalloczy, C.Jireček, und E.Šufflay, Vol, 1, Vindabonae, МСМХШ (1913). ACO, 1,1982 Acta Conciliorum Oecumenicorum, (edidit Schwartz Eduard) Index prosopographicus, Berolini 1982 ACO, II, 1984 Acta Conciliorum Oecumenicorum, (edidit Schwartz Eduard), Index topographicus, Berolini 1984 ACO I-III 1984 Acta Conciliorum Oecumenicorum, Index Generalis, Tomorvm I-IIII, pars tertia, Index topographicvs, congessit R. Schieffer, (Walter de Gruyter) Berolini, MDCCCCLXXXIIII (1984) An. Boll. 1895 Analecta Bollandiana, Tomus XIV, (ed. C. Smedt, I.Backer, F.Ortray, I. Cheyn, H. Delehaye A. Poncelet), Société des Bollandistes, Bruxelles 1895, 373-395. Augustinus 1958 Augustinus, Quaestionum in Heptateuchum, 2, 73 in Corpus Christianorum Series Latina, Volume 33, (CCSL 33) Edition Brepols, Turnhout, 1958,106. Augustinus 1955 Augustinus, De civitate dei. D 22,8, in in Corpus Christianorum Series Latina, Volume 48, (CCSL 48) Edition Brepols, (B. Dombart, A.Kalb), Turnhout, 1955, 820 Byz. Anon. Byzantiner Anonymus, Kriegswissenschaft, H. Köchly-W. Rüstow, Griechische Kriegsschriftsteller, Zweiter Teil, Die Taktiker, Zweite Abteilung, Leipzig 1855 CCSL 1982 Corpvs Christianorvm, Series Latina, Volume CXL- Registrvm
Epistularvm, Libri I-VII Volume CXL-A, Registrvm Epistularvm Libri VIII-XIV-Appendix edidit Dag Norberg, Tvmholti (Belgien) 1982 Cod. Just. 1965 Codex Justinianus, Corpus Iuris Civilis, editio stereotypa altera, vol. II Codex Justinianus, recognovit Paulus Krueger, Berolini, 1880. Marre në vellimin Būrime te zgjedhura për histerine e Shqipërisë, Vellimi I, Ilirët dhe Iliria tek autorēt antike, (përgatitur nga Frano Prendi, Hasan Ceka, Selim Islami, Skënder Anamali), Tirane 1965 Cod. Theod. 1965 Codex Theodosianus, Theodosiani libri XVI cum constitutionibus Sirmondianis et leges novelláé ad Theodosianum pertinentes, ediderunt Th. Mommsen et Paulus M. Meyer, voi. I Berolini 1905. Marre në vëllimin Būrime te zgjedhura per histerine e Shqipërisë, Vellimi I, Ilirët dhe Iliria tek autorēt antike, (përgatitur nga Frano Prendi, Hasan Ceka, Selim islami, Skënder Anamali), Tirane 1965 Conc. Nic. 1937 Concilium Nicaenum (ed. E. Schwartz), Über die Bischofslisten der Synoden von Chalkedon, Nikea und Konstantinopel, München 1937 CSEL 1898 Corpvs Scriptorvm Ecclesiasticorvm Latinorvm, voi. XXXV, pars II Avellana Qvae Dicitvr Collectio, Editium Academia Litterarvm Caesareae, Vindobonensis 1898. Epistularum. Coll. Thesal. 1937 Epistvlarvm Romanorvm pontificvm ad vicarios per Illyricvm aliosque episcopvs. Collectio Thessalonicensis, ed. C. Silva-Tarouca, Rome 1937 Hieroclis 1893 Hieroclis “Synecdemus” recensuit Augustus Burchardt, Lipsiae in aedibus B.G. Teubneri, 1893 . Marre në vëllimin Būrime te zgjedhura për histerine e Shqipërisë, Vellimi I, Ilirët dhe Iliria tek autorēt antike, ֊ 293
-
(përgatitur nga Frano Prendi, Hasan Ceka, Selim Islami, Skënder Anamalı), Tirane 1965 Lat. Ver. 1876 Mansi Laterculus Veronensis, në Notitia Dignitatum accedunt Notitia Urbis Constantinopolitanae et Laterculi provinciarum, edidit Otto Seeck, Berolini 1876 1759 J. D. Mansi, Sacrorum conciliorum nova et amplissima collection, Tomus tertius (ab anno CCCXLVII ad annum CCCCIX) Florentiae, MDCCLIX. Méliton de Sardes 1966 Mélitonde Sardes, Sur la Pâque, 67, Sources Chrétiennes, Volume 123,(ed. O. Perler), Paris, 1966, fq. 101 Not. Dign. or . 1876 Notitia Dignitatum accedunt Notitia Urbis Constantinopolitanae et Laterculi provinciarum, edidit Otto Seeck, Berolini 1876 Nov. Just. Justinianus, Novelláé, në Corpus Iuris Civilis, editio stereotypa altera, vol. III Novelláé, R. Schoell - G. Kroll, Berolini 1895. Marre në vëllimin Būrime te zgjedhura për historine e Shqipërisë, Veliimi I, Ilirët dhe Iliria tek autorēt antike, (përgatitur nga Frano Prendi, Hasan Ceka, Selim Islami, Skënder Anamalı), Tirane 1965 Proc. Bell. Vand 1971 Prokopius, Vandalenkriege, Griechisch-Deutsch, (ed. Otto Veh) München, 1971 Proc. Bell. Goth 1966. Prokopius, Gotenkriege, Griechisch-Deutsch (ed. Otto Veh), München 1966 Proc. De Aed. 1977 Procopius (von Caesarea), Bauten, Griechisch - Deutsch (ed. Otto Veh. Archäologischer Kommentar von W. Pülhom) Darmstadt-München 1977 Rav. Anon. 1940 Itineraria Romana, volumen alterum, Ravennatis Anonymi, Cosmographia et Guidonis Geographica, edidit Joseph Schnetz, Lipsiae in aedibus B.G. Teubneri, 1940 në vëllimin Būrime të zgjedhura për historine e Shqipërisë, Veliimi I,
Ilirët dhe Iliria tek autorēt antike, (përgatitur nga Frano Prendi, Hasan Ceka, Selim Islami, Skënder Anamalı), Tirane 1965 Ruf. Fest. 1866 Festi Breviarum rerum gestamm populi romani, edidit Carolus Wagner, Lipsiae-Pragae, 1886 në vëllimin Būrime të zgjedhura për historine e Shqipërisë, Vellimi I, Ilirët dhe Iliria tek autorēt antike, (përgatitur nga Frano Prendi, Hasan Ceka, Selim Islami, Skënder Anamalı), Tirane 1965 TP. Miller IR 1916 Itineraria Romana, Römische Reisewege an der Hand der Tabula Peutingeriana, dargestellt von Konrad Miller, Stuttgart 1916, në vëllimin Būrime të zgjedhura për historine e Shqipërisë, Vellimi I, Ilirët dhe Iliria tek autorēt antikë, (përgatitur nga Frano Prendi, Hasan Ceka, Selim Islami, Skënder Anamalı), Tirane 1965 Tertullianus 1954 Tertullianus, De oratione, 14, in Corpus Christianoram Series Latina Volume 1, (CCSL 1). Edition Brepols (G.F. Diercks), Turnhout 1954, 265.255-274. Veget 1966 P. Flavii Vegeti Renati, Epitoma Rei Militaris, edidit Alf Önnerfors, Teubneri, Stuttgart und Leipzig, MCMXCV ose në botimin Vegetius: Epitome of Military Science. Translated with notes and introduction by N.P. Milner, Second revised edition, Liverpool University Press 1996. Vie des Saints 1952 Saints Serge et Bacchus. Martyrs (+ IH-e au IV-e siècle), në Vie des Saints, par les RR. P.P Benedictins de Paris, Volume 10, Octobre, Paris, 1952, 191-197. Ѵш des Saints 1954 Vitruv - 294 Saint Menas, Martyr (III-IV-e siede) në Vie des Saints, par les RR.P.P. Benedictins de Paris, Volume 11, Novembre, Paris, 1954,328-337. 1976 Vitruvii De Architectura Libri
decem, (Zehn Bücher über Architektur), übersetzt und mit Anmerkungen versehen von Dr. Curt Fensterbusch, Darmstadt 1976 -
V.2.2 LITERATURA Aharoni 1956 Y. Aharoni, Excavations at Ramath Rahel, 1954: Preliminary Report, in: Israel Exploration Journal, Volume 6, Jerusalem 1956, 102-137 Aharoni 1964. Y. Aharoni, Excavations at Ramat Rahel, Seasons 1961 and 1962, (Centro di Studi Semitici) Roma 1964. Albanien 1988 ALBANIEN- Schätze aus dem Land der Skipetaren, Katalog, Zabem Verlag, Mainz am Rhein, 1988 Amo-Guinovart 2005 Ma Dolores del Amo Guinovart, La pelegaria del “ Ordo commendationis animae,, Letanico. (Versiones escritas, representationes plasticas desede el S IIAL. S v.d. d.C.), Barcelona, 2005. Anamali 1974 S. Anamali, Mozaikét e bazilikās paleokristiane tëLinit (Pogradec), Iliria, III, 1974 Anamali 1978 S. Anamali, Relación mbi gërmimet në Lezhë (shtator 1978). Dorshkrim gjendet ne Arkivin e Instituitit të Arkeolog] isë Tirane. Nr. Inv. 4007 Anamali 1988 S. Anamali, La basilique de Ballshi (Albanie ), Bull. Soc. Nat. Ant. France, 1988 Anamali 1989 Ľ état actuel des recherches sur l’origine des villes du moyen âge en Albanie, në Actes du XI Congrès International ď Archéologie Chrétienne, Lyon, Vienne, Grenoble Genève, Aoste, 1986, Studi di Antichità Cristiana, Vatikan, 1989 Anamali 1993 S. Anamali, Architettura e decorazione tardoantica in Albania, XL Corso di Cultura sull’Arte Ravennate e Bizantina, Ravenna, 1993, 447-474. Anamali, Komata 1978 S.Anamali, D.Komata, Varrezat e Kaldrunit (Koplik), Kumtari і Muzeut Popullor te Shkodrës, Nr. 3-4, Shkodër, 1978, 96-116 Anamali, Spahiu 1979-80 S. Anamali, H. Spahiu, Varreza arbërore e Krujës / Une nécropole albanaise de Krujë. In: Iliria, vol.
9-10, 1979. pp. 47-103; Anderson 2007 W. Anderson, Menas flasks in the West: Pilgrimage and Trade at the end ofAntiquity, Ancient West East, (Leuven, Paris, Dudley, MA), Volume 6,2007, 221-243 Asís García de 2009 F. de Asís García García, Daniel en elfoso de los leones, in «Revista Digital de Iconografía Medieval», 1, 1(2009), 11-24. Atlante 1981, “Atlante delle forme ceramiche” I, Ceramica fine romana nel bacino mediterraneo, in Enciclopedia dell’arte antica classica e orientale, Roma, 1981. Ausstellung Frankfurt 1983 “Spätantike und frühes Christentum”- Ausstellung im Liebighaus Museum alter Plastik, Frankfurt am Main (16 Dezember 1983 bis 11 Marz 1984) (Hrsg, und Vorwort von H.Beck und P.C.Bol) Frankfurt 1983. Aydìn 2013 A. Aydin, “Marmaris Müzesi ’ndeki Ampullalar”, Ólba XXI, Mersin2013, 437-456. Aydin 2015 A. Aydin, Ampullae Finds in the Izmir Archaeology and in the History Art Museums, Olba XXIII, Mersin, 2015, 487-513 Baçe1976 A. Baçe, Fortifikimet e antïkitetit të vonë në vendin tone, Monumentet, 11, 1976,45-74 Baçe, Papajani 1983 A. Baçe, L. Papajani, Kështjella dhe monumente të tjera në rrethet Puke, Tropojë dhe Kukës, (Forteresses et autres Monuments dans les regions de Puka, Tropoja et Kukës). Monumentet, 1983/1, 125-143 Balabanov, Krstevski 1991 I. Balabanov, C. Krstevski, Terrakotal ikoni od Bitaca (Terracota Icons from Vinica), Ckopje, 1991, - 295 -
Banc 1966 A. Banc, Vizantijskoje iskustvo v sobranijah Sovjetskovo Sojuza, Leningrad-Moskva 1966. Banc 1977 A. Banc, in: Iskustvo Vizantii v Sobranija SSSR, Moskva 1977. Bangert 2007 S. Bangert, Menas ampullae: a case study of long-distance contacts, Incipient Globalisation ? LongDistance Contacts, in the Sixth Century, (Ed. A. Harris), BAR international series ; 1644 v. 32, 2007,27-33 Baratte, Përzhita 2000, F. Barratte, L. Përzhita, La lampe de Peca (Albanie). Cahiers Archéologiques, Nr. 48 , Paris, 2000,19-35. Barleti 1964 M. Barleti, Historia e Skënderbeut, Tirane, 1964. Barnea 1995 I.Bamea, Menasampullen auf dem Gebiet Rumäniens, Akten des XII. Internationalen Kongresses fur Christliche Archaeologie, (Bonn, 22-28 September, 1991) Teil, 1, Jahrbuch fiier Antike und Christentum, Ergaenzungsband, 20, l,Muenster, 1995, 509-514. Baume- Salomonson, 1976 Bavant P. La Baume- J. W. Salomonson, Römische Kleinkunst Sammlung Karl Löffler, në: Wissenschftliche Katalog des Römisch-Germanischen Museums Köln, III (Köln, 1976) 2004 B. Bavant, L’Illyricum, dans : Le Monde Byzantin, Tome I, L’Empire romain d’Orient, 330-641 (sus la direction de C. Morrison), Paris 2004, 303-347. Beatrice 1983 P. F. Beatrice, La lavanda dei Piedi. Contributo alla storia delle antiche liturgie cristiane, C.L.V. - Edizioni Liturgiche, Roma, 1983 Becker 2000 U. Becker, The Continum Encyclopedia of Symbols, New York, London, 2000. Benea 1986 D. Benea, Mitropolia Banatului, 36. 1986, 43-48 Benedectins 1954 Saint Menas, Martyr (IlI-IV-e siede) in Vie des Saints, par les RR.P.P. Benedictins de Paris, Volume 11,
Novembre, Paris, 1954, S. 328-337. Berisha 2012 M. Berisha, Guide arkeologjike e Kosovës, Prishtinë 2012. Berisha 2015a M. Berisha, Një vështrim historik і Dardanisë gate antikitetit të voně, Kosova Arkeologjike 2, Prishtinë 2015, 67-99. Berisha 2015b M. Berisha, Ulpiana e Dardanisë në dritën e hulumtimeve arkeologjike , in Dardania ֊ kerkime dhe studíme arkeologjike (ed. M. Korkuti, L.Përzhita, K. Luci), Tirane 2015, 226-260 Berisha et al. 2012 M. Berisha, A. Darfehn, Sh. Gashi, R. Gauß, M. Helfert, K. Luci, F. Lüth, P. Mertl, S. Reichler, G. Schafferer, F. Teichner, H. Wendling, Archäologisch-geophysikalisc he Prospektion im Kosovo- Erste Resultate einer bilateralen Forschungskooperation. Archäologischer Anzeiger, 2. Halbband, München 2012, 65-92 Berisha et al. 2019 M. Berisha, C. J. Goddard, A. Hajdari et T. Mukai, « Ulpiana (Dardanie). La datation de lafortification de ľéglise septentrionale. », Chronique des activités archéologiques de l’École française de Rome [En ligne], Balkans, mis en ligne le 26 juillet 2019, consulté le 26 juillet 2019. URL : http://joumals.openedition.org/ cefr/2746 Biagi I. C. 2015 I. C. Enzo Biagi http://slideplayer.it/slide/2934146/ La presentation: « Roma Soterranea. Le catacombe dei primi cristiani (III-VI Secolo) » Osteria Nuova, 9 gennaio 2015,1. C. Enzo Biagi Roma III Seminario per la cura delle eccellenze a.s. 2014-15. Bisconti 2011 F. Bisconti, Pranzi e rinfreschi in onore del caro estinto. Fu sant Agostino tra і primi a opporsi alla pratica dei «refrigeria», di Fabrizio Bisconti, ( Scritto da Redazione de Gliscritti: 29 /11 /2011 ),
1-3 Biscontì 2016 F. Bisconti, La lastra aquìleise del refigerium. Dal bancheto edonistico al pasto funebre.Antichità Altoadriatiche, volume LXXXIV- 2016, 351-365 - 296 -
2019 F. Bisconti, Capitolo 2. Banchetti cristiani della Tarda Antichità: і riti e le imagini, in: Il cibo e le sue rappresentazioni (secoli V-XVII) Un viaggio nella Valle del Sacco, Esedra Editrice, Roma 2019, 71-82. le 1878 E. Le Blant, Etude sur les sargophages chrétiens de la ville ď Arles,Paris, 1878, XXVIII-XXX, pl. XXXV. Böhlig 1960 Menas, Լ der Heilige, in RGG, Vierter Band, 1960, 849-850, (vorbereitet von A.Böhlig). BiscoNTi Blant Borozan 1999 B.Borozan, Martinićka Gradina - civita Diocletiana, Zbornik radova sa okruglog stola Srednjovjekovna istorija Crne Gore kao polje istraživanja, Podgorica 1999. Bošković 1932 Dj. Bošković, Beleške sa putovaná, IV. Prizren, Bogorodica Ljeviška, Starinar, Tome VII, Beograd, 1932, 113-118 Bošković 1962 Dj. Bošković, Stari Bar, Beograd 1962 Bošković etj. 1981 Dj. Bošković, P. Mijović, M. Kovačevič , Ulcinj I, Beograd 1981 Bowden, Përzhita 2004 W. Bowden, L. Përzhita, The Baptistery, tek R. Hodges, W. Boden, K. Lako, Byzantine Butrint-Excavations and Surveys 1994-1999, Oxford, 2004,176-201 Bratož 1987 R.Bratož , Die Entwicklung der Kirchenorganisation in den Westbalkanprovinzen (4. Bis 6. Jh.) in “Miscellanea Bulgarica”, 5, 1987, 149-196. Bratož 1993 Bratož R.Bratož, Die frühchristliche Kirche in Makedonien und ihr Verhältnis zu Rom, in: Klassisches Altertum, Spätantike und frühes Christentum, (Hrsg. K.Dietz, D. Hennig, H.Kaletsch), Würzburg, 1993, 509-551 1996 R. Bratož, Christianisierung des Nordadria- und Westbalkanraumes im IV Jahrundert. in Westillyricum und Nordostitalien in der spätrömischen Zeit, Ljubljana, 1996, 239-366.
Brenk 1994 В. Brenk, La cristianizzazione della città tardoantica, Actes de XIV Congres Intemaional d’Arquelogia Classica, (Tarragona 5-11. 09. 1993), Tarragona 1994,129-135 Bronner 1930 О. Bronner, Corinth Vol. IV, Part II, Terracotta Lamps, Cambridge Massachusetts, 1930. Bruyne De 1958 Lucien De Bruyne, Refrigerium interim, in «Rivista di Archeologia Cristiana», 34, 1958, pp. 87-118. Bryce 1887 J. Bryce, Life ofJustinian by Theophilos, English Historical Rewiev, Voi. 2 (1887), 657-686. Buchet 2014 L. Buchet, L ’evolution du peuplement de l’Albanie du Nord entre lafin de l’antiquité et le debut de l ’epoque ottomane. Les apports de l’anthropologie, in: Procedings of the international Congress of Albanian Archaeological Studies (21-22 November, Tirana 2013), Tirana, 2014, 578-597. Buday 1918 A. Buday, Régészeti kutatás Albániában, (Recherches archéologiques en Albanie), Kolozsvár 1918. Bugaj etj. 2013 U. Bugaj, P. Lutovac, Z. Polak, M. Trzeciecki, Relies of masonry structures on Duteza Hill (Relikty konstrukcji murowanych na wzgórzu Đuteza). Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego Tom XXXIV, Rzeszów 2013,149-165. Bulić 1899 F. Bulić, Scavi nell’antico cimetiero cristiana di Marušinac a Salona durante ľ a. 1898, Bulletino di Archeologia e Storia Dalmata, XXII, 1899, f. 73-85 fig. 1, S. 80 Buora, Lafu, Şahin 2015 M. Buora, E. Lafli, G. К. Şahin, Some new ampullae from Western Asia Minor, in: Arheologia Mileniului I P. Chr. IV, Nomazi şi autohtoni în mileniul I p. Chr. Editura Istros 2015, 273-292. Burn 1905 A. E. Bum, Ničeta of Remesiana. His Life and
Works, Cambridge 1905. Buschhausen 1984, H. Buschhausen, Kunstgewerbe Ostillyricums, Actes du X-e Congres International d’Archeologie - 297 -
Chrétienne, (Thesalonique, 28 septembre ֊ 4 octobre 1980), Cita dei Vaticano - Thesalonique, 1984, 141171. Buzov 2011 M. Buzov, The archaeological topography of the Bay ofKotor (Boka Kotorska) in: Classica et Christiana 6/2 (Iaşi), 2011,351 -376 Byzanz 2010 Byzanz - Pracht und Alltag,( Katalog der Ausstellung Bonn, 26 Februar bis 13 Juni 2010), RGZM, Hirmer, 2010. Cabrol, Leclercq 1914 F.Cabrol et H. Leclercq, Coupe de Podgoritza, in “Dictionaire d’archeologie chrétienne et de liturgie, Tome troisième, 2-me partie, Paris, 1914, 3008-3011. Cabrol, Leclercq 1933 Cabrol F.Cabrol et H.Leclercq , “Dictionaire d’archeologie chrétienne et de liturgie”, Tome XI, premiere partie, Paris, 1933, 380-397. Leclerq 1920 F. Cabrol e H. Leclercq, Dictionnaire d archéologie chrétienne et de liturgie, Vol. IV, Tome 1, Paris, Letouzey, 1920, pp. 222-247. Caillet 1996 J. P. Caillet, La transformation en Eglise ďedifices publics et de temples a la fin de l’Antiquité, La fin de la cite antique et le debut de la cite medieval, de la fin du III-е sciecle a l’avenement de Charlemagne. (Actes du colloque tenu a l’Universite de Paris X-Nanterre les 1, 2 et 3 avril 1993) Edipuglia, Bari, 1996, 191 -211 Calaon et al. 2008 D. Calaon et al. Changing Spaces-Changing Uses. The Archaeology ofan Urban Quarter in Stari Bar., in: A Town through the Ages. The 2006-2007 Archaeological Project in Stari Bar. (by Sauro Gelichi), Firenze 2008,28-30 . Calcagnini 2000 D. Calcagnini, Adamo ed Eva, Temi di iconografia paleocristiana, [Sussidi allo studio delle antichità cristiane; Pontificio Istituto di Archeologia
cristiana], Città del Vaticano, P.I.A.C., 2000, 96-101. Cambi et al, 1973 N. Cambi, I.Marovic, N.Nikolanci, Z.Rapanic, Guide to the Atchaeological Museum of Split, Split, 1973. Capelli 1912 A. Capelli, Dizionario di abbreviature latine ed italiane, seconda edizione, Milano, 1912. Castelfranchi 1980 M. F. Castelfranchi, ΒΑΠΤΙΣΤΗΡΙΑ - Intorno ai piu noti Battisteri dell’ Oriente, Roma, 1980 Catalogue 1981 Catalogue of the Avar Treasure, London 1981 Ceka 2010 N. Ceka, Archaeological Treasures from Albania, Migjeni, Tirane, 2010 Ceka, Zeqo, 1984 N.Ceka, M.Zeqo, Fouilles soumarines le long de la cote et dans les eaux intérieures de notre pays, Monumentet, 2, 1984, 134-135. Cermanović et al. 1975 A.Cermanovic-Kuzmanovic, D.Srejovic, O.Velimirovic-Zizic, The Roman Cemetery at Doclea, Titograd, 1975 Cervellin 1998 L. Cervellin, L arte cristiana delle origini. Introduzione all archeologia cristiana, Torino 1998. Çabej 1977, E. Çabej, Karakteristika të huazimeve latine tëgjuhës shqipe, in՝. Studíme Filologjike 1974, 2,13-51, ose in: Studíme Gjuhësore, vëllimi ГѴ, Prishtmë 1977, 255-289 Čerškov 1960 E. Čerškov, Ulpiana- kratak izvještaj o arheološkim istraživanjima u 1959, in : Glasnik Muzeja Kosova i Metohije , IV-V, 1959-1960, Priština 1960. Čerškov 1970 E. Čerškov, Municipium DD kod Sočanice, Priština -Beograd, 1970 Çetinkaya 2015 H. Çetinkaya, Newly discovered early Christian baptistery and Church at Ulpiana, Kosova Arkeologica (Archaeological Kosovo) nr. 2, Prishtinë 2015, 99-116. - 298 -
Chevalier 1988 P. Chevalier, Les baptisteries paléochrétiens de la province romaine de Dalmatie, DIADORA, 10, Zadar, 1988, 111-163 Chevalier 1998 P. Chevalier, Les luminaires paléochrétiens de Dalmatie romaine, Vjesnik za arheologiju i historiju dalmatinsku, Nr. 90-91/1997-1998,161- 199 Chevalier 2005, P. Chevalier, Les autels paléochrétiens des provinces d’Epirus Vêtus, Epirus Nova et de Praevalis, Hortus Artium Medievalium, որ. 11, 2005, 65-79 Christentum Balkanländern 2015 Neue Forschungen zum frühen Christentum in den Balkanländem (R. J. Pillinger Hrsg.), Archäologische Forschungen Band 26, Wien 2015 ČiLiKov 2009 A. Čilikov, Rezultatei dhe rëndesia e hulumtimeve arkeologjike të qytetit të vjetër të Shasit. Shasi і lashtëmonument i kultures (Përmbledhja e kumtesave nga Sesioni Shkencor і mbajtur më 16-17 maj 2008), Ulqin 2009, 23-32 Ćmić 2017 J. S. Ćirić, “Things in Haeven and on Earth, visible and invisible Triumphal arch at the west Façade of the Mother of God Ljeviška Church in Prizren, in : Niš and Byzantium (15 International Symposium, Niš 3-5 June 2017), Niš 2017,179-186. Claes 1983 M. Claes, ‘Daniel between the lions’. A circus scene or a biblical image?, in «Acta Archaeologica Lovaniensia», 22(1983). 43-59; Crawford 1990 J. S. Crawford, The byzantine Shops at Sardis, Harvard University Press, Cambridge Massachusetts and London, 1990. Ćurčić 2005 S. Ćurčić, “Renewedfrom the Very Foundations ’: The Question of Genesis of the Bogorodica Ljeviška in Prizren ” in: Archaeology in Architechture: Studies in Honor of Cecil L. Striker, ( ed. J. J. Emerick and D.M.
Deliyanis), Mainz am Rhein 2005,23-35 Ćurčić 2010 S. Ćurčić, Architecture in the Balkans from the Diocletian to Süleyman the Magnificient, New Haven and London 2010. Cvetkovič Tomaševtć, 1989 G. Cvetkovič Tomašević, Etude comparative des couches et vestiges de bâtiments superposés à Heraklea Lynkestis, Ulpiana et Singidunum. A propos de l’origine, la date et la typologie des maisons en torchis. Actes du Xle Congrès international d’archéologie chrétienne, Lyon, Vienne, Grenoble, Genève et Aoste (21-28 septembre 1986). Rome 1989, 2463-2478 Cvetkovič Tomašević, 1994 G. Cvetkovič Tomašević Mosaïques découvertes à Ulpiana en 1982 et un groupe de mosaïques du 4e siècle : La mosaïque gréco-romaine. 4e Colloque International pour l’Étude de la Mosaïque Antique, (Trêves, 8-14 août 1984), Paris 1994, 145-150- DACL 1948 Reliques et reliquaires në Fernand Cabrai et Leclerq Henri, “Dictionaire d’Archeologie Chrétienne et de Liturgie”, Tome quatorziemme, deuxiemme partie, Paris, 1948, 2291- 2362. Dagron 1977 G. Dagron, Le christianisme dans la ville byzantine, in Dumbarton Oaks Papers, Nr. 31, Washington, 1977, 1-25. Daim 2002 F. Daim, Pilgeramulette und Frauenschmuck ? Zu den Scheibenfibeln derfrühen Keszthely-Kultur, Zalai Museum, 11,2002, 113-132, Abb. Daim 2006 F. Daim, Vrap, in: Reallexikon der Germanischen Altertumskunde, Band 32, Berlin - New York, 2006, 646-651 Daim 2011 F. Daim, Diplomatische Geschenke in der Archäologie, in: Wege nach Byzanz (hrsg. B. Fourlas, V. Tsamakda), Mainz 2011, 75-77 Daim 2017 F. Daim, Dìe Steppe und Byzanz. Kunsthandwerk und Bilderwelten im
Awarenkhaganat, in: 400 - 1000 - 299 -
Dally Vom spätantiken Erbe zu den Anfängen der Romanik (hrsg. Ch. Lübke, M. Hardt), Deutscher Kunstverlag, Leipzig 2017. Text S. 138-153, Katalog Nr. 94-132, S. 371-387. 2003 O. Daily, Pflege ” und Umnutzung heidnischer Tempel in der Spätantike. Die spätantike Stadt und ihre Christianisierung, Wiesbaden, 2003, 97-114 Damko 1993 P. Damko, Bazilika e Zaradishtës, Iliria XXIII, 1993, 1-2,259-271 Darcel, Basilewski, 1874 A. Darcel et A. Basilewski, « Catalogue raisonné précédé d’un essai sur les arts industrielles du I-er au XV-e sciécle ». Paris, 1874. DEChrA 1990 Dictionaire encyklopedique du christianisme ancien, Cerf, 1990, Daniel, Vol, I, f. 623-624. Sergius et Bachus, Vol. II, fq. 2268 Menas, Vol, II 1619-1620. Degrand 1901 A. Degrand, Souvenirs de la Haute Albanie, Paris 1901 Deichmann 1939 F. W. Deichmann.· Frühchristliche Kirchen in antiken Heiligtümern, in: Jahrbuch des Deutschen Archäologischen Instituts 54 (1939), 105-136; réimpression in:Rom, Ravenna, Konstantinopel, Naher Osten. Gesammelte Studien zur spätantiken Architektur, Kunst und Geschichte, Wiesbaden 1982, 56-94. Deichmann 1964 F. W. Deichmann, Vom Tempel zu Kirche, in: Mullus - Festschrift Theodor Klauser, Jahrbuch für Antike und Christentum, Ergänzungsband 1, 1964, 52-59 . Deichmann 1975 F.W.Deichmann, Die Spolien in der spätantiken Arkitektur, in “Sitzungsberichte der Bayerischen Akkademie der Wissenschaften , Philosophisch-historische Klasse”, München, 1975, Heft, 6, Deichmann 1983 Demiraj Deonna F. W. Deichmann, Einführung in die christliche Archäologie, Darmstadt 1983 2013 Sh. Demiraj, Gjuha shqipe
dhe historia e saj. (The Albanian Language and its History), (botim і dytë і ripunuar, hrsg, B.Demiraj), Tirane 2013,163,263. Bei der Zusammnefasung auf Englisch, 384, 399-400. 1949 W Deonna, Daniel, le ‘Maître des fauves’: à propos d’une lampe chrétienne du Musée de Genève, in «Artibus Asiae», 12,1;4(1949), fq. 119-40;347-74; Destephen 2008 S. Destephen, Une province romaine sortie de l’ombre. La Dardanie d’après la correpondance du pappe Gelose. in MEFRA -120/1, 2008, 163-181. Dölger 1905 F. J. Dölger, Die Firmung in den Denkmälern des christlichen Altertums. Röm. Quartallschr. Christi. Altkde, 19, 1905 Döpmann 1987 H. D. Döpmann, Zur Problematik von Justiniano Prima, in Miscellanea Bulgarica, 5, (Gjyzelev, Pillinger Hrsg.), Sofia 1987, 221-232. Drançolli 2012 J. Drançolli, Studenica, in Harta Arkeologjike e Kosovës, Vëllimi II. ( ed. E. Rexha), Prishtinë, 2012, p. 57-58. Dresken-Weiland 1991 J. Dresken-Weiland, Reliefierte Tischplatten aus theodosianischer Zeit, Citta del Vaticano, 1991 Dresken-Weiland 1998 J. Dresken-Weiland, Repertorium der christlich-antiken Sargophage, Band II, Mainz, 1998. Dresken-Weiland 2003 J. Dresken Weiland, Recherches sur les sepoulturespaléochrétiennes en sargophage (Ocident IV-VI sciecles), Antiquité Tadive, 11 - 2003 ( deuxiemme partie), 305-319. Dresken-Weiland 2010 Bild, Grab und Wort. Untersuchungen zu Jenseitsvorstellungen von Christen des 3. und 4. Jahrhunderts. Regensburg 2010 Drauschke 2007 Jörg Drauschke, Byzantine and oriental imports in the Merovingian Empirefrom the second halfofthefifth to the beginning of the eighth century,in:
Incipient Globalisation ? Long-Distance Contacts in the Sixth - 300 -
Century, ( ed. By Anthea Harris) BAR international series ; 1644 v. 32, 2007. 75-90 Drauschke 2008 Jörg Drauschke, Handelsgut, Geschenke, Subsidien. Zu den Vermittlungsfaktoren ostmediterraner und orientalischer Objekte im Merowingerreich, Archäologische Informationen, 31/1 2,2008. Duchesne 1892 L. Duchesne, L Ulyrieum ecclésiastique, in : Byzantinische Zeitschrift, I, 1892,531-550. Dumont 1873 A. Dumont, Bulletin de la Société nationale des antiquaires de France, 1873, 71-73. Đurašković etj. 2017 L. Đurašković, J. Đurović, D. Medin: Antique, late Antique and early Christian mosaics in the area of the municipality ofBudva/Antički, kasnoantički i ranokršćanski mozaici na području Općine Budva, in: 4th Mosaics Conference. Presentation of Detached Mosaics on Movable Supports. ( 3-6 October 2017) Pula (Croatia ) 2017, 8-9. Dušanić 1983 M. Dušanić, Asklepijev Ex Voto, Živa Antika, 33,1, Skopje 1983, 27-32. Duval 1973 a N. Duval, Eglise et temple en Afrique du Nord. Note sur les installations chrétiennes dans les termples a cour a propos de l’eglise dite de Servus a Sbeitla. Bulletin Archéologique. Nouvelle Serie 7 (Année 1971), Paris, 1973, 265-296 Duval 1973 b Duval N. Duval, Eglise et thermes en Adrique du Nord., Note sur les installations chrétiennes dans les constructions thermals a propos de Madure et de Mactar. Bulletin Archéologique. Nouvelle Serie 7 (Année 1971), Paris, 1973, 297- 3171985 N. Duval, Piscinae et mensae funéraires. De Salone à Aquilée, in Aquileia, la Dalmazia e l’Illirico, Atti della XIV Settimana di Studi Aquileiesi, Aquileia, 23-29 aprile 1983, Udine,
Chiandetti, 1985, pp. 437462. Duval, Popovič 1984 N.Duval et Vl.Popovié, Urbanisme et topographie chrétienne dans les provinces septentrionales de l’Illyricum, in “Actes du X-e Congres International ď Archeologie Chrétienne”, (Thesalonique, 1980),Volume, I, Roma, 1984, 552-553. Dyczek, Shpuza 2014 P. Dyczek, S. Shpuza, Thre years of Albanian-polish excavations in Scodra, in: Procedings of the international Congress ofAlbanian Archaeological Studies (21-22 November, Tirana 2013), Tirana, 2014, 387-398. Eck 2015 W. Eck Akkulturation durch Recht: Die lex municipalis Troesmensium, in: Culti e religiosità nelle province danubiane, Atti del II Convegno Intemazionale, (Ferrara 20-22 Novembre 2013)(ed. L.Zerbini), Bologna 2015, 9-18. Eichner 2011 I. Eichner, Pilgerwege und Pilgerheiligtümer des Byzantinischen Reiches, in: Wege nach Byzanz (hrsg. B. Fourlas, V. Tsamakda), Mainz 2011,42-55 Engels 1998 J. Engels, Funerum sepucrorumque magnificentia - Begräbnis- und Grabluxusgesetzte in der griechischrömischen Welt mit einigen Ausblicken auf Einschränkungen des funeralen und sepulkralen Luxus im Mittelalterund in der Neuzeit, Stuttgart 1998 . Engemann 1973 J. Engemann, Palästinensische Pilgerampullen im F. J. Dölger-Institut in Bonn. In Jahrbuch flir Antike und Christentum, nr. 16 1973, 5-27 Engemann 1995a J. Engemann, Eulogien und Votive, Akten des XII. Internationalen Kongresses firr Christliche Archaeologie, (Bonn, 22-28 September, 1991) Teil, 1, Jahrbuch fiier Antike und Christentum, Ergaenzungsband, 20, 1, Muenster, 1995, 223-233 Engemann 1995b J. Engemann, Das Jerusalem der
Pilger. Kreuzauffindung und Wallfahrt, in Akten des XII. Internationalen Kongresses fur Christliche Archaeologie, (Bonn, 22-28 September, 1991) Teil, 1, Jahrbuch fuer Antike und Christentum, Ergaenzungsband, 20,1, Muenster, 1995,24-35 Engemann 1997 - 301 ~
J. Engemann, Deutung und Bedeutung frühchristlicher Bildwerke, Darmstadt 1997 Evans 1884 A. J. Evans, Antiquarian Researches in Illyricum, in Archaeologia, 48, 1884, 1-105 Evans 1885 A. J. Evans, Antiquarian Researches in Illyricum, in Archaeologia, 49, 1885, 1-167 Fadić 1998 I. Fadić, I vetri tardoantichi, il corredo ecclesiastica e la liturgia, in Actes XIII CIAC, Split-Città del Vaticano, 1998, t. 3, p. 241-252. Farlati, Illyr. Sacr. D. Farlati, Illyricum sacrum, continue par J. Coleti, voi. VIII,Venise, 1780-1819 Fasola, Nicolai 1989 U.M. Fasola, V. F. Nicolai, Le necropoli durante la formazione della città cristiana, in: Actes du Xle congrès international d’archéologie chrétienne. Lyon, Vienne, Grenoble, Genève, Aoste, 21-28 septembre 1986. Rome : École Française de Rome, 1989. pp. 1153-1205. Ferguson 1961 G. Ferguson, Signs and Symbols in Christian Art, Oxford University Press, London, Oxford, New York, 1961 FERTEDela 1958 E. C. De la Ferie, L’antiquité chrétienne au Musee du Louvre, Paris, 1958, 110. Février 1986 P. A. Février, Baptisteres, martyrs et reliques, Studien zur spätbyzantinischen Kunst, Bonn, 1986,1-9. Février 1996 P. A. Février, La mort chrétienne. In: La Méditerranée de Paul-Albert Février [recueil d’articles] Rome: École Française de Rome, 1996. pp. 289-360. Fidanovski 1998 S. Fidanovski, Roman and Early Byzantine Period, by: The Archaeological Treasures of Kosovo and Metohija, Beograd, 1998, 257-349. Filippini 2007 A. Filippini, Gli Atti apocrifi petrini fra tradizione testuale e contesto storico-sociale, A proposito di uno studio recente, in
Mediterraneo Antico, X, 1-2 (2007), 600-601. Finney 1994 P. C. Finney, The invisible God. The Earliest Christians on Art, New-York/Oxford 1994. Foerster etj. 2004 G. Foerster, K. Lako, E. Nallbani and E. Netzer, Sinagoga e Sarandës (Anchiasmos) në Antikitetin e Vonë, Candavia 1 (2004) 32-48. Frashëri 2002 K. Frashëri, Skënderbeu, jeta dhe vepra (1405-1468), Tiranë, 2002 Freis 1983 H. Freis, Spätantike Kirchen in Albanien, in: Antike Welt, Sondernummer, 1983, 65-73 Garrucci 1880 P. R. Gamici, Storia dell’arte Cristiana nei primi otto secoli della chiesa, 6 (Prato, 1880) Garruci 1881 P. Rafaele Garruci Storia dell’Arte Cristiana, Prato, 1881, tome VI, pi, 443, nr. 3 . Gashi etj. 2017 Sh. Gashi, P. Aliaj, M. Berisha, Z. Rama, Kishapaleokristiane e Strezocit (Hajnocit), Harta Arkeologjike e Kosovës, Vellimi III, Prishtinë 2017, 230-233 Gassner 1997 V. Gassner, Das Südtor der Tetrágonos -Agora. Keramik und Kleinfunde, Forschungen in Ephesoss XIII/ 1/1, Wien 1997. Gasparri 2006 L. Gasparri, La cristianizzazione del rito fonerario pagano. Attraverso la testimonianza di Cornus N. 12, Maggio 2006 Gavrilovie 2019 A. Đ. Gavrilovié, Духовное и материальное значение и анализ мотивов трех рыб с общей головой на фрагменте половой мозаики времени антики в г.Петровац-на-Море (Spiritual and material Meaning and the analysis ofthe Motiv ofthree Fish with one Headfrom a Fragment oflate antiquefloor Mosaik in Petrovac at Sea). Историјски записи, година XC, 3-4/2017, Podgorica 2019, 7-19. Gelichi etj. 2012 - 302 -
S. Gelichi, C. Negrelii, S. Leardi, L.Sabionesi, R. Beicari, Doclea allafine dell’antichità. Studi e ricerche per la storia dì una città abbandonata della Prevalitania (Duklja na kraju antičkog doba. Studije і istraživanja istorije jednog napuštenog grada Prevalitanije), Nova Antička Duklja III, Podgorica 2012, II-40. Gelzer, Hilgenfeld, Cuntz 1898 H. Gelzer, H. Hilgenfeld, O. Cuntz, Patram Nicaenoram, nomina latine, graece, coptice, syriace, arabice, armeniace, (B. G. Teubneri) Lipsiae, MDCCCXCVIII, Golofast 2016 L. Golofast, Cooking Ware ofthe Western Balkan production on the Northern Black Sea Area. Materials in Archaeology, History and Ethnography of Tauria, Volume XXI, Simferopol 2016, 120-134 Grabar 1957 A. Grabar, “Basilique et baptisere groupes de part et d’autre de l’Atrium”, Vjestnik za arheologiju і historiju dalmatinsku, LVI-LIX, Tome premier, Split, 1957, 224-230. Grossi 2001 V. Grossi, Il Decretum Gelasianum. Nota in margine all’autorità della chiesa di Roma allafine del sec. V, in Augustiniánům 41 (2001), 231-255. Gut 2000 M. Guj, Lazzaro, in Temi di iconografia paleocristiana, [Sussidi allo studio delle antichità cristiane; Pontificio Istituto di Archeologia cristiana], Città del Vaticano, P.I.A.C., 2000, 201-203. Gurakuqi 1943 G. Gurakuqi, Dioçezi і Sapes (1291-1941), Shkodër 1943. Guyon 1997 J. Guyon, Les baptistères au F siècle, CLOVIS - Histoire Mémoire (sous la direction de Michel Rouche) Paris, 1997, 255 ֊ 269 Gjini 1992 G. Gjini, Ipeshkëvia Shkup-Prizren nëpër shekuj, Zagreb 1992. Hahn 1854 J. G. von Hahn, Albanesische Studien, Jena 1854 Harta і 2006
Harta Arkeologjike e Kosoves, I, Prishtinë, 2006 ( Luan Përzhita, Kemajl Luci, Gëzim Hoxha, Adem Bunguri, Fatmir Peja, Tomor Kastrati), Prishtinë, 2006. Harta II 2012 Harta Arkeologjike e Kosovës, Vëllimi II ( ed. E. Rexha), Prishtinë, 2012. Harta III 2017 Harta Arkeologjike e Kosovës, Vëllimii II ( ed. E. Rexha), Prishtinë, 2017. Hodges etj. 2000 Haug R. Hodges, W. Bowden, O. Gilkes, К. Lako, Late Roman Butrint, Albania: survey and excavations, 19941998, Archeologia Medievale, XXVII, 2000, 241- 257 2003 A. Haug, Die Stadt als Lebensraum, Eine kulturhistorischeAnalyse zum spätantiken Stadtleben in Norditalien, Rahden/Westf. 2003. Hayes 2008 J. W. Hayes, Roman Pottery. Fine-Ware Imports, Agora 32 (Princeton 2008) Hoxha 1993 G. Hoxha, Shkodra- chef-lieu de la province Prevalitane, in “XL Corso di Studi Ravennate e Bizantina”, Ravenna, 1993, 551-556. Hoxha 1994a Hoxha Hoxha Hoxha G. Hoxha, Ancient traces of Christianity in Shkodra and its Vicinity, in: Buletini Shkencor і Universitetit të Shkodrës, 1, 1994, 57-63 1994b G. Hoxha, L’enceinte de la Basse Antiquité dans la ville de Shkodër, in: “Iliria”,1994,1-2, 231-247. 1995 G. Hoxha, Two Notes on the Name “Rozafa” ofShkodra Castle, in “Hylli i Drites” Nr, 3-4, Tirane, 1995, III-120. 1998 G. Hoxha, Gjurmë të kristianizmit të herëshëm nëprovincën e Prevalit, in: Phoenix,Nr. 3 Shkodër, 1998, 23-44. Hoxha 1999 - 303 -
Hoxha G. Hoxha, L autre nom du château de Shkodra, Cahiers Balkaniques, Nr.28-29, La montée vers la ville, Revue du Centre d Études Balkaniques, (sous la dierection de (Henri Tonnet), Paris, 1998-1999, 19-30 2000, G. Hoxha, Kristianizimi në provincën e Prevalit deri nëfillimet e shekullit të 7-të, Kumtesë e mbajtur në punimet e Konferencēs “ Krishtërimi ndër Shqiptarë” të mbajtur në Tiranë, Nëntor,1999, Shkodër, 2000, 69-88, Hoxha 2003 G. Hoxha, Scodra dhe Praevalis në Antikitetin e vonë, (Scodra and Praevalis in the Late Antiquity), Shkodër, 2003. Hoxha 2005 G. Hoxha, Osservazioni sulprocesso di cristianizzazione nella Provincia Praevalitana dal Tardoantico all’ Alto medioevo (secoli IV-VII), Quaderni Friulani di Archeologia, XV, 2005, 169-192. Hoxha 2006 G. Hoxha, МЫ gërmimet arkeologiike në kishën paleokristiane tëfshatit Korishë, “Kosova Arkeologjike”, Prishtinë, 2006, 167-174 Hoxha 2007 G. Hoxha, Lissus dans la basse Antiquité, Epire, Ilyrie, Macedoine...,Mélanges offerts au Professeur Pierre Cabanes, Collection ERGA, Recherches sur l’Antiquité, 10, (ed. D. Berranger-Auserve), Clermond Ferrand, 2007, 81-87 Hoxha 2008a G. Hoxha Zwei altchristliche Gebetsschalen mit biblischen Szenen aus der Provinz Praevalis, THIASOS - Festschrift für Erwin Pochmarski zum 65. Geburtstag, Wien, 2008, 389- 400 Hoxha 2008b G. Hoxha, Céramique culinaire lissée à la brosse, provenant du territoire des provinces de Praevalis et de Dardanie. The 25-th Congress of R. C. R. F. ( Durrës, 24 september-1 October, 2006), Bonn, 2008, 89-99 Hoxha 2009 G. Hoxha, Të dhëna të reja arkeologjike nga Kalaja
e Prizrenit. (Nouvelles données archéologiques sur la forteresse de Prizren), in: “Iliria”, 2007/08, Tiranë 2009, 259-284 Hoxha 2010 G. Hoxha, Comendatio animae- Lutje paradigme dhe skena ЫЫіке në ritin mortor paleokrìstìan nga provìnca Praevalis (Commendatio animae- Paradigm prayer ans biblical scenes of the early Christian funerary ritual in the Praevalis province). Ìliria”, XXXIV, 2009-2010, 131-152 Hoxha 2012 G. Hoxha, Një pagëzimore paleokristiane nën themelet e kishës së Shën Kollit në Lezhë (A paleochristian baptistery in the foundations of the church of St. Nicholas in Lezha), Iliria, XXXV, 2011, Tirane, 2012, 285-302 Hoxha 2014 G. Hoxha, Die Transformationsprozesse in der Stadt Lissus während der Spätantike, in: Procedings of the International Congress ofAlbanian Studies (Tirana, 21-22 November 2013), (ed. by L. Perzhita, I. Gjipali, G .Hoxha, B. Muka), Tiranë 2014, 511-526. Hoxha 2015a Hoxha Hoxha Hoxha Hoxha - 304 G. Hoxha, Die Christianisierung des nordalbanischen Territoriums bis zum Anfang des VII Jhs. nach Chr. (unter Berücksichtigung der neuen archäologischen Zeugnisse) in: Sprache und Kultur der Albaner zeitliche und raeumliche Dimensionen. (Hrsg. B. Demiraj). Botuar në serialin shkencor: Albanische Forschungen, Nr. 37, Wiesbaden 2015, 33-72 2015b G. Hoxha, Risi që lindin mbi petkun e së vjetrës: Dukuri metamorfoze në qytetin Lissus gjatëperiudhës antike të vonë, Iliria XXXVIII- 2014, Tiranë 2015, 41-68 2016 G. Hoxha, Die frühchristlichen Denkmäler und der Stand der Forschung zum frühen Christentum im westlichen Dardanien. Mitteilungen zur Christlichen
Archäologie, Nr. 22, Wien 2016, 9-32 2017a G. Hoxha, A return to the history of the church of Sts. Sergius and Bacchus on the Buna riverbank (Shirqi, Shkodra - northwestern Albania) in Procedings of the International Coference: New archaeological Discoveries in the Albanian Regions” Tiranë 2017, 695-721. 2017 b G. Hoxha, Polis et nécropolis entre l’opposition et la coexistence. Les exemples des villes de la province de Praevalis. (Polis і necropolis između suprotnosti i koegzistencije. Primjeri gradova provincije Prevališ). -
“Nova Antička Duklja” VIII 2017, 125-160, НохнА 2017 c G. Hoxha, Fibula tëperiudhës së vonë romake nga stacioni rrugor Sinna dhe simotrat e tyre në territorin e provinces Praevalis {.Late Roman fibulae from the Sinna road station and their analogues in the territory of the Praevalis province), “Iliria” XLI-2017,255-288. Hoxha 2019 G. Hoxha, Some local coarse/cooking wares, as evidence of mobility from Western Balkan provinces Praevalis and Dardania {Neke od lokalnih vecih kuhinjskih posuda, Խօ dokaz mobilnosti zapadnih balkanskih provincija Praevalis i Dardanija), “Nova Antička Duklja” X- 2019, 111-142 Hoxha, Përzhita, Cavallini 2007 G. Hoxha, L. Përzhita, F. Cavallini, Monumente historike të kutit të krishtere në dioqezën e Lezhës (Monumenti Storici di culto cristiano della diocesi di Lezha), Botim і Institutit të Arkeolog] isë Tirane, Lezhë, 2007 Hoxha, Hobdam 2014 G. Hoxha, E. Hobdari, Bazilika paleokristiane në fshatin Merqi të Lezhës (2014), Iliria XXXVIII-2014, 335-341. Hoxha, Oettel 2017 G. Hoxha, A Oettel, Kështjella antike e vonë e Vigut - funksioni dhe konteksti. (Raport mbi fushatën e kërkimeve mars-prill 2015). in: “Candavia” 6 2016 , Tiranë 2017, 205-216. Hoxhaj 2001 E. Hoxhaj, Die frühchristliche dardanische Stadt Ulpiana und ihr Verhältnis zu Rom. in Dardania, 8, 7 (1999) 21-33 Hoxhaj 2006 E. Hoxhaj, Ulpiana-qyteti dardan і krishtërimit të hereshëm dhe mardhëniet me Romën, in Kosova Arkeologjike, 1 - 2005), Prishtinë 2006,101-116 H.SH. 11959 Historia e Shqipërisë, Vëllimi I, 1959. ICG. 1967 Istorija Crne Gore, Kniga prva, Titograd, 1967. Ικόνιό 2016 B.
Iković, Arheološki lokaliteti na teritoriji opštine Danilovgrad od praistorije do poznog srednjeg vijeka, Danilovgrad, 2016 Ilić 2006 O. Ilić, Early Christian Baptisteries in Northern Illyricum, Starinar, NS, Voi. LVI / 2006, Beograd, 2008, 223- 244 Ippen 1907a Th. Ippen, Denkmäler Verschiedener Altersstufen in Albanien. 4 Das Gräberfeld der Kalaja Dalmaces WMBH, Vol. X, Wien 1907,16-22. Ippen 1907b Th. Ippen, Scutari und die Nordalbanische Küstenebene, Sarajevo 1907. Ippen 1908 Th. Ippen, Die Gebirge des nordwestlichen Albaniens, in Abhandlungen der K.K. geographischen Gesellschaft in Wien, VII Band, Wien 1908, 1-75. Iskustvo Vizantii 1977 Iskustvo Vizantii v Sobranija SSSR, Moskva, 1977 Ivanovič 1997 M. Ivanovic, Kultura baština Kosova i Metohije, I, Deo, (od prahistorije do XLI Veka) (The cultural heritage of Kosovo and Metohija, I Part, start in with prehistory up to the XII century), in Starine Kosova i Metohije, Kniga, 10, Prishtina, 1997, 9-29. SI. 1-25 Jankovič 2007 Dj. Jankovič, Srbsko pomorje od 7. Do 10 stoljeća ( Serbian Maritime from 7-th to 10-th century), Beograd 2007. Jensen 2008 R. M. Jensen, Dining withg the Dead: From the Mensa to the Altar in Christian late Antiquity, in: Commemorating the Dead. Text and Artefacts in Context, Berlin 2008, Chapter 4, 107-143. JiREČEK 1897 K. Jireček, Das christliche Element in der topographischen Nomenclatur der Balkanländer, Sitzungsberichte der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften, Philosophisch-Historische Classe, Band CXXXVI, Wien - 305 -
1897, 1-98. JlREČEK 1902 Jireček.K, Die Romanen in den Städten Dalmatiens während des Mittelalters, në Denkschriften der kaiserlichen Akademie der Wissenschaften, philosophisch-historische Classe, Wien 1902. JlREČEK 1916 K. Jireček, Scutari und sein Gebiet im Mittelalter, in “Illyrisch-Albanische Forschungen, zusemmengestellt von L.Thalloczy, I, Band Wien und Leipzig, 1916, 94-124. Jovanovič 1967 V. S. Jovanovič, Banjica kod Peči и Metohiji, in Arheološki Pregled, 9, Beograd 1967, 185-186. Jovanovič 2019 St. Jovanovič, Gradina Martinička, Seminarski rad iz predmeta: Srednjovjekovna arheologija 2, Beograd 2019. Jovičevič 1923 A. Jovičevič, Malesija, in Naselja і poreklo stanovništva. Knjiga 15, Beograd 1923, (1997). Kadar 1995 Zoltan Kadar, Die Menasampulle von Szombathely (Steinmager Ungarn) in Beziehung zu anderen Frühchristlichen Pilgerandenken, Akten des XII. Internationalen Kongresses filer christliche Archaeologie, Bonn, 22-28. September, 1991, Teil 2, Jahrbuch fuer Antike աժ Christentum, Ergaenzungsband, 20, 2, Muenster, 1995, 886-888. Kaiser-Min 1983 H.Kaiser-Min, Zusammenstellungen biblischer Beispile, in “ Spätantike աժ frühes Christentum”, -Ausstellung im Liebieghaus Museum alter Plastik, Frankfurt am Main, (16 Dezember 1983 bis 11 März 1984 ) (Hrsg, und Vorwort von H.Beck աժ P.C.Bol) Frankfurt, 1983, 318-338 Kamam 2013 S. Kamani, The Western Defences, in: Butrint 4. The Archaeology and Histories of a Jonian Town (ed. I. L. Hansen, R. Hodges and S. Leppard) Oxford and Oakwille 2013, 245-256 Karaiskaj 1987 Gj. Karaiskaj, Die albanische Stadt Sarda, Monumentet 1 -
1987, 73-83. Karivieri 2002 Karnap A. Karivieri, From pagan Shrines to Christian Churches: Methods of Conversion, in: Ecclesiae Urbis Atti del Congresso Intemazionale di Studi sulle Chiese di Roma (IV-X secolo) ( Roma 4-10 settembre 2000), Studi di Antichità Cristiana, vol. LIX, Cita del Vaticano, 2002, 77 - 84 1976 W. Karnap, Die Stadtmauer von Rasafa in Syrien, Berlin, 1976, f. 4 dhe shenimi 6. Khatchatrian 1962 A. Khatchatrian, Les baptisteres paléochrétiens, Paris, 1962 Khatchatrian 1982 A. Khatchatrian, Origine et typologie des baptisteres paléochrétiens, Mulhouse ( Mülhausen) 1982 Kiss 1989 Zs. Kiss, Les ampoules de Saint Menas découvertes á Kôm el-Dikka (1961-1981), in Alexandrie V, Varsovie 1989. Kiss 1990 Z. Kiss, Evolution stylistique des ampoules de St. Menas, in: “Coptic Studies”, Acts of the Third International Congress of Coptic Studies (Warsaw 20-25 August 1984) ( ed by W. Goldewski), Varsovie, 1990,195-202, Abb. KlTZINGER 1974 E. Kitzinger, A pair ofSilver Book Covers in the Sion Treasure, in: Gattherings in Honor of Dorothy E. Minor, ( eds. Cracken, Randall), Baltimore, 1974, 3-17 Klausen-Nottmeyer 1995 Brigitte Klausen-Nottmeyer, Eulogien- Transport und Weitergabe von Segenskraft. Ergebnisse einer Zussamenstellung von Pilgerandenken, Akten des XII. Internationalen Kongresses fur Christliche Archaeologie, (Born, 22-28 September, 1991) Teil, 1, Jahrbuch fuer Antike rad Christentum, Ergaenzungsband, 20, 1, Münster, 1995, 922-927. Klauser 1961 Th. Hauser, StudienzurEntstehungsgeschichte der christlichen Kunst 4, Jahrbuch für Antike und Christentum, 4,
Münster,1961, 128-145. Klauser 1974 Th. Klauser Das altchristliche Totenmahl nach dem heutigen Stande der Forschung (1928). wiederpubliziert ~ 306 ~
in der Festschrift: Theodor Klauser, Gesammelte Arbeiten zur Liturgiegeschichte Kirchengeschichte und Christlichen Archäeologie (Hrsg. E. Dassmann) Jahrbuch für Antike und Christentum, 3 - 1974,114-120. Knific, Sagadin 1991 T. Knific, M. Sagadin, Pismo brez pisave. Arheologija o prvih stoljetih krščanstva na slovenskem, Ljubljana, 1991. Koch 1989 G. Koch, Albanien -Kunst und Kultur im Land der Skipetaren, Köln, 1989. Косо 1996 (ed.) D. Косо (ed), Arheolloška Karta na Republika Makedonija, Vol. II, Sopje 1996. Kolarik 2014 R. Kolarik, Synagogue Floors from the Balkans՝, religious and historical implications, in: Niš i Vizantija XII, Niš, 2014, 115-128. KoLLWiTZ 1959 J. Kollwitz, Die Grabungen in Resafa, Neue deutsche Ausgrabungen im Mittelmeergebiet und im Vorderen Orient., Berlin, 1959. Komata 1979-80 D. Komata, Varreza arbërore e Shurdhahut. (La necropole albanaise de Shurdhah), “Iliria”, 1X-X, 19791980, 105-121. Koprivica 2013 T. Koprivica, Diary entries andphotographic documentation ofJ. A. R. Munro related to the archaeological exploration ofDoclea (Montenegro) in 1893, „Zograf ‘ Nr. 37 Beograd 2013, 5-19. Korać 1959 V. Korać, Doljani kod Titograda, ranohrisčanska crkva (Doljani pres Titograd, eglise paleochtetienne), Starinar N.S. Volume IX-X, 1958-1959, 383-386. Korać 1961 V. Korać, Sveti Sergije i Vakh na Bojani, Starinar, nova serija, Kniga XII / 1961, Beograd, 1961, 35-44. Korać 1976 a V. Korać, L’architecture du haut Moyen Âge en Dioclee et Zeta. Programme de repartition des espaces et origine des forms, in Balkanoslavica, 5, (Prilep) 1976, 155-172 Korać 1976 b V.
Korać, Studenica Hvostanska, Beograd 1976. Korać 2001 V. Korać, Martiniéi ostaci ranosrednjovekovnog grada, Beograd 2001. Korać 2002 V. Korać, Ostaci manastira Sv. Arhanđela Mihaila na Prevlaci, (Les vestiges du monastère du SaintArchange-Michel à Prevlaka). Starinar. N.S. LI-2001, Beograd 2002, 135-170. Korać 2009a V. Korać, Doljani-Zlatica-Podgorica, ostaci ranohrisčanskih građevina. Zograf, որ, 33 Beograd, 2009, 1-8. Korać 2009b V. Korać, La decoration de pierre en relief entre le Bas Empire et les debuts de Byzance dans les vestiges de la cite de Duklja (Doclea). Starinar N.S. LIX, 2009, 191-220. Kostambeys 2002 M. Costambeys, The culture and Pratice ofBurial in and around Rome in the Sixth Century, in: Ecclesiae Urbis ֊ Atti del Congresso Intemazionale di Studi sulle Chiese di Roma (IV-X secolo) ( Roma 4-10 settembre 2000 ), Studi di Antichità Cristiana, vol. LIX, Cita del Vaticano 2002, 721-731; KöTTiNG 1984 Bernhard Kötting, Wallfahrten zu lebenden Personnen im Altertum; Wallfahrt kennt keine Grenzen, Themen zu einer Ausstellung des Bayerischen Nationalmuseums und des Adalbert Stifter Vereins, München, (Hrsg von Lenz Kriss-Rettenbeck und Gerda Möhler), Bayerisches Natonalmuseum, Zürich, 1984. Kovačevič 1966 J. Kovačevič, Bela Crkva u Metohiji- Arhitektonski objekti VI vijeka i nekropola sa kraja XLI vijeka, in Arheološki Pregled, 8, Beograd, 1966, 150-151 . Kovačevič 1967 J. Kovačevič, Provincija Prevališ, Istorija Cme Gore, Kniga 1, Titograd, 1967, f. 241-275 Kraus 1882 F. X. Kraus (Hrsg.) Realenzyklopädie der christlichen Alterthümer, erster Band (A-H) , Freiburg,
1882, - 307 -
614, Fig. 220. Križanac 1995 М. Крижанац, Археолошка истраживања у цркви Св. Трипуна у Котору, Гласник САД 10, Beograd 1995, 202-213. KüLZER 2018 A. Külzer, Pilgerwege und Kultorte im östlichen Mittelmeerraum, Das Meer und seine Heiligen: Zum Einfluß naturräumlicher und geopolitischer Realitäten auf byzantinische Pilgerstätten, in: Ein Meer und seine Heiligen: Hagiographie im mittelalterlichen Mediterraneum ( eds. N. Jaspert, Ch. A. Neumenn, M. Di Branco) Paderborn 2018, 177-205. Ladstätter 2011 S. Ladstätter, Ephesos in byzantinischer Zeit. Das letzte Kapitel der Geschichte einer antiken Großstadt. in: Ephesos in byzantinischer Zeit (hrsg. F. Daim, S. Ladstätter), Mainz 2011, 3-29 Ladstätter, Pülz 2001 S. Ladstätter, A. Pülz, Frühchristliche Ampullen aus der archäologischen Sammlung des Instituts für klassische Archäologie in Wien, in: Forum Archaeologiae - Zeitschrift für klassische Archäologie 21/XII/2001 thttn://farch.neti. Lajear, Shpuza, Żelazowski 2016 A. Łajtar, S. Shpuza, J. Żelazowski, Mbishkrime të reja nga Shkodra të gjetura gjatë kërkimeve arkeologjike polako-shqiptare (New inscriptions from Shkodra found during Polish-Albanian Ecxavations), Iliria XXXIX֊ 2015, Tiranë 2016, 171-194 Lambert, Demeglio 1994 Ch.Lambert-P.Pedemonte Demeglio, Ampolle devozionali ed itinerari di pelegrinagio tra IV e VII secolo, in “Antiquité Tardive”, 2, 1994, 205-231. Laniado 2006 A. Laniado, Le christianisme et l’évolution des institutions municipals du Bas Empired’exemple du defensor civitatis.Die Stadt in der Spätantike - Niedergang oder Wandel?, ( Akten des internationalen
Kolloquiums in München am 30 und 31 Mai 2003), ( J.U. Krause, Ch. Witschel Hrsg.), Stuttgart, 2006, 319-334. Lavrence 1945 M. Lavrence, “The sargophagi of Ravenna”, 1945. Leardi, Sabbionesi 2012 S. Gelichi, C. Negrelii, S. Leardi, L. Sabionesi, R. Beicari, Doclea allafine dell’antichità. Studi e richerche per la storia di una città abbandonata della Prevalitana. Nova Antička Duklja III, Podgorica 2012, 11-38 Levi 1963 P. Levi, Notes and comments, The Podgoritza Cup. In “Heythrop Journal”, IV, Oxford, 1963, 55-60 Levi 1993 P. Levi, The Podgoritza cup, Art, archaeology and architecture of early Christianity, New York, 1993, 158- 166. Linsched 1995 P. Linscheid, Untersuchungen zur Verbreitung von Menasampullen nördlich der Alpen, Akten des XII. Internationalen Kongresses für Christliche Archaeologie, (Bonn, 22-28 September, 1991) Teil, 2, Jahrbuch tuer Antike und Christentum, Ergaenzungsband, 20,2, Muenster, 1995, 982-986 Lipsius 1891 Lipsius, R. A., Martyrium beati Petri apostoli a Lino episcopo conscriptum in Acta Apostolorum Apocrypha, part 1, Leipzig, 1891, 1-22. Ljubniković-Čorović 1967 M. Ljubniković-Čorović, Ranohriscanska staklena casa iz Duklje, in Actes IV, VII-е Congress des archéologues yougoslaves (Herzeg-Novi 1966) Beograd, 1967, 85-92. Lopreato 1977 P. Lopreato, Le ampolle di San Menas e la diffusione del suo culto nell’Alto Adriatico, in : Aquileia e l’Oriente Mediterraneo, Antichità Altoadriatiche XII, Udine 1977, 411-428 Magness 1993 Jodi Magness, Jerusalem ceramic Chronology, Shefield 1993 Maiou 1978 M. G. Maioli, Una placetta bronzea raffigurante Daniele
fra і leoni, “Felix Ravenna”, 1-2, 1977 (CXIIICXIV) Ravenna, 1978 Malaj 2012 - 308 -
E. Malaj, Qytetet Dejë dhe Sarde dhe ipeshkëvitë e tyre në Mesjetë, Studíme Historike (Nr. 3-4, 2011), Tirane 2012, 7-30. Manev2018 A. Manev, Trikonhos u Doljanima и kontekstu ranohrišćanske Dokleje The Doljani triconchos in the context ofEarly Christian Doclea. Nova Antička Duklja, nr. IX, Podgorica 2018, 77-96 Maraval 1985 P. Maraval, Lieux saints et pèlerinages ď Orient, Histoire et géographie, des origines a la conquête arabe, Paris, 1985, S. 319-320 Maraval 2002 P. Maraval, The Earliest Phase ofChristian Pilgrimage in the Near East (before the 7th Century, Dumbarton Oaks Papers, No. 56, Washington D.C. 2003, 63-74 Марковић 2001 Ч. МарковиҺ, Резултати археолошких истраживања, Манастира Подластве, Зборник радова са научног скупа „Грбаљ кроз вјекове” Грбаљ и Котор, 11-13. октобра 2001, 55- 69. Markovič 2006 C. Markovič, Arheologija Cme Gore, Podgorica, 2006 Markovič 2012 Č. Markovič, Antička Budva. Nekropole (Istraživanija 1980-1981), Podgorica, 2012 Marucchi 1923 O. Mamcchi, Manuale di Archeologia Cristiana, Roma, 1923,292-293. Mazzei 2000 B. Mazzei, Abramo, in Temi di iconografia paleocristiana, [Sussidi allo studio delle antichità cristiane; Pontificio Istituto di Archeologia cristiana], Città del Vaticano, P.I.A.C., 2000, 92-95. Mazzei 2000 B. Mazzei, Fanciulli ebrei, Temi di iconografia paleocristiana, [Sussidi allo studio delle antichità cristiane; Pontificio Istituto di Archeologia cristiana], Città del Vaticano, P.I.A.C., 2000,177-178. Mazzoleni 2000 D. Mazzoleni, Giona, Temi di iconografia paleocristiana, [Sussidi allo studio delle antichità cristiane; Pontificio
Istituto di Archeologia cristiana], Città del Vaticano, P.I.A.C., 2000, 191-193. Meçi 2008 Xh. Meçi, Kabashi. Puka që në lashtësi ֊ 2, Tiranë 2008 Medenica 2011 I. Medenica, Rimska grobnica na lokalitetu Grudice kodDuklje, Nova Antička Duklja II, 111-122 Meier 1996 H. R. Meier, Alte Tempel — neue Kulte Zum Schutz obsoleter Sakralbatuen in der Spaetantike und zur Adaption alter Bauten an den christlichen Kult., Innovation in der Spaetantike (Hrsg. Beat Brenk) (Kolloquium Basel 6. und 7, Mai 1994), Reichert Verlag, Wiesbaden, 1996, 369-376. Mekši 1983 A. Meksi, Arkitektura mesjetare në Shqipëri, Tiranë, 1983, 151-155. Mekši 1985 Meksi Meksi A.Meksi, Arkitekturapaleokristiane në Shqipëri(L’architecturepaleochretienne en Albanie), në: Monumentet, 2/1985(30), 13-44. 1989 A.Meksi, Données sur l’histoire medievale ancienne de l’Albanie, Iliria, 1-1989, 109-136. 2004 A. Meksi, Arkitektura e kishave të Shqipërisë (shekujt VII-XV) Tiranë, 2004 Menis 1996 G. C. Menis, La Liturgia Battesimale ad Aquileia nel Complesso Episcopale del IVSecolo, Antiquité Tardive, 4, 1996, 61-Ո Metzger 1981 C. Metzger, Les ampoules a eulogie du Musee du Louvre, Paris, 1981. Middleton 1991, Sh. H. Middleton, Engraved Gems from Dalmatia. From the Collections of Sir J. Wilkinson and Sir A. Evans in Harrow School at Oxford and elsewhere. Oxford 1991. Muović 1964 a P. Mijović, Flor і Lavr - neimari kamenoresci iz Ulpiane, in : Glasnik Muzeja Kosova i Metohija, Nr. 7-8,1964, 339-352. Mijović 1964 b - 309 -
Mijović Mijović Mijović Mijović Mijović Mijović P. Mijović, Gračanica - ranohrisčanska bazilika i srednjovekovni manastir, in Arheološki Pregled 6, Beograd 1964,128-133; 1965 P. Mijović, Acruvium-Decatera-Kotor u svjetlu novih arheoloških otrkriča, Starinar, nouvelle serie XIIIXIV 1962-1963, Beograd 1965, 27-48 1978 P. Mijović, Podni mosaici u Crnoj Gori ( The Foor Mosaics ofMontenegro, jin Ranohrisčanski mozaici u Jugoslaviji, “Materijali” XVIII, Bitolj 1978, 89-110 1980 P. Mijović, Umjetničko Bllago Crne Gore, Beograd-Titograd, 1980 1985 P. Mijović Was Olcinium included in the Justinians limes ?, in “Balcanoslavica”, 11-12, (1984-1985), Prilep, 1985, 73-86. 1987a P. Mijović, Ranohrisčanski spomenici Prevalìsa, in : Kulture Cme Gore, Titograd, 1987, 59-94. 1987b P. Mijović, Ulcinjski Ciborijum, Kulture Cme Gore, Titograd 1987, 151-169. Mijović 1987c P. Mijović, Podni mosaici u Crnoj Gori, Kulture Cme Gore, Titograd 1987, 95-120 Mijović, Kovačevič 1975 P. Mijović, M. Kovačevič, Gradovii Utvjerdjenija u Crnoj Gori, Beograd-Ulcinj,1975 Milinković 1997 M. Milinković, Rose-Malo Rose, Boka Kotorska- antičko/kasnoantičko naselje i srednjovekovna crkva. (Rose-Malo Rose. Boka Kotorska- antike/spätantike Siedlung und mittelalterliche Kirche), in: Glasnik srpskog arheološkog društva. Nr. 13 Beograd 1997, 167-181. Milinković 1999 M. Milinković, Rezultati arheoloških iskopovanja višeslojnog nalazišta u luči Roce 1998 g. sa posebnim osvrotom na nalaz okova kopče tipa “Korint”. (Ausgrabubgsresultate der mehrschichtigen Fundstelle im Hafen Rose im Jahre 1998, mit besonderer Rücksicht
aufden Gürtelschnallenbeschlag von Typ “Korinth”.) in: Muzejske Sveske որ. 4/5 Herzeg Novi 1999,26-42. Milinković 2005a M. Milinković Einige Bemerkungen zu spätromanischen Funden in Süddalmatien und Montenegro, in: Reliquiae Gentium, (Festschrift für Horst Wolfgang Böhme zum 65 Geburtstag) Teil I, (hrsg. Von CI. Dobiat ) Rhaden/ Westf. 2005, 303-318 Milinković 2005b M. Milinković, Prilog arheološkoj karti Grbalja: neki rezultati sondažnog rekonosciranja 2000 godine. (Ein Beitrag zur archäologischen Karte von Grbalj: einige Resultate der Prospektion und Probegrabungen in 2000) Zbornik radova sa naučnoj skyūa “Grbalj kroz vjekove” Gerbalj i Kotor 11-13 oktobra 2001. Grbalj 2005. Minasi 2000 M. Minasi, Susanna, Temi di iconografia paleocristiana, [Sussidi allo studio delle antichità cristiane; Pontificio Istituto di Archeologia cristiana], Città del Vaticano, P.I.A.C., 2000, 282-284. Minasi 2000 M. Minasi, Daniele, in Temi di iconografia paleocristiana, [Sussidi allo studio delle antichità cristiane; Pontificio Istituto di Archeologia cristiana], Città del Vaticano, P.I.A.C., 2000, 162-164; MlRDITA 1973 Z. Mirdita, Das Christentum und seine Verbreitung in Dardanien, in Balcanica, IV, Beograd, 1973, 8393. Mirdita 1998 Z. Mirdita, Krishtenizimi ndër shqiptarë, “Drita”, Zagreb, 1998 Mirkovič 2007 M. Mirkovič, Moesia Superior- Eine Provinz an der mittleren Donau (Orbis Provinziarum-Römische Provinzen), Zabem, Mainz, 2007. Mommsen, 1905 Th. Mommsen, Verzeichnis der römischen Provinzen ausgesetzt im 297, in : Gesammelte Schriften, V, 1905. MORWAT R. Morwat, Examples de gravure
antique sur verre, a propos de quelque fragments provenant de Dukle - 310 -
(Montenegro), in “Revue archéologique ou recueil des documents et memoires. Nouvelle serie, 44, octobre, 1882, 296-297. Mozaik Budva in: https://muzejiigalerijebd.me/ranohriscanski-mozaik/. Mucaj 1993 S. Muçaj, Les basiliques paléochrétiennes de Bylis et leur architecture, XL Corso di cultura sull’arte Ravennate e Bizantina, Ravenna, 1993, 569-58 Müller-Wiener, 1986 W. Müller-Wiener, Von der Polis zum Kastron - Wandlungen der Stadt im Àgâischen Raum von der Antike zum Mittelalter, in՛. Gymnasium, Band 93, Heft 5,1986,435-475. Munro etj. 1896 Nagel J. A. R. Мито, W.C.F. Anderson, J. G. Milne, F. Haverfield, On the Románt Town of Doclea in Montenegro, „Archaeologia“ LV, London (M. DCCC. XCVI.) 1896, 33-92. 2014 S. Nagel, Die Schale von Podgorica. Bemmerkungen zu einem außergewöhnlichen Glas der Spätantike, in: Bonner Jahrbücher. Band 213 - 2013 (Darmstadt 2014), 165-198. Nallbani 2003 E. Nallbani, Une nouvelle synagogue de l’Antiquité (tardive?) identifiée à Saranda (Albanie), Hortus Artium Medievalium 8 (2003), 167-172. Nallbani 2007 E. Nallbani, Urban and rural mortuarypractices in early medieval Illyrìcum: some general considerations, in: The Material and the Ideal. Essays in Medieval Art and Archaeology in Honom of Jean-Michel Spieser. (ed. A. Cutler and A. Papaconstantinou), Series: The Medieval Mediterranean, Volume: 70,2007,47-61 Nallbani 2014 E. Nallbani, Nouvelles formes de l’habitat en Albanie du Nord du VII au XIII Scicele, Comptes Rendus de l’Academie des inscriptions et des Belles Lettres. Annee 2014, Janvier- Mars, Paris 2014, 67-81 Nallbani 2016 E. Nallbani,
L’espace multiculturel des Balkans occidentaux entre le pouvoir byzantin et l’influence latine pendant le haut Moyen Age, kumtesë në aktivitetin : Acculturations et transferts culturels dans les Balkans occidentaux de l’Antiquité au Moyen Âge. Shkodër ( 8-9 prill 2016). Nallbani 2017 E. Nallbani, Early Medieval North Albania: New Discoveries, Remodeling Connections The Case of Medieval Komani, in Adriatico altomedievale (VI-XI secolo) Scambi, porti, produzioni (a ста di S. Gelichi e C. Negrelii), Studi e Ricerche 4, Venezia, Edizioni Ca’ Foscari - Digital Publishing 2017, 311 346. Nallbani, Buchet 2008 E. Nallbani, L. Buchet, Lezha (Lissus) de l’Antiquité tardive au Moyen Age. Topographie du site et espace des morts”. Les destines de l’Illyricum méridional pendant le haut Moyen Âge, Mélanges de l’Ecole Française de Rome, Moyen Âge, 120-2, 2008239-261. Nallbani, Buchet 2013 E. Nallbani, L. Buchet, Lezha (Lissos), (Gërmimenë hapësiren mortore)), Iliria, XXXVI - 2012, Tirane 2013,479-487. Nallbani etj. 2016a E. Nallbani, L. Buchet, M. Julien, V. Gallien et E. Metalla, « Lezha [Lissos, Alessio] (Albanie) », Chronique des activités archéologiques de l’École française de Rome [En ligne], Balkans, mis en ligne le 21 juillet 2015, consulté le 27 avril 2016. URL : http://cefr.revues.org/1434 Nallbani etj. 2016b E. Nallbani, Y. Bonfand, S. Vatteoni et E. Metalla, « Komani (Dalmace, Albanie). Bilan de la mission franco-albanaise de la campagne 2016 », Chronique des activités archéologiques de l’École française de Rome [En ligne], Balkans, mis en ligne le 04 février 2019, consulté le
07 février 2019. URL : http://joumals.openedition.org/cefr/2357 ; DOI : 10.4000/cefr.2357 Nallbani etj. 2017 E. Nallbani, J. Desideri, Y. Bonfand, S. Vatteoni et E. Metalla, « Komani (Dalmace, Albanie). Bilan de la mission franco-albanaise de la campagne 2017 », Chronique des activités archéologiques de l’École française de Rome [En ligne], Balkans, mis en ligne le 04 février 2019, consulté le 07 février 2019. URL : http://joumals.openedition.org/cefr/2491 ; DOI : 10.4000/cefr.2491 Nallbani etj. 2018 E. Nallbani, V. Gallien et H. Sokoli, « Bilan de la mission franco-albanaise à Sarda, 2017 », Chronique - 311 -
des activités archéologiques de l’École française de Rome [En ligne], Balkans, mis en ligne le 12 février 2019, consulté le 13 février 2019. URL : http://joumals.openedition.org/cefr/2531 ; DOI : 10.4000/cefr.2531. Narkiss 1979 B. Narkiss, The sign ofJonah, Papers related to objects in the exhibition “Age of Spirituality”, The Metropolitan Museum of Art (Novemer 1977 - February 1978) in “Gesta” - International Center of Medieval Art, Volume XVIII/1, 1979, 64 Nenadović 1963 S. Nenadović , Bogorodica Ljeviška: njen postanak i njeno mesto u arhitekturi Milutinovog vremena. Belgrade 1963. Nenadović 1997 S. Nenadović, Dyje teme iz crkve Bogorodice Ljeviške u Prizrenu (The two themes form Church of Godmother Ĺjeviška in Prizren), in Starine Kosova i Metohije, Kniga, 10, Prishtina, 1997, 101-110 Fig. Nikolajevič 1955 I. Nikolajević-Stojković, Kasnoantički mozaik iz Petrovca na Moru, Zbornik radova S.A.N. XLIVVizantološki Institut, knj. 3 Beograd 1955., 159-161 Nikolajevič 1957a I. Nikolajevič, Ranovizantijska arhitektonska dekorativna plastika u Makedoniji, Srbiji i Crnoj Gori, Beograd 1957 Nikolajevič 1957b I. Nikolajevič, Raport preliminaire sur la recherche des monuments chretienns a Doclea, in: Actes du V-e Congres International ď Archeologie Chrétienne (Aix en Provence, september 1954), Cita del Vaticano, Paris 1957, 567-572 Nikolajevič 1965 I. Nikolajevič, La decoration architechturale des eglises decouvertes a Doljani- Montenegro, in “Atti del VI Congresso Internationale di Archeologia Christiana, Ravenna, (23-30 septembre, 1962), Roma, 1965, 457-470. Nikolajevič 1966 I.
Nikollajević, Ranohrisčanske krstionice и Jugosllaviji, Zbornik Radova Vizantološkog Instituta, 9, Beograd, 1966, 223-256 Nikolajevič 1978 I. Nikolajevič, Les ensevelissements dans les églises paléochrétiennes sur le territoire de la Serbie, in Arheološki Vestnik, XXIX, 1978 (Ljubljana), 678-693 Nikolajevič 1981 I. Nikolajevič, Dvįe beleške za historiju Prevalisa, in “Zbornik Radova Vizantološkog Instituta”, Nr. XX Beograd, 1981,9-14. Nikolajevič 1989 I. Nikolajevič, Monuments chrétiens de Serbie et du Montenegro, in “Actes du XI Congres International ď Archeologie Chrétienne, Vol, III, Paris, 1989, 2461-2462. Nikolič 1998 S. S. Nikolič, Prizren od srednjeg veka do savermenog doba ( urbanističko- arhitektonski razvoj), Prizren 1998. Nopsca 1910 F. Nopsca, Prinosi starjojpovijesti sjeverne Albanije, Glasnik Zemaljskog Muzeja u Bosni і Herzegovini, Nr. XXII, 1910, 307-378. Nopsca 1912 F. Nopsca, Beiträge zur Vorgeschichte und Ethnologie Nordalbaniens. Wissenschaftliche Mitteilungen aus Bosnien und der Herzegowina, Zwölfter Band, Wien 1912, 168-253. Oettel 2015 Andreas Oettel, Nga kështjellë ilire tek oppidum romake. Procese transformimi të qytetit ilir Lissos/Lissus , ILiria XXXVIII - 2014, Tirane 2015, 23-40 Orsim 1629 Relación і Ipeshkëvit të Lezhës, Benedikt Orsinit, drejtue Kongr. Prop Fide, mbi famullitë dhe çështjet e dioçezit të Lezhës, Vjeti 1629, Relacione mbi gjendjen e Shqipërisë veriore dhe të mesme në shekullin e XVII, Vëllimi I, (1610-1634) Përgatitur nga Injac Zamputi, Tirane, 1963, Dok. Nr. 31,166, 400-401. Overbeck 1989 В. Overbeck, Christentum und
Reichspropoganda auf Münzen,(hrsg. Grabsch, Overbeck) “Spätantike zwischen Heidentum und Christentum.” München, 1989, 107-112. - 312 -
Overbeck 1992 В. Overbeck Christliche Symbolik auf spätrömischen Münzen, in :“Christen Heiden in Staatt und Gesellschaft des zweiten bis vierten Jahrhunderts” (Hg.G.Gottlieb / P.Barcelo), München, 1992. Panič, Babič 1975( 1978) D. Panic, G. Babić, Bogorodica Ljeviška, (Srbska književna zadruga), Beograd, 1975 (dhe ribotim në 1988) Papazoglu 1988 F. Papazoglu, Les villes de Macedoine a l’epoque romaine, Bulletin de Corespondance Hellénique (BCH), supplement, XVI, Paris, 1988. Parovic-Pesikan 1982. M. Parovic-Pesikan, Antička Ulpijana prema dosadašnjim istraživanjima, in Starinar, n.s. XXXII-1981, Beograd 1982, 67-71. Pavič 2006 I. Pavić, Untersuchungen zur Liturgie und Ritus im spätantiken Salona: Ambone und Fußwaschbecken, Architektur und Liturgie, (Akten des Kolloquiums vom 25 bis 27 Juli 2003 in Greifswald, hrsg. M. Altripp und C. Nauerth), Wiesbaden, 2006, 39-51 Pažaras 1981 Th. Pažaras, Two Early Christian Tombs from the Western Cemetery ofThesalonïki, Makedonika, Nr. 21, 1981,373-389 Peja, Rraci, Hajdari 2012 F. Peja, B. Rraci, А. Hajdari, Kalaja e Harillaqit (The castle of Harilaq), Prishtinë, 2012, 30-38 Peja, Hajdari 2015 F. Peja, A. Hajdari, Kalaja e Kastercit- rezultatei e gërmimeve arkeologjike ( 210-2012) , in Dardania kerkime dhe studime arkeologjike. ( ed. M. Korkuti, L.Përzhita, K. Luci), Tirane, 2015,261-276 Pellen 1983 R. Pellen. « Cantares de Mio Cid ». Vocabulaires exclusifs (Thématique et diachronie) (suite et fin). In: Cahiers de linguistique hispanique médiévale. №8, 1983. pp. 5-155. Perate 1892 A. Perate, U Archeologie Chrétienne, Paris, 1892.
Perraymond 1992 M. Perraymond, Abacuc e il cibo soterico: iconografia e simbolismo (Dan. 14, 33-39), in «Studi e materiali di storia delle religioni», 58(1992), 249-274. Perraymond 2000 M. Perraymond, Daniele, in Temi dì iconografia paleocristiana, [Sussidi allo studio delle antichità cristiane; Pontificio Istituto di Archeologia cristiana], Città del Vaticano, P.I.A.C., 2000, 89-91. Pergola 2006 Ph. Pergola, Autour de l’histoire de la ville du milieu du IV-e au milieu du VI-e sciecle. in: Acten des XIV. Internationalen Kongresses für Christliche Archäologie, Frühes Christentum zwischen Rom und Konstantinopel, Teil I, Wien, 2006,159-176. Përzhita 2000 L. Përzhita, L’église byzantine à nefunique de Peca (Albanie). Cahiers Archéologiques, 48 (2000), Paris, 2000, 11-17 Pettifer, Cameron 2008 J. Pettifer, A. Cameron, ‘ The Enigma ofMontenegrin History The Example ofSvač. Bota Shqiptare, Tirana, 2008, ISBN 978-999956-11-78-1, p. 1-21 in :http://www.professoijamespettifer.com/uploads/files/pdf/ The%20enigma%20 of%20montenegrin%20histoiy.pdf Piguet-Panayotova 2002 Dora Piguet-Panaytova, The gold and silver Vesels from the Albanian Treasure in a new Light, in: Mitteilungen zur spätantiken Archäologie und byzantinischen Kunstgeschichte 3/2002, (hrsg. J. G. Deckers und M. Restle), Wiesbaden 2002, 37-75 Pietri 1976 Ch. Pietri, Roma Christiana. Recherches sur ľeglise de Rome, son organisation, sa politique, son ideologie de Miltiade a Sixte III (311-440), II, Rom, 1976, 1089-1093. Pietri 1984 Ch. Pietri, La géographie de l’Illyricum ecclessiastique et ses relations avec l’eglise de
Rome (V-e - Vl-e siedes), “Villes et peuplement dans l’Illyricum protobyzantin” Coll. De l’Ec. Franç. De Rome, nr. 77, Rome, 1984, 21-62. PiPEROVIČ, 2001 - 313 -
Popovič T. Piperovič, Through the centuries, Mobil Art, Guide through cultural events in Montenegro, Nr. 5/02/2001 (Podgorica), 2001 1984 VI. Popovič, Byzantins, slaves et autochtones dans les provinzes de Prevalitane et de nouvelle Epire, in: “Villes et peuplement dans l’Illyricum protobyzantin”, Roma, 1984, 181-243. Popovič 1986 VI. Popovič, Koubrat, Kouber et Asparouch, Starinar, nova serija, XXXVII, 1986, 126-133. Praschniker, Schober 1919 Prelog Prendi Prendi C. Praschniker, A. Schober, Archäologische Forschungen in Albanien und Montenegro, Wien, 1919. 1994 M. Prelog, The Basilica of St. Euphrasius in Poreč, Zagreb-Poreć 1994. 1969 F. Prendi, Vendvarrimi і Skënderbeut, Konferenca e Dyte e Studimeve Albanologjike, (12-18 janar, 1968) Tirane,1969, 241-248 1979-80 F. Prendi, Një varrezë e kultures arbërore nëLezhë. Iliria IX-X, 1979 - 1980,123-170; Prendi, Zheku 1983 F. Prendi, K. Zheku, Vazhdimësia etnokulturore iliro-arbërore në qytetin e Lissit, Iliria 1983,1, 203-208. Provost 1989 A.Provost, L’implantation des édifices ecclésiastiques d’après les textes littéraires antérieurs a 400 ap. J.C. (resume), Actes du XI-е Congres International ď Archéologie Chrétienne (Lyon, Wien , Grenoble, Genève et Aoste 21-28 Septembre 1986), Coll. Ec. Fr, de Rome, nr. 123, Rome, 1989,323- 326. Pülz 2010 A. Pülz, Ephesos als christliches Pilgerzentrum, in: Mitteilungen zur Christlichen Archäologie, Band 16, Wien 2010, 71-102 Pülz 2012 A. Pülz, Archaeolological Evidence of Christian Pilgrimage in Ephesus, “Herom” - Journal on Hellenistic and Roman Material Culture , Nr. 1 - 2012, Leuven
2012, 225- 260 Radovanovič, Gugolj 2018 D. Tešič Radovanovič, B. Gugolj, The Menorah as a Symbol of Jewish Identity in the Diaspora an Expression ofAspirationfor Renewing the Jerusalem Temple, in: Migrations in Visual Art, ( ed. J. Erdelj an, M. Germ, I. P. Pavičić, V. Matijašić), 2018, 137-150. Rahmani 1899 Testamentum Domini nostrii Jesu Christi, (ed. Rahmani), Mayence, 1899. Rakocija 2004 Rapanić M. Rakocija, Early byzantine Crypt with a valut in the village of Klisura near Niš and a brief comment on the problemof valuted Crypts, in Niš i Vizantija II, Niš, 2004, 163-164 1985 Z. Rapanić, Istoçna obala Jadrana u ranosrednjem vijeku, in “Starohrvatska Prosvjeta”, serija, III, svezak, 15, Split, 1985, 7-30. Reinach 1901 S. Reinach, Une nécropole en Albanie, në : L’Anthropologie, tome Douzième, année 1901, 662-670. Rey 1928 L. Rey, Répertoire topobibliographique des antiquités de l’Albanie, Albania 3, Paris 1928 Reynal, Sodini 1992 C. Abadie-Reynal et J.P. Sodini, La céramique paléochrétienne de Thasos, Alitó Delkos, fouilles anciennes, Ecole Française d Athènes, Etudes Thasiennes 13, Paris 1992. RGGI 1957 Die Religion in Geschichte und Gegenwart, Handwörterbuch für Theologie und Religionswissenschaft, Erster Band (A C),Tübingen, 1957, 867-869 {Baptisterium) RGG, II, 1958 Die Religion in Geschichte und Gegenwart- Handwörterbuch für Theologie und Religionswissenschaft, zweiter Band (D-G) Tübingen, 1958. RGG IV 1960 Die Religion in Geschichte und Gegenwart, IV Band (dritte Auflage) Tübingen 1960, Treguesi Martyrion і përgatitur nga F.W.Deichmann. 784. RGG VI 1962 Die Religion
in Geschichte und Gegenwart, Handwörterbuch für Theologie und Religionswissenschaft, - 314 -
Sechster Band (Sh-Z), Dritte Auflage,Tübingen, 1962, 625-626 (Taufbecken) Ristow 1998 S. Ristow, “Frühchristliche Baptisterien”, Jahrbuch für Antike und Christentum, Ergäzungsbannd, nr. 27, Münster, Aschendorf 1998 Robert 1984 L. Robert, Documents d’Asie Mineure. In: Bulletin de Correspondance Hellénique. Volume 108, livraison I,1984. pp. 457-532. Robinson 1959 H.S. Robinson, The Athenian Agora V, Pottery of the Roman Period, 1959 Rossi 1874 G. B. De Rossi, Bulletin d’archeologie chrétienne, 1874. Rossi De 1877 J. B. De Rossi, De la patène de verre de Podgoritza conservée aujourd’hui dans le musée Basilewsky à Paris. Bulletin de l’Archéologie Chrétienne (BAChr). 1877. 86-95, Tab. V-VI. Rossi De, 1884-85 J. B. De Rossi, Frammento di bicchiere vitreo adorno di immagini bibliche lavorate ad intaglio, Bulletin de l’Archéologie Chrétienne (BAChr), serie quarta-anno terzo, Roma, 1884-1885. Rusch 1931 Menas, bei Paulys Real-Enzyclopaedie der Classischen Altertumswissenschaft, 15,,, Neunundzwanzigster Halbband, Stuttgart, 1931, S. 768-769 (vorbereitet von Rusch) Salomonson 1979 J. W. Salomonson, Voluptatem spectandi non perdat sed mutet. (Observations sur l’Iconographie du Martyre en Afrique Romaine), Amsterdam/Oxford/New York, 1979 Santis De 2013 P. De Santis Memoria e commemorazione funeraria nelle lastrine inzise di committenza Cristiana. In: Incisioni figuranta dalla tarda antichità. (Atti del Convegno Roma 22-23 Marzo 2012)( a cura di F. Bisconti e M. Barconi), Citta del Vaticano 2013, 381-404. Santis De 2015. P. De Santis, Riti e pratiche funerarie nel processo di costruzione
di una memoria identitaria: esempi da Sardegna e Sicilia. Isole e terraferma nel primo cristianesimo. Identita locale ed interscambi culturali, religiosi e produttivi. (Atti XI Congresso Nazionale di Archeologia Cristiana, Sardegna- Sant’Antioco 2327 settembre 2014), ( a cura di R. Martorelli, A. Piras, P. G. Spanu), Cagliari 2015, pp. 203-220 Saria 1954 B. Saria, Praevalitana, in: Paulus Realenzyklopädie der klassischen Altertumswissenschaften. (RE), 22, 2, 1954,1678-1682 Saxer 1990 Menas in : Dictionaire Encyclopédique du Christianisme Ancien, (sus la direction de Angelo Di Berardino), Volume I, A-I, Cerf, 1990, f. 1619 (vorbereitet von V. Saxer) Schollmeyer 2013 P. Schollmeyer, Handbuch der antiken Architektur, Darmstadt 2013 Serembe 1927 C. Serembe, Per le ricerche della tomba di Scanderbech, Milano, 1927 Sírdani 1932 M. Sirdani, Kerkime mbi vorrin e Skënderbeut “Hylli і Dritës”, 4, 1932 Solinas 2015 A. M. Solinas, Testimonianze dipratiche di refrigerium nella necropoli paleocristiana di Vaste (Poggiardo, Lecce), (Atti del 7° Convegno Nazionale di Archeozoologia) in : Annali dell’Università degli Studi di Ferrara, Museologia Scientifica e Naturalistica, volume 11 n. 2 (2015), 119-122 Sörries 1983 R. Sörries, Frühchristliche Denkmäler in Albanien, “Antike Welt”,Heft 4,1983,24-25 Sörries 2005 R. Sörries, Daniel in der Löwengrube Wiesbaden, 2005 Sotinel 2004 Claire Sotinel, How Were Bishops Informed ? Information, Transmission across the Adriatic Sea in Late Antiquity, in: Travel, Comunication and Geography in Late Antiquity, (Sacred and Profane) Ed. By Linda Ellis and
Frank L. Kidner, Aldershot, 2004, 63-72. Shpuza, Dyczek 2012 S. Shpuza, P. Dyczek, Gemahnet e vitit 2011 ne Shkodër, Iliria, X XXVI, 2012,439-445 - 315 -
Schramm 1994 G. Schramm, Anfänge des albanischen Christentums. Die frühe Bekehrung der Bessen und ihre langen Folgen, Freiburg 1994. Shukriu 2003 E. Shukriu, Frühchristlichen Lampen aus der antiken Provinz Dardania, Mitteilungen zur Christlichen Archäologie 9, Wien 2003 19-23. Shukriu 2004 E. Shukriu, Ancient Kosova, Prishtina 2004. Shukriu 2011 E. Shukriu, The “flight” of Saint Prenda Church in Prizren (kosova). Etymology and Development, in: Third international “Muhu Workshop” Flight and Emigration in Medieval Space and Mind (Gryka e Valbones (Albania), August 20-22, 2011, pp. 1-14. Shukriu, Lamoley, FIaidari 2015 E. Shukriu, J. L. Lamoley, A. Hajdari, Gërmimet e Universitetit të Prishtinës në Ulpianë (2006-2010), in Dardania - kerkime dhe studíme arkeologjike (ed. M.Korkuti, L. Përzhita, K.Luci), Tiranë, 2015,213-225; Şimşek/ Yener 2018 C. Şimşek/, B. Yener, Ampullae with figurai Depictions from Laodikeia of Late Antiquity, (Geç Antik Çağ Laodikeiası ’ndan Figürlü Ampullalar), in: The Lykos Valley and Neighbourhood in Late Antiquity, (ed. C. Şimşek/T. Kaçar), Isanbul 2018, 217 - 232. Sinani 2009 Sh. Sinani, Shasi në burimet kishtare mesjetare, Shasi i Lashtë ֊ monument i kultures, Ora-Ulqin 2009, 39- 46 Söldner 1986 M. Söldner, Untersuchungen zu liegenden Eroten in der hellenistischen und römischen Kunst. Band, 1, Frankftirt, 1986. Solinas 2015 A. M. Solinas, Testimonianze di pratiche di refrigerium nella necropoli paleocristiana di Vaste (Poggiardo, Lecce), (Atti del 7° Convegno Nazionale di Archeozoologia) in : Annali dell’Università degli Studi di Ferrara, Museologia
Scientifica e Naturalistica, volume 11 n. 2 (2015), 119-122. Sophocles 1887 E. A. Sophocles, Greek Lexicon of the Roman and Byzantine Periods (From B.C 146 to A.D. 1100), Volume I, New York, 1887. SÖRRIES 1983 R.Sörries, Frühchristliche Denkmäler in Albanien, Antike Welt, Fleft 4, 1983, 7-26. Sörries 2005 R. Sörries, Daniel in der Löwengrabe, Wiesbaden 2005. Spahiu 1961 H. Spahiu, Germime te vitit 1961 në varrezën e hereshme mesjetare të Kalasë së Dalmaces, në: Studíme Historike որ. 3-1964, 71-96. Spahiu 1979-80a H. Spahiu, Varreza arbërore e Kalasë së Dalmaces, Iliria IX-X, 1979-1980, 23-46. Spahiu 1979-80b H. Spahiu, Monedha bizantine të shekujve V-XIII të zbuluara në teritorin e Shqipërisë, Iliria IX-X, 19791980, 323-452 Spahiu 1985 H. Spahiu, Unaza të reja me mbìshkrim nga Romani /Nouvelles bagues à inscription découvertes à Koman, in: Iliria, XV, 1985-1, 229-246. Spahiu, Комата 1975 H. Spahiu, D. КОМАТА, Shurdhah-Sarda, la cité albanaise medievalefortifiée (fouilles 1967-1970), “Iliria”, III, 1975, ed. fr. pp. 265-338. Spier 2007 J. Spier, Late Antique and Early Christian Gems, Wisbaden, 2007 Spieser 1976 Spieser - 316 J. M. Spiecer, La christianisation des sanctuaries païens en Grece, in: Neue Forschungen in griechischen Heiligtümern (Internationales Symposion in Olympia vom 10. bis 12. Oktober 1974, hrsg.U. Jantzen), Tübingen, 1976, 309-320 1986 J. M. Spieser, La christianisation de la Ville dans l’Antiquité tardive. KTEMA- Civilisations de l’orient, -
de la Grèce et de Rome antiques. Nr. 11, Strasbourg, 1986, 49 ֊ 55 Srejović 1969 D. Srejović, Novi nalazi iz Dokleje, Starinar N.S. XIX -1968, Beograd 1969, 89-100. Stadler 1988 R Stadler, Argumente fiir die Echtheit des “Avar Treasure”, in Mitteilungen der Anthropologischen Gesellschaft in Wien, Band 118/119, 1988/89, 193-217 Stadler 1996 P. Stadler, Der Schatz von Vrap in Albanien, in: Reitervölker aus dem Osten, Wien 1996,432-438 Stare 1980 V. Stare, Kranj. Nekropola iz casa preseljevanja narodov. Katalogi і monografije, 18, Ljubljana, 1980 Stevović 2002 I. Stevović, Byzantium, byzantine Italy and Cities on the Eastern Coast of the Adriatic: The case ofKotor and Dubrovnik. Recueil des travaux de l’Institut d’etudes byzantines, XXXIX, 2001/2002, 165- 182. Sticotti 1913 P. Sticotti, Die römische Stadt Doclea, Schriften der Balkankommission, Antiquarische Abteilung, VI, Wien 1913. Stoll 2012 M. Stoll, Was Sie über die Engel wissen sollten, in:http://www.baselinsider.ch/de/dossier/basler-Weihnacht/ hintergruendiges-geschichte/was-sie-ueber-engel-wissen-sollten.html Streichhan 1922 F. Streichhan, DieAnfäange des Vikariates vom Thessalonich, ZRG KA 12,1922 Stričević 1960 Stijiber Stuiber G. Stričević, Byzantine Archaeology in Yugoslavia 1955-1958, Akten des XI Byzantinischen Kongresses (München 1958), München 1960, 586-594. 1957 A. Stuiber, Refrigerium Interim, Die Vorstellungen vom Zwischenzustand und die frühchristliche Grabeskunst, in “Theiophaneia”, 11, Bonn, 1957 1966 A. Stuiber, s.v. Eulogia, in Reallexikon für Antike und Christentum, 6 (1966), 900-928 Sufflay, 1916
M.Sufflay, Die Kirchenzustände im vortürkischen Albanien, in “Illyrisch-Albanische Forschungen” zusammengestellt von L.Thalloczy,München und Leipzig, 1916. Šuflay 1924 M, Šhuflay Städte und Burgen Albaniens hauptsächlich während des Mittelalters, Wien und Leipzig 1924. Tafilica 1989 Z. Tafilica, Gërmimet arkeologjike të vitit 1989, Lohe (Shkodër) Iliria, XIX, 1989,2, 296-297. Tafilica, 1993 Z.Tafilica, Bazilika paleokristiane në Lohe të Sipërme. in: Kumtari і Muzeut Historik të Shkodrës, Nr. 6, Shkodër, 1993,43-51. Tafilica, Hoxha 1992 Z. Tafilica, G. Hoxha, Monedha perandorake romake nga fondi і Muzeut Popullor të Shkodrës, Kumtari і Muzeut Historik Shkodër, Nr. 5, Shkodër 1992, 77-109. Teichner 2013 F. Teichner, Ulpiana/Iustiniana Secunda bei Gračanica (Kosovo), Jahresbericht des Deutschen Archäologischen Instituts 2011, AA2012/1,134-135 Teichner 2014 F. Teichner, Ulpiana/Iustiniana Secunda bei Gračanica (Kosovo) in: Bericht der Römisch-Germanischen Kommission 92 (2011), Philipp von Zabem, Mainz 2014, 531-536 Temerinski 2017. Temerinski, Bogorodica Ljeviška u Prizrenu, Beograd 2017 Testini 1966 P. Testini, Le catacombe e gli antichi cimiteri cristiani di Roma, Bologna 1966. Testini 1980 P. Testini, Archeologia cristiana, Bari 1980. Tirelli, Possenti 2014 M. Tirelli, E. Possenti, Sepolture e ritualitafuneraria in Aitino tardoantica, in : Le necropoli della media e tarda età imperiale (III-IV secolo d.c.) a Iulia Concordiae nell’ arco Altoadriatico. Organizzazione spaziale, aspetti monumentali e strutture sociali. ( Atti del Convegno die studio Concordia Sagittaria, 5-6
giunio - 317 -
2014) ( a cura di Federica Rinaldi e Alberto Vigoni), Rubano (PD) 2015,245-261 Träger 1900 P. Träger, Mitteilungen und Funde aus Albanien. Das Gräberfeld der Kalaja Dalmaties, «Zeitschrift für Ethnologie» Voi. XXXII, 1900,43-51 Träger 1901 P. Traeger, Begräbniss-Plätze und Tumuli in Albanien und Macédonien, në Verhandlungen der Berliner anthropologischen Gesellschaft. 1901, 43-50. Ugolini 1927 L. M. Ugolini, Necropoli di Komani, Albania Antica, Volume I, Roma-Milano 1927. Ugolini 1932 L.M. Ugolini, Albania Antica, L’acropoli di Fenice, I, Roma-Milano, 1932. Ulbert 1989 Th. Ulbert, Villes etfortifications de ľ Euphrate à l epoque paléochrétienne (IV-e - VII-е siedes, në Archéologie et Histoire de la Syrie, II, publie par Jean-Marie Dentzer et Winfried Orthman, Saarbrücken 1989,282-289 Ushaku 2009 R. Ushaku, Gjurmëve të etimologjisë së toponimit Shas, Shasi і Lashtë - monument i kultures, Ora-Ulqin 2009,11-21. Vaes 1986, J. Vaes, Christliche Wiederverwendung antiker Bauten : ein Forschungsbericht, “Ancient Society” 1517, (Katholieke Universiteit te Leuven), 305-367 Vaes 1989 J. Vaes, La réutilisation chrétienne d’edifices antiques (en Italie), in “Actes du XI-е Congres d’Archeologie Chrétienne, Roma, 1989, Vol, 1, 301-304. Valentint 1944 G. Valentini, Contributi alla chronologia Albanese, vol. II, parte prima, Roma 1944. Valentini 1957 G.Valentini, Contributi alla cronologia albanese, Vol, II, parte seconda, Roma, 1957. Valla 2012 M. Valla, Vrella, in : Harta Arkeologjike e Kosovës, Vëllimi II ( ed. E. Rexha), Prishtinë 2012, 63-65 Velimirović Žižić 1986 O. Velimirović Žižić,
Ostaci fortifikaci]one arhitekture na Gradini Đjuteza u Dinošama kod Titograda (Überreste Fortifikationsarchitektur auf der Wallburg Đuteza in Dinose bei Titograd). Odbrameni sistemi u praistoriji i antici na tlu Jugoslavije, Materijali XXII, Novi Sad, 80-87. Veljković 2013 Ž.B.Veljković, Oktoih:Časopis Odeljenja za srpski jezik i književnost Matice srpske - Društva članova u Crnoj Gori III/4, 2013,13-25. Vežić 2011 P. Vežić: Dalmatinski trikonhosi, Ars adriatica 1/2011, Zadar 2011, 27-66 Vežić 2012 P. Vežić, Dalmatian Hexaconchs - Similiarities and Differences, Ars Adriatica, Nr. 2, Prosinac 2012, 41-76 Vikan 1984 Vikan G. Vikan, Art, Medicine and Magic in Early Byzantium, in : Dumbarton Oaks Papers, 3 8,1984 (Symposium on Byzantine Medizine. Hrsg von John Scarborough), 65-86 1991 G. Vikan, “Guided by land and sea” : Pilgrim art and pilgrim travel in early Byzantium, Tesserae. Festschrift für Josef Engemann, Münster : Aschendorff, 1991, 74-92 Vrzić 2004 M. ВрЗић, Археолошка истраживања у Боки Которској као једини одговор на нека постављена питања, Бока Nr. 24, Heceg Novi 2004, 199-210. Wacker 1954 G. Wacker, Ikonographische Untersuchungen zur Darstellung Daniels in der Löwengrube, Dissertation, Marburg, 1954. Ward-Perkins 2003 B. W. Perkins, Reconfiguring Sacred Space: from Pagan Shrines to Christian Churches, in: Gunnar Brands und Hans-Georg Severin (hrsg), Die spaetantike Stadt und ihre Christianisierung, Symposion vom 14. bis 16 Februar 2000 in Halle/Saale, Reichert Verlag Wiesbaden, 2003, 285-290 - 318 -
Wataghin 2004 G. C. Wataghin, Il battistero, пё Enciclopedia Italiana (Archeologica ), Europa, Roma, 2004, 891-893 Weiss 2010 Z. Weiss, From Roman temple to Byzantine church: a preliminary report on Sepphoris in transition, in: Journal of Roman Archaeology, Volume 23, 2010,196-218. Weitzmann 1964 K. Weitzmann, Zur Frage des Einflusses jüdischer Bilderquellen aufdie Illustration des Alten Testaments, Mullus - Festschrift Theodor Klauser,Jahrbuch für Antike und Christentum, Ergänzungsband 1, 1964, 401-415 Werner 1983 J. Werner, Neue Aspekte zum awarischen Schatzfund von Vrap, Iliria, XIII, 1983, 1, 191-201. Wilpert 1903 J. Wilpert, Die Malereien der Katakomben Roms, Freiburg im Breisgau, 1903 Witt 2000, J. Witt, Werke der Alltagskultur, 1. Menasampullen, Staatliche Museen zu Berlin - Preussischer Kulturbesitz. Skulpturensammlung und Museum für Byzantinische Kunst. Bestandskataloge, Band 2, Wiesbaden, 2000 Witt 2004 J. Witt, III, 3 Pilgerflaschen, in: Sammler-Pilger-Wegbereiter, Die Sammlung des Prinzen Johann Georg von Sachsen, Katalog zur Ausstellung, Mainz am Rhein 2004, 136-150. Woodfin 2007 W. T. Woodfin, An Officer and a Gentleman: Transformations in the Ikonography of a Warrior Saint, Dumbarton Oaks Papers, Nr. 60,2007,111-117. Wulf 1914 O.Wulf, Altchristliche und byzantinische Kunst, I, Die altchristliche Kunst, Berlin, 1914. Xanthopoulou 2010 M. Xanthopoulou, Les lampes en bronze à l’époque paléochrétienne, in Bibliothèque de l’antiquité tardive, Vol. 16, Brepols Publishers n.v., Turnhout, Belgium 2010. Xhufi 2006 P. Xhufi, Dilemat e Arbërit. Studíme mbi Shqipërinë
mesjetare, Tirane 2006. Yuval-Hacham 2019 N. Yuval-Hacham, Art and Identity in Late Antique Synagogues of the Roman- Byzantine Diaspora, open access article in: Arts 2019, 8, 164, (2019) 1-18 Zagarčanin 2008 M. Zagarčanin, A contribution to the study of the ancient History of the Town: two Fibulae
from Stari Bar, in: A Town through the Ages. The 2006-2007 Archaeological Project in Stari Bar. (by Sauro Gelichi), Firenze 2008, 107-111 Zagarčanin 2010 M. Загарчанин, Ранохришћанска црква на Великом Пијеску..- Древнохришћанско и Светосавско наслеђе у Црној Гори (Зборник радова са научног скупа
одржаног у манастиру Михољска Превлака, 17. јануара 2010.), Цетиње-Београд, տէր. 97-147. Zagarčanin 2011 M. Zagarčanin, Testimonianze di epoca protostorica da Stari Bar, in Analizzare lo spazio, analizzare il tempo. La storia di un isolatoi di Stari Bar (a cura di Sauro Gelichi), Firenze 2011, 94-99
Zagarčanin 2014 M. Zagarčanin, Nova istraživanja rimske i ranovizantijske vile na lokalitetu Mirišta u Petrovcu - New researching of roman and early byzantine villa rustica on the site Mirišta in Petrovac, Nova Antička Duklja, V, Podgorica, 2014, տէր. 19-58. Zagarčanin 2015 M. Zagarčanin, Antička
ranovizantijska svjedočanstva na svetomiholjskoj Prelavci kod Titva. (Roman and early Byzantine archaeological testimony on svetomihojlka Prelavka near Tivat). Nova Antička Duklja, VI, Podgorica 2015,109-156. Zagarčanin 2016a M. Zagarčanin, Хришћанство на простору Бара од оснивања па до краја
средњег вијека. Саборни храм Светог Јована Владимира у Бару, Бар - Цетиње, 2016, 25-47 Zagarčanin 2016b M.
Zagarčanin, O nekim rezultatima novih arheoloških istraživanja na Prevaici kod Titva. (Some results of the new archaeological Excavations on Prevlaka near Tivat), in: Историјски записи, година LXXXIX, - 319 -
3-4/2016, 45-85. Zagarčanin 2017 M. Zagarčanin, Srednjovjekovni grad Svač Rezultati iskopavanja 2012. godine i nova zapažanja (Medieval town Svač Results of excavation carried out 2012 and new observations). Nova Antička Duklja, VIII, Podgorica 2017, 177-234. Zagarčanin 2019 M. Zagarčanin, Археологија раног хришћанства на простору Јужнојадранске области, у монографији: Манастир Рођења Пресвете Богородице - Подластва, Цетиње-Будва 2019. стр. 75-119. Zagarčanin 2019b M. Zagarčanin, О metalnim nalazima iz ranovizantijskih utvrdjena Starij Ulcinj i Djuteza sa osvrtom na nalaze ranosrjednjevekovnih sjekira iz rijeke Zete (About the metalfinds from the Early Byzantine Forts Stari Ulcinj and Djuteza, with an overview of Early Medieval axes from the Zeta river. Nova Antička Duklja, X, Podgorica 2019, 145-170 Zeiller 1967 J. Zeiller, Les origines chrétiennes dans la province romaine de Dalmatie, Roma, 1967. Zheku 1972 K. Zheku, Zbulime epigrafikę në muret rrthuese të Kalasë së Durrësit, (Decouvertes épigraphiques sur les murs d’enceinte de la citadelle de Dürres), Monumentet 3, 1972, 35-46 Zheku 1988 K. Zheku, Lisi në shekuj, Tirane, 1988. Zimmermann 2012 N. Zimmermann, Zur Deutung spätantiker Mahlszenen : Totenmahl im Bild, in: Rituale-Identitätsstiftende Handlungskomplexe (Hrsg. G. Danek und I. Hellerschmid), Wien 2012, 171-185, Taf. 43-48 ŽrVANOVIĆ 2011 М. Zivanović, Arheološka istraživanja prostorije З/IX, preleminarna zapažanja, Archaeological research into room 3/IXpreleminary observations. Nova Antička Duklja, II, Podgorica, 2011, տէր. 27-54. Zivanović 2015 М. Zivanović,
Prespitivanje čuvene Podgoričke čaše. (Revisiting the famous Podgorica Cup), in; Nova Antička Duklja VI, Podgorica, 2015, 77-108 Zornija, Pajovič 2017 М. Zornija, G. Pajovič, Ranokršćanski kapiteli iz Lastve Grbaljske - preliminarna zapažanja. Early Christian impost capitals from the village ofLastva Grbaljska -preliminary observations. Nova Antička Duklja, VIII, Podgorica 2017,161-175. - 320 -
|
adam_txt |
Pasqyra e lëndës Hyrje . 7 L PROCESI I KRISTIANIZIMIT NË TERRITORIN E PROVINCĒS PRAEVALIS 1.1 Burimet historike mbi krishtërimin e hershëm.11 1.2 Ndërtimet paleokristiane në territorin e provincēs Praevalis.17 1.2.1 Gjurmët e kristianizmit të hershëm nga qyteti і Shkodrës.17 1.2.2 Dëshmitë paleokristiane në qytetin e Lezhës. 23 1.2 .2. 1. Adoptimi paleokristian mbi termën romake. 23 1.2 .2. 2. Kisha e Shën Gjergjit (lagja Marlekaj, Lezhë). 25 1.2 .2. 3. Katedralja e Shën Kollit (Memoriali і Skënderbeut). 28 1.2 .2. 4. Kishat e Mesjetës së Herëshme në "rrëzën e Kalasë,,. 35 1.2 .2. 5. Kisha në kalanë e Lezhës.37 1.2 .2. 6. Materialet arkeologjike.38 1.2.3 Doclea
paleokristiane. 40 1.2.3.1 Bazilika А.43 1.2.3. 2 Bazilika В. 43 1.2.3.3 Kisha "C". 44 1.2.4 Fillesat e krishtërimit në qytetin e Kotorrit. 48 1.2.5 Ndërtime paleokristiane në Prelavka. 51 1.2.6 Kisha në Rose.53 1.2.7 Bazilika me baptister në Podlastva dhe polikonkanë Gërbalj.54 1.2.8 Krishërimi i hershëm në Budva. 59 1.2.9 Vila në Petrovac.64 1.2.10 Trikonka në Tivar.67 1.2.11 Kish a e Shën Theodorit në kështjellën e Tivarit.69
1.2.12 Kisha paleokristiane në Velikij Pijesak.69 1.2.13 Gjurmë të krishërimit të hershëm në kalanë e Ulqinit. 74 1.2.14 Të dhëna paleokristiane nga і ashtuquaturi "Ulqin і Vjetër".76 1.2.15 Peisazhi paleokristian і Shasit (Svač). 78 1.2.16 Qyteza e Dinoshës në periudhën paleokristiane.81 1.2.17 Kompleksi kishtar në Doljan. 83 1.2.18 Kisha e hershme kristiane në Šipkova Glavica.90 1.2.19 Viš Djevičgrad, gjurmë ndërtimi paleokristian.92 1.2.20 "Krajlično Oko", mbetjet e njě bazilike. 92 1.2.21 Dëshmi ndërtimi paleokristian në Ploçë. 94 1.2.22 Kisha paleokristiane në Kushe të Hotit. 96 1.2.23 Bazilika në Lohe të Sipërme. 101 1.2.24 Fragmente arkitektonike paleokristiane nga Oblika. 103
1.2.25 Bazilika në fshatin Mërqi të Lezhës. 106 1.2.26 Dëshmi paleokristiane nga fshati Kabash і Pukës. 110 1.2.27 Shurdhahu - Sarda paleokristiane՛.;. 112 1.2.28 Dëshmitë e krishtërimit të hershëm nga Komani. 115 3 - -
1.3 Raportēt polis -nekropolis dhe krishtërimi і hershëm në Praevalis 1.3. 1.3. 1.3. 1.3. 1.3. 1.3. 1.3. 1.3. 1.3. 1.3. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 123 Të dhënat për nekropolin në Shkodër. 125 Dinamika polis-necropolis në Lissus (Lezhë).127 Qyteti dhe varrezat në Doclea. 127 Disa të dhëna nga Kotorri.130 Zhvillimi i nekropolii në Budva. .— 131 Nekropoli në qytetin dhe kështjellën e Tivarit. 133 Gjurmët e nekropolii paleokristian në Ulqin. 135 Nekropoli në qytetin e Shurdhahut (Sardës). 135 Nekropoli në qytetin e Shasit. 137 Përmbyllje mbi nekropolet në provincën Praevalis. 140 1.4 Objekte të spikatura te krishtërimit te hershëm nga provinca Praevalis.142 1.4. 1.4. 1.4. 1.4. 1.4. 1.4. 1.4. 1.4. 1.4. 1.4. 1.4. 1.4. 1 1.1. 1.2. 2 2.1 3 3.1. 3.2. 3.3. 3.4. 3.5. 4 1.4. 1.4. 1.4. 1.4. 1.4. 5 5.1. 6 6.1. 7. Pagane dhe
kristianë. 142 Cipus-i nga Risani.142 Stela nga Kolvrati. 143 "Bariu і mire „. 143 Gema nga Risani. 143 Nga paganizmi në kristianizëm- dëshmi të refrigerium-it nga provinca Praevalis.144 Varreza e Kalldrunit dhe dy kupat sigillata.144 Varreza e Docleas dhe "Kupa e Podgoricës". 149 Dy fjalë hyrëse për "refrigerium" . 153 "Refrigerium" dhe "commendatici animae”. 155 Një interpretim dhe përmbyllja për "refrigerium". 157 Hermeneutika ikonologjike e paterave të Kalldrunit dhe Docleas (nga At. Flavio Cavallini OFM).160 Shenjt oriental. 176 Ampula e Shën
Menasit. 176 Ampula pelegrinësh apo stoli grash?.178 Fibulat-broshë me paraqitje të eukaristisë nga Krnja, Lezha dhe Mjela (Vir Pazar). 178 Monedhat me simbole paleokristiane. 179 1.5 Përmbyllje për Krishtërimin e hershëm në Praevalis. 180 II. PROCESI I KRISTIANIZIMIT NË DARDANI ILI. II.2 II.2. II.2. II.2. II.2. II.2. II.2. II.2. II.2. 4 - ֊ 1 2 3 4 5 6 7 8 Burimet historike për procesin e kristianizimit në Dardani.184 Monumentet paleokristiane në Dardani. 187 Kisha në Korishë.188 Kisha në Pecë (Kukës). 194 Kisha në Vërmicë.196 Kisha e Shën Premtes-Bogorodica Ljeviška- në Prizren.196 Kisha në Bella Cërkva. 203 Trikonka në Kastere. 203 Kisha në Harillaq. 205 Ulpiana në periudhën e hershme
kristianë. 208
II.2. II.2. II.2. II.2. II.2. П.2. II.2. II.2. II.2. II.2. III. 8. 1 8. 2 8. 3 9 10 11 12 13 14 15 E ashtuquajtura kishë e tipit "helenistik".210 Zbulimi і baptisterit me tetě копка.212 Bazilika peshkopale. 213 Kisha ně Banjice të Pejës.215 Manastiri në Studenice.216 Kisha në Vrellë të Istogut.216 Kisha në Strezoc të Dardanës.218 Kisha tjera palokristiane në Dardani ( ende të pagërmuara).220 Disa objekte paleokristiane nga territori і Dardanisë. 220 Disa tiparet të monumenteve të herëshme kristiane në Dardani. 220 VËZHGIME MBI MOBILITETIN NË TERRITORIN E ILIRIKUT PERËNDIMOR MBI BAZEN E DISA OBJEKTEVE TË KRISHTËRIMIT TË HERSHËM. III. 1 111.2 111.3 111.4 111.5 III. 6 III. 7 111.8 111.9 ШЛО III. 11 IV . V. IV. 1 IV.2 IV.2. 1. IV.2. 2. Ampula e Shën Menasti nga Shkodra. 224 Ampula
nga kisha paleokristiane në Korishë. 227 Ampula nga bazilika në Zaradishtë.228 Ampula nga gërmimet në Butrint. 230 Funksioni dhe roli i ampulave.230 Ampulat dhe itinerarët rrugorë.234 Fibulai Diskoidale me parqitje të Eukaristisë. 236 Thesari avaro-bizantin i Vrapit.237 Thesari avaro-bizantin і Ersekës.238 Qeramikë kuzhine nga Praevalis dhe Dardania.242 Objektet e mobilitetit dhe panorama historike e antikitetit të voně. 242 SUMMARY: EARLY CHRISTIANITY IN THE PROVINCES PRAEVALIS AND DARDANIA (archaeological studies).248 SHKURTIMET DHE BIBLIOGRAFIA Shkurtimet.291 Bibiligrafia.293 Burimet
historike.293 Literatura.295 5 - -
EARLY CHRISTIANITY IN THE PROVINCES PRAEVALIS AND DARDANIA. (Archaeological Studies) Introduction This study was gradually shaped by the author's work experience on the archaeology of Late Antiquity. The data and documentation of the early Christian remains in the territory of city Shkodra (Scodra) and its surroundings have been assembled, in addition to the data from author's early excavations. The undertaking of the Archaeological Map of Kosovo Project in 2000-2006, which focused mainly on the territory of western Kosovo, represented a notable enrichment of this experience. A rich list of this territory's monuments of the Christian cult was added to the assembled material. Several years later, the opportunity of a programmed scientific journey in the territory of Montenegro emerged. Gradually, a considerable amount of material was gathered on the monuments and material culture of the early Christian period from the territory of two provinces, Praevalis and Dardania. The conception of this work occurred naturally, as a result of the accumulation of experience during fieldwork, the reconnaissance of historical sources, and of the written contributions on the two noted provinces. On early Christianism in Dardania, there are two valuable studies: one by Dr. Don Gasper Gjini (1982),and the other by Prof. Zef Mirdita (1998). However, these works have been based mainly on historical sources and literature, without exploiting sufficiently the available (though minimal) archaeological data. Meanwhile, on the Praevails province there are a number of articles focused on the
Montenegro part, by P. Mijović (1987) and M. Zagarčanin (2016, 2019); on the north Albanian part, research has been published by the author of this study (2000, 2015). Consequently, it was seen as necessary to undertake a further step in order to present in a summary of studies all of the data that have been gathered so far, not only on the monuments but also on the material culture of the early Christian period in the territory of these two provinces. Furthermore, with the passing of time, it is continuously necessary to update the new results and research methods of archaeological research. For this reason, besides presenting the obtained results, the aim has been to open our perspective through further investigations. In essence, this work presents the monuments, necropolei, and numerous aspects of the material culture of early Christianity. However, each of these categories embodies numerous issues that require scientific scrutiny. • Research and studies on cult constructions are very much compatible with the - 248 -
current policies on culture, aimed at protecting and strengthening this patrimony of monuments, not only for scientific research purposes, but primarily because of the increase of historical and cultural tourism. With regards to scientific research, it is highly important not only to uncover but to also examine and determine the function that characterises a cult building. Therefore, efforts are made in this study to bring concrete examples from the territories of the two noted provinces. In most cases, the presented cult buildings have been specifically labelled as episcopal church or cathedral, church complex, monastery, "diaconicon", votive or pilgrimage church, "martyrion", baptismal church or parish church, etc. These structures are linked to the transformation of urban and territorial structures in the transitional period between Late Antiquity and the Middle Ages. Such viewpoint enabled the detection of a segment of history, where in an inseparable way are entwined elements of the pagan tradition with the novelties brought by Christianity. Significant examples from the city of Shkodra, Lezha, Dolcea, and Ulpiana illustrate in considerable detail this process of historical transformation. Equally, cult buildings and church organisation in general are seen from a wider perspective than the religious one of "cura animarum". The church often takes the form of a rich microcosm of multiple implications. Beyond its religious aspect, its role in the urban network of a city, in the repopulation of the village, in the organisation of social life within a community, in land
inheritance, in resolving numerous economic and social issues cannot be denied. The buildings of the Christian cult could often bear the value of a museum or archive, bringing in some cases historical testimonies of unique value. • Funerary topography expands on a previous study of the province of Praevalis by the author. It represents an important element in understanding urban space in its entirety. Although this topography has not been investigated sufficiently by local archaeology, it has been possible to extract some valuable data on "funerary urbanism" and early Christianity. Many examples of this time of transformation attest to the substantial changes that accompany the gradual vanishing of the ancient opposition between the spaces of the polis and those of the necropolis. In current literature, this process is conceived as a phenomenon of the late antique period, and is linked in a natural way to the influence of Christianism. The general contours of this process are obvious; however, we must further persist in order to distinguish all of the regional differences or specificities. This can be achieved only through the help of new archaeological excavations of advanced contemporary parameters, and means of assembling the information. Naturally, this kind of quality update in scientific archaeological research is accompanied by financial costs. • Research in the field of iconographie schemes and architectural constituents has achieved evident results in recent years. The good tradition in this field of study is being ever more transmitted also through works on the
provinces of Praevalis and Dardania. A comparative analysis is being made possible between the iconographie figures on architectural elements and archaeological objects - 249 -
of varies kinds. This comparison is even more fruitful when deeper and more detailed use of the historical sources is made. On the province of Praevalis, mention must be made of the advancement achieved by the new study of iconography by the young German author Stefani Nagel on "The Cup of Pudgorica", which is an object that has been discussed at the highest level of international scholarship. Her interpretation is not undermined at all by my differing opinion with regards to the function of this cup. Furthermore, new opinions on its interpretation, iconographie composition and date continue to be expressed to this day, as shown by a careful study by Father Flavio Cavallini OFM, which is integrated in this publication. On the province of Dardania mention must be made of a detailed iconographie study of the "Lamp of Peca" by François Barrate and Luan Përzhita. Open communication with colleagues and the great opportunities to exploit online literature are now evident advantages. However, it must be noted that the absence of a specific field of study on the history of ancient and medieval art in Albania has represented a problem in the past and continues to do so still. The gathering and presentation of early Christian material culture has made us observe its gradual distribution in the territory of the two provinces, Praevalis and Dardania. This process of penetration developed through cultural and commercial exchange and through travel by by soldiers or pilgrims, who brought with them relics of Christian saints, as well as other objects of a similar nature. The examples
conveyed through these objects are a clear expression of new material culture, which bears the seal of the new religion. This picture is enriched by the acts of the martyrs, Flori and Lauri from Ulpiana, by the material testimonies of the eastern saints Sergius and Bacchus at Shirgj, and from the worship of Saint Trifon at Kotor, among others. The appearance of Christian topography, obviously influenced by the names of local saints and places by loca scanta, signals a new cultural element, which is nuanced significantly by Christianity. This overview of studies on early Christianity in the provinces of Praevalis and Dardania aims to serve to colleagues who pursue this field of research. Many of the chapters present ideas and discussions that can serve as subject of further scientific research. This would be enabled especially through the use of new methods of investigation and study applied to the field of late antique archaeology. As a first assemblage of this nature for this territory, the book will also be of interest to students and lecturers of late antique archaeology. It offers summarised scientific information, bibliography, and a rich illustrating documentation, that so far have been scattered in published literature. Suffice to note that in the 108 mounted figures, that accompany the text, there are over 365 photographs, 160 drawings, 80 plans and 10 maps. • Lastly, it can be said that this overview of studies bears the seal of more than two decades of experience in the field and library, in Albania and abroad. During this lengthy period, the exchange of opinions
with colleagues - 250 -
has never lacked. The shady was presented for discussion in the Department of Late Antiquity and the Middle Ages, where my colleagues offered valuable observations and suggestions. I take this opportunity to express my gratitude to them. My colleague from Kosovo, Shah Gashi deserves heartfelt thanks for collaborating with me in the excavation of the church at Korisha (2004 and 2007), and in the reconnaissance of the territory of Kosovo. Also, former student and PhD of the University of Tirana, current colleague from Ulqin, Anton Lulgjuraj, has accompanied me during the two-month fieldwork period in the territory of Montenegro in 2009, and in many later excavations and trips. Without the information of these investigations, this overview of studies would be rather incomplete. Special gratitude and thanks are owed to the Albanian Franciscan Custodian, "Zonja Nunciatë" seated at Shkodra, for the long collaboration in publishing and for funding the publication of this book. In view of the rhythm at which research advances, especially in this new digital era, anyone of us senses ever more the highly relative and temporary value of the research we do. Nevertheless, the moment of making public the achieved result is essential. Therefore, I am closing with the meaningful essence condensed in two Latin phrases: "hoc est in votis" and "habent sua fata libelli". - 251 -
V.2 BIBLIOGRAFIA V.2.1 В URIMET AA. SS 1770 Acta Sanctorvm. Die Septima Octobris. De SS. Sergio et Baccho MM. in Syria. Commentarius praevus. I. Sanctorum memoria in Fortis sacris cultusque ecclesiasticus publicus, Acta Sanctorum, Octobris, Tomvs Tertivs, Antverpiae MDCCLXX (1770 ), 833- 844. A.Alb.1 1913 Acta et Diplomata res Albániáé mediae Aetatis Illustrantia, vorbereitet von: L.Thalloczy, C.Jireček, und E.Šufflay, Vol, 1, Vindabonae, МСМХШ (1913). ACO, 1,1982 Acta Conciliorum Oecumenicorum, (edidit Schwartz Eduard) Index prosopographicus, Berolini 1982 ACO, II, 1984 Acta Conciliorum Oecumenicorum, (edidit Schwartz Eduard), Index topographicus, Berolini 1984 ACO I-III 1984 Acta Conciliorum Oecumenicorum, Index Generalis, Tomorvm I-IIII, pars tertia, Index topographicvs, congessit R. Schieffer, (Walter de Gruyter) Berolini, MDCCCCLXXXIIII (1984) An. Boll. 1895 Analecta Bollandiana, Tomus XIV, (ed. C. Smedt, I.Backer, F.Ortray, I. Cheyn, H. Delehaye A. Poncelet), Société des Bollandistes, Bruxelles 1895, 373-395. Augustinus 1958 Augustinus, Quaestionum in Heptateuchum, 2, 73 in Corpus Christianorum Series Latina, Volume 33, (CCSL 33) Edition Brepols, Turnhout, 1958,106. Augustinus 1955 Augustinus, De civitate dei. D 22,8, in in Corpus Christianorum Series Latina, Volume 48, (CCSL 48) Edition Brepols, (B. Dombart, A.Kalb), Turnhout, 1955, 820 Byz. Anon. Byzantiner Anonymus, Kriegswissenschaft, H. Köchly-W. Rüstow, Griechische Kriegsschriftsteller, Zweiter Teil, Die Taktiker, Zweite Abteilung, Leipzig 1855 CCSL 1982 Corpvs Christianorvm, Series Latina, Volume CXL- Registrvm
Epistularvm, Libri I-VII Volume CXL-A, Registrvm Epistularvm Libri VIII-XIV-Appendix edidit Dag Norberg, Tvmholti (Belgien) 1982 Cod. Just. 1965 Codex Justinianus, Corpus Iuris Civilis, editio stereotypa altera, vol. II Codex Justinianus, recognovit Paulus Krueger, Berolini, 1880. Marre në vellimin Būrime te zgjedhura për histerine e Shqipërisë, Vellimi I, Ilirët dhe Iliria tek autorēt antike, (përgatitur nga Frano Prendi, Hasan Ceka, Selim Islami, Skënder Anamali), Tirane 1965 Cod. Theod. 1965 Codex Theodosianus, Theodosiani libri XVI cum constitutionibus Sirmondianis et leges novelláé ad Theodosianum pertinentes, ediderunt Th. Mommsen et Paulus M. Meyer, voi. I Berolini 1905. Marre në vëllimin Būrime te zgjedhura per histerine e Shqipërisë, Vellimi I, Ilirët dhe Iliria tek autorēt antike, (përgatitur nga Frano Prendi, Hasan Ceka, Selim islami, Skënder Anamali), Tirane 1965 Conc. Nic. 1937 Concilium Nicaenum (ed. E. Schwartz), Über die Bischofslisten der Synoden von Chalkedon, Nikea und Konstantinopel, München 1937 CSEL 1898 Corpvs Scriptorvm Ecclesiasticorvm Latinorvm, voi. XXXV, pars II Avellana Qvae Dicitvr Collectio, Editium Academia Litterarvm Caesareae, Vindobonensis 1898. Epistularum. Coll. Thesal. 1937 Epistvlarvm Romanorvm pontificvm ad vicarios per Illyricvm aliosque episcopvs. Collectio Thessalonicensis, ed. C. Silva-Tarouca, Rome 1937 Hieroclis 1893 Hieroclis “Synecdemus” recensuit Augustus Burchardt, Lipsiae in aedibus B.G. Teubneri, 1893 . Marre në vëllimin Būrime te zgjedhura për histerine e Shqipërisë, Vellimi I, Ilirët dhe Iliria tek autorēt antike, ֊ 293
-
(përgatitur nga Frano Prendi, Hasan Ceka, Selim Islami, Skënder Anamalı), Tirane 1965 Lat. Ver. 1876 Mansi Laterculus Veronensis, në Notitia Dignitatum accedunt Notitia Urbis Constantinopolitanae et Laterculi provinciarum, edidit Otto Seeck, Berolini 1876 1759 J. D. Mansi, Sacrorum conciliorum nova et amplissima collection, Tomus tertius (ab anno CCCXLVII ad annum CCCCIX) Florentiae, MDCCLIX. Méliton de Sardes 1966 Mélitonde Sardes, Sur la Pâque, 67, Sources Chrétiennes, Volume 123,(ed. O. Perler), Paris, 1966, fq. 101 Not. Dign. or . 1876 Notitia Dignitatum accedunt Notitia Urbis Constantinopolitanae et Laterculi provinciarum, edidit Otto Seeck, Berolini 1876 Nov. Just. Justinianus, Novelláé, në Corpus Iuris Civilis, editio stereotypa altera, vol. III Novelláé, R. Schoell - G. Kroll, Berolini 1895. Marre në vëllimin Būrime te zgjedhura për historine e Shqipërisë, Veliimi I, Ilirët dhe Iliria tek autorēt antike, (përgatitur nga Frano Prendi, Hasan Ceka, Selim Islami, Skënder Anamalı), Tirane 1965 Proc. Bell. Vand 1971 Prokopius, Vandalenkriege, Griechisch-Deutsch, (ed. Otto Veh) München, 1971 Proc. Bell. Goth 1966. Prokopius, Gotenkriege, Griechisch-Deutsch (ed. Otto Veh), München 1966 Proc. De Aed. 1977 Procopius (von Caesarea), Bauten, Griechisch - Deutsch (ed. Otto Veh. Archäologischer Kommentar von W. Pülhom) Darmstadt-München 1977 Rav. Anon. 1940 Itineraria Romana, volumen alterum, Ravennatis Anonymi, Cosmographia et Guidonis Geographica, edidit Joseph Schnetz, Lipsiae in aedibus B.G. Teubneri, 1940 në vëllimin Būrime të zgjedhura për historine e Shqipërisë, Veliimi I,
Ilirët dhe Iliria tek autorēt antike, (përgatitur nga Frano Prendi, Hasan Ceka, Selim Islami, Skënder Anamalı), Tirane 1965 Ruf. Fest. 1866 Festi Breviarum rerum gestamm populi romani, edidit Carolus Wagner, Lipsiae-Pragae, 1886 në vëllimin Būrime të zgjedhura për historine e Shqipërisë, Vellimi I, Ilirët dhe Iliria tek autorēt antike, (përgatitur nga Frano Prendi, Hasan Ceka, Selim Islami, Skënder Anamalı), Tirane 1965 TP. Miller IR 1916 Itineraria Romana, Römische Reisewege an der Hand der Tabula Peutingeriana, dargestellt von Konrad Miller, Stuttgart 1916, në vëllimin Būrime të zgjedhura për historine e Shqipërisë, Vellimi I, Ilirët dhe Iliria tek autorēt antikë, (përgatitur nga Frano Prendi, Hasan Ceka, Selim Islami, Skënder Anamalı), Tirane 1965 Tertullianus 1954 Tertullianus, De oratione, 14, in Corpus Christianoram Series Latina Volume 1, (CCSL 1). Edition Brepols (G.F. Diercks), Turnhout 1954, 265.255-274. Veget 1966 P. Flavii Vegeti Renati, Epitoma Rei Militaris, edidit Alf Önnerfors, Teubneri, Stuttgart und Leipzig, MCMXCV ose në botimin Vegetius: Epitome of Military Science. Translated with notes and introduction by N.P. Milner, Second revised edition, Liverpool University Press 1996. Vie des Saints 1952 Saints Serge et Bacchus. Martyrs (+ IH-e au IV-e siècle), në Vie des Saints, par les RR. P.P Benedictins de Paris, Volume 10, Octobre, Paris, 1952, 191-197. Ѵш des Saints 1954 Vitruv - 294 Saint Menas, Martyr (III-IV-e siede) në Vie des Saints, par les RR.P.P. Benedictins de Paris, Volume 11, Novembre, Paris, 1954,328-337. 1976 Vitruvii De Architectura Libri
decem, (Zehn Bücher über Architektur), übersetzt und mit Anmerkungen versehen von Dr. Curt Fensterbusch, Darmstadt 1976 -
V.2.2 LITERATURA Aharoni 1956 Y. Aharoni, Excavations at Ramath Rahel, 1954: Preliminary Report, in: Israel Exploration Journal, Volume 6, Jerusalem 1956, 102-137 Aharoni 1964. Y. Aharoni, Excavations at Ramat Rahel, Seasons 1961 and 1962, (Centro di Studi Semitici) Roma 1964. Albanien 1988 ALBANIEN- Schätze aus dem Land der Skipetaren, Katalog, Zabem Verlag, Mainz am Rhein, 1988 Amo-Guinovart 2005 Ma Dolores del Amo Guinovart, La pelegaria del “ Ordo commendationis animae,, Letanico. (Versiones escritas, representationes plasticas desede el S IIAL. S v.d. d.C.), Barcelona, 2005. Anamali 1974 S. Anamali, Mozaikét e bazilikās paleokristiane tëLinit (Pogradec), Iliria, III, 1974 Anamali 1978 S. Anamali, Relación mbi gërmimet në Lezhë (shtator 1978). Dorshkrim gjendet ne Arkivin e Instituitit të Arkeolog] isë Tirane. Nr. Inv. 4007 Anamali 1988 S. Anamali, La basilique de Ballshi (Albanie ), Bull. Soc. Nat. Ant. France, 1988 Anamali 1989 Ľ état actuel des recherches sur l’origine des villes du moyen âge en Albanie, në Actes du XI Congrès International ď Archéologie Chrétienne, Lyon, Vienne, Grenoble Genève, Aoste, 1986, Studi di Antichità Cristiana, Vatikan, 1989 Anamali 1993 S. Anamali, Architettura e decorazione tardoantica in Albania, XL Corso di Cultura sull’Arte Ravennate e Bizantina, Ravenna, 1993, 447-474. Anamali, Komata 1978 S.Anamali, D.Komata, Varrezat e Kaldrunit (Koplik), Kumtari і Muzeut Popullor te Shkodrës, Nr. 3-4, Shkodër, 1978, 96-116 Anamali, Spahiu 1979-80 S. Anamali, H. Spahiu, Varreza arbërore e Krujës / Une nécropole albanaise de Krujë. In: Iliria, vol.
9-10, 1979. pp. 47-103; Anderson 2007 W. Anderson, Menas flasks in the West: Pilgrimage and Trade at the end ofAntiquity, Ancient West East, (Leuven, Paris, Dudley, MA), Volume 6,2007, 221-243 Asís García de 2009 F. de Asís García García, Daniel en elfoso de los leones, in «Revista Digital de Iconografía Medieval», 1, 1(2009), 11-24. Atlante 1981, “Atlante delle forme ceramiche” I, Ceramica fine romana nel bacino mediterraneo, in Enciclopedia dell’arte antica classica e orientale, Roma, 1981. Ausstellung Frankfurt 1983 “Spätantike und frühes Christentum”- Ausstellung im Liebighaus Museum alter Plastik, Frankfurt am Main (16 Dezember 1983 bis 11 Marz 1984) (Hrsg, und Vorwort von H.Beck und P.C.Bol) Frankfurt 1983. Aydìn 2013 A. Aydin, “Marmaris Müzesi ’ndeki Ampullalar”, Ólba XXI, Mersin2013, 437-456. Aydin 2015 A. Aydin, Ampullae Finds in the Izmir Archaeology and in the History Art Museums, Olba XXIII, Mersin, 2015, 487-513 Baçe1976 A. Baçe, Fortifikimet e antïkitetit të vonë në vendin tone, Monumentet, 11, 1976,45-74 Baçe, Papajani 1983 A. Baçe, L. Papajani, Kështjella dhe monumente të tjera në rrethet Puke, Tropojë dhe Kukës, (Forteresses et autres Monuments dans les regions de Puka, Tropoja et Kukës). Monumentet, 1983/1, 125-143 Balabanov, Krstevski 1991 I. Balabanov, C. Krstevski, Terrakotal ikoni od Bitaca (Terracota Icons from Vinica), Ckopje, 1991, - 295 -
Banc 1966 A. Banc, Vizantijskoje iskustvo v sobranijah Sovjetskovo Sojuza, Leningrad-Moskva 1966. Banc 1977 A. Banc, in: Iskustvo Vizantii v Sobranija SSSR, Moskva 1977. Bangert 2007 S. Bangert, Menas ampullae: a case study of long-distance contacts, Incipient Globalisation ? LongDistance Contacts, in the Sixth Century, (Ed. A. Harris), BAR international series ; 1644 v. 32, 2007,27-33 Baratte, Përzhita 2000, F. Barratte, L. Përzhita, La lampe de Peca (Albanie). Cahiers Archéologiques, Nr. 48 , Paris, 2000,19-35. Barleti 1964 M. Barleti, Historia e Skënderbeut, Tirane, 1964. Barnea 1995 I.Bamea, Menasampullen auf dem Gebiet Rumäniens, Akten des XII. Internationalen Kongresses fur Christliche Archaeologie, (Bonn, 22-28 September, 1991) Teil, 1, Jahrbuch fiier Antike und Christentum, Ergaenzungsband, 20, l,Muenster, 1995, 509-514. Baume- Salomonson, 1976 Bavant P. La Baume- J. W. Salomonson, Römische Kleinkunst Sammlung Karl Löffler, në: Wissenschftliche Katalog des Römisch-Germanischen Museums Köln, III (Köln, 1976) 2004 B. Bavant, L’Illyricum, dans : Le Monde Byzantin, Tome I, L’Empire romain d’Orient, 330-641 (sus la direction de C. Morrison), Paris 2004, 303-347. Beatrice 1983 P. F. Beatrice, La lavanda dei Piedi. Contributo alla storia delle antiche liturgie cristiane, C.L.V. - Edizioni Liturgiche, Roma, 1983 Becker 2000 U. Becker, The Continum Encyclopedia of Symbols, New York, London, 2000. Benea 1986 D. Benea, Mitropolia Banatului, 36. 1986, 43-48 Benedectins 1954 Saint Menas, Martyr (IlI-IV-e siede) in Vie des Saints, par les RR.P.P. Benedictins de Paris, Volume 11,
Novembre, Paris, 1954, S. 328-337. Berisha 2012 M. Berisha, Guide arkeologjike e Kosovës, Prishtinë 2012. Berisha 2015a M. Berisha, Një vështrim historik і Dardanisë gate antikitetit të voně, Kosova Arkeologjike 2, Prishtinë 2015, 67-99. Berisha 2015b M. Berisha, Ulpiana e Dardanisë në dritën e hulumtimeve arkeologjike , in Dardania ֊ kerkime dhe studíme arkeologjike (ed. M. Korkuti, L.Përzhita, K. Luci), Tirane 2015, 226-260 Berisha et al. 2012 M. Berisha, A. Darfehn, Sh. Gashi, R. Gauß, M. Helfert, K. Luci, F. Lüth, P. Mertl, S. Reichler, G. Schafferer, F. Teichner, H. Wendling, Archäologisch-geophysikalisc he Prospektion im Kosovo- Erste Resultate einer bilateralen Forschungskooperation. Archäologischer Anzeiger, 2. Halbband, München 2012, 65-92 Berisha et al. 2019 M. Berisha, C. J. Goddard, A. Hajdari et T. Mukai, « Ulpiana (Dardanie). La datation de lafortification de ľéglise septentrionale. », Chronique des activités archéologiques de l’École française de Rome [En ligne], Balkans, mis en ligne le 26 juillet 2019, consulté le 26 juillet 2019. URL : http://joumals.openedition.org/ cefr/2746 Biagi I. C. 2015 I. C. Enzo Biagi http://slideplayer.it/slide/2934146/ La presentation: « Roma Soterranea. Le catacombe dei primi cristiani (III-VI Secolo) » Osteria Nuova, 9 gennaio 2015,1. C. Enzo Biagi Roma III Seminario per la cura delle eccellenze a.s. 2014-15. Bisconti 2011 F. Bisconti, Pranzi e rinfreschi in onore del caro estinto. Fu sant 'Agostino tra і primi a opporsi alla pratica dei «refrigeria», di Fabrizio Bisconti, ( Scritto da Redazione de Gliscritti: 29 /11 /2011 ),
1-3 Biscontì 2016 F. Bisconti, La lastra aquìleise del refigerium. Dal bancheto edonistico al pasto funebre.Antichità Altoadriatiche, volume LXXXIV- 2016, 351-365 - 296 -
2019 F. Bisconti, Capitolo 2. Banchetti cristiani della Tarda Antichità: і riti e le imagini, in: Il cibo e le sue rappresentazioni (secoli V-XVII) Un viaggio nella Valle del Sacco, Esedra Editrice, Roma 2019, 71-82. le 1878 E. Le Blant, Etude sur les sargophages chrétiens de la ville ď Arles,Paris, 1878, XXVIII-XXX, pl. XXXV. Böhlig 1960 Menas, Լ der Heilige, in RGG, Vierter Band, 1960, 849-850, (vorbereitet von A.Böhlig). BiscoNTi Blant Borozan 1999 B.Borozan, Martinićka Gradina - civita Diocletiana, Zbornik radova sa okruglog stola Srednjovjekovna istorija Crne Gore kao polje istraživanja, Podgorica 1999. Bošković 1932 Dj. Bošković, Beleške sa putovaná, IV. Prizren, Bogorodica Ljeviška, Starinar, Tome VII, Beograd, 1932, 113-118 Bošković 1962 Dj. Bošković, Stari Bar, Beograd 1962 Bošković etj. 1981 Dj. Bošković, P. Mijović, M. Kovačevič , Ulcinj I, Beograd 1981 Bowden, Përzhita 2004 W. Bowden, L. Përzhita, The Baptistery, tek R. Hodges, W. Boden, K. Lako, Byzantine Butrint-Excavations and Surveys 1994-1999, Oxford, 2004,176-201 Bratož 1987 R.Bratož , Die Entwicklung der Kirchenorganisation in den Westbalkanprovinzen (4. Bis 6. Jh.) in “Miscellanea Bulgarica”, 5, 1987, 149-196. Bratož 1993 Bratož R.Bratož, Die frühchristliche Kirche in Makedonien und ihr Verhältnis zu Rom, in: Klassisches Altertum, Spätantike und frühes Christentum, (Hrsg. K.Dietz, D. Hennig, H.Kaletsch), Würzburg, 1993, 509-551 1996 R. Bratož, Christianisierung des Nordadria- und Westbalkanraumes im IV Jahrundert. in Westillyricum und Nordostitalien in der spätrömischen Zeit, Ljubljana, 1996, 239-366.
Brenk 1994 В. Brenk, La cristianizzazione della città tardoantica, Actes de XIV Congres Intemaional d’Arquelogia Classica, (Tarragona 5-11. 09. 1993), Tarragona 1994,129-135 Bronner 1930 О. Bronner, Corinth Vol. IV, Part II, Terracotta Lamps, Cambridge Massachusetts, 1930. Bruyne De 1958 Lucien De Bruyne, Refrigerium interim, in «Rivista di Archeologia Cristiana», 34, 1958, pp. 87-118. Bryce 1887 J. Bryce, Life ofJustinian by Theophilos, English Historical Rewiev, Voi. 2 (1887), 657-686. Buchet 2014 L. Buchet, L ’evolution du peuplement de l’Albanie du Nord entre lafin de l’antiquité et le debut de l ’epoque ottomane. Les apports de l’anthropologie, in: Procedings of the international Congress of Albanian Archaeological Studies (21-22 November, Tirana 2013), Tirana, 2014, 578-597. Buday 1918 A. Buday, Régészeti kutatás Albániában, (Recherches archéologiques en Albanie), Kolozsvár 1918. Bugaj etj. 2013 U. Bugaj, P. Lutovac, Z. Polak, M. Trzeciecki, Relies of masonry structures on Duteza Hill (Relikty konstrukcji murowanych na wzgórzu Đuteza). Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego Tom XXXIV, Rzeszów 2013,149-165. Bulić 1899 F. Bulić, Scavi nell’antico cimetiero cristiana di Marušinac a Salona durante ľ a. 1898, Bulletino di Archeologia e Storia Dalmata, XXII, 1899, f. 73-85 fig. 1, S. 80 Buora, Lafu, Şahin 2015 M. Buora, E. Lafli, G. К. Şahin, Some new ampullae from Western Asia Minor, in: Arheologia Mileniului I P. Chr. IV, Nomazi şi autohtoni în mileniul I p. Chr. Editura Istros 2015, 273-292. Burn 1905 A. E. Bum, Ničeta of Remesiana. His Life and
Works, Cambridge 1905. Buschhausen 1984, H. Buschhausen, Kunstgewerbe Ostillyricums, Actes du X-e Congres International d’Archeologie - 297 -
Chrétienne, (Thesalonique, 28 septembre ֊ 4 octobre 1980), Cita dei Vaticano - Thesalonique, 1984, 141171. Buzov 2011 M. Buzov, The archaeological topography of the Bay ofKotor (Boka Kotorska) in: Classica et Christiana 6/2 (Iaşi), 2011,351 -376 Byzanz 2010 Byzanz - Pracht und Alltag,( Katalog der Ausstellung Bonn, 26 Februar bis 13 Juni 2010), RGZM, Hirmer, 2010. Cabrol, Leclercq 1914 F.Cabrol et H. Leclercq, Coupe de Podgoritza, in “Dictionaire d’archeologie chrétienne et de liturgie, Tome troisième, 2-me partie, Paris, 1914, 3008-3011. Cabrol, Leclercq 1933 Cabrol F.Cabrol et H.Leclercq , “Dictionaire d’archeologie chrétienne et de liturgie”, Tome XI, premiere partie, Paris, 1933, 380-397. Leclerq 1920 F. Cabrol e H. Leclercq, Dictionnaire d'archéologie chrétienne et de liturgie, Vol. IV, Tome 1, Paris, Letouzey, 1920, pp. 222-247. Caillet 1996 J. P. Caillet, La transformation en Eglise ďedifices publics et de temples a la fin de l’Antiquité, La fin de la cite antique et le debut de la cite medieval, de la fin du III-е sciecle a l’avenement de Charlemagne. (Actes du colloque tenu a l’Universite de Paris X-Nanterre les 1, 2 et 3 avril 1993) Edipuglia, Bari, 1996, 191 -211 Calaon et al. 2008 D. Calaon et al. Changing Spaces-Changing Uses. The Archaeology ofan Urban Quarter in Stari Bar., in: A Town through the Ages. The 2006-2007 Archaeological Project in Stari Bar. (by Sauro Gelichi), Firenze 2008,28-30 . Calcagnini 2000 D. Calcagnini, Adamo ed Eva, Temi di iconografia paleocristiana, [Sussidi allo studio delle antichità cristiane; Pontificio Istituto di Archeologia
cristiana], Città del Vaticano, P.I.A.C., 2000, 96-101. Cambi et al, 1973 N. Cambi, I.Marovic, N.Nikolanci, Z.Rapanic, Guide to the Atchaeological Museum of Split, Split, 1973. Capelli 1912 A. Capelli, Dizionario di abbreviature latine ed italiane, seconda edizione, Milano, 1912. Castelfranchi 1980 M. F. Castelfranchi, ΒΑΠΤΙΣΤΗΡΙΑ - Intorno ai piu noti Battisteri dell’ Oriente, Roma, 1980 Catalogue 1981 Catalogue of the Avar Treasure, London 1981 Ceka 2010 N. Ceka, Archaeological Treasures from Albania, Migjeni, Tirane, 2010 Ceka, Zeqo, 1984 N.Ceka, M.Zeqo, Fouilles soumarines le long de la cote et dans les eaux intérieures de notre pays, Monumentet, 2, 1984, 134-135. Cermanović et al. 1975 A.Cermanovic-Kuzmanovic, D.Srejovic, O.Velimirovic-Zizic, The Roman Cemetery at Doclea, Titograd, 1975 Cervellin 1998 L. Cervellin, L'arte cristiana delle origini. Introduzione all'archeologia cristiana, Torino 1998. Çabej 1977, E. Çabej, Karakteristika të huazimeve latine tëgjuhës shqipe, in՝. Studíme Filologjike 1974, 2,13-51, ose in: Studíme Gjuhësore, vëllimi ГѴ, Prishtmë 1977, 255-289 Čerškov 1960 E. Čerškov, Ulpiana- kratak izvještaj o arheološkim istraživanjima u 1959, in : Glasnik Muzeja Kosova i Metohije , IV-V, 1959-1960, Priština 1960. Čerškov 1970 E. Čerškov, Municipium DD kod Sočanice, Priština -Beograd, 1970 Çetinkaya 2015 H. Çetinkaya, Newly discovered early Christian baptistery and Church at Ulpiana, Kosova Arkeologica (Archaeological Kosovo) nr. 2, Prishtinë 2015, 99-116. - 298 -
Chevalier 1988 P. Chevalier, Les baptisteries paléochrétiens de la province romaine de Dalmatie, DIADORA, 10, Zadar, 1988, 111-163 Chevalier 1998 P. Chevalier, Les luminaires paléochrétiens de Dalmatie romaine, Vjesnik za arheologiju i historiju dalmatinsku, Nr. 90-91/1997-1998,161- 199 Chevalier 2005, P. Chevalier, Les autels paléochrétiens des provinces d’Epirus Vêtus, Epirus Nova et de Praevalis, Hortus Artium Medievalium, որ. 11, 2005, 65-79 Christentum Balkanländern 2015 Neue Forschungen zum frühen Christentum in den Balkanländem (R. J. Pillinger Hrsg.), Archäologische Forschungen Band 26, Wien 2015 ČiLiKov 2009 A. Čilikov, Rezultatei dhe rëndesia e hulumtimeve arkeologjike të qytetit të vjetër të Shasit. Shasi і lashtëmonument i kultures (Përmbledhja e kumtesave nga Sesioni Shkencor і mbajtur më 16-17 maj 2008), Ulqin 2009, 23-32 Ćmić 2017 J. S. Ćirić, “Things in Haeven and on Earth, visible and invisible Triumphal arch at the west Façade of the Mother of God Ljeviška Church in Prizren, in : Niš and Byzantium (15 International Symposium, Niš 3-5 June 2017), Niš 2017,179-186. Claes 1983 M. Claes, ‘Daniel between the lions’. A circus scene or a biblical image?, in «Acta Archaeologica Lovaniensia», 22(1983). 43-59; Crawford 1990 J. S. Crawford, The byzantine Shops at Sardis, Harvard University Press, Cambridge Massachusetts and London, 1990. Ćurčić 2005 S. Ćurčić, “Renewedfrom the Very Foundations ’: The Question of Genesis of the Bogorodica Ljeviška in Prizren ” in: Archaeology in Architechture: Studies in Honor of Cecil L. Striker, ( ed. J. J. Emerick and D.M.
Deliyanis), Mainz am Rhein 2005,23-35 Ćurčić 2010 S. Ćurčić, Architecture in the Balkans from the Diocletian to Süleyman the Magnificient, New Haven and London 2010. Cvetkovič Tomaševtć, 1989 G. Cvetkovič Tomašević, Etude comparative des couches et vestiges de bâtiments superposés à Heraklea Lynkestis, Ulpiana et Singidunum. A propos de l’origine, la date et la typologie des maisons en torchis. Actes du Xle Congrès international d’archéologie chrétienne, Lyon, Vienne, Grenoble, Genève et Aoste (21-28 septembre 1986). Rome 1989, 2463-2478 Cvetkovič Tomašević, 1994 G. Cvetkovič Tomašević Mosaïques découvertes à Ulpiana en 1982 et un groupe de mosaïques du 4e siècle : La mosaïque gréco-romaine. 4e Colloque International pour l’Étude de la Mosaïque Antique, (Trêves, 8-14 août 1984), Paris 1994, 145-150- DACL 1948 Reliques et reliquaires në Fernand Cabrai et Leclerq Henri, “Dictionaire d’Archeologie Chrétienne et de Liturgie”, Tome quatorziemme, deuxiemme partie, Paris, 1948, 2291- 2362. Dagron 1977 G. Dagron, Le christianisme dans la ville byzantine, in Dumbarton Oaks Papers, Nr. 31, Washington, 1977, 1-25. Daim 2002 F. Daim, Pilgeramulette und Frauenschmuck ? Zu den Scheibenfibeln derfrühen Keszthely-Kultur, Zalai Museum, 11,2002, 113-132, Abb. Daim 2006 F. Daim, Vrap, in: Reallexikon der Germanischen Altertumskunde, Band 32, Berlin - New York, 2006, 646-651 Daim 2011 F. Daim, Diplomatische Geschenke in der Archäologie, in: Wege nach Byzanz (hrsg. B. Fourlas, V. Tsamakda), Mainz 2011, 75-77 Daim 2017 F. Daim, Dìe Steppe und Byzanz. Kunsthandwerk und Bilderwelten im
Awarenkhaganat, in: 400 - 1000 - 299 -
Dally Vom spätantiken Erbe zu den Anfängen der Romanik (hrsg. Ch. Lübke, M. Hardt), Deutscher Kunstverlag, Leipzig 2017. Text S. 138-153, Katalog Nr. 94-132, S. 371-387. 2003 O. Daily, Pflege ” und Umnutzung heidnischer Tempel in der Spätantike. Die spätantike Stadt und ihre Christianisierung, Wiesbaden, 2003, 97-114 Damko 1993 P. Damko, Bazilika e Zaradishtës, Iliria XXIII, 1993, 1-2,259-271 Darcel, Basilewski, 1874 A. Darcel et A. Basilewski, « Catalogue raisonné précédé d’un essai sur les arts industrielles du I-er au XV-e sciécle ». Paris, 1874. DEChrA 1990 Dictionaire encyklopedique du christianisme ancien, Cerf, 1990, Daniel, Vol, I, f. 623-624. Sergius et Bachus, Vol. II, fq. 2268 Menas, Vol, II 1619-1620. Degrand 1901 A. Degrand, Souvenirs de la Haute Albanie, Paris 1901 Deichmann 1939 F. W. Deichmann.· Frühchristliche Kirchen in antiken Heiligtümern, in: Jahrbuch des Deutschen Archäologischen Instituts 54 (1939), 105-136; réimpression in:Rom, Ravenna, Konstantinopel, Naher Osten. Gesammelte Studien zur spätantiken Architektur, Kunst und Geschichte, Wiesbaden 1982, 56-94. Deichmann 1964 F. W. Deichmann, Vom Tempel zu Kirche, in: Mullus - Festschrift Theodor Klauser, Jahrbuch für Antike und Christentum, Ergänzungsband 1, 1964, 52-59 . Deichmann 1975 F.W.Deichmann, Die Spolien in der spätantiken Arkitektur, in “Sitzungsberichte der Bayerischen Akkademie der Wissenschaften , Philosophisch-historische Klasse”, München, 1975, Heft, 6, Deichmann 1983 Demiraj Deonna F. W. Deichmann, Einführung in die christliche Archäologie, Darmstadt 1983 2013 Sh. Demiraj, Gjuha shqipe
dhe historia e saj. (The Albanian Language and its History), (botim і dytë і ripunuar, hrsg, B.Demiraj), Tirane 2013,163,263. Bei der Zusammnefasung auf Englisch, 384, 399-400. 1949 W Deonna, Daniel, le ‘Maître des fauves’: à propos d’une lampe chrétienne du Musée de Genève, in «Artibus Asiae», 12,1;4(1949), fq. 119-40;347-74; Destephen 2008 S. Destephen, Une province romaine sortie de l’ombre. La Dardanie d’après la correpondance du pappe Gelose. in MEFRA -120/1, 2008, 163-181. Dölger 1905 F. J. Dölger, Die Firmung in den Denkmälern des christlichen Altertums. Röm. Quartallschr. Christi. Altkde, 19, 1905 Döpmann 1987 H. D. Döpmann, Zur Problematik von Justiniano Prima, in Miscellanea Bulgarica, 5, (Gjyzelev, Pillinger Hrsg.), Sofia 1987, 221-232. Drançolli 2012 J. Drançolli, Studenica, in Harta Arkeologjike e Kosovës, Vëllimi II. ( ed. E. Rexha), Prishtinë, 2012, p. 57-58. Dresken-Weiland 1991 J. Dresken-Weiland, Reliefierte Tischplatten aus theodosianischer Zeit, Citta del Vaticano, 1991 Dresken-Weiland 1998 J. Dresken-Weiland, Repertorium der christlich-antiken Sargophage, Band II, Mainz, 1998. Dresken-Weiland 2003 J. Dresken Weiland, Recherches sur les sepoulturespaléochrétiennes en sargophage (Ocident IV-VI sciecles), Antiquité Tadive, 11 - 2003 ( deuxiemme partie), 305-319. Dresken-Weiland 2010 Bild, Grab und Wort. Untersuchungen zu Jenseitsvorstellungen von Christen des 3. und 4. Jahrhunderts. Regensburg 2010 Drauschke 2007 Jörg Drauschke, Byzantine and oriental imports in the Merovingian Empirefrom the second halfofthefifth to the beginning of the eighth century,in:
Incipient Globalisation ? Long-Distance Contacts in the Sixth - 300 -
Century, ( ed. By Anthea Harris) BAR international series ; 1644 v. 32, 2007. 75-90 Drauschke 2008 Jörg Drauschke, Handelsgut, Geschenke, Subsidien. Zu den Vermittlungsfaktoren ostmediterraner und orientalischer Objekte im Merowingerreich, Archäologische Informationen, 31/1 2,2008. Duchesne 1892 L. Duchesne, L 'Ulyrieum ecclésiastique, in : Byzantinische Zeitschrift, I, 1892,531-550. Dumont 1873 A. Dumont, Bulletin de la Société nationale des antiquaires de France, 1873, 71-73. Đurašković etj. 2017 L. Đurašković, J. Đurović, D. Medin: Antique, late Antique and early Christian mosaics in the area of the municipality ofBudva/Antički, kasnoantički i ranokršćanski mozaici na području Općine Budva, in: 4th Mosaics Conference. Presentation of Detached Mosaics on Movable Supports. ( 3-6 October 2017) Pula (Croatia ) 2017, 8-9. Dušanić 1983 M. Dušanić, Asklepijev Ex Voto, Živa Antika, 33,1, Skopje 1983, 27-32. Duval 1973 a N. Duval, Eglise et temple en Afrique du Nord. Note sur les installations chrétiennes dans les termples a cour a propos de l’eglise dite de Servus a Sbeitla. Bulletin Archéologique. Nouvelle Serie 7 (Année 1971), Paris, 1973, 265-296 Duval 1973 b Duval N. Duval, Eglise et thermes en Adrique du Nord., Note sur les installations chrétiennes dans les constructions thermals a propos de Madure et de Mactar. Bulletin Archéologique. Nouvelle Serie 7 (Année 1971), Paris, 1973, 297- 3171985 N. Duval, Piscinae et mensae funéraires. De Salone à Aquilée, in Aquileia, la Dalmazia e l’Illirico, Atti della XIV Settimana di Studi Aquileiesi, Aquileia, 23-29 aprile 1983, Udine,
Chiandetti, 1985, pp. 437462. Duval, Popovič 1984 N.Duval et Vl.Popovié, Urbanisme et topographie chrétienne dans les provinces septentrionales de l’Illyricum, in “Actes du X-e Congres International ď Archeologie Chrétienne”, (Thesalonique, 1980),Volume, I, Roma, 1984, 552-553. Dyczek, Shpuza 2014 P. Dyczek, S. Shpuza, Thre years of Albanian-polish excavations in Scodra, in: Procedings of the international Congress ofAlbanian Archaeological Studies (21-22 November, Tirana 2013), Tirana, 2014, 387-398. Eck 2015 W. Eck Akkulturation durch Recht: Die lex municipalis Troesmensium, in: Culti e religiosità nelle province danubiane, Atti del II Convegno Intemazionale, (Ferrara 20-22 Novembre 2013)(ed. L.Zerbini), Bologna 2015, 9-18. Eichner 2011 I. Eichner, Pilgerwege und Pilgerheiligtümer des Byzantinischen Reiches, in: Wege nach Byzanz (hrsg. B. Fourlas, V. Tsamakda), Mainz 2011,42-55 Engels 1998 J. Engels, Funerum sepucrorumque magnificentia - Begräbnis- und Grabluxusgesetzte in der griechischrömischen Welt mit einigen Ausblicken auf Einschränkungen des funeralen und sepulkralen Luxus im Mittelalterund in der Neuzeit, Stuttgart 1998 . Engemann 1973 J. Engemann, Palästinensische Pilgerampullen im F. J. Dölger-Institut in Bonn. In Jahrbuch flir Antike und Christentum, nr. 16 1973, 5-27 Engemann 1995a J. Engemann, Eulogien und Votive, Akten des XII. Internationalen Kongresses firr Christliche Archaeologie, (Bonn, 22-28 September, 1991) Teil, 1, Jahrbuch fiier Antike und Christentum, Ergaenzungsband, 20, 1, Muenster, 1995, 223-233 Engemann 1995b J. Engemann, Das Jerusalem der
Pilger. Kreuzauffindung und Wallfahrt, in Akten des XII. Internationalen Kongresses fur Christliche Archaeologie, (Bonn, 22-28 September, 1991) Teil, 1, Jahrbuch fuer Antike und Christentum, Ergaenzungsband, 20,1, Muenster, 1995,24-35 Engemann 1997 - 301 ~
J. Engemann, Deutung und Bedeutung frühchristlicher Bildwerke, Darmstadt 1997 Evans 1884 A. J. Evans, Antiquarian Researches in Illyricum, in Archaeologia, 48, 1884, 1-105 Evans 1885 A. J. Evans, Antiquarian Researches in Illyricum, in Archaeologia, 49, 1885, 1-167 Fadić 1998 I. Fadić, I vetri tardoantichi, il corredo ecclesiastica e la liturgia, in Actes XIII CIAC, Split-Città del Vaticano, 1998, t. 3, p. 241-252. Farlati, Illyr. Sacr. D. Farlati, Illyricum sacrum, continue par J. Coleti, voi. VIII,Venise, 1780-1819 Fasola, Nicolai 1989 U.M. Fasola, V. F. Nicolai, Le necropoli durante la formazione della città cristiana, in: Actes du Xle congrès international d’archéologie chrétienne. Lyon, Vienne, Grenoble, Genève, Aoste, 21-28 septembre 1986. Rome : École Française de Rome, 1989. pp. 1153-1205. Ferguson 1961 G. Ferguson, Signs and Symbols in Christian Art, Oxford University Press, London, Oxford, New York, 1961 FERTEDela 1958 E. C. De la Ferie, L’antiquité chrétienne au Musee du Louvre, Paris, 1958, 110. Février 1986 P. A. Février, Baptisteres, martyrs et reliques, Studien zur spätbyzantinischen Kunst, Bonn, 1986,1-9. Février 1996 P. A. Février, La mort chrétienne. In: La Méditerranée de Paul-Albert Février [recueil d’articles] Rome: École Française de Rome, 1996. pp. 289-360. Fidanovski 1998 S. Fidanovski, Roman and Early Byzantine Period, by: The Archaeological Treasures of Kosovo and Metohija, Beograd, 1998, 257-349. Filippini 2007 A. Filippini, Gli Atti apocrifi petrini fra tradizione testuale e contesto storico-sociale, A proposito di uno studio recente, in
Mediterraneo Antico, X, 1-2 (2007), 600-601. Finney 1994 P. C. Finney, The invisible God. The Earliest Christians on Art, New-York/Oxford 1994. Foerster etj. 2004 G. Foerster, K. Lako, E. Nallbani and E. Netzer, Sinagoga e Sarandës (Anchiasmos) në Antikitetin e Vonë, Candavia 1 (2004) 32-48. Frashëri 2002 K. Frashëri, Skënderbeu, jeta dhe vepra (1405-1468), Tiranë, 2002 Freis 1983 H. Freis, Spätantike Kirchen in Albanien, in: Antike Welt, Sondernummer, 1983, 65-73 Garrucci 1880 P. R. Gamici, Storia dell’arte Cristiana nei primi otto secoli della chiesa, 6 (Prato, 1880) Garruci 1881 P. Rafaele Garruci Storia dell’Arte Cristiana, Prato, 1881, tome VI, pi, 443, nr. 3 . Gashi etj. 2017 Sh. Gashi, P. Aliaj, M. Berisha, Z. Rama, Kishapaleokristiane e Strezocit (Hajnocit), Harta Arkeologjike e Kosovës, Vellimi III, Prishtinë 2017, 230-233 Gassner 1997 V. Gassner, Das Südtor der Tetrágonos -Agora. Keramik und Kleinfunde, Forschungen in Ephesoss XIII/ 1/1, Wien 1997. Gasparri 2006 L. Gasparri, La cristianizzazione del rito fonerario pagano. Attraverso la testimonianza di Cornus N. 12, Maggio 2006 Gavrilovie 2019 A. Đ. Gavrilovié, Духовное и материальное значение и анализ мотивов трех рыб с общей головой на фрагменте половой мозаики времени антики в г.Петровац-на-Море (Spiritual and material Meaning and the analysis ofthe Motiv ofthree Fish with one Headfrom a Fragment oflate antiquefloor Mosaik in Petrovac at Sea). Историјски записи, година XC, 3-4/2017, Podgorica 2019, 7-19. Gelichi etj. 2012 - 302 -
S. Gelichi, C. Negrelii, S. Leardi, L.Sabionesi, R. Beicari, Doclea allafine dell’antichità. Studi e ricerche per la storia dì una città abbandonata della Prevalitania (Duklja na kraju antičkog doba. Studije і istraživanja istorije jednog napuštenog grada Prevalitanije), Nova Antička Duklja III, Podgorica 2012, II-40. Gelzer, Hilgenfeld, Cuntz 1898 H. Gelzer, H. Hilgenfeld, O. Cuntz, Patram Nicaenoram, nomina latine, graece, coptice, syriace, arabice, armeniace, (B. G. Teubneri) Lipsiae, MDCCCXCVIII, Golofast 2016 L. Golofast, Cooking Ware ofthe Western Balkan production on the Northern Black Sea Area. Materials in Archaeology, History and Ethnography of Tauria, Volume XXI, Simferopol 2016, 120-134 Grabar 1957 A. Grabar, “Basilique et baptisere groupes de part et d’autre de l’Atrium”, Vjestnik za arheologiju і historiju dalmatinsku, LVI-LIX, Tome premier, Split, 1957, 224-230. Grossi 2001 V. Grossi, Il Decretum Gelasianum. Nota in margine all’autorità della chiesa di Roma allafine del sec. V, in Augustiniánům 41 (2001), 231-255. Gut 2000 M. Guj, Lazzaro, in Temi di iconografia paleocristiana, [Sussidi allo studio delle antichità cristiane; Pontificio Istituto di Archeologia cristiana], Città del Vaticano, P.I.A.C., 2000, 201-203. Gurakuqi 1943 G. Gurakuqi, Dioçezi і Sapes (1291-1941), Shkodër 1943. Guyon 1997 J. Guyon, Les baptistères au F siècle, CLOVIS - Histoire Mémoire (sous la direction de Michel Rouche) Paris, 1997, 255 ֊ 269 Gjini 1992 G. Gjini, Ipeshkëvia Shkup-Prizren nëpër shekuj, Zagreb 1992. Hahn 1854 J. G. von Hahn, Albanesische Studien, Jena 1854 Harta і 2006
Harta Arkeologjike e Kosoves, I, Prishtinë, 2006 ( Luan Përzhita, Kemajl Luci, Gëzim Hoxha, Adem Bunguri, Fatmir Peja, Tomor Kastrati), Prishtinë, 2006. Harta II 2012 Harta Arkeologjike e Kosovës, Vëllimi II ( ed. E. Rexha), Prishtinë, 2012. Harta III 2017 Harta Arkeologjike e Kosovës, Vëllimii II ( ed. E. Rexha), Prishtinë, 2017. Hodges etj. 2000 Haug R. Hodges, W. Bowden, O. Gilkes, К. Lako, Late Roman Butrint, Albania: survey and excavations, 19941998, Archeologia Medievale, XXVII, 2000, 241- 257 2003 A. Haug, Die Stadt als Lebensraum, Eine kulturhistorischeAnalyse zum spätantiken Stadtleben in Norditalien, Rahden/Westf. 2003. Hayes 2008 J. W. Hayes, Roman Pottery. Fine-Ware Imports, Agora 32 (Princeton 2008) Hoxha 1993 G. Hoxha, Shkodra- chef-lieu de la province Prevalitane, in “XL Corso di Studi Ravennate e Bizantina”, Ravenna, 1993, 551-556. Hoxha 1994a Hoxha Hoxha Hoxha G. Hoxha, Ancient traces of Christianity in Shkodra and its Vicinity, in: Buletini Shkencor і Universitetit të Shkodrës, 1, 1994, 57-63 1994b G. Hoxha, L’enceinte de la Basse Antiquité dans la ville de Shkodër, in: “Iliria”,1994,1-2, 231-247. 1995 G. Hoxha, Two Notes on the Name “Rozafa” ofShkodra Castle, in “Hylli i Drites” Nr, 3-4, Tirane, 1995, III-120. 1998 G. Hoxha, Gjurmë të kristianizmit të herëshëm nëprovincën e Prevalit, in: Phoenix,Nr. 3 Shkodër, 1998, 23-44. Hoxha 1999 - 303 -
Hoxha G. Hoxha, L'autre nom du château de Shkodra, Cahiers Balkaniques, Nr.28-29, La montée vers la ville, Revue du Centre d'Études Balkaniques, (sous la dierection de (Henri Tonnet), Paris, 1998-1999, 19-30 2000, G. Hoxha, Kristianizimi në provincën e Prevalit deri nëfillimet e shekullit të 7-të, Kumtesë e mbajtur në punimet e Konferencēs “ Krishtërimi ndër Shqiptarë” të mbajtur në Tiranë, Nëntor,1999, Shkodër, 2000, 69-88, Hoxha 2003 G. Hoxha, Scodra dhe Praevalis në Antikitetin e vonë, (Scodra and Praevalis in the Late Antiquity), Shkodër, 2003. Hoxha 2005 G. Hoxha, Osservazioni sulprocesso di cristianizzazione nella Provincia Praevalitana dal Tardoantico all’ Alto medioevo (secoli IV-VII), Quaderni Friulani di Archeologia, XV, 2005, 169-192. Hoxha 2006 G. Hoxha, МЫ gërmimet arkeologiike në kishën paleokristiane tëfshatit Korishë, “Kosova Arkeologjike”, Prishtinë, 2006, 167-174 Hoxha 2007 G. Hoxha, Lissus dans la basse Antiquité, Epire, Ilyrie, Macedoine.,Mélanges offerts au Professeur Pierre Cabanes, Collection ERGA, Recherches sur l’Antiquité, 10, (ed. D. Berranger-Auserve), Clermond Ferrand, 2007, 81-87 Hoxha 2008a G. Hoxha Zwei altchristliche Gebetsschalen mit biblischen Szenen aus der Provinz Praevalis, THIASOS - Festschrift für Erwin Pochmarski zum 65. Geburtstag, Wien, 2008, 389- 400 Hoxha 2008b G. Hoxha, Céramique culinaire lissée à la brosse, provenant du territoire des provinces de Praevalis et de Dardanie. The 25-th Congress of R. C. R. F. ( Durrës, 24 september-1 October, 2006), Bonn, 2008, 89-99 Hoxha 2009 G. Hoxha, Të dhëna të reja arkeologjike nga Kalaja
e Prizrenit. (Nouvelles données archéologiques sur la forteresse de Prizren), in: “Iliria”, 2007/08, Tiranë 2009, 259-284 Hoxha 2010 G. Hoxha, Comendatio animae- Lutje paradigme dhe skena ЫЫіке në ritin mortor paleokrìstìan nga provìnca Praevalis (Commendatio animae- Paradigm prayer ans biblical scenes of the early Christian funerary ritual in the Praevalis province). 'Ìliria”, XXXIV, 2009-2010, 131-152 Hoxha 2012 G. Hoxha, Një pagëzimore paleokristiane nën themelet e kishës së Shën Kollit në Lezhë (A paleochristian baptistery in the foundations of the church of St. Nicholas in Lezha), Iliria, XXXV, 2011, Tirane, 2012, 285-302 Hoxha 2014 G. Hoxha, Die Transformationsprozesse in der Stadt Lissus während der Spätantike, in: Procedings of the International Congress ofAlbanian Studies (Tirana, 21-22 November 2013), (ed. by L. Perzhita, I. Gjipali, G .Hoxha, B. Muka), Tiranë 2014, 511-526. Hoxha 2015a Hoxha Hoxha Hoxha Hoxha - 304 G. Hoxha, Die Christianisierung des nordalbanischen Territoriums bis zum Anfang des VII Jhs. nach Chr. (unter Berücksichtigung der neuen archäologischen Zeugnisse) in: Sprache und Kultur der Albaner zeitliche und raeumliche Dimensionen. (Hrsg. B. Demiraj). Botuar në serialin shkencor: Albanische Forschungen, Nr. 37, Wiesbaden 2015, 33-72 2015b G. Hoxha, Risi që lindin mbi petkun e së vjetrës: Dukuri metamorfoze në qytetin Lissus gjatëperiudhës antike të vonë, Iliria XXXVIII- 2014, Tiranë 2015, 41-68 2016 G. Hoxha, Die frühchristlichen Denkmäler und der Stand der Forschung zum frühen Christentum im westlichen Dardanien. Mitteilungen zur Christlichen
Archäologie, Nr. 22, Wien 2016, 9-32 2017a G. Hoxha, A return to the history of the church of Sts. Sergius and Bacchus on the Buna riverbank (Shirqi, Shkodra - northwestern Albania) in Procedings of the International Coference: New archaeological Discoveries in the Albanian Regions” Tiranë 2017, 695-721. 2017 b G. Hoxha, Polis et nécropolis entre l’opposition et la coexistence. Les exemples des villes de la province de Praevalis. (Polis і necropolis između suprotnosti i koegzistencije. Primjeri gradova provincije Prevališ). -
“Nova Antička Duklja” VIII 2017, 125-160, НохнА 2017 c G. Hoxha, Fibula tëperiudhës së vonë romake nga stacioni rrugor Sinna dhe simotrat e tyre në territorin e provinces Praevalis {.Late Roman fibulae from the Sinna road station and their analogues in the territory of the Praevalis province), “Iliria” XLI-2017,255-288. Hoxha 2019 G. Hoxha, Some local coarse/cooking wares, as evidence of mobility from Western Balkan provinces Praevalis and Dardania {Neke od lokalnih vecih kuhinjskih posuda, Խօ dokaz mobilnosti zapadnih balkanskih provincija Praevalis i Dardanija), “Nova Antička Duklja” X- 2019, 111-142 Hoxha, Përzhita, Cavallini 2007 G. Hoxha, L. Përzhita, F. Cavallini, Monumente historike të kutit të krishtere në dioqezën e Lezhës (Monumenti Storici di culto cristiano della diocesi di Lezha), Botim і Institutit të Arkeolog] isë Tirane, Lezhë, 2007 Hoxha, Hobdam 2014 G. Hoxha, E. Hobdari, Bazilika paleokristiane në fshatin Merqi të Lezhës (2014), Iliria XXXVIII-2014, 335-341. Hoxha, Oettel 2017 G. Hoxha, A Oettel, Kështjella antike e vonë e Vigut - funksioni dhe konteksti. (Raport mbi fushatën e kërkimeve mars-prill 2015). in: “Candavia” 6 2016 , Tiranë 2017, 205-216. Hoxhaj 2001 E. Hoxhaj, Die frühchristliche dardanische Stadt Ulpiana und ihr Verhältnis zu Rom. in Dardania, 8, 7 (1999) 21-33 Hoxhaj 2006 E. Hoxhaj, Ulpiana-qyteti dardan і krishtërimit të hereshëm dhe mardhëniet me Romën, in Kosova Arkeologjike, 1 - 2005), Prishtinë 2006,101-116 H.SH. 11959 Historia e Shqipërisë, Vëllimi I, 1959. ICG. 1967 Istorija Crne Gore, Kniga prva, Titograd, 1967. Ικόνιό 2016 B.
Iković, Arheološki lokaliteti na teritoriji opštine Danilovgrad od praistorije do poznog srednjeg vijeka, Danilovgrad, 2016 Ilić 2006 O. Ilić, Early Christian Baptisteries in Northern Illyricum, Starinar, NS, Voi. LVI / 2006, Beograd, 2008, 223- 244 Ippen 1907a Th. Ippen, Denkmäler Verschiedener Altersstufen in Albanien. 4 Das Gräberfeld der Kalaja Dalmaces WMBH, Vol. X, Wien 1907,16-22. Ippen 1907b Th. Ippen, Scutari und die Nordalbanische Küstenebene, Sarajevo 1907. Ippen 1908 Th. Ippen, Die Gebirge des nordwestlichen Albaniens, in Abhandlungen der K.K. geographischen Gesellschaft in Wien, VII Band, Wien 1908, 1-75. Iskustvo Vizantii 1977 Iskustvo Vizantii v Sobranija SSSR, Moskva, 1977 Ivanovič 1997 M. Ivanovic, Kultura baština Kosova i Metohije, I, Deo, (od prahistorije do XLI Veka) (The cultural heritage of Kosovo and Metohija, I Part, start in with prehistory up to the XII century), in Starine Kosova i Metohije, Kniga, 10, Prishtina, 1997, 9-29. SI. 1-25 Jankovič 2007 Dj. Jankovič, Srbsko pomorje od 7. Do 10 stoljeća ( Serbian Maritime from 7-th to 10-th century), Beograd 2007. Jensen 2008 R. M. Jensen, Dining withg the Dead: From the Mensa to the Altar in Christian late Antiquity, in: Commemorating the Dead. Text and Artefacts in Context, Berlin 2008, Chapter 4, 107-143. JiREČEK 1897 K. Jireček, Das christliche Element in der topographischen Nomenclatur der Balkanländer, Sitzungsberichte der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften, Philosophisch-Historische Classe, Band CXXXVI, Wien - 305 -
1897, 1-98. JlREČEK 1902 Jireček.K, Die Romanen in den Städten Dalmatiens während des Mittelalters, në Denkschriften der kaiserlichen Akademie der Wissenschaften, philosophisch-historische Classe, Wien 1902. JlREČEK 1916 K. Jireček, Scutari und sein Gebiet im Mittelalter, in “Illyrisch-Albanische Forschungen, zusemmengestellt von L.Thalloczy, I, Band Wien und Leipzig, 1916, 94-124. Jovanovič 1967 V. S. Jovanovič, Banjica kod Peči и Metohiji, in Arheološki Pregled, 9, Beograd 1967, 185-186. Jovanovič 2019 St. Jovanovič, Gradina Martinička, Seminarski rad iz predmeta: Srednjovjekovna arheologija 2, Beograd 2019. Jovičevič 1923 A. Jovičevič, Malesija, in Naselja і poreklo stanovništva. Knjiga 15, Beograd 1923, (1997). Kadar 1995 Zoltan Kadar, Die Menasampulle von Szombathely (Steinmager Ungarn) in Beziehung zu anderen Frühchristlichen Pilgerandenken, Akten des XII. Internationalen Kongresses filer christliche Archaeologie, Bonn, 22-28. September, 1991, Teil 2, Jahrbuch fuer Antike աժ Christentum, Ergaenzungsband, 20, 2, Muenster, 1995, 886-888. Kaiser-Min 1983 H.Kaiser-Min, Zusammenstellungen biblischer Beispile, in “ Spätantike աժ frühes Christentum”, -Ausstellung im Liebieghaus Museum alter Plastik, Frankfurt am Main, (16 Dezember 1983 bis 11 März 1984 ) (Hrsg, und Vorwort von H.Beck աժ P.C.Bol) Frankfurt, 1983, 318-338 Kamam 2013 S. Kamani, The Western Defences, in: Butrint 4. The Archaeology and Histories of a Jonian Town (ed. I. L. Hansen, R. Hodges and S. Leppard) Oxford and Oakwille 2013, 245-256 Karaiskaj 1987 Gj. Karaiskaj, Die albanische Stadt Sarda, Monumentet 1 -
1987, 73-83. Karivieri 2002 Karnap A. Karivieri, From pagan Shrines to Christian Churches: Methods of Conversion, in: Ecclesiae Urbis Atti del Congresso Intemazionale di Studi sulle Chiese di Roma (IV-X secolo) ( Roma 4-10 settembre 2000), Studi di Antichità Cristiana, vol. LIX, Cita del Vaticano, 2002, 77 - 84 1976 W. Karnap, Die Stadtmauer von Rasafa in Syrien, Berlin, 1976, f. 4 dhe shenimi 6. Khatchatrian 1962 A. Khatchatrian, Les baptisteres paléochrétiens, Paris, 1962 Khatchatrian 1982 A. Khatchatrian, Origine et typologie des baptisteres paléochrétiens, Mulhouse ( Mülhausen) 1982 Kiss 1989 Zs. Kiss, Les ampoules de Saint Menas découvertes á Kôm el-Dikka (1961-1981), in Alexandrie V, Varsovie 1989. Kiss 1990 Z. Kiss, Evolution stylistique des ampoules de St. Menas, in: “Coptic Studies”, Acts of the Third International Congress of Coptic Studies (Warsaw 20-25 August 1984) ( ed by W. Goldewski), Varsovie, 1990,195-202, Abb. KlTZINGER 1974 E. Kitzinger, A pair ofSilver Book Covers in the Sion Treasure, in: Gattherings in Honor of Dorothy E. Minor, ( eds. Cracken, Randall), Baltimore, 1974, 3-17 Klausen-Nottmeyer 1995 Brigitte Klausen-Nottmeyer, Eulogien- Transport und Weitergabe von Segenskraft. Ergebnisse einer Zussamenstellung von Pilgerandenken, Akten des XII. Internationalen Kongresses fur Christliche Archaeologie, (Born, 22-28 September, 1991) Teil, 1, Jahrbuch fuer Antike rad Christentum, Ergaenzungsband, 20, 1, Münster, 1995, 922-927. Klauser 1961 Th. Hauser, StudienzurEntstehungsgeschichte der christlichen Kunst 4, Jahrbuch für Antike und Christentum, 4,
Münster,1961, 128-145. Klauser 1974 Th. Klauser Das altchristliche Totenmahl nach dem heutigen Stande der Forschung (1928). wiederpubliziert ~ 306 ~
in der Festschrift: Theodor Klauser, Gesammelte Arbeiten zur Liturgiegeschichte Kirchengeschichte und Christlichen Archäeologie (Hrsg. E. Dassmann) Jahrbuch für Antike und Christentum, 3 - 1974,114-120. Knific, Sagadin 1991 T. Knific, M. Sagadin, Pismo brez pisave. Arheologija o prvih stoljetih krščanstva na slovenskem, Ljubljana, 1991. Koch 1989 G. Koch, Albanien -Kunst und Kultur im Land der Skipetaren, Köln, 1989. Косо 1996 (ed.) D. Косо (ed), Arheolloška Karta na Republika Makedonija, Vol. II, Sopje 1996. Kolarik 2014 R. Kolarik, Synagogue Floors from the Balkans՝, religious and historical implications, in: Niš i Vizantija XII, Niš, 2014, 115-128. KoLLWiTZ 1959 J. Kollwitz, Die Grabungen in Resafa, Neue deutsche Ausgrabungen im Mittelmeergebiet und im Vorderen Orient., Berlin, 1959. Komata 1979-80 D. Komata, Varreza arbërore e Shurdhahut. (La necropole albanaise de Shurdhah), “Iliria”, 1X-X, 19791980, 105-121. Koprivica 2013 T. Koprivica, Diary entries andphotographic documentation ofJ. A. R. Munro related to the archaeological exploration ofDoclea (Montenegro) in 1893, „Zograf ‘ Nr. 37 Beograd 2013, 5-19. Korać 1959 V. Korać, Doljani kod Titograda, ranohrisčanska crkva (Doljani pres Titograd, eglise paleochtetienne), Starinar N.S. Volume IX-X, 1958-1959, 383-386. Korać 1961 V. Korać, Sveti Sergije i Vakh na Bojani, Starinar, nova serija, Kniga XII / 1961, Beograd, 1961, 35-44. Korać 1976 a V. Korać, L’architecture du haut Moyen Âge en Dioclee et Zeta. Programme de repartition des espaces et origine des forms, in Balkanoslavica, 5, (Prilep) 1976, 155-172 Korać 1976 b V.
Korać, Studenica Hvostanska, Beograd 1976. Korać 2001 V. Korać, Martiniéi ostaci ranosrednjovekovnog grada, Beograd 2001. Korać 2002 V. Korać, Ostaci manastira Sv. Arhanđela Mihaila na Prevlaci, (Les vestiges du monastère du SaintArchange-Michel à Prevlaka). Starinar. N.S. LI-2001, Beograd 2002, 135-170. Korać 2009a V. Korać, Doljani-Zlatica-Podgorica, ostaci ranohrisčanskih građevina. Zograf, որ, 33 Beograd, 2009, 1-8. Korać 2009b V. Korać, La decoration de pierre en relief entre le Bas Empire et les debuts de Byzance dans les vestiges de la cite de Duklja (Doclea). Starinar N.S. LIX, 2009, 191-220. Kostambeys 2002 M. Costambeys, The culture and Pratice ofBurial in and around Rome in the Sixth Century, in: Ecclesiae Urbis ֊ Atti del Congresso Intemazionale di Studi sulle Chiese di Roma (IV-X secolo) ( Roma 4-10 settembre 2000 ), Studi di Antichità Cristiana, vol. LIX, Cita del Vaticano 2002, 721-731; KöTTiNG 1984 Bernhard Kötting, Wallfahrten zu lebenden Personnen im Altertum; Wallfahrt kennt keine Grenzen, Themen zu einer Ausstellung des Bayerischen Nationalmuseums und des Adalbert Stifter Vereins, München, (Hrsg von Lenz Kriss-Rettenbeck und Gerda Möhler), Bayerisches Natonalmuseum, Zürich, 1984. Kovačevič 1966 J. Kovačevič, Bela Crkva u Metohiji- Arhitektonski objekti VI vijeka i nekropola sa kraja XLI vijeka, in Arheološki Pregled, 8, Beograd, 1966, 150-151 . Kovačevič 1967 J. Kovačevič, Provincija Prevališ, Istorija Cme Gore, Kniga 1, Titograd, 1967, f. 241-275 Kraus 1882 F. X. Kraus (Hrsg.) Realenzyklopädie der christlichen Alterthümer, erster Band (A-H) , Freiburg,
1882, - 307 -
614, Fig. 220. Križanac 1995 М. Крижанац, Археолошка истраживања у цркви Св. Трипуна у Котору, Гласник САД 10, Beograd 1995, 202-213. KüLZER 2018 A. Külzer, Pilgerwege und Kultorte im östlichen Mittelmeerraum, Das Meer und seine Heiligen: Zum Einfluß naturräumlicher und geopolitischer Realitäten auf byzantinische Pilgerstätten, in: Ein Meer und seine Heiligen: Hagiographie im mittelalterlichen Mediterraneum ( eds. N. Jaspert, Ch. A. Neumenn, M. Di Branco) Paderborn 2018, 177-205. Ladstätter 2011 S. Ladstätter, Ephesos in byzantinischer Zeit. Das letzte Kapitel der Geschichte einer antiken Großstadt. in: Ephesos in byzantinischer Zeit (hrsg. F. Daim, S. Ladstätter), Mainz 2011, 3-29 Ladstätter, Pülz 2001 S. Ladstätter, A. Pülz, Frühchristliche Ampullen aus der archäologischen Sammlung des Instituts für klassische Archäologie in Wien, in: Forum Archaeologiae - Zeitschrift für klassische Archäologie 21/XII/2001 thttn://farch.neti. Lajear, Shpuza, Żelazowski 2016 A. Łajtar, S. Shpuza, J. Żelazowski, Mbishkrime të reja nga Shkodra të gjetura gjatë kërkimeve arkeologjike polako-shqiptare (New inscriptions from Shkodra found during Polish-Albanian Ecxavations), Iliria XXXIX֊ 2015, Tiranë 2016, 171-194 Lambert, Demeglio 1994 Ch.Lambert-P.Pedemonte Demeglio, Ampolle devozionali ed itinerari di pelegrinagio tra IV e VII secolo, in “Antiquité Tardive”, 2, 1994, 205-231. Laniado 2006 A. Laniado, Le christianisme et l’évolution des institutions municipals du Bas Empired’exemple du defensor civitatis.Die Stadt in der Spätantike - Niedergang oder Wandel?, ( Akten des internationalen
Kolloquiums in München am 30 und 31 Mai 2003), ( J.U. Krause, Ch. Witschel Hrsg.), Stuttgart, 2006, 319-334. Lavrence 1945 M. Lavrence, “The sargophagi of Ravenna”, 1945. Leardi, Sabbionesi 2012 S. Gelichi, C. Negrelii, S. Leardi, L. Sabionesi, R. Beicari, Doclea allafine dell’antichità. Studi e richerche per la storia di una città abbandonata della Prevalitana. Nova Antička Duklja III, Podgorica 2012, 11-38 Levi 1963 P. Levi, Notes and comments, The Podgoritza Cup. In “Heythrop Journal”, IV, Oxford, 1963, 55-60 Levi 1993 P. Levi, The Podgoritza cup, Art, archaeology and architecture of early Christianity, New York, 1993, 158- 166. Linsched 1995 P. Linscheid, Untersuchungen zur Verbreitung von Menasampullen nördlich der Alpen, Akten des XII. Internationalen Kongresses für Christliche Archaeologie, (Bonn, 22-28 September, 1991) Teil, 2, Jahrbuch tuer Antike und Christentum, Ergaenzungsband, 20,2, Muenster, 1995, 982-986 Lipsius 1891 Lipsius, R. A., Martyrium beati Petri apostoli a Lino episcopo conscriptum in Acta Apostolorum Apocrypha, part 1, Leipzig, 1891, 1-22. Ljubniković-Čorović 1967 M. Ljubniković-Čorović, Ranohriscanska staklena casa iz Duklje, in Actes IV, VII-е Congress des archéologues yougoslaves (Herzeg-Novi 1966) Beograd, 1967, 85-92. Lopreato 1977 P. Lopreato, Le ampolle di San Menas e la diffusione del suo culto nell’Alto Adriatico, in : Aquileia e l’Oriente Mediterraneo, Antichità Altoadriatiche XII, Udine 1977, 411-428 Magness 1993 Jodi Magness, Jerusalem ceramic Chronology, Shefield 1993 Maiou 1978 M. G. Maioli, Una placetta bronzea raffigurante Daniele
fra і leoni, “Felix Ravenna”, 1-2, 1977 (CXIIICXIV) Ravenna, 1978 Malaj 2012 - 308 -
E. Malaj, Qytetet Dejë dhe Sarde dhe ipeshkëvitë e tyre në Mesjetë, Studíme Historike (Nr. 3-4, 2011), Tirane 2012, 7-30. Manev2018 A. Manev, Trikonhos u Doljanima и kontekstu ranohrišćanske Dokleje The Doljani triconchos in the context ofEarly Christian Doclea. Nova Antička Duklja, nr. IX, Podgorica 2018, 77-96 Maraval 1985 P. Maraval, Lieux saints et pèlerinages ď Orient, Histoire et géographie, des origines a la conquête arabe, Paris, 1985, S. 319-320 Maraval 2002 P. Maraval, The Earliest Phase ofChristian Pilgrimage in the Near East (before the 7th Century, Dumbarton Oaks Papers, No. 56, Washington D.C. 2003, 63-74 Марковић 2001 Ч. МарковиҺ, Резултати археолошких истраживања, Манастира Подластве, Зборник радова са научног скупа „Грбаљ кроз вјекове” Грбаљ и Котор, 11-13. октобра 2001, 55- 69. Markovič 2006 C. Markovič, Arheologija Cme Gore, Podgorica, 2006 Markovič 2012 Č. Markovič, Antička Budva. Nekropole (Istraživanija 1980-1981), Podgorica, 2012 Marucchi 1923 O. Mamcchi, Manuale di Archeologia Cristiana, Roma, 1923,292-293. Mazzei 2000 B. Mazzei, Abramo, in Temi di iconografia paleocristiana, [Sussidi allo studio delle antichità cristiane; Pontificio Istituto di Archeologia cristiana], Città del Vaticano, P.I.A.C., 2000, 92-95. Mazzei 2000 B. Mazzei, Fanciulli ebrei, Temi di iconografia paleocristiana, [Sussidi allo studio delle antichità cristiane; Pontificio Istituto di Archeologia cristiana], Città del Vaticano, P.I.A.C., 2000,177-178. Mazzoleni 2000 D. Mazzoleni, Giona, Temi di iconografia paleocristiana, [Sussidi allo studio delle antichità cristiane; Pontificio
Istituto di Archeologia cristiana], Città del Vaticano, P.I.A.C., 2000, 191-193. Meçi 2008 Xh. Meçi, Kabashi. Puka që në lashtësi ֊ 2, Tiranë 2008 Medenica 2011 I. Medenica, Rimska grobnica na lokalitetu Grudice kodDuklje, Nova Antička Duklja II, 111-122 Meier 1996 H. R. Meier, Alte Tempel — neue Kulte Zum Schutz obsoleter Sakralbatuen in der Spaetantike und zur Adaption alter Bauten an den christlichen Kult., Innovation in der Spaetantike (Hrsg. Beat Brenk) (Kolloquium Basel 6. und 7, Mai 1994), Reichert Verlag, Wiesbaden, 1996, 369-376. Mekši 1983 A. Meksi, Arkitektura mesjetare në Shqipëri, Tiranë, 1983, 151-155. Mekši 1985 Meksi Meksi A.Meksi, Arkitekturapaleokristiane në Shqipëri(L’architecturepaleochretienne en Albanie), në: Monumentet, 2/1985(30), 13-44. 1989 A.Meksi, Données sur l’histoire medievale ancienne de l’Albanie, Iliria, 1-1989, 109-136. 2004 A. Meksi, Arkitektura e kishave të Shqipërisë (shekujt VII-XV) Tiranë, 2004 Menis 1996 G. C. Menis, La Liturgia Battesimale ad Aquileia nel Complesso Episcopale del IVSecolo, Antiquité Tardive, 4, 1996, 61-Ո Metzger 1981 C. Metzger, Les ampoules a eulogie du Musee du Louvre, Paris, 1981. Middleton 1991, Sh. H. Middleton, Engraved Gems from Dalmatia. From the Collections of Sir J. Wilkinson and Sir A. Evans in Harrow School at Oxford and elsewhere. Oxford 1991. Muović 1964 a P. Mijović, Flor і Lavr - neimari kamenoresci iz Ulpiane, in : Glasnik Muzeja Kosova i Metohija, Nr. 7-8,1964, 339-352. Mijović 1964 b - 309 -
Mijović Mijović Mijović Mijović Mijović Mijović P. Mijović, Gračanica - ranohrisčanska bazilika i srednjovekovni manastir, in Arheološki Pregled 6, Beograd 1964,128-133; 1965 P. Mijović, Acruvium-Decatera-Kotor u svjetlu novih arheoloških otrkriča, Starinar, nouvelle serie XIIIXIV 1962-1963, Beograd 1965, 27-48 1978 P. Mijović, Podni mosaici u Crnoj Gori ( The Foor Mosaics ofMontenegro, jin Ranohrisčanski mozaici u Jugoslaviji, “Materijali” XVIII, Bitolj 1978, 89-110 1980 P. Mijović, Umjetničko Bllago Crne Gore, Beograd-Titograd, 1980 1985 P. Mijović Was Olcinium included in the Justinians limes ?, in “Balcanoslavica”, 11-12, (1984-1985), Prilep, 1985, 73-86. 1987a P. Mijović, Ranohrisčanski spomenici Prevalìsa, in : Kulture Cme Gore, Titograd, 1987, 59-94. 1987b P. Mijović, Ulcinjski Ciborijum, Kulture Cme Gore, Titograd 1987, 151-169. Mijović 1987c P. Mijović, Podni mosaici u Crnoj Gori, Kulture Cme Gore, Titograd 1987, 95-120 Mijović, Kovačevič 1975 P. Mijović, M. Kovačevič, Gradovii Utvjerdjenija u Crnoj Gori, Beograd-Ulcinj,1975 Milinković 1997 M. Milinković, Rose-Malo Rose, Boka Kotorska- antičko/kasnoantičko naselje i srednjovekovna crkva. (Rose-Malo Rose. Boka Kotorska- antike/spätantike Siedlung und mittelalterliche Kirche), in: Glasnik srpskog arheološkog društva. Nr. 13 Beograd 1997, 167-181. Milinković 1999 M. Milinković, Rezultati arheoloških iskopovanja višeslojnog nalazišta u luči Roce 1998 g. sa posebnim osvrotom na nalaz okova kopče tipa “Korint”. (Ausgrabubgsresultate der mehrschichtigen Fundstelle im Hafen Rose im Jahre 1998, mit besonderer Rücksicht
aufden Gürtelschnallenbeschlag von Typ “Korinth”.) in: Muzejske Sveske որ. 4/5 Herzeg Novi 1999,26-42. Milinković 2005a M. Milinković Einige Bemerkungen zu spätromanischen Funden in Süddalmatien und Montenegro, in: Reliquiae Gentium, (Festschrift für Horst Wolfgang Böhme zum 65 Geburtstag) Teil I, (hrsg. Von CI. Dobiat ) Rhaden/ Westf. 2005, 303-318 Milinković 2005b M. Milinković, Prilog arheološkoj karti Grbalja: neki rezultati sondažnog rekonosciranja 2000 godine. (Ein Beitrag zur archäologischen Karte von Grbalj: einige Resultate der Prospektion und Probegrabungen in 2000) Zbornik radova sa naučnoj skyūa “Grbalj kroz vjekove” Gerbalj i Kotor 11-13 oktobra 2001. Grbalj 2005. Minasi 2000 M. Minasi, Susanna, Temi di iconografia paleocristiana, [Sussidi allo studio delle antichità cristiane; Pontificio Istituto di Archeologia cristiana], Città del Vaticano, P.I.A.C., 2000, 282-284. Minasi 2000 M. Minasi, Daniele, in Temi di iconografia paleocristiana, [Sussidi allo studio delle antichità cristiane; Pontificio Istituto di Archeologia cristiana], Città del Vaticano, P.I.A.C., 2000, 162-164; MlRDITA 1973 Z. Mirdita, Das Christentum und seine Verbreitung in Dardanien, in Balcanica, IV, Beograd, 1973, 8393. Mirdita 1998 Z. Mirdita, Krishtenizimi ndër shqiptarë, “Drita”, Zagreb, 1998 Mirkovič 2007 M. Mirkovič, Moesia Superior- Eine Provinz an der mittleren Donau (Orbis Provinziarum-Römische Provinzen), Zabem, Mainz, 2007. Mommsen, 1905 Th. Mommsen, Verzeichnis der römischen Provinzen ausgesetzt im 297, in : Gesammelte Schriften, V, 1905. MORWAT R. Morwat, Examples de gravure
antique sur verre, a propos de quelque fragments provenant de Dukle - 310 -
(Montenegro), in “Revue archéologique ou recueil des documents et memoires. Nouvelle serie, 44, octobre, 1882, 296-297. Mozaik Budva in: https://muzejiigalerijebd.me/ranohriscanski-mozaik/. Mucaj 1993 S. Muçaj, Les basiliques paléochrétiennes de Bylis et leur architecture, XL Corso di cultura sull’arte Ravennate e Bizantina, Ravenna, 1993, 569-58 Müller-Wiener, 1986 W. Müller-Wiener, Von der Polis zum Kastron - Wandlungen der Stadt im Àgâischen Raum von der Antike zum Mittelalter, in՛. Gymnasium, Band 93, Heft 5,1986,435-475. Munro etj. 1896 Nagel J. A. R. Мито, W.C.F. Anderson, J. G. Milne, F. Haverfield, On the Románt Town of Doclea in Montenegro, „Archaeologia“ LV, London (M. DCCC. XCVI.) 1896, 33-92. 2014 S. Nagel, Die Schale von Podgorica. Bemmerkungen zu einem außergewöhnlichen Glas der Spätantike, in: Bonner Jahrbücher. Band 213 - 2013 (Darmstadt 2014), 165-198. Nallbani 2003 E. Nallbani, Une nouvelle synagogue de l’Antiquité (tardive?) identifiée à Saranda (Albanie), Hortus Artium Medievalium 8 (2003), 167-172. Nallbani 2007 E. Nallbani, Urban and rural mortuarypractices in early medieval Illyrìcum: some general considerations, in: The Material and the Ideal. Essays in Medieval Art and Archaeology in Honom of Jean-Michel Spieser. (ed. A. Cutler and A. Papaconstantinou), Series: The Medieval Mediterranean, Volume: 70,2007,47-61 Nallbani 2014 E. Nallbani, Nouvelles formes de l’habitat en Albanie du Nord du VII au XIII Scicele, Comptes Rendus de l’Academie des inscriptions et des Belles Lettres. Annee 2014, Janvier- Mars, Paris 2014, 67-81 Nallbani 2016 E. Nallbani,
L’espace multiculturel des Balkans occidentaux entre le pouvoir byzantin et l’influence latine pendant le haut Moyen Age, kumtesë në aktivitetin : Acculturations et transferts culturels dans les Balkans occidentaux de l’Antiquité au Moyen Âge. Shkodër ( 8-9 prill 2016). Nallbani 2017 E. Nallbani, Early Medieval North Albania: New Discoveries, Remodeling Connections The Case of Medieval Komani, in Adriatico altomedievale (VI-XI secolo) Scambi, porti, produzioni (a ста di S. Gelichi e C. Negrelii), Studi e Ricerche 4, Venezia, Edizioni Ca’ Foscari - Digital Publishing 2017, 311 346. Nallbani, Buchet 2008 E. Nallbani, L. Buchet, Lezha (Lissus) de l’Antiquité tardive au Moyen Age. Topographie du site et espace des morts”. Les destines de l’Illyricum méridional pendant le haut Moyen Âge, Mélanges de l’Ecole Française de Rome, Moyen Âge, 120-2, 2008239-261. Nallbani, Buchet 2013 E. Nallbani, L. Buchet, Lezha (Lissos), (Gërmimenë hapësiren mortore)), Iliria, XXXVI - 2012, Tirane 2013,479-487. Nallbani etj. 2016a E. Nallbani, L. Buchet, M. Julien, V. Gallien et E. Metalla, « Lezha [Lissos, Alessio] (Albanie) », Chronique des activités archéologiques de l’École française de Rome [En ligne], Balkans, mis en ligne le 21 juillet 2015, consulté le 27 avril 2016. URL : http://cefr.revues.org/1434 Nallbani etj. 2016b E. Nallbani, Y. Bonfand, S. Vatteoni et E. Metalla, « Komani (Dalmace, Albanie). Bilan de la mission franco-albanaise de la campagne 2016 », Chronique des activités archéologiques de l’École française de Rome [En ligne], Balkans, mis en ligne le 04 février 2019, consulté le
07 février 2019. URL : http://joumals.openedition.org/cefr/2357 ; DOI : 10.4000/cefr.2357 Nallbani etj. 2017 E. Nallbani, J. Desideri, Y. Bonfand, S. Vatteoni et E. Metalla, « Komani (Dalmace, Albanie). Bilan de la mission franco-albanaise de la campagne 2017 », Chronique des activités archéologiques de l’École française de Rome [En ligne], Balkans, mis en ligne le 04 février 2019, consulté le 07 février 2019. URL : http://joumals.openedition.org/cefr/2491 ; DOI : 10.4000/cefr.2491 Nallbani etj. 2018 E. Nallbani, V. Gallien et H. Sokoli, « Bilan de la mission franco-albanaise à Sarda, 2017 », Chronique - 311 -
des activités archéologiques de l’École française de Rome [En ligne], Balkans, mis en ligne le 12 février 2019, consulté le 13 février 2019. URL : http://joumals.openedition.org/cefr/2531 ; DOI : 10.4000/cefr.2531. Narkiss 1979 B. Narkiss, The sign ofJonah, Papers related to objects in the exhibition “Age of Spirituality”, The Metropolitan Museum of Art (Novemer 1977 - February 1978) in “Gesta” - International Center of Medieval Art, Volume XVIII/1, 1979, 64 Nenadović 1963 S. Nenadović , Bogorodica Ljeviška: njen postanak i njeno mesto u arhitekturi Milutinovog vremena. Belgrade 1963. Nenadović 1997 S. Nenadović, Dyje teme iz crkve Bogorodice Ljeviške u Prizrenu (The two themes form Church of Godmother Ĺjeviška in Prizren), in Starine Kosova i Metohije, Kniga, 10, Prishtina, 1997, 101-110 Fig. Nikolajevič 1955 I. Nikolajević-Stojković, Kasnoantički mozaik iz Petrovca na Moru, Zbornik radova S.A.N. XLIVVizantološki Institut, knj. 3 Beograd 1955., 159-161 Nikolajevič 1957a I. Nikolajevič, Ranovizantijska arhitektonska dekorativna plastika u Makedoniji, Srbiji i Crnoj Gori, Beograd 1957 Nikolajevič 1957b I. Nikolajevič, Raport preliminaire sur la recherche des monuments chretienns a Doclea, in: Actes du V-e Congres International ď Archeologie Chrétienne (Aix en Provence, september 1954), Cita del Vaticano, Paris 1957, 567-572 Nikolajevič 1965 I. Nikolajevič, La decoration architechturale des eglises decouvertes a Doljani- Montenegro, in “Atti del VI Congresso Internationale di Archeologia Christiana, Ravenna, (23-30 septembre, 1962), Roma, 1965, 457-470. Nikolajevič 1966 I.
Nikollajević, Ranohrisčanske krstionice и Jugosllaviji, Zbornik Radova Vizantološkog Instituta, 9, Beograd, 1966, 223-256 Nikolajevič 1978 I. Nikolajevič, Les ensevelissements dans les églises paléochrétiennes sur le territoire de la Serbie, in Arheološki Vestnik, XXIX, 1978 (Ljubljana), 678-693 Nikolajevič 1981 I. Nikolajevič, Dvįe beleške za historiju Prevalisa, in “Zbornik Radova Vizantološkog Instituta”, Nr. XX Beograd, 1981,9-14. Nikolajevič 1989 I. Nikolajevič, Monuments chrétiens de Serbie et du Montenegro, in “Actes du XI Congres International ď Archeologie Chrétienne, Vol, III, Paris, 1989, 2461-2462. Nikolič 1998 S. S. Nikolič, Prizren od srednjeg veka do savermenog doba ( urbanističko- arhitektonski razvoj), Prizren 1998. Nopsca 1910 F. Nopsca, Prinosi starjojpovijesti sjeverne Albanije, Glasnik Zemaljskog Muzeja u Bosni і Herzegovini, Nr. XXII, 1910, 307-378. Nopsca 1912 F. Nopsca, Beiträge zur Vorgeschichte und Ethnologie Nordalbaniens. Wissenschaftliche Mitteilungen aus Bosnien und der Herzegowina, Zwölfter Band, Wien 1912, 168-253. Oettel 2015 Andreas Oettel, Nga kështjellë ilire tek oppidum romake. Procese transformimi të qytetit ilir Lissos/Lissus , ILiria XXXVIII - 2014, Tirane 2015, 23-40 Orsim 1629 Relación і Ipeshkëvit të Lezhës, Benedikt Orsinit, drejtue Kongr. Prop Fide, mbi famullitë dhe çështjet e dioçezit të Lezhës, Vjeti 1629, Relacione mbi gjendjen e Shqipërisë veriore dhe të mesme në shekullin e XVII, Vëllimi I, (1610-1634) Përgatitur nga Injac Zamputi, Tirane, 1963, Dok. Nr. 31,166, 400-401. Overbeck 1989 В. Overbeck, Christentum und
Reichspropoganda auf Münzen,(hrsg. Grabsch, Overbeck) “Spätantike zwischen Heidentum und Christentum.” München, 1989, 107-112. - 312 -
Overbeck 1992 В. Overbeck Christliche Symbolik auf spätrömischen Münzen, in :“Christen Heiden in Staatt und Gesellschaft des zweiten bis vierten Jahrhunderts” (Hg.G.Gottlieb / P.Barcelo), München, 1992. Panič, Babič 1975( 1978) D. Panic, G. Babić, Bogorodica Ljeviška, (Srbska književna zadruga), Beograd, 1975 (dhe ribotim në 1988) Papazoglu 1988 F. Papazoglu, Les villes de Macedoine a l’epoque romaine, Bulletin de Corespondance Hellénique (BCH), supplement, XVI, Paris, 1988. Parovic-Pesikan 1982. M. Parovic-Pesikan, Antička Ulpijana prema dosadašnjim istraživanjima, in Starinar, n.s. XXXII-1981, Beograd 1982, 67-71. Pavič 2006 I. Pavić, Untersuchungen zur Liturgie und Ritus im spätantiken Salona: Ambone und Fußwaschbecken, Architektur und Liturgie, (Akten des Kolloquiums vom 25 bis 27 Juli 2003 in Greifswald, hrsg. M. Altripp und C. Nauerth), Wiesbaden, 2006, 39-51 Pažaras 1981 Th. Pažaras, Two Early Christian Tombs from the Western Cemetery ofThesalonïki, Makedonika, Nr. 21, 1981,373-389 Peja, Rraci, Hajdari 2012 F. Peja, B. Rraci, А. Hajdari, Kalaja e Harillaqit (The castle of Harilaq), Prishtinë, 2012, 30-38 Peja, Hajdari 2015 F. Peja, A. Hajdari, Kalaja e Kastercit- rezultatei e gërmimeve arkeologjike ( 210-2012) , in Dardania kerkime dhe studime arkeologjike. ( ed. M. Korkuti, L.Përzhita, K. Luci), Tirane, 2015,261-276 Pellen 1983 R. Pellen. « Cantares de Mio Cid ». Vocabulaires exclusifs (Thématique et diachronie) (suite et fin). In: Cahiers de linguistique hispanique médiévale. №8, 1983. pp. 5-155. Perate 1892 A. Perate, U Archeologie Chrétienne, Paris, 1892.
Perraymond 1992 M. Perraymond, Abacuc e il cibo soterico: iconografia e simbolismo (Dan. 14, 33-39), in «Studi e materiali di storia delle religioni», 58(1992), 249-274. Perraymond 2000 M. Perraymond, Daniele, in Temi dì iconografia paleocristiana, [Sussidi allo studio delle antichità cristiane; Pontificio Istituto di Archeologia cristiana], Città del Vaticano, P.I.A.C., 2000, 89-91. Pergola 2006 Ph. Pergola, Autour de l’histoire de la ville du milieu du IV-e au milieu du VI-e sciecle. in: Acten des XIV. Internationalen Kongresses für Christliche Archäologie, Frühes Christentum zwischen Rom und Konstantinopel, Teil I, Wien, 2006,159-176. Përzhita 2000 L. Përzhita, L’église byzantine à nefunique de Peca (Albanie). Cahiers Archéologiques, 48 (2000), Paris, 2000, 11-17 Pettifer, Cameron 2008 J. Pettifer, A. Cameron, ‘ The Enigma ofMontenegrin History The Example ofSvač. Bota Shqiptare, Tirana, 2008, ISBN 978-999956-11-78-1, p. 1-21 in :http://www.professoijamespettifer.com/uploads/files/pdf/ The%20enigma%20 of%20montenegrin%20histoiy.pdf Piguet-Panayotova 2002 Dora Piguet-Panaytova, The gold and silver Vesels from the Albanian Treasure in a new Light, in: Mitteilungen zur spätantiken Archäologie und byzantinischen Kunstgeschichte 3/2002, (hrsg. J. G. Deckers und M. Restle), Wiesbaden 2002, 37-75 Pietri 1976 Ch. Pietri, Roma Christiana. Recherches sur ľeglise de Rome, son organisation, sa politique, son ideologie de Miltiade a Sixte III (311-440), II, Rom, 1976, 1089-1093. Pietri 1984 Ch. Pietri, La géographie de l’Illyricum ecclessiastique et ses relations avec l’eglise de
Rome (V-e - Vl-e siedes), “Villes et peuplement dans l’Illyricum protobyzantin” Coll. De l’Ec. Franç. De Rome, nr. 77, Rome, 1984, 21-62. PiPEROVIČ, 2001 - 313 -
Popovič T. Piperovič, Through the centuries, Mobil Art, Guide through cultural events in Montenegro, Nr. 5/02/2001 (Podgorica), 2001 1984 VI. Popovič, Byzantins, slaves et autochtones dans les provinzes de Prevalitane et de nouvelle Epire, in: “Villes et peuplement dans l’Illyricum protobyzantin”, Roma, 1984, 181-243. Popovič 1986 VI. Popovič, Koubrat, Kouber et Asparouch, Starinar, nova serija, XXXVII, 1986, 126-133. Praschniker, Schober 1919 Prelog Prendi Prendi C. Praschniker, A. Schober, Archäologische Forschungen in Albanien und Montenegro, Wien, 1919. 1994 M. Prelog, The Basilica of St. Euphrasius in Poreč, Zagreb-Poreć 1994. 1969 F. Prendi, Vendvarrimi і Skënderbeut, Konferenca e Dyte e Studimeve Albanologjike, (12-18 janar, 1968) Tirane,1969, 241-248 1979-80 F. Prendi, Një varrezë e kultures arbërore nëLezhë. Iliria IX-X, 1979 - 1980,123-170; Prendi, Zheku 1983 F. Prendi, K. Zheku, Vazhdimësia etnokulturore iliro-arbërore në qytetin e Lissit, Iliria 1983,1, 203-208. Provost 1989 A.Provost, L’implantation des édifices ecclésiastiques d’après les textes littéraires antérieurs a 400 ap. J.C. (resume), Actes du XI-е Congres International ď Archéologie Chrétienne (Lyon, Wien , Grenoble, Genève et Aoste 21-28 Septembre 1986), Coll. Ec. Fr, de Rome, nr. 123, Rome, 1989,323- 326. Pülz 2010 A. Pülz, Ephesos als christliches Pilgerzentrum, in: Mitteilungen zur Christlichen Archäologie, Band 16, Wien 2010, 71-102 Pülz 2012 A. Pülz, Archaeolological Evidence of Christian Pilgrimage in Ephesus, “Herom” - Journal on Hellenistic and Roman Material Culture , Nr. 1 - 2012, Leuven
2012, 225- 260 Radovanovič, Gugolj 2018 D. Tešič Radovanovič, B. Gugolj, The Menorah as a Symbol of Jewish Identity in the Diaspora an Expression ofAspirationfor Renewing the Jerusalem Temple, in: Migrations in Visual Art, ( ed. J. Erdelj an, M. Germ, I. P. Pavičić, V. Matijašić), 2018, 137-150. Rahmani 1899 Testamentum Domini nostrii Jesu Christi, (ed. Rahmani), Mayence, 1899. Rakocija 2004 Rapanić M. Rakocija, Early byzantine Crypt with a valut in the village of Klisura near Niš and a brief comment on the problemof valuted Crypts, in Niš i Vizantija II, Niš, 2004, 163-164 1985 Z. Rapanić, Istoçna obala Jadrana u ranosrednjem vijeku, in “Starohrvatska Prosvjeta”, serija, III, svezak, 15, Split, 1985, 7-30. Reinach 1901 S. Reinach, Une nécropole en Albanie, në : L’Anthropologie, tome Douzième, année 1901, 662-670. Rey 1928 L. Rey, Répertoire topobibliographique des antiquités de l’Albanie, Albania 3, Paris 1928 Reynal, Sodini 1992 C. Abadie-Reynal et J.P. Sodini, La céramique paléochrétienne de Thasos, Alitó Delkos, fouilles anciennes, Ecole Française d'Athènes, Etudes Thasiennes 13, Paris 1992. RGGI 1957 Die Religion in Geschichte und Gegenwart, Handwörterbuch für Theologie und Religionswissenschaft, Erster Band (A C),Tübingen, 1957, 867-869 {Baptisterium) RGG, II, 1958 Die Religion in Geschichte und Gegenwart- Handwörterbuch für Theologie und Religionswissenschaft, zweiter Band (D-G) Tübingen, 1958. RGG IV 1960 Die Religion in Geschichte und Gegenwart, IV Band (dritte Auflage) Tübingen 1960, Treguesi Martyrion і përgatitur nga F.W.Deichmann. 784. RGG VI 1962 Die Religion
in Geschichte und Gegenwart, Handwörterbuch für Theologie und Religionswissenschaft, - 314 -
Sechster Band (Sh-Z), Dritte Auflage,Tübingen, 1962, 625-626 (Taufbecken) Ristow 1998 S. Ristow, “Frühchristliche Baptisterien”, Jahrbuch für Antike und Christentum, Ergäzungsbannd, nr. 27, Münster, Aschendorf 1998 Robert 1984 L. Robert, Documents d’Asie Mineure. In: Bulletin de Correspondance Hellénique. Volume 108, livraison I,1984. pp. 457-532. Robinson 1959 H.S. Robinson, The Athenian Agora V, Pottery of the Roman Period, 1959 Rossi 1874 G. B. De Rossi, Bulletin d’archeologie chrétienne, 1874. Rossi De 1877 J. B. De Rossi, De la patène de verre de Podgoritza conservée aujourd’hui dans le musée Basilewsky à Paris. Bulletin de l’Archéologie Chrétienne (BAChr). 1877. 86-95, Tab. V-VI. Rossi De, 1884-85 J. B. De Rossi, Frammento di bicchiere vitreo adorno di immagini bibliche lavorate ad intaglio, Bulletin de l’Archéologie Chrétienne (BAChr), serie quarta-anno terzo, Roma, 1884-1885. Rusch 1931 Menas, bei Paulys Real-Enzyclopaedie der Classischen Altertumswissenschaft, 15,,, Neunundzwanzigster Halbband, Stuttgart, 1931, S. 768-769 (vorbereitet von Rusch) Salomonson 1979 J. W. Salomonson, Voluptatem spectandi non perdat sed mutet. (Observations sur l’Iconographie du Martyre en Afrique Romaine), Amsterdam/Oxford/New York, 1979 Santis De 2013 P. De Santis Memoria e commemorazione funeraria nelle lastrine inzise di committenza Cristiana. In: Incisioni figuranta dalla tarda antichità. (Atti del Convegno Roma 22-23 Marzo 2012)( a cura di F. Bisconti e M. Barconi), Citta del Vaticano 2013, 381-404. Santis De 2015. P. De Santis, Riti e pratiche funerarie nel processo di costruzione
di una memoria identitaria: esempi da Sardegna e Sicilia. Isole e terraferma nel primo cristianesimo. Identita locale ed interscambi culturali, religiosi e produttivi. (Atti XI Congresso Nazionale di Archeologia Cristiana, Sardegna- Sant’Antioco 2327 settembre 2014), ( a cura di R. Martorelli, A. Piras, P. G. Spanu), Cagliari 2015, pp. 203-220 Saria 1954 B. Saria, Praevalitana, in: Paulus Realenzyklopädie der klassischen Altertumswissenschaften. (RE), 22, 2, 1954,1678-1682 Saxer 1990 Menas in : Dictionaire Encyclopédique du Christianisme Ancien, (sus la direction de Angelo Di Berardino), Volume I, A-I, Cerf, 1990, f. 1619 (vorbereitet von V. Saxer) Schollmeyer 2013 P. Schollmeyer, Handbuch der antiken Architektur, Darmstadt 2013 Serembe 1927 C. Serembe, Per le ricerche della tomba di Scanderbech, Milano, 1927 Sírdani 1932 M. Sirdani, Kerkime mbi vorrin e Skënderbeut “Hylli і Dritës”, 4, 1932 Solinas 2015 A. M. Solinas, Testimonianze dipratiche di refrigerium nella necropoli paleocristiana di Vaste (Poggiardo, Lecce), (Atti del 7° Convegno Nazionale di Archeozoologia) in : Annali dell’Università degli Studi di Ferrara, Museologia Scientifica e Naturalistica, volume 11 n. 2 (2015), 119-122 Sörries 1983 R. Sörries, Frühchristliche Denkmäler in Albanien, “Antike Welt”,Heft 4,1983,24-25 Sörries 2005 R. Sörries, Daniel in der Löwengrube Wiesbaden, 2005 Sotinel 2004 Claire Sotinel, How Were Bishops Informed ? Information, Transmission across the Adriatic Sea in Late Antiquity, in: Travel, Comunication and Geography in Late Antiquity, (Sacred and Profane) Ed. By Linda Ellis and
Frank L. Kidner, Aldershot, 2004, 63-72. Shpuza, Dyczek 2012 S. Shpuza, P. Dyczek, Gemahnet e vitit 2011 ne Shkodër, Iliria, X XXVI, 2012,439-445 - 315 -
Schramm 1994 G. Schramm, Anfänge des albanischen Christentums. Die frühe Bekehrung der Bessen und ihre langen Folgen, Freiburg 1994. Shukriu 2003 E. Shukriu, Frühchristlichen Lampen aus der antiken Provinz Dardania, Mitteilungen zur Christlichen Archäologie 9, Wien 2003 19-23. Shukriu 2004 E. Shukriu, Ancient Kosova, Prishtina 2004. Shukriu 2011 E. Shukriu, The “flight” of Saint Prenda Church in Prizren (kosova). Etymology and Development, in: Third international “Muhu Workshop” Flight and Emigration in Medieval Space and Mind (Gryka e Valbones (Albania), August 20-22, 2011, pp. 1-14. Shukriu, Lamoley, FIaidari 2015 E. Shukriu, J. L. Lamoley, A. Hajdari, Gërmimet e Universitetit të Prishtinës në Ulpianë (2006-2010), in Dardania - kerkime dhe studíme arkeologjike (ed. M.Korkuti, L. Përzhita, K.Luci), Tiranë, 2015,213-225; Şimşek/ Yener 2018 C. Şimşek/, B. Yener, Ampullae with figurai Depictions from Laodikeia of Late Antiquity, (Geç Antik Çağ Laodikeiası ’ndan Figürlü Ampullalar), in: The Lykos Valley and Neighbourhood in Late Antiquity, (ed. C. Şimşek/T. Kaçar), Isanbul 2018, 217 - 232. Sinani 2009 Sh. Sinani, Shasi në burimet kishtare mesjetare, Shasi i Lashtë ֊ monument i kultures, Ora-Ulqin 2009, 39- 46 Söldner 1986 M. Söldner, Untersuchungen zu liegenden Eroten in der hellenistischen und römischen Kunst. Band, 1, Frankftirt, 1986. Solinas 2015 A. M. Solinas, Testimonianze di pratiche di refrigerium nella necropoli paleocristiana di Vaste (Poggiardo, Lecce), (Atti del 7° Convegno Nazionale di Archeozoologia) in : Annali dell’Università degli Studi di Ferrara, Museologia
Scientifica e Naturalistica, volume 11 n. 2 (2015), 119-122. Sophocles 1887 E. A. Sophocles, Greek Lexicon of the Roman and Byzantine Periods (From B.C 146 to A.D. 1100), Volume I, New York, 1887. SÖRRIES 1983 R.Sörries, Frühchristliche Denkmäler in Albanien, Antike Welt, Fleft 4, 1983, 7-26. Sörries 2005 R. Sörries, Daniel in der Löwengrabe, Wiesbaden 2005. Spahiu 1961 H. Spahiu, Germime te vitit 1961 në varrezën e hereshme mesjetare të Kalasë së Dalmaces, në: Studíme Historike որ. 3-1964, 71-96. Spahiu 1979-80a H. Spahiu, Varreza arbërore e Kalasë së Dalmaces, Iliria IX-X, 1979-1980, 23-46. Spahiu 1979-80b H. Spahiu, Monedha bizantine të shekujve V-XIII të zbuluara në teritorin e Shqipërisë, Iliria IX-X, 19791980, 323-452 Spahiu 1985 H. Spahiu, Unaza të reja me mbìshkrim nga Romani /Nouvelles bagues à inscription découvertes à Koman, in: Iliria, XV, 1985-1, 229-246. Spahiu, Комата 1975 H. Spahiu, D. КОМАТА, Shurdhah-Sarda, la cité albanaise medievalefortifiée (fouilles 1967-1970), “Iliria”, III, 1975, ed. fr. pp. 265-338. Spier 2007 J. Spier, Late Antique and Early Christian Gems, Wisbaden, 2007 Spieser 1976 Spieser - 316 J. M. Spiecer, La christianisation des sanctuaries païens en Grece, in: Neue Forschungen in griechischen Heiligtümern (Internationales Symposion in Olympia vom 10. bis 12. Oktober 1974, hrsg.U. Jantzen), Tübingen, 1976, 309-320 1986 J. M. Spieser, La christianisation de la Ville dans l’Antiquité tardive. KTEMA- Civilisations de l’orient, -
de la Grèce et de Rome antiques. Nr. 11, Strasbourg, 1986, 49 ֊ 55 Srejović 1969 D. Srejović, Novi nalazi iz Dokleje, Starinar N.S. XIX -1968, Beograd 1969, 89-100. Stadler 1988 R Stadler, Argumente fiir die Echtheit des “Avar Treasure”, in Mitteilungen der Anthropologischen Gesellschaft in Wien, Band 118/119, 1988/89, 193-217 Stadler 1996 P. Stadler, Der Schatz von Vrap in Albanien, in: Reitervölker aus dem Osten, Wien 1996,432-438 Stare 1980 V. Stare, Kranj. Nekropola iz casa preseljevanja narodov. Katalogi і monografije, 18, Ljubljana, 1980 Stevović 2002 I. Stevović, Byzantium, byzantine Italy and Cities on the Eastern Coast of the Adriatic: The case ofKotor and Dubrovnik. Recueil des travaux de l’Institut d’etudes byzantines, XXXIX, 2001/2002, 165- 182. Sticotti 1913 P. Sticotti, Die römische Stadt Doclea, Schriften der Balkankommission, Antiquarische Abteilung, VI, Wien 1913. Stoll 2012 M. Stoll, Was Sie über die Engel wissen sollten, in:http://www.baselinsider.ch/de/dossier/basler-Weihnacht/ hintergruendiges-geschichte/was-sie-ueber-engel-wissen-sollten.html Streichhan 1922 F. Streichhan, DieAnfäange des Vikariates vom Thessalonich, ZRG KA 12,1922 Stričević 1960 Stijiber Stuiber G. Stričević, Byzantine Archaeology in Yugoslavia 1955-1958, Akten des XI Byzantinischen Kongresses (München 1958), München 1960, 586-594. 1957 A. Stuiber, Refrigerium Interim, Die Vorstellungen vom Zwischenzustand und die frühchristliche Grabeskunst, in “Theiophaneia”, 11, Bonn, 1957 1966 A. Stuiber, s.v. Eulogia, in Reallexikon für Antike und Christentum, 6 (1966), 900-928 Sufflay, 1916
M.Sufflay, Die Kirchenzustände im vortürkischen Albanien, in “Illyrisch-Albanische Forschungen” zusammengestellt von L.Thalloczy,München und Leipzig, 1916. Šuflay 1924 M, Šhuflay Städte und Burgen Albaniens hauptsächlich während des Mittelalters, Wien und Leipzig 1924. Tafilica 1989 Z. Tafilica, Gërmimet arkeologjike të vitit 1989, Lohe (Shkodër) Iliria, XIX, 1989,2, 296-297. Tafilica, 1993 Z.Tafilica, Bazilika paleokristiane në Lohe të Sipërme. in: Kumtari і Muzeut Historik të Shkodrës, Nr. 6, Shkodër, 1993,43-51. Tafilica, Hoxha 1992 Z. Tafilica, G. Hoxha, Monedha perandorake romake nga fondi і Muzeut Popullor të Shkodrës, Kumtari і Muzeut Historik Shkodër, Nr. 5, Shkodër 1992, 77-109. Teichner 2013 F. Teichner, Ulpiana/Iustiniana Secunda bei Gračanica (Kosovo), Jahresbericht des Deutschen Archäologischen Instituts 2011, AA2012/1,134-135 Teichner 2014 F. Teichner, Ulpiana/Iustiniana Secunda bei Gračanica (Kosovo) in: Bericht der Römisch-Germanischen Kommission 92 (2011), Philipp von Zabem, Mainz 2014, 531-536 Temerinski 2017. Temerinski, Bogorodica Ljeviška u Prizrenu, Beograd 2017 Testini 1966 P. Testini, Le catacombe e gli antichi cimiteri cristiani di Roma, Bologna 1966. Testini 1980 P. Testini, Archeologia cristiana, Bari 1980. Tirelli, Possenti 2014 M. Tirelli, E. Possenti, Sepolture e ritualitafuneraria in Aitino tardoantica, in : Le necropoli della media e tarda età imperiale (III-IV secolo d.c.) a Iulia Concordiae nell’ arco Altoadriatico. Organizzazione spaziale, aspetti monumentali e strutture sociali. ( Atti del Convegno die studio Concordia Sagittaria, 5-6
giunio - 317 -
2014) ( a cura di Federica Rinaldi e Alberto Vigoni), Rubano (PD) 2015,245-261 Träger 1900 P. Träger, Mitteilungen und Funde aus Albanien. Das Gräberfeld der Kalaja Dalmaties, «Zeitschrift für Ethnologie» Voi. XXXII, 1900,43-51 Träger 1901 P. Traeger, Begräbniss-Plätze und Tumuli in Albanien und Macédonien, në Verhandlungen der Berliner anthropologischen Gesellschaft. 1901, 43-50. Ugolini 1927 L. M. Ugolini, Necropoli di Komani, Albania Antica, Volume I, Roma-Milano 1927. Ugolini 1932 L.M. Ugolini, Albania Antica, L’acropoli di Fenice, I, Roma-Milano, 1932. Ulbert 1989 Th. Ulbert, Villes etfortifications de ľ Euphrate à l'epoque paléochrétienne (IV-e - VII-е siedes, në Archéologie et Histoire de la Syrie, II, publie par Jean-Marie Dentzer et Winfried Orthman, Saarbrücken 1989,282-289 Ushaku 2009 R. Ushaku, Gjurmëve të etimologjisë së toponimit Shas, Shasi і Lashtë - monument i kultures, Ora-Ulqin 2009,11-21. Vaes 1986, J. Vaes, Christliche Wiederverwendung antiker Bauten : ein Forschungsbericht, “Ancient Society” 1517, (Katholieke Universiteit te Leuven), 305-367 Vaes 1989 J. Vaes, La réutilisation chrétienne d’edifices antiques (en Italie), in “Actes du XI-е Congres d’Archeologie Chrétienne, Roma, 1989, Vol, 1, 301-304. Valentint 1944 G. Valentini, Contributi alla chronologia Albanese, vol. II, parte prima, Roma 1944. Valentini 1957 G.Valentini, Contributi alla cronologia albanese, Vol, II, parte seconda, Roma, 1957. Valla 2012 M. Valla, Vrella, in : Harta Arkeologjike e Kosovës, Vëllimi II ( ed. E. Rexha), Prishtinë 2012, 63-65 Velimirović Žižić 1986 O. Velimirović Žižić,
Ostaci fortifikaci]one arhitekture na Gradini Đjuteza u Dinošama kod Titograda (Überreste Fortifikationsarchitektur auf der Wallburg Đuteza in Dinose bei Titograd). Odbrameni sistemi u praistoriji i antici na tlu Jugoslavije, Materijali XXII, Novi Sad, 80-87. Veljković 2013 Ž.B.Veljković, Oktoih:Časopis Odeljenja za srpski jezik i književnost Matice srpske - Društva članova u Crnoj Gori III/4, 2013,13-25. Vežić 2011 P. Vežić: Dalmatinski trikonhosi, Ars adriatica 1/2011, Zadar 2011, 27-66 Vežić 2012 P. Vežić, Dalmatian Hexaconchs - Similiarities and Differences, Ars Adriatica, Nr. 2, Prosinac 2012, 41-76 Vikan 1984 Vikan G. Vikan, Art, Medicine and Magic in Early Byzantium, in : Dumbarton Oaks Papers, 3 8,1984 (Symposium on Byzantine Medizine. Hrsg von John Scarborough), 65-86 1991 G. Vikan, “Guided by land and sea” : Pilgrim art and pilgrim travel in early Byzantium, Tesserae. Festschrift für Josef Engemann, Münster : Aschendorff, 1991, 74-92 Vrzić 2004 M. ВрЗић, Археолошка истраживања у Боки Которској као једини одговор на нека постављена питања, Бока Nr. 24, Heceg Novi 2004, 199-210. Wacker 1954 G. Wacker, Ikonographische Untersuchungen zur Darstellung Daniels in der Löwengrube, Dissertation, Marburg, 1954. Ward-Perkins 2003 B. W. Perkins, Reconfiguring Sacred Space: from Pagan Shrines to Christian Churches, in: Gunnar Brands und Hans-Georg Severin (hrsg), Die spaetantike Stadt und ihre Christianisierung, Symposion vom 14. bis 16 Februar 2000 in Halle/Saale, Reichert Verlag Wiesbaden, 2003, 285-290 - 318 -
Wataghin 2004 G. C. Wataghin, Il battistero, пё Enciclopedia Italiana (Archeologica ), Europa, Roma, 2004, 891-893 Weiss 2010 Z. Weiss, From Roman temple to Byzantine church: a preliminary report on Sepphoris in transition, in: Journal of Roman Archaeology, Volume 23, 2010,196-218. Weitzmann 1964 K. Weitzmann, Zur Frage des Einflusses jüdischer Bilderquellen aufdie Illustration des Alten Testaments, Mullus - Festschrift Theodor Klauser,Jahrbuch für Antike und Christentum, Ergänzungsband 1, 1964, 401-415 Werner 1983 J. Werner, Neue Aspekte zum awarischen Schatzfund von Vrap, Iliria, XIII, 1983, 1, 191-201. Wilpert 1903 J. Wilpert, Die Malereien der Katakomben Roms, Freiburg im Breisgau, 1903 Witt 2000, J. Witt, Werke der Alltagskultur, 1. Menasampullen, Staatliche Museen zu Berlin - Preussischer Kulturbesitz. Skulpturensammlung und Museum für Byzantinische Kunst. Bestandskataloge, Band 2, Wiesbaden, 2000 Witt 2004 J. Witt, III, 3 Pilgerflaschen, in: Sammler-Pilger-Wegbereiter, Die Sammlung des Prinzen Johann Georg von Sachsen, Katalog zur Ausstellung, Mainz am Rhein 2004, 136-150. Woodfin 2007 W. T. Woodfin, An Officer and a Gentleman: Transformations in the Ikonography of a Warrior Saint, Dumbarton Oaks Papers, Nr. 60,2007,111-117. Wulf 1914 O.Wulf, Altchristliche und byzantinische Kunst, I, Die altchristliche Kunst, Berlin, 1914. Xanthopoulou 2010 M. Xanthopoulou, Les lampes en bronze à l’époque paléochrétienne, in Bibliothèque de l’antiquité tardive, Vol. 16, Brepols Publishers n.v., Turnhout, Belgium 2010. Xhufi 2006 P. Xhufi, Dilemat e Arbërit. Studíme mbi Shqipërinë
mesjetare, Tirane 2006. Yuval-Hacham 2019 N. Yuval-Hacham, Art and Identity in Late Antique Synagogues of the Roman- Byzantine Diaspora, open access article in: Arts 2019, 8, 164, (2019) 1-18 Zagarčanin 2008 M. Zagarčanin, A contribution to the study of the ancient History of the Town: two Fibulae
from Stari Bar, in: A Town through the Ages. The 2006-2007 Archaeological Project in Stari Bar. (by Sauro Gelichi), Firenze 2008, 107-111 Zagarčanin 2010 M. Загарчанин, Ранохришћанска црква на Великом Пијеску.- Древнохришћанско и Светосавско наслеђе у Црној Гори (Зборник радова са научног скупа
одржаног у манастиру Михољска Превлака, 17. јануара 2010.), Цетиње-Београд, տէր. 97-147. Zagarčanin 2011 M. Zagarčanin, Testimonianze di epoca protostorica da Stari Bar, in Analizzare lo spazio, analizzare il tempo. La storia di un isolatoi di Stari Bar (a cura di Sauro Gelichi), Firenze 2011, 94-99
Zagarčanin 2014 M. Zagarčanin, Nova istraživanja rimske i ranovizantijske vile na lokalitetu Mirišta u Petrovcu - New researching of roman and early byzantine villa rustica on the site Mirišta in Petrovac, Nova Antička Duklja, V, Podgorica, 2014, տէր. 19-58. Zagarčanin 2015 M. Zagarčanin, Antička
ranovizantijska svjedočanstva na svetomiholjskoj Prelavci kod Titva. (Roman and early Byzantine archaeological testimony on svetomihojlka Prelavka near Tivat). Nova Antička Duklja, VI, Podgorica 2015,109-156. Zagarčanin 2016a M. Zagarčanin, Хришћанство на простору Бара од оснивања па до краја
средњег вијека. Саборни храм Светог Јована Владимира у Бару, Бар - Цетиње, 2016, 25-47 Zagarčanin 2016b M.
Zagarčanin, O nekim rezultatima novih arheoloških istraživanja na Prevaici kod Titva. (Some results of the new archaeological Excavations on Prevlaka near Tivat), in: Историјски записи, година LXXXIX, - 319 -
3-4/2016, 45-85. Zagarčanin 2017 M. Zagarčanin, Srednjovjekovni grad Svač Rezultati iskopavanja 2012. godine i nova zapažanja (Medieval town Svač Results of excavation carried out 2012 and new observations). Nova Antička Duklja, VIII, Podgorica 2017, 177-234. Zagarčanin 2019 M. Zagarčanin, Археологија раног хришћанства на простору Јужнојадранске области, у монографији: Манастир Рођења Пресвете Богородице - Подластва, Цетиње-Будва 2019. стр. 75-119. Zagarčanin 2019b M. Zagarčanin, О metalnim nalazima iz ranovizantijskih utvrdjena Starij Ulcinj i Djuteza sa osvrtom na nalaze ranosrjednjevekovnih sjekira iz rijeke Zete (About the metalfinds from the Early Byzantine Forts Stari Ulcinj and Djuteza, with an overview of Early Medieval axes from the Zeta river. Nova Antička Duklja, X, Podgorica 2019, 145-170 Zeiller 1967 J. Zeiller, Les origines chrétiennes dans la province romaine de Dalmatie, Roma, 1967. Zheku 1972 K. Zheku, Zbulime epigrafikę në muret rrthuese të Kalasë së Durrësit, (Decouvertes épigraphiques sur les murs d’enceinte de la citadelle de Dürres), Monumentet 3, 1972, 35-46 Zheku 1988 K. Zheku, Lisi në shekuj, Tirane, 1988. Zimmermann 2012 N. Zimmermann, Zur Deutung spätantiker Mahlszenen : Totenmahl im Bild, in: Rituale-Identitätsstiftende Handlungskomplexe (Hrsg. G. Danek und I. Hellerschmid), Wien 2012, 171-185, Taf. 43-48 ŽrVANOVIĆ 2011 М. Zivanović, Arheološka istraživanja prostorije З/IX, preleminarna zapažanja, Archaeological research into room 3/IXpreleminary observations. Nova Antička Duklja, II, Podgorica, 2011, տէր. 27-54. Zivanović 2015 М. Zivanović,
Prespitivanje čuvene Podgoričke čaše. (Revisiting the famous Podgorica Cup), in; Nova Antička Duklja VI, Podgorica, 2015, 77-108 Zornija, Pajovič 2017 М. Zornija, G. Pajovič, Ranokršćanski kapiteli iz Lastve Grbaljske - preliminarna zapažanja. Early Christian impost capitals from the village ofLastva Grbaljska -preliminary observations. Nova Antička Duklja, VIII, Podgorica 2017,161-175. - 320 - |
any_adam_object | 1 |
any_adam_object_boolean | 1 |
author | Hoxha, Gëzim ca. 20./21. Jh |
author_GND | (DE-588)112478375X |
author_facet | Hoxha, Gëzim ca. 20./21. Jh |
author_role | aut |
author_sort | Hoxha, Gëzim ca. 20./21. Jh |
author_variant | g h gh |
building | Verbundindex |
bvnumber | BV047624174 |
ctrlnum | (OCoLC)1285915155 (DE-599)BVBBV047624174 |
format | Book |
fullrecord | <?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><collection xmlns="http://www.loc.gov/MARC21/slim"><record><leader>03147nam a2200613 c 4500</leader><controlfield tag="001">BV047624174</controlfield><controlfield tag="003">DE-604</controlfield><controlfield tag="005">20220301 </controlfield><controlfield tag="007">t</controlfield><controlfield tag="008">211203s2021 a||| |||| 00||| alb d</controlfield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">9789928331205</subfield><subfield code="9">978-9928-331-20-5</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(OCoLC)1285915155</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(DE-599)BVBBV047624174</subfield></datafield><datafield tag="040" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-604</subfield><subfield code="b">ger</subfield><subfield code="e">rda</subfield></datafield><datafield tag="041" ind1="0" ind2=" "><subfield code="a">alb</subfield></datafield><datafield tag="049" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-12</subfield><subfield code="a">DE-Re13</subfield></datafield><datafield tag="084" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">OST</subfield><subfield code="q">DE-12</subfield><subfield code="2">fid</subfield></datafield><datafield tag="100" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Hoxha, Gëzim</subfield><subfield code="d">ca. 20./21. Jh.</subfield><subfield code="e">Verfasser</subfield><subfield code="0">(DE-588)112478375X</subfield><subfield code="4">aut</subfield></datafield><datafield tag="245" ind1="1" ind2="0"><subfield code="a">Krishtërimi i hershëm në provincat Praevalis dhe Dardania</subfield><subfield code="b">(studime arkeologjike) = Early Christianity in the provinces Praevalis and Dardania : (archaeological studies)</subfield><subfield code="c">Gëzim Hoxha</subfield></datafield><datafield tag="246" ind1="1" ind2="1"><subfield code="a">Early Christianity in the provinces Praevalis and Dardania</subfield></datafield><datafield tag="264" ind1=" " ind2="1"><subfield code="a">Tiranë</subfield><subfield code="b">Akademia e Studimeve Albanologjike, Instituti i Arkeologjisë Tiranë ; Biblioteka Françeskane "Át Gjergj Fishta"</subfield><subfield code="c">2021</subfield></datafield><datafield tag="300" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">320 Seiten</subfield><subfield code="b">Illustrationen, Karten, Pläne</subfield><subfield code="c">30 cm</subfield></datafield><datafield tag="336" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">txt</subfield><subfield code="2">rdacontent</subfield></datafield><datafield tag="337" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">n</subfield><subfield code="2">rdamedia</subfield></datafield><datafield tag="338" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">nc</subfield><subfield code="2">rdacarrier</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Funde</subfield><subfield code="0">(DE-588)4071507-3</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Ausgrabung</subfield><subfield code="0">(DE-588)4129464-6</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Frühchristentum</subfield><subfield code="0">(DE-588)4129954-1</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Dardania</subfield><subfield code="0">(DE-588)4837839-2</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Praevalitana</subfield><subfield code="0">(DE-588)4838733-2</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="688" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Christliche Archäologie</subfield><subfield code="0">(DE-2581)TH000005826</subfield><subfield code="2">gbd</subfield></datafield><datafield tag="688" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Christentum</subfield><subfield code="0">(DE-2581)TH000005769</subfield><subfield code="2">gbd</subfield></datafield><datafield tag="688" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Moesien als Provinz [Barrington p. 22]</subfield><subfield code="0">(DE-2581)TH000004671</subfield><subfield code="2">gbd</subfield></datafield><datafield tag="688" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Dalmatien als Provinz [Barrington p. 20]</subfield><subfield code="0">(DE-2581)TH000004364</subfield><subfield code="2">gbd</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="0"><subfield code="a">Praevalitana</subfield><subfield code="0">(DE-588)4838733-2</subfield><subfield code="D">g</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="1"><subfield code="a">Dardania</subfield><subfield code="0">(DE-588)4837839-2</subfield><subfield code="D">g</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="2"><subfield code="a">Frühchristentum</subfield><subfield code="0">(DE-588)4129954-1</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="3"><subfield code="a">Ausgrabung</subfield><subfield code="0">(DE-588)4129464-6</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="4"><subfield code="a">Funde</subfield><subfield code="0">(DE-588)4071507-3</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2=" "><subfield code="5">DE-604</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033008735&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Inhaltsverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033008735&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Abstract</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033008735&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Literaturverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="n">oe</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="n">gbd</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="q">BSB_NED_20211221</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="q">gbd_4_2203</subfield></datafield><datafield tag="999" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-033008735</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">930.1</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="g">496</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">930.1</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="g">39</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">930.1</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="g">4965</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">307.09</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="g">4965</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">307.09</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="g">496</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">307.09</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="g">39</subfield></datafield></record></collection> |
geographic | Dardania (DE-588)4837839-2 gnd Praevalitana (DE-588)4838733-2 gnd |
geographic_facet | Dardania Praevalitana |
id | DE-604.BV047624174 |
illustrated | Illustrated |
index_date | 2024-07-03T18:43:45Z |
indexdate | 2024-07-10T09:17:31Z |
institution | BVB |
isbn | 9789928331205 |
language | Albanian |
oai_aleph_id | oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-033008735 |
oclc_num | 1285915155 |
open_access_boolean | |
owner | DE-12 DE-Re13 DE-BY-UBR |
owner_facet | DE-12 DE-Re13 DE-BY-UBR |
physical | 320 Seiten Illustrationen, Karten, Pläne 30 cm |
psigel | BSB_NED_20211221 gbd_4_2203 |
publishDate | 2021 |
publishDateSearch | 2021 |
publishDateSort | 2021 |
publisher | Akademia e Studimeve Albanologjike, Instituti i Arkeologjisë Tiranë ; Biblioteka Françeskane "Át Gjergj Fishta" |
record_format | marc |
spelling | Hoxha, Gëzim ca. 20./21. Jh. Verfasser (DE-588)112478375X aut Krishtërimi i hershëm në provincat Praevalis dhe Dardania (studime arkeologjike) = Early Christianity in the provinces Praevalis and Dardania : (archaeological studies) Gëzim Hoxha Early Christianity in the provinces Praevalis and Dardania Tiranë Akademia e Studimeve Albanologjike, Instituti i Arkeologjisë Tiranë ; Biblioteka Françeskane "Át Gjergj Fishta" 2021 320 Seiten Illustrationen, Karten, Pläne 30 cm txt rdacontent n rdamedia nc rdacarrier Funde (DE-588)4071507-3 gnd rswk-swf Ausgrabung (DE-588)4129464-6 gnd rswk-swf Frühchristentum (DE-588)4129954-1 gnd rswk-swf Dardania (DE-588)4837839-2 gnd rswk-swf Praevalitana (DE-588)4838733-2 gnd rswk-swf Christliche Archäologie (DE-2581)TH000005826 gbd Christentum (DE-2581)TH000005769 gbd Moesien als Provinz [Barrington p. 22] (DE-2581)TH000004671 gbd Dalmatien als Provinz [Barrington p. 20] (DE-2581)TH000004364 gbd Praevalitana (DE-588)4838733-2 g Dardania (DE-588)4837839-2 g Frühchristentum (DE-588)4129954-1 s Ausgrabung (DE-588)4129464-6 s Funde (DE-588)4071507-3 s DE-604 Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033008735&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Inhaltsverzeichnis Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033008735&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Abstract Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033008735&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Literaturverzeichnis |
spellingShingle | Hoxha, Gëzim ca. 20./21. Jh Krishtërimi i hershëm në provincat Praevalis dhe Dardania (studime arkeologjike) = Early Christianity in the provinces Praevalis and Dardania : (archaeological studies) Funde (DE-588)4071507-3 gnd Ausgrabung (DE-588)4129464-6 gnd Frühchristentum (DE-588)4129954-1 gnd |
subject_GND | (DE-588)4071507-3 (DE-588)4129464-6 (DE-588)4129954-1 (DE-588)4837839-2 (DE-588)4838733-2 |
title | Krishtërimi i hershëm në provincat Praevalis dhe Dardania (studime arkeologjike) = Early Christianity in the provinces Praevalis and Dardania : (archaeological studies) |
title_alt | Early Christianity in the provinces Praevalis and Dardania |
title_auth | Krishtërimi i hershëm në provincat Praevalis dhe Dardania (studime arkeologjike) = Early Christianity in the provinces Praevalis and Dardania : (archaeological studies) |
title_exact_search | Krishtërimi i hershëm në provincat Praevalis dhe Dardania (studime arkeologjike) = Early Christianity in the provinces Praevalis and Dardania : (archaeological studies) |
title_exact_search_txtP | Krishtërimi i hershëm në provincat Praevalis dhe Dardania (studime arkeologjike) = Early Christianity in the provinces Praevalis and Dardania : (archaeological studies) |
title_full | Krishtërimi i hershëm në provincat Praevalis dhe Dardania (studime arkeologjike) = Early Christianity in the provinces Praevalis and Dardania : (archaeological studies) Gëzim Hoxha |
title_fullStr | Krishtërimi i hershëm në provincat Praevalis dhe Dardania (studime arkeologjike) = Early Christianity in the provinces Praevalis and Dardania : (archaeological studies) Gëzim Hoxha |
title_full_unstemmed | Krishtërimi i hershëm në provincat Praevalis dhe Dardania (studime arkeologjike) = Early Christianity in the provinces Praevalis and Dardania : (archaeological studies) Gëzim Hoxha |
title_short | Krishtërimi i hershëm në provincat Praevalis dhe Dardania |
title_sort | krishterimi i hershem ne provincat praevalis dhe dardania studime arkeologjike early christianity in the provinces praevalis and dardania archaeological studies |
title_sub | (studime arkeologjike) = Early Christianity in the provinces Praevalis and Dardania : (archaeological studies) |
topic | Funde (DE-588)4071507-3 gnd Ausgrabung (DE-588)4129464-6 gnd Frühchristentum (DE-588)4129954-1 gnd |
topic_facet | Funde Ausgrabung Frühchristentum Dardania Praevalitana |
url | http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033008735&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033008735&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033008735&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |
work_keys_str_mv | AT hoxhagezim krishterimiihershemneprovincatpraevalisdhedardaniastudimearkeologjikeearlychristianityintheprovincespraevalisanddardaniaarchaeologicalstudies AT hoxhagezim earlychristianityintheprovincespraevalisanddardania |