Pogranicze: przeszłość bez historii ...
Gespeichert in:
| 1. Verfasser: | |
|---|---|
| Format: | Buch |
| Sprache: | Polish |
| Veröffentlicht: |
Gorzów Wielkopolski
Wydawnictwo Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Zbigniewa Herberta w Gorzowie Wielkopolskim
2021
|
| Schlagworte: | |
| Online-Zugang: | Inhaltsverzeichnis Register // Ortsregister Literaturverzeichnis |
| Beschreibung: | Literaturverzeichnis Seite 401-422 |
| Beschreibung: | 446 Seiten Fotografien, Illustrationen, Porträts, Karten 24 cm |
| ISBN: | 9788363404475 8363404470 |
Internformat
MARC
| LEADER | 00000nam a2200000 c 4500 | ||
|---|---|---|---|
| 001 | BV047503266 | ||
| 003 | DE-604 | ||
| 005 | 20220907 | ||
| 007 | t | ||
| 008 | 211008s2021 aco| |||| 00||| pol d | ||
| 020 | |a 9788363404475 |9 978-83-63404-47-5 | ||
| 020 | |a 8363404470 |9 83-63404-47-0 | ||
| 035 | |a (OCoLC)1289776087 | ||
| 035 | |a (DE-599)BVBBV047503266 | ||
| 040 | |a DE-604 |b ger |e rda | ||
| 041 | 0 | |a pol | |
| 049 | |a DE-B1595 |a DE-12 | ||
| 084 | |a OST |q DE-12 |2 fid | ||
| 100 | 1 | |a Tureczek, Marceli |d 1979- |e Verfasser |0 (DE-588)131392670 |4 aut | |
| 245 | 1 | 0 | |a Pogranicze |b przeszłość bez historii ... |c Marceli Tureczek ; Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna im. Zbigniewa Herberta |
| 264 | 1 | |a Gorzów Wielkopolski |b Wydawnictwo Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Zbigniewa Herberta w Gorzowie Wielkopolskim |c 2021 | |
| 300 | |a 446 Seiten |b Fotografien, Illustrationen, Porträts, Karten |c 24 cm | ||
| 336 | |b txt |2 rdacontent | ||
| 337 | |b n |2 rdamedia | ||
| 338 | |b nc |2 rdacarrier | ||
| 500 | |a Literaturverzeichnis Seite 401-422 | ||
| 546 | |a Zusammenfassung auf Deutsch | ||
| 648 | 7 | |a Geschichte 1919-2020 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 650 | 0 | 7 | |a Zwischenkriegszeit |0 (DE-588)1250270871 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 650 | 0 | 7 | |a Grenzgebiet |0 (DE-588)4021993-8 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 651 | 7 | |a Polen |0 (DE-588)4046496-9 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 651 | 7 | |a Deutschland |0 (DE-588)4011882-4 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 653 | 0 | |a Regiony przygraniczne | |
| 653 | 0 | |a Stosunki etniczne | |
| 653 | 2 | |a Marchia Graniczna Poznańsko-Zachodniopruska | |
| 653 | 0 | |a Tożsamość społeczna / Region przygraniczny polsko-niemiecki | |
| 653 | 2 | |a Region przygraniczny polsko-niemiecki | |
| 653 | 2 | |a Region przygraniczny polsko-niemiecki / stosunki międzyetniczne | |
| 653 | 4 | |a 1901-2000 | |
| 653 | 4 | |a 2001- | |
| 653 | 6 | |a Reportaż | |
| 689 | 0 | 0 | |a Polen |0 (DE-588)4046496-9 |D g |
| 689 | 0 | 1 | |a Deutschland |0 (DE-588)4011882-4 |D g |
| 689 | 0 | 2 | |a Grenzgebiet |0 (DE-588)4021993-8 |D s |
| 689 | 0 | 3 | |a Zwischenkriegszeit |0 (DE-588)1250270871 |D s |
| 689 | 0 | 4 | |a Geschichte 1919-2020 |A z |
| 689 | 0 | |5 DE-604 | |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032904273&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Inhaltsverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032904273&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Register // Ortsregister |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032904273&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Literaturverzeichnis |
| 940 | 1 | |n oe | |
| 940 | 1 | |q BSB_NED_20220907 | |
| 999 | |a oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-032904273 | ||
| 942 | 1 | 1 | |c 900 |e 22/bsb |f 0905 |g 438 |
| 942 | 1 | 1 | |c 900 |e 22/bsb |f 0904 |g 438 |
Datensatz im Suchindex
| _version_ | 1804182836926742528 |
|---|---|
| adam_text | Spis treści Przedmowa ............................................................................................... 7 Wstęp ....................................................................................................... И Pogranicze............................................................................................... 19 Poranny ekspres do Berlina .................................................................. 87 Lato 1936 ............................................................................................... 127 Walizki................................................................................................... 141 Lato 1939 ............................................................................................... 159 Listy z Ravensbrück ............................................................................. 189 Zima 1945. Ginący świat..................................................................... 215 Autostrada wolności............................................................................ 247 Zabytki, książki i pomniki — duchy pogranicza ................................ 263 Epilog. Historia pogranicza ................................................................ 353 Bibliografia............................................................................................ 401 Spis ilustracji i źródła pochodzenia.................................................... 423 Indeks miejscowości............................................................................. 433
Zusammenfassung................................................................................441
Indeks miejscowości (W przypadku występowania podwójnych nazw, w nawiasie użyto odmian) A Adolfowo 201 Aleksandrowo 31 Auschwitz (Auschwit^Birkenau, Oświę cim miasto) 149, 189, 205, 254, 257-258, 299 В Babimost (Bomst) 8, 9, 20, 22, 26, 30, 31, 33, 37, 46, 59, 73, 102, 105, 127, 134, 235, 238, 241, 263,283,295,311-312,316-317, 320-321, 325, 331 Bergen-Belsen 199 Berlin 19, 42, 54-56, 58, 69, 87-88, 92, 93-94, 98, 100, 104, 150, 155-156, 161, 167, 172, 191, 194, 197, 202, 208, 215, 218, 220, 227, 247, 251, 267, 274, 284-295, 335, 364, 398 Białystok 197 Biere 46 Bledzew 20, 32, 33, 105-106, 267, 331-332 Błock 201 Bobowicko 26, 27, 52, 225, 228 Bojadła 229 Bojanowo 168 Boleń (Boleninj) 34 Bolewice 180, 200, 207, 218 Bolewicko 200 Borowy Młyn 68, 225, 303 Boryszyn 31 Brema 28 Brojce (Braty 30,32,34,46, 51, 66, 105-106, 136, 153, 189, 219, 223-226,248-250, 252-254, 256, 258-259,261 -263,275-277,280, 294, 331,350, 369, 370, 392 Brudzewo 241 Brwinów 247 Buk 162 Bukowiec (k. Nowego Tomyśla) 81, 206 Bukowiec (Bauchwity Bukowiec Między rzecki) 87, 89, 93,133, 226-228, 245, 282, 288 Bydgoszcz 132,268, 275,285, 343 Bytom 142 Bytów 312 c Charków 176 Charlottenburg 281 Chełm nad Nerem 152 Chełst 68 Chlastawa 94,133, 239, 241 Chmielnik 200 Chobienice 35,168,205,231-232,297 Chocianów 229 Chociszewo 94, 241, 290 Chodzież 53,144 Chojna 397
POGRANICZE. Przeszłość bez historii... Chojnice 142 Chorzele 165 Chorzemino 177-178, 200 Chrośnica 35, 75, 80,181, 231 Chrzypsko Wielkie 296 Chwalim (Altreben) 223, 364-365 Chycina 228 Cicha Góra 48 Ciosaniec 171 Cottbus 196 Cybinka 254 Czarnków 22 Czerwieńsk 88-90 Czeskie 35 Częstochowa 109, 204 D Dachau 181, 202, 205 Dąbrówka Wlkp. (Gross Dammer, Dąbrówka Wielka), 22, 35, 47, 52, 54, 66, 72-73, 81, 94, 102, 134, 180-181, 184, 195, 199, 218, 225, 231, 237-241, 244, 287, 301, 308, 311, 315-316, 320-321, 325, 369 Depot 102, 238 Dębowa Łęka (Geyersdorf) 171, 174, 176,188 Długie 171 Długie Nowe 171 Dobiegniew 320 Dobrilugk 32 Dormowo 168, 173 Dortmund 66,154 Drawski Młyn 197 Drezdenko 320 Drezno 228 Düsseldorf 154 434 E Eisenach 289 Elbląg 108 Erlangen 289 F Forst 155,196 Frankfurt nad Odrą 98-99,127,192֊ 194,219,250-251,285,396-397 Fryzynga 298 Fürstenberg 190 G Gałowo 62 Gdańsk 23, 42,132,159,167, 266 Gdynia 99 Gescher 379 Giżycko 108 Gliwice 104, 293 Głogów 24, 66,101, 315, 320 Gniezno 51, 132, 202, 226, 298 Gorzów Wlkp. (Landsberg a. Warthè) 18,52,66,88-90,93-94,98,100, 106,109, 285, 290, 305, 391 Górzyca 52,164, 225, 228 Gorzycko 168 Gorzyń 168 Gościeszyn 201 Gościkowo-Paradyż 19, 30, 31, 32, 33, 38, 75,109,131,234, 274 Gościm 216 Grajewo 197 Greifswald 232 Grochowo 31 Grodzisk Wlkp. 66,162,168,204-205 Gross-Rosen 205 Grunwald 109 Gubin 92, 102,105, 315
Indeks miejscowości H Halle 172 Hamburg 156, 278 Hamernia 221-222 I Inowrocław 42,132, 206 J Jabłonka Stara 49, ЗОЇ Jarzyniec 168 Jastrzębsko Stare 172,174 Jerozohma 155 Jordanowo 19, 32, 89, 250 Jurkowo 298 Jutrosin 168 К Kalsko 290 Kaława 105,181 Kargowa (jlnruhstadf) 26, 30, 31, 35, 44, 46, 87-88, 134, 224, 228, 239, 241, 283, 295, 298-299, 311, 313, 386 Karlsruhe 99 Karszyn 224 Kaszczor 168,171 Katowice (w tym osiedla: Gisețomec i Nikis^omec) 197, 286 Katyń 176 Kazimierz Biskupi 323 Kębłowo 44, 47, 68, 85,101,168 Kępno 201 Kęszyca 105, 289 Kielce 216 Klenica 216, 229 Kłodzko 108 Koblencja 50 Kobylin 162 Konin (k. Nowego Tomyśla) 205 Konotop 229 Kopanica 168,173,177, 299, 347 Kosieczyn 94,133,239,241-242,311 Kostrzyn nad Odrą 49,93,106,285, 320, 363, 366, 397 Koszahn 17 Kozaki 366, 368 Kożuchów 101, 249 Koźminek 239, 241 Kraków 89, 396 Kręcko 239, 241 Krosno Odrzańskie 29, 89, 315 Królewiec 100 Królewiec Leśniczówka 49 Krzelów 103 Krzeszyce 106 Krzystkowice 254 Krzywy Las 172 Krzyż 90,105,107 Krzyż Rudno 101 Kudowa 109 Kuligowo 27, 52, 287, 328 Kunowice 98 Kursko (Noive Kursko) 105, 107, 228, 289 Kuźnica Zbąska 201 Kwerfurt 28, 353 Kwilcz 205, 228 L Legnica 293 Lehtiin 32 Lenino 293 435
POGRANICZE. Przeszłość bez historii... Leszno 8, 12, 18, 25, 47, 71, 86, 88, 93, 95,101,103,126,132,164, 168, 170-172, 175-176, 187, 204-205,216,282,297,331,341, 344-345 Lewice 47, 90,132, 206, 290-293 Lewiczynek 90-92 Linz 201 Lipica Górna 368 Lipinka Głogowska 101 Lipno 71 Lipowiec 330 Lipsk 156, 271 Locarno 54, 55 Londyn 205, 298 Lublin 258, 279 Lubniewice 136 Luboń 88, 101 Lubusz (Lebus) 28, 29,196 Luckau 196 Lutol Mokry 21,64,218,241,386-387 Lutol Suchy 93-94,105,113,122,131, 219, 223-224 Lutom 206 Lübben 196 Lwów 51-52, 99 Lwówek 172, 174, 317 Ł Łagowiec 133, 228 Łagów Lubuski (Lagóni) 94,100,109, 135, 278-279, 326 Ławica (k. Międzychodu) 205 Ławica (Poznań) 143-144, 332 Łąckie 201 Łęczno 172 Łomnica 172-173,176,199,204-205, 219, 230-231,350 436 Łowyń 90-91 Łódź 9,101,152,159,176 Łuck 165 Łupice (Ostweide) 171 Μ Magdeburg 29, 38, 46 Malbork 267 Mała Wieś 177 Marburg 384 Mauthasen-Gusen 202 Miedzichowo 22,47, 67, 73, 79, 92, 170, 200, 205-207, 250, 283 Międzychód (Birnbaum)V2, 19, 22, 47, 53, 58, 62-63, 65-66, 73, 84, 90-92, 95, 100, 102, 124-125, 134,145,148,159,162-164,167, 169-170,185-186, 203-204, 206, 208, 216, 220, 277, 281-282, 284, 291,297,300,325,331,340,346, 354-355, 382, 385 Międzyrzecz (Meserii^) 8, 9,12,18,21, 22,26,29,30,32,37,41-44,46, 49-50, 52, 54, 59, 65-67, 89, 94, 95,97,99-102,106,107,109, 111, 122-123, 127-130,135-137,153, 159,196,215-216,218-220,234, 237, 240-241, 243-244, 254, 263-268,270,275-277,281-282, 284-287,289,292,294,297,299, 316-320, 322,324-325,327-328, 331-332, 336-337, 339-340, 342-344,351-352,354,361,364, 373, 382, 384, 394 Młyniewo
203-204, 207, 351 Mochy 168 Moczydły 68 Mogilno 43
Indeks miejscowości Monachium 99, 323 Moskwa 161,167 Mościejewo 205 Muchocin 164,168, 228 Murnau 176 Murzynowo 31,104 Mużaków 397 Myszęcin 32, 223, 250 Oleśnica 105 Opalenica 162,174 Oranienburg 181,198, 304 Osiecko 31 Osowa Sień 232-233, 281, 338 Osterode 232 Ostrów 197 Ośno Lubuskie 100, 281 N P Namysłów 104 Nądnia 168 Nietoperek 52, 94, 100, 105, 109, 281, 328, 339 Nowa Sól 44, 87, 91, 95-96,101 Nowa Wieś 228 Nowa Wieś (Zbąska) 73,78,134,168, 230-231, 245, 297 Nowe Karcze 255 Nowe Kramsko (Kleistdorf, Kramsko, Stare Kramsko) 21, 30, 35, 47, 59, 73,194-195,198, 208-209, 239, 241, 288, 293, 295, 302, 309-311,314-315,317, 321,358, 385-386 Nowy Dworek 225 Nowy Jork 338 Nowy Młyn 177 Nowy Tomyśl 8,30,49, 53,145,148, 152, 162, 164, 168, 172-174, 186,199-200,239,241,282,300 Nysa 56 Paderborn 16, 380 Panowice 41, 94 Paryż 63, 142 Pąchy 49, 303 Perehińsk 154 Pieski 52 Piła 104, 132, 140, 193, 269, 285, 302, 364 Piotry 92 Pniewy 221 Poczdam 239,278 Podmokle (Podmokle Małe, Podmokle Wielkie} 21,35,66,73,194,199, 238-239, 241-242, 302, 311, 315-316, 321 Policko 224-225 Potrzebowo 168 Poznań 17, 23, 29, 33, 41, 52, 65, 84, 88, 91-92, 95, 97, 99-103, 106, 115, 139, 143-144, 157, 159, 164, 167, 174, 177, 197, 200-202, 206-208, 215, 222, 235, 247, 250-252, 285, 292, O 298-299,301,307,324-326,328, 332, 358-359, 375, 396 Oborniki 274 Obra 47, 62,65,163,168,173,202, Praga 323 Prądówka 19, 91, 172-173, 217, 204-205 222, 260 Obrzyce 52,137, 264, 286 437
POGRANICZE. Przeszłość bez historii... Przychodzko 168, 172 Przyprostynia 22, 23,189 Przytoczna 342 Pszczew (Betschè) 8, 9,17,20,21,26, 29, 35, 39, 40, 48, 51, 64, 67, 94,100,160,169,179,195-196, 199,229-230,263,280,282,287, 289,295,311,331,354,360,371 Puszczykowo 157 Pyrzany 366, 368 R Racibórz 104 Radomyśl 168,184 Rakiszki 394 Rawicz 132, 168 Ravensbrück 73,189-191,198,202, 206, 209 Rogoziniec 34, 94, 239, 241 Rokietnica 100 Rokitno 224 Rozbitek 228 Rudnica 106 Rybojady 20 Ryżyno 296 Rzepin 94,98,100, 105-107 Rzym 324 s Sachsenhausen 191, 198-199, 219 Samsonki 180 Sanice 320 Santok 109, 320 Sątopy 170 Sejny 398 Senftenberg 196 Sępolno 200 438 Siedlce 368 Siedlec 202-203 Sieniawa 31, 100 Sieraków 33,63,82,202,204,296,300 Siercz 223 Sierczynek 223 Silna 48,64,168-169,178-179,182, 360 Silna Nowa 40, 48-49, 58, 83, 92, 301, 303 Silna Wybudowanie 48 Skomlin 381 Skwierzyna 8, 35,37,46,49, 59, 66, 89-91,94-95,100-102,106-107, 109,111,127,134,153,201, 216, 225, 234, 237, 263-264, 273, 321, 325, 331-333 Sława 43 Słońsk 254 Słubice 15, 20,315, 396-397 Smolno Wielkie 88 Sobibór 155 Sokola Dąbrowa 31 Sokołów 201 Sośnia 197 Sowia Góra 168 Spremberg 196 Stalingrad 199, 215 Stanisławów 368 Stara Jabłonka 153,168,173 Stare Bielice 94,101,104,105,107 Starogard 132, 200 Stary Dworek 31, 32 Stary Dwór 33 Stary Folwark 168 Stefanowo 126, 230, 296, 297 Sterki21,168,170,215 Stoki 168
Indeks miejscowości Stołuń 199, 278-279 Stralsund 364 Strzelce Krajeńskie 315 Strzyżewo 64,151,168 Sucha Beskidzka 89 Sulechów (Zülhchaü) 37,88,223,240, 297 Sulęcin 89,100,127,134,277-279,315 Szamotuły 300 Szarcz 196, 311 Szczaniec 34, 225, 241-242, 255 Szczecin 33, 90,108,109,153 Szczypiorno 164 Szczytno 165 Szklarka Trzcielska 168,170,200,221 Szklarska Poręba 108 Szlichtyngowa (Schlichtingsheini) 30 Szołdry 35 Szprotawa 91 Sztutowo 257-258 Terespol 201 Toporów 94,100,109,122,216,251 Toruń 132, 359 Torzym 275 Treblinka 152 Trewir 36 Trląg 43 Troyes 394 Trzciel (Nony Trzciel, Stary Vryiel) 20, 21, 22, 30, 46, 53, 64, 67-69, 73, 76, 90-91, 95, 102-103, 105-106,113,125,130-132,136, 153, 159, 168, 172, 178-179, 217-218,220,222,230,239-241, 246,250,263,274,280,290,311 Trzemeszno Lubuskie (Cyarnomyśt) 31, 94,178? Tuczna 368 Tuplice 101 U ś Ustka 108 Świdnica (k. Zielonej Góry) 276 Świebodzin 8,18, 32, 37, 66, 69, 89, V 98,105,109,211,221,223,225, Verdun 41, 51, 278 241-242, 254, 281 Świecko 247, 250, 254 Święta 385 Wałbrzych 108 Świętno 9,11,41,43-46,65,78,101, Warszawa 18,24,33,40,42,43, 73, 163,306 81-86, 88-89, 93, 97-98, 101, Święty Wojciech 52, 270, 337 112,118-120,146-148,152,158, Świnoujście 364 167,169,177,185-187,206,211, 216, 228, 300, 316, 318, 338, 344-349, 379 Tarnowa 201 Waterloo 271 Tarnowo Podgórne 299 Wąchobno 168 Tczew 354 Westerplatte 354 W T 439
POGRANICZE. Przeszłość bez historii... Wewelsburg 380 Węgorzewo 108 Zaborowo 168 Wielka Wieś 134, 177 Zachodzko 91, 221 Wielowieś 31 Zakopane 45, 89 Wieluń 354 Zatoń Dolna 397 Wierzbno 94-95, 100,105-106,114, Zbąszynek 9, 11, 12, 22, 87-90, 125,170 93-99,104,106,114,117,132, Wiejce 228 134,141,168,239-241,274,288 Wijewo 168, 184 Zbąszyń 8,9,11,18,19,22,39,47, Wilanów 235 51, 59-61, 63, 64, 65-66, 72-73, Wilenko 34,132, 225, 250 75-76, 78, 81-82, 86, 91-94, 96, Wilkanowo 281 98-103,110,112,118-121,125, Winnica 52, 282 134,141-148,151,153-160,162, Witnica 327 168, 170, 172-174, 180-181, Wituchowo 62 183-184,189,194,210,212-214, Włoszakowice 168 217, 219, 220, 222, 231, 241, Wojnowo 229 245-246,260,263,291,296-297, Wolsztyn 8,43,44-45,47,53,62,79, 300, 324-325, 330-331, 333-334, 81,83,87-88,92,101,145,148, 349, 351, 354-355, 385 162,164-165,176-177,200-202, Zemsko 32 204,211,213,216,231,237,241, Zielona Góra 18, 46, 87-91, 97, 298-299,330-331,333,346,348 101-102,116,171,281,307,316, Wrocław 52, 57, 103,108 321-322, 326, 329, 369, 391 Wroniawy 205 Złotów 22, 312 Wronki 22 Zossen 267 Wrony 49 Wschowa 8, 12, 18, 22, 23, 24, 25, Ź 30, 46, 59, 69, 101, 103, 105, 110,142,170-172,174-176,188, Żabikowo 170, 205-206, 219, 251 216,233-234,263,265,267-269, Żagań 91, 101,315, 320 281, 294, 313, 315, 325, 331, Żary 196, 315 Żerkowo 202 338, 354, 364, 385, 394 Wyszanowo (Wischen) 18, 33, 50, 51, Żmijowiec 168 Żydowo 223 77,215,219, 277, 326 440
Bibliografia Źródła archiwalne: Archiwum Państwowe w Gorzowie Wlkp.: lat 1924-1929, materiały dotycyące obchodów 500-lecia - Akta miasta Brojce - Akta budowy autostrady na odcinku Frankfurt/O — Poynań, sygn. 350. - Akta miasta Brojce, plany budowy kolei ýelaynej y lat 1862-1940, sygn. miasta w roku 1928, sygn. 40. 346-349. - Akta miasta Międyyryecya, Kriegrgraberfiirsorge und Kriegerdenkmäler, sygn. 204. Archiwum Państwowe w Poznaniu: Zaryąd Okręgowy Zwiąyku Bojowników o Wolności Demokrację w Poynaniu. Kornijeproblemowe — Okręgowa Komisja Distorycyna, materiałypamiętnikarskie dotycyące dnipopryedyające wybuch Powstania Wielkopolskiego, sygn. 352. Archiwum Instytutu Zachodniego w Poznaniu (iz.poznan.pl/archiwum): Archiwum II Wojny Światowej, Arta Occupationis: I.Z.Dok.II-440 Autor: Pielenä Przybylska y d. Nowak, Sątopy, gm. Nony Pomyśl Mijsce-cyas-problemy: Wspomnienia nt. prowokacji niemieckich pryed II wojną światową na terenie gm. i wsi Sątopy. I.Z.Dok.III-42 Treść: a. pow. Oborniki: egyekucja w Mędyisku; w lasach Roýnowskich (3 yeynania). b. pow. Stryelno: egyekucje w rewiryę leśnym Kopce; c. pow. Żnin: egyekucja w Żninie, d. pow. Rawicy: egyekucja w lesie KąkaPodborowo, w lesie Sarnowskim, więyienie Rawicy. e. pow. Srem: więyienie na Młyńskiej w Poynaniu, Port VII, Dom Zołnierya, Mauthausen; Mosina: egyekucja na rynku.f. pow. Kościan: 2 egyekucje w Kościanie i inne wpowiecie (2 yeynania); likwidacja yakładupsychiatrycynego w Kościanie, g. pow. Sroda: egyekucja na Pąkach Kjewskich i w Srodyie. h. pow. Nowy Tomyśl: egyekucja w Bolewicku. I.Z.Dok.III-112 Treść: Pryycyynek
do dywersji hitlerowskiejpryed 1.9.1939 w okolicach Pesyna. Osobapryesłuchana: Jóyęf Richter, Wschowa.
POGRANICZE. Przeszłość bez historii... 1.Z.Dok. V-123 Treść (tytuł): Poufny memoriałpt. „Diepolnische Minderheit im Regierungsbezirk Frankfurt/ Oder/ ” հ daty Frankfurt, listopad 1938 - odpis maszynowy. I.Z.Dok.V-518 Treść: Karol Marian Pospieszalski, Upozorowane incydenty na polskiej granicy zachodniej i zamachy na mniejszość niemiecką w Polsce. Plan RAchsführera SS z lata 1939, maszynopis artykułu. Uwagi: Materiały Ze spuścizny Karola Mariana Pospieszalskiego. Archiwum Państwowe w Zielonej Górze: Akta miasta Kargowa, sygn. 18. Związek Bojowników o Wolności Demokracje Zarząd Okręgu w Zielonej Górze, Obchody Tysiącleria Ziem Zachodnich w 1963 roku, sygn. 690, 868, 980. Bundesbildarchiv Koblenz (bild.bundesarchiv.de): Bilsbestände: Bentschen, Ankunft deutscher Flüchtlinge aus Posen, nr 137-001164; 137-001167. Lissa, Ankunft des Reichstheaterzuges, nr 146-2006-0195. Meseritz Fierbstmanöver, Rast, nr 102-07539; 102-04768; 102-10044; 102-10047; 102-04759. Schneidemühl, Denkmal Deutschtum, nr1939-014-14. Narodowe Archiwum Cyfrowe w Warszawie (nac.gov.pl): Zbioryfotograficzne: ֊ Kopanica, sygn. 1֊F֊35; l-U-2258; l-P-3059. ֊ Leszno, sygn. l-W-1258a; l-G-6505; l-G-6499; l-W-1420-2; l-U-3362; l-W-1256; l-U-3363. - Międzychód, sygn. 1-W-l 147-3; l-U-4050; l-G-6435-2; l-G-6435-1; l-S-2697. Ornecki Iron Stanisław, sygn. l-S-3411-1; l-S-3411-2; l-S-3412; l-M-1916-1; - l-S-3410. Wolsztyn, sygn. l-G-344; l-G-6515; l-P-741; l-K-4956-1; l-K-4956-2; - l-U-7897; l-Z-884; l-P-3522; l-P-3059. - Zbąszyń, sygn. l-D-671-2; l-G-3790; l-W-3015-1; l-W-3015-4; l-W-3015-5; l-W-3015-9; l-P-2353;
l-P-3523-1; 1֊P֊3523֊2; l-P-3523-3; l-P-3523-6; l-P-3523-7; l-B-631-13; l-G-3791. l-W-3015-7; l-D-6-2; l-D-671-4; l-W-3015-2; l-G-2961-2; l-D-671-3; l-W-3015-6; l-U-8179; 402
Bibliografia l-P-3523-4; l-G-2961-1; l-G-3792; l-Z-609; l-D-6-1; l-D-6-3; 1-W-3015-3; 1-W-3015-8; l-P-3523-5; l-G-3789. Zbiory muzealne: Muzeum Okręgowe w Lesznie: Zbiory kartpocztowych: Pałac Sułkowskich £ pomnikiem Atlasa; pomnik autorstwa Władysława Marcinkowskiego podarowany miastu w 1924przeyhr. Krzysztofa Mieliyńskiyp ^Pawłowic;pocztówka z 1959-1945, nrinw. MLH 1316. Plac Tadeusza Kościuszki; Pomnik Zwycięstwa (Germanii) upamiętniający poległych w wojnie prusko-austriackiej 1866 iprusko francuskiej 180-1871; wyniesiony w1876, yhuryonyw 192O;pocytówkaz°k. 1910, nrinw.MLH2009. Pomnik jana Amosa Komeńskiego autorstwa Alfreda Pachela z Berlina; odsłonięty pryezkościołem św. Janaw 1898;pocztówka zok. 1902, nrinw.MLH 1334. Pomnik Wdzięczności; stanął na miejscu Pomnika Zwycięstwa; upamiętnia powstańców wielkopolskich i lesycyman internowanych w Żaganiu; projekt autorstwa lingera Sławskiego, yburyony w 1939; odbudowany ye zmianami w 1958;pocztówka ypo 1924, nr inw. MLH 3904. Muzeum Regionalne w Świebodzinie: Gazety: Młody Polak w Niemczech; na okładce: rok III 1933, maj nr 6, na stronie tytułowej: rok IV 1933, maj-czerwiec nr 5-6. Wpisany do księgozbioru muzealnego pod numerem 1776 S/R4/czasop. Mnichowski P, Hitlerowski karny obóypraty „wychowawczy” w Brojcach w latach 1942-1945, mps. Muzeum Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze: Obraz autorstwa Andrzeja Strumiłły „Nasza Ziemia”, 1956, olej, płótno, nr inw. MZG-S-II-304. Muzeum Ziemi Wschowskiej: Fotografia grupy funkcjonariuszy Straży Granicznej i cywili na posterunku է celnym w Wijewie, wykonana w formie pocztówki, Wijewo —
Radomyś ok. 1935, nr inw. MZW/AH/748. Muzeum Ziemi Zbąszyńskiej i Regionu Kozła w Zbąszyniu: Dokumenty osobiste i materiały fotograficzne dotyczące losów Zbąszynia i okolic oraz ludności 1919-1945. 403
POGRANICZE. Przeszłość bez historii... United States Holocaust Memoriał Museum (collections.ushmm.org): Kolekcje - Zbąszyń: Photograph Number: 13550; 13551; 21282; 28929; 79177; RG֊10.173. Inne materiały o charakterze źródłowym: Dekret przekazania czyści relikwii Świętych Pięciu Braci Męczenników z kościoła parafialnego w Кауітіегуи Biskupim diecezji Włocławskie/ dla kościoła parafialnego w Międzyrzeczu diecezji Gorzowskiej, dokument w zasobie archiwum parafii pw. Św. Jana Chrzciciela w Międzyrzeczu. Dokumenty wsi Wysyanowo p ZDI/XX wieku, zbiory prywatne autora. Proniká Szkoły Podstawowej w Brojcach 1945-1991, dokument w formie rękopisu w zbiorach Zespołu Edukacyjnego w Brojcach. Zbioryfotografii z okolic Wschowy, kolekcja Rafael Stöwesand. Zbioryfotografii kolejowej, kolekcja Miłosz Telesiński. Zbiory kartpocztowych z okolic Międzyrzecza, kolekcja Dariusz Brożek. Źródła drukowane i opracowania: Ankiewicz H., Zielonogórskie przechadzki muzealne, Zielona Góra 1988. Barbasiewicz O., Turek}., Pamięć wprocesiepojednaniapobko-niemieckiego. Teoria, historia, refleksje (w:) Pamięć i polityka wobec dziedzictwa kulturowego w Polsce i w Niemczech, red. K. Ziemer, Warszawa 2015. Bartkiewicz K., Benyskiewicz J., Z dyjejów myśli o polskich ziemiach zachodnich. Od Długosza do parczewskiego, Zielona Góra 1985. Becker P, Geschichte der Stadt Mesenty, Meseritz 1930. Benyskiewicz J., Położenie Polaków w Marchii Granicznej w latach 1919-1943, Zielona Góra 1968. Benyskiewicz J., Z badań nad zagadnieniami więzi regionalnej i narodowej, Przegląd Lubuski, czerwiec 1971. Benyskiewicz J.,
Niemieckie prawo a polska mniejszość narodowa w Niemczech w latach 1919-1939, Przegląd Lubuski, nr 1,1972. Benyskiewicz L Wiek Ճ1Ճ i XX w historiografii lubuskiej, Przegląd Lubuski, nr 1-2 (47-48), 1984. Benyskiewicz}., Pietrowski}., Rola Kościoła w życiu narodu (refleksje historyczne), Studia Zachodnie, 1992. Benyskiewicz}., Babimojsycyyzna i 519-1945, Zielona Góra 1994. Benyskiewicz}., Społeczeństwo, władzą,państwo, Zielona Góra 2003. 404
Bibliografia Benyskiewicz J., Kuc Μ., D fije Babimostu, Babimost 1997. Benyskiewicz J., Szczegóła H., Powstanie wielkopolskie nad Środkową Obrą, Zielona Góra 1998. Bernatowicz T., Cykając na króla. Barokowe resydencje między Warszawą a Dreznempryy trakáepocztowym Augusta Ш fi 750 roku, Quart, nr 2,2020. Bohrer K. H., Kultura winy i kultura wstydu oraz gimkpamifi historycznej (w:) O kondycji Niemiec. Tożsamość niemiecka w debatach intelektualistów po 1945 roku, wyb. i opr. J. Jabłkowska, L. Żyliński, Poznań 2008. Bross К, Przyczynek do historiipowstania wielkopolskiego Nowy Pomyśl— Zbąszyń 2/511919 - 7fi 11919, Poznań 1935. Brychcy Μ., Grzywaczyk E., Działalność Banków Pudowych na Ziemi Międzyrzeckiej, Międzyrzecz 1987. Chęciński T, Niemiecka dywersja w Polsce w 1939 r. w świetle dokumentów policyjnych i wojskonych II Byeczypospolitej oraz -Énfi spejalnych III Rzeszy, część 1 (marzęc-sierpień 1939 r), Pamięć i Sprawiedliwość 2005, 2(8). Chmielewski A., Wkroczenie Armii czerwonej do Międzyrzecz61 w 1945 roku we wspomnieniach kolejowego robotnika przymusowego Pawła Pośpiesznego, Ziemia Międzyrzecka w przeszłości, t. VII, 2009. Chmielewski A., Zabikowski marsz śmierci (w:) Ziemia Międzyrzecka w przeszłości, t. XIII, Międzyrzecz — Pszczew 2015. Chwin S., My i nowi Niemcy, Puls, nr 2(150), 2011. Czabańska-Rosada Μ., Pamięć o kulturach i trądyjach na pograniczu międzyrzeckim. Analizą napodstawie wybranych fidel, Ziemia Międzyrzecka w przeszłości, t. XIV, 2016. Czachur W, Wóycicki K.,Jak rozmawiać zNiemcami? O trudnościach dialogu polsko-niemieckiego ijego europejskim wyzywaniu,
Wrocław 2009. Cziomer E., Zarys historii Niemiec powojennych 1945-1995, Warszawa — Kraków 1997. Czuchwicki W, Dzieje łomnicy, Łomnica 1999. Czuchwicki W, Ziemia Zbąska ijej okolice, Zbąszyń 2003. Czyżewski K., Małe centrum świata. Zapiski praktyka idei, Sejny — Krasnogruda 2017. Deutsche im östlichen Mitteleuropa. Kultur— Vertreibung—Integration. Einführung in die Ausstellung im Kreismuseum Wewelsburg, Paderborn 1987. 405
POGRANICZE. Przeszłość bez historii... Diefenbach Μ., Maćkowiak Μ., Praca przymusowa i autostrada między Frankfurtem nad odrą a Poznaniem 1940-1945, Poznań 2017. Doetsch W, Kloster Paradies. Ein Kulturzentrum an der deutschen Ostgrenze, Meseritz 1926. Dolina Mgieł i inne baśnie międzyrzeckie. Na motywach prozy ludowej z okolic Międzyryecya, opr. Μ. Tureczek, rys. A. Trofimenkowa-Hermann, Międzyrzecz 2014. Douglas R. Μ., Wypędzeni. Powojenne losy Niemców, Warszawa 2013. Dramowicz W, Dzieje międzyrzeckiego szpitala, Międzyrzecz 2009. Dramowicz W, Tycie i twórczość Tygmunta Węclewskiego, Nadwarciański Rocznik Historyczno-Archiwalny, t. 18, 2011. Drogi do Niepodległości. Ziemia wschowska i pogranicze wielkopolsko-śląskie 1918-1920, red. M. Malkus, К. Szymańska, Wschowa-Leszno 2020. Dulczewski Z., Autochtoniyaja ludności zjem zachodnich. Fragment badań w miejscowości Pszczew, pow. międzyrzecki (w:) Tworzenie się nowego społeczeństwa na ziemiach zachodnich. Szkice i materiały z badań socjologicznych w województwie zielonogórskim, red. Z. Dulczewski, Poznań 1961. Düsterberg R., Herybert Menzel — der „Sänger der ostmärkischen SA” (w:) Dichter für das „Dritte Reich”. Band 2. Biografische Studien zum Verhältnis von Literatur und Ideologie, Bielefeld 2011. Dwadzieścia pięć lat wspólnych badań nadpograniczem polsko-niemieckim, Gorzów Wlkp. 2017. Dylematy sąsiedytna, t. U, Fundacja Ochrony Polsko-Niemieckiego Dziedzictwa Kulturowego im. Wita Stwosza, Ogólnopolski Klub Polsko-Niemieckiego Sąsiedztwa, Warszawa 2011. Dyroff S., Między pamięcią a historią. Kulturowa legitymizacja władyj w
okręgu międzyrzeckim w latach 1871-1939 (w:). Ziemie Międzyrzecka, śladami historii, red. B. Mykietów, Μ. Tureczek, Międzyrzecz — Zielona Góra 2005. Dyroff S., Kamienna alejka w Nietoperku koło Międzyrzecza, Siedlisko, nr 2/2006. Dyroff S., Wybory uzupełniające do Parlamentu Ryesyy w 1908 roku w okręgu babimojsko-międzyrzęckim. Przykład wpółpracy polsko-centrowej w Prowincji Poznańskiej (w:) Ziemia Międzyrzecka. Fragmenty z dziejów, red. B. Mykietów, Μ. Tureczek, Międzyrzecz — Zielona Góra 2006. 406
Bibliografia Dyroff S., Alejka kamieni polnych napisami niemieckimi հ otoczenia byłej wieýy Bismarcka wNietoperku (w:) Ziemia Międzyrzecka. Ze studiów nad dziejami i tożsamością, red. B. Mykietów, Μ. Tureczek, Międzyrzecz — Zielona Góra 2007. Dyiye Zbąszynia, red. K. Rzepa, Poznań 2014. Dziembowski P. Μ., Metryki syjachy y ksiąg metrykalnych parafii katolickiej w Miedyyryecyu ylat 1818-1847 (w:) Ziemia Międzyrzecka w przeszłości, t. XVIII, Toruń 2020. Dzieżyc L., Alf Kowalski (1914-1993). Muyealni.k i artysta yMiędyyryecya, Ziemia Międzyrzecka w przeszłości, t. X, 2012. Dzięcielewski E., Wschowa i Ziemia Wschowska w literaturye, Wschowa 2006. Eckert Μ., Pogranicye Wielkopolski yNiemcamipryed 1939 rokiem, Przegląd Lubuski, nr 1,1972. Eckert Μ., Konfliktpolsko-niemiecki w XIX і XX w. Aspektglobalny i lokalny, Studia Zachodnie, 1992. Erinnerungen an F. W. Buttel, bearb. vonj. E Rollo f, Beriin 1870. Figiel A., Frąckowiak Μ., Rogowski Ł., Pamięćpoprzejściach. Opowieści dookoła Noteci (w:) Z pogranicza, S. Tobis, Czarnków — Drawsko 2014. Frąckowiak Μ., Ekshumacja sycyptków niemieckich żołnierzy i cywili na dawnym cmentarzu ewangelickim w Brojcach, Ziemia Międzyrzecka w przeszłości, t. XIV, 2016. Frąckowiak Μ., Egzekucja mieszkańców liledyewa w 1945 roku (w:) Ziemia Międzyrzecka w przeszłości, t. XVII, Toruń 2019. Frąckowiak Μ., Ekshumacje sycycgków yotniergy niemieckich poległych w 1945 roku wpobliýu Kubikowa, gm. Pryytocyna (w:) Ziemia Międzyrzecka w przeszłośd, t. XVIII, Toruń 2020. Gerke W, 1945/1946: Getrennt und wieder vereint, Jahrbuch Weichsel — Warthe 2020. Gies E, Gies
J., Życie w średniowiecznym mieście, Kraków 2018. Ginschel E., FranzEüdtke. Ein Vorkämpfer des ostmärkischen Deutschtum yu seiner 50. Geburtstag, Ostland, nr 32, Berlin, 5 August 1932. Gmina Miedyjchowo na sylakach dyjejów, red. nauk. M. Tureczek, Miedzichowo — Zielona Góra 2018. Golka Μ., Pamięć społecyna ijej implanty, Warszawa 2009. 407
POGRANICZE. Przeszłość bez historii... Grabski A. E, Koncepcja nauki w historiografii polskiej doby poÿytywiymu. Kwartalnik Historii Nauki i Techniki, 14/4,1969. Grobelški W, Działalnośćspołeczna Strasy Granicznej napograniczupolsko-niemieckim na przykładnie Komisariatu SG w Zbąszyniu, Biuletyn Centralnego Ośrodka Szkolenia, nr 1-2/2013, Koszalin 2013. Grobelški W., Zbąszyń miasto graniczne, Koszalin 2020. GrzywaczewskiT, Wymaząnagranica. SL·idamilIByecypospo/iteyNW.^ Handke W, Wypad na Wschowę, IPN. Dodatek specjalny, Niezależna Gazeta Polska. Nowe Państwo, nr 9/2009. Halczak B., Oblicze ideowe Towaryystwalomasga Zana w latach 1899-1915, Studia Zachodnie, 1992. Halicka B., Polski Dz¿k¿ Zachód. Przymusowe migracje i kulturowe oswajanie Nadodrza 1945-1948, Kraków 2015. Halicka B., Powojenne życie społeczne i kulturalne na Ziemi Kubuskiej — kilka uwag do badań historycznych (w:) Ziemia Lubuska. Dziedzictwo kulturowe i tożsamość regionu w perspektywie powojennego siedemdziesięciolecia, Zielona Góra — Gorzów Wlkp. 2015. Hackmann J., Koncepje historiografii regionalnej w kontekściepokko-niemieckim: kula u nogi czy droga ucieczki zgmachu nacjonalizmu? (w:) Historie wzajemnych oddziaływań, red. R. Traba, Berlin — Warszawa 2014. Hämpel W, Heimatbuch von Brätz 1428-1928, Brätz 1928. Hämpel W, Zur Fünfhundertjahrfeier von Brätz Gus der Zeit von 1428-1793, Heimatkalender für dem Kreis Meseritz, 1928. Hegemann E., Der Freistaat Schwenten oder Deutsche Not und Freue in der Grenzmark Posen, Prenzlau 1939. Historie pisane nocą, cz. I-II, opr. K. Owoc-Kochańska, R. Stöwesand, Wschowa 2019.
Hładkiewicz W, Wrota. Szkice z dziejów Środkowego Nadodrza, Zielona Góra 2015. Jaworski T, Mobilność społeczeństwa wielokulturowego na pograniczu śląsko-łużyckim od XVI do XVIII w., Zielona Góra 2007. Jurga M. D, Bracia Schulz ՜ Z№mniane zbrodnie, praca magisterska, mps, Poznań 2018. Kacprzak P, Niemiecka mniejszość narodowa w Polsce w latach 1919-1939, Studia Lubuskie 3, 2007. 408
Bibliografìa Kacprzak P., Organizacja i przebieg wysiedleń ludności niemieckiej ^Polski w latach 1945-1949, Sulechów 2008. Kamińska K., Jak pisać dla wszystkich o przeszłości, Nadwarciański Rocznik Historyczno-Archiwalny, nr 23, 2016. Targowskie wspomnienia. Historia gminy Kargowa w opowieściach mieszkańców, red. E. Kurzawa, Zielona Góra 2013. Kierski K., Polsko-niemiecki układ likwidacyjny, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 10 (1), 1930. Kierzkowski Μ., Historia mówiona. Próba definicji pojęcia, Wrocławski Rocznik Historii Mówionej, IV, 2014. Kirmiel A., Skwierzyna — miasto pogranicza. Historia miasta do 1945 roku, Bydgoszcz 2004. Kirmiel A., Z dzjęjów rodzin) von Kalckreuth w zachodniej Wielkopolsce, Międzyrzecz 2009. Kirmiel A., Międzyrzecz i Ziemia międzyrzecka. Szkice zpigeszjorci, Zielona Góra 2015. Kirmiel A., Międzyrzecz i /лепна Międzyrzecka w relacjach Waltera Kintzja oraz Aleksandra Karla Hielscbera (w:) Ziemia Międzyrzecka w przeszłości, t. XIII, Międzyrzecz ֊ Pszczew 2015. Korenda K., Przyczynek do badań składu narodowościowego osad olęderskich od ΧΜΊΠ do poi. XIX wieku na przykładzie Pąchęńskich i Nowosileńskich Olędrów (w:) Ziemia Międzyrzecka. Fragmenty z dziejów, red. B. Mykietów, Μ. Tureczek, Międzyrzecz ֊ Zielona Góra 2006. Korenda-Gojdź K., Przyczynek do badań demograficznych nad rodzjna wparafii pszczewskiej (1781-1850) (w:) Ziemia Międzyrzecka w przeszłości, t. ХѴШ, Toruń 2020. Kronika szkoły polskiej w Nowym Kramsku, red. J. Benyskiewicz, Zielona Góra 1989. Kubisz B., Historia na murawie. Hewandowski, Błaszęzykowski i Piszęzek na co
dzieńgrają na chwałę Prus (w:) Prusy - wzlot i upadek. Polityka. Pomocnik historyczny, nr 3/2012. Kula Μ., Krótki raport o ubytkowaniu historii, Warszawa 2004. Kurzawa E., Biała dama zpfiriem kluczy. 111 podań i legend Regionu Kozja, Siedlec 2019. Kuszyk K., Poniemieckie, Wołowiec 2019. 409
POGRANICZE. Przeszłość bez historii... Labuda A. S., Niemieckie dziedzictwo historyczņo-artystyczņe w Роксе. Sądy, stereotypy i opinie po II wojnie światowej. Artium Quaestiones, որ 8,1997. Lippóczy P., Walichowski T., Przesiedlenie ludności niemieckiej z Pokki po drugiej wojnie światowej w świetle dokumentów, Warszawa — Łodź 1982. Lüdtke E, Grenzmark Posen-Westpreussen. Ein Heimatbuch, Leipzig 1927. Lüdtke E, Das Ostenlied (w:) Rufer des Ostens, hg. von H. Müller, Posen 1941. Łuczak A., Otrącone decorum. Grabież dóbr kultury z majątków zjemiaństwa polskiego w Wielkopolsce w cząsie okupaji niemieckiej w latach 1939-1945, Warszawa — Poznań 2011. Makowicz A., Przyczynek do historii niemieckiego dziedzictwa Рѕуууугаpo 1945 roku (w:) Ziemia Międzyrzecka w przeszłości, t. XIII, Międzyrzecz — Pszczew 2015. Markiewicz W, Granica jako przedmiot badań — refleksje sojologicyne (w;) Problem granic i obszaru odrodzonego państwa polskiego 1918-1990, red. A. Czubiński, Poznań 1992. Matuszewski T., Gdzie podzjewa się nasza pamięć? Odpamięci autobiograficznej do pamięci zbiorowej, Sopot 2019. Massel A., Szybkiepołączenia koljowe w Polsce — wczpraj i dziś, TTS — Technika Transportu Szynowego, R. 11, 2005. Matthias Μ., Von den EurgMeseritz (w:) Meseritz, Berlin 1930. Matuszewski Z., Upamiętnienie powstańców wielkopolskich w mieście i gminie Zbąszyń, Szkice Zbąszyńskie, luty 2010. Mazur Z., O adaptaji niemieckiego dziedzictwa kulturowego na Ziemiach Zachodnich i Północnych, Poznań 2001. Mąkosa Z., Wendyjska Winnica, t. I-III, Wrocław 2017-2020. Mertinat E, Die Glocken der evangelischen Kirche
in der Grenzmark, Grenzmärkische Heimatblätter, 17Jg., Heft 1-2, 1941. Mertinat E, Die Glocken der evangelischen Kirchen in der Grenzmark, Grenzmärkische Heimatblätter, nr 1-2,1942. Meyer E., Die Entwicklung des Deutschtums in Meseritz und die Stellung des dortiges Vogtes innerhalb der städtischen Verfassung, Historische Monattsblätter für die Provinz Posen, 18, nr 1-2,1917. Michalak R., Unia kolejowa Międzyrzecz^oporów, Ziemia Międzyrzecka w przeszłości, Ł ѴП, Międzyrzecz 2009. Michalak R, Pinia kolejowa Ryepin — Sulęcin — Międzyrzecu Ziemia Międzyrzecka w przeszłości, t. IX, 2011. 410
Bibliografìa Michalak R., Kokje jela^ne Krontu Ufortyfikowanego Kuku Odry-Warty w latach 1936-1945, Ziemia Międzyrzecka w przeszłości, t. XI, Zielona Góra 2013. Michalak R., Kolej lokalna Kostrzyn nad Odrą - Słońsk - Kr^es^yce —Rudnica w latach 1896-1945, Ziemia Międzyrzecka w przeszłości, t. XII, Międzyrzecz-Zielona Góra 2014. Młodsza Europa od średniowiecza do współczesności, red. nauk. J. Jurkiewicz, R. Μ. Józefiak, W. Strzyżewski, Zielona Góra 2008. Mnichowski P., Hitlerowskie incydenty graniczne w powiecie zielonogórskim i wschowskim w świetle dowodów, Przegląd Lubuski, marzec 1972. Mnichowski P, Świebodzin — Bnjce 1942-1945, Miejsca pamięci narodowej województwa zielonogórskiego, Zielona Góra bdw. Molik W, Polskie syntezy dziejów regionów. Tradycje historiograficzne — problemy metodologiczne — propozycja nowego modelu (w:) Historie wzajemnych oddziaływań, red. R. Traba, Berlin — Warszawa 2014. Mój dom nad Odrą. Drugi tom wspomnień ipamiętników, zebr, i opr. J. Koniusz, Zielona Góra 1965. Myślenie historyczne, cz. I-II, red. nauk. R. Traba, H. Thünemann, Poznań 2015. Nadodrzę, Wydanie specjalne, listopad/grudzień 1958. Nie damy pogryeść mowy... Przyczynki do dziejów szkolnictwapolskiego na Ziemiach Zachodnich, Zielona Góra 1959. Nie tylko Beatrycze. Niebieska i ziemska misja cystersów na Kresach Zachodnich, red. S. Sterna-Wachowiak, Poznań 1999. Nodzyński T, Strażnica Zachodnia: 1922-1939: ýródlo do dziejów myśli Zachodniej w Polsce, Zielona Góra 1997. Nodzyński T, Zarys dylejów Międytgecza w latach 1815-1945 (w:) Międzyrzecz. Dzieje Miasta, red. W. Strzyżewski, Μ.
Tureczek, Międzyrzecz 2015. Nodzyński T, Obszar Gminy Miedzichowo w latach 1815-1939 (w:) Gmina Miedzichowo na szlakach dziejów, red. Μ. Tureczek, Miedzichowo — Zielona Góra 2018. Nodzyński T, Wyniki wyborów w prowincji Grenzmark Posen-Westpreussen w latach 1930-1933 (w:) Ziemia Międzyrzecka w przeszłości, t. XVIII, Toruń 2020. Nycz W, W sprawie Nietoperka. List do Siedliska, Siedlisko, nr 3, 2006. 411
POGRANICZE. Przeszłość bez historii... Odrajako krajobraz kulturowy. Historia i codzienność napohko-niemieckim pogranicgu, red. S. Horoszko, B. Müller, R. Schmook, Potsdam 1997. Ojciec Święty Franciszek, Encyklika fratelli tutti. O braterstwie i prgyjagni społecznej, Kraków 2020. Olejniczak W, Potograf pogranicza—granicefotografii (w:) Władza i społeczeństwo wobec niemieckiej spuścizny kulturowej na Ziemi Lubuskiej po II wojnie światowej, red. B. Mykietów, Μ. Tureczek, Zielona Góra 2010. Olejniczak W, Skórzyńska I. (red.), Do gobacgenia ga rok w Jerozolimie. Deportacje polskich Żydów w 1938 roku gNiemiec do Zbąsgynia. See You next Year inJerusalem. Deportations of Polish Jewsfrom Germany to Zbąsgyń in 1938, Zbąszyń 2012. Olejniczak-Zaworonko H., Zbąsgyń. Wędrówki po mieście, Poznań 2006. Oleksiński J., Sprawy lubuskie w „Głosie Pogranicza” (1929-1932), Przegląd Lubuski, nr 4 (38), 1980. O nony model historycznych badań regionalnych, red. К A. Makowski, Poznań 2007. Opowieść o cynowym raju i kilka innych historii g ՃՃ wieku, red. S. Sterna- -Wachowiak, Poznań 1993. Ossowski L., jagody, Poznań 1998. Patorski R., Kościół św. Jana Chrgęiciela w Międgyrgecgu w latach 1945-2015. Przemiany architektury i wystroju wnętrga, Ziemia Międzyrzecka w przeszłości, t. 13, 2015. Patorski R., Tureczek Μ., Międgyrgecg Kronika siedemdziesięciolecia. Cg 1 : Niedokończona kronika. Międgyrgecg wfotografii i dokumentach glati945-1989, Międzyrzecz 2015. Paukszta E., Pogranicge, Warszawa 1961. Paukszta E., Wsgystkie barny codgienności, Poznań 1976. Piotrowski R., Spotkania g historią: Prgytocgna,
Przytoczna 2011. Pogranicge lesgcgyńsko-wschowskie 1939. Jednodniówka nydana g okagji 80 Rocgnicy nypadu wojskapolskiego gHesgna pod Wschowę, Wschowa 2019. Pogranicge polsko-niemieckie. Prgesgłość — teragniejsgosć — prgysgłość, red. E. Włodarczyk, Szczecin 2001. Polacy, Niemcy, Pogranicge. Studia historyegne, red. nauk. T. Nodzyński, G. Wyder, Zielona Góra 2006. Polen in der europäischen Geschichte, Bd. 3: Die polnisch-litauischen Länder unter der HerrschaftderPeilungsmächte (1772/1795-1914), hg. von. Μ. G. Müller, I. Kąkolewski, К. Holsten, R. Traba, Stuttgart 2018-2019. 412
Bibliografia Południowe pogranicze. Słownik historyczny, red. J. Benyskiewicz, Zielona Góra 1983. Powiat międzychodzki. Podręcznik do nauki geografii, Szamotuły 1927. Przyjaźń nakazana? Stosunki między NRD i Polską w latach 1949-1990, red. B. Kerski, A. Kotula, K. Ruchniewicz, K. Wóycicki, Wrocław 2009. Pytlakowski P., Ich matki, nasi ojcowie. Niewygodna historia powojennej Polski, Poznań 2020. Rubież —granica —pogranicze. Dudzie, konflikty ipamięć na dawnym pograniczy pohko-niemteckim wXVHI-XX wieku, red. К Korenda-Gojdź i G. Urbanek, Gorzów Wlkp. 2021 (w druku). Rudawski B., Grabieżmienia w Kraju Warty 1939-1945. Działalność Urzędu Powierniczego w Poznaniu, Poznań 2018. Rudiak R., Baśnie, legendy i podania Ziemi Uubuskiej. Szkic monograficzny, Zielona Góra 2018. Rymar D. A., Wrota do Zielonej Góry. Kilka uwag na marginesie „pierwszej syntezy dgjejów regionu lubuskiego , Nadwarciański Rocznik Historyczno-Archiwalny, nr 23,2016. Sadowski A., Socjologia pogranicza w warunkach społeczeństwa pluralistycznego (w:) Transgraniczność w perspektywie socjologicznej. Pogranicza i centra współczesnej Europy, red. Μ. Zielińska, R. Trzop, Zielona Góra 2014. Sakson A., Kolorytpogranicza (w:) Z pogranicza, red. S. Tobis, Czarnków-Drawsko 2014. Sakson A., Socjologia pogranicza społeczności postmigracyjnych Ziem Zachodnich i Północnych Polski. Kilka uwag o jej uprawianiu (w:) Transgraniczność w perspektywie socjologicznej. Pogranicza i centra współczesnej Europy, red. Μ. Zielińska, R. Trzop, Zielona Góra 2014. Sakson A., Nowe społeczeństwo Ziem Zachodnich i Północnych (1945-2020), Poznań
2020. Sanocka-Tureczek K., Pomnik ofiar I wojny światowej w Przęielu, Ziemia Międzyrzecka w przeszłości, t. XIV, 2016. Sanocka-Tureczek K., Tureczek Μ., Wielka wojna, niepodległość i pamięć na obszarze Babimoygcgygny i Ziemi Międzyrzeckiej 1918-2018. Wybrane Zagadnienia (w:) Nowa Marchia prowincja zapomniana, Ziemia Lubuska wspólne korzenie, Zeszyty Naukowe nr 13, Gorzów Wlkp. 2020. Schmidt E., Geschiebe des Deutschtums im Uandes Posen unterpolnische Herrschaft, Bromberg 1904. 413
POGRANICZE. Przeszłość bez historii... Sczaniecki Μ., Korcz W, Dnieje Ziemi Lubuskiej w wypisach. Warszawa 1958. Siatecki A., Drugi klucydo Bramy, Zielona Góra 2010. Siostra Μ. Iwona Król. Cicha bohaterka Wschowy, red. J. Pawłowska, Z. Rygusik, Wschowa 2017. Skobelski R., Granica pokoju PRE-NRD w latach 1949-1971, Przegląd Zachodni, nr 3, 2008. Słomczyński A., Empiryczne analizy porównawczy a badania pogranicza (yri} Transgraniczność w perspektywie socjologicznej. Pogranicza i centra współczesnej Europy, red. Μ. Zielińska, R Trzop, Zielona Góra 2014. Spod ynaku rodła. Ze sypali i wspomnień, opr. i red. T. Kajan, Zielona Góra 1975. Sprangala Μ., Wsie i miasta na pograniczu glogowsko-wielkopolskim. Zarys dyiejów wybranych miejscowości, przeł. P. Zielnica, Dortmund — Wijewo — Sława 2018. Sprungala Μ., Ein Grenyywischenjall im Posener Südwesten bei Kriegsbeginn 1939, Jahrbuch Weichsel — Warthe 2020. Stech K, Kepoloniyaja mlodyieyy autochtoniczny w szkołach lubuskich, Przegląd Lubuski, nr 1 (40), 1982. Sterna-Wachowiak S., Esej na wspomnienie Kresów Zachodnich (w:) Opowieść o cynowym raju i kilka innych historii z XX wieku, red. S. Sterna-Wachowiak, Poznań 1993. Stobiecki R., Modernizują, nacjonalizm, społeczeństwo. Esje i artykuły, Hans-Urlich Weber, wybór i posłowie Kobert Traba, Warsyawa 2011, recenzja, Dzieje Najnowsze, 35/1, 2003. Stobiecki R., Historiografia regionalna. Nowa wizja dzjejów cyy nowa metoda? (w:) Historie wzajemnych oddziaływań, red. R. Traba, Berlin — Warszawa 2014. Sybiracy na Ziemi Międzyrzeckiej. Antologia wspomnień i tekstów, red. J. Szylar, I. Stopyra,
Trzciel 2017. Szaniawski J., Żeglarz, Kraków 2011. Szarota T, Walka Polaków pod okupają niemiecką o odzyskanie bytu państwowego i zachowanie narodowy tożsamości (w:) Historie wzajemnych oddziaływań, red. R. Traba, Berlin — Warszawa 2014. Szczegóła H., O potrzebie syntezy dzjjów Ziemi Eubuskij, Przegląd Zachodni, czerwiec 1971. Sztuba-Frąckowiak K., Der Schriftsteller Prany Eüdtke und seine Verbindung yu Meserity, Heimatgruss, որ 234, September 2020. 414
Bibliografia Sztuba-Frąckowiak K., Tablica z budynku administracji w Obryycach (w:) Ziemia Międzyrzecka w przeszłości, t. XVIII, Toruń 2020. Syțukapograniczy Byeczypospolitej w okresie nowożytnym od W7 do ХѴПІ wieku, red. nauk. A. J. Baranowski, Warszawa 1998. Św Brunon z Kwerfhrtu, Żywot Pięciu Braci Męczenników, tłum. E. SzwarcenbergCzerny, wstęp J. Spież OP, R. Witkowski, Tyniec — Kraków 2002. The Nazi Kultur in Poland, by several authors of necessity temporarily anonymus, London 1945. Tietz B., Ścieżkami zapomnianego pokolenia. К dzjejów walk o polskośćpowiatu wschowskiego wpocyptku XX wieku, Wschowa 2018. To wsyystkn cylowiek widział. Wspomnienia wschowskich kresowian, Wschowa 2012. Tomaszewski J., Preludium zagłady, Warszawa 1998. Topolski J., O pojęciu ifunkcjach historycznych monografii regionalnych, Przegląd Lubuski, nr 1-2, (27-28), 1978. Topolski J., Wolność i przymus w tworzeniu historii, Poznań 2004. Topolski J., Teoretyczne problemy wiedzy historycznej, wybór: E. Domańska, Poznań 2016. Traba R., Historia. Przestrzeń dialogu, Warszawa 2006. Traba R, Żurek R., „ Vertreibung’ czy „przymusowe wysiedlenia”? Polsko-niemiecki spór o pojęcia, pamięć i sens uprawiania polityki wobec historii jysjj Historie wzajemnych oddziaływań, red. R. Traba, Berlin — Warszawa 2014. Trudne dziedzictwo. Tradycje dawnych i obecnych mieszkańców Dolnego Śląska, red. J. Nowosielska-Sobel, G. Strauchold, Wrocław 2006. Tredel — studia z dzjejów miasta, red. Μ. Tureczek, Trzciel — Zielona Góra 2009. Tujdowski Μ., Społeczna granica. Postawy młodyjeży zachodniego pogranicza Polski, Poznań
2014. Tureczek Μ., Brojce — yarys dzjejów miasta 1428-1946, Zielona Góra 2003. Tureczek Μ., Podziały administracyjne a tożsamość lokalna — czyli co to jest Ziemia Międzyrzecka (w:) Ziemia Międzyrzecka. Ze studiów nad dziejami i tożsamością, red. B. Mykietów, Μ. Tureczek, Międzyrzecz — Zielona Góra 2007. Tureczek Μ., Międzyrzecz w okresie nowożytnym XVI-росу. XIX wieku (w:) Międzyrzecz. Dzieje miasta, red. nauk. W Strzyżewski, Μ. Tureczek, Międzyrzecz 2009. 415
POGRANICZE. Przeszłość bez historii... Tureczek Μ., Cmentar^jako laboratorium pamięci — współczesny i przyszły wymiar obcego locus sepulcralis (yrj Cmentarz ewangelicki w Brojcach. Przeszłość i pamięć, red. Μ. Tureczek, Brojce — Zielona Góra 2012. Tureczek Μ., Archiwalia do dziejów zabytków na terenie dawnych powiatów międzyrzeckiego i skwierzyńskiego w Archiwum Brandenburskiego Konserwatora Zabytków w Zossen, Ziemia Międzyrzecka w przeszłości, է. XII, 2014. Tureczek Μ., Ziemia Nibuska. Społeczny wymiar dialogu o przeszłości i tożsamości, Międzyrzecz — Wschowa — Zielona Góra 2014. Tureczek Μ., Starostwo pogranicza w Dąbrówce Wlkp. oraz działalność Kujana Brudły od 2 lutego do 6 maja 1945 roku (w:) Ziemia Międzyrzecka w przeszłości, t. XIII, Międzyrzecz — Pszczew 2015. Tureczek Μ., Wysząnowo na kartach historii oraz we wspomnieniach mieszkańców, Międzyrzecz — Wysząnowo 2015. Tureczek Μ., Autostrada A2 — Autostrada Wolnościjako miejsce (niejpamięci? Jesziye o byłym niemieckim nazistowskim obozie pracy przymusowej Brdtz w Brojcach, w 25 rocznicępodpisania Polsko-Niemieckiego Praktatu o Przyjaźni i Współpracy (w:) Militarne dziedzictwo Świebodzina i okolic, red. G. Urbanek, Międzyrzecz — Świebodzin 2016. Tureczek Μ., Cmentarz ewangelicki w Brojcach. Kilka refleksji na temat aktualnych przemian pamięci w perspektywie stosunków polsko-niemieckich (w:) Ziemia skrywa kośd. Zapomniane krajobrazy pamięci — cmentarze protestanckie w Wielkopolsce po 1945 roku, red. J. Kołacki, I. Skórzyńska, Poznań 2017. Tureczek Μ., Krajobraz kulturowy i ząbytki Ziemi Międzyrzeckij, Międzyrzecz 2017.
Tureczek Μ., Szkice z dziejów Bukowca do 1945 roku (w:) Zakartkowani w historii — krótka opowieść o Bukowcu, Bukowiec 2017. Tureczek Μ., Dzieje szkoły na pograniczy. Przyczynek do historii szkoły i osady Silna Nowa w świetle kroniki z lat 1905-1949/1950, Ziemia Międzyrzecka w przeszłości, t. XVI, 2018. Tureczek Μ., Pięćdziesiąt latpo wielkich uroczystościach —piastowskie dziedzictwo Międzyrzecza w kręgu obchodów 1000-lecia Państwa Polskiego i Millenium Chrzțu Polski w 1966 roku, Rocznik Ziem Zachodnich, t. 2, 2018. Tureczek Μ., Pierwsze powojenne opisanie Ziemi Międzyrzeckiej. Międzyrzecki regionalizm u progu 70-lecia wydania monografii „Ziemia Dubuska” (w:) Ziemia Międzyrzecka w przeszłości, t. XVII, Toruń 2019. 416
Bibliografia Tureczek Μ., Que Metrici dicitur. Międzyrzecz w kręgu dyskusji nad eremem Pięciu Braci Męczenników ipoczątkamipolskiego chrześcijaństwa, Toruń 2019. Tureczek Μ., Die Grenze zwischen Deutschland und Polen und die Beginn des Zweiten Weltkriegs zwischen Międzychód und Fraustadt, Heimatgruss, nr 235, Dezember 2020. Tureczek Μ., Dzwonypożyczone. Studia historyczne iprawne nadproblematyką strat dóbr kultury, Poznań 2020. Tureczek Μ., Fdukacja regionalna w dobie globalizacji. Problem budowania wspólnot lokalnych — wybrane aspekty, In Gremium. Studia nad historią., kulturą i polityką, nr 14, 2020. Urbanek G., Najstarsza niemiecka ceglana budowla po prawej stronie Odry. Od propagandy po próbę renowacji jamku międzyrzeckiego w latach ЗО. i 40. XX wieku, Ziemia Międzyrzecka w przeszłości, t. XII, 2014. Urbanek G, Polski orzeł na niemieckim ratuszy ~ magistrat niemiecki Międzyrzęczą w walce o symbol miasta w latach 20. XX wieku (w:) Ziemia Międzyrzecka w przeszłości, t. XIII, Międzyrzecz — Pszczew 2015. Urbanek G, Miedzichowo i okolice w okresie II wojny światowej (w:) Gmina Miedzichowo na szlakach dziejów, red. Μ. Tureczek, Miedzichowo - Zielona Góra 2018. Ubranek G, Flektrownia wodna w Bledzewie i elektryfikaja Ziemi Międzyrzeckiej 1906-1990, Międzyrzecz 2019. Urbanek G, Kościoły i cmentarz w Zbąszynku u początków zboru ewangelickiego i gminy katolickiej, Lubuskie Materiały Konserwatorskie, t. 16, 2019. Wanderungen um Meseritz und Nachbargebieten der Kreise Schwerin, Bomst und Oststernberg, bearb. Μ. Matthias, R. Ehrhardt, Frankfurt Oder 1936. Wawrzynowicz K., Obra.
Zarys dziejów, Wolsztyn 2007. Wąsicki J., Grenzmark Posen-Westpreussen, 1918-1933, Zielona Góra 1967. White H., Proza historyczna, Kraków 2010. Wiernowolski S., Sekrety Fagowsko-Sulęcińskiego Parku Krajobrazowego, Sulęcin 2011. Wiśniewski W, Jak mam to nazwać?, Wschowa 2015. Włodarczyk E., Historia przerywana i trwanie miasta na pograniczy (w:) O nowy model historycznych badań regionalnych, red. К A. Makowski, Poznań 2007. 417
POGRANICZE. Przeszłość bez historii... Wojna i okupaja we wspomnieniach Józefa Borowiaka — leszczyńskiego nauczyciela, red. E. Ölender, Leszno 2019. Wolff-Powęska A., Polska i niemiecka historiografia w dialogu łyp) Historie wzajemnych oddziaływań, red. R. Traba, Berlin — Warszawa 2014. Wóycicki K., Niemiecki rachunek sumienia. Niemcy wobecprzeszłości 1933-1945, Wrocław 2004. Wylęgała A., Przesiedlenia a pamięć. Studium (mejpamięci na pnykładzie ukraińskij Galiji ipolskich „zjem odzyskanych , Toruń 2014. Z pogranicza, red. S. Tobis, Czarnków — Drawsko 2014. Zapomniana Granica. Polsko-niemieckie poszukiwanie śladów od Górnego Śląska po Bałtyk, red. D. Jajeśniak֊Quast, U. Rada, Kraków 2020. Zawiła Μ., Dzjedzjczynienieprzedwojennych cmentarzy na terenachpostmigracyjnych Polski, Kraków 2019. Zdrenka J., Swupa. Źródła i materiały do dzjejów wsi 1419-2019, Toruń 2020. Ziekńska K., Slujba wojskowa mieszkańców okolic Zbąszynia w czasie I wojny światowej. Przyczynek do badań problematykipogranicza polsko-niemieckiego (w:) Ziemia Międzyrzecka w przeszłości, t. XVII, Toruń 2019. Ziemia Eubuska, album, Poznań 1965. Ziemia Nubuska, album, Kraków 1973. Ziemia Fubuska, red. Μ. Sczaniecki, S. Zajchowska, Poznań 1950. Zientara-Malewska Μ., Płonące krzaki nad Obrą, Warszawa 1961. Zientara-Malewska Μ., Zlotowsgcgyzya, Łódź 1971. Ziółkowska A., Obozy pracy przymusowej dla Żydów w Wielkopolsce, w latach okupacji hitlerowskiej (1941-1943), Poznań 2005. Źródła do dziejów Polaków w Marchii Granicznej w latach 1919-1945, opr. i red. J. Benyskiewicz, Zielona Góra 1967. Materiały udostępnione
elektronicznie: Bojarski A., Ustrój sądów karnych i wojskowych organów dyscyplinarnych w Wielkopolsce w okresie powstania wielkopolskiego 1918/1919, Poznań 2020, rozprawa doktorska, mps., repozytorium.amu.edu.pl. Brożek D., Zaczyło się w Pierschtigel, https://gazetalubuska.pl/ zaczelo-sie- wtirschtiegel/ar/7810903. Fischer von Mollard A., Oie Flucht der Fischer von Mollards, https://www. heimatkreis-meseritz.de/4_58.htm. 418
Bibliografia Gersdorff von W, Bauchwitz und die Gersdorff, https://www. heimatkreis-meseritz.de/4_146.htm. Grobelški W, Działalność społeczna Strągy Granicznej na przykładzie Komisariatu SG w Zbąszyniu, muzeumsg.strazgraniczna.pl 2007. Historia a wyobrażenia o przeszłości. Ankieta, http://www.polska 1918-89. pl/pdf/historia-a-wyobrazeniaprzeszlosci,3825.pdf. Kozica Sz., Hajemniczą śmierć rodziny. Józef Augusta i Romek zginęli od strzałów w głowę..., https://plus.gazetalubuska.pl/ tajemnicza-smierc-rodzinyjozef-augusta-i-romek-zgineli-od-strzalow-w-glowe/ar/10014218. Kubera J., Bobka „piastowska” vs ..jagiellońska’. Odmienność туг relacji w Niemcami jako determinanta poglądów na polską politykę zagraniczną, Acta Politica Polonica nr 4/2016 (38), www.wnus.edu.pl/ap. Majchrowska A., Polenaktion, październik 1938 r. Historia wypędzonych zNiemiec, https://www.jhi.pl/blog/2019-08-12-polenaktion-pazdziernik-1938-rhistoria-wypedzonych-z-niemiec. Olejarczyk P, „Heimkehr”. Najgorszy film o „zjym Polaku”, https://histmag. org/Heimkehr-Naj gors zy- film-o-zlym-Polaku- 8514. Sadowski A., Peon StanisławPinecki— historiaprawdziwa, http: / /klimatylagowskie. pl /index.php?pg=start5. Ziętek Μ., 0 boskim narodzie, https:/Įwww.pohshclub.org/2012/09/23/ magdalena-zietek-o-boskim-narodzie/. Pozostałe materiały elektroniczne: https:/1 archiwum.leszno.pl/new/art,229,wypad-pod-wschowe-polscyzolnierze-na-terytorium-wroga. https://www.adaskolejowy.net/. https://www.andrzejwroblewski.pl/biografial . https://www.deutschlandfunkkultur.de/kritik-an-vertriebenen-stiftungplaedoyer-fuer. https:/1
de.wikipedia.org/wiki/Wilhelm_Beringer. https:/1 en.wikipedia.org/wiki/Walter_Flex. http://wwweuropeana-collections-1914-1918.eu/ film-the-story-of-walter-flex. https://filmpolski.pl/fp/index.php?film=22713. https://gazetalubuska.pl/leon-pinecki-ze-stolunia-nie-byl-mistrzemjaka-jest-prawda-o-karierze-polskiego-mastodonta/ar/cl 5-7888570. 419
POGRANICZE. Przeszłość bez historii... https://gazetalubuska.pl/poczatek-wojny-w-powiecie-wolsztynskim/ ar/7813777. https://historia.org.pl/2019/11/10/sila-pamieci-jak-ciezar-historiioddziałuj e-na-wspolczesnosc-i֊w-j aki-sposob-sie-z-tym-zmierzyc/. http://www.holocaustresearchproject.org/holoprelude/Zbaszyn.html. https: //www.polskal918-89.pl/pdf/historia-a-wyobrazenia-przeszlosci , 3825.pdf. http://www.pomost.net.pl/. https://dziennikzachodni.pl/gorny-slask-swiat-najmniejszy-niemieckapolityka-regionalna-i-historyczna-na-gornym-slasku/ar/893239. https://miedzychod.pl/strona/62. https://www.salon24.pl/u/nick/572906, polsko-niemiecka-umowaHkwidacyjna-1929-protesty-wiece-i,2. http: / /www.sulecin.pl/pl/gmina-sulcin/czy-wiesz-e/38-leon-stanisawpinecki.html. https://pl.wikipedia.org/wiki/Dyskobolia_Grodzisk_Wielkopolski. https://pl.wikipedia.org/ wiki/Plan_Younga. https://pl.wikipedia.org/wiki/Traktaty_lokarne%C5%84skie . https://pl.wikipedia.org/wiki/Zygmunt_W%C4%99clewski?fbclid= IwARl hBgw6r9O6kota4_wlxqxslW0ODIS5Qs 1 DhAfXCctWQmA-t-ivTaPHkk. https://sentymentalny.com/. https://zabytek.pl/pl/obiekty/kwilcz-zespol-palacowo-parkowy. https://zabytek.pl/pl/obiekty/rozbitek-zespol-palacowo-parkowy. https://www.facebook.com/domarat.iwienski.l. https://www.facebook.com/groups/612875245813936 . https: //www.facebook.com/ZbaszynskiBalagan . https://www.facebook.com/andrzej.chmielewski.3766. https://www.facebook.com/katarzyna.sztubafrackowiak. https://www.facebook.com/MuzeumZbaszyn. https://www.heimatkreis-meseritz.de/3_191 .htm. https: / / 27grudnia.pl/bohaterowie/marcin-rozek/912.
https://www.facebook.com/search/top?q=muzeum%20ziemi%20 mi%C4%99dzyrzeckiej%20im.%20alfa%20kowalski. 420
Bibliografia Prasa z okresu międzywojennego: Ozjennik Bydgoski: Piątek 13 stycznia 1939. Ozjennik Poranny: 1938.10.30 R.4 Nr 250. 1939.09.01 R.5 Nr 200. Gayeta Szamotulska: nieyaleyne pismo narodowe, społeczne i polityczne: 1924.08.16 R.3 Nr 97. Goniec Wielkopolski, najtańsze pismo codzienne dla wszystkich stanów: 1925.04.26 R.48 Nr 97. Kresy Zachodnie: pismo poświęcone obronie interesów narodowych na zachodnich Ziemiach Polski: 1925.12.02 R.3 Nr 278. 1924.05.24 R.2 Nr 86. 1930.03.23 R.8 Nr 69. 1930.03.25 R.8 Nr 70. 1930.03.26 R.8 Nr 71. 1930.03.30 R.8 Nr 75. Kurjer Zachodni: 1930.01.18 R.6 Nr 6. Kurjer Zachodni: pismo bezpartyjne poświęcone wszystkim stanom: 1930.02.01 R.6 Nr 10. 1930.04.09 R.6 Nr 29. Kurjer Zachodni:pismo narodowe, bezpartyjne dla rodzjn polskich na kresach zachodnich: 14.04.1928 R. 4, Nr 30. 1929.09.21 R.5 Nr 76. Kurjer Zachodni: pismo na powiat nowotomyski oraz miast Nowego Tomyśla, Zbąszynia i Twówka: 1930.06.04 R.6 Nr 45. 1930.07.09 R.6 Nr 55. 1930.07.16 R.6 Nr 57. Nasya Chodzie^ organ poświęcony obronie interesów narodowych na zachodnich Ziemiach Polski: 1938.11.01 R.9 Nr 251. 1938.11.03 R.9 Nr 252. 421
POGRANICZE. Przeszłość bez historii... Nony Kurjer: 1933.03.03 R44. №51. Orędownik na powiat wolsRyński: 1921.11.11 R.67 №108. 1921.12.16 R.67 №123. 1922.02.20 R.68 № 22. 1922.12.13 R.69 № 143. 1925.02.23 R.72 № 23. 1925.03.18 R.72 № 32. 1925.05.06 R.72 № 52. 1926.07.28 R.73 № 85. 1935.08.30 R.82 №101. Orędownik na powiaty Nony Tomyśl, Wolsyțyn i Międzychód: 1938.11.08 R.19№127. 1939.08.24 R.20 № 93. 1939.08.26 R.20 № 94. 1939.08.29 R.20 № 95. Postęp: dziennik chrześcijański i narodowy 1924.09.17 R.35 №215. Strażnica Nadnotecka: 1930.01.25 R.2 №12(49). 1930.03.11 R.2 №31(68). 1930.03.25 R.2 №37(74). Wielkopolanin: 1919.01.28 R.37 № 22. 422
|
| adam_txt |
Spis treści Przedmowa . 7 Wstęp . И Pogranicze. 19 Poranny ekspres do Berlina . 87 Lato 1936 . 127 Walizki. 141 Lato 1939 . 159 Listy z Ravensbrück . 189 Zima 1945. Ginący świat. 215 Autostrada wolności. 247 Zabytki, książki i pomniki — duchy pogranicza . 263 Epilog. Historia pogranicza . 353 Bibliografia. 401 Spis ilustracji i źródła pochodzenia. 423 Indeks miejscowości. 433
Zusammenfassung.441
Indeks miejscowości (W przypadku występowania podwójnych nazw, w nawiasie użyto odmian) A Adolfowo 201 Aleksandrowo 31 Auschwitz (Auschwit^Birkenau, Oświę cim miasto) 149, 189, 205, 254, 257-258, 299 В Babimost (Bomst) 8, 9, 20, 22, 26, 30, 31, 33, 37, 46, 59, 73, 102, 105, 127, 134, 235, 238, 241, 263,283,295,311-312,316-317, 320-321, 325, 331 Bergen-Belsen 199 Berlin 19, 42, 54-56, 58, 69, 87-88, 92, 93-94, 98, 100, 104, 150, 155-156, 161, 167, 172, 191, 194, 197, 202, 208, 215, 218, 220, 227, 247, 251, 267, 274, 284-295, 335, 364, 398 Białystok 197 Biere 46 Bledzew 20, 32, 33, 105-106, 267, 331-332 Błock 201 Bobowicko 26, 27, 52, 225, 228 Bojadła 229 Bojanowo 168 Boleń (Boleninj) 34 Bolewice 180, 200, 207, 218 Bolewicko 200 Borowy Młyn 68, 225, 303 Boryszyn 31 Brema 28 Brojce (Braty 30,32,34,46, 51, 66, 105-106, 136, 153, 189, 219, 223-226,248-250, 252-254, 256, 258-259,261 -263,275-277,280, 294, 331,350, 369, 370, 392 Brudzewo 241 Brwinów 247 Buk 162 Bukowiec (k. Nowego Tomyśla) 81, 206 Bukowiec (Bauchwity Bukowiec Między rzecki) 87, 89, 93,133, 226-228, 245, 282, 288 Bydgoszcz 132,268, 275,285, 343 Bytom 142 Bytów 312 c Charków 176 Charlottenburg 281 Chełm nad Nerem 152 Chełst 68 Chlastawa 94,133, 239, 241 Chmielnik 200 Chobienice 35,168,205,231-232,297 Chocianów 229 Chociszewo 94, 241, 290 Chodzież 53,144 Chojna 397
POGRANICZE. Przeszłość bez historii. Chojnice 142 Chorzele 165 Chorzemino 177-178, 200 Chrośnica 35, 75, 80,181, 231 Chrzypsko Wielkie 296 Chwalim (Altreben) 223, 364-365 Chycina 228 Cicha Góra 48 Ciosaniec 171 Cottbus 196 Cybinka 254 Czarnków 22 Czerwieńsk 88-90 Czeskie 35 Częstochowa 109, 204 D Dachau 181, 202, 205 Dąbrówka Wlkp. (Gross Dammer, Dąbrówka Wielka), 22, 35, 47, 52, 54, 66, 72-73, 81, 94, 102, 134, 180-181, 184, 195, 199, 218, 225, 231, 237-241, 244, 287, 301, 308, 311, 315-316, 320-321, 325, 369 Depot 102, 238 Dębowa Łęka (Geyersdorf) 171, 174, 176,188 Długie 171 Długie Nowe 171 Dobiegniew 320 Dobrilugk 32 Dormowo 168, 173 Dortmund 66,154 Drawski Młyn 197 Drezdenko 320 Drezno 228 Düsseldorf 154 434 E Eisenach 289 Elbląg 108 Erlangen 289 F Forst 155,196 Frankfurt nad Odrą 98-99,127,192֊ 194,219,250-251,285,396-397 Fryzynga 298 Fürstenberg 190 G Gałowo 62 Gdańsk 23, 42,132,159,167, 266 Gdynia 99 Gescher 379 Giżycko 108 Gliwice 104, 293 Głogów 24, 66,101, 315, 320 Gniezno 51, 132, 202, 226, 298 Gorzów Wlkp. (Landsberg a. Warthè) 18,52,66,88-90,93-94,98,100, 106,109, 285, 290, 305, 391 Górzyca 52,164, 225, 228 Gorzycko 168 Gorzyń 168 Gościeszyn 201 Gościkowo-Paradyż 19, 30, 31, 32, 33, 38, 75,109,131,234, 274 Gościm 216 Grajewo 197 Greifswald 232 Grochowo 31 Grodzisk Wlkp. 66,162,168,204-205 Gross-Rosen 205 Grunwald 109 Gubin 92, 102,105, 315
Indeks miejscowości H Halle 172 Hamburg 156, 278 Hamernia 221-222 I Inowrocław 42,132, 206 J Jabłonka Stara 49, ЗОЇ Jarzyniec 168 Jastrzębsko Stare 172,174 Jerozohma 155 Jordanowo 19, 32, 89, 250 Jurkowo 298 Jutrosin 168 К Kalsko 290 Kaława 105,181 Kargowa (jlnruhstadf) 26, 30, 31, 35, 44, 46, 87-88, 134, 224, 228, 239, 241, 283, 295, 298-299, 311, 313, 386 Karlsruhe 99 Karszyn 224 Kaszczor 168,171 Katowice (w tym osiedla: Gisețomec i Nikis^omec) 197, 286 Katyń 176 Kazimierz Biskupi 323 Kębłowo 44, 47, 68, 85,101,168 Kępno 201 Kęszyca 105, 289 Kielce 216 Klenica 216, 229 Kłodzko 108 Koblencja 50 Kobylin 162 Konin (k. Nowego Tomyśla) 205 Konotop 229 Kopanica 168,173,177, 299, 347 Kosieczyn 94,133,239,241-242,311 Kostrzyn nad Odrą 49,93,106,285, 320, 363, 366, 397 Koszahn 17 Kozaki 366, 368 Kożuchów 101, 249 Koźminek 239, 241 Kraków 89, 396 Kręcko 239, 241 Krosno Odrzańskie 29, 89, 315 Królewiec 100 Królewiec Leśniczówka 49 Krzelów 103 Krzeszyce 106 Krzystkowice 254 Krzywy Las 172 Krzyż 90,105,107 Krzyż Rudno 101 Kudowa 109 Kuligowo 27, 52, 287, 328 Kunowice 98 Kursko (Noive Kursko) 105, 107, 228, 289 Kuźnica Zbąska 201 Kwerfurt 28, 353 Kwilcz 205, 228 L Legnica 293 Lehtiin 32 Lenino 293 435
POGRANICZE. Przeszłość bez historii. Leszno 8, 12, 18, 25, 47, 71, 86, 88, 93, 95,101,103,126,132,164, 168, 170-172, 175-176, 187, 204-205,216,282,297,331,341, 344-345 Lewice 47, 90,132, 206, 290-293 Lewiczynek 90-92 Linz 201 Lipica Górna 368 Lipinka Głogowska 101 Lipno 71 Lipowiec 330 Lipsk 156, 271 Locarno 54, 55 Londyn 205, 298 Lublin 258, 279 Lubniewice 136 Luboń 88, 101 Lubusz (Lebus) 28, 29,196 Luckau 196 Lutol Mokry 21,64,218,241,386-387 Lutol Suchy 93-94,105,113,122,131, 219, 223-224 Lutom 206 Lübben 196 Lwów 51-52, 99 Lwówek 172, 174, 317 Ł Łagowiec 133, 228 Łagów Lubuski (Lagóni) 94,100,109, 135, 278-279, 326 Ławica (k. Międzychodu) 205 Ławica (Poznań) 143-144, 332 Łąckie 201 Łęczno 172 Łomnica 172-173,176,199,204-205, 219, 230-231,350 436 Łowyń 90-91 Łódź 9,101,152,159,176 Łuck 165 Łupice (Ostweide) 171 Μ Magdeburg 29, 38, 46 Malbork 267 Mała Wieś 177 Marburg 384 Mauthasen-Gusen 202 Miedzichowo 22,47, 67, 73, 79, 92, 170, 200, 205-207, 250, 283 Międzychód (Birnbaum)V2, 19, 22, 47, 53, 58, 62-63, 65-66, 73, 84, 90-92, 95, 100, 102, 124-125, 134,145,148,159,162-164,167, 169-170,185-186, 203-204, 206, 208, 216, 220, 277, 281-282, 284, 291,297,300,325,331,340,346, 354-355, 382, 385 Międzyrzecz (Meserii^) 8, 9,12,18,21, 22,26,29,30,32,37,41-44,46, 49-50, 52, 54, 59, 65-67, 89, 94, 95,97,99-102,106,107,109, 111, 122-123, 127-130,135-137,153, 159,196,215-216,218-220,234, 237, 240-241, 243-244, 254, 263-268,270,275-277,281-282, 284-287,289,292,294,297,299, 316-320, 322,324-325,327-328, 331-332, 336-337, 339-340, 342-344,351-352,354,361,364, 373, 382, 384, 394 Młyniewo
203-204, 207, 351 Mochy 168 Moczydły 68 Mogilno 43
Indeks miejscowości Monachium 99, 323 Moskwa 161,167 Mościejewo 205 Muchocin 164,168, 228 Murnau 176 Murzynowo 31,104 Mużaków 397 Myszęcin 32, 223, 250 Oleśnica 105 Opalenica 162,174 Oranienburg 181,198, 304 Osiecko 31 Osowa Sień 232-233, 281, 338 Osterode 232 Ostrów 197 Ośno Lubuskie 100, 281 N P Namysłów 104 Nądnia 168 Nietoperek 52, 94, 100, 105, 109, 281, 328, 339 Nowa Sól 44, 87, 91, 95-96,101 Nowa Wieś 228 Nowa Wieś (Zbąska) 73,78,134,168, 230-231, 245, 297 Nowe Karcze 255 Nowe Kramsko (Kleistdorf, Kramsko, Stare Kramsko) 21, 30, 35, 47, 59, 73,194-195,198, 208-209, 239, 241, 288, 293, 295, 302, 309-311,314-315,317, 321,358, 385-386 Nowy Dworek 225 Nowy Jork 338 Nowy Młyn 177 Nowy Tomyśl 8,30,49, 53,145,148, 152, 162, 164, 168, 172-174, 186,199-200,239,241,282,300 Nysa 56 Paderborn 16, 380 Panowice 41, 94 Paryż 63, 142 Pąchy 49, 303 Perehińsk 154 Pieski 52 Piła 104, 132, 140, 193, 269, 285, 302, 364 Piotry 92 Pniewy 221 Poczdam 239,278 Podmokle (Podmokle Małe, Podmokle Wielkie} 21,35,66,73,194,199, 238-239, 241-242, 302, 311, 315-316, 321 Policko 224-225 Potrzebowo 168 Poznań 17, 23, 29, 33, 41, 52, 65, 84, 88, 91-92, 95, 97, 99-103, 106, 115, 139, 143-144, 157, 159, 164, 167, 174, 177, 197, 200-202, 206-208, 215, 222, 235, 247, 250-252, 285, 292, O 298-299,301,307,324-326,328, 332, 358-359, 375, 396 Oborniki 274 Obra 47, 62,65,163,168,173,202, Praga 323 Prądówka 19, 91, 172-173, 217, 204-205 222, 260 Obrzyce 52,137, 264, 286 437
POGRANICZE. Przeszłość bez historii. Przychodzko 168, 172 Przyprostynia 22, 23,189 Przytoczna 342 Pszczew (Betschè) 8, 9,17,20,21,26, 29, 35, 39, 40, 48, 51, 64, 67, 94,100,160,169,179,195-196, 199,229-230,263,280,282,287, 289,295,311,331,354,360,371 Puszczykowo 157 Pyrzany 366, 368 R Racibórz 104 Radomyśl 168,184 Rakiszki 394 Rawicz 132, 168 Ravensbrück 73,189-191,198,202, 206, 209 Rogoziniec 34, 94, 239, 241 Rokietnica 100 Rokitno 224 Rozbitek 228 Rudnica 106 Rybojady 20 Ryżyno 296 Rzepin 94,98,100, 105-107 Rzym 324 s Sachsenhausen 191, 198-199, 219 Samsonki 180 Sanice 320 Santok 109, 320 Sątopy 170 Sejny 398 Senftenberg 196 Sępolno 200 438 Siedlce 368 Siedlec 202-203 Sieniawa 31, 100 Sieraków 33,63,82,202,204,296,300 Siercz 223 Sierczynek 223 Silna 48,64,168-169,178-179,182, 360 Silna Nowa 40, 48-49, 58, 83, 92, 301, 303 Silna Wybudowanie 48 Skomlin 381 Skwierzyna 8, 35,37,46,49, 59, 66, 89-91,94-95,100-102,106-107, 109,111,127,134,153,201, 216, 225, 234, 237, 263-264, 273, 321, 325, 331-333 Sława 43 Słońsk 254 Słubice 15, 20,315, 396-397 Smolno Wielkie 88 Sobibór 155 Sokola Dąbrowa 31 Sokołów 201 Sośnia 197 Sowia Góra 168 Spremberg 196 Stalingrad 199, 215 Stanisławów 368 Stara Jabłonka 153,168,173 Stare Bielice 94,101,104,105,107 Starogard 132, 200 Stary Dworek 31, 32 Stary Dwór 33 Stary Folwark 168 Stefanowo 126, 230, 296, 297 Sterki21,168,170,215 Stoki 168
Indeks miejscowości Stołuń 199, 278-279 Stralsund 364 Strzelce Krajeńskie 315 Strzyżewo 64,151,168 Sucha Beskidzka 89 Sulechów (Zülhchaü) 37,88,223,240, 297 Sulęcin 89,100,127,134,277-279,315 Szamotuły 300 Szarcz 196, 311 Szczaniec 34, 225, 241-242, 255 Szczecin 33, 90,108,109,153 Szczypiorno 164 Szczytno 165 Szklarka Trzcielska 168,170,200,221 Szklarska Poręba 108 Szlichtyngowa (Schlichtingsheini) 30 Szołdry 35 Szprotawa 91 Sztutowo 257-258 Terespol 201 Toporów 94,100,109,122,216,251 Toruń 132, 359 Torzym 275 Treblinka 152 Trewir 36 Trląg 43 Troyes 394 Trzciel (Nony Trzciel, Stary 'Vryiel) 20, 21, 22, 30, 46, 53, 64, 67-69, 73, 76, 90-91, 95, 102-103, 105-106,113,125,130-132,136, 153, 159, 168, 172, 178-179, 217-218,220,222,230,239-241, 246,250,263,274,280,290,311 Trzemeszno Lubuskie (Cyarnomyśt) 31, 94,178? Tuczna 368 Tuplice 101 U ś Ustka 108 Świdnica (k. Zielonej Góry) 276 Świebodzin 8,18, 32, 37, 66, 69, 89, V 98,105,109,211,221,223,225, Verdun 41, 51, 278 241-242, 254, 281 Świecko 247, 250, 254 Święta 385 Wałbrzych 108 Świętno 9,11,41,43-46,65,78,101, Warszawa 18,24,33,40,42,43, 73, 163,306 81-86, 88-89, 93, 97-98, 101, Święty Wojciech 52, 270, 337 112,118-120,146-148,152,158, Świnoujście 364 167,169,177,185-187,206,211, 216, 228, 300, 316, 318, 338, 344-349, 379 Tarnowa 201 Waterloo 271 Tarnowo Podgórne 299 Wąchobno 168 Tczew 354 Westerplatte 354 W T 439
POGRANICZE. Przeszłość bez historii. Wewelsburg 380 Węgorzewo 108 Zaborowo 168 Wielka Wieś 134, 177 Zachodzko 91, 221 Wielowieś 31 Zakopane 45, 89 Wieluń 354 Zatoń Dolna 397 Wierzbno 94-95, 100,105-106,114, Zbąszynek 9, 11, 12, 22, 87-90, 125,170 93-99,104,106,114,117,132, Wiejce 228 134,141,168,239-241,274,288 Wijewo 168, 184 Zbąszyń 8,9,11,18,19,22,39,47, Wilanów 235 51, 59-61, 63, 64, 65-66, 72-73, Wilenko 34,132, 225, 250 75-76, 78, 81-82, 86, 91-94, 96, Wilkanowo 281 98-103,110,112,118-121,125, Winnica 52, 282 134,141-148,151,153-160,162, Witnica 327 168, 170, 172-174, 180-181, Wituchowo 62 183-184,189,194,210,212-214, Włoszakowice 168 217, 219, 220, 222, 231, 241, Wojnowo 229 245-246,260,263,291,296-297, Wolsztyn 8,43,44-45,47,53,62,79, 300, 324-325, 330-331, 333-334, 81,83,87-88,92,101,145,148, 349, 351, 354-355, 385 162,164-165,176-177,200-202, Zemsko 32 204,211,213,216,231,237,241, Zielona Góra 18, 46, 87-91, 97, 298-299,330-331,333,346,348 101-102,116,171,281,307,316, Wrocław 52, 57, 103,108 321-322, 326, 329, 369, 391 Wroniawy 205 Złotów 22, 312 Wronki 22 Zossen 267 Wrony 49 Wschowa 8, 12, 18, 22, 23, 24, 25, Ź 30, 46, 59, 69, 101, 103, 105, 110,142,170-172,174-176,188, Żabikowo 170, 205-206, 219, 251 216,233-234,263,265,267-269, Żagań 91, 101,315, 320 281, 294, 313, 315, 325, 331, Żary 196, 315 Żerkowo 202 338, 354, 364, 385, 394 Wyszanowo (Wischen) 18, 33, 50, 51, Żmijowiec 168 Żydowo 223 77,215,219, 277, 326 440
Bibliografia Źródła archiwalne: Archiwum Państwowe w Gorzowie Wlkp.: lat 1924-1929, materiały dotycyące obchodów 500-lecia - Akta miasta Brojce - Akta budowy autostrady na odcinku Frankfurt/O — Poynań, sygn. 350. - Akta miasta Brojce, plany budowy kolei ýelaynej y lat 1862-1940, sygn. miasta w roku 1928, sygn. 40. 346-349. - Akta miasta Międyyryecya, Kriegrgraberfiirsorge und Kriegerdenkmäler, sygn. 204. Archiwum Państwowe w Poznaniu: Zaryąd Okręgowy Zwiąyku Bojowników o Wolności Demokrację w Poynaniu. Kornijeproblemowe — Okręgowa Komisja Distorycyna, materiałypamiętnikarskie dotycyące dnipopryedyające wybuch Powstania Wielkopolskiego, sygn. 352. Archiwum Instytutu Zachodniego w Poznaniu (iz.poznan.pl/archiwum): Archiwum II Wojny Światowej, Arta Occupationis: I.Z.Dok.II-440 Autor: Pielenä Przybylska y d. Nowak, Sątopy, gm. Nony Pomyśl Mijsce-cyas-problemy: Wspomnienia nt. prowokacji niemieckich pryed II wojną światową na terenie gm. i wsi Sątopy. I.Z.Dok.III-42 Treść: a. pow. Oborniki: egyekucja w Mędyisku; w lasach Roýnowskich (3 yeynania). b. pow. Stryelno: egyekucje w rewiryę leśnym Kopce; c. pow. Żnin: egyekucja w Żninie, d. pow. Rawicy: egyekucja w lesie KąkaPodborowo, w lesie Sarnowskim, więyienie Rawicy. e. pow. Srem: więyienie na Młyńskiej w Poynaniu, Port VII, Dom Zołnierya, Mauthausen; Mosina: egyekucja na rynku.f. pow. Kościan: 2 egyekucje w Kościanie i inne wpowiecie (2 yeynania); likwidacja yakładupsychiatrycynego w Kościanie, g. pow. Sroda: egyekucja na Pąkach Kjewskich i w Srodyie. h. pow. Nowy Tomyśl: egyekucja w Bolewicku. I.Z.Dok.III-112 Treść: Pryycyynek
do dywersji hitlerowskiejpryed 1.9.1939 w okolicach Pesyna. Osobapryesłuchana: Jóyęf Richter, Wschowa.
POGRANICZE. Przeszłość bez historii. 1.Z.Dok. V-123 Treść (tytuł): Poufny memoriałpt. „Diepolnische Minderheit im Regierungsbezirk Frankfurt/ Oder/ ” հ daty Frankfurt, listopad 1938 - odpis maszynowy. I.Z.Dok.V-518 Treść: Karol Marian Pospieszalski, Upozorowane incydenty na polskiej granicy zachodniej i zamachy na mniejszość niemiecką w Polsce. Plan RAchsführera SS z lata 1939, maszynopis artykułu. Uwagi: Materiały Ze spuścizny Karola Mariana Pospieszalskiego. Archiwum Państwowe w Zielonej Górze: Akta miasta Kargowa, sygn. 18. Związek Bojowników o Wolności Demokracje Zarząd Okręgu w Zielonej Górze, Obchody Tysiącleria Ziem Zachodnich w 1963 roku, sygn. 690, 868, 980. Bundesbildarchiv Koblenz (bild.bundesarchiv.de): Bilsbestände: Bentschen, Ankunft deutscher Flüchtlinge aus Posen, nr 137-001164; 137-001167. Lissa, Ankunft des Reichstheaterzuges, nr 146-2006-0195. Meseritz Fierbstmanöver, Rast, nr 102-07539; 102-04768; 102-10044; 102-10047; 102-04759. Schneidemühl, Denkmal Deutschtum, nr1939-014-14. Narodowe Archiwum Cyfrowe w Warszawie (nac.gov.pl): Zbioryfotograficzne: ֊ Kopanica, sygn. 1֊F֊35; l-U-2258; l-P-3059. ֊ Leszno, sygn. l-W-1258a; l-G-6505; l-G-6499; l-W-1420-2; l-U-3362; l-W-1256; l-U-3363. - Międzychód, sygn. 1-W-l 147-3; l-U-4050; l-G-6435-2; l-G-6435-1; l-S-2697. Ornecki Iron Stanisław, sygn. l-S-3411-1; l-S-3411-2; l-S-3412; l-M-1916-1; - l-S-3410. Wolsztyn, sygn. l-G-344; l-G-6515; l-P-741; l-K-4956-1; l-K-4956-2; - l-U-7897; l-Z-884; l-P-3522; l-P-3059. - Zbąszyń, sygn. l-D-671-2; l-G-3790; l-W-3015-1; l-W-3015-4; l-W-3015-5; l-W-3015-9; l-P-2353;
l-P-3523-1; 1֊P֊3523֊2; l-P-3523-3; l-P-3523-6; l-P-3523-7; l-B-631-13; l-G-3791. l-W-3015-7; l-D-6-2; l-D-671-4; l-W-3015-2; l-G-2961-2; l-D-671-3; l-W-3015-6; l-U-8179; 402
Bibliografia l-P-3523-4; l-G-2961-1; l-G-3792; l-Z-609; l-D-6-1; l-D-6-3; 1-W-3015-3; 1-W-3015-8; l-P-3523-5; l-G-3789. Zbiory muzealne: Muzeum Okręgowe w Lesznie: Zbiory kartpocztowych: Pałac Sułkowskich £ pomnikiem Atlasa; pomnik autorstwa Władysława Marcinkowskiego podarowany miastu w 1924przeyhr. Krzysztofa Mieliyńskiyp ^Pawłowic;pocztówka z 1959-1945, nrinw. MLH 1316. Plac Tadeusza Kościuszki; Pomnik Zwycięstwa (Germanii) upamiętniający poległych w wojnie prusko-austriackiej 1866 iprusko francuskiej 180-1871; wyniesiony w1876, yhuryonyw 192O;pocytówkaz°k. 1910, nrinw.MLH2009. Pomnik jana Amosa Komeńskiego autorstwa Alfreda Pachela z Berlina; odsłonięty pryezkościołem św. Janaw 1898;pocztówka zok. 1902, nrinw.MLH 1334. Pomnik Wdzięczności; stanął na miejscu Pomnika Zwycięstwa; upamiętnia powstańców wielkopolskich i lesycyman internowanych w Żaganiu; projekt autorstwa lingera Sławskiego, yburyony w 1939; odbudowany ye zmianami w 1958;pocztówka ypo 1924, nr inw. MLH 3904. Muzeum Regionalne w Świebodzinie: Gazety: Młody Polak w Niemczech; na okładce: rok III 1933, maj nr 6, na stronie tytułowej: rok IV 1933, maj-czerwiec nr 5-6. Wpisany do księgozbioru muzealnego pod numerem 1776 S/R4/czasop. Mnichowski P, Hitlerowski karny obóypraty „wychowawczy” w Brojcach w latach 1942-1945, mps. Muzeum Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze: Obraz autorstwa Andrzeja Strumiłły „Nasza Ziemia”, 1956, olej, płótno, nr inw. MZG-S-II-304. Muzeum Ziemi Wschowskiej: Fotografia grupy funkcjonariuszy Straży Granicznej i cywili na posterunku է celnym w Wijewie, wykonana w formie pocztówki, Wijewo —
Radomyś ok. 1935, nr inw. MZW/AH/748. Muzeum Ziemi Zbąszyńskiej i Regionu Kozła w Zbąszyniu: Dokumenty osobiste i materiały fotograficzne dotyczące losów Zbąszynia i okolic oraz ludności 1919-1945. 403
POGRANICZE. Przeszłość bez historii. United States Holocaust Memoriał Museum (collections.ushmm.org): Kolekcje - Zbąszyń: Photograph Number: 13550; 13551; 21282; 28929; 79177; RG֊10.173. Inne materiały o charakterze źródłowym: Dekret przekazania czyści relikwii Świętych Pięciu Braci Męczenników z kościoła parafialnego w Кауітіегуи Biskupim diecezji Włocławskie/ dla kościoła parafialnego w Międzyrzeczu diecezji Gorzowskiej, dokument w zasobie archiwum parafii pw. Św. Jana Chrzciciela w Międzyrzeczu. Dokumenty wsi Wysyanowo p ZDI/XX wieku, zbiory prywatne autora. Proniká Szkoły Podstawowej w Brojcach 1945-1991, dokument w formie rękopisu w zbiorach Zespołu Edukacyjnego w Brojcach. Zbioryfotografii z okolic Wschowy, kolekcja Rafael Stöwesand. Zbioryfotografii kolejowej, kolekcja Miłosz Telesiński. Zbiory kartpocztowych z okolic Międzyrzecza, kolekcja Dariusz Brożek. Źródła drukowane i opracowania: Ankiewicz H., Zielonogórskie przechadzki muzealne, Zielona Góra 1988. Barbasiewicz O., Turek}., Pamięć wprocesiepojednaniapobko-niemieckiego. Teoria, historia, refleksje (w:) Pamięć i polityka wobec dziedzictwa kulturowego w Polsce i w Niemczech, red. K. Ziemer, Warszawa 2015. Bartkiewicz K., Benyskiewicz J., Z dyjejów myśli o polskich ziemiach zachodnich. Od Długosza do parczewskiego, Zielona Góra 1985. Becker P, Geschichte der Stadt Mesenty, Meseritz 1930. Benyskiewicz J., Położenie Polaków w Marchii Granicznej w latach 1919-1943, Zielona Góra 1968. Benyskiewicz J., Z badań nad zagadnieniami więzi regionalnej i narodowej, Przegląd Lubuski, czerwiec 1971. Benyskiewicz J.,
Niemieckie prawo a polska mniejszość narodowa w Niemczech w latach 1919-1939, Przegląd Lubuski, nr 1,1972. Benyskiewicz L Wiek Ճ1Ճ i XX w historiografii lubuskiej, Przegląd Lubuski, nr 1-2 (47-48), 1984. Benyskiewicz}., Pietrowski}., Rola Kościoła w życiu narodu (refleksje historyczne), Studia Zachodnie, 1992. Benyskiewicz}., Babimojsycyyzna i 519-1945, Zielona Góra 1994. Benyskiewicz}., Społeczeństwo, władzą,państwo, Zielona Góra 2003. 404
Bibliografia Benyskiewicz J., Kuc Μ., D fije Babimostu, Babimost 1997. Benyskiewicz J., Szczegóła H., Powstanie wielkopolskie nad Środkową Obrą, Zielona Góra 1998. Bernatowicz T., Cykając na króla. Barokowe resydencje między Warszawą a Dreznempryy trakáepocztowym Augusta Ш fi 750 roku, Quart, nr 2,2020. Bohrer K. H., Kultura winy i kultura wstydu oraz 'gimkpamifi historycznej (w:) O kondycji Niemiec. Tożsamość niemiecka w debatach intelektualistów po 1945 roku, wyb. i opr. J. Jabłkowska, L. Żyliński, Poznań 2008. Bross К, Przyczynek do historiipowstania wielkopolskiego Nowy Pomyśl— Zbąszyń 2/511919 - 7fi 11919, Poznań 1935. Brychcy Μ., Grzywaczyk E., Działalność Banków Pudowych na Ziemi Międzyrzeckiej, Międzyrzecz 1987. Chęciński T, Niemiecka dywersja w Polsce w 1939 r. w świetle dokumentów policyjnych i wojskonych II Byeczypospolitej oraz -Énfi spejalnych III Rzeszy, część 1 (marzęc-sierpień 1939 r), Pamięć i Sprawiedliwość 2005, 2(8). Chmielewski A., Wkroczenie Armii czerwonej do Międzyrzecz61 w 1945 roku we wspomnieniach kolejowego robotnika przymusowego Pawła Pośpiesznego, Ziemia Międzyrzecka w przeszłości, t. VII, 2009. Chmielewski A., Zabikowski marsz śmierci (w:) Ziemia Międzyrzecka w przeszłości, t. XIII, Międzyrzecz — Pszczew 2015. Chwin S., My i nowi Niemcy, Puls, nr 2(150), 2011. Czabańska-Rosada Μ., Pamięć o kulturach i trądyjach na pograniczu międzyrzeckim. Analizą napodstawie wybranych fidel, Ziemia Międzyrzecka w przeszłości, t. XIV, 2016. Czachur W, Wóycicki K.,Jak rozmawiać zNiemcami? O trudnościach dialogu polsko-niemieckiego ijego europejskim wyzywaniu,
Wrocław 2009. Cziomer E., Zarys historii Niemiec powojennych 1945-1995, Warszawa — Kraków 1997. Czuchwicki W, Dzieje łomnicy, Łomnica 1999. Czuchwicki W, Ziemia Zbąska ijej okolice, Zbąszyń 2003. Czyżewski K., Małe centrum świata. Zapiski praktyka idei, Sejny — Krasnogruda 2017. Deutsche im östlichen Mitteleuropa. Kultur— Vertreibung—Integration. Einführung in die Ausstellung im Kreismuseum Wewelsburg, Paderborn 1987. 405
POGRANICZE. Przeszłość bez historii. Diefenbach Μ., Maćkowiak Μ., Praca przymusowa i autostrada między Frankfurtem nad odrą a Poznaniem 1940-1945, Poznań 2017. Doetsch W, Kloster Paradies. Ein Kulturzentrum an der deutschen Ostgrenze, Meseritz 1926. Dolina Mgieł i inne baśnie międzyrzeckie. Na motywach prozy ludowej z okolic Międzyryecya, opr. Μ. Tureczek, rys. A. Trofimenkowa-Hermann, Międzyrzecz 2014. Douglas R. Μ., Wypędzeni. Powojenne losy Niemców, Warszawa 2013. Dramowicz W, Dzieje międzyrzeckiego szpitala, Międzyrzecz 2009. Dramowicz W, Tycie i twórczość Tygmunta Węclewskiego, Nadwarciański Rocznik Historyczno-Archiwalny, t. 18, 2011. Drogi do Niepodległości. Ziemia wschowska i pogranicze wielkopolsko-śląskie 1918-1920, red. M. Malkus, К. Szymańska, Wschowa-Leszno 2020. Dulczewski Z., Autochtoniyaja ludności zjem zachodnich. Fragment badań w miejscowości Pszczew, pow. międzyrzecki (w:) Tworzenie się nowego społeczeństwa na ziemiach zachodnich. Szkice i materiały z badań socjologicznych w województwie zielonogórskim, red. Z. Dulczewski, Poznań 1961. Düsterberg R., Herybert Menzel — der „Sänger der ostmärkischen SA” (w:) Dichter für das „Dritte Reich”. Band 2. Biografische Studien zum Verhältnis von Literatur und Ideologie, Bielefeld 2011. Dwadzieścia pięć lat wspólnych badań nadpograniczem polsko-niemieckim, Gorzów Wlkp. 2017. Dylematy sąsiedytna, t. U, Fundacja Ochrony Polsko-Niemieckiego Dziedzictwa Kulturowego im. Wita Stwosza, Ogólnopolski Klub Polsko-Niemieckiego Sąsiedztwa, Warszawa 2011. Dyroff S., Między pamięcią a historią. Kulturowa legitymizacja władyj w
okręgu międzyrzeckim w latach 1871-1939 (w:). Ziemie Międzyrzecka, śladami historii, red. B. Mykietów, Μ. Tureczek, Międzyrzecz — Zielona Góra 2005. Dyroff S., Kamienna alejka w Nietoperku koło Międzyrzecza, Siedlisko, nr 2/2006. Dyroff S., Wybory uzupełniające do Parlamentu Ryesyy w 1908 roku w okręgu babimojsko-międzyrzęckim. Przykład wpółpracy polsko-centrowej w Prowincji Poznańskiej (w:) Ziemia Międzyrzecka. Fragmenty z dziejów, red. B. Mykietów, Μ. Tureczek, Międzyrzecz — Zielona Góra 2006. 406
Bibliografia Dyroff S., Alejka kamieni polnych napisami niemieckimi հ otoczenia byłej wieýy Bismarcka wNietoperku (w:) Ziemia Międzyrzecka. Ze studiów nad dziejami i tożsamością, red. B. Mykietów, Μ. Tureczek, Międzyrzecz — Zielona Góra 2007. Dyiye Zbąszynia, red. K. Rzepa, Poznań 2014. Dziembowski P. Μ., Metryki syjachy y ksiąg metrykalnych parafii katolickiej w Miedyyryecyu ylat 1818-1847 (w:) Ziemia Międzyrzecka w przeszłości, t. XVIII, Toruń 2020. Dzieżyc L., Alf Kowalski (1914-1993). Muyealni.k i artysta yMiędyyryecya, Ziemia Międzyrzecka w przeszłości, t. X, 2012. Dzięcielewski E., Wschowa i Ziemia Wschowska w literaturye, Wschowa 2006. Eckert Μ., Pogranicye Wielkopolski yNiemcamipryed 1939 rokiem, Przegląd Lubuski, nr 1,1972. Eckert Μ., Konfliktpolsko-niemiecki w XIX і XX w. Aspektglobalny i lokalny, Studia Zachodnie, 1992. Erinnerungen an F. W. Buttel, bearb. vonj. E Rollo f, Beriin 1870. Figiel A., Frąckowiak Μ., Rogowski Ł., Pamięćpoprzejściach. Opowieści dookoła Noteci (w:) Z pogranicza, S. Tobis, Czarnków — Drawsko 2014. Frąckowiak Μ., Ekshumacja sycyptków niemieckich żołnierzy i cywili na dawnym cmentarzu ewangelickim w Brojcach, Ziemia Międzyrzecka w przeszłości, t. XIV, 2016. Frąckowiak Μ., Egzekucja mieszkańców liledyewa w 1945 roku (w:) Ziemia Międzyrzecka w przeszłości, t. XVII, Toruń 2019. Frąckowiak Μ., Ekshumacje sycycgków yotniergy niemieckich poległych w 1945 roku wpobliýu Kubikowa, gm. Pryytocyna (w:) Ziemia Międzyrzecka w przeszłośd, t. XVIII, Toruń 2020. Gerke W, 1945/1946: Getrennt und wieder vereint, Jahrbuch Weichsel — Warthe 2020. Gies E, Gies
J., Życie w średniowiecznym mieście, Kraków 2018. Ginschel E., FranzEüdtke. Ein Vorkämpfer des ostmärkischen Deutschtum yu seiner 50. Geburtstag, Ostland, nr 32, Berlin, 5 August 1932. Gmina Miedyjchowo na sylakach dyjejów, red. nauk. M. Tureczek, Miedzichowo — Zielona Góra 2018. Golka Μ., Pamięć społecyna ijej implanty, Warszawa 2009. 407
POGRANICZE. Przeszłość bez historii. Grabski A. E, Koncepcja nauki w historiografii polskiej doby poÿytywiymu. Kwartalnik Historii Nauki i Techniki, 14/4,1969. Grobelški W, Działalnośćspołeczna Strasy Granicznej napograniczupolsko-niemieckim na przykładnie Komisariatu SG w Zbąszyniu, Biuletyn Centralnego Ośrodka Szkolenia, nr 1-2/2013, Koszalin 2013. Grobelški W., Zbąszyń miasto graniczne, Koszalin 2020. GrzywaczewskiT, Wymaząnagranica. SL·idamilIByecypospo/iteyNW.^ Handke W, Wypad na Wschowę, IPN. Dodatek specjalny, Niezależna Gazeta Polska. Nowe Państwo, nr 9/2009. Halczak B., Oblicze ideowe Towaryystwalomasga Zana w latach 1899-1915, Studia Zachodnie, 1992. Halicka B., Polski Dz¿k¿ Zachód. Przymusowe migracje i kulturowe oswajanie Nadodrza 1945-1948, Kraków 2015. Halicka B., Powojenne życie społeczne i kulturalne na Ziemi Kubuskiej — kilka uwag do badań historycznych (w:) Ziemia Lubuska. Dziedzictwo kulturowe i tożsamość regionu w perspektywie powojennego siedemdziesięciolecia, Zielona Góra — Gorzów Wlkp. 2015. Hackmann J., Koncepje historiografii regionalnej w kontekściepokko-niemieckim: kula u nogi czy droga ucieczki zgmachu nacjonalizmu? (w:) Historie wzajemnych oddziaływań, red. R. Traba, Berlin — Warszawa 2014. Hämpel W, Heimatbuch von Brätz 1428-1928, Brätz 1928. Hämpel W, Zur Fünfhundertjahrfeier von Brätz Gus der Zeit von 1428-1793, Heimatkalender für dem Kreis Meseritz, 1928. Hegemann E., Der Freistaat Schwenten oder Deutsche Not und Freue in der Grenzmark Posen, Prenzlau 1939. Historie pisane nocą, cz. I-II, opr. K. Owoc-Kochańska, R. Stöwesand, Wschowa 2019.
Hładkiewicz W, Wrota. Szkice z dziejów Środkowego Nadodrza, Zielona Góra 2015. Jaworski T, Mobilność społeczeństwa wielokulturowego na pograniczu śląsko-łużyckim od XVI do XVIII w., Zielona Góra 2007. Jurga M. D, Bracia Schulz ՜ Z№mniane zbrodnie, praca magisterska, mps, Poznań 2018. Kacprzak P, Niemiecka mniejszość narodowa w Polsce w latach 1919-1939, Studia Lubuskie 3, 2007. 408
Bibliografìa Kacprzak P., Organizacja i przebieg wysiedleń ludności niemieckiej ^Polski w latach 1945-1949, Sulechów 2008. Kamińska K., Jak pisać dla wszystkich o przeszłości, Nadwarciański Rocznik Historyczno-Archiwalny, nr 23, 2016. Targowskie wspomnienia. Historia gminy Kargowa w opowieściach mieszkańców, red. E. Kurzawa, Zielona Góra 2013. Kierski K., Polsko-niemiecki układ likwidacyjny, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 10 (1), 1930. Kierzkowski Μ., Historia mówiona. Próba definicji pojęcia, Wrocławski Rocznik Historii Mówionej, IV, 2014. Kirmiel A., Skwierzyna — miasto pogranicza. Historia miasta do 1945 roku, Bydgoszcz 2004. Kirmiel A., Z dzjęjów rodzin)' von Kalckreuth w zachodniej Wielkopolsce, Międzyrzecz 2009. Kirmiel A., Międzyrzecz i Ziemia międzyrzecka. Szkice zpigeszjorci, Zielona Góra 2015. Kirmiel A., Międzyrzecz i /лепна Międzyrzecka w relacjach Waltera Kintzja oraz Aleksandra Karla Hielscbera (w:) Ziemia Międzyrzecka w przeszłości, t. XIII, Międzyrzecz ֊ Pszczew 2015. Korenda K., Przyczynek do badań składu narodowościowego osad olęderskich od ΧΜΊΠ do poi. XIX wieku na przykładzie Pąchęńskich i Nowosileńskich Olędrów (w:) Ziemia Międzyrzecka. Fragmenty z dziejów, red. B. Mykietów, Μ. Tureczek, Międzyrzecz ֊ Zielona Góra 2006. Korenda-Gojdź K., Przyczynek do badań demograficznych nad rodzjna wparafii pszczewskiej (1781-1850) (w:) Ziemia Międzyrzecka w przeszłości, t. ХѴШ, Toruń 2020. Kronika szkoły polskiej w Nowym Kramsku, red. J. Benyskiewicz, Zielona Góra 1989. Kubisz B., Historia na murawie. Hewandowski, Błaszęzykowski i Piszęzek na co
dzieńgrają na chwałę Prus (w:) Prusy - wzlot i upadek. Polityka. Pomocnik historyczny, nr 3/2012. Kula Μ., Krótki raport o ubytkowaniu historii, Warszawa 2004. Kurzawa E., Biała dama zpfiriem kluczy. 111 podań i legend Regionu Kozja, Siedlec 2019. Kuszyk K., Poniemieckie, Wołowiec 2019. 409
POGRANICZE. Przeszłość bez historii. Labuda A. S., Niemieckie dziedzictwo historyczņo-artystyczņe w Роксе. Sądy, stereotypy i opinie po II wojnie światowej. Artium Quaestiones, որ 8,1997. Lippóczy P., Walichowski T., Przesiedlenie ludności niemieckiej z Pokki po drugiej wojnie światowej w świetle dokumentów, Warszawa — Łodź 1982. Lüdtke E, Grenzmark Posen-Westpreussen. Ein Heimatbuch, Leipzig 1927. Lüdtke E, Das Ostenlied (w:) Rufer des Ostens, hg. von H. Müller, Posen 1941. Łuczak A., Otrącone decorum. Grabież dóbr kultury z majątków zjemiaństwa polskiego w Wielkopolsce w cząsie okupaji niemieckiej w latach 1939-1945, Warszawa — Poznań 2011. Makowicz A., Przyczynek do historii niemieckiego dziedzictwa Рѕуууугаpo 1945 roku (w:) Ziemia Międzyrzecka w przeszłości, t. XIII, Międzyrzecz — Pszczew 2015. Markiewicz W, Granica jako przedmiot badań — refleksje sojologicyne (w;) Problem granic i obszaru odrodzonego państwa polskiego 1918-1990, red. A. Czubiński, Poznań 1992. Matuszewski T., Gdzie podzjewa się nasza pamięć? Odpamięci autobiograficznej do pamięci zbiorowej, Sopot 2019. Massel A., Szybkiepołączenia koljowe w Polsce — wczpraj i dziś, TTS — Technika Transportu Szynowego, R. 11, 2005. Matthias Μ., Von den EurgMeseritz (w:) Meseritz, Berlin 1930. Matuszewski Z., Upamiętnienie powstańców wielkopolskich w mieście i gminie Zbąszyń, Szkice Zbąszyńskie, luty 2010. Mazur Z., O adaptaji niemieckiego dziedzictwa kulturowego na Ziemiach Zachodnich i Północnych, Poznań 2001. Mąkosa Z., Wendyjska Winnica, t. I-III, Wrocław 2017-2020. Mertinat E, Die Glocken der evangelischen Kirche
in der Grenzmark, Grenzmärkische Heimatblätter, 17Jg., Heft 1-2, 1941. Mertinat E, Die Glocken der evangelischen Kirchen in der Grenzmark, Grenzmärkische Heimatblätter, nr 1-2,1942. Meyer E., Die Entwicklung des Deutschtums in Meseritz und die Stellung des dortiges Vogtes innerhalb der städtischen Verfassung, Historische Monattsblätter für die Provinz Posen, 18, nr 1-2,1917. Michalak R., Unia kolejowa Międzyrzecz^oporów, Ziemia Międzyrzecka w przeszłości, Ł ѴП, Międzyrzecz 2009. Michalak R, Pinia kolejowa Ryepin — Sulęcin — Międzyrzecu Ziemia Międzyrzecka w przeszłości, t. IX, 2011. 410
Bibliografìa Michalak R., Kokje jela^ne Krontu Ufortyfikowanego Kuku Odry-Warty w latach 1936-1945, Ziemia Międzyrzecka w przeszłości, t. XI, Zielona Góra 2013. Michalak R., Kolej lokalna Kostrzyn nad Odrą - Słońsk - Kr^es^yce —Rudnica w latach 1896-1945, Ziemia Międzyrzecka w przeszłości, t. XII, Międzyrzecz-Zielona Góra 2014. Młodsza Europa od średniowiecza do współczesności, red. nauk. J. Jurkiewicz, R. Μ. Józefiak, W. Strzyżewski, Zielona Góra 2008. Mnichowski P., Hitlerowskie incydenty graniczne w powiecie zielonogórskim i wschowskim w świetle dowodów, Przegląd Lubuski, marzec 1972. Mnichowski P, Świebodzin — Bnjce 1942-1945, Miejsca pamięci narodowej województwa zielonogórskiego, Zielona Góra bdw. Molik W, Polskie syntezy dziejów regionów. Tradycje historiograficzne — problemy metodologiczne — propozycja nowego modelu (w:) Historie wzajemnych oddziaływań, red. R. Traba, Berlin — Warszawa 2014. Mój dom nad Odrą. Drugi tom wspomnień ipamiętników, zebr, i opr. J. Koniusz, Zielona Góra 1965. Myślenie historyczne, cz. I-II, red. nauk. R. Traba, H. Thünemann, Poznań 2015. Nadodrzę, Wydanie specjalne, listopad/grudzień 1958. Nie damy pogryeść mowy. Przyczynki do dziejów szkolnictwapolskiego na Ziemiach Zachodnich, Zielona Góra 1959. Nie tylko Beatrycze. Niebieska i ziemska misja cystersów na Kresach Zachodnich, red. S. Sterna-Wachowiak, Poznań 1999. Nodzyński T, Strażnica Zachodnia: 1922-1939: ýródlo do dziejów myśli Zachodniej w Polsce, Zielona Góra 1997. Nodzyński T, Zarys dylejów Międytgecza w latach 1815-1945 (w:) Międzyrzecz. Dzieje Miasta, red. W. Strzyżewski, Μ.
Tureczek, Międzyrzecz 2015. Nodzyński T, Obszar Gminy Miedzichowo w latach 1815-1939 (w:) Gmina Miedzichowo na szlakach dziejów, red. Μ. Tureczek, Miedzichowo — Zielona Góra 2018. Nodzyński T, Wyniki wyborów w prowincji Grenzmark Posen-Westpreussen w latach 1930-1933 (w:) Ziemia Międzyrzecka w przeszłości, t. XVIII, Toruń 2020. Nycz W, W sprawie Nietoperka. List do Siedliska, Siedlisko, nr 3, 2006. 411
POGRANICZE. Przeszłość bez historii. Odrajako krajobraz kulturowy. Historia i codzienność napohko-niemieckim pogranicgu, red. S. Horoszko, B. Müller, R. Schmook, Potsdam 1997. Ojciec Święty Franciszek, Encyklika fratelli tutti. O braterstwie i prgyjagni społecznej, Kraków 2020. Olejniczak W, Potograf pogranicza—granicefotografii (w:) Władza i społeczeństwo wobec niemieckiej spuścizny kulturowej na Ziemi Lubuskiej po II wojnie światowej, red. B. Mykietów, Μ. Tureczek, Zielona Góra 2010. Olejniczak W, Skórzyńska I. (red.), Do gobacgenia ga rok w Jerozolimie. Deportacje polskich Żydów w 1938 roku gNiemiec do Zbąsgynia. See You next Year inJerusalem. Deportations of Polish Jewsfrom Germany to Zbąsgyń in 1938, Zbąszyń 2012. Olejniczak-Zaworonko H., Zbąsgyń. Wędrówki po mieście, Poznań 2006. Oleksiński J., Sprawy lubuskie w „Głosie Pogranicza” (1929-1932), Przegląd Lubuski, nr 4 (38), 1980. O nony model historycznych badań regionalnych, red. К A. Makowski, Poznań 2007. Opowieść o cynowym raju i kilka innych historii g ՃՃ wieku, red. S. Sterna- -Wachowiak, Poznań 1993. Ossowski L., jagody, Poznań 1998. Patorski R., Kościół św. Jana Chrgęiciela w Międgyrgecgu w latach 1945-2015. Przemiany architektury i wystroju wnętrga, Ziemia Międzyrzecka w przeszłości, t. 13, 2015. Patorski R., Tureczek Μ., Międgyrgecg Kronika siedemdziesięciolecia. Cg 1 : Niedokończona kronika. Międgyrgecg wfotografii i dokumentach glati945-1989, Międzyrzecz 2015. Paukszta E., Pogranicge, Warszawa 1961. Paukszta E., Wsgystkie barny codgienności, Poznań 1976. Piotrowski R., Spotkania g historią: Prgytocgna,
Przytoczna 2011. Pogranicge lesgcgyńsko-wschowskie 1939. Jednodniówka nydana g okagji 80 Rocgnicy nypadu wojskapolskiego gHesgna pod Wschowę, Wschowa 2019. Pogranicge polsko-niemieckie. Prgesgłość — teragniejsgosć — prgysgłość, red. E. Włodarczyk, Szczecin 2001. Polacy, Niemcy, Pogranicge. Studia historyegne, red. nauk. T. Nodzyński, G. Wyder, Zielona Góra 2006. Polen in der europäischen Geschichte, Bd. 3: Die polnisch-litauischen Länder unter der HerrschaftderPeilungsmächte (1772/1795-1914), hg. von. Μ. G. Müller, I. Kąkolewski, К. Holsten, R. Traba, Stuttgart 2018-2019. 412
Bibliografia Południowe pogranicze. Słownik historyczny, red. J. Benyskiewicz, Zielona Góra 1983. Powiat międzychodzki. Podręcznik do nauki geografii, Szamotuły 1927. Przyjaźń nakazana? Stosunki między NRD i Polską w latach 1949-1990, red. B. Kerski, A. Kotula, K. Ruchniewicz, K. Wóycicki, Wrocław 2009. Pytlakowski P., Ich matki, nasi ojcowie. Niewygodna historia powojennej Polski, Poznań 2020. Rubież —granica —pogranicze. Dudzie, konflikty ipamięć na dawnym pograniczy pohko-niemteckim wXVHI-XX wieku, red. К Korenda-Gojdź i G. Urbanek, Gorzów Wlkp. 2021 (w druku). Rudawski B., Grabieżmienia w Kraju Warty 1939-1945. Działalność Urzędu Powierniczego w Poznaniu, Poznań 2018. Rudiak R., Baśnie, legendy i podania Ziemi Uubuskiej. Szkic monograficzny, Zielona Góra 2018. Rymar D. A., Wrota do Zielonej Góry. Kilka uwag na marginesie „pierwszej syntezy dgjejów regionu lubuskiego", Nadwarciański Rocznik Historyczno-Archiwalny, nr 23,2016. Sadowski A., Socjologia pogranicza w warunkach społeczeństwa pluralistycznego (w:) Transgraniczność w perspektywie socjologicznej. Pogranicza i centra współczesnej Europy, red. Μ. Zielińska, R. Trzop, Zielona Góra 2014. Sakson A., Kolorytpogranicza (w:) Z pogranicza, red. S. Tobis, Czarnków-Drawsko 2014. Sakson A., Socjologia pogranicza społeczności postmigracyjnych Ziem Zachodnich i Północnych Polski. Kilka uwag o jej uprawianiu (w:) Transgraniczność w perspektywie socjologicznej. Pogranicza i centra współczesnej Europy, red. Μ. Zielińska, R. Trzop, Zielona Góra 2014. Sakson A., Nowe społeczeństwo Ziem Zachodnich i Północnych (1945-2020), Poznań
2020. Sanocka-Tureczek K., Pomnik ofiar I wojny światowej w Przęielu, Ziemia Międzyrzecka w przeszłości, t. XIV, 2016. Sanocka-Tureczek K., Tureczek Μ., Wielka wojna, niepodległość i pamięć na obszarze Babimoygcgygny i Ziemi Międzyrzeckiej 1918-2018. Wybrane Zagadnienia (w:) Nowa Marchia prowincja zapomniana, Ziemia Lubuska wspólne korzenie, Zeszyty Naukowe nr 13, Gorzów Wlkp. 2020. Schmidt E., Geschiebe des Deutschtums im Uandes Posen unterpolnische Herrschaft, Bromberg 1904. 413
POGRANICZE. Przeszłość bez historii. Sczaniecki Μ., Korcz W, Dnieje Ziemi Lubuskiej w wypisach. Warszawa 1958. Siatecki A., Drugi klucydo Bramy, Zielona Góra 2010. Siostra Μ. Iwona Król. Cicha bohaterka Wschowy, red. J. Pawłowska, Z. Rygusik, Wschowa 2017. Skobelski R., Granica pokoju PRE-NRD w latach 1949-1971, Przegląd Zachodni, nr 3, 2008. Słomczyński A., Empiryczne analizy porównawczy a badania pogranicza (yri} Transgraniczność w perspektywie socjologicznej. Pogranicza i centra współczesnej Europy, red. Μ. Zielińska, R Trzop, Zielona Góra 2014. Spod ynaku rodła. Ze sypali i wspomnień, opr. i red. T. Kajan, Zielona Góra 1975. Sprangala Μ., Wsie i miasta na pograniczu glogowsko-wielkopolskim. Zarys dyiejów wybranych miejscowości, przeł. P. Zielnica, Dortmund — Wijewo — Sława 2018. Sprungala Μ., Ein Grenyywischenjall im Posener Südwesten bei Kriegsbeginn 1939, Jahrbuch Weichsel — Warthe 2020. Stech K, Kepoloniyaja mlodyieyy autochtoniczny w szkołach lubuskich, Przegląd Lubuski, nr 1 (40), 1982. Sterna-Wachowiak S., Esej na wspomnienie Kresów Zachodnich (w:) Opowieść o cynowym raju i kilka innych historii z XX wieku, red. S. Sterna-Wachowiak, Poznań 1993. Stobiecki R., Modernizują, nacjonalizm, społeczeństwo. Esje i artykuły, Hans-Urlich Weber, wybór i posłowie Kobert Traba, Warsyawa 2011, recenzja, Dzieje Najnowsze, 35/1, 2003. Stobiecki R., Historiografia regionalna. Nowa wizja dzjejów cyy nowa metoda? (w:) Historie wzajemnych oddziaływań, red. R. Traba, Berlin — Warszawa 2014. Sybiracy na Ziemi Międzyrzeckiej. Antologia wspomnień i tekstów, red. J. Szylar, I. Stopyra,
Trzciel 2017. Szaniawski J., Żeglarz, Kraków 2011. Szarota T, Walka Polaków pod okupają niemiecką o odzyskanie bytu państwowego i zachowanie narodowy tożsamości (w:) Historie wzajemnych oddziaływań, red. R. Traba, Berlin — Warszawa 2014. Szczegóła H., O potrzebie syntezy dzjjów Ziemi Eubuskij, Przegląd Zachodni, czerwiec 1971. Sztuba-Frąckowiak K., Der Schriftsteller Prany Eüdtke und seine Verbindung yu Meserity, Heimatgruss, որ 234, September 2020. 414
Bibliografia Sztuba-Frąckowiak K., Tablica z budynku administracji w Obryycach (w:) Ziemia Międzyrzecka w przeszłości, t. XVIII, Toruń 2020. Syțukapograniczy Byeczypospolitej w okresie nowożytnym od W7 do ХѴПІ wieku, red. nauk. A. J. Baranowski, Warszawa 1998. Św Brunon z Kwerfhrtu, Żywot Pięciu Braci Męczenników, tłum. E. SzwarcenbergCzerny, wstęp J. Spież OP, R. Witkowski, Tyniec — Kraków 2002. The Nazi Kultur in Poland, by several authors of necessity temporarily anonymus, London 1945. Tietz B., Ścieżkami zapomnianego pokolenia. К dzjejów walk o polskośćpowiatu wschowskiego wpocyptku XX wieku, Wschowa 2018. To wsyystkn cylowiek widział. Wspomnienia wschowskich kresowian, Wschowa 2012. Tomaszewski J., Preludium zagłady, Warszawa 1998. Topolski J., O pojęciu ifunkcjach historycznych monografii regionalnych, Przegląd Lubuski, nr 1-2, (27-28), 1978. Topolski J., Wolność i przymus w tworzeniu historii, Poznań 2004. Topolski J., Teoretyczne problemy wiedzy historycznej, wybór: E. Domańska, Poznań 2016. Traba R., Historia. Przestrzeń dialogu, Warszawa 2006. Traba R, Żurek R., „ Vertreibung’ czy „przymusowe wysiedlenia”? Polsko-niemiecki spór o pojęcia, pamięć i sens uprawiania polityki wobec historii jysjj Historie wzajemnych oddziaływań, red. R. Traba, Berlin — Warszawa 2014. Trudne dziedzictwo. Tradycje dawnych i obecnych mieszkańców Dolnego Śląska, red. J. Nowosielska-Sobel, G. Strauchold, Wrocław 2006. Tredel — studia z dzjejów miasta, red. Μ. Tureczek, Trzciel — Zielona Góra 2009. Tujdowski Μ., Społeczna granica. Postawy młodyjeży zachodniego pogranicza Polski, Poznań
2014. Tureczek Μ., Brojce — yarys dzjejów miasta 1428-1946, Zielona Góra 2003. Tureczek Μ., Podziały administracyjne a tożsamość lokalna — czyli co to jest Ziemia Międzyrzecka (w:) Ziemia Międzyrzecka. Ze studiów nad dziejami i tożsamością, red. B. Mykietów, Μ. Tureczek, Międzyrzecz — Zielona Góra 2007. Tureczek Μ., Międzyrzecz w okresie nowożytnym XVI-росу. XIX wieku (w:) Międzyrzecz. Dzieje miasta, red. nauk. W Strzyżewski, Μ. Tureczek, Międzyrzecz 2009. 415
POGRANICZE. Przeszłość bez historii. Tureczek Μ., Cmentar^jako laboratorium pamięci — współczesny i przyszły wymiar obcego locus sepulcralis (yrj Cmentarz ewangelicki w Brojcach. Przeszłość i pamięć, red. Μ. Tureczek, Brojce — Zielona Góra 2012. Tureczek Μ., Archiwalia do dziejów zabytków na terenie dawnych powiatów międzyrzeckiego i skwierzyńskiego w Archiwum Brandenburskiego Konserwatora Zabytków w Zossen, Ziemia Międzyrzecka w przeszłości, է. XII, 2014. Tureczek Μ., Ziemia Nibuska. Społeczny wymiar dialogu o przeszłości i tożsamości, Międzyrzecz — Wschowa — Zielona Góra 2014. Tureczek Μ., Starostwo pogranicza w Dąbrówce Wlkp. oraz działalność Kujana Brudły od 2 lutego do 6 maja 1945 roku (w:) Ziemia Międzyrzecka w przeszłości, t. XIII, Międzyrzecz — Pszczew 2015. Tureczek Μ., Wysząnowo na kartach historii oraz we wspomnieniach mieszkańców, Międzyrzecz — Wysząnowo 2015. Tureczek Μ., Autostrada A2 — Autostrada Wolnościjako miejsce (niejpamięci? Jesziye o byłym niemieckim nazistowskim obozie pracy przymusowej Brdtz w Brojcach, w 25 rocznicępodpisania Polsko-Niemieckiego Praktatu o Przyjaźni i Współpracy (w:) Militarne dziedzictwo Świebodzina i okolic, red. G. Urbanek, Międzyrzecz — Świebodzin 2016. Tureczek Μ., Cmentarz ewangelicki w Brojcach. Kilka refleksji na temat aktualnych przemian pamięci w perspektywie stosunków polsko-niemieckich (w:) Ziemia skrywa kośd. Zapomniane krajobrazy pamięci — cmentarze protestanckie w Wielkopolsce po 1945 roku, red. J. Kołacki, I. Skórzyńska, Poznań 2017. Tureczek Μ., Krajobraz kulturowy i ząbytki Ziemi Międzyrzeckij, Międzyrzecz 2017.
Tureczek Μ., Szkice z dziejów Bukowca do 1945 roku (w:) Zakartkowani w historii — krótka opowieść o Bukowcu, Bukowiec 2017. Tureczek Μ., Dzieje szkoły na pograniczy. Przyczynek do historii szkoły i osady Silna Nowa w świetle kroniki z lat 1905-1949/1950, Ziemia Międzyrzecka w przeszłości, t. XVI, 2018. Tureczek Μ., Pięćdziesiąt latpo wielkich uroczystościach —piastowskie dziedzictwo Międzyrzecza w kręgu obchodów 1000-lecia Państwa Polskiego i Millenium Chrzțu Polski w 1966 roku, Rocznik Ziem Zachodnich, t. 2, 2018. Tureczek Μ., Pierwsze powojenne opisanie Ziemi Międzyrzeckiej. Międzyrzecki regionalizm u progu 70-lecia wydania monografii „Ziemia Dubuska” (w:) Ziemia Międzyrzecka w przeszłości, t. XVII, Toruń 2019. 416
Bibliografia Tureczek Μ., Que Metrici dicitur. Międzyrzecz w kręgu dyskusji nad eremem Pięciu Braci Męczenników ipoczątkamipolskiego chrześcijaństwa, Toruń 2019. Tureczek Μ., Die Grenze zwischen Deutschland und Polen und die Beginn des Zweiten Weltkriegs zwischen Międzychód und Fraustadt, Heimatgruss, nr 235, Dezember 2020. Tureczek Μ., Dzwonypożyczone. Studia historyczne iprawne nadproblematyką strat dóbr kultury, Poznań 2020. Tureczek Μ., Fdukacja regionalna w dobie globalizacji. Problem budowania wspólnot lokalnych — wybrane aspekty, In Gremium. Studia nad historią., kulturą i polityką, nr 14, 2020. Urbanek G., Najstarsza niemiecka ceglana budowla po prawej stronie Odry. Od propagandy po próbę renowacji jamku międzyrzeckiego w latach ЗО. i 40. XX wieku, Ziemia Międzyrzecka w przeszłości, t. XII, 2014. Urbanek G, Polski orzeł na niemieckim ratuszy ~ magistrat niemiecki Międzyrzęczą w walce o symbol miasta w latach 20. XX wieku (w:) Ziemia Międzyrzecka w przeszłości, t. XIII, Międzyrzecz — Pszczew 2015. Urbanek G, Miedzichowo i okolice w okresie II wojny światowej (w:) Gmina Miedzichowo na szlakach dziejów, red. Μ. Tureczek, Miedzichowo - Zielona Góra 2018. Ubranek G, Flektrownia wodna w Bledzewie i elektryfikaja Ziemi Międzyrzeckiej 1906-1990, Międzyrzecz 2019. Urbanek G, Kościoły i cmentarz w Zbąszynku u początków zboru ewangelickiego i gminy katolickiej, Lubuskie Materiały Konserwatorskie, t. 16, 2019. Wanderungen um Meseritz und Nachbargebieten der Kreise Schwerin, Bomst und Oststernberg, bearb. Μ. Matthias, R. Ehrhardt, Frankfurt Oder 1936. Wawrzynowicz K., Obra.
Zarys dziejów, Wolsztyn 2007. Wąsicki J., Grenzmark Posen-Westpreussen, 1918-1933, Zielona Góra 1967. White H., Proza historyczna, Kraków 2010. Wiernowolski S., Sekrety Fagowsko-Sulęcińskiego Parku Krajobrazowego, Sulęcin 2011. Wiśniewski W, Jak mam to nazwać?, Wschowa 2015. Włodarczyk E., Historia przerywana i trwanie miasta na pograniczy (w:) O nowy model historycznych badań regionalnych, red. К A. Makowski, Poznań 2007. 417
POGRANICZE. Przeszłość bez historii. Wojna i okupaja we wspomnieniach Józefa Borowiaka — leszczyńskiego nauczyciela, red. E. Ölender, Leszno 2019. Wolff-Powęska A., Polska i niemiecka historiografia w dialogu łyp) Historie wzajemnych oddziaływań, red. R. Traba, Berlin — Warszawa 2014. Wóycicki K., Niemiecki rachunek sumienia. Niemcy wobecprzeszłości 1933-1945, Wrocław 2004. Wylęgała A., Przesiedlenia a pamięć. Studium (mejpamięci na pnykładzie ukraińskij Galiji ipolskich „zjem odzyskanych", Toruń 2014. Z pogranicza, red. S. Tobis, Czarnków — Drawsko 2014. Zapomniana Granica. Polsko-niemieckie poszukiwanie śladów od Górnego Śląska po Bałtyk, red. D. Jajeśniak֊Quast, U. Rada, Kraków 2020. Zawiła Μ., Dzjedzjczynienieprzedwojennych cmentarzy na terenachpostmigracyjnych Polski, Kraków 2019. Zdrenka J., Swupa. Źródła i materiały do dzjejów wsi 1419-2019, Toruń 2020. Ziekńska K., Slujba wojskowa mieszkańców okolic Zbąszynia w czasie I wojny światowej. Przyczynek do badań problematykipogranicza polsko-niemieckiego (w:) Ziemia Międzyrzecka w przeszłości, t. XVII, Toruń 2019. Ziemia Eubuska, album, Poznań 1965. Ziemia Nubuska, album, Kraków 1973. Ziemia Fubuska, red. Μ. Sczaniecki, S. Zajchowska, Poznań 1950. Zientara-Malewska Μ., Płonące krzaki nad Obrą, Warszawa 1961. Zientara-Malewska Μ., Zlotowsgcgyzya, Łódź 1971. Ziółkowska A., Obozy pracy przymusowej dla Żydów w Wielkopolsce, w latach okupacji hitlerowskiej (1941-1943), Poznań 2005. Źródła do dziejów Polaków w Marchii Granicznej w latach 1919-1945, opr. i red. J. Benyskiewicz, Zielona Góra 1967. Materiały udostępnione
elektronicznie: Bojarski A., Ustrój sądów karnych i wojskowych organów dyscyplinarnych w Wielkopolsce w okresie powstania wielkopolskiego 1918/1919, Poznań 2020, rozprawa doktorska, mps., repozytorium.amu.edu.pl. Brożek D., Zaczyło się w Pierschtigel, https://gazetalubuska.pl/ zaczelo-sie- wtirschtiegel/ar/7810903. Fischer von Mollard A., Oie Flucht der Fischer von Mollards, https://www. heimatkreis-meseritz.de/4_58.htm. 418
Bibliografia Gersdorff von W, Bauchwitz und die Gersdorff, https://www. heimatkreis-meseritz.de/4_146.htm. Grobelški W, Działalność społeczna Strągy Granicznej na przykładzie Komisariatu SG w Zbąszyniu, muzeumsg.strazgraniczna.pl 2007. Historia a wyobrażenia o przeszłości. Ankieta, http://www.polska 1918-89. pl/pdf/historia-a-wyobrazeniaprzeszlosci,3825.pdf. Kozica Sz., Hajemniczą śmierć rodziny. Józef Augusta i Romek zginęli od strzałów w głowę., https://plus.gazetalubuska.pl/ tajemnicza-smierc-rodzinyjozef-augusta-i-romek-zgineli-od-strzalow-w-glowe/ar/10014218. Kubera J., Bobka „piastowska” vs .jagiellońska’. Odmienność туг relacji w Niemcami jako determinanta poglądów na polską politykę zagraniczną, Acta Politica Polonica nr 4/2016 (38), www.wnus.edu.pl/ap. Majchrowska A., Polenaktion, październik 1938 r. Historia wypędzonych zNiemiec, https://www.jhi.pl/blog/2019-08-12-polenaktion-pazdziernik-1938-rhistoria-wypedzonych-z-niemiec. Olejarczyk P, „Heimkehr”. Najgorszy film o „zjym Polaku”, https://histmag. org/Heimkehr-Naj gors zy- film-o-zlym-Polaku- 8514. Sadowski A., Peon StanisławPinecki— historiaprawdziwa, http: / /klimatylagowskie. pl /index.php?pg=start5. Ziętek Μ., 0 boskim narodzie, https:/Įwww.pohshclub.org/2012/09/23/ magdalena-zietek-o-boskim-narodzie/. Pozostałe materiały elektroniczne: https:/1 archiwum.leszno.pl/new/art,229,wypad-pod-wschowe-polscyzolnierze-na-terytorium-wroga. https://www.adaskolejowy.net/. https://www.andrzejwroblewski.pl/biografial . https://www.deutschlandfunkkultur.de/kritik-an-vertriebenen-stiftungplaedoyer-fuer. https:/1
de.wikipedia.org/wiki/Wilhelm_Beringer. https:/1 en.wikipedia.org/wiki/Walter_Flex. http://wwweuropeana-collections-1914-1918.eu/ film-the-story-of-walter-flex. https://filmpolski.pl/fp/index.php?film=22713. https://gazetalubuska.pl/leon-pinecki-ze-stolunia-nie-byl-mistrzemjaka-jest-prawda-o-karierze-polskiego-mastodonta/ar/cl 5-7888570. 419
POGRANICZE. Przeszłość bez historii. https://gazetalubuska.pl/poczatek-wojny-w-powiecie-wolsztynskim/ ar/7813777. https://historia.org.pl/2019/11/10/sila-pamieci-jak-ciezar-historiioddziałuj e-na-wspolczesnosc-i֊w-j aki-sposob-sie-z-tym-zmierzyc/. http://www.holocaustresearchproject.org/holoprelude/Zbaszyn.html. https: //www.polskal918-89.pl/pdf/historia-a-wyobrazenia-przeszlosci , 3825.pdf. http://www.pomost.net.pl/. https://dziennikzachodni.pl/gorny-slask-swiat-najmniejszy-niemieckapolityka-regionalna-i-historyczna-na-gornym-slasku/ar/893239. https://miedzychod.pl/strona/62. https://www.salon24.pl/u/nick/572906, polsko-niemiecka-umowaHkwidacyjna-1929-protesty-wiece-i,2. http: / /www.sulecin.pl/pl/gmina-sulcin/czy-wiesz-e/38-leon-stanisawpinecki.html. https://pl.wikipedia.org/wiki/Dyskobolia_Grodzisk_Wielkopolski. https://pl.wikipedia.org/ wiki/Plan_Younga. https://pl.wikipedia.org/wiki/Traktaty_lokarne%C5%84skie . https://pl.wikipedia.org/wiki/Zygmunt_W%C4%99clewski?fbclid= IwARl hBgw6r9O6kota4_wlxqxslW0ODIS5Qs 1 DhAfXCctWQmA-t-ivTaPHkk. https://sentymentalny.com/. https://zabytek.pl/pl/obiekty/kwilcz-zespol-palacowo-parkowy. https://zabytek.pl/pl/obiekty/rozbitek-zespol-palacowo-parkowy. https://www.facebook.com/domarat.iwienski.l. https://www.facebook.com/groups/612875245813936 . https: //www.facebook.com/ZbaszynskiBalagan . https://www.facebook.com/andrzej.chmielewski.3766. https://www.facebook.com/katarzyna.sztubafrackowiak. https://www.facebook.com/MuzeumZbaszyn. https://www.heimatkreis-meseritz.de/3_191 .htm. https: / / 27grudnia.pl/bohaterowie/marcin-rozek/912.
https://www.facebook.com/search/top?q=muzeum%20ziemi%20 mi%C4%99dzyrzeckiej%20im.%20alfa%20kowalski. 420
Bibliografia Prasa z okresu międzywojennego: Ozjennik Bydgoski: Piątek 13 stycznia 1939. Ozjennik Poranny: 1938.10.30 R.4 Nr 250. 1939.09.01 R.5 Nr 200. Gayeta Szamotulska: nieyaleyne pismo narodowe, społeczne i polityczne: 1924.08.16 R.3 Nr 97. Goniec Wielkopolski, najtańsze pismo codzienne dla wszystkich stanów: 1925.04.26 R.48 Nr 97. Kresy Zachodnie: pismo poświęcone obronie interesów narodowych na zachodnich Ziemiach Polski: 1925.12.02 R.3 Nr 278. 1924.05.24 R.2 Nr 86. 1930.03.23 R.8 Nr 69. 1930.03.25 R.8 Nr 70. 1930.03.26 R.8 Nr 71. 1930.03.30 R.8 Nr 75. Kurjer Zachodni: 1930.01.18 R.6 Nr 6. Kurjer Zachodni: pismo bezpartyjne poświęcone wszystkim stanom: 1930.02.01 R.6 Nr 10. 1930.04.09 R.6 Nr 29. Kurjer Zachodni:pismo narodowe, bezpartyjne dla rodzjn polskich na kresach zachodnich: 14.04.1928 R. 4, Nr 30. 1929.09.21 R.5 Nr 76. Kurjer Zachodni: pismo na powiat nowotomyski oraz miast Nowego Tomyśla, Zbąszynia i Twówka: 1930.06.04 R.6 Nr 45. 1930.07.09 R.6 Nr 55. 1930.07.16 R.6 Nr 57. Nasya Chodzie^ organ poświęcony obronie interesów narodowych na zachodnich Ziemiach Polski: 1938.11.01 R.9 Nr 251. 1938.11.03 R.9 Nr 252. 421
POGRANICZE. Przeszłość bez historii. Nony Kurjer: 1933.03.03 R44. №51. Orędownik na powiat wolsRyński: 1921.11.11 R.67 №108. 1921.12.16 R.67 №123. 1922.02.20 R.68 № 22. 1922.12.13 R.69 № 143. 1925.02.23 R.72 № 23. 1925.03.18 R.72 № 32. 1925.05.06 R.72 № 52. 1926.07.28 R.73 № 85. 1935.08.30 R.82 №101. Orędownik na powiaty Nony Tomyśl, Wolsyțyn i Międzychód: 1938.11.08 R.19№127. 1939.08.24 R.20 № 93. 1939.08.26 R.20 № 94. 1939.08.29 R.20 № 95. Postęp: dziennik chrześcijański i narodowy 1924.09.17 R.35 №215. Strażnica Nadnotecka: 1930.01.25 R.2 №12(49). 1930.03.11 R.2 №31(68). 1930.03.25 R.2 №37(74). Wielkopolanin: 1919.01.28 R.37 № 22. 422 |
| any_adam_object | 1 |
| any_adam_object_boolean | 1 |
| author | Tureczek, Marceli 1979- |
| author_GND | (DE-588)131392670 |
| author_facet | Tureczek, Marceli 1979- |
| author_role | aut |
| author_sort | Tureczek, Marceli 1979- |
| author_variant | m t mt |
| building | Verbundindex |
| bvnumber | BV047503266 |
| ctrlnum | (OCoLC)1289776087 (DE-599)BVBBV047503266 |
| era | Geschichte 1919-2020 gnd |
| era_facet | Geschichte 1919-2020 |
| format | Book |
| fullrecord | <?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><collection xmlns="http://www.loc.gov/MARC21/slim"><record><leader>03125nam a2200625 c 4500</leader><controlfield tag="001">BV047503266</controlfield><controlfield tag="003">DE-604</controlfield><controlfield tag="005">20220907 </controlfield><controlfield tag="007">t</controlfield><controlfield tag="008">211008s2021 aco| |||| 00||| pol d</controlfield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">9788363404475</subfield><subfield code="9">978-83-63404-47-5</subfield></datafield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">8363404470</subfield><subfield code="9">83-63404-47-0</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(OCoLC)1289776087</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(DE-599)BVBBV047503266</subfield></datafield><datafield tag="040" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-604</subfield><subfield code="b">ger</subfield><subfield code="e">rda</subfield></datafield><datafield tag="041" ind1="0" ind2=" "><subfield code="a">pol</subfield></datafield><datafield tag="049" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-B1595</subfield><subfield code="a">DE-12</subfield></datafield><datafield tag="084" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">OST</subfield><subfield code="q">DE-12</subfield><subfield code="2">fid</subfield></datafield><datafield tag="100" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Tureczek, Marceli</subfield><subfield code="d">1979-</subfield><subfield code="e">Verfasser</subfield><subfield code="0">(DE-588)131392670</subfield><subfield code="4">aut</subfield></datafield><datafield tag="245" ind1="1" ind2="0"><subfield code="a">Pogranicze</subfield><subfield code="b">przeszłość bez historii ...</subfield><subfield code="c">Marceli Tureczek ; Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna im. Zbigniewa Herberta</subfield></datafield><datafield tag="264" ind1=" " ind2="1"><subfield code="a">Gorzów Wielkopolski</subfield><subfield code="b">Wydawnictwo Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Zbigniewa Herberta w Gorzowie Wielkopolskim</subfield><subfield code="c">2021</subfield></datafield><datafield tag="300" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">446 Seiten</subfield><subfield code="b">Fotografien, Illustrationen, Porträts, Karten</subfield><subfield code="c">24 cm</subfield></datafield><datafield tag="336" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">txt</subfield><subfield code="2">rdacontent</subfield></datafield><datafield tag="337" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">n</subfield><subfield code="2">rdamedia</subfield></datafield><datafield tag="338" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">nc</subfield><subfield code="2">rdacarrier</subfield></datafield><datafield tag="500" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Literaturverzeichnis Seite 401-422</subfield></datafield><datafield tag="546" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Zusammenfassung auf Deutsch</subfield></datafield><datafield tag="648" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Geschichte 1919-2020</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Zwischenkriegszeit</subfield><subfield code="0">(DE-588)1250270871</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Grenzgebiet</subfield><subfield code="0">(DE-588)4021993-8</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Polen</subfield><subfield code="0">(DE-588)4046496-9</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Deutschland</subfield><subfield code="0">(DE-588)4011882-4</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="0"><subfield code="a">Regiony przygraniczne</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="0"><subfield code="a">Stosunki etniczne</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="2"><subfield code="a">Marchia Graniczna Poznańsko-Zachodniopruska</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="0"><subfield code="a">Tożsamość społeczna / Region przygraniczny polsko-niemiecki</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="2"><subfield code="a">Region przygraniczny polsko-niemiecki</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="2"><subfield code="a">Region przygraniczny polsko-niemiecki / stosunki międzyetniczne</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="4"><subfield code="a">1901-2000</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="4"><subfield code="a">2001-</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="6"><subfield code="a">Reportaż</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="0"><subfield code="a">Polen</subfield><subfield code="0">(DE-588)4046496-9</subfield><subfield code="D">g</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="1"><subfield code="a">Deutschland</subfield><subfield code="0">(DE-588)4011882-4</subfield><subfield code="D">g</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="2"><subfield code="a">Grenzgebiet</subfield><subfield code="0">(DE-588)4021993-8</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="3"><subfield code="a">Zwischenkriegszeit</subfield><subfield code="0">(DE-588)1250270871</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="4"><subfield code="a">Geschichte 1919-2020</subfield><subfield code="A">z</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2=" "><subfield code="5">DE-604</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032904273&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Inhaltsverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032904273&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Register // Ortsregister</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032904273&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Literaturverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="n">oe</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="q">BSB_NED_20220907</subfield></datafield><datafield tag="999" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-032904273</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">900</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">0905</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">900</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">0904</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield></record></collection> |
| geographic | Polen (DE-588)4046496-9 gnd Deutschland (DE-588)4011882-4 gnd |
| geographic_facet | Polen Deutschland |
| id | DE-604.BV047503266 |
| illustrated | Illustrated |
| index_date | 2024-07-03T18:19:35Z |
| indexdate | 2024-07-10T09:13:53Z |
| institution | BVB |
| isbn | 9788363404475 8363404470 |
| language | Polish |
| oai_aleph_id | oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-032904273 |
| oclc_num | 1289776087 |
| open_access_boolean | |
| owner | DE-B1595 DE-12 |
| owner_facet | DE-B1595 DE-12 |
| physical | 446 Seiten Fotografien, Illustrationen, Porträts, Karten 24 cm |
| psigel | BSB_NED_20220907 |
| publishDate | 2021 |
| publishDateSearch | 2021 |
| publishDateSort | 2021 |
| publisher | Wydawnictwo Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Zbigniewa Herberta w Gorzowie Wielkopolskim |
| record_format | marc |
| spelling | Tureczek, Marceli 1979- Verfasser (DE-588)131392670 aut Pogranicze przeszłość bez historii ... Marceli Tureczek ; Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna im. Zbigniewa Herberta Gorzów Wielkopolski Wydawnictwo Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Zbigniewa Herberta w Gorzowie Wielkopolskim 2021 446 Seiten Fotografien, Illustrationen, Porträts, Karten 24 cm txt rdacontent n rdamedia nc rdacarrier Literaturverzeichnis Seite 401-422 Zusammenfassung auf Deutsch Geschichte 1919-2020 gnd rswk-swf Zwischenkriegszeit (DE-588)1250270871 gnd rswk-swf Grenzgebiet (DE-588)4021993-8 gnd rswk-swf Polen (DE-588)4046496-9 gnd rswk-swf Deutschland (DE-588)4011882-4 gnd rswk-swf Regiony przygraniczne Stosunki etniczne Marchia Graniczna Poznańsko-Zachodniopruska Tożsamość społeczna / Region przygraniczny polsko-niemiecki Region przygraniczny polsko-niemiecki Region przygraniczny polsko-niemiecki / stosunki międzyetniczne 1901-2000 2001- Reportaż Polen (DE-588)4046496-9 g Deutschland (DE-588)4011882-4 g Grenzgebiet (DE-588)4021993-8 s Zwischenkriegszeit (DE-588)1250270871 s Geschichte 1919-2020 z DE-604 Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032904273&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Inhaltsverzeichnis Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032904273&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Register // Ortsregister Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032904273&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Literaturverzeichnis |
| spellingShingle | Tureczek, Marceli 1979- Pogranicze przeszłość bez historii ... Zwischenkriegszeit (DE-588)1250270871 gnd Grenzgebiet (DE-588)4021993-8 gnd |
| subject_GND | (DE-588)1250270871 (DE-588)4021993-8 (DE-588)4046496-9 (DE-588)4011882-4 |
| title | Pogranicze przeszłość bez historii ... |
| title_auth | Pogranicze przeszłość bez historii ... |
| title_exact_search | Pogranicze przeszłość bez historii ... |
| title_exact_search_txtP | Pogranicze przeszłość bez historii ... |
| title_full | Pogranicze przeszłość bez historii ... Marceli Tureczek ; Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna im. Zbigniewa Herberta |
| title_fullStr | Pogranicze przeszłość bez historii ... Marceli Tureczek ; Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna im. Zbigniewa Herberta |
| title_full_unstemmed | Pogranicze przeszłość bez historii ... Marceli Tureczek ; Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna im. Zbigniewa Herberta |
| title_short | Pogranicze |
| title_sort | pogranicze przeszlosc bez historii |
| title_sub | przeszłość bez historii ... |
| topic | Zwischenkriegszeit (DE-588)1250270871 gnd Grenzgebiet (DE-588)4021993-8 gnd |
| topic_facet | Zwischenkriegszeit Grenzgebiet Polen Deutschland |
| url | http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032904273&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032904273&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032904273&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |
| work_keys_str_mv | AT tureczekmarceli pograniczeprzeszłoscbezhistorii |