Między "sensus catholicus" a "uchrześcijanionym nacjonalizmem": sztuka Kościoła rzymskokatolickiego na Górnym Śląsku wobec dyskursów narodowych
Gespeichert in:
| 1. Verfasser: | |
|---|---|
| Format: | Buch |
| Sprache: | Polish |
| Veröffentlicht: |
Katowice
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
2020
|
| Ausgabe: | Wydanie I. |
| Schlagworte: | |
| Online-Zugang: | Inhaltsverzeichnis Abstract Register // Ortsregister Register // Personenregister Literaturverzeichnis |
| Beschreibung: | Literaturverzeichnis Seite 331-356 |
| Beschreibung: | 384 Seiten Illustrationen, Porträts 25 cm |
| ISBN: | 9788322638989 8322638981 |
Internformat
MARC
| LEADER | 00000nam a2200000 c 4500 | ||
|---|---|---|---|
| 001 | BV047234272 | ||
| 003 | DE-604 | ||
| 005 | 20231221 | ||
| 007 | t | ||
| 008 | 210412s2020 ac|| |||| 00||| pol d | ||
| 020 | |a 9788322638989 |9 978-83-226-3898-9 | ||
| 020 | |a 8322638981 |9 83-226-3898-1 | ||
| 035 | |a (OCoLC)1263284694 | ||
| 035 | |a (DE-599)BVBBV047234272 | ||
| 040 | |a DE-604 |b ger |e rda | ||
| 041 | 0 | |a pol | |
| 049 | |a DE-12 |a DE-739 |a DE-255 | ||
| 084 | |a OST |q DE-12 |2 fid | ||
| 084 | |a HIST |q DE-12 |2 fid | ||
| 084 | |a NR 7580 |0 (DE-625)129757: |2 rvk | ||
| 084 | |a 2 |2 KUBA2 | ||
| 100 | 1 | |a Gorzelik, Jerzy |d 1971- |e Verfasser |0 (DE-588)132183781 |4 aut | |
| 245 | 1 | 0 | |a Między "sensus catholicus" a "uchrześcijanionym nacjonalizmem" |b sztuka Kościoła rzymskokatolickiego na Górnym Śląsku wobec dyskursów narodowych |c Jerzy Gorzelik |
| 246 | 1 | 3 | |a Sztuka Kościoła rzymskokatolickiego na Górnym Śląsku wobec dyskursów narodowych |
| 250 | |a Wydanie I. | ||
| 264 | 1 | |a Katowice |b Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego |c 2020 | |
| 300 | |a 384 Seiten |b Illustrationen, Porträts |c 25 cm | ||
| 336 | |b txt |2 rdacontent | ||
| 337 | |b n |2 rdamedia | ||
| 338 | |b nc |2 rdacarrier | ||
| 500 | |a Literaturverzeichnis Seite 331-356 | ||
| 546 | |a Englische und deutsche Zusammenfassung | ||
| 610 | 2 | 7 | |a Katholische Kirche |0 (DE-588)2009545-4 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 648 | 7 | |a Geschichte 1900-1945 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 650 | 0 | 7 | |a Nationalismus |0 (DE-588)4041300-7 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 650 | 0 | 7 | |a Katholizismus |0 (DE-588)4030027-4 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 650 | 0 | 7 | |a Religiöse Kunst |0 (DE-588)4193793-4 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 651 | 7 | |a Oberschlesien |0 (DE-588)4042978-7 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 653 | 2 | |a Kościół katolicki | |
| 653 | 0 | |a Duchowieństwo katolickie | |
| 653 | 0 | |a Katolicyzm | |
| 653 | 0 | |a Kościoły i kaplice | |
| 653 | 0 | |a Naród | |
| 653 | 0 | |a Polityka narodowościowa | |
| 653 | 0 | |a Postawy | |
| 653 | 0 | |a Program ideowy | |
| 653 | 0 | |a Sztuka niemiecka | |
| 653 | 0 | |a Sztuka polska | |
| 653 | 0 | |a Sztuka sakralna | |
| 653 | 0 | |a Ślązacy | |
| 653 | 0 | |a Wyposażenie świątyń | |
| 653 | 2 | |a Górny Śląsk | |
| 653 | 2 | |a Niemcy | |
| 653 | 2 | |a Polska | |
| 653 | 0 | |a Sztuka chrześcijańska / Polska / Śląsk, Górny (region) / tematy, motywy | |
| 653 | 0 | |a Narodowość / w sztuce | |
| 653 | 0 | |a Sztuka chrześcijańska / Śląsk, Górny (region) / 20 w | |
| 653 | 0 | |a Sztuka chrześcijańska / Śląsk, Górny (region) / 1990- | |
| 653 | 4 | |a 1901-2000 | |
| 653 | 4 | |a 2001- | |
| 653 | 6 | |a Monografia | |
| 689 | 0 | 0 | |a Oberschlesien |0 (DE-588)4042978-7 |D g |
| 689 | 0 | 1 | |a Katholische Kirche |0 (DE-588)2009545-4 |D b |
| 689 | 0 | 2 | |a Katholizismus |0 (DE-588)4030027-4 |D s |
| 689 | 0 | 3 | |a Nationalismus |0 (DE-588)4041300-7 |D s |
| 689 | 0 | 4 | |a Religiöse Kunst |0 (DE-588)4193793-4 |D s |
| 689 | 0 | 5 | |a Geschichte 1900-1945 |A z |
| 689 | 0 | |5 DE-604 | |
| 776 | 0 | 8 | |i Erscheint auch als |n Online-Ausgabe, DOI |o 10.31261/PN.3981 |
| 776 | 0 | 8 | |i Erscheint auch als |n Online-Ausgabe |z 978-83-226-3899-6 |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032638672&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Inhaltsverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032638672&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Abstract |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032638672&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Register // Ortsregister |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032638672&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Register // Personenregister |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032638672&sequence=000009&line_number=0005&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Literaturverzeichnis |
| 940 | 1 | |n oe | |
| 940 | 1 | |q BSB_NED_20220610 | |
| 999 | |a oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-032638672 | ||
| 942 | 1 | 1 | |c 200.9 |e 22/bsb |f 0904 |g 438 |
| 942 | 1 | 1 | |c 709 |e 22/bsb |f 0904 |g 438 |
Datensatz im Suchindex
| _version_ | 1804182367402721280 |
|---|---|
| adam_text | Spis treści Wstęp Į 7 i. „Wysoki nad wszystkie narody Pan” - wobec sporu o hierarchię wartości w Cesarstwie Niemieckim Į 31 1.1. Górny Śląsk - kraj pod krzyżem 1 31 1.2. Narodowość wskrzeszona w ludzie - witraże w kościele św. Stanisława Biskupa w Ligocie Bialskiej i 33 1.3. Kościół, cesarstwo i Śląsk ponad narodami - kościół św. Pawła w Nowym Byto miu Î 46 1.4. Wielka rodzina u stóp Chrystusa - witraż w kościele Ścięcia św. Jana Chrzciciela w Goduli i 58 1.5. Katolicyzm, nacjonalizm i górnośląska republika proboszczów I 60 2. Religia i narodowość - dwie rodzone siostry? (1918/1922-1939/1945) | 93 2.1. Po dwóch stronach granicznego kordonu | 93 2.2. Katolicyzm jako droga od Heimat do Vaterland - dylematy ks. Emila Szramka 1 101 2.2.1. Ks. Emil Szramek w poszukiwaniu „prawdziwego my” Górnoślązaków I 101 2.2.2. Kościół Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny w Katowicach od sacrum do „politycznej religii” I 103 2.2.3. Katolicka etnohistoria i obraz wspólnoty w obrazach Józefa Unierzyskiego 1 106 2.2.4. Dawne i nowe w maryjnym cyklu - legitymizacja nowych hierarchii I 122 2.2.5. „Złoty wiek” i polski Samarytanin 1 125 2.2.6. Od Heimat do Vaterland i 129 2.2.7. Język matek i babek - wokół inskrypcji w kościele Mariackim w Katowi cach i 134 2.2.8. Istebniański kontrapunkt i 145 2.3. Wszyscy polscy święci ks. Władysława Roboty I 147 2.4. Kamienie nie przemówią po polsku, czyli nieznośny upór ks. Józefa Kuliga ( 154 2.5. Twarzą na wschód, tyłem do Wrocławia - katedra Chrystusa Króla w Katowi cach ( 159 2.6. Po jakiemu skrzypią belki? Drewniany kościół w ogniu narodowych
sporów I 166 2.7. Śląska wspólnota żywych i umarłych - kościół św. Jadwigi Śląskiej w Opawie ¡ 179 2.8. Siostry rodzone czy przyrodnie? i 198
84 I Spis treści 3. „Duchowa jedność Narodu” w krajobrazie postapokaliptycznym Į 253 3.1. Wobec narodowej homogenizacji | 253 3.2. Tysiącletniego narodu raj odzyskany - fryz milenijny w kościele św. św. Cyryla i Metodego w Knurowie | 258 3.3. „Lud zespolony modlitwą” i gotów do pojednania? - milenijne dekoracje kościoła Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Raciborzu Į 268 3.4. Pochód Polski do Chrystusa ze Śląskiem w tle - wystrój katowickiej ka tedry ļ 273 3.5. Od narodowej puryfikacji do teologii narodu - katolicka teoria i praktyka na Gór nym Śląsku po 1945 roku | 277 4. Polska Mesjaszem czy Lotem narodów? Infrastruktury pamięci w Gliwicach i Katowi cach j 297 315 Į Zakończenie | Bibliografia 331 1 Indeks nazwisk 357 Indeks topograficzny Spis ilustracji j Summary 379 | Zusammenfassung | 367 373 ! 381
Zusammenfassung Das Vorhandensein von nationalen Symbolen, Darstellungen von Helden und Ereig nissen der säkularen Geschichte sowie Volksmotiven verwandelt Kirchen in Polen seit über einem Jahrhundert in die Räume der Reproduktion der im Geiste der katholisch-nationalen Ideologie profilierten Gruppenidentität. Im zwischen Preußen und der Habsburgermonarchie aufgeteilten Oberschlesien, das in die Neuzeit eintrat, entwickelten sich die Beziehungen zwischen dem Katholizismus und Nationalismus sehr unterschiedlich. Im preußischen Teil der Region ging die Entwicklung der Massengesellschaft mit den Erfolgen des politischen Katholizismus einher, der durch die Partei Zentrum vertreten wurde, die sich gegen Bismarcks Politik der sprachlichen Vereinheitlichung und der Begrenzung der Einflüsse der Kirche aussprach. Die polnische Nationalbewegung, die Ende des 19. Jahrhunderts entstand, bezog sich auch auf den Ka tholizismus, der die Vorstellungen über die Welt der oberschlesischen Slawophonen prägte. Der erste Versuch, den nationalen Diskurs in der sakralen Kunst der Region zu festigen, wurde im Jahre 1908 von Priester Aleksander Skowroński unternommen, indem er beim Krakauer Maler Włodzimierz Tetmajer die Glasfensterentwürfe für die Stanislauskirche in Ellguth (Ligota Bialska) bestellte. Sie zeigen den Schutzpatron der Kirche und Polens, der Piotrowin ins Leben zurückruft, was vom Pfarrer als „Wiederbelebung der Nationalität im oberschlesischen Volk“ interpretierte, die Heiligen Peter und Paul sowie Kyrill und Method. Die Letzteren sollten das Modell des Priestertums darstellen,
das die „authentische“ Kultur des Volkes respektiert - im Fall der Oberschlesier, in der Überzeugung des Auftraggebers, die polnische Kultur. Als Kontrapunkt zu dieser Initiative gilt die St.-Paulus-Kirche in Friedenshütte (Nowy Bytom), die die durch den politischen Katholizismus geförderte Wertehierarchie widerspie gelt. Der Respekt vor der sprachlichen und historischen Vielfalt, die sich im Gebrauch des Deutschen und des Polnischen in Inschriften und in der Darstellung der in Deutschland und Polen verehrten Heiligen in Glasfenstern manifestierte, war der Idee der Universalität der Kirche untergeordnet. Zum Ausdruck kam diese im einheimischen Idiomen überlege nen Lateinischen, in der Loyalität gegenüber dem Staat, der durch die „kaiserliche“ Archi tektur symbolisiert wurde, sowie in der schlesischen territorialen Gemeinschaft, die unter Bezugnahme auf die architektonische Tradition der Region herbeigerufen wurde. Die Teilung der Region im Jahr 1922 und die Schaffung einer neuen Diözese auf dem Polen gewährten Gebiet trugen zum Aufstieg des pro-polnischen Klerus bei. Zu dieser Gruppe gehörte Emil Szramek, der Pfarrer der Marienkirche in Kattowitz (Katowice), der eine Reihe von Leinwänden von Józef Unierzyski aus Krakau für seine Kirche bestellte, die
582 I Zusammenfassung die Vision der Oberschlesier als eine auf der Grundlage des Glaubens und der Mission des Bollwerks des Christentums mit Polen vereinte Gemeinschaft darstellte, die dazu prädesti niert war, der von der Mutter Christi geliebten Nation den Geist der lebendigen Religiosität zu gewähren. Die Bilder von Marie Königin von Polen und der „polnischen“ Heiligen waren die am häufigsten verwendeten Motive, die die religiösen und nationalen Inhalte miteinan der kombinierten. Die Verlegung von Holzkirchen aus Kleinstädten nach Kattowitz (Kato wice) und Königshütte (Chorzów), in denen große Gruppen von Deutschen lebten, hatten ebenfalls eine Doppeldimension. Dabei wurde der slawische Charakter der Objekte betont, der das Polentum der Region beweisen sollte. Das größte architektonische Unterfangen in der Diözese war der Bau der Kathedrale. In ihrer Fassade sollten die Figuren der Heiligen Kyrill und Method platziert werden, die vom „slawischen“ Nationalismus als Symbol für den Widerstand gegen die Germanisierung verwendet wurden. Im deutschen Teil der Region war eine solche Prahlerei selten. Die Konfrontationsak zente waren in der St.-Barbara-Kirche in Beuthen (Bytom) erkennbar, die sich mit ihrer mächtigen Fassade, die einer Festung ähnlich war, der polnischen Grenze zuwandte. In an deren Kirchen galten die Sprache der Inschriften und gelegentlich die Bilder von „deut schen“ Heiligen als Träger von nationalen Inhalten. Das Gedenken an die Gefallenen im Großen Krieg war auch mit dem deutschen Diskurs verbunden. Ein beeindruckendes Aus maß, neben dem
nationalistischen Kontext, nahm das Gedenken an Soldaten in der ehema ligen Hauptstadt Österreichisch-Schlesiens, in dem seit 1918 tschechoslowakischen, jedoch von Deutschen dominierten Troppau (Opava) an, wo die St.-Hedwig-Kirche als Denkmal für die Gefallenen in den Jahren 1914-1918 und als Ausdruck der überethnischen schlesi schen Gemeinschaft errichtet wurde. 1945 begann in dem an Polen angeschlossenen Teil Oberschlesiens die nationale „Rei nigung“ der Kirchen, indem deutsche Inschriften entfernt und Bilder von „polnischen“ Heiligen und Kopien von in Polen verehrten Marienbildern eingeführt wurden. Die Feier des Jahrtausends der polnischen Taufe im Jahr 1966 war eine Gelegenheit, umfangreiche ideologische Programme zu erstellen. Damals entstand der Millenniumfries in der Kirche in Knurow (Knurow), auf dem die von den Kreuzrittern verkörperten Deutschen als ein ewiger Feind dargestellt wurden. Ein mehr nuanciertes Bild der deutsch-polnischen Beziehungen geht aus den Gemälden der Maria-Himmelfahrt-Kirche in Ratibor (Racibórz) hervor, in denen nicht nur an Konflikte, sondern auch an gemeinsame katholische Traditionen ange knüpft wurde. Nach 1989 gab die Möglichkeit, konkurrierende Ideen über die Vergangenheit frei zu präsentieren, Impulse für neue Anstrengungen auf dem Gebiet der Festigung des katho lisch-nationalen Diskurses in der Kunst. In den Jahren 2010-2012 entstanden das polnische Golgatha in der St.-Barbara-Kirche in Gleiwitz (Gliwice) und das Golgatha des Vaterlandes in der Marienkirche in Kattowitz (Katowice), die vollständige historiosophische Ausführun
gen über die polnische Geschichte darbieten, die durch den romantischen Messianismus angeregt werden. Die Haltung zu nationalen Diskursen, die in den heiligen Räumen Oberschlesiens zum Ausdruck kommt, erstreckt sich zwischen den Polen des Indifferentismus und der Beja hung. In den ersten Jahrzehnten des 20. Jahrhunderts stoßen wir neben der Neutralität auf solche Fälle, in denen das nationale Paradigma in Frage gestellt und eine alternative Vision der Gemeinschaft präsentiert wird. Mit der Zeit erscheinen immer häufiger solche Program me, die an den nationalen Rahmen angepasst sind, sowie solche, in denen die Achse der Botschaft durch die katholisch-nationale Historiosophie bestimmt wird.
Indeks topograficzny Akwizgran 57 Altötting 190 Andziołówka 114 Bad Mergentheim 197 Bawaria 9, 105, 153, 182, 190 Berlin 41, 45, 50, 52, 94, 95, 135, 142, 163, 198, 201, 254 Beskid 145-147, 149, 161, 173 Biała Prudnicka 33 Bielszowice (obecnie dzielnica Rudy Śląskiej) 97 Bierdzany 5,99 Bieruń Stary 7 Biłgoraj 264, 319 Biskupice (obecnie dzielnica Zabrza) 103 Bobrek (obecnie dzielnica Bytomia) 49, 59, 140 Bobrowniki 49 Bochnia 51, 111 Bochum-Gerthe 52 Bogucice (obecnie dzielnica Katowic) 56, 57, 65, 66 Boguszowice 158 Boguszyce 100 Bojszowy 49 Brandenburgia 161, 197 Brąswałd 44-46, 315 Brno 181, 183, 184 Bruntál 183, 193 Brynica 99 Brześć 264, 319 Brzezinka (obecnie dzielnica Mysło wic) 117 Brzęczkowice (obecnie dzielnica My słowic) 258 Bytom 41, 47, 63, 65, 137, 138, 139, 142, 144, 154, 167, 174, 175, 176, 256, 268, 269, 321, 329 Castel Gandolfo 264, 319 Charków 301-303 Chebzie (obecnie dzielnica Rudy Ślą skiej) 59 Chełm Śląski 99 Chełmno 196 Chorzów 112, 113, 152, 167-171, 176, 318, 326, 330 Chorzów Stary (obecnie dzielnica Cho rzowa) 112, 113, 168, 170, 318, ՅՅՕ Chropaczów (obecnie dzielnica Świę tochłowic) 49 Chybie 158 Czeska Republika 9 Częstochowa 67, 115, 121, 131 Dachau 254, 302-304 Dąb (obecnie dzielnica Katowic) 49, 151» 152. 329 20,
■8 i Indeks topograficzny Dąbrowa Górnicza 104 Dąbrówką Mała (obecnie dzielnica Ka towic) 165, 166 Donieck 304, 305 Dortmund 47 Dortmund-Schüren 52 Düsseldorf 34, 50 Ełk 173 Frankfurt nad Menem 182, 193 Freilingsdorf 176 Friedenshütte zob. Nowy Bytom Frombork 45 Fürth 157 Galicja 44, 120, 302, 315, 330 Gdańsk 194, 257, 267 Gierałtowice 20, 37, 147-149, 151, 168, 177, 326 Gietrzwałd 45 Giżycko 193-195 Gliwice 7, 9, 16, 20, 41, 121, 137, 141, 153, 154, 196, 268, 269, 297, 300304, 306, 309, 311, 327, 329, 330 Głogów 267 Godula (obecnie dzielnica Rudy Ślą skiej) 16, 20, 58, 62, 117, 118 Gopło 39 Goslar 52 Góra św. Anny 9, 65, 173, 258, 266 Grunwald 262-264, 267 Hanower 47, 161 Hildesheim 49, 55, 157 Inowrocław 152 Istebna 20, 114, 145-147, 149, 189, 326, 330 Jarosław 111 Jasna Góra 45, 66, 114, 120, 121, 131, 255, 257, 264, 269, 273, 274, 279- 3°9 320, 328 Jeseniki 185 Józefowiec (obecnie dzielnica Kato wic) 205 Kalisz 40 Kalwaria Zebrzydowska 67 Kamień Śląski 51, 63, 154 Karb (obecnie dzielnica Bytomia) 59 Karniów 182, 184 Katowice 7-9, 12, 15-20, 33, 37, 41, 47- 57- 59- 65, 67, 94, 96-107, 109-113, 115-118, 120, 121, 124, 125, 127-129, 131, 132, 134-137, 139- 143-154- 156-160, 163, 164, 166-168, 170-173, 175-178, 199, 200, 202, 205, 254, 255, 258, 263, 264, 268, 272, 273, 275, 277, 279, 280, 297, 299-307, 309-312, 317322, 324, 326, 328-330 Katyń 301-303 Kędzierzyn (obecnie dzielnica Kędzierzyna-Koźla) 41, 167 Kielce 104 Klimczok 161 Kluczbork 63, 138 Kłodnica (obecnie dzielnica Kędzierzyna-Koźla) 144, 256, 257 Kłodzko 34 Knurów 17, 148, 151, 165, 167-170, 258, 259, 261,
262, 266-270, 272, 273- 276, 323- 324 Kochłowice (obecnie dzielnica Rudy Śląskiej) 47, 49, 65 Kolonia Gosławicka (obecnie dzielni ca Opola) 143 Komańcza 256 Koźle (obecnie dzielnica Kędzierzyna-Koźla) 144 Königslutter 49 Kraków 7, 34, 36-38, 42, 43, 46, 63, 67, 101, 105, 106, 108-110, 112114, 129, 131, 148, 152, 154, 160, 164, 173, 199, 258, 270
Indeks topograficzny 1 Królewska Huta (obecnie Chorzów) 39, 49, 57, 137, 150, 168, 169, 189, 206 Krzeszów 140 Kup 100 Kuźnia Raciborska 49 Morawska Ostrawa (obecnie dzielnica Ostrawy) 183 Miinster zob. Monastyr Münsterland 56 Mysłowice 62, 117, 156, 157, 160, 258 Legnica 267, 274, 275 Legnickie Pole 186, 274, 326 Lędziny 161 Licheń 10, 309 Lidzbark 173 Ligota Bialska 20, 33-46, 61, 161, 166, 167, 315, 316, 327 Linnich 57 Lipiny (obecnie dzielnica Świętochło wic) 273 Londyn 274 Loreto 115,264,319 Lourdes 45 Luboszyce 141 Lwów 111, 120, 271, 303 Lwówek Śląski 51 Neu-UIm 193 Niemcza 267 Nowa Wieś 149 Nowy Bytom (obecnie dzielnica Rudy Śląskiej) 25, 20, 46-52, 54-57, 59, 62, 65, 137, 190, 316, 321, 327, 329 Nysa 35, 41, 138, 142 Łuck 152, 271 Maciejkowice (obecnie dzielnica Cho rzowa) 169 Małopolska 63, 108, 124, 148, 172, 177, 178 Meklemburgia 161 Michałkowice (obecnie dzielnica Sie mianowic Śląskich) 49 Miednoje 301-303 Miedźna 161 Mikołów 65, 200 Mikulczyce (obecnie dzielnica Za brza) 41, 158, 167, 174, 175 Minden 157 Monachium 50, 58, 65, 66, 138, 142, 148, 153, 196, 198, 256, 279 Monastyr 55 Monte Cassino 263, 301 Olecko 173 Olesno 41, 131 Oleśnica 41 Olsztyn 263 Ołomuniec 7, 182, 183, 192, 272 Opatów 264 Opawa 7, 9, 13, 20, 179-195, 198, 206, 321, 327, 329 Opole 5,7,9,12,19,31-33,37,44, 46, 51, 53, 66, 97, 99, 105, 116, 136, 137, 139-144, 150, 173, 174, 180, 254, 256, 257, 271, 272, 277, 280, 322 Ornontowice 155 Orzegów (obecnie dzielnica Rudy Ślą skiej) 49, 59 Ostrawa 7, 9, 189 Ostrów Wielkopolski 59 Paderborn 52 Panewniki (obecnie dzielnica Kato wic)
49,57,63,65-67,131,150 Paprocany (obecnie dzielnica Ty chów) 324 Piekary Śląskie 9, 32, 38, 47, 115118, 131, 137, 152, 153, 199, 276, 318 ІЬ І
I Indeks topograficzny Pilchowice 150 Pińsk 271 Płock 151, 152 Płowce 263 Poczdam 51, 256, 264 Podhale 173 Poznań 151, 257, 262, 302 Praga 40, 140, 163 Prusy Wschodnie 11, 45, 173, 193195. 321 Przemyśl 111, 114, 116, 298 Pstrążna 49 Pszczyna 34, 41 Racibórz 16, 121, 148, 254, 268273, 276, 280, 323 Ratyzbona 63, 66, 148, 196, 279 Rheine 47, 49, 52, 55, 56 Rozbark (obecnie dzielnica Byto mia) 49,63-65,154 Rozłazino 196 Ruda (obecnie dzielnica Rudy Ślą skiej) 49 Ruda Śląska 47, 51, 299 Rudy Wielkie 9 Ruś Czerwona 178 Rybnik 114 Rydułtowy 196, 258 Rzym 43, 61, 107, 109, 128, 143, 163, 164, 257, 274 Saksonia 161 Salzburg 58 Słowenia 38 Słupna (obecnie dzielnica Mysłowic) 160 Soest 52 Sosnowiec 40, 43, 129 Spała 114 Stare Tarnowice (obecnie dzielnica Tarnowskich Gór) 49 Strzelce Wielkie (Opolskie) 150 Stuttgart 183 Stary Popielów 100 Stary Sącz 51 Syrynia 167, 170 Szombierki (obecnie dzielnica Byto mia) 49 Szopienice (obecnie dzielnica Kato wic) 150 Święta Lipka 45 Tannenberg 194 Toruń 10, 312 Troki 271 Trzebnica 150, 186, 276 Tychy 324 Warmia 44-46, 173, 193, 198, 315 Warszawa 110, 114, 115, 118, 121, 128, 253, 257, 270, 274, 298, 302, 312 Watykan 43, 95, 97, 140, 146, 163, 265 Wejherowo 196 Welehrad 38, 39, 151, 161, 163-165, 320 Westfalia 47, 49, 55, 56 Wielbark 45 Wieliczka 51 Wielkie Hajduki (obecnie dzielnica Chorzowa) 169 Wielkopolska 38, 39, 116, 162, 270, 302 Wielowieś 150 Wilno 171, 271 Wrocław 7, 34, 41, 48, 51, 52. 57» 61, 64, 66, 93, 95, 96, 99, 100, 103, 127, 135, 137-143, 148-150, 153, 154, 156, 157, 159, 162, 163, 167, 174, 186, 196, 197, 202, 254, 270, 275,
276, 325 Września 43, 302
Indeks topograficzny Zakopane 104 Załęże (obecnie dzielnica Katowic) 97 Zaolzie 172 Zbrucz 259, 260 1 Zębowice 41 Zgoda (obecnie dzielnica Świętochło wic) 47, 48, 53 Zimnice Wielkie 135, 329
Indeks nazwisk Adamczyk Edward, ks. 48, 54, 55, 62 Adamczyk Rudolf, ks. 160 Adamski Stanislaw, bp 98, 168, 170, 171, 254, 255, 275 Amsterdamski Stefan 22 Anderson Benedict 22, 24, 27, 28 Assmann Aleida 8,25,310,311,312 Bagiński Jan, ks. 142 Ballestrem Franz Xaver II von 65, 66 Balus Wojciech 29, 36, 150 Bańka Józef, ks. 95, 101, 103, 132, 134, 319, 320 Bar Adam 39 Barciak Antoni 39, 65, 102, 159, 163 277 Barczewski Walenty, ks. 44-46 Bartelmus, ks. 34 Bartnik Czesław, ks. 308 Bauer Leopold 184, 185, 187, 191 Bednorz Filip, ks. 275 Bednorz Herbert, bp 101, 103, 13 2, 13 4, 276, 3W- 3 20 Bendel Rainer 140 Benedykt XV, papież 108 Benek Iwona 47, 50 Bergman Eleonora 63 Beria Lawrientij 306 Bernatowicz Tadeusz 111 63, 128, 110, 190, 120, Bertram Adolf, bp 93-96, 99, И1՝ 142, 157 Beule Matthias 47 Bielak Jacek 257 Bismarck Otto von 67, 138, 160, 170 Bjork James E. 14, 32, 97, 118, 123 Blumówna Helena 164 Blümel Carl 198 Boczarowska Stanisława 268 Bodnieki Władysław 259 Bogaczewicz Stanisław A. 256 Bonczol Józef 269 Böhm Dominikus 139, 176, 193, 195 Börsch-Supan Eva 194 Böttcher Bernhard 191, 192 Brandt 45 Brandys Jan, ks. 149, 168 Braun Edmund Wilhelm 183, 185 Breuing Rudolf 55 Bringmann Michael 52 Bromboszcz Teofil, bp 155,159 Bryła Stanisław 164 Buchenfeld-Kamińska Irena 36 Buchwald Emanuel, ks. 63 Bukowski Jan 36 Bułhak Jan 171 Bunsch Adam 125-130, 135, 273֊ 276, 326 Burke Peter 13 Burno Filip 15, 158, 159
J 8 i Indeks nazwisk Burzec Henryk 17, 258, 259, 262, 264, 266-268 Busch Carl 50, 51 Caravaggio Michelangelo Merisi da 123 Castells Manuel 322 Chojecka Ewa 15, 58, 63, 102, 139, 159 Chomicka Ewa 23 Chrudzimska-Uhera Katarzyna 257 Chrząszcz Johannes, ks. 154 Cohn Norman 266 Conversi Daniele 23 Cuno Ludwig, ks. 197 Czaja Pawel, ks. 168 Czaplicki Wincenty 115, 119 Czechowicz Bogusław 163 Czyż Anna 264 Czyżewska-Knap Klaudia 47, 50, 51 Cwiek-Rogalska Karolina 191 Dalbor Edmund, abp 95 Dańda Józef 171 Dawid Adriana 141 Degner Carl Friedrich 301 Dietz dArma Leon 149, 277 Dijk Teun A. van 22 Długaj Karol, ks. 158 Dobrowolski Tadeusz 37, 40, 41, 168, 170, 173, 176, 177. 178 Dobrzycki Jerzy 172 Doering Oskar 58, 182, 197 Doiła Johann, ks. 138, 139 Donig Simon 16, 58 Drapiewski Władysław 151,152 Drogoń Andrzej 301, 302, 304, 309 Drzisga, ks. 100 Dudek Paweł, ks. 279 Dudek-Bujarek Teresa 15-17,34,104, 258 Dunikowski Xawery i6o, 164, 165, 258, 266, 267 Durkheim Émile 27 Dużyk Józef 43 Dworak Jan Stefan 48, 49, 54, 55 Dziurok Adam 254-256 Ehi Theodor 138, 141 Eichler Johann, ks. 181, 182, 183 Eljasz Wojciech 36 Faber Richard 140 Fahnroth Joseph 150 Falęcki Tomasz 32, 61, 94, 110 Fałkowski Wojciech 111 Fanta Heinrich 183 Fedorski Witold 268 Feja Paul, ks. 201, 204 Fertacz Sylwester 102 Fey Ernst 135, 142, 257 Ficek Jan Alojzy, ks. 31 Figel Albert 197 Figel Anton 138, 195 Filipczyk Joanna 279 Flacke Monika 15 Ford Aleksander 263 Forster Heinrich, bp 103 François Étienne 26 Franz Ernst 182, 183 Fromm Mansuetus OFM 49, 65 Gajda Jan, ks. 168 Gajewska-Prorok Elżbieta 34, 35 Gambiec Henryk
258 Gatti Arturo 264 Gawlik Zygmunt 148, 149, 159, 160, 164 Gawlina Józef, bp 109, 123, 124» 144, 254 Gawrecká Marie 180, 181 Gawrecki Dan 180 Gebauer Paul 184-186 Gebert Bronisław 162, 163 Gebert Gizela 162, 163 Geertz Clifford 23
Indeks nazwisk Geldner Erich 183 Gellner Ernst 24, 61 Germer Stefan 15 Giemsa Max 47, 49, 63 Gierlotka Stefan 57, 65, 66 Glemp Józef, kard. 298 Glötzle Leopold 58 Głazek Dorota 47, 49, 57, 158 Głowacka-Gajper Małgorzata 24 Gnidzińscy 114 Goduila Karl 58 Golachowski Stefan 99, 136 Gołubiew Antoni 259 Gorzelik Jerzy 17, 134, 160, 166, 167, 258, 264, 279, 319 Gottwald Karl 183, 184, 187 Goya Francisco 262 Górecki Jan, ks. 51 Górka Leonard SVD 38, 39 Górska Magdalena 110 Górzyński Władysław, ks. 129 Grabowski Elisabeth 117 Grażyński Michał 98, 106, 120, 123, 134, 145-147, 160, 169, 318 Grim Emanuel, ks. 145, 147, 189 Grivec Franc, ks. 38, 39 Grosby Steven 14, 28, 29 Grosch Waldemar 105, 150, 264 Grudniewski Jakub 263 Grundmann Günther 174 Grygiel Tomasz 47 Gryzik Johanna zob. Schaffgotsch Jo hanna von Grzesik Karol 168, 169 Grzybowski Zdzisław 106 Gucewicz Daniel 267 Gussone Nicolaus 153 Gwioździk Marek 168-170 Haake Michał 257 Hajda Jan, ks. 269, 272, 273 Hakuba Ignatz 63 Halbwachs Maurice 13 і Halecki Oskar 274 Hanich Andrzej, ks. 141, 271, 277 Hartig Michael 58 Hastings Adrian, ks. 28 Haubold-Stolle Julianne 17, 97 Heidenreich Carl 58 Heider Paul ОТ 182-189, 191-193, 195, 198, 327 Henckel von Donnersmarck Edwin 48 Henckel von Donnersmarck Laza rus II 65 Henlein Konrad 180, 193 Henryk I Brodaty, książę śląski 150, 151, 276 Henryk II Pobożny, książę śląski 274 Herder Johann Gottfried 50, 61, 316 Herkommer Hans 182 Herzig Richard 157 Hinssen Felix 142, 143 Hitze Guido 141, 204 Hlond August, kard. 67, 94, 96, 98, 112, 144, 146, 154, 15 5, 159, 163, 203, 25 5, 279 Hobsbawm Eric
24, 266 Hohenzollernowie, dynastia 169, 194 Hojka Zbigniew 148 Holeczko-Kiehl Andrzej 111,113 Hossfeld Oskar 158 Hrabowsky Alfred, ks. 144 Hutchinson John 24, 25 llkosz Barbara 15, 137 Jacobson Krystyna 257 Jadwiga, św., księżna śląska 105, 150, 189, 272, 276, 327 Jaesche, ks. 99 Jagiełło Władysław, król polski 111, 112 Jagła Jowita 45 Jan XXIII, papież 257, 270 Jan Paweł II, papież, św. 276, 280, 297, 308 Ч
i Indeks nazwisk Jan Kazimierz, król polski 112 Janson Felicitas 182 Jelitto Gabriela 257 Jerzak Janusz 301 Jodkowski Marek, ks. 193 Junginger Horst 140 Just Ernst 182, 184, 188, 189, 193 Kaczmarek Jan 173 Kaczmarek Ryszard 179, 256, 263, 324 Kalinowska-Wójcik Barbara 102 Kaller Maximilian, bp 198 Kamusella Tomasz 12 Kapica [Kapitza] Jan, ks. 53, 59, 9496, 101, 116, 118, 119, 163, 201 Kappel Kai 182 Kaps Engelbert 188 Karch Brendan 11, 12, 31, 99, 136, 203 Kasperkowitz Karl 167 Kasperlik Wilhelm, ks. 176 Kedourie Elie 27, 28, 266 Kickton Arthur 51, 137, 138, 141, 142 Kiełbasa Antoni, ks. 276 Kiełkowski Tomasz 104 Killer Karl ւ 98 Klajmon Barbara 47 Klaussmann Anton Oskar 41 Klemens Jan, ks. 279 Klomp Johannes Franziskus 47, 49, 51, 52, 55, 56 Kłakus Michał, ks. 67, 96, 154, 278 Knötel Richard 41 Kocur Adam 116, 119, 171 Kolassa Stanislaus 189 Komar Beata 153 Kornecki Grzegorz 298 Kominek Bolesław, bp 254, 256, 271, 272, 277 Konarski Marian 114 Konarzewska Joanna 269, 272 Konarzewski Ludwik 114, 145, 146, 149. 325 ՅՅՕ Konarzewski Ludwik junior 269,272, Konarzewski Łukasz 114, 145, 146, 149 Konieczny Jan TChr 144 Kontny Irena 50, 51, 104, 114, 145, 197 Kończał Kornelia 26 Kopiec Jan, bp 33, 150 Kopp Georg, bp 61, 66, 93, 154 Kordecki Augustyn (właśc. Klemens) OSPPE 131 Korfanty Wojciech 32, 43, 53, 95, 119, 170 Korpsch Karl 49 Korus Emil, ks. 47, 48 Koselleck Reinhart 195, 310 Kościk Elżbieta 102 Kowal Michał 104,106,107, 129, 15 2 Kowalewski Otto 64, 153 Kowarski Felicjan Szczęsny 264 Koziełek Alojzy, ks. 39, 151, 161, 162, 165, 261, 262 Közietek Jan, ks. 39, 161, 162, 165
Kozina Irma 58, 158, 159, 264 Köhler Joachim 140 Krasiński Zygmunt 53 Kraszewski Ignacy 259 Krzyżanowski Lech 94-96, 204 Krzyżanowski Michał 22 Kruszyński Tadeusz Albin, ks. 152 Kubina Teodor, bp 66, 94, 95, 104, 110, 115, 116, 118, 119, 121, 124, 129-131, 144, 163, 164, 199-205, 326 Kubis Josef, ks. (proboszcz w Opolu) 95, 140-142, 144, 254 Kubis Josef, ks. (proboszcz w Załężu) 97 Kucharski Wojciech 141, 271 Kudera Jan, ks. 105,117.120,133,149 Kulczyński Kazimierz 159
Indeks nazwisk Kulig Józef, ks. 154-157 Kulpińska Katarzyna 171 Kurovski Franz Ludwig 183 Kwiatek Agnieszka 302 Kwiatkowski Jerzy 275 Kwiotek Katarzyna 16, 269 Kytzia Paul 154 Landmann Theo M. 194 Lange Carl 194 Langer Alexis 103 Langer Joseph 57 Langman Jerzy 34-36, 149 Larisch Jan 182, 183 Lemke Jay 22 Lempik Theodor 257 Lenartowicz Teofil 40 Leon XIII, papież 55, 64, 154 Leoussi Athena S. 14, 28 Lersch Carl 34, 50, 51 Lewandowski Jerzy, ks. 308 Lewek Michal, ks. 66, 95, 131, 141, 201 Lex Pawel, ks. 67 Linek Bernard 17, 60, 97 Lipnicki Albert 279 Lipońska-Sajdak Jadwiga 172 Lis Marek 141 Lisiecki Arkadiusz, bp 98, 105, 108, 112, 115, 118, 119, 121, 146, 148, 164, 165 Londzin Józef, ks. 40, 172, 173 Lothar III, cesarz rzymski 49 Lubina Michal 47 Lubos-Koziel Joanna 36, 150, 278 Lukaschek Hans 94 Lurz Meinhold 197 Lobos Tadeusz 175 Luczewski Michal 25, 27 Macała Jaroslaw 97, 203 Macha Jan, ks. 113 Macha Simon 167 і Madajczyk Piotr 253, 254, 255 Majewski Piotr Μ. 192, 193 Makarewicz Julian 112, 113, 318, 326 Makówka Leszek, ks. 21, 258, 267, 273, 280 Malicki Jan 105, 158 Marquard Odo 195 Maruska Józef, ks. 256, 257 Massalska Barbara 257 Mastalerz Jacek 172 Maslinski Stanisław, ks. 152, 168, 169 Matejko Jan 38, 40, 43, 111, 115, 165 Matusiewicz Adam 300 Mayer Franz Borgias 50, 5i 58, 66, 153 196 Mehoffer Józef 151 Melbechowska-Luty Aleksandra 160, 164 Mencken August 49 Mercik Henryk 47, 50 Miarka Karol 32, 39, 200, 202 Michalczyk Andrzej 14, 17, 26, 60, 97 99 Michalik Józef, abp 298 Michatz [Michacz] Paweł, ks. 205 Michejda Tadeusz 133, 134 Mielke Robert 174 Mieszko I, król
polski 20, 278 Migasiewicz Paweł 111 Młynarczyk-Tomczyk Anita 255,263, 274 Morcinek Gustaw 126 Mossakowski Stanisław 111 Mościcki Ignacy 143, 168 Musialik Wanda 256 Müller Adolf 183 Müller Karel 180, 181, 188 Mysłek Wiesław 163, 164 Myszor Jerzy, ks. 3 2, 3 3, 63, 66, 94, 96, 97, 101, 144, 154, i5 5 163, 202, 204, 272, 279, 300 Myślińska Anna 111
I Indeks nazwisk Nadolski Przemysław 137, 138, 256, 268 Nakonieczny Ryszard 159 Napieralski Adam 53 Nerlich Leopold, ks. 32, 47 Nevěřil Jan, ks. 183-185 Nicolai Hellmuth 136 Nieborowski Paul, ks. 95, 161, 203, 204 Niedźwiedź Anna 131 Nietsche Benno 304 Nijakowski Lech M. 11,310,311 Nora Pierre 14, 178 Norbiin Stefan Juliusz 171 Noszczak Bartłomiej 256 Nowak Anatol, bp 116 Nowak Janusz 272 Nowobilski Józef Andrzej, ks. 35,38, 42, 43 Nowosielska-Sobel Joanna 41, 167 Nöllner Emil 150, 166 Obeth Joseph 183, 187 Odorowski Waldemar 159 Ogno-Serra Giovanni Battista, ks. 95, 96, 110 Oidtmann 57 Olszar Henryk, ks. 97, 148, 168, 279 Omilanowska Małgorzata 10, 176, 178, 309 Opielka Józef, ks. 95, 123, 161 Opolczyk Jan zob. Szwed Edward Organisty Adam 57 Orzechowski Stanisław 110 Osatschuk Sergij 10 Ostrzołek Wiktor 277 Pałka Witold 280 Panofsky Erwin 13 Pant Eduard 189 Papsdorf Felix 187 Partsch Joseph 41 Paweł VI, papież 141, 265, 271 Pawluk Henryk 257 Pelczar Józef, bp 111 Peretiakowicz Antoni 200 Pękalska Krystyna 275 Pękalski Stanisław 275 Picasso Pablo 262 Piechotta Johannes, ks. 136, 144 Pietz Bernhard, ks. 55, 56 Pillawa Gottfried, ks. 5 Pius X, papież 143 Pius XI, papież 95, 111, 116, 121, 142, 143, 146, 159, 163 Platzek Karl 63, 138, 153 Poelzig Hans 51 Polak Wiktor 153 Polak-Springer Peter 17, 169, 206 Porcek Józef, ks. 324 Porter-Szücs Brian 9, 10, 29, 278, 297 Porwoll Wilhelm, ks. 138, 144 Prus Konstanty 65, 66 Przyklink Jan 149 Pucher Wawrzyniec, ks. 115, 153 Pustułka Agata 299, 300 Pyka Henryk, ks. 106, 125, 127, i35, 275 Quint Severin, ks. 193 Radziewicz-Winnicki Jacek
65 Radzymińska Józefa 259 Rajkowski Bolesław 319 Ratti Achille zob. Pius XI papież Reck Arthur 142 Reni Guido 34, 37, 42 Ręgorowiczowa Olga 117 Richter 34 Robota Władysław, ks. 147-149, 151, 153, 177, 254 Rojek Paweł 266, 307 Romanowicz Antoni 126 Romańczyk Fryderyk 152, 205 Ropiak Sławomir 45 Rosen Jan Henryk 264, 329
Indeks nazwisk Rosenbaum Sebastian 12, 17, 163, 169, 254 Rottermund Andrzej 111 Rozkoszny Franciszek 156, 157 Rozpędowski Jerzy 51 Rubý Jan 183 Rudziński Piotr 171 Ryba Grażyna 45 Salomon D. 137 Saryusz-Wolska Magdalena 26 Saurma-Jeltsch Hedwig von 65 Schabik Karl 137 Schaffgotschowie, ród 54, 59, 62 Schaffgotsch Hans Ulrich von 48, 58, 65 Schaffgotsch Johanna von 58, 65 Schaffner Sabina 126 Schattkowsky Ralph 10 Schälzky Robert OT 193 Schirmeisen Reinhold, ks. 65 Schleibner Kaspar 142 Schlemihl Peter 5,11,42,52,123,203 Schlüter Andreas 187 Schmid Ulrich 110, 126, 173, 305 Schmid-Breitenbach Franz 58 Schmitz Josef 49 Schneider Georg 196 Schneider Ludwig 34, 47, 49, 151, 302 Scholzowa-Železna Helena 186 Schön Theodor von 194 Schreiner Georg 63, 66 Schreiner rzeźbiarz z Opola 142 Schulze Hagen 26 Schumann August, ks. 65 Seiler Adolph 196 Semik Teresa 300 Siemienik Alojzy, ks. 116 Sieradzka Anna ui Sieradzki Wojciech 111 Sikorski Lucjan 160 Siwinna Carl 41 І Siwinna Fritz 41 Skowronek Ludwig, ks. 56, 65-67 Skowroński Aleksander, ks. 5, 3340, 42-44, 46, 53, 61, 129, 132, 140, 149, 161, 163, 200, 315-317 Skupin Aleksander 302 Skworc Wiktor, abp 299, 304, 305 Smith Anthony D. 14, 19, 23-28, 42, 123. 127 Sonnek Franz Xaver, ks. 142 Sontag Magdalena 168-170 Soremba Edgar, ks. 257 Sorger Gisela 47, 49, 52, 56 Spaltenstein Wincenty 169 Spribille Kurt 143 Stalmach Paweł 39, 40, 202 Stefan Bernhard 59 Stefański Krzysztof 15 Stein Erwin 167 Steinhofer Salomon 269 Steller Paweł 126,171 Stephan Stanislaus, ks. 140 Steuer Antoni 148, 168 Stierle Karlheinz 195 Stoffels Michaela 198 Stona
Maria 187 [Szymanska-Störtkuhl] Störtkuhl Bea te 15,51,137,138,142,159,176, 179 Stróżyna Katarzyna 256 Struve Kai 12 Strzyż Franciszek, ks. 62 Stüben Jens 179 Stüler Friedrich August 301 Styka Jan 115 Suchoń Andrzej, ks. 302 Sutor Emil 182 Sylwester Antoni 267 Syska Anna 104 Szczypka-Gwiazda Barbara 15, 47, 125, 153, 159, 160, 277 Szekspir William 8 Szlachta Bogdan 10 Пі
I Indeks nazwisk Szmula Józef 32, 47 Szołtysik Wojciech, ks. 151 Szopa Ryszard 29, 51, 168, 199, 273 Szramek Emil, bł. 17, 18, 20, 33-38, 40, 42, 53, 59, 101-108, 110, 111, 113, 115-117, 119, 120, 122-136, 140, 144. 145- M/, 152-154, 199-201, 205, 254, 268, 273, 300, 302-304, 319, 320, 322, 323, 327, 328 Szwajnoch Stefan, ks. 112, 113, 168, 170, 199, 254, 319, 322, 327 Szwed Edward 139, 140, 174 Szybisty Tomasz 114 Szydłowski Tadeusz 178 Szyguła Bogusław 267 Święcicka Marta 301 Święcicki Jan 301 Sebek Jaroslav 192 Šopak Pavel 181-184, 186-188, 190 Talmon Yonina 307 Taranczewski Wacław 106 Tarnowski Józef 257 Tarnowski Stanisław 111 Tazbir Janusz 274 Tesař Petr 186 Tetmajer Włodzimierz 20, 34-38, 40, 42-44, 61, 129, 166, 167, 315, 316, ՅՅՕ Thiele Ernst Otto 136 Tofilska Joanna 102 Tombarkiewicz Wiktoria 16, 300303, 306, 307, 309 Traba Robert 11, 14, 26, 150 Trąba Mariusz, ks. 94, 95, 201 Trocha Jan, ks. 7 Tschotschel Bruno 57 Tunkel Ludwik, ks. 65-67 Tygielski Wojciech 111 Tylla Franciszek, ks. 57, 95 Ulitzka Carl, ks. 254 Unierzyski Józef 117, 119-121, 134, 318-320 Uthemann Anton Uziembło Henryk 95, 140, 141, 204, 17, 106-113, 116, 123-126, 128-130, 62 129 Vaussard Maurice 200 Voltz Hans 66 Vonlanthen Isabelle 126, 173 Vybíral Jindřich 185 Walicki Andrzej 265, 307 Walloschek Franz, ks. 100 Wałach Jan 145, 146 Wanatowicz Maria 12,127 Wardzyński Michał 111 Wasylewski Stanisław 105, 173 Wawoczny Grzegorz 272 Weber Martin 193 Weger Tobias 179 Wessinghage-Okon Marlies 142,144, 257 Wçcki Mirosław 163, 263 Wieczorek Meinard OFM 57 Wieczorek Wilhelm 49 Wiedermann Fritz 174 Wilcken
Franziska 182, 193 Wilczek Franciszek, ks. 277 Wilczek Piotr 158 Winterowski Leonard 111 Wodak Ruth 22 Wojciechowski Zygmunt 262 Wojtczak Marcin 39 Wojtkowski Jacek Μ., ks. 45 Wojtyła Karol zob. Jan Pawel II Wolańska Joanna 36 Wosnitza Franz, ks. 98 Woźniczka Zygmunt 305 Wójcik Marek 51 Wójcik Michał 300 Wójtowicz-Huber Bernadetta 10
Indeks nazwisk Wujek Jakub, ks. 50 Wygasz Teofil 156,157 Wyspiański Stanisław 36 Wyszyński Stefan, kard. 255-257, 265, 271, 276, 278, 279, 299, 308, 323. 324 Zabłocka-Kos Agnieszka 103 Zaremba Marcin 262 Zdražila Adolf 183, 184, 186, 187 Zembaczyński Antoni 113 Zeńczak Anna 151 Zepter Johann 45 Zieliński Henryk 93 Zientara-Malewska Maria Zillman Emil 62 Zillman Georg 62 45 Żmudziński Jerzy 151 Żurawski Zygmunt 157 Żurek Robert 150 Życiński Józef, abp 298 Žáček Rudolf 180, 181, 188
Bibliografia Archiwalia Archiwum Archidiecezji w Katowicach Akta parafii Matki Boskiej Szkaplerznej w Gierałtowicach. Budowy, Akta Lokalne 642, Pismo bpa Arkadiusza Lisieckiego do Zygmunta Gawlika z 18.01.1930 r., k. 86. Akta parafii Matki Boskiej Szkaplerznej w Gierałtowicach. Budowy, Akta Lokalne 642, Pismo Zygmunta Gawlika do bpa Arkadiusza Lisieckiego z 24.01.1930 r., k. 98. Akta parafii Matki Boskiej Szkaplerznej w Gierałtowicach. Budowy, Akta Lokalne 642, Pismo ks. Władysława Roboty do kurii biskupiej z 29.05.1931 r., k. 151. Akta parafii Matki Boskiej Szkaplerznej w Gierałtowicach. Budowy, Akta Lokalne 642, Pismo ks. Władysława Roboty do kurii biskupiej z 14.07.1932 r„ k. 206. Akta Parafii Matki Boskiej Szkaplerznej w Gierałtowicach, Akta Lokalne 642, Pi smo Wydziału Oświecenia Publicznego Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego do ks. Władysława Roboty z lipea 1931 r., k. 177. Akta Parafii Matki Boskiej Szkaplerznej w Gierałtowicach, Akta Lokalne 642, Pi smo ks. Władysława Roboty do kurii biskupiej z 19.02.1932 r., k. 191. Akta Parafii Matki Boskiej Szkaplerznej w Gierałtowicach, Akta Lokalne 642, Pismo Tadeusza Dobrowolskiego do ks. Władysława Roboty z 09.02.1931 r., k. 190. Akta Parafii Nawiedzenia NMP w Orzeszu, Akta Lokalne 1622, t. 1, Pismo polskich stowarzyszeń do administratora ks. Augusta Hlonda z 30.06.1924. Akta Parafii Nawiedzenia NMP w Orzeszu, Akta Lokalne 1622, t. 1, Pismo ks. Jó zefa Kuliga do administratora ks. Augusta Hlonda z 06.06.1923. Akta Parafii Nawiedzenia NMP w Orzeszu, Akta Lokalne 1622, t. 2, Pismo polskich stowarzyszeń do bpa Teofila
Bromboszcza z 06.06.1934. Akta Parafii Nawiedzenia NMP w Orzeszu, Akta Lokalne 1622, t. 2, Pismo ks. Jó zefa Kuliga do kurii biskupiej z 23.10.1934. Akta Parafii Nawiedzenia NMP w Orzeszu, Akta Lokalne 1612, Pismo ks. Józefa Kuliga do kurii biskupiej z 11.06.1926, k. 32-33.
I Bibliografia Akta Parafii Nawiedzenia NMP w Orzeszu, Akta Lokalne 1612, Pismo ks. Józefa Kuliga do kurii biskupiej z 18.05.1926. Akta Parafii Nawiedzenia NMP w Orzeszu, Akta Lokalne 1612, Pismo wicewoje wody Zygmunta Żurawskiego do katolickiego urzędu parafialnego w Orzeszu z 17.07.1930. Akta Parafii Nawiedzenia NMP w Orzeszu, Akta Lokalne 1612, Pismo katowickiej kurii biskupiej do ks. Józefa Kuliga z 09.06.1926. Akta Parafii Nawiedzenia NMP w Orzeszu, Akta Lokalne 1612, Opinja dotycząca projektów budowy kościoła w Orzeszu. Akta parafii św. Bartłomieja w Bieruniu Starym, Akta Lokalne 101, Pismo wikariu sza generalnego do ks. Jana Trochy z września 1948, k. 182, 183. Akta rzeczowe, sygn. 719, Pismo okręgowego konserwatora do wikariusza general nego z 26.11.1928, k. 36. Archiwum Państwowe w Katowicach Urząd Wojewódzki Śląski w Katowicach, Katedra w Katowicach - budowa, sygn. 632, к. з-ą, Pismo inż. Lucjana Sikorskiego do Ministerstwa Robót Publicznych z 26.01.1928. Archiwum Państwowe w Opolu Oberpräsidium der Provinz Oberschlesien, 85. Gottesdienstliche Versorgung der Minderheit 1931-37, Pismo bierdzańskiego proboszcza Gottfrieda Pillawy do rządu prowincjalnego w Opolu z 23.04.1931, k. 102. Archiwum Parafii Rzymsko-Katolickiej św. św. Jana i Pawła Męczen ników w Katowicach-Dębie Kronika parafialna, bez sygnatury. Zemský archiv v Opavě Kuratorium nadace pro výstavbu kostela sv. Hedviky v Opavě, sygn. 2873, Inv. č. 1, Fase. L, 1895-1938, Stiftsbrief. Kuratorium nadace pro výstavbu kostela sv. Hedviky v Opavě, sygn. 2873, Inv. č. 1, Fase. L, 1895-1938, Pismo ołomunieckiego
konsystorza do ks. Paula Heidera z 11.03.1931. Kuratorium nadace pro výstavbu kostela sv. Hedviky v Opavě, sygn. 2873, Inv. č. 1, Fase. L, 1895-1938, Pismo ks. Paula Heidera do burmistrzów (Sehr geehrter Herr Bürgemeister) ze stycznia 1935. Kuratorium nadace pro výstavbu kostela sv. Hedviky v Opavě, sygn. 2873, Inv. č. 1, Fase. L, 1895-1938, List Eduarda Panta do Stanislausa Kolassy z 27.09.1932. Kuratorium nadace pro výstavbu kostela sv. Hedviky v Opavě, sygn. 2873, Inv. č. 1, Fase. L, 1895-1938, List Eduarda Panta do Stanislausa Kolassy z 14.12.1932.
Bibliografia I Kuratorium nadace pro výstavbu kostela sv. Hedviky v Opavě, sygn. 2873, Inv. č. 2, Fase. II., 1913-1938, List Leopolda Bauera do Karla Gottwalda z 13.01.1933. Kuratorium nadace pro výstavbu kostela sv. Hedviky v Opavě, sygn. 2873, Inv. č. 2, Fase. IL, 1913-1938, List Leopolda Baura do ks. Paula Heidera z 11.09.1935. Kuratorium nadace pro výstavbu kostela sv. Hedviky v Opavě, sygn. 2873, Inv. č. 1, Fase. L, 1895-1938, Pismo ks. Paula Heidera do zarządów gmin (An den geehrten Gemeindevorstand in...) z listopada 1931. Kuratorium nadace pro výstavbu kostela sv. Hedviky v Opavě, sygn. 2873, Inv. č. 1, Fase. L, 1895-1938, List burmistrza Ernsta Justa do Zemského úřadu v Brně z 22.06.1933. Kuratorium nadace pro výstavbu kostela sv. Hedviky v Opavě, sygn. 2873, Inv. č. 2, Fase. IL, 1913-1938, List Leopolda Bauera do ks. Paula Heidera z 08.11.1934. Kuratorium nadace pro výstavbu kostela sv. Hedviky v Opavě, sygn. 2873, Inv. č. 2, Fase. IL, 1913-1938, Programm für die Bilder und Altäre. Kuratorium nadace pro výstavbu kostela sv. Hedviky v Opavě, sygn. 2873, Inv. č. 2, Fase. IL, 1913-1938, Protokol aufgenommen über die in der Angelegenheit St. Hedwigs-Krieger-Gedächtniskirche auf der Probstei zu Troppau am 21.12.1935 abgehaltene Sitzung. Opracowania zwarte Anderson Benedict: Wspólnoty wyobrażone. Rozważania o źródłach i rozprzestrze nianiu się nacjonalizmu. Tłum. Stefan Amsterdamski. Kraków 1997. Architektura Wrocławia. T. 3: Świątynia. Red. Jerzy Rozpędowski. Wrocław 1997. Architektura XIX i początku XX wieku. Red. Tomasz Grygiel. Warszawa 1991. Assmann Aleida: Der
lange Schatten der Vergangenheit. Errinerungskultur und Geschichtspolitik. München 2014. Assmann Aleida: Erinnerungsräume. Formen und Wandlungen des kulturellen Gedächtnisses. München 2010. Aufbruch und Krise. Das Östliche Europa und die Deutschen nach dem Ersten Welt krieg. Hrsg. Beate Störtkuhl, Jens Stüben, Tobias Weger. München 2010. Bar Adam: Karol Miarka. Studium z dziejów Górnego Śląska. Katowice 1938. Bartnik Czesław: Teologia narodu. Częstochowa 1999. Bednorz Herbert, Bańka Józef: Życie i działalność ks. Emila Szramka 1887-1942. Katowice 1966. Benek Iwona, Mercik Henryk: Oryginalne kościoły neostylowe autorstwa znanych architektów na terenie dzisiejszej Rudy Śląskiej. W: Sztuka sakralna Rudy Śląskiej. Red. Barbara Szczypka-Gwiazda, Michał Lubina. Ruda Śląska 2005, s. 54-58. Bergman Eleonora: Giszowiec - górnicza wieś-ogród. W: O sztuce Górnego Śląska i przyległych ziem małopolskich. Red. Ewa Chojecka. Katowice 1993, s. 223-236. Bericht des Provinzial-Konservators der Kunstdenkmäler der Provinz Schlesien über die Tätigkeit vom 1. Januar 1900 bis 31. Dezember 1902 erstattet an die Pro-
Bibliografia vinzial-Kommission zur Erhaltung und Erforschung der Denkmäler Schlesiens. Breslau 1903. Bielak Jacek: Nowoczesność w strefie sacrum. Dekoracje milenijne w kościele Mariac kim w Gdańsku. W: Nowoczesność w sztuce i w myśli o sztuce na Pomorzu od XIX do XXI wieku. Red. Jacek Bielak, Józef Tarnowski. Gdańsk 2015, s. 219-251. Biskup August Hlond i jego diecezja. Red. Jerzy Myszor. Katowice 2013. Bjork James E.: Neither German nor Pole. Catholicism and National Indifference in a Central European Borderland. Ann Arbor 2008. Blumówna Helena: Rozmowy przeprowadzone z Xawerym Dunikowskim w grudniu 2945 roku w Krakowie [maszynopis w materiałach Słownika artystów polskich. Cz. 1. Instytut Sztuki PAN w Warszawie]. Bodnieki Władysław: Opowieść o rzeźbiarzu Henryku Burzcu. Maszynopis w Izbie Tradycji KWK „Knurów” w Knurowie. Bogaczewicz Stanisław A., Stróżyna Katarzyna: Dolny Śląsk i Opolszczyzna. W: Mi lenium czy Tysiąclecie. Red. Bartłomiej Noszczak. Warszawa 2006, s. 90-118. Börsch-Supan Eva: Die Provinzen Ost-und Westpreußen und Großherzogtum Posen. München-Berlin 2010. Böttcher Bernhard: Gefallen für Volk und Heimat. Kriegerdenkmäler deutscher Minderheiten in Ostmitteleuropa während der Zwischenkriegszeit. KölnWeimar-Wien 2009. Breuing Rudolf: Die Basilika in Rheine. München-Zürich 1988. Bringmann Michael: Studien zur neuromanischen Architektur in Deutschland. Heidelberg 1968. Buchenfeld-Kamińska Irena: Próba charakterystyki monumentalnego malarstwa ściennego jana Bukowskiego na tle sztuki jego czasów. W: Sztuka sakralna Krako wa w wieku XIX. Red. Joanna Wolańska,
Wojciech Bałus. Cz. 3. Kraków 2010, s. 279· Burke Peter: Naoczność. Materiały wizualne jako świadectwa historyczne. Tłum. Justyn Hunia. Kraków 2012. Burno Filip: Świątynie nowego państwa. Kościoły rzymskokatolickie II Rzeczypospo litej. Warszawa 2012. Burno Filip: Zygmunt Gawlik 1895-1961. Architekt katedry katowickiej. Katowice 2003. Cader Wojciech: Kościół pw. świętych Cyryla i Metodego. Dzieje budowy, wystrój i wyposażenie. Katowice 2014 [maszynopis pracy dyplomowej w Instytucie Nauk o Sztuce Uniwersytetu Śląskiego]. Castells Manuel: Siła tożsamości. Tłum. Sebastian Szymański. Warszawa 2009. Chojecka Ewa: Kościół św. Józefa w Zabrzu Domnikusa Bohrna na tle krajobrazu artystycznego Górnego Śląska okresu międzywojnia. W: Sztuka Górnego Śląska na przecięciu dróg europejskich i regionalnych. Materiały V Seminarium Sztuki Górnośląskiej odbytego w dniach 14-15 listopada 1997 roku w Katowicach. Red. Ewa Chojecka. Katowice 1999, s. 169-201.
Bibliografia Chrząszcz Johannes: Drei schlesische Landesheilige: der hl. Hyacinth, der selige Ceslaus und die selige Bronislawa. Breslau 1897. Cohn Norman: W pogoni za milenium. Milenarystyczni buntownicy i mistyczni anarchiści średniowiecza. Tłum. Marek Chojnacki. Kraków 2007. Conversi Daniele: Resisting primordialism (and other -isms). W: Ethnonationalism in the Contemporary World: Walker Connor and the Study of Nationalism. Ed. Daniele Conversi. London 2004, s. 269-290. Czechowicz Bogusław: Katowice - śląska „kontrstolica”. Stołeczny kod architektonicz ny czasów modernistycznych ideologii. W: Wielokulturowość Katowic. Katowice w 139. rocznicę uzyskania praw miejskich. Red. Antoni Barciak. Katowice 2005, s. 226-242. Czyżewska֊Knap Klaudia: Ikonografia kościoła pw. św. Pawła w Nowym Bytomiu. W: Sztuka sakralna Rudy Śląskiej. Red. Barbara Szczypka-Gwiazda, Michał Lu bina. Ruda Śląska 2005, s. 17-29. Czyżewska-Knap Klaudia: Kościół pw. św. Pawła w Nowym Bytomiu na tle innych realizacji Johannesa Franciskusa Klompa. Geneza architektury i form dekoracyj nych. W: Sztuka sakralna Rudy Śląskiej. Red. Barbara Szczypka-Gwiazda, Mi chał Lubina. Ruda Śląska 2005, s. 31-42. Dawid Adriana, Hanich Andrzej: Ksiądz prałat Josef Kubis - proboszcz parafii św. Krzyża w Opolu (1917-1945). W: W herbie miasta krzyż. #8oolatOpola. Red. Marek Lis. Opole 2017, s. 65-75. Der Kattowitzer Dom. Krakau 1927. Der Sprachgebrauch bei den Gottesdiensten in Oberschlesien. Ergebnis einer von der Landesgruppe Schlesien des Bundes Deutscher Osten durchgeführten statistischen Erhebung. Breslau den 4. Juli
1935. W: Materiały do statystyki narodowościowej śląska Opolskiego z lat 1910-1939. Red. Stefan Golachowski. Poznań-Wroclaw 1950, s. 49-80. Deutsche Erinnerungsorte. Hrsg. Bd. 1. Étienne François, Hagen Schulze. München 2008. Die Architektur der Weimarer Republik in Oberschlesien. Ein Blick auf unbeachtete Bauwerke. Hrsg. Nicolaus Gussone. Ratingen-Hösel 1992. Die deutsche Stadt Beuthen О/S. und ihre nächste Umgebung (Monographien deut scher Städte 15). Hrsg. Karl Kasperkowitz, D. Salomon, Erwin Stein. Berlin Friedenau 1925. Dobrowolski Tadeusz: Sztuka województwa śląskiego. Katowice 1933. Dobrowolski Tadeusz: Zabytki sztuki województwa śląskiego i ich znaczenie dla nauki. Referat wygłoszony па XV Zjeździe Rady Konserwatorów w Katowicach 10 października 1930 r. Cieszyn 1930. Dobrzycki Jerzy: Kościoły drewniane na Górnym Śląsku. Kraków 1926. Droga do stabilizacji polskiej organizacji kościelnej na Ziemiach Zachodnich i Pół nocnych po II wojnie światowej. W 40. rocznicę wydania konstytucji apostolskiej Pawła VI Episcoporum Poloniae coetus. Red. Wojciech Kucharski. Wrocław 2013.
I Bibliografia Dużyk Józef: Sława, Panie Włodzimierzu. Opowieść o Włodzimierzu Tetmajerze. Kraków 1998. Dworak Jan S.: Dzieje polskości Nowego Bytomia. Nowy Bytom 1939. Dworak Jan S.: Historia parafii nowobytomskiej. Nowy Bytom 1937. Dzieje parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Raciborzu. Red. Grzegorz Wawoczny. Racibórz 2005. Dziurok Adam: Kruchtoizacja. Polityka władz partyjno-państwowych wobec Kościoła katolickiego w latach 1945-1956 w województwie śląskim/katowickim. Katowice 2012. Estetyka dyskursu nacjonalistycznego w Polsce 1926-1939. Red. Ulrich Schmid. Warszawa 2014. Ethnonationalism in the Contemporary World: Walker Connor and the Study of Na tionalism. Ed. Daniele Conversi. London 2004. Faber Richard: Maria Laachs „Liturgische Bewegung“ im Allgemeinen und Odo Ca selers „Mysterientheologie“ im Besonderen. Ein doppelter Rückblick auf katholi sche Religionsgeschichte, mit Seitenblick auf Miracea Eliade und Stefan George. W: The Study of Religion Under the Impact of Fascism. Ed. Horst Junginger. Leiden-Boston 2008, s. 421-442. Falęcki Tomasz: O narodowe oblicze katolickiego życia kościelnego na Górnym Ślą sku. Polska - Stolica Apostolska - Niemcy 1919-1922. Kraków 2003. Falęcki Tomasz: Obóz sanacyjny a Chrześcijańska Demokracja w województwie ślą skim - charakterystyka konfliktu. W: Katowice w II Rzeczypospolitej. T. 4. Red. Antoni Barciak. Katowice 2015, s. 60-76. Festschrift veröffentlicht bei Gelegenheit der feierlichen Konsekration der neuerbau ten Franziskanerkirche ad S. Ludovicum regem in Panewnik bei Idaweiche am 19. Juli 1908. Breslau 1908.
François Étienne, Schulze Hagen: Einleitung. W: Deutsche Erinnerungsorte. T. 1. Hrsg. Étienne François, Hagen Schulze. München 2008, s. 9-26. Friedrich Jacek: Walka obrazów. Przedstawienia wobec idei w Wolnym Mieście Gdańsku. Gdańsk 2018. Gajewska-Prorok Elżbieta: Katalog wytwórni i projektantów czynnych na Górnym Śląsku. W: Witraże na Śląsku. Materiały sesji Górnośląskiego Oddziału Stowa rzyszenia Historyków Sztuki Chorzów 2001. Red. Teresa Dudek-Bujarek. Kato wice 2002, s. 155-171. Gajewska-Prorok Elżbieta: Witraże na Górnym Śląsku. 1850-1950. Zarys problema tyki. Projektanci i pracownie. W: Witraże na Śląsku Materiały sesji Górnoślą skiego Oddziału Stowarzyszenia Historyków Sztuki Chorzów 2001. Red. Teresa Dudek-Bujarek. Katowice 2002, s. 155-170. Gawrecká Marie: Němci ve Slezsku 1918-1938. Opava 2002. Gawrecká Marie: Politické poměry we Slezsku v letech 1815-1939. Opava 2011. Gawrecki Dan et al.: Dějiny Českého Slezska 1740-2000. T. 1. Opava 2003. Gebert Bronisław, Gebertowa Gizela: Opowiadania z dziejów powszechnych ze szczególnym uwzględnieniem dziejów Polski. Lwów-Warszawa 1921.
Bibliografia і Geertz Clifford: The integrative revolution: primodial sentiments and civil politics in the New States. W: Old Societies and New States. Ed. Clifford Geertz. New York 1963, s. 43-71. Gellner Ernst: Narody i nacjonalizm. Tłum. Hołówka Teresa. Warszawa 1991. Germer Stefan: Retrovision: Die rückblickende Erfindung der Nationen durch die Kunst. W: Mythen der Nationen. Ein Europäisches Panorama. Hrsg. Monika Flacke. Berlin 1998, s. 33-52. Gierlotka Stefan: Bazylika Ojców Franciszkanów św. Ludwika i Wniebowzięcia Naj świętszej Marii Panny w Katowicach-Panewnikach. Katowice 2013. Głazek Dorota: Cytaty z baroku. Architektura sakralna diecezji śląskiej (katowickiej) w latach 1925-1945. W: Kolokwia polsko-włoskie. Red. Jan Malicki, Piotr Wil czek. T. 2: Kultura baroku i jej tradycje. Katowice 1996, s. 169-176. Głazek Dorota: Domus Celeberrima. Architektura sakralna (katolicka) przemysłowej części Górnego Śląska 1870-1914. Katowice 2003. Głazek Dorota: Kościół św. Pawła w Nowym Bytomiu. Z problematyki architektury sakralnej Górnego Śląska przełomu XIX i XX wieku. W: Architektura XIX i po czątku XX wieku. Red. Tomasz Grygiel. Warszawa 1991, s. 113-119. Gorzelik Jerzy: Henryka Burzca pogoń za milenium. Milenaryzm, nacjonalizm i ka tolicyzm we „Fryzie milenijnym kościoła pw. Świętych Cyryla i Metodego w Knu rowie. W: Oblicza sztuki na obszarze obecnego województwa śląskiego w latach 1945-1975. Materiały z sesji naukowej Stowarzyszenia Historyków Sztuki Od działu Górnośląskiego w Katowicach w dniach 2-3 czerwca 2016 roku. Red. Te resa Dudek-Bujarek. Katowice 2017,
s. 189-202. Gorzelik Jerzy: Jedno miasto - dwie narracje. Dyskurs nacjonalistyczny w przestrze ni międzywojennych Katowic (1922-1939). W: Narracje miejskie. Miasto jako obszar interwencji polityków, architektów i artystów. T. 1. Red. Irma Kozina. Katowice 2019, s. 106-130. Górecki Jan: Parafia św. Pawła w Nowym Bytomiu. Ruda Śląska 1991. Górnoślązacy. Wokół problemów regionu i jego mieszkańców w XIX i XX wieku. Red. Sebastian Rosenbaum. Katowice 2014. Górny Śląsk wyobrażony: wokół mitów, symboli i bohaterów dyskursów narodowych. Red. Juliane Haubold-Stolle, Bernard Linek. Marburg 2005. Górny Śląski i Górnoślązacy. Wokół problemów regionu i jego mieszkańców w XIX i XX wieku. Red. Sebastian Rosenbaum. Katowice-Gliwice 2014. Górska Magdalena: Polonia - Respublica ֊ Patria. Personifikacja Polski w sztuce XVI-XVIII stulecia. Wrocław 2005. Górzyński Władysław: Zadania współczesnego malarstwa kościelnego. W: Pierwsza Wystawa Współczesnej Polskiej Sztuki Kościelnej im. Piotra Skargi w Krakowie. Kraków 1911, s. 30-34. Grabowski Elisabeth: Die Volkstrachten in Oberschlesien. Breslau 1935. Grosby Steven: Nationality and Religion. W: Nationality and Nationalism. Vol. 1: Theoretical Studies. Eds. Athena S. Leoussi, Steven Grosby. London-New York 2004, s. 456-473.
I Bibliografia Grosch Waldemar: Deutsche und polnische Propaganda während der Volksabstim mung in Oberschlesien 1919-1921. Lüdenscheid Nord 2002. Grudniewski Jakub, Kaczmarek Ryszard, Węcki Miroslaw: Powstania śląskie 19191920-1921. Uczestnicy ֊ Pomniki - Rocznice. Katowice 2011. Grundmann Günther: Deutsche Kunst im befreiten Schlesien. Breslau 1944. Gucewicz Daniel: Próba sit? Rok 1966 w Gdańsku. Milenium kontra tysiąclecie. Gdańsk 2014. Gwioździk Marek, Sontag Magdalena: Kościółek św. Wawrzyńca. Świątynia i jej dzieje w Knurowie i Chorzowie. Chorzów 2008. Halbwachs Maurice: La mémoire collective. Paris 1950. Halecki Oskar: Historia Polski. Lublin-Londyn 1992 [reedycja wydania z 1956]. Halecki Oskar: Tysiąclecie Polski katolickiej. Rzym 1966. Handbuch für Erzbistum Breslau. Breslau 1931. Hanich Andrzej: Kościół katolicki na Śląsku Opolskim po II wojnie światowej. W: Droga do stabilizacji polskiej organizacji kościelnej na Ziemiach Zachodnich i Północnych po II wojnie światowej. W 40. rocznicę wydania konstytucji apo stolskiej Pawła VI Episcoporum Poloniae coetus. Red. Wojciech Kucharski. Wro claw 2013, s. 147-171. Hastings Adrian: Religion Further Considered. W: Nationality and Nationalism. Vol. 1: Theoretical Studies. Eds. Athena S. Leoussi, Steven Grosby. London-New York 2004, s. 437-455. Haubold-Stolle Juliane: Mythos Oberschlesien. Der Kampf um die Erinnerung in Deutschland und in Polen 1919-1956. Osnabrück 2008. Hitze Guido: Carl Ulitzka (1873-1953) oder Oberschlesien zwischen den Weltkrie gen. Düsseldorf 2002. Hobsbawm Eric: Narody i nacjonalizm po 1780 roku:
program, mit, rzeczywistość. Tlum. Jakub Maciejczyk, Marcin Starnawski. Warszawa 2010. Hobsbawm Eric: Primitive Rebels. Studies in Archaic Forms of Social Movement in the 19th and 20th Centuries. New York 1959. Hojka Zbigniew: Między wojnami. Materiały pomocnicze do edukacji regionalnej. Cz. 3. Knurów 1995. Holeczko-Kiehl Andrzej et al.: Polonia. Symbol tradycji - znak nowoczesności w stulecie odrodzenia Polski. Duch - nadzieja - naród - zwycięstwo. Wał brzych 2018. Jagła Jowita, Wojtkowski Jacek Μ.: Program ideowy wystroju wnętrza kościoła św. Ka tarzyny w Brąswałdzie. W: Mesjanizm polski i martyrologia narodowa w polskiej sztuce sakralnej i religijnej. Red. Grażyna Ryba. Rzeszów 2016, s. 63-78. Jan Paweł II: Pamięć i tożsamość. Rozmowy na przełomie tysiącleci. Skultuna 2012. Józef Mehoffer. Opus magnum. Red. Jerzy Żmudziński. Kraków 2000. Kaczmarek Ryszard: Kriegerdenkmäler und Kriegssymbolik in Oberschlesien nach dem Ersten Weltkrieg. W: Aufbruch und Krise. Das Östliche Europa und die Deutschen nach dem Ersten Weltkrieg. Hrsg. Beate Störtkuhl, Jens Stüben, To bias Weger. München 2010, s. 197-212.
Bibliografia Kalinowska-Wójcik Barbara: Życie polityczne. W: Katowice. Środowisko, dzieje, kul tura, język i społeczeństwo. T. i. Red. Antoni Barciak, Ewa Chojecka, Sylwester Fertacz. Katowice 2012, s. 337-353. Kamusella Tomasz: Silesia and Central European Nationalisms. The Emergence of National and Ethnic Groups in Prussian Silesia and Austrian Silesia, 1848-1918. West Lafayette 2007. Kapica Jan: Sprawiedliwy z wiary żyje. W: Ks. Jan Kapica. Kazania - mowy - ode zwy wydane przez kółko homiletyczne kapłanów diecezji katowickiej. Red. Emil Szramek. Katowice 1933, s. 61-66. Kapitza Johannes: Die deutsche Kulturmission, der Katholizismus und die nationale Versöhnung. Beuthen O.-S. 1917. Karch Brendan: Nation and Loyality in a German-Polish Borderland. Upper Silesia, 1848-1960. Cambridge-New York 2018. Katowice w II Rzeczypospolitej. T. 4. Red. Antoni Barciak. Katowice 2015. Katowice. Środowisko, dzieje, kultura, język i społeczeństwo. T. 1. Red. Antoni Bar ciak, Ewa Chojecka, Sylwester Fertacz. Katowice 2012. Katowice. W 13y. rocznicę uzyskania praw miejskich. Red. Antoni Barciak. Kato wice 2003. Kedourie Elie: Introduction. W: Nationalism in Asia and Africa. Ed. Elie Kedourie. London 1971, s. 92-115. Kedourie Elie: Nationalism. London i960. Kiełbasa Antoni: Rozwój kultu św. Jadwigi w Polsce po 1945 r. i jego znaczenie w procesie integracji ludności na Dolnym Śląsku. W: Księga Jadwiżańska. Mię dzynarodowe Sympozjum Naukowe „Święta Jadwiga w dziejach i kulturze Ślą ska” Wrocław-Trzebnica 21-23 września 1993 roku. Red. Michał Kaczmarek, Marek L. Wójcik. Wrocław 1995, s.
441-456. Kiereś Małgorzata: Istebna. Zarys dziejów beskidzkiej wsi / Náčrt dějin beskydské vesnice. Istebna 2014. Klajmon Barbara: Neostylowe wyposażenie rudzkich kościołów na wybranych przy kładach. W: Sztuka sakralna Rudy Śląskiej. Red. Barbara Szczypka-Gwiazda, Michał Lubina. Ruda Śląska 2005, s. 137-150. Klaussmann Anton Oskar: Oberschlesien vor ¡3 Jahren und wie ich es wiederfand. Berlin-Breslau-Kattowitz-Leipzig 1911. Kłakus Michal: Współpracownicy administratora apostolskiego ks. Augusta Hlonda. W: Biskup August Hlond i jego diecezja. Red. Jerzy Myszor. Katowice 2013, s. 48-56. Kolokwia polsko-włoskie. T. 2: Kultura baroku i jej tradycje. Red. Jan Malicki, Piotr Wilczek. Katowice 1996. Komar Beata: Witraże kościoła Chrystusa Króla w Gliwicach. Gliwice 2010. Kontny Irena: Nurty w ściennych dekoracjach malarskich w okresie dwudziestolecia międzywojennego na terenie województwa śląskiego (zarys). W: Oblicza sztuki 20-lecia międzywojennego na obszarze obecnego województwa śląskiego. Materiały z sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki Oddziału Górnośląskiego w Katowicach 24-25 marca 2011 roku. Red. Teresa Dudek-Bujarek. Katowice 2011, s. 111-134.
MO I Bibliografia Kontny Irena: Witraże rudzkie z pracowni Carla Lerscha i Carla Buscha. W: Sztuka sakralna Rudy Śląskiej. Red. Barbara Szczypka-Gwiazda, Michał Lubina. Ruda Śląska 2005, s. 99-112. Kontny Irena, Szybisty Tomasz: Korpus witraży z lat 1800-1945 w kościołach rzym skokatolickich metropolii krakowskiej i przemyskiej. T. 3: Diecezja bielsko-żywiecka. Kraków 2015. Kończał Kornelia: Miejsce pamięci. W: Modi memorandi. Leksykon kultury pamięci. Red. Magdalena Saryusz-Wolska, Robert Traba. Warszawa 2014, s. 232. Kopiec Jan: Kult św. Jadwigi na Górnym Śląsku. W: Księga Jadwiżańska. Między narodowe Sympozjum Naukowe „Święta Jadwiga w dziejach i kulturze Śląska Wrociaw-Trzebnica 21-23 września 1993 roku. Red. Michał Kaczmarek, Marek L. Wójcik. Wrocław 1995, s. 433-440. Korespondencja Augusta Hlonda i Józefa Gawliny w latach 1924-1948. Oprać. Jerzy Myszor, Jan Konieczny. Katowice 2003. Koselleck Reinhart: Kriegerdenkmale als Identitätsstiftungen der Überlebenden. W: Identität. Hrsg. Odo Marquard, Karlheinz Stierle. München 1979, s. 285-326. Koselleck Reinhart: Semantyka historyczna. Poznań 2001. Kościk Elżbieta: Struktura społeczna, zawodowa i narodowościowa mieszkańców. W: Katowice. Środowisko, dzieje, kultura, język i społeczeństwo. T. 1. Red. Anto ni Barciak, Ewa Chojecka, Sylwester Fertacz. Katowice 2012, s. 328-337. Kościoły i związki wyznaniowe a konflikt polsko-niemiecki na Górnym Śląsku w la tach 1919-1921. Red. Zbigniew Kapała, Jerzy Myszor. Bytom 2005. Kozina Irma: Chaos i uporządkowanie. Dylematy architektoniczne na przemysło wym Górnym Śląsku w latach
1763-1955. Katowice 2005. Kozina Irma: Dzieje budowy kościoła w Goduli - „fabrica ecclesiae” 2. połowy XIX wieku. W: Przestrzeń. Architektura. Malarstwo. Wybrane zagadnienia sztuki górnośląskiej. Red. Ewa Chojecka. Katowice 1995, s. 41-54. Krzyżanowski Lech: Obraz katolika polskiego w oczach Niemców i katolika niemiec kiego w oczach Polaków w świetle wydawnictw plebiscytowych lat 1919-1921. W: Kościoły i związki wyznaniowe a konflikt polsko-niemiecki na Górnym Ślą sku w latach 1919-1921. Red. Zbigniew Kapała, Jerzy Myszor. Bytom 2005, s. 168-185. Krzyżanowski Lech: Polsko-niemiecka rywalizacja o Górny Śląsk (1919-1921) i jej oddziaływanie na kształt miejscowych stosunków wyznaniowych. W: Biskup Au gust Hlond i jego diecezja. Red. Jerzy Myszor. Katowice 2013, s. 22-36. Ks. Jan Kapica. Kazania - mowy - odezwy wydane przez kółko homiletyczne kapła nów diecezji katowickiej. Red. Emil Szramek. Katowice 1933. Ksiądz Bolesław Kominek. Wspomnienia i dokumenty pastoralne pierwszego admi nistratora apostolskiego Śląska Opolskiego (1945-1951). Oprać. Andrzej Hanich. Opole 2015. Księga Jadwiżańska. Międzynarodowe Sympozjum Naukowe „Święta Jadwiga w dzie jach i kulturze Śląska” Wrocław-Trzebnica 21-23 września 1993 roku. Red. Mi chał Kaczmarek, Marek L. Wójcik. Wrocław 1995.
Bibliografia 1 Kubina Teodor: Die Stellung der Geistlichen in der oberschlesischen Frage. Im Auf trage der theol. Sektion des „Śląski Związek Akademicki von einem oberschlesi schen Seelsorgsgeistlichen. Nicolai O.-S. 1920. Kudera Jan: Historia parafii i wsi Brzezniki. Mysłowice 1928. Kudera Jan: Ks. Emil Szramek. Posłowiem opatrzył Jan Malicki, z rękopisu wydo byli Zdzisław Grzybowski, Zbigniew P. Szandar. Katowice 1999. Kulpińska Katarzyna: Przepis na plakat według Stefana Juliusza Norblina. W: Pierw sze półwiecze polskiego plakatu 1900-1950. Red. Piotr Rudziński. Lublin 2009, s. 95-126. Kwiotek Katarzyna: Polscy święci, błogosławieni i nie tylko... Galeria z okazji Tysiąc lecia Chrztu Polski w kościele Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Ra ciborzu. W: Oblicza sztuki na obszarze obecnego województwa śląskiego w la tach 1945-1975. Materiały z sesji naukowej Stowarzyszenia Historyków Sztuki Oddziału Górnośląskiego w Katowicach w dniach 2-3 czerwca 2016 roku. Red. Teresa Dudek-Bujarek. Katowice 2017, s. 203-218. Kytzia Paul: Die Geschichte der St. Hyazinth-Kirche in Roßberg O.-S. Roßberg 1926. Larisch Jan: P. Paul Alois Heider, ОТ. Miloval církev, národ a vlast. Ostrava 2014. Leksykon mitów, symboli i bohaterów Górnego Śląska ХІХ-ХХ wieku. Red. Bernard Linek, Andrzej Michalczyk. Opole 2015. Lemke Jay: Textual Politics: Discourse and Social Dynamics. London 1995. Leoussi Athena S., Grosby Steven: Introduction. W: Nationality and Nationalism. Vol. 4: Nation and Art. Eds. Athena S. Leoussi, Steven Grosby. London-New York 2004, s. 7-11. Lewandowski Jerzy: Naród w
dziejach zbawienia. Warszawa 2001. Lewek Michał: Górnośląski plebiscyt z roku 1921 oraz udział w nim duchowieństwa katolickiego. Chorzów 1991. Lipońska-Sajdak Jadwiga, Mastalerz Jacek: Fotografia ojczysta Józefa Dandy. Kato wice 2005. List pasterski Episkopatu Polski na 20-lecie polskiej organizacji kościelnej na Zie miach Zachodnich i Północnych, 23 VI 1965 r. W: Listy pasterskie Episkopatu Polski 1945-1975· Paryż 1975, s. 406-411. Listy pasterskie Episkopatu Polski 1945-1975. Paryż 1975. Luba Iwona: Duch romantyzmu i modernizacja. Sztuka oficjalna Drugiej Rzeczypo spolitej. Warszawa 2012. Lubos-Kozieł Joanna: Wiarą tchnące obrazy. Studia z dziejów malarstwa religijnego na Śląsku w XIX wieku. Wrocław 2004. Lurz Meinhold: Kriegerdenkmäler in Deutschland. Bd. 3: 1. Weltkrieg. Heidelberg 1985. Łuczewski Michał: Odwieczny naród. Polak i katolik w Żmiącej. Toruń 2012. Macała Jarosław: Duszpasterstwo a narodowość wiernych. Kościół katolicki w die cezji katowickiej wobec mniejszości niemieckiej 1922-1939. Wrocław-Katowice 1999.
34 2 I Bibliografia Macha Jan: Monografia Starego Chorzowa Parafii św. Marii Magdaleny. W: Ludwik Musiol, Tomasz Klenczar, Jan Macha et al.: Chorzów (Stary). Trzy historie. Przygot. tekstu do druku Grzegorz Grzegorek. Katowice 2007, s. 1-95. Macha Simon: Die Schrotholzkirche auf der Beuthener Promenade, ein kirchliches Museum. W: Die deutsche Stadt Beuthen О/S. und ihre nächste Umgebung (Mo nographien deutscher Städte 15). Hrsg. Karl Kasperkowitz, D. Salomon, Erwin Stein. Berlin Friedenau 1925, s. 129-132. Madajczyk Piotr: Polityka polska wobec ludności Górnego Śląska w latach 1944/19451989. W: Górny Śląski i Górnoślązacy. Wokół problemów regionu i jego miesz kańców w XIX i XX wieku. Red. Sebastian Rosenbaum. Katowice-Gliwice 2014, s. 198-216. Majewski Piotr Μ.: „Niemcy sudeccy” 1848-1948. Historia pewnego nacjonalizmu. Warszawa 2007. Makówka Leszek: Sztuka sakralna na Górnym Śląsku w II połowie XX wieku. Ma larstwo i rzeźba. Katowice 2008. Materiały do statystyki narodowościowej Śląska Opolskiego z lat 1910-1939. Red. Ste fan Golachowski. Poznań-Wrocław 1950. Melbechowska-Luty Aleksandra: Kreator. Rzeźbiarskie dzieło Xawerego Dunikow skiego. Warszawa 2012. Mesjanizm polski i martyrologia narodowa w polskiej sztuce sakralnej i religijnej. Red. Grażyna Ryba. Rzeszów 2016. Michalczyk Andrzej: Heimat, Kirche und Nation. Deutsche und polnische Nationa lisierungsprozesse im geteilten Oberschlesien (1922-1939). Köln-Weimar-Wien 2010. Michalczyk Andrzej: Proboszcz górnośląski, czyli „pan parafii”. W: Leksykon mitów, symboli i bohaterów Górnego Śląska XIX-XX wieku. Red.
Bernard Linek, An drzej Michalczyk. Opole 2015, s. 234-238. Michalczyk Andrzej: Uroczystości kościelne jako miejsca konfliktów narodowych. Na przykładzie parafii Bielszowice w okresie międzywojennym. W: Górny Śląsk wy obrażony: wokół mitów, symboli i bohaterów dyskursów narodowych. Red. Julia ne Haubold-Stolle, Bernard Linek. Marburg 2005, s. 208-231. Milenium czy Tysiąclecie. Red. Bartłomiej Noszczak. Warszawa 2006. Minneker like: Schulbauten in Oberschlesien. W: Die Architektur der Weimarer Re publik in Oberschlesien. Ein Blick auf unbeachtete Bauwerke. Hrsg. Nicolaus Gussone. Ratingen-Hösel 1992, s. 85-102. Młynarczyk-Tomczyk Anita: Obchody „Polskiego Tysiąclecia” (1957-1966/67). Kiel ce 2019. Moderne Kirchenbauten als Erinnerungsräume und Gedächtnisorte. Hrsg. Kai Kap pel, Matthias Müller, Felicitas Janson. Regensburg 2010. Modi memorandi. Leksykon kultury pamięci. Red. Magdalena Saryusz-Wolska, Ro bert Traba. Warszawa 2014. Müller Karel, Žáček Rudolf et al.: Opava. Praha 2006.
Bibliografia I Musialik Wanda: Administracja Apostolska Śląska Opolskiego. W: Województwo śląskie 1943-1950. Red. Adam Dziurok, Ryszard Kaczmarek. Katowice 2014, s. 472-492· Musioł Ludwik, Klenczar Tomasz, Macha Jan et al.: Chorzów (Stary). Trzy historie. Przygot. tekstu do druku Grzegorek Grzegorz. Katowice 2007. Mysłek Wiesław: Przedmurze. Szkice z dziejów Kościoła katolickiego w II Rzeczypo spolitej. Warszawa 1987. Myszor Jerzy: Czy na Górnym Śląsku potrzebna była nowa diecezja? W: Biskup August Hlond i jego diecezja. Red. Jerzy Myszor. Katowice 2013, s. 11-21. Myszor Jerzy: Duchowieństwo katolickie na Śląsku 1742-1914. Katowice 2011. Myszor Jerzy: Duszpasterstwo parafialne na Górnym Śląsku w latach 1821-1914. Katowice 1991. Myszor Jerzy: Historia diecezji katowickiej. Katowice 1999. Myszor Jerzy: Organizacja Kościoła rzymskokatolickiego na Górnym Śląsku po ple biscycie 1921 roku. W: Rok 1922 na Górnym Śląsku. Granice - administracja - społeczeństwo. Red. Sebastian Rosenbaum, Mirosław Węcki. Katowice-War szawa 2019, s. 94-105. Myślińska Anna: Figura patriae. Historia tematu alegorii Polski. W: Polonia, Polonia, katalog wystawy, Galeria Sztuki Współczesnej Zachęta, 23 maja-շ lipea 2000. Warszawa 2000, s. 7-19. Nakonieczny Ryszard: Archikatedra diecezji katowickiej. Przemiany dziejowe i ar chitektoniczne w ujęciu urbanistycznym. W: Wkład kościołów i zakonu francisz kanów w kulturę Katowic. Katowice w 137. rocznicę uzyskania praw miejskich. Red. Antoni Barciak. Katowice 2003, s. 141-168. Narracje miejskie. Miasto jako obszar interwencji polityków, architektów i
artystów. T. 1. Red. Irma Kozina. Katowice 2019. Nationality and Nationalism. Vol. 1: Theoretical Studies. Eds. Athena S. Leoussi, Steven Grosby. London-New York 2004. Nationality and Nationalism. Vol. 4: Nation and Art. Eds. Athena S. Leoussi, Steven Grosby. London-New York 2004. Nieborowski Paul: Oberschlesien, Polen und der Katholizismus. Berlin 1919. Niedźwiedź Anna: Obraz i postać. Znaczenie wizerunku Matki Boskiej Częstochow skiej. Kraków 2005. Nietsche Benno: Historia miasta Gliwice. Gliwice 2011. Nijakowski Lech Μ.: Dyskursy o Śląsku. Kształtowanie śląskiej tożsamości regional nej i narodowej w dyskursie publicznym. Warszawa 2002. Nijakowski Lech Μ.: Polska polityka pamięci. Esej socjologiczny. Warszawa 2008. Nowak Janusz: Raciborskie ćwierćwiecze księdza Jana Hajdy. W: Dzieje parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Raciborzu. Red. Grzegorz Wawoczny. Racibórz 2005, s. 88-118. Nowobilski Józef Andrzej: Włodzimierz Tetmajer (1861-1923). Kraków 1998. Nowoczesność w sztuce i w myśli o sztuce na Pomorzu od XIX do XXI wieku. Red. Jacek Bielak, Józef Tarnowski. Gdańsk 2015.
.’44 I Bibliografia Nowosielska-Sobel Joanna: Od ziemi rodzinnej ku ojczyźnie ideologicznej. Ruch ochrony stron ojczystych (Heimatschutz) ze szczególnym uwzględnieniem Śląska (1871-1933). Wrocław 2013. O duszę polską. Wystawa historyczna o działalności duchowieństwa śląskiego w XIX i XX w. Katowice 1991. O polskiej sztuce religijnej. Red. Jerzy Langman. Katowice 1932. O sztuce Górnego Śląska i przyległych ziem małopolskich. Red. Ewa Chojecka. Ka towice 1993. O sztuce Górnego Śląska i Zagłębia Dąbrowskiego. Sztuka Śląska odkrywana na nowo. Red. Ewa Chojecka. Katowice 1989. Oblicza sztuki 20-lecia międzywojennego na obszarze obecnego województwa śląskie go. Materiały z sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki Oddziału Górnośląskiego w Katowicach 24-25 marca 2011 roku. Red. Teresa Dudek-Bujarek. Katowice 2011. Oblicza sztuki na obszarze obecnego województwa śląskiego w latach 1945-1975. Materiały z sesji naukowej Stowarzyszenia Historyków Sztuki Oddziału Górno śląskiego w Katowicach w dniach 2-3 czerwca 2016 roku. Red. Teresa Dudek-Bujarek. Katowice 2017. Ochendowska-Grzelak Barbara: Hans Lutsch (1854-1922). Architekt, konserwator zabytków, badacz architektury. Szczecin 2013. Odorowski Waldemar: Architektura Katowic w latach międzywojennych. Katowice 1994. Odpis urzędowego dziennika Komisji Międzysojuszniczej Rządzącej i Plebiscytowej na Górnym Śląsku w Opolu „Journal Officiel de Haute-Silesie” Nr 21 z dnia 7-go maja 1921 r. [roku], zawierającego wyniki plebiscytu na Górnym Śląsku. Katowice 1932. Old Societies and New States. Ed. Clifford Geertz. New York 1963. Olszar Henryk:
Duchowieństwo katolickie diecezji śląskiej (katowickiej) w Drugiej Rzeczypospolitej. Katowice 2000. Olszar Henryk: Organizacja świątyni „zastępczej dla kultu św. Anny w diecezji ka towickiej po podziale Górnego Śląska w 1922 roku. W: Pielgrzymowanie i sztuka. Góra Świętej Anny i inne miejsca pielgrzymkowe na Śląsku. Red. Joanna Lubos-Kozieł, Jerzy Gorzelik, Joanna Filipczyk, Albert Lipnicki. Wrocław 2005, s. 239-250. Omilanowska Małgorzata: „Jak bajeczny feniks odrodzą się z popiołów . Poglądy na odbudowę i konserwację zabytków architektury w Polsce w latach 1915-1925. W: Eadem: Kreacja. Konstrukcja. Rekonstrukcja. Studia z architektury XIX-XXI wieku. Warszawa 2016, s. 343-360. Omilanowska Małgorzata: Kreacja. Konstrukcja. Rekonstrukcja. Studia z architektu ry XIX-XXI wieku. Warszawa 2016. Omilanowska Małgorzata: O polskość architektury. Poszukiwania stylu narodowego w polskiej architekturze końca XIX i początku XX wieku. W: Eadem: Kreacja. Konstrukcja. Rekonstrukcja. Studia z architektury XIX-XXI wieku. Warszawa 2016, s. 37-60.
Bibliografia 1 Opielka Józef: Górny Śląsk, Polska i katolicyzm. W odpowiedzi ks. dr. P. Nieborowskiemu. Mikołów 1920. Organisty Adam: Szkice witraży na projektach dekoracji malarskich do wnętrz sa kralnych i świeckich autorstwa śląskiego artysty Josepha Langera (1865-1918). W: Witraże na Śląsku. Materiały sesji Górnośląskiego Oddziału Stowarzyszenia Historyków Sztuki Chorzów 2001. Red. Teresa Dudek-Bujarek. Katowice 2002, s. 75-82. Partsch Joseph: Schlesien. Eine Landeskunde für das deutsche Volk. T. 2: Landscha ften und Siedlungen. Breslau 1911. Piekary. Pamiątka koronacji cudownego obrazu Matki Boskiej Piekarskiej, która od była się dnia 15-go sierpnia 1925 roku. Red. Emil Szramek. Piekary 1925. Pielgrzymowanie i sztuka. Góra Świętej Anny i inne miejsca pielgrzymkowe na Ślą sku. Red. Joanna Lubos-Kozieł, Jerzy Gorzelik, Joanna Filipczyk, Albert Lip nicki. Wrocław 2005. 1. Wystawa Fotografiki Śląskiej pod hasłem „Piękno Ziemi Śląskiej”, Katowice 1-15.XI.1938. Katowice 1938. Pierwsza Wystawa Współczesnej Polskiej Sztuki Kościelnej im. Piotra Skargi w Kra kowie. Kraków 1911. Polak Wiktor: Odnowienie kościoła. W: Piekary. Pamiątka koronacji cudownego ob razu Matki Boskiej Piekarskiej, która odbyła się dnia 15-go sierpnia 1925 roku. Red. Emil Szramek. Piekary 1925, s. 113-117. Polak-Springer Peter: Kultura ludowa, rewanżyzm i tworzenie narodowo-regionalnych kultur wysokich na polsko-niemieckim pograniczu w latach 1926-1953. W: Górnoślązacy. Wokół problemów regionu i jego mieszkańców w XIX i XX wieku. Red. Sebastian Rosenbaum. Katowice 2014, s. 116-142. Polak-Springer
Peter: Recovered Territory. A German-Polish Conflict over Land and Culture, 1919-89. New York-Oxford 2018. Polonia, Polonia, katalog wystawy, Galeria Sztuki Współczesnej Zachęta, 23 maja2 lipea 2000. Warszawa 2000. Polska i Europa w dobie nowożytnej. Prace naukowe dedykowane Profesorowi Juliu szowi A. Chróścickiemu. Red. Tadeusz Bernatowicz, Wojciech Fałkowski, Paweł Migasiewicz, Stanisław Mossakowski, Andrzej Rottermund, Wojciech Tygielski, Michał Wardzyński. Warszawa 2009. Polsko-niemieckie miejsca pamięci. T. 1-4. Red. Robert Traba, Hans Henning Hahn. Warszawa 2012-2015. Porter-Szűcs Brian: Faith and Fatherland. Catholicism, Modernity, and Poland. Oxford-New York 2011. Prus Konstanty: 25 lat panewnickiego klasztoru. Krótki zarys historyczny. Panewnik 19ՅՅ· Przestrzeń. Architektura. Malarstwo. Wybrane zagadnienia sztuki górnośląskiej. Red. Ewa Chojecka. Katowice 1995. Pyrchała Paweł: Historia kościoła i parafii św. Józefa w Zabrzu. Zabrze 2007.
4Ь I Bibliografia Radziewicz-Winnicki Jacek: Idee architektoniczne górnośląskiego „sacro convento” w Panewnikach. W: Katowice. W 137. rocznicę uzyskania praw miejskich. Red. Antoni Barciak. Katowice 2003, s. 291-302. Raport ogólno-sytuacyjno-polityczny nr 21 Dowództwa POW na G. Śląsku. W: Źród ła do dziejów powstań śląskich, nr 11, T. 2: Styczeń-Grudzień 1920. Oprać. Tadeusz Jędruszczak, Zygmunt Kolankowski. Wrocław-Warszawa-Kraków 1970, s. 82-83. Ręgorowiczowa Olga: Polskość kultury śląskiej. W: Śląsk. Przeszłość i Teraźniejszość. Materjał dla organizujących obchody, akademje, odczyty, pogadanki szkolne i t. p. w czasie „Miesiąca Propagandy Śląska od 1. XI-30. XI. 1931 r. Katowice 1931, s. 46-5З· Rok 1922 na Górnym Śląsku. Granice ֊ administracja - społeczeństwo. Red. Seba stian Rosenbaum, Mirosław Węcki. Katowice-Warszawa 2019. Schaffner Sabina, Vonlanthen Isabelle, Schmid Ulrich: Ciało narodu: żołnierz, do wódca, matka, kochanka. W: Estetyka dyskursu nacjonalistycznego w Polsce 1926-1939. Red. Urlich Schmid. Warszawa 2014, s. 246-269. Schattkowsky Ralph, Osatschuk Sergij, Wójtowicz-Huber Bernadetta: Kirche und Nation. Westpreußen, Galizien und die Bukowina zwischen Völkerfrühling und Erstem Weltkrieg. Hamburg 2009. Schmid Ulrich: Naród jako kategoria dyskursywna: narracyjna organizacja cza su, przestrzeni, ciała i społeczeństwa. W: Estetyka dyskursu nacjonalistycznego w Polsce 1926-1939. Red. Ulrich Schmid. Warszawa 2014, s. 26-57. Šebek Jaroslav: Mezi křížem a narodem. Politické prostředí sudetonèmeckeho katoli cismu v meziválečném Československu. Brno 2006.
73-lecie kościoła św. Anny w Katowicach Janowie. Red. Jan Klemens. Katowice 2002. Sieradzka Anna, Sieradzki Wojciech: Polonia Triumphans jako motyw ikonogra ficzny w sztuce polskiej 1. połowy XX w. na przykładzie kolekcji prywatnej. W: Polska i Europa w dobie nowożytnej. Prace naukowe dedykowane Profeso rowi Juliuszowi A. Chróścickiemu. Red. Tadeusz Bernatowicz, Wojciech Fał kowski, Paweł Migasiewicz, Stanisław Mossakowski, Andrzej Rottermund, Wojciech Tygielski, Michał Wardzyński. Warszawa 2009, s. 503-510. Słownik biograficzny duchowieństwa (archi)diecezji katowickiej 1922-2008. Red. Myszor Jerzy. Katowice 2009. Słowo napomnienia do katolików śląskich przez Ks. Biskupa Adolfa Bertrama. W: Źródła do dziejów powstań śląskich. T. 1, cz. 1. Wybrał i oprać. Henryk Zieliński. Katowice-Opole 1963, s. 147. Smith Anthony D.: Chosen Peoples: Sacred Sources of National Identity. Oxford 2003. Smith Anthony D.: Etniczne źródła narodów. Tłum. Małgorzata Głowacka-Gajper. Kraków 2009. Smith Anthony D.: Kulturowe podstawy narodów: hierarchia, przymierze i republi ka. Tłum. Wojciech Usakiewicz. Kraków 2009. Smith Anthony D.: Myths and Memories of the Nation. Oxford 1999.
Bibliografia ì Smith Anthony D.: Nacjonalizm. Teoria, ideologia, historia. Tłum. Ewa Chomicka. Warszawa 2007. Sorger Gisela: Johannes Franziskus Klomp. Architekt des Späthistorismus in Westfa len. Hannover 1998. Sprache im Gottesdienst und Seelsorge 1931. W: Materiały do statystyki narodowoś ciowej Śląska Opolskiego z lat 1910-1939. Red. Stefan Golachowski. PoznariWrocław 1950, s. 20-45. Stefański Krzysztof: Polska architektura sakralna w poszukiwaniu stylu narodowego. Łódź 2000. Steuer Antoni: Władysław Robota. W: O duszę polską. Wystawa historyczna o dzia łalności duchowieństwa śląskiego w XIX i XX w. Katowice 1991, s. 119-120. Stoffels Michaela: Kriegerdenkmale als Kulturobiekte. Trauer- und Nationskonzepte in Monumenten der Weimarer Republik. Köln-Weimar-Wien 2011. Störtkuhl Beate: Modernizm na Śląsku 1900-1939. Architektura i polityka. Tłum. Barbara Ilkosz. Wrocław 2018. Struve Kai: Górny Śląsk na przełomie XIX і XX wieku - nacjonalizacja społeczeń stwa w perspektywie porównawczej. W: Górnoślązacy. Wokół problemów regionu i jego mieszkańców w XIX і XX wieku. Red. Sebastian Rosenbaum. Katowice 2014, s. 16-36. Syska Anna, Kiełkowski Tomasz: Styl gotycki wyklucza się. Międzywojenna archi tektura w województwie śląskim. Katowice 2015. Szczypka-Gwiazda Barbara: Funkcjonalistyczna architektura sakralna Katowic cza sów międzywojnia. W: Katowice. W 137. rocznicę uzyskania praw miejskich. Red. Antoni Barciak. Katowice 2003, s. 188-204. Szczypka-Gwiazda Barbara: Historia budowy katedry w Katowicach. W: O sztuce Górnego Śląska i Zagłębia Dąbrowskiego. Sztuka Śląska
odkrywana na nowo. Red. Ewa Chojecka. Katowice 1989, s. 86-104. Szczypka-Gwiazda Barbara: Nieznane oblicze sztuki polskiej. W kręgu sztuki woje wództwa śląskiego w dobie II Rzeczypospolitej. Katowice 1996. Szczypka-Gwiazda Barbara: Pomiędzy tradycją a nowoczesnością. Architektura sa kralna na polskim i niemieckim Górnym Śląsku 1918-1939. W: Sztuka Górnego Śląska od średniowiecza do końca XX wieku. Red. Ewa Chojecka. Katowice 2009, s. 39З-41З· Szlachta Bogdan: Ład, Kościół, naród. Kraków 1996. Szopa Ryszard: Witraże z pracowni Franza Borgiasa Mayera w obiektach sakralnych z terenu Rudy Śląskiej. W: Sztuka sakralna Rudy Śląskiej. Red. Barbara Szczyp ka-Gwiazda, Michał Lubina. Ruda Śląska 2005, s. 89-98. Szramek Emil: Cykl obrazów w kościele Najśw. Marji Panny w Katowicach. Kato wice 1935. Sztuka Górnego Śląska na przecięciu dróg europejskich i regionalnych. Materiały V Seminarium Sztuki Górnośląskiej odbytego w dniach 14-15 listopada 1997 roku w Katowicach. Red. Ewa Chojecka. Katowice 1999.
4M I Bibliografia Sztuka Górnego Śląska od średniowiecza do końca XX wieku. Red. Ewa Chojecka. Katowice 2009. Sztuka sakralna Krakowa w wieku XIX. Cz. 3. Red. Joanna Wolańska, Wojciech Bałus. Kraków 2010. Sztuka sakralna Rudy Śląskiej. Red. Barbara Szczypka-Gwiazda, Michał Lubina. Ruda Śląska 2005. Szydłowski Tadeusz: Ruiny Polski. Opis szkód wyrządzonych przez wojnę w dzie dzinie zabytków sztuki na ziemiach Małopolski i Rusi Czerwonej. Kraków 1919. Szyguła Bogusław: Jubileusz Henryka Burzca ֊ autora wystroju wnętrza kościoła Cyryla i Metodego w Knurowie. Maszynopis w Izbie Tradycji KWK „Knurów” w Knurowie. Szymański-Stórtkuhl Beate: Kościoły ewangelickie we Wrocławiu 1900-1915. W: Ar chitektura Wrocławia. T. 3: Świątynia. Red. Jerzy Rozpędowski. Wrocław 1997, s. 241-262. Śląsk. Przeszłość i Teraźniejszość. Materjał dla organizujących obchody, akademje, odczyty, pogadanki szkolne i t. p. w czasie „Miesiąca Propagandy Śląska od 1. XI-30. XI. 1931 r. Katowice 1931. Środkowoeuropejskie dziedzictwo cyrylo-metodiańskie. Red. Antoni Barciak. Kato wice 1999 Tazbir Janusz: Polskie Przedmurze Chrześcijańskiej Europy. Mity a rzeczywistość hi storyczna. Warszawa 1987. Tesař Petr: Průvodce chramem Sv. Hedviky v Opavě. Opava 2010. The Study of Religion Under the Impact of Fascism. Ed. Horst Junginger. LeidenBoston 2008. Tofilska Joanna: Parafia mariacka w Katowicach. Historia jak witraż. Katowice 2010. Tombarkiewicz Wiktoria: „Golgota Ojczyzny przy kościele Niepokalanego Poczę cia NMP w Katowicach a dyskursy tożsamościowe na Górnym Śląsku. Katowice 2018 [maszynopis pracy
licencjackiej w Instytucie Nauk o Sztuce Uniwersytetu Śląskiego ]. Traba Robert: „Wschodniopruskość . Tożsamość regionalna i narodowa w kulturze politycznej Niemiec. Olsztyn 2007. Trąba Mariusz: Kościół katolicki na Górnym Śląsku w latach 1919-1921. W: Kościoły i związki wyznaniowe a konflikt polsko-niemiecki na Górnym Śląsku w latach 1919-1921. Red. Zbigniew Kapała, Jerzy Myszor. Bytom 2005, s. 23-47. Trąba Mariusz: Ksiądz dr Teodor Kubina. Działalność społeczna i narodowa w la tach 1905-1925. Świętochłowice 2002. Vaussard Maurice: Katolicyzm a nacjonalizm. Opinje biskupów, uczonych, polityków i publicystów współczesnych. Poznań 1927. Vonlanthen Isabelle, Schmid Ulrich: Literackie zawłaszczenie ziem polskich. W: Estetyka dyskursu nacjonalistycznego w Polsce 1926-1939. Red. Ulrich Schmid. Warszawa 2014, s. 213-245. Walicki Andrzej: Między filozofią, religią i polityką. Studia o myśli polskiej epoki romantyzmu. Warszawa 1983.
Bibliografia I Walicki Andrzej: Millenaryzm i mesjanizm religijny a romantyczny mesjanizm pol ski. W: Idem: Między filozofią, religią i polityką. Studia o myśli polskiej epoki romantyzmu. Warszawa 1983, s. 8-44. Wanatowicz Maria Wanda: Inteligencja na Śląsku w okresie międzywojennym. Ka towice 1986. Wanatowicz Maria Wanda: Od indyferentnej ludności do śląskiej narodowości? Po stawy narodowe ludności autochtonicznej Górnego Śląska w latach 1945֊2003 w świadomości społecznej. Katowice 2004. Wasylewski Stanisław: Na Śląsku Opolskim. Katowice 1937. Wessinghage-Okon Marlies: St. Peter und Paul in Oppeln 1923-2000. Regensburg 2001. Wieliczka-Szarkowa Joanna: Panteon wielkich Polaków. Szczecinek 2017. Wielokulturowość Katowic. Katowice w 139. rocznicę uzyskania praw miejskich. Red. Antoni Barciak. Katowice 2005. Wilcken Franziska: Gefallenengedächtniskirchen und -kapellen in Deutschland 1918-1933. W: Moderne Kirchenbauten als Erinnerungsräume und Gedächtni sorte. Hrsg. Kai Kappel, Matthias Müller, Felicitas Janson. Regensburg 2010, s. 38-53. Witraże na Śląsku. Materiały sesji Górnośląskiego Oddziału Stowarzyszenia History ków Sztuki Chorzów 2001. Red. Teresa Dudek-Bujarek. Katowice 2002. Wkład kościołów i zakonu franciszkanów w kulturę Katowic. Katowice w 137. rocz nicę uzyskania praw miejskich. Red. Antoni Barciak. Katowice 2003. Wodak Ruth: Wstęp: badania nad dyskursem. W: Jakościowa analiza dyskursu w naukach społecznych. Red. Ruth Wodak, Michał Krzyżanowski. Tłum. Da nuta Przepiórkowska. Warszawa 2011, s. 11-48. Wojciechowski Zygmunt: Polska - Niemcy. Dziesięć wieków
zmagania. Poznań 1945. Województwo śląskie 1943-1930. Red. Adam Dziurok, Ryszard Kaczmarek. Kato wice 2014. Wojtczak Marcin: Problematyka cyrylo-metodiańska w dziewiętnastowiecznym pi śmiennictwie wielkopolskim. W: Środkowoeuropejskie dziedzictwo cyrylo-metodiańskie. Red. Antoni Barciak. Katowice 1999, s. 215-231. Woźniczka Zygmunt: Z Górnego Śląska do sowieckich łagrów. Katowice 1996. Wyszyński Stefan: List pasterski w pierwszą rocznicę milenijnego aktu oddania, 3 maja 1967 roku. W: Listy pasterskie prymasa Polski 1946-1974. Paryż 1975, Տ. 554· Zabłocka-Kos Agnieszka: Sztuka, wiara, uczucie. Alexis Langer - śląski architekt neogotyku. Wrocław 1996. Zaremba Marcin: Komunizm, legitymizacja, nacjonalizm. Nacjonalistyczna legity mizacja władzy komunistycznej w Polsce. Warszawa 2005. Zeńczak Anna: Witraże w nawach katedry na Wawelu 1904-1917. W: Józef Mehoffer. Opus magnum. Red. Jerzy Żmudziński. Kraków 2000, s. 171-180. Źródła do dziejów diecezji katowickiej (1923-1926). Oprać. Michał Kłakus. W: Bi skup August Hlond i jego diecezja. Red. Jerzy Myszor. Katowice 2013, s. 121-211. 344
I Bibliografia Źródła do dziejów powstań śląskich. T. i, cz. i. Wybrał i oprać. Henryk Zieliński. Katowice-Opole 1963. Źródła do dziejów powstań śląskich. T. 2: Styczeń-Grudzień 1920. Oprać. Tadeusz Jędruszczak, Zygmunt Kolankowski. Wrocław-Warszawa-Kraków 1970. Żurek Robert: Święta Jadwiga Śląska. W: Polsko-niemieckie miejsca pamięci. T. 2: Wspólne / Oddzielne. Red. Robert Traba, Hans Henning Hahn. Warszawa 2015, s. 390-402. Czasopiśmiennictwo Bagiński Jan: Pięćdziesiąt lat istnienia kościoła i parafii świętych Apostołów Piotra i Pawła w Opolu 1925-1975. „Wiadomości Urzędowe Diecezji Opolskiej” 1976, R. 31, nr 2, s. 51-62. Bańka Józef: Dekret ks. Kard. Adolfa Bertrama z 21 XI 1920 roku a ks. Achilles Ratti, późniejszy papież Pius XI. „Nasza Przeszłość” 1971, T. 36, s. 287-306. Bańka Józef: Ks. Emil Szramek (1887-1942). Szkic biograficzny. „Nasza Przeszłość” 1963, T. 18, s. 141-185. Bauer Leopold: Die Kirche als Auftraggeberin für Kunst und Kunstgewerbe. „Kirche und Caritas“ (dodatek do „Das Volk“) 23.06.1935, s. 4. Bonczol Józef: Katedra pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Gliwicach. „Rocz nik Muzeum w Gliwicach” 1993, T. 9, s. 215-243. Chojecka Ewa: Konkurs na budowę katedry w Katowicach w 1925 r. Propozycje i polemiki. „Rocznik Katowicki” 1983, T. 11, s. 143-152. Chrudzimska-Uhera Katarzyna: Oprawa obchodów Wielkiego Jubileuszu Tysiącle cia Chrztu Polski w katedrze św. Jana Chrzciciela w Warszawie (23-24 czerwca 1966). „Sacrum et Decorum. Materiały i studia z historii sztuki sakralnej” 2017, Vol. 10, s. 32-49. Cuno Ludwig: Kirchliche Kriegehrungen. „Krieger-
Ehrungen“ 1918, Nr. 8, s. 85-86. Czcij ojca twego i matkę twoją, aby ci się dobrze powodziło i długoś żył na świecie. Mowa wygłoszona przez ks. dr. Kubinę z okazji uroczystego obchodu 100. rocz nicy urodzin P. Stalmacha i K. Miarki. „Gość Niedzielny” 1924, nr 43, s. 1-2. Czyż Anna: Polish cathedrals, czyli o ciekawym, lecz zanikającym dziedzictwie Po lonii w Stanach Zjednoczonych. „Cenne, Bezcenne, Utracone” 2018, nr 3 (92)֊ 4 (93), s. 1-15. Ćwiek-Rogalska Karolina: Plączący żołnierze. Funkcjonowanie niemieckich pomni ków poległym w Pierwszej Republice Czechosłowackiej. „Zeszyty Łużyckie” 2017, nr 51, s. 193-205. Deutsche Gemeinde seit 1921 ohne deutschen Gottesdienst. „Ostdeutsche Morgen post“ 1933, nr 51, s. 6. Die Hedwigskirche zum Gedenken der gefallenen Schlesier des Weltkrieges. Das Krie gerdenkmal am alten Friedhof. „Das Volk“ 1931, Jg. 90, s. 6.
Bibliografia I Dijk Teun A. van: The future of the field: Discourse analysis in the 1990s. “TEXT” 1990, Vol. 10, s. 133-156. Dobrowolski Tadeusz: Oddział Sztuki i Muzeum Śląskie w Katowicach. Zarys pro gramu działania. „Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk na Śląsku” 1929, R. 1, s. 90-109. Doering Oskar: Die Kriegsgedächtniskirche zu Nürnberg. „Die Christliche Kunst“ 1916/1917, Jg. 13, s. 310-311. Doering Oskar: Ein Glasgemälde von Albert Figel. „Die Christliche Kunst“ 1916/1917, Jg- 13, s. 13-17· Doering Oskar: Neue Malereien von Ludwig Glötzle. „Die Christliche Kunst“ 1918/1919, Jg. 13, s. 1-18. F.B.: Troppau erhält das schönste Heldendenkmal: St. Hedwigs-Gedächtniskirche und das Kriegerdenkmal. Die Sammelaktion beginnt. „Das Volk“ 1931, nr 100, s. 5. Gawęda Stacha Kropiciela. „Gość Niedzielny” 1924, որ 23, s. 7-8. Gawęda Stacha Kropiciela. „Gość Niedzielny” 1927, nr 6, s. 10. Gorzelik Jerzy: Drewniany kościół na Górnym Śląsku jako miejsce pamięci (do 194s roku). „Studia Śląskie” 2017, T. 81, s. 49-64. Gorzelik Jerzy: Historia, katolicyzm i nacjonalizm. Mit Polski jako antemurale christianitatis w sztuce sakralnej międzywojnia. „Szkice Archiwalno-Historyczne” 2016, nr 13, s. 103-108. Gorzelik Jerzy: Kult autentyczności i powrót do słowiańskich korzeni. Projekt rzeź biarskiej dekoracji katedry Chrystusa Króla a mit cyrylo-metodiański. „Nasza Przeszłość” 2017, T. 128, s. 203-217. Gorzelik Jerzy: Obraz wspólnoty. Dzieła malarstwa wykonane dla kościoła Niepo kalanego Poczęcia NMP w Katowicach z inicjatywy ks. Emila Szramka. „Studia Śląskie” 2016, T. 79, s. 57-74. Górka
Leonard SVD: Velehrad ֊ symbol pojednania. W setną rocznicę inicjacji kon gresów welehradzkich (1907-2007). „Roczniki Teologiczne” 2006-2007, T. 5354, z· 7, s. 73-86. Haake Michał: Milenium w Poznaniu - karta z dziejów wojen obrazowych w Polsce. „Sacrum et Decorum. Materiały i studia z historii sztuki sakralnej” 2017, 10, S. 7-32Hartig Michael: Ludwig Glötzle. „Die Christliche Kunst“ 1926/1927, Jg. 23, s. 257-258. Heider Paul: Eine Gedächtniskirche für alle gefallenen Schlesier. „Das Volk“ 1930, nr 258, s. 4. Hutchinson John: Ethnicity and modern nations. “Ethnie and Racial Studies” 2000, Vol. 23 (4), s. 651-669. I.K.: Św. Cyryl i Metody i naród polski. „Gość Niedzielny” 1925, nr 27, s. 6-7. Jak w Polsce obchodzono 1000-lecie św. Cyryla i Metodego. „Gość Niedzielny” 1927, nr 27, s. 9. fodkowski Marek: Kościół pw. Św. Brunona w Giżycku - pierwsza świątynia upa miętniająca niemieckich bohaterów wojennych w Prusach Wschodnich. „Sacrum et Decorum. Materiały i Studia z Historii Sztuki Sakralnej” 2015, Vol. 8, s. 35-49.
I Bibliografia Jubileuszowa pielgrzymka polska na Welehrad. „Gość Niedzielny” 1927, nr 24, s. 10. Just Ernst: Die Vollendung des letzten Werkes Paul Heiders. „Das Volk“ 1938, nr 1, s. 8. Kazanie ks. prałata Kapicy z powodu uroczystości koronacyjnych w Piekarach. „Gość Niedzielny” 1925, nr 35, s. 2. Kornecki Grzegorz: Kościół katolicki w Polsce wobec integracji z Unią Europej ską. „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska Lublin - Polonia” 2004, Vol. 11, s. 153-162. Konarzewski Łukasz: Ludwik Konarzewski senior. „Ziemia Śląska” 1989, T. 2, s. 47-107. Kontny Irena: Wizerunek przemysłu w witrażu górnośląskim. „Wiadomości Konser watorskie Województwa Śląskiego” 2013, T. 5, s. 89-103. Kopiec Jan: Kościół parafialny pod wezwaniem św. Stanisława Biskupa i Męczenni ka w Ligocie Bialskiej (diecezja opolska). „Folia Historica Cracoviensia” 2003, Vol. 9, s. 99-103. Kościoły katowickie. „Powstaniec” 1937, nr 12, s. 42. Kościół Najśw. Marji Panny w Katowicach. „Gość Niedzielny” 1923, nr 13, s. 6-7. Kościół w Chorzowie w nowej pięknej szacie. „Polonia” 1931, nr 2268, s. 4-5. Koziełek Alojzy: Śś. Cyryl i Metody. Zaranie chrześcijaństwa na Śląsku. „Gość Nie dzielny” 1926, nr 1, s. 9. Koziełek Jan: Welehrad, kolebka chrześcijaństwa między Słowianami. „Głosy z nad Odry” 1922, R. 5, nr 1, s. 12-17. Koziołek Alojzy ks. [Koziełek Alojzy ks.]: Pielgrzymka na Welehrad. „Gość Nie dzielny” 1927, nr 30, s. 8. Kozina Irma: Górnośląska architektura sakralna w podręczniku Oskara Hossfelda. „Zeszyty Tarnogórskie” 2000, T. 43, s. 21-42. Królowa Korony Polskiej. „Gość Niedzielny” 1928, nr 18, s.
3-4. Kulczyński Kazimierz: Konkurs na gmach katedry w Katowicach. „Architekt” 1925, z. 4, s. 7. Kult Matki Boskiej Częstochowskiej na Śląsku zawsze był powszechny. „Gość Nie dzielny” 1937, nr 38, s. 558. Kwiecień Adam: Architektura sakralna Gliwic (zarys problematyki). „Rocznik Mu zeum w Gliwicach” 2OOO, T. 15 (2), s. 989-1012. L.K.: Jak moim parafianom opowiadałem o pierwszych początkach chrześcijaństwa w Polsce. „Gość Niedzielny” 1923, nr 9, s. 6-7. Lange Carl: Die erste Heldengedenkkirche in Ostrpreußen. „Ostdeutsche Monats hefte“ 1937, Jg. 18, nr 8, s. 451-458. Langman Jerzy: Šp. Ks. Aleksander Skowroński. „Głos Narodu” 1934, որ շ8օ, տ. 4· Lisiecki Arkadiusz: List pasterski. „Gość Niedzielny” 1928, nr 10, s. 4. List pasterski o św. Cyrylu i Metodym. Uznanie dla akcji welehradzkiej. „Gość Nie dzielny” 1927, nr 12, s. 2-3. Londzin Jan: Kościoły drewniane na Śląsku Cieszyńskim. „Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk na Śląsku” 1929, R. i, s. 19-35.
Bibliografia і Madajczyk Piotr: Memoriał biskupa Stanisława Adamskiego z 8 stycznia 1947 r. w sprawie wysiedlenia niektórych obywateli polskich do Niemiec. „Studia Śląskie” 1997, T. 56, s. 251-260. Miarka Karo!: Górka Klemensowa. Powieść z czasów zaprowadzenia chrześcijaństwa na Śląsku oparta na podaniach ludu. „Gwiazdka Cieszyńska” 1869, nr 40-52. Michejda Tadeusz: Z zebrania dyskusyjnego na temat „O pojęcie Ślązaka”. „Kuźnica” 1935, nr 10, s. 14-15. Mielke Robert: Die oberschlesische Dorfkirche, ein Denkmal altgermanischer Bau kunst. „Der Oberschlesier“ 1929, Jg. 11, H. 5, s. 295-299. Nadolski Przemysław: Dzieje kościoła św. Barbary w Bytomiu jako przykładu bu dowli sakralnej okresu międzywojennego. „Zeszyty Tarnogórskie” 2002, nr 45, s. 91-101. Narody wchodzą do winnicy Kościoła. „Gość Niedzielny” 1927, nr 7, s. 1-2. Nieuzasadniona heca. „Nowiny Codzienne” 1933, nr 50, s. 5. Nowy ołtarz i nowa polichromia w Chorzowie na Śląsku. „Gość Niedzielny” 1933, nr 3. s. 34. O idei cyryłometodyjskiej. „Gość Niedzielny” 1924, nr 27, s. 3-4. Obraz „Królowa Pokoju” (Regina Pacis). „Polonia” 1928, nr 191, s. 6. Obraz „Regina Pacis” w kościele Marjackim w Katowicach. „Gość Niedzielny” 1928, nr 31, s. 6. Odnowienie kaplicy Serca Jezusowego w kościele N.M.P. w Katowicach. „Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk na Śląsku” 1938, R. 6, s. 491. Omilanowska Małgorzata: Sanktuarium Maryjne w Licheniu: jego architektura i sztu ka jako instrument identyfikacji historycznej, religijnej i narodowej w postkomuni stycznej Polsce. „Konteksty. Polska Sztuka Ludowa” 2008, nr 2, s. 129-139. Opolczyk
Jan: Jak kościół germanizuje lud na Śląsku Opolskim II. „Powstaniec” 1937, nr 11, s. 11. Opolczyk Jan: Na Śląsku Opolskim. „Powstaniec” 1937, nr 9, s. 21-22. Pyka Henryk: Katedra katowicka i jej wnętrze. „Ziemia Śląska” 2001, T. 5, s. 151210. Pyka Henryk: Mecenat artystyczny ks. Emila Szramka w parafii mariackiej w Kato wicach. „Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne” 1992-1993, T. 25-26, s. 307316. Radosna nowina. „Gość Niedzielny” 1924, nr 15, s. 3. Radzymińska Józefa: Rzeźbiarz kościołów. „Za i przeciw. Tygodnik ilustrowany” 1963, nr 15. Religja i narodowość - dwie rodzone siostry. „Gość Niedzielny” 1923, nr 14, s. 7-8. Rojek Paweł: Mesjanizm integralny. „Pressje” 2012, nr 28, s. 20-49. Ropiak Sławomir: Pieśni o świętych oraz rozmaite i przygodne w polskich warmiń skich śpiewnikach drukowanych w latach 1858-1924. „Studia Warmińskie” 2000, T. 37. S. 347-З70· Rozpoczynają się zapisy dzieci do szkół polskich! „Gość Niedzielny” 1934 nr 14, s. 189-190.
I Bibliografia Rygus Piotr: Muzeum na wolnym powietrzu w Katowicach /1929-1955/ Idee, plany i realizacja. „Rocznik. Muzeum Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie” 2013, T. 1, s. 83-98. Schmid-Breitenbach Franz: Ludwig Glötzle zu seinem 60. Geburtstage. „Die Chri stliche Kunst“ 1906/1907, Jg. 3, s. 217-221. Skowroński Aleksander: O kwestyi polskiej na Górnym Szląsku. „Dziennik Poznań ski” 1901, nr 238-243, s. 8. Šopak Pavel: Kostel sv. Hedviky v Opavě I. „Časopis Slezeského Zemského Muzea” 1999, Série B, Roč. 48, s. 224-240. Šopak Pavel: Kostel sv. Hedviky v Opavě II. „Časopis Slezeského Zemského Muzea” 2000, Série B, roč. 49, s. 258-271. Stalmach Paweł: SS. Cyryl i Metody, Apostołowie Słowian. „Gwiazdka Cieszyńska” 1861, nr 34, s. 225. Steuer Antoni, Szopa Ryszard: Stadion Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego w Królewskiej Hucie (Chorzowie). „Zeszyty Chorzowskie” 2003, T. 7, s. 138-164. Sylwester Antoni: Pomnik Czynu Powstańczego. „Ogniwa” z 4.05.1947. Szczypka-Gwiazda Barbara: Kościół Chrystusa Króla w Gliwicach. „Zeszyty Tarnogórskie” 2000, nr 43, s. 7-20. Szopa Ryszard: Witraże z kościoła p.w. św. Augustyna w Lipinach. „Świętochłowice i świętochłowiczanie” 2005, z. 1, s. 18-21. Szramek Emil: Kazanie na 10-lecie koronacji Obrazu Piekarskiego wygłoszone dnia iS sierpnia 1935 r. w Piekarach, rozgłoszone przez Polskie Radio. „Gość Niedziel ny” 1935 nr 34, s. 458-459· Szramek Emil: Ks. Aleksander Skowroński. Obraz życia i pracy na tle problematyki kresów zachodnich. „Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk na Śląsku” 1936, R. 5, s. 7-214. Szramek Emil: Ks.
fan Kapica. Życiorys a zarazem fragment z historji Górnego Ślą ska. „Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk na Śląsku” 1931, R. 3, s. 1-86. Szramek Emil: Obraz parafii Najśw. Marji Panny w Katowicach. „Gość Niedzielny” 1932, nr 27, s. 4. Szramek Emil: Śląsk jako problem socjologiczny. „Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk na Śląsku” 1934, R. 4, s. 22-95. Tombarkiewicz Wiktoria: Golgota Ojczyzny przy kościele Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny w Katowicach. „Wiadomości Konserwatorskie Woje wództwa Śląskiego” 2017, T. 9, s. 300-314. Tryumfalny wjazd J. E. Ks. bisk. Lisieckiego na Śląsk, kazanie ks. Kapicy. „Gość Niedzielny” 1926, nr 45, s. 12. III. Śląski Zjazd Katolicki. „Gość Niedzielny” 1924, nr 30, s. 5. Uroczysta Akademja Papieska w Katowicach, Przełomowe chwile (Mowa ks. sekre tarza Gawliny na akademji papieskiej). „Gość Niedzielny” 1925, nr 8, s. 3-4. Uroczystości koronacyjne w Piekarach. „Gość Niedzielny” 1925, nr 34, s. 5.
Bibliografia 1 Vybíral Jindřich: Architektura Leopolda Bauera v Opavě. „Časopis Slezeského Ze mského Muzea” 1982, Série B, Roč. 31, s. 151-162. W hołdzie Królowej Korony Polskiej. „Gość Niedzielny” 1926, nr 18, s. 2. Wieczory dyskusyjne Towarzystwa Przyjaciół Nauk na Śląsku. „Roczniki Towarzy stwa Przyjaciół Nauk na Śląsku” 1936, R. 5, s. 323-324. Wiedermann Fritz: Sind die oberschlesischen Schrotholzkirchen Reste germanischen Kulturgutes? Уblk und Rasse“ 1933, Jg. 2, H. 8, s. 68-73. Ze Śląska. „Goniec Wielkopolski” 1885, որ 197, s. 1. Zjazd unionistyczny w Welehradzie. „Gość Niedzielny” 1924, nr 34, s. 6. Z Małej Dąbrówki. „Gość Niedzielny” 1928, nr 44, s. 8. Źródła internetowe Abp Józef Michalik: Z Unii Europejskiej przejęliśmy wielkie kłamstwo. https://www. newsweek.pl/polska/arcybiskup-jozef-michalik-o-przemocy-wobec-kobiet/ wgjbwic [dostęp: 16.12.2019]. „Biskupi polscy wobec integracji europejskiej” - stanowisko Konferencji Episkopatu Polski Warszawa, 21 marca 2002 r. http://web.archive.0rg/web/20060918144650/ http://www.zbi0rd0kument0w.pI/2002/1/ZD1-02%2010.pdf [dostęp: 16.12.2019]. Donig Simon: Sozialer Wandel und neue Hierarchien - die schlesischen Magnaten als Teil einer Adelsgeschichte des 19. Jahrhunderts. W: Adel im Wandel. Oberschwa ben von der frühen Neuzeit bis zur Gegenwart. Hrsg. Christiane Coester, Bernd Klesmann, Vajda, Marie-Françoise Vajda. Vol. 2. Paris 2009. http.7/www.perspec tivia.net/publikationen/discussions/2-2oo9/donig__wandel [dostęp: 16.12.2019]. Jelitto Gabriela, Pawluk Henryk: Powstanie i rozwój Kłodnicy. http://www.k-k.pl/
dokumenty/pawluk/pawluk-r2.html [dostęp: 16.12.2019]. „Okrągły stół” w sprawie Muzeum Śląskiego? https://info.wiara.pl/doc/1394882. Okragly-stol-w-sprawie-Muzeum-Slaskiego [dostęp: 16.12.2019]. Poświęcenie kaplicy Golgota Ojczyzny. „Gazeta Polska Codziennie” 2015, nr 1139. https://gpcodziennie.pl/4o911-poswieceniekaplicygolgotaojczyzny.html [dostęp: 16.12.2019]. PRZE: ŁazarzeXX wieku. Gość.pl, 29.09.2013. http://katowice.gosc.pl/doc/1723217 . Lazarze-XX-wieku [dostęp: 16.12.2019]. Pustułka Agata: Arcybiskup Wiktor Skworc o śląskości, rodzinie i wyzwaniach cze kających na niego w diecezji, https://slaskie.naszemiasto.pl/arcybiskup-wiktorskworc-o-slaskosci-rodzinie-i-wyzwaniach/ar/ci3-i2i458i [dostęp: 16.12.2019]. Skworc Wiktor: W trosce o rodzinę, ojcowiznę i Ojczyznę liczę na współpracę z sa morządami. https://www.archidiecezjakat0wicka.pl/temat/news/latest-news/2334-abp-skworc-w-trosce-o-rodzin-ojcowizn-i-ojczyzn-licz-na-wspoprac-zsamorzdami [dostęp: 16.12.20191.
1 Bibliografia Spis Powszechny гаї i: Gdzie mieszka najwięcej Ślązaków? Dane o narodowości śląs kiej w powiatach, https://dziennikzachodni.pl/spis-powszechny-2o11-gdzie-miesz ka-najwiecej-slazakow-dane-o-narodowosci-slaskiej-w-powiatach/ar/953891 [dostęp: 16.12.2019]. Wiśniewska Katarzyna: Biskupi: Przemoc nie bierze się z religii, ksiądz jak Żyd z faszy stowskich ulotek. „Wielkie kłamstwo z UE”. http://wyborcza.pl/1,76842,13105559,81 skupi__ Przemoc_nie_bierze_sie_z_religii__ ksiadz.html [dostęp: 16.12.2019].
|
| adam_txt |
Spis treści Wstęp Į 7 i. „Wysoki nad wszystkie narody Pan” - wobec sporu o hierarchię wartości w Cesarstwie Niemieckim Į 31 1.1. Górny Śląsk - kraj pod krzyżem 1 31 1.2. Narodowość wskrzeszona w ludzie - witraże w kościele św. Stanisława Biskupa w Ligocie Bialskiej i 33 1.3. Kościół, cesarstwo i Śląsk ponad narodami - kościół św. Pawła w Nowym Byto miu Î 46 1.4. Wielka rodzina u stóp Chrystusa - witraż w kościele Ścięcia św. Jana Chrzciciela w Goduli i 58 1.5. Katolicyzm, nacjonalizm i górnośląska republika proboszczów I 60 2. Religia i narodowość - dwie rodzone siostry? (1918/1922-1939/1945) | 93 2.1. Po dwóch stronach granicznego kordonu | 93 2.2. Katolicyzm jako droga od Heimat do Vaterland - dylematy ks. Emila Szramka 1 101 2.2.1. Ks. Emil Szramek w poszukiwaniu „prawdziwego my” Górnoślązaków I 101 2.2.2. Kościół Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny w Katowicach od sacrum do „politycznej religii” I 103 2.2.3. Katolicka etnohistoria i obraz wspólnoty w obrazach Józefa Unierzyskiego 1 106 2.2.4. Dawne i nowe w maryjnym cyklu - legitymizacja nowych hierarchii I 122 2.2.5. „Złoty wiek” i polski Samarytanin 1 125 2.2.6. Od Heimat do Vaterland i 129 2.2.7. Język matek i babek - wokół inskrypcji w kościele Mariackim w Katowi cach i 134 2.2.8. Istebniański kontrapunkt i 145 2.3. Wszyscy polscy święci ks. Władysława Roboty I 147 2.4. Kamienie nie przemówią po polsku, czyli nieznośny upór ks. Józefa Kuliga ( 154 2.5. Twarzą na wschód, tyłem do Wrocławia - katedra Chrystusa Króla w Katowi cach ( 159 2.6. Po jakiemu skrzypią belki? Drewniany kościół w ogniu narodowych
sporów I 166 2.7. Śląska wspólnota żywych i umarłych - kościół św. Jadwigi Śląskiej w Opawie ¡ 179 2.8. Siostry rodzone czy przyrodnie? i 198
84 I Spis treści 3. „Duchowa jedność Narodu” w krajobrazie postapokaliptycznym Į 253 3.1. Wobec narodowej homogenizacji | 253 3.2. Tysiącletniego narodu raj odzyskany - fryz milenijny w kościele św. św. Cyryla i Metodego w Knurowie | 258 3.3. „Lud zespolony modlitwą” i gotów do pojednania? - milenijne dekoracje kościoła Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Raciborzu Į 268 3.4. Pochód Polski do Chrystusa ze Śląskiem w tle - wystrój katowickiej ka tedry ļ 273 3.5. Od narodowej puryfikacji do teologii narodu - katolicka teoria i praktyka na Gór nym Śląsku po 1945 roku | 277 4. Polska Mesjaszem czy Lotem narodów? Infrastruktury pamięci w Gliwicach i Katowi cach j 297 315 Į Zakończenie | Bibliografia 331 1 Indeks nazwisk 357 Indeks topograficzny Spis ilustracji j Summary 379 | Zusammenfassung | 367 373 ! 381
Zusammenfassung Das Vorhandensein von nationalen Symbolen, Darstellungen von Helden und Ereig nissen der säkularen Geschichte sowie Volksmotiven verwandelt Kirchen in Polen seit über einem Jahrhundert in die Räume der Reproduktion der im Geiste der katholisch-nationalen Ideologie profilierten Gruppenidentität. Im zwischen Preußen und der Habsburgermonarchie aufgeteilten Oberschlesien, das in die Neuzeit eintrat, entwickelten sich die Beziehungen zwischen dem Katholizismus und Nationalismus sehr unterschiedlich. Im preußischen Teil der Region ging die Entwicklung der Massengesellschaft mit den Erfolgen des politischen Katholizismus einher, der durch die Partei Zentrum vertreten wurde, die sich gegen Bismarcks Politik der sprachlichen Vereinheitlichung und der Begrenzung der Einflüsse der Kirche aussprach. Die polnische Nationalbewegung, die Ende des 19. Jahrhunderts entstand, bezog sich auch auf den Ka tholizismus, der die Vorstellungen über die Welt der oberschlesischen Slawophonen prägte. Der erste Versuch, den nationalen Diskurs in der sakralen Kunst der Region zu festigen, wurde im Jahre 1908 von Priester Aleksander Skowroński unternommen, indem er beim Krakauer Maler Włodzimierz Tetmajer die Glasfensterentwürfe für die Stanislauskirche in Ellguth (Ligota Bialska) bestellte. Sie zeigen den Schutzpatron der Kirche und Polens, der Piotrowin ins Leben zurückruft, was vom Pfarrer als „Wiederbelebung der Nationalität im oberschlesischen Volk“ interpretierte, die Heiligen Peter und Paul sowie Kyrill und Method. Die Letzteren sollten das Modell des Priestertums darstellen,
das die „authentische“ Kultur des Volkes respektiert - im Fall der Oberschlesier, in der Überzeugung des Auftraggebers, die polnische Kultur. Als Kontrapunkt zu dieser Initiative gilt die St.-Paulus-Kirche in Friedenshütte (Nowy Bytom), die die durch den politischen Katholizismus geförderte Wertehierarchie widerspie gelt. Der Respekt vor der sprachlichen und historischen Vielfalt, die sich im Gebrauch des Deutschen und des Polnischen in Inschriften und in der Darstellung der in Deutschland und Polen verehrten Heiligen in Glasfenstern manifestierte, war der Idee der Universalität der Kirche untergeordnet. Zum Ausdruck kam diese im einheimischen Idiomen überlege nen Lateinischen, in der Loyalität gegenüber dem Staat, der durch die „kaiserliche“ Archi tektur symbolisiert wurde, sowie in der schlesischen territorialen Gemeinschaft, die unter Bezugnahme auf die architektonische Tradition der Region herbeigerufen wurde. Die Teilung der Region im Jahr 1922 und die Schaffung einer neuen Diözese auf dem Polen gewährten Gebiet trugen zum Aufstieg des pro-polnischen Klerus bei. Zu dieser Gruppe gehörte Emil Szramek, der Pfarrer der Marienkirche in Kattowitz (Katowice), der eine Reihe von Leinwänden von Józef Unierzyski aus Krakau für seine Kirche bestellte, die
582 I Zusammenfassung die Vision der Oberschlesier als eine auf der Grundlage des Glaubens und der Mission des Bollwerks des Christentums mit Polen vereinte Gemeinschaft darstellte, die dazu prädesti niert war, der von der Mutter Christi geliebten Nation den Geist der lebendigen Religiosität zu gewähren. Die Bilder von Marie Königin von Polen und der „polnischen“ Heiligen waren die am häufigsten verwendeten Motive, die die religiösen und nationalen Inhalte miteinan der kombinierten. Die Verlegung von Holzkirchen aus Kleinstädten nach Kattowitz (Kato wice) und Königshütte (Chorzów), in denen große Gruppen von Deutschen lebten, hatten ebenfalls eine Doppeldimension. Dabei wurde der slawische Charakter der Objekte betont, der das Polentum der Region beweisen sollte. Das größte architektonische Unterfangen in der Diözese war der Bau der Kathedrale. In ihrer Fassade sollten die Figuren der Heiligen Kyrill und Method platziert werden, die vom „slawischen“ Nationalismus als Symbol für den Widerstand gegen die Germanisierung verwendet wurden. Im deutschen Teil der Region war eine solche Prahlerei selten. Die Konfrontationsak zente waren in der St.-Barbara-Kirche in Beuthen (Bytom) erkennbar, die sich mit ihrer mächtigen Fassade, die einer Festung ähnlich war, der polnischen Grenze zuwandte. In an deren Kirchen galten die Sprache der Inschriften und gelegentlich die Bilder von „deut schen“ Heiligen als Träger von nationalen Inhalten. Das Gedenken an die Gefallenen im Großen Krieg war auch mit dem deutschen Diskurs verbunden. Ein beeindruckendes Aus maß, neben dem
nationalistischen Kontext, nahm das Gedenken an Soldaten in der ehema ligen Hauptstadt Österreichisch-Schlesiens, in dem seit 1918 tschechoslowakischen, jedoch von Deutschen dominierten Troppau (Opava) an, wo die St.-Hedwig-Kirche als Denkmal für die Gefallenen in den Jahren 1914-1918 und als Ausdruck der überethnischen schlesi schen Gemeinschaft errichtet wurde. 1945 begann in dem an Polen angeschlossenen Teil Oberschlesiens die nationale „Rei nigung“ der Kirchen, indem deutsche Inschriften entfernt und Bilder von „polnischen“ Heiligen und Kopien von in Polen verehrten Marienbildern eingeführt wurden. Die Feier des Jahrtausends der polnischen Taufe im Jahr 1966 war eine Gelegenheit, umfangreiche ideologische Programme zu erstellen. Damals entstand der Millenniumfries in der Kirche in Knurow (Knurow), auf dem die von den Kreuzrittern verkörperten Deutschen als ein ewiger Feind dargestellt wurden. Ein mehr nuanciertes Bild der deutsch-polnischen Beziehungen geht aus den Gemälden der Maria-Himmelfahrt-Kirche in Ratibor (Racibórz) hervor, in denen nicht nur an Konflikte, sondern auch an gemeinsame katholische Traditionen ange knüpft wurde. Nach 1989 gab die Möglichkeit, konkurrierende Ideen über die Vergangenheit frei zu präsentieren, Impulse für neue Anstrengungen auf dem Gebiet der Festigung des katho lisch-nationalen Diskurses in der Kunst. In den Jahren 2010-2012 entstanden das polnische Golgatha in der St.-Barbara-Kirche in Gleiwitz (Gliwice) und das Golgatha des Vaterlandes in der Marienkirche in Kattowitz (Katowice), die vollständige historiosophische Ausführun
gen über die polnische Geschichte darbieten, die durch den romantischen Messianismus angeregt werden. Die Haltung zu nationalen Diskursen, die in den heiligen Räumen Oberschlesiens zum Ausdruck kommt, erstreckt sich zwischen den Polen des Indifferentismus und der Beja hung. In den ersten Jahrzehnten des 20. Jahrhunderts stoßen wir neben der Neutralität auf solche Fälle, in denen das nationale Paradigma in Frage gestellt und eine alternative Vision der Gemeinschaft präsentiert wird. Mit der Zeit erscheinen immer häufiger solche Program me, die an den nationalen Rahmen angepasst sind, sowie solche, in denen die Achse der Botschaft durch die katholisch-nationale Historiosophie bestimmt wird.
Indeks topograficzny Akwizgran 57 Altötting 190 Andziołówka 114 Bad Mergentheim 197 Bawaria 9, 105, 153, 182, 190 Berlin 41, 45, 50, 52, 94, 95, 135, 142, 163, 198, 201, 254 Beskid 145-147, 149, 161, 173 Biała Prudnicka 33 Bielszowice (obecnie dzielnica Rudy Śląskiej) 97 Bierdzany 5,99 Bieruń Stary 7 Biłgoraj 264, 319 Biskupice (obecnie dzielnica Zabrza) 103 Bobrek (obecnie dzielnica Bytomia) 49, 59, 140 Bobrowniki 49 Bochnia 51, 111 Bochum-Gerthe 52 Bogucice (obecnie dzielnica Katowic) 56, 57, 65, 66 Boguszowice 158 Boguszyce 100 Bojszowy 49 Brandenburgia 161, 197 Brąswałd 44-46, 315 Brno 181, 183, 184 Bruntál 183, 193 Brynica 99 Brześć 264, 319 Brzezinka (obecnie dzielnica Mysło wic) 117 Brzęczkowice (obecnie dzielnica My słowic) 258 Bytom 41, 47, 63, 65, 137, 138, 139, 142, 144, 154, 167, 174, 175, 176, 256, 268, 269, 321, 329 Castel Gandolfo 264, 319 Charków 301-303 Chebzie (obecnie dzielnica Rudy Ślą skiej) 59 Chełm Śląski 99 Chełmno 196 Chorzów 112, 113, 152, 167-171, 176, 318, 326, 330 Chorzów Stary (obecnie dzielnica Cho rzowa) 112, 113, 168, 170, 318, ՅՅՕ Chropaczów (obecnie dzielnica Świę tochłowic) 49 Chybie 158 Czeska Republika 9 Częstochowa 67, 115, 121, 131 Dachau 254, 302-304 Dąb (obecnie dzielnica Katowic) 49, 151» 152. 329 20,
'■8 i Indeks topograficzny Dąbrowa Górnicza 104 Dąbrówką Mała (obecnie dzielnica Ka towic) 165, 166 Donieck 304, 305 Dortmund 47 Dortmund-Schüren 52 Düsseldorf 34, 50 Ełk 173 Frankfurt nad Menem 182, 193 Freilingsdorf 176 Friedenshütte zob. Nowy Bytom Frombork 45 Fürth 157 Galicja 44, 120, 302, 315, 330 Gdańsk 194, 257, 267 Gierałtowice 20, 37, 147-149, 151, 168, 177, 326 Gietrzwałd 45 Giżycko 193-195 Gliwice 7, 9, 16, 20, 41, 121, 137, 141, 153, 154, 196, 268, 269, 297, 300304, 306, 309, 311, 327, 329, 330 Głogów 267 Godula (obecnie dzielnica Rudy Ślą skiej) 16, 20, 58, 62, 117, 118 Gopło 39 Goslar 52 Góra św. Anny 9, 65, 173, 258, 266 Grunwald 262-264, 267 Hanower 47, 161 Hildesheim 49, 55, 157 Inowrocław 152 Istebna 20, 114, 145-147, 149, 189, 326, 330 Jarosław 111 Jasna Góra 45, 66, 114, 120, 121, 131, 255, 257, 264, 269, 273, 274, 279- 3°9 320, 328 Jeseniki 185 Józefowiec (obecnie dzielnica Kato wic) 205 Kalisz 40 Kalwaria Zebrzydowska 67 Kamień Śląski 51, 63, 154 Karb (obecnie dzielnica Bytomia) 59 Karniów 182, 184 Katowice 7-9, 12, 15-20, 33, 37, 41, 47- 57- 59- 65, 67, 94, 96-107, 109-113, 115-118, 120, 121, 124, 125, 127-129, 131, 132, 134-137, 139- 143-154- 156-160, 163, 164, 166-168, 170-173, 175-178, 199, 200, 202, 205, 254, 255, 258, 263, 264, 268, 272, 273, 275, 277, 279, 280, 297, 299-307, 309-312, 317322, 324, 326, 328-330 Katyń 301-303 Kędzierzyn (obecnie dzielnica Kędzierzyna-Koźla) 41, 167 Kielce 104 Klimczok 161 Kluczbork 63, 138 Kłodnica (obecnie dzielnica Kędzierzyna-Koźla) 144, 256, 257 Kłodzko 34 Knurów 17, 148, 151, 165, 167-170, 258, 259, 261,
262, 266-270, 272, 273- 276, 323- 324 Kochłowice (obecnie dzielnica Rudy Śląskiej) 47, 49, 65 Kolonia Gosławicka (obecnie dzielni ca Opola) 143 Komańcza 256 Koźle (obecnie dzielnica Kędzierzyna-Koźla) 144 Königslutter 49 Kraków 7, 34, 36-38, 42, 43, 46, 63, 67, 101, 105, 106, 108-110, 112114, 129, 131, 148, 152, 154, 160, 164, 173, 199, 258, 270
Indeks topograficzny 1 Królewska Huta (obecnie Chorzów) 39, 49, 57, 137, 150, 168, 169, 189, 206 Krzeszów 140 Kup 100 Kuźnia Raciborska 49 Morawska Ostrawa (obecnie dzielnica Ostrawy) 183 Miinster zob. Monastyr Münsterland 56 Mysłowice 62, 117, 156, 157, 160, 258 Legnica 267, 274, 275 Legnickie Pole 186, 274, 326 Lędziny 161 Licheń 10, 309 Lidzbark 173 Ligota Bialska 20, 33-46, 61, 161, 166, 167, 315, 316, 327 Linnich 57 Lipiny (obecnie dzielnica Świętochło wic) 273 Londyn 274 Loreto 115,264,319 Lourdes 45 Luboszyce 141 Lwów 111, 120, 271, 303 Lwówek Śląski 51 Neu-UIm 193 Niemcza 267 Nowa Wieś 149 Nowy Bytom (obecnie dzielnica Rudy Śląskiej) 25, 20, 46-52, 54-57, 59, 62, 65, 137, 190, 316, 321, 327, 329 Nysa 35, 41, 138, 142 Łuck 152, 271 Maciejkowice (obecnie dzielnica Cho rzowa) 169 Małopolska 63, 108, 124, 148, 172, 177, 178 Meklemburgia 161 Michałkowice (obecnie dzielnica Sie mianowic Śląskich) 49 Miednoje 301-303 Miedźna 161 Mikołów 65, 200 Mikulczyce (obecnie dzielnica Za brza) 41, 158, 167, 174, 175 Minden 157 Monachium 50, 58, 65, 66, 138, 142, 148, 153, 196, 198, 256, 279 Monastyr 55 Monte Cassino 263, 301 Olecko 173 Olesno 41, 131 Oleśnica 41 Olsztyn 263 Ołomuniec 7, 182, 183, 192, 272 Opatów 264 Opawa 7, 9, 13, 20, 179-195, 198, 206, 321, 327, 329 Opole 5,7,9,12,19,31-33,37,44, 46, 51, 53, 66, 97, 99, 105, 116, 136, 137, 139-144, 150, 173, 174, 180, 254, 256, 257, 271, 272, 277, 280, 322 Ornontowice 155 Orzegów (obecnie dzielnica Rudy Ślą skiej) 49, 59 Ostrawa 7, 9, 189 Ostrów Wielkopolski 59 Paderborn 52 Panewniki (obecnie dzielnica Kato wic)
49,57,63,65-67,131,150 Paprocany (obecnie dzielnica Ty chów) 324 Piekary Śląskie 9, 32, 38, 47, 115118, 131, 137, 152, 153, 199, 276, 318 ІЬ'І
I Indeks topograficzny Pilchowice 150 Pińsk 271 Płock 151, 152 Płowce 263 Poczdam 51, 256, 264 Podhale 173 Poznań 151, 257, 262, 302 Praga 40, 140, 163 Prusy Wschodnie 11, 45, 173, 193195. 321 Przemyśl 111, 114, 116, 298 Pstrążna 49 Pszczyna 34, 41 Racibórz 16, 121, 148, 254, 268273, 276, 280, 323 Ratyzbona 63, 66, 148, 196, 279 Rheine 47, 49, 52, 55, 56 Rozbark (obecnie dzielnica Byto mia) 49,63-65,154 Rozłazino 196 Ruda (obecnie dzielnica Rudy Ślą skiej) 49 Ruda Śląska 47, 51, 299 Rudy Wielkie 9 Ruś Czerwona 178 Rybnik 114 Rydułtowy 196, 258 Rzym 43, 61, 107, 109, 128, 143, 163, 164, 257, 274 Saksonia 161 Salzburg 58 Słowenia 38 Słupna (obecnie dzielnica Mysłowic) 160 Soest 52 Sosnowiec 40, 43, 129 Spała 114 Stare Tarnowice (obecnie dzielnica Tarnowskich Gór) 49 Strzelce Wielkie (Opolskie) 150 Stuttgart 183 Stary Popielów 100 Stary Sącz 51 Syrynia 167, 170 Szombierki (obecnie dzielnica Byto mia) 49 Szopienice (obecnie dzielnica Kato wic) 150 Święta Lipka 45 Tannenberg 194 Toruń 10, 312 Troki 271 Trzebnica 150, 186, 276 Tychy 324 Warmia 44-46, 173, 193, 198, 315 Warszawa 110, 114, 115, 118, 121, 128, 253, 257, 270, 274, 298, 302, 312 Watykan 43, 95, 97, 140, 146, 163, 265 Wejherowo 196 Welehrad 38, 39, 151, 161, 163-165, 320 Westfalia 47, 49, 55, 56 Wielbark 45 Wieliczka 51 Wielkie Hajduki (obecnie dzielnica Chorzowa) 169 Wielkopolska 38, 39, 116, 162, 270, 302 Wielowieś 150 Wilno 171, 271 Wrocław 7, 34, 41, 48, 51, 52. 57» 61, 64, 66, 93, 95, 96, 99, 100, 103, 127, 135, 137-143, 148-150, 153, 154, 156, 157, 159, 162, 163, 167, 174, 186, 196, 197, 202, 254, 270, 275,
276, 325 Września 43, 302
Indeks topograficzny Zakopane 104 Załęże (obecnie dzielnica Katowic) 97 Zaolzie 172 Zbrucz 259, 260 1 Zębowice 41 Zgoda (obecnie dzielnica Świętochło wic) 47, 48, 53 Zimnice Wielkie 135, 329
Indeks nazwisk Adamczyk Edward, ks. 48, 54, 55, 62 Adamczyk Rudolf, ks. 160 Adamski Stanislaw, bp 98, 168, 170, 171, 254, 255, 275 Amsterdamski Stefan 22 Anderson Benedict 22, 24, 27, 28 Assmann Aleida 8,25,310,311,312 Bagiński Jan, ks. 142 Ballestrem Franz Xaver II von 65, 66 Balus Wojciech 29, 36, 150 Bańka Józef, ks. 95, 101, 103, 132, 134, 319, 320 Bar Adam 39 Barciak Antoni 39, 65, 102, 159, 163 277 Barczewski Walenty, ks. 44-46 Bartelmus, ks. 34 Bartnik Czesław, ks. 308 Bauer Leopold 184, 185, 187, 191 Bednorz Filip, ks. 275 Bednorz Herbert, bp 101, 103, 13 2, 13 4, 276, 3W- 3 20 Bendel Rainer 140 Benedykt XV, papież 108 Benek Iwona 47, 50 Bergman Eleonora 63 Beria Lawrientij 306 Bernatowicz Tadeusz 111 63, 128, 110, 190, 120, Bertram Adolf, bp 93-96, 99, И1՝ 142, 157 Beule Matthias 47 Bielak Jacek 257 Bismarck Otto von 67, 138, 160, 170 Bjork James E. 14, 32, 97, 118, 123 Blumówna Helena 164 Blümel Carl 198 Boczarowska Stanisława 268 Bodnieki Władysław 259 Bogaczewicz Stanisław A. 256 Bonczol Józef 269 Böhm Dominikus 139, 176, 193, 195 Börsch-Supan Eva 194 Böttcher Bernhard 191, 192 Brandt 45 Brandys Jan, ks. 149, 168 Braun Edmund Wilhelm 183, 185 Breuing Rudolf 55 Bringmann Michael 52 Bromboszcz Teofil, bp 155,159 Bryła Stanisław 164 Buchenfeld-Kamińska Irena 36 Buchwald Emanuel, ks. 63 Bukowski Jan 36 Bułhak Jan 171 Bunsch Adam 125-130, 135, 273֊ 276, 326 Burke Peter 13 Burno Filip 15, 158, 159
'J 8 i Indeks nazwisk Burzec Henryk 17, 258, 259, 262, 264, 266-268 Busch Carl 50, 51 Caravaggio Michelangelo Merisi da 123 Castells Manuel 322 Chojecka Ewa 15, 58, 63, 102, 139, 159 Chomicka Ewa 23 Chrudzimska-Uhera Katarzyna 257 Chrząszcz Johannes, ks. 154 Cohn Norman 266 Conversi Daniele 23 Cuno Ludwig, ks. 197 Czaja Pawel, ks. 168 Czaplicki Wincenty 115, 119 Czechowicz Bogusław 163 Czyż Anna 264 Czyżewska-Knap Klaudia 47, 50, 51 Cwiek-Rogalska Karolina 191 Dalbor Edmund, abp 95 Dańda Józef 171 Dawid Adriana 141 Degner Carl Friedrich 301 Dietz dArma Leon 149, 277 Dijk Teun A. van 22 Długaj Karol, ks. 158 Dobrowolski Tadeusz 37, 40, 41, 168, 170, 173, 176, 177. 178 Dobrzycki Jerzy 172 Doering Oskar 58, 182, 197 Doiła Johann, ks. 138, 139 Donig Simon 16, 58 Drapiewski Władysław 151,152 Drogoń Andrzej 301, 302, 304, 309 Drzisga, ks. 100 Dudek Paweł, ks. 279 Dudek-Bujarek Teresa 15-17,34,104, 258 Dunikowski Xawery i6o, 164, 165, 258, 266, 267 Durkheim Émile 27 Dużyk Józef 43 Dworak Jan Stefan 48, 49, 54, 55 Dziurok Adam 254-256 Ehi Theodor 138, 141 Eichler Johann, ks. 181, 182, 183 Eljasz Wojciech 36 Faber Richard 140 Fahnroth Joseph 150 Falęcki Tomasz 32, 61, 94, 110 Fałkowski Wojciech 111 Fanta Heinrich 183 Fedorski Witold 268 Feja Paul, ks. 201, 204 Fertacz Sylwester 102 Fey Ernst 135, 142, 257 Ficek Jan Alojzy, ks. 31 Figel Albert 197 Figel Anton 138, 195 Filipczyk Joanna 279 Flacke Monika 15 Ford Aleksander 263 Forster Heinrich, bp 103 François Étienne 26 Franz Ernst 182, 183 Fromm Mansuetus OFM 49, 65 Gajda Jan, ks. 168 Gajewska-Prorok Elżbieta 34, 35 Gambiec Henryk
258 Gatti Arturo 264 Gawlik Zygmunt 148, 149, 159, 160, 164 Gawlina Józef, bp 109, 123, 124» 144, 254 Gawrecká Marie 180, 181 Gawrecki Dan 180 Gebauer Paul 184-186 Gebert Bronisław 162, 163 Gebert Gizela 162, 163 Geertz Clifford 23
Indeks nazwisk Geldner Erich 183 Gellner Ernst 24, 61 Germer Stefan 15 Giemsa Max 47, 49, 63 Gierlotka Stefan 57, 65, 66 Glemp Józef, kard. 298 Glötzle Leopold 58 Głazek Dorota 47, 49, 57, 158 Głowacka-Gajper Małgorzata 24 Gnidzińscy 114 Goduila Karl 58 Golachowski Stefan 99, 136 Gołubiew Antoni 259 Gorzelik Jerzy 17, 134, 160, 166, 167, 258, 264, 279, 319 Gottwald Karl 183, 184, 187 Goya Francisco 262 Górecki Jan, ks. 51 Górka Leonard SVD 38, 39 Górska Magdalena 110 Górzyński Władysław, ks. 129 Grabowski Elisabeth 117 Grażyński Michał 98, 106, 120, 123, 134, 145-147, 160, 169, 318 Grim Emanuel, ks. 145, 147, 189 Grivec Franc, ks. 38, 39 Grosby Steven 14, 28, 29 Grosch Waldemar 105, 150, 264 Grudniewski Jakub 263 Grundmann Günther 174 Grygiel Tomasz 47 Gryzik Johanna zob. Schaffgotsch Jo hanna von Grzesik Karol 168, 169 Grzybowski Zdzisław 106 Gucewicz Daniel 267 Gussone Nicolaus 153 Gwioździk Marek 168-170 Haake Michał 257 Hajda Jan, ks. 269, 272, 273 Hakuba Ignatz 63 Halbwachs Maurice 13 і Halecki Oskar 274 Hanich Andrzej, ks. 141, 271, 277 Hartig Michael 58 Hastings Adrian, ks. 28 Haubold-Stolle Julianne 17, 97 Heidenreich Carl 58 Heider Paul ОТ 182-189, 191-193, 195, 198, 327 Henckel von Donnersmarck Edwin 48 Henckel von Donnersmarck Laza rus II 65 Henlein Konrad 180, 193 Henryk I Brodaty, książę śląski 150, 151, 276 Henryk II Pobożny, książę śląski 274 Herder Johann Gottfried 50, 61, 316 Herkommer Hans 182 Herzig Richard 157 Hinssen Felix 142, 143 Hitze Guido 141, 204 Hlond August, kard. 67, 94, 96, 98, 112, 144, 146, 154, 15 5, 159, 163, 203, 25 5, 279 Hobsbawm Eric
24, 266 Hohenzollernowie, dynastia 169, 194 Hojka Zbigniew 148 Holeczko-Kiehl Andrzej 111,113 Hossfeld Oskar 158 Hrabowsky Alfred, ks. 144 Hutchinson John 24, 25 llkosz Barbara 15, 137 Jacobson Krystyna 257 Jadwiga, św., księżna śląska 105, 150, 189, 272, 276, 327 Jaesche, ks. 99 Jagiełło Władysław, król polski 111, 112 Jagła Jowita 45 Jan XXIII, papież 257, 270 Jan Paweł II, papież, św. 276, 280, 297, 308 Ч
i Indeks nazwisk Jan Kazimierz, król polski 112 Janson Felicitas 182 Jelitto Gabriela 257 Jerzak Janusz 301 Jodkowski Marek, ks. 193 Junginger Horst 140 Just Ernst 182, 184, 188, 189, 193 Kaczmarek Jan 173 Kaczmarek Ryszard 179, 256, 263, 324 Kalinowska-Wójcik Barbara 102 Kaller Maximilian, bp 198 Kamusella Tomasz 12 Kapica [Kapitza] Jan, ks. 53, 59, 9496, 101, 116, 118, 119, 163, 201 Kappel Kai 182 Kaps Engelbert 188 Karch Brendan 11, 12, 31, 99, 136, 203 Kasperkowitz Karl 167 Kasperlik Wilhelm, ks. 176 Kedourie Elie 27, 28, 266 Kickton Arthur 51, 137, 138, 141, 142 Kiełbasa Antoni, ks. 276 Kiełkowski Tomasz 104 Killer Karl ւ 98 Klajmon Barbara 47 Klaussmann Anton Oskar 41 Klemens Jan, ks. 279 Klomp Johannes Franziskus 47, 49, 51, 52, 55, 56 Kłakus Michał, ks. 67, 96, 154, 278 Knötel Richard 41 Kocur Adam 116, 119, 171 Kolassa Stanislaus 189 Komar Beata 153 Kornecki Grzegorz 298 Kominek Bolesław, bp 254, 256, 271, 272, 277 Konarski Marian 114 Konarzewska Joanna 269, 272 Konarzewski Ludwik 114, 145, 146, 149. 325 ՅՅՕ Konarzewski Ludwik junior 269,272, Konarzewski Łukasz 114, 145, 146, 149 Konieczny Jan TChr 144 Kontny Irena 50, 51, 104, 114, 145, 197 Kończał Kornelia 26 Kopiec Jan, bp 33, 150 Kopp Georg, bp 61, 66, 93, 154 Kordecki Augustyn (właśc. Klemens) OSPPE 131 Korfanty Wojciech 32, 43, 53, 95, 119, 170 Korpsch Karl 49 Korus Emil, ks. 47, 48 Koselleck Reinhart 195, 310 Kościk Elżbieta 102 Kowal Michał 104,106,107, 129, 15 2 Kowalewski Otto 64, 153 Kowarski Felicjan Szczęsny 264 Koziełek Alojzy, ks. 39, 151, 161, 162, 165, 261, 262 Közietek Jan, ks. 39, 161, 162, 165
Kozina Irma 58, 158, 159, 264 Köhler Joachim 140 Krasiński Zygmunt 53 Kraszewski Ignacy 259 Krzyżanowski Lech 94-96, 204 Krzyżanowski Michał 22 Kruszyński Tadeusz Albin, ks. 152 Kubina Teodor, bp 66, 94, 95, 104, 110, 115, 116, 118, 119, 121, 124, 129-131, 144, 163, 164, 199-205, 326 Kubis Josef, ks. (proboszcz w Opolu) 95, 140-142, 144, 254 Kubis Josef, ks. (proboszcz w Załężu) 97 Kucharski Wojciech 141, 271 Kudera Jan, ks. 105,117.120,133,149 Kulczyński Kazimierz 159
Indeks nazwisk Kulig Józef, ks. 154-157 Kulpińska Katarzyna 171 Kurovski Franz Ludwig 183 Kwiatek Agnieszka 302 Kwiatkowski Jerzy 275 Kwiotek Katarzyna 16, 269 Kytzia Paul 154 Landmann Theo M. 194 Lange Carl 194 Langer Alexis 103 Langer Joseph 57 Langman Jerzy 34-36, 149 Larisch Jan 182, 183 Lemke Jay 22 Lempik Theodor 257 Lenartowicz Teofil 40 Leon XIII, papież 55, 64, 154 Leoussi Athena S. 14, 28 Lersch Carl 34, 50, 51 Lewandowski Jerzy, ks. 308 Lewek Michal, ks. 66, 95, 131, 141, 201 Lex Pawel, ks. 67 Linek Bernard 17, 60, 97 Lipnicki Albert 279 Lipońska-Sajdak Jadwiga 172 Lis Marek 141 Lisiecki Arkadiusz, bp 98, 105, 108, 112, 115, 118, 119, 121, 146, 148, 164, 165 Londzin Józef, ks. 40, 172, 173 Lothar III, cesarz rzymski 49 Lubina Michal 47 Lubos-Koziel Joanna 36, 150, 278 Lukaschek Hans 94 Lurz Meinhold 197 Lobos Tadeusz 175 Luczewski Michal 25, 27 Macała Jaroslaw 97, 203 Macha Jan, ks. 113 Macha Simon 167 і Madajczyk Piotr 253, 254, 255 Majewski Piotr Μ. 192, 193 Makarewicz Julian 112, 113, 318, 326 Makówka Leszek, ks. 21, 258, 267, 273, 280 Malicki Jan 105, 158 Marquard Odo 195 Maruska Józef, ks. 256, 257 Massalska Barbara 257 Mastalerz Jacek 172 Maslinski Stanisław, ks. 152, 168, 169 Matejko Jan 38, 40, 43, 111, 115, 165 Matusiewicz Adam 300 Mayer Franz Borgias 50, 5i 58, 66, 153 196 Mehoffer Józef 151 Melbechowska-Luty Aleksandra 160, 164 Mencken August 49 Mercik Henryk 47, 50 Miarka Karol 32, 39, 200, 202 Michalczyk Andrzej 14, 17, 26, 60, 97 99 Michalik Józef, abp 298 Michatz [Michacz] Paweł, ks. 205 Michejda Tadeusz 133, 134 Mielke Robert 174 Mieszko I, król
polski 20, 278 Migasiewicz Paweł 111 Młynarczyk-Tomczyk Anita 255,263, 274 Morcinek Gustaw 126 Mossakowski Stanisław 111 Mościcki Ignacy 143, 168 Musialik Wanda 256 Müller Adolf 183 Müller Karel 180, 181, 188 Mysłek Wiesław 163, 164 Myszor Jerzy, ks. 3 2, 3 3, 63, 66, 94, 96, 97, 101, 144, 154, i5 5 163, 202, 204, 272, 279, 300 Myślińska Anna 111
I Indeks nazwisk Nadolski Przemysław 137, 138, 256, 268 Nakonieczny Ryszard 159 Napieralski Adam 53 Nerlich Leopold, ks. 32, 47 Nevěřil Jan, ks. 183-185 Nicolai Hellmuth 136 Nieborowski Paul, ks. 95, 161, 203, 204 Niedźwiedź Anna 131 Nietsche Benno 304 Nijakowski Lech M. 11,310,311 Nora Pierre 14, 178 Norbiin Stefan Juliusz 171 Noszczak Bartłomiej 256 Nowak Anatol, bp 116 Nowak Janusz 272 Nowobilski Józef Andrzej, ks. 35,38, 42, 43 Nowosielska-Sobel Joanna 41, 167 Nöllner Emil 150, 166 Obeth Joseph 183, 187 Odorowski Waldemar 159 Ogno-Serra Giovanni Battista, ks. 95, 96, 110 Oidtmann 57 Olszar Henryk, ks. 97, 148, 168, 279 Omilanowska Małgorzata 10, 176, 178, 309 Opielka Józef, ks. 95, 123, 161 Opolczyk Jan zob. Szwed Edward Organisty Adam 57 Orzechowski Stanisław 110 Osatschuk Sergij 10 Ostrzołek Wiktor 277 Pałka Witold 280 Panofsky Erwin 13 Pant Eduard 189 Papsdorf Felix 187 Partsch Joseph 41 Paweł VI, papież 141, 265, 271 Pawluk Henryk 257 Pelczar Józef, bp 111 Peretiakowicz Antoni 200 Pękalska Krystyna 275 Pękalski Stanisław 275 Picasso Pablo 262 Piechotta Johannes, ks. 136, 144 Pietz Bernhard, ks. 55, 56 Pillawa Gottfried, ks. 5 Pius X, papież 143 Pius XI, papież 95, 111, 116, 121, 142, 143, 146, 159, 163 Platzek Karl 63, 138, 153 Poelzig Hans 51 Polak Wiktor 153 Polak-Springer Peter 17, 169, 206 Porcek Józef, ks. 324 Porter-Szücs Brian 9, 10, 29, 278, 297 Porwoll Wilhelm, ks. 138, 144 Prus Konstanty 65, 66 Przyklink Jan 149 Pucher Wawrzyniec, ks. 115, 153 Pustułka Agata 299, 300 Pyka Henryk, ks. 106, 125, 127, i35, 275 Quint Severin, ks. 193 Radziewicz-Winnicki Jacek
65 Radzymińska Józefa 259 Rajkowski Bolesław 319 Ratti Achille zob. Pius XI papież Reck Arthur 142 Reni Guido 34, 37, 42 Ręgorowiczowa Olga 117 Richter 34 Robota Władysław, ks. 147-149, 151, 153, 177, 254 Rojek Paweł 266, 307 Romanowicz Antoni 126 Romańczyk Fryderyk 152, 205 Ropiak Sławomir 45 Rosen Jan Henryk 264, 329
Indeks nazwisk Rosenbaum Sebastian 12, 17, 163, 169, 254 Rottermund Andrzej 111 Rozkoszny Franciszek 156, 157 Rozpędowski Jerzy 51 Rubý Jan 183 Rudziński Piotr 171 Ryba Grażyna 45 Salomon D. 137 Saryusz-Wolska Magdalena 26 Saurma-Jeltsch Hedwig von 65 Schabik Karl 137 Schaffgotschowie, ród 54, 59, 62 Schaffgotsch Hans Ulrich von 48, 58, 65 Schaffgotsch Johanna von 58, 65 Schaffner Sabina 126 Schattkowsky Ralph 10 Schälzky Robert OT 193 Schirmeisen Reinhold, ks. 65 Schleibner Kaspar 142 Schlemihl Peter 5,11,42,52,123,203 Schlüter Andreas 187 Schmid Ulrich 110, 126, 173, 305 Schmid-Breitenbach Franz 58 Schmitz Josef 49 Schneider Georg 196 Schneider Ludwig 34, 47, 49, 151, 302 Scholzowa-Železna Helena 186 Schön Theodor von 194 Schreiner Georg 63, 66 Schreiner rzeźbiarz z Opola 142 Schulze Hagen 26 Schumann August, ks. 65 Seiler Adolph 196 Semik Teresa 300 Siemienik Alojzy, ks. 116 Sieradzka Anna ui Sieradzki Wojciech 111 Sikorski Lucjan 160 Siwinna Carl 41 І Siwinna Fritz 41 Skowronek Ludwig, ks. 56, 65-67 Skowroński Aleksander, ks. 5, 3340, 42-44, 46, 53, 61, 129, 132, 140, 149, 161, 163, 200, 315-317 Skupin Aleksander 302 Skworc Wiktor, abp 299, 304, 305 Smith Anthony D. 14, 19, 23-28, 42, 123. 127 Sonnek Franz Xaver, ks. 142 Sontag Magdalena 168-170 Soremba Edgar, ks. 257 Sorger Gisela 47, 49, 52, 56 Spaltenstein Wincenty 169 Spribille Kurt 143 Stalmach Paweł 39, 40, 202 Stefan Bernhard 59 Stefański Krzysztof 15 Stein Erwin 167 Steinhofer Salomon 269 Steller Paweł 126,171 Stephan Stanislaus, ks. 140 Steuer Antoni 148, 168 Stierle Karlheinz 195 Stoffels Michaela 198 Stona
Maria 187 [Szymanska-Störtkuhl] Störtkuhl Bea te 15,51,137,138,142,159,176, 179 Stróżyna Katarzyna 256 Struve Kai 12 Strzyż Franciszek, ks. 62 Stüben Jens 179 Stüler Friedrich August 301 Styka Jan 115 Suchoń Andrzej, ks. 302 Sutor Emil 182 Sylwester Antoni 267 Syska Anna 104 Szczypka-Gwiazda Barbara 15, 47, 125, 153, 159, 160, 277 Szekspir William 8 Szlachta Bogdan 10 Пі '
I Indeks nazwisk Szmula Józef 32, 47 Szołtysik Wojciech, ks. 151 Szopa Ryszard 29, 51, 168, 199, 273 Szramek Emil, bł. 17, 18, 20, 33-38, 40, 42, 53, 59, 101-108, 110, 111, 113, 115-117, 119, 120, 122-136, 140, 144. 145- M/, 152-154, 199-201, 205, 254, 268, 273, 300, 302-304, 319, 320, 322, 323, 327, 328 Szwajnoch Stefan, ks. 112, 113, 168, 170, 199, 254, 319, 322, 327 Szwed Edward 139, 140, 174 Szybisty Tomasz 114 Szydłowski Tadeusz 178 Szyguła Bogusław 267 Święcicka Marta 301 Święcicki Jan 301 Sebek Jaroslav 192 Šopak Pavel 181-184, 186-188, 190 Talmon Yonina 307 Taranczewski Wacław 106 Tarnowski Józef 257 Tarnowski Stanisław 111 Tazbir Janusz 274 Tesař Petr 186 Tetmajer Włodzimierz 20, 34-38, 40, 42-44, 61, 129, 166, 167, 315, 316, ՅՅՕ Thiele Ernst Otto 136 Tofilska Joanna 102 Tombarkiewicz Wiktoria 16, 300303, 306, 307, 309 Traba Robert 11, 14, 26, 150 Trąba Mariusz, ks. 94, 95, 201 Trocha Jan, ks. 7 Tschotschel Bruno 57 Tunkel Ludwik, ks. 65-67 Tygielski Wojciech 111 Tylla Franciszek, ks. 57, 95 Ulitzka Carl, ks. 254 Unierzyski Józef 117, 119-121, 134, 318-320 Uthemann Anton Uziembło Henryk 95, 140, 141, 204, 17, 106-113, 116, 123-126, 128-130, 62 129 Vaussard Maurice 200 Voltz Hans 66 Vonlanthen Isabelle 126, 173 Vybíral Jindřich 185 Walicki Andrzej 265, 307 Walloschek Franz, ks. 100 Wałach Jan 145, 146 Wanatowicz Maria 12,127 Wardzyński Michał 111 Wasylewski Stanisław 105, 173 Wawoczny Grzegorz 272 Weber Martin 193 Weger Tobias 179 Wessinghage-Okon Marlies 142,144, 257 Wçcki Mirosław 163, 263 Wieczorek Meinard OFM 57 Wieczorek Wilhelm 49 Wiedermann Fritz 174 Wilcken
Franziska 182, 193 Wilczek Franciszek, ks. 277 Wilczek Piotr 158 Winterowski Leonard 111 Wodak Ruth 22 Wojciechowski Zygmunt 262 Wojtczak Marcin 39 Wojtkowski Jacek Μ., ks. 45 Wojtyła Karol zob. Jan Pawel II Wolańska Joanna 36 Wosnitza Franz, ks. 98 Woźniczka Zygmunt 305 Wójcik Marek 51 Wójcik Michał 300 Wójtowicz-Huber Bernadetta 10
Indeks nazwisk Wujek Jakub, ks. 50 Wygasz Teofil 156,157 Wyspiański Stanisław 36 Wyszyński Stefan, kard. 255-257, 265, 271, 276, 278, 279, 299, 308, 323. 324 Zabłocka-Kos Agnieszka 103 Zaremba Marcin 262 Zdražila Adolf 183, 184, 186, 187 Zembaczyński Antoni 113 Zeńczak Anna 151 Zepter Johann 45 Zieliński Henryk 93 Zientara-Malewska Maria Zillman Emil 62 Zillman Georg 62 45 Żmudziński Jerzy 151 Żurawski Zygmunt 157 Żurek Robert 150 Życiński Józef, abp 298 Žáček Rudolf 180, 181, 188
Bibliografia Archiwalia Archiwum Archidiecezji w Katowicach Akta parafii Matki Boskiej Szkaplerznej w Gierałtowicach. Budowy, Akta Lokalne 642, Pismo bpa Arkadiusza Lisieckiego do Zygmunta Gawlika z 18.01.1930 r., k. 86. Akta parafii Matki Boskiej Szkaplerznej w Gierałtowicach. Budowy, Akta Lokalne 642, Pismo Zygmunta Gawlika do bpa Arkadiusza Lisieckiego z 24.01.1930 r., k. 98. Akta parafii Matki Boskiej Szkaplerznej w Gierałtowicach. Budowy, Akta Lokalne 642, Pismo ks. Władysława Roboty do kurii biskupiej z 29.05.1931 r., k. 151. Akta parafii Matki Boskiej Szkaplerznej w Gierałtowicach. Budowy, Akta Lokalne 642, Pismo ks. Władysława Roboty do kurii biskupiej z 14.07.1932 r„ k. 206. Akta Parafii Matki Boskiej Szkaplerznej w Gierałtowicach, Akta Lokalne 642, Pi smo Wydziału Oświecenia Publicznego Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego do ks. Władysława Roboty z lipea 1931 r., k. 177. Akta Parafii Matki Boskiej Szkaplerznej w Gierałtowicach, Akta Lokalne 642, Pi smo ks. Władysława Roboty do kurii biskupiej z 19.02.1932 r., k. 191. Akta Parafii Matki Boskiej Szkaplerznej w Gierałtowicach, Akta Lokalne 642, Pismo Tadeusza Dobrowolskiego do ks. Władysława Roboty z 09.02.1931 r., k. 190. Akta Parafii Nawiedzenia NMP w Orzeszu, Akta Lokalne 1622, t. 1, Pismo polskich stowarzyszeń do administratora ks. Augusta Hlonda z 30.06.1924. Akta Parafii Nawiedzenia NMP w Orzeszu, Akta Lokalne 1622, t. 1, Pismo ks. Jó zefa Kuliga do administratora ks. Augusta Hlonda z 06.06.1923. Akta Parafii Nawiedzenia NMP w Orzeszu, Akta Lokalne 1622, t. 2, Pismo polskich stowarzyszeń do bpa Teofila
Bromboszcza z 06.06.1934. Akta Parafii Nawiedzenia NMP w Orzeszu, Akta Lokalne 1622, t. 2, Pismo ks. Jó zefa Kuliga do kurii biskupiej z 23.10.1934. Akta Parafii Nawiedzenia NMP w Orzeszu, Akta Lokalne 1612, Pismo ks. Józefa Kuliga do kurii biskupiej z 11.06.1926, k. 32-33.
I Bibliografia Akta Parafii Nawiedzenia NMP w Orzeszu, Akta Lokalne 1612, Pismo ks. Józefa Kuliga do kurii biskupiej z 18.05.1926. Akta Parafii Nawiedzenia NMP w Orzeszu, Akta Lokalne 1612, Pismo wicewoje wody Zygmunta Żurawskiego do katolickiego urzędu parafialnego w Orzeszu z 17.07.1930. Akta Parafii Nawiedzenia NMP w Orzeszu, Akta Lokalne 1612, Pismo katowickiej kurii biskupiej do ks. Józefa Kuliga z 09.06.1926. Akta Parafii Nawiedzenia NMP w Orzeszu, Akta Lokalne 1612, Opinja dotycząca projektów budowy kościoła w Orzeszu. Akta parafii św. Bartłomieja w Bieruniu Starym, Akta Lokalne 101, Pismo wikariu sza generalnego do ks. Jana Trochy z września 1948, k. 182, 183. Akta rzeczowe, sygn. 719, Pismo okręgowego konserwatora do wikariusza general nego z 26.11.1928, k. 36. Archiwum Państwowe w Katowicach Urząd Wojewódzki Śląski w Katowicach, Katedra w Katowicach - budowa, sygn. 632, к. з-ą, Pismo inż. Lucjana Sikorskiego do Ministerstwa Robót Publicznych z 26.01.1928. Archiwum Państwowe w Opolu Oberpräsidium der Provinz Oberschlesien, 85. Gottesdienstliche Versorgung der Minderheit 1931-37, Pismo bierdzańskiego proboszcza Gottfrieda Pillawy do rządu prowincjalnego w Opolu z 23.04.1931, k. 102. Archiwum Parafii Rzymsko-Katolickiej św. św. Jana i Pawła Męczen ników w Katowicach-Dębie Kronika parafialna, bez sygnatury. Zemský archiv v Opavě Kuratorium nadace pro výstavbu kostela sv. Hedviky v Opavě, sygn. 2873, Inv. č. 1, Fase. L, 1895-1938, Stiftsbrief. Kuratorium nadace pro výstavbu kostela sv. Hedviky v Opavě, sygn. 2873, Inv. č. 1, Fase. L, 1895-1938, Pismo ołomunieckiego
konsystorza do ks. Paula Heidera z 11.03.1931. Kuratorium nadace pro výstavbu kostela sv. Hedviky v Opavě, sygn. 2873, Inv. č. 1, Fase. L, 1895-1938, Pismo ks. Paula Heidera do burmistrzów (Sehr geehrter Herr Bürgemeister) ze stycznia 1935. Kuratorium nadace pro výstavbu kostela sv. Hedviky v Opavě, sygn. 2873, Inv. č. 1, Fase. L, 1895-1938, List Eduarda Panta do Stanislausa Kolassy z 27.09.1932. Kuratorium nadace pro výstavbu kostela sv. Hedviky v Opavě, sygn. 2873, Inv. č. 1, Fase. L, 1895-1938, List Eduarda Panta do Stanislausa Kolassy z 14.12.1932.
Bibliografia I Kuratorium nadace pro výstavbu kostela sv. Hedviky v Opavě, sygn. 2873, Inv. č. 2, Fase. II., 1913-1938, List Leopolda Bauera do Karla Gottwalda z 13.01.1933. Kuratorium nadace pro výstavbu kostela sv. Hedviky v Opavě, sygn. 2873, Inv. č. 2, Fase. IL, 1913-1938, List Leopolda Baura do ks. Paula Heidera z 11.09.1935. Kuratorium nadace pro výstavbu kostela sv. Hedviky v Opavě, sygn. 2873, Inv. č. 1, Fase. L, 1895-1938, Pismo ks. Paula Heidera do zarządów gmin (An den geehrten Gemeindevorstand in.) z listopada 1931. Kuratorium nadace pro výstavbu kostela sv. Hedviky v Opavě, sygn. 2873, Inv. č. 1, Fase. L, 1895-1938, List burmistrza Ernsta Justa do Zemského úřadu v Brně z 22.06.1933. Kuratorium nadace pro výstavbu kostela sv. Hedviky v Opavě, sygn. 2873, Inv. č. 2, Fase. IL, 1913-1938, List Leopolda Bauera do ks. Paula Heidera z 08.11.1934. Kuratorium nadace pro výstavbu kostela sv. Hedviky v Opavě, sygn. 2873, Inv. č. 2, Fase. IL, 1913-1938, Programm für die Bilder und Altäre. Kuratorium nadace pro výstavbu kostela sv. Hedviky v Opavě, sygn. 2873, Inv. č. 2, Fase. IL, 1913-1938, Protokol aufgenommen über die in der Angelegenheit St. Hedwigs-Krieger-Gedächtniskirche auf der Probstei zu Troppau am 21.12.1935 abgehaltene Sitzung. Opracowania zwarte Anderson Benedict: Wspólnoty wyobrażone. Rozważania o źródłach i rozprzestrze nianiu się nacjonalizmu. Tłum. Stefan Amsterdamski. Kraków 1997. Architektura Wrocławia. T. 3: Świątynia. Red. Jerzy Rozpędowski. Wrocław 1997. Architektura XIX i początku XX wieku. Red. Tomasz Grygiel. Warszawa 1991. Assmann Aleida: Der
lange Schatten der Vergangenheit. Errinerungskultur und Geschichtspolitik. München 2014. Assmann Aleida: Erinnerungsräume. Formen und Wandlungen des kulturellen Gedächtnisses. München 2010. Aufbruch und Krise. Das Östliche Europa und die Deutschen nach dem Ersten Welt krieg. Hrsg. Beate Störtkuhl, Jens Stüben, Tobias Weger. München 2010. Bar Adam: Karol Miarka. Studium z dziejów Górnego Śląska. Katowice 1938. Bartnik Czesław: Teologia narodu. Częstochowa 1999. Bednorz Herbert, Bańka Józef: Życie i działalność ks. Emila Szramka 1887-1942. Katowice 1966. Benek Iwona, Mercik Henryk: Oryginalne kościoły neostylowe autorstwa znanych architektów na terenie dzisiejszej Rudy Śląskiej. W: Sztuka sakralna Rudy Śląskiej. Red. Barbara Szczypka-Gwiazda, Michał Lubina. Ruda Śląska 2005, s. 54-58. Bergman Eleonora: Giszowiec - górnicza wieś-ogród. W: O sztuce Górnego Śląska i przyległych ziem małopolskich. Red. Ewa Chojecka. Katowice 1993, s. 223-236. Bericht des Provinzial-Konservators der Kunstdenkmäler der Provinz Schlesien über die Tätigkeit vom 1. Januar 1900 bis 31. Dezember 1902 erstattet an die Pro-
Bibliografia vinzial-Kommission zur Erhaltung und Erforschung der Denkmäler Schlesiens. Breslau 1903. Bielak Jacek: Nowoczesność w strefie sacrum. Dekoracje milenijne w kościele Mariac kim w Gdańsku. W: Nowoczesność w sztuce i w myśli o sztuce na Pomorzu od XIX do XXI wieku. Red. Jacek Bielak, Józef Tarnowski. Gdańsk 2015, s. 219-251. Biskup August Hlond i jego diecezja. Red. Jerzy Myszor. Katowice 2013. Bjork James E.: Neither German nor Pole. Catholicism and National Indifference in a Central European Borderland. Ann Arbor 2008. Blumówna Helena: Rozmowy przeprowadzone z Xawerym Dunikowskim w grudniu 2945 roku w Krakowie [maszynopis w materiałach Słownika artystów polskich. Cz. 1. Instytut Sztuki PAN w Warszawie]. Bodnieki Władysław: Opowieść o rzeźbiarzu Henryku Burzcu. Maszynopis w Izbie Tradycji KWK „Knurów” w Knurowie. Bogaczewicz Stanisław A., Stróżyna Katarzyna: Dolny Śląsk i Opolszczyzna. W: Mi lenium czy Tysiąclecie. Red. Bartłomiej Noszczak. Warszawa 2006, s. 90-118. Börsch-Supan Eva: Die Provinzen Ost-und Westpreußen und Großherzogtum Posen. München-Berlin 2010. Böttcher Bernhard: Gefallen für Volk und Heimat. Kriegerdenkmäler deutscher Minderheiten in Ostmitteleuropa während der Zwischenkriegszeit. KölnWeimar-Wien 2009. Breuing Rudolf: Die Basilika in Rheine. München-Zürich 1988. Bringmann Michael: Studien zur neuromanischen Architektur in Deutschland. Heidelberg 1968. Buchenfeld-Kamińska Irena: Próba charakterystyki monumentalnego malarstwa ściennego jana Bukowskiego na tle sztuki jego czasów. W: Sztuka sakralna Krako wa w wieku XIX. Red. Joanna Wolańska,
Wojciech Bałus. Cz. 3. Kraków 2010, s. 279· Burke Peter: Naoczność. Materiały wizualne jako świadectwa historyczne. Tłum. Justyn Hunia. Kraków 2012. Burno Filip: Świątynie nowego państwa. Kościoły rzymskokatolickie II Rzeczypospo litej. Warszawa 2012. Burno Filip: Zygmunt Gawlik 1895-1961. Architekt katedry katowickiej. Katowice 2003. Cader Wojciech: Kościół pw. świętych Cyryla i Metodego. Dzieje budowy, wystrój i wyposażenie. Katowice 2014 [maszynopis pracy dyplomowej w Instytucie Nauk o Sztuce Uniwersytetu Śląskiego]. Castells Manuel: Siła tożsamości. Tłum. Sebastian Szymański. Warszawa 2009. Chojecka Ewa: Kościół św. Józefa w Zabrzu Domnikusa Bohrna na tle krajobrazu artystycznego Górnego Śląska okresu międzywojnia. W: Sztuka Górnego Śląska na przecięciu dróg europejskich i regionalnych. Materiały V Seminarium Sztuki Górnośląskiej odbytego w dniach 14-15 listopada 1997 roku w Katowicach. Red. Ewa Chojecka. Katowice 1999, s. 169-201.
Bibliografia Chrząszcz Johannes: Drei schlesische Landesheilige: der hl. Hyacinth, der selige Ceslaus und die selige Bronislawa. Breslau 1897. Cohn Norman: W pogoni za milenium. Milenarystyczni buntownicy i mistyczni anarchiści średniowiecza. Tłum. Marek Chojnacki. Kraków 2007. Conversi Daniele: Resisting primordialism (and other -isms). W: Ethnonationalism in the Contemporary World: Walker Connor and the Study of Nationalism. Ed. Daniele Conversi. London 2004, s. 269-290. Czechowicz Bogusław: Katowice - śląska „kontrstolica”. Stołeczny kod architektonicz ny czasów modernistycznych ideologii. W: Wielokulturowość Katowic. Katowice w 139. rocznicę uzyskania praw miejskich. Red. Antoni Barciak. Katowice 2005, s. 226-242. Czyżewska֊Knap Klaudia: Ikonografia kościoła pw. św. Pawła w Nowym Bytomiu. W: Sztuka sakralna Rudy Śląskiej. Red. Barbara Szczypka-Gwiazda, Michał Lu bina. Ruda Śląska 2005, s. 17-29. Czyżewska-Knap Klaudia: Kościół pw. św. Pawła w Nowym Bytomiu na tle innych realizacji Johannesa Franciskusa Klompa. Geneza architektury i form dekoracyj nych. W: Sztuka sakralna Rudy Śląskiej. Red. Barbara Szczypka-Gwiazda, Mi chał Lubina. Ruda Śląska 2005, s. 31-42. Dawid Adriana, Hanich Andrzej: Ksiądz prałat Josef Kubis - proboszcz parafii św. Krzyża w Opolu (1917-1945). W: W herbie miasta krzyż. #8oolatOpola. Red. Marek Lis. Opole 2017, s. 65-75. Der Kattowitzer Dom. Krakau 1927. Der Sprachgebrauch bei den Gottesdiensten in Oberschlesien. Ergebnis einer von der Landesgruppe Schlesien des Bundes Deutscher Osten durchgeführten statistischen Erhebung. Breslau den 4. Juli
1935. W: Materiały do statystyki narodowościowej śląska Opolskiego z lat 1910-1939. Red. Stefan Golachowski. Poznań-Wroclaw 1950, s. 49-80. Deutsche Erinnerungsorte. Hrsg. Bd. 1. Étienne François, Hagen Schulze. München 2008. Die Architektur der Weimarer Republik in Oberschlesien. Ein Blick auf unbeachtete Bauwerke. Hrsg. Nicolaus Gussone. Ratingen-Hösel 1992. Die deutsche Stadt Beuthen О/S. und ihre nächste Umgebung (Monographien deut scher Städte 15). Hrsg. Karl Kasperkowitz, D. Salomon, Erwin Stein. Berlin Friedenau 1925. Dobrowolski Tadeusz: Sztuka województwa śląskiego. Katowice 1933. Dobrowolski Tadeusz: Zabytki sztuki województwa śląskiego i ich znaczenie dla nauki. Referat wygłoszony па XV Zjeździe Rady Konserwatorów w Katowicach 10 października 1930 r. Cieszyn 1930. Dobrzycki Jerzy: Kościoły drewniane na Górnym Śląsku. Kraków 1926. Droga do stabilizacji polskiej organizacji kościelnej na Ziemiach Zachodnich i Pół nocnych po II wojnie światowej. W 40. rocznicę wydania konstytucji apostolskiej Pawła VI Episcoporum Poloniae coetus. Red. Wojciech Kucharski. Wrocław 2013.
I Bibliografia Dużyk Józef: Sława, Panie Włodzimierzu. Opowieść o Włodzimierzu Tetmajerze. Kraków 1998. Dworak Jan S.: Dzieje polskości Nowego Bytomia. Nowy Bytom 1939. Dworak Jan S.: Historia parafii nowobytomskiej. Nowy Bytom 1937. Dzieje parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Raciborzu. Red. Grzegorz Wawoczny. Racibórz 2005. Dziurok Adam: Kruchtoizacja. Polityka władz partyjno-państwowych wobec Kościoła katolickiego w latach 1945-1956 w województwie śląskim/katowickim. Katowice 2012. Estetyka dyskursu nacjonalistycznego w Polsce 1926-1939. Red. Ulrich Schmid. Warszawa 2014. Ethnonationalism in the Contemporary World: Walker Connor and the Study of Na tionalism. Ed. Daniele Conversi. London 2004. Faber Richard: Maria Laachs „Liturgische Bewegung“ im Allgemeinen und Odo Ca selers „Mysterientheologie“ im Besonderen. Ein doppelter Rückblick auf katholi sche Religionsgeschichte, mit Seitenblick auf Miracea Eliade und Stefan George. W: The Study of Religion Under the Impact of Fascism. Ed. Horst Junginger. Leiden-Boston 2008, s. 421-442. Falęcki Tomasz: O narodowe oblicze katolickiego życia kościelnego na Górnym Ślą sku. Polska - Stolica Apostolska - Niemcy 1919-1922. Kraków 2003. Falęcki Tomasz: Obóz sanacyjny a Chrześcijańska Demokracja w województwie ślą skim - charakterystyka konfliktu. W: Katowice w II Rzeczypospolitej. T. 4. Red. Antoni Barciak. Katowice 2015, s. 60-76. Festschrift veröffentlicht bei Gelegenheit der feierlichen Konsekration der neuerbau ten Franziskanerkirche ad S. Ludovicum regem in Panewnik bei Idaweiche am 19. Juli 1908. Breslau 1908.
François Étienne, Schulze Hagen: Einleitung. W: Deutsche Erinnerungsorte. T. 1. Hrsg. Étienne François, Hagen Schulze. München 2008, s. 9-26. Friedrich Jacek: Walka obrazów. Przedstawienia wobec idei w Wolnym Mieście Gdańsku. Gdańsk 2018. Gajewska-Prorok Elżbieta: Katalog wytwórni i projektantów czynnych na Górnym Śląsku. W: Witraże na Śląsku. Materiały sesji Górnośląskiego Oddziału Stowa rzyszenia Historyków Sztuki Chorzów 2001. Red. Teresa Dudek-Bujarek. Kato wice 2002, s. 155-171. Gajewska-Prorok Elżbieta: Witraże na Górnym Śląsku. 1850-1950. Zarys problema tyki. Projektanci i pracownie. W: Witraże na Śląsku Materiały sesji Górnoślą skiego Oddziału Stowarzyszenia Historyków Sztuki Chorzów 2001. Red. Teresa Dudek-Bujarek. Katowice 2002, s. 155-170. Gawrecká Marie: Němci ve Slezsku 1918-1938. Opava 2002. Gawrecká Marie: Politické poměry we Slezsku v letech 1815-1939. Opava 2011. Gawrecki Dan et al.: Dějiny Českého Slezska 1740-2000. T. 1. Opava 2003. Gebert Bronisław, Gebertowa Gizela: Opowiadania z dziejów powszechnych ze szczególnym uwzględnieniem dziejów Polski. Lwów-Warszawa 1921.
Bibliografia і Geertz Clifford: The integrative revolution: primodial sentiments and civil politics in the New States. W: Old Societies and New States. Ed. Clifford Geertz. New York 1963, s. 43-71. Gellner Ernst: Narody i nacjonalizm. Tłum. Hołówka Teresa. Warszawa 1991. Germer Stefan: Retrovision: Die rückblickende Erfindung der Nationen durch die Kunst. W: Mythen der Nationen. Ein Europäisches Panorama. Hrsg. Monika Flacke. Berlin 1998, s. 33-52. Gierlotka Stefan: Bazylika Ojców Franciszkanów św. Ludwika i Wniebowzięcia Naj świętszej Marii Panny w Katowicach-Panewnikach. Katowice 2013. Głazek Dorota: Cytaty z baroku. Architektura sakralna diecezji śląskiej (katowickiej) w latach 1925-1945. W: Kolokwia polsko-włoskie. Red. Jan Malicki, Piotr Wil czek. T. 2: Kultura baroku i jej tradycje. Katowice 1996, s. 169-176. Głazek Dorota: Domus Celeberrima. Architektura sakralna (katolicka) przemysłowej części Górnego Śląska 1870-1914. Katowice 2003. Głazek Dorota: Kościół św. Pawła w Nowym Bytomiu. Z problematyki architektury sakralnej Górnego Śląska przełomu XIX i XX wieku. W: Architektura XIX i po czątku XX wieku. Red. Tomasz Grygiel. Warszawa 1991, s. 113-119. Gorzelik Jerzy: Henryka Burzca pogoń za milenium. Milenaryzm, nacjonalizm i ka tolicyzm we „Fryzie milenijnym" kościoła pw. Świętych Cyryla i Metodego w Knu rowie. W: Oblicza sztuki na obszarze obecnego województwa śląskiego w latach 1945-1975. Materiały z sesji naukowej Stowarzyszenia Historyków Sztuki Od działu Górnośląskiego w Katowicach w dniach 2-3 czerwca 2016 roku. Red. Te resa Dudek-Bujarek. Katowice 2017,
s. 189-202. Gorzelik Jerzy: Jedno miasto - dwie narracje. Dyskurs nacjonalistyczny w przestrze ni międzywojennych Katowic (1922-1939). W: Narracje miejskie. Miasto jako obszar interwencji polityków, architektów i artystów. T. 1. Red. Irma Kozina. Katowice 2019, s. 106-130. Górecki Jan: Parafia św. Pawła w Nowym Bytomiu. Ruda Śląska 1991. Górnoślązacy. Wokół problemów regionu i jego mieszkańców w XIX i XX wieku. Red. Sebastian Rosenbaum. Katowice 2014. Górny Śląsk wyobrażony: wokół mitów, symboli i bohaterów dyskursów narodowych. Red. Juliane Haubold-Stolle, Bernard Linek. Marburg 2005. Górny Śląski i Górnoślązacy. Wokół problemów regionu i jego mieszkańców w XIX i XX wieku. Red. Sebastian Rosenbaum. Katowice-Gliwice 2014. Górska Magdalena: Polonia - Respublica ֊ Patria. Personifikacja Polski w sztuce XVI-XVIII stulecia. Wrocław 2005. Górzyński Władysław: Zadania współczesnego malarstwa kościelnego. W: Pierwsza Wystawa Współczesnej Polskiej Sztuki Kościelnej im. Piotra Skargi w Krakowie. Kraków 1911, s. 30-34. Grabowski Elisabeth: Die Volkstrachten in Oberschlesien. Breslau 1935. Grosby Steven: Nationality and Religion. W: Nationality and Nationalism. Vol. 1: Theoretical Studies. Eds. Athena S. Leoussi, Steven Grosby. London-New York 2004, s. 456-473.
I Bibliografia Grosch Waldemar: Deutsche und polnische Propaganda während der Volksabstim mung in Oberschlesien 1919-1921. Lüdenscheid Nord 2002. Grudniewski Jakub, Kaczmarek Ryszard, Węcki Miroslaw: Powstania śląskie 19191920-1921. Uczestnicy ֊ Pomniki - Rocznice. Katowice 2011. Grundmann Günther: Deutsche Kunst im befreiten Schlesien. Breslau 1944. Gucewicz Daniel: Próba sit? Rok 1966 w Gdańsku. Milenium kontra tysiąclecie. Gdańsk 2014. Gwioździk Marek, Sontag Magdalena: Kościółek św. Wawrzyńca. Świątynia i jej dzieje w Knurowie i Chorzowie. Chorzów 2008. Halbwachs Maurice: La mémoire collective. Paris 1950. Halecki Oskar: Historia Polski. Lublin-Londyn 1992 [reedycja wydania z 1956]. Halecki Oskar: Tysiąclecie Polski katolickiej. Rzym 1966. Handbuch für Erzbistum Breslau. Breslau 1931. Hanich Andrzej: Kościół katolicki na Śląsku Opolskim po II wojnie światowej. W: Droga do stabilizacji polskiej organizacji kościelnej na Ziemiach Zachodnich i Północnych po II wojnie światowej. W 40. rocznicę wydania konstytucji apo stolskiej Pawła VI Episcoporum Poloniae coetus. Red. Wojciech Kucharski. Wro claw 2013, s. 147-171. Hastings Adrian: Religion Further Considered. W: Nationality and Nationalism. Vol. 1: Theoretical Studies. Eds. Athena S. Leoussi, Steven Grosby. London-New York 2004, s. 437-455. Haubold-Stolle Juliane: Mythos Oberschlesien. Der Kampf um die Erinnerung in Deutschland und in Polen 1919-1956. Osnabrück 2008. Hitze Guido: Carl Ulitzka (1873-1953) oder Oberschlesien zwischen den Weltkrie gen. Düsseldorf 2002. Hobsbawm Eric: Narody i nacjonalizm po 1780 roku:
program, mit, rzeczywistość. Tlum. Jakub Maciejczyk, Marcin Starnawski. Warszawa 2010. Hobsbawm Eric: Primitive Rebels. Studies in Archaic Forms of Social Movement in the 19th and 20th Centuries. New York 1959. Hojka Zbigniew: Między wojnami. Materiały pomocnicze do edukacji regionalnej. Cz. 3. Knurów 1995. Holeczko-Kiehl Andrzej et al.: Polonia. Symbol tradycji - znak nowoczesności w stulecie odrodzenia Polski. Duch - nadzieja - naród - zwycięstwo. Wał brzych 2018. Jagła Jowita, Wojtkowski Jacek Μ.: Program ideowy wystroju wnętrza kościoła św. Ka tarzyny w Brąswałdzie. W: Mesjanizm polski i martyrologia narodowa w polskiej sztuce sakralnej i religijnej. Red. Grażyna Ryba. Rzeszów 2016, s. 63-78. Jan Paweł II: Pamięć i tożsamość. Rozmowy na przełomie tysiącleci. Skultuna 2012. Józef Mehoffer. Opus magnum. Red. Jerzy Żmudziński. Kraków 2000. Kaczmarek Ryszard: Kriegerdenkmäler und Kriegssymbolik in Oberschlesien nach dem Ersten Weltkrieg. W: Aufbruch und Krise. Das Östliche Europa und die Deutschen nach dem Ersten Weltkrieg. Hrsg. Beate Störtkuhl, Jens Stüben, To bias Weger. München 2010, s. 197-212.
Bibliografia Kalinowska-Wójcik Barbara: Życie polityczne. W: Katowice. Środowisko, dzieje, kul tura, język i społeczeństwo. T. i. Red. Antoni Barciak, Ewa Chojecka, Sylwester Fertacz. Katowice 2012, s. 337-353. Kamusella Tomasz: Silesia and Central European Nationalisms. The Emergence of National and Ethnic Groups in Prussian Silesia and Austrian Silesia, 1848-1918. West Lafayette 2007. Kapica Jan: Sprawiedliwy z wiary żyje. W: Ks. Jan Kapica. Kazania - mowy - ode zwy wydane przez kółko homiletyczne kapłanów diecezji katowickiej. Red. Emil Szramek. Katowice 1933, s. 61-66. Kapitza Johannes: Die deutsche Kulturmission, der Katholizismus und die nationale Versöhnung. Beuthen O.-S. 1917. Karch Brendan: Nation and Loyality in a German-Polish Borderland. Upper Silesia, 1848-1960. Cambridge-New York 2018. Katowice w II Rzeczypospolitej. T. 4. Red. Antoni Barciak. Katowice 2015. Katowice. Środowisko, dzieje, kultura, język i społeczeństwo. T. 1. Red. Antoni Bar ciak, Ewa Chojecka, Sylwester Fertacz. Katowice 2012. Katowice. W 13y. rocznicę uzyskania praw miejskich. Red. Antoni Barciak. Kato wice 2003. Kedourie Elie: Introduction. W: Nationalism in Asia and Africa. Ed. Elie Kedourie. London 1971, s. 92-115. Kedourie Elie: Nationalism. London i960. Kiełbasa Antoni: Rozwój kultu św. Jadwigi w Polsce po 1945 r. i jego znaczenie w procesie integracji ludności na Dolnym Śląsku. W: Księga Jadwiżańska. Mię dzynarodowe Sympozjum Naukowe „Święta Jadwiga w dziejach i kulturze Ślą ska” Wrocław-Trzebnica 21-23 września 1993 roku. Red. Michał Kaczmarek, Marek L. Wójcik. Wrocław 1995, s.
441-456. Kiereś Małgorzata: Istebna. Zarys dziejów beskidzkiej wsi / Náčrt dějin beskydské vesnice. Istebna 2014. Klajmon Barbara: Neostylowe wyposażenie rudzkich kościołów na wybranych przy kładach. W: Sztuka sakralna Rudy Śląskiej. Red. Barbara Szczypka-Gwiazda, Michał Lubina. Ruda Śląska 2005, s. 137-150. Klaussmann Anton Oskar: Oberschlesien vor ¡3 Jahren und wie ich es wiederfand. Berlin-Breslau-Kattowitz-Leipzig 1911. Kłakus Michal: Współpracownicy administratora apostolskiego ks. Augusta Hlonda. W: Biskup August Hlond i jego diecezja. Red. Jerzy Myszor. Katowice 2013, s. 48-56. Kolokwia polsko-włoskie. T. 2: Kultura baroku i jej tradycje. Red. Jan Malicki, Piotr Wilczek. Katowice 1996. Komar Beata: Witraże kościoła Chrystusa Króla w Gliwicach. Gliwice 2010. Kontny Irena: Nurty w ściennych dekoracjach malarskich w okresie dwudziestolecia międzywojennego na terenie województwa śląskiego (zarys). W: Oblicza sztuki 20-lecia międzywojennego na obszarze obecnego województwa śląskiego. Materiały z sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki Oddziału Górnośląskiego w Katowicach 24-25 marca 2011 roku. Red. Teresa Dudek-Bujarek. Katowice 2011, s. 111-134.
MO I Bibliografia Kontny Irena: Witraże rudzkie z pracowni Carla Lerscha i Carla Buscha. W: Sztuka sakralna Rudy Śląskiej. Red. Barbara Szczypka-Gwiazda, Michał Lubina. Ruda Śląska 2005, s. 99-112. Kontny Irena, Szybisty Tomasz: Korpus witraży z lat 1800-1945 w kościołach rzym skokatolickich metropolii krakowskiej i przemyskiej. T. 3: Diecezja bielsko-żywiecka. Kraków 2015. Kończał Kornelia: Miejsce pamięci. W: Modi memorandi. Leksykon kultury pamięci. Red. Magdalena Saryusz-Wolska, Robert Traba. Warszawa 2014, s. 232. Kopiec Jan: Kult św. Jadwigi na Górnym Śląsku. W: Księga Jadwiżańska. Między narodowe Sympozjum Naukowe „Święta Jadwiga w dziejach i kulturze Śląska" Wrociaw-Trzebnica 21-23 września 1993 roku. Red. Michał Kaczmarek, Marek L. Wójcik. Wrocław 1995, s. 433-440. Korespondencja Augusta Hlonda i Józefa Gawliny w latach 1924-1948. Oprać. Jerzy Myszor, Jan Konieczny. Katowice 2003. Koselleck Reinhart: Kriegerdenkmale als Identitätsstiftungen der Überlebenden. W: Identität. Hrsg. Odo Marquard, Karlheinz Stierle. München 1979, s. 285-326. Koselleck Reinhart: Semantyka historyczna. Poznań 2001. Kościk Elżbieta: Struktura społeczna, zawodowa i narodowościowa mieszkańców. W: Katowice. Środowisko, dzieje, kultura, język i społeczeństwo. T. 1. Red. Anto ni Barciak, Ewa Chojecka, Sylwester Fertacz. Katowice 2012, s. 328-337. Kościoły i związki wyznaniowe a konflikt polsko-niemiecki na Górnym Śląsku w la tach 1919-1921. Red. Zbigniew Kapała, Jerzy Myszor. Bytom 2005. Kozina Irma: Chaos i uporządkowanie. Dylematy architektoniczne na przemysło wym Górnym Śląsku w latach
1763-1955. Katowice 2005. Kozina Irma: Dzieje budowy kościoła w Goduli - „fabrica ecclesiae” 2. połowy XIX wieku. W: Przestrzeń. Architektura. Malarstwo. Wybrane zagadnienia sztuki górnośląskiej. Red. Ewa Chojecka. Katowice 1995, s. 41-54. Krzyżanowski Lech: Obraz katolika polskiego w oczach Niemców i katolika niemiec kiego w oczach Polaków w świetle wydawnictw plebiscytowych lat 1919-1921. W: Kościoły i związki wyznaniowe a konflikt polsko-niemiecki na Górnym Ślą sku w latach 1919-1921. Red. Zbigniew Kapała, Jerzy Myszor. Bytom 2005, s. 168-185. Krzyżanowski Lech: Polsko-niemiecka rywalizacja o Górny Śląsk (1919-1921) i jej oddziaływanie na kształt miejscowych stosunków wyznaniowych. W: Biskup Au gust Hlond i jego diecezja. Red. Jerzy Myszor. Katowice 2013, s. 22-36. Ks. Jan Kapica. Kazania - mowy - odezwy wydane przez kółko homiletyczne kapła nów diecezji katowickiej. Red. Emil Szramek. Katowice 1933. Ksiądz Bolesław Kominek. Wspomnienia i dokumenty pastoralne pierwszego admi nistratora apostolskiego Śląska Opolskiego (1945-1951). Oprać. Andrzej Hanich. Opole 2015. Księga Jadwiżańska. Międzynarodowe Sympozjum Naukowe „Święta Jadwiga w dzie jach i kulturze Śląska” Wrocław-Trzebnica 21-23 września 1993 roku. Red. Mi chał Kaczmarek, Marek L. Wójcik. Wrocław 1995.
Bibliografia 1 Kubina Teodor: Die Stellung der Geistlichen in der oberschlesischen Frage. Im Auf trage der theol. Sektion des „Śląski Związek Akademicki" von einem oberschlesi schen Seelsorgsgeistlichen. Nicolai O.-S. 1920. Kudera Jan: Historia parafii i wsi Brzezniki. Mysłowice 1928. Kudera Jan: Ks. Emil Szramek. Posłowiem opatrzył Jan Malicki, z rękopisu wydo byli Zdzisław Grzybowski, Zbigniew P. Szandar. Katowice 1999. Kulpińska Katarzyna: Przepis na plakat według Stefana Juliusza Norblina. W: Pierw sze półwiecze polskiego plakatu 1900-1950. Red. Piotr Rudziński. Lublin 2009, s. 95-126. Kwiotek Katarzyna: Polscy święci, błogosławieni i nie tylko. Galeria z okazji Tysiąc lecia Chrztu Polski w kościele Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Ra ciborzu. W: Oblicza sztuki na obszarze obecnego województwa śląskiego w la tach 1945-1975. Materiały z sesji naukowej Stowarzyszenia Historyków Sztuki Oddziału Górnośląskiego w Katowicach w dniach 2-3 czerwca 2016 roku. Red. Teresa Dudek-Bujarek. Katowice 2017, s. 203-218. Kytzia Paul: Die Geschichte der St. Hyazinth-Kirche in Roßberg O.-S. Roßberg 1926. Larisch Jan: P. Paul Alois Heider, ОТ. Miloval církev, národ a vlast. Ostrava 2014. Leksykon mitów, symboli i bohaterów Górnego Śląska ХІХ-ХХ wieku. Red. Bernard Linek, Andrzej Michalczyk. Opole 2015. Lemke Jay: Textual Politics: Discourse and Social Dynamics. London 1995. Leoussi Athena S., Grosby Steven: Introduction. W: Nationality and Nationalism. Vol. 4: Nation and Art. Eds. Athena S. Leoussi, Steven Grosby. London-New York 2004, s. 7-11. Lewandowski Jerzy: Naród w
dziejach zbawienia. Warszawa 2001. Lewek Michał: Górnośląski plebiscyt z roku 1921 oraz udział w nim duchowieństwa katolickiego. Chorzów 1991. Lipońska-Sajdak Jadwiga, Mastalerz Jacek: Fotografia ojczysta Józefa Dandy. Kato wice 2005. List pasterski Episkopatu Polski na 20-lecie polskiej organizacji kościelnej na Zie miach Zachodnich i Północnych, 23 VI 1965 r. W: Listy pasterskie Episkopatu Polski 1945-1975· Paryż 1975, s. 406-411. Listy pasterskie Episkopatu Polski 1945-1975. Paryż 1975. Luba Iwona: Duch romantyzmu i modernizacja. Sztuka oficjalna Drugiej Rzeczypo spolitej. Warszawa 2012. Lubos-Kozieł Joanna: Wiarą tchnące obrazy. Studia z dziejów malarstwa religijnego na Śląsku w XIX wieku. Wrocław 2004. Lurz Meinhold: Kriegerdenkmäler in Deutschland. Bd. 3: 1. Weltkrieg. Heidelberg 1985. Łuczewski Michał: Odwieczny naród. Polak i katolik w Żmiącej. Toruń 2012. Macała Jarosław: Duszpasterstwo a narodowość wiernych. Kościół katolicki w die cezji katowickiej wobec mniejszości niemieckiej 1922-1939. Wrocław-Katowice 1999.
34 2 I Bibliografia Macha Jan: Monografia Starego Chorzowa Parafii św. Marii Magdaleny. W: Ludwik Musiol, Tomasz Klenczar, Jan Macha et al.: Chorzów (Stary). Trzy historie. Przygot. tekstu do druku Grzegorz Grzegorek. Katowice 2007, s. 1-95. Macha Simon: Die Schrotholzkirche auf der Beuthener Promenade, ein kirchliches Museum. W: Die deutsche Stadt Beuthen О/S. und ihre nächste Umgebung (Mo nographien deutscher Städte 15). Hrsg. Karl Kasperkowitz, D. Salomon, Erwin Stein. Berlin Friedenau 1925, s. 129-132. Madajczyk Piotr: Polityka polska wobec ludności Górnego Śląska w latach 1944/19451989. W: Górny Śląski i Górnoślązacy. Wokół problemów regionu i jego miesz kańców w XIX i XX wieku. Red. Sebastian Rosenbaum. Katowice-Gliwice 2014, s. 198-216. Majewski Piotr Μ.: „Niemcy sudeccy” 1848-1948. Historia pewnego nacjonalizmu. Warszawa 2007. Makówka Leszek: Sztuka sakralna na Górnym Śląsku w II połowie XX wieku. Ma larstwo i rzeźba. Katowice 2008. Materiały do statystyki narodowościowej Śląska Opolskiego z lat 1910-1939. Red. Ste fan Golachowski. Poznań-Wrocław 1950. Melbechowska-Luty Aleksandra: Kreator. Rzeźbiarskie dzieło Xawerego Dunikow skiego. Warszawa 2012. Mesjanizm polski i martyrologia narodowa w polskiej sztuce sakralnej i religijnej. Red. Grażyna Ryba. Rzeszów 2016. Michalczyk Andrzej: Heimat, Kirche und Nation. Deutsche und polnische Nationa lisierungsprozesse im geteilten Oberschlesien (1922-1939). Köln-Weimar-Wien 2010. Michalczyk Andrzej: Proboszcz górnośląski, czyli „pan parafii”. W: Leksykon mitów, symboli i bohaterów Górnego Śląska XIX-XX wieku. Red.
Bernard Linek, An drzej Michalczyk. Opole 2015, s. 234-238. Michalczyk Andrzej: Uroczystości kościelne jako miejsca konfliktów narodowych. Na przykładzie parafii Bielszowice w okresie międzywojennym. W: Górny Śląsk wy obrażony: wokół mitów, symboli i bohaterów dyskursów narodowych. Red. Julia ne Haubold-Stolle, Bernard Linek. Marburg 2005, s. 208-231. Milenium czy Tysiąclecie. Red. Bartłomiej Noszczak. Warszawa 2006. Minneker like: Schulbauten in Oberschlesien. W: Die Architektur der Weimarer Re publik in Oberschlesien. Ein Blick auf unbeachtete Bauwerke. Hrsg. Nicolaus Gussone. Ratingen-Hösel 1992, s. 85-102. Młynarczyk-Tomczyk Anita: Obchody „Polskiego Tysiąclecia” (1957-1966/67). Kiel ce 2019. Moderne Kirchenbauten als Erinnerungsräume und Gedächtnisorte. Hrsg. Kai Kap pel, Matthias Müller, Felicitas Janson. Regensburg 2010. Modi memorandi. Leksykon kultury pamięci. Red. Magdalena Saryusz-Wolska, Ro bert Traba. Warszawa 2014. Müller Karel, Žáček Rudolf et al.: Opava. Praha 2006.
Bibliografia I Musialik Wanda: Administracja Apostolska Śląska Opolskiego. W: Województwo śląskie 1943-1950. Red. Adam Dziurok, Ryszard Kaczmarek. Katowice 2014, s. 472-492· Musioł Ludwik, Klenczar Tomasz, Macha Jan et al.: Chorzów (Stary). Trzy historie. Przygot. tekstu do druku Grzegorek Grzegorz. Katowice 2007. Mysłek Wiesław: Przedmurze. Szkice z dziejów Kościoła katolickiego w II Rzeczypo spolitej. Warszawa 1987. Myszor Jerzy: Czy na Górnym Śląsku potrzebna była nowa diecezja? W: Biskup August Hlond i jego diecezja. Red. Jerzy Myszor. Katowice 2013, s. 11-21. Myszor Jerzy: Duchowieństwo katolickie na Śląsku 1742-1914. Katowice 2011. Myszor Jerzy: Duszpasterstwo parafialne na Górnym Śląsku w latach 1821-1914. Katowice 1991. Myszor Jerzy: Historia diecezji katowickiej. Katowice 1999. Myszor Jerzy: Organizacja Kościoła rzymskokatolickiego na Górnym Śląsku po ple biscycie 1921 roku. W: Rok 1922 na Górnym Śląsku. Granice - administracja - społeczeństwo. Red. Sebastian Rosenbaum, Mirosław Węcki. Katowice-War szawa 2019, s. 94-105. Myślińska Anna: Figura patriae. Historia tematu alegorii Polski. W: Polonia, Polonia, katalog wystawy, Galeria Sztuki Współczesnej Zachęta, 23 maja-շ lipea 2000. Warszawa 2000, s. 7-19. Nakonieczny Ryszard: Archikatedra diecezji katowickiej. Przemiany dziejowe i ar chitektoniczne w ujęciu urbanistycznym. W: Wkład kościołów i zakonu francisz kanów w kulturę Katowic. Katowice w 137. rocznicę uzyskania praw miejskich. Red. Antoni Barciak. Katowice 2003, s. 141-168. Narracje miejskie. Miasto jako obszar interwencji polityków, architektów i
artystów. T. 1. Red. Irma Kozina. Katowice 2019. Nationality and Nationalism. Vol. 1: Theoretical Studies. Eds. Athena S. Leoussi, Steven Grosby. London-New York 2004. Nationality and Nationalism. Vol. 4: Nation and Art. Eds. Athena S. Leoussi, Steven Grosby. London-New York 2004. Nieborowski Paul: Oberschlesien, Polen und der Katholizismus. Berlin 1919. Niedźwiedź Anna: Obraz i postać. Znaczenie wizerunku Matki Boskiej Częstochow skiej. Kraków 2005. Nietsche Benno: Historia miasta Gliwice. Gliwice 2011. Nijakowski Lech Μ.: Dyskursy o Śląsku. Kształtowanie śląskiej tożsamości regional nej i narodowej w dyskursie publicznym. Warszawa 2002. Nijakowski Lech Μ.: Polska polityka pamięci. Esej socjologiczny. Warszawa 2008. Nowak Janusz: Raciborskie ćwierćwiecze księdza Jana Hajdy. W: Dzieje parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Raciborzu. Red. Grzegorz Wawoczny. Racibórz 2005, s. 88-118. Nowobilski Józef Andrzej: Włodzimierz Tetmajer (1861-1923). Kraków 1998. Nowoczesność w sztuce i w myśli o sztuce na Pomorzu od XIX do XXI wieku. Red. Jacek Bielak, Józef Tarnowski. Gdańsk 2015.
.’44 I Bibliografia Nowosielska-Sobel Joanna: Od ziemi rodzinnej ku ojczyźnie ideologicznej. Ruch ochrony stron ojczystych (Heimatschutz) ze szczególnym uwzględnieniem Śląska (1871-1933). Wrocław 2013. O duszę polską. Wystawa historyczna o działalności duchowieństwa śląskiego w XIX i XX w. Katowice 1991. O polskiej sztuce religijnej. Red. Jerzy Langman. Katowice 1932. O sztuce Górnego Śląska i przyległych ziem małopolskich. Red. Ewa Chojecka. Ka towice 1993. O sztuce Górnego Śląska i Zagłębia Dąbrowskiego. Sztuka Śląska odkrywana na nowo. Red. Ewa Chojecka. Katowice 1989. Oblicza sztuki 20-lecia międzywojennego na obszarze obecnego województwa śląskie go. Materiały z sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki Oddziału Górnośląskiego w Katowicach 24-25 marca 2011 roku. Red. Teresa Dudek-Bujarek. Katowice 2011. Oblicza sztuki na obszarze obecnego województwa śląskiego w latach 1945-1975. Materiały z sesji naukowej Stowarzyszenia Historyków Sztuki Oddziału Górno śląskiego w Katowicach w dniach 2-3 czerwca 2016 roku. Red. Teresa Dudek-Bujarek. Katowice 2017. Ochendowska-Grzelak Barbara: Hans Lutsch (1854-1922). Architekt, konserwator zabytków, badacz architektury. Szczecin 2013. Odorowski Waldemar: Architektura Katowic w latach międzywojennych. Katowice 1994. Odpis urzędowego dziennika Komisji Międzysojuszniczej Rządzącej i Plebiscytowej na Górnym Śląsku w Opolu „Journal Officiel de Haute-Silesie” Nr 21 z dnia 7-go maja 1921 r. [roku], zawierającego wyniki plebiscytu na Górnym Śląsku. Katowice 1932. Old Societies and New States. Ed. Clifford Geertz. New York 1963. Olszar Henryk:
Duchowieństwo katolickie diecezji śląskiej (katowickiej) w Drugiej Rzeczypospolitej. Katowice 2000. Olszar Henryk: Organizacja świątyni „zastępczej dla kultu św. Anny w diecezji ka towickiej po podziale Górnego Śląska w 1922 roku. W: Pielgrzymowanie i sztuka. Góra Świętej Anny i inne miejsca pielgrzymkowe na Śląsku. Red. Joanna Lubos-Kozieł, Jerzy Gorzelik, Joanna Filipczyk, Albert Lipnicki. Wrocław 2005, s. 239-250. Omilanowska Małgorzata: „Jak bajeczny feniks odrodzą się z popiołów". Poglądy na odbudowę i konserwację zabytków architektury w Polsce w latach 1915-1925. W: Eadem: Kreacja. Konstrukcja. Rekonstrukcja. Studia z architektury XIX-XXI wieku. Warszawa 2016, s. 343-360. Omilanowska Małgorzata: Kreacja. Konstrukcja. Rekonstrukcja. Studia z architektu ry XIX-XXI wieku. Warszawa 2016. Omilanowska Małgorzata: O polskość architektury. Poszukiwania stylu narodowego w polskiej architekturze końca XIX i początku XX wieku. W: Eadem: Kreacja. Konstrukcja. Rekonstrukcja. Studia z architektury XIX-XXI wieku. Warszawa 2016, s. 37-60.
Bibliografia 1 Opielka Józef: Górny Śląsk, Polska i katolicyzm. W odpowiedzi ks. dr. P. Nieborowskiemu. Mikołów 1920. Organisty Adam: Szkice witraży na projektach dekoracji malarskich do wnętrz sa kralnych i świeckich autorstwa śląskiego artysty Josepha Langera (1865-1918). W: Witraże na Śląsku. Materiały sesji Górnośląskiego Oddziału Stowarzyszenia Historyków Sztuki Chorzów 2001. Red. Teresa Dudek-Bujarek. Katowice 2002, s. 75-82. Partsch Joseph: Schlesien. Eine Landeskunde für das deutsche Volk. T. 2: Landscha ften und Siedlungen. Breslau 1911. Piekary. Pamiątka koronacji cudownego obrazu Matki Boskiej Piekarskiej, która od była się dnia 15-go sierpnia 1925 roku. Red. Emil Szramek. Piekary 1925. Pielgrzymowanie i sztuka. Góra Świętej Anny i inne miejsca pielgrzymkowe na Ślą sku. Red. Joanna Lubos-Kozieł, Jerzy Gorzelik, Joanna Filipczyk, Albert Lip nicki. Wrocław 2005. 1. Wystawa Fotografiki Śląskiej pod hasłem „Piękno Ziemi Śląskiej”, Katowice 1-15.XI.1938. Katowice 1938. Pierwsza Wystawa Współczesnej Polskiej Sztuki Kościelnej im. Piotra Skargi w Kra kowie. Kraków 1911. Polak Wiktor: Odnowienie kościoła. W: Piekary. Pamiątka koronacji cudownego ob razu Matki Boskiej Piekarskiej, która odbyła się dnia 15-go sierpnia 1925 roku. Red. Emil Szramek. Piekary 1925, s. 113-117. Polak-Springer Peter: Kultura ludowa, rewanżyzm i tworzenie narodowo-regionalnych kultur wysokich na polsko-niemieckim pograniczu w latach 1926-1953. W: Górnoślązacy. Wokół problemów regionu i jego mieszkańców w XIX i XX wieku. Red. Sebastian Rosenbaum. Katowice 2014, s. 116-142. Polak-Springer
Peter: Recovered Territory. A German-Polish Conflict over Land and Culture, 1919-89. New York-Oxford 2018. Polonia, Polonia, katalog wystawy, Galeria Sztuki Współczesnej Zachęta, 23 maja2 lipea 2000. Warszawa 2000. Polska i Europa w dobie nowożytnej. Prace naukowe dedykowane Profesorowi Juliu szowi A. Chróścickiemu. Red. Tadeusz Bernatowicz, Wojciech Fałkowski, Paweł Migasiewicz, Stanisław Mossakowski, Andrzej Rottermund, Wojciech Tygielski, Michał Wardzyński. Warszawa 2009. Polsko-niemieckie miejsca pamięci. T. 1-4. Red. Robert Traba, Hans Henning Hahn. Warszawa 2012-2015. Porter-Szűcs Brian: Faith and Fatherland. Catholicism, Modernity, and Poland. Oxford-New York 2011. Prus Konstanty: 25 lat panewnickiego klasztoru. Krótki zarys historyczny. Panewnik 19ՅՅ· Przestrzeń. Architektura. Malarstwo. Wybrane zagadnienia sztuki górnośląskiej. Red. Ewa Chojecka. Katowice 1995. Pyrchała Paweł: Historia kościoła i parafii św. Józefa w Zabrzu. Zabrze 2007.
4Ь I Bibliografia Radziewicz-Winnicki Jacek: Idee architektoniczne górnośląskiego „sacro convento” w Panewnikach. W: Katowice. W 137. rocznicę uzyskania praw miejskich. Red. Antoni Barciak. Katowice 2003, s. 291-302. Raport ogólno-sytuacyjno-polityczny nr 21 Dowództwa POW na G. Śląsku. W: Źród ła do dziejów powstań śląskich, nr 11, T. 2: Styczeń-Grudzień 1920. Oprać. Tadeusz Jędruszczak, Zygmunt Kolankowski. Wrocław-Warszawa-Kraków 1970, s. 82-83. Ręgorowiczowa Olga: Polskość kultury śląskiej. W: Śląsk. Przeszłość i Teraźniejszość. Materjał dla organizujących obchody, akademje, odczyty, pogadanki szkolne i t. p. w czasie „Miesiąca Propagandy Śląska" od 1. XI-30. XI. 1931 r. Katowice 1931, s. 46-5З· Rok 1922 na Górnym Śląsku. Granice ֊ administracja - społeczeństwo. Red. Seba stian Rosenbaum, Mirosław Węcki. Katowice-Warszawa 2019. Schaffner Sabina, Vonlanthen Isabelle, Schmid Ulrich: Ciało narodu: żołnierz, do wódca, matka, kochanka. W: Estetyka dyskursu nacjonalistycznego w Polsce 1926-1939. Red. Urlich Schmid. Warszawa 2014, s. 246-269. Schattkowsky Ralph, Osatschuk Sergij, Wójtowicz-Huber Bernadetta: Kirche und Nation. Westpreußen, Galizien und die Bukowina zwischen Völkerfrühling und Erstem Weltkrieg. Hamburg 2009. Schmid Ulrich: Naród jako kategoria dyskursywna: narracyjna organizacja cza su, przestrzeni, ciała i społeczeństwa. W: Estetyka dyskursu nacjonalistycznego w Polsce 1926-1939. Red. Ulrich Schmid. Warszawa 2014, s. 26-57. Šebek Jaroslav: Mezi křížem a narodem. Politické prostředí sudetonèmeckeho katoli cismu v meziválečném Československu. Brno 2006.
73-lecie kościoła św. Anny w Katowicach Janowie. Red. Jan Klemens. Katowice 2002. Sieradzka Anna, Sieradzki Wojciech: Polonia Triumphans jako motyw ikonogra ficzny w sztuce polskiej 1. połowy XX w. na przykładzie kolekcji prywatnej. W: Polska i Europa w dobie nowożytnej. Prace naukowe dedykowane Profeso rowi Juliuszowi A. Chróścickiemu. Red. Tadeusz Bernatowicz, Wojciech Fał kowski, Paweł Migasiewicz, Stanisław Mossakowski, Andrzej Rottermund, Wojciech Tygielski, Michał Wardzyński. Warszawa 2009, s. 503-510. Słownik biograficzny duchowieństwa (archi)diecezji katowickiej 1922-2008. Red. Myszor Jerzy. Katowice 2009. Słowo napomnienia do katolików śląskich przez Ks. Biskupa Adolfa Bertrama. W: Źródła do dziejów powstań śląskich. T. 1, cz. 1. Wybrał i oprać. Henryk Zieliński. Katowice-Opole 1963, s. 147. Smith Anthony D.: Chosen Peoples: Sacred Sources of National Identity. Oxford 2003. Smith Anthony D.: Etniczne źródła narodów. Tłum. Małgorzata Głowacka-Gajper. Kraków 2009. Smith Anthony D.: Kulturowe podstawy narodów: hierarchia, przymierze i republi ka. Tłum. Wojciech Usakiewicz. Kraków 2009. Smith Anthony D.: Myths and Memories of the Nation. Oxford 1999.
Bibliografia ì Smith Anthony D.: Nacjonalizm. Teoria, ideologia, historia. Tłum. Ewa Chomicka. Warszawa 2007. Sorger Gisela: Johannes Franziskus Klomp. Architekt des Späthistorismus in Westfa len. Hannover 1998. Sprache im Gottesdienst und Seelsorge 1931. W: Materiały do statystyki narodowoś ciowej Śląska Opolskiego z lat 1910-1939. Red. Stefan Golachowski. PoznariWrocław 1950, s. 20-45. Stefański Krzysztof: Polska architektura sakralna w poszukiwaniu stylu narodowego. Łódź 2000. Steuer Antoni: Władysław Robota. W: O duszę polską. Wystawa historyczna o dzia łalności duchowieństwa śląskiego w XIX i XX w. Katowice 1991, s. 119-120. Stoffels Michaela: Kriegerdenkmale als Kulturobiekte. Trauer- und Nationskonzepte in Monumenten der Weimarer Republik. Köln-Weimar-Wien 2011. Störtkuhl Beate: Modernizm na Śląsku 1900-1939. Architektura i polityka. Tłum. Barbara Ilkosz. Wrocław 2018. Struve Kai: Górny Śląsk na przełomie XIX і XX wieku - nacjonalizacja społeczeń stwa w perspektywie porównawczej. W: Górnoślązacy. Wokół problemów regionu i jego mieszkańców w XIX і XX wieku. Red. Sebastian Rosenbaum. Katowice 2014, s. 16-36. Syska Anna, Kiełkowski Tomasz: Styl gotycki wyklucza się. Międzywojenna archi tektura w województwie śląskim. Katowice 2015. Szczypka-Gwiazda Barbara: Funkcjonalistyczna architektura sakralna Katowic cza sów międzywojnia. W: Katowice. W 137. rocznicę uzyskania praw miejskich. Red. Antoni Barciak. Katowice 2003, s. 188-204. Szczypka-Gwiazda Barbara: Historia budowy katedry w Katowicach. W: O sztuce Górnego Śląska i Zagłębia Dąbrowskiego. Sztuka Śląska
odkrywana na nowo. Red. Ewa Chojecka. Katowice 1989, s. 86-104. Szczypka-Gwiazda Barbara: Nieznane oblicze sztuki polskiej. W kręgu sztuki woje wództwa śląskiego w dobie II Rzeczypospolitej. Katowice 1996. Szczypka-Gwiazda Barbara: Pomiędzy tradycją a nowoczesnością. Architektura sa kralna na polskim i niemieckim Górnym Śląsku 1918-1939. W: Sztuka Górnego Śląska od średniowiecza do końca XX wieku. Red. Ewa Chojecka. Katowice 2009, s. 39З-41З· Szlachta Bogdan: Ład, Kościół, naród. Kraków 1996. Szopa Ryszard: Witraże z pracowni Franza Borgiasa Mayera w obiektach sakralnych z terenu Rudy Śląskiej. W: Sztuka sakralna Rudy Śląskiej. Red. Barbara Szczyp ka-Gwiazda, Michał Lubina. Ruda Śląska 2005, s. 89-98. Szramek Emil: Cykl obrazów w kościele Najśw. Marji Panny w Katowicach. Kato wice 1935. Sztuka Górnego Śląska na przecięciu dróg europejskich i regionalnych. Materiały V Seminarium Sztuki Górnośląskiej odbytego w dniach 14-15 listopada 1997 roku w Katowicach. Red. Ewa Chojecka. Katowice 1999.
4M I Bibliografia Sztuka Górnego Śląska od średniowiecza do końca XX wieku. Red. Ewa Chojecka. Katowice 2009. Sztuka sakralna Krakowa w wieku XIX. Cz. 3. Red. Joanna Wolańska, Wojciech Bałus. Kraków 2010. Sztuka sakralna Rudy Śląskiej. Red. Barbara Szczypka-Gwiazda, Michał Lubina. Ruda Śląska 2005. Szydłowski Tadeusz: Ruiny Polski. Opis szkód wyrządzonych przez wojnę w dzie dzinie zabytków sztuki na ziemiach Małopolski i Rusi Czerwonej. Kraków 1919. Szyguła Bogusław: Jubileusz Henryka Burzca ֊ autora wystroju wnętrza kościoła Cyryla i Metodego w Knurowie. Maszynopis w Izbie Tradycji KWK „Knurów” w Knurowie. Szymański-Stórtkuhl Beate: Kościoły ewangelickie we Wrocławiu 1900-1915. W: Ar chitektura Wrocławia. T. 3: Świątynia. Red. Jerzy Rozpędowski. Wrocław 1997, s. 241-262. Śląsk. Przeszłość i Teraźniejszość. Materjał dla organizujących obchody, akademje, odczyty, pogadanki szkolne i t. p. w czasie „Miesiąca Propagandy Śląska" od 1. XI-30. XI. 1931 r. Katowice 1931. Środkowoeuropejskie dziedzictwo cyrylo-metodiańskie. Red. Antoni Barciak. Kato wice 1999 Tazbir Janusz: Polskie Przedmurze Chrześcijańskiej Europy. Mity a rzeczywistość hi storyczna. Warszawa 1987. Tesař Petr: Průvodce chramem Sv. Hedviky v Opavě. Opava 2010. The Study of Religion Under the Impact of Fascism. Ed. Horst Junginger. LeidenBoston 2008. Tofilska Joanna: Parafia mariacka w Katowicach. Historia jak witraż. Katowice 2010. Tombarkiewicz Wiktoria: „Golgota Ojczyzny" przy kościele Niepokalanego Poczę cia NMP w Katowicach a dyskursy tożsamościowe na Górnym Śląsku. Katowice 2018 [maszynopis pracy
licencjackiej w Instytucie Nauk o Sztuce Uniwersytetu Śląskiego ]. Traba Robert: „Wschodniopruskość". Tożsamość regionalna i narodowa w kulturze politycznej Niemiec. Olsztyn 2007. Trąba Mariusz: Kościół katolicki na Górnym Śląsku w latach 1919-1921. W: Kościoły i związki wyznaniowe a konflikt polsko-niemiecki na Górnym Śląsku w latach 1919-1921. Red. Zbigniew Kapała, Jerzy Myszor. Bytom 2005, s. 23-47. Trąba Mariusz: Ksiądz dr Teodor Kubina. Działalność społeczna i narodowa w la tach 1905-1925. Świętochłowice 2002. Vaussard Maurice: Katolicyzm a nacjonalizm. Opinje biskupów, uczonych, polityków i publicystów współczesnych. Poznań 1927. Vonlanthen Isabelle, Schmid Ulrich: Literackie zawłaszczenie ziem polskich. W: Estetyka dyskursu nacjonalistycznego w Polsce 1926-1939. Red. Ulrich Schmid. Warszawa 2014, s. 213-245. Walicki Andrzej: Między filozofią, religią i polityką. Studia o myśli polskiej epoki romantyzmu. Warszawa 1983.
Bibliografia I Walicki Andrzej: Millenaryzm i mesjanizm religijny a romantyczny mesjanizm pol ski. W: Idem: Między filozofią, religią i polityką. Studia o myśli polskiej epoki romantyzmu. Warszawa 1983, s. 8-44. Wanatowicz Maria Wanda: Inteligencja na Śląsku w okresie międzywojennym. Ka towice 1986. Wanatowicz Maria Wanda: Od indyferentnej ludności do śląskiej narodowości? Po stawy narodowe ludności autochtonicznej Górnego Śląska w latach 1945֊2003 w świadomości społecznej. Katowice 2004. Wasylewski Stanisław: Na Śląsku Opolskim. Katowice 1937. Wessinghage-Okon Marlies: St. Peter und Paul in Oppeln 1923-2000. Regensburg 2001. Wieliczka-Szarkowa Joanna: Panteon wielkich Polaków. Szczecinek 2017. Wielokulturowość Katowic. Katowice w 139. rocznicę uzyskania praw miejskich. Red. Antoni Barciak. Katowice 2005. Wilcken Franziska: Gefallenengedächtniskirchen und -kapellen in Deutschland 1918-1933. W: Moderne Kirchenbauten als Erinnerungsräume und Gedächtni sorte. Hrsg. Kai Kappel, Matthias Müller, Felicitas Janson. Regensburg 2010, s. 38-53. Witraże na Śląsku. Materiały sesji Górnośląskiego Oddziału Stowarzyszenia History ków Sztuki Chorzów 2001. Red. Teresa Dudek-Bujarek. Katowice 2002. Wkład kościołów i zakonu franciszkanów w kulturę Katowic. Katowice w 137. rocz nicę uzyskania praw miejskich. Red. Antoni Barciak. Katowice 2003. Wodak Ruth: Wstęp: badania nad dyskursem. W: Jakościowa analiza dyskursu w naukach społecznych. Red. Ruth Wodak, Michał Krzyżanowski. Tłum. Da nuta Przepiórkowska. Warszawa 2011, s. 11-48. Wojciechowski Zygmunt: Polska - Niemcy. Dziesięć wieków
zmagania. Poznań 1945. Województwo śląskie 1943-1930. Red. Adam Dziurok, Ryszard Kaczmarek. Kato wice 2014. Wojtczak Marcin: Problematyka cyrylo-metodiańska w dziewiętnastowiecznym pi śmiennictwie wielkopolskim. W: Środkowoeuropejskie dziedzictwo cyrylo-metodiańskie. Red. Antoni Barciak. Katowice 1999, s. 215-231. Woźniczka Zygmunt: Z Górnego Śląska do sowieckich łagrów. Katowice 1996. Wyszyński Stefan: List pasterski w pierwszą rocznicę milenijnego aktu oddania, 3 maja 1967 roku. W: Listy pasterskie prymasa Polski 1946-1974. Paryż 1975, Տ. 554· Zabłocka-Kos Agnieszka: Sztuka, wiara, uczucie. Alexis Langer - śląski architekt neogotyku. Wrocław 1996. Zaremba Marcin: Komunizm, legitymizacja, nacjonalizm. Nacjonalistyczna legity mizacja władzy komunistycznej w Polsce. Warszawa 2005. Zeńczak Anna: Witraże w nawach katedry na Wawelu 1904-1917. W: Józef Mehoffer. Opus magnum. Red. Jerzy Żmudziński. Kraków 2000, s. 171-180. Źródła do dziejów diecezji katowickiej (1923-1926). Oprać. Michał Kłakus. W: Bi skup August Hlond i jego diecezja. Red. Jerzy Myszor. Katowice 2013, s. 121-211. 344
I Bibliografia Źródła do dziejów powstań śląskich. T. i, cz. i. Wybrał i oprać. Henryk Zieliński. Katowice-Opole 1963. Źródła do dziejów powstań śląskich. T. 2: Styczeń-Grudzień 1920. Oprać. Tadeusz Jędruszczak, Zygmunt Kolankowski. Wrocław-Warszawa-Kraków 1970. Żurek Robert: Święta Jadwiga Śląska. W: Polsko-niemieckie miejsca pamięci. T. 2: Wspólne / Oddzielne. Red. Robert Traba, Hans Henning Hahn. Warszawa 2015, s. 390-402. Czasopiśmiennictwo Bagiński Jan: Pięćdziesiąt lat istnienia kościoła i parafii świętych Apostołów Piotra i Pawła w Opolu 1925-1975. „Wiadomości Urzędowe Diecezji Opolskiej” 1976, R. 31, nr 2, s. 51-62. Bańka Józef: Dekret ks. Kard. Adolfa Bertrama z 21 XI 1920 roku a ks. Achilles Ratti, późniejszy papież Pius XI. „Nasza Przeszłość” 1971, T. 36, s. 287-306. Bańka Józef: Ks. Emil Szramek (1887-1942). Szkic biograficzny. „Nasza Przeszłość” 1963, T. 18, s. 141-185. Bauer Leopold: Die Kirche als Auftraggeberin für Kunst und Kunstgewerbe. „Kirche und Caritas“ (dodatek do „Das Volk“) 23.06.1935, s. 4. Bonczol Józef: Katedra pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Gliwicach. „Rocz nik Muzeum w Gliwicach” 1993, T. 9, s. 215-243. Chojecka Ewa: Konkurs na budowę katedry w Katowicach w 1925 r. Propozycje i polemiki. „Rocznik Katowicki” 1983, T. 11, s. 143-152. Chrudzimska-Uhera Katarzyna: Oprawa obchodów Wielkiego Jubileuszu Tysiącle cia Chrztu Polski w katedrze św. Jana Chrzciciela w Warszawie (23-24 czerwca 1966). „Sacrum et Decorum. Materiały i studia z historii sztuki sakralnej” 2017, Vol. 10, s. 32-49. Cuno Ludwig: Kirchliche Kriegehrungen. „Krieger-
Ehrungen“ 1918, Nr. 8, s. 85-86. Czcij ojca twego i matkę twoją, aby ci się dobrze powodziło i długoś żył na świecie. Mowa wygłoszona przez ks. dr. Kubinę z okazji uroczystego obchodu 100. rocz nicy urodzin P. Stalmacha i K. Miarki. „Gość Niedzielny” 1924, nr 43, s. 1-2. Czyż Anna: Polish cathedrals, czyli o ciekawym, lecz zanikającym dziedzictwie Po lonii w Stanach Zjednoczonych. „Cenne, Bezcenne, Utracone” 2018, nr 3 (92)֊ 4 (93), s. 1-15. Ćwiek-Rogalska Karolina: Plączący żołnierze. Funkcjonowanie niemieckich pomni ków poległym w Pierwszej Republice Czechosłowackiej. „Zeszyty Łużyckie” 2017, nr 51, s. 193-205. Deutsche Gemeinde seit 1921 ohne deutschen Gottesdienst. „Ostdeutsche Morgen post“ 1933, nr 51, s. 6. Die Hedwigskirche zum Gedenken der gefallenen Schlesier des Weltkrieges. Das Krie gerdenkmal am alten Friedhof. „Das Volk“ 1931, Jg. 90, s. 6.
Bibliografia I Dijk Teun A. van: The future of the field: Discourse analysis in the 1990s. “TEXT” 1990, Vol. 10, s. 133-156. Dobrowolski Tadeusz: Oddział Sztuki i Muzeum Śląskie w Katowicach. Zarys pro gramu działania. „Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk na Śląsku” 1929, R. 1, s. 90-109. Doering Oskar: Die Kriegsgedächtniskirche zu Nürnberg. „Die Christliche Kunst“ 1916/1917, Jg. 13, s. 310-311. Doering Oskar: Ein Glasgemälde von Albert Figel. „Die Christliche Kunst“ 1916/1917, Jg- 13, s. 13-17· Doering Oskar: Neue Malereien von Ludwig Glötzle. „Die Christliche Kunst“ 1918/1919, Jg. 13, s. 1-18. F.B.: Troppau erhält das schönste Heldendenkmal: St. Hedwigs-Gedächtniskirche und das Kriegerdenkmal. Die Sammelaktion beginnt. „Das Volk“ 1931, nr 100, s. 5. Gawęda Stacha Kropiciela. „Gość Niedzielny” 1924, որ 23, s. 7-8. Gawęda Stacha Kropiciela. „Gość Niedzielny” 1927, nr 6, s. 10. Gorzelik Jerzy: Drewniany kościół na Górnym Śląsku jako miejsce pamięci (do 194s roku). „Studia Śląskie” 2017, T. 81, s. 49-64. Gorzelik Jerzy: Historia, katolicyzm i nacjonalizm. Mit Polski jako antemurale christianitatis w sztuce sakralnej międzywojnia. „Szkice Archiwalno-Historyczne” 2016, nr 13, s. 103-108. Gorzelik Jerzy: Kult autentyczności i powrót do słowiańskich korzeni. Projekt rzeź biarskiej dekoracji katedry Chrystusa Króla a mit cyrylo-metodiański. „Nasza Przeszłość” 2017, T. 128, s. 203-217. Gorzelik Jerzy: Obraz wspólnoty. Dzieła malarstwa wykonane dla kościoła Niepo kalanego Poczęcia NMP w Katowicach z inicjatywy ks. Emila Szramka. „Studia Śląskie” 2016, T. 79, s. 57-74. Górka
Leonard SVD: Velehrad ֊ symbol pojednania. W setną rocznicę inicjacji kon gresów welehradzkich (1907-2007). „Roczniki Teologiczne” 2006-2007, T. 5354, z· 7, s. 73-86. Haake Michał: Milenium w Poznaniu - karta z dziejów wojen obrazowych w Polsce. „Sacrum et Decorum. Materiały i studia z historii sztuki sakralnej” 2017, 10, S. 7-32Hartig Michael: Ludwig Glötzle. „Die Christliche Kunst“ 1926/1927, Jg. 23, s. 257-258. Heider Paul: Eine Gedächtniskirche für alle gefallenen Schlesier. „Das Volk“ 1930, nr 258, s. 4. Hutchinson John: Ethnicity and modern nations. “Ethnie and Racial Studies” 2000, Vol. 23 (4), s. 651-669. I.K.: Św. Cyryl i Metody i naród polski. „Gość Niedzielny” 1925, nr 27, s. 6-7. Jak w Polsce obchodzono 1000-lecie św. Cyryla i Metodego. „Gość Niedzielny” 1927, nr 27, s. 9. fodkowski Marek: Kościół pw. Św. Brunona w Giżycku - pierwsza świątynia upa miętniająca niemieckich bohaterów wojennych w Prusach Wschodnich. „Sacrum et Decorum. Materiały i Studia z Historii Sztuki Sakralnej” 2015, Vol. 8, s. 35-49.
I Bibliografia Jubileuszowa pielgrzymka polska na Welehrad. „Gość Niedzielny” 1927, nr 24, s. 10. Just Ernst: Die Vollendung des letzten Werkes Paul Heiders. „Das Volk“ 1938, nr 1, s. 8. Kazanie ks. prałata Kapicy z powodu uroczystości koronacyjnych w Piekarach. „Gość Niedzielny” 1925, nr 35, s. 2. Kornecki Grzegorz: Kościół katolicki w Polsce wobec integracji z Unią Europej ską. „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska Lublin - Polonia” 2004, Vol. 11, s. 153-162. Konarzewski Łukasz: Ludwik Konarzewski senior. „Ziemia Śląska” 1989, T. 2, s. 47-107. Kontny Irena: Wizerunek przemysłu w witrażu górnośląskim. „Wiadomości Konser watorskie Województwa Śląskiego” 2013, T. 5, s. 89-103. Kopiec Jan: Kościół parafialny pod wezwaniem św. Stanisława Biskupa i Męczenni ka w Ligocie Bialskiej (diecezja opolska). „Folia Historica Cracoviensia” 2003, Vol. 9, s. 99-103. Kościoły katowickie. „Powstaniec” 1937, nr 12, s. 42. Kościół Najśw. Marji Panny w Katowicach. „Gość Niedzielny” 1923, nr 13, s. 6-7. Kościół w Chorzowie w nowej pięknej szacie. „Polonia” 1931, nr 2268, s. 4-5. Koziełek Alojzy: Śś. Cyryl i Metody. Zaranie chrześcijaństwa na Śląsku. „Gość Nie dzielny” 1926, nr 1, s. 9. Koziełek Jan: Welehrad, kolebka chrześcijaństwa między Słowianami. „Głosy z nad Odry” 1922, R. 5, nr 1, s. 12-17. Koziołek Alojzy ks. [Koziełek Alojzy ks.]: Pielgrzymka na Welehrad. „Gość Nie dzielny” 1927, nr 30, s. 8. Kozina Irma: Górnośląska architektura sakralna w podręczniku Oskara Hossfelda. „Zeszyty Tarnogórskie” 2000, T. 43, s. 21-42. Królowa Korony Polskiej. „Gość Niedzielny” 1928, nr 18, s.
3-4. Kulczyński Kazimierz: Konkurs na gmach katedry w Katowicach. „Architekt” 1925, z. 4, s. 7. Kult Matki Boskiej Częstochowskiej na Śląsku zawsze był powszechny. „Gość Nie dzielny” 1937, nr 38, s. 558. Kwiecień Adam: Architektura sakralna Gliwic (zarys problematyki). „Rocznik Mu zeum w Gliwicach” 2OOO, T. 15 (2), s. 989-1012. L.K.: Jak moim parafianom opowiadałem o pierwszych początkach chrześcijaństwa w Polsce. „Gość Niedzielny” 1923, nr 9, s. 6-7. Lange Carl: Die erste Heldengedenkkirche in Ostrpreußen. „Ostdeutsche Monats hefte“ 1937, Jg. 18, nr 8, s. 451-458. Langman Jerzy: Šp. Ks. Aleksander Skowroński. „Głos Narodu” 1934, որ շ8օ, տ. 4· Lisiecki Arkadiusz: List pasterski. „Gość Niedzielny” 1928, nr 10, s. 4. List pasterski o św. Cyrylu i Metodym. Uznanie dla akcji welehradzkiej. „Gość Nie dzielny” 1927, nr 12, s. 2-3. Londzin Jan: Kościoły drewniane na Śląsku Cieszyńskim. „Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk na Śląsku” 1929, R. i, s. 19-35.
Bibliografia і Madajczyk Piotr: Memoriał biskupa Stanisława Adamskiego z 8 stycznia 1947 r. w sprawie wysiedlenia niektórych obywateli polskich do Niemiec. „Studia Śląskie” 1997, T. 56, s. 251-260. Miarka Karo!: Górka Klemensowa. Powieść z czasów zaprowadzenia chrześcijaństwa na Śląsku oparta na podaniach ludu. „Gwiazdka Cieszyńska” 1869, nr 40-52. Michejda Tadeusz: Z zebrania dyskusyjnego na temat „O pojęcie Ślązaka”. „Kuźnica” 1935, nr 10, s. 14-15. Mielke Robert: Die oberschlesische Dorfkirche, ein Denkmal altgermanischer Bau kunst. „Der Oberschlesier“ 1929, Jg. 11, H. 5, s. 295-299. Nadolski Przemysław: Dzieje kościoła św. Barbary w Bytomiu jako przykładu bu dowli sakralnej okresu międzywojennego. „Zeszyty Tarnogórskie” 2002, nr 45, s. 91-101. Narody wchodzą do winnicy Kościoła. „Gość Niedzielny” 1927, nr 7, s. 1-2. Nieuzasadniona heca. „Nowiny Codzienne” 1933, nr 50, s. 5. Nowy ołtarz i nowa polichromia w Chorzowie na Śląsku. „Gość Niedzielny” 1933, nr 3. s. 34. O idei cyryłometodyjskiej. „Gość Niedzielny” 1924, nr 27, s. 3-4. Obraz „Królowa Pokoju” (Regina Pacis). „Polonia” 1928, nr 191, s. 6. Obraz „Regina Pacis” w kościele Marjackim w Katowicach. „Gość Niedzielny” 1928, nr 31, s. 6. Odnowienie kaplicy Serca Jezusowego w kościele N.M.P. w Katowicach. „Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk na Śląsku” 1938, R. 6, s. 491. Omilanowska Małgorzata: Sanktuarium Maryjne w Licheniu: jego architektura i sztu ka jako instrument identyfikacji historycznej, religijnej i narodowej w postkomuni stycznej Polsce. „Konteksty. Polska Sztuka Ludowa” 2008, nr 2, s. 129-139. Opolczyk
Jan: Jak kościół germanizuje lud na Śląsku Opolskim II. „Powstaniec” 1937, nr 11, s. 11. Opolczyk Jan: Na Śląsku Opolskim. „Powstaniec” 1937, nr 9, s. 21-22. Pyka Henryk: Katedra katowicka i jej wnętrze. „Ziemia Śląska” 2001, T. 5, s. 151210. Pyka Henryk: Mecenat artystyczny ks. Emila Szramka w parafii mariackiej w Kato wicach. „Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne” 1992-1993, T. 25-26, s. 307316. Radosna nowina. „Gość Niedzielny” 1924, nr 15, s. 3. Radzymińska Józefa: Rzeźbiarz kościołów. „Za i przeciw. Tygodnik ilustrowany” 1963, nr 15. Religja i narodowość - dwie rodzone siostry. „Gość Niedzielny” 1923, nr 14, s. 7-8. Rojek Paweł: Mesjanizm integralny. „Pressje” 2012, nr 28, s. 20-49. Ropiak Sławomir: Pieśni o świętych oraz rozmaite i przygodne w polskich warmiń skich śpiewnikach drukowanych w latach 1858-1924. „Studia Warmińskie” 2000, T. 37. S. 347-З70· Rozpoczynają się zapisy dzieci do szkół polskich! „Gość Niedzielny” 1934 nr 14, s. 189-190.
I Bibliografia Rygus Piotr: Muzeum na wolnym powietrzu w Katowicach /1929-1955/ Idee, plany i realizacja. „Rocznik. Muzeum Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie” 2013, T. 1, s. 83-98. Schmid-Breitenbach Franz: Ludwig Glötzle zu seinem 60. Geburtstage. „Die Chri stliche Kunst“ 1906/1907, Jg. 3, s. 217-221. Skowroński Aleksander: O kwestyi polskiej na Górnym Szląsku. „Dziennik Poznań ski” 1901, nr 238-243, s. 8. Šopak Pavel: Kostel sv. Hedviky v Opavě I. „Časopis Slezeského Zemského Muzea” 1999, Série B, Roč. 48, s. 224-240. Šopak Pavel: Kostel sv. Hedviky v Opavě II. „Časopis Slezeského Zemského Muzea” 2000, Série B, roč. 49, s. 258-271. Stalmach Paweł: SS. Cyryl i Metody, Apostołowie Słowian. „Gwiazdka Cieszyńska” 1861, nr 34, s. 225. Steuer Antoni, Szopa Ryszard: Stadion Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego w Królewskiej Hucie (Chorzowie). „Zeszyty Chorzowskie” 2003, T. 7, s. 138-164. Sylwester Antoni: Pomnik Czynu Powstańczego. „Ogniwa” z 4.05.1947. Szczypka-Gwiazda Barbara: Kościół Chrystusa Króla w Gliwicach. „Zeszyty Tarnogórskie” 2000, nr 43, s. 7-20. Szopa Ryszard: Witraże z kościoła p.w. św. Augustyna w Lipinach. „Świętochłowice i świętochłowiczanie” 2005, z. 1, s. 18-21. Szramek Emil: Kazanie na 10-lecie koronacji Obrazu Piekarskiego wygłoszone dnia iS sierpnia 1935 r. w Piekarach, rozgłoszone przez Polskie Radio. „Gość Niedziel ny” 1935 nr 34, s. 458-459· Szramek Emil: Ks. Aleksander Skowroński. Obraz życia i pracy na tle problematyki kresów zachodnich. „Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk na Śląsku” 1936, R. 5, s. 7-214. Szramek Emil: Ks.
fan Kapica. Życiorys a zarazem fragment z historji Górnego Ślą ska. „Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk na Śląsku” 1931, R. 3, s. 1-86. Szramek Emil: Obraz parafii Najśw. Marji Panny w Katowicach. „Gość Niedzielny” 1932, nr 27, s. 4. Szramek Emil: Śląsk jako problem socjologiczny. „Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk na Śląsku” 1934, R. 4, s. 22-95. Tombarkiewicz Wiktoria: Golgota Ojczyzny przy kościele Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny w Katowicach. „Wiadomości Konserwatorskie Woje wództwa Śląskiego” 2017, T. 9, s. 300-314. Tryumfalny wjazd J. E. Ks. bisk. Lisieckiego na Śląsk, kazanie ks. Kapicy. „Gość Niedzielny” 1926, nr 45, s. 12. III. Śląski Zjazd Katolicki. „Gość Niedzielny” 1924, nr 30, s. 5. Uroczysta Akademja Papieska w Katowicach, Przełomowe chwile (Mowa ks. sekre tarza Gawliny na akademji papieskiej). „Gość Niedzielny” 1925, nr 8, s. 3-4. Uroczystości koronacyjne w Piekarach. „Gość Niedzielny” 1925, nr 34, s. 5.
Bibliografia 1 Vybíral Jindřich: Architektura Leopolda Bauera v Opavě. „Časopis Slezeského Ze mského Muzea” 1982, Série B, Roč. 31, s. 151-162. W hołdzie Królowej Korony Polskiej. „Gość Niedzielny” 1926, nr 18, s. 2. Wieczory dyskusyjne Towarzystwa Przyjaciół Nauk na Śląsku. „Roczniki Towarzy stwa Przyjaciół Nauk na Śląsku” 1936, R. 5, s. 323-324. Wiedermann Fritz: Sind die oberschlesischen Schrotholzkirchen Reste germanischen Kulturgutes? Уblk und Rasse“ 1933, Jg. 2, H. 8, s. 68-73. Ze Śląska. „Goniec Wielkopolski” 1885, որ 197, s. 1. Zjazd unionistyczny w Welehradzie. „Gość Niedzielny” 1924, nr 34, s. 6. Z Małej Dąbrówki. „Gość Niedzielny” 1928, nr 44, s. 8. Źródła internetowe Abp Józef Michalik: Z Unii Europejskiej przejęliśmy wielkie kłamstwo. https://www. newsweek.pl/polska/arcybiskup-jozef-michalik-o-przemocy-wobec-kobiet/ wgjbwic [dostęp: 16.12.2019]. „Biskupi polscy wobec integracji europejskiej” - stanowisko Konferencji Episkopatu Polski Warszawa, 21 marca 2002 r. http://web.archive.0rg/web/20060918144650/ http://www.zbi0rd0kument0w.pI/2002/1/ZD1-02%2010.pdf [dostęp: 16.12.2019]. Donig Simon: Sozialer Wandel und neue Hierarchien - die schlesischen Magnaten als Teil einer Adelsgeschichte des 19. Jahrhunderts. W: Adel im Wandel. Oberschwa ben von der frühen Neuzeit bis zur Gegenwart. Hrsg. Christiane Coester, Bernd Klesmann, Vajda, Marie-Françoise Vajda. Vol. 2. Paris 2009. http.7/www.perspec tivia.net/publikationen/discussions/2-2oo9/donig_wandel [dostęp: 16.12.2019]. Jelitto Gabriela, Pawluk Henryk: Powstanie i rozwój Kłodnicy. http://www.k-k.pl/
dokumenty/pawluk/pawluk-r2.html [dostęp: 16.12.2019]. „Okrągły stół” w sprawie Muzeum Śląskiego? https://info.wiara.pl/doc/1394882. Okragly-stol-w-sprawie-Muzeum-Slaskiego [dostęp: 16.12.2019]. Poświęcenie kaplicy Golgota Ojczyzny. „Gazeta Polska Codziennie” 2015, nr 1139. https://gpcodziennie.pl/4o911-poswieceniekaplicygolgotaojczyzny.html [dostęp: 16.12.2019]. PRZE: ŁazarzeXX wieku. Gość.pl, 29.09.2013. http://katowice.gosc.pl/doc/1723217 . Lazarze-XX-wieku [dostęp: 16.12.2019]. Pustułka Agata: Arcybiskup Wiktor Skworc o śląskości, rodzinie i wyzwaniach cze kających na niego w diecezji, https://slaskie.naszemiasto.pl/arcybiskup-wiktorskworc-o-slaskosci-rodzinie-i-wyzwaniach/ar/ci3-i2i458i [dostęp: 16.12.2019]. Skworc Wiktor: W trosce o rodzinę, ojcowiznę i Ojczyznę liczę na współpracę z sa morządami. https://www.archidiecezjakat0wicka.pl/temat/news/latest-news/2334-abp-skworc-w-trosce-o-rodzin-ojcowizn-i-ojczyzn-licz-na-wspoprac-zsamorzdami [dostęp: 16.12.20191.
1 Bibliografia Spis Powszechny гаї i: Gdzie mieszka najwięcej Ślązaków? Dane o narodowości śląs kiej w powiatach, https://dziennikzachodni.pl/spis-powszechny-2o11-gdzie-miesz ka-najwiecej-slazakow-dane-o-narodowosci-slaskiej-w-powiatach/ar/953891 [dostęp: 16.12.2019]. Wiśniewska Katarzyna: Biskupi: Przemoc nie bierze się z religii, ksiądz jak Żyd z faszy stowskich ulotek. „Wielkie kłamstwo z UE”. http://wyborcza.pl/1,76842,13105559,81 skupi_ Przemoc_nie_bierze_sie_z_religii_ ksiadz.html [dostęp: 16.12.2019]. |
| any_adam_object | 1 |
| any_adam_object_boolean | 1 |
| author | Gorzelik, Jerzy 1971- |
| author_GND | (DE-588)132183781 |
| author_facet | Gorzelik, Jerzy 1971- |
| author_role | aut |
| author_sort | Gorzelik, Jerzy 1971- |
| author_variant | j g jg |
| building | Verbundindex |
| bvnumber | BV047234272 |
| classification_rvk | NR 7580 |
| ctrlnum | (OCoLC)1263284694 (DE-599)BVBBV047234272 |
| discipline | Geschichte |
| discipline_str_mv | Geschichte |
| edition | Wydanie I. |
| era | Geschichte 1900-1945 gnd |
| era_facet | Geschichte 1900-1945 |
| format | Book |
| fullrecord | <?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><collection xmlns="http://www.loc.gov/MARC21/slim"><record><leader>04605nam a2200925 c 4500</leader><controlfield tag="001">BV047234272</controlfield><controlfield tag="003">DE-604</controlfield><controlfield tag="005">20231221 </controlfield><controlfield tag="007">t</controlfield><controlfield tag="008">210412s2020 ac|| |||| 00||| pol d</controlfield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">9788322638989</subfield><subfield code="9">978-83-226-3898-9</subfield></datafield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">8322638981</subfield><subfield code="9">83-226-3898-1</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(OCoLC)1263284694</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(DE-599)BVBBV047234272</subfield></datafield><datafield tag="040" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-604</subfield><subfield code="b">ger</subfield><subfield code="e">rda</subfield></datafield><datafield tag="041" ind1="0" ind2=" "><subfield code="a">pol</subfield></datafield><datafield tag="049" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-12</subfield><subfield code="a">DE-739</subfield><subfield code="a">DE-255</subfield></datafield><datafield tag="084" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">OST</subfield><subfield code="q">DE-12</subfield><subfield code="2">fid</subfield></datafield><datafield tag="084" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">HIST</subfield><subfield code="q">DE-12</subfield><subfield code="2">fid</subfield></datafield><datafield tag="084" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">NR 7580</subfield><subfield code="0">(DE-625)129757:</subfield><subfield code="2">rvk</subfield></datafield><datafield tag="084" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">2</subfield><subfield code="2">KUBA2</subfield></datafield><datafield tag="100" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Gorzelik, Jerzy</subfield><subfield code="d">1971-</subfield><subfield code="e">Verfasser</subfield><subfield code="0">(DE-588)132183781</subfield><subfield code="4">aut</subfield></datafield><datafield tag="245" ind1="1" ind2="0"><subfield code="a">Między "sensus catholicus" a "uchrześcijanionym nacjonalizmem"</subfield><subfield code="b">sztuka Kościoła rzymskokatolickiego na Górnym Śląsku wobec dyskursów narodowych</subfield><subfield code="c">Jerzy Gorzelik</subfield></datafield><datafield tag="246" ind1="1" ind2="3"><subfield code="a">Sztuka Kościoła rzymskokatolickiego na Górnym Śląsku wobec dyskursów narodowych</subfield></datafield><datafield tag="250" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Wydanie I.</subfield></datafield><datafield tag="264" ind1=" " ind2="1"><subfield code="a">Katowice</subfield><subfield code="b">Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego</subfield><subfield code="c">2020</subfield></datafield><datafield tag="300" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">384 Seiten</subfield><subfield code="b">Illustrationen, Porträts</subfield><subfield code="c">25 cm</subfield></datafield><datafield tag="336" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">txt</subfield><subfield code="2">rdacontent</subfield></datafield><datafield tag="337" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">n</subfield><subfield code="2">rdamedia</subfield></datafield><datafield tag="338" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">nc</subfield><subfield code="2">rdacarrier</subfield></datafield><datafield tag="500" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Literaturverzeichnis Seite 331-356</subfield></datafield><datafield tag="546" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Englische und deutsche Zusammenfassung</subfield></datafield><datafield tag="610" ind1="2" ind2="7"><subfield code="a">Katholische Kirche</subfield><subfield code="0">(DE-588)2009545-4</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="648" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Geschichte 1900-1945</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Nationalismus</subfield><subfield code="0">(DE-588)4041300-7</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Katholizismus</subfield><subfield code="0">(DE-588)4030027-4</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Religiöse Kunst</subfield><subfield code="0">(DE-588)4193793-4</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Oberschlesien</subfield><subfield code="0">(DE-588)4042978-7</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="2"><subfield code="a">Kościół katolicki</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="0"><subfield code="a">Duchowieństwo katolickie</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="0"><subfield code="a">Katolicyzm</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="0"><subfield code="a">Kościoły i kaplice</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="0"><subfield code="a">Naród</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="0"><subfield code="a">Polityka narodowościowa</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="0"><subfield code="a">Postawy</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="0"><subfield code="a">Program ideowy</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="0"><subfield code="a">Sztuka niemiecka</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="0"><subfield code="a">Sztuka polska</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="0"><subfield code="a">Sztuka sakralna</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="0"><subfield code="a">Ślązacy</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="0"><subfield code="a">Wyposażenie świątyń</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="2"><subfield code="a">Górny Śląsk</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="2"><subfield code="a">Niemcy</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="2"><subfield code="a">Polska</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="0"><subfield code="a">Sztuka chrześcijańska / Polska / Śląsk, Górny (region) / tematy, motywy</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="0"><subfield code="a">Narodowość / w sztuce</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="0"><subfield code="a">Sztuka chrześcijańska / Śląsk, Górny (region) / 20 w</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="0"><subfield code="a">Sztuka chrześcijańska / Śląsk, Górny (region) / 1990-</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="4"><subfield code="a">1901-2000</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="4"><subfield code="a">2001-</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="6"><subfield code="a">Monografia</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="0"><subfield code="a">Oberschlesien</subfield><subfield code="0">(DE-588)4042978-7</subfield><subfield code="D">g</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="1"><subfield code="a">Katholische Kirche</subfield><subfield code="0">(DE-588)2009545-4</subfield><subfield code="D">b</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="2"><subfield code="a">Katholizismus</subfield><subfield code="0">(DE-588)4030027-4</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="3"><subfield code="a">Nationalismus</subfield><subfield code="0">(DE-588)4041300-7</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="4"><subfield code="a">Religiöse Kunst</subfield><subfield code="0">(DE-588)4193793-4</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="5"><subfield code="a">Geschichte 1900-1945</subfield><subfield code="A">z</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2=" "><subfield code="5">DE-604</subfield></datafield><datafield tag="776" ind1="0" ind2="8"><subfield code="i">Erscheint auch als</subfield><subfield code="n">Online-Ausgabe, DOI</subfield><subfield code="o">10.31261/PN.3981</subfield></datafield><datafield tag="776" ind1="0" ind2="8"><subfield code="i">Erscheint auch als</subfield><subfield code="n">Online-Ausgabe</subfield><subfield code="z">978-83-226-3899-6</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032638672&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Inhaltsverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032638672&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Abstract</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032638672&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Register // Ortsregister</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032638672&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Register // Personenregister</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032638672&sequence=000009&line_number=0005&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Literaturverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="n">oe</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="q">BSB_NED_20220610</subfield></datafield><datafield tag="999" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-032638672</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">200.9</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">0904</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">709</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">0904</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield></record></collection> |
| geographic | Oberschlesien (DE-588)4042978-7 gnd |
| geographic_facet | Oberschlesien |
| id | DE-604.BV047234272 |
| illustrated | Illustrated |
| index_date | 2024-07-03T17:01:59Z |
| indexdate | 2024-07-10T09:06:25Z |
| institution | BVB |
| isbn | 9788322638989 8322638981 |
| language | Polish |
| oai_aleph_id | oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-032638672 |
| oclc_num | 1263284694 |
| open_access_boolean | |
| owner | DE-12 DE-739 DE-255 |
| owner_facet | DE-12 DE-739 DE-255 |
| physical | 384 Seiten Illustrationen, Porträts 25 cm |
| psigel | BSB_NED_20220610 |
| publishDate | 2020 |
| publishDateSearch | 2020 |
| publishDateSort | 2020 |
| publisher | Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego |
| record_format | marc |
| spelling | Gorzelik, Jerzy 1971- Verfasser (DE-588)132183781 aut Między "sensus catholicus" a "uchrześcijanionym nacjonalizmem" sztuka Kościoła rzymskokatolickiego na Górnym Śląsku wobec dyskursów narodowych Jerzy Gorzelik Sztuka Kościoła rzymskokatolickiego na Górnym Śląsku wobec dyskursów narodowych Wydanie I. Katowice Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego 2020 384 Seiten Illustrationen, Porträts 25 cm txt rdacontent n rdamedia nc rdacarrier Literaturverzeichnis Seite 331-356 Englische und deutsche Zusammenfassung Katholische Kirche (DE-588)2009545-4 gnd rswk-swf Geschichte 1900-1945 gnd rswk-swf Nationalismus (DE-588)4041300-7 gnd rswk-swf Katholizismus (DE-588)4030027-4 gnd rswk-swf Religiöse Kunst (DE-588)4193793-4 gnd rswk-swf Oberschlesien (DE-588)4042978-7 gnd rswk-swf Kościół katolicki Duchowieństwo katolickie Katolicyzm Kościoły i kaplice Naród Polityka narodowościowa Postawy Program ideowy Sztuka niemiecka Sztuka polska Sztuka sakralna Ślązacy Wyposażenie świątyń Górny Śląsk Niemcy Polska Sztuka chrześcijańska / Polska / Śląsk, Górny (region) / tematy, motywy Narodowość / w sztuce Sztuka chrześcijańska / Śląsk, Górny (region) / 20 w Sztuka chrześcijańska / Śląsk, Górny (region) / 1990- 1901-2000 2001- Monografia Oberschlesien (DE-588)4042978-7 g Katholische Kirche (DE-588)2009545-4 b Katholizismus (DE-588)4030027-4 s Nationalismus (DE-588)4041300-7 s Religiöse Kunst (DE-588)4193793-4 s Geschichte 1900-1945 z DE-604 Erscheint auch als Online-Ausgabe, DOI 10.31261/PN.3981 Erscheint auch als Online-Ausgabe 978-83-226-3899-6 Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032638672&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Inhaltsverzeichnis Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032638672&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Abstract Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032638672&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Register // Ortsregister Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032638672&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Register // Personenregister Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032638672&sequence=000009&line_number=0005&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Literaturverzeichnis |
| spellingShingle | Gorzelik, Jerzy 1971- Między "sensus catholicus" a "uchrześcijanionym nacjonalizmem" sztuka Kościoła rzymskokatolickiego na Górnym Śląsku wobec dyskursów narodowych Katholische Kirche (DE-588)2009545-4 gnd Nationalismus (DE-588)4041300-7 gnd Katholizismus (DE-588)4030027-4 gnd Religiöse Kunst (DE-588)4193793-4 gnd |
| subject_GND | (DE-588)2009545-4 (DE-588)4041300-7 (DE-588)4030027-4 (DE-588)4193793-4 (DE-588)4042978-7 |
| title | Między "sensus catholicus" a "uchrześcijanionym nacjonalizmem" sztuka Kościoła rzymskokatolickiego na Górnym Śląsku wobec dyskursów narodowych |
| title_alt | Sztuka Kościoła rzymskokatolickiego na Górnym Śląsku wobec dyskursów narodowych |
| title_auth | Między "sensus catholicus" a "uchrześcijanionym nacjonalizmem" sztuka Kościoła rzymskokatolickiego na Górnym Śląsku wobec dyskursów narodowych |
| title_exact_search | Między "sensus catholicus" a "uchrześcijanionym nacjonalizmem" sztuka Kościoła rzymskokatolickiego na Górnym Śląsku wobec dyskursów narodowych |
| title_exact_search_txtP | Między "sensus catholicus" a "uchrześcijanionym nacjonalizmem" sztuka Kościoła rzymskokatolickiego na Górnym Śląsku wobec dyskursów narodowych |
| title_full | Między "sensus catholicus" a "uchrześcijanionym nacjonalizmem" sztuka Kościoła rzymskokatolickiego na Górnym Śląsku wobec dyskursów narodowych Jerzy Gorzelik |
| title_fullStr | Między "sensus catholicus" a "uchrześcijanionym nacjonalizmem" sztuka Kościoła rzymskokatolickiego na Górnym Śląsku wobec dyskursów narodowych Jerzy Gorzelik |
| title_full_unstemmed | Między "sensus catholicus" a "uchrześcijanionym nacjonalizmem" sztuka Kościoła rzymskokatolickiego na Górnym Śląsku wobec dyskursów narodowych Jerzy Gorzelik |
| title_short | Między "sensus catholicus" a "uchrześcijanionym nacjonalizmem" |
| title_sort | miedzy sensus catholicus a uchrzescijanionym nacjonalizmem sztuka kosciola rzymskokatolickiego na gornym slasku wobec dyskursow narodowych |
| title_sub | sztuka Kościoła rzymskokatolickiego na Górnym Śląsku wobec dyskursów narodowych |
| topic | Katholische Kirche (DE-588)2009545-4 gnd Nationalismus (DE-588)4041300-7 gnd Katholizismus (DE-588)4030027-4 gnd Religiöse Kunst (DE-588)4193793-4 gnd |
| topic_facet | Katholische Kirche Nationalismus Katholizismus Religiöse Kunst Oberschlesien |
| url | http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032638672&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032638672&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032638672&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032638672&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032638672&sequence=000009&line_number=0005&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |
| work_keys_str_mv | AT gorzelikjerzy miedzysensuscatholicusauchrzescijanionymnacjonalizmemsztukakosciołarzymskokatolickiegonagornymslaskuwobecdyskursownarodowych AT gorzelikjerzy sztukakosciołarzymskokatolickiegonagornymslaskuwobecdyskursownarodowych |