Opracowanie materiałów sfragistycznych w archiwach: wyniki prac zespołu naukowego powołanego przez Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych do przygotowania wskazówek metodycznych do opracowania materiałów sfragistycznych w zasobie archiwów państwowych
Gespeichert in:
| Weitere Verfasser: | , |
|---|---|
| Format: | Buch |
| Sprache: | Polish |
| Veröffentlicht: |
Warszawa
Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych
2020
|
| Schlagworte: | |
| Online-Zugang: | Inhaltsverzeichnis Literaturverzeichnis |
| Beschreibung: | 217 Seiten Illustrationen, Diagramme 30 cm |
| ISBN: | 9788366739154 |
Internformat
MARC
| LEADER | 00000nam a2200000 c 4500 | ||
|---|---|---|---|
| 001 | BV047475362 | ||
| 003 | DE-604 | ||
| 005 | 20220805 | ||
| 007 | t| | ||
| 008 | 210920s2020 xx a||| |||| 00||| pol d | ||
| 020 | |a 9788366739154 |9 978-83-66739-15-4 | ||
| 035 | |a (OCoLC)1269395814 | ||
| 035 | |a (DE-599)BVBBV047475362 | ||
| 040 | |a DE-604 |b ger |e rda | ||
| 041 | 0 | |a pol | |
| 049 | |a DE-12 | ||
| 084 | |a OST |q DE-12 |2 fid | ||
| 245 | 1 | 0 | |a Opracowanie materiałów sfragistycznych w archiwach |b wyniki prac zespołu naukowego powołanego przez Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych do przygotowania wskazówek metodycznych do opracowania materiałów sfragistycznych w zasobie archiwów państwowych |c opracowali: Adam Baniecki, Dariusz Bednarek, Robert Forysiak-Wójciński, Robert Górski, Janusz Grabowski, Paweł Gut, Marcin Hlebionek, Ivona Jablonskaja, Elżbieta Jabłońska, Jagoda Jankowska, Anna Laszuk, Jolanta Leśniewska, Dorota Żygadło ; pod redakcją Pawła Guta i Marcina Hlebionka ; Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych |
| 264 | 1 | |a Warszawa |b Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych |c 2020 | |
| 300 | |a 217 Seiten |b Illustrationen, Diagramme |c 30 cm | ||
| 336 | |b txt |2 rdacontent | ||
| 337 | |b n |2 rdamedia | ||
| 338 | |b nc |2 rdacarrier | ||
| 610 | 1 | 7 | |a Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych |2 dbn |
| 648 | 7 | |a Geschichte |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 650 | 7 | |a Archiwa państwowe |2 dbn | |
| 650 | 7 | |a Metody badawcze |2 dbn | |
| 650 | 7 | |a Sfragistyka |2 dbn | |
| 650 | 7 | |a Sfragistyka |2 jhpk | |
| 650 | 7 | |a Archiwa publiczne |2 jhpk | |
| 650 | 0 | 7 | |a Archiv |0 (DE-588)4002859-8 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 650 | 0 | 7 | |a Siegelkunde |0 (DE-588)4181228-1 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 651 | 7 | |a Polska |2 dbn | |
| 651 | 7 | |a Polen |0 (DE-588)4046496-9 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 689 | 0 | 0 | |a Polen |0 (DE-588)4046496-9 |D g |
| 689 | 0 | 1 | |a Archiv |0 (DE-588)4002859-8 |D s |
| 689 | 0 | 2 | |a Siegelkunde |0 (DE-588)4181228-1 |D s |
| 689 | 0 | 3 | |a Geschichte |A z |
| 689 | 0 | |5 DE-604 | |
| 700 | 1 | |a Baniecki, Adam |4 edt | |
| 700 | 1 | |a Gut, Paweł |0 (DE-588)1221093940 |4 edt | |
| 776 | 0 | 8 | |i Erscheint auch als |n Online-Ausgabe, PDF |z 978-83-66739-16-1 |
| 776 | 0 | 8 | |i Erscheint auch als |n Online-Ausgabe, EPUB |z 978-83-66739-17-8 |
| 776 | 0 | 8 | |i Erscheint auch als |n Online-Ausgabe, MOBI |z 978-83-66739-18-5 |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032876950&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Inhaltsverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032876950&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Literaturverzeichnis |
| 940 | 1 | |n oe | |
| 940 | 1 | |q BSB_NED_20220805 | |
| 942 | 1 | 1 | |c 907.2 |e 22/bsb |g 438 |
| 943 | 1 | |a oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-032876950 | |
Datensatz im Suchindex
| _version_ | 1817522452321796096 |
|---|---|
| adam_text |
SPIS TREŚCI Słowo wstępne. Część I. Wprowadzenie do 9 sfragistyki 1. Sfragistyka w systemie nauk. Podstawowe pojęcia sfragistyczne {Marcin Hlebionek). 2. Prawo pieczętne: rodzaje kancelaryjno-prawne i fałszerstwa pieczęci. Kręgi funkcjonowania pieczęci 15 {Pawel Gut, Marcin Hlebionek). 19 {Paweł Gut). 33 Typologia pieczęci. Wybrane zagadnienia {Marcin Hlebionek). 53 {Marcin Hlebionek). 59 Metodyka opracowania archiwalnego pieczęci {Jagoda Jankowska). 65 7. Zalecenia konserwatorskie dla zbiorów sfragistycznych {Elżbieta Jabłońska, Ivona Jablonskaja). 79 3. Budowa pieczęci: 4. 5. Pieczęć jako 6. typariusz, odcisk, kopia trójwymiarowa medium, dzieło sztuki i źródło historyczne Część II. Wskazówki metodyczne do opracowania materiałów SFRAGISTYCZNYCH W ZASOBIE ARCHIWÓW PAŃSTWOWYCH. Wykaz skrótów 91 216
174 OPRACOWANIE MATERIAŁÓW SFRAGISTYCZNYCH W ARCHIWACH 8. Bibliografia (wybór) Bibliografie Celej A., Bibliografia genealogii i heraldyki polskiej za lata 1980-2001, Warszawa 2006. Chassel J.-L., Dalas Μ., Bibliographie de la sigillographie française de 1982 ŕ 1986, „Revue française d’héraldique et de sigillographie”, t. 54-59, 1984-1989. Diederich T., Sphragistik, [w:] Historische Hilfswissenschaften. Stand und Perspektiven der Forschung, hrsg. von T. Diederich, Wien Köln Weimar 2005. Gandilhon R., Pastoureau Μ., Bibliographie de la sigillographiefrançaise, 2e édition, Paris 1982. Гавриленко В., Ілюстрований бібліографічний покажчик з української сфрагістики, Київ 2015. - Українська сфрагістика. Анотований бібліографічний покажчик, Київ 1991. Hais ig Μ., Osiągnięcia і postulaty w zakresie sfragistyki polskiej, „Studia Żródłoznawcze”, t. 4, 1959. Henning E., Jochums G., Bibliographie zur Sphragistik. Schrifttum Deutschlands, Österreichs und der Schweiz bis 1990, Köln 1995 (Bibliographie der historischen Hilfswissenschaften; 2). Kuczyński S.K., Materiały do bibliografii numizmatyki, medalografii, sfragistyki i heraldyki polskiej (1966—1970), Warszawa 1973. Perkun W., Badania sfragistyczne na Ukrainie w latach 1991-2003, [w:] Pieczęcie w dawnej Rzeczypospolitej, red. Z. Piech, J. Pakulski, J. Wroniszewski, Warszawa 2006. Pieczęcie w dawnej Rzeczypospolitej, red. Z. Piech, J. Pakulski, J. Wroniszewski, Warszawa 2006. Preuss H., Siegelbibliographie [1987-1998], „Die Blätter tur deutsche Landesgeschichte”, Bd. 134, 1998. Szymański J., Sfragistyka, [w:] J. Szymański, Nauki
pomocnicze historii, Warszawa 1985, 1989, 1994, 1997, 2000, 2004, 2006. Słowniki Baniecki A., Bednarek D., Żygadło D., Forysiak-Wójciński R., Gut P., Leśniewska J., Hlebionek Μ., Materiały do polskiego słownika sfragistycznego, „Archiwista Polski”, 2010, nr 3(59). Похлебкин B.B. Словарь
международной символики и эмблематики, Москва 1995. Połski słownik archiwalny, red. W. Maciejewska, Warszawa 1974. Stalins G.F., Vocabulaire-Atlas Héraldique en six langues, Paris 1952. Vocabulaire international de la diplomatique, ed. Μ. Milagros Cárcel Orti, Orti, Valencia 1997. Vocabulaire
international de la sigillographie, ed. R. Grispo, Roma 1990. Vocabularium internationale sigillographicum, eds. L. Vrtel, K. Müller, Μ. Hlebionek, V. Keresztes, Bratislava 2016. Podręczniki Polska: Gumowski Μ., Handbuch der polnischen Siegelkunde, Graz 1966. Gumowski Μ., Haisig Μ., Mikucki S.,
Sfragistyka, Warszawa 1960. Pieczątki, pieczęcie i adresy jako przedmiot badań kryminalistycznych, red. W. Lisowska, Warszawa 2000. Litwa, Białoruś, Ukraina: Цітоу А., Сфрагістика i геральдика Беларуси Мінск 1999. Гавриленко В. О., Українська сфрагістика, Київ 1977. -Шлях до сфрагістики, Київ-Львів,
2014. Niemcy: Ewald W., Siegelkunde, München-Berlin 1914. Kittel E., Siegel, Braunschweig 1970. Das Siegel. Gebrauch und Bedeutung, hrsg. von G. Signori, Darmstadt 2007. Stieldorf A., Siegelkunde: Basiswissen, Hannover 2004. Rosja: Каменцева E. И., Устюгов Н. В., Русская сфрагистика и геральдика,
Москва 1974. Лихачев Н., Русская сфрагистика, Петербург 1900.
CZĘŚĆ II. WSKAZÓWKI METODYCZNE 175 Мельцин Μ.О. Геральдика, нумизматика, сфрагистика, униформология. Вспомогательные исторические дисциплины, Санкт-Петербург 2006. Соболева Н.А., Русские печати, Москва, 1991. Czechy, Słowacja, Węgry: Krejčíková J., Krejčík T, Úvod do české sfragistiky, Ostrava 1989. Kumorowitz L.B., A magyar pecséthasználat története a középkorban, Budapest 1944. Maráz K., Sfragistika: Studijní texty pro posluchače pomocných věd historických a archivnictví, Brno 2014. Rábik V., Pečať a jej spoločenská úloha v stredovekom uhorskom kráľovstve, Trnava 2012. Francja: Roman J., Manuel de sigillographie française, Paris 1912. Wielka Brytania: A guide to seals in the Public record office, Public Record Office, London 1968. Harvey RD.A., McGuinness A., A guide to British medieval seals, Toronto 1996. Włochy: Bascapè G.C., Sigillografia. Il sigillo nella diplomatica, nel diritto, nella storia, nell’arte, vol. I: Sigillografia gene rale, Giuffrè, Milano 1969; vol. II: Sigillografia ecclesiastica, Giuffrè, Milano 1978. Grisar J., de Lasala F., Aspetti della sigillografìa, Roma 1997. Menendez Pidal de Navascués F., Il messaggio dei sigilli. Inaugurazione del Corso biennale della Scuola Vaticana di Paleografia, Diplomatica ed Archivistica 2000-2002, Città del Vaticano 2002. Welber Μ., Sigillografia. Il sigillo nella Diplomatica, nel Diritto, nella Storia, nell'arte, vol. Ill, I sigilli nella Storia del Diritto medievale italiano, Milano 1984. Instrukcje metodyczne Description des collections sigillographiques, Référence: DITN_RES_2005_003, Direction des Archives de
France, Paris le 29 mars 2005. Direzione Generale Per Gli Archivi, Istituto Centrale Per Gli Archivi, SIAS Sistema informativo degli archivi di sta to, Linee guida alla descrizione, e alla gestione, del patrimonio documentario, Volume II.3, La scheda sigilli, S.Ricci, P. Feliciati, Versione software 4.0.0.2, DGA 2007. Pečetě. Program pro evidenci a rešerše ze sfragistického materiálu (pečetě, pečetidla, sbírkové odlitky, opr. J. Hora, V. Růžek, verze 1.0, Praha 1996. Program pro evidenci a rešerše ze sfragistického materiálu (pečetě, pečetidla, sbírkové odlitky „Pečetě”. Diferenční příručka pro přechod z programu Pečetě (AS MV ČR) do programu Pečetě (Bach systems, s. r. о.), opr. V. Růžek, Praha 2011. Pismo Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych z 22 maja 1961 roku w sprawie inwentaryzacji pieczęci, [w:] Zbiór przepisów archiwalnych wydanych przez naczelnego dyrektora archiwów państwowych w latach 1952-2000, oprać. Μ. Tarakanowska, E. Rosowska, Warszawa 2001. Zarządzenie NDAP z dnia 22 maja 1961 r. w sprawie wytycznych do opracowania zbiorów pieczęci przechowywa nych w archiwach państwowych, [w:] Zbiór przepisów archiwalnych wydanych przez naczelnego dyrektora archiwów państwowych w latach 1952-2000, oprać. Μ. Tarakanowska, E. Rosowska, Warszawa 2001. Zarządzenie nr 7 Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych z dnia 30 stycznia 2018 r. w sprawie ewidencjono wania zasobu archiwalnego w archiwach państwowych, https://www.archiwa.gov.pl/files/zarzadzenia_NDAP/ zarz7_2018.pdf [dostęp: 22.05.2020]. Zarządzenie nr 8 Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych z dnia 30
stycznia 2018 r. w sprawie inwentaryza cji materiałów archiwalnych oraz sporządzania i zatwierdzania elektronicznych inwentarzy archiwalnych dla zespołów (zbiorów) w archiwach państwowych, https://www.archiwa.gov.pl/files/zarzadzenia_NDAP/zarz8_ 2018.pdf [dostęp: 22.05.2020]. Metodyka opisu i problematyka inwentaryzacji Adamczewski Μ., W sprawie edycji zbiorów pieczęci i opisu wyobrażeń napieczętnych, „Studia Źródłoznawcze”, t. 54, 2016. Bascapè G., Zbiory pieczęci. Zagadnienia metod porządkowania, klasyfikacji i katalogowania, Warszawa 1960. Цйтоў А., Методичныя парады na апісанню помнікаў сфрагістыкі для архіваў i мзеяў, Мінск 1997.
176 OPRACOWANIE MATERIAŁÓW SFRAGISTYCZNYCH W ARCHIWACH ֊ Асноўная сфрагістычная тэрміналогія і спорба перыядызацыі помнікаў беларускай сфрагістыкі, „Сфрагістычний щорічник”, вип. 1, 2011. Dalas-Garrigues Μ., L’inventaire informatique de sceaux. Un essai aux Archives Nationales ŕ Paris, „Janus”, 1993, nr 1. Delmas M.C., Quels instruments de recherche pour les sceaux? Tradition et perspectives d’avenir, „Bibliothèque de l’école des chartes”, t. 156, 1998, z. 2. Diederich T., Prolegomena zu einer neuen Siegel Typologie, „Archiv für Diplomatik, Schriftgeschichte, Siegel- und Wappenkunde” Bd. 29, 1983. Gut P. Problemy inwentaryzacji kolekcji tłoków pieczętnych w Archiwum Państwowym w Szczecinie, „Archiwista Polski”, 2007, nr 1(45). Haisig Μ. Z problematyki inwentaryzacji zasobów sfragistycznych w archiwach dolnośląskich, „Archeion”, 83, 1987. Harvey P, Computer catalogue ofseals in the Public Record Office, „Janus”, 1996, nr 2. Hlebionek Μ., ISAD (P) — międzynarodowy standard opisu archiwalnych materiałów sfragistycznych, [w:] Archiwa, źródła, historia: prace ofiarowane w siedemdziesiąte urodziny profesora Władysława Stępniaka, red. E. Ko sowska, H. Wajs, Warszawa 2018. — Katalog VI. Z dziejów opracowania zasobu sfragistycznego toruńskiego Archiwum, [w:] Wokół metodyki ar chiwalnej. Księga dedykowana բրօք. Wiesławie Kwiatkowskiej w sześćdziesiątą piątą rocznicę urodzin, red. W. Chorążyczewski, A. Rosa, Μ. Żmudziński, Toruń 2018. — O opracowaniu materiałów sfragistycznych w archiwach państwowych, [w:] Toruńskie Konfrontacje Archiwalne, է. VI, Pogranicza archiwistyki, red. W.
Chorążyczewski, A. Rosa, Toruń 2019. ֊ Pieczęć jako obiekt archiwalny, [w:] Toruńskie Konfrontacje Archiwalne, է. II, Teoria archiwalna wczoraj - dziś — jutro, red. W. Chorążyczewski, A. Rosa, Toruń 2011. - Problemy opisu materiałów sfragistycznych w polskich archiwach, „Сфргістичний щорічник”, вип. I, 2011. — W stronę Sigillum. Problem opisu pieczęci w polskich archiwach, „Archiwista Polski”, 2006, nr 4(44). - Zasady transkrypcji inskrypcji napieczętnych, http://www.archiwa.net/index.php?option=com_content view=art icle id=63:marcin-hlebionek-zasady-transkrypcji-inskrypcji-napiecztnych catid=24:artykuy Itemid=8 [do stęp: 8.05.2020]. Introduction to archival materials: An introduction to seals, Public Record Office, Mai 1996. Kuczyński S.K., Inwentaryzacja pieczęci w archiwach państwowych, „Studia Zródłoznawcze”, t. 7, 1962. Chojnacka K., Radtke L, Opracowanie pieczęci, [w:] Metodyka pracy archiwalnej, red. S. Nawrocki, S. Sierpowski, Poznań 1992, wyd. II, Poznań 1995, wyd. III, Poznań 1998, wyd. IV, Poznań 2002, wyd. V, Poznań 2004. Mischke W., Pieczęcie polskie w czeskich bazach internetowych, [w:] Zbiory pieczęci w Polsce, red. Z. Piech, W. Strzyżewski, Warszawa 2009. Pastoureau Μ., Reflexions sur la typologie des sceaux, „Janus”, 1993, nr 1. Pastoureau Μ., Les Sceaux, [Typologie des Sources du Moyen Age Occidental], Turnhout 1981. Pokora P., Typologia i nazewnictwo pieczęci biskupich, [w:] Dawne pieczęcie. Typologia - metody badań - interpre tacje, red. Z. Piech, Warszawa 2015. Richter B., Die Inventarisierung von Siegeln im Sächsischen Staatsarchiv Leipzig: erste
Erfahrungen bei der com putergestützten Erfassung und Auswertung, „Der Archivar“, Jg. 47, 1994. Schäfer U., Authentizität. Vom Siegel zur digitalen Signatur, [w:] Archivierung elektronischer Unterlagen (Werkhef te der Staatlichen Archivverwaltung Baden-Württemberg: Serie A Landesarchivdirektion), Stuttgart 1999. Sedláčková H., Cataloguing Seals, Seal Matrices and Casts by Computer, (A nation-wide electronic catalogue of seals, seals matrices and casts used in archives of the Czech Republic), „Comma”, 2005, nr 2. Szemkovics L.Ş., Norme internaționale de descriere a sigiliilor (proiect), „Hrizovul. Anuarul Facultății de Arhivi stică”, t. 15, 2009. Stróżyk P„ Klasyfikacja pieczęci benedyktyńskich i cysterskich z ziem polskich, [w:] Dawne pieczęcie. Typologia - metody badań - interpretacje, red. Z. Piech, Warszawa 2015. Szymański J., Sfragistyka, [w:] J. Szymański, Nauki pomocnicze historii, Warszawa 1985, 1989, 1994, 1997, 2000, 2004, 2006.
CZĘŚĆ II. WSKAZÓWKI METODYCZNE 177 Vahl W., Beschreibung und Auswertung mittelalterischer Siegel, „Archiv für Diplomatik, Schriftgeschichte, Siegel und Wappenkunde“, Bd. 42, 1996. Konserwacja i reprodukowanie pieczęci Bartl B., Bacílková В., Konzervace a restaurování voskových předmětů, STOPSpolečnost pro technologie ochrany památek 17. října 2013 Národní technické muzeum, „Vosky — přehled”, Praha 2013, s. 5-16. Bartl B„ Trejbal J., Ďurovič Μ., Vašíčková S., Valterová I., Analysis of efflorescence on surface of beeswax seals, „Journal of Cultural Heritage”, 2012, t. 13, nr 3, s. 275-284. Borowski Μ., Czajka A., i Michas A., Zasady postępowania z materiałami archiwalnymi. Ochrona zasobu archiwal nego, Warszawa 2011. Budka W, Reprodukowanie pieczęci, „Wiadomości Numizmatyczno-Archeologiczne”, R. 15, 1933. La conservation préventive des sceaux de cire : bilan et perspectives, Paris, 12-13 juin 2003, Conseil international des Archives, Comité de sigillographie, CIA/CSG-2003, https://www.ica.org/sites/default/files/CSG_2003_ proceeding_conservation_FR.pdf [dostęp: 8.05.2020]. Cozzi R., Medieval wax seals: composition and deterioration phenomena of white seals, „Papier Restaurierung”, vol. 4, №1, 2003. Czajka A., Dawne metody zabezpieczania pieczęci woskowych. Wstęp do badań, [w:] Zabytkowe dokumenty uwie rzytelnione pieczęciami. Konserwacja i badania, red. Μ. Grocholska i K. Kroczak, Wrocław 2019. Dernovskova, J., The use of propolis in seal conservation, „Scottish Society for Conservation and Restoration”, journal, vol. 8, №2, Mai 1997. Dernovskova J., Novotna P., Surface
crystallisation on beeswax seals, „Restaurator”, 23, №4, 2002. Dümmler Μ., 4th international Round Table ofseal conservators, „White seals Degradation phenomenon and resto ration”, Paris 2016. Grocholska Μ., Drawc Μ., Diplomata w zbiorach Zakładu Narodowego .im. Ossolińskich. Stan zachowania ko lekcji, [w:] Zabytkowe dokumenty uwierzytelnione pieczęciami. Konserwacja i badania, red. Μ. Grocholska i K. Kroczak, Wrocław 2019. Estudio y conservación de sellos en cera. Encuentro sigilografica, Nájera, 14—18 de octubre de 2002, Logroño, 2005. Gumowski Μ., Pieczęcie w archiwum i ich reprodukowanie, „Archeion”, 19-20, 1951. Jablonskaja I., Problematyka konserwatorska średniowiecznych dokumentów pergaminowych uwierzytelnionych pieczęciami woskowymi ze zbiorów Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, [w:] Zabytkowe dokumen ty uwierzytelnione pieczęciami Konserwacja i badania, red. Μ. Grocholska i K. Kroczak, Wrocław 2019, s. 101-117. Jabłońska E„ Dokumenty pergaminowe z pieczęciami woskowymi w praktyce konserwatorskiej, [w:] Archiwa polskie wobec wyzwań XXI wieku. Pamiętnik III Powszechnego Zjazdu Archiwistów Polskich, Toruń 2—4 września 1997,t. 1, Radom 1997. - Metody wykonywania pieczęci woskowych, „Ochrona Zabytków”, 1998, nr 2. - Problematyka konserwacji ֊ restauracji zabytkowych obiektów z wosku, [w:] Zbiory biblioteczne, muzealne i ar chiwalne — badania i konserwacja, red. E. Jabłońska, Toruń 2010, s. 221—232. - Uzupełnianie brakujących fragmentów pieczęci woskowych, [w:] Naukowe podstawy ochrony i konserwacji dzieł sztuki oraz zabytków kultury materialnej, red. A.
Strzelczyk, S. Skibiński, Toruń 1993. - Zniszczenia i rekonstrukcje pieczęci woskowych, „Ochrona Zabytków”, 1997, nr 4. Jabłońska E., Kozielec T. i Jablonskaja I., Badania konserwatorskie dokumentów pergaminowych uwierzytelnio nych pieczęciami woskowymi wystawionych przez Bolesława Wstydliwego i Jadwigę, królową polską, [w:] Zabytkowe dokumenty uwierzytelnione pieczęciami. Konserwacja i badania, red. Μ. Grocholska i K. Kroczak, Wrocław 2019, s. 59-73. Kadziszewska Μ., Stróżyk P, Repertorium dawnych sposobów reprodukowania pieczęci, [w:] Zbiory pieczęci w Polsce, red. Z. Piech, W. Strzyżewski, Warszawa 2009. Kom H., Aufbewahrungssystemefür Pergamenturkunden mit an- und abhängenden Siegeln, Mémoire de fin d’études, Köln, 2004. Nowak J., Tekstylia w dokumentach archiwalnych. Konserwator papieru wobec tekstyliów w dokumentach archiwal nych, Warszawa 2010.
178 OPRACOWANIE MATERIAŁÓW SFRAGISTYCZNYCH W ARCHIWACH Los Santos M.C. de, Raport o konserwacji i zabezpieczaniu pieczęci, [w:] Problemy konserwacji kościelnych zaso bów archiwalnych, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, t. 58, 1989. Prévost A., Cahier des clauses techniques particulières pour la conservation - restauration des sceaux et objets sigillographiques dans les services publics d’archives, Paris 2010. Table ronde sur la préservation et la restauration des sceaux. Madrid, 5-9 Juillet 1995, Madrid 2000. Górska-Wikło E., Konserwacja zbiorów w Archiwum Uniwersytetu w Glasgow, „Notes Konserwatorski”, t. 16, 2014. Woods C., The nature and treatment of wax and shellac seals, „Journal of the society of archivist”, vol. 15, №2, 1994. WyczańskaK., O konserwacji i reprodukowaniu pieczęci, „Archeion”, 19—20, 1951. Zabytkowe dokumenty uwierzytelnione pieczęciami. Konserwacja i badania, red. Μ. Grocholska, K. Kroczak, Wroc ław 2019. Zabková К., Pergamenové listiny v minulosti a dnes Proces výroby a zpracování pergamenu, konzervace pergameno-vých listin a způsoby jejich uložení. Diplomová prace, Brno 2010, https://is.muni.cz/th/tidf3/Zabkova_Diplomova_prace.pdf [dostęp: 8.05.2020]. Pieczęcie królewskie Čárek J., O pečetech českých knížat a králů z rodu Přemyslova, „Sborník příspěvků к dějinám hl. m. Prahy” 8, 1938. Chmielewska Μ., Pieczęć kancelaryjna Zygmunta Jagiellończykajako księcia śląskiego, „Śląski Kwartalnik Histo ryczny Sobótka”, R. 44, 1989, nr 4. Цітоў А., Пячаткі старажытнай Беларусі, Мінск 1993. Czok В., Chronologische Synopsis ausgewählter Wappensiegel aller
Landesherrn von Brandenburg-Preussen von 1417 bis 1918, „Archivmitteilungen”, 2/1994. Diehl E., Przyczynek do sfragistyki polskiej, „Wiadomości Numizmatyczno-Archeologiczne”, R. З, 1891, որ 4; է. 1, R. 4, 1892, ПГ 1-2; է. II, R. 5, 1893, որ 1 ; է. II, R. 6, 1894, որ 3-4; է. II, R. 8, 1896, որՅ. Dräger U., Czok В., Siegel der brandenburgisch-preussischen Landesherren vom 15. bis 19. Jahrhundert im Zentra len Staatsarchiv, Dienststelle Merseburg, „Archivmitteilungen”, 2/1984. Drelicharz W., Królewska pieczęć Przemyśla II i jej historiograficzne inspiracje, [w:] Pieczęcie herbowe: herby na pieczęciach. IIKrakowskie Kolokwium Heraldyczne, red. W. Drelicharz, Z. Piech, Warszawa 2011. Forysiak-Wójciński R., Dwie nieznane pieczęcie królewskie Stanislawa Augusta Poniatowskiego, „Archiwista Pol ski”, 2015, nr 1(77). - Funkcjonowanie formuły Sigillum Maiestatis Nostrae w dokumentach królów polskich od XIV do XVI wieku, [w:] Inskrypcje na pieczęciach. Treści, formy, funkcje, red. P. Pokora, Μ. Hlebionek, T. Kałuski, Poznań 2016. Grulkowski Μ., Kilka uwag o pieczęciach z okresu panowania Kazimierza Jagiellończyka, „Studia Zródłoznawcze”, t. 51,2013. Gumowski Μ., Pieczęcie królów polskich, Kraków 1910-1920. - Handbuch der Polnischen Siegelkunde, Graz 1966. Gutkowski J., Sześć nieznanych pieczęci króla Stanislawa Leszczyńskiego, „Archeion”, 56, 1971. Hlebionek Μ., Nieznana pieczęć króla elekta Stanislawa I, „Rocznik Polskiego Towarzystwa Heraldycznego”, t. 15, 2016. — Nieznanapieczęć wielka litewska Augusta II, „Herold Litherland”, nr 18, 2011. - Nowożytne pieczęcie królów polskich,
[w:] Polska kancelaria królewska czasów nowożytnych między władzą a społeczeństwem. Materiały Konferencji Naukowej w Toruniu 18IV 2002, red. W. Chorążyczewski, W. Kraw czuk, Toruń 2003. - Pieczęcie królów pruskich, „Archiwista Polski”, 2008, nr 2(50). -Pieczęć majestatowa Augusta II w zbiorach Biblioteki Kórnickiej, „Pamiętnik Biblioteki Kórnickiej”, z. 26, 2003. - System heraldyczny na pieczęciach królów polskich (XIV-XVIIIw.). Propozycje badawcze, [w:] Pieczęcie herbowe herby na pieczęciach. II Krakowskie Kolokwium Heraldyczne, red. W. Drelicharz, Z. Piech, Warszawa 2011. Homolka J., К ikonografii pečetí posledních Přemyslovců, [w:] Umění doby posledních Přemyslovců, Roztoky u Prahy 1982. Kętrzyński S„ Uwagi o pieczęciach Władysława Łokietka i Kazimierza Wielkiego, „Przegląd Historyczny”, t. 8 (28), 1929.
CZĘŚĆ II. WSKAZÓWKI METODYCZNE 179 Klinkenborg Μ., Die Siegel der preußischen Könige bis zum Jahre 1806, „Hohenzollern Jahrbuch”, Bd. 9, 1905. Krawczuk W., Pieczęcie Zygmunta III Wazy, Kraków 1993. Kuczyński S.K., Pieczęć wielka litewska Jana III w zbiorach AGAD, „Wiadomości Numizmatyczne”, R. 7, 1963, z. 3. Kulecki Μ., Pieczęć majestatowa króla Augusta II w Zbiorze dokumentów pergaminowych w Archiwum Głównym Akt Dawnych, „Miscellanea Histórico-Archivistica”, է. 21, 2014. Mikulski W., O pieczęci średniej litewskiej Kazimierza Jagiellończyka, „Studia Źródłoznawcze”, t. 40, 2002. Palkij H„ Stosowanie pieczęci w kancelariach koronnych w czasach saskich. Zarys problematyki, [w:] Dawne pie częcie. Typologia ֊ metody badań - interpretacje, red. Z. Piech, Warszawa 2015. Piech Z., Ikonografia pieczęci Piastów, Kraków 1993. -Monety, pieczęcie i herby w systemie władzy Jagiellonów, Warszawa 2003. Pieczęcie królów i królowych Polski, oprać. Tabularium Actorum Antiquorum Varsoviense Maximum, Divisió Prima - „InSimul”, wyd. I Warszawa 2010; wyd. II Warszawa 2015. Posse 0., Die Siegel der deutschen Kaiser und Könige von 751 bis 1806, Bd. 1-5, Dresden 1909-1913. Rimša E., Nežinomi Aleksandro ir Žygimanto Senojo signetiniai antspaudai [nieznane pieczęcie sygnetowe Aleksan dra i Zygmunta Starego], „Lietuvos Istorijos Metraštis”, 1988 metai, Vilnius 1989. - Stepono Batoro Lietuvos didieji antspaudai ir jų atsiradimo aplinkybės [litewska pieczęć Stefana Batorego], „Lie tuvos Istorijos Metraštis”, 2001 metai 2, Vilnius 2002. -Nowe dane o litewskich pieczęciach Zygmunta III Wazy, [w:] Litwa
w epoce Wazów, red. A. Rachuba, Warszawa 2006. -Aleksandro antspaudai - naujas etapas valstybės sfragistikoje [sygnety Aleksandra Jagiellończyka], [w:] Lietuvos didysis kunigaikštis Aleksandras ir jo epocha. Mokslinių straipsnių rinkinys, sud. D. Steponavičienė, Vilnius 2007. Sułkowska-Kurasiowa L, Dokumenty królewskie i ich funkcja w państwie polskim za Andegawenów i pierwszych Jagiellonów 13 70-1444, Warszawa 1977. - Polska kancelaria królewska w latach 1447-1506, Wrocław 1967. Szybkowski S., Uwagi o pieczęciach Aleksandra Jagiellończyka, „Studia Źródłoznawcze”, t. 51, 2013. Vossberg F. A., Siegel des Mittelalters von Polen, Lithauen, Schlesien, Pommern und Preussen, Berlin 1854. Wajs H., Przyczynek o królewskich pieczęciach litewskich z XVI-XVII wieku, „Miscellanea Historico-Archivistica”, t. 23,2016. Wdowiszewski Z., Ze studiów nad sfragistyką Kazimierza Jagiellończyka, [w:] Księga Pamiątkowa Towarzystwa Naukowego w Toruniu, Toruń 1952. Wyczańska К., O zaginionych pieczęciach Kazimierza Jagiellończyka, „Przegląd Historyczny”, t. 49, 1958. Żebrawski T., O pieczęciach dawnej Polski i Litwy, „Nasze Zabytki”, z. 1, Kraków 1865, z. 2, Kraków 1871. Pieczęcie kiążęce Andrałojć Μ., Andrałojć Μ., Bulla Bolesława księcia Polski, Poznań 2006. - A Polish Ducal Bulla, „Questiones Medii Aevi Novae”, vol. 9, 2004. Barciak A., Pietrzyk L, Ikonografia pieczęci Przemyślidów opawskich do początku XV w., [w:] Imago narrat. Obraz jako komunikat w społeczeństwach europejskich, red. S. Rosik, P. Wiszewski, Wrocław 2002. Barwiński В., Pieczęcie książąt halicko-włodzimierskich z Ipoł. XIV
wieku, „Wiadomości Numizmatyczno-Archeologiczne”, R. 20,1909. Bednarek D., Podziały księstwa wrocławsko-legnickiego w świetle zabytków sfragistycznych, „Acta Universitatis Wratislaviensis”, որ 1444, Prawo 215, 1992. Bier H., Die Entwicklung der Siegeltypen der Markgrafen und Kurfürsten von Brandenburg, [w:] Brandenburgische Siegel und Wappen. Festschrift des Vereins für Geschichte der Mark Brandenburg zu Feier des hunderstjährigen Bestehens 1837-1937, hrsg. von E. Kittel, Berlin 1937. Bobowski K„ Dawne pieczęcie na Pomorzu Zachodnim. Zabytki prawa i kultury epoki Gryfitów, Szczecin 1989. - Ze studiów nad dokumentami Bolesława Wstydliwego, „Acta Universitatis Wratislaviensis”, որ 36, Historia 9, 1965. Brzustowicz G., Heraldyka książąt zachodniopomorskich XII-XVII wiek, „Przegląd Zachodniopomorski”, t. 35, 1991.
180 OPRACOWANIE MATERIAŁÓW SFRAGISTYCZNYCH W ARCHIWACH Fabijański W., Legenda na pieczęciach piastowskich książąt legnicko-brzeskich do 1675 r, „Ze Skarbca Kultury” z. 47, 1988. Grabowski J., Kancelarie i dokumenty książąt mazowieckich w latach 1341-1381. Ośrodki zarządzania i kultury, Warszawa 1999. Gumowski Μ., Handbuch der Polnischen Siegelkunde, Graz 1966. ֊ Pieczęcie książąt litewskich, Wilno 1931. - Pieczęcie książąt pomorskich, „Zapiski Towarzystwa Naukowego w Toruniu”, t. 16, 1950, z. 1. ֊ Pieczęcie śląskie XII—XIV wieku, Kraków 1935. - Pieczęcie śląskie do końca XIV wieku, [w:] Historia Śląska od najdawniejszych czasów do roku 1400, t. 3, red. W. Semkowicz, Kraków 1936. Hlebionek Μ., Nieznana pieczęć księcia Kazimierza IIprzy dokumencie pokoju brzeskiego z 1435 r, [w:] Dziedzic two książąt mazowieckich: stan badań i postulaty badawcze: materiały z sesji naukowej zorganizowanej przez Zamek Królewski w Warszawie — Muzeum i Archiwum Główne Akt Dawnych, 2 7—28 października 2016 r., red. J. Grabowski, R. Mroczek, P. Mrozowski., Warszawa 2017. — O pieczęciach księcia Kazimierza Konradowica, [w:] Książę Kazimierz Konradowie i Kujawy jego czasów, red. D. Karczewski, Kraków 2017. - Ołowiane pieczęcie książąt polskich z XII w., „Studia Żródłoznawcze”, t. 47, 2010. - Pieczęcie Piastów kujawskich, Inowrocław 2011. Irgang W., Das Urkunden und Kanzleiwesen Herzog Heinrichs IV von Schlesien (1250-1290), „Zeitschrift für Ost forschung”, R. 36, 1987. - Das Urkundenwesen Herzog Heinrichs III von Schlesien (1248-1266), „Zeitschrift für Ostforschung”, R. 31, 1982. Kaganiec Μ.,
Heraldyka Piastów Śląskich 1146—1707, Katowice 1992. Kętrzyński S., O dwóch pieczęciach Przemyśla IIz roku 1290, „Miesięcznik Heraldyczny”, R. 11, 1932. Klingenborg Μ., Die Siegel der Landesherrn der Mark Brandenburg von 1415 bis 1688, „Hohenzollern-Jahrbuch”, Bd. 8, 1904. Krzyżanowski S., Dyplomy i kancelaria Przemysława II. Studium z dyplomatyki polskiej XIII wieku, „Pamiętnik Akademii Umiejętności w Krakowie, Wydziały Filologiczny i Historyczno-Filozoftczny”, t. 8, 1890. Kuczyński S.K., Pieczęcie książąt mazowieckich, Warszawa 1978. Maleczyński K., Studia nad dyplomami i kancelarią Odonica i Laskonogiego 1202-1239, Lwów 1928. Märkische Siegel. I. Abteilung Siegel der Markgrafen und Kurfürsten von Brandenburg, Teil 2 Die Siegel der Mark grafen von Brandenburg aus dem Hause Wittelsbach 1323—13 73, bearbeitet von H. Bier, Berlin 1933. Matejko-Peterka L, Książęta, pieczęcie i władza. Studium ze sfragistyki Piastów legnicko-brzeskich, Warszawa 2016. Mazur Z., Studia nad kancelarią księcia Leszka Czarnego, Wrocław 1975. Mikucki S., Heraldyka Piastów Śląskich do schyłku XIV w., [w:] Historia Śląska od najdawniejszych czasów do roku 1400, red. W. Semkowicz, t. 3, Kraków 1936. Mitkowski J., Kancelaria Kazimierza Kondradowica księcia kujawsko-łęczyckiego (1233—1267), Wrocław 1968. Nehmiz H., Untersuchungen über die Besiegelung der schlesischen Herzogsurkunden im. 13 Jahrhunderts, Breslau 1939. Pfotenhauer P, Die schlesischen Siegel von 1250 bis 1300 beziehentlich 1327, Breslau 1927. Piech Z., Ikonografia pieczęci Piastów, Kraków 1993. — Monety, pieczęcie i herby w systemie władzy
Jagiellonów, Warszawa 2003. ֊ Studia nad legendą pieczęci Piastów, „Сфргістичний щорічник”, вин. 6, 2016 Piekosiński F., Pieczęcie polskie wieków średnich, Kraków 1899. - Pieczęcie polskie wieków średnich doby piastowskiej, „Herold Polski” 1906; „Wiadomości Numizmatyczno-Archeologiczne ”, R. 16, 1934; 17, 1935. Ptaszyński J., Medal i pieczęcie Jana Henryka XI Pana na Książu, „Przegląd Numizmatyczny”, nr 1 (20), 1998. Pyl Th., Die Entwicklung des pommerschen Wappens im Zusammenhang mit den Pommerschen Landestheilungen, Greifswald 1894. Schultz A., Die schlesischen Siegel bis 1250, Breslau 1871.
CZĘŚĆ II. WSKAZÓWKI METODYCZNE 181 Sello G., Die Siegel der Markgrafen von Brandenburg Askanischen Stammes, „Märkische Forschungen”, Jg. 20, 1887. Semkowicz W., Sfragistyka Witolda, Kraków 1931. Sikora F., Dokumenty i kancelaria Przemyśla Ioraz Bolesława Pobożnego 1239-1279 na tle współczesnej dyploma tyki wielkopolskiej, Wrocław 1969. Stanko P., Pieczęcie Piastów górnośląskich, [w:] Pieczęcie w dawnej Rzeczypospolitej, red. Z. Piech, J., Pakulski, J. Wroniszewski, Warszawa 2006. Stronczyński K., Pobieżny przegląd pieczęci Piastów polskich, Warszawa 1881. - Pomniki książęce Piastów, lenników dawnej Polski w pieczęciach, budowlach, grobowcach i innych starożytnoś ciach, zebrane i objaśnione, Piotrków 1888. Szacherska S.M., Kancelaria Siemowita księcia dobrzyńskiego, „Studia Zródłoznawcze”, t. 11, 1966. Šefcik, E., O pieczęciach pierwszych książąt cieszyńskich, „Rocznik Cieszyński”, t. 5/6, 1991. -Pečeti těšínských Piastovcu, Ostrava 1982. Trelińska В., Kancelaria i dokument książąt cieszyńskich, Warszawa-Łódź 1983. Wałkówski A., Dokumenty i kancelaria księcia Bolesława Rogatki, Zielona Góra 1991. - Dokumenty i kancelaria księcia legnickiego Henryka V Grubego, Wrocław 1991. Wehrlich R.-G., Początki pomorskiego herbu Gryfitów w ówczesnym kontekście politycznym i heraldycznym z okazji 800-lecia najstarszego przedstawienia obrazowego, [w:] Pod skrzydłami Gryfa, Szczecin 2014. - Die Siegel der pommerschen Greifenherzöge, [w:] Die Herzöge von Pommern. Zeugnisse der Herrschaft des Grei fenhauses, hrsg. von. N. Buske, J. Krüger, R.-G. Wehrlich, Wien Köln Weimar 2012. Wojcik Μ.,
Dokumenty i kancelarie książąt opolsko-raciborskich do początków XIV wieku, Wrocław 1999. - Tytulatura książąt legnicko-brzeskich do początku XVw, [w:] Silesia numismatica Ducatus Lignicensis et Bregensis, Liber I, red. B. Paszkiewicz, Legnica 2001. Wybranowski D., Książęta Pomorza Zachodniego na pieczęciach. Wizerunek rycerski, Szczecin 1993. - Wizerunek rycerski na pieczęciach książąt zachodniopomorskich, rugijskich i gdańskich, [w:] Najnowsze badania nad numizmatyką i sfragistyką Pomorza Zachodniego, red. G. Horoszko, Szczecin 2004. - Uzbrojenie i wyposażenie rycerskie na pieczęciach Gryfitów z lat 1170-1523, „Przegląd Zachodniopomorski”, t. 31, 1987. Żerelik R., Dokumenty i kancelaria Henryka III księcia głogowskiego, „Acta Universitatis Wratislaviensis”, որ 683, Historia 42, 1984. — Dokumenty i kancelaria książąt głogowskich w latach 1250-1331, Wrocław 1988. - Ze studiów nad kancelariami książęcymi na Śląsku. Kancelaria Przemka księcia ścinawskiego (1284-1289), [w:] Źródłoznawstwo i studia historyczne, red. K. Bobowski, „Acta Universitatis Wratislaviensis”, որ 1112, Historia 76, 1989. Pieczęcie rycerskie (XII-XV wiek) Banik-Zięba J., Ikonografia pieczęci śląskich Pogorzelów, [w:] Imago narrat. Obraz jako komunikat w społeczeń stwach europejskich, red. S. Rosik, P. Wiszewski, Wrocław 2002. Bieniak J., Pieczęcie dostojników małopolskich z 1306 r., [w:] Opuscula minora in memoriam losepho Spors, Słupsk 1993. Engel В., Die mittelalterlichen Siegel der Fuersten, der Geistlichkeit und des polnischen Adels im Thorner Rathsarchive, „Abhandlungen zur Landeskunde der Provinz
Westpreussen”, H. 11, 1902. - Die mittelalterlichen Siegel des Thorner Rathsarchivs, Teil 2, Thorn 1895. Grzegorz Μ., Analiza dyplomatyczno-sfragistyczna dokumentów traktatu toruńskiego z 1466 r., Toruń 1970. Gumowski Μ., Handbuch der Polnischen Siegelkunde, Graz 1966. - Pieczęcie śląskie do końca XIV wieku, [w:] Historia Śląska od najdawniejszych czasów do roku 1400, t. 3, red. W. Semkowicz, Kraków 1936. Haisig Μ., Sfragistyka szlachecka doby średniowiecza w świetle archiwaliów lwowskich, Lwów 1938. Hlebionek Μ., Pieczęcie przy dokumentach Związku Pruskiego: akt erekcyjny i dokumenty akcesyjne, Toruń 2017. Яковенко H., Українська шляхта з кінця XIV до середини XVII cm. Волинь і Центральна Україна, Київ 1993. Karczewska Т., Przegląd pieczęci pruskich z dokumentów traktatu toruńskiego z 1466 r., „Komunikaty Mazursko-Warmińskie”, R. 6, 1962/1963, որ 4.
182 OPRACOWANIE MATERIAŁÓW SFRAGISTYCZNYCH W ARCHIWACH Masák A., Pečeti šlechty české, moravské a slezské, č. 1-2, „Příloha Časopisu Společnosti přátel starožitností českých”, 13-19, 1905-1911; 22,1914. Nowak P., Pieczęcie przy polskim dokumencie wstępnym pokoju toruńskiego z 1466 roku, „Roczniki Historyczne”, R. 67, 2001. Nowak P., Pokora P., Dokumenty strony polsko-litewskiej pokoju melneńskiego z 1422 r, Poznań 2004. Pfotenhauer P., Die schlesischen Siegel von 1250 bis 1300 beziehentlich 1327, Breslau 1927. Piekosiński F., Heraldyka polska wieków średnich, Kraków 1899. - Najstarsze pieczęcie szlachty, „ Herold Polski ”, 1897. - Pieczęcie polskie wieków średnich, Kraków 1899. -Pieczęcie polskie wieków średnich doby piastowskiej, „Herold Polski”, 1906; „Wiadomości Numizmatyczno-Archeologiczne”, R. 16, 1934; 17, 1935. - Poczet najstarszych pieczęci szlachty polskiej z tematów runicznych, „Wiadomości Numizmatyczno-Archeologiczne”, R. 1, 1890. Schultz A., Die schlesischen Siegel bis 1250, Breslau 1871. Semkowicz W., O litewskich rodach bojarskich zbratanych ze szlachtą polską w Horodle w 1413 r, „Miesięcznik He raldyczny”, R. 6, 1913; R.7, 1914; „Rocznik Towarzystwa Heraldycznego we Lwowie”, R. 5-9, 1920-1929. Szymański J., Herbarz średniowiecznego rycerstwa polskiego, Warszawa 1993. Tarnas-Tomczyk A., Specyfika ikonografii średniowiecznych pieczęci rycerstwa śląskiego, [w:] Imago narrat. Obraz jako komunikat w społeczeństwach europejskich, red. S. Rosik, P. Wiszewski, Wrocław 2002. Vossberg, Siegel des Mittelalters von Polen, Lithauen, Schlesien, Pommern und Preussen,
Berlin 1854. Wojcik Μ., Czternastowieczny tłokpieczętny Piotra von Parchwitz, „Roczniki Polskiego Towarzystwa Heraldycz nego”, է. 10,2011. -Pieczęcie rycerstwa śląskiego w dobieprzedhusyckiej , t. 1-2 , Kraków—Wrocław 2018. - Średniowieczne pieczęcie rycerstwa śląskiego, [w:] Pieczęcie w dawnej Rzeczypospolitej, red. Z. Piech, J. Pakulski, J. Wroniszewski, Warszawa 2006. Wroniszewski J., Herby rycerskie w średniowiecznej sfragistyce polskiej, [w:] Pieczęcie herbowe herby na pieczę ciach. II Krakowskie Kolokwium Heraldyczne, red. W. Drelicharz, Z. Piech, Warszawa 2011. — Pieczęcie przy dokumencie adopcyjnym polskiej szlachty z 1413 r, [w:] Akty horodelskie z 1413 roku. Dokumenty i studia, red. J. Kiaupienė, L. Korczak, Kraków 2013. — Średniowieczne pieczęcie rycerstwa polskiego, [w:] Pieczęcie w dawnej Rzeczypospolitej, red. Z. Piech, J. Pakul ski, J. Wroniszewski, Warszawa 2006. Pieczęcie szlacheckie (od XVI wieku) Алфьоров O. Особові печатки Правобережної України: кінець XVIII — перша половина XIXcm., Біла Церква 2005. Górzyński S. і in., Unia Lubelska 1569. Pieczęcie i herby, Warszawa 2019. Gumowski Μ., Handbuch der Polnischen Siegelkunde, Graz 1966. HlebionekM., O pieczęciach starosty generalnego Wielkopolski Adama Sędziwoja Czarnkowskiego, „Archiwa, Kan celarie, Zbiory”, nr 2, 2011. — Pieczęcie starostów bydgoskich w zasobie Archiwum Państwowego w Bydgoszczy, „Kronika Bydgoska”, t. 28, 2006. Losowski J., Katalog pieczęci przemyskich urzędników ziemskich przechowywanych w Archiwum Państwowym w Lublinie, „Przemyskie Zapiski Historyczne”, R. 6/7, 1989-1990. — Katalog
pieczęci starostów chełmskich od XVI w. do XVIII wieku, [w:] Pieczęć w Polsce średniowiecznej i nowo żytnej, Lublin 1998. — Pieczęcie starostów chełmskich od drugiej połowy XVI do XVIII wieku, [w:] Pieczęć w Polsce średniowiecznej i nowożytnej, Lublin 1998. Nabiałek K., Pieczęcie starostów księstw oświęcimskiego i Zatorskiego do 1563 roku, „Roczniki Historyczne”, t. 85, 2019. Puzyna J., Niektóre pieczęcie litewskie z XVI i XVII w., „Miesięcznik Heraldyczny”, R. 12, 1933. Strzyżewski W., Herby i tytuły. Pieczęć szlachecka w księstwie głogowskim (ХѴІ--ХѴПІ w.), Warszawa 2009. - Pieczęcie prywatne szłachty księstwa głogowskiego w XV1-XVIII wieku, „Studia Lubuskie”, nr 2, 2006.
CZĘŚĆ II. WSKAZÓWKI METODYCZNE 183 Wdowiszewski Z., Pieczęcie panów litewskich przy drugim akcie konfederacji warszawskiej 1573, „Miesięcznik Heraldyczny”, R. 9, 1930. Яковенко H., Українська шляхта з кінця XIV до середини XVII cm. Волинь і Центральна Україна, Київ 1993. Pieczęcie mieszczańskie Follprecht К., Gmerki mieszczan krakowskich, „Krakowski Rocznik Archiwalny”, t. 9, 2003. Gizowski Μ., Herby patrycjatu gdańskiego,. Gdańsk 2004. Gumowski Μ., Herbarzpatrycjatu toruńskiego, „Roczniki Towarzystwa Naukowego w Toruniu”, R. 74, 1969, z. 3. Namysłowski B., Herby mieszczaństwa poznańskiego, „Rocznik Muzeum Wielkopolskiego w Poznaniu”, R. 5, 1929. Wittyg W., Gmerki mieszczan w Polsce w XVI і XVII wieku, „Wiadomości Numizmatyczno-Archeologiczne”, R. 16, 1905; 17, 1906; 18, 1907. - Znakipieczętne (gmerki) mieszczan w Polsce w XVI i zaraniu XVII wieku, Kraków 1907. Pieczęcie miejskie Adamczewski Μ., Heraldyka miast wielkopolskich do końca XVIII wieku, Warszawa 2000. ֊ Pieczęcie instytucji sądowych miast Wielkopolski do końca XVII w. a heraldyka miejska, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia historica”, t. LXIV, 1999. - Pieczęcie urzędowe władz lokalnych z obszaru Polski centralnej, cz. III: Pieczęcie władz miejskich do 1950 r, Zgierz 2010. Adamczyk B„ Pieczęcie miast małopolskich do XVwieku, „Acta Universitatis Wratislaviensis”, որ 499, Historia 33, 1980. Antoniewicz Μ., Herby miast województwa częstochowskiego, Częstochowa 1984. Bardan J„ Dawne pieczęci i herb Kolbuszowej, Kolbuszowa 1998. Białecki B., Domanowski A., Pieczęcie i herb Solca Kujawskiego. Zarys historyczny, Solec
Kujawski 2000. Białecki T, Herby miast Pomorza Zachodniego, Szczecin 1991. BokotaP., Legenda pieczęci, seria: Pieczęcie i Herby Miast Kujaw Brzeskich i Ziemi Dobrzyńskiej w Średniowieczu, cz. 1, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej”, t. 21, 2006. Budka W., Pieczęcie dawnych miast Księstwa Oświęcimskiego i Zatorskiego zXVI-XVHI w., „Wiadomości Numiz matyczno-Archeologiczne ”, R. 16, 1934. ֊Pieczęcie grodu krakowskiego z XVI-XVIII, [w:] Studia historyczne ku czci Stanisława Kutrzeby, t. 2, Kraków 1938. -Pieczęcie miasta Bochni, Kraków 1938. Chmiel A., Pieczęcie m. Krakowa, Kazimierza, Kleparza i jurydyk krakowskich do końca XVIII wieku, Kraków 1909. — Pieczęć wójtowska z drugiej połowy XIII wieku, Kraków 1907. Czerner Μ., Herby miast województwa koszalińskiego, Koszalin 1989. Czocher T, Herby miast województwa wałbrzyskiego, „Rocznik Województwa Wałbrzyskiego”, 1989-1991. Dorez K„ Pieczęcie miejskie i gminne oraz wykonawcy pieczęci w Księstwie Warszawskim i Królestwie Polskim, „Rocznik Polskiego Towarzystwa Heraldycznego”, t. 6, 2003. Frankiewicz B., Pieczęcie miast i administracji polskiej na Pomorzu Zachodnim z lat 1945-1950, „Szczeciński In formator Archiwalny”, nr 13, 1999. Fudalej A., Herby miast województwa zielonogórskiego, Nowa Sól 1974. — Pieczęcie księstw głogowskiego i żagańskiego, Nowa Sól 1973. Gaziński R., Grzelak J., Herb miasta Szczecina, [w:] Szczecin na przestrzeni wieków. Historia Kultura Sztuka, red. E. Włodarczyk, Szczecin 1995. Głowacki K., Heraldyka historycznych miast regionu sandomiersko-kieleckiego XIII-XX w., seria:
Historyczne Mia sta Regionu Sandomierskiego-Kieleckiego ХІП-ХХw., cz. 4, Kielce 2001. Гречило А., Савчук Ю., Сварник L, Гербиміст України (XIV-1 пол. XXcm.), Київ, 2001. Gumowski Μ., Herby i pieczęcie miejscowości woj. śląskiego, Katowice 1939. - Herby i pieczęcie warszawskie, „Miesięcznik Heraldyczny”, R. 14, 1935. - Herby miast litewskich, Wilno 1933. — Herby miast litewskich, „Ateneum Wileńskie”, R. 10, 1935.
184 OPRACOWANIE MATERIAŁÓW SFRAGISTYCZNYCH W ARCHIWACH - Herby miast wielkopolskich, Poznań 1936. - Herby miast woj. warszawskiego, „Miesięcznik Heraldyczny”, R. 15, 1936; 16, 1937. - Najstarsze pieczęcie miast polskich z XIII i XIV wieku, „Roczniki Towarzystwa Naukowego w Toruniu”, r. 62, z. 2, 1957 [1960]. ֊ Pieczęcie i herby miast pomorskich, „Roczniki Towarzystwa Naukowego w Toruniu”, R. 44, 1939. -Pieczęcie i herby miejscowości województwa lubelskiego, Lublin 1959. -Pieczęcie i herby niektórych miast pomorskich, „Przegląd Zachodniopomorski”, t. 15, 1971. Gut A., Geneza i symbolika herbu Koszalina, „Scripta Historica”, որ 23, 2017. -Herb miasta, [w:] Gryfice. Dzieje miasta, red. T. Białecki, Szczecin 2013. -Rozwój herbu Stargardu Szczecińskiego od XIII do końca XVIII wieku, „Przegląd Zachodniopomorski”, t. 39, 1995, z. 4. Haisig Μ., Herby miast Ziemi Kłodzkiej, „Zeszyty Muzeum Ziemi Kłodzkiej”, z. 4, 1992. - Sfragistyka Kalisza, [Poznań 1952]. — Studia nad legendą pieczęci miejskiej, Wrocław 1953 Hlebionek Μ., Miasto na pieczęci. Wokół wizualności pieczęci miejskich z terenu Prus, „Zapiski Historyczne”, t. 84, 2019, z. 1. ֊ Sfragistyka miast Obwodu Nadnoteckiego {Netze Distrikt) w łatach 1772—1806, „Ziemia Kujawska”, t. 22, 2009. Hupp O., Die Wappen und Siegel der deutschen Städte, Flecken und Dörfer. Königreich Preussen, Bd. 1, H. 1, Ostpreussen, Westpreussen und Brandenburg, Bd. 1, H. 2, Pommern, Posen und Schlesien, Frankfurt a. Μ. 1894-1898. Kaganiec Μ., Herby i pieczęcie miast górnośląskich, ï. 1-6, Katowice 1992-2005. - Herby i pieczęcie miejscowości górnośląskich
w latach 1945-1950, „Ziemia Śląska”, t. 6, 2005. -Herby osad chorzowskich, „Zeszyty Chorzowskie”, t. 2, 1997. - Legendy napieczętne gmin górnośląskich, [w:] Drogą historii. Studia ofiarowane profesorowi Józefowi Szymań skiemu w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, red. P. Dymmel. K. Skupieński, B. Trelińska, Lublin 2001. Losowski J., Katalog pieczęci miast szlacheckich województwa lubelskiego od XV do XVIII wieku, [w:] Ludzie i herby w dawnej Polsce, red. P. Dymmel, Lublin 1995. - Pieczęcie miast szlacheckich województwa lubelskiego odXVdo XVIII, [w]: Ludzie i herby w dawnej Polsce, red. P. Dymmel, Lublin 1995. Możejko B., Śliwiński B., Herby miast, gmin i powiatów woj. pomorskiego, t. 1, Gdańsk 2000, t. 2, Malbork 2004. Olejnik T, Pieczęcie i herby miast ziemi wieluńskiej, Łódź 1971. Paluch K., Pieczęcie i herby miast ziemi przemyskiej i sanockiej, [w:] Materiały numizmatyczne i sfragistyczne, red. J. Gacek, „Zeszyty Naukowe Muzeum Okręgowego w Rzeszowie”, nr 4, 1994. Rimša E., Pieczęcie miast Wielkiego Księstwa Litewskiego, Warszawa 2007. Saurma H., Wappenbuch der schlesischen Städte und Städtel, Berlin 1870. Seroka, H. Herby miast małopolskich do końca XVIII wieku, Warszawa 2002. Ситий І., Міські печатки Лівобережної України XVII-XVIII cm. зі збірки Чернігівського історичного музею ім. В. В. Тарновського, Львів-Чернігів 1995 Sroka, S., Średniowieczne pieczęcie miast małopolskich z archiwum w Bardiowie, „Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach”, nr 2283, „Średniowiecze polskie i powszechne”, t. 3, 2004. Strzyżewski W., Treści symboliczne herbów miejskich na
Śląsku, Ziemi Lubuskiej i Pomorzu Zachodnim do końca XVIII w., Zielona Góra 1999. — Wczesnonowożytne pieczęcie herbowe małych miast na zachodnim pograniczu ziem polskich (XVI—XVIII wiek) [w:] Pieczęcie herbowe - herby na pieczęciach, red. W. Drelicharz, Z. Piech, Warszawa 2011. Sułecki S., Wizerunki świętych na pieczęciach miast małopolskich w średniowieczu, [w:] Kult świętych w Polsce średniowiecznej, Kraków 2003. Syska E., Najstarsza pieczęć większa Chojny — próba analizy historyczno-ikonograficzne], [w:] Pieczęcie herbowe herby na pieczęciach. II Krakowskie Kolokwium Heraldyczne, red. W. Drelicharz, Z. Piech, Warszawa 2011. Tomczyk D., Pieczęcie i herby miast ziemi kluczborskiej, „Szkice Kluczborskie”, t. 1, 1976. — Herby miast Śląska Opolskiego, Opole 1996. Tomczyk D., Ziarko S„ Herby oraz inne symbole samorządowe miast i gmin województwa opolskiego, Opole 2002. Trafalski G., Pieczęcie i herby dawnych miast ziemi łowickiej do 1793 r., „Roczniki Łowickie”, t. 9, 2011.
CZĘŚĆ II. WSKAZÓWKI METODYCZNE 185 Wantuła J., Herb i pieczęcie miasta i gminy Skoczów, Skoczów 1984. Wittyg W., Pieczęcie miast dawnej Polski, z. 1-3, Kraków-Warszawa, 1905-1914. Pieczęcie wiejskie Adamczewski Μ., Herby ziem polskich na pieczęciach gminnych powiatów piotrkowskiego, radomszczańskiego i opoczyńskiego w latach 1915—1918 (1939), [w:] Tractu temporis. Ludzie - regiony —fakty: księga dedykowa na profesorowi Tadeuszowi Nowakowi, red. T. Grabarczyk, A. Kowalska-Pietrzak, Łódź-Wieluń 2018. Bagieński W., Sfragistyka wiejska na Mazowszu w XIX i XX w. na przykładzie powiatu piaseczyńskiego (do 1950), [w:] Wieś w heraldyce i sfragistyce polskiej, red. A. Gut, P. Gut, Warszawa 2012. Dębosz-Zalewska D., Ryguła E.Μ., Pieczęcie gminne Górnego Śląska na przykładzie wybranych miejscowości po wiatu pszczyńskiego od początku XVIII w. do 1939 r, [w:] Wieś w heraldyce i sfragistyce polskiej, red. A. Gut, P. Gut, Warszawa 2012. Dobijanka Μ., Jeszcze o pieczęciach wsi województwa krakowskiego, „Archeion”, 39, 1963. Gumowski Μ., Herby i pieczęcie miejscowości woj. śląskiego, Katowice 1939. -Herby i pieczęcie wsi wielkopolskich, „Roczniki Historyczne”, R. 13, 1937. - Herby i pieczęcie wsi województwa krakowskiego, „Małopolskie Studia Historyczne”, R. 4, 1961, z. 1. Gut A., Herby powiatów i gmin w prowincji Pomorze w okresie międzywojennym, Szczecin 2005. Gut P., Urzędowe pieczęcie obszarów wiejskich we wschodnich prowincjach pruskich w XIX i XX w., [w:] Wieś w heraldyce i sfragistyce polskiej, red. A. Gut, P. Gut, Warszawa 2012. Hlebionek Μ., Sfragistyczne varia czyli o
pieczęciach ziemi trzcianeckiej i nie tylko, [w:] idem, Studia z dziejów Trzcianki i ziemi trzcianeckiej, Trzcianka 2005. Kaganiec Μ., Godła i pieczęcie świętochłowickich gmin, „Rocznik Świętochłowicki”, t. 1, 1999. -Legendy napieczętne gmin górnośląskich [w:] Drogą historii. Studia ofiarowane J. Szymańskiemu, red. P. Dymmel, K. Skupieński, B. Trelińska, Lublin 2001. - Niektóre najstarsze pieczęcie gmin górnośląskich z katastru karolińskiego z 1723 roku „Ziemia Śląska”, t. 6, 2005. - Pieczęcie gmin powiatu gliwickiego, „Rocznik Muzeum w Gliwicach”, t. 4, 1988. -Polskie pieczęcie gminne powiatu gliwicko-toszeckiego z lat 1921-1922, „Rocznik Muzeum w Gliwicach”, t. 25, 2014. Karczmarzewski A., Pieczęcie gmin jednostkowych z okresu galicyjskiego, Rzeszów 2006. - Pieczęcie samorządów gromadzkich z gminy Tyczyn z końca XIX wieku, [w:] Z dziejów Tyczyna i regionu, Tyczyn 1998. Kobiela D., Pieczęcie gmin włączonych do Krakowa, [w:] Wieś w heraldyce i sfragistyce polskiej, red. A. Gut, P. Gut, Warszawa 2012. Korusiewicz S., Pieczęcie sądeckich wsi, cz. 1, „Almanach Sądecki”, nr 3, 1993. -Pieczęcie sądeckich wsi, cz. 2: Klucz muszyński, „Almanach Sądecki”, nr 5, 1993. Pisarski G., Pieczęcie wiejskie powiatu dzierżoniowskiego na tle sfragistyki polskiej, „Rocznik Dzierżoniowski”, t. 24, 2014(wyd. 2015). Ryguła E.M., Pieczęcie gminne miejscowości powiatu pszczyńskiego od początku XVIII w., do 1939 r, Pszczyna 2009. Skrobek B., Pieczęcie wiejskie w Galicji - stan i perspektywy badań, [w:] Wieś w heraldyce i sfragistyce polskiej, red. A. Gut, P. Gut, Warszawa 2012. Słuszkiewicz B„
Dziewiętnastowieczne pieczęcie wsi podhalańskich, „Studia Historyczne”, t. 28, 1985, nr 1. Starczewska-Woj nar A., Najstarsze pieczęcie wiejskie powiatu prudnickiego na podstawie katastru karolińskiego, „Ziemia Prudnicka”, 2010. - Pieczęcie gmin wiejskich Rejencji Opolskiej z wizerunkami świętych Mikołaja, Jerzego i Floriana od połowy XVIII do połowy XX wieku, [w:] Otwarty Skarbiec Pamięci. Studia Zespołu Archiwum Państwowego w Opole zebra ne z okazji 60-lecia powstania instytucji, cz. 2: Bogactwo zasobu i przygoda poznania, red. Μ. Lenart, Opole 2013. — Pieczęcie wizerunkowe gmin wiejskich powiatu oleskiego od IIpołowy XVIII do początku XX w. Zastosowanie symboliki rustykalnej w pieczęci gminnej, [w:] Wieś w heraldyce i sfragistyce polskiej, red. A. Gut, P. Gut, Warszawa 2012.
186 OPRACOWANIE MATERIAŁÓW SFRAGISTYCZNYCH W ARCHIWACH Żerelik R., Pieczęcie wsi średzkiego lenna zamkowego z XVIII w., [w:] Wieś w heraldyce i sfragistyce polskiej, red. A. Gut, P. Gut, Warszawa 2012. Pieczęcie cechowe Buczek R., Pieczęcie cechów zachodniopomorskich odXVdo XIXw., cz. 1 : Katalog, „Materiały Zachodniopomor skie”, t. 6, 1960. Chmiel A., Godła rzemieślnicze i przemysłowe krakowskie odpoł. XIV do XX w., Kraków 1922. Fudalej A., Pieczęcie księstw głogowskiego i żagańskiego, Nowa Sól 1973. Grenser A., Zunft-Wappen und Handwerker-Insignien, Frankfurt a. Μ. 1889. Kaluski T., Pieczęcie cechów na ziemiach księstwa głogowskiego do połowy XIX wieku. Geneza i symbolika, War szawa 2013. Kotula F., Cechowe znaki i tłokipieczętne w Muzeum w Rzeszowie, Warszawa 1951. Lietz Z., Tłoki pieczętne cechów rzemieślniczych w zbiorach województwa olsztyńskiego, „Rocznik Olsztyński”, R. 5, 1993. Marcisz B., Cechowe pieczecie i tłokipieczętne, [w:] Zabytki cechów śląskich, Wrocław 2002. - Ikonografia pieczęci cechowych miasta Wrocławia (XV-XIX w.), [w]: Pieczęć w Połsce średniowiecznej i nowożyt nej, red. P. Dymmel, Lublin 1998. Pawłowska A., Ikonografia godeł cechowych na Pomorzu brandenbursko-pruskim, Szczecin 2019. Ситий L, Цехові значки та печатки Чернігівщини, [w:] Міста та містечка в гербах, прапорах і печатках, Львов 2003. Strzyżewski W., Pieczęcie zielonogórskich cechów rzemieślniczych, „Przegląd Lubuski”, R. 12, 1985, nr 1/2. Tomaszewska A., Ikonografia pieczęci cechowych (XV-XIX w.) w zbiorach Muzeum Narodowego w Szczecinie, [w:] Wokół znaków i symboli. Herby, pieczęcie
i monety na Pomorzu, Śląsku i Ziemi Lubuskiej do 1945 roku, red. A. Chlebowska, A. Gut, Szczecin 2008. Tomczyk D., Pieczęcie cechów rzemieślniczych miast woj. wałbrzyskiego z XV-XVIII, „Rocznik Województwa Wał brzyskiego”, 1989-1991. — Pieczęcie górnośląskich cechów rzemieślniczych z XV—XVIII wieku i ich znaczenie historyczne, Opole 1975. - Ze studiów nad pieczęcią cechową miast ziemi oleskiej, „Głos Olesna”, R. 3, 1968. Pieczęcie papieskie Lasalla F.J. de, Tipologia dei sigilli dei papi, Roma 2003. Pflugk-Hartung, Die Bullen der Päpste bis zum Ende des zwölften Jahrhunderts, Gotha 1901 (reprint, HildesheimNew York 1976). Serafíni C., Le monete e le bolle plumbee pontificie del Medagliere Vaticano, 4 voll., Milano, 1908-1927 (reprint, Bologna 1964). Pieczęcie biskupie i kapitulne Bobowski К., Dawne pieczęcie na Pomorzu Zachodnim. Zabytki prawa i kultury epoki Gryfitów, Szczecin 1989. Chojnacki R, Dwie pieczęcie Scibora z Gościeńczyc, „Rocznik Polskiego Towarzystwa Heraldycznego”, t. 6(17), 2003. Duelfer K. von, Die Siegel der märkischen Bistümer, [w:] Brandenburgische Siegel und Wappen. Festschriften des Vereins für Geschichte der Mark Brandenburg zur Feier des hundertjährigen Bestehens 1837-1937, Hrsg. E. Kittel, Berlin 1937. Engel B., Die mittelalterlichen Siegel der Fürsten, der Geistlichkeit und des polnischen Adels im Thorner Rathsarchive, „Abhandlungen zur Landeskunde der Provinz Westpreussen”, H. 11, 1902. Est- und Livlaendische Brieflade, Th. 4, Siegel und Münzen der weltlichen und geistlichen Gebietiger über Liv- und Est- und Curland bis zum Jahre 1561, hrsg. von.
R. v. Toll, J. Sachssendall, Reval 1887. Gigilewicz E., Herby biskupów warmińskich, Lublin 2001. — Pieczęcie biskupów warmińskich jako źródło heraldyczne, [w:] Pieczęć w Polsce średniowiecznej i nowożytnej, red. P. Dymmel, Lublin 1998. Golemski Μ., Program ikonograficzny pieczęci biskupa lubuskiego Wawrzyńca oraz pieczęci kapituły lubuskiej z czasów pontyfikatu biskupa Henryka I, „Studia Paradyskie”, t. 14, 2004.
CZĘŚĆ II. WSKAZÓWKI METODYCZNE 187 Golemski Μ., Wałkówski A., Pieczęcie i korroboracje dokumentów biskupów lubuskich do końca XIII wieku jako źródło do ich życiorysów, [w:] Wokół znaków i symboli. Herby, pieczęcie i monety na Pomorzu, Śląsku i Ziemi Lubuskiej do 1945 roku, red. A. Chlebowska, A. Gut, Szczecin 2008. Grotefend O., Die Siegel der Bischöfe von Kammin und ihres Domkapitels, „Baltische Studien”, Neue Folge Bd. 26, 1924. Gumowski Μ., Handbuch der Polnischen Siegelkunde, Graz 1966. - Pieczęcie śląskie do końca XIV wieku, [w:] Historia Śląska od najdawniejszych czasów do roku 1400, t. 3, red. W. Semkowicz, Kraków 1936. Hlebionek Μ., Infuła i korona: kilka uwag o pieczęciach Karola Ferdynanda Wazy, „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka”, t. 73, 2018, nr 1. ֊ Kilka uwag o trzynastowiecznych pieczęciach biskupów chełmińskich, [w:] Pamiętnik II Ogólnopolskiego Zjazdu Studentów Archiwistyki, Poznań, 16-17 kwietnia 1998 roku, red. I. Mamczak-Gadkowska, Poznań 1998. Jóźwiak P., Pieczęcie biskupów wrocławskich do 1376 roku, „Acta Universitatis Wratislaviensis”, Prawo nr 264, 1999. Mandziuk J., Zbiór tłoków pieczętnych biskupów wrocławskich w Archiwum Archidiecezjalnym we Wrocławiu, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, t. 33, 1976. Marcisz B., Biskupstwo Wrocławskie w numizmatyce i sfragistyce, Wrocław 1997. ֊ Pieczęcie biskupów lubuskich, „Nadwarciański Rocznik Historyczno-Archiwalny ”, t. 11, 2004. Michalak-Ścibor J., Pieczęcie wyższego duchowieństwa diecezji podlaskiej, „Lubelskie Wiadomości Numizmatycz ne”, t. 8, 1999. Morawiecka A., Wyobrażenie i legenda na
średniowiecznych pieczęciach biskupów krakowskich, „Sprawozdania z Posiedzeń Komitetu Nauk PAN Kraków”, t. 23, cz. 1, 1979. Mrozowski P., Poczet Arcybiskupów Gnieźnieńskich Prymasów Polski, Warszawa 2003. Obłąk J„ Pieczęcie kancelarii biskupiej i kapitulnej na Warmii, „Rocznik Olsztyński”, t. 2, 1959. Pakulski J., Geneza pieczęci herbowych biskupów i arcybiskupów metropolii gnieźnieńskiej, [w:] Polska heraldyka kościelna, red. K. Skupieński, A. Weiss, Warszawa 2004. - O najstarszych, przedherbowych pieczęciach arcybiskupów gnieźnieńskich, [w:] Homines et societas. Czasy Pia stów i Jagiellonów. Studia historyczne ofiarowane Antoniemu Gąsiorowskiemu w sześćdziesiątą piątą rocznicę urodzin, red. T. Jasiński, T. Jurek, J.M. Piskorski, Poznań 1997. - Średniowieczne pieczęcie biskupów oraz kapituły włocławskiej i ich symbolika, [w:] Religijność na Kujawach i ziemi dobrzyńskiej w czasach staropolskich, red. A. Mietz, Włocławek 2003. - Średniowieczne pieczęcie kapituł katedralnych metropolii gnieźnieńskiej w świetle dotychczasowych badań, [w:] Pieczęcie dawnej Rzeczypospolitej, red. J. Pakulski, Z. Piech, J. Wroniszewski, Warszawa 2006. Perkun V., Kilka uwag o pieczęciach ukraińskich hierarchów cerkiewnych z XV1I-XVIII wieku, [w:] Pieczęcie her bowe herby na pieczęciach. II Krakowskie Kolokwium Heraldyczne, red. W. Drelicharz, Z. Piech, Warszawa 2011. Piekosiński F., Pieczęcie polskie wieków średnich, Kraków 1899. - Pieczęcie polskie wieków średnich doby piastowskiej, „Herold Polski”, 1906; „Wiadomości Numizmatyczno-Archeologiczne”, R. 16, 1934; 17, 1935. Pokora P„ Dwie pieczęcie
większe biskupa płockiego Jakuba (1396-1425), „Studia Płockie”, t. 31, 2003. -Herby na pieczęciach episkopatu doby jagiellońskiej (do końca XV wieku), [w:] Pieczęcie herbowe herby na pie częciach. IIKrakowskie Kolokwium Heraldyczne, red. W. Drelicharz, Z. Piech, Warszawa 2011. - Inskrypcje napieczętne późnośredniowiecznego episkopatu Królestwa Polskiego, [w:] Inskrypcje napieczętne. Treści, formy, funkcje, red. P. Pokora, Μ. Hlebionek, T. Kałuski, Poznań 2016 -Pieczęcie kapituły katedralnej gnieźnieńskie, „Studia Zródłoznawcze”, t. 49, 2011. - Pieczęcie Zbigniewa Oleśnickiego na tle sfragistyki późnośredniowiecznego episkopatu, [w:] Zbigniew Oleśnicki. Książę Kościoła i mąż stanu, red. F. Kiryk i Z. Noga, Kraków 2006. - Pieczęcie Wojciecha Jastrzębca, [w:] Wojciech Jastrzębiec w służbie monarchii i Kościoła, red. B. Czwojdrak, F. Kiryk, J. Sperka, Katowice 2018. ֊ Typologia i nazewnictwo pieczęci biskupich, [w:] Dawne pieczęcie. Typologia — metody badań — interpretacje, red. Z. Piech, Warszawa 2015. Pfotenhauer P., Die schlesischen Siegel von 1250 bis 1300 beziehentlich 1327, Breslau 1927.
188 OPRACOWANIE MATERIAŁÓW SFRAGISTYCZNYCH W ARCHIWACH Stróżyk P., Dwie pieczęcie biskupów poznańskich z XIII wieku, [w:] Peregrinano ad veritatem. Studia ofiarowane Profesor Aleksandrze Witkowskiej OSU z okazji 40-lecia pracy naukowej, red. U. Borkowska, Lublin 2005. - O pieczęciach kapituły gnieźnieńskiej z wizerunkiem św. Wojciecha, „Roczniki Historyczne”, r. 73, 2007. Schulte W., Die Siegel des Bischofs Lorenz von Breslau, „Zeitschrift des Vereins für Geschichte und Alterthum Schlesiens”, Bd. 42, 1908. Schultz A., Die schlesischen Siegel bis 1250, Breslau 1871. Vossberg F.A., Siegel des Mittelalters von Polen, Lithauen, Schlesien, Pommern und Preussen, Berlin 1854. Włodarski Ł., Nieznana pieczęć biskupa płockiego Henryka Siemowitowica z 1391 r, [w:] Dziedzictwo książąt mazo wieckich: stan badań i postulaty badawcze, red. J. Grabowski, R. Mroczek, P. Mrozowski, Warszawa 2017. — Pieczęcie sufragana płockiego Michała z Raciąża (1496-1513): zarys problematyki, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne“, t. 111, 2019. Żerelik R., Kancelaria biskupów wrocławskich do 1301 roku, Wrocław 1991. Pieczęcie niższego duchowieństwa świeckiego i parafii Adamczewski Μ., Ikonografia pieczęci kościołów parafialnych dekanatu Szadkowskiego z przełomu wieku XVIII i XIX, „Biuletyn Szadkowski”, t. 6, 2006. - Pieczęcie urzędowe władz lokalnych z obszaru Polski centralnej, cz. I: Pieczęcie władz kościelnych do poł. XXwieku, Zgierz 2010. Борщевич В., Волинська церкога сфрагістика (20-і ֊ 80-ірр. XXcm.), Луцьк 2001. Довган Л., Церковні печатки в діловодстві греко-католицьких парафій Галичині кін.
XVIII — поч. XIXcm., „Знак”, 1996, որ 12. Довган Л., Застосування печатоку церковному адмініструванні Галичини в XIXcm., „Висник Прикарпатського університету”, серія: „Історія”, Івано-Франківськ 1998, вин. 1. Gumowski Μ., Handbuch der Polnischen Siegelkunde, Graz 1966. Hlebionek Μ., Średniowieczne
pieczęcie oficjalatu generalnego włocławskiego w zasobie Archiwum Państwowego w Bydgoszczy, „Archiwista Polski”, nr 2(46), 2007. — Wpołowie drogi do herbu. Ze studiów nad pieczęciami gmin wyznaniowych na przełomie XVIII і XIX w., [w:] Pol ska heraldyka kościelna. Stan i perspektywy badań, red. K.
Skupieński, A. Weiss, Lublin 2000. Kaluski T., Inskrypcje na pieczęciach instytucji kościelnych oraz duchowieństwa w archiprezbiracie świebodzińskim, [w:] Inskrypcje napieczętne. Treści, formy, funkcje, red. P. Pokora, Μ. Hlebionek, T. Kałuski, Poznań 2016. Kałuski T., Matejko L, Treści ideowe
pieczęci parafii wiejskich na obszarach archidiakonatu głogowskiego (XVIIIXX w.), [w:] Wieś w heraldyce i sfragistyce polskiej, red. A. Gut, P. Gut, Warszawa 2012. Knapek E., Średniowieczne i wczesnonowożytne pieczęcie oficjałów i wikariuszy generalnych krakowskich, [w:] Dawne pieczęcie. Typologia -
metody badań - interpretacje, red. Z. Piech, Warszawa 2015. Pakulski J., Średniowieczne pieczęcie prałatów i kanoników kapituł katedralnych metropolii gnieźnieńskie, [w:] Du chowieństwo kapitulne w Polsce średniowiecznej i wczesnonowożytnej , red. A. Radzimiński, Toruń 2000. Перкун В., „.i
печаткою стверджую". З історії печаток Католицько Церкви на Правобережній Україні (кін. XVIII-XXcm.), Київ 2002.
- Католицька церкоьна геральдика: историчний екскурс, „Людина і світ”, 2003, - О czym пат mówi legenda cerkiewnej (kościelnej) pieczęci? Na przykładzie dziewiętnastowiecznych pieczęci Ukrainy Prawobrzeżne] [w:] Inskrypcje napieczętne. Treści, formy, funkcje, red. P. Pokora, Μ. Hlebionek, T. Kałuski, Poznań 2016. - Українські церковні печатки із зібрань Національного музею у м. Варшаві та бібліотеки фундації кн. Чарторийський при Національному музеї у м. Краків, „Спеціальні історичні дисципліни: питання теорії та методики”, Київ 2004, вип. 11. Piekosiński F., Pieczęcie polskie wieków średnich, Kraków 1899. ֊ Pieczęcie polskie wieków średnich doby piastowskiej, „Herold Polski”, 1906; „Wiadomości Numizmatyczno-Archeologiczne”, R. 16, 1934; 17, 1935. Pokora P., Sigillum perpetuum officialatus ecclesie Posnaniensis. Przyczynek do badań nad sfragistyką urzędów kościelnych w Polsce, „Studia Zródłoznawcze”, t. 39, 2001. Poloczkowa B., Luteranska pieczęć gminna, „Kalendarz Cieszyński”, R. 9, 1993. Ситий L, Печатки вищих церковних інституцій і монастирів Східної України ХѴІ-ХѴПІ cm. : спроба опису, „Записки Наукового Товариства ім. Т. Г. Шевченка”, t. CCXL, Львів 2000.
CZĘŚĆ II. WSKAZÓWKI METODYCZNE 189 - Церковна старовина, Чернігів 2001. -Церковні печаткиXVI-XXcm., „Література та культура Полісся”, вип. 14, Нижин 2000. Скочиляс І., Святий Архангел Михаіл у церковній сфрагістиці Перемишльської єпархіїXIX- початку XXcm., „Висник Львівського університету. Серія
історична, Львів: Львівський національний університет імені Івана Франка”, 2002, вип. 37, որ 2. Szczepanowski Μ., Współczesne wizerunki napieczętneparafii częstochowskich, „Zeszyty Historyczne”, t. 16, 2017. Wolnicki P„ Edycje pieczęci kościołów parafialnych dekanatu radomszczańskiego z I poł. XIX
stulecia, „Ziemia Częstochowska”, t. 34, 2008. - Pieczęcie kancelarii kościelnych regionu radomszczańskiego w pierwszej połowie XIX wieku, „Nasza Przeszłość”, t. 108, 2007. Żaunierkiewicz R., Sfragistyka parafii rzymskokatolickiej w zbiorach Narodowego Archiwum Historycznego Biało rusi,
„Białostocczyzna”, nr 2, 2000. Pieczęcie klasztorne Gumowski Μ., Handbuch der Polnischen Siegelkunde, Graz 1966. Kałuski T., Imago abbatis na pieczęciach śląskich cystersów w średniowieczu, [w:] Dzieje i kultura cystersów w Polsce 2, red. Μ. Starzyński, D. Tabor, Kraków 2018. - Od przedstawień
figuralnych do heraldycznych. Opaci lubiąscy i ich pieczęcie od schyłku średniowiecza do seku laryzacji klasztoru w 1810 roku, „Studia Źródłoznawcze”, t. 57, 2019. Karczewski D., Materiały do sfragistyki opactwa pelplińskiego, [w:] Kulturotwórcza rola cystersów na Kociewiu. Pelplin - 725 rocznica
powstania opactwa cysterskiego. Materiały z sesji naukowej zorganizowanej w Pelpli nie w dniach 21-23 września 2001,
red. D. A. Dekanski, Pelpin-Tczew 2002. Klimecka G., Średniowieczne pieczęcie klasztoru kanoników regularnych w Czerwińsku, [w:] Źródło. Teksty o kultu rze ofiarowane Bronisławowi Geremkowi, red. W. Bojer, Warszawa 2003. Kolak W., Leksykon godeł zakonnych, Łódź 1994. Konopka K„ Pieczęcie jezuitów w Polsce, „Wiadomości Numizmatyczno-Archeologiczne ”, R. 21, 1910, nr 5-12 (wydane również jako monografía: Przemyśl 1912). - Spis pieczęci jezuitów w Polsce, Bakowice pod Chyrowem 1912. Łatak K., Średniowieczne pieczęcie krakowskiego klasztoru kanoników regularnych, „Echa przeszłości”, t. 3, 2002. Pfotenhauer P., Die schlesischen Siegel von 1250 bis 1300 beziehentlich 1327, Breslau 1927. Piech Z., Średniowieczne pieczęcie tynieckie, [w:] Benedyktyni tynieccy w średniowieczu, Materiały z sesji nauko wej, Wawel-Tyniec 13-15października 1994, red. K. Żurowska, Kraków 1995. Piekosiński F., Pieczęcie polskie wieków średnich, Kraków 1899. - Pieczęcie polskie wieków średnich doby piastowskiej, „Herold Polski”, 1906; „Wiadomości Numizmatyczno-Archeologiczne”, R. 16, 1934; 17, 1935. Schultz A., Die schlesischen Siegel bis 1250, Breslau 1871. Starzyński Μ., Pieczęcie i herby opactwa i opata klasztoru cystersów w Mogile. Tradycja i współczesność, „Cistercium Mater Nostra”, որ 4, 2010. Stróżyk P., Pieczęcie cysterskie z opactwa w Łęknic-Wągrowcu, cz. 1, [w:] Studia i Materiały do dziejów Pałuk, t. 4, red. A.Μ. Wyrwa, Poznań 2003; cz. 2, [w:] Studia i Materiały do dziejów Pałuk, t. 6, red. A.Μ. Wyrwa, War szawa 2006; cz. 3, „Cistercium Mater Nostra”, որ 6, 2012/2013. Szerląg К., Dwie
pieczęcie opactwa cystersów w Krzeszowie, „Biuletyn Numizmatyczny”, nr 5, 1976. Szymoniak Μ., Pieczęcie klasztoru bożogrobców w Miechowie, [w:] Dawne pieczęcie. Typologia - metody badań - interpretacje, red. Z. Piech, Warszawa 2015. Turek J., Sigilium provincialatus cum Beata Maria Virgine. Studium pieczęci polskich prowincjałów dominikańskich z XIVi XVwieku, „Studia Źródłoznawcze”, t. 54, 2016. Wojciechowski L., Pieczęcie zakonu Paulinów w Polsce do 1630 r, [w:] Pieczęć w Polsce średniowiecznej i nowo żytnej, red. P. Dymmel, Lublin 1998. Wójcik Μ., Pieczęcie cystersów jemielnickich do połowy XVI wieku, [w:] Pieczęć w Polsce średniowiecznej i nowo żytnej, red. P. Dymmel, Lublin 1998. -Pieczęcie klasztoruPremonstratensekw Czarnowąsach, [w:] Sztuka dawnego Opola, B. Czechowicz, J. Filipczyk, A. Kozieł, Opole 2018.
190 OPRACOWANIE MATERIAŁÓW SFRAGISTYCZNYCH W ARCHIWACH - Średniowieczne pieczęcie cystersów rudzkich, [w:] Cystersi w społeczeństwie Europy Środkowej. Materiały z kon ferencji, 5-Ю października 1998, red. A.M. Wyrwa, J. Dobosz, Poznań 2000. Zyglewski Z., Pieczęcie klasztoru cystersów w Koronowie, „Nasza Przeszłość”, t. 96, 2001. Pieczęcie zakonów rycerskich 800 Jahre Deutscher Orden, Ausstellung des Germanischen Nationalmuseum Nuernberg, München 1990. Boehm H-G., Siegel des Deutschen Ordens vonAkkon bis Mergentheim, „Schriftenreihe der Historischen Deutschor dens-Compagnie”, H. 21/ 22, Bad Mergentheim 2002. Engel B., Die mittelalterichen Siegel des Thorner Rathsarchivs mit besonderer Berücksichtigung des Ordenslandes, Bd. 1, Ordensbeamte und Staedte, Thorn 1894. Est- und Livlaendische Brieflade, Th. 4. Siegel und Muenzen der weltlichen und geistlichen Gebietiger ueber Livund Est- und Curland biz zum Jahre 1561, hrsg. von. R. v. Toll, J. Sachssendall, Reval 1887. Gumowski Μ., Handbuch der Polnischen Siegelkunde, Graz 1966. Oliński P., Motywy chrystologiczne na pieczęciach urzędników krzyżackich ziemi chełmińskiej, „Rocznik Grudziądz ki”, t. 13, 1998. Schmid В., Die Siegel des Deutschen Ordens in Preussen, „Altpreussische Forschungen”, Jg. 14, 1937; Jg. 15, 1938. Starnawska Μ., Pieczęcie zakonów krzyżowych na ziemiach polskich w średniowieczu, [w:] Pieczęć w Polsce śred niowiecznej i nowożytnej, red. P. Dymmel, Lublin 1998. Stróżyk P., Średniowieczne pieczęcie templariuszy i joannitów, [w:] Pieczęcie w dawnej Rzeczypospolitej, red. Z. Piech, J. Pakulski, J.
Wroniszewski,Warszawa 2006. Trupinda J., Ikonografia pieczęci komturów gdańskich, „Rocznik Polskiego Towarzystwa Heraldycznego”, t. 5, 2001. — Pieczęcie urzędników krzyżackich w Prusach — stan badań, „Zapiski Historyczne”, t. 69, 2004, z. 4. Vossberg F., Geschichte der preußischen Münzen und Siegel von frühester Zeit bis zum Ende der Herrschaft des Deutschen Ordens, Berlin 1843. — Münzen und Siegel der preußischen Städte Danzig, Elbing, Thorn so wie der Herzoge von Pommerellen im Mitte lalter, Berlin 1841. — Die Siegel der Mark Brandenburg, Bd. 1 i 2, Berlin 1862-1887. Pieczęcie ziemskie Adamczewski Μ., Orzeł Biały — herb królów Polski-na pieczęciach ziemskich kaliskich z XVI—XVIII w., „Zeszyty Kaliskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk”, t. 14, 2014. Chmiel A., Materiały sfragistyczne. Pieczęcie ziemskie, „Wiadomości Numizmatyczno-Archeologiczne ”, t. 3, 1897, nr 3, t. 4, 1899, nr 1; t. 5, 1904, nr 1. Hlebionek Μ., Dwie nieznane inowrocławskie pieczęcie ziemskie, „Archiwista Polski”, 2011, nr 3(63). - Sigillum regale terrestre. Nieznana kujawska pieczęć ziemska z początków XVI w., [w:] Ecclesia. Regnum. Fontes. Studia z dziejów średniowiecza, red. S. Gawlas i in., Warszawa 2014. Kuczyński S.K., Pieczęcie i herby miasta Łęczycy oraz Ziemi Łęczyckiej, Łęczyca 1984. - Pieczęć i herb Płocka oraz herb województwa płockiego, Płock 1979. — Polskie herby ziemskie. Geneza, funkcje, treści, Warszawa 1993. Olejnik T, Pieczęcie i herby ziemi wieluńskiej, Łódź 1971. Paluch K„ Pieczęcie i herby miast ziemi przemyskiej i sanockiej, [w:] Materiały numizmatyczne i sfragistyczne, „Ze szyty
Naukowe Muzeum Okręgowego w Rzeszowie”, nr 4, 1994. Panfil T, Verba signi. Dzieje herbu ziemi lubelskiej, Lublin 1998. Sipavičiūtė J., Pieczęcie sądów ziemskich w Wielkim Księstwie Litewskim w latach 1564-1792, „Rocznik Lituanistyczny”, t. 3, 2017. Pieczęcie sądowe Adamczewski Μ., Pieczęcie instytucji sądowych miast Wielkopolski do końca XVII w. a heraldyka miejska, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia historica”, t. LXIV, 1999.
CZĘŚĆ II. WSKAZÓWKI METODYCZNE 191 -Pieczęcie urzędowe władz lokalnych z obszaru Polski centralnej, cz. II: Pieczęcie sądów szlacheckich do 1793 r, Zgierz 2010. Chmiel A., Pieczęć sądu komisarskiego sześciu miast, Kraków 1898. Gut P. Pieczęcie sądów patrymonialnych w Prusach w ХѴПІ-ХІХ wieku na przykładzie prowincji Pomorze, [w:] Wokół znaków i symboli. Herby, pieczęcie i monety na Pomorzu, Śląsku i Ziemi Lubuskiej do 1945 roku, red. A. Chlebowska, A. Gut, Szczecin 2008. - Typariusze pieczęci miejskich i sądowych z herbami miejskimi w zasobie Archiwum Państwowego w Szczecinie, „Stargardia”, t. 4, 2004. Kabaciński R., Pieczęć Trybunału Koronnego kadencji bydgoskiej z lat 1764-1768, [w:] Polska w kręgu polityki, kultury i gospodarki europejskiej. Księga pamiątkowa z okazji 70-lecia urodzin prof. Maksymiliana Grzegorza, red. Z. Zyglewski, Bydgoszcz 2007. Żerelik R., Pieczęcie wsi średzkiego lenna zamkowego z XVIII w., [w:] Wieś w heraldyce i sfragistyce polskiej, red. A. Gut, P. Gut, Warszawa 2012. Pieczęcie administracyjne Adamczewski Μ., Sfragistyka państwowa i samorządowa II Rzeczypospolitej Polskiej. Geneza niektórych rozwiązań prawnych, Warszawa 2019. Giersz J„ Pieczęcie - niedoceniana i nie do końca znana działalność Mennicy Warszawskiej, „Biuletyn Numizma tyczny”, nr 4, 2018. Gut P., Pieczęcie urzędowe Archiwum Państwowego w Szczecinie w latach 1831—2004. Część I: Pieczęcie do 1945 roku, „Szczeciński Informator Archiwalny”, nr 19, 2006. -Pieczęć urzędowa pruskiej administracji prowincjonalnej w latach 1808-1945, [w:] Dawne pieczęcie. Typologia - metody badań -
interpretacje, red. Z. Piech, Warszawa 2015. - System sfragistyki państwowej w Prusach w XIX i XX wieku, [w:] Dawne pieczęcie typologia - metody badań - in terpretacje, red. Z. Piech, Warszawa 2014. Hlebionek Μ., Herb familijny na pieczęci wójtowskiej, czyli pana Swinarskiego spory i sprawy
sfragistyczne z Rejencją w Bydgoszczy, [w:] Wieś w heraldyce i sfragistyce polskiej, red. A. Gut, P. Gut, Warszawa 2012. Strzyżewski W., Pieczęcie administracji w Księstwie Siedlisko-Bytom w XVIII wieku „Studia Lubuskie”, nr 3, 2007. Pieczęcie szkolne Chmiel A., Pieczęcie Uniwersytetu
Jagiellońskiego w Krakowie, oprać, i przedmowa Z. Piech, Kraków 1996 (wyd. I, Kraków 1917). Dreścik J„ Typariusze pieczęci Szkoły Głównej Wielkiego Księstwa Litewskiego w Muzeum XX. Czartoryskich, [w:] Żeby wiedzieć. Studia dedykowane Helenie Małkiewiczównie, red. W. Walanus, Kraków 2008. Piech Z.,
Odnowione znaki Uniwersytetu Jagiellońskiego, „Alma Mater”, 2008, nr 103. — Pieczęcie Uniwersytetu Krakowskiego, Wileńskiego i Lwowskiego w ostatniej ćwierci XVIII i w XIX wieku, „Сфргістичний щорічник”, вип. 4, 2013. Szumowski W., Pieczęć Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Jagiellońskiego przed
reformą Kołłątajowską, Poznań 1939. Pieczęcie wojskowe Adamczyk J., Szopa J., Nowak J.T., Pieczątki formacyjne Legionów Polskich, Polskiego Korpusu Posiłkowego i Polskiej Siły Zbrojnej na przesyłkach poczt polowych z uwzględnieniem tła historycznego 1914-1918, Kra ków 2014. Однороженко О., Печатки
козацької старшини у фондах Інституту рукопису Національної бібліотеки України ім. В. Вернадського, [w:] П’яті Сумцовські
читання. Збірник матеріалів наукової конференції ,Музеї, історія і проблеми сьогодення”, Харків 1998. -Печатки Слобідських полків (серединиXVIIст.), „Знак”, 1999, որ 18. - Печатки Слобідської України козацьких часів, [w:] Актуальні проблеми вітчизняної і всесвітньої історії, вип. З, Харків 1998. Ситий І. Гетьманські універсали та печатки у збірці Чернігівського музею ім. В. В. Тарновського [w:] Пам’ятки України: історія та культура, Київ 2001, որ 1-2.
192 OPRACOWANIE MATERIAŁÓW SFRAGISTYCZNYCH W ARCHIWACH —До історії гетьманських печаток, [w.՜] Дворяне в истории и культуре. Материалы научно-теоретической конференции, Краснодар 2001. Pieczęcie powstańcze Dreścik J., Pieczęcie powstańcze 1863-1864 w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie, „Studia Historyczne”, 1995, z. 2. Sztakelberg J., Pieczęcie powstańcze 1863-1864, Warszawa 1988. -Pieczęcie powstańcze 1863-1864 r. na prawobrzeżnej Ukrainie, „Wiadomości Numizmatyczne”, R. 17, 1973. Pieczęcie pocztowe Bartke J., Pocztowe stemple okręgowe na ziemiach polskich pod zaborem austriackim, „Historyczno-Badawczy Biuletyn Filatelistyczny”, R. 37, 1996, nr 1/2. Lachowicz K„ Pocztowe pieczęcie lakowe w zaborze austriackim w drugiej połowie XIX wieku, „Historyczno-Badawczy Biuletyn Filatelistyczny”, R. 48, 2007, nr 3/4. Manterys J., Poczta na Śląsku Cieszyńskim do 1918 roku. Stemple pocztowe i cenzury, Kraków 2002. Mikstein S„ Pieczęcie pocztowe na ziemiach Polski w XVIII wieku (1762-1800), Białystok 1936, repr. Kraków 1987. Morawski K., Stemple i pieczęcie polskich urzędów pocztowych w Wolnym Mieście Gdańsku 1920-1939, Gdańsk 1992. Polański W, Znaki i marki pocztowe w Polsce w XVII i XIX wieku (1780—1870), Kraków-Genewa 1922. Sękowski A., Pieczęcie i stemple pocztowe i nie pocztowe, Warszawa 1970. Śnieżko A. Dawne pieczęcie pocztowe XVIII—XIX w., Wrocław 1962. — Inwentarz pieczęci i stempli pocztowych w zbiorach Muzeum Poczty we Wrocławiu, Wrocław 1974. Kolekcje i zbiory sfragistyczne Adamczewski Μ., Zbiór odlewów gipsowych z pieczęci dawnego Archiwum Kapituły Gnieźnieńskiej.
Kolekcja Księ dza Kanonika Leona Μ. Formanowicza, [w:] Zbiory pieczęci w Polsce, red. Z. Piech, W. Strzyżewski, Warsza wa 2009. Adlers Fittiche. Wandlungen eines Wappenvogels. Dokumentation einer Präsentation des Geheimen Staatsarchivs Preußischen Kulturbesitz, Bearbeitet Ch. Brandt-Salloum, R. Klauschanz, J. Kloosterhuis, Ch. Schwarzbach, Berlin 2008. Blaschke K., Siegel und Wappen in Sachsen, Lepizig 1960. Bokota P., Kolekcja sfragistyczna Franciszka Tarczyńskiego w zbiorach Muzeum Diecezjalnego w Płocku, [w:] Zbio ry pieczęci w Polsce, red. Z. Piech, W. Strzyżewski, Warszawa 2009. — Tłoki pieczętne w zbiorach Archiwum Diecezjalnego we Włocławku, „Rocznik Muzealny/Muzeum Ziemi Kujaw skiej i Dobrzyńskiej”, t. 6, 1996. - Tłoki pieczętne w zbiorach Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej we Włocławku, „Rocznik Muzealny/Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej”, t. 5, 1994. Brociek W.R., Tłoki pieczętne w zbiorach Muzeum Historyczno-Archeologicznego w Ostrowcu Świętokrzyskim, „Rocznik Muzealny / Muzeum Historyczno-Archeologiczne w Ostrowcu Świętokrzyskim”, t. 2, 1999. Chmiel A., Pieczęcie żydowskie, „Wiadomości Numizmatyczno-Archeologiczne”, R. 15, 1904, nr 3. Chmielewska Μ., Katalog dokumentów, listów oraz pieczęci królów i królowych polskich przechowywanych w Ar chiwum Państwowym we Wrocławiu, Wrocław 1991. Dziwik K., Inwentarz luźnych pieczęci woskowych Biblioteki PAN w Krakowie, „Rocznik Biblioteki PAN w Krako wie”, nr 17,1971. Fabijański W., Odlewy metalowe pieczęci w zbiorze sfragistycznym Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, Wrocław 1999. — Pieczęcie papierowe z
podkładem w zborze sfragistycznym Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu, Wrocław 2009. -Pieczęcie w zasobie archiwum wrocławskiego, „Archeion”, 83, 1987. — Zarys historyczny tworzenia się i kształtowania zbioru sfragistycznego Zakładu Narodowego im. Ossolińskich i jego stan obecny, [w:] Zbiory pieczęci w Polsce, red. Z. Piech, W. Strzyżewski, Warszawa 2009.
CZĘŚĆ II. WSKAZÓWKI METODYCZNE 193 Forysiak-Wójciński R., Sfragistyka miejska w Ossolineum — materiały ì zbiory po profesorze Marianie Gumowskim, [w:] Zbiory pieczęci w Polsce, red. Z. Piech, W. Strzyżewski, Warszawa 2009. Garbaczewski W., Średniowieczne pieczęcie z bydgoskiego Archiwum Państwowego, „Kronika Bydgoska”, t. 21, 1999. Główka J., Pieczęcie w archiwaliach Działu Historii Muzeum Narodowego w Kielcach, „Rocznik Muzeum Narodo wego w Kielcach”, t. 17, 1993. - Tłokipieczętne w zbiorach Muzeum Narodowego w Kielcach, „Rocznik Muzeum Narodowego w Kielcach”, t. 16, 1992. Grabowski J., Zbiory sfragistyczne Archiwum Głównego Akt Dawnych, [w:] Zbiory pieczęci w Polsce, red. Z. Piech, W. Strzyżewski, Warszawa 2009. Gut A., Gut P., Zbiory sfragistyczne w zasobie Archiwum Państwowego w Szczecinie, [w:] Zbiory pieczęci w Polsce, red. Z. Piech, W. Strzyżewski, Warszawa 2009. Gut P., Kolekcja tłoków pieczętnych w zbiorze Archiwum Państwowego w Szczecinie, „Szczeciński Informator Ar chiwalny”, nr 18, 2004. Hlebionek Μ., Katalog pieczęci przy dokumentach samoistnych w zasobie Archiwum Państwowego w Bydgoszczy, Warszawa 2012. - Pieczęcie w zbiorach bydgoskich - Archiwum Państwowe, Biblioteka Wojewódzka i Miejska, Muzeum Okręgowe, [w:] Zbiory pieczęci w Polsce, red. Z. Piech, W. Strzyżewski, Warszawa 2009. Hryniewicz A., Kolekcje sfragistyczne Muzeum Narodowego we Wrocławiu, [w:] Zbiory pieczęci w Polsce, red. Z. Piech, W. Strzyżewski, Warszawa 2009. — Wrocławska kolekcja zabytkowych tłoków pieczętnych, historiajej powstania, rozwoju oraz straty wojenne, „Rocz niki Sztuki
Śląskiej”, t. 27, 2018. Jaworski R„ Hlebionek Μ., Zbiory sfragistyczne Kazimierza Stronczyńskiego w Muzeum w Piotrkowie Trybunal skim, [w:] Zbiory pieczęci w Polsce, red. Z. Piech, W. Strzyżewski, Warszawa 2009. Jelonek-Litewka K., Zbiory sfragistyczne Archiwum Państwowego w Krakowie (tłoki pieczętne, pieczęcie luźne, odlewy), [w:] Zbiory pieczęci w Polsce, red. Z. Piech, W. Strzyżewski, Warszawa 2009. Jodkowski J., Pieczęcie polskie w muzeum Rumiancowskiem w Moskwie, „Wiadomości Numizmatyczno-Archeologiczne”, R. 21, 1910, nr 4, 6. -Pieczęcie ruskie zXl-XIIw., znalezione w Grodnie i Drohiczynie, „Przegląd Historyczny”, t. 37, 1948. Kaganiec Μ., Zbiory górnośląskich pieczęci gminnych, [w:] Zbiory pieczęci w Polsce, red. Z. Piech, W. Strzyżewski, Warszawa 2009. Kotula F., Cechowe znaki i tłoki pieczętne w Muzeum w Rzeszowie, Warszawa 1951. Lietz Z., Tłoki pieczętne cechów rzemieślniczych w zbiorach województwa olsztyńskiego, „Rocznik Olsztyński”, t. 5, 1993. Maciejowski Μ., Zbiory sfragistyczne Muzeum Narodowego w Szczecinie ֊ stan zachowania, systematyka i perspek tywy badawcze, „Materiały Zachodniopomorskie ”, t. 43, 1997. Mandziuk J., Zbiór tłoków pieczętnych w Archiwum Archidiecezjalnym we Wrocławiu, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, t. 37, 1978. Mischke W., Pieczęcie polskie w czeskich bazach internetowych, [w:] Zbiory pieczęci w Polsce, red. Z. Piech, W. Strzyżewski, Warszawa 2009. Otwinowska D., Zbiory pieczęci w Muzeum Narodowym w Krakowie i w Bibliotece XX Czartoryskich w Krakowie, [w:] Zbiory pieczęci w Polsce, red. Z. Piech, W. Strzyżewski, Warszawa 2009.
- Zbiór sfragistyczny Muzeum Narodowego w Krakowie, „Krakowski Rocznik Archiwalny”, t. 10, 2004. Pawłowska A., Zbiory sfragistyczne w Muzeum Narodowym w Szczecinie, [w:] Zbiory pieczęci w Polsce, red. Z. Piech, W. Strzyżewski, Warszawa 2009. Perkun V., Katalog pieczęci z ziem ukraińskich ze zbiorów Profesora Mariana Gumowskiego, Warszawa 2011. Piech Z., Zbiory odlewów pieczęci w Zakładzie Nauk Pomocniczych Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego, [w:] Zbiory pieczęci w Polsce, red. Z. Piech, W. Strzyżewski, Warszawa 2009. Piwowarczyk E., Pieczęcie na dokumentach przechowywanych w Archiwum Parafialnym w Dobczycach, „Krakow skie Studia Małopolskie”, z. 4, 2000. Pokora P., Album rysunków pieczęci Kajetana Wincentego Kielisińskiego ze zbiorów Biblioteki Kórnickiej Polskiej Akademii Nauk, Kórnik 2013.
194 OPRACOWANIE MATERIAŁÓW SFRAGISTYCZNYCH W ARCHIWACH — Rysunki pieczęci Kajetana Wincentego Kielisińskiego w zbiorach Biblioteki PAN w Kórniku, [w:] Zbiory pieczęci w Polsce, red. Z. Piech, W. Strzyżewski, Warszawa 2009. Popiołek E., Tłoki pieczętne w zbiorach płockich, Płock 1983. Romaniuk A., Popiołek E., Tłokipieczętne w zbiorach Muzeum Historycznego w Sanoku, Sanok 2002. Starzyński Μ., Inwentarz pieczęci luźnych w zbiorach Biblioteki Jagiellońskiej, „Biuletyn Biblioteki Jagiellońskiej”, t. 55, 2005. Stróżyk P., Lubiąski zbiór odlewów pieczęci o. Jozefata Ostrowskiego, [w:] Zbiory pieczęci w Polsce, red. Z. Piech, W. Strzyżewski, Warszawa 2009. Sukiennik G., Katalog tłoków pieczętnych w zbiorach Bibłioteki Ossolińskich, cz. 1, „Ze Skarbca Kultury”, z. 31, 1979; cz. 2, „Ze Skarbca Kultury”, z. 44, 1987. Trupinda J., Tłokipieczętne w zbiorach Muzeum Narodowego w Gdańsku, „Rocznik Gdański”, t. 60, 2000, z. 2. Wap A., Tłoki pieczętne w Muzeum Wojska w Białymstoku, „Zeszyt Naukowy/Muzeum Wojska w Białymstoku”, z. 8, 1994. Wolnicki P., Zbiory pieczęci w zespołach akt dziekańskich Archiwum Archidiecezji Częstochowskiej, [w:] Zbiory pieczęci w Polsce, red. Z. Piech, W. Strzyżewski, Warszawa 2009. Wójcik M.L., Zbiory sfragistyczne Archiwum Państwowego we Wrocławiu, [w:] Zbiory pieczęci w Polsce, red. Z. Piech, W. Strzyżewski, Warszawa 2009. Zbiory pieczęci w Polsce, red. Z. Piech, W. Strzyżewski, Warszawa 2009. Zbiór tłoków i stempli pieczętnych w zasobie Archiwum Państwowego w Poznaniu, pod red. P. Pokory, przy współ pracy Μ. Hlebionka, Poznań 2015.
CZĘŚĆ II. WSKAZÓWKI METODYCZNE 9. Zasady prezentacji 195 opisu materiałów sfragistycznych 9.1. Zasady ogólne 1. Zasady prezentacji opisu materiałów sfragistycznych określają typografię prezentacji opisu. Zbierają ele menty zawarte w poszczególnych blokach w zaproponowany system opisu, dla osiągnięcia celu określo nego w punkcie 2.1 wskazówek. 2. Prezentacja dokonywana jest na kartach dysponenta oraz na następujących kartach sfragistycznych: wzor ca tłoka, odcisku, kopii trójwymiarowej, typariusza. Karty mogę mieć formę klasyczną tradycyjną (papie rową) lub elektroniczną w formie bazy danych. 3. Opis tworzą powiązania poszczególnych elementów zdefiniowane w punkcie 2.2 wskazówek. Powiąza nia owe stanowią o układzie kart lub tworzą strukturę relacji w bazie danych w postaci elektronicznej. 4. Systematyzacja kart: 4.1. Karty dysponenta układane są alfabetycznie według nazwy wzorcowej dysponenta (pkt 5.1.1.3). 4.2. Karty wzorca tłoka układane są alfabetycznie według nazwy wzorcowej dysponenta (pkt 5.1.1.3)., a w ramach jednego dysponenta ֊ chronologicznie. 4.3. Karty odcisku układane są według sygnatury określonej w punkcie 5.3.1.1. 4.4. Karty typariusza układane są według sygnatury określonej w punkcie 5.4.1.1. 4.5. Karty kopii trójwymiarowych układane są według sygnatury określonej w punkcie 5.5.1.1. 5. Do zbioru sfragistycznego naieży sporządzić indeksy: 5.1. Indeks heraldyczny, budowany na podstawie następujących elementów opisu: wzorzec tłoka, odcisk, kopia trójwymiarowa i typariusz, gdy zwierają elementy heraldyczne. 5.2. Indeks osobowy, budowany na podstawie karty
dysponenta (pkt 5.1.1.3. Nazwa wzorcowa dyspo nenta) oraz ewentualnie pkt 5.2.1.2. Nazwy dysponenta, wskazujące na jego kompetencje w zakresie używania pieczęci. 5.3. Indeks geograficzny, budowany na podstawie różnych elementów opisu zawartych zarówno w na zwach dysponenta, jak i jego historii. 5.4. Indeks typów dysponentów, określony w pkt 5.2.2.4. Charakter osoby dysponenta. UWAGA: Określone w punkcie 5 indeksy są zalecane przez Międzynarodowy słownik sfragistyczny. |
| adam_txt |
SPIS TREŚCI Słowo wstępne. Część I. Wprowadzenie do 9 sfragistyki 1. Sfragistyka w systemie nauk. Podstawowe pojęcia sfragistyczne {Marcin Hlebionek). 2. Prawo pieczętne: rodzaje kancelaryjno-prawne i fałszerstwa pieczęci. Kręgi funkcjonowania pieczęci 15 {Pawel Gut, Marcin Hlebionek). 19 {Paweł Gut). 33 Typologia pieczęci. Wybrane zagadnienia {Marcin Hlebionek). 53 {Marcin Hlebionek). 59 Metodyka opracowania archiwalnego pieczęci {Jagoda Jankowska). 65 7. Zalecenia konserwatorskie dla zbiorów sfragistycznych {Elżbieta Jabłońska, Ivona Jablonskaja). 79 3. Budowa pieczęci: 4. 5. Pieczęć jako 6. typariusz, odcisk, kopia trójwymiarowa medium, dzieło sztuki i źródło historyczne Część II. Wskazówki metodyczne do opracowania materiałów SFRAGISTYCZNYCH W ZASOBIE ARCHIWÓW PAŃSTWOWYCH. Wykaz skrótów 91 216
174 OPRACOWANIE MATERIAŁÓW SFRAGISTYCZNYCH W ARCHIWACH 8. Bibliografia (wybór) Bibliografie Celej A., Bibliografia genealogii i heraldyki polskiej za lata 1980-2001, Warszawa 2006. Chassel J.-L., Dalas Μ., Bibliographie de la sigillographie française de 1982 ŕ 1986, „Revue française d’héraldique et de sigillographie”, t. 54-59, 1984-1989. Diederich T., Sphragistik, [w:] Historische Hilfswissenschaften. Stand und Perspektiven der Forschung, hrsg. von T. Diederich, Wien Köln Weimar 2005. Gandilhon R., Pastoureau Μ., Bibliographie de la sigillographiefrançaise, 2e édition, Paris 1982. Гавриленко В., Ілюстрований бібліографічний покажчик з української сфрагістики, Київ 2015. - Українська сфрагістика. Анотований бібліографічний покажчик, Київ 1991. Hais ig Μ., Osiągnięcia і postulaty w zakresie sfragistyki polskiej, „Studia Żródłoznawcze”, t. 4, 1959. Henning E., Jochums G., Bibliographie zur Sphragistik. Schrifttum Deutschlands, Österreichs und der Schweiz bis 1990, Köln 1995 (Bibliographie der historischen Hilfswissenschaften; 2). Kuczyński S.K., Materiały do bibliografii numizmatyki, medalografii, sfragistyki i heraldyki polskiej (1966—1970), Warszawa 1973. Perkun W., Badania sfragistyczne na Ukrainie w latach 1991-2003, [w:] Pieczęcie w dawnej Rzeczypospolitej, red. Z. Piech, J. Pakulski, J. Wroniszewski, Warszawa 2006. Pieczęcie w dawnej Rzeczypospolitej, red. Z. Piech, J. Pakulski, J. Wroniszewski, Warszawa 2006. Preuss H., Siegelbibliographie [1987-1998], „Die Blätter tur deutsche Landesgeschichte”, Bd. 134, 1998. Szymański J., Sfragistyka, [w:] J. Szymański, Nauki
pomocnicze historii, Warszawa 1985, 1989, 1994, 1997, 2000, 2004, 2006. Słowniki Baniecki A., Bednarek D., Żygadło D., Forysiak-Wójciński R., Gut P., Leśniewska J., Hlebionek Μ., Materiały do polskiego słownika sfragistycznego, „Archiwista Polski”, 2010, nr 3(59). Похлебкин B.B. Словарь
международной символики и эмблематики, Москва 1995. Połski słownik archiwalny, red. W. Maciejewska, Warszawa 1974. Stalins G.F., Vocabulaire-Atlas Héraldique en six langues, Paris 1952. Vocabulaire international de la diplomatique, ed. Μ. Milagros Cárcel Orti, Orti, Valencia 1997. Vocabulaire
international de la sigillographie, ed. R. Grispo, Roma 1990. Vocabularium internationale sigillographicum, eds. L. Vrtel, K. Müller, Μ. Hlebionek, V. Keresztes, Bratislava 2016. Podręczniki Polska: Gumowski Μ., Handbuch der polnischen Siegelkunde, Graz 1966. Gumowski Μ., Haisig Μ., Mikucki S.,
Sfragistyka, Warszawa 1960. Pieczątki, pieczęcie i adresy jako przedmiot badań kryminalistycznych, red. W. Lisowska, Warszawa 2000. Litwa, Białoruś, Ukraina: Цітоу А., Сфрагістика i геральдика Беларуси Мінск 1999. Гавриленко В. О., Українська сфрагістика, Київ 1977. -Шлях до сфрагістики, Київ-Львів,
2014. Niemcy: Ewald W., Siegelkunde, München-Berlin 1914. Kittel E., Siegel, Braunschweig 1970. Das Siegel. Gebrauch und Bedeutung, hrsg. von G. Signori, Darmstadt 2007. Stieldorf A., Siegelkunde: Basiswissen, Hannover 2004. Rosja: Каменцева E. И., Устюгов Н. В., Русская сфрагистика и геральдика,
Москва 1974. Лихачев Н., Русская сфрагистика, Петербург 1900.
CZĘŚĆ II. WSKAZÓWKI METODYCZNE 175 Мельцин Μ.О. Геральдика, нумизматика, сфрагистика, униформология. Вспомогательные исторические дисциплины, Санкт-Петербург 2006. Соболева Н.А., Русские печати, Москва, 1991. Czechy, Słowacja, Węgry: Krejčíková J., Krejčík T, Úvod do české sfragistiky, Ostrava 1989. Kumorowitz L.B., A magyar pecséthasználat története a középkorban, Budapest 1944. Maráz K., Sfragistika: Studijní texty pro posluchače pomocných věd historických a archivnictví, Brno 2014. Rábik V., Pečať a jej spoločenská úloha v stredovekom uhorskom kráľovstve, Trnava 2012. Francja: Roman J., Manuel de sigillographie française, Paris 1912. Wielka Brytania: A guide to seals in the Public record office, Public Record Office, London 1968. Harvey RD.A., McGuinness A., A guide to British medieval seals, Toronto 1996. Włochy: Bascapè G.C., Sigillografia. Il sigillo nella diplomatica, nel diritto, nella storia, nell’arte, vol. I: Sigillografia gene rale, Giuffrè, Milano 1969; vol. II: Sigillografia ecclesiastica, Giuffrè, Milano 1978. Grisar J., de Lasala F., Aspetti della sigillografìa, Roma 1997. Menendez Pidal de Navascués F., Il messaggio dei sigilli. Inaugurazione del Corso biennale della Scuola Vaticana di Paleografia, Diplomatica ed Archivistica 2000-2002, Città del Vaticano 2002. Welber Μ., Sigillografia. Il sigillo nella Diplomatica, nel Diritto, nella Storia, nell'arte, vol. Ill, I sigilli nella Storia del Diritto medievale italiano, Milano 1984. Instrukcje metodyczne Description des collections sigillographiques, Référence: DITN_RES_2005_003, Direction des Archives de
France, Paris le 29 mars 2005. Direzione Generale Per Gli Archivi, Istituto Centrale Per Gli Archivi, SIAS Sistema informativo degli archivi di sta to, Linee guida alla descrizione, e alla gestione, del patrimonio documentario, Volume II.3, La scheda sigilli, S.Ricci, P. Feliciati, Versione software 4.0.0.2, DGA 2007. Pečetě. Program pro evidenci a rešerše ze sfragistického materiálu (pečetě, pečetidla, sbírkové odlitky, opr. J. Hora, V. Růžek, verze 1.0, Praha 1996. Program pro evidenci a rešerše ze sfragistického materiálu (pečetě, pečetidla, sbírkové odlitky „Pečetě”. Diferenční příručka pro přechod z programu Pečetě (AS MV ČR) do programu Pečetě (Bach systems, s. r. о.), opr. V. Růžek, Praha 2011. Pismo Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych z 22 maja 1961 roku w sprawie inwentaryzacji pieczęci, [w:] Zbiór przepisów archiwalnych wydanych przez naczelnego dyrektora archiwów państwowych w latach 1952-2000, oprać. Μ. Tarakanowska, E. Rosowska, Warszawa 2001. Zarządzenie NDAP z dnia 22 maja 1961 r. w sprawie wytycznych do opracowania zbiorów pieczęci przechowywa nych w archiwach państwowych, [w:] Zbiór przepisów archiwalnych wydanych przez naczelnego dyrektora archiwów państwowych w latach 1952-2000, oprać. Μ. Tarakanowska, E. Rosowska, Warszawa 2001. Zarządzenie nr 7 Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych z dnia 30 stycznia 2018 r. w sprawie ewidencjono wania zasobu archiwalnego w archiwach państwowych, https://www.archiwa.gov.pl/files/zarzadzenia_NDAP/ zarz7_2018.pdf [dostęp: 22.05.2020]. Zarządzenie nr 8 Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych z dnia 30
stycznia 2018 r. w sprawie inwentaryza cji materiałów archiwalnych oraz sporządzania i zatwierdzania elektronicznych inwentarzy archiwalnych dla zespołów (zbiorów) w archiwach państwowych, https://www.archiwa.gov.pl/files/zarzadzenia_NDAP/zarz8_ 2018.pdf [dostęp: 22.05.2020]. Metodyka opisu i problematyka inwentaryzacji Adamczewski Μ., W sprawie edycji zbiorów pieczęci i opisu wyobrażeń napieczętnych, „Studia Źródłoznawcze”, t. 54, 2016. Bascapè G., Zbiory pieczęci. Zagadnienia metod porządkowania, klasyfikacji i katalogowania, Warszawa 1960. Цйтоў А., Методичныя парады na апісанню помнікаў сфрагістыкі для архіваў i мзеяў, Мінск 1997.
176 OPRACOWANIE MATERIAŁÓW SFRAGISTYCZNYCH W ARCHIWACH ֊ Асноўная сфрагістычная тэрміналогія і спорба перыядызацыі помнікаў беларускай сфрагістыкі, „Сфрагістычний щорічник”, вип. 1, 2011. Dalas-Garrigues Μ., L’inventaire informatique de sceaux. Un essai aux Archives Nationales ŕ Paris, „Janus”, 1993, nr 1. Delmas M.C., Quels instruments de recherche pour les sceaux? Tradition et perspectives d’avenir, „Bibliothèque de l’école des chartes”, t. 156, 1998, z. 2. Diederich T., Prolegomena zu einer neuen Siegel Typologie, „Archiv für Diplomatik, Schriftgeschichte, Siegel- und Wappenkunde” Bd. 29, 1983. Gut P. Problemy inwentaryzacji kolekcji tłoków pieczętnych w Archiwum Państwowym w Szczecinie, „Archiwista Polski”, 2007, nr 1(45). Haisig Μ. Z problematyki inwentaryzacji zasobów sfragistycznych w archiwach dolnośląskich, „Archeion”, 83, 1987. Harvey P, Computer catalogue ofseals in the Public Record Office, „Janus”, 1996, nr 2. Hlebionek Μ., ISAD (P) — międzynarodowy standard opisu archiwalnych materiałów sfragistycznych, [w:] Archiwa, źródła, historia: prace ofiarowane w siedemdziesiąte urodziny profesora Władysława Stępniaka, red. E. Ko sowska, H. Wajs, Warszawa 2018. — Katalog VI. Z dziejów opracowania zasobu sfragistycznego toruńskiego Archiwum, [w:] Wokół metodyki ar chiwalnej. Księga dedykowana բրօք. Wiesławie Kwiatkowskiej w sześćdziesiątą piątą rocznicę urodzin, red. W. Chorążyczewski, A. Rosa, Μ. Żmudziński, Toruń 2018. — O opracowaniu materiałów sfragistycznych w archiwach państwowych, [w:] Toruńskie Konfrontacje Archiwalne, է. VI, Pogranicza archiwistyki, red. W.
Chorążyczewski, A. Rosa, Toruń 2019. ֊ Pieczęć jako obiekt archiwalny, [w:] Toruńskie Konfrontacje Archiwalne, է. II, Teoria archiwalna wczoraj - dziś — jutro, red. W. Chorążyczewski, A. Rosa, Toruń 2011. - Problemy opisu materiałów sfragistycznych w polskich archiwach, „Сфргістичний щорічник”, вип. I, 2011. — W stronę Sigillum. Problem opisu pieczęci w polskich archiwach, „Archiwista Polski”, 2006, nr 4(44). - Zasady transkrypcji inskrypcji napieczętnych, http://www.archiwa.net/index.php?option=com_content view=art icle id=63:marcin-hlebionek-zasady-transkrypcji-inskrypcji-napiecztnych catid=24:artykuy Itemid=8 [do stęp: 8.05.2020]. Introduction to archival materials: An introduction to seals, Public Record Office, Mai 1996. Kuczyński S.K., Inwentaryzacja pieczęci w archiwach państwowych, „Studia Zródłoznawcze”, t. 7, 1962. Chojnacka K., Radtke L, Opracowanie pieczęci, [w:] Metodyka pracy archiwalnej, red. S. Nawrocki, S. Sierpowski, Poznań 1992, wyd. II, Poznań 1995, wyd. III, Poznań 1998, wyd. IV, Poznań 2002, wyd. V, Poznań 2004. Mischke W., Pieczęcie polskie w czeskich bazach internetowych, [w:] Zbiory pieczęci w Polsce, red. Z. Piech, W. Strzyżewski, Warszawa 2009. Pastoureau Μ., Reflexions sur la typologie des sceaux, „Janus”, 1993, nr 1. Pastoureau Μ., Les Sceaux, [Typologie des Sources du Moyen Age Occidental], Turnhout 1981. Pokora P., Typologia i nazewnictwo pieczęci biskupich, [w:] Dawne pieczęcie. Typologia - metody badań - interpre tacje, red. Z. Piech, Warszawa 2015. Richter B., Die Inventarisierung von Siegeln im Sächsischen Staatsarchiv Leipzig: erste
Erfahrungen bei der com putergestützten Erfassung und Auswertung, „Der Archivar“, Jg. 47, 1994. Schäfer U., Authentizität. Vom Siegel zur digitalen Signatur, [w:] Archivierung elektronischer Unterlagen (Werkhef te der Staatlichen Archivverwaltung Baden-Württemberg: Serie A Landesarchivdirektion), Stuttgart 1999. Sedláčková H., Cataloguing Seals, Seal Matrices and Casts by Computer, (A nation-wide electronic catalogue of seals, seals matrices and casts used in archives of the Czech Republic), „Comma”, 2005, nr 2. Szemkovics L.Ş., Norme internaționale de descriere a sigiliilor (proiect), „Hrizovul. Anuarul Facultății de Arhivi stică”, t. 15, 2009. Stróżyk P„ Klasyfikacja pieczęci benedyktyńskich i cysterskich z ziem polskich, [w:] Dawne pieczęcie. Typologia - metody badań - interpretacje, red. Z. Piech, Warszawa 2015. Szymański J., Sfragistyka, [w:] J. Szymański, Nauki pomocnicze historii, Warszawa 1985, 1989, 1994, 1997, 2000, 2004, 2006.
CZĘŚĆ II. WSKAZÓWKI METODYCZNE 177 Vahl W., Beschreibung und Auswertung mittelalterischer Siegel, „Archiv für Diplomatik, Schriftgeschichte, Siegel und Wappenkunde“, Bd. 42, 1996. Konserwacja i reprodukowanie pieczęci Bartl B., Bacílková В., Konzervace a restaurování voskových předmětů, STOPSpolečnost pro technologie ochrany památek 17. října 2013 Národní technické muzeum, „Vosky — přehled”, Praha 2013, s. 5-16. Bartl B„ Trejbal J., Ďurovič Μ., Vašíčková S., Valterová I., Analysis of efflorescence on surface of beeswax seals, „Journal of Cultural Heritage”, 2012, t. 13, nr 3, s. 275-284. Borowski Μ., Czajka A., i Michas A., Zasady postępowania z materiałami archiwalnymi. Ochrona zasobu archiwal nego, Warszawa 2011. Budka W, Reprodukowanie pieczęci, „Wiadomości Numizmatyczno-Archeologiczne”, R. 15, 1933. La conservation préventive des sceaux de cire : bilan et perspectives, Paris, 12-13 juin 2003, Conseil international des Archives, Comité de sigillographie, CIA/CSG-2003, https://www.ica.org/sites/default/files/CSG_2003_ proceeding_conservation_FR.pdf [dostęp: 8.05.2020]. Cozzi R., Medieval wax seals: composition and deterioration phenomena of white seals, „Papier Restaurierung”, vol. 4, №1, 2003. Czajka A., Dawne metody zabezpieczania pieczęci woskowych. Wstęp do badań, [w:] Zabytkowe dokumenty uwie rzytelnione pieczęciami. Konserwacja i badania, red. Μ. Grocholska i K. Kroczak, Wrocław 2019. Dernovskova, J., The use of propolis in seal conservation, „Scottish Society for Conservation and Restoration”, journal, vol. 8, №2, Mai 1997. Dernovskova J., Novotna P., Surface
crystallisation on beeswax seals, „Restaurator”, 23, №4, 2002. Dümmler Μ., 4th international Round Table ofseal conservators, „White seals Degradation phenomenon and resto ration”, Paris 2016. Grocholska Μ., Drawc Μ., Diplomata w zbiorach Zakładu Narodowego .im. Ossolińskich. Stan zachowania ko lekcji, [w:] Zabytkowe dokumenty uwierzytelnione pieczęciami. Konserwacja i badania, red. Μ. Grocholska i K. Kroczak, Wrocław 2019. Estudio y conservación de sellos en cera. Encuentro sigilografica, Nájera, 14—18 de octubre de 2002, Logroño, 2005. Gumowski Μ., Pieczęcie w archiwum i ich reprodukowanie, „Archeion”, 19-20, 1951. Jablonskaja I., Problematyka konserwatorska średniowiecznych dokumentów pergaminowych uwierzytelnionych pieczęciami woskowymi ze zbiorów Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, [w:] Zabytkowe dokumen ty uwierzytelnione pieczęciami Konserwacja i badania, red. Μ. Grocholska i K. Kroczak, Wrocław 2019, s. 101-117. Jabłońska E„ Dokumenty pergaminowe z pieczęciami woskowymi w praktyce konserwatorskiej, [w:] Archiwa polskie wobec wyzwań XXI wieku. Pamiętnik III Powszechnego Zjazdu Archiwistów Polskich, Toruń 2—4 września 1997,t. 1, Radom 1997. - Metody wykonywania pieczęci woskowych, „Ochrona Zabytków”, 1998, nr 2. - Problematyka konserwacji ֊ restauracji zabytkowych obiektów z wosku, [w:] Zbiory biblioteczne, muzealne i ar chiwalne — badania i konserwacja, red. E. Jabłońska, Toruń 2010, s. 221—232. - Uzupełnianie brakujących fragmentów pieczęci woskowych, [w:] Naukowe podstawy ochrony i konserwacji dzieł sztuki oraz zabytków kultury materialnej, red. A.
Strzelczyk, S. Skibiński, Toruń 1993. - Zniszczenia i rekonstrukcje pieczęci woskowych, „Ochrona Zabytków”, 1997, nr 4. Jabłońska E., Kozielec T. i Jablonskaja I., Badania konserwatorskie dokumentów pergaminowych uwierzytelnio nych pieczęciami woskowymi wystawionych przez Bolesława Wstydliwego i Jadwigę, królową polską, [w:] Zabytkowe dokumenty uwierzytelnione pieczęciami. Konserwacja i badania, red. Μ. Grocholska i K. Kroczak, Wrocław 2019, s. 59-73. Kadziszewska Μ., Stróżyk P, Repertorium dawnych sposobów reprodukowania pieczęci, [w:] Zbiory pieczęci w Polsce, red. Z. Piech, W. Strzyżewski, Warszawa 2009. Kom H., Aufbewahrungssystemefür Pergamenturkunden mit an- und abhängenden Siegeln, Mémoire de fin d’études, Köln, 2004. Nowak J., Tekstylia w dokumentach archiwalnych. Konserwator papieru wobec tekstyliów w dokumentach archiwal nych, Warszawa 2010.
178 OPRACOWANIE MATERIAŁÓW SFRAGISTYCZNYCH W ARCHIWACH Los Santos M.C. de, Raport o konserwacji i zabezpieczaniu pieczęci, [w:] Problemy konserwacji kościelnych zaso bów archiwalnych, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, t. 58, 1989. Prévost A., Cahier des clauses techniques particulières pour la conservation - restauration des sceaux et objets sigillographiques dans les services publics d’archives, Paris 2010. Table ronde sur la préservation et la restauration des sceaux. Madrid, 5-9 Juillet 1995, Madrid 2000. Górska-Wikło E., Konserwacja zbiorów w Archiwum Uniwersytetu w Glasgow, „Notes Konserwatorski”, t. 16, 2014. Woods C., The nature and treatment of wax and shellac seals, „Journal of the society of archivist”, vol. 15, №2, 1994. WyczańskaK., O konserwacji i reprodukowaniu pieczęci, „Archeion”, 19—20, 1951. Zabytkowe dokumenty uwierzytelnione pieczęciami. Konserwacja i badania, red. Μ. Grocholska, K. Kroczak, Wroc ław 2019. Zabková К., Pergamenové listiny v minulosti a dnes Proces výroby a zpracování pergamenu, konzervace pergameno-vých listin a způsoby jejich uložení. Diplomová prace, Brno 2010, https://is.muni.cz/th/tidf3/Zabkova_Diplomova_prace.pdf [dostęp: 8.05.2020]. Pieczęcie królewskie Čárek J., O pečetech českých knížat a králů z rodu Přemyslova, „Sborník příspěvků к dějinám hl. m. Prahy” 8, 1938. Chmielewska Μ., Pieczęć kancelaryjna Zygmunta Jagiellończykajako księcia śląskiego, „Śląski Kwartalnik Histo ryczny Sobótka”, R. 44, 1989, nr 4. Цітоў А., Пячаткі старажытнай Беларусі, Мінск 1993. Czok В., Chronologische Synopsis ausgewählter Wappensiegel aller
Landesherrn von Brandenburg-Preussen von 1417 bis 1918, „Archivmitteilungen”, 2/1994. Diehl E., Przyczynek do sfragistyki polskiej, „Wiadomości Numizmatyczno-Archeologiczne”, R. З, 1891, որ 4; է. 1, R. 4, 1892, ПГ 1-2; է. II, R. 5, 1893, որ 1 ; է. II, R. 6, 1894, որ 3-4; է. II, R. 8, 1896, որՅ. Dräger U., Czok В., Siegel der brandenburgisch-preussischen Landesherren vom 15. bis 19. Jahrhundert im Zentra len Staatsarchiv, Dienststelle Merseburg, „Archivmitteilungen”, 2/1984. Drelicharz W., Królewska pieczęć Przemyśla II i jej historiograficzne inspiracje, [w:] Pieczęcie herbowe: herby na pieczęciach. IIKrakowskie Kolokwium Heraldyczne, red. W. Drelicharz, Z. Piech, Warszawa 2011. Forysiak-Wójciński R., Dwie nieznane pieczęcie królewskie Stanislawa Augusta Poniatowskiego, „Archiwista Pol ski”, 2015, nr 1(77). - Funkcjonowanie formuły Sigillum Maiestatis Nostrae w dokumentach królów polskich od XIV do XVI wieku, [w:] Inskrypcje na pieczęciach. Treści, formy, funkcje, red. P. Pokora, Μ. Hlebionek, T. Kałuski, Poznań 2016. Grulkowski Μ., Kilka uwag o pieczęciach z okresu panowania Kazimierza Jagiellończyka, „Studia Zródłoznawcze”, t. 51,2013. Gumowski Μ., Pieczęcie królów polskich, Kraków 1910-1920. - Handbuch der Polnischen Siegelkunde, Graz 1966. Gutkowski J., Sześć nieznanych pieczęci króla Stanislawa Leszczyńskiego, „Archeion”, 56, 1971. Hlebionek Μ., Nieznana pieczęć króla elekta Stanislawa I, „Rocznik Polskiego Towarzystwa Heraldycznego”, t. 15, 2016. — Nieznanapieczęć wielka litewska Augusta II, „Herold Litherland”, nr 18, 2011. - Nowożytne pieczęcie królów polskich,
[w:] Polska kancelaria królewska czasów nowożytnych między władzą a społeczeństwem. Materiały Konferencji Naukowej w Toruniu 18IV 2002, red. W. Chorążyczewski, W. Kraw czuk, Toruń 2003. - Pieczęcie królów pruskich, „Archiwista Polski”, 2008, nr 2(50). -Pieczęć majestatowa Augusta II w zbiorach Biblioteki Kórnickiej, „Pamiętnik Biblioteki Kórnickiej”, z. 26, 2003. - System heraldyczny na pieczęciach królów polskich (XIV-XVIIIw.). Propozycje badawcze, [w:] Pieczęcie herbowe herby na pieczęciach. II Krakowskie Kolokwium Heraldyczne, red. W. Drelicharz, Z. Piech, Warszawa 2011. Homolka J., К ikonografii pečetí posledních Přemyslovců, [w:] Umění doby posledních Přemyslovců, Roztoky u Prahy 1982. Kętrzyński S„ Uwagi o pieczęciach Władysława Łokietka i Kazimierza Wielkiego, „Przegląd Historyczny”, t. 8 (28), 1929.
CZĘŚĆ II. WSKAZÓWKI METODYCZNE 179 Klinkenborg Μ., Die Siegel der preußischen Könige bis zum Jahre 1806, „Hohenzollern Jahrbuch”, Bd. 9, 1905. Krawczuk W., Pieczęcie Zygmunta III Wazy, Kraków 1993. Kuczyński S.K., Pieczęć wielka litewska Jana III w zbiorach AGAD, „Wiadomości Numizmatyczne”, R. 7, 1963, z. 3. Kulecki Μ., Pieczęć majestatowa króla Augusta II w Zbiorze dokumentów pergaminowych w Archiwum Głównym Akt Dawnych, „Miscellanea Histórico-Archivistica”, է. 21, 2014. Mikulski W., O pieczęci średniej litewskiej Kazimierza Jagiellończyka, „Studia Źródłoznawcze”, t. 40, 2002. Palkij H„ Stosowanie pieczęci w kancelariach koronnych w czasach saskich. Zarys problematyki, [w:] Dawne pie częcie. Typologia ֊ metody badań - interpretacje, red. Z. Piech, Warszawa 2015. Piech Z., Ikonografia pieczęci Piastów, Kraków 1993. -Monety, pieczęcie i herby w systemie władzy Jagiellonów, Warszawa 2003. Pieczęcie królów i królowych Polski, oprać. Tabularium Actorum Antiquorum Varsoviense Maximum, Divisió Prima - „InSimul”, wyd. I Warszawa 2010; wyd. II Warszawa 2015. Posse 0., Die Siegel der deutschen Kaiser und Könige von 751 bis 1806, Bd. 1-5, Dresden 1909-1913. Rimša E., Nežinomi Aleksandro ir Žygimanto Senojo signetiniai antspaudai [nieznane pieczęcie sygnetowe Aleksan dra i Zygmunta Starego], „Lietuvos Istorijos Metraštis”, 1988 metai, Vilnius 1989. - Stepono Batoro Lietuvos didieji antspaudai ir jų atsiradimo aplinkybės [litewska pieczęć Stefana Batorego], „Lie tuvos Istorijos Metraštis”, 2001 metai 2, Vilnius 2002. -Nowe dane o litewskich pieczęciach Zygmunta III Wazy, [w:] Litwa
w epoce Wazów, red. A. Rachuba, Warszawa 2006. -Aleksandro antspaudai - naujas etapas valstybės sfragistikoje [sygnety Aleksandra Jagiellończyka], [w:] Lietuvos didysis kunigaikštis Aleksandras ir jo epocha. Mokslinių straipsnių rinkinys, sud. D. Steponavičienė, Vilnius 2007. Sułkowska-Kurasiowa L, Dokumenty królewskie i ich funkcja w państwie polskim za Andegawenów i pierwszych Jagiellonów 13 70-1444, Warszawa 1977. - Polska kancelaria królewska w latach 1447-1506, Wrocław 1967. Szybkowski S., Uwagi o pieczęciach Aleksandra Jagiellończyka, „Studia Źródłoznawcze”, t. 51, 2013. Vossberg F. A., Siegel des Mittelalters von Polen, Lithauen, Schlesien, Pommern und Preussen, Berlin 1854. Wajs H., Przyczynek o królewskich pieczęciach litewskich z XVI-XVII wieku, „Miscellanea Historico-Archivistica”, t. 23,2016. Wdowiszewski Z., Ze studiów nad sfragistyką Kazimierza Jagiellończyka, [w:] Księga Pamiątkowa Towarzystwa Naukowego w Toruniu, Toruń 1952. Wyczańska К., O zaginionych pieczęciach Kazimierza Jagiellończyka, „Przegląd Historyczny”, t. 49, 1958. Żebrawski T., O pieczęciach dawnej Polski i Litwy, „Nasze Zabytki”, z. 1, Kraków 1865, z. 2, Kraków 1871. Pieczęcie kiążęce Andrałojć Μ., Andrałojć Μ., Bulla Bolesława księcia Polski, Poznań 2006. - A Polish Ducal Bulla, „Questiones Medii Aevi Novae”, vol. 9, 2004. Barciak A., Pietrzyk L, Ikonografia pieczęci Przemyślidów opawskich do początku XV w., [w:] Imago narrat. Obraz jako komunikat w społeczeństwach europejskich, red. S. Rosik, P. Wiszewski, Wrocław 2002. Barwiński В., Pieczęcie książąt halicko-włodzimierskich z Ipoł. XIV
wieku, „Wiadomości Numizmatyczno-Archeologiczne”, R. 20,1909. Bednarek D., Podziały księstwa wrocławsko-legnickiego w świetle zabytków sfragistycznych, „Acta Universitatis Wratislaviensis”, որ 1444, Prawo 215, 1992. Bier H., Die Entwicklung der Siegeltypen der Markgrafen und Kurfürsten von Brandenburg, [w:] Brandenburgische Siegel und Wappen. Festschrift des Vereins für Geschichte der Mark Brandenburg zu Feier des hunderstjährigen Bestehens 1837-1937, hrsg. von E. Kittel, Berlin 1937. Bobowski K„ Dawne pieczęcie na Pomorzu Zachodnim. Zabytki prawa i kultury epoki Gryfitów, Szczecin 1989. - Ze studiów nad dokumentami Bolesława Wstydliwego, „Acta Universitatis Wratislaviensis”, որ 36, Historia 9, 1965. Brzustowicz G., Heraldyka książąt zachodniopomorskich XII-XVII wiek, „Przegląd Zachodniopomorski”, t. 35, 1991.
180 OPRACOWANIE MATERIAŁÓW SFRAGISTYCZNYCH W ARCHIWACH Fabijański W., Legenda na pieczęciach piastowskich książąt legnicko-brzeskich do 1675 r, „Ze Skarbca Kultury” z. 47, 1988. Grabowski J., Kancelarie i dokumenty książąt mazowieckich w latach 1341-1381. Ośrodki zarządzania i kultury, Warszawa 1999. Gumowski Μ., Handbuch der Polnischen Siegelkunde, Graz 1966. ֊ Pieczęcie książąt litewskich, Wilno 1931. - Pieczęcie książąt pomorskich, „Zapiski Towarzystwa Naukowego w Toruniu”, t. 16, 1950, z. 1. ֊ Pieczęcie śląskie XII—XIV wieku, Kraków 1935. - Pieczęcie śląskie do końca XIV wieku, [w:] Historia Śląska od najdawniejszych czasów do roku 1400, t. 3, red. W. Semkowicz, Kraków 1936. Hlebionek Μ., Nieznana pieczęć księcia Kazimierza IIprzy dokumencie pokoju brzeskiego z 1435 r, [w:] Dziedzic two książąt mazowieckich: stan badań i postulaty badawcze: materiały z sesji naukowej zorganizowanej przez Zamek Królewski w Warszawie — Muzeum i Archiwum Główne Akt Dawnych, 2 7—28 października 2016 r., red. J. Grabowski, R. Mroczek, P. Mrozowski., Warszawa 2017. — O pieczęciach księcia Kazimierza Konradowica, [w:] Książę Kazimierz Konradowie i Kujawy jego czasów, red. D. Karczewski, Kraków 2017. - Ołowiane pieczęcie książąt polskich z XII w., „Studia Żródłoznawcze”, t. 47, 2010. - Pieczęcie Piastów kujawskich, Inowrocław 2011. Irgang W., Das Urkunden und Kanzleiwesen Herzog Heinrichs IV von Schlesien (1250-1290), „Zeitschrift für Ost forschung”, R. 36, 1987. - Das Urkundenwesen Herzog Heinrichs III von Schlesien (1248-1266), „Zeitschrift für Ostforschung”, R. 31, 1982. Kaganiec Μ.,
Heraldyka Piastów Śląskich 1146—1707, Katowice 1992. Kętrzyński S., O dwóch pieczęciach Przemyśla IIz roku 1290, „Miesięcznik Heraldyczny”, R. 11, 1932. Klingenborg Μ., Die Siegel der Landesherrn der Mark Brandenburg von 1415 bis 1688, „Hohenzollern-Jahrbuch”, Bd. 8, 1904. Krzyżanowski S., Dyplomy i kancelaria Przemysława II. Studium z dyplomatyki polskiej XIII wieku, „Pamiętnik Akademii Umiejętności w Krakowie, Wydziały Filologiczny i Historyczno-Filozoftczny”, t. 8, 1890. Kuczyński S.K., Pieczęcie książąt mazowieckich, Warszawa 1978. Maleczyński K., Studia nad dyplomami i kancelarią Odonica i Laskonogiego 1202-1239, Lwów 1928. Märkische Siegel. I. Abteilung Siegel der Markgrafen und Kurfürsten von Brandenburg, Teil 2 Die Siegel der Mark grafen von Brandenburg aus dem Hause Wittelsbach 1323—13 73, bearbeitet von H. Bier, Berlin 1933. Matejko-Peterka L, Książęta, pieczęcie i władza. Studium ze sfragistyki Piastów legnicko-brzeskich, Warszawa 2016. Mazur Z., Studia nad kancelarią księcia Leszka Czarnego, Wrocław 1975. Mikucki S., Heraldyka Piastów Śląskich do schyłku XIV w., [w:] Historia Śląska od najdawniejszych czasów do roku 1400, red. W. Semkowicz, t. 3, Kraków 1936. Mitkowski J., Kancelaria Kazimierza Kondradowica księcia kujawsko-łęczyckiego (1233—1267), Wrocław 1968. Nehmiz H., Untersuchungen über die Besiegelung der schlesischen Herzogsurkunden im. 13 Jahrhunderts, Breslau 1939. Pfotenhauer P, Die schlesischen Siegel von 1250 bis 1300 beziehentlich 1327, Breslau 1927. Piech Z., Ikonografia pieczęci Piastów, Kraków 1993. — Monety, pieczęcie i herby w systemie władzy
Jagiellonów, Warszawa 2003. ֊ Studia nad legendą pieczęci Piastów, „Сфргістичний щорічник”, вин. 6, 2016 Piekosiński F., Pieczęcie polskie wieków średnich, Kraków 1899. - Pieczęcie polskie wieków średnich doby piastowskiej, „Herold Polski” 1906; „Wiadomości Numizmatyczno-Archeologiczne ”, R. 16, 1934; 17, 1935. Ptaszyński J., Medal i pieczęcie Jana Henryka XI Pana na Książu, „Przegląd Numizmatyczny”, nr 1 (20), 1998. Pyl Th., Die Entwicklung des pommerschen Wappens im Zusammenhang mit den Pommerschen Landestheilungen, Greifswald 1894. Schultz A., Die schlesischen Siegel bis 1250, Breslau 1871.
CZĘŚĆ II. WSKAZÓWKI METODYCZNE 181 Sello G., Die Siegel der Markgrafen von Brandenburg Askanischen Stammes, „Märkische Forschungen”, Jg. 20, 1887. Semkowicz W., Sfragistyka Witolda, Kraków 1931. Sikora F., Dokumenty i kancelaria Przemyśla Ioraz Bolesława Pobożnego 1239-1279 na tle współczesnej dyploma tyki wielkopolskiej, Wrocław 1969. Stanko P., Pieczęcie Piastów górnośląskich, [w:] Pieczęcie w dawnej Rzeczypospolitej, red. Z. Piech, J., Pakulski, J. Wroniszewski, Warszawa 2006. Stronczyński K., Pobieżny przegląd pieczęci Piastów polskich, Warszawa 1881. - Pomniki książęce Piastów, lenników dawnej Polski w pieczęciach, budowlach, grobowcach i innych starożytnoś ciach, zebrane i objaśnione, Piotrków 1888. Szacherska S.M., Kancelaria Siemowita księcia dobrzyńskiego, „Studia Zródłoznawcze”, t. 11, 1966. Šefcik, E., O pieczęciach pierwszych książąt cieszyńskich, „Rocznik Cieszyński”, t. 5/6, 1991. -Pečeti těšínských Piastovcu, Ostrava 1982. Trelińska В., Kancelaria i dokument książąt cieszyńskich, Warszawa-Łódź 1983. Wałkówski A., Dokumenty i kancelaria księcia Bolesława Rogatki, Zielona Góra 1991. - Dokumenty i kancelaria księcia legnickiego Henryka V Grubego, Wrocław 1991. Wehrlich R.-G., Początki pomorskiego herbu Gryfitów w ówczesnym kontekście politycznym i heraldycznym z okazji 800-lecia najstarszego przedstawienia obrazowego, [w:] Pod skrzydłami Gryfa, Szczecin 2014. - Die Siegel der pommerschen Greifenherzöge, [w:] Die Herzöge von Pommern. Zeugnisse der Herrschaft des Grei fenhauses, hrsg. von. N. Buske, J. Krüger, R.-G. Wehrlich, Wien Köln Weimar 2012. Wojcik Μ.,
Dokumenty i kancelarie książąt opolsko-raciborskich do początków XIV wieku, Wrocław 1999. - Tytulatura książąt legnicko-brzeskich do początku XVw, [w:] Silesia numismatica Ducatus Lignicensis et Bregensis, Liber I, red. B. Paszkiewicz, Legnica 2001. Wybranowski D., Książęta Pomorza Zachodniego na pieczęciach. Wizerunek rycerski, Szczecin 1993. - Wizerunek rycerski na pieczęciach książąt zachodniopomorskich, rugijskich i gdańskich, [w:] Najnowsze badania nad numizmatyką i sfragistyką Pomorza Zachodniego, red. G. Horoszko, Szczecin 2004. - Uzbrojenie i wyposażenie rycerskie na pieczęciach Gryfitów z lat 1170-1523, „Przegląd Zachodniopomorski”, t. 31, 1987. Żerelik R., Dokumenty i kancelaria Henryka III księcia głogowskiego, „Acta Universitatis Wratislaviensis”, որ 683, Historia 42, 1984. — Dokumenty i kancelaria książąt głogowskich w latach 1250-1331, Wrocław 1988. - Ze studiów nad kancelariami książęcymi na Śląsku. Kancelaria Przemka księcia ścinawskiego (1284-1289), [w:] Źródłoznawstwo i studia historyczne, red. K. Bobowski, „Acta Universitatis Wratislaviensis”, որ 1112, Historia 76, 1989. Pieczęcie rycerskie (XII-XV wiek) Banik-Zięba J., Ikonografia pieczęci śląskich Pogorzelów, [w:] Imago narrat. Obraz jako komunikat w społeczeń stwach europejskich, red. S. Rosik, P. Wiszewski, Wrocław 2002. Bieniak J., Pieczęcie dostojników małopolskich z 1306 r., [w:] Opuscula minora in memoriam losepho Spors, Słupsk 1993. Engel В., Die mittelalterlichen Siegel der Fuersten, der Geistlichkeit und des polnischen Adels im Thorner Rathsarchive, „Abhandlungen zur Landeskunde der Provinz
Westpreussen”, H. 11, 1902. - Die mittelalterlichen Siegel des Thorner Rathsarchivs, Teil 2, Thorn 1895. Grzegorz Μ., Analiza dyplomatyczno-sfragistyczna dokumentów traktatu toruńskiego z 1466 r., Toruń 1970. Gumowski Μ., Handbuch der Polnischen Siegelkunde, Graz 1966. - Pieczęcie śląskie do końca XIV wieku, [w:] Historia Śląska od najdawniejszych czasów do roku 1400, t. 3, red. W. Semkowicz, Kraków 1936. Haisig Μ., Sfragistyka szlachecka doby średniowiecza w świetle archiwaliów lwowskich, Lwów 1938. Hlebionek Μ., Pieczęcie przy dokumentach Związku Pruskiego: akt erekcyjny i dokumenty akcesyjne, Toruń 2017. Яковенко H., Українська шляхта з кінця XIV до середини XVII cm. Волинь і Центральна Україна, Київ 1993. Karczewska Т., Przegląd pieczęci pruskich z dokumentów traktatu toruńskiego z 1466 r., „Komunikaty Mazursko-Warmińskie”, R. 6, 1962/1963, որ 4.
182 OPRACOWANIE MATERIAŁÓW SFRAGISTYCZNYCH W ARCHIWACH Masák A., Pečeti šlechty české, moravské a slezské, č. 1-2, „Příloha Časopisu Společnosti přátel starožitností českých”, 13-19, 1905-1911; 22,1914. Nowak P., Pieczęcie przy polskim dokumencie wstępnym pokoju toruńskiego z 1466 roku, „Roczniki Historyczne”, R. 67, 2001. Nowak P., Pokora P., Dokumenty strony polsko-litewskiej pokoju melneńskiego z 1422 r, Poznań 2004. Pfotenhauer P., Die schlesischen Siegel von 1250 bis 1300 beziehentlich 1327, Breslau 1927. Piekosiński F., Heraldyka polska wieków średnich, Kraków 1899. - Najstarsze pieczęcie szlachty, „ Herold Polski ”, 1897. - Pieczęcie polskie wieków średnich, Kraków 1899. -Pieczęcie polskie wieków średnich doby piastowskiej, „Herold Polski”, 1906; „Wiadomości Numizmatyczno-Archeologiczne”, R. 16, 1934; 17, 1935. - Poczet najstarszych pieczęci szlachty polskiej z tematów runicznych, „Wiadomości Numizmatyczno-Archeologiczne”, R. 1, 1890. Schultz A., Die schlesischen Siegel bis 1250, Breslau 1871. Semkowicz W., O litewskich rodach bojarskich zbratanych ze szlachtą polską w Horodle w 1413 r, „Miesięcznik He raldyczny”, R. 6, 1913; R.7, 1914; „Rocznik Towarzystwa Heraldycznego we Lwowie”, R. 5-9, 1920-1929. Szymański J., Herbarz średniowiecznego rycerstwa polskiego, Warszawa 1993. Tarnas-Tomczyk A., Specyfika ikonografii średniowiecznych pieczęci rycerstwa śląskiego, [w:] Imago narrat. Obraz jako komunikat w społeczeństwach europejskich, red. S. Rosik, P. Wiszewski, Wrocław 2002. Vossberg, Siegel des Mittelalters von Polen, Lithauen, Schlesien, Pommern und Preussen,
Berlin 1854. Wojcik Μ., Czternastowieczny tłokpieczętny Piotra von Parchwitz, „Roczniki Polskiego Towarzystwa Heraldycz nego”, է. 10,2011. -Pieczęcie rycerstwa śląskiego w dobieprzedhusyckiej , t. 1-2 , Kraków—Wrocław 2018. - Średniowieczne pieczęcie rycerstwa śląskiego, [w:] Pieczęcie w dawnej Rzeczypospolitej, red. Z. Piech, J. Pakulski, J. Wroniszewski, Warszawa 2006. Wroniszewski J., Herby rycerskie w średniowiecznej sfragistyce polskiej, [w:] Pieczęcie herbowe herby na pieczę ciach. II Krakowskie Kolokwium Heraldyczne, red. W. Drelicharz, Z. Piech, Warszawa 2011. — Pieczęcie przy dokumencie adopcyjnym polskiej szlachty z 1413 r, [w:] Akty horodelskie z 1413 roku. Dokumenty i studia, red. J. Kiaupienė, L. Korczak, Kraków 2013. — Średniowieczne pieczęcie rycerstwa polskiego, [w:] Pieczęcie w dawnej Rzeczypospolitej, red. Z. Piech, J. Pakul ski, J. Wroniszewski, Warszawa 2006. Pieczęcie szlacheckie (od XVI wieku) Алфьоров O. Особові печатки Правобережної України: кінець XVIII — перша половина XIXcm., Біла Церква 2005. Górzyński S. і in., Unia Lubelska 1569. Pieczęcie i herby, Warszawa 2019. Gumowski Μ., Handbuch der Polnischen Siegelkunde, Graz 1966. HlebionekM., O pieczęciach starosty generalnego Wielkopolski Adama Sędziwoja Czarnkowskiego, „Archiwa, Kan celarie, Zbiory”, nr 2, 2011. — Pieczęcie starostów bydgoskich w zasobie Archiwum Państwowego w Bydgoszczy, „Kronika Bydgoska”, t. 28, 2006. Losowski J., Katalog pieczęci przemyskich urzędników ziemskich przechowywanych w Archiwum Państwowym w Lublinie, „Przemyskie Zapiski Historyczne”, R. 6/7, 1989-1990. — Katalog
pieczęci starostów chełmskich od XVI w. do XVIII wieku, [w:] Pieczęć w Polsce średniowiecznej i nowo żytnej, Lublin 1998. — Pieczęcie starostów chełmskich od drugiej połowy XVI do XVIII wieku, [w:] Pieczęć w Polsce średniowiecznej i nowożytnej, Lublin 1998. Nabiałek K., Pieczęcie starostów księstw oświęcimskiego i Zatorskiego do 1563 roku, „Roczniki Historyczne”, t. 85, 2019. Puzyna J., Niektóre pieczęcie litewskie z XVI i XVII w., „Miesięcznik Heraldyczny”, R. 12, 1933. Strzyżewski W., Herby i tytuły. Pieczęć szlachecka w księstwie głogowskim (ХѴІ--ХѴПІ w.), Warszawa 2009. - Pieczęcie prywatne szłachty księstwa głogowskiego w XV1-XVIII wieku, „Studia Lubuskie”, nr 2, 2006.
CZĘŚĆ II. WSKAZÓWKI METODYCZNE 183 Wdowiszewski Z., Pieczęcie panów litewskich przy drugim akcie konfederacji warszawskiej 1573, „Miesięcznik Heraldyczny”, R. 9, 1930. Яковенко H., Українська шляхта з кінця XIV до середини XVII cm. Волинь і Центральна Україна, Київ 1993. Pieczęcie mieszczańskie Follprecht К., Gmerki mieszczan krakowskich, „Krakowski Rocznik Archiwalny”, t. 9, 2003. Gizowski Μ., Herby patrycjatu gdańskiego,. Gdańsk 2004. Gumowski Μ., Herbarzpatrycjatu toruńskiego, „Roczniki Towarzystwa Naukowego w Toruniu”, R. 74, 1969, z. 3. Namysłowski B., Herby mieszczaństwa poznańskiego, „Rocznik Muzeum Wielkopolskiego w Poznaniu”, R. 5, 1929. Wittyg W., Gmerki mieszczan w Polsce w XVI і XVII wieku, „Wiadomości Numizmatyczno-Archeologiczne”, R. 16, 1905; 17, 1906; 18, 1907. - Znakipieczętne (gmerki) mieszczan w Polsce w XVI i zaraniu XVII wieku, Kraków 1907. Pieczęcie miejskie Adamczewski Μ., Heraldyka miast wielkopolskich do końca XVIII wieku, Warszawa 2000. ֊ Pieczęcie instytucji sądowych miast Wielkopolski do końca XVII w. a heraldyka miejska, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia historica”, t. LXIV, 1999. - Pieczęcie urzędowe władz lokalnych z obszaru Polski centralnej, cz. III: Pieczęcie władz miejskich do 1950 r, Zgierz 2010. Adamczyk B„ Pieczęcie miast małopolskich do XVwieku, „Acta Universitatis Wratislaviensis”, որ 499, Historia 33, 1980. Antoniewicz Μ., Herby miast województwa częstochowskiego, Częstochowa 1984. Bardan J„ Dawne pieczęci i herb Kolbuszowej, Kolbuszowa 1998. Białecki B., Domanowski A., Pieczęcie i herb Solca Kujawskiego. Zarys historyczny, Solec
Kujawski 2000. Białecki T, Herby miast Pomorza Zachodniego, Szczecin 1991. BokotaP., Legenda pieczęci, seria: Pieczęcie i Herby Miast Kujaw Brzeskich i Ziemi Dobrzyńskiej w Średniowieczu, cz. 1, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej”, t. 21, 2006. Budka W., Pieczęcie dawnych miast Księstwa Oświęcimskiego i Zatorskiego zXVI-XVHI w., „Wiadomości Numiz matyczno-Archeologiczne ”, R. 16, 1934. ֊Pieczęcie grodu krakowskiego z XVI-XVIII, [w:] Studia historyczne ku czci Stanisława Kutrzeby, t. 2, Kraków 1938. -Pieczęcie miasta Bochni, Kraków 1938. Chmiel A., Pieczęcie m. Krakowa, Kazimierza, Kleparza i jurydyk krakowskich do końca XVIII wieku, Kraków 1909. — Pieczęć wójtowska z drugiej połowy XIII wieku, Kraków 1907. Czerner Μ., Herby miast województwa koszalińskiego, Koszalin 1989. Czocher T, Herby miast województwa wałbrzyskiego, „Rocznik Województwa Wałbrzyskiego”, 1989-1991. Dorez K„ Pieczęcie miejskie i gminne oraz wykonawcy pieczęci w Księstwie Warszawskim i Królestwie Polskim, „Rocznik Polskiego Towarzystwa Heraldycznego”, t. 6, 2003. Frankiewicz B., Pieczęcie miast i administracji polskiej na Pomorzu Zachodnim z lat 1945-1950, „Szczeciński In formator Archiwalny”, nr 13, 1999. Fudalej A., Herby miast województwa zielonogórskiego, Nowa Sól 1974. — Pieczęcie księstw głogowskiego i żagańskiego, Nowa Sól 1973. Gaziński R., Grzelak J., Herb miasta Szczecina, [w:] Szczecin na przestrzeni wieków. Historia Kultura Sztuka, red. E. Włodarczyk, Szczecin 1995. Głowacki K., Heraldyka historycznych miast regionu sandomiersko-kieleckiego XIII-XX w., seria:
Historyczne Mia sta Regionu Sandomierskiego-Kieleckiego ХІП-ХХw., cz. 4, Kielce 2001. Гречило А., Савчук Ю., Сварник L, Гербиміст України (XIV-1 пол. XXcm.), Київ, 2001. Gumowski Μ., Herby i pieczęcie miejscowości woj. śląskiego, Katowice 1939. - Herby i pieczęcie warszawskie, „Miesięcznik Heraldyczny”, R. 14, 1935. - Herby miast litewskich, Wilno 1933. — Herby miast litewskich, „Ateneum Wileńskie”, R. 10, 1935.
184 OPRACOWANIE MATERIAŁÓW SFRAGISTYCZNYCH W ARCHIWACH - Herby miast wielkopolskich, Poznań 1936. - Herby miast woj. warszawskiego, „Miesięcznik Heraldyczny”, R. 15, 1936; 16, 1937. - Najstarsze pieczęcie miast polskich z XIII i XIV wieku, „Roczniki Towarzystwa Naukowego w Toruniu”, r. 62, z. 2, 1957 [1960]. ֊ Pieczęcie i herby miast pomorskich, „Roczniki Towarzystwa Naukowego w Toruniu”, R. 44, 1939. -Pieczęcie i herby miejscowości województwa lubelskiego, Lublin 1959. -Pieczęcie i herby niektórych miast pomorskich, „Przegląd Zachodniopomorski”, t. 15, 1971. Gut A., Geneza i symbolika herbu Koszalina, „Scripta Historica”, որ 23, 2017. -Herb miasta, [w:] Gryfice. Dzieje miasta, red. T. Białecki, Szczecin 2013. -Rozwój herbu Stargardu Szczecińskiego od XIII do końca XVIII wieku, „Przegląd Zachodniopomorski”, t. 39, 1995, z. 4. Haisig Μ., Herby miast Ziemi Kłodzkiej, „Zeszyty Muzeum Ziemi Kłodzkiej”, z. 4, 1992. - Sfragistyka Kalisza, [Poznań 1952]. — Studia nad legendą pieczęci miejskiej, Wrocław 1953 Hlebionek Μ., Miasto na pieczęci. Wokół wizualności pieczęci miejskich z terenu Prus, „Zapiski Historyczne”, t. 84, 2019, z. 1. ֊ Sfragistyka miast Obwodu Nadnoteckiego {Netze Distrikt) w łatach 1772—1806, „Ziemia Kujawska”, t. 22, 2009. Hupp O., Die Wappen und Siegel der deutschen Städte, Flecken und Dörfer. Königreich Preussen, Bd. 1, H. 1, Ostpreussen, Westpreussen und Brandenburg, Bd. 1, H. 2, Pommern, Posen und Schlesien, Frankfurt a. Μ. 1894-1898. Kaganiec Μ., Herby i pieczęcie miast górnośląskich, ï. 1-6, Katowice 1992-2005. - Herby i pieczęcie miejscowości górnośląskich
w latach 1945-1950, „Ziemia Śląska”, t. 6, 2005. -Herby osad chorzowskich, „Zeszyty Chorzowskie”, t. 2, 1997. - Legendy napieczętne gmin górnośląskich, [w:] Drogą historii. Studia ofiarowane profesorowi Józefowi Szymań skiemu w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, red. P. Dymmel. K. Skupieński, B. Trelińska, Lublin 2001. Losowski J., Katalog pieczęci miast szlacheckich województwa lubelskiego od XV do XVIII wieku, [w:] Ludzie i herby w dawnej Polsce, red. P. Dymmel, Lublin 1995. - Pieczęcie miast szlacheckich województwa lubelskiego odXVdo XVIII, [w]: Ludzie i herby w dawnej Polsce, red. P. Dymmel, Lublin 1995. Możejko B., Śliwiński B., Herby miast, gmin i powiatów woj. pomorskiego, t. 1, Gdańsk 2000, t. 2, Malbork 2004. Olejnik T, Pieczęcie i herby miast ziemi wieluńskiej, Łódź 1971. Paluch K., Pieczęcie i herby miast ziemi przemyskiej i sanockiej, [w:] Materiały numizmatyczne i sfragistyczne, red. J. Gacek, „Zeszyty Naukowe Muzeum Okręgowego w Rzeszowie”, nr 4, 1994. Rimša E., Pieczęcie miast Wielkiego Księstwa Litewskiego, Warszawa 2007. Saurma H., Wappenbuch der schlesischen Städte und Städtel, Berlin 1870. Seroka, H. Herby miast małopolskich do końca XVIII wieku, Warszawa 2002. Ситий І., Міські печатки Лівобережної України XVII-XVIII cm. зі збірки Чернігівського історичного музею ім. В. В. Тарновського, Львів-Чернігів 1995 Sroka, S., Średniowieczne pieczęcie miast małopolskich z archiwum w Bardiowie, „Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach”, nr 2283, „Średniowiecze polskie i powszechne”, t. 3, 2004. Strzyżewski W., Treści symboliczne herbów miejskich na
Śląsku, Ziemi Lubuskiej i Pomorzu Zachodnim do końca XVIII w., Zielona Góra 1999. — Wczesnonowożytne pieczęcie herbowe małych miast na zachodnim pograniczu ziem polskich (XVI—XVIII wiek) [w:] Pieczęcie herbowe - herby na pieczęciach, red. W. Drelicharz, Z. Piech, Warszawa 2011. Sułecki S., Wizerunki świętych na pieczęciach miast małopolskich w średniowieczu, [w:] Kult świętych w Polsce średniowiecznej, Kraków 2003. Syska E., Najstarsza pieczęć większa Chojny — próba analizy historyczno-ikonograficzne], [w:] Pieczęcie herbowe herby na pieczęciach. II Krakowskie Kolokwium Heraldyczne, red. W. Drelicharz, Z. Piech, Warszawa 2011. Tomczyk D., Pieczęcie i herby miast ziemi kluczborskiej, „Szkice Kluczborskie”, t. 1, 1976. — Herby miast Śląska Opolskiego, Opole 1996. Tomczyk D., Ziarko S„ Herby oraz inne symbole samorządowe miast i gmin województwa opolskiego, Opole 2002. Trafalski G., Pieczęcie i herby dawnych miast ziemi łowickiej do 1793 r., „Roczniki Łowickie”, t. 9, 2011.
CZĘŚĆ II. WSKAZÓWKI METODYCZNE 185 Wantuła J., Herb i pieczęcie miasta i gminy Skoczów, Skoczów 1984. Wittyg W., Pieczęcie miast dawnej Polski, z. 1-3, Kraków-Warszawa, 1905-1914. Pieczęcie wiejskie Adamczewski Μ., Herby ziem polskich na pieczęciach gminnych powiatów piotrkowskiego, radomszczańskiego i opoczyńskiego w latach 1915—1918 (1939), [w:] Tractu temporis. Ludzie - regiony —fakty: księga dedykowa na profesorowi Tadeuszowi Nowakowi, red. T. Grabarczyk, A. Kowalska-Pietrzak, Łódź-Wieluń 2018. Bagieński W., Sfragistyka wiejska na Mazowszu w XIX i XX w. na przykładzie powiatu piaseczyńskiego (do 1950), [w:] Wieś w heraldyce i sfragistyce polskiej, red. A. Gut, P. Gut, Warszawa 2012. Dębosz-Zalewska D., Ryguła E.Μ., Pieczęcie gminne Górnego Śląska na przykładzie wybranych miejscowości po wiatu pszczyńskiego od początku XVIII w. do 1939 r, [w:] Wieś w heraldyce i sfragistyce polskiej, red. A. Gut, P. Gut, Warszawa 2012. Dobijanka Μ., Jeszcze o pieczęciach wsi województwa krakowskiego, „Archeion”, 39, 1963. Gumowski Μ., Herby i pieczęcie miejscowości woj. śląskiego, Katowice 1939. -Herby i pieczęcie wsi wielkopolskich, „Roczniki Historyczne”, R. 13, 1937. - Herby i pieczęcie wsi województwa krakowskiego, „Małopolskie Studia Historyczne”, R. 4, 1961, z. 1. Gut A., Herby powiatów i gmin w prowincji Pomorze w okresie międzywojennym, Szczecin 2005. Gut P., Urzędowe pieczęcie obszarów wiejskich we wschodnich prowincjach pruskich w XIX i XX w., [w:] Wieś w heraldyce i sfragistyce polskiej, red. A. Gut, P. Gut, Warszawa 2012. Hlebionek Μ., Sfragistyczne varia czyli o
pieczęciach ziemi trzcianeckiej i nie tylko, [w:] idem, Studia z dziejów Trzcianki i ziemi trzcianeckiej, Trzcianka 2005. Kaganiec Μ., Godła i pieczęcie świętochłowickich gmin, „Rocznik Świętochłowicki”, t. 1, 1999. -Legendy napieczętne gmin górnośląskich [w:] Drogą historii. Studia ofiarowane J. Szymańskiemu, red. P. Dymmel, K. Skupieński, B. Trelińska, Lublin 2001. - Niektóre najstarsze pieczęcie gmin górnośląskich z katastru karolińskiego z 1723 roku „Ziemia Śląska”, t. 6, 2005. - Pieczęcie gmin powiatu gliwickiego, „Rocznik Muzeum w Gliwicach”, t. 4, 1988. -Polskie pieczęcie gminne powiatu gliwicko-toszeckiego z lat 1921-1922, „Rocznik Muzeum w Gliwicach”, t. 25, 2014. Karczmarzewski A., Pieczęcie gmin jednostkowych z okresu galicyjskiego, Rzeszów 2006. - Pieczęcie samorządów gromadzkich z gminy Tyczyn z końca XIX wieku, [w:] Z dziejów Tyczyna i regionu, Tyczyn 1998. Kobiela D., Pieczęcie gmin włączonych do Krakowa, [w:] Wieś w heraldyce i sfragistyce polskiej, red. A. Gut, P. Gut, Warszawa 2012. Korusiewicz S., Pieczęcie sądeckich wsi, cz. 1, „Almanach Sądecki”, nr 3, 1993. -Pieczęcie sądeckich wsi, cz. 2: Klucz muszyński, „Almanach Sądecki”, nr 5, 1993. Pisarski G., Pieczęcie wiejskie powiatu dzierżoniowskiego na tle sfragistyki polskiej, „Rocznik Dzierżoniowski”, t. 24, 2014(wyd. 2015). Ryguła E.M., Pieczęcie gminne miejscowości powiatu pszczyńskiego od początku XVIII w., do 1939 r, Pszczyna 2009. Skrobek B., Pieczęcie wiejskie w Galicji - stan i perspektywy badań, [w:] Wieś w heraldyce i sfragistyce polskiej, red. A. Gut, P. Gut, Warszawa 2012. Słuszkiewicz B„
Dziewiętnastowieczne pieczęcie wsi podhalańskich, „Studia Historyczne”, t. 28, 1985, nr 1. Starczewska-Woj nar A., Najstarsze pieczęcie wiejskie powiatu prudnickiego na podstawie katastru karolińskiego, „Ziemia Prudnicka”, 2010. - Pieczęcie gmin wiejskich Rejencji Opolskiej z wizerunkami świętych Mikołaja, Jerzego i Floriana od połowy XVIII do połowy XX wieku, [w:] Otwarty Skarbiec Pamięci. Studia Zespołu Archiwum Państwowego w Opole zebra ne z okazji 60-lecia powstania instytucji, cz. 2: Bogactwo zasobu i przygoda poznania, red. Μ. Lenart, Opole 2013. — Pieczęcie wizerunkowe gmin wiejskich powiatu oleskiego od IIpołowy XVIII do początku XX w. Zastosowanie symboliki rustykalnej w pieczęci gminnej, [w:] Wieś w heraldyce i sfragistyce polskiej, red. A. Gut, P. Gut, Warszawa 2012.
186 OPRACOWANIE MATERIAŁÓW SFRAGISTYCZNYCH W ARCHIWACH Żerelik R., Pieczęcie wsi średzkiego lenna zamkowego z XVIII w., [w:] Wieś w heraldyce i sfragistyce polskiej, red. A. Gut, P. Gut, Warszawa 2012. Pieczęcie cechowe Buczek R., Pieczęcie cechów zachodniopomorskich odXVdo XIXw., cz. 1 : Katalog, „Materiały Zachodniopomor skie”, t. 6, 1960. Chmiel A., Godła rzemieślnicze i przemysłowe krakowskie odpoł. XIV do XX w., Kraków 1922. Fudalej A., Pieczęcie księstw głogowskiego i żagańskiego, Nowa Sól 1973. Grenser A., Zunft-Wappen und Handwerker-Insignien, Frankfurt a. Μ. 1889. Kaluski T., Pieczęcie cechów na ziemiach księstwa głogowskiego do połowy XIX wieku. Geneza i symbolika, War szawa 2013. Kotula F., Cechowe znaki i tłokipieczętne w Muzeum w Rzeszowie, Warszawa 1951. Lietz Z., Tłoki pieczętne cechów rzemieślniczych w zbiorach województwa olsztyńskiego, „Rocznik Olsztyński”, R. 5, 1993. Marcisz B., Cechowe pieczecie i tłokipieczętne, [w:] Zabytki cechów śląskich, Wrocław 2002. - Ikonografia pieczęci cechowych miasta Wrocławia (XV-XIX w.), [w]: Pieczęć w Połsce średniowiecznej i nowożyt nej, red. P. Dymmel, Lublin 1998. Pawłowska A., Ikonografia godeł cechowych na Pomorzu brandenbursko-pruskim, Szczecin 2019. Ситий L, Цехові значки та печатки Чернігівщини, [w:] Міста та містечка в гербах, прапорах і печатках, Львов 2003. Strzyżewski W., Pieczęcie zielonogórskich cechów rzemieślniczych, „Przegląd Lubuski”, R. 12, 1985, nr 1/2. Tomaszewska A., Ikonografia pieczęci cechowych (XV-XIX w.) w zbiorach Muzeum Narodowego w Szczecinie, [w:] Wokół znaków i symboli. Herby, pieczęcie
i monety na Pomorzu, Śląsku i Ziemi Lubuskiej do 1945 roku, red. A. Chlebowska, A. Gut, Szczecin 2008. Tomczyk D., Pieczęcie cechów rzemieślniczych miast woj. wałbrzyskiego z XV-XVIII, „Rocznik Województwa Wał brzyskiego”, 1989-1991. — Pieczęcie górnośląskich cechów rzemieślniczych z XV—XVIII wieku i ich znaczenie historyczne, Opole 1975. - Ze studiów nad pieczęcią cechową miast ziemi oleskiej, „Głos Olesna”, R. 3, 1968. Pieczęcie papieskie Lasalla F.J. de, Tipologia dei sigilli dei papi, Roma 2003. Pflugk-Hartung, Die Bullen der Päpste bis zum Ende des zwölften Jahrhunderts, Gotha 1901 (reprint, HildesheimNew York 1976). Serafíni C., Le monete e le bolle plumbee pontificie del Medagliere Vaticano, 4 voll., Milano, 1908-1927 (reprint, Bologna 1964). Pieczęcie biskupie i kapitulne Bobowski К., Dawne pieczęcie na Pomorzu Zachodnim. Zabytki prawa i kultury epoki Gryfitów, Szczecin 1989. Chojnacki R, Dwie pieczęcie Scibora z Gościeńczyc, „Rocznik Polskiego Towarzystwa Heraldycznego”, t. 6(17), 2003. Duelfer K. von, Die Siegel der märkischen Bistümer, [w:] Brandenburgische Siegel und Wappen. Festschriften des Vereins für Geschichte der Mark Brandenburg zur Feier des hundertjährigen Bestehens 1837-1937, Hrsg. E. Kittel, Berlin 1937. Engel B., Die mittelalterlichen Siegel der Fürsten, der Geistlichkeit und des polnischen Adels im Thorner Rathsarchive, „Abhandlungen zur Landeskunde der Provinz Westpreussen”, H. 11, 1902. Est- und Livlaendische Brieflade, Th. 4, Siegel und Münzen der weltlichen und geistlichen Gebietiger über Liv- und Est- und Curland bis zum Jahre 1561, hrsg. von.
R. v. Toll, J. Sachssendall, Reval 1887. Gigilewicz E., Herby biskupów warmińskich, Lublin 2001. — Pieczęcie biskupów warmińskich jako źródło heraldyczne, [w:] Pieczęć w Polsce średniowiecznej i nowożytnej, red. P. Dymmel, Lublin 1998. Golemski Μ., Program ikonograficzny pieczęci biskupa lubuskiego Wawrzyńca oraz pieczęci kapituły lubuskiej z czasów pontyfikatu biskupa Henryka I, „Studia Paradyskie”, t. 14, 2004.
CZĘŚĆ II. WSKAZÓWKI METODYCZNE 187 Golemski Μ., Wałkówski A., Pieczęcie i korroboracje dokumentów biskupów lubuskich do końca XIII wieku jako źródło do ich życiorysów, [w:] Wokół znaków i symboli. Herby, pieczęcie i monety na Pomorzu, Śląsku i Ziemi Lubuskiej do 1945 roku, red. A. Chlebowska, A. Gut, Szczecin 2008. Grotefend O., Die Siegel der Bischöfe von Kammin und ihres Domkapitels, „Baltische Studien”, Neue Folge Bd. 26, 1924. Gumowski Μ., Handbuch der Polnischen Siegelkunde, Graz 1966. - Pieczęcie śląskie do końca XIV wieku, [w:] Historia Śląska od najdawniejszych czasów do roku 1400, t. 3, red. W. Semkowicz, Kraków 1936. Hlebionek Μ., Infuła i korona: kilka uwag o pieczęciach Karola Ferdynanda Wazy, „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka”, t. 73, 2018, nr 1. ֊ Kilka uwag o trzynastowiecznych pieczęciach biskupów chełmińskich, [w:] Pamiętnik II Ogólnopolskiego Zjazdu Studentów Archiwistyki, Poznań, 16-17 kwietnia 1998 roku, red. I. Mamczak-Gadkowska, Poznań 1998. Jóźwiak P., Pieczęcie biskupów wrocławskich do 1376 roku, „Acta Universitatis Wratislaviensis”, Prawo nr 264, 1999. Mandziuk J., Zbiór tłoków pieczętnych biskupów wrocławskich w Archiwum Archidiecezjalnym we Wrocławiu, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, t. 33, 1976. Marcisz B., Biskupstwo Wrocławskie w numizmatyce i sfragistyce, Wrocław 1997. ֊ Pieczęcie biskupów lubuskich, „Nadwarciański Rocznik Historyczno-Archiwalny ”, t. 11, 2004. Michalak-Ścibor J., Pieczęcie wyższego duchowieństwa diecezji podlaskiej, „Lubelskie Wiadomości Numizmatycz ne”, t. 8, 1999. Morawiecka A., Wyobrażenie i legenda na
średniowiecznych pieczęciach biskupów krakowskich, „Sprawozdania z Posiedzeń Komitetu Nauk PAN Kraków”, t. 23, cz. 1, 1979. Mrozowski P., Poczet Arcybiskupów Gnieźnieńskich Prymasów Polski, Warszawa 2003. Obłąk J„ Pieczęcie kancelarii biskupiej i kapitulnej na Warmii, „Rocznik Olsztyński”, t. 2, 1959. Pakulski J., Geneza pieczęci herbowych biskupów i arcybiskupów metropolii gnieźnieńskiej, [w:] Polska heraldyka kościelna, red. K. Skupieński, A. Weiss, Warszawa 2004. - O najstarszych, przedherbowych pieczęciach arcybiskupów gnieźnieńskich, [w:] Homines et societas. Czasy Pia stów i Jagiellonów. Studia historyczne ofiarowane Antoniemu Gąsiorowskiemu w sześćdziesiątą piątą rocznicę urodzin, red. T. Jasiński, T. Jurek, J.M. Piskorski, Poznań 1997. - Średniowieczne pieczęcie biskupów oraz kapituły włocławskiej i ich symbolika, [w:] Religijność na Kujawach i ziemi dobrzyńskiej w czasach staropolskich, red. A. Mietz, Włocławek 2003. - Średniowieczne pieczęcie kapituł katedralnych metropolii gnieźnieńskiej w świetle dotychczasowych badań, [w:] Pieczęcie dawnej Rzeczypospolitej, red. J. Pakulski, Z. Piech, J. Wroniszewski, Warszawa 2006. Perkun V., Kilka uwag o pieczęciach ukraińskich hierarchów cerkiewnych z XV1I-XVIII wieku, [w:] Pieczęcie her bowe herby na pieczęciach. II Krakowskie Kolokwium Heraldyczne, red. W. Drelicharz, Z. Piech, Warszawa 2011. Piekosiński F., Pieczęcie polskie wieków średnich, Kraków 1899. - Pieczęcie polskie wieków średnich doby piastowskiej, „Herold Polski”, 1906; „Wiadomości Numizmatyczno-Archeologiczne”, R. 16, 1934; 17, 1935. Pokora P„ Dwie pieczęcie
większe biskupa płockiego Jakuba (1396-1425), „Studia Płockie”, t. 31, 2003. -Herby na pieczęciach episkopatu doby jagiellońskiej (do końca XV wieku), [w:] Pieczęcie herbowe herby na pie częciach. IIKrakowskie Kolokwium Heraldyczne, red. W. Drelicharz, Z. Piech, Warszawa 2011. - Inskrypcje napieczętne późnośredniowiecznego episkopatu Królestwa Polskiego, [w:] Inskrypcje napieczętne. Treści, formy, funkcje, red. P. Pokora, Μ. Hlebionek, T. Kałuski, Poznań 2016 -Pieczęcie kapituły katedralnej gnieźnieńskie, „Studia Zródłoznawcze”, t. 49, 2011. - Pieczęcie Zbigniewa Oleśnickiego na tle sfragistyki późnośredniowiecznego episkopatu, [w:] Zbigniew Oleśnicki. Książę Kościoła i mąż stanu, red. F. Kiryk i Z. Noga, Kraków 2006. - Pieczęcie Wojciecha Jastrzębca, [w:] Wojciech Jastrzębiec w służbie monarchii i Kościoła, red. B. Czwojdrak, F. Kiryk, J. Sperka, Katowice 2018. ֊ Typologia i nazewnictwo pieczęci biskupich, [w:] Dawne pieczęcie. Typologia — metody badań — interpretacje, red. Z. Piech, Warszawa 2015. Pfotenhauer P., Die schlesischen Siegel von 1250 bis 1300 beziehentlich 1327, Breslau 1927.
188 OPRACOWANIE MATERIAŁÓW SFRAGISTYCZNYCH W ARCHIWACH Stróżyk P., Dwie pieczęcie biskupów poznańskich z XIII wieku, [w:] Peregrinano ad veritatem. Studia ofiarowane Profesor Aleksandrze Witkowskiej OSU z okazji 40-lecia pracy naukowej, red. U. Borkowska, Lublin 2005. - O pieczęciach kapituły gnieźnieńskiej z wizerunkiem św. Wojciecha, „Roczniki Historyczne”, r. 73, 2007. Schulte W., Die Siegel des Bischofs Lorenz von Breslau, „Zeitschrift des Vereins für Geschichte und Alterthum Schlesiens”, Bd. 42, 1908. Schultz A., Die schlesischen Siegel bis 1250, Breslau 1871. Vossberg F.A., Siegel des Mittelalters von Polen, Lithauen, Schlesien, Pommern und Preussen, Berlin 1854. Włodarski Ł., Nieznana pieczęć biskupa płockiego Henryka Siemowitowica z 1391 r, [w:] Dziedzictwo książąt mazo wieckich: stan badań i postulaty badawcze, red. J. Grabowski, R. Mroczek, P. Mrozowski, Warszawa 2017. — Pieczęcie sufragana płockiego Michała z Raciąża (1496-1513): zarys problematyki, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne“, t. 111, 2019. Żerelik R., Kancelaria biskupów wrocławskich do 1301 roku, Wrocław 1991. Pieczęcie niższego duchowieństwa świeckiego i parafii Adamczewski Μ., Ikonografia pieczęci kościołów parafialnych dekanatu Szadkowskiego z przełomu wieku XVIII i XIX, „Biuletyn Szadkowski”, t. 6, 2006. - Pieczęcie urzędowe władz lokalnych z obszaru Polski centralnej, cz. I: Pieczęcie władz kościelnych do poł. XXwieku, Zgierz 2010. Борщевич В., Волинська церкога сфрагістика (20-і ֊ 80-ірр. XXcm.), Луцьк 2001. Довган Л., Церковні печатки в діловодстві греко-католицьких парафій Галичині кін.
XVIII — поч. XIXcm., „Знак”, 1996, որ 12. Довган Л., Застосування печатоку церковному адмініструванні Галичини в XIXcm., „Висник Прикарпатського університету”, серія: „Історія”, Івано-Франківськ 1998, вин. 1. Gumowski Μ., Handbuch der Polnischen Siegelkunde, Graz 1966. Hlebionek Μ., Średniowieczne
pieczęcie oficjalatu generalnego włocławskiego w zasobie Archiwum Państwowego w Bydgoszczy, „Archiwista Polski”, nr 2(46), 2007. — Wpołowie drogi do herbu. Ze studiów nad pieczęciami gmin wyznaniowych na przełomie XVIII і XIX w., [w:] Pol ska heraldyka kościelna. Stan i perspektywy badań, red. K.
Skupieński, A. Weiss, Lublin 2000. Kaluski T., Inskrypcje na pieczęciach instytucji kościelnych oraz duchowieństwa w archiprezbiracie świebodzińskim, [w:] Inskrypcje napieczętne. Treści, formy, funkcje, red. P. Pokora, Μ. Hlebionek, T. Kałuski, Poznań 2016. Kałuski T., Matejko L, Treści ideowe
pieczęci parafii wiejskich na obszarach archidiakonatu głogowskiego (XVIIIXX w.), [w:] Wieś w heraldyce i sfragistyce polskiej, red. A. Gut, P. Gut, Warszawa 2012. Knapek E., Średniowieczne i wczesnonowożytne pieczęcie oficjałów i wikariuszy generalnych krakowskich, [w:] Dawne pieczęcie. Typologia -
metody badań - interpretacje, red. Z. Piech, Warszawa 2015. Pakulski J., Średniowieczne pieczęcie prałatów i kanoników kapituł katedralnych metropolii gnieźnieńskie, [w:] Du chowieństwo kapitulne w Polsce średniowiecznej i wczesnonowożytnej , red. A. Radzimiński, Toruń 2000. Перкун В., „.i
печаткою стверджую". З історії печаток Католицько Церкви на Правобережній Україні (кін. XVIII-XXcm.), Київ 2002.
- Католицька церкоьна геральдика: историчний екскурс, „Людина і світ”, 2003, - О czym пат mówi legenda cerkiewnej (kościelnej) pieczęci? Na przykładzie dziewiętnastowiecznych pieczęci Ukrainy Prawobrzeżne] [w:] Inskrypcje napieczętne. Treści, formy, funkcje, red. P. Pokora, Μ. Hlebionek, T. Kałuski, Poznań 2016. - Українські церковні печатки із зібрань Національного музею у м. Варшаві та бібліотеки фундації кн. Чарторийський при Національному музеї у м. Краків, „Спеціальні історичні дисципліни: питання теорії та методики”, Київ 2004, вип. 11. Piekosiński F., Pieczęcie polskie wieków średnich, Kraków 1899. ֊ Pieczęcie polskie wieków średnich doby piastowskiej, „Herold Polski”, 1906; „Wiadomości Numizmatyczno-Archeologiczne”, R. 16, 1934; 17, 1935. Pokora P., Sigillum perpetuum officialatus ecclesie Posnaniensis. Przyczynek do badań nad sfragistyką urzędów kościelnych w Polsce, „Studia Zródłoznawcze”, t. 39, 2001. Poloczkowa B., Luteranska pieczęć gminna, „Kalendarz Cieszyński”, R. 9, 1993. Ситий L, Печатки вищих церковних інституцій і монастирів Східної України ХѴІ-ХѴПІ cm. : спроба опису, „Записки Наукового Товариства ім. Т. Г. Шевченка”, t. CCXL, Львів 2000.
CZĘŚĆ II. WSKAZÓWKI METODYCZNE 189 - Церковна старовина, Чернігів 2001. -Церковні печаткиXVI-XXcm., „Література та культура Полісся”, вип. 14, Нижин 2000. Скочиляс І., Святий Архангел Михаіл у церковній сфрагістиці Перемишльської єпархіїXIX- початку XXcm., „Висник Львівського університету. Серія
історична, Львів: Львівський національний університет імені Івана Франка”, 2002, вип. 37, որ 2. Szczepanowski Μ., Współczesne wizerunki napieczętneparafii częstochowskich, „Zeszyty Historyczne”, t. 16, 2017. Wolnicki P„ Edycje pieczęci kościołów parafialnych dekanatu radomszczańskiego z I poł. XIX
stulecia, „Ziemia Częstochowska”, t. 34, 2008. - Pieczęcie kancelarii kościelnych regionu radomszczańskiego w pierwszej połowie XIX wieku, „Nasza Przeszłość”, t. 108, 2007. Żaunierkiewicz R., Sfragistyka parafii rzymskokatolickiej w zbiorach Narodowego Archiwum Historycznego Biało rusi,
„Białostocczyzna”, nr 2, 2000. Pieczęcie klasztorne Gumowski Μ., Handbuch der Polnischen Siegelkunde, Graz 1966. Kałuski T., Imago abbatis na pieczęciach śląskich cystersów w średniowieczu, [w:] Dzieje i kultura cystersów w Polsce 2, red. Μ. Starzyński, D. Tabor, Kraków 2018. - Od przedstawień
figuralnych do heraldycznych. Opaci lubiąscy i ich pieczęcie od schyłku średniowiecza do seku laryzacji klasztoru w 1810 roku, „Studia Źródłoznawcze”, t. 57, 2019. Karczewski D., Materiały do sfragistyki opactwa pelplińskiego, [w:] Kulturotwórcza rola cystersów na Kociewiu. Pelplin - 725 rocznica
powstania opactwa cysterskiego. Materiały z sesji naukowej zorganizowanej w Pelpli nie w dniach 21-23 września 2001,
red. D. A. Dekanski, Pelpin-Tczew 2002. Klimecka G., Średniowieczne pieczęcie klasztoru kanoników regularnych w Czerwińsku, [w:] Źródło. Teksty o kultu rze ofiarowane Bronisławowi Geremkowi, red. W. Bojer, Warszawa 2003. Kolak W., Leksykon godeł zakonnych, Łódź 1994. Konopka K„ Pieczęcie jezuitów w Polsce, „Wiadomości Numizmatyczno-Archeologiczne ”, R. 21, 1910, nr 5-12 (wydane również jako monografía: Przemyśl 1912). - Spis pieczęci jezuitów w Polsce, Bakowice pod Chyrowem 1912. Łatak K., Średniowieczne pieczęcie krakowskiego klasztoru kanoników regularnych, „Echa przeszłości”, t. 3, 2002. Pfotenhauer P., Die schlesischen Siegel von 1250 bis 1300 beziehentlich 1327, Breslau 1927. Piech Z., Średniowieczne pieczęcie tynieckie, [w:] Benedyktyni tynieccy w średniowieczu, Materiały z sesji nauko wej, Wawel-Tyniec 13-15października 1994, red. K. Żurowska, Kraków 1995. Piekosiński F., Pieczęcie polskie wieków średnich, Kraków 1899. - Pieczęcie polskie wieków średnich doby piastowskiej, „Herold Polski”, 1906; „Wiadomości Numizmatyczno-Archeologiczne”, R. 16, 1934; 17, 1935. Schultz A., Die schlesischen Siegel bis 1250, Breslau 1871. Starzyński Μ., Pieczęcie i herby opactwa i opata klasztoru cystersów w Mogile. Tradycja i współczesność, „Cistercium Mater Nostra”, որ 4, 2010. Stróżyk P., Pieczęcie cysterskie z opactwa w Łęknic-Wągrowcu, cz. 1, [w:] Studia i Materiały do dziejów Pałuk, t. 4, red. A.Μ. Wyrwa, Poznań 2003; cz. 2, [w:] Studia i Materiały do dziejów Pałuk, t. 6, red. A.Μ. Wyrwa, War szawa 2006; cz. 3, „Cistercium Mater Nostra”, որ 6, 2012/2013. Szerląg К., Dwie
pieczęcie opactwa cystersów w Krzeszowie, „Biuletyn Numizmatyczny”, nr 5, 1976. Szymoniak Μ., Pieczęcie klasztoru bożogrobców w Miechowie, [w:] Dawne pieczęcie. Typologia - metody badań - interpretacje, red. Z. Piech, Warszawa 2015. Turek J., Sigilium provincialatus cum Beata Maria Virgine. Studium pieczęci polskich prowincjałów dominikańskich z XIVi XVwieku, „Studia Źródłoznawcze”, t. 54, 2016. Wojciechowski L., Pieczęcie zakonu Paulinów w Polsce do 1630 r, [w:] Pieczęć w Polsce średniowiecznej i nowo żytnej, red. P. Dymmel, Lublin 1998. Wójcik Μ., Pieczęcie cystersów jemielnickich do połowy XVI wieku, [w:] Pieczęć w Polsce średniowiecznej i nowo żytnej, red. P. Dymmel, Lublin 1998. -Pieczęcie klasztoruPremonstratensekw Czarnowąsach, [w:] Sztuka dawnego Opola, B. Czechowicz, J. Filipczyk, A. Kozieł, Opole 2018.
190 OPRACOWANIE MATERIAŁÓW SFRAGISTYCZNYCH W ARCHIWACH - Średniowieczne pieczęcie cystersów rudzkich, [w:] Cystersi w społeczeństwie Europy Środkowej. Materiały z kon ferencji, 5-Ю października 1998, red. A.M. Wyrwa, J. Dobosz, Poznań 2000. Zyglewski Z., Pieczęcie klasztoru cystersów w Koronowie, „Nasza Przeszłość”, t. 96, 2001. Pieczęcie zakonów rycerskich 800 Jahre Deutscher Orden, Ausstellung des Germanischen Nationalmuseum Nuernberg, München 1990. Boehm H-G., Siegel des Deutschen Ordens vonAkkon bis Mergentheim, „Schriftenreihe der Historischen Deutschor dens-Compagnie”, H. 21/ 22, Bad Mergentheim 2002. Engel B., Die mittelalterichen Siegel des Thorner Rathsarchivs mit besonderer Berücksichtigung des Ordenslandes, Bd. 1, Ordensbeamte und Staedte, Thorn 1894. Est- und Livlaendische Brieflade, Th. 4. Siegel und Muenzen der weltlichen und geistlichen Gebietiger ueber Livund Est- und Curland biz zum Jahre 1561, hrsg. von. R. v. Toll, J. Sachssendall, Reval 1887. Gumowski Μ., Handbuch der Polnischen Siegelkunde, Graz 1966. Oliński P., Motywy chrystologiczne na pieczęciach urzędników krzyżackich ziemi chełmińskiej, „Rocznik Grudziądz ki”, t. 13, 1998. Schmid В., Die Siegel des Deutschen Ordens in Preussen, „Altpreussische Forschungen”, Jg. 14, 1937; Jg. 15, 1938. Starnawska Μ., Pieczęcie zakonów krzyżowych na ziemiach polskich w średniowieczu, [w:] Pieczęć w Polsce śred niowiecznej i nowożytnej, red. P. Dymmel, Lublin 1998. Stróżyk P., Średniowieczne pieczęcie templariuszy i joannitów, [w:] Pieczęcie w dawnej Rzeczypospolitej, red. Z. Piech, J. Pakulski, J.
Wroniszewski,Warszawa 2006. Trupinda J., Ikonografia pieczęci komturów gdańskich, „Rocznik Polskiego Towarzystwa Heraldycznego”, t. 5, 2001. — Pieczęcie urzędników krzyżackich w Prusach — stan badań, „Zapiski Historyczne”, t. 69, 2004, z. 4. Vossberg F., Geschichte der preußischen Münzen und Siegel von frühester Zeit bis zum Ende der Herrschaft des Deutschen Ordens, Berlin 1843. — Münzen und Siegel der preußischen Städte Danzig, Elbing, Thorn so wie der Herzoge von Pommerellen im Mitte lalter, Berlin 1841. — Die Siegel der Mark Brandenburg, Bd. 1 i 2, Berlin 1862-1887. Pieczęcie ziemskie Adamczewski Μ., Orzeł Biały — herb królów Polski-na pieczęciach ziemskich kaliskich z XVI—XVIII w., „Zeszyty Kaliskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk”, t. 14, 2014. Chmiel A., Materiały sfragistyczne. Pieczęcie ziemskie, „Wiadomości Numizmatyczno-Archeologiczne ”, t. 3, 1897, nr 3, t. 4, 1899, nr 1; t. 5, 1904, nr 1. Hlebionek Μ., Dwie nieznane inowrocławskie pieczęcie ziemskie, „Archiwista Polski”, 2011, nr 3(63). - Sigillum regale terrestre. Nieznana kujawska pieczęć ziemska z początków XVI w., [w:] Ecclesia. Regnum. Fontes. Studia z dziejów średniowiecza, red. S. Gawlas i in., Warszawa 2014. Kuczyński S.K., Pieczęcie i herby miasta Łęczycy oraz Ziemi Łęczyckiej, Łęczyca 1984. - Pieczęć i herb Płocka oraz herb województwa płockiego, Płock 1979. — Polskie herby ziemskie. Geneza, funkcje, treści, Warszawa 1993. Olejnik T, Pieczęcie i herby ziemi wieluńskiej, Łódź 1971. Paluch K„ Pieczęcie i herby miast ziemi przemyskiej i sanockiej, [w:] Materiały numizmatyczne i sfragistyczne, „Ze szyty
Naukowe Muzeum Okręgowego w Rzeszowie”, nr 4, 1994. Panfil T, Verba signi. Dzieje herbu ziemi lubelskiej, Lublin 1998. Sipavičiūtė J., Pieczęcie sądów ziemskich w Wielkim Księstwie Litewskim w latach 1564-1792, „Rocznik Lituanistyczny”, t. 3, 2017. Pieczęcie sądowe Adamczewski Μ., Pieczęcie instytucji sądowych miast Wielkopolski do końca XVII w. a heraldyka miejska, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia historica”, t. LXIV, 1999.
CZĘŚĆ II. WSKAZÓWKI METODYCZNE 191 -Pieczęcie urzędowe władz lokalnych z obszaru Polski centralnej, cz. II: Pieczęcie sądów szlacheckich do 1793 r, Zgierz 2010. Chmiel A., Pieczęć sądu komisarskiego sześciu miast, Kraków 1898. Gut P. Pieczęcie sądów patrymonialnych w Prusach w ХѴПІ-ХІХ wieku na przykładzie prowincji Pomorze, [w:] Wokół znaków i symboli. Herby, pieczęcie i monety na Pomorzu, Śląsku i Ziemi Lubuskiej do 1945 roku, red. A. Chlebowska, A. Gut, Szczecin 2008. - Typariusze pieczęci miejskich i sądowych z herbami miejskimi w zasobie Archiwum Państwowego w Szczecinie, „Stargardia”, t. 4, 2004. Kabaciński R., Pieczęć Trybunału Koronnego kadencji bydgoskiej z lat 1764-1768, [w:] Polska w kręgu polityki, kultury i gospodarki europejskiej. Księga pamiątkowa z okazji 70-lecia urodzin prof. Maksymiliana Grzegorza, red. Z. Zyglewski, Bydgoszcz 2007. Żerelik R., Pieczęcie wsi średzkiego lenna zamkowego z XVIII w., [w:] Wieś w heraldyce i sfragistyce polskiej, red. A. Gut, P. Gut, Warszawa 2012. Pieczęcie administracyjne Adamczewski Μ., Sfragistyka państwowa i samorządowa II Rzeczypospolitej Polskiej. Geneza niektórych rozwiązań prawnych, Warszawa 2019. Giersz J„ Pieczęcie - niedoceniana i nie do końca znana działalność Mennicy Warszawskiej, „Biuletyn Numizma tyczny”, nr 4, 2018. Gut P., Pieczęcie urzędowe Archiwum Państwowego w Szczecinie w latach 1831—2004. Część I: Pieczęcie do 1945 roku, „Szczeciński Informator Archiwalny”, nr 19, 2006. -Pieczęć urzędowa pruskiej administracji prowincjonalnej w latach 1808-1945, [w:] Dawne pieczęcie. Typologia - metody badań -
interpretacje, red. Z. Piech, Warszawa 2015. - System sfragistyki państwowej w Prusach w XIX i XX wieku, [w:] Dawne pieczęcie typologia - metody badań - in terpretacje, red. Z. Piech, Warszawa 2014. Hlebionek Μ., Herb familijny na pieczęci wójtowskiej, czyli pana Swinarskiego spory i sprawy
sfragistyczne z Rejencją w Bydgoszczy, [w:] Wieś w heraldyce i sfragistyce polskiej, red. A. Gut, P. Gut, Warszawa 2012. Strzyżewski W., Pieczęcie administracji w Księstwie Siedlisko-Bytom w XVIII wieku „Studia Lubuskie”, nr 3, 2007. Pieczęcie szkolne Chmiel A., Pieczęcie Uniwersytetu
Jagiellońskiego w Krakowie, oprać, i przedmowa Z. Piech, Kraków 1996 (wyd. I, Kraków 1917). Dreścik J„ Typariusze pieczęci Szkoły Głównej Wielkiego Księstwa Litewskiego w Muzeum XX. Czartoryskich, [w:] Żeby wiedzieć. Studia dedykowane Helenie Małkiewiczównie, red. W. Walanus, Kraków 2008. Piech Z.,
Odnowione znaki Uniwersytetu Jagiellońskiego, „Alma Mater”, 2008, nr 103. — Pieczęcie Uniwersytetu Krakowskiego, Wileńskiego i Lwowskiego w ostatniej ćwierci XVIII i w XIX wieku, „Сфргістичний щорічник”, вип. 4, 2013. Szumowski W., Pieczęć Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Jagiellońskiego przed
reformą Kołłątajowską, Poznań 1939. Pieczęcie wojskowe Adamczyk J., Szopa J., Nowak J.T., Pieczątki formacyjne Legionów Polskich, Polskiego Korpusu Posiłkowego i Polskiej Siły Zbrojnej na przesyłkach poczt polowych z uwzględnieniem tła historycznego 1914-1918, Kra ków 2014. Однороженко О., Печатки
козацької старшини у фондах Інституту рукопису Національної бібліотеки України ім. В. Вернадського, [w:] П’яті Сумцовські
читання. Збірник матеріалів наукової конференції ,Музеї, історія і проблеми сьогодення”, Харків 1998. -Печатки Слобідських полків (серединиXVIIст.), „Знак”, 1999, որ 18. - Печатки Слобідської України козацьких часів, [w:] Актуальні проблеми вітчизняної і всесвітньої історії, вип. З, Харків 1998. Ситий І. Гетьманські універсали та печатки у збірці Чернігівського музею ім. В. В. Тарновського [w:] Пам’ятки України: історія та культура, Київ 2001, որ 1-2.
192 OPRACOWANIE MATERIAŁÓW SFRAGISTYCZNYCH W ARCHIWACH —До історії гетьманських печаток, [w.՜] Дворяне в истории и культуре. Материалы научно-теоретической конференции, Краснодар 2001. Pieczęcie powstańcze Dreścik J., Pieczęcie powstańcze 1863-1864 w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie, „Studia Historyczne”, 1995, z. 2. Sztakelberg J., Pieczęcie powstańcze 1863-1864, Warszawa 1988. -Pieczęcie powstańcze 1863-1864 r. na prawobrzeżnej Ukrainie, „Wiadomości Numizmatyczne”, R. 17, 1973. Pieczęcie pocztowe Bartke J., Pocztowe stemple okręgowe na ziemiach polskich pod zaborem austriackim, „Historyczno-Badawczy Biuletyn Filatelistyczny”, R. 37, 1996, nr 1/2. Lachowicz K„ Pocztowe pieczęcie lakowe w zaborze austriackim w drugiej połowie XIX wieku, „Historyczno-Badawczy Biuletyn Filatelistyczny”, R. 48, 2007, nr 3/4. Manterys J., Poczta na Śląsku Cieszyńskim do 1918 roku. Stemple pocztowe i cenzury, Kraków 2002. Mikstein S„ Pieczęcie pocztowe na ziemiach Polski w XVIII wieku (1762-1800), Białystok 1936, repr. Kraków 1987. Morawski K., Stemple i pieczęcie polskich urzędów pocztowych w Wolnym Mieście Gdańsku 1920-1939, Gdańsk 1992. Polański W, Znaki i marki pocztowe w Polsce w XVII i XIX wieku (1780—1870), Kraków-Genewa 1922. Sękowski A., Pieczęcie i stemple pocztowe i nie pocztowe, Warszawa 1970. Śnieżko A. Dawne pieczęcie pocztowe XVIII—XIX w., Wrocław 1962. — Inwentarz pieczęci i stempli pocztowych w zbiorach Muzeum Poczty we Wrocławiu, Wrocław 1974. Kolekcje i zbiory sfragistyczne Adamczewski Μ., Zbiór odlewów gipsowych z pieczęci dawnego Archiwum Kapituły Gnieźnieńskiej.
Kolekcja Księ dza Kanonika Leona Μ. Formanowicza, [w:] Zbiory pieczęci w Polsce, red. Z. Piech, W. Strzyżewski, Warsza wa 2009. Adlers Fittiche. Wandlungen eines Wappenvogels. Dokumentation einer Präsentation des Geheimen Staatsarchivs Preußischen Kulturbesitz, Bearbeitet Ch. Brandt-Salloum, R. Klauschanz, J. Kloosterhuis, Ch. Schwarzbach, Berlin 2008. Blaschke K., Siegel und Wappen in Sachsen, Lepizig 1960. Bokota P., Kolekcja sfragistyczna Franciszka Tarczyńskiego w zbiorach Muzeum Diecezjalnego w Płocku, [w:] Zbio ry pieczęci w Polsce, red. Z. Piech, W. Strzyżewski, Warszawa 2009. — Tłoki pieczętne w zbiorach Archiwum Diecezjalnego we Włocławku, „Rocznik Muzealny/Muzeum Ziemi Kujaw skiej i Dobrzyńskiej”, t. 6, 1996. - Tłoki pieczętne w zbiorach Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej we Włocławku, „Rocznik Muzealny/Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej”, t. 5, 1994. Brociek W.R., Tłoki pieczętne w zbiorach Muzeum Historyczno-Archeologicznego w Ostrowcu Świętokrzyskim, „Rocznik Muzealny / Muzeum Historyczno-Archeologiczne w Ostrowcu Świętokrzyskim”, t. 2, 1999. Chmiel A., Pieczęcie żydowskie, „Wiadomości Numizmatyczno-Archeologiczne”, R. 15, 1904, nr 3. Chmielewska Μ., Katalog dokumentów, listów oraz pieczęci królów i królowych polskich przechowywanych w Ar chiwum Państwowym we Wrocławiu, Wrocław 1991. Dziwik K., Inwentarz luźnych pieczęci woskowych Biblioteki PAN w Krakowie, „Rocznik Biblioteki PAN w Krako wie”, nr 17,1971. Fabijański W., Odlewy metalowe pieczęci w zbiorze sfragistycznym Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, Wrocław 1999. — Pieczęcie papierowe z
podkładem w zborze sfragistycznym Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu, Wrocław 2009. -Pieczęcie w zasobie archiwum wrocławskiego, „Archeion”, 83, 1987. — Zarys historyczny tworzenia się i kształtowania zbioru sfragistycznego Zakładu Narodowego im. Ossolińskich i jego stan obecny, [w:] Zbiory pieczęci w Polsce, red. Z. Piech, W. Strzyżewski, Warszawa 2009.
CZĘŚĆ II. WSKAZÓWKI METODYCZNE 193 Forysiak-Wójciński R., Sfragistyka miejska w Ossolineum — materiały ì zbiory po profesorze Marianie Gumowskim, [w:] Zbiory pieczęci w Polsce, red. Z. Piech, W. Strzyżewski, Warszawa 2009. Garbaczewski W., Średniowieczne pieczęcie z bydgoskiego Archiwum Państwowego, „Kronika Bydgoska”, t. 21, 1999. Główka J., Pieczęcie w archiwaliach Działu Historii Muzeum Narodowego w Kielcach, „Rocznik Muzeum Narodo wego w Kielcach”, t. 17, 1993. - Tłokipieczętne w zbiorach Muzeum Narodowego w Kielcach, „Rocznik Muzeum Narodowego w Kielcach”, t. 16, 1992. Grabowski J., Zbiory sfragistyczne Archiwum Głównego Akt Dawnych, [w:] Zbiory pieczęci w Polsce, red. Z. Piech, W. Strzyżewski, Warszawa 2009. Gut A., Gut P., Zbiory sfragistyczne w zasobie Archiwum Państwowego w Szczecinie, [w:] Zbiory pieczęci w Polsce, red. Z. Piech, W. Strzyżewski, Warszawa 2009. Gut P., Kolekcja tłoków pieczętnych w zbiorze Archiwum Państwowego w Szczecinie, „Szczeciński Informator Ar chiwalny”, nr 18, 2004. Hlebionek Μ., Katalog pieczęci przy dokumentach samoistnych w zasobie Archiwum Państwowego w Bydgoszczy, Warszawa 2012. - Pieczęcie w zbiorach bydgoskich - Archiwum Państwowe, Biblioteka Wojewódzka i Miejska, Muzeum Okręgowe, [w:] Zbiory pieczęci w Polsce, red. Z. Piech, W. Strzyżewski, Warszawa 2009. Hryniewicz A., Kolekcje sfragistyczne Muzeum Narodowego we Wrocławiu, [w:] Zbiory pieczęci w Polsce, red. Z. Piech, W. Strzyżewski, Warszawa 2009. — Wrocławska kolekcja zabytkowych tłoków pieczętnych, historiajej powstania, rozwoju oraz straty wojenne, „Rocz niki Sztuki
Śląskiej”, t. 27, 2018. Jaworski R„ Hlebionek Μ., Zbiory sfragistyczne Kazimierza Stronczyńskiego w Muzeum w Piotrkowie Trybunal skim, [w:] Zbiory pieczęci w Polsce, red. Z. Piech, W. Strzyżewski, Warszawa 2009. Jelonek-Litewka K., Zbiory sfragistyczne Archiwum Państwowego w Krakowie (tłoki pieczętne, pieczęcie luźne, odlewy), [w:] Zbiory pieczęci w Polsce, red. Z. Piech, W. Strzyżewski, Warszawa 2009. Jodkowski J., Pieczęcie polskie w muzeum Rumiancowskiem w Moskwie, „Wiadomości Numizmatyczno-Archeologiczne”, R. 21, 1910, nr 4, 6. -Pieczęcie ruskie zXl-XIIw., znalezione w Grodnie i Drohiczynie, „Przegląd Historyczny”, t. 37, 1948. Kaganiec Μ., Zbiory górnośląskich pieczęci gminnych, [w:] Zbiory pieczęci w Polsce, red. Z. Piech, W. Strzyżewski, Warszawa 2009. Kotula F., Cechowe znaki i tłoki pieczętne w Muzeum w Rzeszowie, Warszawa 1951. Lietz Z., Tłoki pieczętne cechów rzemieślniczych w zbiorach województwa olsztyńskiego, „Rocznik Olsztyński”, t. 5, 1993. Maciejowski Μ., Zbiory sfragistyczne Muzeum Narodowego w Szczecinie ֊ stan zachowania, systematyka i perspek tywy badawcze, „Materiały Zachodniopomorskie ”, t. 43, 1997. Mandziuk J., Zbiór tłoków pieczętnych w Archiwum Archidiecezjalnym we Wrocławiu, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, t. 37, 1978. Mischke W., Pieczęcie polskie w czeskich bazach internetowych, [w:] Zbiory pieczęci w Polsce, red. Z. Piech, W. Strzyżewski, Warszawa 2009. Otwinowska D., Zbiory pieczęci w Muzeum Narodowym w Krakowie i w Bibliotece XX Czartoryskich w Krakowie, [w:] Zbiory pieczęci w Polsce, red. Z. Piech, W. Strzyżewski, Warszawa 2009.
- Zbiór sfragistyczny Muzeum Narodowego w Krakowie, „Krakowski Rocznik Archiwalny”, t. 10, 2004. Pawłowska A., Zbiory sfragistyczne w Muzeum Narodowym w Szczecinie, [w:] Zbiory pieczęci w Polsce, red. Z. Piech, W. Strzyżewski, Warszawa 2009. Perkun V., Katalog pieczęci z ziem ukraińskich ze zbiorów Profesora Mariana Gumowskiego, Warszawa 2011. Piech Z., Zbiory odlewów pieczęci w Zakładzie Nauk Pomocniczych Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego, [w:] Zbiory pieczęci w Polsce, red. Z. Piech, W. Strzyżewski, Warszawa 2009. Piwowarczyk E., Pieczęcie na dokumentach przechowywanych w Archiwum Parafialnym w Dobczycach, „Krakow skie Studia Małopolskie”, z. 4, 2000. Pokora P., Album rysunków pieczęci Kajetana Wincentego Kielisińskiego ze zbiorów Biblioteki Kórnickiej Polskiej Akademii Nauk, Kórnik 2013.
194 OPRACOWANIE MATERIAŁÓW SFRAGISTYCZNYCH W ARCHIWACH — Rysunki pieczęci Kajetana Wincentego Kielisińskiego w zbiorach Biblioteki PAN w Kórniku, [w:] Zbiory pieczęci w Polsce, red. Z. Piech, W. Strzyżewski, Warszawa 2009. Popiołek E., Tłoki pieczętne w zbiorach płockich, Płock 1983. Romaniuk A., Popiołek E., Tłokipieczętne w zbiorach Muzeum Historycznego w Sanoku, Sanok 2002. Starzyński Μ., Inwentarz pieczęci luźnych w zbiorach Biblioteki Jagiellońskiej, „Biuletyn Biblioteki Jagiellońskiej”, t. 55, 2005. Stróżyk P., Lubiąski zbiór odlewów pieczęci o. Jozefata Ostrowskiego, [w:] Zbiory pieczęci w Polsce, red. Z. Piech, W. Strzyżewski, Warszawa 2009. Sukiennik G., Katalog tłoków pieczętnych w zbiorach Bibłioteki Ossolińskich, cz. 1, „Ze Skarbca Kultury”, z. 31, 1979; cz. 2, „Ze Skarbca Kultury”, z. 44, 1987. Trupinda J., Tłokipieczętne w zbiorach Muzeum Narodowego w Gdańsku, „Rocznik Gdański”, t. 60, 2000, z. 2. Wap A., Tłoki pieczętne w Muzeum Wojska w Białymstoku, „Zeszyt Naukowy/Muzeum Wojska w Białymstoku”, z. 8, 1994. Wolnicki P., Zbiory pieczęci w zespołach akt dziekańskich Archiwum Archidiecezji Częstochowskiej, [w:] Zbiory pieczęci w Polsce, red. Z. Piech, W. Strzyżewski, Warszawa 2009. Wójcik M.L., Zbiory sfragistyczne Archiwum Państwowego we Wrocławiu, [w:] Zbiory pieczęci w Polsce, red. Z. Piech, W. Strzyżewski, Warszawa 2009. Zbiory pieczęci w Polsce, red. Z. Piech, W. Strzyżewski, Warszawa 2009. Zbiór tłoków i stempli pieczętnych w zasobie Archiwum Państwowego w Poznaniu, pod red. P. Pokory, przy współ pracy Μ. Hlebionka, Poznań 2015.
CZĘŚĆ II. WSKAZÓWKI METODYCZNE 9. Zasady prezentacji 195 opisu materiałów sfragistycznych 9.1. Zasady ogólne 1. Zasady prezentacji opisu materiałów sfragistycznych określają typografię prezentacji opisu. Zbierają ele menty zawarte w poszczególnych blokach w zaproponowany system opisu, dla osiągnięcia celu określo nego w punkcie 2.1 wskazówek. 2. Prezentacja dokonywana jest na kartach dysponenta oraz na następujących kartach sfragistycznych: wzor ca tłoka, odcisku, kopii trójwymiarowej, typariusza. Karty mogę mieć formę klasyczną tradycyjną (papie rową) lub elektroniczną w formie bazy danych. 3. Opis tworzą powiązania poszczególnych elementów zdefiniowane w punkcie 2.2 wskazówek. Powiąza nia owe stanowią o układzie kart lub tworzą strukturę relacji w bazie danych w postaci elektronicznej. 4. Systematyzacja kart: 4.1. Karty dysponenta układane są alfabetycznie według nazwy wzorcowej dysponenta (pkt 5.1.1.3). 4.2. Karty wzorca tłoka układane są alfabetycznie według nazwy wzorcowej dysponenta (pkt 5.1.1.3)., a w ramach jednego dysponenta ֊ chronologicznie. 4.3. Karty odcisku układane są według sygnatury określonej w punkcie 5.3.1.1. 4.4. Karty typariusza układane są według sygnatury określonej w punkcie 5.4.1.1. 4.5. Karty kopii trójwymiarowych układane są według sygnatury określonej w punkcie 5.5.1.1. 5. Do zbioru sfragistycznego naieży sporządzić indeksy: 5.1. Indeks heraldyczny, budowany na podstawie następujących elementów opisu: wzorzec tłoka, odcisk, kopia trójwymiarowa i typariusz, gdy zwierają elementy heraldyczne. 5.2. Indeks osobowy, budowany na podstawie karty
dysponenta (pkt 5.1.1.3. Nazwa wzorcowa dyspo nenta) oraz ewentualnie pkt 5.2.1.2. Nazwy dysponenta, wskazujące na jego kompetencje w zakresie używania pieczęci. 5.3. Indeks geograficzny, budowany na podstawie różnych elementów opisu zawartych zarówno w na zwach dysponenta, jak i jego historii. 5.4. Indeks typów dysponentów, określony w pkt 5.2.2.4. Charakter osoby dysponenta. UWAGA: Określone w punkcie 5 indeksy są zalecane przez Międzynarodowy słownik sfragistyczny. |
| any_adam_object | 1 |
| any_adam_object_boolean | 1 |
| author2 | Baniecki, Adam Gut, Paweł |
| author2_role | edt edt |
| author2_variant | a b ab p g pg |
| author_GND | (DE-588)1221093940 |
| author_facet | Baniecki, Adam Gut, Paweł |
| building | Verbundindex |
| bvnumber | BV047475362 |
| ctrlnum | (OCoLC)1269395814 (DE-599)BVBBV047475362 |
| era | Geschichte gnd |
| era_facet | Geschichte |
| format | Book |
| fullrecord | <?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><collection xmlns="http://www.loc.gov/MARC21/slim"><record><leader>00000nam a2200000 c 4500</leader><controlfield tag="001">BV047475362</controlfield><controlfield tag="003">DE-604</controlfield><controlfield tag="005">20220805</controlfield><controlfield tag="007">t|</controlfield><controlfield tag="008">210920s2020 xx a||| |||| 00||| pol d</controlfield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">9788366739154</subfield><subfield code="9">978-83-66739-15-4</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(OCoLC)1269395814</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(DE-599)BVBBV047475362</subfield></datafield><datafield tag="040" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-604</subfield><subfield code="b">ger</subfield><subfield code="e">rda</subfield></datafield><datafield tag="041" ind1="0" ind2=" "><subfield code="a">pol</subfield></datafield><datafield tag="049" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-12</subfield></datafield><datafield tag="084" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">OST</subfield><subfield code="q">DE-12</subfield><subfield code="2">fid</subfield></datafield><datafield tag="245" ind1="1" ind2="0"><subfield code="a">Opracowanie materiałów sfragistycznych w archiwach</subfield><subfield code="b">wyniki prac zespołu naukowego powołanego przez Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych do przygotowania wskazówek metodycznych do opracowania materiałów sfragistycznych w zasobie archiwów państwowych</subfield><subfield code="c">opracowali: Adam Baniecki, Dariusz Bednarek, Robert Forysiak-Wójciński, Robert Górski, Janusz Grabowski, Paweł Gut, Marcin Hlebionek, Ivona Jablonskaja, Elżbieta Jabłońska, Jagoda Jankowska, Anna Laszuk, Jolanta Leśniewska, Dorota Żygadło ; pod redakcją Pawła Guta i Marcina Hlebionka ; Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych</subfield></datafield><datafield tag="264" ind1=" " ind2="1"><subfield code="a">Warszawa</subfield><subfield code="b">Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych</subfield><subfield code="c">2020</subfield></datafield><datafield tag="300" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">217 Seiten</subfield><subfield code="b">Illustrationen, Diagramme</subfield><subfield code="c">30 cm</subfield></datafield><datafield tag="336" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">txt</subfield><subfield code="2">rdacontent</subfield></datafield><datafield tag="337" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">n</subfield><subfield code="2">rdamedia</subfield></datafield><datafield tag="338" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">nc</subfield><subfield code="2">rdacarrier</subfield></datafield><datafield tag="610" ind1="1" ind2="7"><subfield code="a">Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych</subfield><subfield code="2">dbn</subfield></datafield><datafield tag="648" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Geschichte</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Archiwa państwowe</subfield><subfield code="2">dbn</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Metody badawcze</subfield><subfield code="2">dbn</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Sfragistyka</subfield><subfield code="2">dbn</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Sfragistyka</subfield><subfield code="2">jhpk</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Archiwa publiczne</subfield><subfield code="2">jhpk</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Archiv</subfield><subfield code="0">(DE-588)4002859-8</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Siegelkunde</subfield><subfield code="0">(DE-588)4181228-1</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Polska</subfield><subfield code="2">dbn</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Polen</subfield><subfield code="0">(DE-588)4046496-9</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="0"><subfield code="a">Polen</subfield><subfield code="0">(DE-588)4046496-9</subfield><subfield code="D">g</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="1"><subfield code="a">Archiv</subfield><subfield code="0">(DE-588)4002859-8</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="2"><subfield code="a">Siegelkunde</subfield><subfield code="0">(DE-588)4181228-1</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="3"><subfield code="a">Geschichte</subfield><subfield code="A">z</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2=" "><subfield code="5">DE-604</subfield></datafield><datafield tag="700" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Baniecki, Adam</subfield><subfield code="4">edt</subfield></datafield><datafield tag="700" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Gut, Paweł</subfield><subfield code="0">(DE-588)1221093940</subfield><subfield code="4">edt</subfield></datafield><datafield tag="776" ind1="0" ind2="8"><subfield code="i">Erscheint auch als</subfield><subfield code="n">Online-Ausgabe, PDF</subfield><subfield code="z">978-83-66739-16-1</subfield></datafield><datafield tag="776" ind1="0" ind2="8"><subfield code="i">Erscheint auch als</subfield><subfield code="n">Online-Ausgabe, EPUB</subfield><subfield code="z">978-83-66739-17-8</subfield></datafield><datafield tag="776" ind1="0" ind2="8"><subfield code="i">Erscheint auch als</subfield><subfield code="n">Online-Ausgabe, MOBI</subfield><subfield code="z">978-83-66739-18-5</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032876950&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Inhaltsverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032876950&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Literaturverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="n">oe</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="q">BSB_NED_20220805</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">907.2</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield><datafield tag="943" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-032876950</subfield></datafield></record></collection> |
| geographic | Polska dbn Polen (DE-588)4046496-9 gnd |
| geographic_facet | Polska Polen |
| id | DE-604.BV047475362 |
| illustrated | Illustrated |
| index_date | 2024-07-03T18:10:55Z |
| indexdate | 2024-12-04T15:01:21Z |
| institution | BVB |
| isbn | 9788366739154 |
| language | Polish |
| oai_aleph_id | oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-032876950 |
| oclc_num | 1269395814 |
| open_access_boolean | |
| owner | DE-12 |
| owner_facet | DE-12 |
| physical | 217 Seiten Illustrationen, Diagramme 30 cm |
| psigel | BSB_NED_20220805 |
| publishDate | 2020 |
| publishDateSearch | 2020 |
| publishDateSort | 2020 |
| publisher | Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych |
| record_format | marc |
| spelling | Opracowanie materiałów sfragistycznych w archiwach wyniki prac zespołu naukowego powołanego przez Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych do przygotowania wskazówek metodycznych do opracowania materiałów sfragistycznych w zasobie archiwów państwowych opracowali: Adam Baniecki, Dariusz Bednarek, Robert Forysiak-Wójciński, Robert Górski, Janusz Grabowski, Paweł Gut, Marcin Hlebionek, Ivona Jablonskaja, Elżbieta Jabłońska, Jagoda Jankowska, Anna Laszuk, Jolanta Leśniewska, Dorota Żygadło ; pod redakcją Pawła Guta i Marcina Hlebionka ; Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych Warszawa Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych 2020 217 Seiten Illustrationen, Diagramme 30 cm txt rdacontent n rdamedia nc rdacarrier Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych dbn Geschichte gnd rswk-swf Archiwa państwowe dbn Metody badawcze dbn Sfragistyka dbn Sfragistyka jhpk Archiwa publiczne jhpk Archiv (DE-588)4002859-8 gnd rswk-swf Siegelkunde (DE-588)4181228-1 gnd rswk-swf Polska dbn Polen (DE-588)4046496-9 gnd rswk-swf Polen (DE-588)4046496-9 g Archiv (DE-588)4002859-8 s Siegelkunde (DE-588)4181228-1 s Geschichte z DE-604 Baniecki, Adam edt Gut, Paweł (DE-588)1221093940 edt Erscheint auch als Online-Ausgabe, PDF 978-83-66739-16-1 Erscheint auch als Online-Ausgabe, EPUB 978-83-66739-17-8 Erscheint auch als Online-Ausgabe, MOBI 978-83-66739-18-5 Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032876950&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Inhaltsverzeichnis Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032876950&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Literaturverzeichnis |
| spellingShingle | Opracowanie materiałów sfragistycznych w archiwach wyniki prac zespołu naukowego powołanego przez Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych do przygotowania wskazówek metodycznych do opracowania materiałów sfragistycznych w zasobie archiwów państwowych Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych dbn Archiwa państwowe dbn Metody badawcze dbn Sfragistyka dbn Sfragistyka jhpk Archiwa publiczne jhpk Archiv (DE-588)4002859-8 gnd Siegelkunde (DE-588)4181228-1 gnd |
| subject_GND | (DE-588)4002859-8 (DE-588)4181228-1 (DE-588)4046496-9 |
| title | Opracowanie materiałów sfragistycznych w archiwach wyniki prac zespołu naukowego powołanego przez Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych do przygotowania wskazówek metodycznych do opracowania materiałów sfragistycznych w zasobie archiwów państwowych |
| title_auth | Opracowanie materiałów sfragistycznych w archiwach wyniki prac zespołu naukowego powołanego przez Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych do przygotowania wskazówek metodycznych do opracowania materiałów sfragistycznych w zasobie archiwów państwowych |
| title_exact_search | Opracowanie materiałów sfragistycznych w archiwach wyniki prac zespołu naukowego powołanego przez Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych do przygotowania wskazówek metodycznych do opracowania materiałów sfragistycznych w zasobie archiwów państwowych |
| title_exact_search_txtP | Opracowanie materiałów sfragistycznych w archiwach wyniki prac zespołu naukowego powołanego przez Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych do przygotowania wskazówek metodycznych do opracowania materiałów sfragistycznych w zasobie archiwów państwowych |
| title_full | Opracowanie materiałów sfragistycznych w archiwach wyniki prac zespołu naukowego powołanego przez Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych do przygotowania wskazówek metodycznych do opracowania materiałów sfragistycznych w zasobie archiwów państwowych opracowali: Adam Baniecki, Dariusz Bednarek, Robert Forysiak-Wójciński, Robert Górski, Janusz Grabowski, Paweł Gut, Marcin Hlebionek, Ivona Jablonskaja, Elżbieta Jabłońska, Jagoda Jankowska, Anna Laszuk, Jolanta Leśniewska, Dorota Żygadło ; pod redakcją Pawła Guta i Marcina Hlebionka ; Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych |
| title_fullStr | Opracowanie materiałów sfragistycznych w archiwach wyniki prac zespołu naukowego powołanego przez Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych do przygotowania wskazówek metodycznych do opracowania materiałów sfragistycznych w zasobie archiwów państwowych opracowali: Adam Baniecki, Dariusz Bednarek, Robert Forysiak-Wójciński, Robert Górski, Janusz Grabowski, Paweł Gut, Marcin Hlebionek, Ivona Jablonskaja, Elżbieta Jabłońska, Jagoda Jankowska, Anna Laszuk, Jolanta Leśniewska, Dorota Żygadło ; pod redakcją Pawła Guta i Marcina Hlebionka ; Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych |
| title_full_unstemmed | Opracowanie materiałów sfragistycznych w archiwach wyniki prac zespołu naukowego powołanego przez Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych do przygotowania wskazówek metodycznych do opracowania materiałów sfragistycznych w zasobie archiwów państwowych opracowali: Adam Baniecki, Dariusz Bednarek, Robert Forysiak-Wójciński, Robert Górski, Janusz Grabowski, Paweł Gut, Marcin Hlebionek, Ivona Jablonskaja, Elżbieta Jabłońska, Jagoda Jankowska, Anna Laszuk, Jolanta Leśniewska, Dorota Żygadło ; pod redakcją Pawła Guta i Marcina Hlebionka ; Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych |
| title_short | Opracowanie materiałów sfragistycznych w archiwach |
| title_sort | opracowanie materialow sfragistycznych w archiwach wyniki prac zespolu naukowego powolanego przez naczelnego dyrektora archiwow panstwowych do przygotowania wskazowek metodycznych do opracowania materialow sfragistycznych w zasobie archiwow panstwowych |
| title_sub | wyniki prac zespołu naukowego powołanego przez Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych do przygotowania wskazówek metodycznych do opracowania materiałów sfragistycznych w zasobie archiwów państwowych |
| topic | Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych dbn Archiwa państwowe dbn Metody badawcze dbn Sfragistyka dbn Sfragistyka jhpk Archiwa publiczne jhpk Archiv (DE-588)4002859-8 gnd Siegelkunde (DE-588)4181228-1 gnd |
| topic_facet | Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych Archiwa państwowe Metody badawcze Sfragistyka Archiwa publiczne Archiv Siegelkunde Polska Polen |
| url | http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032876950&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032876950&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |
| work_keys_str_mv | AT banieckiadam opracowaniemateriałowsfragistycznychwarchiwachwynikipraczespołunaukowegopowołanegoprzeznaczelnegodyrektoraarchiwowpanstwowychdoprzygotowaniawskazowekmetodycznychdoopracowaniamateriałowsfragistycznychwzasobiearchiwowpanstwowych AT gutpaweł opracowaniemateriałowsfragistycznychwarchiwachwynikipraczespołunaukowegopowołanegoprzeznaczelnegodyrektoraarchiwowpanstwowychdoprzygotowaniawskazowekmetodycznychdoopracowaniamateriałowsfragistycznychwzasobiearchiwowpanstwowych |