Verfügbarkeit: Cmentarze przy Wielkiej Alei w Gdańsku 1867-1945

Cmentarze przy Wielkiej Alei w Gdańsku 1867-1945: studium z dziejów kultury funeralnej

Gespeichert in:

Bibliographische Detailangaben
1. Verfasser:	Krüger, Anna 19XX- (VerfasserIn)
Format:	Buch
Sprache:	Polish
Veröffentlicht:	Gdańsk Fundacja Terytoria Książki 2021
Schlagworte:	Geschichte 1867-1945 Aleja Zwycięstwa (Gdańsk) Cmentarze Groby Obyczaje i zwyczaje Planowanie przestrzenne Pogrzeb Kultur Bestattung Friedhof Gdańsk (woj. pomorskie) Danzig
Online-Zugang:	Inhaltsverzeichnis Register // Personenregister Literaturverzeichnis
Beschreibung:	435 Seiten Illustrationen, Karten 25 cm
ISBN:	9788379082018

Internformat

MARC


LEADER	00000nam a2200000 c 4500
001	BV047507490
003	DE-604
005	20220628
007	t
008	211012s2021 a\|\|\| \|\|\|\| 00\|\|\| pol d
020			\|a 9788379082018 \|9 978-83-7908-201-8
020			\|z 837908201X \|9 837908201X
035			\|a (OCoLC)1277016218
035			\|a (DE-599)BVBBV047507490
040			\|a DE-604 \|b ger \|e rda
041	0		\|a pol
049			\|a DE-12 \|a DE-Re13
084			\|a OST \|q DE-12 \|2 fid
100	1		\|a Krüger, Anna \|d 19XX- \|e Verfasser \|0 (DE-588)1243025573 \|4 aut
245	1	0	\|a Cmentarze przy Wielkiej Alei w Gdańsku 1867-1945 \|b studium z dziejów kultury funeralnej \|c Anna Krüger
264		1	\|a Gdańsk \|b Fundacja Terytoria Książki \|c 2021
300			\|a 435 Seiten \|b Illustrationen, Karten \|c 25 cm
336			\|b txt \|2 rdacontent
337			\|b n \|2 rdamedia
338			\|b nc \|2 rdacarrier
648		7	\|a Geschichte 1867-1945 \|2 gnd \|9 rswk-swf
650		7	\|a Aleja Zwycięstwa (Gdańsk) \|2 dbn
650		7	\|a Cmentarze \|2 dbn
650		7	\|a Groby \|2 dbn
650		7	\|a Obyczaje i zwyczaje \|2 dbn
650		7	\|a Planowanie przestrzenne \|2 dbn
650		7	\|a Pogrzeb \|2 dbn
650	0	7	\|a Kultur \|0 (DE-588)4125698-0 \|2 gnd \|9 rswk-swf
650	0	7	\|a Bestattung \|0 (DE-588)4006054-8 \|2 gnd \|9 rswk-swf
650	0	7	\|a Friedhof \|0 (DE-588)4018537-0 \|2 gnd \|9 rswk-swf
651		7	\|a Gdańsk (woj. pomorskie) \|2 dbn
651		7	\|a Danzig \|0 (DE-588)4011039-4 \|2 gnd \|9 rswk-swf
689	0	0	\|a Danzig \|0 (DE-588)4011039-4 \|D g
689	0	1	\|a Friedhof \|0 (DE-588)4018537-0 \|D s
689	0	2	\|a Bestattung \|0 (DE-588)4006054-8 \|D s
689	0	3	\|a Kultur \|0 (DE-588)4125698-0 \|D s
689	0	4	\|a Geschichte 1867-1945 \|A z
689	0		\|5 DE-604
856	4	2	\|m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment \|q application/pdf \|u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032908421&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA \|3 Inhaltsverzeichnis
856	4	2	\|m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment \|q application/pdf \|u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032908421&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA \|3 Register // Personenregister
856	4	2	\|m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment \|q application/pdf \|u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032908421&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA \|3 Literaturverzeichnis
940	1		\|n oe
940	1		\|q BSB_NED_20211117
999			\|a oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-032908421
942	1	1	\|c 709 \|e 22/bsb \|f 09034 \|g 43
942	1	1	\|c 307.09 \|e 22/bsb \|f 0904 \|g 438
942	1	1	\|c 306.09 \|e 22/bsb \|f 09034 \|g 438
942	1	1	\|c 709 \|e 22/bsb \|f 0904 \|g 43
942	1	1	\|c 307.09 \|e 22/bsb \|f 0904 \|g 43
942	1	1	\|c 307.09 \|e 22/bsb \|f 09034 \|g 43
942	1	1	\|c 306.09 \|e 22/bsb \|f 0904 \|g 438
942	1	1	\|c 306.09 \|e 22/bsb \|f 0904 \|g 43
942	1	1	\|c 306.09 \|e 22/bsb \|f 09034 \|g 43
942	1	1	\|c 307.09 \|e 22/bsb \|f 09034 \|g 438
942	1	1	\|c 709 \|e 22/bsb \|f 0904 \|g 438
942	1	1	\|c 709 \|e 22/bsb \|f 09034 \|g 438

Datensatz im Suchindex

_version_	1804182844042379264
adam_text	Spis treści Wstęp 5 ROZDZIAŁ I Początki cmentarzy podmiejskich w Europie ze szczególnym uwzględnieniem Królestwa Prus i Gdańska 15 Przemiany prowadzące do zakładania nowoczesnych nekropolii pod koniec XVIII i na początku XIX wieku 15 Przemiany w prawie cmentarnym w rejencji gdańskiej 24 Kwestie demograficzne w Gdańsku w drugiej połowie XIX wieku i w dwudziestoleciu międzywojennym 42 ROZDZIAŁ II Powstanie i rozwój cmentarzy przy Wielkiej Alei w Gdańsku Cmentarze gdańskie w pierwszej połowie XIX wieku Zakładanie cmentarzy przy Wielkiej Alei Drugi etap 1884-1901 Dalsze losy cmentarzy przy Wielkiej Alei. Wiek XX (plany zamykania cmentarzy) 59 59 81 95 103 ROZDZIAŁ III Układ przestrzenny cmentarzy przy Wielkiej Alei Kształtowanie się form przestrzennych cmentarzy w Europie Planowanie cmentarzy (Gdańsk a inne miasta) Planowanie cmentarzy przy Wielkiej Alei 109 109 125 128 Budowle cmentarne Ogrodzenia cmentarne Studnie i pompy 160 187 196 ROZDZIAŁ IV Zarządzanie cmentarzami 201 Regulaminy, cenniki i inna dokumentacja Organizacja pogrzebów Organizacja miejsc grobowych Stawianie pomników nagrobnych Opieka nad grobami Ekshumacje Kwestie porządkowe Pracownicy cmentarni 201 205 212 216 219 223 224 227 ROZDZIAŁ V Kultura funeralna Gdańska 235 Usługi pogrzebowe Uroczystości pogrzebowe Upamiętnianie zmarłych 236 268 300 Cmentarny epilog Podziękowania Aneks 327 339 341 Przypisy Bibliografia Spis tabel Spis ilustracji Indeks nazwisk 361 401 421 423 431 Indeks nazwisk Ackermann Friedrich 276 Albrecht Hermann 189 Aleksander I, car Rosji 20 Amorth Loranz Carl 70 Ariès Philippe 6 Augusta Wiktoria, cesarzowa 284 Bach Johann Sebastian 307 Bail Hugo 289 Bauer August Wilhelm 136,221,231,310 Bauer Friedrich Wilhelm 221 Baumbach Karl Adolf 311 Bayern Clemens August von 23 Beethoven Ludwig van 278, 292, 297, 307, 315 Behrend Henrietta Eleonora 77 Behrend Wilhelm Michael Theodor 77 Berenz Emil 289, 319 Bertling Ernst August Karl 282,307 Bischoff Theodor Ludwig Heinrich 77 Bismarck Otto von 306-307 Blech Benjamin Friedrich 66 Blech Ernst Otto 103 Block Max 142 Boie Karl Ludwig 276-277 Bonaparte Napoleon 23 Boretius Hermann 87, 90 Bötzmeyer J. A. B. 247 Bötzmeyer Max 247 Brandstäter Georg Friedrich 279 Brandstäter Martha Maria Emilia Olga 279 Brandt Johannes Heinrich Ludwig 93 Brausewetter Arthur 283-284 Brede Ernst 104, 226-227 Brehmer Clara 102 Breysig Johann Adam 82 Brill Kurt 398 Brongniart Alexandre-Théodore 111 Bruessel Bruno 398 Busch Adolf 104 Charisius Wilhelm 107 Cholojewski Bernhard 227 Chopin Fryderyk 278, 283 Clausewitz Friedrich Wilhelm 27,89 Collier Jean Otto Wilhelm 175,187 Conradt L.B. 197 Conroy Ellenohr 52,210 Cordes Johann Wilhelm 121 Crohn Ernst 244-245 Czolbe Minna 232-233 Czyżewski Józef 295-296, 335 Dahms Otto Hermann 320-321 Dähne Richard 103 Dammann Werner 181 Damme Richard Theodor 286, 289 Damus Rudolf 276 Delbrück Clemens 285 Deycke Minna 247 Döblin Adolf 276, 278, 284 Dreyer Charlotte 175-176 Dreyling Wilhelm 255,257, 264 Duisburg Friedrich von 75 Edelstein Walter 245 Ehlers Heinrich 276 Ehms August Wilhelm Friedrich 223 Ehms Elisabeth 223 Ehrlich Carl 133,136,227,230-231 Eichel Otto 327 Erdmannsdorff Friedrich Wilhelm von 113 Fahrenholtz Heinrich 129 Falk Albert 181-182 Federau Wolfgang 69 Fehrmann Paul 289 Fischer Norbert 6, 116, 212 Foerster Lothar von 289 Forster Albert Maria 39, 220 Franck Melchior 292 432 Freitag Rudolf 252 Friedland R. 264 Friedrich Bruno 211 Friedrich, senior 211 Fryderyk II, król Prus 24 Fryderyk III, cesarz Niemiec 307, 313 Fryderyk Wilhelm I, król 282 Fuchs Carl 278 Fuchs Gustav Adolf 307 Gajdus Wojciech 296 Geary Stephen 119 Gehrwin Jacob 69 Gerhard Paul 392 Gersdorff A. 77 Giesow Amalia 221-222 Giesow Ludwig 222 Girard Pierre 110 Glaser Eduard Victor 98 Göritz Richard 279 Gossler Gustav Heinrich Konrad von 283 Gossler Mathilde 284 Grabowski Klaudiusz 8, 12, 390 Grassel Hans 124 Graun Carl Heinrich 277 Gravina Manfredo 11,290 Grodziska-Ożóg Karolina Joanna 118 Gronau Georg 231 Grossier Gustav Heinrich Konrad von 283286 Gross Wilhelm 189 Gryglewski Aleksander Konstanty 70 Grynder Krzysztof 366 Günther, ogrodnik 117 Gzowska Joanna 142 Hagemann Albrecht Bruno Johann Fried rich 283,320 Händel Georg Friedrich 279,307 Hannig Georg 123-124, 126, 129 Happe Barbara 6, 111, 113, 116-117 Hartmann Max 188 Heidfeld Marianne 318 Hein Reinhold 317 Held Carl Samuel 77 Herrmann Fritz Gottfried Heinrich 39 INDEKS NAZWISK Heyking Friedrich 11,193,196,280,303304, 388 Heyking Julius 193, 196, 280, 303-304, 388 Heyne Julie 222 Hildebrandt Carl Robert 199 Himmler Heinrich Luitpold 297 Hirschfeld Christian Cay Lorenz 110 Hirsch Theodor Simon Joseph 86 Hitler Adolf 297 Hodam Robert Rudolf 101 Hoffman Friedrich 188 Hohenzollern Friedrich Wilhelm Carl 69 Holwede Friedrich Heinrich 99,101, 283 Höpner Friedericke 210 Hoyer Luise Lotte 123 Hubrecht Wilhelm 398 Hudacz Henryk 327 Hufnagel Werner 399 Jagow Ernst Ludwig von 289 Jahn John 292 Jancke Carl 120 Jaworski Josef 227 Jedwabski Wojciech Antoni 296 Józef II, cesarz rzymsko-niemiecki 19-20, 119 Kafeman Albert Wilhelm 280 Kahle Ernst 276 Kalweit Paul 292 Kanthack Heinrich 241 Karau Adalbert 245 Karłowska Anna 126 Karłowski Kazimierz 126 Kaufmann Leopold Ernst 117 Keruth Rudolf 289 Kiesow Johannes 319 Kilarski Jan 328 Kirchner Gustaw 394 Kirsch Gustav 182, 184 Kizik Edmund 7-8, 12 Klein Hermann 47 Klein, odźwierny w lazarecie 47 Klopstock Friedrich Gottlieb 392 Koerner Ernst В. 181 433 Kohlert Carl 252 Kolbuszewski Jacek 7 Komorowski Bronisław 295-296 Königsegg-Rothenfels Maximilian Fried rich von 23 Kowallek Adolf 120 Kropisch Walter 230 Krüger Eduard 161, 164-165, 196-197 Krzyżanowski Lech 334 Kubacz Franciszek 324, 335 Kühl Heinrich 24 KuhlL. 247 Kuhn Gotfryd 70 Kuhn Rudolf Theodor Robert 70 Kun Cornelius 292 Kunz Max 245 Kupczyński Aleksander 296 Labenz Joanna 8 Lendzian Franciszka 222 Lenné Peter Joseph 114, 116, 128-129, 158 Lenz August 231 Lenz, generał 283 Leonhard Rudolf 322 Leopold Fryderyk Franciszek, książę 113 Lessing Gotthold Ephraim 110 Liebermann August von 289 Lievin Albert Karl Ludwig 44 Liszt Ferenc 307 Loménie de Brienne Étienne Charles de 18 Lorentz, grabarz 233 Lövinson Abraham 317 Lubomirski Stanisław 21 Ludwig Ernst 297 Ludwik XVI, król Francji 18 Lutze Johannes Eduard Karl 102 Łosiński Bernard Antoni 296 Majewski Jerzy 296 Maksymilian Franciszek, książę elektor 22 Matthes Johann Friedrich 70 Mendelssohn Bartholdy Jakob Ludwig Fe lix 282 Mercier Louis-Sébastien 15 INDEKS NAZWISK Meyer В. 278 Meyer-Schwartau Wilhelm 123 Mickiewicz Adam 272 Młodziejowski Andrzej Stanislaw 21 Most Otton 252 Mrongovius Krzysztof Celestyn 77 Müller A. W. 182 Nagentowski Fritz 398 Nande Hans 278 Neubaecker Paul 199 Neudám Franz 396 Neumann Stephan 276-277 Nikolaus, grabarz 233 Niwergall Wilhelm 48 Odor Johann 181 O’Rourke Edward Aleksander Władysław 268, 296 Ostermeyer Friedrich Richard 222, 307 Papée Kazimierz 295-296 Papée Leonia 295 Papp Wilhelm 227 Philipp Hermann 226-227 Pohlow Albert 221 Pohlow Ludowika 221 Pomierska Maria 49 Pomierska Melania 49 Pommerencke G. 248 Pompecki Bruno 394 Poniatowski Stanisław August, król Pol ski 22 Porée Charles-Gabriel 17 Pott, tajny radca 75 Poussin Nicolas 110 Preuss Alex 398 Preuss Carl 191 Preuss, murarz 47 Pritzell Erwin 279, 289 Przybyszewska Stanisława 290 Raabe Friedrich 131,231,248 Ramsey David 119 Rasnowski Władysław 196 Rathke Anton 231 Ratzke Jansson Vera 306 Reichenberg Franz 398 434 Reinhard Wilhelm 279 Resasco Giovanni Battista 120 Reuss Eleonore 322 Rickert Heinrich 282, 366 Riegel, hracia 233 Rinz Sebastian 117 Rogaczewski Franciszek 296 Röhr Johann 70 Ronke Johannes 227 Rosołkiewicz Stanisław Kostka 70 Roszczynialski Edmund 296 Rousseau Jean Jacques 110-111 Rozmarynowska Katarzyna 125, 157 Ruciński Kazimierz 126 Rutz Elvira 226 Sahm Heinrich Friedrich Wilhelm 292 Samp Paul 396 Sartor Adelheid 219 Sartor Gustaw 219 Sauden Horst von 282 Schade Ernst 138 Schalke Reinhold 227, 229 Scheibler Johann 165 Schenkel Max 323 Schinkel Karl Friedrich 114 Schirmacher Käthe 238 Schlichting Jacob 227-229 Schmidt, pastor 279 Schnee Otto 226 Schnibbe Georg Wilhelm 151,157 Scholtz Heinrich 283, 306, 394 Schottler Friedrich Heinrich 252 Schramm Richard 249 Schremmer Hermann 227 Schultz Johann Carl 69 Schulze-Pillot Gerhard 277 Schulz Ignacy 118 Schütz Julius 129 Schwabach Gustaw 397 Schwandt David Friedrich Wilhelm 307, 396 Schwarz Albert Rudolf 224 Schwarz Carl Robert 224 Schwarz Martin 224 INDEKS NAZWISK Schwarz, prezes sądu krajowego 289 Schwarz Walter 188 Sedlag Anastazy Jan 55 Seeger Ernst 252 Sell Eduard 131, 227-228 Skąpski Kazimierz 126 Sokołowski Robert 397 Sowińska Katarzyna Antonina 272 Sowiński Józef Longin 272 Spill Friedrich (pseud. Fritz) 292 Splett Carl Maria 105-108 Stange Paul 292 Stargardt Benedykt 77 Steffens Franz Wilhelm 154 Steffens Otto 289 Steimmig Carl Eduard Georg 191 Steinbrück Carl 102 Steiniger J. 247 Stengel Albert Hugo Walther 102, 280, 286 Sternfeld Nathan 245 Streibinger Johannes 396 Strunk Carl Ferdinand Hermann 307, 324 Szenic Stanisław 7 Sztachelski Jerzy 332 Szymański Władysław 296 Tapp Karl 138 Templin August 227 Thorvaldsen Bertel 252 Trampe Otto Wilhelm Christoph 276, 283 Treichel Adolf 290, 292, 307 Trojan Carl Gottfried 66 Trojan Johannes 66,80-81 Unruh Wilhelm 289 Verigen Paul 164-165 Vovelle Michel 6, 268 Wagenfeld, kupiec 75 Wagner August 277-278 Wallisch Richard Friedrich 223 Wallisch Rudolf Friedrich Adolf 224 Wallisch, wdowa 223 Wannow Nelly Marianne 304 Wegner Feliks 398 Weickhmann Joachim Heinrich von 60 435 Wende Gottfried 175 Wendland Johann 219 Wendt Maria Theresa 214 Wendt Theodor 214 WentowskiJan 327 Wessel Jozef 297 Wessel Max 102, 283, 289 Wiebe Eduard Friedrich Salomon 44 Wienke Walter 278 Wiers-Keiser Willibald 106 INDEKS NAZWISK Wilhelm I, cesarz Niemiec 307 Wilhelm П, cesarz Niemiec 307, 313 Wilkans Julian 296 Winter Leopold von 44, 282, 310 Wodzyński Gabriel 21 Wohl Alfred 277,278 Wolf Henneriette 210 Wojcicki Kazimierz Władysław 7 Zernecke Wilhelm Ferdinand 75 Ziesemann Carl Friedrich 221 Bibliografìa Wykaz użytych w pracy skrótów w porządku alfabetycznym: AAGd - Archiwum Archidiecezjalne w Gdańsku ABD - Amts-Blatt der Königlichen Regierung zu Danzig APGd - Archiwum Państwowe w Gdańsku Arch. NID - Archiwum Narodowego Instytutu Dziedzictwa AZDiZ ֊ Archiwum Zarządu Dróg i Zieleni w Gdańsku Bibi. Gd. PAN - Biblioteka Gdańska Polskiej Akademii Nauk DDV - „Der Danziger Vorposten” DNN - „Danziger Neueste Nachrichten” DSM - „Danziger Statistische Mitteilungen” DZ - „Danziger Zeitung” EvZB - Evangelisches Zentralarchiv Berlin GGd ֊ „Gazeta Gdańska” GBD ֊ „Gesetzblatt für die Freie Stadt Danzig” GeSt. PK - Geheimes Staatsarchiv Preußischer Kulturbesitz Berlin-Dahlem KAW - Kirchliches Amtsblatt des Königlichen Konsistoriums der Provinz Westpreu ßen NAC - Narodowe Archiwum Cyfrowe 1. Źródła archiwalne Archiwum Archidiecezjalne w Gdańsku (AAGd) III/KBp, 199, Cmentarze gdańskie 1945-1965, t. 1. II/KBp, cm 1, Sprawy ogólne cmentarzy gdańskich, 1929-1944. II/KBp, cm 3, Cmentarze przy Alei Zwycięstwa w Gdańsku parafii św. Mikołaja i Ka plicy Królewskiej w Gdańsku, 1928-1938. II/KBp, cm 5, Zamknięcie cmentarzy przy Al. Zwycięstwa, 1938-1939. 1,1 Pelplin 25, Miejsce na cmentarz przy Alei Zwycięstwa, 1878-1908. 1,1 Cmentarze gdańskie 26. 1,1 Cmentarze gdańskie 27. Kościół Świętego Mikołaja - księgi zgonów (zdigitalizowane na płytach CD), ։: D124 1854-1865 D 125 1865-1878 ArPf1879-1896 ArPf1896-1905 ArPf1905-1922 402 BIBLIOGRAFIA Ar Pf 1923-1938 Ar Pf 1938-1963 Kościół Świętej Brygidy - księgi zgonów: D 56 1850-1864 D 57 1865-1883 ArPf1883-1906 ArPf1907-1925 Ar Pf 1926-1945 Parafla Świętego Józefa Danzig - St. Josef-Karmeliterkirche - księgi zgonów: D 731843-1866 D 74 1866-1879 Ar Pf1879-1906 ArPf1907-1934 ArPf1935-1945 Parafla Kaplicy Królewskiej - Danzig Königl. Kapelle: D 96 1850-1870 D 97 1871-1900 Archiwum Państwowe w Gdańsku (APGd) Akta kościoła ewangelickiego Świętego Jana Todten-Buch der St. Johann-Kirchen, 1820-1860, APGd, 352/29. Rachunek roczny dotyczący Zjednoczonych Cmentarzy św. Bartłomieja, św. Jana i św. św. Piotra i Pawła,1882, APGd, 352/40. Rachunek roczny dotyczący Zjednoczonych Cmentarzy św. Bartłomieja, św. Jana i św. św. Piotrai Pawła,1886, APGd, 352/41. Rachunek roczny dotyczący Zjednoczonych Cmentarzy św. Bartłomieja, św. Jana i św. św. Piotrai Pawła,1888, APGd, 352/42. Rachunek roczny dotyczący Zjednoczonych Cmentarzy św. Bartłomieja, św. Jana i św. św. Piotra i Pawła,1889, APGd, 352/43. Rachunek roczny dotyczący Zjednoczonych Cmentarzy św. Bartłomieja, św. Jana i św. św. Piotrai Pawła,1897-1898, APGd, 352/44. Rachunek roczny dotyczący Zjednoczonych Cmentarzy św. Bartłomieja, św. Jana i św. św. Piotra i Pawła, 1898-1899, APGd, 352/45. Rachunek roczny dotyczący Zjednoczonych Cmentarzy św. Bartłomieja, św. Jana i św. św. Piotra i Pawła,1900-1901, APGd, 352/46. Akta kościoła ewangelickiego Marcina Lutra Sterberegister der Luterkirche zu Danizg-Langfuhr 1937-1943, APGd, 948/5. 403 BIBLIOGRAFIA Akta kościoła ewangelickiego Świętej Katarzyny Cmentarz w Siedlcach, w tym plany sytuacyjne cmentarza 1782-1873, APGd, 353/378. Cmentarz przy ul. 3 Maja nr 11 1818-1923, APGd, 353/379. Grab-Bestellbuch 1895-1899, APGd, 353/134. Grab-Bestellbuch 1900-1906, APGd, 353/135. Grab-Bestllbuch 1910-1920, APGd, 353/636. Budowa dzwonnicy i domu mieszkalnego na cmentarzu przy alei Rokossowskiego, w tym kilka rysunków 1869, APGd, 353/383. Ekshumacje i ponowne pochówki 1875-1891, APGd, 353/384. Erbbegrabnisbuch/Księga grobowców rodzinnych, 1871-1886, APGd, 353/131. Friedhofs Einnahmen/Należności roczne wypłacone za pogrzeby, 1862-1870, APGd, 353/388. Fundusz cmentarny - dowody rachunkowe, APGd, 353/393. Kassen-Buch über Gebühren den Grabreden, APGd, 353/452. Kontrakty kupna, dzierżawy i umowy z funkcjonariuszami cmentarza, w tym plany sytuacyjne 1860-1938, APGd, 353/381. Kontrakt na odbudowanie kaplicy na cmentarzu przy alei Rokossowskiego, w tym plany kaplicy 1913, APGd, 353/387. Książka kasowa funduszu cmentarnego 1882-1889, APGd, 353/391. Księga pogrzebów 1899-1926, APGd, 353/136. Legaty i zapłaty za groby na cmentarzu przy alei Rokossowskiego, 1880-1928, APGd, 353/385. Lista żołnierzy poległych w I wojnie światowej, APGd, 353/130. Pogrzeby bezpłatne od 1868, APGd, 353/427. Rachunki funduszu cmentarnego za opiekę nad grobami 1882-1921, APGd, 353/392. Sprawozdania statystyczne dotyczące ślubów, zgonów, kolekt, misji, 1868-1922, APGd, 353/305. Sprawy dotyczące cmentarza przy alei Rokossowskiego 1902-1916, APGd, 353/386. Akta kościoła ewangelickiego Najświętszej Maryi Panny Dowody dotyczące założenia cmentarza 1900-1901, APGd, 354/2009. Grab- und Steinbuch 1869-1903, APGd, 354/2007. Księga rachunkowa dotycząca opłat cmentarnych. Spis zmarłych 1862-1882, APGd, 354/2004. Kassenbuch für Friedhofs Einnahmen 1912-1928, APGd, 354/2010. Księga rachunkowa dotycząca opłat cmentarnych 1863-1876, APGd, 354/2005. Księga rachunkowa dotycząca opłat cmentarnych 1876-1882, APGd, 354/2006. Luźne pisma dotyczące cmentarzy gminy 1854-1920, APGd, 354/2003. Założenie i zarządzanie trzema cmentarzami przy Wielkiej Alei 1897-1918, APGd, 354/2008. Akta kościoła ewangelickiego Świętej Trójcy: Korespondencja w sprawach cmentarnych, APGd, 357/144. 404 BIBLIOGRAFIA Korespondencja w sprawach cmentarnych, APGd, 357/145. Korespondencja w sprawach cmentarnych, APGd, 357/146. Korespondencja w sprawach cmentarnych, APGd, 357/147. Nowy cmentarz przy alei Rokossowskiego, w tym kilka planów starego i nowego cmen tarza 1865-1912, APGd, 357/143. Sprawy cmentarzowe 1816—1903, APGd, 357/142. Akta konsystorza ewangelickiego Abtretung des Pfarrgartens und Kirchhofes zum Hospital Allen Engeln gehörend zum Kirchhofe des städtischen Lazaretts 1838-1839, APGd, 977/1204. Acta betreffend den Friedhof für St. Johann, St. Bartholomäi u. St. Petri u. Pauli in Danzig, APGd, 977/1055. Acta betreffend den Friedhof für St. Johann, St. Bartholomäi u. St. Petri u. Pauli in Danzig, 1933-1939, APGd, 977/1056. Acta den Friedhof der Luterkirche, APGd, 977/1113. Acta des Königlichen Konsistoriums der Provinz den Westpreussen St. CatharinenKirchhof zu Danzig, 1868-1936, APGd, 977/3050. Acta des Königlichen Konsistoriums der Provinz den Westpreussen St. CatharinenKirchhof zu Danzig, 1937-1938, APGd, 977/1032. Akten St. Marien in Eibling, APGd, 977/1254. Cmentarz Mariacki stary przy Alei 1867-1893, APGd, 977/1076. Cmentarz Mariacki stary przy Alei 1934-1939, APGd, 977/1077. Die Kirchhöfe und Friedhofsbeamte, APGd, 977/2841. Die Kirchhöfe und Friedhofsbeamte, APGd, 977/2842. Führung der Militärkirchen Bücher, APGd, 977/2887. Friedhöfe. Kirchhöfe und Friedhofsbeamte, APGd, 977/3185. Kriegergräber und Ehrenfriedhöfe, APGd, 977/2843. Kriegergräber und Ehrenfriedhöfe, APGd, 977/2844. Akta stanu cywilnego gdańskich parafii ewangelickich USC parafii ewangelickiej NMP w Gdańsku/Sterberegister 1866-1874, APGd, 1461/119, mikr. E 80910-21. USC parafii ewangelickiej św. Trójcy w Gdańsku/Sterberegister 1838-1868, APGd, 1462/8, mikr. Е 4311-Е4333. Akta Królewskiej Rejencji w Gdańsku Begräbnissplatz der kath. Kirchen St. Nicolai, St. Brigitten, St Josef und Kgl. Kapel le, 1907-1912, APGd, 1/9/703. Begräbnissplatz der reformirten Kirchengemeinde St. Petri und Pauli in Danzig 1916, APGd, 1/9/1530. Ankauf und Anlegung eines Begräbnissplatzes für die katolischen Gemeinden der St. Nicolai und der Pfarrkirche die Königliche Kapelle, 1842-1888, APGd, 1/9/702. Anlegung eines evangelischen Begräbnissplatzes in Langfuhr, 1897-1914, APGd, 1/9/1665. 405 BIBLIOGRAFIA Akta Senatu Wolnego Miasta Gdańska Acta den evangelischen Begräbnißplatz zu Sankt Marien, APGd, 260/3217. Akta Miejskiej Rady Narodowej i Zarządu Miejskiego w Gdańsku Wykaz zwłok oflar wojennych pochowanych poza cmentarzami, 1947, APGd, 1165/1256. Akta Urzędu Wojewódzkiego w Gdańsku Cmentarze nieczynne 1950-1988. Pomorski Urząd Wojewódzki w Gdańsku, APGd, 2375/2990-2991, mikr. 74060. Zbiór Genealogiczny Wilhelma Sutéra Inskrypcje nagrobne z gdańskich cmentarzy, APGd, 1004/47. Archiwum Narodowego Instytutu Dziedzictwa (Arch. NID) Cmentarz przy Alei Zwycięstwa 1960, ZN/1431. Gzowska J., Karta cmentarza nr 74 - Cmentarz św. Katarzyny, 1984. Taż, Karta cmentarza nr 72 - Cmentarz Lazaretu i NMP, 1984. Taż, Karta cmentarza nr 61 - Cmentarz św. Trójcy, 1984. Taż., Karta cmentarza nr 67 - Cmentarz Zespolony św. Jana, św. Bartłomieja, św. św. Piotra Pawła oraz mennonitów, 1984. Gzowski J., Karta cmentarza nr 69 - Cmentarz św. Józefa i św. Brygidy, 1984. Labenz J., Karta cmentarza nr 70 - Cmentarz Lazaretu, 1984. Taż, Karta cmentarza nr 75 ֊ Cmentarz NMP (nowy), 1984. Taż, Karta cmentarza nr 66 - Kirchhof Langfuhr, 1984. Archiwum Zarządu Dróg i Zieleni (AZDiZG) Księgi Centralne Cmentarzy Gdańskich nr 1:1945. Księgi Centralne Cmentarzy Gdańskich nr 2:1945. Księgi Centralne Cmentarzy Gdańskich nr 3:1945-1946. Księgi Centralne Cmentarzy Gdańskich nr 6: 1946- 1947. Evangelisches Zentralarchiv Berlin (Ev.ZB) Bestattungen, Danzig, St. Bartholomäi, Stadtkreis/Westpreußen [cm. św. Bartłomieja] 5284,1870-1886 5285,1887-1905 5287,1906-1937 406 BIBLIOGRAFIA Bestattungen, Danzig, St. Johannis, Stadtkreis/Westpreußen [cm. św. Jana] 5358,1854-1894 5359,1895-1906 5360,1907-1937 Bestattungen, Danzig, St. Peter und Paul, reformiert, Stadtkreis/Westpreußen [cm. św. św. Piotra i Pawła] 5461, 1857-1943 Bestattungen, Danzig, St. Trinitatis - St. Annen, Stadtkreis/Westpreußen [cm. św. Trójcy] 5507,1832-1875 Bestattungen, Danzig, St. Katharinen, Stadtkreis/Westpreußen [cm. św. Katarzyny] 5388,1872-1876 5389, 1872-1888 Danzig - Langfuhr, Stadtkreis/Westpreussen [cm. parafii Marcina Lutra] 5524,1896-1905 5525,1905-1911 5526,1912-1926 5527, 1927-1937 Geheimes Staatsarchiv Preußischer Kulturbesitz Berlin-Dahlem (GeSt. PK) Acta der Königl. Preußischen Regierung zu Danzig. Abtheilung für Kirch- und Schul wesen. Die Anlegung von Kirchöfen von 1855 bis zum 1908, GeSt. PK, XIV Ha, Rep. 180, Nr 13345. Acta der Königl. Preußischen Regierung zu Danzig. Die Anlegung von Kirchöfen vom 5ten Mai 1841 bis zum 1917, GeSt. PK, ХГѴНа, Rep 180, 13223. Kultusministerium, GeSt. PK, I Ha, Rep. 76, ѴПІB, nr 3374. Narodowe Archiwum Cyfrowe (NAC) NAC, 2-3804 NAC, 2-3805 Biblioteka Gdańska PAN (Bibi. Gd. PAN) Mapy Gelandeplan Freie Stadt Danzig, 1927 Bibl. Gd. PAN, E 10. Freie Stadt Danzig Geländeplan Langfuhr 1932, Bibl. Gd. PAN, B553. Plan der Stadt Danzig 1898, Bibl. Gd. PAN, CI 54. Plan der Stadt Danzig 1921, Bibl. Gd. PAN, C146.2. Druki ulotne (sygnatury zbiorcze - kartonowe pudła) Costumes, Capes, Stores, Modeplauderei oder die Künst im Dienste der Mode, Danzig 1901, Bibl. Gd. PAN, 10168,4“. Dokumenty życia społecznego, Bibi. Gd. PAN, od 21857,4“. 407 BIBLIOGRAFIA Dokumenty życia społecznego, Bibi. Gd. PAN, od 23765,4°. Dokumenty życia społecznego, Bibi. Gd. PAN, od 23415,4°. Dokumenty życia społecznego, Bibi. Gd. PAN, od 21850,4°. Dreyling W., Granit Marmor Industrie, Steinmetzwerkstätte Bilhauerei sowie für Grabdenkmälern, Dokumenty życia społecznego, Bibi. Gd. PAN, bez sygnatury. 2. Źródła drukowane Prasa oraz wydawnictwa cykliczne „Amts-Blatt der Königlichen Regierung zu Danzig”, 1838, 1852, 1872, 1902, 1906, 1899, 1901. „Amtsblatt der Königliche Preußische Regierung zu Marienweder”, 1859, 1892. „Butterschicks Moden Revue”, 1907. „Danziger Allgemeine Zeitung”, 1888. „Danziger Illustrierte Zeitung”, 1932. „Danziger Neueste Nachrichten”, 1896, 1897, 1898, 1899, 1900, 1901, 1902, 1904, 1905, 1907, 1908, 1909, 1910, 1912, 1913, 1914, 1915, 1916, 1917, 1918, 1926, 1932, 1933, 1942. „Danziger Zeitung”, 1868, 1878, 1879, 1880, 1881, 1882, 1883, 1887, 1888, 1890, 1891, 1892, 1893, 1894, 1895, 1904, 1909, 1911, 1913, 1914, 1916, 1917, 1918, 1921. „Der Bazar. Illustrierte Damen Zeitung”, 1874. „Der Danziger Vorposten”, 1936, 1942. „Gazeta Gdańska”, 1926, 1933, 1935,1937. „Jahresbericht aus der Kirchengemeinde zu Sankt Johann in Danzig” 1913, 1914, 1924-1925. „Kirchliches Amtsblatt des Königlichen Konsistoriums der Provinz Westpreussen”, 1901, 1902, 1906. „Statistische Mitteilungen der Freien Stadt Danzig”, 1921-1939. Pozostałe źródła drukowane Allgemeines Landrecht für die Preussischen Staaten, Berlin 1838. Allgemeines Landrecht für die Preussischen Staaten, Berlin 1902. Behrend K. R., Z dziennika mojego ojca kupca gdańskiego Theodora Behrenda 17891851, przeł. W. Sawicki, Gdańsk 2016. K. von Franken, Der Guten Ton. Handbuch des Guten Tones und der feinen Sitte, Leip zig 1912. Duisburg F. K. G. von, Wolne Miasto Gdańsk 1809, przeł. i wyjaśn. opatrzyli A. Masłowski, R. Kowald, Malbork 2016. Freund F., Was schickt und was schickt sich nicht?, Schweidnitz 1908. Grünspan A., 3. Jahresbericht des Statistischen Amtes der Stadt Danzig, Danzig 1914. 408 BIBLIOGRAFIA Hannig G., Der Friedhof und seine Kunst. Zeitgemäße Betrachtungen über die Ausge staltung unserer Friedhofe für Laien und Fachleute, Berlin 1908. Jansson Ratzke V., Często myślę o Gdańsku, tłum W. Łygaś, Gdańsk 2015. Heyking F., Mein Leben und Wirken. Amboßklänge eines Praktikers aus Danzigs Mauern von ihm selbst erzählt, mit einem Vorwort von C. Lange, Berlin 1933. Lievin А. К., Über die Sterblichkeit in Danzig in den Jahren 1863 bis 1879, [w:] Danzig in naturwissenschaftlicher und medizinischer Beziehung, Danzig 1880, s. 136-173. Lievin А. К., Die Sterblichkeit in Danzig vor und nach Einführung der Quellwas serung und Canalisation, [w:] Centralblatt für Allgemeine Gesundheitspflege, Bonn 1885, s. 1-4. Marscher О., Takt und Ton, Berlin 1922. MercierS., Obraz Paryża, wyb., oprać., tłum, i wstęp A. Jakubiszyn-Tatarkiewiczowa, Warszawa 1959. Neues Adreßbuch für Danzig und die städtischen Vororte Langfuhr, Neufahrwasser, Schidlitz, Zigankenberg, Stadgebiet, St Albrecht und Troyl, Danzig 1900. Neues Adreßbuch für Danzig und die städtischen Vororte Langfuhr, Neufahrwasser, Schidlitz, Zigankenberg, Stadgebiet, St Albrecht und Troyl, Danzig 1903. Neues Adreßbuch für Danzig und die städtischen Vororte Langfuhr, Neufahrwasser, Schidlitz, Zigankenberg, Stadgebiet, St Albrecht und Troyl, Danzig 1907. Neues Adreßbuch für Danzig und die städtischen Vororte Langfuhr, Neufahrwasser, Schidlitz, Danzig 1910. Preussische Statistik, herausgegeben in zwanglosen Heften vom Königlichen Statisti schen Bureau in Berlin, H. XLVIII: A Rückblick auf die Bewegung der Bevölkerung im preussischen Staate während des Zeitraumes vom Jahre 1816 bis zum Jahre 1874, Berlin 1879. Schirmacher K., Obrazki gdańskie, przeł. W. Sawicki, posł. J. Borkowicz, Gdańsk 2017. Staatshandbuch der Freien Stadt Danzig, Danzig 1926. Staffe В., Zwyczaje towarzyskie, przekł. z fr., oprać. B. Londyński, wyd. 2, LwówWarszawa 1907. Statistische Übersichten über die Stadt Danzig. Zusammengestellt im Statistischen Amt der Stadt, [Danzig] 1913. Trojan J., Mój ojciec, kupiec. Opowieści i wspomnienia z dziewiętnastowiecznego Gdańska, przeł. J. Mossakowski, Gdańsk 2017. Wannow N. Μ., Byłam i jestem gdańszczanką, tłum. W. Moska, Gdańsk 2005. Zernecke W. F., Cały Gdańsk za dwadzieścia srebrnych groszy. Najnowszy przewod nik po Gdańsku i jego okolicy. Alfabetycznie ułożony spis wszystkiego, co w Gdańsku i okolicy jest godne uwagi lub w jakikolwiek sposób interesujące wraz z dodatkiem: Trzy dni w Gdańsku i okolicy 1843, przeł. i wyjaśn. opatrzyli A. Masłowski, R. Kowald, Gdańsk 2010. 409 BIBLIOGRAFIA 3. Ważniejsza literatura przedmiotu Abramowicz Μ., Kubicki Bronisław, [w:] Encyklopedia Gdańska, red. B. Śliwiński, Gdańsk 2012, s. 548. Adler F., Stralsundische Begräbnisstätten, „Pommersche Jahrbücher” 1939, nr 33, s. 3-11. AkaCh., Tot und vergessen? Sterbebilderais Zeugnis katcholischen Totengedenkens, Detmold 1993. Andrzejewski Μ., Wolne Miasto Gdańsk (1920֊1939). Leksykon biograficzny, Gdańsk 2009. Andrzejewski Μ., „Danziger Neueste Nachrichten”, [w:] Encyklopedia Gdańska, red. B. Śliwiński, Gdańsk 2012, s. 208. Andrzejewski Μ., „Danziger Zeitung”, [w:] Encyklopedia Gdańska, red. B. Śliwiński, Gdańsk 2012, s. 210. Andrzejewski Μ., „Der Danziger Vorposten”, [w:] Encyklopedia Gdańska, red. B. Śliwiński, Gdańsk 2012, s. 215. Andrzejewski Μ., „Gazeta Gdańska”, [w:] Encyklopedia Gdańska, red. B. Śliwiński, Gdańsk 2012, s. 308. Antropologia śmierci. Myśl francuska, wyb. i tłum. S. Cichowicz, J. Μ. Godzimirski, wstępem opatrzył S. Cichowicz, Warszawa 1993. Aries P., Człowiek i śmierć, tłum. E. Bąkowska, Warszawa 1992. Auf der Tod komm raus. Aus den Beständen des Museums für Sepulkralkultur, hrsg. von R. Sörries, Kassel 2012. BailH., Bevölkerungsverhältnisse und Wohnungwesen, [w:] Danzig und seine Bauten, Berlin 1908, s. 36. Baszanowski J., Przemiany demograficzne w Gdańsku w latach 1601-1846 w świetle tabel ruchu naturalnego, Gdańsk 1995. Bauer W. T., Wiener Friedhofsführer. Genaue Beschreibung sämtlicher Begräbnisstät ten nebst einer Geschichte des Wiener Bestattungswesens, Wien 1988. Begräbnisplatz, [w:] Meyers Lexikon, Bd. 2, 7. Aufl., Leipzig 1925, s. 34. Berendt G., Cmentarze na Chełmie. Żydowski, [w:] Encyklopedia Gdańska, red. B. Śliwiński, Gdańsk 2012, s. 176. Berresford S., Italian Memorial Sculpture 1820-1940. A Legacy of Love, introduc tory essays by J. S. Curl, F. S. Licht, additional articles by F. Bregoli, F. Sborgi, photo graphs by R. W. Fichter, R. Freidus, London 2004. Blech E., Danziger Kirchöfe. Vortrag des Herren Archidiakonus Blech, Danzig 1903. Blech E., Katharinen Kirche, Danzig 1903. Biernacka A., Śladami gdańskich nekropolii, Gdańsk 2000. Bock H., 100 Jahre Bestattung Wien, „Ewig. Forum für Gedenkkultur” 2008, H. 5, s. 18-22. Bogucka Μ., Kultura, naród, trwanie. Dzieje kultury polskiej od zarania do 1989 roku, Warszawa 2008. 410 BIBLIOGRAFIA Bonowska Μ., Kult zmarłych na Pomorzu Zachodnim na przełomie XIX і XX wieku, [w:] VKonferencja Słowińsko-Kaszubska. Materiały z konferencji. Rowy, 4-5 września 1998, red. W. Łysiak, Poznań-Słupsk 1999, s. 67-81. Bonowska Μ., Przemijanie, śmierć, pogrzeb i życie pozagrobowe w wyobrażeniach mieszkańców Pomorza Zachodniego na przełomie XIX і XX wieku, Poznań 2004. Bogdanowicz S., Bo przemoc w mieście widzę i niezgodę. Trudny początek Kościoła Gdańskiego 1922-1945, Gdańsk 2001. Böttger C., Cardorff P., Mein letztes Wort. Der Grabstein als Visitenkarte, Berlin 2003. Brencz A., Niemieckie wiejskie cmentarze jako element krajobrazu kulturowego środkowego Nadodrza, [w:] Wspólne dziedzictwo? Ze studiów nad stosunkiem do spuścizny kulturowej na Ziemiach Zachodnich i Północnych, pod red. Z. Mazura, Poznań 2000, s. 287-305. Burno F., Elizjum, muzeum, miejsce pamięci. Cmentarze miejskie ok. 1750-2000, „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki” 2009, t. 54, z. 2, s. 41-59. Burno F., „Inne miasto”. Nekropolia - metropolia, [w:] Sztuka cmentarzy w XIX i XX wieku, red. A. S. Czyż, B. Gutowski, Warszawa 2010, s. 25-35. Bujak A., Nekropolis. Polskie nekropolie, tekst J. Kolbuszewski, tłum, na j. ang. C. Swift, Olszanica 2012. Burak Μ., Okólska H., Cmentarze dawnego Wrocławia, Wrocław 2007. Cihák S., In tiefer Trauer. Ein inhaltsanalytischer Zeitvergleich von Todesanzeigen in Österreich, Frankfurt am Main 2009. Chojnacka Μ., Degradacja historycznych kompozycji i drzewostanów wybranych cmentarzy parafialnych w Wielkopolsce, [w:] Ogród sakralny — idea i rzeczywistość. VII Międzynarodowa Konferencja o Architekturze i Sztuce Sakralnej z су klu „Kościoły naszych czasów”, Kielce - SacroExpo 2008, oprać, red. R. Kozakiewicz-Opałka i in., Kielce 2008, s. 119-127. Cmentarz, [w:] Encyklopedia powszechna Samuela Orgelbranda, է. 5, Warszawa 1861, s. 752. Conrad G., Geschichte der Familie Dirksen und der Adelsfamille von Dirksen, Görlitz 1905. Cmentarz na Wzgórzu św. Wojciecha w Poznaniu, red. Μ. A. Smoczkiewiczowa, Warszawa-Poznań 1982. Czarnecki Μ., Dzieje nekropolii przy ulicy Samotnej w Poznaniu, Poznań 2010. Czyż A. S., Gutowski B., Nekropolie kresowe. Skrypt dla inwentaryzatorów cmentarzy dawnych Kresów Wschodnich, Warszawa 2008. Dähne R., Friedhöfe, [w:] Danzig und seine Bauten, Berlin 1908, s. 426-428. Dąbrowski Μ., Cmentarze wojenne z lat I wojny światowej w dawnym województwie lubelskim, Lublin 2004. „Die blume ist verwelckt”. Protestanckie funeralia na Pomorzu od początku XVII do po łowy XX wieku, red. Μ. Wojciechowski, B. Zgodzińska-Wojciechowska, Słupsk 2010. Demps L., Scheer Ch., Mende H.-J., Invalidenfriedhof. Ein Friedhofsführer, Berlin 2003. Der bürgerliche Tod. Städtische Bestattungskultur von der Aufklarung bis zum frühen 20 Jahrhundert, hrsg. von C. Denk, J. Ziesemer, Regensburg 2007. 411 BIBLIOGRAFIA Dethlefs S., Zur Geschichte der Friedhöfe und des Bestattungswsen in Münster mit Beiträgen zur aktuellen Situation, Regensberg-Münster 1991. Długozima A., Cmentarze jako ogrody żywych i umarłych, Warszawa 2011. Domańska H., Stare cmentarze Gdańska, „Jantarowe Szlaki” R. XXVI, 1983, nr 2, s. 22-23. Dominikowski J., Nekropolia Łodzi Wielkoprzemysłowej. Cmentarz stary przy ulicy Ogrodowej. Dzieje i sztuka 1854-1947, Łódź 2004. Domino J., Rozwój przestrzenny Elbląga, [w:] Historia Elbląga, t. 3, cz. 1: 1772 -1850, red. A. Groth, Gdańsk 2000, s. 246-257. Tenże, Zmiany przestrzenne w obrębie dawnych fortyfikacji, [w:] Historia Elbląga, t. 3, cz. 2:1851-1920, red. A. Groth, Gdańsk 2001, s. 255. Demps L., Zwischen Mars und Minerva. Wegweiser über den Invalidenfriedhof. Ein Verzeichnis der auf dem Invalidenfriedhof zu Berlin noch vorhandenen Grabdenk male, Berlin 1998. Dopart A., Cmentarz katolicki stary w Pabianicach 1824-2004, Pabianice 2008. Döring J., Geschichte der alten Göttingen Friedhöfe, „Göttinger Jahrbuch” 1983, որ 31, s. 95-142. Drost W., Kunstdenkmäler der Stadt Danzig, Bd. 1: St. Johann, Stuttgart 1958. Tenże, Kunstdenkmäler der Stadt Danzig, Bd. 2: St. Katharinen, Stuttgart 1957. Tenże, Kunstdenkmäler der Stadt Danzig, Bd. 4·. Die Marienkirche in Danzig und ihre Kunstschätze, Stuttgart 1958. Tenże, Kunstdenkmäler der Stadt Danzig, Bd. 5: St. Trinitatis Kirche, St. Peter und Paul, St. Bartholomäi, St Barbara, St. Elisabeth, Hl. Geist Engi. Kapelle, St Brigit ten, Stuttgart 1958. Dworakowski J., Kształt pamięci. Gdyńskie cmentarze, Gdynia 2004. Dziobek-Romański J., Cmentarze — zarys regulacji historycznych, prawnych i kanon icznych, „Rocznik Historyczno-Archiwalny ”, է. XIII, 1998, s. 10-14. Dylewski A., Polskie nekropolie, Warszawa 2012. Encyclopedia of Death and Dying, ed. by Howarth G., Leaman O., London - New York 2001. Etzold A., Der Dorotheenstädtische Friedhof. Die Begräbnisstätten an der Berliner Chausseestraße, m. Fotos von W. Türk, Berlin 1993. Fick W., Lübecker Friedhöfe. Vorwerker Friedhof - 100 Jahre von 190 7—200 7, Lübeck 2007. Fischer Μ., Ein Sarg nur und ein Leichenkleid. Sterben und Tod im 19. Jahrhundert. Zur Kultur und Frömmigkeitsgeschichte des Katholizismus in Südwestdeutschland, Paderborn-München-Wien-Zurich 2004. Fischer N., Vom Gottesacker zum Krematorium. Eine Socialgeschichte der Friedhöfe in Deutschland seit dem 18. Jahrhundert, Köln 1996. Fischer N., Geschichte des Todes in der Neuzeit, Erfurt 2001. Fischer N., Zur Geschichte der Trauerkulturin der Neuzeit. Kulturhistorische Skizzen zur Individualisierung, Säkularisierung und Technisierung des Totengedenkes, [w:] Totengedenken und Trauerkultur. Geschichte und Zukunft des Umgangs mit Verstor benen, hrsg. von Μ. Herzog, Stuttgart 2001, s. 41-55. 412 BIBLIOGRAFIA Federau W., Alte Friedhöfe und Grabschriften in Danzig, „Unser Danzig·” 1963, nr 22, s. 6-7. Frankiewicz В., Szczecińskie cmentarze, Szczecin 2003. Faulwasser J., Die St. Jacobi Kirche in Hamburg, Hamburg 1894. Faulwasser J., Die St. Katharinen-Kirche in Hamburg, Hamburg 1896. Friedhofskunst, hrsg. v. d. Rheinschen Beratungsstelle in Düsseldorf, Berlin 1916. Fürlus E., Keller B., Pfennig - Engel S., Die Kirchhöfe 4 und 5 der Georgen Parochialgemeinde. Ein Friedhofsführer, hrsg. von H.-J. Mende, Berlin 2004. Gartendenkmale in Berlin. Friedhöfe, hrsg. von J. Haspel, K. von Krosigk, bearb. von K. Lesser, J. Kuhn, D. Pietzsch, Petersberg 2008. Gąsiorowski P. B., Nekropolie ziemi sierpeckiej. Przewodnik, Sierpc 2005. Gdańskie Arkadie. Katalog Wystawy, red. Μ. Otto, K. Jackowska, Gdańsk 2016. Geschichte der Eu. Garnisonkirche (St. Elisabeth) zu Danzig, nach vorhandenen Ar beiten zsgest. durch F. Schmidt, Danzig 1941. Gliński Μ., Ludzie XIX-wiecznego Gdańska, Gdańsk 1993. Gliński Μ., Akademia Handlowa., [w:] Encyklopedia Gdańska, red. B. Śliwiński, Gdańsk 2012, s. 33. Gliński Μ., Albert Karl Lievin, [w:] Encyklopedia Gdańska, red. B. Śliwiński, Gdańsk 2012, s. 576. Gliński Μ., Boeszemerny Paul, [w:] Encyklopedia Gdańska, red. B. Śliwiński, Gdańsk 2012, s. 100. Gliński Μ., Berenz Carl Emil, [w:] Encyklopedia Gdańska, red. B. Śliwiński, Gdańsk 2012, s. 79. Gliński Μ., Cosack Carl Wilhelm, [w:] Encyklopedia Gdańska, red. B. Śliwiński, Gdańsk 2012, s. 190. Gliński Μ., Baumbach Carl, [w:] Encyklopedia Gdańska, red. B. Śliwiński, Gdańsk 2012, s. 71. Gliński Μ., Freitag Rudolf, [w:] Encyklopedia Gdańska, red. B. Śliwiński, Gdańsk 2012, s. 302. Gliński Μ., Neumann Stephan, [w:] Encyklopedia Gdańska, red. B. Śliwiński, Gdańsk 2012, s. 688. Gottschalk W., Friedhöfe der St. Hedwigs-Gemeinde zu Berlin, Berlin 1991. Grabkultur in Deutschland. Geschichte der Grabmäler, hrsg. von der Arbeitsgemein schaft Friedhof und Denkmal/Museum für Sepulkralkultur (Kassel), Berlin 2009. Grabowski K., Ekshumacje i pochówki w powojennym Gdańsku (1945-1950), [w:] Nekropolie Pomorza, red. J. Borzyszkowski, Gdańsk 2011, s. 325-346. Grabowski K., Problem cmentarzy rzymskokatolickich w Gdańsku w latach 19451948, „Rocznik Gdański”, t. LXXI-LXXII, 2011-2012, s. 121-128. Grabowski K., Kaplice cmentarne Gdańska, [w:] Kościół św. Jana w Gdańsku. W kręgu kultury sepulkralnej, red. J. Szczepański, Gdańsk 2012, s. 238-246. Grabowski K., Grzebanie ubogich przez Wydział Opieki Społecznej Zarządu Miejskiego w Gdańsku w latach 1945-1949, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” r. LXII, 2014, nr 3,s. 473-479. 413 BIBLIOGRAFIA Grässel H., Über Friedhofanlagen und Grabmalkunst, München 1910. Grentzschel Μ., Historische Friedhöfe in Deutschland, Östereich und der Schweiz, München 1996. Grodziska К., Artium Decor. Cmentarz Rakowicki w tradycji Akademii Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie, Kraków 2006. Grodziska K., Artium Decor. Cmentarz Salwatorski w tradycji Akademii Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie, Kraków 2008. Grodziska K., Zaduszne ścieżki. Przewodnik po cmentarzu Rakowickim, Kraków 2003. Grodziska-Ożóg K., Cmentarz Rakowicki w Krakowie, Wrocław 1983. Großes Lexikon der Bestattungs- und Friedhofskultur. Wörterbuch der Sepulkralkultur, Bd. 1: Volkskundlich-kulturgeschichtlicher Teil: von Abdankung bis Zweitbestat tung, hrsg. von Zentralinstitut für Sepulkralkultur (Kassel), bearb. von R. Sörries, Braunschweig 2002. Hammer K., Friedhöfe in Berlin. Ein kunst- und kulturgeschichtlicher Führer, Berlin 2011. Handbuch für die Evangelischen in Danzig, hrsg. von Vorstand des Parochialverbandes evangelischer Kirchengemeinden in Danzig, Danzig 1919. Happe B., Der Todt gehört mir. Die Vielfalt der hektigen Bestattungskultur und ihre Ursprünge, Berlin 2012. Happe B., Die Entwicklung der deutschen Friedhöfe von der Reformation bis 1870, Tübingen 1991. Hosselmann B., Todesanzeigen als memento mori? Eine empirische Untersuchung von Todesanzeigen der Gegenwart, Altenberge 2003. Harnoch A., Chronik und Statistik der Evangelischen Kirchen in den Provinzen Ostu. West Preussen, Neidenburg 1890. Haus A., Todesanzeigen in Ost-und Westdeutschland. Ein sprach-und kulturwissen schaftlicher Vergleich. Todesanzeigen aus der Leipziger Volkszeitung und der Frank furter Neuen Presse 1976 bis 2004, Frankfurt am Main 2007. Hejke K., Cmentarz na Rossie od świtu do zmierzchu, Warszawa 2003. Tenże, Cmentarz Bernardyński w Wilnie, Warszawa 2010. Herbert Μ., Die Entwicklung der deutschen Friedhofsordungen, Dessau 1929. Herz W. H., Die Gräber „Zu ewige Tagen” in der Domkirche zu Hamburg, „Intschrift d. Vereins für Hamburgische Geschichte” 1969, H. 55, s. 105-127. Heuer L., Ländliche Friedhöfe in Unterfranken, Dettelbach 1995. Hine T., Zapomniane cmentarze ewangelickie na terenie gminy Kościerzyna, Kościerzyna 2010. Historia życia prywatnego, t. 4: Od rewolucji francuskiej do I wojny światowej, pod red. Μ. Perrota; oprać. A. Corbin... [i in.], przekł. z jęz. fr. A. Paderewska-Gryza, B. Panek, W. Gilewski, red. nauk, przekł. t. 4 Μ. Czapliński, Wrocław 1999. Hugger P., Meister Tod. Zur Kulturgeschichte des Sterbens in der Schweiz und in Li chtenstein, Zürich 2002. Ilustrowany przewodnik po Gdańsku i okolicy, Gdańsk 1921. Jakubowska A., Jakubowski K., Pomorskie cmentarze, Gdańsk 2012. Jankowski T., Cmentarz na stoku Góry Szubienicznej, „30 dni” 2011, nr 5, s. 14-19. 414 BIBLIOGRAFIA Jażdżewski L., Nekropolia Męczenników II wojny światowej. Historia cmentarza na Zaspie, Gdańsk 2012. JöckleC., Cmentarze. Słynne nekropolie Europy, tłum. B. Ostrowska, Warszawa 2000. Kilarski J., Gdańsk miasto nasze. Przewodnik po Gdańsku starym i nowym, Kraków 1947. Kizik E., Śmierć w mieście hanzeatyckim w XVI-XVIII wieku. Studium z nowożytnej kultury funeralnej, Gdańsk 1998. Tenże, Zakazy pochówków w kościołach i na cmentarzach przykościelnych, [w:] Nek ropolie Pomorza, red. J. Borzyszkowski, Gdańsk 2011, s. 245-263. Kerrigan Μ., Historia śmierci. Zwyczaje i rytuały pogrzebowe od starożytności do czasów współczesnych, tłum. S. Klimkiewicz, Warszawa 2009. Knobloch H., Berliner Grabsteine, Berlin 1987. Kolbuszewski J., Wiersze z cmentarza. O współczesnej epigrafice wierszowanej, Wrocław 1985. Tenże, Cmentarze, Wrocław 1996. Tenże, Z głębokim żalem... O współczesnej nekrologii, Wrocław 1997. Korczak K., Ślad. Opowieści gdańszczan, Pelplin 2018. Kosecki A., Kosecki R., Znaki pamięci. Cmentarze miasta Skórcza, Skórcz 2014. KościelakS., Cmentarz Katolicki Stary, [w:] Encyklopedia Gdańska, red. B. Śliwiński, Gdańsk 2012, s. 176. Kościelak Z., Cygańska Góra, [w:] Encyklopedia Gdańska, red. B. Śliwiński, Gdańsk 2012, s. 195. Kowalski K. Μ., Organizacja cmentarza gminy ewangelickiej św. Zbawiciela w Lęborku w początku XX wieku (w świetle ordynacji z 1912 roku i jej modyfikacji z 1925 roku), „Biuletyn Historyczny Muzeum w Lęborku i Lęborskiego Bractwa Historycznego” 1999, nr 11, s. 49-66. Kowalski W., W cieniu wyzwolenia Gdańska, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2005, nr 5-6, s. 128-143. Kowalski W., Cmentarze na terenie Śródmieścia. Nowe Ogrody, [w:] Encyklopedia Gdańska, red. B. Śliwiński, Gdańsk 2012, s. 180-181. Krasuski J., Historia Niemiec, wyd. 3, popr. i uzup., Wrocław-Warszawa-Kraków 2008. Körner P., „Damit die Toden die Lebenden nicht toden”. Materialien zu 200 Jahren Altstadtfriedhof Aschaffenburg (1809 bis 2009), Aschaffenburg 2009. Krüger A., Były uroczyste pogrzeby przed stu laty, „30 Dni” 2014, nr 4-5, s. 34-38. Krüger A., Cmentarz Garnizonowy w Gdańsku. Miejsce pamięci ofiar komunizmu, Gdańsk 2016. Krüger A., Cmentarz parafii ewangelickiej świętej Katarzyny przy Wielkiej Alei w Gdańsku w latach 1867-1914. Geneza, założenie cmentarza, układ przestrzenny, zarządzanie, Gdańsk 2011 [maszynopis pracy magisterskiej w zbiorach autorki]. Krüger A., Historia cmentarzy przy Wielkiej Alei na podstawie ich planów i projek tów przechowywanych w zbiorach Archiwum Państwowego w Gdańsku, „Rocznik Gdański”, t. LXXI-LXXII, 2011-2012, s. 71-88. Krüger A., Pracownicy cmentarni oraz osoby i firmy związane z funkcjonowaniem cmentarzy w Gdańsku w IIpołowie XIX wieku, „Kwartalnik Historii Kultury Materi alnej”, r. LXII, 2014, nr 3, s. 463-472. 415 BIBLIOGRAFIA Krüger A., Pamięć o zmarłych i emocje z nią związane. Upamiętnianie zmarłych na przykładzie dziewiętnastowiecznych gdańskich nekrologów, [w:] Emocje w życiu mieszkańców miast na przestrzeni dziejów. Zbiór studiów, red. A. Buczyła, J. Możdżeń, A. Mutrynowska, Toruń 2015, s. 43-54. Krüger A., Początki Cmentarza Żołnierzy Radzieckich w Gdańsku. Kwestie organi zacyjne i propagandowe, „Argumenta Historica. Czasopismo Naukowo-Dydaktyczne” 2017, nr 2, s. 79-93. Krüger A., Pogrzeby w Gdańsku na przełomie XIX і XX wieku. Z dziejów kultury funeralnej w dziewiętnastowiecznym mieście, „Argumenta Historica. Czasopismo Nau kowo-Dydaktyczne” 2015, nr 2, s. 94-104. Krüger A., Z dziejów cmentarza św. Katarzyny przy Wielkiej Alei w Gdańsku w XIX wieku, [w:] Nekropolie Pomorza, red. J. Borzyszkowski, Gdańsk 2011, s. 299-308. Kryński W., Kamienne echa. Groby Niemców w Polsce, Warszawa 1998. Krzemińska A., Zaręba A., Grochowska A., Przemijające krajobrazy - przykościelne cmentarze gminy Międzylesie, Wrocław 2008. Kwiatkowska W., Kancelaria Ewangelickiego Kościoła Unijnego w Prusach Zachod nich w latach 1817-1920 i pozostałe po niej akta, Toruń 2006. Labenz J., Założenia cmentarne w granicach administracyjnych miasta Gdańska. Studium historyczno-konserwatorskie, czyli historia rozwoju założeń cmentar nych na obszarze Gdańska z wyszczególnieniem chronologii, lokalizacji oraz przy należności wyznaniowe], Gdańsk 1999, [maszynopis w zbiorach Urzędu Miejskiego w Gdańsku]. Labenz J., Cmentarze, [w:] Encyklopedia Gdańska, red. B. Śliwiński, Gdańsk 2012, s. 174-186. Leisner В., Fischer N., Der Friedhofsführer. Spaziergänge zu bekannten und unbe kannten Gräbern in Hamburg und Umgebung, Hamburg 1994. Lexikon der letzten Dinge, hrsg. von W. Beltz, Augsburg 1993. Loew P. O., Gdańsk. Biografia miasta, przeł. J. Górny, Gdańsk 2013. Loew P. O., Gdańsk i jego przeszłość. Kultura historyczna miasta od końca XVIII wieku do dzisiaj, tłum. J. Mossakowski, Gdańsk 2012. Majdecki L., Historia ogrodów, t. 2: Od XVIII wieku do współczesności, Warszawa 2008. Małachowicz E., Cmentarz na Rossie w Wilnie, Wroeław-Warszawa-Kraków 1993. Małyszko S., Zabytkowe cmentarze przy rogatce w Kaliszu, Kalisz 2003. Markiewicz J. A., Nieśmiertelne nie umiera. Z dziejów Cmentarza Starofarnego w By dgoszczy, Bydgoszcz 1992. Meller H., Parsons В., London Cemeteries. An Illustrated Guide and Gazetteer, Ash gate 1999. Michalak Μ., Cmentarz Centralny w Szczecinie jako przykład realizacji idei przeniesie nia cmentarzy z miast i kościołów do ogrodów, [w:] Nekropolie Pomorza, red. J. Bor zyszkowski, Gdańsk 2011. Miklos S., Czyżewski Józef, [w:] Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, 1.I: А-F, red. S. Gierszewski, Gdańsk 1992, s. 282-284. 416 BIBLIOGRAFIA Miklos S., Kubacz Franciszek, [w:] Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. II: G-К, red. Z. Nowak, Gdańsk 1994, s. 524-525. Mischke Μ., Der Umgang mit dem Tod. Vom Wandel in der abendländischen Ge schichte, Berlin 1996. Mende J.-H., Alter St. Matthäus-Kirchhof Berlin. Ein Friedhofsführer, Berlin 2006. Monographien deutscher Städte. Darstellung deutsche Städte und ihrer Arbeit in Wirtschaft, Finanzwesen, Hygiene, Socialpolitik und Technik, Bd. 6: Danzig, hrsg. von H. Scholzt, A. Grünspan, E. Stein, Oldenburg 1914. Morley J., Death, Heaven and the Victorians, London 1971. Nekrologi „Gońca Częstochowskiego” 1906-1925, oprać. J. Sętowski, A. Nalichowska, Częstochowa 2011. Nekrologi „Kuriera Warszawskiego 1821-1939, t. 1: 1821-1845, oprać. T. A. Ty szka, Warszawa 2001. Niedałtowski K., Pochówki w kościele św. Jana w 1945 roku. Z dziennika ostatnie go pastora gminy laterańskiej, [w:] Kościół św. Jana w Gdańsku. W kręgu kultury sepulkralnej, red. J. Szczepański, Gdańsk 2012, s. 62-68. Niedzielska Μ., Toruńskie cmentarze, Toruń 1992. Niedzielska Μ., Cmentarze na Jakubskim Przedmieściu — ewangelicki i katolicki, [w:] Cmentarz św. Jakuba i inne chrześcijańskie cmentarze nowomiejskie, pod red. R. Mi kulskiego, Toruń 2010, s. 5-38. Nicieja S. S., Cmentarz Łyczakowski we Lwowie w latach 1786-1986, Wrocław-Warszawa-Kraków 1988. Nicieja S. S., Ogród snu i pamięci. Dzieje cmentarza Łyczakowskiego we Lwowie i lud zi tam spoczywających w latach 1786-2010, Opole 2010. „O ewich is so lanek”. Die Historischen Friedhöfe in Berlin-Kreuzberg. Ein Werkstatt bericht, hrsg. von Ch. Fischer, R. Schein, Berlin 1987. Olej-Kobus A., Kobus K., RębasM., Nekropolie. Zabytkowe cmentarze wielokulturowej Polski, Warszawa 2009. Omilanowska Μ., Defortyfikacja Gdańska na tle przekształceń miast niemieckich w XIX wieku, „Biuletyn Historii Sztuki” 2010, nr 3. Taż, Kremacja w kulturze europejskiej doby nowoczesnej a gdańskie krematorium przy dawnej drodze Świętomichalskiej (ul. Traugutta) w Gdańsku, [w:] Nekropolie Pomor za, red. J. Borzyszkowski, Gdańsk 2011, s. 309-324. Oracki T., Gryglewski Aleksander, [w:] Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, suplement II, red. Z. Nowak, Gdańsk 2002, s. 94. Ostrowski K., Buława Z., Cmentarze chojnickie współczesne i dawne, Chojnice 2011. Paffen D., Mende H.-J., Die Friedhöfe vor dem Halleschen Tor. Tl. 2: Ein Friedhofs führer, Berlin 2003. Pałka P., Cmentarz, [w:] Encyklopedia Katolicka, t. 3, pod red. R. Łukaszyka, L. Bieńkowskiego, F. Gryglewicza, Lublin 1979, s. 517-518. Pielesz Μ., Cmentarze I wojny światowej w Polsce południowo-wschodniej, BielskoBiała 2013. Podmostko-Kłos A., Natura i sztuka. Cmentarz Jeżycki w Poznaniu, [w:] Sztuka cmen tarzy w XIX i XX wieku, red. A. S. Czyż, B. Gutowski, Warszawa 2010, s. 167-175. 417 BIBLIOGRAFIA Pod znakiem swastyki. Gdańsk 1943-1944, red. A. Fietkiewicz, Gdańsk 2015. Pohlhausen E., Die Technische Hochschule Danzig, Berlin 1930. Pomorskie cmentarze. Wybór źródeł, red. L. Potykanowicz-Suda, Gdańsk 2010. Portret artysty na nowo odkryty. Johann Carl Schultz (1801-1873) znany i niezna ny. Katalog wystawy 7 sierpnia - 11 października 2009, red. J. Lijka, Malbork 2009. Prasa gdańska na przestrzeni wieków, red. Μ. Andrzejewski, Gdańsk 1999. Rapicka A., Cmentarze, których nie ma, „30 Dni” 2000, nr 28, s. 28-30. Romanow A., Gdańska prasa polska 1891-1920, Warszawa 1994. Romanow A., Rozwój przestrzenny i demograficzny, [w:]Historia Gdańska, t. 4, cz. 2: 1920-1945, red. E. Cieślak, Sopot 1998, s. 7-32. Romanow A., Sytuacja demograficzna Gdańska w latach 1871-1920, [w:] Historia Gdańska, t. 4, cz. 1: 1815-1920, red. E. Cieślak, Sopot 1998, s. 26 7-268. Romanowska-Grabowska O., Zabytkowe cmentarze i mogiły w Polsce. Województwo bydgoskie, Warszawa 1996. Rozmarynowska K., Cmentarz-ogród w urbanistyce XIX i XX wieku, [w:] Nekropolie Pomorza, red. J. Borzyszkowski, Gdańsk 2011, s. 175-206. Rozmarynowska K., Ogrody odchodzące...? Z dziejów gdańskiej zieleni publicznej 1708-1945, Gdańsk 2011. Rozmarynowska K., Zwycięstwa Aleja, [w:] Encyklopedia Gdańska, red. B. Śliwiński, Gdańsk 2012, s. 1148-1149. Rosiek S., Zwłoki Mickiewicza. Próba nekrografii poety, Gdańsk 1997. Roztworowski E., Historia powszechna XVIII wieku, Warszawa 2004. Rudkowski T. Μ., Cmentarz Powązkowski w Warszawie. Panteon Polski, WrocławWarszawa-Kraków 2006. Rudnicki S., Prawo do grobu. Zagadnienia cywilistyczne, Kraków 1999. Rydzewska A., Zabytkowe cmentarze ewangelickie północnej Wielkopolski, Poznań 2012. Schlott Ch., Bestatter in Leipzig. Ritualenbieter in säkularer Zeit, Dresden 2011. Schenk D., Gdańsk 1930—1945. Koniec pewnego Wolnego Miasta, tłum. J. W. Sa wicki, Gdańsk 2014. Schmidt P., Die St. Trinitatis-Kirche zu Danzig nach Vergagenheit und Gegenwart, Danzig 1901. Schepper-Lambers F., Beerdigungen und Friedhöfe im 19. Jahrhundert in Münster. Dargestellt anhand von Verordnungen und Archiváltén, Münster 1992. Schleicher A., Der Friedhof unserer Mark, Strausberg 1916. Sętowski J., Cmentarz Kule w Częstochowie. Przewodnik biograficzny, Częstochowa 2005. Stan W., Cmentarze Radomia, Radom 2008. Słomiński Μ., Cmentarz Centralny w Szczecinie miejscem pamięci i pojednania. O potrzebie rewaloryzacji najstarszej części nekropolii, [w:] Nekropolie, kirkuty, cmentarze. Materiały konferencyjne, t. 2, red. Μ. Opęchowski, A. Łozowski, Szczecin 2005, s. 52-53. Sokołowska Μ., Kwiatkowska W., Gdyńskie cmentarze. O twórcach miasta portu i flo ty, 350 sylwetek, mapy gdyńskich cmentarzy, Gdynia 2003. 418 BIBLIOGRAFIA Szarszewski A., Epidemie cholery w Gdansku w XIX wieku, [w:] Dżuma, ospa, chol era. Wtrzechsetną rocznicę wielkiej epidemii w Gdańsku i na ziemiach Rzeczpospolitej w latach 1708-1711. Materiały z konferencji naukowej zorganizowanej przez Muze um Historyczne Miasta Gdańska i Instytut Historii PAN w dniach 21-22 maja 2009 roku, red. E. Kizik, Gdańsk 2012, s. 195-211. Szczepański J., Cmentarze kieleckie, Kielce 1982. Szczepański J., Samól P., Wędrówki gdańskich cmentarzy. Przemiany miejsc pochówku w metropolii od średniowiecza do czasów współczesnych, [w:] Nekropolie Po morza, red. J. Borzyszkowski, Gdańsk 2011, s. 227-234. Szenic S., Cmentarz Powązkowski. Zmarli i ich rodziny, t. 1: 1790-1850, Warszawa 1979. Szenic S., Cmentarz Powązkowski. Zmarli i ich rodziny, t. 2: 1851-1890, Warszawa 1982. Szenic S., Cmentarz Powązkowski. Zmarli i ich rodziny, t. 3: 1891—1918, Warszawa 1983. Szpytma A., Szpytma J., Cmentarz nowotarski. Część zabytkowa, Kraków 2003. Szulc E., Cmentarze ewangelickie w Warszawie. Cmentarz Ewangelicko-Augsburski, Cmentarz Ewangelicko-Reformowany, Warszawa 1989. Szymański W., Barylewska-Szymańska E., Urban T., Gdańsk na fotografii lotniczej z okresu międzywojennego ze zbiorów Instytutu Herdera w Marburgu, Wrocław 2010. Śmierć, przestrzeń, czas, tożsamość w Europie środkowej około 1900. Materiały międzynarodowej konferencji zorganizowanej w dniach 8-10 grudnia 1996, red. nauk. K. Grodziska, J. Purchla, Kraków 2002. Tanaś S., Przestrzeń turystyczna cmentarzy. Wstęp do tanatoturystyki, Łódź 2008. Tanaś S., Tanatoturystyka. Od przestrzeni śmierci do przestrzeni turystycznej, Łódź 2013. Thüringen Hefte für Volkskunde, Bd. 8/9: Lebensende. Kulturgeschichtlich - volk skundliche Aspekte von Sterben, Tod, Trauer, Bestattung, hrsg. von G. Braune, P. Fauser, Erfurt 2003. Tod und Gesellschaft - Tod im Wandel, hrsg. von Ch. Daxelmüller, Regensburg 1996. Totenkulte. Kulturelle und literarische Grenzgänge zwischen Leben und Tod, hrsg. von P. Eiden, Frankfurt 2006. Traeger I., Der Johannisfriedhof in Jena. Grabmäler erzälen aus Jenas reicher Vergagenheit, Berlin 1984. Trauer und Hoffnung. Sterbebräuche, Totengedenken und Auferstehungsglauben in evangelischen Gemeinden, hrsg. von A. K. Thurnwald , Windsheim 2003. Trzaskowska G., Cmentarze wojenne we Wrocławiu 1939-2002, Wrocław 2008. TuskD., Duda W., Fortuna G., Był sobie Gdańsk, cz. 1, Gdańsk 1996. Tusk D., Duda W., Fortuna G., Był sobie Gdańsk, cz. 4, Gdańsk 2001. Tusk D., Duda W., Fortuna G., Był sobie Gdańsk, Gdańsk 2006. Ungericht H., Der Alte Friedhof in Ulm. Bestattungsrieten, Plannungen und Grab male, Ulm 1980. Vigarello G., Historia zdrowia i choroby. Od średniowiecza do współczesności, przeł. Μ. Szymańska, Warszawa 2011. 419 BIBLIOGRAFIA Vogt-Werling Μ., Werling Μ., Der Friedhof Melaten in Köln. Alle Denkmäler und ihre Zukunft. Mit einer DVD mit Belegungsplan und digitalen Rundgängen zu allen denk malwerten Gräbern, Köln 2010. Vovelle Μ., Śmierć w cywilizacji Zachodu. Od roku 1300 po współczesność, tłum. T. Swoboda, Μ. Ochab, Μ. Sawiczewska-Lorkowska, D. Senezyszyn, Gdańsk 2004. Vom Totenbaum zum Designersarg. Zur Kulturgeschichte des Sarges von der Antike bis zum Gegenwart, red. W. Neumann, J. Lange, Kassel 1994. Waldorff J., Szwankowska H., Jędryczko D. [i in.], Cmentarz Powązkowski w War szawie, Warszawa 1984. Waldorff J., Za bramą wielkiej ciszy. Dwieście lat dziejów Powązek, Warszawa 1990. Wernicke I., Berliner Friedhöfe. Spaziergänge zu den wichtigsten Ruhestätten, Berlin 2010. Wędrówki po Wrzeszczu, red. J. Szczepański, К. Szczepańska, Gdańsk 2011. Więcek A., Gotfryd Μ., Cmentarze Krakowa, Kraków 2004. Winter H., Die Architektur der Krematorien im Deutschen Reich 1878—1918, Berlin 1998. Wörterbuch der Volkswirtschaft in zwei Bänden, Bd. 1, hrsg. von L. Elster, Jena 1906. Wojcicki K. W., Cmentarz Powązkowski pod Warszawą, t. 1, Warszawa 1974. Zdębski J., Cmentarz zasłużonych w Zakopanem. Przewodnik biograficzny, Warszawa-Kraków 1983. Zieliński J., Symbolika roślin na cmentarzach, [w:] Nekropolie, kirkuty, cmentarze, red. Μ. Opęchowski, A. Łazowski, Szczecin 2005, s. 141-142. ŻurkowskaT., Mazurskie cmentarze. Symbole w krajobrazie, Olsztyn 2008. 4. Źródła internetowe https://www.aphorismen.de/gedicht/25401 (dostęp: 14.11.2016). http://www.bach-cantatas.com/Lib/Franck-Melchior.htm (dostęp: 21.06. 2017). https://cmentarz.bydgoszcz.pl/wp/ (dostęp: 9.07.2017). http://www.christliche-gedichte.de/?pg= 12082 (dostęp: 19.06.2017). http://www.elblag24.pl/92656-zapomniane-cmentarze-w-elblagu-warto-o-nichpamietac.html (dostęp: 9.07.2017). http://forum.dawnygdansk.pl/viewtopic.php?t=1002 postdays=0 postorder=asc highlight=cmentarze start=195 (2.07.2020) http://www. gedanopedia.pl/gdansk/?title=BRANDST%C3%84TER_GEORG_ FRIEDRICH (dostęp: 26.06.2017). http://gutenberg.spiegel.de/buch/martin-luther-kirchenlieder-268/14 (dostęp: 21.06.2017). http://www.gzdiz.gda.pl/cmentarze/chapter_77033.asp (dostęp: 8.06.2017). http://ingeb.org/Lieder/esistbes.html (dostęp: 21.06.2017). http://www.lieder.net/lieder/get_text.html?TextId=l 13494 (dostęp: 19.06.2017). http://www.liederdatenbank.de/song/1652 (dostęp: 19.06.2017). http://www.liederdatenbank.de/song/1597 (dostęp: 21.06. 2017). 420 BIBLIOGRAFIA http://www.lieder-archiv.de/ich_hatt_einen_kameraden-notenblatt_300509.html (dostęp: 21.06.2017). http://www.lwow.home.pl/lycz.html (dostęp: 26.05.2020). http://mapy.amzp.pl/maps.shtml (dostęp: 9.07.2017). http://www.nak-gesangbuch.de/index.php?html=dealthym634 (dostęp: 21.06.2017). http://www.polskieradio.p1/8/3733/Artykul/1489722,Stanislawa-PrzybyszewskaHistoria-zapomnianej-rewolucjonistki (dostęp 29.06.2017). http://web.archive.org/ web/20171108021413/http://rzygacz.webd.pl/index.php?id=25,0,0,1,0,0 (dostęp 2.07.2020) https://www.volksliederarchiv.de/da-unten-ist-frieden-im-dunkeln-haus/ (dostęp: 19.06.2017). https://www.volksliederarchiv.de/herr-wie-du-willst-so-schicks-mit-mir/ (dostęp: 21.06.2017). http://wrzeszcz.info.pl/page.php?id=532 (dostęp: 22.03.2013). https://cmentarze-gdanskie.pl/chapter_77033.asp (dostęp: 2.06.2020).
adam_txt	Spis treści Wstęp 5 ROZDZIAŁ I Początki cmentarzy podmiejskich w Europie ze szczególnym uwzględnieniem Królestwa Prus i Gdańska 15 Przemiany prowadzące do zakładania nowoczesnych nekropolii pod koniec XVIII i na początku XIX wieku 15 Przemiany w prawie cmentarnym w rejencji gdańskiej 24 Kwestie demograficzne w Gdańsku w drugiej połowie XIX wieku i w dwudziestoleciu międzywojennym 42 ROZDZIAŁ II Powstanie i rozwój cmentarzy przy Wielkiej Alei w Gdańsku Cmentarze gdańskie w pierwszej połowie XIX wieku Zakładanie cmentarzy przy Wielkiej Alei Drugi etap 1884-1901 Dalsze losy cmentarzy przy Wielkiej Alei. Wiek XX (plany zamykania cmentarzy) 59 59 81 95 103 ROZDZIAŁ III Układ przestrzenny cmentarzy przy Wielkiej Alei Kształtowanie się form przestrzennych cmentarzy w Europie Planowanie cmentarzy (Gdańsk a inne miasta) Planowanie cmentarzy przy Wielkiej Alei 109 109 125 128 Budowle cmentarne Ogrodzenia cmentarne Studnie i pompy 160 187 196 ROZDZIAŁ IV Zarządzanie cmentarzami 201 Regulaminy, cenniki i inna dokumentacja Organizacja pogrzebów Organizacja miejsc grobowych Stawianie pomników nagrobnych Opieka nad grobami Ekshumacje Kwestie porządkowe Pracownicy cmentarni 201 205 212 216 219 223 224 227 ROZDZIAŁ V Kultura funeralna Gdańska 235 Usługi pogrzebowe Uroczystości pogrzebowe Upamiętnianie zmarłych 236 268 300 Cmentarny epilog Podziękowania Aneks 327 339 341 Przypisy Bibliografia Spis tabel Spis ilustracji Indeks nazwisk 361 401 421 423 431 Indeks nazwisk Ackermann Friedrich 276 Albrecht Hermann 189 Aleksander I, car Rosji 20 Amorth Loranz Carl 70 Ariès Philippe 6 Augusta Wiktoria, cesarzowa 284 Bach Johann Sebastian 307 Bail Hugo 289 Bauer August Wilhelm 136,221,231,310 Bauer Friedrich Wilhelm 221 Baumbach Karl Adolf 311 Bayern Clemens August von 23 Beethoven Ludwig van 278, 292, 297, 307, 315 Behrend Henrietta Eleonora 77 Behrend Wilhelm Michael Theodor 77 Berenz Emil 289, 319 Bertling Ernst August Karl 282,307 Bischoff Theodor Ludwig Heinrich 77 Bismarck Otto von 306-307 Blech Benjamin Friedrich 66 Blech Ernst Otto 103 Block Max 142 Boie Karl Ludwig 276-277 Bonaparte Napoleon 23 Boretius Hermann 87, 90 Bötzmeyer J. A. B. 247 Bötzmeyer Max 247 Brandstäter Georg Friedrich 279 Brandstäter Martha Maria Emilia Olga 279 Brandt Johannes Heinrich Ludwig 93 Brausewetter Arthur 283-284 Brede Ernst 104, 226-227 Brehmer Clara 102 Breysig Johann Adam 82 Brill Kurt 398 Brongniart Alexandre-Théodore 111 Bruessel Bruno 398 Busch Adolf 104 Charisius Wilhelm 107 Cholojewski Bernhard 227 Chopin Fryderyk 278, 283 Clausewitz Friedrich Wilhelm 27,89 Collier Jean Otto Wilhelm 175,187 Conradt L.B. 197 Conroy Ellenohr 52,210 Cordes Johann Wilhelm 121 Crohn Ernst 244-245 Czolbe Minna 232-233 Czyżewski Józef 295-296, 335 Dahms Otto Hermann 320-321 Dähne Richard 103 Dammann Werner 181 Damme Richard Theodor 286, 289 Damus Rudolf 276 Delbrück Clemens 285 Deycke Minna 247 Döblin Adolf 276, 278, 284 Dreyer Charlotte 175-176 Dreyling Wilhelm 255,257, 264 Duisburg Friedrich von 75 Edelstein Walter 245 Ehlers Heinrich 276 Ehms August Wilhelm Friedrich 223 Ehms Elisabeth 223 Ehrlich Carl 133,136,227,230-231 Eichel Otto 327 Erdmannsdorff Friedrich Wilhelm von 113 Fahrenholtz Heinrich 129 Falk Albert 181-182 Federau Wolfgang 69 Fehrmann Paul 289 Fischer Norbert 6, 116, 212 Foerster Lothar von 289 Forster Albert Maria 39, 220 Franck Melchior 292 432 Freitag Rudolf 252 Friedland R. 264 Friedrich Bruno 211 Friedrich, senior 211 Fryderyk II, król Prus 24 Fryderyk III, cesarz Niemiec 307, 313 Fryderyk Wilhelm I, król 282 Fuchs Carl 278 Fuchs Gustav Adolf 307 Gajdus Wojciech 296 Geary Stephen 119 Gehrwin Jacob 69 Gerhard Paul 392 Gersdorff A. 77 Giesow Amalia 221-222 Giesow Ludwig 222 Girard Pierre 110 Glaser Eduard Victor 98 Göritz Richard 279 Gossler Gustav Heinrich Konrad von 283 Gossler Mathilde 284 Grabowski Klaudiusz 8, 12, 390 Grassel Hans 124 Graun Carl Heinrich 277 Gravina Manfredo 11,290 Grodziska-Ożóg Karolina Joanna 118 Gronau Georg 231 Grossier Gustav Heinrich Konrad von 283286 Gross Wilhelm 189 Gryglewski Aleksander Konstanty 70 Grynder Krzysztof 366 Günther, ogrodnik 117 Gzowska Joanna 142 Hagemann Albrecht Bruno Johann Fried rich 283,320 Händel Georg Friedrich 279,307 Hannig Georg 123-124, 126, 129 Happe Barbara 6, 111, 113, 116-117 Hartmann Max 188 Heidfeld Marianne 318 Hein Reinhold 317 Held Carl Samuel 77 Herrmann Fritz Gottfried Heinrich 39 INDEKS NAZWISK Heyking Friedrich 11,193,196,280,303304, 388 Heyking Julius 193, 196, 280, 303-304, 388 Heyne Julie 222 Hildebrandt Carl Robert 199 Himmler Heinrich Luitpold 297 Hirschfeld Christian Cay Lorenz 110 Hirsch Theodor Simon Joseph 86 Hitler Adolf 297 Hodam Robert Rudolf 101 Hoffman Friedrich 188 Hohenzollern Friedrich Wilhelm Carl 69 Holwede Friedrich Heinrich 99,101, 283 Höpner Friedericke 210 Hoyer Luise Lotte 123 Hubrecht Wilhelm 398 Hudacz Henryk 327 Hufnagel Werner 399 Jagow Ernst Ludwig von 289 Jahn John 292 Jancke Carl 120 Jaworski Josef 227 Jedwabski Wojciech Antoni 296 Józef II, cesarz rzymsko-niemiecki 19-20, 119 Kafeman Albert Wilhelm 280 Kahle Ernst 276 Kalweit Paul 292 Kanthack Heinrich 241 Karau Adalbert 245 Karłowska Anna 126 Karłowski Kazimierz 126 Kaufmann Leopold Ernst 117 Keruth Rudolf 289 Kiesow Johannes 319 Kilarski Jan 328 Kirchner Gustaw 394 Kirsch Gustav 182, 184 Kizik Edmund 7-8, 12 Klein Hermann 47 Klein, odźwierny w lazarecie 47 Klopstock Friedrich Gottlieb 392 Koerner Ernst В. 181 433 Kohlert Carl 252 Kolbuszewski Jacek 7 Komorowski Bronisław 295-296 Königsegg-Rothenfels Maximilian Fried rich von 23 Kowallek Adolf 120 Kropisch Walter 230 Krüger Eduard 161, 164-165, 196-197 Krzyżanowski Lech 334 Kubacz Franciszek 324, 335 Kühl Heinrich 24 KuhlL. 247 Kuhn Gotfryd 70 Kuhn Rudolf Theodor Robert 70 Kun Cornelius 292 Kunz Max 245 Kupczyński Aleksander 296 Labenz Joanna 8 Lendzian Franciszka 222 Lenné Peter Joseph 114, 116, 128-129, 158 Lenz August 231 Lenz, generał 283 Leonhard Rudolf 322 Leopold Fryderyk Franciszek, książę 113 Lessing Gotthold Ephraim 110 Liebermann August von 289 Lievin Albert Karl Ludwig 44 Liszt Ferenc 307 Loménie de Brienne Étienne Charles de 18 Lorentz, grabarz 233 Lövinson Abraham 317 Lubomirski Stanisław 21 Ludwig Ernst 297 Ludwik XVI, król Francji 18 Lutze Johannes Eduard Karl 102 Łosiński Bernard Antoni 296 Majewski Jerzy 296 Maksymilian Franciszek, książę elektor 22 Matthes Johann Friedrich 70 Mendelssohn Bartholdy Jakob Ludwig Fe lix 282 Mercier Louis-Sébastien 15 INDEKS NAZWISK Meyer В. 278 Meyer-Schwartau Wilhelm 123 Mickiewicz Adam 272 Młodziejowski Andrzej Stanislaw 21 Most Otton 252 Mrongovius Krzysztof Celestyn 77 Müller A. W. 182 Nagentowski Fritz 398 Nande Hans 278 Neubaecker Paul 199 Neudám Franz 396 Neumann Stephan 276-277 Nikolaus, grabarz 233 Niwergall Wilhelm 48 Odor Johann 181 O’Rourke Edward Aleksander Władysław 268, 296 Ostermeyer Friedrich Richard 222, 307 Papée Kazimierz 295-296 Papée Leonia 295 Papp Wilhelm 227 Philipp Hermann 226-227 Pohlow Albert 221 Pohlow Ludowika 221 Pomierska Maria 49 Pomierska Melania 49 Pommerencke G. 248 Pompecki Bruno 394 Poniatowski Stanisław August, król Pol ski 22 Porée Charles-Gabriel 17 Pott, tajny radca 75 Poussin Nicolas 110 Preuss Alex 398 Preuss Carl 191 Preuss, murarz 47 Pritzell Erwin 279, 289 Przybyszewska Stanisława 290 Raabe Friedrich 131,231,248 Ramsey David 119 Rasnowski Władysław 196 Rathke Anton 231 Ratzke Jansson Vera 306 Reichenberg Franz 398 434 Reinhard Wilhelm 279 Resasco Giovanni Battista 120 Reuss Eleonore 322 Rickert Heinrich 282, 366 Riegel, hracia 233 Rinz Sebastian 117 Rogaczewski Franciszek 296 Röhr Johann 70 Ronke Johannes 227 Rosołkiewicz Stanisław Kostka 70 Roszczynialski Edmund 296 Rousseau Jean Jacques 110-111 Rozmarynowska Katarzyna 125, 157 Ruciński Kazimierz 126 Rutz Elvira 226 Sahm Heinrich Friedrich Wilhelm 292 Samp Paul 396 Sartor Adelheid 219 Sartor Gustaw 219 Sauden Horst von 282 Schade Ernst 138 Schalke Reinhold 227, 229 Scheibler Johann 165 Schenkel Max 323 Schinkel Karl Friedrich 114 Schirmacher Käthe 238 Schlichting Jacob 227-229 Schmidt, pastor 279 Schnee Otto 226 Schnibbe Georg Wilhelm 151,157 Scholtz Heinrich 283, 306, 394 Schottler Friedrich Heinrich 252 Schramm Richard 249 Schremmer Hermann 227 Schultz Johann Carl 69 Schulze-Pillot Gerhard 277 Schulz Ignacy 118 Schütz Julius 129 Schwabach Gustaw 397 Schwandt David Friedrich Wilhelm 307, 396 Schwarz Albert Rudolf 224 Schwarz Carl Robert 224 Schwarz Martin 224 INDEKS NAZWISK Schwarz, prezes sądu krajowego 289 Schwarz Walter 188 Sedlag Anastazy Jan 55 Seeger Ernst 252 Sell Eduard 131, 227-228 Skąpski Kazimierz 126 Sokołowski Robert 397 Sowińska Katarzyna Antonina 272 Sowiński Józef Longin 272 Spill Friedrich (pseud. Fritz) 292 Splett Carl Maria 105-108 Stange Paul 292 Stargardt Benedykt 77 Steffens Franz Wilhelm 154 Steffens Otto 289 Steimmig Carl Eduard Georg 191 Steinbrück Carl 102 Steiniger J. 247 Stengel Albert Hugo Walther 102, 280, 286 Sternfeld Nathan 245 Streibinger Johannes 396 Strunk Carl Ferdinand Hermann 307, 324 Szenic Stanisław 7 Sztachelski Jerzy 332 Szymański Władysław 296 Tapp Karl 138 Templin August 227 Thorvaldsen Bertel 252 Trampe Otto Wilhelm Christoph 276, 283 Treichel Adolf 290, 292, 307 Trojan Carl Gottfried 66 Trojan Johannes 66,80-81 Unruh Wilhelm 289 Verigen Paul 164-165 Vovelle Michel 6, 268 Wagenfeld, kupiec 75 Wagner August 277-278 Wallisch Richard Friedrich 223 Wallisch Rudolf Friedrich Adolf 224 Wallisch, wdowa 223 Wannow Nelly Marianne 304 Wegner Feliks 398 Weickhmann Joachim Heinrich von 60 435 Wende Gottfried 175 Wendland Johann 219 Wendt Maria Theresa 214 Wendt Theodor 214 WentowskiJan 327 Wessel Jozef 297 Wessel Max 102, 283, 289 Wiebe Eduard Friedrich Salomon 44 Wienke Walter 278 Wiers-Keiser Willibald 106 INDEKS NAZWISK Wilhelm I, cesarz Niemiec 307 Wilhelm П, cesarz Niemiec 307, 313 Wilkans Julian 296 Winter Leopold von 44, 282, 310 Wodzyński Gabriel 21 Wohl Alfred 277,278 Wolf Henneriette 210 Wojcicki Kazimierz Władysław 7 Zernecke Wilhelm Ferdinand 75 Ziesemann Carl Friedrich 221 Bibliografìa Wykaz użytych w pracy skrótów w porządku alfabetycznym: AAGd - Archiwum Archidiecezjalne w Gdańsku ABD - Amts-Blatt der Königlichen Regierung zu Danzig APGd - Archiwum Państwowe w Gdańsku Arch. NID - Archiwum Narodowego Instytutu Dziedzictwa AZDiZ ֊ Archiwum Zarządu Dróg i Zieleni w Gdańsku Bibi. Gd. PAN - Biblioteka Gdańska Polskiej Akademii Nauk DDV - „Der Danziger Vorposten” DNN - „Danziger Neueste Nachrichten” DSM - „Danziger Statistische Mitteilungen” DZ - „Danziger Zeitung” EvZB - Evangelisches Zentralarchiv Berlin GGd ֊ „Gazeta Gdańska” GBD ֊ „Gesetzblatt für die Freie Stadt Danzig” GeSt. PK - Geheimes Staatsarchiv Preußischer Kulturbesitz Berlin-Dahlem KAW - Kirchliches Amtsblatt des Königlichen Konsistoriums der Provinz Westpreu ßen NAC - Narodowe Archiwum Cyfrowe 1. Źródła archiwalne Archiwum Archidiecezjalne w Gdańsku (AAGd) III/KBp, 199, Cmentarze gdańskie 1945-1965, t. 1. II/KBp, cm 1, Sprawy ogólne cmentarzy gdańskich, 1929-1944. II/KBp, cm 3, Cmentarze przy Alei Zwycięstwa w Gdańsku parafii św. Mikołaja i Ka plicy Królewskiej w Gdańsku, 1928-1938. II/KBp, cm 5, Zamknięcie cmentarzy przy Al. Zwycięstwa, 1938-1939. 1,1 Pelplin 25, Miejsce na cmentarz przy Alei Zwycięstwa, 1878-1908. 1,1 Cmentarze gdańskie 26. 1,1 Cmentarze gdańskie 27. Kościół Świętego Mikołaja - księgi zgonów (zdigitalizowane na płytach CD), ։: D124 1854-1865 D 125 1865-1878 ArPf1879-1896 ArPf1896-1905 ArPf1905-1922 402 BIBLIOGRAFIA Ar Pf 1923-1938 Ar Pf 1938-1963 Kościół Świętej Brygidy - księgi zgonów: D 56 1850-1864 D 57 1865-1883 ArPf1883-1906 ArPf1907-1925 Ar Pf 1926-1945 Parafla Świętego Józefa Danzig - St. Josef-Karmeliterkirche - księgi zgonów: D 731843-1866 D 74 1866-1879 Ar Pf1879-1906 ArPf1907-1934 ArPf1935-1945 Parafla Kaplicy Królewskiej - Danzig Königl. Kapelle: D 96 1850-1870 D 97 1871-1900 Archiwum Państwowe w Gdańsku (APGd) Akta kościoła ewangelickiego Świętego Jana Todten-Buch der St. Johann-Kirchen, 1820-1860, APGd, 352/29. Rachunek roczny dotyczący Zjednoczonych Cmentarzy św. Bartłomieja, św. Jana i św. św. Piotra i Pawła,1882, APGd, 352/40. Rachunek roczny dotyczący Zjednoczonych Cmentarzy św. Bartłomieja, św. Jana i św. św. Piotrai Pawła,1886, APGd, 352/41. Rachunek roczny dotyczący Zjednoczonych Cmentarzy św. Bartłomieja, św. Jana i św. św. Piotrai Pawła,1888, APGd, 352/42. Rachunek roczny dotyczący Zjednoczonych Cmentarzy św. Bartłomieja, św. Jana i św. św. Piotra i Pawła,1889, APGd, 352/43. Rachunek roczny dotyczący Zjednoczonych Cmentarzy św. Bartłomieja, św. Jana i św. św. Piotrai Pawła,1897-1898, APGd, 352/44. Rachunek roczny dotyczący Zjednoczonych Cmentarzy św. Bartłomieja, św. Jana i św. św. Piotra i Pawła, 1898-1899, APGd, 352/45. Rachunek roczny dotyczący Zjednoczonych Cmentarzy św. Bartłomieja, św. Jana i św. św. Piotra i Pawła,1900-1901, APGd, 352/46. Akta kościoła ewangelickiego Marcina Lutra Sterberegister der Luterkirche zu Danizg-Langfuhr 1937-1943, APGd, 948/5. 403 BIBLIOGRAFIA Akta kościoła ewangelickiego Świętej Katarzyny Cmentarz w Siedlcach, w tym plany sytuacyjne cmentarza 1782-1873, APGd, 353/378. Cmentarz przy ul. 3 Maja nr 11 1818-1923, APGd, 353/379. Grab-Bestellbuch 1895-1899, APGd, 353/134. Grab-Bestellbuch 1900-1906, APGd, 353/135. Grab-Bestllbuch 1910-1920, APGd, 353/636. Budowa dzwonnicy i domu mieszkalnego na cmentarzu przy alei Rokossowskiego, w tym kilka rysunków 1869, APGd, 353/383. Ekshumacje i ponowne pochówki 1875-1891, APGd, 353/384. Erbbegrabnisbuch/Księga grobowców rodzinnych, 1871-1886, APGd, 353/131. Friedhofs Einnahmen/Należności roczne wypłacone za pogrzeby, 1862-1870, APGd, 353/388. Fundusz cmentarny - dowody rachunkowe, APGd, 353/393. Kassen-Buch über Gebühren den Grabreden, APGd, 353/452. Kontrakty kupna, dzierżawy i umowy z funkcjonariuszami cmentarza, w tym plany sytuacyjne 1860-1938, APGd, 353/381. Kontrakt na odbudowanie kaplicy na cmentarzu przy alei Rokossowskiego, w tym plany kaplicy 1913, APGd, 353/387. Książka kasowa funduszu cmentarnego 1882-1889, APGd, 353/391. Księga pogrzebów 1899-1926, APGd, 353/136. Legaty i zapłaty za groby na cmentarzu przy alei Rokossowskiego, 1880-1928, APGd, 353/385. Lista żołnierzy poległych w I wojnie światowej, APGd, 353/130. Pogrzeby bezpłatne od 1868, APGd, 353/427. Rachunki funduszu cmentarnego za opiekę nad grobami 1882-1921, APGd, 353/392. Sprawozdania statystyczne dotyczące ślubów, zgonów, kolekt, misji, 1868-1922, APGd, 353/305. Sprawy dotyczące cmentarza przy alei Rokossowskiego 1902-1916, APGd, 353/386. Akta kościoła ewangelickiego Najświętszej Maryi Panny Dowody dotyczące założenia cmentarza 1900-1901, APGd, 354/2009. Grab- und Steinbuch 1869-1903, APGd, 354/2007. Księga rachunkowa dotycząca opłat cmentarnych. Spis zmarłych 1862-1882, APGd, 354/2004. Kassenbuch für Friedhofs Einnahmen 1912-1928, APGd, 354/2010. Księga rachunkowa dotycząca opłat cmentarnych 1863-1876, APGd, 354/2005. Księga rachunkowa dotycząca opłat cmentarnych 1876-1882, APGd, 354/2006. Luźne pisma dotyczące cmentarzy gminy 1854-1920, APGd, 354/2003. Założenie i zarządzanie trzema cmentarzami przy Wielkiej Alei 1897-1918, APGd, 354/2008. Akta kościoła ewangelickiego Świętej Trójcy: Korespondencja w sprawach cmentarnych, APGd, 357/144. 404 BIBLIOGRAFIA Korespondencja w sprawach cmentarnych, APGd, 357/145. Korespondencja w sprawach cmentarnych, APGd, 357/146. Korespondencja w sprawach cmentarnych, APGd, 357/147. Nowy cmentarz przy alei Rokossowskiego, w tym kilka planów starego i nowego cmen tarza 1865-1912, APGd, 357/143. Sprawy cmentarzowe 1816—1903, APGd, 357/142. Akta konsystorza ewangelickiego Abtretung des Pfarrgartens und Kirchhofes zum Hospital Allen Engeln gehörend zum Kirchhofe des städtischen Lazaretts 1838-1839, APGd, 977/1204. Acta betreffend den Friedhof für St. Johann, St. Bartholomäi u. St. Petri u. Pauli in Danzig, APGd, 977/1055. Acta betreffend den Friedhof für St. Johann, St. Bartholomäi u. St. Petri u. Pauli in Danzig, 1933-1939, APGd, 977/1056. Acta den Friedhof der Luterkirche, APGd, 977/1113. Acta des Königlichen Konsistoriums der Provinz den Westpreussen St. CatharinenKirchhof zu Danzig, 1868-1936, APGd, 977/3050. Acta des Königlichen Konsistoriums der Provinz den Westpreussen St. CatharinenKirchhof zu Danzig, 1937-1938, APGd, 977/1032. Akten St. Marien in Eibling, APGd, 977/1254. Cmentarz Mariacki stary przy Alei 1867-1893, APGd, 977/1076. Cmentarz Mariacki stary przy Alei 1934-1939, APGd, 977/1077. Die Kirchhöfe und Friedhofsbeamte, APGd, 977/2841. Die Kirchhöfe und Friedhofsbeamte, APGd, 977/2842. Führung der Militärkirchen Bücher, APGd, 977/2887. Friedhöfe. Kirchhöfe und Friedhofsbeamte, APGd, 977/3185. Kriegergräber und Ehrenfriedhöfe, APGd, 977/2843. Kriegergräber und Ehrenfriedhöfe, APGd, 977/2844. Akta stanu cywilnego gdańskich parafii ewangelickich USC parafii ewangelickiej NMP w Gdańsku/Sterberegister 1866-1874, APGd, 1461/119, mikr. E 80910-21. USC parafii ewangelickiej św. Trójcy w Gdańsku/Sterberegister 1838-1868, APGd, 1462/8, mikr. Е 4311-Е4333. Akta Królewskiej Rejencji w Gdańsku Begräbnissplatz der kath. Kirchen St. Nicolai, St. Brigitten, St Josef und Kgl. Kapel le, 1907-1912, APGd, 1/9/703. Begräbnissplatz der reformirten Kirchengemeinde St. Petri und Pauli in Danzig 1916, APGd, 1/9/1530. Ankauf und Anlegung eines Begräbnissplatzes für die katolischen Gemeinden der St. Nicolai und der Pfarrkirche die Königliche Kapelle, 1842-1888, APGd, 1/9/702. Anlegung eines evangelischen Begräbnissplatzes in Langfuhr, 1897-1914, APGd, 1/9/1665. 405 BIBLIOGRAFIA Akta Senatu Wolnego Miasta Gdańska Acta den evangelischen Begräbnißplatz zu Sankt Marien, APGd, 260/3217. Akta Miejskiej Rady Narodowej i Zarządu Miejskiego w Gdańsku Wykaz zwłok oflar wojennych pochowanych poza cmentarzami, 1947, APGd, 1165/1256. Akta Urzędu Wojewódzkiego w Gdańsku Cmentarze nieczynne 1950-1988. Pomorski Urząd Wojewódzki w Gdańsku, APGd, 2375/2990-2991, mikr. 74060. Zbiór Genealogiczny Wilhelma Sutéra Inskrypcje nagrobne z gdańskich cmentarzy, APGd, 1004/47. Archiwum Narodowego Instytutu Dziedzictwa (Arch. NID) Cmentarz przy Alei Zwycięstwa 1960, ZN/1431. Gzowska J., Karta cmentarza nr 74 - Cmentarz św. Katarzyny, 1984. Taż, Karta cmentarza nr 72 - Cmentarz Lazaretu i NMP, 1984. Taż, Karta cmentarza nr 61 - Cmentarz św. Trójcy, 1984. Taż., Karta cmentarza nr 67 - Cmentarz Zespolony św. Jana, św. Bartłomieja, św. św. Piotra Pawła oraz mennonitów, 1984. Gzowski J., Karta cmentarza nr 69 - Cmentarz św. Józefa i św. Brygidy, 1984. Labenz J., Karta cmentarza nr 70 - Cmentarz Lazaretu, 1984. Taż, Karta cmentarza nr 75 ֊ Cmentarz NMP (nowy), 1984. Taż, Karta cmentarza nr 66 - Kirchhof Langfuhr, 1984. Archiwum Zarządu Dróg i Zieleni (AZDiZG) Księgi Centralne Cmentarzy Gdańskich nr 1:1945. Księgi Centralne Cmentarzy Gdańskich nr 2:1945. Księgi Centralne Cmentarzy Gdańskich nr 3:1945-1946. Księgi Centralne Cmentarzy Gdańskich nr 6: 1946- 1947. Evangelisches Zentralarchiv Berlin (Ev.ZB) Bestattungen, Danzig, St. Bartholomäi, Stadtkreis/Westpreußen [cm. św. Bartłomieja] 5284,1870-1886 5285,1887-1905 5287,1906-1937 406 BIBLIOGRAFIA Bestattungen, Danzig, St. Johannis, Stadtkreis/Westpreußen [cm. św. Jana] 5358,1854-1894 5359,1895-1906 5360,1907-1937 Bestattungen, Danzig, St. Peter und Paul, reformiert, Stadtkreis/Westpreußen [cm. św. św. Piotra i Pawła] 5461, 1857-1943 Bestattungen, Danzig, St. Trinitatis - St. Annen, Stadtkreis/Westpreußen [cm. św. Trójcy] 5507,1832-1875 Bestattungen, Danzig, St. Katharinen, Stadtkreis/Westpreußen [cm. św. Katarzyny] 5388,1872-1876 5389, 1872-1888 Danzig - Langfuhr, Stadtkreis/Westpreussen [cm. parafii Marcina Lutra] 5524,1896-1905 5525,1905-1911 5526,1912-1926 5527, 1927-1937 Geheimes Staatsarchiv Preußischer Kulturbesitz Berlin-Dahlem (GeSt. PK) Acta der Königl. Preußischen Regierung zu Danzig. Abtheilung für Kirch- und Schul wesen. Die Anlegung von Kirchöfen von 1855 bis zum 1908, GeSt. PK, XIV Ha, Rep. 180, Nr 13345. Acta der Königl. Preußischen Regierung zu Danzig. Die Anlegung von Kirchöfen vom 5ten Mai 1841 bis zum 1917, GeSt. PK, ХГѴНа, Rep 180, 13223. Kultusministerium, GeSt. PK, I Ha, Rep. 76, ѴПІB, nr 3374. Narodowe Archiwum Cyfrowe (NAC) NAC, 2-3804 NAC, 2-3805 Biblioteka Gdańska PAN (Bibi. Gd. PAN) Mapy Gelandeplan Freie Stadt Danzig, 1927 Bibl. Gd. PAN, E 10. Freie Stadt Danzig Geländeplan Langfuhr 1932, Bibl. Gd. PAN, B553. Plan der Stadt Danzig 1898, Bibl. Gd. PAN, CI 54. Plan der Stadt Danzig 1921, Bibl. Gd. PAN, C146.2. Druki ulotne (sygnatury zbiorcze - kartonowe pudła) Costumes, Capes, Stores, Modeplauderei oder die Künst im Dienste der Mode, Danzig 1901, Bibl. Gd. PAN, 10168,4“. Dokumenty życia społecznego, Bibi. Gd. PAN, od 21857,4“. 407 BIBLIOGRAFIA Dokumenty życia społecznego, Bibi. Gd. PAN, od 23765,4°. Dokumenty życia społecznego, Bibi. Gd. PAN, od 23415,4°. Dokumenty życia społecznego, Bibi. Gd. PAN, od 21850,4°. Dreyling W., Granit Marmor Industrie, Steinmetzwerkstätte Bilhauerei sowie für Grabdenkmälern, Dokumenty życia społecznego, Bibi. Gd. PAN, bez sygnatury. 2. Źródła drukowane Prasa oraz wydawnictwa cykliczne „Amts-Blatt der Königlichen Regierung zu Danzig”, 1838, 1852, 1872, 1902, 1906, 1899, 1901. „Amtsblatt der Königliche Preußische Regierung zu Marienweder”, 1859, 1892. „Butterschicks Moden Revue”, 1907. „Danziger Allgemeine Zeitung”, 1888. „Danziger Illustrierte Zeitung”, 1932. „Danziger Neueste Nachrichten”, 1896, 1897, 1898, 1899, 1900, 1901, 1902, 1904, 1905, 1907, 1908, 1909, 1910, 1912, 1913, 1914, 1915, 1916, 1917, 1918, 1926, 1932, 1933, 1942. „Danziger Zeitung”, 1868, 1878, 1879, 1880, 1881, 1882, 1883, 1887, 1888, 1890, 1891, 1892, 1893, 1894, 1895, 1904, 1909, 1911, 1913, 1914, 1916, 1917, 1918, 1921. „Der Bazar. Illustrierte Damen Zeitung”, 1874. „Der Danziger Vorposten”, 1936, 1942. „Gazeta Gdańska”, 1926, 1933, 1935,1937. „Jahresbericht aus der Kirchengemeinde zu Sankt Johann in Danzig” 1913, 1914, 1924-1925. „Kirchliches Amtsblatt des Königlichen Konsistoriums der Provinz Westpreussen”, 1901, 1902, 1906. „Statistische Mitteilungen der Freien Stadt Danzig”, 1921-1939. Pozostałe źródła drukowane Allgemeines Landrecht für die Preussischen Staaten, Berlin 1838. Allgemeines Landrecht für die Preussischen Staaten, Berlin 1902. Behrend K. R., Z dziennika mojego ojca kupca gdańskiego Theodora Behrenda 17891851, przeł. W. Sawicki, Gdańsk 2016. K. von Franken, Der Guten Ton. Handbuch des Guten Tones und der feinen Sitte, Leip zig 1912. Duisburg F. K. G. von, Wolne Miasto Gdańsk 1809, przeł. i wyjaśn. opatrzyli A. Masłowski, R. Kowald, Malbork 2016. Freund F., Was schickt und was schickt sich nicht?, Schweidnitz 1908. Grünspan A., 3. Jahresbericht des Statistischen Amtes der Stadt Danzig, Danzig 1914. 408 BIBLIOGRAFIA Hannig G., Der Friedhof und seine Kunst. Zeitgemäße Betrachtungen über die Ausge staltung unserer Friedhofe für Laien und Fachleute, Berlin 1908. Jansson Ratzke V., Często myślę o Gdańsku, tłum W. Łygaś, Gdańsk 2015. Heyking F., Mein Leben und Wirken. Amboßklänge eines Praktikers aus Danzigs Mauern von ihm selbst erzählt, mit einem Vorwort von C. Lange, Berlin 1933. Lievin А. К., Über die Sterblichkeit in Danzig in den Jahren 1863 bis 1879, [w:] Danzig in naturwissenschaftlicher und medizinischer Beziehung, Danzig 1880, s. 136-173. Lievin А. К., Die Sterblichkeit in Danzig vor und nach Einführung der Quellwas serung und Canalisation, [w:] Centralblatt für Allgemeine Gesundheitspflege, Bonn 1885, s. 1-4. Marscher О., Takt und Ton, Berlin 1922. MercierS., Obraz Paryża, wyb., oprać., tłum, i wstęp A. Jakubiszyn-Tatarkiewiczowa, Warszawa 1959. Neues Adreßbuch für Danzig und die städtischen Vororte Langfuhr, Neufahrwasser, Schidlitz, Zigankenberg, Stadgebiet, St Albrecht und Troyl, Danzig 1900. Neues Adreßbuch für Danzig und die städtischen Vororte Langfuhr, Neufahrwasser, Schidlitz, Zigankenberg, Stadgebiet, St Albrecht und Troyl, Danzig 1903. Neues Adreßbuch für Danzig und die städtischen Vororte Langfuhr, Neufahrwasser, Schidlitz, Zigankenberg, Stadgebiet, St Albrecht und Troyl, Danzig 1907. Neues Adreßbuch für Danzig und die städtischen Vororte Langfuhr, Neufahrwasser, Schidlitz, Danzig 1910. Preussische Statistik, herausgegeben in zwanglosen Heften vom Königlichen Statisti schen Bureau in Berlin, H. XLVIII: A Rückblick auf die Bewegung der Bevölkerung im preussischen Staate während des Zeitraumes vom Jahre 1816 bis zum Jahre 1874, Berlin 1879. Schirmacher K., Obrazki gdańskie, przeł. W. Sawicki, posł. J. Borkowicz, Gdańsk 2017. Staatshandbuch der Freien Stadt Danzig, Danzig 1926. Staffe В., Zwyczaje towarzyskie, przekł. z fr., oprać. B. Londyński, wyd. 2, LwówWarszawa 1907. Statistische Übersichten über die Stadt Danzig. Zusammengestellt im Statistischen Amt der Stadt, [Danzig] 1913. Trojan J., Mój ojciec, kupiec. Opowieści i wspomnienia z dziewiętnastowiecznego Gdańska, przeł. J. Mossakowski, Gdańsk 2017. Wannow N. Μ., Byłam i jestem gdańszczanką, tłum. W. Moska, Gdańsk 2005. Zernecke W. F., Cały Gdańsk za dwadzieścia srebrnych groszy. Najnowszy przewod nik po Gdańsku i jego okolicy. Alfabetycznie ułożony spis wszystkiego, co w Gdańsku i okolicy jest godne uwagi lub w jakikolwiek sposób interesujące wraz z dodatkiem: Trzy dni w Gdańsku i okolicy 1843, przeł. i wyjaśn. opatrzyli A. Masłowski, R. Kowald, Gdańsk 2010. 409 BIBLIOGRAFIA 3. Ważniejsza literatura przedmiotu Abramowicz Μ., Kubicki Bronisław, [w:] Encyklopedia Gdańska, red. B. Śliwiński, Gdańsk 2012, s. 548. Adler F., Stralsundische Begräbnisstätten, „Pommersche Jahrbücher” 1939, nr 33, s. 3-11. AkaCh., Tot und vergessen? Sterbebilderais Zeugnis katcholischen Totengedenkens, Detmold 1993. Andrzejewski Μ., Wolne Miasto Gdańsk (1920֊1939). Leksykon biograficzny, Gdańsk 2009. Andrzejewski Μ., „Danziger Neueste Nachrichten”, [w:] Encyklopedia Gdańska, red. B. Śliwiński, Gdańsk 2012, s. 208. Andrzejewski Μ., „Danziger Zeitung”, [w:] Encyklopedia Gdańska, red. B. Śliwiński, Gdańsk 2012, s. 210. Andrzejewski Μ., „Der Danziger Vorposten”, [w:] Encyklopedia Gdańska, red. B. Śliwiński, Gdańsk 2012, s. 215. Andrzejewski Μ., „Gazeta Gdańska”, [w:] Encyklopedia Gdańska, red. B. Śliwiński, Gdańsk 2012, s. 308. Antropologia śmierci. Myśl francuska, wyb. i tłum. S. Cichowicz, J. Μ. Godzimirski, wstępem opatrzył S. Cichowicz, Warszawa 1993. Aries P., Człowiek i śmierć, tłum. E. Bąkowska, Warszawa 1992. Auf der Tod komm raus. Aus den Beständen des Museums für Sepulkralkultur, hrsg. von R. Sörries, Kassel 2012. BailH., Bevölkerungsverhältnisse und Wohnungwesen, [w:] Danzig und seine Bauten, Berlin 1908, s. 36. Baszanowski J., Przemiany demograficzne w Gdańsku w latach 1601-1846 w świetle tabel ruchu naturalnego, Gdańsk 1995. Bauer W. T., Wiener Friedhofsführer. Genaue Beschreibung sämtlicher Begräbnisstät ten nebst einer Geschichte des Wiener Bestattungswesens, Wien 1988. Begräbnisplatz, [w:] Meyers Lexikon, Bd. 2, 7. Aufl., Leipzig 1925, s. 34. Berendt G., Cmentarze na Chełmie. Żydowski, [w:] Encyklopedia Gdańska, red. B. Śliwiński, Gdańsk 2012, s. 176. Berresford S., Italian Memorial Sculpture 1820-1940. A Legacy of Love, introduc tory essays by J. S. Curl, F. S. Licht, additional articles by F. Bregoli, F. Sborgi, photo graphs by R. W. Fichter, R. Freidus, London 2004. Blech E., Danziger Kirchöfe. Vortrag des Herren Archidiakonus Blech, Danzig 1903. Blech E., Katharinen Kirche, Danzig 1903. Biernacka A., Śladami gdańskich nekropolii, Gdańsk 2000. Bock H., 100 Jahre Bestattung Wien, „Ewig. Forum für Gedenkkultur” 2008, H. 5, s. 18-22. Bogucka Μ., Kultura, naród, trwanie. Dzieje kultury polskiej od zarania do 1989 roku, Warszawa 2008. 410 BIBLIOGRAFIA Bonowska Μ., Kult zmarłych na Pomorzu Zachodnim na przełomie XIX і XX wieku, [w:] VKonferencja Słowińsko-Kaszubska. Materiały z konferencji. Rowy, 4-5 września 1998, red. W. Łysiak, Poznań-Słupsk 1999, s. 67-81. Bonowska Μ., Przemijanie, śmierć, pogrzeb i życie pozagrobowe w wyobrażeniach mieszkańców Pomorza Zachodniego na przełomie XIX і XX wieku, Poznań 2004. Bogdanowicz S., Bo przemoc w mieście widzę i niezgodę. Trudny początek Kościoła Gdańskiego 1922-1945, Gdańsk 2001. Böttger C., Cardorff P., Mein letztes Wort. Der Grabstein als Visitenkarte, Berlin 2003. Brencz A., Niemieckie wiejskie cmentarze jako element krajobrazu kulturowego środkowego Nadodrza, [w:] Wspólne dziedzictwo? Ze studiów nad stosunkiem do spuścizny kulturowej na Ziemiach Zachodnich i Północnych, pod red. Z. Mazura, Poznań 2000, s. 287-305. Burno F., Elizjum, muzeum, miejsce pamięci. Cmentarze miejskie ok. 1750-2000, „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki” 2009, t. 54, z. 2, s. 41-59. Burno F., „Inne miasto”. Nekropolia - metropolia, [w:] Sztuka cmentarzy w XIX i XX wieku, red. A. S. Czyż, B. Gutowski, Warszawa 2010, s. 25-35. Bujak A., Nekropolis. Polskie nekropolie, tekst J. Kolbuszewski, tłum, na j. ang. C. Swift, Olszanica 2012. Burak Μ., Okólska H., Cmentarze dawnego Wrocławia, Wrocław 2007. Cihák S., In tiefer Trauer. Ein inhaltsanalytischer Zeitvergleich von Todesanzeigen in Österreich, Frankfurt am Main 2009. Chojnacka Μ., Degradacja historycznych kompozycji i drzewostanów wybranych cmentarzy parafialnych w Wielkopolsce, [w:] Ogród sakralny — idea i rzeczywistość. VII Międzynarodowa Konferencja o Architekturze i Sztuce Sakralnej z су klu „Kościoły naszych czasów”, Kielce - SacroExpo 2008, oprać, red. R. Kozakiewicz-Opałka i in., Kielce 2008, s. 119-127. Cmentarz, [w:] Encyklopedia powszechna Samuela Orgelbranda, է. 5, Warszawa 1861, s. 752. Conrad G., Geschichte der Familie Dirksen und der Adelsfamille von Dirksen, Görlitz 1905. Cmentarz na Wzgórzu św. Wojciecha w Poznaniu, red. Μ. A. Smoczkiewiczowa, Warszawa-Poznań 1982. Czarnecki Μ., Dzieje nekropolii przy ulicy Samotnej w Poznaniu, Poznań 2010. Czyż A. S., Gutowski B., Nekropolie kresowe. Skrypt dla inwentaryzatorów cmentarzy dawnych Kresów Wschodnich, Warszawa 2008. Dähne R., Friedhöfe, [w:] Danzig und seine Bauten, Berlin 1908, s. 426-428. Dąbrowski Μ., Cmentarze wojenne z lat I wojny światowej w dawnym województwie lubelskim, Lublin 2004. „Die blume ist verwelckt”. Protestanckie funeralia na Pomorzu od początku XVII do po łowy XX wieku, red. Μ. Wojciechowski, B. Zgodzińska-Wojciechowska, Słupsk 2010. Demps L., Scheer Ch., Mende H.-J., Invalidenfriedhof. Ein Friedhofsführer, Berlin 2003. Der bürgerliche Tod. Städtische Bestattungskultur von der Aufklarung bis zum frühen 20 Jahrhundert, hrsg. von C. Denk, J. Ziesemer, Regensburg 2007. 411 BIBLIOGRAFIA Dethlefs S., Zur Geschichte der Friedhöfe und des Bestattungswsen in Münster mit Beiträgen zur aktuellen Situation, Regensberg-Münster 1991. Długozima A., Cmentarze jako ogrody żywych i umarłych, Warszawa 2011. Domańska H., Stare cmentarze Gdańska, „Jantarowe Szlaki” R. XXVI, 1983, nr 2, s. 22-23. Dominikowski J., Nekropolia Łodzi Wielkoprzemysłowej. Cmentarz stary przy ulicy Ogrodowej. Dzieje i sztuka 1854-1947, Łódź 2004. Domino J., Rozwój przestrzenny Elbląga, [w:] Historia Elbląga, t. 3, cz. 1: 1772 -1850, red. A. Groth, Gdańsk 2000, s. 246-257. Tenże, Zmiany przestrzenne w obrębie dawnych fortyfikacji, [w:] Historia Elbląga, t. 3, cz. 2:1851-1920, red. A. Groth, Gdańsk 2001, s. 255. Demps L., Zwischen Mars und Minerva. Wegweiser über den Invalidenfriedhof. Ein Verzeichnis der auf dem Invalidenfriedhof zu Berlin noch vorhandenen Grabdenk male, Berlin 1998. Dopart A., Cmentarz katolicki stary w Pabianicach 1824-2004, Pabianice 2008. Döring J., Geschichte der alten Göttingen Friedhöfe, „Göttinger Jahrbuch” 1983, որ 31, s. 95-142. Drost W., Kunstdenkmäler der Stadt Danzig, Bd. 1: St. Johann, Stuttgart 1958. Tenże, Kunstdenkmäler der Stadt Danzig, Bd. 2: St. Katharinen, Stuttgart 1957. Tenże, Kunstdenkmäler der Stadt Danzig, Bd. 4·. Die Marienkirche in Danzig und ihre Kunstschätze, Stuttgart 1958. Tenże, Kunstdenkmäler der Stadt Danzig, Bd. 5: St. Trinitatis Kirche, St. Peter und Paul, St. Bartholomäi, St Barbara, St. Elisabeth, Hl. Geist Engi. Kapelle, St Brigit ten, Stuttgart 1958. Dworakowski J., Kształt pamięci. Gdyńskie cmentarze, Gdynia 2004. Dziobek-Romański J., Cmentarze — zarys regulacji historycznych, prawnych i kanon icznych, „Rocznik Historyczno-Archiwalny ”, է. XIII, 1998, s. 10-14. Dylewski A., Polskie nekropolie, Warszawa 2012. Encyclopedia of Death and Dying, ed. by Howarth G., Leaman O., London - New York 2001. Etzold A., Der Dorotheenstädtische Friedhof. Die Begräbnisstätten an der Berliner Chausseestraße, m. Fotos von W. Türk, Berlin 1993. Fick W., Lübecker Friedhöfe. Vorwerker Friedhof - 100 Jahre von 190 7—200 7, Lübeck 2007. Fischer Μ., Ein Sarg nur und ein Leichenkleid. Sterben und Tod im 19. Jahrhundert. Zur Kultur und Frömmigkeitsgeschichte des Katholizismus in Südwestdeutschland, Paderborn-München-Wien-Zurich 2004. Fischer N., Vom Gottesacker zum Krematorium. Eine Socialgeschichte der Friedhöfe in Deutschland seit dem 18. Jahrhundert, Köln 1996. Fischer N., Geschichte des Todes in der Neuzeit, Erfurt 2001. Fischer N., Zur Geschichte der Trauerkulturin der Neuzeit. Kulturhistorische Skizzen zur Individualisierung, Säkularisierung und Technisierung des Totengedenkes, [w:] Totengedenken und Trauerkultur. Geschichte und Zukunft des Umgangs mit Verstor benen, hrsg. von Μ. Herzog, Stuttgart 2001, s. 41-55. 412 BIBLIOGRAFIA Federau W., Alte Friedhöfe und Grabschriften in Danzig, „Unser Danzig·” 1963, nr 22, s. 6-7. Frankiewicz В., Szczecińskie cmentarze, Szczecin 2003. Faulwasser J., Die St. Jacobi Kirche in Hamburg, Hamburg 1894. Faulwasser J., Die St. Katharinen-Kirche in Hamburg, Hamburg 1896. Friedhofskunst, hrsg. v. d. Rheinschen Beratungsstelle in Düsseldorf, Berlin 1916. Fürlus E., Keller B., Pfennig - Engel S., Die Kirchhöfe 4 und 5 der Georgen Parochialgemeinde. Ein Friedhofsführer, hrsg. von H.-J. Mende, Berlin 2004. Gartendenkmale in Berlin. Friedhöfe, hrsg. von J. Haspel, K. von Krosigk, bearb. von K. Lesser, J. Kuhn, D. Pietzsch, Petersberg 2008. Gąsiorowski P. B., Nekropolie ziemi sierpeckiej. Przewodnik, Sierpc 2005. Gdańskie Arkadie. Katalog Wystawy, red. Μ. Otto, K. Jackowska, Gdańsk 2016. Geschichte der Eu. Garnisonkirche (St. Elisabeth) zu Danzig, nach vorhandenen Ar beiten zsgest. durch F. Schmidt, Danzig 1941. Gliński Μ., Ludzie XIX-wiecznego Gdańska, Gdańsk 1993. Gliński Μ., Akademia Handlowa., [w:] Encyklopedia Gdańska, red. B. Śliwiński, Gdańsk 2012, s. 33. Gliński Μ., Albert Karl Lievin, [w:] Encyklopedia Gdańska, red. B. Śliwiński, Gdańsk 2012, s. 576. Gliński Μ., Boeszemerny Paul, [w:] Encyklopedia Gdańska, red. B. Śliwiński, Gdańsk 2012, s. 100. Gliński Μ., Berenz Carl Emil, [w:] Encyklopedia Gdańska, red. B. Śliwiński, Gdańsk 2012, s. 79. Gliński Μ., Cosack Carl Wilhelm, [w:] Encyklopedia Gdańska, red. B. Śliwiński, Gdańsk 2012, s. 190. Gliński Μ., Baumbach Carl, [w:] Encyklopedia Gdańska, red. B. Śliwiński, Gdańsk 2012, s. 71. Gliński Μ., Freitag Rudolf, [w:] Encyklopedia Gdańska, red. B. Śliwiński, Gdańsk 2012, s. 302. Gliński Μ., Neumann Stephan, [w:] Encyklopedia Gdańska, red. B. Śliwiński, Gdańsk 2012, s. 688. Gottschalk W., Friedhöfe der St. Hedwigs-Gemeinde zu Berlin, Berlin 1991. Grabkultur in Deutschland. Geschichte der Grabmäler, hrsg. von der Arbeitsgemein schaft Friedhof und Denkmal/Museum für Sepulkralkultur (Kassel), Berlin 2009. Grabowski K., Ekshumacje i pochówki w powojennym Gdańsku (1945-1950), [w:] Nekropolie Pomorza, red. J. Borzyszkowski, Gdańsk 2011, s. 325-346. Grabowski K., Problem cmentarzy rzymskokatolickich w Gdańsku w latach 19451948, „Rocznik Gdański”, t. LXXI-LXXII, 2011-2012, s. 121-128. Grabowski K., Kaplice cmentarne Gdańska, [w:] Kościół św. Jana w Gdańsku. W kręgu kultury sepulkralnej, red. J. Szczepański, Gdańsk 2012, s. 238-246. Grabowski K., Grzebanie ubogich przez Wydział Opieki Społecznej Zarządu Miejskiego w Gdańsku w latach 1945-1949, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” r. LXII, 2014, nr 3,s. 473-479. 413 BIBLIOGRAFIA Grässel H., Über Friedhofanlagen und Grabmalkunst, München 1910. Grentzschel Μ., Historische Friedhöfe in Deutschland, Östereich und der Schweiz, München 1996. Grodziska К., Artium Decor. Cmentarz Rakowicki w tradycji Akademii Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie, Kraków 2006. Grodziska K., Artium Decor. Cmentarz Salwatorski w tradycji Akademii Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie, Kraków 2008. Grodziska K., Zaduszne ścieżki. Przewodnik po cmentarzu Rakowickim, Kraków 2003. Grodziska-Ożóg K., Cmentarz Rakowicki w Krakowie, Wrocław 1983. Großes Lexikon der Bestattungs- und Friedhofskultur. Wörterbuch der Sepulkralkultur, Bd. 1: Volkskundlich-kulturgeschichtlicher Teil: von Abdankung bis Zweitbestat tung, hrsg. von Zentralinstitut für Sepulkralkultur (Kassel), bearb. von R. Sörries, Braunschweig 2002. Hammer K., Friedhöfe in Berlin. Ein kunst- und kulturgeschichtlicher Führer, Berlin 2011. Handbuch für die Evangelischen in Danzig, hrsg. von Vorstand des Parochialverbandes evangelischer Kirchengemeinden in Danzig, Danzig 1919. Happe B., Der Todt gehört mir. Die Vielfalt der hektigen Bestattungskultur und ihre Ursprünge, Berlin 2012. Happe B., Die Entwicklung der deutschen Friedhöfe von der Reformation bis 1870, Tübingen 1991. Hosselmann B., Todesanzeigen als memento mori? Eine empirische Untersuchung von Todesanzeigen der Gegenwart, Altenberge 2003. Harnoch A., Chronik und Statistik der Evangelischen Kirchen in den Provinzen Ostu. West Preussen, Neidenburg 1890. Haus A., Todesanzeigen in Ost-und Westdeutschland. Ein sprach-und kulturwissen schaftlicher Vergleich. Todesanzeigen aus der Leipziger Volkszeitung und der Frank furter Neuen Presse 1976 bis 2004, Frankfurt am Main 2007. Hejke K., Cmentarz na Rossie od świtu do zmierzchu, Warszawa 2003. Tenże, Cmentarz Bernardyński w Wilnie, Warszawa 2010. Herbert Μ., Die Entwicklung der deutschen Friedhofsordungen, Dessau 1929. Herz W. H., Die Gräber „Zu ewige Tagen” in der Domkirche zu Hamburg, „Intschrift d. Vereins für Hamburgische Geschichte” 1969, H. 55, s. 105-127. Heuer L., Ländliche Friedhöfe in Unterfranken, Dettelbach 1995. Hine T., Zapomniane cmentarze ewangelickie na terenie gminy Kościerzyna, Kościerzyna 2010. Historia życia prywatnego, t. 4: Od rewolucji francuskiej do I wojny światowej, pod red. Μ. Perrota; oprać. A. Corbin. [i in.], przekł. z jęz. fr. A. Paderewska-Gryza, B. Panek, W. Gilewski, red. nauk, przekł. t. 4 Μ. Czapliński, Wrocław 1999. Hugger P., Meister Tod. Zur Kulturgeschichte des Sterbens in der Schweiz und in Li chtenstein, Zürich 2002. Ilustrowany przewodnik po Gdańsku i okolicy, Gdańsk 1921. Jakubowska A., Jakubowski K., Pomorskie cmentarze, Gdańsk 2012. Jankowski T., Cmentarz na stoku Góry Szubienicznej, „30 dni” 2011, nr 5, s. 14-19. 414 BIBLIOGRAFIA Jażdżewski L., Nekropolia Męczenników II wojny światowej. Historia cmentarza na Zaspie, Gdańsk 2012. JöckleC., Cmentarze. Słynne nekropolie Europy, tłum. B. Ostrowska, Warszawa 2000. Kilarski J., Gdańsk miasto nasze. Przewodnik po Gdańsku starym i nowym, Kraków 1947. Kizik E., Śmierć w mieście hanzeatyckim w XVI-XVIII wieku. Studium z nowożytnej kultury funeralnej, Gdańsk 1998. Tenże, Zakazy pochówków w kościołach i na cmentarzach przykościelnych, [w:] Nek ropolie Pomorza, red. J. Borzyszkowski, Gdańsk 2011, s. 245-263. Kerrigan Μ., Historia śmierci. Zwyczaje i rytuały pogrzebowe od starożytności do czasów współczesnych, tłum. S. Klimkiewicz, Warszawa 2009. Knobloch H., Berliner Grabsteine, Berlin 1987. Kolbuszewski J., Wiersze z cmentarza. O współczesnej epigrafice wierszowanej, Wrocław 1985. Tenże, Cmentarze, Wrocław 1996. Tenże, Z głębokim żalem. O współczesnej nekrologii, Wrocław 1997. Korczak K., Ślad. Opowieści gdańszczan, Pelplin 2018. Kosecki A., Kosecki R., Znaki pamięci. Cmentarze miasta Skórcza, Skórcz 2014. KościelakS., Cmentarz Katolicki Stary, [w:] Encyklopedia Gdańska, red. B. Śliwiński, Gdańsk 2012, s. 176. Kościelak Z., Cygańska Góra, [w:] Encyklopedia Gdańska, red. B. Śliwiński, Gdańsk 2012, s. 195. Kowalski K. Μ., Organizacja cmentarza gminy ewangelickiej św. Zbawiciela w Lęborku w początku XX wieku (w świetle ordynacji z 1912 roku i jej modyfikacji z 1925 roku), „Biuletyn Historyczny Muzeum w Lęborku i Lęborskiego Bractwa Historycznego” 1999, nr 11, s. 49-66. Kowalski W., W cieniu wyzwolenia Gdańska, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2005, nr 5-6, s. 128-143. Kowalski W., Cmentarze na terenie Śródmieścia. Nowe Ogrody, [w:] Encyklopedia Gdańska, red. B. Śliwiński, Gdańsk 2012, s. 180-181. Krasuski J., Historia Niemiec, wyd. 3, popr. i uzup., Wrocław-Warszawa-Kraków 2008. Körner P., „Damit die Toden die Lebenden nicht toden”. Materialien zu 200 Jahren Altstadtfriedhof Aschaffenburg (1809 bis 2009), Aschaffenburg 2009. Krüger A., Były uroczyste pogrzeby przed stu laty, „30 Dni” 2014, nr 4-5, s. 34-38. Krüger A., Cmentarz Garnizonowy w Gdańsku. Miejsce pamięci ofiar komunizmu, Gdańsk 2016. Krüger A., Cmentarz parafii ewangelickiej świętej Katarzyny przy Wielkiej Alei w Gdańsku w latach 1867-1914. Geneza, założenie cmentarza, układ przestrzenny, zarządzanie, Gdańsk 2011 [maszynopis pracy magisterskiej w zbiorach autorki]. Krüger A., Historia cmentarzy przy Wielkiej Alei na podstawie ich planów i projek tów przechowywanych w zbiorach Archiwum Państwowego w Gdańsku, „Rocznik Gdański”, t. LXXI-LXXII, 2011-2012, s. 71-88. Krüger A., Pracownicy cmentarni oraz osoby i firmy związane z funkcjonowaniem cmentarzy w Gdańsku w IIpołowie XIX wieku, „Kwartalnik Historii Kultury Materi alnej”, r. LXII, 2014, nr 3, s. 463-472. 415 BIBLIOGRAFIA Krüger A., Pamięć o zmarłych i emocje z nią związane. Upamiętnianie zmarłych na przykładzie dziewiętnastowiecznych gdańskich nekrologów, [w:] Emocje w życiu mieszkańców miast na przestrzeni dziejów. Zbiór studiów, red. A. Buczyła, J. Możdżeń, A. Mutrynowska, Toruń 2015, s. 43-54. Krüger A., Początki Cmentarza Żołnierzy Radzieckich w Gdańsku. Kwestie organi zacyjne i propagandowe, „Argumenta Historica. Czasopismo Naukowo-Dydaktyczne” 2017, nr 2, s. 79-93. Krüger A., Pogrzeby w Gdańsku na przełomie XIX і XX wieku. Z dziejów kultury funeralnej w dziewiętnastowiecznym mieście, „Argumenta Historica. Czasopismo Nau kowo-Dydaktyczne” 2015, nr 2, s. 94-104. Krüger A., Z dziejów cmentarza św. Katarzyny przy Wielkiej Alei w Gdańsku w XIX wieku, [w:] Nekropolie Pomorza, red. J. Borzyszkowski, Gdańsk 2011, s. 299-308. Kryński W., Kamienne echa. Groby Niemców w Polsce, Warszawa 1998. Krzemińska A., Zaręba A., Grochowska A., Przemijające krajobrazy - przykościelne cmentarze gminy Międzylesie, Wrocław 2008. Kwiatkowska W., Kancelaria Ewangelickiego Kościoła Unijnego w Prusach Zachod nich w latach 1817-1920 i pozostałe po niej akta, Toruń 2006. Labenz J., Założenia cmentarne w granicach administracyjnych miasta Gdańska. Studium historyczno-konserwatorskie, czyli historia rozwoju założeń cmentar nych na obszarze Gdańska z wyszczególnieniem chronologii, lokalizacji oraz przy należności wyznaniowe], Gdańsk 1999, [maszynopis w zbiorach Urzędu Miejskiego w Gdańsku]. Labenz J., Cmentarze, [w:] Encyklopedia Gdańska, red. B. Śliwiński, Gdańsk 2012, s. 174-186. Leisner В., Fischer N., Der Friedhofsführer. Spaziergänge zu bekannten und unbe kannten Gräbern in Hamburg und Umgebung, Hamburg 1994. Lexikon der letzten Dinge, hrsg. von W. Beltz, Augsburg 1993. Loew P. O., Gdańsk. Biografia miasta, przeł. J. Górny, Gdańsk 2013. Loew P. O., Gdańsk i jego przeszłość. Kultura historyczna miasta od końca XVIII wieku do dzisiaj, tłum. J. Mossakowski, Gdańsk 2012. Majdecki L., Historia ogrodów, t. 2: Od XVIII wieku do współczesności, Warszawa 2008. Małachowicz E., Cmentarz na Rossie w Wilnie, Wroeław-Warszawa-Kraków 1993. Małyszko S., Zabytkowe cmentarze przy rogatce w Kaliszu, Kalisz 2003. Markiewicz J. A., Nieśmiertelne nie umiera. Z dziejów Cmentarza Starofarnego w By dgoszczy, Bydgoszcz 1992. Meller H., Parsons В., London Cemeteries. An Illustrated Guide and Gazetteer, Ash gate 1999. Michalak Μ., Cmentarz Centralny w Szczecinie jako przykład realizacji idei przeniesie nia cmentarzy z miast i kościołów do ogrodów, [w:] Nekropolie Pomorza, red. J. Bor zyszkowski, Gdańsk 2011. Miklos S., Czyżewski Józef, [w:] Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, 1.I: А-F, red. S. Gierszewski, Gdańsk 1992, s. 282-284. 416 BIBLIOGRAFIA Miklos S., Kubacz Franciszek, [w:] Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. II: G-К, red. Z. Nowak, Gdańsk 1994, s. 524-525. Mischke Μ., Der Umgang mit dem Tod. Vom Wandel in der abendländischen Ge schichte, Berlin 1996. Mende J.-H., Alter St. Matthäus-Kirchhof Berlin. Ein Friedhofsführer, Berlin 2006. Monographien deutscher Städte. Darstellung deutsche Städte und ihrer Arbeit in Wirtschaft, Finanzwesen, Hygiene, Socialpolitik und Technik, Bd. 6: Danzig, hrsg. von H. Scholzt, A. Grünspan, E. Stein, Oldenburg 1914. Morley J., Death, Heaven and the Victorians, London 1971. Nekrologi „Gońca Częstochowskiego” 1906-1925, oprać. J. Sętowski, A. Nalichowska, Częstochowa 2011. Nekrologi „Kuriera Warszawskiego" 1821-1939, t. 1: 1821-1845, oprać. T. A. Ty szka, Warszawa 2001. Niedałtowski K., Pochówki w kościele św. Jana w 1945 roku. Z dziennika ostatnie go pastora gminy laterańskiej, [w:] Kościół św. Jana w Gdańsku. W kręgu kultury sepulkralnej, red. J. Szczepański, Gdańsk 2012, s. 62-68. Niedzielska Μ., Toruńskie cmentarze, Toruń 1992. Niedzielska Μ., Cmentarze na Jakubskim Przedmieściu — ewangelicki i katolicki, [w:] Cmentarz św. Jakuba i inne chrześcijańskie cmentarze nowomiejskie, pod red. R. Mi kulskiego, Toruń 2010, s. 5-38. Nicieja S. S., Cmentarz Łyczakowski we Lwowie w latach 1786-1986, Wrocław-Warszawa-Kraków 1988. Nicieja S. S., Ogród snu i pamięci. Dzieje cmentarza Łyczakowskiego we Lwowie i lud zi tam spoczywających w latach 1786-2010, Opole 2010. „O ewich is so lanek”. Die Historischen Friedhöfe in Berlin-Kreuzberg. Ein Werkstatt bericht, hrsg. von Ch. Fischer, R. Schein, Berlin 1987. Olej-Kobus A., Kobus K., RębasM., Nekropolie. Zabytkowe cmentarze wielokulturowej Polski, Warszawa 2009. Omilanowska Μ., Defortyfikacja Gdańska na tle przekształceń miast niemieckich w XIX wieku, „Biuletyn Historii Sztuki” 2010, nr 3. Taż, Kremacja w kulturze europejskiej doby nowoczesnej a gdańskie krematorium przy dawnej drodze Świętomichalskiej (ul. Traugutta) w Gdańsku, [w:] Nekropolie Pomor za, red. J. Borzyszkowski, Gdańsk 2011, s. 309-324. Oracki T., Gryglewski Aleksander, [w:] Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, suplement II, red. Z. Nowak, Gdańsk 2002, s. 94. Ostrowski K., Buława Z., Cmentarze chojnickie współczesne i dawne, Chojnice 2011. Paffen D., Mende H.-J., Die Friedhöfe vor dem Halleschen Tor. Tl. 2: Ein Friedhofs führer, Berlin 2003. Pałka P., Cmentarz, [w:] Encyklopedia Katolicka, t. 3, pod red. R. Łukaszyka, L. Bieńkowskiego, F. Gryglewicza, Lublin 1979, s. 517-518. Pielesz Μ., Cmentarze I wojny światowej w Polsce południowo-wschodniej, BielskoBiała 2013. Podmostko-Kłos A., Natura i sztuka. Cmentarz Jeżycki w Poznaniu, [w:] Sztuka cmen tarzy w XIX i XX wieku, red. A. S. Czyż, B. Gutowski, Warszawa 2010, s. 167-175. 417 BIBLIOGRAFIA Pod znakiem swastyki. Gdańsk 1943-1944, red. A. Fietkiewicz, Gdańsk 2015. Pohlhausen E., Die Technische Hochschule Danzig, Berlin 1930. Pomorskie cmentarze. Wybór źródeł, red. L. Potykanowicz-Suda, Gdańsk 2010. Portret artysty na nowo odkryty. Johann Carl Schultz (1801-1873) znany i niezna ny. Katalog wystawy 7 sierpnia - 11 października 2009, red. J. Lijka, Malbork 2009. Prasa gdańska na przestrzeni wieków, red. Μ. Andrzejewski, Gdańsk 1999. Rapicka A., Cmentarze, których nie ma, „30 Dni” 2000, nr 28, s. 28-30. Romanow A., Gdańska prasa polska 1891-1920, Warszawa 1994. Romanow A., Rozwój przestrzenny i demograficzny, [w:]Historia Gdańska, t. 4, cz. 2: 1920-1945, red. E. Cieślak, Sopot 1998, s. 7-32. Romanow A., Sytuacja demograficzna Gdańska w latach 1871-1920, [w:] Historia Gdańska, t. 4, cz. 1: 1815-1920, red. E. Cieślak, Sopot 1998, s. 26 7-268. Romanowska-Grabowska O., Zabytkowe cmentarze i mogiły w Polsce. Województwo bydgoskie, Warszawa 1996. Rozmarynowska K., Cmentarz-ogród w urbanistyce XIX i XX wieku, [w:] Nekropolie Pomorza, red. J. Borzyszkowski, Gdańsk 2011, s. 175-206. Rozmarynowska K., Ogrody odchodzące.? Z dziejów gdańskiej zieleni publicznej 1708-1945, Gdańsk 2011. Rozmarynowska K., Zwycięstwa Aleja, [w:] Encyklopedia Gdańska, red. B. Śliwiński, Gdańsk 2012, s. 1148-1149. Rosiek S., Zwłoki Mickiewicza. Próba nekrografii poety, Gdańsk 1997. Roztworowski E., Historia powszechna XVIII wieku, Warszawa 2004. Rudkowski T. Μ., Cmentarz Powązkowski w Warszawie. Panteon Polski, WrocławWarszawa-Kraków 2006. Rudnicki S., Prawo do grobu. Zagadnienia cywilistyczne, Kraków 1999. Rydzewska A., Zabytkowe cmentarze ewangelickie północnej Wielkopolski, Poznań 2012. Schlott Ch., Bestatter in Leipzig. Ritualenbieter in säkularer Zeit, Dresden 2011. Schenk D., Gdańsk 1930—1945. Koniec pewnego Wolnego Miasta, tłum. J. W. Sa wicki, Gdańsk 2014. Schmidt P., Die St. Trinitatis-Kirche zu Danzig nach Vergagenheit und Gegenwart, Danzig 1901. Schepper-Lambers F., Beerdigungen und Friedhöfe im 19. Jahrhundert in Münster. Dargestellt anhand von Verordnungen und Archiváltén, Münster 1992. Schleicher A., Der Friedhof unserer Mark, Strausberg 1916. Sętowski J., Cmentarz Kule w Częstochowie. Przewodnik biograficzny, Częstochowa 2005. Stan W., Cmentarze Radomia, Radom 2008. Słomiński Μ., Cmentarz Centralny w Szczecinie miejscem pamięci i pojednania. O potrzebie rewaloryzacji najstarszej części nekropolii, [w:] Nekropolie, kirkuty, cmentarze. Materiały konferencyjne, t. 2, red. Μ. Opęchowski, A. Łozowski, Szczecin 2005, s. 52-53. Sokołowska Μ., Kwiatkowska W., Gdyńskie cmentarze. O twórcach miasta portu i flo ty, 350 sylwetek, mapy gdyńskich cmentarzy, Gdynia 2003. 418 BIBLIOGRAFIA Szarszewski A., Epidemie cholery w Gdansku w XIX wieku, [w:] Dżuma, ospa, chol era. Wtrzechsetną rocznicę wielkiej epidemii w Gdańsku i na ziemiach Rzeczpospolitej w latach 1708-1711. Materiały z konferencji naukowej zorganizowanej przez Muze um Historyczne Miasta Gdańska i Instytut Historii PAN w dniach 21-22 maja 2009 roku, red. E. Kizik, Gdańsk 2012, s. 195-211. Szczepański J., Cmentarze kieleckie, Kielce 1982. Szczepański J., Samól P., Wędrówki gdańskich cmentarzy. Przemiany miejsc pochówku w metropolii od średniowiecza do czasów współczesnych, [w:] Nekropolie Po morza, red. J. Borzyszkowski, Gdańsk 2011, s. 227-234. Szenic S., Cmentarz Powązkowski. Zmarli i ich rodziny, t. 1: 1790-1850, Warszawa 1979. Szenic S., Cmentarz Powązkowski. Zmarli i ich rodziny, t. 2: 1851-1890, Warszawa 1982. Szenic S., Cmentarz Powązkowski. Zmarli i ich rodziny, t. 3: 1891—1918, Warszawa 1983. Szpytma A., Szpytma J., Cmentarz nowotarski. Część zabytkowa, Kraków 2003. Szulc E., Cmentarze ewangelickie w Warszawie. Cmentarz Ewangelicko-Augsburski, Cmentarz Ewangelicko-Reformowany, Warszawa 1989. Szymański W., Barylewska-Szymańska E., Urban T., Gdańsk na fotografii lotniczej z okresu międzywojennego ze zbiorów Instytutu Herdera w Marburgu, Wrocław 2010. Śmierć, przestrzeń, czas, tożsamość w Europie środkowej około 1900. Materiały międzynarodowej konferencji zorganizowanej w dniach 8-10 grudnia 1996, red. nauk. K. Grodziska, J. Purchla, Kraków 2002. Tanaś S., Przestrzeń turystyczna cmentarzy. Wstęp do tanatoturystyki, Łódź 2008. Tanaś S., Tanatoturystyka. Od przestrzeni śmierci do przestrzeni turystycznej, Łódź 2013. Thüringen Hefte für Volkskunde, Bd. 8/9: Lebensende. Kulturgeschichtlich - volk skundliche Aspekte von Sterben, Tod, Trauer, Bestattung, hrsg. von G. Braune, P. Fauser, Erfurt 2003. Tod und Gesellschaft - Tod im Wandel, hrsg. von Ch. Daxelmüller, Regensburg 1996. Totenkulte. Kulturelle und literarische Grenzgänge zwischen Leben und Tod, hrsg. von P. Eiden, Frankfurt 2006. Traeger I., Der Johannisfriedhof in Jena. Grabmäler erzälen aus Jenas reicher Vergagenheit, Berlin 1984. Trauer und Hoffnung. Sterbebräuche, Totengedenken und Auferstehungsglauben in evangelischen Gemeinden, hrsg. von A. K. Thurnwald , Windsheim 2003. Trzaskowska G., Cmentarze wojenne we Wrocławiu 1939-2002, Wrocław 2008. TuskD., Duda W., Fortuna G., Był sobie Gdańsk, cz. 1, Gdańsk 1996. Tusk D., Duda W., Fortuna G., Był sobie Gdańsk, cz. 4, Gdańsk 2001. Tusk D., Duda W., Fortuna G., Był sobie Gdańsk, Gdańsk 2006. Ungericht H., Der Alte Friedhof in Ulm. Bestattungsrieten, Plannungen und Grab male, Ulm 1980. Vigarello G., Historia zdrowia i choroby. Od średniowiecza do współczesności, przeł. Μ. Szymańska, Warszawa 2011. 419 BIBLIOGRAFIA Vogt-Werling Μ., Werling Μ., Der Friedhof Melaten in Köln. Alle Denkmäler und ihre Zukunft. Mit einer DVD mit Belegungsplan und digitalen Rundgängen zu allen denk malwerten Gräbern, Köln 2010. Vovelle Μ., Śmierć w cywilizacji Zachodu. Od roku 1300 po współczesność, tłum. T. Swoboda, Μ. Ochab, Μ. Sawiczewska-Lorkowska, D. Senezyszyn, Gdańsk 2004. Vom Totenbaum zum Designersarg. Zur Kulturgeschichte des Sarges von der Antike bis zum Gegenwart, red. W. Neumann, J. Lange, Kassel 1994. Waldorff J., Szwankowska H., Jędryczko D. [i in.], Cmentarz Powązkowski w War szawie, Warszawa 1984. Waldorff J., Za bramą wielkiej ciszy. Dwieście lat dziejów Powązek, Warszawa 1990. Wernicke I., Berliner Friedhöfe. Spaziergänge zu den wichtigsten Ruhestätten, Berlin 2010. Wędrówki po Wrzeszczu, red. J. Szczepański, К. Szczepańska, Gdańsk 2011. Więcek A., Gotfryd Μ., Cmentarze Krakowa, Kraków 2004. Winter H., Die Architektur der Krematorien im Deutschen Reich 1878—1918, Berlin 1998. Wörterbuch der Volkswirtschaft in zwei Bänden, Bd. 1, hrsg. von L. Elster, Jena 1906. Wojcicki K. W., Cmentarz Powązkowski pod Warszawą, t. 1, Warszawa 1974. Zdębski J., Cmentarz zasłużonych w Zakopanem. Przewodnik biograficzny, Warszawa-Kraków 1983. Zieliński J., Symbolika roślin na cmentarzach, [w:] Nekropolie, kirkuty, cmentarze, red. Μ. Opęchowski, A. Łazowski, Szczecin 2005, s. 141-142. ŻurkowskaT., Mazurskie cmentarze. Symbole w krajobrazie, Olsztyn 2008. 4. Źródła internetowe https://www.aphorismen.de/gedicht/25401 (dostęp: 14.11.2016). http://www.bach-cantatas.com/Lib/Franck-Melchior.htm (dostęp: 21.06. 2017). https://cmentarz.bydgoszcz.pl/wp/ (dostęp: 9.07.2017). http://www.christliche-gedichte.de/?pg= 12082 (dostęp: 19.06.2017). http://www.elblag24.pl/92656-zapomniane-cmentarze-w-elblagu-warto-o-nichpamietac.html (dostęp: 9.07.2017). http://forum.dawnygdansk.pl/viewtopic.php?t=1002 postdays=0 postorder=asc highlight=cmentarze start=195 (2.07.2020) http://www. gedanopedia.pl/gdansk/?title=BRANDST%C3%84TER_GEORG_ FRIEDRICH (dostęp: 26.06.2017). http://gutenberg.spiegel.de/buch/martin-luther-kirchenlieder-268/14 (dostęp: 21.06.2017). http://www.gzdiz.gda.pl/cmentarze/chapter_77033.asp (dostęp: 8.06.2017). http://ingeb.org/Lieder/esistbes.html (dostęp: 21.06.2017). http://www.lieder.net/lieder/get_text.html?TextId=l 13494 (dostęp: 19.06.2017). http://www.liederdatenbank.de/song/1652 (dostęp: 19.06.2017). http://www.liederdatenbank.de/song/1597 (dostęp: 21.06. 2017). 420 BIBLIOGRAFIA http://www.lieder-archiv.de/ich_hatt_einen_kameraden-notenblatt_300509.html (dostęp: 21.06.2017). http://www.lwow.home.pl/lycz.html (dostęp: 26.05.2020). http://mapy.amzp.pl/maps.shtml (dostęp: 9.07.2017). http://www.nak-gesangbuch.de/index.php?html=dealthym634 (dostęp: 21.06.2017). http://www.polskieradio.p1/8/3733/Artykul/1489722,Stanislawa-PrzybyszewskaHistoria-zapomnianej-rewolucjonistki (dostęp 29.06.2017). http://web.archive.org/ web/20171108021413/http://rzygacz.webd.pl/index.php?id=25,0,0,1,0,0 (dostęp 2.07.2020) https://www.volksliederarchiv.de/da-unten-ist-frieden-im-dunkeln-haus/ (dostęp: 19.06.2017). https://www.volksliederarchiv.de/herr-wie-du-willst-so-schicks-mit-mir/ (dostęp: 21.06.2017). http://wrzeszcz.info.pl/page.php?id=532 (dostęp: 22.03.2013). https://cmentarze-gdanskie.pl/chapter_77033.asp (dostęp: 2.06.2020).
any_adam_object	1
any_adam_object_boolean	1
author	Krüger, Anna 19XX-
author_GND	(DE-588)1243025573
author_facet	Krüger, Anna 19XX-
author_role	aut
author_sort	Krüger, Anna 19XX-
author_variant	a k ak
building	Verbundindex
bvnumber	BV047507490
ctrlnum	(OCoLC)1277016218 (DE-599)BVBBV047507490
era	Geschichte 1867-1945 gnd
era_facet	Geschichte 1867-1945
format	Book
fullrecord	<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><collection xmlns="http://www.loc.gov/MARC21/slim"><record><leader>03113nam a2200697 c 4500</leader><controlfield tag="001">BV047507490</controlfield><controlfield tag="003">DE-604</controlfield><controlfield tag="005">20220628 </controlfield><controlfield tag="007">t</controlfield><controlfield tag="008">211012s2021 a\|\|\| \|\|\|\| 00\|\|\| pol d</controlfield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">9788379082018</subfield><subfield code="9">978-83-7908-201-8</subfield></datafield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="z">837908201X</subfield><subfield code="9">837908201X</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(OCoLC)1277016218</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(DE-599)BVBBV047507490</subfield></datafield><datafield tag="040" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-604</subfield><subfield code="b">ger</subfield><subfield code="e">rda</subfield></datafield><datafield tag="041" ind1="0" ind2=" "><subfield code="a">pol</subfield></datafield><datafield tag="049" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-12</subfield><subfield code="a">DE-Re13</subfield></datafield><datafield tag="084" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">OST</subfield><subfield code="q">DE-12</subfield><subfield code="2">fid</subfield></datafield><datafield tag="100" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Krüger, Anna</subfield><subfield code="d">19XX-</subfield><subfield code="e">Verfasser</subfield><subfield code="0">(DE-588)1243025573</subfield><subfield code="4">aut</subfield></datafield><datafield tag="245" ind1="1" ind2="0"><subfield code="a">Cmentarze przy Wielkiej Alei w Gdańsku 1867-1945</subfield><subfield code="b">studium z dziejów kultury funeralnej</subfield><subfield code="c">Anna Krüger</subfield></datafield><datafield tag="264" ind1=" " ind2="1"><subfield code="a">Gdańsk</subfield><subfield code="b">Fundacja Terytoria Książki</subfield><subfield code="c">2021</subfield></datafield><datafield tag="300" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">435 Seiten</subfield><subfield code="b">Illustrationen, Karten</subfield><subfield code="c">25 cm</subfield></datafield><datafield tag="336" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">txt</subfield><subfield code="2">rdacontent</subfield></datafield><datafield tag="337" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">n</subfield><subfield code="2">rdamedia</subfield></datafield><datafield tag="338" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">nc</subfield><subfield code="2">rdacarrier</subfield></datafield><datafield tag="648" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Geschichte 1867-1945</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Aleja Zwycięstwa (Gdańsk)</subfield><subfield code="2">dbn</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Cmentarze</subfield><subfield code="2">dbn</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Groby</subfield><subfield code="2">dbn</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Obyczaje i zwyczaje</subfield><subfield code="2">dbn</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Planowanie przestrzenne</subfield><subfield code="2">dbn</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Pogrzeb</subfield><subfield code="2">dbn</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Kultur</subfield><subfield code="0">(DE-588)4125698-0</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Bestattung</subfield><subfield code="0">(DE-588)4006054-8</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Friedhof</subfield><subfield code="0">(DE-588)4018537-0</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Gdańsk (woj. pomorskie)</subfield><subfield code="2">dbn</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Danzig</subfield><subfield code="0">(DE-588)4011039-4</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="0"><subfield code="a">Danzig</subfield><subfield code="0">(DE-588)4011039-4</subfield><subfield code="D">g</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="1"><subfield code="a">Friedhof</subfield><subfield code="0">(DE-588)4018537-0</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="2"><subfield code="a">Bestattung</subfield><subfield code="0">(DE-588)4006054-8</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="3"><subfield code="a">Kultur</subfield><subfield code="0">(DE-588)4125698-0</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="4"><subfield code="a">Geschichte 1867-1945</subfield><subfield code="A">z</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2=" "><subfield code="5">DE-604</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032908421&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Inhaltsverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032908421&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Register // Personenregister</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032908421&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Literaturverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="n">oe</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="q">BSB_NED_20211117</subfield></datafield><datafield tag="999" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-032908421</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">709</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">09034</subfield><subfield code="g">43</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">307.09</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">0904</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">306.09</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">09034</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">709</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">0904</subfield><subfield code="g">43</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">307.09</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">0904</subfield><subfield code="g">43</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">307.09</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">09034</subfield><subfield code="g">43</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">306.09</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">0904</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">306.09</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">0904</subfield><subfield code="g">43</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">306.09</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">09034</subfield><subfield code="g">43</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">307.09</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">09034</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">709</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">0904</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">709</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">09034</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield></record></collection>
geographic	Gdańsk (woj. pomorskie) dbn Danzig (DE-588)4011039-4 gnd
geographic_facet	Gdańsk (woj. pomorskie) Danzig
id	DE-604.BV047507490
illustrated	Illustrated
index_date	2024-07-03T18:20:49Z
indexdate	2024-07-10T09:14:00Z
institution	BVB
isbn	9788379082018
language	Polish
oai_aleph_id	oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-032908421
oclc_num	1277016218
open_access_boolean
owner	DE-12 DE-Re13 DE-BY-UBR
owner_facet	DE-12 DE-Re13 DE-BY-UBR
physical	435 Seiten Illustrationen, Karten 25 cm
psigel	BSB_NED_20211117
publishDate	2021
publishDateSearch	2021
publishDateSort	2021
publisher	Fundacja Terytoria Książki
record_format	marc
spelling	Krüger, Anna 19XX- Verfasser (DE-588)1243025573 aut Cmentarze przy Wielkiej Alei w Gdańsku 1867-1945 studium z dziejów kultury funeralnej Anna Krüger Gdańsk Fundacja Terytoria Książki 2021 435 Seiten Illustrationen, Karten 25 cm txt rdacontent n rdamedia nc rdacarrier Geschichte 1867-1945 gnd rswk-swf Aleja Zwycięstwa (Gdańsk) dbn Cmentarze dbn Groby dbn Obyczaje i zwyczaje dbn Planowanie przestrzenne dbn Pogrzeb dbn Kultur (DE-588)4125698-0 gnd rswk-swf Bestattung (DE-588)4006054-8 gnd rswk-swf Friedhof (DE-588)4018537-0 gnd rswk-swf Gdańsk (woj. pomorskie) dbn Danzig (DE-588)4011039-4 gnd rswk-swf Danzig (DE-588)4011039-4 g Friedhof (DE-588)4018537-0 s Bestattung (DE-588)4006054-8 s Kultur (DE-588)4125698-0 s Geschichte 1867-1945 z DE-604 Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032908421&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Inhaltsverzeichnis Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032908421&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Register // Personenregister Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032908421&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Literaturverzeichnis
spellingShingle	Krüger, Anna 19XX- Cmentarze przy Wielkiej Alei w Gdańsku 1867-1945 studium z dziejów kultury funeralnej Aleja Zwycięstwa (Gdańsk) dbn Cmentarze dbn Groby dbn Obyczaje i zwyczaje dbn Planowanie przestrzenne dbn Pogrzeb dbn Kultur (DE-588)4125698-0 gnd Bestattung (DE-588)4006054-8 gnd Friedhof (DE-588)4018537-0 gnd
subject_GND	(DE-588)4125698-0 (DE-588)4006054-8 (DE-588)4018537-0 (DE-588)4011039-4
title	Cmentarze przy Wielkiej Alei w Gdańsku 1867-1945 studium z dziejów kultury funeralnej
title_auth	Cmentarze przy Wielkiej Alei w Gdańsku 1867-1945 studium z dziejów kultury funeralnej
title_exact_search	Cmentarze przy Wielkiej Alei w Gdańsku 1867-1945 studium z dziejów kultury funeralnej
title_exact_search_txtP	Cmentarze przy Wielkiej Alei w Gdańsku 1867-1945 studium z dziejów kultury funeralnej
title_full	Cmentarze przy Wielkiej Alei w Gdańsku 1867-1945 studium z dziejów kultury funeralnej Anna Krüger
title_fullStr	Cmentarze przy Wielkiej Alei w Gdańsku 1867-1945 studium z dziejów kultury funeralnej Anna Krüger
title_full_unstemmed	Cmentarze przy Wielkiej Alei w Gdańsku 1867-1945 studium z dziejów kultury funeralnej Anna Krüger
title_short	Cmentarze przy Wielkiej Alei w Gdańsku 1867-1945
title_sort	cmentarze przy wielkiej alei w gdansku 1867 1945 studium z dziejow kultury funeralnej
title_sub	studium z dziejów kultury funeralnej
topic	Aleja Zwycięstwa (Gdańsk) dbn Cmentarze dbn Groby dbn Obyczaje i zwyczaje dbn Planowanie przestrzenne dbn Pogrzeb dbn Kultur (DE-588)4125698-0 gnd Bestattung (DE-588)4006054-8 gnd Friedhof (DE-588)4018537-0 gnd
topic_facet	Aleja Zwycięstwa (Gdańsk) Cmentarze Groby Obyczaje i zwyczaje Planowanie przestrzenne Pogrzeb Kultur Bestattung Friedhof Gdańsk (woj. pomorskie) Danzig
url	http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032908421&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032908421&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032908421&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA
work_keys_str_mv	AT krugeranna cmentarzeprzywielkiejaleiwgdansku18671945studiumzdziejowkulturyfuneralnej

Verfügbarkeit

Es ist kein Print-Exemplar vorhanden.

Fernleihe Bestellen Achtung: Nicht im THWS-Bestand! Inhaltsverzeichnis

MARC

Datensatz im Suchindex

Es ist kein Print-Exemplar vorhanden.

Ähnliche Einträge