Verfügbarkeit: Zagubione wioski Puszczy Piskiej

Zagubione wioski Puszczy Piskiej nieznana historia mazurskiego pogranicza = Die verlorenen Dörfer der Johannisburger Heide

Zagubione wioski Puszczy Piskiej: nieznana historia mazurskiego pogranicza 2 Opis zagubionych wiosek południowo-wschodniej Puszczy Piskiej

Gespeichert in:

Bibliographische Detailangaben
1. Verfasser:	Worobiec, Krzysztof A. 1953- (VerfasserIn)
Format:	Buch
Sprache:	Polish
Veröffentlicht:	Kraków ; Budapeszt ; Syrakuzy Wydawnictwo Austeria 2021
Online-Zugang:	Inhaltsverzeichnis Register // Personenregister Register // Ortsregister Literaturverzeichnis Abstract
Beschreibung:	585 Seiten Illustrationen, Karten
ISBN:	9788378663119

Internformat

MARC


LEADER	00000nam a2200000 cc4500
001	BV047522711
003	DE-604
005	20220905
007	t
008	211019s2021 a\|\|\| \|\|\|\| 00\|\|\| pol d
020			\|a 9788378663119 \|9 978-83-7866-311-9
035			\|a (OCoLC)1284791013
035			\|a (DE-599)BVBBV047522711
040			\|a DE-604 \|b ger \|e rda
041	0		\|a pol
049			\|a DE-12
084			\|a OST \|q DE-12 \|2 fid
100	1		\|a Worobiec, Krzysztof A. \|d 1953- \|e Verfasser \|0 (DE-588)1243522488 \|4 aut
245	1	0	\|a Zagubione wioski Puszczy Piskiej \|b nieznana historia mazurskiego pogranicza \|b = Die verlorenen Dörfer der Johannisburger Heide \|n 2 \|p Opis zagubionych wiosek południowo-wschodniej Puszczy Piskiej \|c Krzysztof A. Worobiec
264		1	\|a Kraków ; Budapeszt ; Syrakuzy \|b Wydawnictwo Austeria \|c 2021
300			\|a 585 Seiten \|b Illustrationen, Karten
336			\|b txt \|2 rdacontent
337			\|b n \|2 rdamedia
338			\|b nc \|2 rdacarrier
546			\|a Zusammenfassung in deutscher Sprache: Die verlorenen Dörfer der Johannisburger Heide
773	0	8	\|w (DE-604)BV047522698 \|g 2
856	4	2	\|m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment \|q application/pdf \|u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032923427&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA \|3 Inhaltsverzeichnis
856	4	2	\|m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment \|q application/pdf \|u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032923427&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA \|3 Register // Personenregister
856	4	2	\|m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment \|q application/pdf \|u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032923427&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA \|3 Register // Ortsregister
856	4	2	\|m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment \|q application/pdf \|u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032923427&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA \|3 Literaturverzeichnis
856	4	2	\|m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment \|q application/pdf \|u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032923427&sequence=000009&line_number=0005&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA \|3 Abstract
940	1		\|n oe
940	1		\|q BSB_NED_20220905
999			\|a oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-032923427
942	1	1	\|c 307.09 \|e 22/bsb \|f 0904 \|g 438
942	1	1	\|c 306.09 \|e 22/bsb \|f 0904 \|g 438

Datensatz im Suchindex

_version_	1804182864832495616
adam_txt	Spis treści Część II: Opis zagubionych wiosek południowowschodniej Puszczy Piskiej Uwagi wstępne 4 Tabela 1. Zagubione wioski na mapach Dłutowo Dlottowen /Fischborn Początki dóbr rycerskich Dłutowski majątek „Złotowo” - graniczna wieś handlem kwitnąca Droga i kolej Karczma i dłutowscy Żydzi Powstanie kościuszkowskie Powstanie listopadowe Grób generała Dybicza Zabałkańskiego Epidemia, kwarantanna i handel w czasach zarazy Powstanie styczniowe I wojna światowa ֊ początek i koniec walk w Prusach Dwie relacje z okresu I wojny światowej Dwa epizody z czasów wojny polsko-bolszewickiej Wypad polskich kolarzy, czyli mało znany epizod z II wojny światowej Punkt Oporu Gehsen Ost Stalag - obóz jeniecki Styczeń 1945 roku Cmentarz z I wojny światowej Cmentarz wiej ski 1495 rok - początki Dziadowa 578 6 11 11 15 18 21 29 31 32 33 34 37 40 41 43 44 47 49 52 53 57 61 INDEKS NAZWISK Dziadowo Dziadowen/Königstal oraz Wróble/Wrobeln i Piecuchy/Pietzuchen ХѴП-ХѴІІІ wiek Początek XX wieku 61 63 65 Wróble / Wrobeln 66 Piecuchy / Piezuchen 67 O Dziadowie i jego mieszkańcach I wojna światowa Epizod z czasów I Wojny światowej 1945 i pierwsze lata powojenne Cmentarz 68 73 74 74 76 Grodzie Grodzią / Vogelsang Janina Jan ina / Hirscheck Karpa Karpa / Karpen 84 86 89 Mokradła na rubieży O wsi i jej mieszkańcach Szkoła Wieś rolnicza. i złoża rudy żelaza Pogranicze Okres powojenny i PGR Cmentarz 89 90 93 97 97 98 100 Lipa Przednia, Lipa Tylna Vorder Lippa / Vorder Oppendorf Hinter Lippa / Hinter Oppendorf Wioski na puszczańskim szlaku Dwie wsie, jedna nazwa Lipa Przednia Cmentarz i mogiła z I wojny światowej Lipa Tylna Szkoła 579 107 107 109 110 112 114 115 SPIS TREŚCI 117 118 Po 1945 roku Cmentarz N iedźwiedzie Niedzwedzen / Reinersdorf 123 123 124 127 128 129 Początki O wsi i jej mieszkańcach Prawo połowu ryb i sądowe spory II wojna światowa Cmentarz Nowy Wądołek / Heinriettental Początki Hildegard Schneider z domu Turowski opowiada o wsi. .i co nastąpiło w 1945 roku Paski Wielkie, Paski Małe Groß Pasken / Königstal Abbau Klein Pasken / Pasken Dwie wsie, wspólna nazwa 1495 rok - powstają Paski, nazwane później Wielkie Dobra nad Pisą Epizod z czasów I wojny światowej Dwa cmentarze Paski Małe (vel Kownato) ֊ początki O wsi i jej mieszkańcach Epizody z życia dwóch rodzin Jeromin II wojna światowa i po 1945 roku Groby z I wojny światowej Cmentarz wiejski Piskorzewo Piskorzewen / Königsdorf 135 135 136 138 143 143 144 147 149 150 152 153 156 159 161 165 171 171 172 173 175 179 183 Początki i nazwa O wsi i jej mieszkańcach Szkoła i wspomnienia uczennicy 1945 rok i lata powojenne Cmentarz wiejski Mogiła z czasów II wojny światowej 580 INDEKS NAZWISK Pogobie Przednie Vorder Pogobien / Vorderpogauen Trzy wioski, dwa jeziora, rzeka i wspólna nazwa Początki (rybackie?) Osada O rodzie von Hünefeld w Puszczy Piskiej Majątek ziemski Po 1945 roku - ruiny i dwa cmentarze Przeroś! Przyroscheln / Walddorf Książę Albrecht i jego zameczek myśliwski Osada szkatuiowa Uboga wioska rybacka Wolff Podbielski - piski Żyd z Przerośli Dwie gospody i turystyka Rok 1945 - koniec historii Cmentarz Ruda Jeżewska / Hammergehsen Ruda Jeżewska czy Kuźnica Jeżewska? O najstarszej (?) kuźnicy w Puszczy Piskiej i osadzie przy niej Dwie wojny światowe Po 1945 roku Sowiróg Sowirog / Loterswalde oraz Zamordeje Samordey/Kolonie Samordei Fikcja literacka? Historia prawdziwa Mieszkańcy Epizody z życia wsi Szkoła i wspomnienia uczennicy Styczeń 1945 ֊ ewakuacja Pierwsze powojenne miesiące Dramat ostatniego mieszkańca W powojennej Polsce Cmentarz w Sowirogu Kolonia Zamordeje 187 188 189 190 191 194 195 203 205 206 207 209 210 213 215 221 221 224 226 227 231 231 232 234 235 237 238 239 240 243 244 249 581 SPIS TREŚCI Leśniczówka Zamordeje Zamordeje po 1945 roku i dwa cmentarze Szast Schiast / Schast oraz Nowy Dział / Schastenbruch Szast - powstanie i lokalizacja Nowy Dział Wieś rolnicza i życie codzienne mieszkańców Szkoła Amtsbezirk Wolfsbruch Generał Günther i insurekcja kościuszkowska Pożar i szampańskie talary I wojna światowa i kolejna pożoga II wojna światowa - ewakuacja Rok 1945 i tuż po Cmentarz Szparki / Sparken 250 252 259 259 261 262 265 268 269 270 271 272 275 275 281 Dwie daty powstania i dwie nazwy dóbr nad Pisą Nieco o wsi i jej mieszkańcach 1945 rok i lata powojenne Wądołek Wondolleck / Wendollen Osada młyńska ֊ początki, położenie Plan budowy huty żelaza na rubieżach Budowa „sztucznej żyły wodnej” Kalendarium budowy huty i osady (lata 1799-1811) Eksploatacja huty i jej rozbudowa Królewski Urząd Hutniczy O rodzie von der Dressel i. związkach z wądołecką hutą Produkcja Wądołeckie wyroby hutnicze „Bursztynowy” epizod. huty żelaza Księga gości Spadek produkcji, likwidacja huty Osada hutnicza Szkoła Karczma Relacja podróżnika: wieczór w wądołeckiej karczmie 582 281 284 286 292 293 297 302 309 319 326 330 334 335 343 345 347 350 353 355 359 INDEKS NAZWISK Kowal „wujaszek” Życie wsi po likwidacji huty Dwie relacje z czasów I wojny światowej Postindustrialna atrakcja turystyczna Po 1945 roku Cmentarz i relacja podróżnika 361 366 368 369 371 375 Wielki Las / Wielgilass 391 Wieś znana (tylko?) z map Mało znana, biedna wieś Wielki Las „bis” 391 391 393 Wilki ֊ Wilken / Wilkenhof oraz Wólka Piska - Wollka Początki 597 397 Ostrów Wilki - Wolfswerder Wólka Piska - Wollka 399 401 O wsi i jej mieszkańcach Szkoła Epizod z czasów I wojny światowej Po II wojnie światowej Cmentarz 403 407 407 408 410 Wolisko Wielkie Groß Wollisko / Reihershorst Wolisko Male Klein Wollisko / Reihershorst 417 Dwie wsie, dwa problemy: z nazwą i datąpowstania. Nieco o wsiach i ich mieszkańcach Szkoła za rzeką Punkt oporu „Jeże Zachód” ֊ Stützpunkt Gehsen West O wsi i jej końcu wspomina Alfred Walter Pernak Po 1945 roku Dwie wsie, dwa cmentarze 417 421 426 426 429 430 431 583 Zimna Zimna / Kaltenfließ 439 Wieś i leśniczówka I wojna światowa Po 1945 roku Cmentarz 439 441 445 446 Leśniczówki i osady leśne 451 Białobrzegi I Birkenbruch 451 Dębniak / Eichenwalde 457 Osada leśna 1943 - atak partyzantów i zamach na leśniczego Po 1945 roku 457 457 459 Dziadki Dziadtken / Jagdwiesen 461 Jeglij'ak / Fichtenwalde 464 Kurze Bagno / Hahnebruch 467 Łączka I Eppenforst 469 Niedźwiedzie Bagno I Bärenbruch 471 Szast ! Eichental 473 Uścianki / Wiartel 477 Wilcze Bagno / Wolfsbruch 479 Zusammenfassung 482 Aneks 488 1. Dłutowo / Fischborn 2. Dziadowo / Königstal oraz Paski Wielkie / Königstal Abbauten 3. Karpa / Karpen 4. Lipa Przednia i Lipa Tylna / Oppendorf 584 489 491 494 496 INDEKS NAZWISK 5. Niedźwiedź ! Reinersdorf 6. Paski Małe / Pasken oraz Ruda Jeżewska / Hammergehsen 7. Piskorzewo / Königsdorf oraz Nowy Wądołek / Henriettental 8. Przeroś! / Walddorf 9. Sowiróg / Loterswalde oraz Zamodeje / Samordei 10. Szast / Schast oraz Nowy Dział Schastenbruch i Wilcze Bagno Wolfsbruch 11. Szparki / Sparken 12. Wilki / Wilkenhof 13. Wolisko Wielkie i Wolisko Małe 1 Reiherhorst 14. Zimna / Kaltenfließ 15. Dębniak / Eichenwalde oraz Dziadki / Jagdwisen 498 500 502 504 506 508 510 512 514 516 518 Bibliografia 520 Indeks nazw geograficznych 544 Indeks nazwisk 557 Nota 577 585 INDEKS NAZWISK Indeks nazwisk Cyfry rzymskie I i II przed numerami stron odnoszą się do tomów książki. W przypadku osób wymienianych w indeksie tylko z nazwiska lub samego imienia podano ich zawód lub tytuł/funkcję. A В Abkewicz Benjamin I 93 Abraham Aaron II 308 Abraham Berg II 308 Abraham Michel I 88 Achremczyk Stanisław I 30 Adamczewska-Wejchert Hanna I 140 Adamczewski Leszek I 192 Adameit Leo II 366 Adamiec Zuzanna I 246 Adamowicz, kapitan II 38-39 Adamy (Andreas Adamy) Jendrek II 329 Agricola Georgius I 61-62; II 224,318 Akincza Marta I 252, 255-256, 259 Albrecht I Hohenzollern von [Olbracht], właściwie Albrecht von Brandenburg-Ansbach I 34, 88 II 109, 124, 189, 204-205 Albers Johann Christoph II 34 Aleksander I Romanow II 109 Aleksandrow Iwan II 51 Aleksijewicz Świetlana II 193 Alexandrowicz S. vel Alexandrowisch, karczmarz II 30 Alexandrowicz Stanisław II 43 Alexander Amalie z d. Sayke II 41 Althaus Renate II 136-137 Althaus z d. Kaszemek/ Kaschnik Renate II 175 Ambrassat August I 89, 96, 98; II 342, 348 Andrißtzyk Michel II 63 Anton, osadnik cygański I 97 Arbatowski Robert I 194 Aschkanasy, lekarz I 93 Augusiewicz Sławomir I 76 August II Mocny/August II Sas I 46; II 109 Bagiński [rodzina] I 34 Bagiński Kasimir (Kazimierz) II 401 Bajerowska Emilia I 256 Baklanow [Baklanów] Jakow Piotrowicz II 39 Balk von, właściciel majątku II 187-188, 235 Ballerstaedt Otto H. G. II 366, 380-381 Balzer, nauczycielka II 426 Banach Piotr II 35 Barez Friedrich S. II 34 Bartnick Irma I 180 Bartnik Irma I 49, 119, 190; II 458 Bartusd[.]ewitz Erich II 54 Barez Stephan Friedrich II 34 Bartoszewski Władysław I 255 Baryła Tadeusz I 192, 198 Batocki-Friebe Adolf Tortilowiz von I 159 Baucke Magarethe II 57 Bauer, urzędnik II 367 Bďhmke, osadnik cygański I 97 Becker Moritz I 72 Beckhern, nauczyciel II 237 Beheim-Schwarzbach Max I 80-81 Behr Wilhelm II 69 Beitmann Adam II 407, 410 Below Fritz von I 148 Benjamin, osadnik cygański I 97 Benz Wolfgang I 87 Bercio, nauczyciel I 125 Bialowons Friedrich II 457 Bialowons z d. Koschewski Marie. II 102 Bialowons Wilh. II 102 Białuński Grzegorz I 30-31, 33, 48, 52-53, 58, 62, 64 Biberstein-Kazimierski Christine von II 191 557 OPIS ZAGUBIONYCH WIOSEK POŁUDNIOWO-WSCHODNIEJ PUSZCZY PISKIEJ Biberstein-Kazimierska Elżbieta von II 191 Biberstein-Kazimierski Fridolin Ernst Ludwig Phillip li 192 Biberstein-Kazimierski Stephan Matthias von II 191 Bielawski Eugeniusz I 129,191,225; II 240-241,244 Bilawny Krzysztof II 529 Bingen Dieter I 204 Biskup Marian I 29 Blank-Weissberg Stefan I 50 Blascÿ [rodzina] II 446 Blask Karoline z d. Jegothka II 435 Blask Luise z d. Krupa II 420 Blask Michael II 420 Blask Regine (Nieduschewski) II 420 Blaskowitz, general II 48 Blaurock Ludwig II 192 Bleich [rodzina] II 137,173 Bleich Karl II 175, 178-179 Bleise J. II 57 Blumenstein [rodzina] I 34 Blumenstein Adam von II 401 Blumenstein Daniel II 189 Blumenstein Johann II 189 Blumenstein Krispin/Crispin von vel Kwiatkowski II 189-190, 399, 401 Blumenstein Malgorzata (Margareth) von I 401 Bobrzych August II 328 Bocheński Aleksander II 529 Böckh Richard I 127 Boetticher Adolf II 172 Bogdan Wilhelm II 408, 410 Bogun Johann II 181 Böhm, nauczyciel II 72 Bojanowski Edmund Antoni I 244 Boleslaw, książę mazowiecki I 58, 62 Boleslaw Pobożny I 87 Boltz Christian, cieśla II 329 Bolz, burmistrz I 199 Boldin Iwan Wasiljewicz II 52, 194-195 Bömelburg Hans-Jürgen I 185 Bönholtz Hans Christian (?), węglarz II 329, 332 Bõnholtz Magdalena Schwartzenegg II 332 Borchardt Moses I 91 Borkiewicz Jacek II 242 Borkowski Augusta Bertha Emilie z d. Eichhorn II 250 Borkowski Luis Gotthilf II 250 Borkowski Heinrich II 250 Borodziej Włodzimierz I 194 Borowski Ludwik Ernst II 269 Borutta Berta I 217 Borutta Gottlieb [zwany Galarda] I 185 Bosk Friedrich II 426 Bosk Gerhard II 19,29,71 Bothmert, osadnik cygański I 97 Bożek Ilse II 173 Brackmann Albert I 161 Brandenburg-Ansbach Albrecht von II 205 Brandstedter, emigrant salzburski I 81 Brandt, członek oddziału zbrojnego II 38-39 Brandt Willy I 274 Braun, niemiecki badacz Mazur I 108 Braun von der Dressel Barbara II 332 Braun D., generalny superintendent I 134 Braun Barbara von der Dressel II 332 Braun Johann II 332 BrdochAnnall 216 Brdoch Gustav II 216 Brdoch Henriette II 216 Brdoch Johann II 216 Brehm, urzędnik II 367 Breitenbach Philip I 244 Brenda Waldemar I 119, 136, 186, 246; II 44, 458 Brieyes, francuski kapitan II 345 Britzen, siostrzeniec gen. Dybicza II 33 Brocke Michael II 367 Brodowski Samuel II 353, 355 Brodzicki Czesław II 39 Brosinski, osadnik cygański I 97 Broszaski, osadnik cygański I 97 BrucauffOttoE.il 328,333 Brückner Aleksander I 47 Bruns Richard II 445 Brzozowski Stanislaw I 194 Bugielski Polikarp, ps. Praga II 38 Bugnowski Ludwig II 152-153 Burski Jerzy I 200, 202, 206-207, 216, 218 Büsch Otto I 122, Büschges Georg I 255 Butschkow Emil II 353-354, 377 Butschkow Emilie Karoline II 377, 381 Butschkow Karoline Amalie II 377, 381 Buttler Gustav II 209 Buttler Wilhelm II 250 Büttner Matthias I 64 Buzello Hermann II 37 c Chabiera Arkadiusz I 249 Chabiera Magdalena I 249 Charczyca Jakub I 246 Chedor August II 354 Chęciński Sylwester I 207 Chętnik Adam I 25, 117, 266 558 INDEKS NAZWISK Chętnik Zofia I 117 Chlebowski Bronisław I 30 Chłosta Jan I 239-240 Chojnacki Władysław I 38, 76 Chotomscy [bracia], kupcy II 37 Chrzan Otto II 401,403 Chucher Johann II 329 Chuchollek [rodzina] II 232, 245 Chuchollek Gottlieb I 186; II 247,249 Chuchollek Wilhelmine II 250, 252 Cieślak Tadeusz I 178 Cohn, członek gminy żydowskiej Cohn, handlarz bronią II 38 Cohn Abraham II 30 Cohn Bras I 91 Cohn Moses I 91-92 Cohn Scheindel Øenny) II 30 Cohn Therese z d. Rosenberg II 30 Collinowie, handlarze bronią II 38 Cremer Enrico 1249 Cwalina Jan I 63 Cwalina Mikołaj I 63 Cwalina Stanisław/Schwallina Stentzel Zwallina Stenzel I 53; II 62-62 Cygan Marta I 244, 246 Cymabała Jan II 172 Czarnetzki [rodzina] II 230 Czarnitzki [rodzina] Π 245 Czechański [rodzina] I 34 Czerep Stanisław I 149, 153 Czerniachowski Iwan I 192 Czerwiński Tomasz II 355 Czeslina, kupiec II 337 Cześcinski vel Czeszinski, nauczyciel II 94-95 Cziblinski, osadnik cygański I 97 Czibor Balezer II 284 Cziperrek, nauczyciel II 116 Czubaeva Alina I 244 Czudnochowski, sołtys II 108, 116, 117 Czudnochowski Ernst, naczelnik okręgu II 268 Czudnochowski Johann, gospodarz II 111 Czwalinna Ottilie, właścicielka gospodarstwa II 405 D Daniel, kupiec I 74 Danielczik Johann II 407 Danielzik Amalie II 77 Danielzik Gottlieb II 77 Dannenfeld Paul II 262 Darda Julius II 149 Darda Werner II 77 Dargel Paul I 188 Dąbrowscy [rodzina] I 233 Dendowie [rodzina] I 233 Deschner Erich II 17 Deschner Johannes II 16 Deschner Margarethe Helene II 17 Deschner Maria z d. Hahn II 17 Dethlefsen Richard I 159 Dickhaut Niels I 256 Dieck Helmut II 465 Dieckert Kurt I 154,156,158 Diedą Robert II 433 Diedmahn, żołnierz II 54 Diehlmann Hans Heinz I 31, 76; II 14, 63, 65, 67, 145, 226, 232, 284, 419 Dinse Alfred II 467 Dlotofski Johan/Dlottowski Jan II 14 Dlotowski [rodzina] I 34; II 13, 15 Dlottowski Andrzej (Andreas) II 13 Dlottowski Bartłomiej (Bartholomeus) II 13 Dlottowski Rafal (Raphael) II 13 Dlutowski (Dlottowski), rodzina II 13 Długozima Anna I 241 Dobkowski L., karczmarz I 55 Domański Hubert I 239 Domański Maciej I 259 Domaradzcy I 77 Dombrowski, osadnik cygański I 97 Dönhoff Hrabina Marion I 188,277 Donimirski Olgierd I 200 Dopatka, sołtys II 38 Dopatka z d. Schroeder Friedr. II 102 Drenseck Carl II 381 Dressel von der Drossel, von Droessel, von der Dressel, von Dressel, Drossel, Drosselet, Dreszel, Dryszel, and Driscoe [rodzina] II 297, 302, 326, 330-331 Dressel Anna von der II 310,332 Dressel Anna Maria Ostrowska herbu Grzymała II 333 Dressel August Gustav II 333 Dressel Barbara von der II 328, 332 Dressel Barbara z d. Wagner II 333 Dressel Barbara z d. Lis herbu Lisek II 332 Dressel Catarina z d. Wenger II 333 Dressel Christina Kornberg von Loeflechen II 330 Dressel Christine z d. Fischpachter von Colomanhus II 332 Dressel Eva Drwenski herbu Gozdawa II 333 Dressel Hans von der II 331 Dressel Helena Lenga herbu Lubicz II 333 Dressel Johann von der II 330 Dressel Franciszka von der II 330 Dressel Friedrick Karl von der II 330 Dressel Joseph II 302 559 OPIS ZAGUBIONYCH WIOSEK POŁUDNIOWO-WSCHODNIEJ PUSZCZY PISKIEJ Dressel Friedrick Karl von der II 330 Dressel Ludwig von II 332 Dressel Magdalena z d. Büchler von Hinterpichl II 333 Dressel Magdalena Kendenbacher von Obergastegg II 331 Dressel Magdalena z d. Reiter (Reuter?) II 331 Dressel Magdalena Stranger von Oberseithen II 330 Dressel Marcus II 333 Dressel Margoreata Maria II 333 Dressel Margoreta von der II 333 Dressel Martin von II 333 Dressel Rosina z d. Graffenberg II 330, 332 Dressel Ursula II 302, 310, 331, 332 Dressel-Hassler Małgorzata II 332 Droessel Peter von der II 330-332 Drygalski Alexander von II 14 Dudda Carl II 181 Dudda Emil II 457 Dudda Gustav II 457 Dudda Jan II 329 Dumblewski Antoni II 39 Durchholz, urzędnik II 367 Dybicz Zabałkanski Iwan Iwanowicz / Hans Karl Friedrich Anton von Dibitsch II 11-12, 16, 33-36 Dymek Benon II 48 Dymitryszyn Izabela I 241 Dytryk von Altenburg I 33 Dziadofski Mathes II 63 Dziadowski Lorenz II 64 Dziadulewicz Bonifacy II 38-39 Dźwigała Bartłomiej I 31, 36, 48, 50, E Ebert, żołnierz II 36 Ebert Johann II 162 Eckhardt Johann II 329 Eger J. L., handlarz bronią II 38 Egger Hartmut I 264 Ehrenreich von Halle Henryk I 82 Eichel Otto II 116 Eiselen I. C., starszy radca górniczy II 299, 313 Ekholdt Anna z.d. Dressel von der, II 332 Ekholdt Fryderyk II 332 Ekholdt Gotschalk II 315, 332 Ekhold Johann Friedrich II 329 Ekholdt Karol II 332 Ekholdt Viktoria II 332 Elditt H. L. I 71 Emmendörfer René I 256 Enerlich Zygmunt II 44 Engelhardt, ksiądz I 136 Epstein Levin I 88 Erbtruchseß und Graf zu Waldburg Karl Heinrich I 79 Erdtmann Hubert II 162 Erenburg Ilja I 193 Erhardt, elew II 329 Erlichshausen Ludwik von I 88 Ernst Heinrich II 333 Eser-Ruperti Alexander I 256 Ette Isabelle I 244, 246 F Fabricius, radny II 108 Falak Johanni 157 Fallak [rodzina] II 155 Ferdynand, cesarz I 46 Feuchtwangen Siegfried von I 52, 87 Feuersenger, emigrant salzburski I 81 Filip, pustelnik I 100 Filipkowski Marian I 195 Fischborn Erasmus von II 11 Fischer Fritz I 136 Fitzmaurice James C. II 193-194 Flis Stanisław I 78; II 67 Flore, nauczyciel II 407 Florek W II 435 Florian, osadnik cygański I 97 Förster Friedrich Christoph I 64, 68 Franciszek Ferdynand I 144 Friedhoff Lisbeth, z d. Stärkert II 357, 363 Freindorf Agata I 138 Fricke Ulrik/Ulrich I 31 Friedriszik Herbert II 47 Friedriszik Johann II 276 Friedriszik z d. Michalzik Wilhelmine II 276 Fritz Paul II 159 Froelich Wojtek II 329 Fromberg Izaak II 38 Frycz Jarosław I 7; II 10, 45, 211 Fryderyk I, król pruski (zob. też Fryderyk III Hohenzollern) I 46, 78; II 109, 205 Fryderyk II, cesarz niemiecki I 81 Fryderyk III, elektor brandenburski (zob. też Fryderyk I król pruski) Fryderyk II Wielki, król pruski I 28, 77, 86, 89, 96; II 293, 297 Fryderyk Wilhelm Hohenzollern (Wielki Elektor), elektor brandenburski I 37, 41, 54, 72, 75, 82; II 190 Fryderyk Wilhelm Hohenzollern von, późniejszy cesarz Fryderyk III I 122; II 300 Fryderyk Wilhelm I, król pruski I 78-81, 95-96, 120; II 64, 259, 293, 330 Fryderyk Wilhelm II, król pruski I 123 560 INDEKS NAZWISK Fryderyk Wilhelm III, król pruski I 100, 135, 160; II 90, 269 Fryderyk Wilhelm IV, król pruski I 108; II 90 Fürst, członek gminy żydowskiej I 92 G Galynska Jan I 77 Galos Adami 127 Gałczyńska Kira I 272 Gałczyński Konstanty Ildefons I 271-272 Gałecka Irena I 271 Gałecki Ryszard I 271 Gałęziowska Małgorzata I 45 Garnicki Marcin II 329 Garniec Mirosław I 29 Gartner Reinhard II 477 Gawlicki Marcin I 243 Gawrysiak Piotr II 25, 45-46, 73 Gąsiorowski Andrzej I 55 Gąsiorowski Antoni I 131; II 353 Gebhard, dzierżawca karczmy II 355 Gebhardt Manfred I 204 Gebsattel Hieronymus von II 62-63, 144 Georg Friedrich I 71 Geuke, żandarm II 367 Gębura Krzysztof I 174 Giełgud Antoni II 33 Giesowsky Andreas II 451 Gieszczyński Witold I 147, 225 Giller Agaton II 39 Gimenez Loie I 255 Gischewski [rodzina] Il 245 Gischewski Erna II 237 Gischewski Gottlieb II 248 Gizewiusz/Gisevius Gustaw I 125; II 209,269-270 Gisevius/Gizewiusz Timotheus/Tymoteusz II 269 Gisevius/Gizewiusz Timotheus/Tymoteusz, ojciec Timotheusa II 269 Gizewski Emilie II 263 Gizewski Marie II 276 Gizewski Wilhelm II 262-263 Gliesen-Dorengowski I 97 Glowatz, osadnik cygański I 97 Głowniak-Poniewska Karolina I 54 Godlewska Donata II 39 Goebbels Joseph I 191 Goldbeck Johann Friedrich II 15, 65, 90, 109, 126, 146, 152, 171, 190, 222, 233, 259, 284, 295, 392, 399, 401, 421, 440, 451 Goldstein Ludwig I 153, Gollrepp von, dzierżawca karczmy II 114 Gombrowicz Witold I 272 Gomułka Władysław I 192 Göring Herman II 429 Gors Michael II 153 Gosiewski Wincenty Korwin I 65, 76, 150 Götmann Andreas II 145,159 Göttsch Willy II 469 Götze Otto II 54 Góralczyk-Markuszewska Zofia II 272 Górecka Justyna I 275 Grabosch, z d. Urban Luise II 5 Grabowski Erna z d. Kremin II 356-357 Grabowski Herbert Hermann Rudolph II 356-357 Grabowski Leonard II 44 Grabowski Sabine I 251-252, 256, 259; II 63, 144145, 159, 357 Grabowski Werner II 356 Grabowski Wilhelm Rudolph II 356-357 Graffenberg [rodzina] II 330 Gramsch Friedrich Karl I 158 Gratzik [rodzina] II 402 Gratzik Auguste II 411 Gratzik Gottlieb II 411 Gregorovius, mistrz hutniczy I 68 Grenda Emilia (Stärkert) II 357 Grenda Wilhelm I 168; II 381 Grode Hildegard II 150 Gronau Albert II 266-267 Grondt Jacob II 399 Groß Hugo I 23 Grosse, zarządca majątku II 17 Grossmann Horsti 154, 156, 158, 188, 194 Großmann Carl Gotthard II 172, 298, 302, 309-311, 327, 331-332, 345 Großmann von der Dressel Ursula II 310 Gruschka, urzędnik kultu 1 91; II 367 Grützmacher, inspektor budowlany II ЗОЇ Gruzewski vel Gruziewski/Grode [rodzina] II 148, 150, 159 Grygier Tadeusz II 297, 326, 330-332 Grzebałkowska Magdalena I 210 Grzimmzig Otto I 187 Grzymałowie [rodzina] I 233 Grzywiński Ryszard I 242-243 Guenther August II 355 Guis Feliks I 199 Gumbalis, handlarz bronią II 38 Günther Heinrich Johann von Π 32, 269-270 Guth Ernst I 42; II 136,366,441,457,462,465, 467, 471 Guth Wilhelm, właściciel gospody II 91 Gutschenreuter August II 315,332 561 OPIS ZAGUBIONYCH WIOSEK POŁUDNIOWO-WSCHODNIEJ PUSZCZY PISKIEJ Guttzeit Emil Johannes I 41, 78, 135, 141; II 5, 13, 16, 21, 29, 66-67, 70, 72-73, 84, 86, 97, 115, 117, 125, 135-136, 145, 152, 171-172, 190, 206,209, 222, 225, 232, 237, 251-252, 262, 265, 284, 293, 337, 366, 391, 393, 397, 399, 405, 418, 426, 439-440, 451, 457, 465, 473, 475, 477 H H. Fred, prawnuk Franza Jeromina II 157 Haas Hermanni 159 Habedank, osadnik cygański I 97 Haffke Max II 70 Haffke Ulrich I 190 Halle Heinrich/Henryk Ehrenreich von I 82 Hannemann II Gustav II 54 Hanstein Antoinette Wilhemine Hulda von II 193 Haraf Magdalena I 249 Haritz Gerhard I 184 Harkawy Adam I 239 Harnoch Agathon I 132, 134, 136, II 90, 342, 440 Hartknoch Christoph I 24, 30-32, 42, 46-47, 52, 75-76; II 204 Hartmann Albert II 54 Hartung Jan Henryk I 130-131 Hassel Georg von I 171,122 Hassler Maria II 322 Hassler von Gehewolschen Gottlieb II 332 Hauptmann Gerhart I 273-274 Hautschenreuter Christian F. II 329 Haxthausen August Freiherr von I 89,97, 109, 127 Hecht Andres II 65 Heidegger Martin I 268 Heidek Fryderyk II 281 Heckert Adolph I 123 Heermann Johann II 165 Heiler Bärbel II 358, 367-368 Heine Heinrich I 252, 255-256, 259, 273 Heister Carl von I 95-98 Heitmann Magraret II 367 Hellmann Gerhardt II 250 Hellmann Gustav II 237, 250 Hellmerth Johann F. A. II 329 Helwing [proboszcz] I 72 Helwing Gottfried I 65, 76 Hen Józef I 207 Henneberger Caspar/Kaspar/ Kaspar Hennenberger lub Hennenberg I 18, 25, 41, 44-45, II 205 Hennig Th., kamieniarz II 380, 386 Hensel, niemiecki badacz Mazur I 108 Hensel Anton II 24, 111, 115,210 Hensel Paul I 166-167 Herberstein Zygmunt I 46 Herder Johann Gottfried II 205, 251 Hermann, osadnik cygański I 97 Herrmann Wilhelm I 98 Herrmann Wilhelmina I 99 Hermanowski Georg I 56 Hesler Heinrich von I 87 Hesse Paul II 209 Heustanth Marie II 78 Heyne, kupiec II 337 Himmler Heinrich I 99 Hindenburg Oskar von II 50 Hindenburg Paul von I 148-149; II 50 Hippel Cathie II 38 Hippel Charlotta Venediger II 38 Hippel Helene II 38 Hippel Luise II 38 Hippel Marie II 38 Hippel Robert II 38 Hippel Rudolf Hermann von I 38, 58, 114-115; II 38 Hippel Wilhelm II 38 Hirschweh, karczmarz I 55 Hitler Adolf I 10, 99, 144, 175, 177-178, 183, 188, 208, 263; II 49, 273 Hofer Wilhelm II 250 Hoffmann, nauczyciel Hoffman Jerzy I 207 Hoffmann-Bagienski Hans Ludwig II 11-14, 124, 145, 397-399, 401, 419, 426 Höfner Fritz II 465 Hohendorf [rodzina] I 34 Hohenzollern Albrecht I 34, 88; II 109, 124, 189, 204-205 Horn Karl Wilhelm Georg von I 125 Hoszowski Stanislaw I 76 Hozjusz Stanislaw II 205 Huber Daniel I 244, 246 Hübler Paul I 63 Hünefeld (vei Huniveit, Huneveld, Heunfeld, Huenefeld, Hünefeld) von [ród] II 191 Hünefeld Antoinette Wilhemine Hulda von Hanstein II 193 Hünefeld Charlotte Friederike von z d. Mittwoch II 191, 193-194, 196 Hünefeld Ehrenfried Günther Freiherr von II 191,193-194 Hünefeld Ernst Adolf Julius von II 191 Hünefeld Ernst Ludwig Philipp von II 191-193,342 Hünefeld Fridolin Ernst Ludwig Phillip II 193 Hünefeld Hulda von Hanstein II 193 Hünefeld Max von II 193 Huuk Fabio II 145 Hyży-Czoipińska Beata I 244 562 INDEKS NAZWISK I Ironan, nauczyciel II 267 Irrmscher, mistrz fryszerski II 329 Irrmischer Anna II 381 Irrmischer Hermann II 381 Irrmischer Otto II 381 irrmscher Auguste, zwana Utte, z d. Prystawik Π 362 Irrmischer Ernst zwany Kowall II 362-363, 368 Irrmischer Robert II 363 Iwaniec Eugeniusz I 100 Iwaniuk Gerda Eryka I 184 J Jablonski Gottlieb II 354 Jablonski Julie II 255 Jablonski Karl II 255 Jabłoński Fric I 221 Jachimiak Anna I 36 Jackiewicz-Garniec Małgorzata I 29 Jaeck Karl I 11 Jäger Franz II 55 Jäger-Dabek Brigitte I 91 Jagódka Franciszek II 329 Jagsch Adalbert II 328, 333 Jakowlew (Smirnow) Onufry I 100 Jakubzik Johann II 169 Jakubzik Margarethe I 155; II 166 Jakubzik Otto II 129 Janiszewski Józef II 39 Janowska-Harkawy Mariola I 239 Janowski Michael II 329 Jan Zygmunt Hohenzollern von, elektor brandenburski I 46 Jaroszewicz-Pieresławcew Zoja I 101, 103 Jasiński Grzegorz I 55, 108, 126-127, 131-132, 136 Jasiński Janusz I 240 Jasiński Stanisław 1 141; II 21,24,28,69 Jaworowscy [rodzina] I 233 Jdzig Schmul I 93 Jedamzik Friedrich II 264 Jedamzik Maria II 263 Jedamzik Otto II 264 Jedamzik Richard II 264 Jeromin Anna II 159,161 Jeromin Auguste (Sack) II 157-158 Jeromin Carl II 158 Jeromin Eduard II 157 Jeromin Emil II 157,159 Jeromin Franz II 157 Jeromin Frieda II 158-159 Jeromin Friedrich Adam II 157-158 Jeromin Friederike z d. Synofzik (vel Synowczik, Synawcik, Synofzik) II 157 Jeromin Gottlieb II 152-153, 156-159 Jeromin Gottlieb jun. II 157 Jeromin Gustav II 158-159,161,169 Jeromin Johann II 152-153, 156 Jeromin Johann II 156 Jeromin Johann Adam II 157 Jeromin Karoline II 157 Jeromin Leopold II 157 Jeromin Ludwik II 156 Jeromin Maria (Nitka vel Nitschka) II 157 Jeromin Marie z d. WalendzikH 158-159, 166 Jeromin Martha II 157-159 Jeromin Robert II 157 Jeromin Samuel II 156 Jeromin z d. Pienkos Wilhelmine II 157 Jeromin Willi II 159 Jerominek Henryk Jeronimowie [rodzina] I 233 Jerzmanowski Aleksander I 200 Jescheniak Karl II 446 Jescheniak Marie II 446 Jess Stanislaw II 13 Jessau Julius II 212, Jessau Max II 208 Jodkowski Marek I 97 Jolowicz Heimann Jost, handlarz bronią II 38 Joswich Martin II 329 Joswig Mathias II 103 Jüdz, nadleśniczy II 473 Jungingen Ulrich von I 53 К Kabus Rony I 88 Kaczmarczyk Waldemar I 259 Kaczynski S., dzierżawca jeziora I 93 Kadday, nauczyciel II 175 Kaiser, nauczyciel II 95 Kakles Martin I 12 Kalicka Joanna I 137 Kalinna [rodzina] II 245 Kalinna Ernst II 233 Kamalova Айа [Alla?] I 101 Kamps Anna von der Dressel II 310 Kamps Christoph David II 310-311, 330 Kannegieser Robert II 60 Kant Immanuel II 205, 251 Kappeler, nauczycielka II 440 563 OPIS ZAGUBIONYCH WIOSEK POŁUDNIOWO-WSCHODNIEJ PUSZCZY PISKIEJ Karasińska Joanna I 244, 259 Karbowska Agata 1 244, 246 Karczmarz Mikołaj, zob. Kretz/Kreytz Mikołaj, Niclas Krezem II 11 Kardach Magdalena I 244, 273 Karl Heinrich Erbtruchseß und Graf zu Waldburg I 79 Karol X Gustaw I 75 Karolkiewicz Stanisław pseudonim Szczęsny II 458 Karpiński (vel Karpinsky) Paul II 146 Karpus Zbigniew II 43 Karrasch [rodzina] II 429 Kaschnik, leśniczy II 137 Kaschnik Ilse II 137 Kaschnik Renate (Althaus) II 137 Kaschnik Waltraud II 137 Kasparek Norbert I 147 Kasprzik Traute II 175 Kasprzyk Adolf II 175 Kasprzyk Auguste II 181 Kasprzyk Lisbeth II 137 Kass Wojciech I 40, 272 Kaszemek Alfred II 136,175 Kaszemek Renate II 175 Kaszemek Traute II 175 Kawol Alice II 236 Kazimierz Jagiellończyk I 87; II 205 Kazimierz III Wielki I 87, 131 Kaźmierczak E. I 112 Kątscy (Kęccy) [rodzina] I 77 Keiner Helena, przy rodzinie Juliusa Skierło I 157 Kelch, rektor II 426 Kellner Markus I 244 Kelszewski Michel II 152-153 Kelzewski Hans II 159 Kettner, nadleśniczy II 473 Kętrzyński Wojciech (Adalbert von Winkler) I 16, 33, 48, 108, 110, 113, 117, 125, 133, 198, 239-240; II 11, 38, 63, 124, 205, 281, 397, 399 Kiejstut, wielki książę litewski I 31 KiernikWł., minister I 221 Kiewe Egon/Chaim II 30-31 Kiewe Johanna z d. Toller II 30 Kiewe Louis II 30 Kijkowie [rodzina] I 233 Killdau Alisa I 256; II 145 Kindler J. E I 95 Kisin z d. Hampel Marie II 74 Kitzig Walter II 475 Klebs Richard I 71; II 195 Kleckel, nadleśniczy II 473 Klein, osadnik cygański I 97 Klein C., modelarz i formierz II 329 Kleist Heinrich von II 251 Klemm, nadleśniczy II 268 Klesper Laura I 255-256 Kletzing Emil II 153 Kliewer Heinrich I 11 Klimek, rzeźnik II 236 Klohs Gottlieb II 254 Klonowski Franciszek II 110 Kloeß, nauczyciel II 72 Kloß Hans II 252 Kloß Max II 250 Kłos Stanislaw I 239 Knebbe [rodzina] II 175, 179 Knebl [rodzina] I 34 Knercer Wiktor I 159, 239-240, 246, 252, 255-257, 259, 273 Kniller Erna II 411 Knobe (Knebbe) Margaret II 178 Knobe (Knebbe) Waltraud II 179 Knobelsdorff von II 14 Knöner Simon II 433 Kobuz Józef I 224 Koch Erich I 164, 182, 188-189, 267 Kochanowski Jan II 205 Koenig Valentin II 331 Kohle Hermann II 193-194 Köhler, nadleśniczy II 345 Kolberg Oskar I 106-108,113 Kolek Stefan I 184; II 44,47 Konarski Aleksander II 191 Konopka Ferdinand II 18 Konrad vel Conrad Eduard, nauczyciel II 116 Konstanti Ludwig II 153 Konstanty Heinrich II 159 Kopanka Jacob II 145 KopankaJanll 65,146 Kopanka Mathis II 145 Kopanka Michael II 145 Kopanka Simon II 65 Kopernik Mikołaj I 24, 39, 191; II 205 Kopielew Lew I 270 Kopij-Weiß Marta I 244 Kopilkowski Nicolay II 14 Kopitowsky von Adel II 14 Kopka Jan I 186 Kopke von, oficer II 32 Korbel Janusz I 50-51 Korczak Janusz I 271 Kordatzki Marta II 356 Koronowicz, kupiec II 37 Korycka Wanda I 25 Koslowski, osadnik cygański I 97 564 INDEKS NAZWISK Koslowski Gottlieb II 462 Koslowski Ottilie II 254 Kossert Andreas I 77-80, 82, 87-88, 90-91, 93-94, 109, 112, 124, 127, 129, 140, 143, 148, 154, 164, 167-168, 173, 178, 180, 185, 194-195; II 367 Kostrzewa Anna II 191, 202 Kościuszko Tadeusz II 32, 209, 269 Kowalczyk Erich I 119-129 Kowalczyk-Heyman Elżbieta II 302 Kowallik, nauczyciel II 266-267, 354 Kowalnik Cecylia I 246 Kozietto-Poklewski Bohdan I 164, 175-176 Krajewski Adam I 249 Krajewski Grzegorz I 246, 249 Krassowski Grzegorz I 93, 118 Kraszewski Józef Ignacy II 39 Krause Max II 345, 350, 366 Krauze Artur II 72 Krawza (Krauze) I 119 Kreska Mira II 488 Kretz/Kreytz Mikołaj, zob. Karczmarz Mikołaj Kreyherr (Kreÿherr) Julius II 328 Kroczewski (vel Kruczewski), karczmarz II 355 Kroska Adolfi 137 Krosta Henryk II 397 Krösten Heinrich von II 398 Królik (Morawińska) Teresa I 184 Krüger Daniel II 64 Kruger Matze II 67 Kruk Erwin I 31,225,233 Krupa Augusta II 178 Krupa Gertrud II 178 Kruppa [rodzina] II 139 Kruppa Helena II 138 Kruppa Johann II 181 Kruppa Karl II 181 Krutzke Benno II 368 Krutzke Frieda II 368 Krutzke Richard II 367-368 Krutzke Roswitha II 368 Krutzke Sigrid II 368 Krymów Rodion I 102 Ksinekjanll 399 Ksonek vel Trzonek) Mertin II 399 Kubacki Rafał I 252, 255-256, 259 Kubr Eva I 249, Kuczyńska Urszula I 50 Kudrzycki Zbigniew I 73 Kujawski Wojciech I 7, 136, 246; II 30, 88, 92, 106, 114-115, 207, 212, 258, 264, 478 Kulęgowski Mieczysław II 342 Kulik Alicja I 244 Kulinowski, dzierżawca karczmy II 355 Kunz Niklas I 256 Kurs Tomasz I 239 Küshner, kupiec II 337 Kuszel Moses II 308 Kutry Karolina I 244 Küttner Joachim I 204 Kwiatkowski Rafał I 244 L Labuda Gerard I 29, 76 Lachmann Elsbeth II 193 Laechelin Conrad II 195 Larsze, osadnik cygański I 97 Laser Isidor/Izydor I 141; Il 405 Laskowska Kamila I 244 Laskowski, leśniczy II 467 Laubusch, nauczyciel II 426 Lautenschläger Andreas II 329 Lautterschk Abraham II 232 Leder Wiktori 112 Lehmann, nauczyciel II 71 Lehwald [rodzina] I 34 Leibholz Beta II 47 Leitner Andrzej II 38 Lemański [rodzina] II 245 Lemanski Gottlieb II 216 Lemanski Otto II 230 Lemberg Hansl 93, 194 Lemke, asystent kryminalny II 51 Lenz [rodzina] II 122, 125 Lenz, gospodarz II 127 Lenz Auguste z d. Floether II 126 Lenz Michael II 126 Lenz Siegfriedi 106-107, 117, 177-182, 264-265; II 106-107 Lenzian Fr., kupiec II 70 Lewandowska Izabela I 201 Lewkonia Ernestine I 94 Liebcke Christoph II 171 Lietz Zygmunt II 49-50, 52 Ligmanowski Amalie I 126 Lind Kurt II 24 Lindberg Charles II 193-194 Lindner K. G., pilot II 194 Linkamp Jaqueline I 255 Lipaka Franciszek 11 329 Lipcka (Lipkischen) [małżeństwo] II 302 Lipka z d. Ursinus Jeanette Julinne II 295 Lipka Krzysztof (Christoph Lipke) II 295 Lipka-Nałęcz herbu Nałęcz Małgorzata (Margareta) II 332 565 OPIS ZAGUBIONYCH WIOSEK POŁUDNIOWO-WSCHODNIE) PUSZCZY PISKIEJ Lipka (vel Lyppka) Paul II 295 Lipke Gottlieb II 295 Lipke Sophia Scesnianka II 295 Lippomano Hieronim I 47 Lipski Jan Józef I 269-270, 272 LischkoMaxII 162 Lisiecki Adam I 244 Litzmann, generał I 152 Liżewska Iwona I 242, 244, 246, 249, 259, 272-273 Liżewska Zosia I 244, 249 Lordick Harald II 367 Loewke, leśniczy II 136 Lork, leśniczy II 358 Lorisch Friedrich II 303, 305, 309, 312-313, 319, 323, 327, 332 Losch Gustav II 405 Losch Ida II 161 Losch Luise II 161,169 Losch Otto II 405 Lota Iza I 249 Lublinski Nathan I 91 Lublinski Szymon II 38 Lucanus, radca I 76 Lück, nauczyciel II 440 Ludendorf Erich I 148-151 Ludewig Bruno II 162 Ludwig Günter I 7, 215; II 234-237 Lustański Ignacy II 38-39 Luther/Luter Martin/Marcin I 129, 131, 133, 135,214; II 205 Lysniewski, landrat I 72 Ł Łach Wiesław Bolesław I 147 Łachacz Kaja I 259 Łachacz Marek I 7, 242-244, 246, 249, 252, 255-257, 259 Łapo Jerzy Marek I 212 Łukaszewicz Bohdan I 164 Łukowski Wojciech I 210, II 534 Μ Maass Karl II 55 Macht Otto II 70 Maciejewska Franciszka Joanna I 34, 53, 77, 83-84, 86-87, 90, 109, 124, 135, 152, 171; II 5, 67, 84, 86, 90, 109, 124, 135, 171, 190, 206, 225-226, 249, 261, 293, 391, 397, 418, 439, 451, 457, 461, 469, 471, 479 Maciejewska Joanna I 25, 30-31, 36, 58, 81; II 152 Maciejewski, kapral II 46 Maculewicz Anna I 246 Maczkowski Karl August II 189-190 Madaliński Antoni II 32 Mager Friedrich I 21-22, 34, 41, 48, 52, 58-59, 62-63, 65, 69, 76; II 97, 191-192, 221, 225-226, 319, 337, 350 Majewska Anna I 255 Majewski Mikołaj II 39 Majkowski Jan I 216, 219 Maletius, sędzia I 77 Maliszewska Julita I 249 Małka Anna I 72 Mailek Edward I 200 Mailek Janusz I 33, 78, 131, 200 Mailek Karol I 196, 231, 233-234, 271 Mannleitner, emigrant salzburski I 81 Manstein Christiana Barbara von II 191 Mańkowski Alfons I 103, Marchewski Ernst II 213 Marchewski Karl II 216 Marchewski Otto II 217 Marcin z Johansburga II 62-63 Marcincik Michaele II 95 Marczinczik, radny II 108 Maria Teresa I 96 Mariak z d. Skodzik Marie II 276 Markewicz Hirsch Schiome (vel Meier Markewitz) I 93 Markewicz jr. (vel Markewitz), dzierżawca jeziora I 93 Markgraf Otto II 70 Markiéi Cezary I 147-148, 195; II 40, 48, 427 Markow Walt[ra]udt II 411 Markuszewski Jerzy I 272 Maron Grzegorz II 14, 64 Marsmann Bertha II 382 Marsmann Blanka II 383 Marsmann Carl II 383 Marsmann Wilhelm II 317, 329, 333, 353, 378, 387 Martini Heinrch Ernst II 328, 333 Martins, asysten górniczy, później dyrektor II 299-300 Martinus, tajny radca górniczy II 317 Martuszewski Edward I 77, 109, 124-125, 213, 239; II 295, 302, 316, 345, 366 Marx Melanie I 249 Marzinzik Elfriede II 239-242 Marzinzik Friedrich II 264 Marzinzik Herbert II 239 Marzinzik z d. Pienkoß Luizę II 114, 118 Marzinzik Paul II 446 Marzinzik Wilhelm II 114, 118 Marziokjanll 329 Maschłanke Leopold II 70 Mastalerz Christopher I 255 566 INDEKS NAZWISK Masuch August I 158 Maszkiewicz Elżbieta I 244, 259 Materna, rybak II 236 Matheussek Adolf II 457 Mattern Edward II 209 Mäurer Andreas I 71 MayJsaakI 88 Mayer Jankiel I 93 Mazur Stanislaw I 198 Mączak Antoni I 55; II 361 Mądrzykowski Stefan II 44 Me Lean, kaznodzieja I 137 Medzewitz Stenzel/Stanislaw II 123-124 Meier, żandarm II 367 Meierhoff, rosyjski pułkownik II 33 Meindl Ralfi 164 Meinke, zarządca majątku II 17, 78 Mejow Frieda z d. Schillak II 233-234, 236-238, 240241, 243-244 Mendrzyk Johann II 69 Mer, właściciel dóbr II 194 Mergen Elfriede z d. Turowski II 139 Meya, nauczyciel II 267, 406-407 Meyer [rodzina] II 125, 127 Meyer, kupiec I 28 Meyer-Dauter, gospodarz II 127 Meyer J. Marcuse I 91 Meyhoefer Robert II 19, 28 Micewicz, członek oddziału zbrojnego II 38-39 Michaelis Μ., karczmarz I 55 Michel David II 308 Mierzejewska Stefanija II 343 Mierzejewski Jan II 343 Mierzejewski Wiktor II 342 Mierzejewski Zygmąt II 343 Mierzwa Waldemar I 181, 194, 234 Mikołajczyk Agnieszka I 256 Milewski [rodzina] I 34 Milthalter, emigrant salzburski I 81 Miłosz Czesław I 272 Mischer Carl II 333 Mischke Carl II 328-329 Mischke Carl Moritz, elew II 329 Mischke von der Dressel Christina Mischke Erhardt II 329 Mischke z d. Lipkin Jeannette II 329 Misczig Jan II 399 Mittwoch Charlotte Friederike II 191 Mittwoch Johann II 329 Mitkiewicz Leon I 148-149, 151-152; II 73 Młynarczyk S. I 214 Młynarz (Müller) Szymon II 221 Mnisch Jan II 399 Moldehnke Ed., ksiądz I 134 Mollenhauer Johannes II 17 Möller Elisabeth II 69 Moller Soren II 162 Mołotow Wiaczesław II 47 Morgenstern, osadnik cygański I 97 Morsztyn Zbigniew I 77 Moslehner, emigrant salzburski I 81 Motulewicz Maria I 255 Mrongowiusz Krzysztof Celestyn I 125 Mróz Lech I 96-97 Mukina Karina I 246, 249 Müller, nauczyciel II 95 Muller Fritz II 55 Müller Otto II 68,71 Müller Pirmin I 7; II 137 Müllmann von, nadleśniczy II 473 Munter Johannes II 329 Munter Heinrich II 329 Murach, nauczyciel II 127 Murzin Adam II 329 Murzynowski Stanisław (Suszycki Stanisław) I 131 Muske J. E., radca rządowy I 72-73; II 307-308,322, 342, 347, 350 Muszałowski Beniamin I 255 Myszka Krzysztof I 76-77 N Nachtwald II 32 7 Nadolski L., ksiądz I 240 Naronowicz-Naroński Józef I 77 Natzheim Adrian I 246, 249 Neddrwedzky Jan II 125 Nedzewez Christoffel/Niedźwiedź Krzysztof II 62-63, 124 Neugebauer Wolfgang I 122 Neumann August I 42; II 135,175,269 Neumann Hermann II 108 Neumann II Karl II 433 Neumann Manfred II 137 Neumann, radny II 108 Neumann Traute II 175 Neddrwedzky Jan II 125 Newerly Igori 213, 231,233-234, 271 Nicklaus Hannah I 255-256 Niduschewski Samuel II 169 Niedermoser, emigrant salzburski I 81 Nieduschewski Minna (Skubsch) Il 420, 425 Nieduschewski z d. Blask Julie II 420, 425 Niedžwiedzki (vel Niedzwedzki Jakob) II 367 Niedźwiedzki (vel Niedzwedzki) Rosa (Resza) II 367 567 OPIS ZAGUBIONYCH WIOSEK POŁUDNIOWO-WSCHODNIEJ PUSZCZY PISKIEJ Niedźwiedź/Netzewitz/Nyetew/Medzewicz/Medzewitz II 124 Niedźwiedź Krzysztof/Nedzewez Christoffel Netzwezt Cristoffel I 53; II 63, 144 Niedźwiedź Stanislaw/Medzewitz Stentzel II 123-124 Nikon, patriarcha Moskwy I 103 Nikutowski (vel Nekutowski, Nikutowki), właściciel dóbr II 194 Nikutowki Luise II 195 Nikutowski Richard II 194 Nisch, panieńskie nazwisko panny młodej II 285 Nisch Adolf II 405 Nisch Rudolf II 285 Nischick, gospodarz II 97 Nischik z d. Maletz Auguste II 102 Nischik Michael II 102 Nischnik Walter II 457 Nischling Adam II 329 Nitka vel Nitschka Maria z d. Jeromin II 157 Nitschmann Berta II 382 Nitschmann Carl II 365 Nitschmann Herm. II 382 Nitschmann Johann II 329, 333, 387 Nitschmann Matheis II 329, 333 Nonn Christoph I 252, 255-256, 259; II 145, 159 Normann von, nadleśniczy II 473 Nossag Otto II 237 Nowak Marcin II 65 Nowak Paweł I 244 Nowak Thomas II 65 Nowazig Tomeck II 64 Nowotzschyn Ursula II 72 Nuckett Adolf II 70,81 О Ober Bernfried II 226 Ober Betty II 226 Ober Gustav II 220, 225-226 Ober Martha z d. Mack II 225-226 Oberländer Theodor I 178 Oberpichler, emigrant salzburski I 81, 134 Obolewski, rosyjski oficer II 345 Obitz Kurt Alfred I 171 Ochotníkova Aleksandra I 249 Ogrodziński Władysław (ps. Sulima Stefan) I 117, 211, 213 Okler vel Ockler Oskar II 252 Okrongli Adolf II 264 Okulicz-Kozaryn Łucja I 50 Okurowski Stańko (vel Stenzel lub Steneken von Okuroffske) II 419 Oldenberg Friedrich Salomo I 38, 75, 111, 123, 131-133 Olejniczak Henryk I 199 Olender-Kapela Magdalena I 251 Ölender Roman I 244, 259 Olesiewicz Marek I 244, 259 Oliech [rodzina] II 245, 415 Oliech Berta II 233 Oliech Johann II 247 Oliech Reinhold II 236 Oliech Samuel II 248-249 Oliech Walter II 233 Olleck, gospodarz II 405 Ollesch [rodzina] II 245 Olszak Piotr II 115 Omieljanowicz Nikolaj I 148 Onderà Bartłomiej I 255; II 145 Opitz Bärbel II 458 Opitz Brigitte II 458 Opitz Hedwig z d. Paul II 458 Opitz Herbert II 457-458 Opitz Martin II 458 Oracki Tadeusz I 24 Orlowski Rudolf II 258 Orłoś Kazimierz I 271 Orłowicz Mieczysław I 55-56, 103; II 20, 207, 370, 393 Orłowski Hubert 1 211, 264 Orzechowska Joanna I 101 Orzo! Teresa Krystyna I 16 Oscher Jacob I 89 Osiński Józef Herman II 536 Ossowski Stanisław I 112, 267 Ostojski Tadeusz I 5-6, 13, 142, 264 Ostrowska Aleksandra I 244 Ostrowska Barbara I 78, 88 Otello Ryszard I 132-133 Ottenberga Ulryk von II 419 Ovasapjan Anna I 246, 249 Owczynnikowa Irina I 246 P Packhaiiser Hermann II 366, 380, 382 Palluß Jacob II 146 Pallusek, pan młody II 285 Paluszak-Bronka Anna I 131 Pankowska Kamila I 255 Pape Silke I 255 Papies [rodzina] II 277 Papies George II 146 Papież Szczepan I 259 Papieże [rodzina] I 233 Pasieta Aleksandra I 249 Pasikowski Władysław I 207 568 INDEKS NAZWISK Paskowski, osadnik cygański I 97 Paßko (vel Paschke), właściciel dóbr II 145 Patoka Leonard II 410 Patz, właściciel gospody II 91 Paulini Paul Samuel II 353 Paulwitz Erwin II 138, 452 Pawelczyk, radny II 108 Pawelczyk Andrzej I 259 Pawelzik (vel Pawelczik, Pawelzig) Friedrich II 114 Pawelzik Fritz I 176; II 116 Pawlicki Ryszard W. I 7, 11, 94, 100, 224; II 2, 28, 34, 47, 52, 85, 163, 170, 194, 242, 275, 292, 373-375, 380, 387, 408 Pawłowska Jolanta I 185 Payk, gospodarz II 127 Pelz A., kamieniarz I 212 Pernak Alfred Walter I 7, 214; II 429-430 Pernak Margarete II 79 Pernak Anna z d. Fallak II 429 Pernak Erika z d. Linda II 429 Pernak Johann II 429 Pernak Heinrich II 429 Pernak Sven I 7; II 430 Pernak Walter II 429-430 Pernak Willi II 429 Peser Johann II 97 Pessarra Christian II 153 Petrikin Ivan I 244 Petrus de Dusburg/Piotr z Dusburga I 24 Petzold Elisabeth II 17 Pichler [rodzina] II 125 Pichler, gospodarz II 127 Pichler Gottfried II 127 Piecuch Andrzej I 239 Pienkoss Gottlieb II 87 Pienkoss Jacob I 157 Pienkoss, ławnik II 108 Pienkoss Samuel II 111 Pietraß, nauczyciel II 117 Pietruschka Dominik I 255-256; II 145 Pietrzik Max II 285 Pietrzyk (Holm), gospodarz II 285 Pijewska Krystyna II 452, 454 Pionnek Marez II 399 Piontek Maria I 138 Piontek [rodzina] I 138 Piontek Wilhelm I 138 Piotrowska Joanna I 244, 246 Piotrowski Wilhelm II 152-153 Piotr z Rotembergu I 96 Pisan[ń]ski Krzysztof Jerzy [Jerzy Krzysztof (Georg Christoph) Pisanski] 1 30, 77 Pisowadzki Jan II 39 Pissawotzki Johann II 423 Pissarek August II 182 Pissarek Wilhelmie z d. Dubenns II 182 Pißowotzki/Pissowodzki Adolf II 405 Pissowotzki Fritz II 226 Pissowodzki Gottlieb II 152-153 Pissowotzki Hermann II 384 Pissowotzki Luise z d. Dubėnus II 383 Plaz Fritz II 97 Pleßke Hans-Martin I 16 Płotek Marcin I 196-197, 199-200,204,217,221, 226-227, 233 Pochhammer Adolph Georg Theodor II 18 Pociechina Helena I 101 Podbielski Wolff I 91; II 209-210 Podeszwik J., autor ustnej relacji I 210 Podleschny Wilhelm Π 169 Podworijjanll 166 Podworny Gottlieb II 169 Podworny Marie I 190; II 272-273 Podworny, dzierżawca II 159 Podziech, nauczyciel II 354 Polak Ada I 68 Polakowski Benon I 6, 19 Polit Marek J. I 7, 107, 115, 132, 142, 145-147, 157, 169, 179, 217, 228; II 21, 26, 28, 60, 68-71, 202, 213, 306, 351, 354, 363, 369-370, 423, Polkähn Barthol II 125 Polkowski Gustaw II 40 Pomiechowski Tomasz II 343 Ponamorenko Andrey I 249 Poniedziałek Jacek I 239 Poppenberg II 454 Porsch Johann Heinrich II 337 Pörsch Martin II 355, 368 Posegga Samuel II 155 Posinial Fr., piekarz II 70 Potchul Elfriede II 137 Potocki Aleksander I 240,272 Potocki Mirosław I 244 Powierza, sierżant II 44 Późny Walter I 193,200 Praceus Emil II 267 Prange Friedrich (przed zmianą nazwiska; Pissowotzki) II 159 Prange Minna II 155 Prawin Jakub I 192, 198, 200, 206, 218, 224-226, 228-229; II 483 Preuss Karl Christian II 328 Preuss Nathan II 331 Probotel (vel Probolí), nauczyciel Π 426 569 OPIS ZAGUBIONYCH WIOSEK POŁUDNIOWO-WSCHODNIEJ PUSZCZY PISKIEJ Prokopp, kupiec, handlarz bronią II 38 Pruski Pawel I 102 Prystawik Max II 358 Prystawik Robert II 367 Przejawa Jan I 54 Przygórski Zbigniew I 230 Przypkowski Samuel I 76-77 Przyrośla Wojtek (Woytek Przyrosła) II 206 Przystawik Erwin II 159 Przystawik Martha II 161 Przystawik Rudolf II 169 Ptaszyński Jerzy I 6 Pyżewska Anna I 136 O Quatnor, nauczyciel II 440 R Rabe Carl Ludwig Heinrich I 97, 123, 252, 256, 273 Raboldt Daniel I 252 Radinowski Leiser I 94 Radziwiłł Bogusław I 76 Raniszewski Bartosz I 246 Rath Richard II 462 Rauschnick Gottfried Peter (zob. Rosenwall Peter) Rączka Joanna I 244 Reiche Ernst II 329 Reichl Thomas I 159 Reicke Rudolfil 270 Reiner [rodzina] I 81,11 126 Reiner Auguste II 130-131 Reiner Michael II 127 Reiner Wilhelm II 12 7, 130-131 Reinhard, osadnik cygański I 97 Reinhardt Willy II 445 Rennenkampf Paul von I 146 Renner, urzędnik Π 367 Respondek René I 255 Retyk Joachim 1 39 Reuneweg Ewald II 447 Reymann Daniel Gottlob I 104; II 5-6, 110, 295-297, 391-393, 401 Rezmer Waldemar II 43 Ribbentrop Joachim von II 47 Richeza, królowa I 255 Richter Hans II 367 Ridzewski [rodzina] II 241, 245, 230 Ridzewski Friedrich II 240-243 Ridzewski Robert II 233, 240 Ridzewski Wilhelmine II 247 Rinski vel Rühmann Alfred Erich II 422 Rinski vel Rühmann August II 416, 422, 426 Rinski Fritz II 138, 185 Rinski vel Rühmann Heinrich II 422 Rinski vel Rühmann Hedwig II 422 Rinski Karl II 138 Rinski vel Rühmann Kurt II 422 Rinski vel Rühmann Maria z d. Drenseck II 416, 422 Rinski vel Rühmann Walter August II 422 Rinski vel Rühmann Wilhelm II 422 Robatzek, rektor II 426 Roch Johann II 102, 457 Rogge Emy I 172 Rogowski, nauczyciel II 95 Rohrmoser, emigrant salzburski I 81 Rokossowski Konstanty I 194 Rosenfeld, rabin I 91 Rosenhahn I 37, 93, 116 Rosenheyn Max I 21,54-55, 106, 109, 111, 117-118; II 346, 355, 359, 361 Rosenstein, rosyjski oficer I 157 Rosenwall Peter (zob. Rauschnick Gottfried Peter) II 292, 314, 329, 337, 346, 352 Rosian Jan I 16, 234; II 244 Respond Stanisław I 19, 200; II 5, 84, 222, 464, 477 Rosteck [rodzina] I 34 Rothe, leśniczy II 465 Różalska Halina I 214 Ruchowie [rodzina] 1211 Rudnick [rodzina] I 64 Rudnik Szymon (Simon Eisenhüttemann, Rudnick) I 64; II 221 Rudnik Wilhelm II 250, 252 Ruß Jan II 67 Russdorf Paul Bellitzer von II 11 Rutkowski (rodzina) I 63, 139 Rutkowski A. z d. Gorßepius I 63 Rutkowski E. [wicestarosta piski] I 205-206 Rutkowski Ewa I 63 Rutkowski H., pastor I 63 Rutkowski Jan 1218 Rydzewski Fritz I 221 Rydzewski Robert I 221 Rzempołuch Andrzej I 55 s Sach [rodzina] II 175 Sach Gertruda II 178 Sach Ida II 178 Sach Rosemarie II 178 Sack Auguste z d. Jeromin II 157 570 INDEKS NAZWISK Sahm Wilhelm I 78; II 67, 259, 405 Sakson Andrzej I 106, 165, 185-186, 191-192,221, 225, 229, 231, 233 Salewski [rodzina] II 429 Salewski Adam II 429 Salewski Fr., nazwisko z inskrypcji na nagrobku Π 163, 165-166 Salewski Fritz II 153,169 Salewski Gottlieb II 152-153,216 Salewski K., nazwisko z inskrypcji na nagrobku II 163, 167 Salewski Catharina z d. Gonschorrek II 165 Salewski Kattanna II 152-153 Salewski Leopold II 264 Salewski Michael II 153 Salewski Veronika II 161 Salm Jani 154, 162; II 40 Saluda Bronislaw I 239 Samojłowicz Beata I 242-244, 246, 249, 259, 273 Samsonow Aleksander Wasiliewicz I 146, 148 Samul Stanislaw II 38 Samulowicz Samson II 308 Sanden-Guja Walter von II 188 Saryusz-Wolska Magdalena I 137 Sawicki W, ksiądz. I 241 Sawierotzky Balzer II 232 Sayk Auguste II 447 Sayk Fritz II 462-463 Sayk Gottliebe II 447 Sayk Henrietta z d. Böhnke II 244 Schaaf Heirich II 109, 115, 117 Schade, inspector hutniczy II 297-298, 302 Schäfer Dietrich I 128 Schapin, urzędnik II 367 Scharlibbe, nauczyciel II 117 Scheinmann Isidor I 91 Schelle Johann II 38 Schibalski Ernest I 63 Schibaiski Franz I 63 Schibalski z d. Rutkowski Wilhelmine I 63 Schick, gospodarz II 127 Schillach [rodzina] II 245 Schillak Emil II 234, 240-242 Schillak Edith II 237 Schillak Frieda II 234-238 Schillak Friedrich II 236 Schillak Gertrud II 248 Schillak Hannelore II 248 Schillak Henriette II 240-241 Schiller, wytapiacz II 328, 333 Schiller Friedrich II 251 Schilling Johann Gottlieb II 93 Schimanski, radny II 108 Schimanski Erich II 110,153 Schimanski Erwin II 137 Schimanski Frieda II 137 Schimanski Herbert II 137 Schinkel Friedrich Karl I 160 Schirach Adam Gottlob I 49 Schirach Baldur von I 178 Schiwy z d. Borutta Anna Schiwy Günter I 188, 190, 2 72; II 209, 212, 244-245 Schiwy Johann II 103 Schiwy Johann Adolph II 91 Schlusnus Walter II 342, 371, 375-376, 378 Schmekel Willy II 465 Schmidt, leśniczy II 350, 366 Schmidt Adolf II 433 Schmidt Frieda II 384 Schmidt Jens I 256 Schmidt Paul II 378, 380, 384 Schmidt Paulus I 11 Schmidt Udo II 384 Schmitz Anneliese II 79 Schnarz Wilhelm II 366, 380, 384, 387 Schneider Hildegard z d. Turowski II 136-138, 141, 173, 175, 354, 358, 422 Schneider Magdalena I 252, 256-257, 259 Schnuhr Johann Joachim Friedrich II 34-36 Schön Heinrich Theodor von II 33 Schönhoff Ernst II 262, 268, 270-271, 276 Schönrock Franz II 202, 211 Schönrock Gertruda II 202, 208, 211 Schröder [rodzina] II 233-234 Schröder Wilhelm II 384 Schöps Ernst II 441 Schrötter Frey Herr von I 11, 25, 41, 59, 63-65, 68, 85; II 5-6, 66-67, 110, 144, 188, 221-222, 226, 232233, 259, 295, 297, 337, 390-393, 398, 400-401, 417, 419-420, 451, 461, 473 Schrötter Friedrich Leopold von I 11 Schubert Paul II 315,333 Schuckmann von I 100 Schulemann, nadleśniczy II 473 Schüler, dyrektor budownictwa wodnego I 25, 28; II 67, 300, 303 Schulz Gottfried I 108; II 15-16, 19-20, 29, 33-34, 36-37 Schultz Michael II 19 Schultz Paul II 29 Schumann Julius/Juliusz I 73; II 343 Schuster, nadzorca budowlany II 302-303, 305-306, 309, 312-314, 327 Schwerin von, radca górniczy II 299-300, 309 571 OPIS ZAGUBIONYCH WIOSEK POŁUDNIOWO-WSCHODNIEJ PUSZCZY PISKIEJ Schwadt Friedrich II 20 Schwallina Stenzel zob. Cwalina Stanisław Schwarz, urzędnik II 367 Schwarz [rabin] I 91 Schwarz Karl II 47 Schwarzburg Zygfryd Flach von II 224 Schwartzenegg von Pliemblechen Magdalena Dressel II 332 Schweidler Carl, nauczyciel II 94 Schwerin von, radca górniczy II 299-300, 309 Schwunke Carl II 182 Schwunke Karoline II 182 Schwunkes [rodzina] II 137,173 Schweiger Paul I 186 Scott Gottlieb II 153 Scuka Daniel II 95 Sczesny Luise z d. Fallak Π 155 Sczesny Wilhelm II 155 Sczesny Wilhelmine II 155 Sczuka Andrzei II 65 Sczuka Stasch II 64 Sederingk Matheo vel Sewering Mathes, zob. Sederinko Mateusz II 12 Sederinko Mateusz/Matheo Sederingk vel Sewering Mathes II 12 Seelenbider, kupiec II 337 Seewald Otto II 383 Segareck Gottlieb II 426 Segat A., karczmarz II 60-61 Seklucjan Jan I 131; II 205 Sendeländer Carl I 63 Sensfuss Christian I 125 Serafin Dietmar I 69, 82, 86 Seuberlich, kupiec I 77 Seuke Jan II 64 Sewering Mathes, zob. Sederingk Matheo i Sederinko MateuszII 12 Seweryn Gustaw Π 39 Seyer, nadleśniczy II 473 Shikunova Nadezhda I 249 Siebert Christoph (?) II 353 Siemaszko Stanisław I 97 Sierakowscy I 77 Sienkiewicz Henryk I 108 Sikorski Władysław II 44 Simoneit Max I 174; II 237 Sittek Fritz II 329 Siwiński Edward II 39 Skarga Barbara I 268 Skibbe Bruno II 357-358, 370 Skibińska Maria I 183-185 Skierlo Anna I 157 Skierlo Friedrich Julius, superintenden I 157 Skodzik z d. Teßarrek Amalie II 286 Skodzik Berta II 286 Skodzik Gustav II 286 Skodzik Martin II 276 Skomaschewski, nauczyciel II 175 Skorzik z d. Michalzik Marie II 277 Skorzimski Wilhelmine II 250 Skowronek Sławomir II 127 Skowronnek Fritz I 35-36, 40, 117; II 127 Skowronnek Max I 117 Skowronnek Richard I 117 Skórzewski Edward I 207 Skrzetzka I., Mazurka, autorka ustnej relacji I 185 Skubniewski, gospodarz II 285 Skupik Anna II 367 Skurpski Hieronim I 200 Slawinski Gottlieb I 155 Siapiński Roman II 373 Smarzowski Wojciech I 207, 268 Smentek Amalie II 79 Smentek August II 148 Smolnik Otto II 368 Sobotka [rodzina] II 429 Sobotka Adam II 429 Sobolewskÿ, radny II 108 Sobottka Adam II 423 Socha Bogumiła I (207?), 244, 246 Sodeikai z d. Schönhoff Käthe II 259, 262-264, 266267, 269, 271-272 Sokolofski, nauczyciel II 426 Sokołowski Krzysztof I 78 Sorawik Nikiel II 399 Sowa Paweł I 167-168, 170, 219, 232, Spalding Wilhelm Alexander Moritz Eugen II 464-465 Spalding Emilie Auguste Magarethe z d. Gebauer II 464 Spalding Emilie Marie Phillipine II 465 Spalding Maria Johanna Ernestine Auguste II 465 Spalding Max Louis Hermann II 465 Spank Gottlieb I 99 Sparka Adolf II 280,285-286 Sparka Emilie II 280, 283 Sparka Ewald II 283, 398, 405 Sparka Horst И 124, 280, 283, 285 Sparka Mathes II 283-284 Sparka Niedźwiedź II 123, 283, 398 Sparka Otto II 286 Sparka Reinhold II 280 Sparka Stank II 284 Sparka Stasch II 283-284 Sparka Wolf II 123-124, 283, 398 Sparkenn Maćko (Matschken) II 283 572 INDEKS NAZWISK Spork, karczmarz Π 355, 369 Sroga Piotr I 135 Srokowski Stanisław I 19, 29, 34, 77, 103, 109, 114, 143 Stalin Józef I 192-193, 208, 268 Stankowski Witold I 226 Stärkert Ernst II 137, 354, 357-358, 362, 366, 384 Stärkert Heinz II 357 Stärkert Herbert II 357 Stärket Ida (Nieter) II 358 Stärkert Lisbeth (Friedhoff) II 362-363 Stärkert Traute (Stauffrost) II 175 Stein Heinrich Friedrich Karl Baron vom und zum II 426 Steinbeck John I 271 Steinbrücker Rudolf II 137,175 Steinhirt Zygfryd II 37 Stodoła Aleksandra I 244 Stoffregen (vel Stoffreg) Johann Friedrich II 311-312, 332 Stoffregen van der Dressel Maria II 332 Stomber Fritz I 82, 86 Stößinger Renate I 185 Stramka Johann II 155 Stramka Karl II 153 Stramka z d. Andruleit Pauline II 155 Strangler Ruppert II 331 Strassnick Katrin I 225; II 145 Streit E W, kartograf II 401 Strumiłło Andrzej I 6, 19, 233, 272 Struppeck [rodzina] II 220 Struppeck Alfred II 159 Struppeck Ernst II 159 Struppeck Hedwig II 226 Struppeck Horst II 159 Strysio [rodzina] Il 415 Stryso Annaliese II 412 Suchodolec Jan Wacław 1 77 Suchodolec Jan Władysław von I 77,171; II 191,294, 391 Suchodolec Samuel I 77, 171; II 191,391,439 Suchodolski Mikołaj I 77 Sudermann Hermann I 110 Sukertowa-Biedrawina Emilia I 108 Sulikowska Weronika I 256 Sulima (Solimen) Mateusz (Matheusch) II 397-398 Sulima (Solimen) Paweł (Paul) II 397-398 Sulima Stefan (pseud. Władysława Ogrodzińskiego) I 117, 211, 214, 229 Sulima(Solimen) Wojtek (Woyteck) II 398 Sulimierski Filip I 30 Sulimmá Günter II 183 Sulimmá Gustav II 183 Sulimmá Karl Gottlieb II 183 Sulimmá Marie Luise z d. Kruppa II 183 Svalova Anastasia I 244, 246 Sychowicz Krzysztof I 136 Symanowski, nauczyciel II 95 Synofzik [rodzina] Il 415 Synofzik Adam II 405 Synowczyk Jakub II 329 Syska Henryk I 117 Szarejko Juliusz II 37 Szczech Jan I 200 Szeliga Jan I 77; II 171 Szendzielarz Zygmunt I 214 Sztachelski Jerzy I 200 Szultka Zygmunt I 77, 81, 86 Szuman, niemiecki badacz Mazur I 108 Szymaniuk Marta I 249 Szymańska-Jasińska Małgorzata I 24 Szymański Adolf I 106 Szymański Józef II 4 Szymański W, ks. I 240 Szymkowski, nadleśniczy II 300,441 ś Ścibek Tomasz I 259 Śledzik Grześ II 329 Śliwiński Józef II 292 Śliwka Ludwik I 209; II 244, 373, 479 Śmigielski Kazimierz ! 185-187, 205, 209, 214-215, 217-218, 224, 233; II 213, 457-458 Środa Adam, pseudonim Rode II 39 Świerkowski, odlewacz II 329 Świętek Marianna I 107 T Tabala Tatiana I 246 Tajchert Andrzej II 27-28 Templin Karl I 63, 82, 102, 146-147 Tesdorpf Wilhelm I 71 Tetzner Franz I 56; II 210 Thews Gerhard II 426 Thilo Wilhelm I 124 Thomzig Rudolf II 60 Thurowsky Jan II 67 Timmermann Paul II 433 Tkacz Marcin II 399 Tkacz Stan II 399 Tkaczig Marczin II 399 Tkatz Mathes II 399 Tkatzyk Baltzer II 399 Tkatzyk Jacob II 399 Toeppen/Töppen Max I 24, 28-29, 34, 38, 41, 45-46, 48, 50-51, 53, 58, 64, 72, 77, 80, 89, 101, 108, 125, 573 OPIS ZAGUBIONYCH WIOSEK POŁUDNIOWO-WSCHODNIEJ PUSZCZY PISKIEJ 127; II 32, 205-206, 270, 292 Toller Ernst II 30 Tomzig Rudolf II 71 Topka, leśniczy II 373 Traba Elżbieta I 7, 240, 269, 275 Traba Robert I 7, 23, 36, 55, 109, 116, 120, 127, 137, 143, 154, 156, 166, 169, 172-173, 175, 185, 239-240, 262-264, 269, 275; II 237 Traczykowie [rodzina] I 233, Trąbka Robert I 251, 259 Trembecki J. T. I 76 Trojan [rodzina] II 415 Trojan Ewald II 407 Trojan Otto II 412 Trojan Renate II 412 Trojan Waldraudt II 412 Trojanowski Nikodem II 41-42 Trubecki, książę II 36 Truchsess Marcin II 63 Trupacz Bogusław J. I 119, 147, 152, 161, 164, ; II 272 Trupinda Janusz I 29 Truszkowska Daniela I 196; II 50 Turowski Arnold II 134 Turowski Elfriede (Mergen) II 138-139 Turowski Else z d. Schussell II 137, 139 Turowski Emilia z d. Rinski II 136 Turowski Fritz II 139 Turowski Jakub II 4 Turowski Rudolf II 136, 139 Turowski Stanisław II 63 Turowski Walter II 139,173 Tuttas Alfred II 135 Tuttas August I 9; II 137, 139, 141, 172, 175 Tuttas Irma II 137 Tuttas Reinhold II 137 Tuttlies, nauczyciel II 426 Tuzinowska Agnieszka I 255-257 U Ucklanski/Uklanski Andreas von II 191 Ulonska [rodzina] II 175 Ulonska August II 179, 182 Ulonska Emilie II 181 Ulonska Gustav II 83 Ulonska Reihold II 171 Urban, żandarm II 367 Urban Jette II 103 Urgims Ernst II 179 Ugrims Helmut II 179 Ugrims Walter II 179 Urlich Ernst II 15,17-18 V Vaugondy Robert de I 83 Vostrilova Ekateryna I 249 W Wacławik Beata I 252; II 292,308,317,328-328, 335, 342, 352 Waenda Wilhelm II 291 Wage Raphael II 259 Wagner Josef I 178 Walaszek Adam I 80; II 330 Walczak Oliwia I 256 Waledzik Henryk I 212 Walendzik Gottlieb II 157 Walendzik Johann II 161 Walendzik Johann II 157 Walendzik Julie z d. Konstatnty II 157 Walendzik Katharina z d. Salewski II 157 Walendzik Ludwig II 157 Walendzik Maria [ur. 1859] II 157, 166 Waleryn Róża I 255-256 Walewski Władysław I 30 Wallendziak Gottlieb II 152-153 Wallock, nauczyciel II 94 Walter Otto II 55 Wańkowicz Melchior I 23, 103, 129, 143, 168, 171, 173, 263, 266; II 11, 107, 109, 203 Waschik Karl, gospodarz, ławnik Π 108, 111 Wasilenko, rosyjski major II 38 Wasilewski Marek Antoni I 231 Wawrzynieć, kowal I 119 Weber Helena I 246 Weinacht, polewacz II 329 Wehling, tajny radca górniczy II 299-300 Weidtmann Merle I 256 Weiß Albert I 55, 69; II 322 Weissenfels Ch. Jan von II 205 Wejchert Kazimierz I 140 Wendrich, nauczyciel II 426 Wenzlawski, nauczyciel II 267 Werner August I 25, 27 Wernkonis Jan I 30 Westhoff Karl II 401 Wiązkowie [rodzina] I 233 Wichdorff Hans Heß von I 45, 108, 112-113; II 192, 319, 337, 366 Wiechert Emil Martin II 482 Wiechert Ernst I 5, 15, 17, 57, 144, 162, 263, 277; II 233, 251, 246, 257 Wichdorf H. Heß von I 45,108,112-113; II 192,319, 337,366 574 INDEKS NAZWISK Wieliński Bartosz T. I 193 Wiemer [rodzina] II 125 Wiemer Gottlieb II 127 Wiemer Johann II 127 Wiemer Wilhelm II 127 Wiersma Frauke I 249 Wierzbicki Dawid I 243-244, 246, 249, 259 Wigand Johannes, biskup II 13,145 Wilamowski Bogdan I 200 Wiland Johannes II 124, 206, 232, 284, 399 Wildstein Engelhard Rabe von I 25 Wilczek Jorek II 399 Wilczek Michel II 399 Wilczig Marczin II 399 Wilhelm II, ostatni niemiecki cesarz I król Prus I 161, 163 Wiik (Wolf) Jan II 398 Wiik Mathes II 399 Wiik Michel II 398 Wiik (Wolf) Michal II 399 Wiik (Wolf) Stanislaw (Stenzel) II 398 Willan Tadeusz I 266 Willimzik [rodzina] II 245 Willimzik Auguste II 247,249 Willimzik Marie Meta II 248 Winiarska-Lisiecka Edyta I 241 Winkler Adalbert von (Wojciech Kętrzyński) I 108 Winko Adolf II 257 Wiśniewska Ruth Dedner I 184 Wiśniewski Maciek I 78 Witczak Michal I 244, 246, 249 Witkiewicz Adam I 52 Witkiewicz Wiesław I 52 Witkowska Kamila I 244, 249 Wittich, pruski general II 33 Witzleben Ferdinand August von II 391, 461 Wnukowie [rodzina] I 233 WöbckeUlfl 90, 91; II 183,210 Wodziński Cezary I 275 Woity Fritz I 140 Wojciechowscy [rodzina] 1211 Wojciechowski, kupiec II 38 Wojtczak Maria I 178 Wolfgarth Auguste II 385 Wolfgarth Wilhelm II 329 Wollhauer, nauczyciel II 127 Wollschläger Mörtitz II 15 Wolski Antoni, pseudonim Miecz II 39 Wolszlegier, karczmarz II 29, 38 Wolzik M. II 435 Wolzik Maria II 435 Worgitzki Max I 169 Worgull, gospodarz II 127 Worobiec Antoni I 4, 6, 120 Worobiec Danuta I 9, 35, 54, 56, 60, 111-112, 121122, 124, 126, 128, 130, 172, 176, 182, 187, 189, 240, 249, 262, 269-270; II 165, 298, 334, 338, 340 Worobiec Maria I 4, 6 Worosiński Józef II 329 Wosiedlo Friedrich II 355 Woszidlo August II 262 Woszidlo Gottlieb II 262 Woszidlo Wilhelm II 262 Woszilo Rudolph II 127 Woyciechiwski, gospodarz II 285 Woyciesczik, wolny II 125 Woydzigk Jan II 67 Woÿth Herbert II 385 Woÿth Johann II 385 Woÿth Marie z d. Franke II 386 Wróblewski J. I 204 Wrzesiński Wojciech II 165-166,168 Wydra Gerhard II 47, 69, 87, 90, 124-125, 129, 155, 171, 173, 178, 226, 233, 252, 283, 286, 398, 407, 440, 457, 462, 488 Wydra Horst I 188 Wypustek Ewelina II 145 Wysoccy [rodzina] I 233 Wysocki Franciszek I 200 Wyszk-Borzykowski Przemysław I 244, 249 Z Zabałkański Iwan Iwanowicz Dybicz/ Graf Hans Karl Friedrich Anton von Dibitsch II 33, 35-36 Zacharewicz Piotr II 39 Zachariasz z Piecek I 63 Zadroga Andrzej I 251 Załuski Andrzej Chryzostom I 97 Zantarra, zob. Zientara Malewska Maria Zaremba Marcin I 208-209 Zawadzki Julian I 39 Zbrzesny Fridrich (Fric Zbrzesny) II 174 Zeli Heinrich I 39 Ziegenhagen Gerda II 380, 386 Zielasko Walter II 70 Zielińska Mirosława I 244 Zielinski Friedrich, kowal II 355 Zieliński Jan I 233 Ziemer Herbert I 120, 156, 162, 177, 183-184, 189-191; II 46-47 Zientara-Malewska Maria I 177 Znamienowska-Prüfferowa Maria I 36 Zofia Jagiellonka II 205 575 OPIS ZAGUBIONYCH WIOSEK POŁUDNIOWO-WSCHODNIEJ PUSZCZY PISKIEJ Zühlke, asystent kryminalny II 51 Zwalina [rodzina] I 34 Zweck Albertį 23, 36, 60, 99, 101, 108; II 90, 195, 207, 292, 306-308, 393 Zwierowicz Marzena I 244, 246, 273 Zygmunt I Stary, król polski I 34, 87; II 204 Żak Maciej Matz Szak II 225 Żegota Mariane I 249 Żołnierczyk Jan (Johann Żołnierczyk) II 329 Żółtowska Paulina I 256 Żurkowska Tekla I 139, 241 Żyromski Stanisław I 143, 255, 227 Żywiczyński Adam I 141; II 21, 24, 28, 69 576 OPIS ZAGUBIONYCH WIOSEK POŁUDNIOWO-WSCHODNIEJ PUSZCZY PISKIEJ Indeks nazw geograficznych W nawiasach kwadratowych podano występujące nazwy oboczne oraz nazwy niemieckie. Tłustym drukiem oznaczono nazwy miejscowości oraz numery strony rozdziałów w całości im poświęconych. Cyfry rzymskie I i II przed numerami stron odnoszą się do tomów książki. Skróty: d. = dawne, jez. = jezioro; k. = koło; leśn. = leśniczówka; m. = miejscowość; maj.= majątek; nadl. = nadleśnictwo; niem. = niemiecki; ob. = obecnie; obw. 1. = obwód leśny; os. 1. = osada leśna; p. = później, półw. = półwysep; ros. = rosyjski; rz. = rzeka; w. = wyspa; wł. = włoski; zob. = zobacz. Indeks nie obejmuje nazw; Puszcza Piska, Mazury, Warmia i Mazury, Pisa Indeks nie obejmuje także nazw miejscowości, będących siedzibą wydawnictwa - z przypisów A Adamsverdruß [niem.], zob. Szklarnia koło Spychowa, m. Alberta, stan I 99 Allenstein, niem. zob. Olsztyn m. Altdorf, m. I 76 Ameryka Południowa II 209 Amsterdam, m. I 76 Anglia I 79 Ankara, m. II 194 Ansbach, m. II 205 Antwerpia, m. II 31 Anuszewo [niem. Annussewen], m. I 154; II 40, 440 Arnstadt, m. II 191 Augustowszczyzna I 208 Auschwitz I 94, 100 Austria I 268 Austro-Węgry I 145; II 34 Azja Mniejsza I 95 В Babięty [niem. Babienten], m. I 64 Bagdad, m. II 194 Bagna [W Bagnach], kolonia na północ od Łachy II 138 Bagno Pogubskie [Bagno Pogubię, niem. Pogobien Bruch, Pogauer Bruch] II 195 Bałtyk I 70; II 49 Barciany [niem. Barten, Barthen], m. I 53 Barczewo [Wartembork, niem. Wartenburg], m. I 63, 165, 267 Bärenbruch [niem.] zob. Niedźwiedzie Bagno, leśn. I 42, 237; II 6-7, 93, 471, 484 Barłoga [niem. Balders Graben, także Szastka, niem. Schaster Fließ], struga II 135, 189 Barłogi [niem. Barloch Bruch, Wiesel Bruch], bagna II 84, 86, 135, 259, 307 Bartosze [niem. Bartossen], m. k. Ełku II 1S9 Bartoszyce [Barsztyn, niem. Bartenstein] I 24, 200, 220 Bat Yam/ Bat Jam, m. II 31 Bawaria I 77, 78; II 30, 269, 330 Bazylea, m. I 46, 61, 95 Bełcząc [niem. Grosdorf, Beltzuntzken, Beltzuntz, Beltzuntze, Beitzunzen], m. I 78 Bełdany [niem. Beldan See], jez. I 24, 100-101; II 211, 299-300 Bełżyce, m. I 94 Benelux I 268 Bergen-Belsen, m. I 94 Berlin, m. I 11, 37, 45, 64, 78, 87, 94-95, 97, 100, 116, 122-123, 127, 133, 136, 141-142, 151, 161, 166, 171-172, 252, 262, 264-265; II 15-18, 30-31, 34, 36, 65-67, 194-195, 226, 237, 271, 291, 297, 299-300, 302, 303, 308-310, 314-315, 319, 326, 332, 336, 348, 401, 458 Bialibrzegi, leśn., obw. 1.1 42; II 6-7, 451 544 INDEKS NAZW GEOGRAFICZNYCH Biała, p. Piska [niem. Bialla] I 78-79, 92, 127, 187, 196, 201, 205; II 45, 47, 270, 336, 361 Białobrzegi / Birkenbruch [d. Biały Róg, Białe Brzegi, p. Brzozowe Bagno, Brzezina niem. Weisser Winkel, Billizzeg, Bialibrzegi, Biallibrzegi, Biallibrzegy, Birkenbuch], leśn. 1 43, 87, 137, 154, 237; II 40, 138, 261, 285, 450-455 Biały Róg lub Biały Brzeg, zob. Białobrzegi Białoruś I 193, 240 Białostocczyzna! 218 Białowieża, m. I 50 Białystok, m. I 100, 136, 199, 251; II 302, 307, 308, 329 Birkenbruch [niem.], zob. Białobrzegi Bobrówko [niem. Bubrowko, Biebern], m. I 86 Bochum, m. II 136-138 Bogate, m. I 76 Bogumiłka [niem. Bogumiller Fliess, Dziadower Fliess, Brödauer Fliess], rz. II 63, 66 Bogumiły [niem. Bogumillen], m. II 52, 67, 74 Bogusze, m. II 43 Borki, zob. Borki Szlacheckie, m. Borki Szlacheckie [Borki, niem. Adlig Borken, Borken], m. II 298, 399 Bory Janowskie [ob. Puszcza Piska] II 33 Braniewo [d. Braunsberg, niem. Braunsberg] I 141, 220; II 37, 342 Braxeinswalde, [ob. Otwaschnoje w obw. kaliningradzkim], m. II 195 Brąswałd [niem. Braunswalde], m. I 177 Breitenheide [niem.] zob. Szeroki Bór], nadi., obw. 1. Brejdyny [niem. Brödienen], m. I 72 Brema, m. II 31 British Columbia, stan I 99 Brodowo, m. I 233 Browarnik, obw. 1.1 42 Brzozolasek [niem. Prosolassek, Falken See], jez. II 188-189,303,306,313,316,321 Buchenwald, m. I 99, 264 Bułgaria I 98 Burgundia I 270 C Cagnes-sur-Mer, m. we Francji II 31 Chile I 94; II 209 Chochoł [niem. Friedrichsfelde], m. I 72-75; II 319, 322, 329, 343-344 Chorzele, m. II 333 Chorzów [niem. Königshütte], m. II 328, 333 Ciesina [niem. Erdmannen], m. I 99, 123, 136, 160; II 90, 107, 109, 299 Clausthal, m. II 328, 333 Connecticut, stan II 60 Cwaliny [niem. Gross Zwalinnen, Zwalinnen, Schwallen], m. I 33-34, 100 Czapla, leśn. II 250, 252 Czarna Hańcza, rz. II 309 Czarnogóra I 95 Schadawa, Dziadowen, Dschiadowen, Dcziadowen, Czechy I 79, 268 Czerwone [niem. Czerwonnen], m. II 309, 311, 318 Czessinna, obw. 1.1 42 Częstochowa, m. I 209 Cziperto [Dorf Czirpianti], p. Paski Wielkie (?) m. II 145 D Damięty, m. I 117 Dania I 99 Darkiejmy [niem. Darkehmen, Darkeim, Angerapp, ob. ros. Oziorsk], m. I 200 Dąbrowa [niem. Gut Damerau, Damerau], m. I 33 Dąbrówka [niem. Dombrowken], m. I 126 Dąbrówno [niem. Gilgenburg], m. I 33, 78, 117, 147, 171, 181, 194, 196, 225, 233 Dejma [niem. Deime], rz. I 21 Dębniak/ Eichenwalde [niem.], leśn., os. leśn. I 15, 43, 86, 136, 154, 237; II 6, 40, 456-459 Dębowiec [niem. Eichhiolz], m. II 191 Długi Kąt [niem. Adlig-Dlugikont], m. II 189 Długoniedziela, m. 1 78 Dłutowo / Fischborn [niem. Dlottowen, Dłutowa Dorff, Dludowa-, Dlotowa Dorf, Dlutouen, Diótowo], m. I 1920, 25, 33-34, 37, 44, 55, 90-92, 116, 118, 134, 141, 146, 150, 152, 160-161, 164, 182, 184, 199, 201-202, 214, 236, 251; II 4, 6-7, 10-59, 61, 69-70, 73-74, 143, 147, 206, 224, 269-271, 284, 286, 292, 295, 397, 403, 405, 417-418, 426-427, 429-430 Dobrzyń [niem. Dobrzyń, Dobrziennen], m. I 233 Dolny Stawek [lub Dolny Staw, niem. Unter Teich; także Młyński, niem. Mühlen Teich] II 297, 325, 306, 370, 372 Dombrowa, obw. 1. I 42; II 310 Dombrowken [do 1945 r. nazwę Dombrowken nosiły 3 wioski: w pow. piskim, węgorzewskim oraz gołdapskim], m. I 126 Dortmund, m. II 137 Drangowski [d. Sentainen], m. I 97 Drozdowo [niem. Drosdowen], m. I 201 Drwęck [niem. Dröbnitz], m. I 240 Drygały [niem. Drigallen], m. I 52-54, 78, 92-93, 120, 125, 129, 184, 196, 201, 216; II 44, 419 545 OPIS ZAGUBIONYCH WIOSEK POŁUDNIOWO-WSCHODNIEJ PUSZCZY PISKIEJ Dublin, m. II 194 Dudy, m. II 311, 316 Dusburg, m. I 24 Düsseldorf, m. I 251-252, 255-256, 259, 273; II 31 Duś [d. Duszne Jezioro, niem. Duss See], jez. I 101102 Duży Ostrówek, w. II 232 Dziadki / Jagdwiesen [niem. Dziadtken, Dziadken, Dziacke], leśn i os. leśn. I 86, 136, 154; II 40, 460463, 488 Dziadowo / Königstal [niem. Schadawa, Dziadowen, Dschiadowen, Dcziadowen, Kenikstal, Königstal, po 1945 r. czasowo Królewo], m. I 19, 25, 33,36, 53-54, 134, 141, 152, 154, 161, 180, 201-202, 223, 236, 256; II 5, 15, 24, 40, 45, 49, 60-71, 73-75, 77, 90, 97, 124, 143-145, 147, 150, 172, 206, 262, 295, 403, 405, 473, 475, 488 Dziadówka [niem. Turower Fließ, Königstaler Fließ] rz. II 63, 67 Dziadtken [niem.], zob. Dziadki, obw. 1. Działdowo [niem. Soldau], m. I 171,233, 266 Dzięgiele [niem. Dzingellen], m. II 39 E Egipt I 95 Eichental/ Schiast, nadi., p. leśn. I 19, 42-43, 86, 134, 152, 154, 190, 201, 236-237; II 6-7, 472-475, 479, 488 Elbląg [niem. Elbing], m. I 28, 126, 141; II 28, 337 Ełk [d. Łek, niem. Lyck], m. I 48, 88, 90, 106-107, 117, 140-141, 146, 154, 161, 184, 195, 218-219; II 21, 36, 40-41, 47, 209, 251, 269, 345 Eppenforst, leśn. I 42, 237; II 7, 468-469, 484 Estonia I 99, 240 Europa I 23, 55, 60, 76, 78-80, 87-88, 95, 99,137, 140, 161, 178, 239-240, 266, 268, 272, 275; II 49, 193-194, 330, 361, 405 F Faryny [niem. Fartenen], m. I 72; II 89 Finlandia I 99 Flandria II 91 Flensburg, m. I 183 Francja I 58, 79, 95, 104, 137,140, 156; II 49, 195, 318 Friedrichshof [niem.], zob. Rozogi, m. Friedrichslohra [ob. Großlohra], m. I 96 Frombork [niem. Frauenburg], m. I 39 Fryburg [niem. Freiburg], m. II 20 Fulda, m. II 191 G Galicja Wschodnia I 6 Gaiindia [d. niem. Galinder Landt] I 18, 29; II 28 Gałkowo [niem. Galkowen], m. I 101-102, 137, 241, 246, 272 Garden City, m. w USA II 196 Gąbin [niem. Gumbinnen], m. I 192; II 34, 299-300, 327, 337 Gąsior [niem. Gonschor], m. I 86 Gdańsk [niem. Danzig], m. I 28-29, 58, 71, 96, 99, 154, 191, 226; II 49, 359 Gelsenkirchen, m. I 143; II 380, 386 Generalna Gubernia I 100 Generalne Gubernatorstwo I 268 Gierdawy [niem. Gerdauen, ob. ros. Żeleznodorożnyj], m. I 200 Giżycko [d. Łuczany, Lec, niem. Lötzen], m. I 30, 33, 58, 77, 108, 141, 148, 200, 204; II 21, 171, 259, 361, 371 Gliwice [niem. Gleiwitz], m. II 328, 333 Głogów [niem. Glogau], m. II 315 Gołdap [niem. Gołdap], m. I 117, 218; II 328 Gorycja [wł. Gorizia], m. I 156 Gorzów Wielkopolski [niem. Landsberg an der Warthe], m. II 328 Górowo Iławeckie [niem. Landsberg], m. I 220; II 49 Grabowo, m. I 212; II 367 Grabówka, m. II 174 Grądówka [niem. Grondowken], m. II 473 Grecja I 95, 268 Greeny Island, w. II 194 Greiswald, m. II 237 Grodno, m. I 88 Grodzie/Jagdwiesen [Grodzią, Grodszia], m. I 19, 86, 181, 202, 236; 261; II 6-7, 84-85, 261 Grodzisko [niem. Burgdorf], m. I 53, 89-92; II 419 Grodziszcze [niem. Lampersdorf], m. II 464 Grünheide [niem.], zob. Zielony Lasek, m. I 42, 60; II 136, 195, 393, 441, 464 Grunwald, m. I 146 Guja [niem. Gross Guja], majątek, ob. m. I 186 Gumbin [niem. Gumbinnen, ob. Gusiew], m. I 21, 42, 55, 72, 192; II 14-15, 34, 67, 153, 194, 211, 299, 322, 333, 356, 401, 477 Guty, [ob. Nowe Guty; niem. Seegutten], m. I 78 Guzianka [niem. Guschienen] leśn. I 86, 145, 146; II 300 Guzianka [d. niem. Gußanka], rz. I 148; II 299 Guzianka [niem. d. Gußin See, p. Guschiener See], jez. II 299-300 Guzki [niem. Gusken], m. II 398 546 INDEKS NAZW GEOGRAFICZNYCH H Hahnebruch [niem.], zob.Kurze Bagno, leśn. Halle, m. I 82, 97, 123, 164; II 190 Hanoi, m. II 194 Hejdyk [niem. Heydik, Heidig], m. I 136, 160, 215; II 90, 97-98, 100, 107, 109, 213 Henriettental [niem.], zob. Nowy Wądołek, m. Hesja I 95 Hiszpania I 95 Holandia I 76, 79, 95 I Hawa [niem. Deutsch Eylau], m. I 220; II 11 Indiana, stan I 99 Insterburg [ob. ros. Czerniachowsk], m. I 98, 149; II 331 Inulec [niem. Inulz See], jez. I 136 Islandia I 99 Iwanowo [niem. Iwanowen, Schlößchen-Iwanowen], m. I 101-102, 137 Izbica, m. I 94 Iznota [niem. Isnoten, Isnothen], m. I 53; II 299 J Jabłonka [niem. Jablonike], m. I 24, 32 Jabłoń [niem. Wasserborn ], maj. I 86 Jagdwiesen, zob. Dziadki, leśn., os. leśn. Jagodne [d. niem. Jegodny Lunk], łąka, ob. m. I 126 Jagodne [niem. Balkfelde], m. II 127-128 Jagodschin, obw. I 42 Janina/ Hirscheck [niem.], majątek I 86, 236; II 8687, 261 Janowo [d. Janowa Karczma, niem. Johannis Krug], ob. Ukta, m. I 54, 63 Jańsbork [niem. Johannisburg], zob. Pisz, m. I 31, 64, 198, 200, 218; II 126, 190, 451 Japonia I 99 Jaśkowo [niem. Jaschkowen, Reiherswalde], m. I 36, 53, 64, 69, 78, 123, 154, 223, 244, 254, 259; II 40, 67, 109, 187, 212, 231, 237-241, 243, 245, 299, Jaśkowo [niem. Jaschkowen See], jez. II 299 Jebour, zob. Zameczek, m. I 24 Jedwabno, m. I 45 Jeleni Bór, leśn. I 43, 244, 259; II 373 Jeleń, leśn. I 43 Jeglijak/ Fichtenwalde [niem.; Jegliak], leśn., obw. 1.1 15, 43, 154, 237; II 6-7, 40, 464-465 Jegliniec [niem. Tannenheim], m. II 329 Jegocin [niem. d. Gr. Jegodzin See, p. Gr. Jegodschin See], jez. II 299-300 Jełguń [niem. Gelguhnen], m. I 65 Jerozolima, m. I 29; II 31, 62, 144 Jezioro Dolne zob. Jezioro Nidzkie] Jezioro Mokre [niem. Mucker See] I 10, 62, 233; II 299 Jezioro Nidzkie [d. Nede, Dolne, niem. Nieder See] I 10, 13, 18, 25, 36, 45, 53, 64-65, 168, 176, 185, 188, 190, 209, 217, 221, 224, 233, 246, 271; II 107, 109111, 113-114, 116-117, 203, 205-210, 212-213, 231232, 235, 240-241, 243-244, 249-252, 299, 391, 393, 464 Jezioro Nidzkie - Ruciany [niem. Oberförsterei Niedersee - Rudczanny], nadi. II 252 Jezioro Nidzkie [d. Jezioro Dolne, niem. Nieder See] II 299 Jezioro Piskorzewskie [niem. Piskorzewer See, Königsdorfer See] II 136, 171, 173, 188-189, 294, 296, 306, 314 Jeże [niem. Jeßen, Gehsen, Giesen,], m. I 25, 33, 44, 55, 57, 63, 89-93, 123, 131-132, 134, 141,150, 152, 154-155, 157-158, 161, 166, 184-185, 212, 223 II 11, 13, 15-18, 20, 24, 28, 34-36, 38, 40-42, 44-45, 47, 48-49, 52-53, 60-61, 65-66, 68, 71-73, 127, 136-137, 143, 147, 149-150, 155, 157, 159, 161, 172, 205-207, 225-226, 284, 287, 295, 316, 319, 342, 356, 358, 361, 363, 365, 397, 403, 405, 407, 417, 420, 423, 426-427, 429, 445 Johannisburg, nadi. 1 21, 30-31, 36, 38, 42, 48, 50, 90-92, 134, 149, 155, 162, 164, 188, 190; II 14-15, 18, 38, 47, 67, 69, 84, 87, 89, 91, 111, 136, 153, 171, 183, 189, 191, 210, 250, 262, 273, 300, 313, 365, 367, 371, 420, 423, 441, 451, 461, 465, 467, 473, 477 Johansburg [Fleckenn], Johannsburgk [Flecklein], Johanßburg [Städtlein], Johannsburg [Städtchen], zob. Pisz Jueschkittel (?}, m. II 328 Jurkowy Młyn, m. I 231 К Kaczerajno [niem. Katzaraino, Schilf See], jez. I 5 Kaczor /Zagon, [d. wyspa, niem. Friedrich Werder], póiw. I 5 Kadzidłowo [niem. Kadzidlowen, Einsiedeln], m. I 35, 54, 56, 60, 101-102, 112, 121-122, 124, 126, 128, 130, 137, 176, 182, 187, 189, 240, 243, 245-247, 249, 252, 255, 262-263, 269-271; II 113, 298, 334, 338-340 Kalisz, m. I 85, 260 Kalkuta, m. II 194 Kałęczyn [niem. Dreifelde; Kallenzinnen], m. I 92, 141-142; II 24, 36, 126, 219 Kały [niem. Kaily See], jez. II 188, 306 547 OPIS ZAGUBIONYCH WIOSEK POŁUDNIOWO-WSCHODNIEJ PUSZCZY PISKIEJ Kamień [niem. Kamień], m. I 86 Kanada I 99; II 193, 194 Kanton, m.II 194 Karaczi, m. II 194 Karoliny, w. II 251 Karpa/Karpen [niem.], m. I 89, 90, 119, 136, 154, 156, 201-202, 236: II 4, 40, 89-105, 109, 299, 329, 488 Karpaty II 49 Karwica [niem. Kurwien], nadi. Kanvica [d. Kurwę, p. Kurwie, niem. Kurwien], m. I 25, 43, 57, 65, 76, 86, 99, 136, 149-150, 152, 174, 205, 215; II 107, 109, 207, 213, 299, 322, 391, 464-465 Karwik [niem. Karwik], m. I 196 Kassel, m. I 161 Kaszuby I 209 Kerscheck, obw. 1.1 42 Kętrzyn [d. Rastembork, niem. Rastenburg], m. I 30, 37, 183, 195, 204, 271; II 157, 211, 330, 332, 337 Kiauten [niem. Zellmühle,■ ob. ros. Smirnowo], m. I 79, 96; II 297, 328, 329, 333 Kiełbonki [niem. Kelbonken], m. I 72 Kilonia, m. I 194 Kleszewo, m. I 33 Klon [niem. Liebenberg], m. I 72; II 319, 322 Kłajpeda, m. I 23, 165, 186, 191-192, 231; II 29 Knipy, m. I 199 Kobylaki, m. II 333 Kocioł Duży [d. Kocioł, niem. Gross Kessel], m. I 197, 201; II 116, 286, 407 Kociołek Szlachecki [niem. Aldig Kessel], m. II 38 Koczek [niem. Waldersee], m. I 93, 136 Kokoszka [niem. Kokoška], m. I 74 Kolno, m. 1 10, 23, 93, 147-149, 164, 184, 267; II 11, 20, 24, 27-28, 32, 38-42, 44-45, 52, 57, 136, 150, 161, 222, 269-2 70, 302, 316, 336 Kolonia, m. I 267, 270 Kołowin [niem. Collogienen, Kolloginen], m. I 10, 62-63, 139 Kołowinek [niem. Kollogienen], leśn. I 63 Kołowinka [niem. Kollogienen Fluß], rz. I 63 Koncewo [niem. Warnold], m. II 5 Konopka [niem. Heide Bach], rz. I 53; II 224-225 Konopki [niem. Konopken, Mühlengrund], m. I 53 Korzeniste, m. II 20 Kosewo [niem. Kossewen, Rechenberg], m. I 63 Kosinowo, [niem. Koschinowen, Andreaswalde], m. I 34, 76-77 Kowale, m. I 33 Kowalik, ml 72; II 310 Kowallik, obw. 1.1 42 Kowno, m. I 94; II 29 Kozioł, m. II 38-39, 313, 318, 369, 377, 425, 431, 433, 435 Koźle, nadl. II 44-45 Kożuchy [niem. Kölmerfelde], m. I 78, 196, 201 Kózki [niem. Kosken], m. I 184; II 44 Kraj Kłajpedzki I 165 Kraj Warty I 268 Kraków, m. I 80, 108, 208; II 32, 39, 330 Krasowo-Cząstki, m. II 457-458 Kresy I 6, 127, 224, 239, 262-263; II 430 Krępsk [niem. Kramsk], m. II 356 Królestwo Prus I 77-78, 80, 86, 131, 135; II 90, 109, 126, 171, 190, 206, 232, 259, 284, 294-295 Królewiec [niem. Königsberg], m. I 18, 24, 34, 44, 48, 68, 71, 77, 80, 88-89, 96-97, 116, 124, 131, 141-142, 158-162, 173, 185, 188; II 16-17, 19, 28, 37, 47, 70, 193, 205, 250-251, 265, 269, 292, 297, 307, 326, 329֊ 331, 347, 366, 369, 368, 475, 455 Królewo zob. Dziadowo, m. Królewskie Lasy Krutyńskie [Königliche Kruttingensche, Forst] I 54, 100; II 300 Królikowe, m. II 49 Królowo zob. Piskorzewo Krupa [niem. Kruppa], m. II 299 Krutynia [niem. Kruttinner Fluß], rz. I 53-54, 60, 63, 68, 138, 262; II 299 Krutyń [niem. Cruttinnen, Kruttinnen], m. I 45, 59, 233, 266; II 310, 327, 473 Krutyńska Karczma [niem. Kruttinger Krug], m. I 63 Krutyńska Szklarnia [Krutyńska Huta Szkła; niem. Kruttinger Glaßshütte], ob. Ukta, m. I 54, 63, 68 Krutyński Piecek [niem. Kruttinger Theerofen], m. I 63 Krzywa Struga [Krzywy, niem. Crommenfließ, Krummfließ] II 419 Krzywe [niem. Krzywen, Rundfließ], m. I 72 Krzyże [niem. Kreuzofen], m. I 59, 86, 185, 190, 217, 272; II 207, 213 Ksepki, m. I 235 Księstwo Pruskie I 34; II 14, 232 Księstwo Salzburskie II 330 Kucbork [niem. Kutzburg], m. II 350 Kulicki Mechacz [niem. Kuliiker Moosbruch/Grünheider Moos/Grünheider Bruch], bagno II 195 Kulinowo [niem. Kulinowen], m. I 101 Kullik zob. Kulik Kulik [niem. Kullik, Kullick, Grünheide, Oberförsterei Grünheide], nadl., os. leśna II 110, 135, 175, 269, 322, 365-366, 441, 464 Kumieisk [niem. Kumilsko, Morgen], m. I 53, 54, 78, 100, 120, 129, 132, 134, 137, 152; II 14-15, 53, 63, 65, 67, 71, 73, 75, 147, 189, 206, 222, 226, 295, 336, 421, 423 Kurczątki [niem. Kurzontken], m. I 78, 92 548 INDEKS NAZW GEOGRAFICZNYCH Kurpie I 73, 117, 163, 224; II 27-28, 98, 348, 423, 427 Kurpiowszczyzna I 116-117, 208-209, 218, 220, 224, 233, 267; II 308 Kurwie, zob. Karwica Kurwien, nadi. I 42 Kurwien, obw. 1.1 65, 99, 149; II 299 Kurze Bagno/Hahnebruch, leśn. I 15, 42-43, 237; II 6-7, 466-467 Kuźnica Jeżewska, zob. Ruda Jeżewska, m. Kwiatuszki [niem. Blumenau], m. I 72, 119; II 319, 344 Kwidzyn, m. I 97 Kwik [niem. Ouicka], m. I 25 Kwi tajny [niem. Ouittainen], m. I 188 Ładne Pole [niem. Schönfeld], m. I 101-102, 137 Ławki, m. I 337 Łączka/ Eppenforst [niem.], leśn. I 15, 43, 237; II 6-7, 89, 468-469 Łączki, m. I 224 Łąki Faryńskie [niem. Fariener Wiese, Bach-Wiese] II 89-90, 97 Łomża, m. I 23, 50, 184, 208; II 28, 38-39, 44 Łotwa I 99, 240 Łódź, m. I 77 Łupki [niem. Lupken], m. I 78; II 298 Łyse, m. II 49 Μ L Labiawa [niem Labiau, ob. ros. Poleski], m. I 98 Labrador, pólw. II 194 Lasy Nowopiskie [niem. Neu-Johannisburger Forst] II 294, 305 Lauchhammer, m. II 303, 315, 326, 333 LeJda, m. I 76 Leman, m. I 235 Leśniowo, zob. Przerośl, m. Limbach, m. II 191 Lipa Przednia I Vorder Oppendorf [niem. Vorder Lippa], m. I 19, 86, 138, 154, 234, 236, 254, 256; II 4, 6-7, 40, 107-117, 238, 488 Lipa Tylna/ Hinter Oppendorf [niem. Hinter Lippa], m. 1 19, 57, 86, 176, 236; II 6-7, 106-121, 237 Lipniki [niem. Lipnicken] m., obw. 1. I 42, 134 Lipsk [niem. Leipzig], m. I 164; II 39, 292 Lisaki [niem. Drugen], m. II 220 Lisewo, zob. Szparki, m. Liski [niem. Liscki], m. I 44, 54 Lisunie, jez. I 136 Litwa I 29, 41, 72, 75, 79, 87, 97, 100, 104, 141, 240 Loara, rz. II 195 Lotaryngia I 141 Lubagienen, [к. Tapiawy] m. I 98 Lubartowo, m. 1 76 Lubeka [niem. Lübeck], m. II 275 Lubiawa [niem. Laukischken], m. II 328, 332 Luksemburgil 31 Lwów, m. I 55, 108; Π 124 Ł Łacha, m. I 209, 213; II 136, 138, 244, 295, 308, 361, 367, 373 Łacha [niem. Laachen See], d. jez., ob. Osuszone I 44; II 295, 306-307 Majdanek, m. I 94 Makronezja II 251 Malbork [niem. Marienburg], m. I 21, 52, 77, 96, 109, 141; II 11,359 Malčki [niem. Melzka Wiese, Kalten-Fließer Wiese], bagniste łąki II 439 Malmö, m. II 194 Małopolska I 209, 270 Mały Lasek [niem. Mallilasseck], m. II 206, 392 Mały Płock, m. II 20, 41, 302 Mamry [niem. Mauersee], jez. I 28, 72 Maniowo Wielkie [niem. Groß Mohnau], m. II 328 Mansfeld [ob. ros. Polewoje], m. II 13 Markajmy [niem. Markeim], m. I 239 Maskulińskie, nádi. I 185, 241 Mazowsze I 11, 20, 25, 33-34, 46, 78-79, 81, 83, 89, 98, 106, 115-117, 208, 218, 221, 224, 233, 263, 267268; II 11,13, 43-44,49,97,269,281,330,347,419 Michigan, stan I 99 Mikołajki [niem. Nikolaiken], m. 1 55, 73, 79, 90, 137, 146-147, 153, 195; II 36, 174, 211 473 Królewskie Lasy Mikołajskie [Königliche Nikolaikensche Forst] I 100 Mikosy, m. I 201 Mikosze [niem. Mikossen, Arendswalde], m. I 92 Miłki [niem. Millken], m. I 132 Miłkowo [niem. Arnsdorf], m. II 328, 333 Miłomłyn [niem. Liebemühl], m. II 13 Minden, m. II 43, 423, 452 Mińsk, m. I 94 Modersohn [osiedle robotnicze w Kołowinie] I 63 Mojtyny [niem. Markeim], m. I 72 Mokre, jez. I 10, 24, 62, 233, 271; II 299 Mołdawia I 94-95 Monachium [niem. München], m. I 159 Monety [niem. Monethen], m. II 114, 419-420 Mościska [Nikołajewo, niem. Nikolaihorst], m. II 101 549 OPIS ZAGUBIONYCH WIOSEK POŁUDNIOWO-WSCHODNIEJ PUSZCZY PISKIEJ Morze Bałtyckie I 29, 94, 96, 165 Morze Północne I 94-95 Moskwa, m. I 46 Mrągowo [Ządzbork, Ządźbork, Żądzbork, niem. Sensburg] I 23, 90, 99, 122, 128, 146-148, 171, 197, 199, 204; II 36, 161, 273 Mrugacz [niem. Mrugatz], podmokłe grunty 11 293, 302 Miichenberg, m. II 315 Mückenberg, m. II 303, 328 Myszyniec, m. I 37, 73, 220, 267; II 37-38, 41, 45, 316, 336 N Na’an, kibuc w Izraelu II 31 Nadrenia I 128, 255 Nadrenia-Westfalia I 128, 255 Narew, rz. I 25, 46, 58, 146, 193, 232; II 46, 269-270, 307, 309 Nassau, w. I 79 Natangia I 34, 41 Nemmersdorf [ob. ros. Majakowskoje], m. Nede [d.] zob. Jezioro Nidzkie Neudorf, m. 1 51 New Haven, m. II 60 Nida [niem. Nieden], m. I 161, 241; II 73,299,313, 371 Nidzica [Nibork, niem. Neidenburg], m. I 72, 82, 148, 220, 239; II 116,205,269 Nieder See, zob. Jezioro Nidzkie Niederwald, obw. 1. I 42 Niedźwiedzie/Reinersdorf [niem.; Niedzwedzen, Medzwiedzen, Medzewezen, Niedzwitz, Nieczweczen, Niedzewedzen], m. I 19, 25, 28, 34, 78, 81, 161, 195, 223, 234, 236; II 4, 6-7, 122-135, 397-398, 488 Niedźwiedzie Bagno/Bärenbruch [niem.; także Niedźwiedzi Dół], leśn. I 43, 87, 237; II 6-7, 354, 470471 Niemcy I 11, 93, 95, 99, 120, 127-128, 142, 162, 167, 169-170, 173, 183-185, 187, 193, 211, 255, 263-264, 267, 275; II 20, 30, 41-42, 49, 73, 97, 161, 241, 426427 Niemen, rz. I 22, 147 Nipy, m. I 76 Nitki [niem. Nittken], m. I 92 Nizina Północnomazowiecka I 72 Normandia I 263 Norwegia I 99 Nowa Gwinea II 251 Nowaki [niem. Nowaken], m. I 92 Nowa Marchia II 327-328 Nowa Ukta [niem. Neu Ukta], m. I 138, 241 Nowa Wieś Ełcka [niem. Neuendorf], m. I 78 Nowe Juchy [niem. Neu Jucha], m. II 205 Nowy Suchoros [niem. Neu Suchoross, Auerswalde], m I 73 Nowogród, m. I 25, 117; II 38, 51, 269 Nowydziai/ Nowy Dział [niem. Schastenbruch; Nowydział, Nowidzial, Nowidzat], m. I 19, 202, 236, II 6-7, 259-262, 270 Nowy Gieląd [niem. Neu Gehland], m. II 193 Nowy Jork, m. II 30-31, 194 Nowy Most [niem. Neubrück], m. I 86 Nowy Wądołek /Henriettental [niem., Henriettenthal, Heinriettental, Heinriettenthal; po 1945 r. czasowo Henrykowo], m. I 9, 86, 134, 201, 236, 275; II 6-7, 84, 134-141, 172-173, 175-176, 178-179, 183,265,269, 354, 358, 367, 422, 488 Nysa Łużycka, rz. I 268 O Obwód Kalningradzki FR / obwód kaliningradzki I 191; II 49, 157, 193, 328, 332-333 Ocean Spokojny II 251 Odra, rz. I 214, 268; II 179 Okartowo [niem. Eckersberg], m. I 25, 92, 120, 129, 147, 153, 196 Olszowik [niem. Olzowik], pola II 294, 302 Olsztyn [niem. Allenstein], m. I 5-6, 13, 16, 24-25, 29-30, 33, 36, 45, 55, 61, 63, 65, 97-98, 101-102, 107110, 112, 117, 125, 127, 129, 132, 136, 140-143, 164165, 167, 172, 174-175, 178, 182, 185, 188, 193, 196, 198-202, 206, 211, 219, 224-225, 229-234, 239-242, 244, 246, 249, 251-252, 255-257, 259, 264, 270-273, 275; II 37, 41, 97-98, 127, 165, 172, 210, 292, 295, 356-357, 366, 373, 407 Olsztynek [niem. Hohenstein], m. I 54, 146, 148; II 49 Omulew, rz. I 73; II 307, 309, 316 Onufryjewo [niem. Onufrigowen, Rehfelde], m. I 101102, 137 Orzysz [niem. Arys], m. I 25, 55, 79, 81, 89-93, 119120, 127, 129, 135, 141, 147, 152, 154, 196197, 201, 216, 251, 275; II 21, 36, 40, 43, 136, 189-190, 237, 337 Osiniak [niem. Fedorwalde], m. I 56, 101-102 Osiniak-Piotrowo [niem. Peterhain], m. I 137 Osowiec, m. II 41 Osranki [niem. Osranken], m. I 92 Ostrołęka, m. I 73, 117; II 32, 34 Ostrowy [niem. Alt Werder], m. I 99 Ostrów Wilki / Wolfswerder [niem.], m. II 399-401 Ostrów Wielki [niem. Groß Werder], w. II 191 Oszczywilki [Oszywilki, niem. Oszczywilken, 550 INDEKS NAZW GEOGRAFICZNYCH Osziwilken, Wolfsheide], m. I 91 Ozimek [niem. Malapane], m. II 333 P Palatynat I 79 Palmniki [niem. Palmnicken, ob. ros. Jantarnyj] I 72 Paringen [к. Tapiawy], m. I 98 Paryż, m. I 83, 167; II 31, 194 Paski Mate/ Pasken [niem. Klein Paaszken, Klein Paasken, Klein Pasken, d. Kownatten, Kownatta, Komnata, Kownata, Kownato, Kowinathen, po 1945 r. czasowo Piaski], m. I 19, 86, 138, 161, 203, 236, 251252, 273; II 6-7, 152-169, 265, 268, 473, 488 Paski Wielkie /Königstal Abbau [Paske, Pasken, Paszkę, Paschke, Paasken, d. Cziperto, Czirpianti (?), niem. Groß Paasken, Königstal Abbauten], m. I 19, 2425, 28, 33, 134,138, 236, 251-252, 256, 273; II 5-7, 15, 61, 65, 68-69, 141-142, 143-151, 206, 207, 221, 295, 488 Pasłęk [niem. Preußisch Holland], m. I 220; II 49 Pasym [niem. Passenheim], m. I 24, 32, 231, 233; II 330 Peitz, m. II 303, 315, 326, 329, 332 Pianki [niem. Pianken], m. I 92 Piaski [niem. Piasken, p. Rehfeld Abbau], m. I 94, 101: II 5, 161, 222, Piecki [niem. Peitschendorf,, m. I 63; II 191 Piecuchy/ Pietzuchen [niem. Piezuchen, Pietziechen, Pieczucken] I 236; II 61, 63, 65, 67-68 Pieczarki, m. I 72 Pieczysko [niem. Pietzisko], m. II 67 Piersławek [niem. Kleinort], leśn. I 13, 15, 43, 264 Piersiawek [niem. Kleinort], m. I 257 Pietrzyki [niem. Wiesenheim], m. 1 53, 77, 92, 186, 196; II 75 Pilchy [niem. Pilchen], m. I 91-93 Piława [niem. Pillau, ob. ros. Baltijsk], m. II 43 Piotrowo [niem. Peterhain], ml 101-102 Pisa [niem. Pysch, Pisseck, Pissek, Pisek, Galinde, Johansburgischer Fließ], rz. I 18, 25, 28, 33, 36-37, 40-41, 53, 60, 82, 116, 146, 148, 150, 152, 195, 239, II 16, 18, 21, 28, 32, 47-48, 61, 63, 66-67, 71, 73, 76, 83, 89, 123-125, 127, 143-145, 148-149, 152, 155, 171, 188-190, 222-223, 226-227, 246, 251, 259, 270, 283-285, 300, 303, 306-308, 311-312, 384, 397-399, 400-401, 403, 405, 417-418, 423, 426-427, 429, 451452, 473, 475 Piskorzewo /Königsdorf [niem. Piskorzewen, Piszkorszewen, Pitzkorszewen) Pisßgorzewen, po 1945 r. czasowo Królowo], m. I 19, 134, 180, 201-202, 221, 223, 227-228, 236, 249, 243, 248, 258; II 2, 4, 6-7, 74, 135-138, 139, 170-185, 188, 205, 208, 262-263, 295296, 300, 306, 310, 314, 329, 354, 358, 361, 367, 371, 373, 387, 471, 488 Pisz [niem. Forst Amt Neu Johannisburg], nadi. I 42, 241, 243-244, 251-252, 255, 257, 259; II 5, 117, 215, 243, 378, 441 Pisz [Jańsbork, niem. Johannisburg, Fleckenn Johansburg, Flecklein Johannsburgk, Städtlein Johanßburg, Städtchen Johannsburg], m. I 10-11, 21, 23, 25, 28-31, 33-34, 36-37, 40, 42, 44, 46-48, 50, 5255, 58, 64, 69, 72-73, 76-78, 81-82, 89-94, 99, 108, 120, 125, 127, 129, 131-132, 134-137, 141, 146-148, 150, 152-154, 157-158, 161-162, 164, 170, 174, 177, 179, 184-186, 190, 195-197, 200-202, 205-206, 215, 218-219, 221, 223, 226-227, 234, 241, 244, 246, 249, 251-252, 255-257, 273: II 5, 11-12, 14, 16-21,24, 27-30, 32, 36-41, 47, 51-53, 57, 60-61, 63, 65-74, 86,89, 98, 107, 109-110, 112, 114-118, 123-129, 136, 138-139, 145, 147, 149-150, 152, 161, 171-172, 178179, 188-191, 194-196, 203, 205-208, 211, 215, 222, 224-226, 233, 235, 237-239, 252, 259, 264-265, 268270, 273, 275, 281, 283-284, 286-287, 295, 298-300, 302-303, 310, 313, 315, 328, 332-333, 336, 338-340, 345, 347, 253, 357, 365, 367-368, 370-371, 375, 377, 397-399, 403, 405, 407-408, 419, 431, 445, 451-452, 454, 459, 473, 477, 479, 488 Pisza Woda [niem. Pissawoda, Borker Fließ], rz. II 283, 400-401, 403 Pisza Woda [niem. Pissawoda, Wießen Pisßawodek], podmokłe łąki II 400 Pliszka [niem. Pleiskehammer, Pleiske], m. II 319, 327 Poczdam [niem. Potsdam], m. I 178, 265 Podlasie I 163, 218, 221, 224, 263, 268 Pogobie [Szastka, niem. Schaster Fließ], rz. II 189,259 Pogobie Przednie/Vorderpogauen [Pogóbie Przednie, Pogubię Przednie, niem. Vorder Pogobien, Vorder Pogauen], maj., m. I 19, 91-93, 137-138, 152, 161, 201-203, 236, 250, 252, 253-256; II 6-7, 187-203, 259, 261, 268, 270, 285, 329, 451-452, 78 Pogobie Przednie, zob. Pogubię Wielkie, jez. Pogobie Małe, zob. Pogubię Małe, jez. Pogobie Średnie, zob. Pogubię Małe, jez. Pogobie Tylne [niem. Hinter Pogobien, Hinter Pogauen, Hirschwalde], m. I 86, 123, 158 161; II 84, 86-87, 135-138, 155, 188, 190, 264, 268, 312, 393, 430, 467 Pogorzela, m. I 53, 77; II 419 Pogorzelec, m. I 100 Pogóbsko-Przednie, zob. Pogubię Wielkie, Jez. Pogubię Przednie, zob. Pogobie Przednie, m. I 86 Pogubię Średnie [niem. Mittel Pogobien, Mittelpogauen], m. I 86, 93; II 190, 262, 2 70, 285 Pogubię Małe [d. Pogobie Małe, Pogóbskie Średnie, 551 OPIS ZAGUBIONYCH WIOSEK POŁUDNIOWO-WSCHODNIEJ PUSZCZY PISKIEJ niem. Mittel Pogobier See, Mittel Pogauer See] jez. I 37, 154; II 40, 86, 188, 190, 306, 467 Pogubię Wielkie [d. Pogobie Przednie, Pogóbskie Przednie, Pogóbsko-Przednie, Pogubię Przednie, niem. Vorder Pogobier See, Vorder Pogauer See], jez. I 86; II 188-190, 195, 303, 306, 399 Pojezierze Mazurskie I 6, 13, 25, 33, 61, 63, 72, 109110, 125, 143, 167, 196, 199; II 295 Polska I 19, 24, 28, 33, 36-38, 56, 76-78, 87, 93-94, 104, 116, 118, 120, 125, 164-169, 171, 180, 183-184, 193-194, 196, 201, 206-208, 211, 214, 224-225, 232, 239-241, 243-244, 246, 248-249, 250-255, 263, 266, 268, 271, 274; II 5, 11, 27, 36-37, 44, 49, 51, 90, 9798, 138, 152, 161, 171, 179, 204, 210, 213, 244, 275, 295, 337, 378, 433 Pomorze I 24, 96, 167, 169 Pomorze Gdańskie I 226, 228 Popiołki, m. II 306-307 Portugalia I 268 Powiśle I 29, 165-168 Półwysep Sambijski I 70, 72 Prabuty, m. I 97 Pranie [niem. Seehorst], leśn., obw. 1.1 42-43, 87, 271-272 Prostki [niem. Prostken], m. I 75-76 Prusinowo [niem. Preußental], m. I 72 Pruska Iława [niem. Preußisch Eylau, ros. Bagrationowsk], m. I 200 Prusy I 22, 24, 29, 33, 39, 44, 73, 76-78, 80, 82, 94֊ 97, 106, 108, 125, 127, 161, 165, 214; II 11, 13, 32֊ 33, 36, 38-40, 63-64, 124, 205, 269, 271, 292, 298299, 318, 326, 345, 348, 426 Prusy Górne [niem. Oberland] I 41 Prusy Książęce [Herzogtum Preussen] Księstwo Pruskie I 18, 21, 34, 41, 75-78, 80-81, 86, 88, 96, 129, 131, 135; II 14-15, 90, 97, 126, 171, 190, 205206, 232-233, 259, 284, 294-295, 330, 391, 401, 440, 451 Prusy Nowowschodnie I 28; II 299, 302, 307-309, 311-312, 317-318, 337, 343, 347 Prusy Wschodnie I 10-11, 21, 29, 41, 52, 54-55, 65, 71, 73-74, 78, 80-81, 86-89, 92, 96-98, 100, 103, Юб109, 112, 114-116, 122, 127-128, 134, 136, 140-148, 151, 153-154, 156, 158-159, 161, 163-175, 177-186, 188-197, 199-200, 204, 208, 216, 221, 227, 263; II 11, 15, 26, 32-34, 36-37, 39-41, 43-44, 49, 65, 73, 83, 95, 97, 109, 125-126, 135, 147, 153, 156, 172, 205, 206, 222, 232-233, 261, 268-269, 284, 292, 294-295, 297, 310, 314, 330-331, 348, 359, 363, 368-371, 389, 391-392, 399, 403, 417, 427, 440, 451, 458, 461, 471, 475 Prusy Zachodnie I 21, 96, 109-110, 133-134, 136; II 359, 403 Przasnysz, m. I 73 Przerośl/ Walddorf [niem. Przyroscheln, Przeroßla, Psyrosli, Przeroscheln, Przyroszlen, Mały Lasek, Mallilasseck, Przyroszlen, Malilass, Malilasz, Klein Turoscheln], m. I 19, 44-45, 5 7, 86, 89, 91-92, 123, 136-137, 138, 152, 154, 201, 216, 221, 223, 234-236, 246-247, 249, 251, 258; II 6-7, 40, 73, 91, 98, 107, 109, 117, 202-219, 232, 242-243, 390-393, 395, 488 Przylasek [niem. Klein Przylassek See], jez. II 299300 Przylasek [niem. Przylassek Fluß], rz. II 299 Przyroscheln, obw. 1. I 42, 206, 464; II 6-7 Półwysep Sambijski I 70, 72 Puck [niem. Putzig], m. I 96 Pułtusk, m. II 33 Pupska Struga [Spychowska Struga, Ruczaj, niem. Berwiken], rz. I 48 Pupy [niem. Puppen], ob. Spychowo I 45, 101-102; II 109, 205-206 Purda, m. I 267 Puszcza Białowieska I 46, 59 Puszcza Borecka I 23 Puszcza Galindzka [Wielka Dzicz, Wielka Knieja, Puszcza Galindzka, Wielka Puszcza, niem. Das Grosse Wildnis] ob. Puszcza Piska I 21 Puszcza Jańsborska [Janowska, niem. Johannisburger Heide, Johannisburger Wildnis], ob. Puszcza Piska I 23, 198; II 361, 370 Puszcza Kurpiowska I 23, 117; II 295 Puszcza Napiwodzko-Ramucka I 23 Puszcza Nidzicka I 23 Puszcza Romnicka II 328 Puszcza Zielona (Kurpiowska) I 50, 72 R Raasik, m. I 94 Radość, m. I 108 Radziłowo, m. II 367 Rakówko [niem. Rakowken, Sernau], m I 141; II 24, 63 Rakowo Małe [niem. Kölmisch Rakau Gut], m. I 77-78 Rakowo Piskie [niem. Rakowen, Adlig Rakowen, Raken], m. I 34, 156 Rastembork, zob. Kętrzyn, m. Rasselstein, m. II 329 Recketschen, [pow. wystrucki, niem. Insterburg, ros. Czerniachowsk], m. I 98 Redipuglia [Fogliano Redipuglia], m. I 156 Reinersdorf, zob. Niedźwiedzie, m. Reichenbach, m. I 63 552 INDEKS NAZW GEOGRAFICZNYCH Ribno See, jez. II 295, Rogale wielkie [niem. Groß Rogalen], m. I 78 Rosinsko, zob. Rożyńsk Wielki, m. Rosjal 37-38, 76, 95, 118, 145, 148, 154, 156, 193, 197, 214, 240-241, 243-244, 246, 249; II 20, 32, 42, 97, 179, 183, 240, 244, 269, 275, 378, 433 Rostki [niem. Rostken], m. I 78, 201 Roś [d. Jezioro Warszawskie, Warsz, niem. d. Warsen, Warszau See, ob. Rosch See], jez. I 25, 31, 36, 81, 246, 249; II 224, 405 Rozogi [niem. Friedrichowen, Friedrichshofļ, m. I 45, 72-73, 99, 117, 132, 136, 152; II 37, 90, 136, 161, 319, 343-344,440,445 Rożyńsk Wielki [Rosinsko, niem. Groß Rosinsko, Großrosen], m. I 120, 125 Równina Kurpiowska I 72 Ruciane [d. Rudczanny, niem. Niedersee], m. I 72, 132, 145, 147-148, 150, 152-153, 161, 174, 205, 241; II 73, 111, 143, 211, 252 Ruciane [niem. Staats-Oberförsterei Rudschanny], nadl. I 205; II 391, 393, 467 Ruciane-Nida, m. I 24, 241, 244; II 252 Ruda [nad rz. Konopką, d. Kisiny, niem. Kischein, Rudhen], m. I 33, 62; II 224-225 Ruda Jeżewska/ Hammergehsen [Rudnik, Rudda, niem. Ruden, Rudhen, Hammer Gehsen, Hammergehsensche Mühle, po 1945 r. mylnie Piaski Małe], m. I 25, 34, 63, 202, 236; II 6-7, 15, 206, 220-229, 295, 488 Ruda-Skroda, m. II 302 Rudczanny, zob. Ruciane Rudna Góra, m. I 62 Rudnia [Rudnio Graben, Fariner Fluß], rz. I 62 Rudnik, m. I 62 Rudówka, m. I 62 Rudziska, m. I 231 Rudziska Pasymskie [niem. Waldheim], m. I 233 Rybitwy [niem. Ribittwen], m. I 76 Rybnica, zob. Wądolka, rz Rydzówka, m. s. I 72, Ryga, m. I 94 Ryn [niem. Rhein], m. I 28, 58, 77, 82, 128, 146, 246; II 37, 189, 337, 345 Rzeczpospolita I 77, 263, 266, 268 S Sainte-Suzanne, m. II 194, Saksonia I 79,164; II 191,315,317,326,328,330, 332-333, 387 Salt Lake City, m. I 137 Salzburg [d. Solnogród], m. I 80-81; II 125,330 Sambia I 34, 41, 72-74 Samordey, obw. 1.1 42, 201; II 231,249-251, Santiago de Chile, m. II 210 Sawiróg, zob. Sowiróg, m. I 201 Sarajewo, m. I 144 Sayner, m. II 329 Schadawa [niem. Schadowa] rz. II 63, 144 Schenkendorf [niem. Gruschewka], m. II 157 Schirrau [ob. ros. Dalneje, w pow. Walewskim, niem. Wehlau, ros. Znamiensk], m. I 98 Schwarzort [ob. Juodkrantė, ob. Litwa] I 72 Sentainen [p. Drangowski], m. I 97 Serbia I 145 Sędrowo [niem. Sendrowen, Treudorf], m. I 181 Sępolno, m. II 330 Sinjavino [niem. Gross Hubnicken], m. I 72 Skarżyn [ob. Skarzyn, niem. Skarzinnen, Richtenberg], m. I 184; II 44 Skok [niem. Skock], m. I 10, 63 Skroda, rz. II 302 Snopki [niem. Snopken], m. I 92, 152, 161; II 306, 356 Sobibór, m. I 94 Sodehnen [ob. ros. Krasnojarskoje], m. I 191 Sofia, m. II 194 II 355 Sokoły [Jeziorne, niem. Sokollen, Rosensee], m. II 189, 355 Sokoły Górskie [niem. Sokollen am Berg, Falkendorf], m. I 184; II 44 Soltmany [niem. Soltmahnen], m. I 72 Sowiróg/Loterswalde [niem. Sowirog, Sawiróg, Sowirok, niem. Lotterswalde], m. I 2, 5-6, 13, 19, 34, 52, 59, 132, 138, 143, 154, 167, 172, 174, 181, 186, 202, 218, 221, 223-234, 236, 245-246, 258; II 4, 6-7, 40, 109, 117, 156, 188,212-213, 230-257, 292,488 Spaliny [niem. Spallinen, Spalliingen], m. I 42, 48, 72-73, 99, 136, 154, 195; II 40, 97, 240-241, 319 Spaliny Male [niem. Klein Spalienen], m. II 94 Spychowo [niem. Puppen], d. Pupy, m. I 10, 39, 45, 48, 60, 65, 68, 72-73, 101-102, 138; II 109, 191-192, 205-206, 376, 395 Spychowska Struga [Pupska Struga, niem. Puppen Fluß ] I 48, 102 Stabławki [d. Kamińsk, niem. Stablack], m. II 49 Stany Zjednoczone I 99 Stara Różanka [niem. Alt Rosenthal], m. I 77 Stare Czajki [niem. Alt Czayken], m. I 72 Stare Guty [niem. Gutten], m. I 77-78 Stary Suchoros [niem. Alt Suchoross ], m. I 73, 180, Stary Pisz [niem. Alt Johannisburg], nadi. II 473 Strasburg, m. II 31 Stawiska I 208; II 26, 38, 308 553 OPIS ZAGUBIONYCH WIOSEK POŁUDNIOWO-WSCHODNIEJ PUSZCZY PISKIEJ Stawisko, m. II 45 Sterzeszkowo [niem. Lanskron], m. II 315 Stolupiany [niem, Stallupöhnen], m. II 333 Strzelniki [niem. Schützenau], m. II 136 Sztutowo [niem. Stutthof], m. I 94; II 49 Stuttgart, m. I 23, 70 Suchorowiec [niem. Suchorowitz, Deutschwalde], m. I 180 Suczki [niem. Sutzken, Hitlershöhe], m. I 181 Sudavia I 18 Sudpken, obw. 1.1 42 Suszyce, m. I 131, Suwalszczyzna I 210; II 42 Suwałki, m. II 43, 49 Syberia I 115, 157; II 238 Szanghaj, m. I 94; II 194 Szanghaj, m. I 94; II 194 Szast/ Schast [niem. Schiast, Schiast, Chatoul-Cölmisch Dorf), m. I 19, 134, 152, 154, 190, 201, 203, 236, 246; II 6-7, 32, 40, 60, 66, 71, 83, 189, 258-279, 354, 403, 452, 472, 475, 479, 488 Szast/Elchental, d. nadl., p. Leśn. I 43, 86, 236, 259; II 40, 265, 472-475, Szastka [niem. Schaster Fließ], ob. struga Barłoga II 189, 258-259, 262, 306 Szczytno [niem. Orteisburg] I 23, 39, 52, 72, 77, 82, 90, 117, 129, 141, 143, 148, 154, 193-195,211,214, 220; II 21, 40, 90, 109, 209, 319, 330, 336, 338-341, 347, 395, 458 Szczuczyn, m. Ii 67, 222, 403, 420 Szeroki Bór [niem. Staats-Oberförsterei Breitenheide], nadi. I 93, 154, II 252, 391, 393, 429, 467 Szestno [niem. Seehesten], m. I 53, 62, 82; II 189 Szklarnia к. Piecek [niem.Glashütte], m. I 68, 137, 191-192 Szklarnia к. Spychowa [niem. Adamsverdrus], m. I 10, 33, 54, 60, 68-69, 72, 138; II 109, 191-192, 342 Szkocja I 79 Szlezwik-Holsztyn II 111, 275, Szparka [niem. Sparker Fließ], rz. II 283-284 Szparki/ Sparken [d. Lisewo, niem. Lyßöwen, Lissöwen, Lyssewen, Lyszewen niem; Sparken, Sperka, Sparcken], m. I 25, 34, 37, 132, 197, 202, 236, ; II 4, 6-7, 123-124, 270, 280-289, 397-399, 407, 488 Sztum, m. I 178 Szujki [niem. Schuiken], leśnictwo I 117 Szwecja I 99 Szwajcaria I 13, 79, 81, 99, 268; II 39 Szyba, m. I 117 Szymki [niem. Symken], m. II 147, 189 Szymonka, m. II 174 ś Śląsk I 81, 86, 95, 178; II 297, 326, 328, 333, 347, 464 Śniardwy [niem. Spirdingsee], jez. I 10, 18, 37, 81, 93; II 5 Świdnica, m. II 328 Świdry [niem. Schwiddern], m.I 78, 146 Święta Lipka [Heiligelinde], m. I 97 Śwignajno Wielkie [Groß Schwignainen], m. I 86; II 143 T Tannenberg/Stębark, m. T 148, 153, 171 Tapiawa [niem. Tapiau; ros. Gwardejsk], m. I 97-98; II 205 Tawe [ros. Zalivino], m. II 157 Tczew, m.I 141 TelAwiw, m. II 31 Theresienstadt, m. I 94 Tokio, m. II 194 Toruń, m. I 24, 36, 55, 191, 239; II 43, 49 Torzym, m. II 319 Treblinka, m. I 94 Trelkowo [niem. Groß Schöndamerau], ml 117 Trościaniec Wielki, m. I 6 Trzaska, m. II 308 Trzonki [niem. Trzonken, Möwenan], m.I 201; II 399 Tuchlin [niem. Tuchlinnen], m I 25 Turcja I 95 Turoscheln [Oberförsterei Mittenheide, Forstamt Mittenheide], nadi., leśn., I 42; II 209, 396, 440, 469 Turosi [Turoszele, niem. Turoscheln, Mittenheide], m. I 42, 57, 91-93, 134, 136, 152, 154, 176-177, 180, 190, 201; II 21, 27-28, 38, 40, 74, 89-90, 97, 99-100, 107, 109-110, 112, 115, 118-119, 131-132, 139, 161, 178, 206, 213, 215, 236, 267, 275, 319, 254, 354, 396, 427, 439-440, 445, 457-458, 461-462, 469, 477 Turosi [Turoschel-, Mittenheider-Fließ], rz. II 457, 461-462 Turowo [niem. Turowen,Turau], m. I 77, 134, 195, 201; II 52, 60, 66-67, 71, 74 Turyngia I 96; II 191 Tylża [niem. Tilsit, ob. Sowieck], m. I 97-98, 178, 212; II 318, 330, 333 U Ublik, jez. I 275 Ublik, m.I I 137 Uklanki, m. I 72 554 INDEKS NAZW GEOGRAFICZNYCH Ukraina i 96, 193, 240 Ukta [Stara Ukta, niem. Alt Ukta], m. I 23-25, 54, 56, 63, 68, 93, 117, 131-132, 135, 147, 187, 240-241; II 143, 163, 240-241, 319 Urugwaj I 94 USAI 94, 99, 136-137; II 60 Usczanny, obw. 1. 42; II 7, 366 Uścianki [niem. Wiartel], leśn. I 15, 43, 237; II 43, 476-478 Uścianki [niem. Usczanny], m. Uściany [Stare/Nowe, niem. Alt/Neu Usczanny, niem. Grünheide/Fichtenwalde], m. I 123, 136, 152, 154, 158, 235; II 40, 213, 299, 318, 391, 393, 439, 464, 477 V de Vaud, kanton w Szwajcarii I 99 Verdun, m. I 156, 233 W Wach, m. I 73; II 316 Walisko [Wolisko, niem. Walißken, Vallißken, Valicznen, Vorwerk Krummfließ], m. II 419, 412 Waplewo [niem. Waplitz], m., m. I 97 Warnowo [niem. Warnold, Warnold Gut, Rehfelde], m. I 112 Warszawa, m. I 6, 19, 23, 25, 30, 38, 47, 50, 55, 68, 75-78, 94, 100, 108-109, 117, 137, 140, 159, 185, 193-194, 205, 207, 210, 213, 220-221, 233, 239, 241244, 252, 259, 270-272, 274-275; II 4, 32, 39, 49, 242, 269, 330, 335 Wartembork, zob. Barczewo, m. Wawrochy [niem. Wawrochen, Deutschheide], m. I 180 Wądołek, leśn. II 366, 369 Wądolek/Wondollen [niem. Wondolleck, Wodolleg], m. I 19, 28, 53, 57, 89, 134, 138-139, 152, 154, 202, 236, 244, 246, 259; II 6-7, 40, 161, 171-172, 175, 259, 290-389, 445 Wądołka [ob. Rybnica, niem. Wondollek Fließ, Wondoller Fließ], rz. II 171, 294-295 Wągiel, jez. I 72 Wąglik [niem. Wonglik, Balzershausen], m. I 152; II 306 Wejsuny [niem. Weissuhnen], m. I 25, , 81, 100, 129, 161, 174, 191, 201, 225, 241; II 240-241, 244, 300, 313, 430 Welawa [niem. Wehlau, ros. Znamiensk], m. I 98 Wehlau, zob. Welawa, m. Wenecja, m. I 39, 52 Wesołówek [niem. Fröhlichwalde], m. I 99 Westfalia 1 156; II 43, 380 Węgobork, zob. Węgorzewo, m. Węgorapa I 148 Węgorzewo [Węgobork, niem. Angerburg], m. I 28, 30, 58, 128, 218, 262-263, 271; II 329, 337, 354, 367 Węgry I 95 Wiartel [niem. Wiartel See], jez. Wiartel [niem. Wiartel], m. I 44, 56, 64, 69, 129, 137, 153-154, 196, 191, 201-203, 218, 221, 223, 227-228, 234, 237; II 6, 40, 67, 100, 109-111, 117, 161, 178179, 241-242, 252-253, 316, 393, 431, 477 Wiartel Maly, m. I 69 Wielbark [niem. Willenberg], m. I 64, 73, 82, 99, 195; II 297, 302, 310, 319, 330-333, 350, 361 Wielgilaß, obw. 1. 42; II 391 Wielka Dzicz [Wielka Knieja, Wielka Puszcza, Puszcza Galindzka, niem. Grosse Wildnis], ob. Puszcza Piska I 21, 26 Wielka Knieja [Wielka Dzicz, Puszcza Galindzka, Wielka Puszcza, niem. Grosse Wildnis] ob. Puszcza Piska I 21, 45 Wielka Puszcza [Wielka Knieja, Puszcza Galindzka, Wielka Dzicz, niem. Grosse Wildnis] ob. Puszcza Piska I 21, 100 Wielki Las /Wielgilaß [Wielcky Laß, Wielgilass, Wielkilass, Wielgilasz], m. II 5-6, 390-395, 439 Wielkie Księstwo Litewskie I 272 Wielkopolska II 209 Wiesenthal, m. I 95 Wilamowo [niem. Wilhelmsdorf], m. I 72-74; II 319, 344 Wilcze Bagno / Wolfsbruch [niem.], leśn. I 43, 87, 154; II 40, 135, 155, 258, 261, 268, 354, 467, 471, 473, 475, 478-479, 488 Wilcze Bagno [niem. Oberförsterei Wolfsbruch, Forstamt Wolfsbruch], nadi. I 42, 209, 237; II 175, 262, 268-269, 366-367, 467, 471, 473, 479 Wilki / Wilkenhof [Piszowoda, niem. Willken], m. I 19, 25, 33, 141, 158, 161, 202, 236, 250, 252, 255; II 24, 61, 78, 123-124, 143, 223, 283-284, 396-415, 451, 488 Wólka Piska / Wollka [niem.], m. I 27-28, 53, 236; II 6, 66, 189, 398, 400, 401-407, 415 Wincenta, m. I 20; II 20, 32-33, 39, 41, 44, 46-47, 51, 53, 184, 270, 308, 405, 430 Wincenta [niem. Johannisfluss], rz. I 20, 27, 44, 164, 194; II 10, 12-13, 27, 31, 36, 38, 50, 318, 405, 419 Wirtembergia I 79 Wisła, rz. I 22-23, 28, 36, 58, 147; II 43, 269-270 Witnica [niem. Vietz], m. II 326, 328 Wittenberga, m. I 131 555 OPIS ZAGUBIONYCH WIOSEK POŁUDNIOWO-WSCHODNIEJ PUSZCZY PISKIEJ Wizna, m. II 308 Wiochy I 95, 131 Włosty [niem. Wlosten, Flosten], m. I 77-78 Woczidlo, m. II 7, 126 Wojnowo [niem. Eckersdorf], m. I 23, 101-103, 137, 241, 246, 249, 262 Wolfsbruch, zob. Wilcze Bagno, leśn. Wolfsbruch, obw. 1. I 42 Wolischken, m. II 329 Wolisko, zob. Wolisko Małe i Wielkie, m Wolisko Maie / Reihershorst [niem. Klein Wollisko, Klein Wollischken], m. I 19, 28, 33, 86, 134, 152, 202, 214, 236, 249; II 15-16, 47, 73, 143, 152, 161, 206, 268, 295, 417-437, 488 Wolisko Wielkie / Reihershorst [niem. Groß Wollisko, Groß Wollischken], m. I 19, 21, 86, 134, 152, 161, 202, 214, 236, 249; II 15-16, 28, 47, 73, 143, 161, 206, 268, 295, 416-437, 488 Wolne Miasto Gdańsk, m. I 99 Wołkowe, m. II 316 Wołkowyjsk, m. I 186 Wondollek, obw. 1. I 42, II 7, 293, 295 Wondolleg fisch., m. II 295 Wondollen, leśn. II 295, 366 Worgule [niem. Worgullen], m.I 76 Wólka Piska / Wollka [Wólka, Wolka, Woleka, niem. Wollka], m. I 28, 53, 66, 236; II 6-7, 189, 398, 400415 Worpswede, m. I 172 Wrocław I 19, 31, 38, 113, 160, 262; II 5, 84, 464 Wróble / Wrobeln (niem. Wrobbeln, Wroblen) I 87, 134, 150, 152, 154, 223, 236; II 5, 65-68, 72-73, 75, 143 Würzburg, m. I 41 Wydmusy, m. II 316 Wygorzele [niem. Wygrzeli Bruch], bagno II 259 Wygryny [Wigryny, niem. Wigrinnen], m. I 86 Wykowo, m. II 28, 48 Wysoka, m. II 306, 308 Wysoki Grąd, m. I 73 Wysoki Stawek [Wysoki Staw, niem. Ober Teich] II 297, 372 Występ [niem. Höhenwerder], m. I 73; II 90 Wystruć [niem. Insterburg, ros. Czerniachowsk], m. I 79; II 332, 337, 361 Zalesie [niem. Salleschen], m. II 316, 419 Zalew Kuroński I 22 Zameczek [d. Jebour; niem. Schlóschen], m. I 24, 25, 101 Zamordeje [niem. Revierförsterei Samordey], leśn. II 245, 250-252 Zamordeje [niem. Samordey, Kolonie Samordei], m. I 19,87, 132, 202; II 4-5, 231, 233, 237, 240, 249252, 254-255, 355 Zawady [niem. Sawadden, Ottenberge], m. II 316 Zawojki [niem. Zawoicken], m. I 73; II 94 Ządzbork, zob. Mrągowo, m. Zbąszynek, m. I 6 Zbrucz, m. I 96 Zdory [niem. Sdorren, Dorren], m. I 78, 187 Zdroisko [niem. Zanzthal], m. II 328 Zdróżno [niem. Eichenborn], leśn. I 42-43, 137 Zdunki, m. II 316 Zdunowo [niem. Sdunowen, Sadunen], m. I 55, 57, 86, 89-92, 119, 129, 136, 154; II 40, 439-440 Zełwągi [niem. Selbongen], m. I 136-137 Zgon, m. I 233, 271 Zielona Góra, m. I 6, 262 Zielny Lasek [niem. Grünheide], m. I 60 ziemia chełmińska I 22, 106 ziemia lubuska I 262 Zimna, leśn. II 438-441 Zimna [niem. Kaltenfliß, Szimna, Zymna Sczimna Szimna], m. I 19, 136, 152, 154, 161, 201, 223, 237238, 249, 277; II 4, 6-7, 40, 161, 300, 302, 348, 361, 438-449, 464, 469, 488 Znamiensk, zob. Welawa, m. Zurych, m. II 95 Zymna, obw. 1. I 42, 366, 439-440; II 6-7 Ż Żabinki, m. I 72 Żywiecczyzna I 262 Z Zagłębie Dąbrowskie I 270 Zagłębie Ruhry I 128,142-143,166 11 136-137,429 Zagon [niem. Ságon, Spirdingshorn], m. I 10, 86; II 5 556 OPIS ZAGUBIONYCH WIOSEK POŁUDNIOWO-WSCHODNIEJ PUSZCZY PISKIEJ Bibliografia Źródła archiwalne Archiwum Akt Nowych w Warszawie [skrót: AAN] zespół 196: Ministerstwo Ziem Odzyskanych w Warszawie sygn. 68: Ludność autochtoniczna sygn. 2393: Okólnik Ministra Administracji Publicznej z 2 7 kwietnia 1945 r. w sprawie akcji osiedleńczej sygn. 2457: Sprawozdanie Wydziału Osiedleńczego z 1 lipea 1945 r. Archiv der Kreisgemeinschaft Johannisburg, Minden/Westfalen [AKJM] Schadensberchnung Landwirtschaft Betriebsliste (Anlagen 3b zum Rudschreiben von 8.01. 1955, Heimatauskunft stelle: 25 Allenstein, Kreis Johannisburg): - Gemeinde Fischborn - Gemeinde Kaltenfließ - Gemeinde Königsdorf - Gemeinde Königstal - Gemeinde Lotterswalde - Gemeinde Oppendorf - Gemeinde Pasken - Gemeinde Pogauen ֊ Gemeindeteil Vorderpogauen - Gemeinde Reihershorst - Gemeinde Reinersdorf - Gemeinde Schast - Gemeinde Sparken mit Forsthaus Birkenbruch - Gemeinde Waldorf - Gemeinde Wilkenhof Archiwum Państwowe w Olsztynie [APO] zespół որ 4: Rejençja Olsztyńska - Verhältnisse derJuden 1857-1879, APO 4/6 (mikrofilm 133613) 520 BIBLIOGRAFIA - Verhältnisse derJuden 1880-1905, APO 4/8 (mikrofilm 133 615) - Kreis Johannisburg, Kreistage, Kreisprotokolle, sygn. APO 4/45 oraz 4/46 - Feststellung über Völkerrechtswiedrige Handlung der Russen in den Kreis Johannisburg, sygn. APO 4/200 - Schule in Karpa 1814-1854, APO 4/395 - Schule in Karpa 1830-1875, APO 4/402 - Schule in Piskorzewen 1847-1868, APO 4/414 - Schule in Schiast 1839-1867, APO 4/441 - Schule in Schiast 1837-1894, APO 4/442 - Aalfang in Niedzwiedzien, APO 4/3037 - Aalfang in Pissek-Fluß bei Niedzweiedzien (Reinersdorf), APO 4/3042 - Ankaufder Wondollekschen Mühle behufs der Eisenhüttenanlaagen 1798-1844, APO 4/5078 - Für die Bibliothek des E. H. W. angeschąfte Werke. APO 4/15094 - Krugpacht E. H. W. (1835-1870), sygn. APO 4/1514 7 - Ziegelei bei Kosziol, sygn. APO 4/15082 - Anlage eines Hüttenwerks /Wondollek/ in dergegend von Johannisburg Bd. 1-3, 4 APO Μ 5798-5800 - Bauten Wondolleck, APO 4/16161 zespól որ 22: Starostwo Powiatowe w Piszu 1824-1934 - Betr. die sich im Kreise aufheltenen Zigeuner, APO 22/4 - Juden Geleitscheinen 1824-45, APO22/5 zespól որ 42: Urząd Domenalno-Rentowy w Chochole pow. szczycieński - Sache der Nutzung der Bernsteingräberei: Berichte, Klagen, Anordnungen., APO 42/12 zespól որ 367: Urząd Konserwatora Zabytków Sztuki i Historii Prowincji Prus Wschodnich zespól 379: Dyrekcja Okręgowa Kolei Niemieckich w Królewcu (1818-1944) - Grunderwerb Dlottowen, APO 285 - Grunderwerb Johannisburg Dlottowen, APO 867 - Anlagen dritter. in der Nähe der Bahnstrecke Johannisburg-Dlottowen, APO 2415 zespól որ 390: Urząd Pełnomocnika Rządu RP na Okręg Mazurski, m.in.: - Sprawozdanie miesięczne na dzień 1.8.1945 r. wg schematu nadesłanego z Województwa na Okręg Mazurski, Starostwo Powiatowe w m. Biała, APO 390/1 - Sprawozdanie miesięczne starosty powiatuJańsborskiego z siedzibą w Białej za czas od 1. 8. 1945 r, 31. 08. 1945 r, APO 390/2 ֊ Starostwo Powiatowe w Piszu - sprawozdanie za sierpień 1945, APO 390/54 - Starostwo Powiatowe w Piszu - sprawozdanie za listopad 1945, APO 390/54 521 OPIS ZAGUBIONYCH WIOSEK POŁUDNIOWO-WSCHODNIEJ PUSZCZY PISKIEJ - Starostwo Powiatowe w Piszu - sprawozdanie za grudzień 1945, APO 390/54 - Pismo starosty piskiego Jana Rutkowskiego do Prezydium Krajowej Rady Narodowej, Urzędu Pełnomocnika Rządu RP nas Okręg Mazurski oraz do Okręgowego Polskiego Komitetu Narodowościowego w Olsztynie w sprawie ludności mazurskiej, APO 390/54 zespół nr 627: Eisenhütte in Wondollen, m.in. - Das Engagment des Ziegelermeister (Christoph David) Kamps zu Kosziol etabliert werden den Zigeley, APO/627/11 - Die Untersuchung der Baugegenstände des hiesigen Werks durch Hüttenbauinspektor Nath in Jahr 1819, APO 627/28 - Das am 23 October1835abgebrannte Krugstallgebäde die dafür empfangen Vergütung und der daraufveranlasste Bau einer Einfahrt nebst Stallungen zum Kruge, so wie die Instandsetzung der Kruggebäde selbst, APO 627/38 - Neubau und Reparaturen und daraufBezughabende Verordnungen korrespondenz (1874-75), APO 627/47 - Die Anblasung der Hochofens und den Betrieb der Selben (1805), APO 627/48 - Korrespondenz in Debitsangelegenheiten, APO 627/110 - Die Einsendung der Haushaltprotokolle, Betriebsballancen, Materialien und Produktenextrakte. APO 627/113-114 - Die Anstellung des Schullehrers Sieberts zu Wondolleek., APO 627/149-150 - Wahlangelegenheiten ., APO 627/174 -Die Verpachtung der Krugwirtschaft bei dem hiesiegen Werke, APO 627/190 zespół 379: Dyrekcja Okręgowa Kolei Niemieckich w Królewcu (1818-1944) - Grunderwerb Dlottowen, APO 285 - Grunderwerb Johannisburg-Dlottowen, APO 867 -Anlagen dritter. in der Nähe der Bahnstrecke Johannisburg- Dlottowen, APO 2415 zespół որ 1457: Zbiory Kartograficzne (1664-1996) zespół 1745: Sterberegister Gehsen (1877-1944) http://olszțyn.ap.gov.pl/baza/skany.php?z=1745 s=l Archiwum Państwowe w Olsztynie, oddział w Nidzicy [APO/N]: zespół nr 2/0: Starostwo Powiatowe w Piszu, m.in.: Podział terytorialny powiatu i nazewnictwo 1945, 1946 i 1947, APO/N 2/2 Wykazy Niemców zamieszkałych na tereniegm. Wiartel pow. Pisz, APO/N2/4 Wykaz ludności miejscowego pochodzenia, 1946, APO/N 2/40: - Niemcy na terenie gminy Wiartel. pow. piski - Wykaz budynków znajdujących się na terenie gminy Pisz w powiecie piskim - Wykaz gospodarstw we wsi Lipa, gm. Wiartel, pow. piski - Wykaz gospodarstw we wsi Piskorzewo, gm. Wiartel, pow. piski - Wykaz gospodarstw we wsi Przerośl, gm. Wiartel, pow. piski - Wykaz gospodarstw we wsi Sowirog, gm. Wiartel, paw. piski - Wykaz gospodarstw we wsi Zymna, gm. Wiartel, pow. piski - Wykaz Mazurów niezadeklarowanych o nazwiskach polskich gm Wiartel - Wykaz wolnych gospodarstw po ewakuowanych Niemcach w czerwcu ‘47 r. 522 BIBLIOGRAFIA Referat Społeczno-Polityczny Sprawozdania sytuacyjne za lata 1948-1949, APO/N 2/43 Wykaz stanu ludności i chłonności osiedleńczej 1948, APO/N 2/74 Wykaz zestawień wolnych gospodarstw 1947 i 1948, APO/N 2/75 Statystyczne schemat planu osiedleńczego w pow. Pisz, 1947, APO/N 2/76 Inwentaryzacja szkód wojennych 1945-1946, APO/N 2/125 zespół nr 6/0: Wydział Powiatowy w Piszu 1945-1950 - Sprawy rozbiórkowe budynków zniszczonych w czasie wojny 1947 r. ΛΡΟ/Ν 6/23 Evangelisches Zentralarchiv [EZA] 7, Nr. 19680, Generalkirchen- und Schulvisitation im Kirchenkreis Johannisburg/Ostpreußen, 02.1908-01.1909, Bericht über die Visitation vom 12.1. 1909. 7, Nr. 19344 Evang. Oberkirchenrat, Kirchenprovinz Ostpreußen, Kirchengemeinde Johannisburg/Ostpr. ab 1831 bis 1893, Berichtfürs Gemeindeblatt von Pjr. Ed. Moldehnke Geheimes Staatsarchiv Preußischer Kulturbesitz Berlin [GStA PK] IHA, Rep. 87В. MinisteriumJur Landwirtschaft, Domänen und Forsten, Nr. 10360 I. HA Rep. 121, Nr. 9295 1798 - 1803, Anlage des Eisenhüttenwerks Wondolek bei Johannisburg - Ostpreußen, Bd. 2: Bereisung der Gegend von Johannisburg durch den Geheimen Oberbergrat Wehling und den Bergrat von Schwerin, 1798; Untersuchung der Eisensteinreviere; Gutachten. II HA Abt. 7 Gen. Dir. Ostpr III Amt Johannisburg, Nr. 3105 ХІНА - Alig. Kartensammlungd. Geheimen Staatsarchivs: - Verzeichnis derjenigen Brücher und Wiesen zu beiden Seiten des Piszeck-Flusses in Alt und Neu Ostpreuschichen Camer Department welche durch die beschrenckte Schifsbarmachung verbesert werden; Schüler jun 1799, 1:25.000; 186 x 84,5 cm, В 50823 ֊ Pissseck-Flußkarte Nr. 2 von Johannisburg bis polnische Grenze, Rgsbzk. Gumbinnen August Werner 1825. 1:5000; 443x 73 cm, A 50840 XX HA Manuskripte: - Ostpreußischen Folianten, 207, Bl. 143-144 - Generalhufenschoss, HauptamtJohannisburg - Rep 8 KDK Gumbinnen Prästationstabellen Amt Johannisburg Bd. 22: Kirchspiel Johannisburg 1795 ֊ Rep 8 KDK Gumbinnen Prästationstabellen Amt Johannisburg Bd. 22: Kirchspiel Johannisburg 1795 XXHA Manuskripte: Alig. Kartensammlung d. Hist. Staatsarchivs Königsberg: ֊ Vermessungs- und Nivellementsplan von dem oberhalb der Mühle Wondollek gelegenen Mühlengraben, Schuster 1799, ca 1:2800; 70,5x30 cm, G 10105 - Vermessungs- und Nivellementsplan von dem Unterwasser der Mühle Wondollek, Schuster 1799, ca 1:2800; 49 x 30 cm, G 10106 - Nivellementsplan von dem Terrain zwischen dem Piskorziewer und dem Pogobien-See zwecks Bau des Eisenhüttenwerks Wondollek, Schuster 1800, ca 1:2000; 100x32 cm, D 10005 - Situations- und Nivellementsplan von dem oberhalb des Pogobien-Sees gelegenen Terrain zur Anlage des Eisenhüttenwerks Wondollek, Schuster 1800, ca 1:4000; 97,5x32 cm, D 10004 523 OPIS ZAGUBIONYCH WIOSEK POŁUDNIOWO-WSCHODNIEJ PUSZCZY PISKIEJ - Zeichnung zum Bau zweier Einlaßschleusen am Wiartel-See und Brzosolaseck-See bei Wondollek, Schuster 1800, ca 1:65; 49,5x 32 cm, G 10103 - Entwurfzum Bau einer Stau- und EinlaßschleuseJur das Eisenhüttenwerk Wondollek am Graben zwischen dem Piskorziewensee und dem Wondolleker Mühlenteich, Schuster 1800, 49 x 29 cm, G 10989 - Bau einer Stauschleusefür das Eisenhüttenwerk Wondollek am Ausfluß des Schiaster Flusses aus dem Pogobiensee, Schuster 1800, 24,5x37cm, XX. HA, G 10990 - Nivellementsprofil des zum Hochofenführenden Obergrabens im Eisenhüttenwerk Wondollek, Schuster um 1800, 37,5x24 cm, G 10992 - Plan von dem Terrain des neu zu errichtenden Eisenhüttenwerks Wondollek (Wondollen) und sämtlicher Betriebsund Wohngebäude, Lorisch und Schuster 1801, ca 1:7500; 74 x 53 cm, E10172 - Plan zurAnlage eines Hochofens mit den dazu gehörenden Betriebs- und Familiengebäuden aufdem in Lith. Masuren in der Neu-fohannisburgererchen Forst gelegenen [.] zu Wondollker Mühle gehörige Territorio. Entworfen im Monat October 1802 durch Lorisch und Schustergeometrisch vermessen, nivellirt und gezeichnet durch Schuster, ca 1:750; 66 X 63 cm, E 10173 ֊ Zeichnung von einem Kohlenschuppen in Wondollek, Lorisch und Schuster 1802, ca 1:95; 61,5 x 47,5 cm, F10260 - Zeichnung von einem Wohnhausfür vier Familien Hüttenarbeiter nebst Stallgebäude zu Wondollek, Schuster 1802, ca 1:100; 51 X 35 cm, F10266 - Zeichnung zu einem Magazingebäudefür den [.] Hohen Ofen, Wondollek 27-ten März 1803, Schuster, F10259 - Zeichnung zum Bau einer Werkmeister- und Modelltischlerwohnung zu Wondollek, Schuster 1803, ca 1:120; 29 x 39 cm, G 10136 ֊ Ausbau und Einrichtung des Schlacken-, Poch- und Schleifwerkes bei dem Eisenhüttenwerk Wondollek, 0. Schlesicke um 1815, 35x 40 cm, F10967 - Wasserzuführung zum Eisenhüttenwerk Wondollek: neue Einlaßschleuse am Ausfluß des Brozolaszeck-Sees, um 1815, 39 x 36,5 cm, F10965 - Alte und neu Wasserzuführung zum Hochofengebläse des Eisenhüttenwerks Wondollek, Jahnke 1816, 61 x 39 cm, F10964 - Nivellementsprofil und Zeichnung zum Neubau einer Freischleuse und eines massiven unterirdischen Freigerinnes zu Wondollek (Wondollen), kol. Hz., Kopie von C. Schlesicke 1820, ca 1:120; 68 x 48 cm, F10263 ֊ Zeichnung der Gichtbrücke nebst ihren Fundamenten und Holzverband bei Wondollek, um 1822, ca 1:100; 29,5 x 39 cm, G 10134 - Zeichnung von dem neu zu erbauenden Zoch- und Zainhammergerüst in der Stabhammerhütte in Wondollek (Wondollen), Federzeichnung, Nath o.f. kop. Jahnke 1822, ca 1:12-100; 52 x39 cm XX, HA, F10261 - Plan zur Anlage eines Frisch- und Reckhammers in Wondollek, Jahnke um 1822, ca 1:50-100, 56 x 44,5 cm, F 10262 - Entwurfeiner neu zu erbauenden Kupferhammerhütte in Wondollek (Wondollen), kol. Hz., um 1822, 1:20-85; 93 x 60 cm XX, HA, E10174 - Kriegsberichte aus dem Regbez. Allenstein, Rep. 2 Oberpräsident der Provinz Ostpreußen, II Nr. 3560 - Regierung Gumbinnen Rep 12, Etats-Ministerium Abt. 57d, Hauptsamt Johannisburg (Findbuch 154) Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie Kolek Stefan, Sprawozdanie z kampanii wrześniowej 1939,2. XII. 1945r, Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego; Dywizja Piechoty - Kompania Kolarzy i Kompania CKM; http://pism.co.uk/BIBI14b.pdf 524 BIBLIOGRAFIA Regionalny Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków w Olsztynie [ROBiDZ Olsztyn]1 ֊ Wądołek. Ewidencja cmentarza, niepubl. mpis, 2009 ֊ Sowiróg. Ewidencja cmentarza, niepubl. mpis, 2009 Urząd Miasta Pisz Zestawienie informacyjne o osobach z bazy Ewidencji Ludności, Stan bazy na 31 marca 2014 r, zameldowanie na stale Urząd Miasta i Gminy Ruciane-Nida Lista miejscowości w obrębie urzędu na 31 grudnia 2013 r. Internetowe zasoby dokumentów: Anderweit verneuert und geschärftes Poenal-Patent, wider das Diebs- Räuberisch- Ziegeuner- Jaunerisch-Herrnloßes und ander Bettel-Gesindel [.] Geben zu Dreßden am 28 Februárit 1747 Declaration Der vormahligen, Wegen Der Bettler, Armen, auch Zigeuner, und andern Diebes-Gesindes ergangener Edicten.-Sub Dato Berlin, den 14. Julii. 1721 Edict, Daß die Zigeuner So in Lande betreten werden, und 18. Jahr und darüber alt sei Ohne Gnade mit dem Galgen bestraft Und die Kinder in Waysen Häuser gebrach werden sollen. Berlin, den 5. Octobr. 1725 Edikt betreffend die bürgerlichen Verhältnisse der Juden in dem Preußischen Staate, 11. März 1812 Edikt wegen Abhalt- und Vertreibung Der In Königlichen Landen Eindringender Armen, Bettler, Zigeuner, und anderen unnützen Gesindes, sub dato Berlin, den 10. Decembr. 1720 Erneuertes und geschärftes Edict, Wieder die Rauberęyen, Und daß dem Anzeiger einer Zigeuner- oder Diebes-Rotte Zehen Thaler gezahlet, Die im Werck ergriffenen Zigeuner und Räuber ohne Anfrage aufgehangen, die sich wiedersetzenden aber aufder Stelle tod geschossen werden sollen : De dato Berlin, den 24ten Novembr. 1724 Gesetz über die Verhältnisse der Juden vom 23. Juli 1847 No. XCVII Verordnung, daß die Eltern ihre Kinder zur Schule, und die Prediger die Catechisationes halten sollen vom 28. Sept. 1717 Runderlass zur Bekämpfung der Zigenreplage, vom 8. Dezember 1938 Verordnung von 22. Januar 1793, gegen das Ein- und Herumschleichen derZigeuner in Ost- und Westpreußen [Ustanowienie naprzeciw wkradaniu sięy tułaniu po Kraiu Cyganów w Wschodnich y Zachodnich Prusach] 2. Materiały źródłowe publikowane i dzienniki urzędowe Adressen der Landwirte, Prov. Ostpreussen 1928, przedruk: „Johannisburger Heimatbrief", 1985 Allgemeine deutsche Biographie, hrsg. durch die Historische Commission bei der König] Akademieder Wissenschaften. Erschienen 1875-1912; Neue deutsche Biographie, hrsg. von der Historischen Kommission bei der Bayerischen Akademie der Wissenschaften, erschienen 1953-2010 Amtliches Kreisblatt des Kreises Johannisburg, Johannisburg, 4 Dezember 1920, Nr. 49. Amtsblatt der königlichen preußischen Regierung zu Gumbinnen, 1869, No. 33. Amtsblatt der Königlich Preußischen Regierung zu Gumbinnen. SechsundvierzigsterJahrgang, 1856 Beiträge zur Beschreibumg von Süd- und Neuost-Preußen, erster Band, erstes Heft; Berlin: bei Freidrich Maurer, 1803 1 Obecnie: Narodowy Instytut Dziedzictwa Oddział Terenowy w Olsztynie. 525 OPIS ZAGUBIONYCH WIOSEK POŁUDNIOWO-WSCHODNIEJ PUSZCZY PISKIEJ Biblia Tysiąclecia, http://online.biblia.pl/ Deutsche Reichsbahn Änderung von Bahnhofsnamen im Jahr 1938. http://web.hs-merseburg.de/~nosske/EpocheII/ dd/e2d_3838.html Deutsches Kursbuch - Jahresfahrplan 1944/45, http://pkjs.de/bahn/Kursbuchl944/Kursbuchtitel.html Encyklopedia staropolska, 1.1. A-M, oprać. Aleksander Brückner, Trzaska, Evert i Michalski, Warszawa 1939; t. 2. N-Ż Gemeindelexikonfür die Provinz Ostpreußen, Berlin 1907 General-Adressbuch der Ritterguts- und Gutsbesitzer in Norddeutschland: mit Angabe ihrer Besitzungen dem Areal nach von 500 Morgen aufwärts: aus amtlichen Quellen, Fr. Calsow, Berlin 1871 Goldbeck Johann Friedrich, Vollständige Topographie des Königreichs Preussen, Erster Theil welcher Topographie von Ost Preussen enthält, część: Volstandige Topographie vom Littthauischen Cammer-Departement, Königsberg-Lepzig 1785 Guth Ernst, Deutsches Forsthandbuch. Behörden- und Personennachweis Kommunalforstverwaltungen des Deutschen Reiches, Neumann, Neudamm 1937 der Reich-, Staats- und Johannisburger Oeffentlicher Anzeiger, 13. September 1861 ; 20. September 1861 Handbuch des Grundbesitzes im Deutschen Reiche. Nach Amtlichen und Authentischen Quellen bearbeitet durch P. Ellerholz H. Lodemann, I ֊ Das Königreich Preussen, TIL Lieferung. Die Provinz Ostpreussen, Berlin 1879 Handbuch des Grundbesitzes im Deutschen Reiche. I ֊ Das Königreich Preussen, III. Lieferung. Haxthausen, August Freiherr von, Die ländliche Verfassung in der einzelnen Provinzen der Preussischen Monarchie, T. I.: Die ländliche Verfassung in den Provinzen Ost- und West-Preussen, Königsberg 1839 Das Johannisburger Kreis-Blatt / Tygodnik Obwodu Jansborskiego, No. 83, d. 20 September 1861, No. 35., d. 30 August 1867 Das Johannisburger Kreisblatt No 51, Johannisburg, 19. December 1873 Johannisburger Oeffentlicher Anzeiger, 13. September 1861; 20. September 1861 KriegshiIfskommissionfür die Provinz Ostpreußen, Bericht über die zweite Sitzung am 6. Februar 1915, [b.d.m.w.] Kreisordnungfür die östlichen Provinzen Preußen, Brandenburg, Pommern, Posen, Schlesien und Sachsen vom 13. Dezember 1872 Landwirtschaftliches Adreßbuch der Domänen, Rittergüter und Höfe in der Provinz Ostpreußen, Niekammer’s Landwirtschaftliche Güter Adreßbücher Band III, 1932 Mazury i Warmia 1800-1870. Wybór źródeł, oprać. Wojciech Chojnacki, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1959 Neues Topographisch- Statistisch- Geographisches Wörterbuch des Preussischen Staats, unter Aufsicht [.] Herrn Dr. Leopold Krug, Halle 1823 Niemcy w Polsce 1945-1950. Wybór dokumentów. T. 1. Władze i instytucje centralne. Województwo olsztyńskie, red. Włodzimierz Borodziej Włodzimierz, Hans Lemberg Hans, NERITON, Warszawa 2000. Oekonomische Enzyklopädie oder allgemeines System der Staats-, Stadt-, Haus- und Landwirthschąft in alphabetischer Ordnung von Johann Georg Krünitz (publikowana w latach 1773-1858 w 242 tomach), elektronische Version, http://www.kruenitzl.uni-tri.er.de/ Oeffentlicher Anzeiger. Amtsblatt der Königlichen Regierung in Gumbinnen, No. 38., Gumbinnen, 18. September 1861 Okręg Mazurski w raportach Jakuba Prawina. Wybór dokumentów. 1945 rok, przygotow. do druku Tadeusz Baryła, Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego, Olsztyn 1996 Die Ortschaften des Kreises Johannisburg (noch zum Regirungsbezirk Gumbinnen zugehörig), [b.d.], przedruk: „Johannisburger Heimatbrief”, 1983 Ostpreussische Güter-Adressbuch, Paul Niekammer, Stettin 1905 526 BIBLIOGRAFIA Ostpreussische Industrie Adressbuch, Ost-Europa Verlag, Königsberg 1939 Paręy’s Handbuch des Grundbesitzes im Deutschen Reiche. Provinz Ostpreußen, 7. Auflage, Paul Preyer, Berlin 1929 Pochhammer Adolph Georg Theodor, Jahrbücher der Zoll-Gesetzgebung und Verwaltung des Deutschen Zoll- und Handelsvereins - Jahrgang 1834, Berlin 1834 Die Provinz Ostpreussen, Nicolaische Verlags-Buchhandlung, Berlin 1903 Rabe Carl Ludwig Heinrich, Sammlung Preußischer Gesetze und Verordnungen welche auf die allgemeine Depositai-, Hypoteken, Gerichts-, Criminal- und Städte-Ordnung, aufdas allgemeine Landrecht, aufen Anhang zum allgemeinen Landrechte und zur allgemeinen Gerichtsordnung, aufdie landschaftlichen Credit-Reglements und auf Provinzial- und Statutar-Rechte Bezug haben nach der Zeitfolge von Carl Ludwig Heinrich Rabe [.] Zweiter Band, Enthaltend die Jahre 1790-1794., Halle; Berlin 1816 Stanislaw Rospond, Słownik nazwgeograficznych Polski zachodniej i północnej, według uchwał Komisji Ustalania Nazw Miejscowych pod przewodnictwem Stanisława Srokowskiego. Cz. 1. Polsko-niemiecka; Słownik nazw geograficznych Polski Zach, i Płn. Cz. 2. Niemiecko-polska, PTG, Wrocław-Warszawa 1951 Rozporządzenie Ministra Administracji Publicznej z 25 maja 1945 r. w sprawie rehabilitacji osób wpisanych do trzeciej i czwartej grupy niemieckiej listy narodowej lub do grupy tzw. Leistungs-Pole Rozporządzenie Ministrów Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości Skorowidz ustalonych nazw miejscowości na ziemiach odzyskanych, według uchwał Komisji Utalania Nazw Miejscowości przy Ministerstwie Administracji Publicznej, cz. 1. Polsko-niemiecka; cz. 2. Niemiecko-polska, zebrał Stanisław Rospond, Instytut Kartograficzny „Glob”, Wrocław 1948 Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, red. Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski wgplanu Filipa Sulimierskiego. Tom Ι-XV, nakł. E Sulimierskiego i W. Walewskiego, Warszawa 1880-1902 Słownikjęzyka polskiego, PWN, Warszawa 1978 Ustawa z 29 sierpnia 2003 r. o urzędowych nazwach miejscowości i obiektówfizjograficznych Sonderblatt zu որ 6. des Johannisburger Kreisblatt, Johannisburg, 8. Februar 1921 Verlustlisten der deutschen Armee im Feldzug 1870/71, http://www.denkmalprojekt.org/ verlustlistenM1870-212.html Verzeichniss sämmtlicher Ortschaften in der Provinzen Ost- und Westpreussen mit Angabe des Kreises, des Amtsgerichtsbezirkes und der Postanstalt durch welche die Bestellung der Postsendungen ausgefüh wird. Zum Dienstgebräuchejur die Postanstalten bearbeitet Königsberg, 1884,I. Abtheilung: Provinz Ostpreussen, Berlin 1885 Warmiacy i Mazurzy w PRL. Wybór dokumentów. Rok 1945, przygotow. do druku Tadeusz Baryła, Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego, Olsztyn 1994 Zahl der Juden nach der Volkszählung vom 1. Dezember 1905, [w:] Zeitschriftfür Demographie und Statistik der Juden, vom Bureaufür Statistik derJuden, H. 11, November 1907 Zarządzenie Ministra Administracji Publicznej z 17 października 1949 r. o przywróceniu i ustaleniu nazw miejscowości, M.P.49.А-92.1105 Zeitschriftfür das Berg-, Hütten- und Salinenwesen in dem Preussischen Statte. Der Hüttenbetrieb in dem Preuss. Staate im J. 1857, Berlin 1858 Zwycięzcy za drutami. Jeńcy polscy w niewoli 1919-1922. Dokumenty i materiały, oprać, i przygotow. do druku Stanisław Alexandrowicz, Zbigniew Karpus, Waldemar Rezmer, UMK, Toruń 1995 3. Niepublikowane wspomnienia Bielawski Eugeniusz, Smętek z puszczy piskiej, Zbiory Specjalne Ośrodka Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie (sygn R-14) 527 OPIS ZAGUBIONYCH WIOSEK POŁUDNIOWO-WSCHODNIEJ PUSZCZY PISKIEJ Heller Bärbel, relacja z Wądołka, korespondencja e-mailowa z lat2011-2013[red. iprzekl. KrzysztofA. Worobiec] Hellmanna Gerhardt, list do Gerharda Wydry z 12 listopada 1991 r. Friedhoff Lisbeth, z domu Stärken, Mein geliebtes und gefurchtestes masurisches Onkelchen, e-mailowe wspomnienia [red. i przeki. KrzysztofA. Worobiec] Grabowski Sabine, wspomnienia o dziadku, Wilhelmie Rudolphie Grabowskim, karczmarzu z Wądoika, korespondencja e-mailowa z marca 2015 r. [red. i przekt. KrzysztofA. Worobiec] Grabowski Sabine, notatki z z realizacji projektu Zagubione wioski Puszczy Piskiej, 2017 Kolek Stefan, podporucznik, Sprawozdanie z kampanii wrześniowej 1939, Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego, 2 grudnia 1945 r. Dywizja Piechoty - Kompania Kolarzy i Kompania CKM; http://pism.co.uk/Bl BI14b.pdf Marchewski Ernst, list do Gerharda Wydry z 12 grudnia 1988 r. w sprawie Przerośli [przel. KrzysztofA. Worobiec] Marzinzik Elfriede i Herbert, Erstes Gespräch mit Erstes Gespräch mit über Samordei und Sowirog (Lotterswalde); Ludwig Günter, Das verschwundene Dorf, Teil I: Interviews, Königsfeld, niepubl. mpis, 2007 [przel. Krzysztof A. Worobiec] Mejow Frieda, Relacja ustna z 2 7 czerwca 2004 r., spisat Günter Ludwig, Königsfeld, niepubl. mpis, 2005 [przel. K. A. Worobiec] Pernak Alfred Walter, wspomnienia spisane przez Jego syna, Svena Pernaka, e-mailowe relacje [red. i przekt. KrzysztofA. Worobiec] Rinski August (vel Rühmann), Wspomnienia z Woliska Wielkiego, przekazane przez jego wnuka, e-mailowa korespondencja [red. i przekt. KrzysztofA. Worobiec] Schneider Hildegard, z domu Turowski, niepublikowane wspomnienia z Nowego Wądoika i Piskorzowa, zapis kilku ustnych relacji spisanych przez Pirmina Müllera, korespondencja e-mailowa [red. i przekt. Krzysztof A. Worobiec] Sparka Horst, korespondencja prywatna z Gerhardem Wydrą [przel. KrzysztofA. Worobiec] Śmigielski Kazimierz, Kronika Nadleśnictwa Maskulińskiego, niepubl. rkpis Śliwka Ludwik, relacja ustna dotycząca likwidacja wsi i leśniczówek, nagrana rozmowa, 20grudnia 2012 r. Trojanowski Nikodem, Moje wspomnienia, http://wwwfaramogilno.pl/trojanowski.htm 4. Opracowania, publikowane wspomnienia, artykuły Achremczyk Stanisław, Pisz ֊ miasto graniczne, „Znad Pisy", 2004-2005, nr 13-14 Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. 1. Pradzieje-1772, t. 2. 1772-2100, Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego, Olsztyn 2010 Adamczewska-Wej Hanna, Wej Kazimierz, Małe miasta. Problemy urbanistyczne stale aktualne, Arkady, Warszawa 1986 Adamczewski Leszek, Łuny nadJeziorami. Agonia Prus Wschodnich, Replika, Zakrzewo 2011 Agricola Georgius, De re metallica libri XII, 1556 Althaus Renate, Kindheitserinnerungen aus derJohannisburger Heide, „Johannisburgrer Heimatbrief", 1986 Ambrassat August, Die Provinz Ostpreussen. Ein Handbuch der Heimatkunde, Königsberg 1912 Arbatowski Robert, Wyzwolenie Szczytna, http://www.kurekmazurski.pl/?art=4657 nr=06_04 Augusiewicz Sławomir, Prostki 1656. Bitwy Historyczne, Dom Wydawniczy Bellona, Warszawa 2001 Banach Piotr, Dibitschplatz pod Dłutowem, „Tygodnik Piski", 15 lipea 2010 r. 528 BIBLIOGRAFIA Bartnick Irma, Pochodzę ze wsi Turosi, „Znad Pisy", 1998, որ 7 Beheim-Schwarzbach Max dr., Hohenzollernsche Kolonisationen. Ein Beitrag zu der Geschichte des preußischen Staates und der Colonisation des östlichen Deutschlands, Verlag von Duncker Humblot, Leipzig 1874 Benz Wolfgang, Handbuch des Antisemitismus 1: Judenfeindschaft in geschichte und gegenwart, Länder und Regionen, De Gruyter, Berlin 2010 Bętkowski Rafał, Huta szkła w Jełguniu k. Olsztyna, „Tartak. Rocznik Muzeum Nowoczesności”, 2017, nr. 1 Bętkowski Rafał, Jak koięj dotarła do Olsztyna., cz. 1-4, „Debata”, 2018, nr. 1-4 Bętkowski Rafał, Mazurskie blokhauzy 1914, „Debata”, 2014, nr 7 Białuński Grzegorz, Kolonizacja „Wielkiej Puszczy”(do 1568 roku) - starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgborskie (węgorzewskie), Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego, Olsztyn 2002 Białuński Grzegorz, Ku prawom miejskim. Przywilej dla Pisza z 1566 roku, „Znad Pisy”, 2010-2011, nr. 19-20 Białuński Grzegorz, Przebieg osadnictwa w okręgu piskim do 1466 roku, „Znad Pisy”, 2000, nr 9 Białuński Grzegorz, Przemiany osadnicze okręgu piskiego w łatach 1466-1525, „Znad Pisy", 2001, nr 10 Białuński Grzegorz, Przyczynek do przebiegu zarazy dżumy w starostwie piskim w latach 1709-1710, „Znad Pisy”, 2004-2005, nr 13-14 Białuński Grzegorz, Przywilej dla osady pod zamkiem w Piszu z 1367 roku. „Znad Pisy", 2017, nr 23 Białuński Grzegorz, Rozwój osadnictwa w starostwie piskim w czasach księcia Albrechta (1525-1568, „Znad Pisy”, 2002, nr 11 Białuński Grzegorz, Zmiany w prawie Prus Krzyżackich po wojnie trzynastoletniej. O dokumencie wielkiego mistrza Marcina Truchsessa dla rycerstwa posiadającego dobra na prawie magdeburskim dla obojga płci z 1487 r, „Czasopismo Prawno-Histotyczne", t. LXIII, z. 2, 2016 Bielawski Eugeniusz, Ostatnie dni Sowirogu, „Słowo na Warmii i Mazurach", 1974, nr 9 Bilawny Krzysztof, ks., Dzieje parafii Nawiady, Ukta, Piecki i Ruciane w latach 1397-2000, Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, Olsztyn 2007 Biskup Marian, Labuda Gerard, Dzieje Zakonu Krzyżackiego w Prusach. Gospodarka, społeczeństwo, państwo, ideologia, Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1986 Blank-Weissberg Stefan, Barcie i kłody Polsce, Warszawa 1937: Min. Rolnictwa i R. R, 1937; reprint: Pszczelarska Oficyna Wydawnicza ֊ Maciej Rysiewicz, Bobowa-Wilczyska 2004 Bocheński Aleksander, Przemysł Polski w dawnych czasach, PIW, Warszawa 1984 Böckh Richard, Der Deutschen Volkszahl und Sprachgebiet in der europäischen Staaten, Guttentag, Berlin 1869 Boetticher Adolf, Die Bau- und Kunstdenkmäler der Prowinz Ostpreussen, H. VI. Masuren, Königsberg 1896 Borkiewicz Jacek, Powrót do Sowirogu, Biblioteka Więzi, Warszawa 1997 Bosk Gerhard, Kreis Johannisburg. Heimat, Umgeben von Wälder und Seen, Selbstverlag Kreisgemeinschaft Johannisburg, 1980 Brackmann Albert, u. a., Ostpreussische Kriegshefte auf Grund amtlicher und privater Berichte, 4. H.: Der Wiederaufbau der Provinz, Fischer Verlag, Berlin 1916 Brenda Waldemar, Akcja odwetowa polskich partyzantów na Mittenheide (Turosi) w Prusach Wschodnich, „Debata", 2013, nr 8 (71) Brenda Waldemar, Wrzesień 1939 roku. Polskie wojsko w Prusach Wschodnich, „Debata", 2014, nr 9 (84) Brodzicki Czesław, Godlewska Donata, Łomża w latach 1794-1866, PWN, Warszawa 1987 Brzozowski Stanisław, Sto mazurskich lat Waltera Późnego, „Gazeta Olsztyńska”, 19 lutego 2010 r. 529 OPIS ZAGUBIONYCH WIOSEK POŁUDNIOWO-WSCHODNIEJ PUSZCZY PISKIEJ Büsch Otto, Handbuch der preussischen Geschichte, է. 1., Walter de Gruyter, Berlin 1992 Chįtnik Adam, O Kurpiach, Wydawnictwo Μ. Areta, Warszawa 1919 Chlosta Jan, Działalność Społecznego Komitetu Ratowania Dawnych Cmentarzy na Warmii i Mazurach, Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego, Olsztyn 2011 Chojnacki Władysław, Osadnictwo polskie na Mazurach w XIII-XVII w., [wj Pomorze nowożytne, red. Gerard Labuda i Stanisław Hoszowski, Książka i Wiedza, Warszawa 1959 Cieślak Tadeusz, Dwa kalendarze mazurskie z 1935roku, Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego, Olsztyn 1960 Codzienność zapamiętana. Warmia i Mazury we wspomnieniach, red. Karp Hans-Jürgen, Traba Robert, tłum, tekstów niem. Pawłowska Jolanta, Borussia, Olsztyn; Instytut Studiów Politycznych PAN, Warszawa 2004 Czerep Stanisław, Wielka operacja zimowa pierwszej wojny światowej. Działania na kierunku MazurskoAugustowskim od 7 do 21 lutego 1915 roku, Napoleon V, Oświęcim 2013 Czerwiński Tomasz, Wyposażenie domu wiejskiego, Muza SA, Warszawa 2009 Dethlefsen Richard, Bauernhäuser und Holzkirchen in Ostpreußen, Berlin 1911 Dieckert Kurt, Grossmann Horst, Bój o Prusy Wschodnie, Kronika dramatu 1944-1945, Maszoperia, Gdańsk 2011 Diehlmann Hans Heinz, Erbhuldigungsakten des Herzogtums Preußen. 1. Teil; 1525 bis 1642, Sonderschriften des Vereinsfür Familienforschung in Ost- und Westpreußen, e.V, Nr. 45., Hamburg 1980 Diehlmann Hans Heinz, Erbhuldigungsakten des Herzogtums Preußen. 2. Teil: 1648 bis 1678, Sonderschriften des VereinsfürFamilierforschung in Ost- und Westpreußen, e.V, Nr. 45., Hamburg 1983 Diehlmann Hans Heinz, Erbhuldigungsakten des Herzogtums Preußen. 3. Teil: 1678 bis 1737, Sonderschrften des Vereinsfür Familierforschung in Ost- und Westpreußen, e.V, Nr. 45., Hamburg 1992 Dtugozima Anna, Dymitryszyn Izabela, Winiarska-Lisiecka Edyta, Inwentaryzacja, analiza i waloryzacja nieużytkowanych cmentarzy ewangelickich w Nadleśnictwie Pisz, oprać. 2015 r. wraz z załącznikami, http:// www.pisz.bialystok. lasy.gov.pl/tanatoturystyka#. VxjfglNf3IU Długozima Anna, Dymitryszyn Izabela, Winiarska-Lisiecka Edyta i inni, Wytyczne do rewaloryzacji i ochrony nieczynnych cmentarzy ewangelickich Nadleśnictwa Maskulińskie, Warszawa 2012 Dokumentation der Vertreibung der deutschen Bevölkerung aus Ost-Mitteleuropa, Bonn: Bundesministerium f. Vertriebene, 1957; Die Vertreibung der deutschen Bevölkerung aus den Gebieten ostlisch der Oder-Neisse, Deutscher Taschenbuch-Verlag, München 1984 DönhoffMarion, Nazwy, których niktjuż nie wymienia, tłum. Grzegorz Supady, Borussia, Olsztyn 2001 Das Dof war nicht mehr da ֊ eine Wanderung durch die Johannisburger Heide, [bez nazwiska], „Johannisburger Heimatbrief", 1973 Dressel Joseph, The History Genealogy ofDressel Family 1060-2005 - also know as von der Drossel, von Droessel, von der Dressel, von Dressel, Drossel, Drösseler, Dreszel, Dryszel, and Driscoe;for additional Dressel name, First Draft, http://www. dresselgenealogy. us/ Dymek Benon, Ostatnia ostoja turów na Mazowszu, Mazowieckie Towarzystwo Naukowe w Warszawie, „Rocznik Mazowiecki”, 2007, nr 19 Dźwigała Bartłomiej, Przywilej na wolne rybołówstwo, myślistwo i bartnictwo nadany mieszkańcom Pisza w 1367 r, „ZnadPisy”, 2017, nr23 Echter Bärerfang. Ostpreußische Liköre sehr belibt, „Ostpreußenblatt”, 29 maja 1982, որ 22 EldittH. L., Das Bernstein Regal in Preussen, „AltpreußischeMonatsschrift", Nr 5., Königsberg 1868 EldittH. L., Das Bernstein-Regal in Preußen (Fortsetzung), „Altpreußische Monatsschrift", Nr 6., Königsberg 1869 530 BIBLIOGRAFIA Elditt H. L., Der gegenwärtige Stand der Bernstein-Angelegenheit in der Provinz Preußen, „Altpreußische Monatsschrift”, Nr 4., Königsberg 1867 Filipkowski Marian, Opowieść znad mitycznej Wincenty (O pograniczu mego wzrastania), Towarzystwo Jana z Kolna, Kolno 2017 Flis Stanisław, Dżuma na Mazurach i Warmii w latach 1708-1711, „Komunikaty Mazursko-Warmińskie", 1960, nr 2 Förster, Friedrich-Christoph, Ausführliches Handbuch der Geschichte, Geographie und Statistik des Preußischen Reichs, Ernst Heinr. Georg Christiani, Berlin 1820 FreindorfAgata, Cmentarze Szczecina i okolic, http://www.cmentarolog.szczecin.pl/epitafia/ Galos Adam, Hakata w Prusach Wschodnich, „Komunikaty Mazursko-Warmińskie", 1976, nr 1 Gałęziowska Małgorzata, Ujarzmienie przestrzeni ziemi piskięj na przykładzie map z kolekcji Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie, „Znad Pisy”, 2006, nr 15 Gąsiorowski Andrzej, Podróże historyczne i krajoznawcze na pograniczu pruskim 1466-1939, Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn 2005 Geschichtliche Beschreibung von der Entstehung und Lage des Eisenhüttenwerkes Wondollen, Wondolleck, im März 1833, [b.aj „Preußische Provinzial-Blätter", Zehnter Band, Königsberg 1833 Gieszczyński Witold, Państwowy Urząd Repatriacyjny w osadnictwie na Warmii i Mazurach (1945-1950), Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie, Olsztyn 1999 Gisevius Gustav, Die polnische Sprachfrage in Preußen, Leipzig 1845; wznowienie: Polska kwestia językowa w Prusach. Die polnische Sprachfrage In Preussen. Wybór materiałów zebranych i opatrzonych komentarzem przez Gustawa Gizewiusza, red. Władysław Chojnacki, Instytut Zachodni, Poznań 1961 Głowniak-Poniewska Karolina, Zabytkowe karczmy na przykładzie obiektów z muzeum budownictwa ludowego Parku Etnograficznego w Olsztynku, „Rocznik Mazurski”, 2009, t. XIII Goldstein Ludwig, Der Wiederaufbau Ostpreussens 1914 bis 1919, „Hartungsche Zeitung", Königsberg 1919 Götmann Andreas, Grabowski Sabine, Huuk Fabio, Killdau Alisa, Nonn Christoph, Onderà Bartłomiej, Pietruschka Dominik, Strassnick Katrin, Wypustek Ewelina, Pasken. Die Geschichte eines Dorfes in Masuren, mpis, 2018 Grabowski Sabine, Nonn Christoph, „A kiedy umarłe wzbudzisz dnia ostatnego” - „Wenn du anjenem Tag die Toten wirst aufwecken”, mpis, 2017 Groß Hugo, Das Renntier in der ostprueßischen Vorgeschichte, „Alt-Prußen, Vierteljahresschriftfür Vorgeschichte und Volkskunde", H. 1., April 1940 Grzebatkowska Magdalena, Barachło, „Duży Format/Gazeta Wyborcza”, 15 maja 2014 Grzebałkowska Magdalena, 1945. Wojna i pokój, Biblioteka Gazety Wyborczej, Warszawa 2015 Grygier Tadeusz, Rodzina Dresselów w Prusach Wschodnich, http://www.dresselgenealogy.us/grygierpolish.htm Ernst Guth, Deutsches Forsthandbuch. Behörden- und Personennachweis Kommunalforstverwaltungen des Deutschen Reiches, Neumann, Neudamm 1937 der Reich-, Staats- und Guttzeit Emil Johannes, Der Kreis Johannisburg. Ein ostpreußisches Heimatbuch, Holzner Verlag, Würzburg 1964 Haffke Ulrich, 1345-1645-1945-1995. Schicksalsjahre unserer Kreisstadt, „Johannisburgrer Heimatbrief”, 1995 Handbuch zu 60 Jahre Kreisgemeinschaft Johannisburg, Selbstverlag Kreisgemeinschaft Johannisburg, 2010 Harnoch Agathon, Chronik und Statistik der evangelischen Kirchen in den Provinzen Ost- und Westpreußen, S. Nipkov, Niedenburg 1890 Hartknoch Christoph, Altes und Neues Preussen: oder Pruessischer Historien zwęy Theile, in derer erstem von desz Landes vorjähriger Gelegenheiten und Nahmen wie auch der Völcker., Frankfurt-Leipzig 1684 Hartknoch Christoph, Preussische Kirchen-Historia, S. Beckenstein, Frankfurt-Leipzig 1686 531 OPIS ZAGUBIONYCH WIOSEK POŁUDNIOWO-WSCHODNIEJ PUSZCZY PISKIEJ Heckert Adolph, Handbuch der Schulgesetzgebung Preußens, Verlag von Herman Schultze, Berlin 1847 Hermanowski Georg, Ostpreußen LexikonJur alle, die Ostpreußen lieben, Adam Kraft: Verlag, Mannheim 1980 Heister Carl von, Ethnographische und geschichtliche Notizen über die Zigeuner, In Commission bei Gräfe und Unser, Königsberg 1842 Hesler Heinrich von, Das Evangelium Nicodemi, Hidesheim; Olms, New York 1976 Hippel Rudolf von, Übersicht der statistischen und sonstigen Verhältnisse des Kreises Johannisburg auf Grund der am 3. Dezember 1867 stattgefundenen Volkszählung, Johannisburg 1868; tłumaczenie naJ. pol.: „Znad Pisy", 2010-2011, որ 19-20 Hoffman-Bagienski Hans Ludwig, Die Dienstgüter des Amtes Johannisburg, Hamburg: Sonderschrifften des Vereins Jur Familienvorschung in Ost- und Westpreußen, e. V, 1992, Nr. 67. llustrierte Geschichte des Weltkrieges 1914/1915, H. 31., Union Deutsche Verlagsgesellschaft in Stuttgart, Berlin, Leipzig, Wien Iwaniec Eugeniusz, Z dziejów staroobrzędowców na ziemiach polskich 17-20 w., PWN, Warszawa 1977 Jackiewicz-Garniec Małgorzata, Garniec Mirosław, Zamki państwa krzyżackiego w dawnych Prusach: Powiśłe, Warmia, Mazury, Studio Wydawnicze Arta Mirosław Garniec, Olsztyn 2006 Jäger-Dabek Brigitte, Jüdisches Leben in Ostpreußen. Geschichte und Untergang einergroßen Kultur, e-book, [b.d.w., b.m.w.] Jaroszewicz-Pierestawcew Zoja, Starowierçy w Polsce i ich księgi, Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego, Olsztyn 1995 Jasiński Grzegorz, Kościół ewangelicki na Mazurach w XIX wieku (1817-1914), Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego, Olsztyn 2003 Jasiński Grzegorz, Mazurzy w drugiej połowie XIX wieku. Kształtowanie się świadomości narodowej, Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego, Olsztyn 1994 Jasiński Grzegorz, Nadzwyczajna wizytacja szkolna na Mazurach w 1884 roku, Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego, Olsztyn 1998 Jasiński Grzegorz, Zmiany w sieci parafialnej Kościoła ewangelickiego na Mazurach w XIX wieku, Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego, Olsztyn 2001 Jasiński Janusz, Zagadnienie przymusu propinacyjnego na Warmii na przełomie XVIII i XIX wieku, Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego, Olsztyn 1964 Jasiński Stanisław, Żywiczyński Adam, Węzeł kolejowy w Piszu. Cz. I, „Znad Pisy", 2001, nr 10 Jasiński Stanisław, Żywiczyński Adam, Węzeł kolejowy w Piszu. Cz. II, „Znad Pisy", 2002, nr 11 Jerominek Henryk, Kronika rodzinna, „Znad Pisy", 2000, nr 9 Jolowicz Heimann, Geschichte der Juden in Königsberg. Ein Beitrag zur Sittengeschichte des preußischen Staates, Verlag von Joseph Jolowicz, Posen 1867 „Józefie, grzmi? OJ grzmi, proszę Jaśnie Pani!” Obraz I wojny światowej w powiecie kolneńskim utrwalony w pamiętnikach i obrazach, http://poryte.4lomza.pl/index.php7wiad-797 Kabus Rony, Juden in Ostpreußen, Ostpreußische Landesmuseum, Lüneburg, Husum 1998 Kaczor Tomasz, Krajobraz wielokulturowy, „Kontakt. Magazyn Nieuziemiony”, lato 2015, nr28 Kakies Martin, Masuren in 144 Bildern, Lautenberg, Leer (Ostfriesland) 1958 Kardach Magdalena, Verlorene Dörfer der Johannisburger Heide , eine Fallstudie zur kulturellen Landschaft als transgressiver Raum, [wj Transfer und Vergleich nach dem Cross-Cultural-Turn, red. Marta Kopij-Weiß, Mirosława Zielińska, Universitätsverlag, Leipzig 2015 Kass Wojciech, Worobiec KrzysztofA., Ginące leśniczówki Puszczy Piskiej, „Znad Pisy”, 2003, nr 12 532 BIBLIOGRAFIA Kętrzyński Wojciech, O ludności polskiej w Prusiech niegdyś Krzyżackich, nakl. Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, Lwów 1882 Kętrzyński Wojciech, O Mazurach, oprać, i wyd. Janusz Jasiński, Pojezierze, Olsztyn 1968 Kętrzyński Wojciech, Szkice, oprać, i wstęp Andrzej Wakar, Pojezierze, Olsztyn 1977 Klebs Richard, Gewinnung und Verarbeitung des Bernsteins, Hartungsche Buchdruckerei, Königsberg 1883 Klonowski Franciszek, Drewniane budownictwo ludowe na Mazurach i Warmii, Pojezierze, Olsztyn 1965 Kłos Stanisław, Krajobrazy nieistniejących wsi, Libra, Rzeszów 2010 Knercer Wiktor, Cmentarze wojenne z I wojny w woj. olsztyńskim, Ośrodek Ochrony Zabytkowego Krajobrazu, Warszawa 1995 Koenig Valentin, Genealogische Adelshistorie des Sächsischen Adels, Leipzig 1727 Kolberg Oskar, Mazury Pruskie. Dzieła wszystkie է. 40, PTL, Wrocław 1966 Komentarz do Polskiego atłasu historycznego, 1.1, Rolnictwo i hodowla, cz. 2., Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Wrocław 1994 KorbelJanusz, Śladami bartników w Białowieskim Parku Narodowym, Towarszystwo Ochrony Krajobrazu, Białowieża 2012 Kossert Andreas, Aus der Geschichte derjüdischen Gemeinde zu Johannisburg/Ostpreussen, [wj Zur Geschichte und Kultur der Juden in Ost- und Westpreußen, hrsg. von Michael Brocke, Margret Heitmann, Harald Lordick, Olms, Hildesheim-Zurich-New York 2000 Kossert Andreas, Im Fremden ungewollt zuhause, „Annaberger Annalen", 7/1999, http://www.annaberger-annalen. de/Jahrbuch/1999IAusgabe7.htm Kossert Andreas, Mazuty. Zapomniane południe Prus Wschodnich, tłum. Barbara Ostrowska, Scholar, Warszawa 2004 Kossert Andreas, Prusy Wschodnie. Historia i mity, tłum. Barbara Ostrowska, Scholar, Warszawa 2009 Kossert Andreas, Zarys historii gminy żydowskiej w Piszu, „Znad Pisy", 1999, nr 8 Kostrzewa Anna, Niemcy na Warmii i Mazurach w 1945 roku, „In Tempore", 2008, internetowe czasopismo studenckie Wydziału Nauk Historycznych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń, http://www.intempore.umk. pl/intempore_artykuly/2OO8/In_Tempore_9 _2008.pdf Kowalczyk-Hęyman Elżbieta, Ruda-Skroda. Przyczynek do dziejów rudnictwa żelaza na Wysoczyźnie Kolneńskięj w średniowieczu i na początku doby nowożytnej, [wj „Studia Geohistorica", 2014, nr 2 Koziełło-Poklewski Bohdan, Narodowosocjalistyczna Niemiecka Partia Robotnicza w Prusach Wschodnich 19211933, Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego, Olsztyn 1995 Krasowski Grzegorz, Wspomnienia mazurskiegofilipona, Instytut Wydawniczy „Świadectwo", Bydgoszcz 2014 Kriegergräber im Felde und daheim, unter der Redaktion Jessen Peter, Bruckmann A.G., München 1917 Kruk Erwin, Spadek. Zapiski mazurskie 2007-2008, Oficyna Retman, Dąbrówno 2009 Kruk Erwin, Warmia i Mazury, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 2003 Kuczyńska Urszula, Bartnictwo Kurpiowskiej Puszczy Zielonej, Pszczelarska Oficyna Wydawnicza, Łomża 2004 Kudrzycki Zbigniew, Między wojnami światowymi. Z dziejów pogranicza mazursko-kurpiowskiego w latach 19141945, „Znad Pisy”, 2007, nr 16 Kudrzycki Zbigniew, Z dziejów gminy Rozogi, „Rocznik Mazurski", 2006, t. X KüttnerJoachim, Das zweite ich, [w:] Manferd Gebhardt, Joachim Küttner, Deutsche in Polen nach 1945. Gefangene und Fremde, bearb. von Dieter Bingen, R. Oldenbourg Verlag, München 1997 Kulęgowski Mieczysław, Jeże, „Znad Pisy”, 1997, nr 6 Kułik Alicja, WioskaJak las, serial radiowy (5 odcinków), Radio Olsztyn, 2013 533 OPIS ZAGUBIONYCH WIOSEK POŁUDNIOWO-WSCHODNIEJ PUSZCZY PISKIEJ Kurs Tomasz, Leśne cmentarze znikają z krajobrazu, „Gazeta Wyborcza" Olsztyn, 13 października 2008 r. Kurs Tomasz, Pszon Joanna, „Polskie obozy koncentracyjne”. Ile w nich prawdy?, „Gazeta Wyborcza” Olsztyn, 30 kwietnia 2015 r. Lenz Siegfried, Muzeum ziemi ojczystej, przeł. Eliza Borg, Maria Przybyłowska, Czytelnik, Warszawa 1991 Lenz Siegfried, Słodkie Sulejki, przeł. Marianna Świętek, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1988 Lewandowska Izabela, Trudne dziedzictwo ziemi Warmia i Mazuty 1945-1989, Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn 2014 LiederbuchJur die Volksschulen Ostpreussen. Band 2:für die vier oberen Jahrgänge, Königsberg [b.d.J Lietz Zygmunt, ObozyJenieckie w Prusach Wschodnich 1939-45 r, Wydawnictwo MON, Warszawa 1982 Liżewska Iwona, Przyjedź, odkryj, ocal od zapomnienia, „Borussia. Kultura. Historia. Literatura”, 2009, nr 49 LudendorffErich, Meine Kriegserinnerungen, Mittler, Berlín 1919 Ludwig Günter, Dokumentation über Sowirog/Loterswalde, Königsfeld, niepubl. mpis, 2005 Ludwig Günter, Das verschwundene Dorf, Teil I: Interviews. Königsfeld, niepubl. mpis, 2007 Łapo Jerzy Marek, O mazowieckiej przedsiębiorczości w pozyskiwaniu dóbr wszelakich, „Znad Pisy", 2000, nr 9 Lukowski Wojciech, Społeczne tworzenie ojczyzn. Studium tożsamości mieszkańców Mazur, Scholar, Warszawa 2002 Maciejewska Joanna, Rozwój przestrzenny Pisza, „Komunikaty Mazursko-Warmińskie", 1962, nr 2 Maciejewska Franciszka Joanna, Geneza, rozwój i przemiany sieci osadniczej regionu piskiego od XIII wieku do 1988 roku, „Komunikaty Mazursko-Warmińskie", 1962, nr 2 Maczkowski Karl August, Urkunden über die Güter Borken und Symken im Kreise Johannisburg, „Mitteilung der Litterarischen GesellschaftMasovia”, 4. H., Lötzen 1898 Mager Friedrich, Der Wald in Altpreussen als Wirtschaftsraum, Böhlau Verlag, Köln 1960 Malka Anna, Dawne kopalnie i metody eksploatacji złóż bursztynu bałtyckiego, „Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego", 2010, nr 439 Mailek Janusz, Inne szkice pruskie, Oficyna Retman, Dąbrówno 2012 Matiek Janusz, Moje Prusy, moje Mazury, Oficyna Retman, Dąbrówno 2009 Mailek Karol, Mazury Polskie. Pamiętniki tom IV. Od 2 lutego 1945 do 12 października 1966 r, SKK Pojezierze, Olsztyn 2011 Mańkowski Aįfons, ks., Z nadjezior mazurskich. Wspomnienie z wycieczki krajo- i ludoznawczej 1912, przedruk fragm. [w:] „Borussia. Kultura. Historia. Literatura", 2016, nr 58 Markiéi Cezary, Chronologiczny przebieg działań wojennych, http://www.benx.internetdsl.pl/chrodzial.htm Markiéi Cezary, Niemieckie umocnienia z lat 1940-1945 wokół miejscowości Jeże, „Infort 21. Biuletyn Miłośników Fortyfikacji", 2004, nr 1 Markiéi Cezary, Wściekły generał zniszczył miasto, „Tygodnik Piski", 24 marca 2011 r. Maron Grzegorz, Instytucja przysięgi głowy państwa w państwach europejskich, http://www.marszalek.com.pH przegladprawakonstytucyjnego/ppk9/O8.pdf Martuszewski Edward, Coś z życia, które minęło. Felietony pisane po wyjściu z archiwum, Pojezierze, Olsztyn 1986 Martuszewski Edward, Nawet kamień, Wydawnictwo Łódzkie, Łódź: 1965 Martuszewski Edward, „Die polnische Sprachfrage in Preußen" Gustawa GizewiuszaJako źródło do badań nad dziejami germanizacji szkolnictwa na Mazurach, Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego, Olsztyn 2001 Martuszewski Edward, Polscy i niepolscy Prusacy. Szkice z historii Warmii i Mazur, Pojezierze, Olsztyn 1974 534 BIBLIOGRAFÍA Masuren-Fibel: erstes Lesebuch für die Kinder Masurens und der angrenzenden nichtniederdeutschen Gebiete Südostpreußens, auf der Grundlage der Hansa-Fibel bearb. und unter Mitw. masurischer Schulmänner aufgebaut und hrsg. von Georg von Hassel, Georg Westermann, Braunschweig-Berlin-Hamburg 1929 Masuren. Ein Wegweiser durch das Seengebiet und seine Nachbarschaft, unter der Redaktion von Hensel Anton, Hartungsche Verlagsdruckerei, Königsberg 1912 Mazury - słownik stronniczy, ilustrowany, red. Waldemar Mierzwa, Retman, Dąbrówno 2008 Mazurzy. Tradycja i codzienność, wybór Andreas Kossert, przeł. Elżbieta Kaźmierczak, Wiktor Leder, Borussia, Olsztyn 2002 Mazury zapamiętane. Relacje i wspomnienia mieszkańców ziemi piskięj, red. Waldemar Brenda i BogusławJ. Trupacz, Pracownia Wydawnicza „ElSet”, Orzysz 2014 Mączak Antoni, Perenygracje. Wojaże. Turystyka, Czytelnik, Warszawa 1984 Mączak Antoni, Życie codzienne w podróżach po Europie w XVI i XVII wieku, PIW, Warszawa 1978 Meindl Ralf, Ostpreußens Gauleiter. Erich Koch - eine politische Biographie, Fibre Verlag, Osnabrück 2007 Miejsca pamięci z I wojny światowej w województwie warmińsko-mazurskim, Olsztyn: Wojewódzki Komitet Ochrony Pamięci Miejsc Walki i Męczeństwa, 2014 Mierzwa Waldemar, Miasteczko, Oficyna Retman, Dąbrówno 2014 Mitkiewicz Leon, Bitwa Zimowa na Mazurach (6-21.IL1915,R.), reedycja wyd. z 1936 r, Napoleon V, Oświęcim 2013 Modi memorandi. Leksykon kultury pamięci, red. Magdalena Saryusz-Wolska, Robert Traba współpr. Joanna Kalicka, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2014 Möller Elisabeth, Ein verschwundense Dorf; Erinnerung an Königstal, „Johannisburgrer Heimatbrief’, 1982 Mormoni w Polsce: Salt Lake City na Mazurach, http://religie.wiara.pl/doc/472372.Mormoni-w-Polsce-Salt-Lake-Cityna-Mazurach Mrągowo. Z dziejów miasta i powiatu, przewód, kom. red. Andrzej Wakar, Pojezierze, Olsztyn 1975 Mróz Lech, Cygańskie ślady na ziemi Warmii i Mazur, „Borussia. Kultura. Historia. Literatura”, 2016, nr 58 Muske J.E., Bemerkungen über den Bernstein, „Preußische Provinzial-Blätter”, Fümfter Band, Königsberg 1831 MuskeJ.E., Bemerkungen über die Verbindung der Gewässer zwischen dem Spirding- und Mauer-See zum Wasserwege im östlichen Theil von Preußen; ingleich über die Regulirung der Wasserwege u.s.w. unter Preußischer Herrschaft im vormaligen Neu-Ostpreußen, [wj „Annalen der Erd-, Völker- und Staatenkunde", unter Mitwirkung mehrerer Gelehrten, verfaßt und hrsg. von Dr. Heinrich Berghaus, zehnter Band, Berlin 1834 Myszka Krzysztof, Arianie na Mazurach, http://www.zwoje-scrolls.com/zwoje33/text25p.htm Neugebauer Wolfgang, Absolutistischer Staat und Schulwirklichkeit in Brandenburg-Preussen, Historische Kommission zu Berlin. Walter de Gruyter, Berlin 1985 Newerly Igor, Mazurska historia, [wf Za Opiwardą za siódmą rzeką, Czytelnik, Warszawa 1991 Obitz Kurt, Dzieje ludu mazurskiego, wprow. i oprać. Grzegorz Jasiński, Oficyna Retman, Dąbrówno 2007 „Ojczyzna”, dziennik polityczny, literacki i naukowy, 1864, nr 1 (1. V), Lipsk Okulicz-Kozaryn Lucja, Życie codzienne Prusów i Jaćwięgów w wiekach średnich (IX-XIIIw.), PIW, Warszawa 1983 Oldenberg Friedrich Salomo, Przyczynki do poznania Mazur. Sprawozdanie dla Zentralnego Komitetu do spraw Misji Wewnętrznej, tłum. Małgorzata Szymańska-Jasińska, oprać, i wstęp Grzegorz Jasiński, Wydawnictwo Naukowe Semper, Warszawa 2000 Olszak Piotr, Najstarsza chata mazurska, „Znad Pisy”, 2002, nr 11 Oracki Tadeusz, Słownik biograficzny Warmii, Prus Książęcych i ziemi malborskiej, od połowy XV do końca XVIII wieku, Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego, Olsztyn 1984 535 OPIS ZAGUBIONYCH WIOSEK POŁUDNIOWO-WSCHODNIEJ PUSZCZY PISKIEJ Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, Warszawa 1923; na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Remix, Olsztyn 1991 Orłowski Hubert, Warmia z oddali. Odpominania, Borussia, Olsztyn 2000 Orzoł Teresa Krystyna, Ernst Wiechert (1887-1950) ijego ślady na ziemi mazurskiej, praca magisterska, Uniwersytet Warszawski, marzec 2005 Osiński JózefHerman, Opisanie polskich żelazafabryk, w którym świadectwa Historyków wzmiankujących miejsca Minerałów przytoczone; Przywileie nadane szukającym Kruszców w całości umieszczone; początek wyrabiania u nas żelaza odkryty; Rudy Kraiowey czterdzieści ośm gat. Warszawa 1782 http:Ilwww.europeana.eu/portal/ record/O94O4/FAF9DF1239D1576B195B99D3128D8A6BBDDO6624.html?start—6, Ostpreussen, Meyers Reisebücher, Leipzig, 1934 Ostpreusssen, Johannisburg und die Johannisburger Heide, broszura reklamowa, Verkehrs Verein e. VJohannsburg, 1927; przedruk: „Johannisbrger Heimatbrief”, 2000 Otello Ryszard, Problemy narodowościowe w Kościele ewangelickim na Mazurach w latach 1918-1945, Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego, Olsztyn 2003 Paluszak-Bronka Anna, Nowo wydany kancjonał pruski Jana Henryka Hartunga, Studiumjęzykowe, Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz 2013 Pawlicki Ryszard W, Plebiscyt w powiecie piskim w 1920 roku, „Znad Pisy”, 1997, nr 6 Pawlicki Ryszard W., Proces osiedleńczy ludności kurpiowskiej w powiatach nidzickim, piskim i szczycieńskim po drugiej wojnie światowej, „Znad Pisy”, 2008-2009, nr 17-18 Pawlicki Ryszard W., Tej wsijuż nie ma. Dłutowo, http://www.ryszewo.pl/galindia/dlutowo.html Pawlicki Ryszard W., Tej wsijuż nie ma. Szast, „Echa Piskie”, 1995, nr 5 Pawlicki Ryszard W., Wądołek ֊ zapomniany ośrodek hutnictwa na Mazurach, „Znad Pisy”, 1997, nr 5 Pawlicki Ryszard W., „Wielka ucieczka" z pogranicza mazursko-kurpiowskiego ֊ czyli ostatnie dni Johannesburga, Neidenburga i Ortelsburga, „Znad Pisy", 2010-2011, nr 19-20 Pawlicki Ryszard W., Wilki, „Wiadomości Piskie”, styczeń 2001, nr 1 Pawlicki Ryszard W., W poszukiwaniu Sowirogu, „Borussia. Kultura. Historia. Literatura”, 1993, nr 6 Pawlicki Ryszard W, Żydzi na pograniczu mazursko-kurpiowskim w pierwszejpołowie XX wieku, „Rocznik Mazurski”, 2005, t. IX Piecuch Andrzej, Adam Harkawy, Mariola Janowska-Harkawy, Opuszczone wsie ziemi gorlickiej, wyd. II, Gondwana, Warszawa 2013 Piotr z Dusburga, Kronika ziemi pruskiej, przeł. Sławomir Wyszomirski, wstęp i komentarz historyczny Jarosław Wenta, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2011 Pisz, z dziejów miasta i powiatu, red. Joanna Maciejewska et. al., Pojezierze, Olsztyn 1970 Pleßke Hans-Martin, Der die Herzen bewegt. Ernst Wie Dichter und Zeitzeuge aus Ostpreußen, Landsmannschaft Ostpreußen, Hamburg 2003 Płotek Marcin, Trudne początki. Okręg Mazurski 1945-1946, Oficyna Retman, Dąbrówno 2011 Podworny Marie, Die Flucht der Einwohner unseres Heimaitdorfes Schast bei Johannisburg aus dem Tagebuch von Marie Podworny, „Johannisburgrer Heimatbrief”, 1995 Polak Ada, Szkło ijego historia, PWN, Warszawa 1981 Die polnische Sprachfrage in Preußen: Eine Zusammenstellung von dahin einschlagenden Aktenstücken undJournalArtikeln, Expedition d. Slawischen Jahrbücher, Leipzig 1845 536 BIBLIOGRAFIA PoniedziałekJacek, Pos(emigracyjne tworzenie tożsamości regionalnej. Studium współczesnej warmińskomazurskości, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2011 Potocki Antoni, Grottger, Lwów: nakł. i własnośćKsięg. A. Hallenberga; Warszawa: E. Wende; Kraków: W L. Anczyc, 1907 Przygórski Zbigniew, Nafałszywych tropach, [w:] Spotkania. Wybór reportaży o Warmii i Mazurach z lat 1945-1949, Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego, Olsztyn 1999 Radolny, Denkschrift der zehnjährigen Kreissiedlungsgesellschft Sensburg, 1928 Bestehens der Kreissiedlungsgesellschaft m.b.H. Sensburg, Ratajczak Tadeusz, Rzepa Grzegorz, Górnictwo i hutnictwo darniowych rud żelaza na Mazurach i ziemi piskięj, „Znad Pisy", 2000, nr 9 Reichl Thomas, Das Kriegsgräberwesen Österreich-Ungarns im Weltkrieg und die Obsorge in der Republik Österreich, praca doktorska, Wien 2007, http://othes.univie.ac.at/237/1110-25-2007_8908935.pdf Reicke Rudolf, Briefe von Timotheus Gisevius an Ludwig Ernst Borowski, „Altpreußische Monatsschrięft”, Königsberg 1900, B. 37 „Rocznik Diecezji Warmińskiej”, oprać, ks. Jan Cymbała, Wydawnictwo Diecezji Warmińskiej, Olsztyn 1985 Rosenhahn, Johannisburg um 1843, „Heimat-Glocken aus alter und neuer Zeit”, R 1/1926, [w:] Mazury i Warmia 1800-1870. Wybór źródeł, oprać. Wojciech Chojnicki, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wroclaw 1959 Rosenheyn Max, Reise-Skizze aus Ost und Westpreussen, Band 2, Danzig 1858 Rosenwall Phillipp [Gottfried Friedrich Peter Rauschnick], Bemerkungen eines Russen über Preussen und dessen Bewohner, gesammelt aufeiner im Jahr 1814 durch dieses Land unternommene Reise, Mainz 1817 Rosian Jan, Ernst Wiechert. Życie i dzieło, Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego, Olsztyn 1992 Różalska Halina, Major „Łupaszko” - żołnierz wyklęty, „Gazeta Olsztyńska", 5 marca 2010 r. Runge Wilhelm, Der Bernstein in Ostpreussen, Charisius, Berlin 1868 Sahm Wilhelm, Geschichte der Pest in Ostpreussen, Duncker Humblot, Leipzig 1905 Sakson Andrzej, Mazurzy - społeczność pogranicza, Instytut Zachodni, Poznań 1990 Saksan Andrzej, Od Kłajpedy do Olsztyna, Współcześni mieszkańców byłych Prus wschodnich: Kraj Kłąjpedzki, Obwód Kaliningradzki, Warmia i Mazury, Instytut Zachodni, Poznań 2011 Salm Jan, Odbudowa miast wschodniopruskich po I wojnie światowej, Borussia, Olsztyn 2006 Sanden-Guja Walter von, Schicksal Ostpreussen, Landbuch-Verlag Gmbh., Hannover 1968 SchaafHeinrich, Impresionen aus Masuren, „Johannisburger Heimatbrief”, 1992 Schimanski Erich, Das Bauernhaus Masurens. Ein Beitrag zu deutschen Volkskunde, Greife und Unzer, Königsberg 1936 Schirach Adam Gottlob, Wald-Binenzuch, Breslau 1774 Schiwy Günter, Eine Drei-Tage-Wanderung um den Niedersee, „Johannisburger Heimatbrief", 2007 Schiwy Günter, 1 ОО-tägige Flucht 1945 aus Masuren nach Lübeck, „Johannisburger Heimatbrief", 2010 Schiwy Günter, Sto dni ucieczki z Mazur w 1945 roku, „Znad Pişy", 2001, nr 10 Schlusnus Walter, dr., Die Schlange auf dem Grabkreutz von Wondollen, „Johannisburger Heimatbrief", 1983 Schnuhr Johann Joachim Friedrich, dr, Die Cholera im Johannisburger und Sensburger Kreise der Regierungsbezirks Gumbinnen, [w:] Cholera-archiv mit Benutzung Amtlicher Quellen, B.3, H.II, Johann Christop Albers, Ernst Horn, Stephan Friedrich Barez, Verlag von Theod. Chr. Fr. Enslin. Berlin 1832 Schubert Jan, Służby grobownicze armii austro-węgierskiej, niemieckiej i rosyjskiej w czasie I wojny światowej (1915-1918), „Architektura - Czasopismo Techniczne", wyd. Politechnika Krakowska, 2011, z, 16, rok 108 537 OPIS ZAGUBIONYCH WIOSEK POŁUDNIOWO-WSCHODNIEJ PUSZCZY PISKIEJ Schulz Gottfried, Die Quarantaine Anstalt Dlottowen und die daselbst in der Nähe befindliche Gruft des Russischen Feldmarschalls Grafen Diebitsch v.Sabalkansky, wie auch Johannisbürg mit seinen Umgebungen; von Schulz Pf und Seminar Director zu Angerburg, Dlottowen den 29 funi 1831, „Preussische Provinzial-Blätter", hrsg. von dem Verein zur Rettung verwahrloster Kinder zu Königsberg, fünfter Band, Königsberg 1831 Schumann Julius, Die Bernsteingräbereien von Friedrichshoff im südlichen Masuren, „Preußische Provinzialblätter”, 1864, 3. Folge, B. 9 Serafin Dietmar, Pożary lasów Puszczy Piskiej, „Znad Pisy”, 2006, nr 15 Simoneit Max, dr, Die masurischen Seen, Loetzen, 1927 Skibbe Bruno, dr, Das südliche Ostpreußen, ein Reisehandbuch, К. Danehl, Allenstein 1927 Skibińska Maria, Oni byli tu przed nami. Sie waren hier vor uns, Stowarzyszenie im. Arno Holza dla Porozumienia Polsko-Niemieckiego, Kętrzyn 2017 Skowronnek Fritz, Księga Mazur, wybór i oprać. Robert Traba, przet. Anna Jachimiak, Borussia, Olsztyn 2002 Slawen, Russen, Germanen, ihre gegenseitigen Verhältnisse in der Gegenwart und Zukunft, Verlag von Wilhelm Engelmann, Lepzig 1843 Sodeikai Käthe, Meine Erinnerungen an Schiast, „Johannisburgrer Heimatbrief”, 1988 Sowa Paweł, Po obu stronach kordonu. Wspomnienia, Pojezierze, Olsztyn 1969 Sroga Piotr, ks., Zakochana córka Lutra, „Posłaniec Warmiński”, 2015, nr 22 Srokowski Stanisław, Prusy Wschodnie (Mazury, Warmia i Powiśle), PZWS, Warszawa 1947 Srokowski Stanisław, Prusy Wschodnie. Studium geograficzne, gospodarcze i społeczne, Wydawnictwo Instytutu Bałtyckiego, Gdańsk 1945 Stankowski Witold, Niemcy na Pomorzu Gdańskim i Kujawach w latach 1944/1945-1950. Ucieczka, życie codzienne, wysiedlenie, Wyd. Akademii Bydgoskiej, Bydgoszcz 2000 Stomber Fritz, Der Abschluß der Besiedlung des Kreises Sensburg, [w:] Templin Karl, Unsere masurische Heimat. Zum hundertjährigen Bestehen des Kreises Sensburg, Selbstverlag des Kreisaufschusses Sensburg, 2 Auflag, 1926 Strumiłło Andrzej, Polakowski Benon, Mazurski Park Krajobrazowy, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 1985 Das südliche Ostpreußen, ein Reisehandbuch, „Johannisburgrer Heimatbrief", 1986 Sukertowa Emilja, Mazurzy w Prusach Wschodnich, nakładem Księgarni Geograficznej „Orbis”, Kraków-Dębniki 1927 Sulima Stefan [Władysław Ogrodziński], Spotkanie ze Szczytnem, [w:] A dąb rośnie. Warmia i Mazury w reportażu po 1945 roku, Oficyna Olszynka, Warszawa-Dąbrówno 2002 Sulimmá Günter, UlfWöbcke, Eine Darstellung zur Familie Sulimmá, „Johannisburgrer Heimatbrief", 2010 Sudermann Hermann, Im Paradies der Heimat. Geschichten aus der Ostmark, Paul Franke Verlag, Berlin [b.d.w.J Szeliga Jan, Działność kartograficzna Samuela i Jana Władysława Suchodolców w Prusach w XVII i XVIII wieku, Biblioteka Narodowa, Warszawa 2004 Szultka Zygmunt, Dynamika rozwoju zaludnienia Prus Książęcych (Wschodnich) w XVIII wieku, Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego, Olsztyn 2004 Szymański Adolf, Die wirtschąfliche Lage der Masuren in Ostpreussen, Königsberg, 1921 Szymański Józef, Nauki pomocnicze historii, PWN, Warszawa 2004 ŚliwińskiJózef, Z dziejów Rucianego-Nidy i okolic, Redakcja przy ZHSŚiNP WSP, Olsztyn 1993 Tąjchert Andrzej, Koleje wąskotorowe na Kurpiach, Eurosprinter, Rybnik 2015 Templin Karl, Unsere masurische Heimat. Zum hundertjährigen Bestehen des Kreises Sensburg. Selbstverlag des Kreisaufschusses Sensburg, 2 Auflage, 1926 538 BIBLIOGRAFIA Tesdorpf Wilhelm, Gewinnung, Verarbeitung und Handel des Bernsteins in Preußen von der Ordenszeit bis zur Gegenwart. Eine historisch-volkswirtschaftliche Studie. (Staatswissenschaftliche Studien, B. 1, H. 6), Fischer, Jena 1887 Tetzner Franz, Die Slaven in Deutschland. Beiträge zur Volkskunde der Preussen, Litauer und Letten der Masuren und Philipponen, der Tschechen, Mährer und Sorben, Polaben und Slowinzen, Kaschuben und Polen, F Vieweg, Braunschweig 1902 Thilo Wilhelm, Preussisches Volksschulwesen nach Geschichte und Statistik, Gotha 1867 Tłoczek Ignacy, Polskie budownictwo drewniane, Ossolineum, Wrocław 1980 TöppenMax, HistoriaMazur. Przyczynekdodziejów krainy ikulturypruskiej. Wedługźródełpisanych i rękopiśmiennych przedstawił, Danzig 1870, repint: przeł. Magdalena Szymańska-Jasińska, Borussia, Olsztyn 1998 TöppenMax, Topographisch-statistische Mittheilungen über die Domänen-Vorwerke des deutschen Ordens in Preußen, „Altpreußische Monatsschrift”, Königsberg 1870, nr 7 Toppen Max, Über preußische Lischken, Flecken und Städte. Ein Beitrag zur Geschichte der Gemeindeverfassung in Preußen „Altpreußische Monatsschrift", Königsberg 1867, nr 4 Traba Robert, Kraina tysiąca granic. Szkice o historii i pamięci, Borussia, Olsztyn 2003 Traba Robert, Pamięć zbiorowa i krajobraz kulturowy. Refleksje wokół projektu renowacji cmentarz wojennego w Drwęcku (Dröbnitz), [w:] Historia - przestrzeń dialogu, Instytut Studiów Politycznych PAN, Warszawa 2006 Traba Robert, Rozważania o magii miejsca i mitologizacji krajobrazu w Prusach Wschodnich, „Borussia. Kultura. Historia. Literatura", 2001, nr 24-25 Traba Robert, Wschodniopruskość. Tożsamość regionalna i narodowa w kulturze politycznej Niemiec, Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Poznań; Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 2006 Trupacz Bogusław J., Życie z wojną w tle. Powiat Pisz w latach 1914-1915, „Znad Pisy”, 2007, nr 16 Trupinda Janusz, Państwo Zakonu Niemieckiego w Prusach, [wj Małgorzata Jackiewicz-Garniec, Mirosław Garniec, Zamki państwa krzyżackiego w dawnych Prusach, Powiśle, Warmia, Mazury, Studio Wydawnicze ARTA, Olsztyn 2006 Truszkowska Daniela, Wyjazd mieszkańców Warmii i Mazur do Niemiec po 1945 roku, „Znad Pisy", 2003, nr 12 Truszkowski Jan, Wspomnienia Tadeusza Butlera. Obózjeniecki w Wincencie, „Zeszyty Kolneńskie", 2009, nr 4 Turowski Jan, Socjologia. Małe struktury społeczne, Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 1993 Vierzig Grabgesänge zur Benutzung bei Beerdigungsfeierlichkeiten -für vierstimmigen gemischten Chor, 1906 r.; http://www.cmentarolog. szczecin.pl/epitąfia/ Wacławik Beata, Kilka uwag o hucie żelaza w Wądołku razjeszcze, „Znad Pisy", 2007, nr 16 Walaszek Adam, Migracje Europejczyków, 1650-1914, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2007 Waledzik Henryk, Dzieje Jeży i okolic, niepubl. mpis, Jeże 2003 Wańkowicz Melchior, Na tropach Smętka, wstęp: Robrert Traba, Prószyński i S-ka, Warszawa 2010 Wasilewski Marek Antoni, Na Mazurach, [wj Spotkania. Wybór reportaży o Warmii i Mazurach z lat 1945-1949, Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego, Olsztyn 1999 Wczoraj i dzisiaj. Z dziejów Kościoła rzymskokatolickiego w Polsce północno-wschodniej, red. Waldemar Brenda, Anna Pyżewska, KrzysztofSychowicz, IPN, Białystok 2014 Weiß Albert, Preußisch Litauen und Masuren. Historische und topographischstatistische Studie betreffend den Regierungsbezirk Gumbinnen, 2 Teile, Rudolstadt 1878/1879, [wj Mazury i Warmia 1800-1870. Wybór źródeł, oprać. Wojciech Chojnicki, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1959 WichdotffHans Heß, von, Masuren. Skizzen undBildervon Land und Leuten, Union Deutscher Verlagsgesellschaft, Berlin 1915 539 OPIS ZAGUBIONYCH WIOSEK POŁUDNIOWO-WSCHODNIEJ PUSZCZY PISKIEJ Wichdorff Hans Heß von, Aus der Geschichte der staatlichen Glashütte Adamsverdruß bei Puppen, Kreis Orteisburg, „Mitteilungen der Literarischen Gesellschaft Masovia", 1925, H. 30 Wiechert Ernst, Dzieci Jerominów, przet. Tadeusz Ostojski, 1.I, Jerzy Ptaszyński, է. II, Pojezierze, Olsztyn 1973 Wiechert Ernst, Die Jerominkinder, 1. B., K. Desch, München 1945, 2. B., K. Desch, München 1947 Wiechert Ernst, Lasy i ludzie, przel. Tadeusz Ostojski, Pojezierze, Olsztyn 1976 Wiechert Ernst, Die Magd des Jürgen Doskočil, Ullstein Bücher, Frankfurt 1965 Wiechert Ernst, Moje życie, moje czasy, tlum. Krzysztof Gębura, Borussia, Olsztyn 2016 Wiechert Ernst, Proste życie, przeł. Tadeusz Ostojski, Borussia, Olsztyn 2001 Wieliński Bartosz T, Zemsta Armii Czerwonej. Gwałty i mordy, „Gazeta Wyborcza-Ale Historia", 4 maja 2015 r. Wielkie wojny w Prusach. Działania militarne między Wisłą a Niemnem na przestrzeni wieków, praca zbiór., red. Witold Gieszczyński i Norbert Kasparek, Oficyna Retman, Dąbrówno 2010 Wippich Gerhard, Bosk Gerhard, Hąffke Ulrich, Im Lichte der Erinnerung, Selbstverlag Kreisgemeinschaft Johannisburg 2001 Witkiewicz Adam, Bartnictwo w Puszczy Piskiej, „Znad Pisy", 2017, nr 23 Witkiewicz Wiesław, Bartnictwo na Mazurach, „Znad Pisy”, 2003, nr 12 Woede Hans, Fischer und Fischerei in Ostpreußen, Landmannschaft Ostprueßen, [b.d.w.J Wöbcke Ulf H. W, Johannisburg in Ostpreußen. Straßen, Gebäude, Landschaft und Menschen, mit Geschichte une Einwohnerverzeichnis um 1900 bis 1945, Selbstverlag Kreisgemeinschaft Johannisburg 2008 Wojtczak Maria, Drang nach Osten, w: Interakcje. Leksykon komunikowania polsko-niemieckiego, http://www. polska-niemcy-interakcje.pl/articles/show/49 Worgitzki Max, Geschichte der Abstimmung in Ostpreußen. Der Kampf um Ermland und Masuren, K. E Koehler, Leipzig 1921 Worobiec Antoni, Trościaniec Wielki. Wieś ziemi załozieckięj, Zielona Góra: nakładem Koła Środowiskowego b. Żołnierzy Armii Krajowej ze wsi Trościaniec Wielki, Zbąszynek 1999 Worobiec Antoni, Worobiec KrzysztofA., Z dziejów szkolnictwa na ziemi piskię), „Znad Pisy", 2004-2005, nr 13-14 Worobiec KrzysztofA., Chałupa z WarnowaJako przykład mazurskiej chałupy podcieniowej, „Znad Pisy”, 2002, nr II Worobiec KrzysztofA., Opowieść o „zaginionym" obrazie z kościoła w Ukcie, „Znad Pisy", 2012-2013, nr 21-22 Worobiec KrzysztofA., Starowiercy na Mazurach, cykl 18 artykułów, „Gazeta Piska", 13 marca do 17 lipea 2015 r. Worobiec Krzysztof A., Starowierski Park Kulturowy, [w:] Życie codzienne na dawnych ziemiach pruskich, Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego, Olsztyn 2008, Rozprawy i Materiały OBN, nr 244 Worobiec KrzysztofA., Toskania Północy. Drogi i bezdroża rozwoju Warmii i Mazur, „Borussia. Kułtura. Historia. Literatura", 2008, nr 43 Worobiec KrzysztofA., Wybrane cmentarze okolic Ukty, cz. 1., niepubl. mpis, 2002 Worobiec KrzysztofA., Wybrane cmentarze okolic Ukty, cz. 2., niepubl. mpis, 2003 Worobiec KrzysztofA., Zagubione wioski Puszczy Piskiej, „Borussia. Kultura. Historia. Literatura", 2009, nr 46 Worobiec KrzysztofA., Zagubione wioski Puszczy Piskiej, cykl 25 artykułów, „Gazeta Piska", 7 marca do 29 września 2014 r. Worobiec KrzysztofA., Zagubione wsie Puszczy Piskiej ֊ idea i założenia projektu, niepubl. mpis, maj 2008 540 BIBLIOGRAFIA Worobiec KrzysztofΛ., Zmiany krajobrazu - próba opisu, „Borussia. Kultura. Historia. Literatura”, 2006, nr 39 Wrzesiński Wojciech, Polska-Prusy Wschodnie. Plebiscyt na Warmii i Mazurach oraz na Powiślu w 1920 roku, Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego, Olsztyn 2010 Wydra Gerhard, Die 166 Dörfer des Ostpreußischen Kreises Johannisburg, Stand vor Flucht und Vertreibung. Bandi - Ortspläne, Bandii - Ortskurzchroniken sowie Namenslisten nach dem letzten Stand, 1997 Wydra Gerhard, Schlesien und Masuren - Eine Fahrt ins Land der Kindheit und Jugend, 1985, przedruk: „Johannisburger Heimatbrief", 2012 Wydra Horst, Meine letzte Tage in Johannisburg 1944, „Johannisburger Heimatbrief", 2010 Wypędzeni ze Wschodu. Wspomnienia Polaków i Niemców, red. Hans-Jürgen Bömelburg, Renate Stof inger, Robert Traba, Borussia, Olsztyn 2001 Wytyczne do rewaloryzacji i ochrony nieczynnych cmentarzy ewangelickich Nadleśnictwa Maskulińskie, Warszawa 2012 Zaremba Marcin, Wielka trwoga. Polska 1944-1947. Ludowa reakcja na kryzys, Wydawnictwo Znak, Kraków 2012 Zaremba Marcin, Związek szabrowników, „Tygodnik Polityka”, 4 listopada 2009 r. Ze znakiem „P”. Relacje i wspomnienia robotników przymusowych iJeńców wojennych w Prusach Wschodnich, wybór i oprać. Bohdan Kozieilo-Poklewski, Bohdan Łukaszewicz, Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego, Olsztyn 1977, Rozprawy i Materiały, nr 58 Zielasko Walter, Erinnerung an den Amtsbezirk Gehsen, „Johannisburger Heimatbrief", 1989 Zielinski Jan, Szkatułki Newerlego, Wydawnictwo WAB, Warszawa 2012 Ziemer Herbert, Życie i działalność pruskiego starosty w stanie spoczynku Herberta Ziemera, ez. I i II, „Znad Pisy”, 2004-2005, nr 13-14 oraz: 2006, nr 15 Złomiarze nie znają świętości, „Tygodnik Piski", nr 27 (222) 4-10 lipea 2013 r. Znamierowska-Prüfferowa Maria, Tradycyjne rybołówstwo ludowe w Polsce na tle zbiorów i badań terenowych Muzeum Etnograficznego w Toruniu, Muzeum Etnograficzne, Toruń 1988 Zweck Albert, dr, Mazury. Krajowe i narodowe wiadomości, Stuttgart 1900, reprint: T. Deptuła, Łomża 2004 Żurkowska Tekla, Mazurskie cmentarze. Symbole w krajobrazie, Borussia, Olsztyn 2008 Żurkowska Tekla, Roślinność zapomnianych mazurskich cmentarzy - symbolika i wierzenia ludowe, „Znad Pisy”, 2000, nr 9 Żyromski Stanisław, Procesy migracyjne w województwie olsztyńskim w latach 1945-1949, Pojezierze, Olsztyn 1971 5. Filmy: Im Rücken der Geschichte. Die verlorenen Dörfer im Masuren, reż. Daniel Raboldtfilm dok. (36), 2018 Prawo i pięść,filmfab., reż. Jerzy Hoffman i Edward Skórzewski, 1964 Róża,filmfab., reż. Wojciech Smarzowski, 2011 Sami swoi,filmfab., reż. Sylwester Chęciński, 1967 Zaginione wioski, reż. Beata Hyży-Czotpińska,film dok. (12’ 08”), TVP. S.A. 2014 Zagubione wioski Puszczy Piskiej, reż. Beata Hyży-Czołpińska,film dok. (24) TVP. S.A., 2015 541 OPIS ZAGUBIONYCH WIOSEK POŁUDNIOWO-WSCHODNIEJ PUSZCZY PISKIEJ 6. Materiały kartograficzne (w porządku chronologicznym) Prussia, Heinrich Zeli, w skali 1:670 000; 48 x 70 cm; Norymberga 1542 Des Prusserlandes austerylung nach dem alten namen, mapa Prus Caspara Hennebergera, 1584 Prussia - Accurate Descripta a Gasparo Henneberg Erlichensi, Guiļjelmus Janß: Caesius; 43 x 54 cm; na podstawie Caspara Hennebergera, ok. 1650 XXIX sekcyjna mapa generalna Królestwa Prus. Samuela iJana Władysława Suchodolców, 1:100 000, 1732-1739 La Prusse divisée en Prusse Royale et Prusse Ducale laquelle a été erigée en Royaume par l’Empereur Leopold en faveur de Frédéric I Elect, de Brandenbourg. Robert de Vaugondy, Paris 1751 A new map ofthe Kingdom ofPrussia whit its Divisions into Provinces and Governmentsfrom the latest authoritiest, by John Cary, 1799 Verzeichnis derjenigen Brücher und Wiesen zu beiden Seiten des Piszeck-Flusses in Alt und Neu Ostpreuschichen Camer Department welche durch die beschrenckte Schifsbarmachung verbesert werden; Schüler jun 1799, 1:25.000; 186 X 84,5 cm, GStA PKXI. НА, В 50823 Karte von Ost Preussen nebst Preussisch Litthauen und West Preussen nebst dem Netzedistrict (ca 1:160 00). Aufgenommen unter Leitung des koenigl. Preuss. Staatsminister Frey Herr von Schrötter in den Jahren 1796 bis 1802. Gest .von Carl Jaeck, Heinrich Kliewer und Paulus Schmidt 1802-1804 Pissseck-Flußkarte Nr. 1, Situations Karte von dem, innerhalb des preussischen Gebiets befindlichen Theile des Pisseck-Flusses, Copiert im Jahre 1823 von August Werner in Schirwindt, Ober-Bau-Dep. Archiv. 1823, skala 1:5000; 443 x 73 cm, GStA PK, XI. HA Allgemeine Kartensammlung, A 50840 Karte des Johannisburger Kreises, bearb. von F. A. v.Witzleben 1836, 1:150.000 Alt Preussen oder die Regierungs Bezirke Königsberg und Gumbinnen entworfen von Dr. F. W. Streit, Königl. Preuss: Major a. D. etc. u. gezeichnet von Karl Westhoff, Geometer, Verlag von Natorfet Comp: in Berlin, 1:1 200 000, 1837 Kreis Johannisburg, 1:200 000, Reymann: Atlas von Preussen; Kreiskarten der Provinz Preussen, 1864 Meßtischblatt von Königreich Preussen., in 1:25 000, Blatt 1101 (B. VI,Blatt4, Sect: Lisken), aufgenommen und gezeichnet 1868 durch von Prittwitz und Gaffron, Berlin 1868 Kreis Johannisburg, 1; 100 000, z lat 1864-1896 (APO 1457-617) Karte des Deutschen Reiches (Generalstabskarte), 1:100 000, arkusz 169 ֊Johannisburg, arkusz 170 - Bialla, 1893 Kreis Johannisburg in Regierungs Bezirk Gumbinnen, hrsg. von der Abteilung der königl. Preuss. Landesaufnahme 1877, 1:100 000, poprawiana w 1896 Niemieckie mapy topograficzne, 1:100 000, wydawane w latach 1877-1915 Staats-Oberförsterei Rudschanny u. Breitenheide, 1:25 000, 1903-1923 (APO 1457-139) Länder- und Völkerkarte Europas von Professor dr Dietrich Schäfer, 1:4 000 000 Ergänzungskarte, Katastarverwaltung Johannisburg, Gemachung Dlottowen, Nr 31, Jahrgang 1922/1925/ 1935, mapa katastralna w skali 1:4 000 (w zbiorach Muzeum Ziemi Piskiej w Piszu) Dunlop Strassenkarte, Loetzen nr 17; 1:300 000, 1927 Kreis Johannisburg (Masurische Seen, Blatt 2) nr275, 1:100 000, 1928 Ostpreußen ֊Polen, Schlieffen Taktisch-strategische Aufgaben, Karte 1, 1:300 000, 1930 Z nurtem Pisy przez Puszczę Piską. Mapa turystyczna śladami przyrody i historii, w skali 1:25 000, Fundacja Ekonomi Społecznej „Wskazówka", Polkart, Warszawa 2018; opis trasy kajakowej: Marek Łachacz, Kaja Łachacz i Tomasz Ścibek, opis zagubionych wiosek: KrzysztofA. Worobiec 542 BIBLIOGRAFIA Mapy Wojskowego Instytutu Geograficznego (WIG), 1:100 000, 1930-1932, arkusze: - Johannisburg (Jańsbork): pas 34 słup 33, czarno-biało-niebieska; 1932 - Szczuczyn, pas 34 słup 34, czarno-biała, 1930 - Kolno pas 35 słup 34, czarno-biało-brązowa, 1930 - Myszyniec, pas35, słup33, czarno-biało-brązowa, 1931 Meßtischblatt, mapy topogrąftczne w skali 1:25 000, 1929-1938, czarno-białe, arkusze: - 2595 Karpa, 1927; aktualizowana w 1936 - 2596 Wondollek 1927; aktualizowana w 1936 - 2597 Gehsen 1936 - 2459 Mittenheide 1927, aktualizowana w 1938 - 2496 Mitten-Pogauen, 1921, poprawiana w 1929 - 2497 Morgen, 1927, aktualizowana w 1938 - 2396Johannisburg 1929, aktualizowana w 1938 Polskaßzyczna, w skali 1:1125000, E. Romer i T. Szumański, Instytut Kartograficzny Imienia E. Romera, nakład i druk S.A. Książnica Atlas, Lwów-Warszawa 1932 Karte des Deutschen Reiches 1939, Grqßblatt 45 Johannisburg-Gehlenburg-Kolno, 1:100 000 Deutsche Heereskarte, 1:25 000 wydana przez OKH/Gen Std H Chef des Kriegskarten - und Vermessungswesen (aktualizowana i kolorowana wersja Meßtischblatt), 1944, arkusze: - 2595 Karpa - 2597 Gehsen ֊ 2459 Mittenheide - 2497Morgen Ostpreußen ֊ Zusammendruck aus der Übersichtkarte von Mitteleuropa 1:300 000; bez daty (wgstanu 1939-1945) Główny Geodeta Kraju 1:50 000, wg stanu z 19 71, druk 1992-2003, arkusze: - 234.1 Pisz - 234.3 Kolno 543 DIE VERLORENEN DÖRFERN DER JOHANNISBURGER HEIDE Zusammenfassung Von dem Dorfe Sowing hat noch keine Chronik erzählt. Die Chronik erzählt nicht von verlorenen Dörfern. Sie liegen an den Seen und Mooren Jenes östlichen Landes, mit grauen Dächern und blinden Fenstern, mit alten Ziehbrunnen und ein paar wilden Birnbäumen auf den steinigen Ackerrainen. Der große Wald umschließt sie, und ein hoher Himmel mit schweren Wolken wölbt sich über ihnen. Eine san dige Straße zieht zwischen ihren verlassenen Gartenzäunen entlang [.]. Sie ist eine namenlose Straße. Und so sind auch die Dörfer. Sie sind so klein, dass ihre Namen nur aufden Karten verzeichnet sind, die der Soldat im Manöver braucht, und auch dort nicht einmal mit Sicherheit. Sie tragen Namen von einem fremden, traurigen Klang, alte Namen sogar, aber schon hinter der Kreisgrenze kennt sie niemand. Sie sind wie Gräber aus den Zeiten lang vergessener Kriege, eingesunken, mit verwischter Schrift™6. Die Handlung Ernst Wiecherts Saga „Die Jerominkinder”, einer der spannendsten masurischen Lektüren spielt in Sowirog, am Niedersee, in einem der Heidedörfer, die der Schriftsteller als „verloren“ bezeichnete und mit zusammengesunkenen Gräbern aus vergessenen Zeiten verglich. Die Worte des Autors erwiesen sich als prophetisch, denn kurz nach dem Zweiten Weltkrieg sind vom Dorf der literari schen Familie Jeromin nur noch geplünderte Ruinen geblieben. Ein ähnliches Schicksal teilten auch viele andere „verlorene” Dörfer, deren „leere Namen“ heute nur noch auf alten Karten zu finden sind. Sie wurden zu unterschiedlichen Zeitpunkten und aus verschiedenen Gründen errichtet, lagen aber im gleichen Gebiet: von dem Fluss Pissek bis zum Niedersee. Das älteste Dorf war Dlottowen, in den Zeiten der Kreuzritter gegründet, das jüngste Dorf, die Siedlung Schastenbruch, existierte erst seit Ende des 19. Jahrhunderts. Einige Dörfer hatten eine lange, turbulente und sehr interessante Geschichte (Dlottowen) oder nur interessante Momente in der Geschichte (Walddorf) und wiederum von anderen weiß man ganz wenig. Es befanden sich hier die Dörfer, deren Anfänge mit der Jagd (Walddorf), der Forstwirtschaft (Eichenwalde), dem Fischfang (Niedzwedzen), der Gastwirtschaft (Dziadowen), der Imkerei (Loterswalde), der Landwirtschaft (Karpa) und sogar mit der Eisengießerei (Wondollek) Zusammenhängen. Einige davon waren groß (Dziadowen zählte fast 500 Einwohner), andere bestanden nur aus 2 oder 3 Bauernhöfen (Janina, Grodzią, Dziadken). Ihre Gemeinsamkeit war ihr Ende, welches von den beiden Weltkriegen entscheidend beeinflusst wurde. Der Erste Weltkrieg hat vor allem große materielle Verluste verursacht, was paradoxerweise zur Modernisierung der Provinz während des Wiederaufbaus und auch zur Besserung der Lebensbedingungen der Einwohner der kleinen Dörfer in der Johannisburger Heide geführt hat. 1,06 E. Wiechert, Die Jerominkinder, 1. B., München 1945, s. 29. 482 ZUSAMMENFASSUNG Der Wiederaufbau und die Verklärung der Ostpreußen, sowie der Sieg bei der Volksabstimmung haben jedoch gesellschaftliche Veränderungen beschleunigt (Verdrängen der polnischen Sprache, Stärken der pro-staatlichen Gesinnung) und führten zur Assimilation dieser „fernen Provinz“ mit dem deutschen Staat und großem Zuspruch der nationalistischen Bewegungen (bei den Wahlen 1933 erreichte NSDAP im Kreis Lyck 80,38 %, im Kreis Johannisburg 76,6 % - das waren die höchsten Ergebnisse im ganzen Reich!). Die Konsequenz der nationalsozialistischen Politik unter der Führung von Adolf Hitler war der Zweite Weltkrieg, der unter anderem der Geschichte Ostpreußens ein jähes Ende gebracht hat. Im Januar 1945 wurde die Geschichte der im Buch beschriebenen Dörfer tragisch unterbrochen (mit einer Ausnahme). Aktuell existieren die Dörfer entweder gar nicht mehr oder nur ihre Überreste: in Hinter Lippa blieb nur ein Gebäude erhalten, in Niedzwedzen und Sparken je zwei Gebäude. Dieses abrupte Ende fing mit der verspäteten Evakuierung, chaotischer Flucht der Bevölkerung im Januar 1945 und Ankunft der Front an. Nach dem Abzug der Front, Ende Januar 1945, wurde das Gebiet des jetzigen Kreis Johannisburg, ähnlich wie der ganzen Region Masuren, entvölkert. In den meisten Dörfern sind fast keine Einwohner mehr übrig geblieben. Nur die einzelnen Höfe blieben bewohnt, entwe der von denen, die vor der Roten Armee nicht geflüchtet sind oder von denen, die zurückgekommen sind, nachdem sie die Hoffnungslosigkeit der Evakuierung eingesehen haben (in Loterswalde ist ein einzelner Hof von den 13 ehemals bestehenden bewohnt geblieben). Es kam die Zeit der Plünderungen und Überfälle, die von den russischen Soldaten, polnischen Milizen, Nachbarn hinter der ehemaligen polnischen Grenze und Ankömmlingen aus den ferneren Gebieten Polens begangen wurden. Zuerst sind die Russen gekommen. Sie betraten die Johannisburger Heide am 24. Januar 1945, nachdem sie den Grenzfluss Johannisfluss überquert haben und fingen mit der hem mungslosen Vergeltung an. Die ostpreußische Zivilbevölkerung musste für die Verbrechen des deutschen Heeres in der Sowjetunion büßen. Erlaubt wurden Überfälle, Vergewaltigungen und Morde. Im Grenzdorf Thurowen am Rande der Johannisburger Heide haben die sowjetischen Truppen 15 Personen ermordet, 9 davon waren Frauen. Während des Angriff auf Johannisburg (am 25. Januar) wurde ein Nachbarsdorf Niedzwedzen komplett zerstört. Sowjetische Soldaten stahlen alles, was nur ging. Eine Anwohnerin ei nes Heidedorfes Samordey erinnerte sich, dass: Die Russen, die zu uns kamen, sind nur zum Rauben gekommen, sie liefen durchs Haus und nahmen allen, was nicht niet- und nagelfest war. Vor allem Schuhe und Uhren [.]. Die verlassenen Dörfer sind einfache Beute für die polnischen Plünderer geworden. Ein ehemaliger Einwohner des nicht mehr existieren Grenzdorfes am Fluss Pissek erinnerte sich: Wollisko wurde Ende 1945 komplett zerstört, weil es nach dem Rückzug der Roten Armee zu Plünderungen kam. Unser Familienhaus wurde damals von einem polnischen Arbeiter namens Pawel auseinandergenommen (er musste während des Krieges in Wollisko arbeiten), dann wegtransportiert und nahe derfrüheren deutsch-polnischen Grenze neu aufgebaut, im ersten polnischen Dorf hinter Dlottowen. Banden der Plünderer haben Feuer entfacht, indem sie Holzgebäude ansteckten, um die Aufmerksamkeit der restlichen Dorfeinwohner abzulenken, die Spuren zu verwischen und die kriminelle Machenschaften zu erleichtern. Aufgrund der Brandstiftungen wurde z.B. 3/4 der Bebauung in Kreuzofen und fast das komplette Dorf Walddorf vernichtet. Auf die Tätigkeit von den Plünderern machten sogar die Vertreter der neuen Behörden aufmerksam. Dr. Jakub Prawin, Bevollmächtigter der Regierung der Volksrepublik Polen für den Kreis Masuren erstattete im Juni 1945 folgenden Bericht: 483 DIE VERLORENEN DÖRFERN DER JOHANNISBURGER HEIDE Seit längerer Zeit erreichen mich Beschwerden über sog. Plünderer, die massenweise aus der Gegend von Bialystok in die östlichen Kreise des Bezirkes Masowien strömen. Kreislandräte aus Marggrabowa, Lyck, Gołdap, Johannisburg und sogar Angerburg teilen mir mit, dass aufihren Gebieten ganze Kolonnen erscheinen, des Öfteren von der Milizeinheiten begleitet und von Amtspersonen geführt, mit der Absicht, die von den Deutschen hinterlassenen Habe wegzubringen und somit das Land zu berauben. Geraubt wurden nicht nur Möbel, Haushalts- und Wirtschaftsgeräte, auch ganze Höfe wurden abge tragen und die verlassenen Dörfer sind zu Baumaterialienlagern heruntergekommen. Das gewonnene Baumaterial wurde für Bau der neuen Häuser und Instandsetzung der alten genutzt. Ein Pole, ehemaliger Einwohner des Kreises Kolno erinnerte sich: Später, als die Russen kamen,Juhren die Polen, die nah an der Grenze wohnten, nach Preußen, um al les zu rauben [.]. Wenn man in so ein Dorfkam, stand im Haus aufdem Tisch noch alles. Teller, Töpfe. Sie sind weggefahren und das alles blieb f.]. Und später haben einige sogar die von den Bewohnern verlassenen Holzhäuser - weil ein Teil der Deutschen umgekommen, ein Teil hinter die Oder geflüchtet ist ֊ auseinandergenommen und brachten nach Polen rüber. Auf diese Weise sind die Dörfer in der Johannisburger Heide eins nach dem anderen verschwun den. Dieses Schicksal teilten die im Buch beschriebenen Dörfer: Dlottowen, Dziadowen mit Wrobeln und Pietzuchen, Grodzią, Janina, Karpa, Niedzwedzen, Hinter Lippa und Vorder Lippa,' Henriettental, Groß Pasken, Klein Pasken, Piskorzewen, Vorder Pogobien, Przyroscheln, Hammergehsen, Loterswalde und Samordey, Schast mit Schastenbruch, Sparken, Wondollek, Wielgilass, Groß Wollisko, Klein Wollisko, Wilken mit Wollka, Kaltenfliß, sowie Förstereien und Waldsiedlungen: Birkenbuch, Eichenwalde, Dziadtken, Fichtenwalde, Eppenforst, Hahnebruch, Bärenbruch, Wolfsbruch, Schast und Wiartel. Sichtbares Zeugnis der menschlichen Existenz sind heute nur die Fundamente der Häuser und die ver lassenen Friedhöfe. Das in den Jahren 2000-2002 erwachte Interesse an umliegenden Friedhöfen als Spuren der Geschichte und Kultur von Masuren, die spätere Lektüre des Buches „Die Jerominkinder“ und die Suche nach dem dort beschriebenen Dorf inspirierten mich dazu, dieses Buch zu verfassen und ein Projekt „Die verlorenen Dörfer der Johannisburger Heide“ auszuarbeiten. Die Grundsätze meines Projektes sind: - entdecken - das, was über ein halbes Jahrhundert in der Wildnis versteckt von den einstigen Dörfern übrig blieb und was langsam von der Natur verschlungen wird; - lesbar machen - die Friedhöfe aufräumen, vor weiterer Zerstörung sichern, umzäunen, Infotafeln aufstellen, reinigen, konservieren und rekonstruieren der Anschriften auf den Grabplatten; - wiederherstellen ֊ der Erinnerung, der Geschichte von den Orten und dort lebenden Menschen, auf grund der wenigen erhaltenen Grabplatten; vorbereiten der Publikation, der Karte, bestimmen einer Route für Touristen, aufstellen der Infotafeln mit Kurzinformationen in jedem Dorf; - bilden und wecken von lokalen Aktivitäten, bekanntmachen der Idee der Freiwilligendienste. Die schriftlich verfasste Idee meines Projektes habe ich im Mai 2008 den Partnern des Vereins „Sadyba“ vorgestellt. Im April 2009 wurde eine Vereinbarung zwischen Verein „Sadyba“ aus Kadzidfowo, Stiftung „Borussia“ aus Olsztyn/Allenstein, Landeszentrum der Denkmalforschung und -Dokumentation in Warschau (aktuell Institut für Nationalerbe), Forstamt Pisz/Johannesburg getroffen. Ziel der Vereinbarung ist das Organisieren der Reihe von Workcamps für die Freiwilligen aus Polen, Russland und Deutschland. 484 ZUSAMMENFASSUNG Dieses Projekt wurde von den Freiwilligen aus Polen, Russland und Deutschland in den Jahren 2009-2011 realisiert sowie nach dem Aufnehmen der Zusammenarbeit zwischen der Stiftung GerhartHauptmann-Haus und dem Verein der Freunde des Alten Lyzeums in Pisz/Johannisburg, von den Studenten der Heinrich-Heine-Universität und der Ermländisch-Masurichen Universität in den Jahren 2017-2019 weiter verfolgt. Im Rahmen des Projektes wurden die folgenden Friedhöfe aufgeräumt (chronologisch): in Sowiróg {Sowirog/Loterswalde}, Wądołek {Wondoleck/Wondollen}, Przerośl {Przyroscheln/Walddorf, Szast {Schiast/ Schast}, Piskorzewo {Piskorzewen/Königsdorf, Wolisko Wielkie {Groß Wollisko/Reihershorst}, Paski Wielkie {Groß Pasken/Königstal Abbau}, Paski Male {Klein Pasken/Pasken}, Wilki {Wilken/Wilkenhoß, Pogobie Przednie {VorderPogobien/Vorderpogauen}, sowie Lipa Przednia {Vorder Lippa/Vorder Oppendorf, Lipa Tylna {Hinter Lippa/ Hinter Oppendorf} und Dziadowo {Dziadowen/Königstal}. [przel. Kornelia Kurowska] 485
any_adam_object	1
any_adam_object_boolean	1
author	Worobiec, Krzysztof A. 1953-
author_GND	(DE-588)1243522488
author_facet	Worobiec, Krzysztof A. 1953-
author_role	aut
author_sort	Worobiec, Krzysztof A. 1953-
author_variant	k a w ka kaw
building	Verbundindex
bvnumber	BV047522711
ctrlnum	(OCoLC)1284791013 (DE-599)BVBBV047522711
format	Book
fullrecord	<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><collection xmlns="http://www.loc.gov/MARC21/slim"><record><leader>02698nam a2200397 cc4500</leader><controlfield tag="001">BV047522711</controlfield><controlfield tag="003">DE-604</controlfield><controlfield tag="005">20220905 </controlfield><controlfield tag="007">t</controlfield><controlfield tag="008">211019s2021 a\|\|\| \|\|\|\| 00\|\|\| pol d</controlfield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">9788378663119</subfield><subfield code="9">978-83-7866-311-9</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(OCoLC)1284791013</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(DE-599)BVBBV047522711</subfield></datafield><datafield tag="040" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-604</subfield><subfield code="b">ger</subfield><subfield code="e">rda</subfield></datafield><datafield tag="041" ind1="0" ind2=" "><subfield code="a">pol</subfield></datafield><datafield tag="049" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-12</subfield></datafield><datafield tag="084" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">OST</subfield><subfield code="q">DE-12</subfield><subfield code="2">fid</subfield></datafield><datafield tag="100" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Worobiec, Krzysztof A.</subfield><subfield code="d">1953-</subfield><subfield code="e">Verfasser</subfield><subfield code="0">(DE-588)1243522488</subfield><subfield code="4">aut</subfield></datafield><datafield tag="245" ind1="1" ind2="0"><subfield code="a">Zagubione wioski Puszczy Piskiej</subfield><subfield code="b">nieznana historia mazurskiego pogranicza</subfield><subfield code="b"> = Die verlorenen Dörfer der Johannisburger Heide</subfield><subfield code="n">2</subfield><subfield code="p">Opis zagubionych wiosek południowo-wschodniej Puszczy Piskiej</subfield><subfield code="c">Krzysztof A. Worobiec</subfield></datafield><datafield tag="264" ind1=" " ind2="1"><subfield code="a">Kraków ; Budapeszt ; Syrakuzy</subfield><subfield code="b">Wydawnictwo Austeria</subfield><subfield code="c">2021</subfield></datafield><datafield tag="300" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">585 Seiten</subfield><subfield code="b">Illustrationen, Karten</subfield></datafield><datafield tag="336" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">txt</subfield><subfield code="2">rdacontent</subfield></datafield><datafield tag="337" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">n</subfield><subfield code="2">rdamedia</subfield></datafield><datafield tag="338" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">nc</subfield><subfield code="2">rdacarrier</subfield></datafield><datafield tag="546" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Zusammenfassung in deutscher Sprache: Die verlorenen Dörfer der Johannisburger Heide</subfield></datafield><datafield tag="773" ind1="0" ind2="8"><subfield code="w">(DE-604)BV047522698</subfield><subfield code="g">2</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032923427&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Inhaltsverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032923427&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Register // Personenregister</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032923427&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Register // Ortsregister</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032923427&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Literaturverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032923427&sequence=000009&line_number=0005&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Abstract</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="n">oe</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="q">BSB_NED_20220905</subfield></datafield><datafield tag="999" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-032923427</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">307.09</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">0904</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">306.09</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">0904</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield></record></collection>
id	DE-604.BV047522711
illustrated	Illustrated
index_date	2024-07-03T18:23:44Z
indexdate	2024-07-10T09:14:20Z
institution	BVB
isbn	9788378663119
language	Polish
oai_aleph_id	oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-032923427
oclc_num	1284791013
open_access_boolean
owner	DE-12
owner_facet	DE-12
physical	585 Seiten Illustrationen, Karten
psigel	BSB_NED_20220905
publishDate	2021
publishDateSearch	2021
publishDateSort	2021
publisher	Wydawnictwo Austeria
record_format	marc
spelling	Worobiec, Krzysztof A. 1953- Verfasser (DE-588)1243522488 aut Zagubione wioski Puszczy Piskiej nieznana historia mazurskiego pogranicza = Die verlorenen Dörfer der Johannisburger Heide 2 Opis zagubionych wiosek południowo-wschodniej Puszczy Piskiej Krzysztof A. Worobiec Kraków ; Budapeszt ; Syrakuzy Wydawnictwo Austeria 2021 585 Seiten Illustrationen, Karten txt rdacontent n rdamedia nc rdacarrier Zusammenfassung in deutscher Sprache: Die verlorenen Dörfer der Johannisburger Heide (DE-604)BV047522698 2 Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032923427&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Inhaltsverzeichnis Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032923427&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Register // Personenregister Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032923427&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Register // Ortsregister Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032923427&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Literaturverzeichnis Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032923427&sequence=000009&line_number=0005&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Abstract
spellingShingle	Worobiec, Krzysztof A. 1953- Zagubione wioski Puszczy Piskiej nieznana historia mazurskiego pogranicza = Die verlorenen Dörfer der Johannisburger Heide
title	Zagubione wioski Puszczy Piskiej nieznana historia mazurskiego pogranicza = Die verlorenen Dörfer der Johannisburger Heide
title_auth	Zagubione wioski Puszczy Piskiej nieznana historia mazurskiego pogranicza = Die verlorenen Dörfer der Johannisburger Heide
title_exact_search	Zagubione wioski Puszczy Piskiej nieznana historia mazurskiego pogranicza = Die verlorenen Dörfer der Johannisburger Heide
title_exact_search_txtP	Zagubione wioski Puszczy Piskiej nieznana historia mazurskiego pogranicza = Die verlorenen Dörfer der Johannisburger Heide
title_full	Zagubione wioski Puszczy Piskiej nieznana historia mazurskiego pogranicza = Die verlorenen Dörfer der Johannisburger Heide 2 Opis zagubionych wiosek południowo-wschodniej Puszczy Piskiej Krzysztof A. Worobiec
title_fullStr	Zagubione wioski Puszczy Piskiej nieznana historia mazurskiego pogranicza = Die verlorenen Dörfer der Johannisburger Heide 2 Opis zagubionych wiosek południowo-wschodniej Puszczy Piskiej Krzysztof A. Worobiec
title_full_unstemmed	Zagubione wioski Puszczy Piskiej nieznana historia mazurskiego pogranicza = Die verlorenen Dörfer der Johannisburger Heide 2 Opis zagubionych wiosek południowo-wschodniej Puszczy Piskiej Krzysztof A. Worobiec
title_short	Zagubione wioski Puszczy Piskiej
title_sort	zagubione wioski puszczy piskiej nieznana historia mazurskiego pogranicza die verlorenen dorfer der johannisburger heide opis zagubionych wiosek poludniowo wschodniej puszczy piskiej
title_sub	nieznana historia mazurskiego pogranicza
url	http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032923427&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032923427&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032923427&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032923427&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032923427&sequence=000009&line_number=0005&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA
volume_link	(DE-604)BV047522698
work_keys_str_mv	AT worobieckrzysztofa zagubionewioskipuszczypiskiejnieznanahistoriamazurskiegopograniczadieverlorenendorferderjohannisburgerheide2

Verfügbarkeit

Es ist kein Print-Exemplar vorhanden.

Fernleihe Bestellen Achtung: Nicht im THWS-Bestand! Inhaltsverzeichnis

MARC

Datensatz im Suchindex

Es ist kein Print-Exemplar vorhanden.

Ähnliche Einträge