Belaruski prėmʺer:
Беларускі прэм'ер
Gespeichert in:
| 1. Verfasser: | |
|---|---|
| Format: | Buch |
| Sprache: | Belarusian |
| Veröffentlicht: |
Minsk
Vydavectva "Čatyry čvėrci"
2021
|
| Ausgabe: | 2-e vydanne, vypraŭlenae i danoŭnenae |
| Schlagworte: | |
| Online-Zugang: | Inhaltsverzeichnis Literaturverzeichnis |
| Beschreibung: | 296 Seiten Illustrationen, Porträts |
| ISBN: | 9789855814543 |
Internformat
MARC
| LEADER | 00000nam a2200000 c 4500 | ||
|---|---|---|---|
| 001 | BV047590412 | ||
| 003 | DE-604 | ||
| 005 | 00000000000000.0 | ||
| 007 | t | ||
| 008 | 211116s2021 ac|| |||| 00||| bel d | ||
| 020 | |a 9789855814543 |9 978-985-581-454-3 | ||
| 035 | |a (OCoLC)1286871021 | ||
| 035 | |a (DE-599)BVBBV047590412 | ||
| 040 | |a DE-604 |b ger |e rda | ||
| 041 | 0 | |a bel | |
| 049 | |a DE-12 | ||
| 084 | |a MUS |q DE-12 |2 fid | ||
| 100 | 1 | |6 880-01 |a Seljach, Sjarhej Uladzimiravič |d 1959- |e Verfasser |0 (DE-588)1220039446 |4 aut | |
| 245 | 1 | 0 | |6 880-04 |a Belaruski prėmʺer |c Sjarhej Seljach |
| 246 | 1 | 3 | |6 880-03 |a Vjačaslaŭ Antonavič Seljach (1885-1976) |
| 250 | |6 880-02 |a 2-e vydanne, vypraŭlenae i danoŭnenae | ||
| 264 | 1 | |6 880-05 |a Minsk |b Vydavectva "Čatyry čvėrci" |c 2021 | |
| 300 | |a 296 Seiten |b Illustrationen, Porträts | ||
| 336 | |b txt |2 rdacontent | ||
| 337 | |b n |2 rdamedia | ||
| 338 | |b nc |2 rdacarrier | ||
| 546 | |a Text belarussisch | ||
| 546 | |b Kyrillische Schrift | ||
| 655 | 7 | |0 (DE-588)4006804-3 |a Biografie |2 gnd-content | |
| 655 | 7 | |0 (DE-588)4135952-5 |a Quelle |2 gnd-content | |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032975590&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Inhaltsverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032975590&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Literaturverzeichnis |
| 880 | 1 | |6 100-01/(N |a Селях, Сяргей Уладзіміравіч |a ut | |
| 880 | |6 250-02/(N |a 2-е виданне, випраŭленае і даноŭненае | ||
| 880 | 1 | 3 | |6 246-03/(N |a Вячаслаў Антонавіч Селях (1885-1976) |
| 880 | 1 | 0 | |6 245-04/(N |a Беларускі прэм'ер |c Сяргей Селях |
| 880 | 1 | |6 264-05/(N |a Мінск |b Видавецтва "Чатыры чвэрці" |c 2021 | |
| 940 | 1 | |f sla | |
| 999 | |a oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-032975590 | ||
Datensatz im Suchindex
| _version_ | 1804182950298779648 |
|---|---|
| adam_txt |
Змест 1. Дзяцінства і юнацтва. Вучоба ў семінарыі. Выкладчык пачатковых класаў. 5 2. Вучоба ў кансерваторыі. Тэатр «Музычная драма». Першыя гастролі.9 3. Паступленне ў Марыінскі тэатр. Дэбют і кантракт. Першыя выступленні артыста Імператарскага
тэатра.23 4. Першы сезон у Марыінскім тэатры. Артыст Александрынскага тэатра. Дублёр Фёдара Шаляпіна.35 5. Рэвалюцыйныя падзеі 1917 года.
Спектаклі ўМарыінскім і канцэртымітынгі. 48 6. Кіславодск. Новы сезон 1917-1918 гг. Кастрычніцкая рэвалюцыя. Марыінскі тэатр у першыя месяцы пасля
рэвалюцыі. 54 7. Паездка ў Паволжа. Савет Дзяржаўнай оперы. Франтавыя артыстычныя брыгады. Распараджэнне А. Луначарскага. 61 8. Першыя выступленні пасля вяртання з фронту. Грамадзянская вайна і падзеі 1919-1920
гг. 66 9. Новыя ролі і пастаноўкі. «Варожая сіла» Ф. Шаляпіна. Мізгір у Снягурцы . 81 10. «Музычныя панядзелкі». Дзяржаўны інстытут музычнай адукацыі. 85 11. Халтура ў тэатры. Выкладчык у
Дзяржаўным інстытуце музычнай адукацыі. Гастролі. Звальненне з тэатра. 88 12. Вяртанне ў Мінск.
Інбелкульт.96 13. Тэатральная і музычная падсекцыі Інбелкульта. Выкладчык оперната класа ў музтэхнікуме. Камерныя канцэрты.101 14. Стварэнне нацыянальнай оперы. Ліставанне з П. Курзнерам. 113 15. Выбар «Русалкі». Падрыхтоўка і пастаноўка оперы. Канцэртныя выкананні партый з оперы «Русалка». 122 16. Стварэнне Беларускай дзяржаўнай харавой капэлы. Успаміны В. Селяха аб пастаноўцы «Русалкі».127 17. Прэм’ера «Русалкі». В. Селях дырэктар БДТ-1.131 18. Змена рэпертуару БДТ-1. Пастаноўка «Гуты». Алімпіяда тэатраў уМаскве.146 19. Сыход з пасады дырэктара БДТ-1. Абвінавачванне ў нацдэмаўшчыне. 152
20. Вяртанне ў Ленінград. Оперная студыя імя М. Рымскага-Корсакава. Гастролі па СССР. Праца ва Украіне. 156 21. Вяртанне ў Мінск. Праца ў Беларускім аддзеле мастацтваў. Ліст Рыгора Мурашкі. Пастаноўка п’есы «Загубленае жыццё».158 22. Ад’езд з Беларусі. Нямеччына. Лагеры ДыПі ў Нямеччыне. Тэатральныя пастаноўкі і канцэрты. 177 23. Жыццё ў ЗША. Беларуси хор у Амерыцы. Тэатральныя пастаноўкі.183 24. Оперныя спектаклі і ролі В. А. Селяха (тэатр «Музычнай Драмы», Марыінскі (ДАТОБ) і Міхайлаўскі тэатры) 1913-1924 гг.191 25. Успаміны і ліставанне В. Селяха-Качанскага.193 26. Успаміны пра В. Селях-Качанскага. 220 Вымушанае пасляслоўе аўтара. 246 Бібліяграфія.250
Бібяіяграфія 1 Лабінскі Андрэй Маркавіч (20.08.1871, Харкаў - 8.08.1941, Масква) — рускі і савецкі оперны і камерны спявак, лірыка-драматычны тэнар. Гасграляваў у Японії, Францыі, Нямеччыне, Італії. 2 Касторскі Уладзімір Іванавіч (1870-1948) — рускі і савецкі оперны і камерны спявак (бас), вакальны
педагог. Заслужаны артыст РСФСР (1934), заслужены дзеяч мастацтваў РСФСР (1939). 3 1898 саліст Марыінскага, затым Ленінградскага тэатра оперы і балета. Удзельнік «Рускіх сезонаў» С. Дзягілева. 3 Рапгоф Яўген Паўлавіч (13.08.1859, Санкт-Пецярбург — 17.03.1919, Петраград) — рускі музычны педагог. У
1882 адкрыў у Санкт-Пецярбургу музычныя курсы і кіраваў імі на працягу многіх гадоў. 4 Завятноўскі Віктар Аляксандравіч (2.11.1875, Санкт-Пецярбург -16.05.1950, Ленінград) — рускі і савецкі скрыпач, педагог. Заслужаны артыст РСФСР (1934). Вучань П. Краснакуцкага. 3 1897 вёў канцэртную дзейнасць. 3
1902 артыст, у 1910-1945 саліст і канцэртмайстар сымфанічнага аркестара Ленінградскай філармонії (былы Прыдворны аркестар). У 1907 арганізаваў і ўзначаліў струнны квартэт у Пецярбургу. 3 1898 займаўся педагагічнай працай. 5 Кабылянскі Аляксандр Мікалаевіч (1881-1942, Ленінград) — рускі і савецкі
піяніст і кампазітар. Вучань С. Пракоф’ева і М. Мяскоўскага па Пецярбургскай кансерваторыі. 6 Глазуноў Аляксандр Канстанцінавіч (10.08.1865, Санкт-Пецярбург 21.03.1936, Нёі-сюр-Сэн, Францыя) — рускі кампазітар, дырыжор, прафесар Санкт-Пецярбургскай кансерваторыі (1899),у 1905-1928 яе дырэктар.
Народны артыст Рэспублікі (1922). 7 Рымскі-Корсакаў Мікалай Андрэевіч (18.03.1844, Ціхвін- 21.06.1908 сядзіба
Любенскае, Санкт-Пецярбургская губерня) — рускі кампазітар, педагог, дырыжор, грамадскі дзеяч, музычны крытык. Удзельнік «Могучей кучки». 8 Бранфін Філіп Маркавіч (23.11.1879-3.01.1935, Ленінград) — рускі і савецкі грамадскі дзеяч, педагог, музычны крытык. У 1909 скончыў Пецярбургскую кансерваторыю па класе А. Глазунова (раней займаўся ў М. Рымскага-Корсакава). У 1912-1917 выкладчык музычна-тэарэтычных прадметаў на «Курсах Рапгоф». 9 Каратыгін Вячаслаў Гаўрылавіч (17.09.1875, Паўлаўск - 23.10.1925, Ленінград) — рускі музычны крытык і кампазітар. З 1915 выкладаў гісторыю і тэорыю музыкі на «Курсах Рапгоф», з 1916 у Петраградскай кан серваторыі (з 1919 прафесар). 10 Габель Станіслаў Іванавіч (1849-1924) — рускі оперны спявак (баскантантэ), вакальны педагог, кампазітар, рэжысёр. Заслужаны артыст Рэспуб лікі (1923). 250
БЕЛАРУСКІ ПРЭМ'ЕР 11 Тартакоў Іакім Віктаравіч (2.11.1860, Адэса - 23.01.1923, Петраград) — рускі оперны спявак (барытон) і рэжысёр. Заслужаны артыст Імператарскіх тэатраў, заслужаны артыст Рэспублікі. 12 Эверардзі Каміла (сапраўднае імя Каміла Франсуа Эўрар, фр. Camille François Everard;
15.11.1825, Дзінан, Бельгія - 5.01.1899, Масква) — спявак (ба рытон) і педагог. 13 Гендэль Георг Фрыдрых (ням. Georg Friedrich Händel, анг. George Frideric Handel; 23.02.1685, Гале, Нямеччына — 14.04.1759, Лондан) — нямецкі і ангельскі Кампазітар эпохі барока, вядомы сваімі операмі, араторыямі і
канцэртамі. 14 Гайдн Франц Ёзаф (ням. Franz Joseph Haydn; 31.03.1732, Рораў, - 31.05.1809, Вена) — аўстрыйскі кампазітар, прадстаўнік венскай класічнай школы, адзін з заснавальнікаў такіх музычных жанраў, як сімфонія і струнны квартэт. 15 Глюк Крыстоф Вілібальд (ням. Christoph Willibald Ritter von
Gluck; 2.07.1714, Эрасбах - 15.11.1787, Вена) — нямецкі кампазітар, пераважна оперны, адзін з найбуйнейшых прадстаўнікоў музычнага класіцызму. 16 Моцарт Вольфганг Амадэй (ням. Wolfgang Amadeus Mozart, поўнае імя - Ёган Хрызастом Вольфганг Амадэй Моцарт; 27.01.1756, Зальцбург — 5.12.1791, Вена) —
аўстрыйскі кампазітар і музыкант-віртуоз. Адзін з самых папулярных класічных кампазітараў. Моцарт зрабіў вялікі ўплыў на сусветную музычную культуру. 17 Пергалезі Джавані Батыста (італ. Giovanni Battista Pergolesi; 4.01.1710, Езі - 16.03.1736, Пацуолі) — італьянскі кампазітар, скрыпач і арганіст.
Прадстаўнік Неапалітанскай опернай школы, адзін з першых кампазітараў оперыбуфа (камічнай оперы). 18 Паізіела Джавані
(італ. Giovanni Paisiello; 9.05.1741, Рокафорцата, Та ранта - 5.06.1816, Неапаль) — італьянскі кампазітар і педагог. Майстар ка мічнай оперы, зрабіў значны ўплыў на фармаванне стылю Моцарта і Расіні. 19 Скарлаці Алесандра (італ. Pietro Alessandro Gaspare Scarlatti; 2.05.1660, Палерма - 24.10.1725,
Неапаль) — італьянскі кампазітар эпохі барока. Напісаў больш за 60 опер, лічыцца заснавальнікам Неапалітанскай опернай школы. 20 Філідор Франсуа-Андрэ Данікан (фр. François-André Danican Philidor; 7.09.1726, Дро, Францыя - 31.08.1795, Лондан) — французскі оперны кампазітар, шахматыст, шахматны
тэарэтык. 21 Вэбер Карл Марыя Фрыдрых Аўтуст (Эрнст) (ням. Carl Maria von We ber; 18 ці 19.11.1786, Ойцін - 5.06.1826, Лондан) — нямецкі кампазітар, дырыжор, Піяніст, музычны пісьменнік, заснавальнік нямецкай рамантычнай оперы. 22 Глінка Міхаіл Іванавіч (20.05.1804, сяло Новаспаскае, Смаленская
губерня - 3.02.1857, Берлін) — рускі кампазітар, першапачьшальнік рускай класічнай музыкі. 23 Даргамыжскі Аляксандр Сяргеевіч (2.02.1813, сяло Траецкае, Бялёўскі павет, Тульская губерня - 5.01.1869, Санкт-Пецярбург) — рускі кампазітар, чыя творчасць зрабіла істотны ўплыў на развіццё рускага
музычнага мастацтва 251
БЕЛАРУСКІ ПРЭМ’ЕР XIX стагоддзя. Лічыцца заснавальнікам рэалістычнага кірунку ў рускай музыцы, паслядоўнікамі якога з’явіліся многія кампазітары наступных пакаленняў. 24 Чайкоўскі Пётр Ільіч (25.04.1840, мястэчка Воткінск, Вяцкая губерня 25.10.1893, Санкт-Пецярбург) — рускі кампазітар, педагог,
дырыжор і музычны крытык. 25 Танееў Сяргей Іванавіч (13.11.1856, Уладзімір - 6.06.1915, Дзюцькова пад Звянігарадам) — рускі кампазітар, піяніст, педагог, тэарэтык музыкі, музычна-грамадскі дзеяч. 26 Левік Сяргей Юр’евіч (Ізраїль Юльянавіч; 16.11:1883, Белая Царква 5.09.1967, Ленінград) — рускі і
савецкі оперны спявак (барытон), музыказнаўца і перакладчык з французскай і нямецкай моў. 27 Луканін Васіль Міхайлавіч (27.04.1889, веска Дуброва, Пермская гу берня - 10.11.1969 Ленінград) — рускі і савецкі оперны спявак (бас-барытон). Заслужаны артыст РСФСР (1940). 28 Вагнэр Вільгельм Рыхард (ням.
Wilhelm Richard Wagner; 22.05.1813, Лейпцыг - 13.02.1883, Венецыя) — нямецкі кампазітар, дырыжор і тэарэ тык мастацтва. Найбуйнейшы рэфарматар оперы. Аказаў значны ўплыў на еўрапейскую музычную культуру, асабліва нямецкую і на развіццё оперных і сімфанічных жанраў. 29 Пучыні Джакома Антоніа
Даменіка Мікелю Секондо Марыя (італ. Giacomo Antonio Domenico Michele Secondo Maria Puccini; 22.12.1858, Лука ֊ 29.11.1924, Брусель) — італьянскі оперны кампазітар, арганіст і хормайстар. 30 Мазжухін Аляксандр Ільіч (11.08.1878 веска Кісялеўка або Сяргіеўка, Саратаўская губерня - 1.07.1952, Аньер-
сюр-Сэн (Asnieres-sur-Seine), бліз Парыжа) — рускі оперны спявак (бас-кантантэ). З 1912 саліст тэатра «Музычная
Драма». 3 1920 выступаў пераважна як канцэртны спявак. 31 Жураўленка Павел Максімавіч (29.06.1887, веска Ніканораўка, Херсон ская губерня — 28.06.1948, Ленінград) — рускі і савецкі артыст оперы (бас), аперэты і кіно, канцэртны выканаўца і рэжысёр. Народны артыст РСФСР (1939). 32 Брыан Марыя
Ісакаўна (сапраўднае прозвішча Шмаргонер; 23.08.1886, Екацярынаслаў - 22.05.1965, Ленінград) — руская і савецкая спявачка (лірычнае сапрана) і вакальны педагог. Заслужаная артыстка РСФСР (1938). У 1903-1909 вучылася вакалу ў Парыжы ў артысткі «Гранд-Опера» Лаборд. 33 Іванцоў Іван Уладзіміравіч
(1880-?) — рускі артыст оперы (бас, з 1912 лірычны барытон, з пачатку 1930 тэнар) і камерны спявак. Вакалу навучаўся ў Пецярбургу ў М. Спаскага, які вызначыў яго голас як бас. У 1912-1916 выступаў у Пецярбургскім тэатры «Музычная Драма» і адначасова ў Народным доме (1913-1918). У 1919 эміграваў у
Нямеччыну. 34 Ісачэнка Канстанцін Сцяпанавіч (5.03.1882, веска Ламакаўка Старадубскай вол., Чарнігаўская губерня, цяпер Бранская вобласць - 12.03.1959, Ленінград) — рускі і савецкі артыст оперы (лірычны тэнар), камерны спявак і педагог. У 1908 скончыў Пецярбургскую кансерваторыю. У 1912-1918 у тэ
атры «Музычная Драма» (Пецярбург). У 1911 удзельнічаў у «Рускіх сезонах» С. Дзягілева за мяжой (Парыж, Монтэ-Карла, Лондан). У 1918-1929,1938-1953 252
БЕЛАРУСКІ ПРЭМ’ЕР прафесар сольных спеваў і камерната ансамбля Петраградскай (Ленінградскай) кансерваторыі. 35 Штотыднёвы ілюстраваны тэатральны часопіс, друкаваўся ў 1897-1918 у Санкт-Пецярбургу (Петраградзе). 36 Мусаргскі Мадэст Пятровіч (9.03.1839, сяло Карэва, Пскоўская губерня - 16.03.1881,
Санкт-Пецярбург) — рускі кампазітар, член «Могучей кучки». У яго творчай спадчыне оперы, аркестровыя п’есы, цыклы вакальнай і фартэпіяннай музыкі, рамансы і песні, хоры. 37 Барадзін Аляксандр Парфіравіч (31.10.1833, Санкт-Пецярбург 15.02.1887, Санкт-Пецярбург) — рускі кампазітар, хімік-арганік,
грамадскі дзеяч, доктар медыцыны. Член «Могучей кучки». 38 Кюі Цэзар Антонавіч (імя пры нараджэнні Цэзары-Веніямін Кюі; 6.011835, Вільня - 26.03.1918, Петраград) — рускі кампазітар і музычны кры тых, член «Могучей кучки» і Бяляеўскага гуртка, заслужены прафесар фартыфікацыі, інжынер-генерал (1906).
39 Грэчанінаў Аляксандр Ціханавіч ( 13.10.1864, Калуга - 3.01.1956,НьюЁрк) — рускі і савецкі кампазітар-акадэміст, вучань М. Рымскага-Корсакава, больш за ўсё вядомы сваімі харавьші творамі і апрацоўкамі народных песень. Заслужаны артыст РСФСР (1925). 40 «Театр и искусство», Ns 14,1913 г. 41 РДАЛМ,
ф. 2492, в. 1, спр. 739. 42 Расохіна Лізавета Мікалаеўна (1860-1920) — руская тэатральная дзяячка і антрэпрэнёрка. Трымала антрэпрызы ў розных гарадах Păcii. Была арганізатарам і заснавальніцай «Першага тэатральнага агенцтва для Расіі і замежжа Л.М. Расохінай» (1892, Масква), якое займалась
пасярздніцтвам паміж антрэпрэнёрамі і акцёрамі. Да арганізацыі ў 1896 даведкава-статыстычнага бюро Расійскага
Тэатральнага Таварыства, агенцтва было адзіным у Păcii пасярэднікам паміж акцёрамі і антрэпрэнёрамі. 43 РДАЛМ, ф. 2492, в. 1, спр. 739. 44 «Театр и искусство», № 25,1914 г. 45 Кусаў Уладзімір Аляксеевіч (1851-1917) — барон, камергер, сапраўдны стацкі саветнік, папячыцель Аляксандра-Неўскага
дзіцячага прытулку. Ганаровы старшыня Імператарскага Жаночага патрыятычнага грамадства. Загадчык мантавальнай часткі Марыінскага тэатра (з 1896), з 1914 кіраўнік Петраград скай канторы Імператарскіх тэатраў. 46 «Биржевые ведомости», № 14603,10.01.1915 г. 47 Целякоўскі Уладзімір Аркадзьевіч
(26.01.1860, Санкт-Пецярбург 28.11.1924, Ленінград) — рускі тэатральны дзеяч, адміністратар, мемуарыст. Апошні дырэктар Імператарскіх тэатраў (1901-1917). 48 «Биржевые ведомости», № 14634,26.01.1915 г. 49 Малько Мікалай Андрэевіч (22.04.1883, Браілаў - 23.06.1961, Сіднэй) — рускі і савецкі дырыжор,
з 1929 жыў і працаваў за мяжой. Вучыўся ў Пецярбургскай кансерваторыі па класах кампазіцыі ў М. Рымскага-Корсакава, А. Лядава, А. Глазунова, дырыжыравання — у М. Чарапніна, удасканальваўся ў Мюнхене 253
БЕЛАРУСКІ ПРЭМ'ЕР ў Ф. Мотля. Дэбютаваў y 1909 у якасці асістэнта дырыжора балета ў Марыінскім тэатры, незадоўга да рэвалюцыі атрымаў месца галоўнага дырыжора. 50 Пахітонаў Давііл Ільіч (1878-1957) — рускі і савецкі дырыжор Maрыінскага тэатра, прафесар Ленінградскай кансерваторыі. Народны артыст
РСФСР (1957). Скончыўу 1905 Пецярбургскую кансерваторыю па класе фартэпіяна ў Ф. Цурмулен, па тэорыі кампазіцыі і інструментоўкі ў А. Лядава, А. Гла зунова i М. Рымскага-Корсакава. З 1905 піяніст-канцэртмайстар і хормайстар, з 1909 па 1956 дырыжор Марыінскага тэатра. 51 Асланаў Аляксандр Пятровіч
(Асланян, 10.10.1874, Баку - 11.07.1960, Нью-Ёрк) — дырыжор, кампазітар. 3 1908, па заканчэнні Пецярбургскай кан серваторыі, дырыжор Марыінскага тэатра. Адначасова ў 1909-1916 кіраваў летнімі сімфанічнымі канцэртамі ў Паўлаўску, даваў да 25 канцэртаў у се зон. У 1911 дырыжыраваў таксама ў Баку ў
спектаклях Рускай оперы на сцэне Вялікага опернага тэатра братоў Маілавых (цяпер — Азербайджана«։ акадэмічны тэатр оперы і балета). У 1921 эміграваў. 52 Лядаў Анатоль Канстанщінавіч (30.04.1855, Санкт-Пецярбург 15.08.1914, сядзіба Палынаўка, каля Баровічэй, Наўгародская губерня) — рускі кампазітар,
дырыжор і педагог, прафесар Пецярбургскай кансерваторыі. 53 Архангельск! Аляксандр Андрэевіч (11.10.1846, сяло Старое Тэзікава, Нараўчацкі павет, Пензенская губерня — 16.11.1924, Прага) — рускі харавы дырыжор і кампазітар. Заслужаны артыст РСФСР (1921). 54 Коўтс Альберт (англ. Albert Coates;
23.04.1882, Санкт-Пецярбург 11.12.1953, Мілнертан, паблізу Кейптаўна) — англійскі дырыжор і кампазітар. У
1911-1917 быўгалоўным дырыжорам Марыінскага тэатра (упершыню выступіў у ім у 1907). Спектаклі пад кіраўніцтвам Коўтса ў Пецярбургу «Хаваншчына», «Барыс Гадуноў» М. Мусаргскага (абодва 1911), «Казка пра цара Салтана» (1915) і «Кіцеж» (1918) М. Рымскага-Корсакава з удзелам выдатных рускіх спевакоў (у
тым ліку Ф. Шаляпіна) — мелі вялікі грамадскі рэзананс. 55 «Биржевые ведомости», № 14729,15.03.1915 г. 56 «Обозрение театров», № 2670,10.02.1915 г. 57 «Театр и искусство», № 7,1915 г. 58 Андрэева-Шкілондзь Адэлаіда Іванаўна (Скілондзь; ў некаторых крыніцах Львоўна) (27.1.1882 (у некаторых крыніцах
1888),Пецярбург- 5.04.1969, Стакгольм) — руская артыстка оперы (лірыка-каларатурнае сапрана), камер ная спявачка і педагог. Вакалу вучылася ў Пецярбургскай кансерваторыі (клас Н. Ірэцкай).У 1904 дэбютавала ў пецярбургскім Народным доме. У 1910-1914 салістка Берлінскай оперы,у 1914-1920
Стакгольмскай оперы. З 1920 на опернай сцэне выступала эпізадычна. 59 Лебедзева Аляксандра Аляксееўна (2.05.1890-?) — руская арты стка оперы (лірыка-каларатурнае сапрана). Вакалу вучылася ў Саратаўскай кансерваторыі. 31915 салістка Пецярбургскага Марыінскага тэатра, у 1922-1923 і 1926-1927
Свярдлоўскага опернага тэатра. У 1924 выступала з гастролямі ў Браціславе. 60 «Обозрение театров», № 2705,25.03.1915 г. 254
БЕЛАРУСКІ ПРЭМ’ЕР 61 «Обозрение театров», № 2740,30.04.1915 г. 62 «Театр и искусство», № 18,1915 г. 63 Кугель Аляксандр Рафаілавіч (14.08.1864, Мазыр - 5.10.1928, Ленін град) — рускі і савецкі тэатральны крытык, стваральнік тэатра «Крывое люстэрка». У 1897-1918 галоўны рэдактар часопіса «Тэатр і
мастацтва». 64 Грахольскі Уладзімір Пятровіч (1884-1952) — рускі і савецкі оперны спявак (барытон). У 1911 скончыў Пецярбургскую кансерваторыю па класе спеваў С.Табеля, пасля выступаў у оперы Народнага дома. У 1912 Грахольскі паступіў у трупу Марыінскага тэатра, дзе служыў да 1936. Таксама з 1918 па
1949 быў салістам Малога опернага тэатра. 65 «Биржевые ведомости», № 14708,5.03.1915 г. 66 Шаляпін Фёдар Іванавіч (1.02.1873, Казань - 12.04.1938, Парыж) — рускі оперны і камерны спявак (высокі бас). У розны час саліст Вялікага і Ма рыінскага тэатраў, а таксама тэатра «Метрапалітэн-опера», першы
народны артыст Рэспублікі (1918-1927, звание вернутаў 1991),у 1918-1921 — мастацкі кіраўнік Марыінскага тэатра. Аказаў вялікі ўплыў на сусветнае опернае ма стацтва. 67 Кшэсінская Мацільда Феліксаўна (Марыя-Мацільда Адамаўна-Феліксаўна-Валерыеўна Кшэсінская, польск. Matylda Maria Krzesinska;
19.08.1872, Лігава (пад Пецярбургам) - 6.12.1971, Парыж) — руская артыстка балета і пе дагог польскага паходжання, прыма-балерына Марыінскага тэатра, заслужаная артыстка Імператарскіх тэатраў. 68 Паўлава Ганна Паўлаўна (Мацвееўна) (31.01.1881, Санкт-Пецярбург 23.01.1931, Гаага, Нідэрланды) — руская
артыстка балета, прыма-балерына Марыінскага тэатра ў 1906-1913, адна з найвялікшых балерын XX стагоддзя.
Пасля пачатку Першай сусветнай вайны пасялілася ў Вялікабрытаніі, стала гастраляваць са сваей трупай па ўсім свеце, выступіўшы больш чым у 40 країнах і ў многіх з ix упершыню прадставіўшы мастацтва балета. 69 Ван-Брандт Надзея Цімафееўна (Ван-дэр Брандт, сцэнічны псеўданім Клабаноўская; 1882-1925) —
руская артыстка оперы (лірыка-каларатурнае сапрана). 3 1892 жыла з бацькамі ў Швейцарыі, дзе атрымала адукацыю ў манастыры св. Жэнеўевы. Сцэнічную дзейнасць пачала ў канцы 1890-х у пецярбургскім тэатры «Алімпія». У 1898-1901 брала ўрокі спеваў у Д. Αρτο ў Парыжы.У 1901-1902 салістка парыжскай «Опера
комік». ГастралявалаўФларэнцыі, Турыне, Рыме, Парыжы, Берліне, Барселоне. 70 Панова Антаніна Іванаўна (1896,Краснадар - 05.07.1981, Ленінград) — руская і савецкая артыстка оперы (сапрана) і аперэты, камерная спявачка. Заслужаная артыстка РСФСР (1939). Вакалу вучылася ў Пецярбургскай кансерваторыі
(клас Т. Лешаціцкай),якую скончыла ў 1915. У 1913-1918 выступала ў Пецярбургскім тэатры «Музычная Драма», затым у ДАТОБе, з 1930-х да 1948 уМАЛЕГОТэ. 71 Александров« Аляксандр Дармідонтавіч (сапраўднае прозвішча Пакроўскі; 1879-1950) — рускі оперны і камерны спявак (лірычны тэнар). У 1909 дэбютаваў
на сцэне Марыінскага тэатра, дзе ў якасці саліста выступаў дзесяць 255
БЕЛАРУСКГ ПРЭМ'ЕР гадоў. У 1913 па запрашэнні тэатральнага і мастацкага дзеяча С. Дзягілева выступіў з Ф. Шаляпіным у «Рускіх сезонах» у Парыжы і Лондане. Пазней гастраляваў па Паўднёвай Амерыцы. У 1916 выступіў на сцэне маскоўскага Вялікага тэатра. У 1919 эміграваў у Парыж. 72 Каракаш Міхаіл
Мікалаевіч (1887, хутар Каракаш, Таўрычная губерня (цяпер сяло Шырокае, Сімферопальскі раён Крыма) - 15 ці 19.08.1937, Бухарэст) — рускі оперны спявак (лірыка-драматычны барытон), вакальны педагог, рэжысёр. Скончыўу 1910 Пецярбургскую кансерваторыю (клас прафесара С. Габеля). У 1911 дэбютаваў на
сцэне Марыінскага тэатра ў партыі Анегіна (у оперы П. Чайкоўскага), быў салістам тэатра да 1918. 73 «Театр и искусство», № ЗО, 1915 г. 74 Далгоў Мікалай Мікалаевіч (17.07.1877-02.12.1923) — рускі гісторык тэатра, крытык. Вучыўся ў Пецярбургскім універсітэце. Шмат выступаў як тэатральны рэцэнзент (у
газеце «Жизнь исксства», «Театральная газета» і інш.). 75 Гейер Барыс Фёдаравіч (1879-1916, Сернаводск) — рускі драматург, пісьменнік, журналіст. Поспех першага апавядання, надрукаванага ў часопісе «Ніва», прадвызначыў далейшы лёс. Датычны да стварэння тэатра пародыі і гратэску «Крывое люстэрка»
(1908), для якога пісаў пародыі, гумарыстычныя сцэнкі і мініяцюры ў жанры монадрамы. 76 Нямвродаў Пётр Пятровіч (12.11.1876 г., Санкт-Пецярбург - ?) — рускі драматург, белетрыст і перакладчык. 77 Кабела Эдуард Стэфанавіч (1855, Генуя - ?) — рускі кампазітар, дырыжор. Адукацыю атрымаў у Міланскай
кансэрваторыі (1878). 78 Гурылёў Аляксандр Львовіч (22.08.1803, Масква - 30.08.1858, Масква) — рускі кампазітар,
піяніст, скрыпач, альтыст. 79 БДАМЛіМ, Ф. 445, воп. 1, спр. 31 80 Штраус II Ёган Батыст (ням. Johann Baptist Strauss; 25.10.1825, Вена 3.06.1899, Вена) — аўстрыйскі кампазітар, дырыжор і скрыпач, прызнаны «кароль вальса», аўтар шматлікіх танцавальных твораў і некалькіх папулярных аперэт. 81 Сук
Вячаслаў Іванавіч (Вацлаў Сук, чэш. Václav Suk; 4.11.1861, Кладна, Багемія - 12.01.1933, Масква) — рускі і савецкі дырыжор і кампазітар чэшскага паходжання, народны артыст РСФСР (1925). 82 Гліэр Рэйнгольд Морыцавіч (Рэйнгольд Эрнэст Гліэр; 1875-1956) — рускі і украінскі кампазітар, дырыжор, педагог,
музычна-грамадскі дзеяч. Народ ны артыст СССР (1938). Лаўрэат трох Сталінскіх прэмій першай ступені (1946, 1948,1950). Аўтар музыкі гімна Санкт-Пецярбурга. 83 Ферэра Вілі (іт. Willy Ferrerò; 21.05.1906, Портленд, ЗША - 23.03.1954, Рым) — італьянскі дырыжор. 84 Собінаў Леанід Вітальевіч (26.05.1872,
Яраслаўль - 14.10.1934, Рыга) — рускі оперны спявак (лірычны тэнар), народны артыст Рэспублікі (1923), адзін з найбуйнейшых прадстаўнікоў рускай класічнай вакальнай школы. 85 Смірноў Дзмітрый Аляксеевіч (7.11.1882, Масква - 27.04.1944, Рыга) — рускі оперны спявак, лірыка-драматычны тэнар. У 1902
дэбютаваў у адной 256
БЕЛАРУСКІ ПРЭМ’ЕР з асноўных тэнаровых партый класічнага рэпертуару Ленскага ў оперы «Яўген Анегін» П. Чайкоўскага. Да пачатку 1905, у 22-гадовым узросце, увайшоў у кола найслынных оперных артыстаў Padi. Выступае на вядучых сусветных сцэнах: «Гранд-Опера» (Парыж, 1907-1909,1912), Марыінскі тэатр
(Санкт-Пецярбург, 1907-1917), «Ла Скала», Мілан, 1908), тэатр «Казіно» (Монтэ-Карла, 1908-1910), «Метрапалітэн-опера» (Нью-Ёрк, 1910), «Друры-Лейн» (Лондан, 1914). 86 Яршоў Іван Васільевіч (1867, хутар Малы Несвятай (на Доне) - 1943, Ташкент) — рускі і савецкі оперны спявак (драматычны тэнар),
педагог. Народ ны артыст СССР (1938). Пасля ўдалай пробы ў спявачкі і педагога А. Аляксандравай-Кочатавай у 1888 паступіў у Маскоўскую кансерваторыю. У тым жа годзе па патрабаванні А. Рубінштэйна быў пераведзены ў Санкт-Пецярбургскую кансерваторыю. Па заканчэнні кансерваторыі ў 1893 дэбютаваў у
Марыінскім тэатры. У 1893-1894 удасканальваўся ў Мілане ў прафесара Росі. У 1895-1929 саліст Марыінскага тэатра. 87 Карсавіна Тамара Платонаўна (25.02.1885, Санкт-Пецярбург - 26.05.1978, Лондан) — руская балерына. Саліравала ў Марыінскім тэатры, уваходзіла ў склад Рускага балета С. Дзягілева і часта
танцавала ў пары з В. Ніжьінскім. Пасля рэвалюцыі жыла і працавала ў Вялікабрытаніі. 88 Бронская Яўгенія Адольфаўна (сапраўднае прозвішча Гоке або Хакэ, часам Хакка, па мужу Макарава; 20.01.1882, Санкт-Пецярбург - 12.11.1953, Ленінград) — руская і савецкая артыстка оперы (лірыка-каларатурнае
сапрана), камерная спявачка і педагог. З 1905 неаднаразова гастралявала ў Рыме, Неапалі, Парме, Трыесце, Фларэнцыі,
Балоніі, Вяроне, Венецыі, Мілане (тэ атры «Ла Скала» і «Фелічэ»), Парыжы, Нью-Ёрку, Бостане, Чыкага (у складзе італьянскай трупы з Э. Каруза, 1908-1910). У 1910-1923 салістка пецярбургскага Марыінскага тэатра. 89 Валевач Неаніла Рыгораўна (17.12.1891, Чарнігаўшчына - Парыж) — руская артыстка оперы
(каларатурнае сапрана). Нарадзілася ў сям’і святара. У 1909-1914 вучыласявакалуўПецярбургскай кансерваторыі. У 1914-1919 (некаторых крыніцах да 1917) салістка Петраградекага Марыінскага тэатра. Вы ступала на ецэне Міхайлаўскага тэатра (цяпер МАЛЕГОТ). У 1920 эмігравала. У1920-1928 салістка
Белградскай оперы,у 1928-1937 «Рускай оперы» у Парыжы. 90 Збруева Яўгенія Іванаўна (26.12.1867, Масква- 20.11.1936, Масква) — руская оперная спявачка (кантральта), дачка кампазітара П. Буяахава. Засяужаная артыстка Рэспублікі (1922). У 1905-1918 выступала на ецэне Марыінскага тэатра, дзе была першай
выканаўцай партый Марфы ў оперы «Хаваншчына» і Салохі ў оперы П. Чайкоўскага «Чаравікі». 91 Кіпрас Ёна Пятраўскас (Кіпрыян Іванавіч Піятроўскі, літ. Kipras Jono Petrauskas; 1885-1968) — літоўскі савецкі оперны спявак (тэнар), педагог. На родны артыст СССР (1950). Лаўрэат Сталінскай прэміі трэцяй
ступені (1951). У 1911-1920 саліст Марыінскага тэатра пад прозвішчам Піятроўскі. 92 Андрэеў Павел Захаравіч (25.02.1874, веска Осьміна, Санкт-Пецярбургская губерня - 15.09.1950, Ленінград) — рускі і савецкі спявак (бас-барытон), педагог. Народны артыст СССР (1939). 257
БЕЛАРУСКІ ПРЭМ’ЕР 93 Драгаміраў Павел Нілавіч (сапраўднае прозвішча Таўсцякоў; 16.12.1880, Масква - 25.05.1938, Адэса) — рускі і савецкі харавы дырыжор, рэгент, кампазітар, педагог. У 1899 скончыў маскоўскае Сінадальнае вучылішча царкоўных спеваў з занясеннем на «Залатую дошку», у 1902
СанктПецярбургскую кансерваторыю. З 1901 выкладаў тэорыю музыкі ў рэгенцкім класе ў Прыдворнай пеўчай капэле. 94 Паўлінава Вапянціна Паўлаўна (04.20.1888 - ?) — руская артыстка оперы (мецца-сапрана). У 1914-1921 выступала ў Петраградзе ў Марыінскім тэатры (дэбютавала ў партыі Амнерыс), затым у
Міхайлаўскім тэатры. Сярод партый: Анёл, Палавецкая дзяўчына, Марына Мнішак, Зібель. 95 «Театр и искусство», № 36,1915 г. 96 «Записки певца», А. Александрова, 1955 г., выдавецтва імя Чэхава, Нью-Ёрк. 97 Вольская Адэлаіда (польск. Adela Bolska, народжаная Скапская, польск. Skąpska; 16.11.1863,
Падольская губерня - 29.09.1930, Талін) — руская оперная спявачка польскага паходжання (лірычнае сапрана) і вакальны педагог. Дэ бютавала ў Санкт-Пецярбургу ў партыі Таццяны ў оперы «Яўген Анегін» Π. Чайкоўскага (1897) і выступала на сцэне Марыінскага тэатра ў вядучых партыях да 1918 года. 98
БасэГуальцьерАнтонавіч(21.09.1877,Рыга- 18.12.1953,Ленінград) — рускі і савецкі оперны спявак (бас), саліст Марыінскага тэатра. Заслужаны артыст Рэспублікі (1927). Узнагароджаны ордэнам «Знак Пашаны» (1939). Адукацыю атрымаў у Мюнхене. Першыя прыватныя ўрокі спеваў пачаў браць у 1897 пасля пераезду
ў Санкт-Пецярбург у Язэпа Ф. Расэта. На сцэне з 1903. 99 «Биржевые ведомости», № 15250,4.12.1915 г. 100 Захарава Дар’я Фёдараўна
(10.03.1887, Калужская губерня- 10.05.1963, Ленінград) — руская і савецкая артыстка оперы (мецца-сапрана), педагог. 3 1907 вучылася вакалу ў Пецярбургскай кансерваторыі. У 1910-1918 салістка Марыінскага тэатра. Гастралявала ў Адэсе, Пярмі, Ташкенце, Харкаве (1924), Баку (1925), Ленінградзе, Кіеве
(1932), Парыжы і Бялградзе. 101 Мацвееў Аляксандр Мацвеевіч (сцэнічны псеўданім Васільеў; 11.08.1876, Масква - 03.12.1961) — рускі і савецкі артыст оперы (драматычны тэнар) і камерны спявак. Вакалу навучаўся ў прафесара Ф. Андрэеўскага ў Маскве і С. Габеля ў Пецярбургу. У 1902 дэбютаваў на опернай
сцэне ў Тыфлісе. У 1906-1908 і 1910-1917 саліст Пецярбургскага Марыінскага тэатра (дэбютаваў у партыі Радамеса), у 1908-1910 і 1920-1922 маскоўскага Вялікага тэатра. У 1917-1921 гастраляваў у Парыжы. 102 Бялянін Аляксандр Васільевіч (11.11.1874, Пакроўская прыгарадная слабада Тамбоўскай губерні -
1943, Прага) — рускі артыст опе ры (бас-прафунда) і рэжысёр. У 1903-1909 навучаўся вакалу ў Маскоўскай кансерваторыі (клас В. Заруднай). У 1909-1935 саліст Пецярбургскага Ма рыінскага тэатра, затым ДАТОБа. Выступаў у «Рускіх сезонах» С. Дзягілева ў Лондане ў партыі Варлама (1913) і Парыжы (1914).
Рэпертуар спевака ўключаў болып за 100 партый. 258
БЕЛАРУСКІ ПРЭМ’ЕР 103 Грыгаровіч Іван Стахіевіч (сапраўднае прозвішча Стахаў; 1872, Кіеў - ?) — рускі артыст оперы (бас). 3 сям’і дыякана. Працаваўрахункаводам на Паўднёва-Заходняй чыгунцы ў Кіеве. 3 1897 навучаўся вакалу ў Пецярбургскай кансерваторыі (клас В. Самуся). У 1901-1925 артыст Марыінскага
тэатра. 104 «Обозрение театров», № 2975,29.12.1915 г. 105 Ходатаў Мікалай Мікалаевіч (14.02.1878, Петразаводск - 16.02.1932, Ленінград) — рускі і савецкі акцёр, заслужаны артыст Імператарскіх тэатраў (1916), заслужаны артыст РСФСР. 106 Дэ Лазары Іван Канстанцінавіч (5.01.1871, Масква - 1931, Масква)
— рускі і савецкі акцёр, рэжысёр, віртуоз-гітарыст і спявак. Сын акцёра Канстанціна дэ Лазары (Канстанцінава). 107 Курзнер Павел Якаўлевіч (1.12.1886, Санкт-Пецярбург - 21.12.1948 (па некаторых крыніцах 1949), Ленінград) — рускі і савецкі акцёр тэатра і кіно, оперны спявак (бас-кантантэ), артыст
эстрады, рэжысёр. У 1900-1912 навучаўся вакалу ў Пецярбургскай кансерваторыі (клас С. Габеля). У 1914-1922 саліст Марыінскага тэатра. У 1922 перайшоў працаваць на драматычную сцэну. У 1929-1937 акцёр і чытар на радыё. Паставіў шэраг оперных спектакляў. Кіраўнік оперната класа Ленінградскай
кансерваторыі (1937-1948), з 1939 — дацэнт. 108 Феона Аляксей Мікалаевіч (18.03.1879, Бельцы, Малдова - 20.09.1949, Ленінград) — рускі і савецкі акцёр, рэжысёр аперэты. Заслужаны дзеяч мастацтваў РСФСР (1941). Народны артыст Карэльскай АССР (1943). У 1905 скончыў школу пры Александрынскім тэатры ў
Пецярбургу (клас акцёрскага майстэрства У Давыдава), вучыўся вакалу ў І. Тартакова. У 1905-1910 акцёр
Пецярбургскага тэатра В. Камісаржэўскай, з 1911 Пецярбургскіх тэатраў апе рэты «Буф» і «Палас». 109 «Обозрение театров», № 2975,29.12.1915 г. 110 Далінаў Анатоль Іванавіч (29.09.1869, Адэса— 1945) — рускі і савецкі рэжысёр. У 1885-1891 акцёр Марыінскага тэатра (Адэса). У 1897-1919 акцёр, затым
рэжысёр Александрынскага тэатра. У 1920 галоўны рэжысёр, кіраўнік трупы тэатра Палітуправы Балтфлота. У 1908-1913 выкладаў на Драматычных курсах Пецярбургскага тэатральнага вучылішча. 111 Ведрынская Марыя Андрэеўна (8.08.1877, Харкаў - 21.11.1948, Нямеччына) — руская актрыса. У 1902-1904 актрыса ў
Васілевостраўскім народным тэатры,у 1904-1906утэатры В. Камісаржэўскай, у 1906-1924 у Александрынскім тэатры (з 1920 Петраградскі акадэмічны тэатр драмы). У 1924-1944 у Рыжскім Рускім драматычным тэатры. Выступала з меладэкламацыяй. У 1944 з’ехала ў Чэхаславакію. 112 Студзянцоў Яўген Паўлавіч
(05.08.1890-29.04.1943) — рускі і савецкі акцёр, заслужаны артыст РСФСР (1940). Вучань Ю. Юр’ева i М. Арбатава. Сцэнічную дзейнасць пачаў у 1908-1911 у трупе тэатра Літаратурна-мастацкага таварыства ў Пецярбургу. У 1911-1929 і 1937-1941 у Ленінградскім акадэмічным тэатры драмы імя А. Пушкіна (былым
Александрынскім), у 1930-1934 у Малым тэатры. Здымаўся ў кіно. 259
БЕЛАРУСКІ ПРЭМ’ЕР 113 Горын-Гарайнаў Барыс Анатольевіч (6.11.1883, Санкт-Пецярбург — 15.04.1944, Ленінград) — рускі і савецкі акцёр тэатра і кіно, народны артыст РСФСР (1935). З 1911 і да канца жыцця — акцёр Александрынскага тэатра. 114 «Биржевые ведомости», № 15299,31.12.1915 г. 115 Цімэ Лізавета
Іванаўна (1884-1968) — руская і савецкая драматичная актрыса, тэатральны педагог, прафесар, народная артыстка РСФСР (1957). У 1906 скончыла Пецярбургскую кансерваторыю па класе спеваў, у 1908 Пецярбургскае тэатральнае вучылішча. 31908 актрыса Александрынскага тэатра. Выконвала драматичныя, трагічныя
і камедыйныя ролі, маючы ў сезоне да 11 новых роляў. Добра пастаўлены голас дазваляў ёй выконваць партыі ў оперы і аперэце. т Судзьбінін Іван Іванавіч (1866-25.11.1919) — рускі драматычны ак цёр. Спачатку ўдзельнічаў у аматарскіх спектаклях. З 1885 перайшоў на прафесійную сцэну. Працаваў у Харкаве,
Кіеве, гарадах Сібіры, Самары. Затим у маскоўскім тэатры Карша (1902), пецярбургскіх тэатрах Немеці (1903), Літаратурна-мастацкім таварыстве (1895-1897,1904-1908). З 1909 у трупе Алек сандрынскага тэатра. 117 Вів’ен Леанід Сяргеевіч (сапраўднае імя Вів’ен дэ Шатабрэн; 1887-1966) — рускі і савецкі
акцёр, тэатральны рэжысёр, тэатральны педа гог. Лаўрэат Сталінскай прэміі другой ступені (1951). Народны артыст СССР (1954). 3 1911 стаў выступаць у спектаклях Александрынскага тэатра, у 1913-1923 акцёр, у 1923-1936 акцёр і рэжысёр, у 1936-1938 галоўны рэжысёр, у 1938-1949 мастацкі кіраўнік, у
1949-1966 галоўны рэжысёр Ленінградекага акадэмічнага тэатра драмы імя А. Пушкіна, 118 «Театр и
искусство», № 18,1916 г. 119 «Обозрение театров», № 3180,2.08.1916 г. 120 Джакама Мейербер (ням. Giacomo Meyerbeer, народжаны Якаб Лібман Бер — ням. Jacob Liebmann Beer; 5.09.1791, Тасдорф, Германія - 2.05.1864, Парыж) — нямецкі і французскі кампазітар. У 1831 з пастаноўкай яго оперы «Роберт-д’ябал»
і опер яго пераемнікаў, паўстаў жанр «Вялікай французскай оперы». 121 Алчэўскі Іван Аляксеевіч (15.12.1876,Харкаў - 26.04.1917, Баку) — рускі оперны спявак (лірыка-драматычны тэнар). З 1901 спяваў у Марыінскім тэа тры, выступіўшы ў 1901-1905 болып чым у 20 партыях. У 1905-1907 выступаў за мяжой.
1905-1906 у «Да Манэ» (Брусель), 1906 у «Ковэнт-Гардэне» (Лондан), 1906у «Манхэтэн-опера» (Нью-Ёрк), 1907у Бостане.У 1907-1908 саліст оперы С. Зіміна (Масква). У 1908-1910 і 1912-1914 саліст «Гранд-Опера». 122 Ярмоленка-Южына Наталля Сцяпанаўна (1881, Кіеў - 1937, Парыж) — руская оперная спявачка
(драматычнае сапрана). Заслужаная артыстка Рэспублікі (1920). У 1908 удзельнічала ў «Рускім сезоне» С. Дзягілева і за выкананне партыі Марыны Мнішак у оперы «Барыс Гадуноў» М. Мусаргскага была прадстаўлена да ордэна Ганаровага легіёна. 3 1917 пастаянна выступала ў лонданскім «Ковэнт-Гардэне»,
адначасова гастралявала ў Італії, Нямеччыне (1921-1922), Францыі (1923), Амерыцы (1923), Іспанії (1922) і Păcii. 260
БЕЛАРУСКІ ПРЭМ’ЕР 125 ЧаркаскаяМарыя (Марыяна) Барысаўна (па мужу Палечэк; 13.02.1876, Пецярбург - 11.01.1934, Рыга) — руская оперная спявачка (лірыка-драматычнае сапрана) і вакальны педагог. Вучылася ў Смольным інстытуце высакародных дзяўчат.У 1900 скончыла Пецярбургскую кансерваторыю. У 1900-1918
салістка Марыінскага тэатра. Шмат гастралявала na Padi і за мяжой. У 1907 удзельнічала ў канцэртах «Рускіх сезонаў» у Парыжы С. Дзягілева, 1909 у «Ла Скала», 1911 у Парыжскім тэатры Сары Бернар, у Афінах, 1917 y Монтэ-Карла (у оперы «Дэман» выступалаў партнёрстве з М. Батыстыні), 1921 у Шанхаї, 1922
у Парыжы ў «Гранд-Опера». 124 Ланская Надзея Міхайлаўна (?) — руская оперная і камерная спявач ка (мецца-сапрана). У 1905-1915 салістка Марыінскага тэатра. Была першай выканаўцай партыі Старой жабрачкі ў оперы П. Шэнка «Цуд руж» (1913). На сцэне Марыінскага тэатра ўпершыню выканала партыю Ткачыхі ў
оперы Рымскага-Корсакава «Казка пра цара Салтана» (1915). 125 Кандзіна Антаніна Іванаўна (1889- ?) — руская артыстка балета Ма рыінскага тэатра ў 1906-1924. 126 Гейдэнрэйх Кацярына Мікалаеўна (сапраўднае імя па бацьку Нікадзімаўна; 23.11.1897, Кіеў - 28.01.1982, Ленінград) — руская і савецкая ар
тыстка балета і педагог, заснавальнік і першы мастацкі кіраўнік Пермскага харэаграфічнага вучылішча. Вучылася з 1906 на балетным аддзяленні Пецярбургскага тэатральнага вучылішча. У 1915-1936 танцавала ў Санкт-Пецярбургскім Марыінскім тэатры. 127 «Обозрение театров», № 3321,29.12.1916 г. 128 Доліна
Марыя Іванаўна (сапраўднае прозвішча Саюшкіна; 1.04.18682.12.1919) — руская спявачка (кантральта).
Вучылася ў Санкт-Пецярбургу на музычных «Курсах Рапгоф» у Зепьмы Грэнінг-Вільдэ. У 1886 дэбютавала на сцэне Марыінскага тэатра ў партыі Вані («Жыццё за цара»), якая стала пасля яе кароннай роляй. Пасля 1904 пакінула оперную кар’єру, але працягвала выступаць з канцэртамі, у тым ліку ў Францыі, Чэхіі,
Нямеччыне. 129 Будкевіч Марыя Якаўлеўна (сапраўднае імя Ванда; 1869, Бярдзічаў (у некаторых крыніцах Варшава) - 1943) — руская оперная і камерная спявачка (лірыка-каларатурнае сапрана). Адукацыю атрымала ў пансіёне ў Чэнстахове (Полынча). Вучылася ў Кіеўскім музычным вучылішчы (па класе фартэпіяна і
віяланчэлі, пазней у класе спеваў К. Эверардзі), пасля заканчэння ў 1893 дэбютавала на сцэне Кіеўскай оперы. Спявала ў Маскве, Саратаве, Харкаве, Казані, Вільні. У 1897-1898 салістка маскоўскага Вялікага тэатра, у 1898-1913 Санкт-Пецярбургскага Марыінскага тэатра. Гастралявала ў Празе. 130 Смаленскі
Bocin Усціновіч (1872-1920) — рускі музыкант-гусляр і жалеечнік, заснавальнік і кіраўнік хору (ансамбля) Гдоўскіх гусляроў, саліст вялікарускага аркестра В. Андрэева. 131 «Обозрение театров», № 3340,18.01.1917 г. 132 «Обозрение театров», № 3353,31.01.1917 г. 133 Браты Роберт Львовіч Адэльгейм (1860,
Масква - 19.12.1934, Масква) і Рафаіл Львовіч Адэльгейм (1861, Мінск м 17.08.1938, Масква) — рускія 261
Б Е Л A P УС КI ПРЭМ'ЕР і савецкія драматычныя акцёры. Абодва браты адначасова закончылі Венскую кансерваторыю па класе драматычнага тэатра. Першы час пасля атрымання адукацыі яны працавалі паасобку ў розных тэатрах Аўстрыі, Нямеччыны і Швейцарыі. 134 Патоцкая Марыя Аляксандраўна (1861-1940) —
руская і савецкая актрыса. Заслужаная артыстка РэСпублікі (1929). 3 1892 у Александрынскім тэатры, дзе працавала да 1929. Супадаючы па амплуа з М. Савінай, часта яе дублявала. Некаторы час была блізкай сяброўкай вялікага князя Мікалая Мікалаевіча. Вялікі князь падарыў ёй дом, у якім цяпер
размяшчаецца СанктПецярбургскі тэатр музычнай камедыі. 135 «Обозрение театров», № 3360,8.02.1917 г. 136 Бакланаў Георг Андрэевіч (Альфонс-Георг Бакіс, лат. Alfons Georgs Baķis; 23.12.1880, Рыта - 6.12.1938, Базэль) — рускі оперны спявак (барытон) латвійскага паходжання. Адзін з выбітных рускіх
спевакоў. 137 Маснэ Жуль Эміль Фрэдэрык (фр. Jules Émile Frédéric Massenet; 12.05.1842 - 13.08.1912) — французскі кампазітар. Атрымаў вядомасць дзякуючы сваім операм, якіх налічваецца болын за трыццаць. Часцей за іншых ставшіся дзве оперы — «Манон» (1884) і «Верцер» (1892). Пісаў араторыі, ба леты,
творы для аркестра, музыку да спектакляў, фартэпіянныя п’есы, песні і іншыя музычныя творы. 138 Ліпкоўская Лідзія Якаўлеўна (28.04.1884, сяло Бабін, Хоцінскі павет, Бесарабская губерня - 22.03.1955, Бейрут) — руская оперная і камерная спявачка (лірыка-каларатурнае сапрана), артыстка аперэты,
вакальны педагог, паэтка. Салістка Марыінскага тэатра(1906-1908,1911-1913)ітэатра «Музычная Драма» (1914-1915), удзельніца
«Рускіх сезонаў» С. Дзягілева ў Парыжы (1909, 1920-1930). 139 «Театральная газета», № 12,19.03.1917 г. 140 «Обозрение театров», № 3393,12.04.1917 г. 141 Цытуецца па: «Вялікі тэатр Народнага Дома. Праграма канцэрта-мітынга 7 траўня 1917 года». 142 Белінг Аляксандра Аляксандраўна (ецэнічны псеўданім Сандра Белінг; 1880-1958, Бейрут) — руская оперная і эстрадная спявачка (сапрана), майстар мастацкай лялькі. Жонка дырыжора і канцэртмайстра Эраста Белінга. 143 Шаронаў Васіль Сямёнавіч (27.03.1867 веска Ляхава Яраслаўская гу берня — 4.09.1929, Ленінград) — рускі і савецкі оперны і камерны спявак (нізкі барытон і бас), артыст аперэты. 144 Балыпакоў Мікалай Аркадзьевіч (11.11.1874, Харкаў — 20.01.1958, Ленінград) — рускі і савецкі оперны і камерны спявак (лірыка-драматычны тэнар), педагог. Заслужаны артыст Рэспублікі (1924). Заслужаны дзеяч мастацтваў РСФСР (1938). 145 Цытуецца па: «Дзяржаўны Марыінскі тэатр. Праграма канцэртамітынга 13 траўня 1917 года». 262
БЕЛАРУСКІ ПРЭМ’ЕР 146 Варліх Гуга Іванавіч (пры нараджэнні Ёган-Хрысціян-Андрэй-Гуга Варліх, ням. Hugo Johann Christian Andreas Wahrlich; 1856, Касэль - 23.01.1922, Петраград) — рускі і савецкі дырыжор чэшскага паходжання. 147 Літольф Анры (поўнае імя Анры Шарль Літольф, фр. Henry Charles Litolff;
6.02.1818, Лондан - 6.08.1891, Буа-Каломб) — французскі піяніст, кампазітар і капельмайстар. 148 Чарапнін Мікалай Мікалаевіч (3.05.1873, Санкт-Пецярбург - 26.06.1945, Ісі-ле-Муліно, пад Парыжам) — рускі кампазітар, дырыжор і педагог, бацька кампазітара Аляксандра Чарапніна. 149 Кёнеман Фёдар
Фёдаравіч (1873-1937) — рускі і савецкі піяніст, педагог і кампазітар. 150 Іваноў-Райкоў Сяргей Афанасьевіч (1869-?) — рускі паэт, супрацоўнік часопіса «Русское богатство». 151 Пазямкоўскі Георг Міхайлавіч (21.02.1890-1958) — рускі оперны і камерны спявак (лірычны тэнар), артыст аперэты. Заслужаны
артыст Рэспублікі (1919). У 1912-1917 вучыўся вакалу ў Пецярбургскай кансерваторыі. У 1916-1919 выступаўу Марыінскім тэатры, a таксама ў аперэце. У 1919 з’ехаў за мяжу. У 1920 канцы 1930-х саліст «Рускай оперы» у Парыжы. Гастраляваў у Бельгії, Швейцарыі, Ніцы, Монтэ-Карла (1925), Барселоне
(1924-1925,1927 і 1929), Берліне і Лейпцигу (1928), Лондане (1931), ЗША і Паўднёвай Амерыцы. 152 Калініна Надзея Міхайлаўна (1879-1953) — руская і савецкая оперная і камерная спявачка (мецца-сапрана). Спявала ў Кіеўскай і Тыфліскай операх, у 1906 дэбютавала ў Вялікім тэатры ў партыі Кармэн
(«Кармэн»), якая разам з Амнерыс («Аіда») і Марфай («Хаваншчына») прызнавалася лепшай у рэпертуары спявачкі. 3 1908 працавала ў
Пецярбургу, спачатку ў антрэпрызе М. Фігнер, а з 1914 у Марыінскім тэатры, дзе спявала да 1930 года. 153 Куклін Мікалай Ніканоравіч (27.4.1886, Выбарг - 8.07.1950, Ленін град) — рускі і савецкі оперны і камерны спявак (драматичны тэнар), педагог. Заслужаны артыст РСФСР (1933). 154 «Обозрение
театров», № 3441,31.05.1917 г. 155 Няжданава Антаніна Васільеўна (1873-26.06.1950) — руская і савецкая оперная спявачка (лірыка-каларатурнае сапрана), педагог. Народная артист ка СССР (1936). Лаўрэат Сталінскай прэміі першай ступені (1943). Доктар мастацтвазнаўства (1944). 156 Батыстыні Маціа (іт.
Mattia Battistini; 27.02.1856, Рым - 7.11.1928, Канцільяна) — італьянскі оперны спявак, барытон, прыхільнік школы так званага «салодкага» спеву, майстар бельканта. 157 Дункан Айседора (Ісідора Дункан, Ізадора Данкан; англ. Isadora Duncan, народжаная Дора Энджэла Дункан, англ. Dora Angela Duncan;
27.05.1877, Сан-Францыска, - 14.09.1927, Ніца) — американская танцорка-наватар, асновапакладальніца вольнага танца. Распрацавала танцавальную сістэму і пла стику, якую звязвала са старажытнагрэцкім танцам. 263
БЕЛАРУСКІ ПРЭМ’ЕР 158 Рахманінаў Сяргей Васільевіч (20.03.1873, Сямёнава, Наўгародская губерня - 28.03,1943, Беверлі-Хілз) — рускі кампазітар, піяніст, дырыжор. Сінтэзаваў y сваёй творчасці прынцыпы пецярбургскай і маскоўскай кампазітарскіх школ, a таксама традыцыі заходнееўрапейскай музыкі і
стварыў свой арыгінальны стыль. 159 «Обозрение театров», № 3529,1.09.1917 г. 160 «Обозрение театров», № 3533,5.09.1917 г. 161 Рубінштэйн Антон Рыгоравіч (16.11.1829, Выхвацінец, Падольская губерня - 8.11.1894, Пецяргоф) — рускі кампазітар, піяніст, дырыжор, музычны педагог. Як піяніст Рубінштэйн
стаіць у шэрагу найвялікшых прадстаўнікоў фартэпіяннага выканальніцтва ўсіх часоў. Ён таксама з’яўляецца заснавальнікам прафесійнай музычнай адукацыі ў Расіі. Яго намаганнямі была адкрыта ў 1862 годзе ў Пецярбургу першая руская кансерваторыя. Сярод яго вучняў — П. Чайкоўскі. 162 «Театр и искусство»,
№ 38,1917 г. 163 Зілоці Аляксандр Ільіч (27.09.1863, Харкаў - 8.12.1945 года, НьюЁрк) — рускі піяніст, дырыжор і музычна-грамадскі дзеяч. 164 Пуставойт Гаўрыіл Уладзіміравіч (21.03.1883, Чарнігаўская губерня ?) — рускі оперны спявак (бас).У1903-1905 навучаўся вакалуў Пецярбургскай кансерваторыі.
У1906-1918 выступаўу Марыінскім тэатры.У 1909 гастраляваў у Пецярбургскім Народным доме. 165 Багалюбаў Мікалай Мікалаевіч (13.01.1870, каля Бугуруслана Сімбірская губерня - 4.03.1951, Перм) — рускі і савецкі оперны рэжысёр і педа гог. Заслужаны артыст РСФСР (1927). У 1894 скончыў музычнае вучылішча
ў Казані. Рэжысёрскую дзейнасць пачаў у рускіх правінцыяльных оперных тру пах. З 1911 рэжысёр-пастаноўшчык
Марыінскага тэатра. Пасля 1917 галоўны рэжысёр оперных тэатраў Адэсы, Баку, Тбілісі, Свярдлоўска, Горкага і інш. Паставіў болып за 150 опер. 166 Мейерхольд Усевалад Эмільевіч (28.01.1874, Пенза - 2.02.1940, Масква) — рускі і савецкі тэатральны рэжысёр, акцёр і педагог. Тэарэтык і практык
тэатральнага гратэску, аўтар праграмы «Тэатральны Кастрычнік» і стваральнік акцёрскай сістэмы, якая атрымала назву «біямеханіка». Народны артыст Рэспублікі (1923). 167 Мельнікаў Пётр Іванавіч (1867-28.12.1940) — рускі оперны рэжысёрпастаноўшчык, працаваў у Латвії з 1922 па 1940 год. З яго імем
звязваецца каласальны творчы ўздым Латвійскай нацыянальнай оперы ў 1920-я гады. 3 1890-х гадоў працаваў у Маскве ў Прыватнай рускай оперы С. Мамантава, пасля ў Эстоніі. 168 Аверчанка Аркадзь Цімафеевіч (15.03.1880 Севастопаль - 12.03.1925, Прага) — рускі пісьменнік, сатырык, драматург і тэатральны
крытык, рэдактар часопісаў «Сатирикон» (1908-1913) і «Новый Сатирикон» (1913-1918). 169 Керанскі Аляксандр Фёдаравіч (22.04.1881, Сімбірск - 11.06.1970, Нью-Ёрк) — расійскі палітычны і дзяржаўны дзеяч. Міністр, затым міністрстаршыня Часовага ўрада (1917). Сябра партыі сацыялістаў-рэвалюцыянераў. 264
БЕЛАРУСКІ ПРЭМ’ЕР Пасля перавароту 25 кастрычніка 1917 года і беспаспяховай спробы вярнуць уладу, склаў з сябе паўнамоцтвы. 3 чэрвеня 1918 y эміграцыі. 170 Красноў Пётр Мікалаевіч (10.09.1869, Санкт-Пецярбург - 16.01.1947, Масква) — генерал-маёр Рускай імператарскай армії, атаман Усевялікага войска
Данскога, ваенны і палітычны дзеяч, пісьменнік і публіцист. Бачны дзеяч Белага руху. Падчас Другой сусветнай вайны займаў пасаду начальніка Галоўнага ўпраўлення казачых войскаў Імперскага міністэрства ўсходніх акупаваных тэрыторый нацысцкай Германії. Быў узяты ў палон англічанамі і выдадзены СССР.
Быў асуджаны да смяротнага пакарання і павешаны. 171 «Театральная газета», № 45,14.11.1917 г. 172 Бізэ Аляксандр Сезар Леапольд (фр. Alexandre-César-Leopold Bizet, пры хрышчэнні атрымаў імя Жорж, фр. Georges; 25.10.1838, Парыж - 3.06.1875, Бужываль) — французскі кампазітар перыяду рамантызму, аўтар
аркестровых твораў, рамансаў, фартэпіянных п’ес, a таксама опер, самай вядомай з якіх стала «Кармэн». 175 Прэабражэнскі Сяргей Іванавіч (11.10.1874, станіца Урупінск (на Доне) - 1940-я гг.) — рускі і савецкі оперны і камерны спявак (бас-прафунда). Нарадзіўся ў сям’і святара. У1896-1898 браў урокі
вакалу ў К. Кржыжаноўскага. У 1898 паступіў у хор Пецярбургскага Марыінскага тэатра, дзе займаўся вакалам пад кіраўніцтвам В. Палечека. У 1899-1901 і 1907-1924 саліст гэтага тэатра. 174 Раждзественскі Мікалай Мікалаевіч (1888-1934, Алма-Ата) — рускі і савецкі оперны і канцэртны спявак (драматычны
тэнар). У 1913-1915 саліст тэатра «Музычная Драма», з 1916 опернага тэатра С.3іміна,у 1918-1926 опернай
трупы Народната дома (Пецярбург-Петраград). 175 Вердзі Джузэпэ Фартуніна Франчэска (іт. Giuseppe Fortunino Fran cesco Verdi; 10.10.1813, веска Ле Ранколе, Пармскае герцагства, Француз ская імперыя — 27.01.1901, Мілан) — італьянскі кампазітар. Яго творчасць з’яўляецца адным з найвялікшых
дасягненняў сусветнага опернага мастацтва і кульмінацыяй развіцця італьянскай оперы XIX стагоддзя. 176 Луначарскі Анатоль Васільевіч ( 11.11.1875, Палтава - 26.12.1933, Мэнтана, Францыя) — рускі рэвалюцыянер, савецкі дзяржаўны дзеяч, пісьменнік, перакладчык, публіцист, крытык, мастацтвазнаўца. З
кастрычніка 1917 па верасень 1929 першы наркам асветы РСФСР, актыўны ўдзельнік рэвалюцыі 1905-1907 гадоў і Кастрычніцкай рэвалюцыі. Акадэмік АН СССР (1930). 177 Южын Давыд Хрыстафоравіч (сапраўднае прозвішча Пісіцька; 1863, сяло Разлеглае (або Вялікая Каракуба),Екацярынаслаўская губерня -
28.12.1923, Масква) — рускі оперны спявак (лірычны тэнар), антрэпрэнёр. 178 Віцінт Яўген Эдуардавіч (1882-1959) — рускі і савецкі оперны спявак (драматычны тэнар), педагог. Заслужаны дзеяч мастацтваў Латвійскай ССР ( 1946) і БССР (1955). Вакальную адукацыю атрымаў у Мілане (1904-1906). Росквіт
артыстычнай дзейнасці прыпадае на 1907-1918, калі Я. Віцінг быў салістам Марыінскага тэатра. З 1920 гастраляваў у Іспанії, Францыі, Англіі, Чэхаславакіі, Румыніі, Эстоніі. 179 «Обозрение театров», № 3701,4.04.1918 г. (перадрук з «Новой Петро градской газеты»). 265
БЕЛАРУСКІ ПРЭМ’ЕР լ8° Уладзімірава Марыя Уладзіміраўна (5.01.1879, Астрахань - 8.11.1965, Масква) — руская і савецкая артыстка оперы (сапрана), камерная спявачка і пе дагог. Заслужаны дзеяч мастацтваў РСФСР (!945) і Башкірскай АССР (1946). Вучылася вакалу ў Астраханскім музычным вучылішчы, з 1904 у
Маскоўскай кансерваторыі. Скончыўшы кансерваторыю, з 1908 удасканальвалася ў вакальным майстэрстве ў Парыжы ў А. Буайе. У1911-1918 салістка Марыінскага тэатра. 181 «Обозрение театров», № 3633,13.01.1918 г. 182 Гуно Шарль Франсуа (фр. Charles François Gounod; 17.06.181818.10.1893) — французскі
камгіазітар, музычны крытык, пісьменнік-мемуарыст. Заснавальнік жанру французскай лірычнай оперы. 183 «Вестник общественно-политической жизни, искусства, театра и лите ратуры», № 14,4.10.1918 г. 184 «Вестник общественно-политической жизни, искусства, театра и лите ратуры»,№ 20,11.10.1918 г. 185
«Вестник общественно-политической жизни, искусства, театра и лите ратуры», № 7,25.09.1918 г. 186 РДГА, ф. 497, воп. 13, спр. 940. 187 Андрэеў Мікалай Васільевіч (па сцэне Андрэеў 2; 1882-10.01.1919, Петраград) — рускі артыст оперы (лірычны тэнар), камерны спявак і музычны дзеяч. Вакалу навучаўся ў
Пецярбургу ў І. Пранішнікава. У 1906 дэбютаваў на сцэне Пецярбургскага Народната дома, у сезоне 1907-1908 выступаў у Пецярбургскай вялікай зале кансерваторыі. У 1909-1919 саліст Марыінскага тэатра. У1913-1914 прымаў удзел у «Рускіх сезонах» С. Дзягілева ў Парыжы і Лондане. 188 Вопьф-Ізраэль Яўген
Уладзіміравіч (26.07.1872, Санкт-Пецярбург - 26.09.1956, Ленінград) — рускі і савецкі віяланчэліст. Скончыў
СанктПецярбургскую кансерваторыю (1892), вучань А. Вяржбіловіча. У 1894-1951 іграў у аркестры Марыінскага тэатра. З 1921 выкладаў у Ленінградскай кан серваторыі (да 1950 вёў клас віяланчэлі, затым клас квартэта). 189 Вальтар Віктар Рыгоравіч (1865-1935) — рускі і савецкі скрыпач, канцэртмайстар
рускай Імператарскай оперы ў Пецярбургу ў 1890-1915. Іграўу ар кестры Марыінскага тэатра, узначальваў струнны квартэт «Рускіх камерных вечароў», у 1909 удзельнічаў у «Рускіх сезонах» С. Дзягілева ў Парыжы. 190 Фіцельберг Гжэгаж (пол. Fitelberg Grzegorz; 1879-1953) — польскі дырыжор і кампазітар.
Працаваў у Петраградзе і Маскве (1914-21), у Парыжы. Заснавальнік і дырыжор ( 1934-39) Вялікага аркестра Польскага радыё. З 1947 кіраўнік сімфанічнага аркестра ў Катавіцы. 191 Хесін Аляксандр Барысавіч (1869-1955) — рускі і савецкі музычны дзеяч, кампазітар і дырыжор, музычны педагог, заслужаны
дзеяч мастацтваў РСФСР (1929). У 1899 удасканальваўся як дырыжор у Лейпцыгу пад кіраўніцтвам А. Нікіша, а затым Ф. Мотля, пад кіраўніцтвам якога працаваў у Карл сруэ. 3 1901 па 1902 быў дырыжорам у оперы Брэслаў. З 1910 займаў пасаду галоўнага дырыжора і загадчыка ўсёй музычнай часткі сімфанічных
канцэртаў графа Шэрамецева. У 1920 узначаліў Дзяржаўны аркестр Петраграда. 266
БЕЛАРУСКІ ПРЭМ’ЕР 192 КусявіцкіСяргей Аляксандравіч (26.07.1874, ВышніВалачок- 4.06.1951, Бостан) — рускі і амерыканскі кантрабасіст, дырыжор і кампазітар. У 1909 заснаваў у Маскве ўласны аркестр, які з поспехам канцэртаваў у Еўропе. Пасля рэвалюцыі кіраваў сімфанічным аркестрам у Петраградзе
(1917-1920), затым пераехаў у Парыж, дзе з 1921 па 1928 праходзілі вядомыя «Канцэрты Сяргея Кусявіцкага». 193 Дранішнікаў Уладзімір Аляксандравіч (29.05.1893, Санкт-Пецярбург — 6.02.1939, Кіеў) — рускі і савецкі дырыжор. Заслужаны артыст РСФСР (1933). У Марыінскім тэатры пачаў працаваць з 1914 на
пасадзе піяніста-канцэртмайстра. У 1918 упершыню стаў за дырыжорскі пульт, з 1925 па 1936 галоўны дырыжор тэатра. 194 Эрэнберг Уладзімір Георгіевіч (1875-14.09.1923, Харкаў) — рускі кам пазітар і дырыжор. Больш вядомы як тэатральны кампазітар. Эрэнберг стаў аўтарам спектакля, які ўвайшоў у гісторыю
тэатральнага мастацтва: «Вампука, афрыканская прынцэса». У 1917-1919 працаваў у Міхайлаўскім тэатры ў Пе траградзе. 195 Маслоўская Соф’я Дзмітрыеўна (21.09.1885-19.05.1953) — руская і савецкая артыстка оперы (мецца-сапрана), драмы, рэжысёр і педагог. Заслужаная артыстка РСФСР (1934), заслужаны
дзеяч мастацтваў Узбекскай ССР. У1903-1908 вучылася вакалу ў Пецярбургскай кансерваторыі. 3 1909 вучылася ў Пецярбургскім тэатральным вучылішчы, па заканчэнні якога з 1912 высту пала ў Александрынскім тэатры (Пецярбург). У 1919-1921 рэжысёр і настаўнік сцэны Петраградскага тэатра оперы і балета.
Першая жанчына рэжысёр у гісторыі рускага опернага тэатра. Паставіла каля 100 оперных спектакляў. 196 Дварышчын
Ісай Рыгоравіч (1876, Друя, Віленскай губерні — 1942, Ленінград) — артыст оперы (тэнар), рэжысёр. Заслужаны артыст РСФСР (1933). 3 1889 спяваў у хоры опернай трупы ў Варонежы. 3 1904 працаваў сакратаром Ф. Шаляпіна, кіраваў спектаклямі з яго ўдзелам. У 1918-1919 быў загадчыкам Вольнага тэатра ў
Варонежы. З 1920 харыст, з 1923 рэжысёр, з 1936 рэжысёрінспектар тэатра оперы і балета імя С. Кірава. 197 Цымерман Міхаіл Сяргеевіч (1869, Адэса — 07.1923, Адэса) — рускі ар тыст оперы (бас), рэжысёр. 3 1918 рэжысёр ДАТОБа (паставіў оперы «Юдзіф», «Садко»), эпізадычна выступаў у якасці дырыжора. т
РДГА, ф. 497, воп. ІЗ.спр. 940. 199 Андрэева Марыя Фёдараўна (1868-8.12.1953) — руская артыстка і грамадская дзяячка. Сцэнічную дзейнасць пачала ў 1894 на сцэне Таварыства мастацтва і літаратуры. У 1898-1905 актрыса Маскоўскага мастацкага тэатра. У 1918 яе прызначылі камісарам тэатраў і відовішчаў
Петраграда, у 1919 па рэкамендацыі Л. Красіна i М. Горкага — камісарам Наркамзнешторга Петраграда. 200 ЛДАКРСБ, ф. 4463, воп. 1, спр. 84, л. 72. 201 Устругава Варвара Карлаўна (1875-1944) — артыстка Александрынскага тэатра. У складзе брыгады артыстаў неаднаразова выязджала на франты Грамадзянскай
вайны. 267
БЕЛАРУСКІ ПРЭМ’ЕР 202 Кобзарава Ада Іванаўна (1887-1941, Ленінград) — руская і савецкая артыстка оперы (лірыка-драматычнае сапрана). Заслужаная артыстка РСФСР (1939). Вакалу вучылася з 1913 у Пецярбургскай кансерваторыі (клас Н. Ірэцкай i С. Гладкай). 3 1920 выступала на сцэне Марыінскага тэатра
(пазней ДАТОБа). У 1924 гастралявала ў маскоўскім Вялікім тэатры. 203 «Бирюч Петроградских театров», № 7,1918 г. 204 «Жизнь искусства», № 32,9.12.1918 г. 205 Кузняцова-Бенуа Марыя Мікалаеўна (1880, Адэса - 25.04,1966, Парыж) — руская оперная спявачка (сапрана) і танцорка, салістка Марыінскага тэатра
ў 1905-1917. Удзельніца «Рускіх сезонаў» С. Дзягілева. Дачка вядомага мастака, акадэміка М. Кузняцова, пляменніца біёлага I. Мечнікава. 206 Брагін Аляксандр Міхайлавіч (сапраўднае прозвішча Брагінскі; 3 або 5.10.1881, Кіеўская губерня - 1953, Масква (у некаторых крыніцах Кіеў)) — рускі і савецкі
оперны спявак і артыст аперэты (барытон), педагог вакалу. Заслужаны артыст Рэспублікі (1926). У 1896-1901 навучаўся вакалу ў Пецяр бургскай кансерваторыі, педагогі С. Габель і I. Тартакоў. На працягу некалькіх гадоў наездамі (1904-1913) працягваў вакальную адукацыю ў Еўропе. 207 «Бирюч
Петроградских театров», № 10,1919 г. 208 Юдзеніч Мікалай Мікалаевіч (18.07.1862, Масква - 5.10.1933, Каны) — рускі ваенны дзеяч, генерал ад інфантэрыі (1915). Адзін з самых паспяховых генералаў Расійскай імперыі падчас Першай сусветнай вайны. Падчас Грамадзянскай вайны ўзначальваў сілы, якія
дзейнічалі супраць бальшавікоў на Паўночным-Захадзе. Апошні расійскі кавалер Ордэна Святога Георга II ступені. 209 «Жизнь
искусства», № 269,16.10.1919 г. 210 «Жизнь искусства», № 286-287-288,7-9.11.1919 г. 211 Экскузовіч Іван Васільевіч (26.01.1882, Елісаветград - 11.06.1942, Ле нінград)— рускі і савецкі тэатральны дзеяч. У 1904-1905 узначальваў опер ную трупу ў Палтаве. У 1909 скончыў архітэктурны факультэт
Пецярбургскага інстытута інжынераў. У 1917 арганізаваў і вёў навукова-мастацкі гурток артыстаў оперы ў Марыінскім тэатры. З 1917 на працягу шэрагу гадоў быў кіраўніком акадэмічных тэатраў Петраграда, затым Савецкай Рэспублікі, паз ней Масквы і Ленінграда. 212 Абэр Даніэль-Франсуа-Эспра (фр. Daniel-
François-Esprit Auber: 29.01.1782, Кан, Нармандыя - 13.05.1871, Царыж) — французскі кампазітар, майстар французскай камічнай оперы, заснавальнік жанру французскай «вялікай» оперы. 213 Тамашэўскі Міхаіл Пятровіч (1880-1960) — рускі і савецкі артыст оперы (барытон), педагог. Навучаўся вакалу ў
Пецярбургскай кансерваторыі ў класе С. Габеля. З 1908 выступаў у Пецярбургу ў Вялікай зале кансерваторыі, затым у Тыфлісе, Вільні, Маскве (опера С. Зіміна), Саратаве, Петраградзе ў На родным доме і ў тэатры оперы і балета імя С. Кірава. 214 Самойлаў Павел Васільевіч (1866-1931) — рускі і савецкі
акцёр. За служаны артыст Рэспублікі (1923). Належыў да знакамітай акцёрскай сям’і Самойлавых. Сын Васіля Васільевіча Самойлава. На сцэне з 1888. У 1904-1905 268
БЕЛАРУСКІПРЭМ’ЕР у тэатры В. Камісаржэўскай (Санкт-Пецярбург) . У 1900-1904 і 1920-1924 у тру пе Александрынскага тэатра. 215 Лапухова Яўтенія Васільеўна (25.11.1884, Санкт-Пецярбург -21.08.1943, Перм) — руская і савецкая артыстка балета, эстрадная танцорка, артыстка аперэты. Заслужаная артыстка
РСФСР. Скончыла Пецярбургскае тэатральнае вучылішча ў 1902 і паступіла ў балетную трупу Марыінскага тэатра, дзе праслужыла да 1924. У 1909-1911 прыняла ўдзел у «Рускіх сезонах» С. Дзягілева. У 1911 удзельнічала ў гастрольнай паездцы ў ЗІПА. Акрамя акадэмічнай сцэны, танцавала на эстрадзе, звичайна
яе партнёрам быў А. Арлоў. 216 Арлоў Аляксандр Аляксандравіч (1889-1974) — рускі і савецкі артыст балета, аперэты, эстрады і кіно. Заслужаны артыст РСФСР (1936). Як і Я. Ла пухова быў рознабаковым артыстам. Выступаў у балеце, аперэце, эстрадзе, тэатры і кіно. Дуэт Лапуховай і Арлова выступаў на
эстрадзе з 1910 да 1941. 217 «Жизнь искусства», № 510,22.07.1920 г. 218 Калінін Васіль Міхайлавіч (4.06.1884, Вільня - 1958, Ленінград) — рускі і савецкі артыст оперы (тэнар) і педагог. Вакалу навучаўся ў 1907-1912 у СанктПецярбургскай кансерваторыі (клас Я. Іванова-Смаленскага). У 1912-1941
выступаў у Марыінскім тэатры (пазней ДАТОБе), на сцэне якога выконваў характэрныя партыі. 219 Лявонцьеў Леанід Сяргеевіч (28.031885, Пецярбург - 6.06.1942, Перм) — рускі і савецкі артыст, балетмайстар, педагог. Заслужаны артыст РСФСР (1932). З 1903, пасля заканчэння Санкт-Пецярбургскага тэатральнага
вучылішча, у Марыінскім тэатры. У !920,1922-1925 кіраўнік балетнай трупай. У 1908-1909 і 1910 удзельнічаў у
«Рускіх сезонах» С. Дзягилева. 220 Налбандзян Аванэс Аракелавіч (Іанэс Раманавіч; 1871, Сімферопаль 1942, Ташкент) — расійскі і савецкі скрыпач, музычны педагог. Быў першым настаўнікам Я. Хейфеца ў Пецярбургскай кансерваторыі. У 1886 паступіў у Пецярбургскую кансерваторыю (клас Л. Аўэра). Скончыў яе
ў 1894 са зван ием лаўрэата. Удасканальваў сваё майстэрства ў Берліне. 3 1895 быў асістэнтам (ад’юнктам) Л. Аўэра ў Пецярбургскай кансерваторыі, з 1908 прафесар, выкладаў да канца свайго жыцця. 221 СамарынаЛюбоў Аляксандраўна (?) — артыстка оперы (мецца-сапрана). 222 «Жизнь искусства», №
552,9.09.1920 г. 223 Сяроў Аляксандр Мікалаевіч (11.01.1820-20.01.1871) — рускі кампазітар і музычны крытык, сапраўдны стацкі саветнік, бацька жывапісца Валянціна Сярова. 224 Чаркасаў Мікалай Канстанцінавіч (27.07.1903, Санкт-Пецярбург 14.09.1966, Ленінград) — рускі і савецкі акцёр тэатра і кіно.
Народны артыст СССР (1947). Лаўрэат Ленінскай (1964) і пяці Сталінскіх прэмій (1941,1946, 1950,1951 — двойчы) 3 1919 артыст-міміст Петраградскага Марыінскага тэатра оперы і балета, Вялікага драматычнага тэатра і іншых тэатраў. У 1926-1929 акцёр Ленінградскага ТэЮГа,у 1929-1931 артыст Ленінградскага
і Маскоўскага мюзік-холаў, у 1931-1933 Ленінградскага тэатра «Камедыя»,у 1933-1965 Ле нінградскага акадэмічнага тэатра драмы імя А. Пушкіна. 269
БЕЛАРУСКІ ПРЭМ’ЕР 225 «Федор Шаляпин», 1998г., М„ «Олимп», См., «Русич». 226 «Записки советского актера», 1953 г., М., Искусство. 227 «Об опере», 1976г., Избранные статьи, Б. Асафьев, Музыка. 228 Асаф’еў Барыс Уладзіміравіч (літаратурны псеўданім Ігар Глебаў; 1884-1949) — рускі і савецкі кампазітар,
музыказнаўца, музычны крытык, пе дагог, грамадскі дзеяч, публіцист. Акадэмік АН СССР (1943). Народны артыст СССР (1946). Лаўрэат двух Сталінскіх прэмій. Адзін з заснавальнікаў савецкага музыказнаўства. 229 СлабадскаяОда Абрамаўна(11.12.1895,Вільня- 30.07.1970,Лондан) — руская артистка оперы
(сапрана), камерная спявачка. Вакалу вучылася ў Пецярбургскай кансерваторыі (клас Н. Ірэцкай, па опернаму класу ў I. Яршова). У 1917-1921 салістка Петраградскага Марыінскага тэатра і адначасова спявала на сцэне Народната дома. 230 Акімава-ЯршоваСоф’яУладзіміраўна (15.03.1887, Тыфліс-19.01.1972) —
руская і савецкая оперная і камерная спявачка, педагог. Заслужаная артист ка Узбекскай ССР (1944). З армянскіх дваран, нарадзілася ў сям’і генера ла, які быў на працягу 15 гадоў дырэктарам Тыфліскай казённай оперы. 3 дзіцячых гадоў вучылася іграць на фартэпіяна, у 1904-1906 у Тыфліскім музычным
вучылішчы, у 1906-1909 выступала ў Вялікай зале Лейпцыгскай кансерваторыі. 231 Мейчык Аляксандра Давыдаўна (сцэнічны псеўданім Ганна Мейчык; 1875, Мінск (у некаторьгх крыніцах Пецярбург) - 8.08.1934, Нью-Ёрк) — руская артистка оперы (кантральта і мецца-сапрана), камерная спявачка і педагог. У
1895-1898 вучылася вакалу ў Пецярбургскай кансерваторыі (клас К. ФернДжыральдоні), пазней удасканальвалася ў Італії.
Дэбютавала ў Тифлісе (1899). З 1907 гастралявала ў Італії. У 1908 дэбютавала ў тэатры «Ла Скала», дзе спявала некалькі сезонаў, у 1909 у тэатры «Сан-Карлас» (Лісабон), у 1910 у «Метрапалітэн-опера» (Нью-Ёрк). 232 Тарноўская Алімпіяда Уладзіміраўна (24.07.1888, Саратаў - 1964, Ле нінград) — руская і
савецкая артистка оперы (мецца-сапрана), аперэты, ка мерная спявачка. З дзесяці гадоў вучылася ў музычнай школе, затым скончыла Саратаўскае музычнае вучылішча. У 1905-1907 працавала канцэртмайстрам. 3 1907 жыла ў Маскве, дзе да 1909 займалася на філасофскім факультэце Вышэйшых жаночых курсаў.
У1914-1917 гастралявала ў Пярмі, Смаленску, Кур ску, Мінску, Рызе, Уладзівастоку, Харбіне. Вясной 1918 дэбютавала ў партыі Кармэн на сцэне Маскоўскага Народната дому. У 1920-1950 салістка ДАТОБа. 233 Вільбоа Канстанцін Пятровіч (17.05.1817, Пецярбург -4.07.1882, Вар шава) — расійскі кампазітар і
дырыжор. 234 «Воронежская коммуна», «Борис Годунов», 7.08.1921 г. 235 Сэн-Санс Шарль-Каміль (фр. Charles-Camille Saint-Saëns; 9.10.1835, Парыж - 16.12.1921, Алжыр; пахаваны ў Парыжы) — французскі кампазітар, піяніст, арганіст, дырыжор, музычны пісьменнік і грамадскі дзеяч, педагог. 236 Бернштэйн
Мікалай Давыдавіч (1876-1938) — расійскі і савецкі музыказнаўца, музычны крытык і гісторык. З 1904 жыў у Санкт-Пецярбургу. 270
БЕЛАРУСКІ ПРЭМ’ЕР Па яго ініцыятьіве былі заснаваны Пецярбургская народная кансерваторыя (1907) і Таварыства пісьменнікаў музыкі. 237 «Жизнь искусства», № 9,1.03.1922 г. 2?8 «Жизнь искусства», № 16,25.04.1922 г. 239 Прэабражэнская Вольга Іосіфаўна (21.01.1871, Санкт-Пецярбург ֊ 27.12.1962, Сэн-
Мандэ, Францыя) — руская балерына і педагог, прыма-балерына Марыінскага тэатра ў 1902-1920. 240 Пеціпа Марыя Марыусаўна (17.10.1857, Санкт-Пецярбург - 1930, Парыж) — руская артыстка балета і педагог, салістка Марыінскага тэатра. Прадстаўніца тэатральнай дынастыі Пеціпа, дачка прыма-балерыны Марыі
Суроўшчыкавай-Пеціпа і танцоўнхчыка, балетмайстра, кіраўніка Пецярбургскага балета ў 1869-1903 Марыуса Пеціпа. 241 Андрэева Любоў Аляксандраўна (1884-1969) — руская і савецкая опер ная (мецца-сапрана) і канцэртная спявачка, вакальны педагог. Выступала пад прозвішчам маці Дэльмас. Рэпертуар
Андрэевай-Дэльмас налічваў звыш 60 партый. 242 Купер Макс Альбертавіч (1881-1959) — рускі і савецкі дырыжор, брат Эміля Купера. Оперны і харавы дырыжор. У 1921-1926 дырыжор Ленін градскага Малога опернага тэатра, 1926-1927 дырыжор БДТ-1 (Мінск),у 19311945 галоўны хормайстар Маскоўскага Вялікага
тэатра. 243 Расіні Джаакіна Антоніа (іт. Gioacchino (Gioachino) Antonio Rossini; 29.02.1792-13.11.1868) — італьянскі кампазітар, аўтар 39 опер, духоўнай і камернай музыкі. 244 Эспазіта Эўдженіа (іт. Esposito; 1863, Неапаль - пасля 1935, Мілан) — італьянскі кампазітар і дырыжор. Па запрашэнні С.
Мамантава вясной 1892 прыехаў у Маскву, дзе выступіў як дырыжор у Італьянскай оперы. 245 РДГА, ф. 497, воп. 13, спр. 940.
246 Ігнатоўскі Усевалад Макаравіч (19.04.1881, вёска Такары - 4.02.1931, Мінск) — беларускі грамадскі і палітычны дзеяч, навуковец, гісторык. Дзеяч беларускага нацыянальнага руху. Акадэмік АН БССР (1928) і Усеўкраінскай акадэміі навук (1929). 247 Лёсікіосіф (Язэп) Юр’евіч (18.11.1883-1.04.1940) — беларускі грамадскі і палітычны дзеяч, пісьменнік, публіцыст, мовазнаўца, педагог. Акадэмік АН БССР (1928). Родны дзядзька Якуба Коласа. 248 Некрашэвіч Сцяпан Міхайлавіч (08.05.1883, вёска Данілаўка Гомельскага павета - 20.12.1937) — беларускі вучоны-мовазнаўца і грамадскі дзеяч, ініцыятар стварэння і першы старніыня Інстытута беларускай культуры (АН БССР), акадэмік АН БССР. 249 Гартны Цііпка (сапраўднае імя Зміцер Фёдаравіч Жылуновіч; 18871937) — беларускі паэт і пісьменнік, рэдактар, кіраўнік Часовага рабоча-сялянскага ўрада Савецкай Сацыялістычнай Рэспублікі Беларусь (1.01.19193.02.1919). 250 Міровіч Еўсцігней Афінагенавіч (сапраўднае прозвішча Дунаеў; 29.07.1878, Санкт-Пецярбург - 16.02.1952, Мінск) — рускі і беларускі акцёр, 271
БЕЛАРУСКІ ПРЭМ’ЕР рэжысёр, драматург, педагог, прафесар (1945). Народны артыст Беларускай ССР (1940). Адзін з заснавальнікаў беларускага тэатральнага мастацтва, Беларускага тэатра імя Янкі Купалы. Удзельнічаў у стварэнні Беларускага тэатральна-мастацкага інстытута (цяпер — Беларуская дзяржаўная
акадэмія мастацтваў). 251 Дунін-Марцінкевіч Вінцэнт-Якуб (Вікенцій Іванавіч; 4.02.1808, фальварак Панюшкавічы, Бабруйскі павет - 29.12.1884, Люцынка, Мінскі павет) — беларускі празаік, паэт, драматург, тэатральны крытык. Заснавальнік нацыянальнай драматургії, тэатра. 252 «Жизнь искусства», №
37,19.09.1922 г. 253 Дыла Язэп Лявонавіч (14.04.1880, Слуцк - 7.04.1973, Саратаў) — бе ларускі празаік, драматург, грамадскі і культурны дзеяч. У 1921-1924 займаў розныя кіруючыя пасады: старшыня цэнтрасаюза спажывецкіх таварыстваў Беларускага краю, старшыня Дзяржаўнай планавай камісіі БССР,
намеснік кіраўніка БССР па раянаванню. Працаваў у Інстытуце беларускай культуры. Разам з прафесарам У. Пічэтай і акадэмікам Я. Карскім распрацаваў статут Інбелкульта. У красавіку 1925 быў прызначаны дырэктарам БДТ-1 (тэатра імя Я. Купалы). 254 Красінскі (Тамашоў) Мікалай Фаміч (1891,Вілейка -
23.11.1938, Тур кменская ССР) — беларускі культурна-грамадскі дзеяч, педагог. Працаваў у Наркамаце асветы БССР, потым у Інбелкульце. 3 1928 вучоны сакратар Бела рускага дзяржаўнага музея. Працаваў дырэктарам Другога Беларускага тэатра ў Віцебску (цяпер Нацыянальны акадэмічны драматычны тэатар імя
Якуба Коласа). 255 Шчакаціхін Мікалай Мікалаевіч (13.10.1896, Масква -1.10.1940, Белябей, Башкірская АССР) — беларускі
мастацтвазнавец, гісторык і тэарэтык мастацтва, педагог. 256 Ільінскі Мікалай Канстанцінавіч (1899-1943) — беларускі акцёр, дра матург, тэатральны дзеяч. 257 Прохараў Якаў Васільевіч (25.10.1870, Пажаркі Калужскай губерні 1942, Масква) — рускі і беларускі кампазітар, музычны этнограф. Скончыў
Санкт-Пецярбургскую кансерваторыю (1904), клас М. Рымскага-Корсакава. Быў членам некалькіх камісій і таварыстваў па этнаграфіі, запісваў песні роз ных народаў. Пасля 1917 збіраў песні народаў Паволжа.Жыў і выкладаўу Маскве і Мінску. 258 Дрэйзін Юльян Мікалаевіч (21.06.1879, Екацярынаслаў -
28.03.1942, Нямчынаўка) — рускі і беларускі музыказнавец, публіцыст, перакладчык, педагог, аўтар працы «Музыка і рэвалюцыя» (першага даследавання ў галіне музыказнаўства ў Беларусі). 259 Цвікевіч Іван Іванавіч (11.1891, Брэст - 1.08.1938, Усць-Канск, Алтайскі край) — беларускі медык, грамадскі і
навуковы дзеяч, публіцыст. Аўтар гістарычнага нарысу «Канстанцін Каліноўскі», які быў надрукаваны пад псеўданімам Іван Трызна ў часопісе ўрада БНР «Беларускі сцяг» у 1922. 272
БЕЛАРУСКІ ПРЭМ’ЕР 260 Філіповіч Міхаіл Мацвеевіч (27.05.1896, Мінск - 1947, Масква) — беларускі жывапісец, графік, этнограф, педагог. Адзін з першых айчынных мастакоў, хто звярнуўся да нацыянальнай тэматыкі. 261 ЖдановічФларыянПаўлавіч(16.10.1884,Мінск- 1937 або 20.10.1942) — беларускі акцёр,
рэжысёр, тэатральны дзеяч, адзін з заснавальнікаў беларускага прафесійнага тэатра. Адзін са стваральнікаў ІІершага таварыства драмы і камедні, у 1917-1920 яго мастацкі кіраўнік і рэжысёр. 262 Галубок Уладзіслаў Іосіфавіч (3.05.1882-28.09.1937) — беларускі савецкі акцёр, рэжысёр, пісьменнік, мастак,
дэкаратар, першы Народны артыст Беларускай ССР (1928), адзін з заснавальнікаў беларускага нацыянальнага тэатра. 263 Бядуля Змітрок (сапраўдныя імя і прозвішча — Самуіл Яфімавіч Плаўнік; 23.04.1886, Пасадзец, Віленская губерня (цяпер Лагойскі раён, Мінская вобласць) - 3.11.1941, Уральск, Казахская
ССР) — беларускі пісьменнік іпаэт, лексікограф. 264 Грамыка Міхаіл Аляксандравіч (31Л0.1885, веска Чорнае, Рэчыцкі павет, Мінская губерня - 30.06.1969, Хімкі, Маскоўская вобласць) — беларускі празаік, паэт, геолаг, педагог. 265 Галіна Вольта Уладзіміраўна (11.03.1899, Жалудок Лідскі павет 4.12.1980,
Мінск) — беларуская актрыса. Народная артыстка БССР (1946). У 1923-1962 у БДТ-1, пачынала працаваць пад кіраўніцтвам Е. Міровіча. 266 Грыневіч Антон Антонавіч (3.05.1877, хутар Іванаўшчына, Лепельскі павет - 8.12.1937, Ленінград) — збіральнік беларускага музычнага меласу (фальклору), выдавец,
педагог. У Мінску з 1925 сакратар музычнай падсекцьіі Інбелкульта (1925-1928), потьім у АН БССР (1929-1930).
Удзельнік этнаграфічных экспедыцый на Палессі, Полаччыне, у паўночных раёнах Беларусь 267 Тэраўскі Уладзімір Васільевіч (23.11.1871, Раманава, Слуцкі павет, Мін ская губерня -10.11.1938, Мінск, турма НКУС) — беларускі дырыжор, кампазітар, фалькларыст, царкоўнаслужыцель. Стварыў музыку да спектакляў
«Бязвінная кроў», «Каваль-ваявода», «Машэка», «Кастусь Каліноўскі», «Кар’єра таварыша Брызгаліна», «Панасі гайдук» і інш., заснаваную на шырокім выкарыстанні бела рускага фальклору. Найболып вядомай стала музыка да спектакля «На Купалле» М. Чарота (1921). Запісваў і гарманізаваў народныя песні. 268
Аладаў Мікалай Ільіч (1890, Санкт-Пецярбург - 4.02.1972, Мінск) — рускі і беларускі кампазітар, педагог, народны артыст Беларусі (1955). У 1910 скончыў навучанне ў Пецярбургскай кансерваторыі экстэрнам. З 1923 выкладае ў Дзяржаўным інстытуце музычнай культуры ў Маскве. У Мінску з 1924 адзін з
арганізатараў Беларускай кансерваторыі, у 1944-1948 яе рэктар, прафесар. Уваходзіў у склад Беларускай песеннай камісіі. Адзін з заснавальнікаў сімфанічнага, кантатнага, харавога, камерна-інструментальнага і камерна-вакальнага жанраў беларускай музыкі. 269 Шнітман Товій Авелевіч (1879-1942) —
беларускі кампазітар, педагог. 270 «Беларуская моладзь», № 23,1965 г. 273
БЕЛАРУСКІ ПРЭМ’ЕР 271 Александроўская Яарыса Пампееўна (2.02.1904, Мінск - 23.05.1980, Мінск) — беларуская оперная спявачка (сапрана), рэжысёр і грамадская дзяячка, народная артыстка СССР (1940). Выступала як спявачка з 1920. З 1933 артыстка Беларускага тэатра оперы і балета. З 1951 адначасова
галоўны рэжы сёр Беларускага тэатра оперы і балета. Паставіла спектаклі «Запарожац за Дуна єм» (1951), «Страшны двор» (1952), «Аіда» (1953), «Дзяўчына з Палесся» (1953), «Барыс Гадуноў» (1954) і інш. 272 Сямашка (Васюковіч) Любоў Лаўраўна (1901, Мінск -1982) — белару ская оперная спявачка і
педагог. 273 Пігулеўскі Мікалай Мікалаевіч (15.10.1897-16.03.1967) — беларускі оперны спявак. У 1920-1924 артыст Беларускага дзяржаўнага тэатра. Скончыў Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт (1925), Беларускі музычны тэхнікум (1928), Беларускую студыю оперы і балета (1933). У 1933-1935 саліст Дзяржаўнага
тэатра оперы і балета БССР. Артыст лірыка-драматычнага плана, выконваў галоўныя партыі ў операх рускіх і замежных класікаў. 274 Беліні Вінчэнца Сальваторэ Кармела Франчэска (іт. Vincenzo Salvatore Carmelo Francesco Bellini; 3.11.1801, Катання, Сіцылія - 23.09.1835, Пюто, каля Парыжу) — італьянскі
кампазітар, аўтар 11 опер. 275 «Савецкая Беларусь», № 133,17.06.1925 г. 276 Шуберт Франц Петар (ням. Franz Peter Schubert, 31.01.1797-19.11.1828, Вена) — аўстрыйскі кампазітар, адзін з заснавальнікаў рамантызму ў музыцы, аўтар прыблізна 600 вакальных кампазіцый, дзевяці сімфоній (восьмая — са мая
вядомая — «Няскончаная»), a таксама вялікай колькасці камерных і соль ных фартэпіянных твораў. 277 Леанкавала
Руджера (іт. Ruggero Leoncavallo; 23.04.1857, Неапаль 9.08.1919, Монцекаціні-Тэрме) — італьянскі кампазітар. 278 Грыг Эдвард (Эдвард Хагеруп Грыг, нарв. Edvard Hagerup Grieg; 15.06.1843, Берген, Нарвегія - 4.09.1907, Берген, Нарвегія) — нарвежекі кам пазітар, піяніст, дырыжор, грамадскі дзеяч. 279 Сібеліус Ян (фін. і швед. Jean Sibelius; пры нараджэнні швед. Johan Ju lius Christian Sibelius, Юхан Юліус Хрысціян Сібеліуса; 8.12.1865, Хямеэнліна, Вялікае княства Фінляндскае, Расійская імперыя - 20.09.1957, Ярвэнпяя, Фінляндыя) — фінскі кампазітар. 280 «Звязда», № 86,15.04.1926 г. 281 «Звязда»,№ 15,18.01.1925 г. 282 «Звязда»,№ 18,24.01.1925 г. 283 Талонкіна Яўгенія Іванаўна (1892-1942) — руская і савецкая артыстка оперы (сапрана). Вакалу вучылася ў М. Чупрыннікава. 3 1915 у Марыінскім тэатры. 284 «Трибуна искусства», № 2,1925 г. 285 «Трибуна искусства», № 2,1925 г. 286 «Савецкая Беларусь», № 280,1925 г. 287 «Савецкая Беларусь», № 124,1925 г. 274
БЕЛАРУСКІ ПРЭМ’ЕР 288 «Новы шлях», № 8,1943 г. 289 «Трибуна искусства», № 9,1925 г. 290 Рамановіч Яўген Сцяпанавіч (21.01.1905, Мінск - 25.02.1979, Мінск) — беларускі савецкі драматург, празаік, перакладчык, тэатральны дзеяч, тэатразнавец. Заслужаны артыст БССР. 291 «Новы шлях», № 8,1943 г. 292
«Савецкая Беларусь», № 153,1926 г. 293 Купала Янка (сапраўднае імя Іван Дамінікавіч Луцэвіч; 25.06.1882, фальварак Вязынка былой Радашковіцкай воласці — 28.06.1942, Масква) беларускі паэт, драматург, публідыст, перакладчык, класік беларускай літаратуры. Народ ны паэт Беларусі (1925). Акадэмік АН
БССР (1928), АН УССР (1929), Лаўрэат Сталінскай прэміі СССР першай ступені (1941). 294 ДМТіММ, С.-Пецярбург, Ф. 140, (Курзнер П. Я.) 295 Транье Эміль Германавіч (1868, Цірымон, Бельгія - 1942, Ленінград) — рускі і савецкі артыст, трубач. У 1928-1941 педагог і кампазітар Ленінградекага музычнага
вучылішча імя М. Рымскага-Корсакава. 296 Ельцын Сяргей Вітальевіч (22.04.1897, Санкт-Пецярбург - 26.02.1970, Ленінград) — рускі і савецкі оперны дырыжор, педагог, народны артыст РСФСР (1954). Галоўны дырыжор і мастацкі кіраўнік аркестра тэатра оперы і балета імя С. Кірава (1953-1956), (1960-1962).
297 Дранішнікаў Уладзімір Аляксандравіч (1893-1939) — рускі і савецкі дырыжор. Працаваўу Марыінскім тэатры з 1918. З 1925-1936 дырыжор у Кіеўскім тэатры оперы і балета (з 1936 галоўны дырыжор). Заслужаны артыст Расіі (1933). 298 Самасуд Самуіл Абрамавіч (2.05.1884, Тыфліс - 6.11.1964) — расійскі і
савецкі дырыжор, педагог, віяланчэліет. Народны артыст СССР (1937). Лаўрэат трох Сталінскіх прэмій
(1941,1947,1952). У перыяд 1917-1919 працаваў у Петраградскім тэатры оперы і балета, затым быў галоўным дырыжорам і мастацкім кіраўніком Міхайлаўскага тэатра. З 1929 таксама выкладаў дырыжыраванне ў ЛДК імя М. Рымскага-Корсакава, з 1934 прафесар. 299 Казакевіч Аляксандр Пахомавіч (1889-1959) — рускі
і савецкі оперны спявак. Народны артыст Казахстана. Ураджэнец Віцебскай губерні Беларусі. Скончьгў Санкт-Пецярбургскі ўніверсітэт. Працаваў у 1923-1924 салістам опер нага тэатра С. Зіміна (Масква), у 1925-1930 у тэатрах Новасібірска, Пярмі, Свярдлоўска, Самары. У 1931-1935 саліст Ленінградскага
тэатра оперы і балета. У 1935-1959 саліст Казахскага тэатра оперы і балета (Алматы). 300 Оперны тэатр Зіміна — прыватны оперны тэатр, створаны ў 1904 у Маскве С. Зіміным. У 1917 у выніку ўсеагульнай нацыяналізацыі пасля Кастрычніцкай рэвалюцыі тэатр С. Зіміна быў нацыяналізаваны і атрымаў новую
назву Тэатр савета рабочих дэпутатаў, з 1919 Малая дзяржаўная опера, з 1921 тэатр «Музычная Драма». 301 Барсава Валерия Уладзіміраўна (13.06.1892, Астрахань - 13.12.1967, Сочы) — руская і савецкая оперная спявачка (лірыка-каларатурнае сапрана), 275
БЕЛАРУСКІ ПРЭМ'ЕР педагог, грамадская дзяячка. Лаўрэат Сталінскай прэміі першай ступені (1941). Народная артыстка СССР (1937). 302 Мацэдевіч Канстанцін Іванавіч (13.09.1895- ?) — оперны спявак, артыст БДТ-1. 303 ДМТіММ, С.-Пецярбург, Ф. 140, (Курзнер П. Я.). 304 ДМТіММ, С.-Пецярбург, Ф. 140,
(Курзнер П. Я.). 305 Браўэр Канстанцін Фёдаравіч (1879, Санкт-Пецярбург -16.10.1938) — рускі і савецкі дырыжор Марыінскага тэатра, галоўны дырыжор Іркуцкага радыёкамітэта. 306 ДМТіММ, С.-Пецярбург, Ф. 140, (Курзнер П. Я.). 307 Баланоўская Леаніда Мікалаеўна (у замужжы — Экскузовіч; 26.10.1883,
Шпола, Кіеўская губерня - 28.08.1960, Масква) — руская і савецкая оперная спявачка (сапрана), вакальны педагог. У 1906-1907 спявала ў Марыінскім тэатры. У 1908-1919 і 1925-1926 салістка Вялікага тэатра. Гастралявала ў Францыі (1911-1912,1914), Англії і Аўстрыі (1914). Выкладала ў Севастопальскім
музычным вучылішчы (1921-1922) і Мінскім музычным тэхнікуме (1924). 308 Негіна Алена Міхайлаўна (1883-1978, Уладзімір) — руская і савецкая оперная спявачка. Выступала на сцэне Народнага дома, падчас Грамадзянскай вайны ў дывізійным тэатры. Затым у драматычных калектывах Ле нінграда (1920-1927). 305
ДМТіММ, С.-Пецярбург, Ф. 140, (Курзнер П. Я.). 310 ДМТіММ, С.-Пецярбург, Ф. 140, (Курзнер П. Я.). 311 Давыдаў Аляксандр Міхайлавіч (сапраўднае імя Ізраїль Майсеевіч Левенсон; 25.03.1872, мястэчка Кабялякі Палтаўская губерня - 28.06.1944, Ма сква) — рускі і савецкі оперны і камерны спявак (лірыка-
драматычны тэнар), папулярны выканаўца рамансаў. Пасля заканчэння сцэнічнай кар’еры — опер ны рэжысёр і педагог,
заслужаны артыст Рэспублікі (1924). 312 ДМТіММ, С.-Пецярбург, Ф. 140, (Курзнер П. Я.). 313 ДМТіММ, С.-Пецярбург, Ф. 140, (Курзнер П. Я.). 314 «Новы шлях», № 8,1943 г. 315 Собалева Лідзія Радзівонаўна (1889-1942, Ленінград) — руская і савецкая артыстка балета, балетмайстар. Скончыла Пецярбургскае балетнае вучылішча ў 1907 і з гэтага часу ў складзе балетнай трупы Марыінскага тэ атра. У 1909-1910 прымала ўдзел у «Рускіх сезонах» С. Дзягілева ў Парыжы. У 1925-1927 выкладала ў балетным класе Мінскага музычнага тэхнікума. 316 Дзягілеў Сяргей Паўлавіч (31.03.1872, Селішчы, Наўгародская губер ня - 19.08.1929, Венецыя) — рускі тэатральны і мастацкі дзеяч, адзін з заснавальнікаў трупы «Свет мастацтва», арганізатар «Рускіх сезонаў» у Парыжы і трупы «Рускі балет Дзягілева», антрэпрэнёр. 317 Ніжынскі Вацлаў Фаміч (12.03.1889, Кіеў - 8 або 11.04.1950, Лондан) — расійскі танцоўшчык і харэограф польскага паходжання, наватар танца. Адзін з вядучых удзельнікаў Рускага балета С. Дзягілева. 276
БЕЛАРУСКІ ПРЭМ’ЕР 318 Лапухова Лідзія Васільеўна (21.10.1892, Санкт-Пецярбург - 8.06.1981, Цілтан Вялікабрытанія) —руская балерына. Вучылася ў Імператарскай балетнай школе. У1910 пасля заканчэння вучобы, пакінула Расію, каб далучыцца да трупы С, Дзягілева. Правяла там толькі адзін сезон, вылучылася
ў пастаноўцы Міхаіла Фокіна «Жар-птушка». Пасля летняга турнэ Лапухова з’ехала ў ЗША, дзе правяла шэсць гадоў. У 1916 зноў з’явілася ў Рускім балеце С. Дзягілева. Танцавала ў пары з В, Ніжынскім. 319 Рубінштэйн Іда Львоўна (21.09.1883, Харкаў - 20.09.1960, Ванс, Францыя) — руская балерина і актрыса.
У 1909-1911 выступала ў Рускім балеце С. Дзягілева разам з Г. Паўлавай, В. Ніжынскім і Т. Карсавінай у балеце «Клеапатра» ў Парыжы. 320 «Савецкая Беларусь», № 64,21.03.1926 г. 321 Несцярэнка Волыа Мікалаеўна (народжаная Харашьшская; 1890,Харкаў -1969,Харкаў) — руская і савецкая оперная спявачка
(лірыка-драматычнае сапрана), педагог. Вакалу вучылася ў Харкаўскім музычным вучылішчы. Высту пала на оперных сцэнах Харкава, Пецярбурга, Екацярынбурга, Пермі. 3 1926 па 1941 і з 1947 па 1963 выкладала ў Мінскім музычным тэхнікуме і кансерваторыі. Сярод яе вучаніц Т. Шымко. 322 Мацісон Міхаіл
Фёдаравіч (1881-1940) — беларускі кампазітар,хормайстар і музыказнавец. Скончыў Маскоўскае сінадальнае вучылішча. Выкладаў музычна-тэарэтычныя дысцыпліны ў Беларускім музычным тэхнікуме (19241932), Беларускай кансерваторыі (1932-1940). Аўтар падручніка «Пачатковая тэорыя музыкі» (1933), вакальных,
харавых твораў, апрацовак беларускіх на родных песень. 323 «Савецкая Беларусь», № 19,26.01.1926 г. 324
«Савецкая Беларусь», № 294,29.12.1925 г. 325 «Савецкая Беларусь», № 19,25.01.1927 г. 326 «Савецкая Беларусь», № 44,24.02.1926 г. 327 «Новы шлях», № 8,1943 г. 328 МартаваМ., спявачка (мецца-сапрана),працавалаўБДТ-1 у 1925-1929. 329 Замешына Кацярына Васільеўна (1888-14.07.1970) — актрыса, тан цорка, спявачка, жонка Уладзіміра Уладамірскага (Малейка). 330 Баліцкі Антон Васільевіч (4.09.1891, веска Балічы, Гродзенская губерня - 31.10.1937, Мінск) — беларускі дзяржаўньі дзеяч, наркам асветы БССР (1926-1929). Адзін з творцаў і праваднікоў дзяржаўнай палітыкі беларусізацыі.З 1921 жыўу Мінску.З 1922 намеснікнаркама,з 1926 наркам асветы БССР.Узначальваў секцыю беларускай мовы і літаратуры Інстытута беларускай культуры. З 1929 член Прэзідыума АН БССР. Абраны кандыдатам у члены ЦК КП(б) Беларусі і членам ЦБК БССР. 33լ Адамрвіч Іосіф Аляксандравіч (26.12.1896, Барысаў - 22.04.1937) — беларускі савецкі дзяржаўны і партыйны дзеяч. Адзін з кіраўнікоў барацьбы за савецкую ўладу ÿ Беларусі, член УЦВК СССР. У 1924-1927 старшыня СНК БССР. 277
БЕЛАРУСКІ ПРЭМ'ЕР 332 Галкін Ной Ільіч (1897, Пензенская губерня - 1950) — савецкі кінарэжысёр і сцэнарыст. Працаваў з ленінградскімі кінастудыямі «Белдзяржкіно», «Ленсаюзкіно», «Саюзкіно», «Савкіно». 333 Карп Сяргей Бенедыктавіч (1892, Астравец - 30.10.1937, Масква) — савецкі дзяржаўны дзеяч,
старшыня Дзяржплана РСФСР (1934-1937). 19251929 намеснік старшыні СНК БССР, 1927-1929 старшыня ВСНГ БССР. 334 Шыдлоўскі Аляксандр Аляксеевіч (22.01.1880, маёнтак Адамава Магілёўскай губерні - 21.01.1954, Перм) — рускі і савецкі артыст оперы (бас). Заслужаны артыст РСФСР (1934). 335 «Новы шлях», №
8,1943 г. 336 «Савецкая Беларусь», № ПО, 18.05.1927 г. 337 «Савецкая Беларусь», № 112,20.05.1927 г. 338 БДАМЛіМ, ф. 445, в. 1, спр. 22. 339 БДАМЛіМ, ф. 445, в. 1, спр. 22. 340 БДАМЛіМ, ф. 445, в. 1, спр. 22. 341 Колас Якуб (Канстанцін Міхайлавіч Міцкевіч; 22.10.1882-13.081956) — беларускі
пісьменнік, паэт і перакладчык, грамадскі дзеяч. Класік беларускай літаратуры. Народны паэт Беларускай ССР (1926). Акадэмік АН БССР (1928). Член СП СССР (1934). Заслужаны дзеяч навукі БССР (1944). 342 «Рабочы», № 256,04.11.1928 г. 343 Чарот Міхась (Міхаіл Сымонавіч Кудзелька; 7.11.1896, Рудзенск,
Ігуменскі павет, Мінская губерня - 29.10.1937, Мінск, НКУС) — беларускі паэт, драматург, празаік, рэдактар, грамадскі дзеяч. 344 Крапіва Кандрат (Кандрат Кандратавіч Атраховіч; 5.03.1896, веска Нізок, Уздзенскі раён - 7.01.1991, Мінск) — беларускі пісьменнік, паэт, сатырык, драматург, перакладчык,
грамадскі дзеяч, літаратуразнавец. Народны пісьменнік Беларусі (1956). Герой Сацыялістычнай Працы (1975). Лаўрэат дзвюх
Сталінскіх прэмій (1941,1951), Дзяржаўнай прэміі СССР (1971). 3 1940 член-карэспандэнт, з 1950 — акадэмік АН БССР. Доктар філалагічных навук. 345 Трус Паўлюк (Павел Адамавіч Трус; 6.05.1904, веска Нізок, Уздзенскі раён - 30.08.1929, Мінск) — беларускі паэт і журналіст. 346 Чорны Кузьма (Мікалай Карлавіч Раманоўскі; 11.06.1900, маёнтак Лапацічы, Слуцкі павет, Мінская губерня — 22.11.1944, Мінск) — беларускі празаік, драматург, публіцыст. 347 «Савецкая Беларусь», № 255,03.11.1928 г. 348 «Савецкая Беларусь», № 68,27.03.1929 г. 349 Зораў Міхаіл Абрамавіч (сапраўднае прозвішча Штоклянд; 190328.07.1942, Мінскае гета) — беларускі і савецкі акцёр і рэжысёр. Заслужаны артыст БССР (1938). 350 Іваноў Усевалад Вячаслававіч (12.02.1895, Лябяжы, Стэпавае генералгубернатарства - 15.08.1963, Масква) — рускі пісьменнік і драматург, журналіст, ваенны карэспандэнт. Атрымаў вядомасць дзякуючы маляўнічым аповедам аб барацьбе за савецкую ўладу на поўдні Сібіры. 278
БЕЛАРУСКІПРЭМ'ЕР 351 Таіраў Аляксандр Якаўлевіч (сапраўднае прозвішча Корнбліт; 24.06.1885, Ромны - 25.09.1950, Масква) — савецкі і расійскі тэатральны акцёр і рэжысёр. Стваральнік і мастацкі кіраўнік Камернага тэатра (1914-1949), Народны артыст РСФСР (1935). 352 Курдзін Дзмітрый Іванавіч
(1899-1937) — рускі і савецкі драматург. Нарадзіўся ў вёсцы Дзмітрычукі Каменскага павета Пензенскай губерні. У 1925 скончыў Саратаўскі ветэрынарны інстытут. Аўтар п’есы «Міжбур’е» (упершыню пастаўлена ў 1929 у БДТ-1). 353 Кобец Рыгор Якаўлевіч (12.07.1898,Елісаветград - 9.09.1990, Мінск) —
беларускі драматург, празаік, сцэнарыст. Заслужаны дзеяч мастацтваў БССР (1935). 354 Фурманаў Дзмітрый Андрэевіч (26.10.1891, сяло Сера да, Расійская імперыя - 15.03.1926, Масква) — рускі і савецкі пісьменнік-празаік, рэвалюцыянер, ваенны і палітычны дзеяч. 355 Лаўранёў Барыс Андрэевіч (сапраўднае
прозвішча Сяргееў; 5.07.1891, Херсон - 7.01.1959, Масква) — рускі і савецкі празаік, паэт і драматург, жур наліст, ваенны карэспандэнт. Лаўрэат дзвюх Сталінскіх прэмій (1946,1950). 356 «Літаратура і мова», № 2,1930 г. 357 Глебаў Глеб Паўлавіч (сапраўднае імя Глеб Паўлавіч Сарокін; 11.05.1899,
Вазнясенск, Елісаветградскі павет, Херсонская губерня - 3.03.1967, Мінск) — беларускі акцёр тэатра і кіно. Народны артыст БССР (1940), народны артыст СССР (1948). 358 Кон Фелікс Якаўлевіч (польск. Feliks Kon; 18.05.1864, Варшава 28.07.1941, Масква) — польскі рэвалюцыянер, член Польрэўкома, адзін з
apraнізатараў МОПРа, вучоны-Этнограф, публіцист. У 1930-1931 загадваў сектарам мастацтваў Наркампроса РСФСР. У 1930-я займаў
розныя пасады ў савецкім і партийным апараце. 359 «Рабочий», № 162,14.07.1930 г. 360 Марыкс Аскар Пятровіч (20.12.1890, Львоў - 24.06.1976, Мінск) — бела рускі тэатральны мастак, жывапіеец, педагог, народны мастак БССР (1961), адзін з заснавальнікаў беларускай ецэнаграфіі. 361 Крэйн Дзмітрый —мастак, працаваў у БДТ-1. 362 Вінэр Аляксандр Барысавіч (1896-1984) — рускі і савецкі тэатральны рэжысёр. Народны артыст Эстонскай ССР (1957). Заслужаны артыст РСФСР. Лаўрэат дзвюх Сталінскіх прэмій другой ступені (1950,1952). 363 Галадзед Мікалай Мацвеевіч (9.05.1894, Стары Крывец, Чарнігаўская губерня — 21.06.1937, Мінск) — беларускі савецкі дзяржаўны і партийны дзеяч, старшыня СНК БССР (1927-1937). 364 «Беларуская моладзь», № 21,1964 г. 365 «Белорусский Первый Государственный театр. 15 лет существования». Е. Романович, 1935 г., с.12-13. 366 «Рабочий»,№271,21.11.1930г. 279
БЕЛАРУСКІ ПРЭМ’ЕР 367 Пекур Павел Аляксеевіч (13.02.1909-1.12.1982, Мінск) — беларускі акцёр. Заслужаны артыст Беларускай ССР. 3 1932 працаваў у Беларускім тэатры імя Я. Купалы. 368 Шаціла Іван Браніслававіч (28.12.1910, Талька, Мінскай губерні 12.02.1977 Мінск) — беларускі акцёр тэатра і кіно,
народны артыст БССР (1953). 369 Заранок Таццяна Піліпаўна (25.12.1917-18.11.2007) — беларуская драматычная актрыса, народная артыстка БССР (1967). У 1930 вучылася на драматычных курсах у Мінску. У 1931 накіравана ў Віцебск у Беларускі другі дзяржаўны тэатр. У 1933 скончыла студыю БДТ-2. У 1951-1974
працавала ў Брэсцкім абласным драматычным тэатры імя ЛКСМБ. 370 БДАМЛіМ, ф. 445, в. 1, спр. 36. 371 Благадатаў Георг Іванавіч (26.11.1904 сяло Усцьянскае, Краснаярскага краю - 19.03.1982, Ленінград) — рускі і савецкі дырыжор, музыказнаўца, педа гог, кандыдат мастацтвазнаўства (1951). Скончыў
оперна-сімфанічны факультэт Ленінградскай кансерваторыі. Працаваў рэгентам, кіраўніком оперы аднаго з Палацаў культуры Ленінграда. 372 БДАМЛіМ, ф. 445, в. 1, спр. 36. 373 «За родину», № 86,18.12.1942 г. 374 Руднік Галіна (Ганчарэнка; 1930, Бабруйск - 13.09.2017, Мюнхен) — беларуская грамадская і
культурная дзяячка, журналістка, перакладчыца. Эмігравала ў ЗША. Працавала на Радыё Свабода. 375 Любімаў Юрый Пятровіч (30.09.1917, Яраслаўль - 5.10.2014, Масква) — рускі і савецкі тэатральны рэжысёр, акцёр і педагог. Мастацкі кіраўнік (1964-1984; 1989-2011) і дырэктар (1990-2011) Маскоўскага тэатра
на Таганцы. Народны артыст РФ (1992). Лаўрэат Сталінскай прэміі другой ступені (1952) і Дзяржаўнай прэміі Păcii
(1997). 376 Зыбайла Рыгор Барысавіч (15.09.1913-15.11.1987) — беларускі палітычны, грамадскі і ваенны дзеяч. Сябра ЦК Беларускай Незалежніцкай Партыі, намеснік старшыні Беларускай Самапомачы. 377 Калубовіч Яўген Тодаравіч (05.03.1910, веска Ціхінічы Рагачоўскага раёна — 25.05.1987, ЗША) — беларускі гісторык, літаратуразнавец, палітычны дзеяч. Скончыў Мінскі педагагічны інстытут (1939). Метадыст-кансультант у Наркамасвеце БССР (1939). Падчас Другой сусветнай вайны ўваходзіў у Беларускую Цэнтральную Раду. 378 Шчаглоў-КупіковічМікалайМікалаевіч (13.10.1893,Тула- 31.03.1969, Чыкага, ЗША) — рускі і беларускі культурна-грамадскі дзеяч, кампазітар і музыказнаўца, даследчык беларускай царкоўнай і свецкай музыкі. 379 НАРБ, ф. 384, в. 1, спр. 266. 380 Вержбаловіч Барбара Іванаўна (Вербіч, Ганчарэнка; 13.12.19018.01.1967, Мюнхен) — беларуская оперная і канцэртная спявачка (мецца-сапрана). 381 Клаўс Мікалай Парфір’евіч (19.12.1906, Клімавічы, Магілёўская губерня - 2001, Мінск) — беларускі дырыжор, кампазітар і піяніст. З 1941 да 280
БЕЛАРУСКІ ПРЭМ'ЕР 1944 працаваў дырыжорам сімфанічнага аркестра Мінскага гарадзкога тэатра. У ваенныя гады сіламі музыкантаў у Мінску ставілісь оперы «Вяселле Фігара», «Кармэн», «Севільскі цырульнік», «Цыганскі барон». 382 «Беларуская газэта», № 52,1943 г. 383 Шылер Ёган Крыстаф Фрыдрых (ням. Johann
Christoph Friedrich von Schiller; 10.11.1759, Марбо-на-Некар - 9.05.1805, Веймар) — нямецкі паэт, філосаф, тэарэтык мастацтва і драматург, прафесар гісторыі і ваенны лекар. 384 Туранкоў Аляксей Яўлампавіч (21.01.1886-27.09.1958) — беларускі кампазітар, заслужаны дзеяч мастацтваў Беларускай ССР. 385
Аляхновіч Францішак Каралевіч (Аляхновіч-Алекна; 9.03.1883, Вільня - 3.03.1944, Вільня) — беларускі драматург, тэатральны дзеяч, публіцист. 386 Арсениева Наталля Аляксееўна (20.09.1903, Баку - 25.07.1997, НьюЁрк) — беларуская паэтка. 3 маленства жыла ў Вільні. Скончыла ў Вільні беларускую гімназію і
курсы настаўнікаў беларускіх народных школ (1921), вучылася ў Віленскім універсітэце. 3 1939 у БССР. У 1940 як жонка польскага афіцэра арыштавана савецкімі ўладамі і выслана ў Казахстан. У 1941 вярнулася ў Беларусь і жыла ў Мінску. У 1944 эмігравала ў Нямеччыну, потым у ЗША. 387 Лебяда Тодар
(сапраўднае імя Пётр Фёдаравіч Шырокаў; 6.01.1917, Віцебск - 1970, Разанская вобласць) — беларускі драматург, паэт, празаік. 388 «Беларуская газэта», № 24,25.03.1944 г. 389 БДАМЛіМ, ф. 494, в. 1, спр. 10. 390 БДАМЛіМ, ф. 494, в. 1, спр. 10. 391 БДАМЛіМ, ф. 494, в. 1, спр. 10. 392 Мурашка Рыгор
Данілавіч (3.02.1902, веска Бязверхавічы, Мінская губерня — 04.1944) — беларускі пісьменнік. 393 БДАМЛіМ, ф.
441, в. 1, спр. 23. 394 Говар-Бандарэнка Уладзімір Міхайлавіч (21.06.1914, Рагачоў 31.08.1988) — беларускі акцёр, заслужаны артыст Беларусі (1961). Скончыў Беларускую студыю пры Цэнтральным тэатральным вучылішчы ў Ленінградзе ў 1937 годзе. Працаваў у Беларускім рэспубліканскім тэатры юнага гледача
імя Крупскай (1937-1941), Гродзенскім абласным драмтэатры (1944-1946), Брэсцкім абласным драмтэатры імя Ленінскага камсамола Беларусі (1946-1949), у 1956-1978 ў Беларускім рэспубліканскім ТэЮГу. 395 Сурвіла Янка (20.06.1925, Бялевічы, Смаргонскі раён — 3.06.1997) — беларускі грамадскі дзеяч у
эміграцыі. Пасля вайны ў лагеры перамешчаных асобаў у нямецкім Ватэнштэце заснаваў і рэдагаваў часопіс «Шляхам жыцця». Потым эміграваў у Францыю. 396 «Беларуская газэта», Ns 47,14.06.1944 г. 397 «Вінэта» —структурнаепадраздзяленнеўсходнягааддзелаМіністэрства народнай асветы і прапаганды Нямеччыны.
398 Равенскі Мікалай Якаўлевіч (17.12.1886, веска Капланцы, Бярэзінскі раён - 09.03.1953, Лювен, Бельгія) — беларускі кампазітар. Кіраўнік хору пры мужчынскім манастыры ў Мінску (1903-1914). Вучыўся на рэгенцкіх 281
БЕЛАРУСКІ ПРЭМ'ЕР курсах у Маскве і Пецярбургу (1913-1915). Скончыў Маскоўскую кансерваторыю (1930). Рэгент і настаўнік спеваў у Навагрудку Гродзенскай вобласці. Кіраўнік хору пры Беларускім рабочым клубе і хормайстар гарадскога тэатра ў Мінску (1919). Выкладаў у музычным тэхнікуме і Беларускай
кансерваторыі (1930). 3 1944 у Нямеччыне, з 1950 у Бельгії. 399 Мяленцьеў Алімп (? — 1964) — кампазытар і дырыжор. 400 ДА РФ, ф. р-5325, в. 4, спр. 250. 401 Кіт Барыс Уладзіміравіч (06.04.1910, Санкт-Пецярбург - 1.02.2018, Франкфурт-на-Майне) — дзеяч беларускай эміграцыі, амерыканскі вучоны. Доктар
філасофіі ў галіне матэматыкі і гісторыі навукі (1982). Акадэмік Міжнароднай акадэміі астранаўтыкі ў Парыжы (1991). Скончыў Навагрудскую беларускую гімназію (1928), Віленскі ўніверсітэт (1933). Выехаў у Нямеччыну (1944), у ЗША (1948), дзе заснаваў беларускую калонію ў Саўт-Рыверы (штат Нью-Джэрсі).
Удзельнічаў у распрацоўцы амерыканскіх касмічных праектаў, адначасова выкладаў у Мэрылендскім універсітэце. 3 1972 у Нямеччыне, выкладаў у Гэйдэльбергскім універсітэце. 402 Русак Аляксандр (1907-1957) — беларускі грамадскі дзеяч, інжынер. У 1934 скончыў Познаньскі ўніверсітэт. У 1939-1941 быў
ініцыятарам стварэння і старшынёй Беларускага камітэту ў Познані, летам 1941 арганізатар Беларускага нацыянальнага камітэта ў Гродна. 3 1944 на эміграцыі. У пасляваеннай Германії арганізатар (лета 1945) і старшыня (восень 1945) DP лагера ў Рэгенсбургу і Беларускага нацыянальнага камітэта
(прадстаўніцтва бела рускай эміграцыі ў Амерыканскай зоне акупацыі Германії). Спрычыніўся да арганізаванага выезду
беларусаў у ЗША і стварэння беларускага асяродка ў Саўт-Рыверы. 403 Шыбут Хведар (26.06.1901, паводле іншых звестак 14.04.1900, веска Дунайчыцы, Клецкі раён - 18.12.1990, Норт-Плейт, Небраска) — беларускі грамадска-палітычны дзеяч, прыхільнік Беларускай Цэнтральнай Рады на эміграцыі. У 1924
далучыўся да паланафільскай Беларускай часовай рады. У 1925-1926 быў членам Беларускага сялянскага саюза. Падчас нямецкай акупацыі ў гады Другой сусветнай вайны працаваў у беларускай грамадзянскай адміністрацыі. 3 1944 на эміграцыі. 404 Касяк Іван (1.11.1909, сяло Гіры, Вілейскі павет, Віленская
губерня 13.03.1989, Чыкага) — беларускі грамадскі дзеяч. З лета 1944 у Германії, з 1949 у ЗША. Член Беларускага праваслаўнага аб’яднання, удзельнік аднаўленчага пленума БЦР (1948), сакратар БЦР (1948-1951). Узначальваў Беларускі кангрэсавы камітэт Амерыкі (1957-1989). 405 Кіпель Яўхім Яўсеевіч
(7.01.1896 веска Байлюкі, Бабруйскі павет 27.07.1969, ЗША) — беларускі грамадскі дзеяч, педагог, актывіст беларускай дыяспары ў ЗША. Браў удзел у паседжаннях Усебеларускага з’езду Саветаў у Смаленску, дзе была абвешчаная БССР. Сябар Навукова-тэрміналагічнай камісіі пры Наркамасвеце БССР. З 1944
кіраўнік навуковага аддзелу Беларускай Цэнтральнай Рады, старшыня II Усебеларускага Кангрэсу. З 1950 у ЗША. 282
БЕЛАРУСКІ ПРЭМ’ЕР 406 Калоша Кастусь (1924, Баранавіцкі раён - 2004, ЗША) — беларускі грамадскі дзеяч. 3 1947 у Кліўлендзе (ЗША). Сябар Беларускага студэнцкага таварыства, пазней Беларуска-Амерыканскага таварыства. Фундатар і адзін з заснавальнікаў грамадска-культурнага цэнтра «Полацак». Арганізатар
беларускіх выставак, рэгент царкоўнага хору, удзельнік хору «Васілёк». 407 Сабалеўскі Юры Аляксандравіч (24.04.1889, Стоўпцы - 26.12.1957, Кірхгайм унтэр Тэк, Нямеччына) — беларускі грамадска-палітычны дзеяч, публіцыст. На эміграцыі старшыня калегіі БЦР. У 1948-1950 адзін з рэдактараў газэты
«Беларускае слова». Адзін з заснавальнікаў Камітэту незалежнай Беларусі ў 1955 у Нью-Ёрку. 408 Чабатарэвіч Віктар (1906, веска Новы Свержань, Мінскі павет 7.10.1963, Нью-Ёрк, ЗША) — беларускі грамадскі і вайсковы дзеяч, настаўнік. Скончыў Нясвіжскуюнастаўніцкую семінарыю, школу падхарунжых Войска
Польскага. 3 1944 на эміграцыі. У 1948 выехаў у ЗПІА. Уваходзіў у склад Бела рускага кангрэсавага камітэта Амерыкі, быў яго віцэ-старшынёй. 409 3 архіву Аляксандра Русака, захоўваецца пры царкве св. Еўфрасінні Полацкай у Саўт-Рыверы. Крыніца: KaMyHUcaT.org. 410 Стэповіч Альбін Мацвеевіч (польск.
Albin Stepowicz; 18.03.1894, веска Барані, Клюшчанскі прыход, Свянцянскі павет, Віленская губерня - 18.12.1934, Вільня) — беларускі музыкант і паэт, грамадска-палітычны дзеяч. 411 Пікарда Гай (анг. Guy Picarda; псэўданім Піхура; 20.07.1931, Лондан — 20.04.2007) — англа-французскі адвакат і
музыказнаўца, даследчык беларускай культуры. 412 БДАМЛіМ, ф, 149, в. З, спр. 183. 413 Розанаў Сяргей Рыгоравіч
(17.09.1894, Масква - 9.01.1957, Масква) — рускі і савецкі дзіцячы пісьменнік, празаік і драматург, тэатральны рэжысёр. Навучаўся на медыцьшскім факультэце Маскоўскагауніверсітэта.У 1928-1930 працаваў мастацкім кіраўніком Другога Беларускага тэатра (БДТ-2). 414 РДАЛМ, ф. 1408, в. 1, спр. 265. 415
Арыгінал ліста захоўваецца ў: Library and Archives Canada. Mikola Silvanovich Fonds — MG31-H90. Vol. 3. F. 25. 416 «Беларуская моладзь», № 23,1965 г. 417 Арыгінал ліста захоўваецца ў БДАМЛіМ. 418 Кавалеўскі Яўген (7.01.1921, Масква - 13.08.1963, Парыж) — беларускі тэатральны дзеяч, драматург. З 1944
у Нямеччыне ў лагерах ДП у Рэгенсбургу, Міхельсдорфе, Остэргофэне. Разам з В. Селяхам і М. Равенскім арганізаваў на эміграцыі эстрадны ансамбль «Жыве Беларусь!», пазней ператвораны ў Тэатар эстрады, ездзіў з гастролямі па ДП лагерах. 419 «Беларус», № 145,1969 г. 420 Арыгінал ліста захоўваеццаў:
Library and Archives Canada. Marian Ziniak fonds — MG31-H193. Vol. 3. F. 7. 421 Рак-Міхайлоўскі Сымон Аляксандравіч (1885-1938) — беларускі гра мадска-палітычны дзеяч, публіцыст, педагог. Дэлегат 1 -га Усебеларускага з’езда, 283
БЕЛАРУСКІ ПРЭМ’ЕР дзеяч БНР, пасол I кадэнцыі сойму Польскай Рэспублікі (1922-1927). Дзеяч Беларускай сацыялістычнай грамады, Беларускай сацыял-дэмакратычнай партыі і Беларускай сялянска-рабочай грамады. 422 Мятла Пётр Васільевіч (1890-1936) — беларускі грамадска-палітычны і культурны дзеяч. У
1922-1927 дэпутат польскага Сойму. Адзін са стваральнікаў і лідараў Беларускай сялянска-рабочай грамады. У1927 арыштаваны і зняволены. У 1930 датэрмінова вызвалены, выехаў у БССР, дзе быў рэпрэсаваны. У ягонай біяграфіі ў сучасных даведніках пазначана, што П. Мятла ў 1906-1910 вучыўся ў Дзісненскім
гарадзкім вучылішчы, а ў 1911-1912 на педагагічных курсах у Коўне, а не ў Маладзечанскай семінарыі. 423 Няфёд Уладзімір Іванавіч (1916-1999) — тэатразнаўца, пісьменнік, педагог, драматург, доктар мастацтвазнаўства, прафесар, член-карэспандэнт АН БССР. Заслужаны дзеяч мастацтваў БССР (1975). Лаўрэат
Дзяржаўнай прэміі БССР (1966). 424 Маецца на ўвазе выданне: Няфёд У Беларускі тэатр: Нарысы гісторыі. Мінск, Выдавецтва Акадэміі навук БССР, 1959. 425 Насамрэчу 1927-1930 гг. 426 Станіслаўскі Канстанцін Сяргеевіч (сапраўднае прозвішча Аляксееў; 1863-1938) — рускі і савецкі театральны рэжысёр, акцёр
і педагог, рэфарматар тэатру. Стваральнік знакамітай акцёрскай сыстэмы, якая на працягу 100 гадоў мае велізарную папулярнасьць у Păcii і свеце. Першы народны артыст СССР (1936). 427 Уладамірскі Уладзімір Іосіфавіч (сапраўднае прозвішча Малейка; 18.10.1893, Каўнас, Літва - 24.01.1971, Мінск) —
беларускі акцёр. Народны ар тыст БССР (1938). Народны артыст СССР (1955). 428 Крыловіч Уладзімір Мікалаевіч
(1.11.1895, веска Крыловічы, Мінская губерня — 23.10.1937, Мінск) — беларускі акцёр, адзін з заснавальнікаў беларускага тэатру. Але, магчыма, В. Селях памыляецца. Акцёрам украінскіх тэатраў (Адэсы, Мікалаеўска) да прыходу ў БДТ-1 быў Глебаў Глеб Паўлавіч. 429 Магчыма, В. Селях і тут памыляецца. У
той час у БДТ-1 працавала Міронава Кацярына Эдуардаўна (1883-1946) — заслужаная артыстка БССР (1940), якая творчую дзейнасць пачала ў 1898 на аматарскай сцэне ў Воршы. З 1920 У БДТ-1. 430 Ржэцкая Лідзія Іванаўна (17.04.1899, Мінск - 24.10.1977, Мінск) — беларуская артыстка. Творчую дзейнасць пачала
ў 1916. Ад 1917 працавала ў Першым беларускім таварыстве драмы і камедыі. З 1920 у трупе БДТ-1 (тэатры імя Я. Купалы). Народная артыстка БССР (1944) і СССР (1955). Лаўрэат Дзяржаўнай прэміі СССР ( 1951 ). 431 Крыніца Антук (сапраўднае прозвішча Ждановіч Антон Паўлавіч; 18.04.1898-26.12.1937, Мінск)
— беларускі акцёр, брат Ф. Ждановіча. З 1917 працаваў у трупе Першага таварыства беларускай драмы і камедыі, потым у Беларускім савецкім тэатры (1918-1919), з 1920 у БДТ-1 (тэатры імя Я. Купа лы). 284
БЕЛАРУСКІ ПРЭМ’ЕР 432 Былінскі Усевалад Уладзіміравіч (28.03.1901, веска Замасточча, Мінскі раён - 29.11.1977) — беларускі акцёр, удзельнік Першага таварыства беларускай драмы і камедні. У 1920-1961 працаваўу БДТ-1 (тэатры імя Я. Купалы). 433 Дунец Хацкель Майсеевіч (01.1897, Слонім — 29.10.1937,
Мінск) — беларускі палітычны дзеяч, крытык, публіцыст. У 1930-1935 намеснік наркама асветы БССР. 434 Маецца на ўвазе Селях (Цабкала) Ганна Антонаўна, сярэдняя сястра В. Селяха. 435 Цабкала Георг Іосіфавіч (1904-1988) — доктар медыцынскіх навук, прафесар. Ва ўзросце 34 гадоў абараніў доктарскую
дысертацыю. Распрацаваў ведамы лекавы сродак па вывадзе таксінаў з арганізма «Поліфепан». 436 Магчыма, В. Селях мае на ўвазе Вольскага Віталя Фрыдрыхавіча (сапраўднае прозвішча Віталь Фрыдрыхавіч Зэйдэль-Вольскі; 23.08.1901, Санкт-ГГецярбург - 22.08.1988, Мінск) — беларускага празаіка, драматурга,
літаратуразнаўца, краязнаўца. Але, сучасныя публікацыі не згадваюць аб гэтым эпізодзе з жыцця В. Вольскага. 437 Платонаў Барыс Віктаравіч (24.07.1903, Мінск ֊ 15.02.1967, Мінск) — беларускі акцёр, тэатральны педагог, народны артыст БССР (1946), народны артыст СССР (1948). З 1920 працаваў у
тэатральным калектыве ў «Беларускай хатке». З 1922 у БДТ-1 (тэатры імя Я. Купалы), у 1961-1963 мастацкі кіраўнік. З 1965 загадчык кафедры ў Беларускім тэатральна-мастацкім інстытуце. 438 Літвінаў Леў Маркавіч (сапраўднае прозвішча Гурэвіч; 9.04.1899, Мінск - 2L03.1963) — беларускі рэжысёр, заслужаны
артыст БССР (1934), заслужаны дзеяч мастацтваў Беларусі (1946). У 1932-1937,1943-1948 мастацкі кіраўнік і галоўны
рэжысёр Беларускага тэатра імя Я. Купалы. 439 Рахленка Леанід Рыгоравіч (сапраўднае прозвішча Гдальевіч; веска Церахоўка,Добрушскагараёна, 6.09.1907-9.03.1986, Мінск) — беларускі акцёр, рэжысёр, народны артыст БССР (1946), народны артыст СССР (1966), лаўрэат Дзяржаўнай прэміі БССР (1970). 440 Мікіценка Іван Кандрацьевіч (25.08.1897, Роўна - 4.10.1937) — украінскі савецкі пісьменнік і драматург. 441 Віцьбіч Юрка (сапраўднае імя Серафім Аляксандравіч Шчарбакоў; 2.06.1905, Веліж, Віцебская губерня - 6.01.1975, Саўт-Рывер, Нью-Джэрсі, ЗІДА) — беларускі пісьменнік, публіцыст, краязнаўца, папулярызатар гісторыі Беларусі і дзеяч эміграцыі ў ЗША. 442 Мядзейка Нікандар (28.08.1914, веска Панькі, Гарадзенская губерня 06.12.1987, Нью-Джэрсі, ЗША) — беларускі палітычны і грамадскі дзеяч, другі прэзідэнт Беларускай Цэнтральнай Рады. 443 ШэйнПавелВасільевіч(1826,Магілёў- 12.08.1900,Рыга) —рускіібеларускі этнограф, лінгвіст, фалькларыст. 444 Арыгінал ліста захоўваецца ў: Belarussian Kreceuski Foundation, 166-34 Gothic Drive, Jamaica, NY 11432. 445 «Беларус», № 233,1976 г. 285
БЕЛА РУСКІ ПРЭМ’ЕР 446 Папіцкі Мікалай Сцяпанавіч (13.12.1907, веска Грэлікі, Вілейскі павет, Віленская губерня - 8.08.1976, Глен-Спэй, Нью-Ёрк) — беларускі рэлігійнаграмадскі дзеяч, праваслаўны святар, публіцист, педагог магістр багаслоўя. 447 Кавыль Міхась (сапраўднае імя Лешчанка Язэп
Казіміравіч; 1.12.1915, веска Покаршаў (Покрашава), Слуцкі павет - 6.04.2017, Саўт-Рывер, НьюДжэрсі, ЗША) — беларускі паэт, рэдактар, грамадскі дзеяч. 448 Пракоф’еўСяргейСяргеевіч (15.04.1891,Сонцаўка,Екацярынаслаўская губерня - 5.03.1953, Масква) — рускі і савецкі кампазітар, піяніст, дырыжор,
музычны пісьменнік. Народны артыст РСФСР (1947). Лаўрэат Ленінскай прэміі (1957) і шасці Сталінскіх прэмій (1943,1946 — тройчы, 1947,1952). 449 Шастаковіч Дзмітрый Дзмітрыевіч (12.11.1906, Санкт-Пецярбург 9.08.1975, Масква) — рускі і савецкі кампазітар, піяніст, педагог, музычнаграмадскі дзеяч.
Герой Сацыялістычнай Працы (1966). Народны артыст СССР (1954). Лаўрэат Ленінскай прэміі (1958), пяці Сталінскіх прэмій (1941, 1942, 1946, 1950, 1952), Дзяржаўнай прэміі СССР (1968) і Дзяржаўнай прэ міі РСФСР імя М. Глінкі (1974). У 1957-1974 сакратар Праўлення Саюза кампазітараў СССР, у 1960-1968
старшыня праўлення Саюза кампазітараў РСФСР. 450 «Беларус», № 236,1976 г. 451 Запруднік Янка (сапраўднае імя Вільчыцкі Сяргей Мікалаевіч; 09.08.1926, мястэчка Мір, Карэліцкі раён, Гродзенская вобласць) — беларускі гісторык, палітолаг, паэт, літаратуразнавец, публіцыст. На эміграцыі з 1944. Вучыўся ў
беларускай гімназії імя Я. Купалы ў Міхельсдорфе (Нямеччына). Скончыў Лювенскі ўніверсітэт, Бельгія (1954). Супрацоўнік
беларускай рэдакцыі Радыё Свабода (1954-1991), адначасова выкладчык гісторыі ў Куінсікаледжы гарадскога ўніверсітэта Нью-Ёрка (1970-1975). 452 Кіпель Вітаўт Яўхімавіч (30.05.1927, Мінск) — беларускі грамадскі дзеяч, гісторык, бібліёграф. Доктар геалагічных навук (1954). Ганаровы прафесар
Гродзенскага ўніверсітэта (1993). На эміграцыі з 1944. Скончыў Каталіцкі ўніверсітэт у Лювене, Бельгія (1953) і Ратгерскі ўніверсітэт у Нью-Брансвіку, ЗША (1962). З 1955 у ЗІПА. Працаваўу навукова-прамысловых кампаніях і Балтыморскім універсітэце. Старшыня Беларускага інстытута навукі і мастацтва ў
Нью-Ёрку. Намеснік старшыні згуртавання беларусаў свету «Бацькаўшчына». 453 Сяднёў Майсей Ларывонавіч (19.08.1913, вёска Мокрае, Клімавіцкі павет - 5.02.2001, Глен-Коў, ЗША) — беларускі паэт, празаік. Вучыўся ў Мсціслаўскім педтэхнікуме (1930-1931), Мінскім педагагічным інстытуце (4 курсы ў
1933-1936, не скончыў з-за арышту). Пасля вайны — настаўнік у беларускай гімназії ў Міхельсдорфе. З 1950 у ЗША, выкладаў рускую мову ў Індыянскім універсітэце (1960-1967). 454 «Запісы» № 41, БІНІМ, NEW YORK — MIENSK, 2019 r. 286 |
| any_adam_object | 1 |
| any_adam_object_boolean | 1 |
| author | Seljach, Sjarhej Uladzimiravič 1959- |
| author_GND | (DE-588)1220039446 |
| author_facet | Seljach, Sjarhej Uladzimiravič 1959- |
| author_role | aut |
| author_sort | Seljach, Sjarhej Uladzimiravič 1959- |
| author_variant | s u s su sus |
| building | Verbundindex |
| bvnumber | BV047590412 |
| ctrlnum | (OCoLC)1286871021 (DE-599)BVBBV047590412 |
| edition | 2-e vydanne, vypraŭlenae i danoŭnenae |
| format | Book |
| fullrecord | <?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><collection xmlns="http://www.loc.gov/MARC21/slim"><record><leader>02170nam a2200433 c 4500</leader><controlfield tag="001">BV047590412</controlfield><controlfield tag="003">DE-604</controlfield><controlfield tag="005">00000000000000.0</controlfield><controlfield tag="007">t</controlfield><controlfield tag="008">211116s2021 ac|| |||| 00||| bel d</controlfield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">9789855814543</subfield><subfield code="9">978-985-581-454-3</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(OCoLC)1286871021</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(DE-599)BVBBV047590412</subfield></datafield><datafield tag="040" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-604</subfield><subfield code="b">ger</subfield><subfield code="e">rda</subfield></datafield><datafield tag="041" ind1="0" ind2=" "><subfield code="a">bel</subfield></datafield><datafield tag="049" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-12</subfield></datafield><datafield tag="084" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">MUS</subfield><subfield code="q">DE-12</subfield><subfield code="2">fid</subfield></datafield><datafield tag="100" ind1="1" ind2=" "><subfield code="6">880-01</subfield><subfield code="a">Seljach, Sjarhej Uladzimiravič</subfield><subfield code="d">1959-</subfield><subfield code="e">Verfasser</subfield><subfield code="0">(DE-588)1220039446</subfield><subfield code="4">aut</subfield></datafield><datafield tag="245" ind1="1" ind2="0"><subfield code="6">880-04</subfield><subfield code="a">Belaruski prėmʺer</subfield><subfield code="c">Sjarhej Seljach</subfield></datafield><datafield tag="246" ind1="1" ind2="3"><subfield code="6">880-03</subfield><subfield code="a">Vjačaslaŭ Antonavič Seljach (1885-1976)</subfield></datafield><datafield tag="250" ind1=" " ind2=" "><subfield code="6">880-02</subfield><subfield code="a">2-e vydanne, vypraŭlenae i danoŭnenae</subfield></datafield><datafield tag="264" ind1=" " ind2="1"><subfield code="6">880-05</subfield><subfield code="a">Minsk</subfield><subfield code="b">Vydavectva "Čatyry čvėrci"</subfield><subfield code="c">2021</subfield></datafield><datafield tag="300" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">296 Seiten</subfield><subfield code="b">Illustrationen, Porträts</subfield></datafield><datafield tag="336" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">txt</subfield><subfield code="2">rdacontent</subfield></datafield><datafield tag="337" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">n</subfield><subfield code="2">rdamedia</subfield></datafield><datafield tag="338" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">nc</subfield><subfield code="2">rdacarrier</subfield></datafield><datafield tag="546" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Text belarussisch</subfield></datafield><datafield tag="546" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">Kyrillische Schrift</subfield></datafield><datafield tag="655" ind1=" " ind2="7"><subfield code="0">(DE-588)4006804-3</subfield><subfield code="a">Biografie</subfield><subfield code="2">gnd-content</subfield></datafield><datafield tag="655" ind1=" " ind2="7"><subfield code="0">(DE-588)4135952-5</subfield><subfield code="a">Quelle</subfield><subfield code="2">gnd-content</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032975590&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Inhaltsverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032975590&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Literaturverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="880" ind1="1" ind2=" "><subfield code="6">100-01/(N</subfield><subfield code="a">Селях, Сяргей Уладзіміравіч</subfield><subfield code="a">ut</subfield></datafield><datafield tag="880" ind1=" " ind2=" "><subfield code="6">250-02/(N</subfield><subfield code="a">2-е виданне, випраŭленае і даноŭненае</subfield></datafield><datafield tag="880" ind1="1" ind2="3"><subfield code="6">246-03/(N</subfield><subfield code="a">Вячаслаў Антонавіч Селях (1885-1976)</subfield></datafield><datafield tag="880" ind1="1" ind2="0"><subfield code="6">245-04/(N</subfield><subfield code="a">Беларускі прэм'ер</subfield><subfield code="c">Сяргей Селях</subfield></datafield><datafield tag="880" ind1=" " ind2="1"><subfield code="6">264-05/(N</subfield><subfield code="a">Мінск</subfield><subfield code="b">Видавецтва "Чатыры чвэрці"</subfield><subfield code="c">2021</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="f">sla</subfield></datafield><datafield tag="999" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-032975590</subfield></datafield></record></collection> |
| genre | (DE-588)4006804-3 Biografie gnd-content (DE-588)4135952-5 Quelle gnd-content |
| genre_facet | Biografie Quelle |
| id | DE-604.BV047590412 |
| illustrated | Illustrated |
| index_date | 2024-07-03T18:36:01Z |
| indexdate | 2024-07-10T09:15:41Z |
| institution | BVB |
| isbn | 9789855814543 |
| language | Belarusian |
| oai_aleph_id | oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-032975590 |
| oclc_num | 1286871021 |
| open_access_boolean | |
| owner | DE-12 |
| owner_facet | DE-12 |
| physical | 296 Seiten Illustrationen, Porträts |
| publishDate | 2021 |
| publishDateSearch | 2021 |
| publishDateSort | 2021 |
| publisher | Vydavectva "Čatyry čvėrci" |
| record_format | marc |
| spelling | 880-01 Seljach, Sjarhej Uladzimiravič 1959- Verfasser (DE-588)1220039446 aut 880-04 Belaruski prėmʺer Sjarhej Seljach 880-03 Vjačaslaŭ Antonavič Seljach (1885-1976) 880-02 2-e vydanne, vypraŭlenae i danoŭnenae 880-05 Minsk Vydavectva "Čatyry čvėrci" 2021 296 Seiten Illustrationen, Porträts txt rdacontent n rdamedia nc rdacarrier Text belarussisch Kyrillische Schrift (DE-588)4006804-3 Biografie gnd-content (DE-588)4135952-5 Quelle gnd-content Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032975590&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Inhaltsverzeichnis Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032975590&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Literaturverzeichnis 100-01/(N Селях, Сяргей Уладзіміравіч ut 250-02/(N 2-е виданне, випраŭленае і даноŭненае 246-03/(N Вячаслаў Антонавіч Селях (1885-1976) 245-04/(N Беларускі прэм'ер Сяргей Селях 264-05/(N Мінск Видавецтва "Чатыры чвэрці" 2021 |
| spellingShingle | Seljach, Sjarhej Uladzimiravič 1959- Belaruski prėmʺer |
| subject_GND | (DE-588)4006804-3 (DE-588)4135952-5 |
| title | Belaruski prėmʺer |
| title_alt | Vjačaslaŭ Antonavič Seljach (1885-1976) |
| title_auth | Belaruski prėmʺer |
| title_exact_search | Belaruski prėmʺer |
| title_exact_search_txtP | Belaruski prėmʺer |
| title_full | Belaruski prėmʺer Sjarhej Seljach |
| title_fullStr | Belaruski prėmʺer Sjarhej Seljach |
| title_full_unstemmed | Belaruski prėmʺer Sjarhej Seljach |
| title_short | Belaruski prėmʺer |
| title_sort | belaruski premʺer |
| topic_facet | Biografie Quelle |
| url | http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032975590&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032975590&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |
| work_keys_str_mv | AT seljachsjarhejuladzimiravic belaruskipremʺer AT seljachsjarhejuladzimiravic vjacaslauantonavicseljach18851976 |