W obronie piędzi rodzimej ziemi: estońsko-sowiecki rosyjski spór terytorialny 1917-2018 = Defending a span of native land : the Estonian-Soviet/Russian territorial dispute between 1917 and 2018 = Na zaščite každoj pjadi rodnoj zemli : ėstonsko-sovetskij/rossijskij territorialʹnych spor 1917-2018
Gespeichert in:
| 1. Verfasser: | |
|---|---|
| Format: | Buch |
| Sprache: | Polish Russian |
| Veröffentlicht: |
Warszawa
Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk
2020
Warszawa Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumenia |
| Schriftenreihe: | East of the West = Wschód Zachodu
tom 6 |
| Schlagworte: | |
| Online-Zugang: | Inhaltsverzeichnis Literaturverzeichnis Abstract Abstract Register // Ortsregister Register // Personenregister |
| Beschreibung: | Literaturverzeichnis Seite 177-190 |
| Beschreibung: | 211 Seiten Illustrationen, Karten 21 cm |
| ISBN: | 9788365972941 |
Internformat
MARC
| LEADER | 00000nam a2200000 cb4500 | ||
|---|---|---|---|
| 001 | BV047114587 | ||
| 003 | DE-604 | ||
| 005 | 20220208 | ||
| 007 | t | ||
| 008 | 210129s2020 a||| |||| 00||| pol d | ||
| 020 | |a 9788365972941 |9 978-83-65972-94-1 | ||
| 035 | |a (OCoLC)1235885931 | ||
| 035 | |a (DE-599)BVBBV047114587 | ||
| 040 | |a DE-604 |b ger |e rda | ||
| 041 | 0 | |a pol |a rus | |
| 049 | |a DE-12 | ||
| 084 | |a OST |q DE-12 |2 fid | ||
| 100 | 1 | |a Materski, Wojciech |d 1944- |e Verfasser |0 (DE-588)12484474X |4 aut | |
| 245 | 1 | 0 | |a W obronie piędzi rodzimej ziemi |b estońsko-sowiecki rosyjski spór terytorialny 1917-2018 = Defending a span of native land : the Estonian-Soviet/Russian territorial dispute between 1917 and 2018 = Na zaščite každoj pjadi rodnoj zemli : ėstonsko-sovetskij/rossijskij territorialʹnych spor 1917-2018 |c Wojciech Materski |
| 246 | 1 | 1 | |a Defending a span of native land |
| 246 | 1 | 1 | |6 880-01 |a Na zaščite každoj pjadi rodnoj zemli |
| 264 | 1 | |a Warszawa |b Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk |c 2020 | |
| 264 | 1 | |a Warszawa |b Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumenia | |
| 300 | |a 211 Seiten |b Illustrationen, Karten |c 21 cm | ||
| 336 | |b txt |2 rdacontent | ||
| 337 | |b n |2 rdamedia | ||
| 338 | |b nc |2 rdacarrier | ||
| 490 | 1 | |a East of the West = Wschód Zachodu |v tom 6 | |
| 500 | |a Literaturverzeichnis Seite 177-190 | ||
| 546 | |a Text polnisch, teilweise russisch | ||
| 546 | |a Zusammenfassungen auf Englisch und Russisch | ||
| 546 | |b Teilweise kyrillische Schrift | ||
| 648 | 7 | |a Geschichte 1917-2018 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 650 | 0 | 7 | |a Staatsgebiet |0 (DE-588)4182646-2 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 651 | 7 | |a Estland |0 (DE-588)4015587-0 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 651 | 7 | |a Sowjetunion |0 (DE-588)4077548-3 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 651 | 7 | |a Russland |0 (DE-588)4076899-5 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 689 | 0 | 0 | |a Russland |0 (DE-588)4076899-5 |D g |
| 689 | 0 | 1 | |a Sowjetunion |0 (DE-588)4077548-3 |D g |
| 689 | 0 | 2 | |a Estland |0 (DE-588)4015587-0 |D g |
| 689 | 0 | 3 | |a Staatsgebiet |0 (DE-588)4182646-2 |D s |
| 689 | 0 | 4 | |a Geschichte 1917-2018 |A z |
| 689 | 0 | |5 DE-604 | |
| 830 | 0 | |a East of the West = Wschód Zachodu |v tom 6 |w (DE-604)BV043810771 |9 6 | |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032521008&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Inhaltsverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032521008&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Literaturverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032521008&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Abstract |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032521008&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Abstract |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032521008&sequence=000009&line_number=0005&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Register // Ortsregister |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032521008&sequence=000011&line_number=0006&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Register // Personenregister |
| 880 | 1 | 1 | |6 246-01/(N |a На защите каждой пяди родной земли |
| 940 | 1 | |f sla | |
| 940 | 1 | |n oe | |
| 940 | 1 | |q BSB_NED_20220208 | |
| 942 | 1 | 1 | |c 909 |e 22/bsb |f 0904 |g 4798 |
| 942 | 1 | 1 | |c 909 |e 22/bsb |f 090511 |g 4798 |
| 942 | 1 | 1 | |c 909 |e 22/bsb |f 090512 |g 4798 |
| 942 | 1 | 1 | |c 909 |e 22/bsb |f 090511 |g 471 |
| 942 | 1 | 1 | |c 909 |e 22/bsb |f 090512 |g 471 |
| 942 | 1 | 1 | |c 909 |e 22/bsb |f 0904 |g 471 |
| 943 | 1 | |a oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-032521008 | |
Datensatz im Suchindex
| _version_ | 1814344281404473344 |
|---|---|
| adam_text |
Spis treści Wstęp . 7 Rozdział I Między autonomią a niezawisłością [1914-1920] . 15 Rozdział II Niepodległa Republika [1920-1940]. 39 Rozdział III Aneksja i okupacja [1940-1944] . 61 Rozdział ГѴ Sowiecka republika związkowa [1944-1991] . 75 Rozdział V Druga niepodległość [1991-2019] . 95 Zakończenie.123 Aneks .127 Bibliografia .177 Spis map .191 Summary .193 Резюме. 195 Indeks osób .199 Indeks nazw geograficznych . 205
Bibliografìa Dokumenty drukowane Białe plamy. ZSRR - Niemcy 1939-1941. Dokumenty i materiały dotyczą ce stosunków radziecko-niemieckich w okresie od kwietnia 1939 r. do lipea 1941 r., Vilnius 1990. Bor’ba za pobiedu Sowietskoj własti w Gruzii. Sborník dokumientow i matieriałow (1917-1921 gg.), Tbilisi 1958. Bor’ba za sowietskuju włast’ w Pribałtikie, red. I.I. Minc i in., Moskwa 1967. G. Cziczerin, Statfi i rieczi po woprosam mieżdunarodnojpolitiki, Moskwa 1961. Documents Diplomatiques Français 1932-1939, seria I: 1932-1935, է. I, Paris 1964. Dogowor ob osnowach mieżgosudarstwiennych otnoszenij Rossijskojk So wietskoj Fiedieratiwnoj Socyalisticzejkoj Respubliki i Estonskoj Respu blika, „Biulletień mieżdunarodnych do goworow” 1994, nr 1. Dokumente Petseri-ja Virumaa jaotamise kohta, „Akadeemia. Perioodika Kultuurileht” 1991, voi. 3, No 9. Dokumienty wnieszniejpolitiki SSSR, t. I-II, ХГѴ-ХѴІІ, Moskwa 1957-1971. Dokumienty wnieszniej politiki. 1939 god, t. XXII, kn. 2, Moskwa 1992. Dokumienty wnieszniej politiki. 1940 - 22 ijunia 1941, t. XXIII, kn. 1, Moskwa 1995. Eesti Nõukogude Sotsialistliku Vabariigi Konstitutsioon (Põhiseadus), „Riigi Teataja” 1940, No 11. Eesti Vabariigi Põhiseadus, „Riigi Teataja” 1995, No 67-68. Eesti Vabariigi Põhiseadus, Tallinn 1938. Estonia 1940-1945. Reports of the Estonian International Commission for the Investigation of Crimes Against Humanity, eds. T. Hiio, M. Maripuu, I. Paavle, Tallinn 2006. Estonian International Commission for Investigation of Crimes Against Humanity, oprać. M. Jacobson і in., Tallinn 2009. 177
Bibliografia A. Glotzer, Trotsky: Memoir and Critique, New York 1989. Istorija sowietskojpoliticzeskoj cenzury. Dokumienty i kommientarii, oprac. T.M. Goriajewa, Moskwa 1997. К Sojuzu Suwìeriennych Narodow. Sbomik dokumientow KPSS, zakonadatielnych aktów, dekłaracyi, obraszczienij i priezidientskich ukazów, poswiaszcziennychy problemie nacyonalno-gosudarstwiennogo suwierenitieta, red. A.I. Doronczenkow, Moskwa 1991. J. Kangilaski et cons., The White Book. Losses Inflicted on the Esto nian Nation by Occupation Regimes 1940-1991, ed. V. Salo et cons., [Tallinn] 2005. Karte von Ehstland: mit den Kreis - Polizeidistricts - und Guts-Grenzen so wie den Plänen der Städte, ent. J.H. Schmidt, Reval 1876. Katyń. Dokumenty zbrodni, t. 1: Jeńcy nie wypowiedzianej wojny. Sier pień 1939 ֊ marzec 1940, Warszawa 1995. Komintiem i Finlandia 1919-1943, red. N.S. Lebiediewa, K. Rentoly, T. Saarely, Moskwa 2003. M. Komat, Dyplomacja państw bałtyckich w obliczu układu Ribbentrop-Mołotow w świetle nowych dokumentów, „Studia z Dziejów Rosji i Eu ropy Środkowo-Wschodniej” 2000, t. XXXV. W. Lenin, Dzieła wszystkie, t. 38, 40, 41, Warszawa 1988. Manifiest ko wsiem narodam Estonii, „Raduga” 1990, nr 2. Mieżdunarodnoje położenije i wnieszniaja politika SSSR. Sbomik do kumientow i matieriałow, Moskwa 1939. NKWD-MWD w bor’bie s banditizmom i woorużiennym nacyonalisticzeskim podpolem na Zapadnoj Ukrainie, w Zapadnoj Biełarussii i PribaUikie (1939-1956), oprac. N.I. Władimircew, A.I. Kokurin, Moskwa 2008. O niepodległą i granice. Komitet Narodowy Polski. Protokoły posiedzeń 1917-1919, oprac. M.
Jabłonowski, D. Cisowska-Hydzik, Warszawa-Pułtusk 2007. Ob oboznaczenii na miestnosti gosudarstwiennoj granicy mieżdu Rossijskoj Fiedieracyiej i Estonskoj Riespublikoj, [w:] „Sobranije zakonodatielstwa Rossijskoj Fiedieracyi”, nr 9, 27 czerwca 1994. Obrazowanije i razwitije Sojuza Sowietskich Socyalisticzeskich Respublik. Sbomik dokumientow, red. N.T. Sawienkow, Moskwa 1973. Od Helsinek do Madrytu. Dokumenty Konferencji Bezpieczeństwa i Współ pracy w Europie 1973-1983, red. A.D. Rotfeld, Warszawa 1983. Ot pakta Mołotowa-Ribbentropa do dogowora o bazach. Dokumienty i matieriały, oprac. H. Arumäe, T. Arumäe, K. Ariakas, R. Helme, Tallinn 1990. Politbiuro CK RKP(b) - WKP(b) i Jewropa. Rieszenija „ Osoboj papki” 1923֊1939, red. G. Adibekow і in., Moskwa 2001. 178
Bibliografia Połpredy soobszczajut. Sborník dokumientow ob otnoszenįjach SSSR s Łatwiej, Litwoj i Estoniej. Awgust 1939-awgust 1940, red. N.W. Głazunowa, Moskwa 1990. Prawo międzynarodowe i historia dyplomatyczna. Wybór dokumentów, oprać. L. Gelberg, t. II, Warszawa 1958. Pribaltika wstupajet w Sojuz. Dokumienty ob otnoszenįjach SSSR co stra nami Pribałtiki w 1939-1940 godach, „Mieżdunarodnaja żyzń” 1990, nr 2. Rahuleping Eesti ja Venemaa vahel, https://ida.aule.ee/juriidika/Tartu _ rahuleping.pdf. Raporty Mieżdunarodnoj komisii Estonii po rassledowaniju priestuplenij protiw czeławieczestwa, [w:] Poworotnyje momienty w istorii Estonii, oprać. T. Karjahärm, A. Adamson, Tallinn 2008. „Riigi Teataja” [„Krajowy Dziennik Urzędowy”] 1919-1940. Rossijskij atłas, íz soroka czietyrioch kart sostojaszczij i na sorok dwa namiestniczestwa imperiju razdielajuszczij, Sankt Peterburg 1792. Sborník zakonow SSSR i ukazów Prezidiumą Wierchownogo Sowieta SSSR. 1938 g. - ijul 1956 g., red. L.I. Mandelsztam, Moskwa 1956. SSSR i Litwa w gody Wtoroj Mirowoj wojny, oprać. A. Kasparavičius, C. Laurinavičius, N. Lebiediewa, t. I: SSSR i Litowskaja Respublika (mart 1939 - awgust 1940 gg.). Sbomik dokumientow, Vilnius 2006: է. II: Litwa w politikie SSSR i w mieżdunarodnych otnoszenįjach (awgust 1940 - sientiabr’ 1945 gg.). Sbomik dokumientow՛, Vilnius 2012. „Supplement to the RFE/RL research report: weekly analyses from the RFE/RL Research Institute”, voi. 1, No 31, July 31, 1992. 1940 god w Estonii: Dokumienty i matieriały, oprac. A. Keerna, Tallinn 1989. Ukazprezidienta Rossii, „Postimees”,
Tartu, 27 ijunia 1994. Võimatu Vaikida, ed. H. Sabbo, vol. I, Tallinn 1996. Węzeł polsko-białoruski 1918-1921. Dokumenty i materiały, oprac. W. Ma terski, U. Snapkouski, Warszawa 2018. S. Woronow, Pietrograd-Wiatka w 1919-20 godu, „Archiw Russkoj Rewo lucja”, wyd. G.W. Gessen, t. 1, Moskwa 1991. Wnieszniaja politika Rossii. Sbomik dokumientow 1990-1992 gg., t. 1-2, Moskwa 1996. Wsierossijskoje sowieszczanije Sowietów raboczich i sołdatskich depu tatów 29 marta - 3 apriela 1917 g. w Pietrogradie. Stienograficzeskij otczot, Moskwa-Leningrad 1927. Zajawlenije Ministierstwa Inostrannych Dieł Rossijskoj Fiedieracyi, ITAR-TASS, 20 stycznia 1994. 179
Bibliografia Wspomnienia H. von Hervarth, Między Hitlerem a Stalinem. Wspomnienia dyplomaty i oficera niemieckiego 1931-1945, tłum. z niem. E.C. Król, Warszawa 1992. K. Liik, The Story of the Negotiations on the Estonian-Russian Border Treaty, „Diplomaatia”, No 85, October 6, 2010. K. Mierieckow, Pół wieku w mundurze, tłum. z ros. Cz. Czarnogórski, F. Czuchrowski, Warszawa 1971. M. Rataj, Pamiętniki. 1918-1927, oprać. J. Dębski, Warszawa 1965. E. Romer, Pamiętnik paryski (1918-1919), red. A. Garlicki, R. Świętek, Wrocław etc. 1989. M. Römer, Dzienniki, t. 3: 1916-1919, t. 4: 1920-1930, red. G. Nowik, Warszawa 2018. V. Tanner, The Winter War. Finland against Russia 1939-1940, Stanford 1957. L. Trocki, Może życie. Próba autobiografii, tłum. z ros. J. Barski, S. Łukomski, Warszawa 1930. Opracowania Ju.W. Aleksiejew, A.G. Manakow, Narod setu: mieżdu Rossijej i Estonię), Moskwa 2005. W. Anioł, Kwestia rosyjskojęzycznej mniejszości w Estonii, „Polityka Wschodnia” 1996, nr 1. A.Ju. Bachturina, Izmienienije administratiwnych granic pribałtijskich gubiemi wiesnoj-letom 1917 g., „Wiestnik Rossijskogo Gumanitamogo Gosudarstwiennogo Uniwiersitieta”, serija „Politologija. Istorija. Mieżdunarodnyje otnoszenija”, որ 4-2, Moskwa 2017. Bojewoj puť Estonskogo striełkowogo gwardiejskogo korpusa, oprać. V. Külaots, Tallinn 1945. Bor’ba za Sowietskuju włast’ w Pribałtikie, red. I.I. Minc, Moskwa 1967. K. Brüggemann, Estonija i pietrogradskij front grażdanskoj wojny 1918-1920 gg., „Woprosy istorii” 2007, որ 5. M. Cabanowski, Generał Stanisław Bułak-Bałachowicz. Zapomniany bo hater, Warszawa
1993. S. Ciesielski, G. Hryciuk, A. Srebrakowski, Masowe deportacje ludności w Związku Radzieckim, Toruń 2003. W. Cybukow, Problemy prawopriejemstwa w Sodrużestwie Niezawisimych Gosudarstw, Moskwa 1994. 180
Bibliografia В. Cywiński, Szańce kultur. Szkice z dziejów narodów Europy Wschodniej, Warszawa 2013. D. Czarnecka, „Ostatnie starcie Estończyków z żołnierzem Armii Radziec kiej” - czyli o kulisach sporu wokół Pomnika Wyzwolicieli Tallinna 1991-2007, „Kultura i Historia” 2011, t. 20. G. Czemiawskij, Lew Trotskij, Moskwa 2010. S. Dębski, Między Berlinem a Moskwą. Stosunki niemiecko-sowieckie 1939-1941, Warszawa 2003. P. Eberhardt, Problematyka narodowościowa Estonii, „Zeszyty Instytutu Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN” 1997, z. 47. Eesti iseseisvus de facto ja de iure, [w:] Eesti iseseisvuse tähistel: Eesti Vabariigi 13. Aastapäeval, oprać. A. Meister, Tallinn 1931. I. Głuszakow, Estonia. Sprawka, „Prawda”, 3 października 1939. T. M. Goriajewa, Politiczeskaja cenzura w SSSR. 1917-1991, Moskwa 2009. B. Górka-Winter, Problem granicy Estonii i Łotwy z Federacją Rosyjską, Biuletyn PISM, nr 59, 10 sierpnia 2005. A. Graczow, Gorbaczow, tłum. z ros. M.B. Jagiełło, Warszawa 2003. M. Graf, Estonija i Rossijal 917-1991. Anatomia rasstawanija, Tallinn 2007. Granicy Rossii w XVII—XX wiekie, red. N.A. Djakowa, M.A. Czepełkin, Moskwa 1995. Grif siekrietnosti snjat. Potieri Woorużonnych Sił SSSR w wojnach, bojewych diejstwiach i wojennych konfliktach Stratisticzeskoje issledowanije, red. F.G. Kriwoszejew, Moskwa 1993. J. Hiden, The Baltic States and Weimar Ostpolitik, Cambridge 2002. M. Ilmjärv, Biezmołwnaja kapitulacyia: Wnieszniaja politika Estonii, Łatwii i Litwy mieżdu dwumia wojnami i utrata niezawisimosti (s sieriediny 1920-ch godow do anneksii w 1940), tłum. z est. W.
Bieloborodowcew, Moskwa 2012. M. Ilmjärv, Nõukogude Liidu ja Saksamaa vahel. Balti riigid ja Soome 1934-1940, Tallinn 1993. M. Ilmjärv, SSSP i problema sozdanija Bałtijskoj Antanty, [w:] Rossija i Bałtija. Narody i strany. Wtoraja połowina XIX - 30-je gg. XX wieka, red. A.O. Czubarjan, Moskwa 2000. Istorija Rossii. XX wiek. 1939-2007, red. A.B. Zubow, Moskwa 2009. I. Jääts, East Narva and Petserimaa, [w:] Contested Territory. Border Disputes at the Edge of the Former Soviet Empire, ed. T. Forsberg, Aldershot 1995. P. Jowett, B. Snodgrass, Finlandia w wojnie 1939-1945, tłum. z ang. U. Ruzik-Kulińska, Warszawa 2010. 181
Bibliografia T. Judt, Powojnie. Historia Europy od roku 1945, tłum. z ang. R. Bartold, Poznań 2008. W.Ł. Kaganskij, Nowaja zapadnaja granica Rossit zamietki putieszestwiennika, „Pskowskij regionologiczeskij żurnał” 2007, nr 4. Ju.Z. Kantor, Legiony SS i drugije wojenizirowanbnyje pribałtijskije formirowanija na okkupirowannoj tierritorii SSSR, [w:] Wielikaja Otieczestwiennaja wojna. 1943 god, red. W.S. Christoforow, Moskwa 2013. Ju.Z. Kantor, Pribaltika: wojna bież prawił (1939-1945), Sankt-Pietierburg 2011. T.T. Karjahärm, V. Sirk, Vaim ja Võim: Eesti haritlaskond 1917-1940, Tallinn 2001. К. A. Kamauchow, Wchożdienije Litwy, Łatwii i Estonii w sostaw Sowietskogo Sojuza w oswieszczenii sriedstw massowoj informacyi SSSR i stran Battìi (1939-1941 gg.), Bijsk 2017. Kas nad lahkusid Moskva rongiga? 1. detsember 1924, artikleid ja doku mente, red. J. Ant, Tallinn 1996. A. Kasekamp, Historia państw battyckich, tłum. z ang. A. Żukowska-Маziarska, Warszawa 2013. A. Kastoiy, Finlandia w polityce mocarstw 1939-1940, Kraków 1993. A. Kastoiy, Złowrogie sąsiedztwo. Rosyjska polityka wobec europejskich państw ościennych w latach 1939-1940, Kraków 1998. O.N. Ken, A.I. Rupasow, Politbiuro CK WKP(b) i otnoszenija SSSR s zapadпуті sosiednimi gosudarstwami (koniec 1920 - 1930-ch gg.). Problemy. Dokumienty. Opyt kommientarija, cz. I: 1928-1934, Sankt-Pietierburg 2000. S.A. Koczegarow, Tartuskij mimyj dogowori Biełoje dwiżenije na Siewiero-Zapadie Rossii, „Klio. Żurnał dla uczionych” 2014, nr 1. S.A. Koczegarow, Wojenno-politiczeskije aspiekty stanowlenija niezawisimogo estonskogo gosudarstwa
(1917-1920 gody), Sankt Pietierburg 2018. S.A. Koczegarow, Wzaimodiejstuńje biełych wojsk i wojsk Estonskoj respubliki wo wremia Grażdanskoj wojny w Estonii w diekabrie 1918 g. -fiewrale 1919 g., „Klio. Żurnał dla uczionych” 2013, nr 7. W.A. Kołosow, N.A. Borodulin, Rossijsko-estonskaja granica: Bariery wosprijatija i prigranicznoje sotrudniczestwo, „Pskowskij regionologicze skij żurnał” 2005, nr 1. Komintiem i idieja mirowoj rewolucyi. Dokumienty, red. Ja.S. Drabkin, Moskwa 1998. R. Korab-Żebiyk, Operacja wileńska AK, Warszawa 1985. 182
Bibliografia Korpusepoisid: Eesti sõjamehed. 22. eesti terrìtoriaalkorpuses ja 8. eesti laskurkorpuses Teises maailmasõjas aastatel 1940-45, oprać. H. Oja d lo, Tallinn 2007. M. Kosienkowski, Strategia adaptacyjna Federacji Rosyjskiej wobec państw bałtyckich, Toruń 2006. J. Krawulski, Estonia, Litwa, Łotwa. Przeobrażenia polityczne i gospodar cze, „Studia i Materiały CBW” UW, zeszyt 64, Warszawa 1996. M.Ju. Kıysın, Pribaltika mieżdu Stalinym i Gitlerom, Moskwa 2018. Kultumyj landszaft: teoreticzeskije i regionalnyje issledowanija, red. W.N. Kałuckow, T.M. Krasowskaja, Moskwa 2003. Kurs, Eesti piirid Euroopa riikide taustal, „Akadeemia”, nr 3, Tallinn 1993. Laar, Estoński cud, tłum. В. Walczyna і М. Pajer, Warszawa 2006. Laar, September 1944: Otto Tieji valitsus, Tallinn 2007. Laar, Sinimäed 1944, Tallinn 2006. Laar, War in the Woods. Estonia’s Struggle for Survival, 1944—1956, Washington 1992. E. Laasi, Finland’s Winter War and Estonian Neutrality, „Journal of Baltic Studies” 1993, voi. XXIV, No 3. M. Laskowska, Trudne początki estońskiej niepodległości w 1918 r., „Ze społy Senackie” 2017, zeszyt 34: Odzyskiwanie niepodległości przez s s s s kraje bałtyckie. G.S. Lebiediew, Etnogeneticzeskije procesy i obrazowanie gosudarstw w Wostocznoj Jewropie (batty, finno-ugry, stawianie), [w:] Problemy etnogeneticzeskich issledowanij Jewropiejskogo Siewiero-Wostoka, Syktywkar 1982. P. Letko, Rosja wobec krajów bałtyckich - główne problemy w stosunkach dwustronnych w roku 2004, „Przegląd Wschodnioeuropejski” 2012, nr 3. J. Lewandowski, Estonia, Warszawa 2001. J. Lewandowski,
Historia Estonii, Wrocław 2002. J. Lewandowski, Józef Piłsudski i Konstantin Päts. Dwa autorytaryzmy - podobieństwa i różnice, [w:] Polska i kraje bałtyckie. Wybrane pro blemy z dziejów Polski i krajów bałtyckich w XX w., red. A. Adamczyk, D. Rogut, Piotrków Trybunalski 2011. J. Lewandowski, Polaków w Estonii przeszłość, teraźniejszość i perspek tywy, [w:] Przeszłość, teraźniejszość i przyszłość Polaków na Wscho dzie; konferencja naukowa, 8-9 maja 2001 r. w Gorzowie Wlkp., red. M. Szczerbiński, T. Wolsza, Prace Naukowe Światowej Rady Badań Nad Polonią. Materiały z Konferencji, Monografie, Źródła, Rozprawy i Studia, t. 7, Gorzów Wielkopolski 2001, s. 301-305. 183
Bibliografia A. Lieven, lbe Baltic Revolution. Estonia, Latina, Lithuania and the Path to Independence, New Haven-London 1993. A. Lityński, Prawo bolszewików: rewolucja i ewolucja, „Zeszyty Prawnicze Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego” 2011, nr 4. K.V. Lokk, Eesti rahvusvåeosad 1917-1918. Formeerimine ja struktuur, Tallinn 2008. K. Lõuna, Petserimaa: Petserimaa integreerimine Eesti Vabariiki 1920-1940, Tallinn 2003. O. Łatyszonek, Spod czerwonej gwiazdy pod biały krzyż, „Zeszyty Nauko we Muzeum Wojska”, Białystok 1992. P. Łossowski, Agresja 17 września a państwa bałtyckie, [w:] 17 września 1939. Materiały z Ogólnopolskiej Konferencji Historyków. Kraków 25-26października 1993 r., red. H. Batowski, Kraków 1994. P. Łossowski, Ententa Battycka 1934-1940, „Studia z Dziejów ZSRR i Eu P. P. P. A. L. ropy Środkowej” 1980, vol. XVI. Łossowski, Kraje bałtyckie na drodze od demokracji parlamentarnej do dyktatury (1918-1934), Wrocław 1972. Łossowski, Kraje bałtyckie w latach przełomu 1934-1944, Warszawa 2005. Łossowski, Stosunki polsko-estońskie 1918-1939, Gdańsk 1992. Malinowski, Między Rygą a Moskwą: stosunki łotewsko-radzieckie w latach 1939-1940, „Przegląd Wschodnioeuropejski” 2014, nr 5/2. Mälksoo, Sowietskaja anneksija i gosudarstwiermyj kontinuitiet: mież- dunarodno-prawowoj status Estonii, Łatwii i Litwy w 1940-1991 gg. i posle 1991 g. Issledowanije konflikta mieżdu normatiwnostiu i siłoj w mieżdunarodnom prawie, Tartu 2005. A.G. Manakow, S.Ī. Jewdokimow, Ustojcziwost’ granic Pskowskogo regio ną: istorikogeograficzeskij analiz, „Pskowskij regionalnyj żurnał” 2010,
nr 10. O. Manninen, N.I. Barysznikow, Pieriegowory osieniu 1939 goda, [w:] Zimniaja wojna 1939-1940, kn. 1: Politiczeskaja istorija, red. O.A. Rżeszewskij, O. Vehviläinen, Moskwa 1999. W. Marciniak, Rozgrabione imperium. Upadek Związku Sowieckiego i po wstanie Federacji Rosyjskiej, Kraków 2001. M. Maripuu, P. Kaasik, The Deportations of 14 June 1941, [w:] Estonia 1940-1945: Reports of the Estonian International Commission for the Investigation of Crimes against Humanity, ed. T. Hiio, M. Maripuu, I. Paavle, Tallinn 2006. A. Maryański, Litwa, Łotwa, Estonia, Warszawa 1993. 184
Bibliografia W. Materskí, Od „eksportu rewolucji” do „ftnlandyzacß”. Sowiecko-fiński spór terytorialny 1917-1991, Warszawa 2019. W. Materskí, Z martyrologii narodu estońskiego w latach II wojny świa towej. Pierwsza masowa deportacja (czerwiec 1941 roku), [w:] Europa NIEprowincjonalna. Przemiany na ziemiach wschodnich dawnej Rze czypospolitej (Białoruś, Litwa, Łotwa, Ukraina, wschodnie pogranicze III Rzeczypospolitej Polskiej) w latach 1772-1999, red. K. Jasiewicz, Warszawa-Londyn 1999. E. Mattisen, Eesti-Vene piir, Tallinn 1993. E. Mattisen, Estonia-Rossija: istorija granicy i jejo problemy, Tallinn 1995. O. Mertelsmann, Estońskie Bataliony Policyjne podczas drugiej wojny światowej. Kolaboranci, przestępcy wojenni czy obrońcy Ojczyzny?, [w:] Polska i kraje bałtyckie. O. Mertelsmann, Współczesna historiografia estońska, „Pamięć i Sprawie dliwość” 2010, t. 15. Ju.Ł. Michajłowa, W.W. Roginskij, Mirowaja rewolucyia ostanowlena w Tallinie. 1 diekabria 1924 goda, [w:] Rossija i Pribałtijskij region w XIX--XX ww. Problemy wzaimootnoszenij w mieniajuszczijemsia mirie, red. T.N. Dżakson i in., Moskwa 2012. M.I. Mieltiuchow, Pribałtijskij placdarm (1939-1940). Wozwraszczenije Sowietskogo Sojuza na bieriega Bałtijskogo moria, Moskwa 2014. M. I. Mieltiuchow, Upuszczionnyj szans Stalina. Sowietskij Sojuz i boriba za Jewropu: 1939-1941 gg., Moskwa 2000. N. M. Mieżewicz, Rossijsko-estonskaja granica: Istorija formirowanija i sowriemiennoje znaczenie dla razwitija Siewiero-Zapada Rossii, „Pskowskij regionologiczeskij žurnal” 2007, nr 4. T. Miljan, Historical Dictionary of Estonia,
Lanham 2004. M. Mirowski, Rewolucja permanentna Lwa Trockiego. Między teorią a praktyką, Warszawa 2013. R. J. Misiūnas, R. Taagepera, The Baltic States. Years of Dependence 1940-1990, Berkley-Los Angeles 1993. S. Myllyniemi, Die baltische Krise 1939-1941, Stuttgart 1979. Narody stran Bałtii w usłowiach stalinizma. 1940-je - 1950-je gody, red. N. Bugaj, Stuttgart 2005. G. Niepold, Battle for White Russia: The Destruction ofArmy Group Centre, June 1944, tłum. z niem. R. Simpkin, London-Washington 1987. Ochrana praw mienszynstw w Estonii, Tahin 2001. Oczerki istorii Kommunisticzeskoj partii Estonii, ez. II: 20-40 gody, red. A. Liebman, Tahin 1963. 185
Bibliografia T. Paluszyński, Konflikty graniczne pomiędzy państwami bałtyckimi: Litwą, Łotwą i Estonią w dobie ich walki o niepodległość w latach 1919-1921, „Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej” 1995, t. XXX. T. Paluszyński, Walka o niepodległość Estonii 1914-1920, Poznań 2007. T. Paluszyński, Walka o niepodległość Estonii, Łotwy i Polski. Porównanie, [w:] Polska i kraje bałtyckie. A. Payur, Rożdienije manifiesta o niezawisimosti Estonii, Tartu-Tallin 2006. M. Patyna, Problem integracji Rosjan w Estonii w latach 1989-2005, „Wschodnioznawstwo” 2007, nr 1. R. G. Pichoja, Historia władzy w Związku Radzieckim 1945-1991, tłum. z ros. M. Głuszkowski, P. Zemszał, Warszawa 2011. P. W. Pietrow, Oswojenije Pribałtiki: Krasnoznamionnyj Bałtijskij Fłot w Es tonii i Łatwii (oktiabr’ 1939 -fiewral 1940 gg.), „Tajfun” 2000, nr 3. M. Piho, Petseri - 20. saj väike Euroopa linn, Tallinn 2013. B. Piotrowski, Skandynawia powojenna w deniu państwa opiekuńczego 1944-1975, Poznań 2015. A. Polikarpów, SSSR i Estonia, „Bolszewik” 1939, nr 18. Poworotnyje momienty w istorii Estonii, oprać. T. Karjahärm, A. Adamson, Tallinn 2008. Je.Ju. Protasowa, Estonija mieżdu sosiedami: nabludienija ob obszczenii, „Pskowskij regionologiczeskij żumał” 2007, nr 4. S. Przybyła, Zmiany na estońskiej scenie politycznej po wyborach parla mentarnych, Toruń 1995. R. Pullat, Od Wersalu do Westerplatte: stosunki estońsko-polskie w okre sie międzywojennym, tłum. z est. A. Puu, Kraków 2003. G. Von Rauch, The Baltic States. The Years ofIndependence, tlum. z niem. G. Onn, Berkley-Los Angeles 1974. T. U.
Raun, Estonia and the Estonians, Stanford 2002. L. Reissar, Setumaa läbi sajandite: Petserimaa, Tallinn 1996. W. Rezmer, Małe państwa bałtyckie 1918-1940. Próby sojuszy wojsko wych, [w:] Nad Bałtykiem. W kręgu polityki, gospodarki, problemów narodowościowych i społecznych w XIX i XX wieku, red. Z. Karpus, J. Kłaczków, M. Wołos, Toruń 2005. D. Rogut, Estonians in Soviet Filtration Camps after World War II, [w:] The Baltic States under Stalinist Rule, ed. O. Mertelsmann, Köln 2016. W. Rojek, Kwestia niepodległości państw battyckich (Litwy, Łotwy i Esto nii) w polityce mocarstw anglosaskich 1918-1922, [w:] Battowie. Prze szłości teraźniejszość, red, A. Kastoiy, A. Essen, Kraków 1993. 186
Bibliografia W.K. Roman, Polityka Związku Radzieckiego wobec państw nadbałtyckich (Litwy, Łotwy, Estonii) we wrześniu i październiku 1939 roku, „Europa Orientalis. Studia z dziejów Europy Wschodniej i Państw Bałtyckich” 2010, nr 2. W. Roszkowski, Półwiecze. Historia polityczna świata po 1945 roku, War szawa 2005. E. Sarv, Õiguse vastu eis aa ükski. Eesti taotlused ja rahvusvaheline õigus, Tartu 1997. M. Sepełowski, Republika bez prezydenta - system konstytucyjny Repu bliki Estońskiej w świetle przepisów jej ustawy zasadniczej z 15 czerw ca 1920 roku, „Studia Iuridica Toruniensia” 2014, t. XIV. N. Sindecka, Związek Polaków w Estonii „Polonia” (1930-2000), [w:] Przeszłość, teraźniejszość i przyszłość Polaków na Wschodzie, red. A. T. J. A. T. T. M. Szczerbiński, T. Wolsza, Prace naukowe Światowej Rady Badań nad Polonią, t. 7, Gorzów Wielkopolski 2001. Skrzypek, Związek Bałtycki. Litwa, Łotwa, Estonia i Finlandia w polity ce Polski i ZSRR w latach 1919-1925, Warszawa 1972. Snyder, Skrwawione ziemie. Europa miedzy Hitlerem a Stalinem, tłum. z ang. B. Pietrzyk, Warszawa 2011. Soots, Wojna Estonii o wyzwolenie 1918-1921, „Przegląd Wojskowy” 1929, zeszyt 29. Szegedin, Estonia w janwarie 1994 goda, Mieżdunarodnyj Institut Gumanitarno-Politiczeskich Issledowanij „Politiczeskij monitoring” nr 1 (24) 1994. Tannberg, Politika Moskwy w riespublikach Bałtii w poślewojennyje gody (1944—1956). Issledowanija i dokumienty, Tartu 2008. Tannberg, A. Mäesalu, T. Lukas, M. Laur, A. Pajur, History of Estonia, Tallinn 2004. The Baltic States: A Survey of the Political and Economic Structure and
the Foreign Relations of Estonia, Latvia and Lithuania, London 1938. The Story of the Negotiations on the Estonian-Russian Border Treaty, „Paper issue”, No 21, Juuni 2005. The White Book. Losses Infixed on the Estonian Nation by Occupation Regimes 1940-1991, Tallinn 2005. C. Thomson, The Singing Revolution: A Political Journey through the Baltic States, London 1992. Tõotan ustavaks jääda. : Eesti Vabariigi Valitsus 1940-1992, oprać. M. Orav, E. Nõu, Tallinn 2004. A. Torma, V. Raud, Estonia 1918-1952, London 1952. 187
Bibliografia P. Torsti, Why do History Polities Matter? The Case of the Estonian Bronze Soldier, Helsinki 2008. G.A. Trukan, Antibolszewistskijeprawitielstwa Rossii, Moskwa 2000. Ustroje. Historia i współczesność. Polska, Europa, Ameryka Ładńska, red. M. Grabowski, G. Kuca, Kraków 2013. P. Vares, Na czasze uńesow: Estonia i Sowietskij Sojuz. 1940 god i jego posledstwija, Tallinn 1999. R. Wnuk, Leśni brada. Podziemie antykomunistyczne na Litwie, Łotwie i Estonii 1944—1956, Warszawa-Lublin 2018. R. Wnuk, Polskie, łotewskie i estońskie podziemie antykomunistyczne. Próba porównania, [w:] Polska i kraje battyckie. M. Wołos, Francja-ZSRR. Stosunki polityczne w latach 1924—1932, Toruń 2004. World War II and Soviet Occupation in Estonia. A Damages Report, ed. J. Kahk, Tallinn 1991. D.W. Zajac, A.G. Manakow, Byť li nowoj rossijsko-estonskoj granice?, „Pskowskij regionołogiczeskij žurnal” 2005, որ 1. M. Zając, Sukcesja państw a dągłość de iure traktatów na podstawie Kon wencji wiedeńskiej o sukcesji państw w odniesieniu do traktatów, „Acta Universitatis Wratislaviensis”, seria „Prawo”, Wrocław 2013, nr 1. A.A. Zapiekłyj, O.W. Wowczenko, Bliżnieje zarubieże: respubliki bywszego SSSR, Moskwa 2001. S. Zetterberg, Istorija Estonskoj respubliki, Tallin 2013. J. Zieliński, Instytucjonalizacja przemian ustrojowych na Litwie, Łotwie i w Estonii, Warszawa 2004. Je.Ju. Zubkowa, Pribaltika i Kreml. 1940-1953, Moskwa 2008. P. Żurawski vel Grajewski, Strategia Federacji Rosyjskiej wobec państw basenu Morza Bałtyckiego, „Analizy Natolińskie” 2011, nr 4. Internet Dekret Prezydenta RSFRR nr 81,
http://www.kremlin.ru/acts/bank/141. Diepartamient wnieszniej razwiedki: Rossija prodołżajet ugrożat’ biezopasnosti Estonii, „Estonia”, 12 marca 2019; https://rus.err.ee/919111/ departament-vneshnej-razvedki-rossija-prodolzhaet-ugrozhat-bezopasno sti-j e stonii. Dogowor o granice, Posolstwo Estonii w Moskwie, https://www.estemb. ra/ estonia_i_rossija/pogranitsjnoje_dogovori. Dogowor o granice mieżdu Rossijej i Estoniej i usłowiach territorialnych obmienow, https://lenta.ru/articles/2005/05/ 18/border/. 188
Bibliografia Dogowor o prawopriejemstwie w otnoszenii bywszego gosudarstwiennogo dolga i aktiwow SSSR, http://docs.cntd.ru/document/901777444. T. Hiio, Sovetiajapärandiga toimetulekust Eestis, http://www.goethe.de/ ges/ pok/prj /usv/ svg/ et7578017.htm. Как towariszcz Żdanow diełał „orenžewuju rewolucyiu” w Estonii, https://alter-vij.livejoumal.com/ 196720.html. Manifest niezawisłości. Do wszystkich narodów Estonii, https: / /president, ее / ru / republic-of-e stonia / declaration-of-independence / index, html. O częściowej zmianie granicy między Estońską SRR i Rosyjską SFRR, http://www.libussr.ru/doc_ussr/ussr_5241.htm. Ob otnoszenii Estonskoj Respubliki i Sojuza Sowietskich Socyalisticzeskich Respublik, http://www.libussr.rn/doc_ussr/usr_17016.htm. Ob ustanowleniju granicy mieżdu RSFRR i Estonskoj SRR, http://www. libussr.ru/doc_ussr/ussr_4613.htm. Okkupacyia i sowietizacyia Estonii w 1940 g., [w:] Estonica. Encykłopiedija ob Estonii, www.estonica.org/ru/ История/1939- 1945_гг_ Эстония_и_ Вторая_мировая_война. Postanowlenije Prawitielstwa Rossijskoj Fiedieracyi nr 1196, http:/ /www. consultant.ru/document/cons_doc_LAW_40457/. Raporty Mieżdunarodnoj komisii Estonii po rassledowaniju priestuplenij protiw czeławieczestwa, Etap I ֊ Okkupacyia Estonii Sowietskim Sojuzom 1940-1941, http://www.mnemosyne.ee/hc.ee/pdf/ conclusions_ ru_1940-1941.pdf. Raporty Mieżdunarodnoj komisii Estonii po rassledowaniju priestuplenij protiw czeławieczestwa, Etap II֊ Okkupacyia Estonii Giermaniej 1941-1944, http://www.mnemosyne.ee/hc.ee/pdf/ conclusions_ru_19401941.pdf. Raporty Mieżdunarodnoj
komisii Estonii po rassledowaniju priestuple nij protiw czeławieczestwa, Etap III ֊ okkupacyia Estonii Sowietskim Sojuzom s 1944 goda, http://www.mnemosyne.ee/hc.ee/pdf/conclusions_ru_1944-.pdf. Saatskij sapog. Estonija - Rossija, https:/ /2f.ru/2018/08/21/saatse-boot-estonia/. M.I. Siemiriaga, Tajny stalinskoj diplomaţii 1939-1941, Moskwa 1992, http://militera.lib.ru/research/semiryagal/06.html. Tallin 1940 god. W sowietskoj Estonii, reż. G. Doniec i Je. Uczitiel, „Gławkinochronika 1940”, https://www.youtube.com/watch?v=UG5ubt BiruO. I. Traynor, Russia accused of unleashing cyberwar to disable Estonia, https: / /www.theguardian.com/world/2007/may/17/top storie s3. russia. 189
Bibliografia Wnioski Międzynarodowej Komisfi badającej zbrodnie wojenne i zbrodnie przeciwko ludzkości, popełnione przez władze sowieckie na terenie Es tonii w latach 1940-1941 - zob.: http://www.historycommission.ee/ temp/pdf/ conclusions_ee_1940-1941 .pdf. Zajawlenije Prezidienta SSSR ot 12 awgusta 1990, http://www.libussr.ru / doc_ussr/usr_ 17016 .htm. Zakon Estonskoj Sowietskoj Socyalisticzeskoj Respubliki o simwolikie Estonii, http://estonia.news-city.info/docs/sistemsf/dok_ierskz.htm. 190
Defending a Span of Native Land: the Estonian-Soviet/Russian Territorial Dispute between 1917 and 2018 Summary The issues of inter-state border and territorial disputes are among the most important areas of international public law. However, international public law did not apply to the dispute described in the article. During the Soviet period, the Bolsheviks rejected, for ideological reasons, any arbitration in conflicts to which they were a party. After 1991, this law did not apply as a re suit of the arrogance of the great power, which imposed the procedure of liquidating the independent Republic on Estonians by force in 1940 (theoretically having the formal and legal acceptance of the entire nation), and Moscow’s continued disregard of the norms of international law. The problem of the Estonian-Soviet/Russian border dispute essentially concerns two small territories of about 1,000 square kilometres each: on the eastern bank of the Narva River and the Petseri area, southwest of Lake Pskov (Est. Pihkva järv). It is the leitmotif of this article, which describes this problem in a strictly chronological order against the background of a century of mutual relations. The division of the lecture into five chapters is based on the relevant internal events: the Estonian-Soviet peace treaty of Tartu (2 February 1920); the establishment of the Republic of Estonia; the introduction of Soviet rule in the Republic of Estonia (June 1940); its re-Sovietisation (August 1944); and the rebirth of an independent state (August 1990). The article is supplemented by an Annex containing
twenty-four documents directly related to the subject of the Estonian-Soviet/Russian border dispute from 1920 onwards. The First World War was undoubtedly a key event for the genesis of the border dispute. Its outbreak revived Estonian political circles, 193
Summary raised hopes for autonomy within the Russian Empire, and even independence tendencies. It was expected, as in other non-Russian lands of the Empire, that the war would lead to the liberalisation of the system and the weakening of tsarist absolutism. These hopes were confirmed by the February Revolution of 1917, the subsequent erosion of the Empire and the dual power (the Provisional Government and the councils of delegates), which weakened the central authorities. New opportunities opened up for the Estonians with the Bolshevik coup in Russia. The period of the struggle for independence, and then its defence, began under constant pressure from the eastern neighbour, which did not hide that its strategic goal was to export the Soviet systemic experiment and embrace neighbouring countries with it first. This uninterrupted pressure lasted until 1940 and ended with the entiy of the Red Army into the Republic and its Soviétisation. The period of German occupation was an important experience for the Estonian nation, a traumatic experience despite the hopes associated with the change of occupier. With the collapse of the Soviet Union, a new period began in Estonian-Russian relations. The Republic of Estonia was finally independent, but remained under pressure from its powerful neighbour. The last chapter is devoted to this issue and its length results from the long duration of the negotiation process to find a compromise on the demarcation lines and of the treatment of the Soviet period generally in the histoiy of the Republic - as a stage in the histoiy of its statehood,
or as an occupation and the lack of a state within the meaning of self-determination of a nation. Basically, the process described in this chapter has not been completed and the problem of the demarcation lines has been solved only in an ad hoc manner. As a consequence, Estonia remains the only North Atlantic Treaty state with an unresolved border issue, which is also the eastern border of the Pact. This state of affairs results from the strategic plans of Moscow, which considers the possibility of a war with NATO countries and assumes that, regardless of where an open conflict occurs, the Baltic bridgehead will play a key role in it, including in terms of controlling shipping in the Gulf of Finland. The still unsolved question of the border with tiny Estonia is therefore a pretext to keep a large number of troops in the border zone, which condemns Tallinn to a state of constant threat. 194
На защите каждой пяди родной земли. Эстонско-советский/ российский территориальный спор 1917-2018 Резюме Вопросы межгосударственных разграничений и территори альных споров на этом фоне являются одной из наиболее важных сфер международного публичного права. Однако это право не имело применения в
случае спора, представленного в данной работе, - в советский период ввиду отвергания большевиками по идеологическим причинам какого-либо арбитража в конфликтах, стороной которых они являлись, а после 1991 г. - вследствие великодержавной надменности и представления силой навязанной эстонцам процедуры
ликвидации в 1940 г. независимой Республики как согласованной с ними в формально -юридическом аспекте, а также перманентного игнорирования Москвой норм международного права. Заглавная проблема эстонско-советского / российского терри ториального разграничения по сути сводится к двум небольшим
территориям по около тысячи квадратных километров: на восточном берегу реки Нарвы и Печорского района на юго-запад от Псковского озера (эст. Pihkva järv). Это является главной темой работы, изложенной в контексте охваченного в ней столетия взаимоотношений, представленных в строго хронологической
последовательности. Изложение делится на пять разделов на основе существенных для данной темы переломных моментов: Тартуского мирного договора между СССР и Эстонией (2 февраля 195
Резюме 1920 г.), установления в Эстонии советской власти (июнь 1940 г.), ее повторной советизации (август 1944 г.) и возрождения независимого государства (август 1990 г.). Книга дополнена Приложением, содержащим двадцать четыре документа, непосредственно касающиеся темы эстонско-советского/
российского территориального разграничения начиная с 1920 г. Ключевым событием для генезиса представленной таким образом темы была, несомненно, Первая мировая война. Ее начало оживило эстонские политические круги, возбудило надежду на автономию в рамках Российской империи, а даже тенденции к
независимости. Ожидалось, как и в случае других нероссийских территорий империи, что война приведет к либерализации системы и ослаблению царского абсолютизма. Эти надежды были подтверждены февральской революцией 1917 г., последующей эрозией империи и ослабляющем ее центр двоевластием (Временное
правительство и советы депутатов). Новые возможности открылись перед эстонцами в результате осуществленного в Росии большевистского переворота. Начался период борьбы за независимость, а затем ее защиты в условиях постоянного давления со стороны восточного соседа, не укрывающего своих стратегических
целей - экспортировать советский эксперимент в области государственного строя и вовлечь в него в первую очередь соседние государства. Это давление не прекращалось до 1940 г., а его финалом было вторжение Красной армии в Республику и ее советизация. Период немецкой оккупации стал важным опытом для
эстонского народа - опытом травматическим, несмотря на надежды, связанные со сменой оккупанта. Вместе с распадом
Советского Союза начался новый период в отношениях между РСФСР и Эстонией - наконец-то независимой Республикой, хотя все еще пребывающей под давлением могучего соседа. Объем посвященного этому периоду последнего раздела обусловлен исключительной длительностью процесса поиска компромисса не только в вопросе территориального разраничения, но и в общем в вопросе 196
Резюме трактовки советского периода в истории Республики ֊ как этапа в истории ее государственности либо как оккупации, отсутствия государства в понимании национального самоопределения. Представленный в разделе процесс принципиально до сих пор не завершен, а для проблемы разграничения было найдено
всего лишь временное решение. В результате Эстония остается единственным государством Североатлантического альянса, у которого не уреіулирован вопрос границы, являющейся одновременно восточной границей НАТО. Эта ситуация являтся следствием стратегических принципам Москвы, считающейся с возможностью
войны с государствами НАТО, и предпосылки, что независимо от того, где начнется открытый конфликт, именно балтийский плацдарм будет играть в нем ключевую роль - в частности с точки зрения контроля над судоходством в Финском заливе. До сих пор не урегулированная проблема границы с маленькой Эстонией
создает таким образом повод для удерживания в пограничной зоне значительного военного контингента и обрекает Таллинн на ситуацию постоянной угрозы. 197
Indeks osób 1 A Adamczyk Arkadiusz 23, 75 Adamson Andres 74, 115 Adibekow Grant Mkrtyczewicz 50 Aleksiejew Jurij Wasüjewicz 107 Anioł Włodzimierz 95 Ant Jüri 44 Anveit Jaan 20, 29, 44 Ariakas Küllo 54 Arseniew Grigorij 53 Arumäe Heino 54 Arumäe Tiit 54 В Brüggemann Karsten 16 Bugaj Nikołaj Fiodorowicz 68 Bułak-Bałachowicz Stanisław 31 C Cabanowski Marek 31 Chruszczów Nikita Siergiejewicz 83 Ciesielski Stanisław 67, 76 Cisowska-Hydzik Dorota 25 Clinton Bill (właśc. William Jeffer son Blythe III Clinton) 105 Cywiński Bohdan 7, 84 Czarnecka Dominika 87, 114, 117, 123 Czepełkin Maksim Arkadjewicz 83 Czemiawskij Gieorgij Josifowicz 44 Cziczerin Gieorgij Wasilewicz 33, 41 Cziczerin Gieorgij Wasilewicz 42 Cziżow Ludwig Aleksandrowicz 113 Czubarjan Aleksander Oganowicz 48 Czurkin Witalij Iwanowicz 106, 108 Bachturina Alexandra Jurjewna 16-19 Baden Maximilian, von 28 Bambus Lauri 118 Bartold Robert 84 Barysznikow Nikołaj Iwanowicz 51 Bereś Witold 84 Bermondt-Awałow Paweł Rafałowicz 35 D Denikin Anton Iwanowicz 35 Biełoborodowcew W. 62 Denikin Anton Iwanowicz 35 Birk Ado 34, 35 Boczkariow Władimir Borisowicz 66 Dębski Jan 32 Diekanozow Władimir Gieorgij ewicz Bohlen Charles 51 62 Borodulin Nikołaj Aleksandrowicz Dieriewianskij Władimir Konstanti111 nowicz 66 Briand Aristide 46 1 Kursywą oznaczono zapisy występujące w przypisach bibliograficznych. 199
Indeks osób Djakowa Natalia Aleksiejewna 83 Dobrowolski Stanisław Ryszard 83 Doniec Grigorij Aleksiejewicz 63 Doronczeńkow Askold Iwanowicz 154, 156 Drabkin Jaków Samojlowicz 44 Helme Rein 54 Dressen Aleksiej 120 Herwarth Hans, von 51 Dżakson Tatjana Nikołajewna 44 Hiden John 28 Hiio Toomas 67, 81, 115, 116 Hryduk Grzegorz 67, 76 E H Halifax, lord (właść. Wood Edward Frederick Lindley, 1. lord Hali fax) 65 Hansen J. 131 Helme Mart 121, 123 Eberhardt Piotr 18, 65, 87, 95, 101, I 121 Essen Andrzej 30 Ignatjew R. 99 Ilmjärv Magnus 48, 55, 62, 64 F Ilves Toomas Hendrik 74, 117 loffe Adolf Abramowicz 36, 38, 134, 137 Forsberg Tuomas 21, 75, 100 G Isberg Alvin 70 Garlicki Andrzej 32 Gelberg Ludwik 25 Iwan III Srogi, wielki książę mo skiewski 7,11 Georgadze Michaił Porñijewicz 151 Giscard d’Estaing Valéry 92 J Głazunowa N. W. 51, 63 Glotzer Albert 44 Głuszakow I. 54 Głuszkowski Michał 90 Jääts Indrek 21, 31, 32, 50, 75, 77, 79, 86, 92, 100, 103, 107 Jabłonowski Marek 25 Jacobson Max 115 Goltz Rüdiger, von der 35 Gorbaczow Michail Siergiej ewicz 87-91, 154, 156 Goriajewa Tatjana Michajlowna 83 Gorkin Aleksandr Fiodorowicz 149, 151 Górka-Winter Beata 114, 115, 123 Gorlinskij Nikołaj Dmitrijewicz 62 Graczow Andriej Serafimowicz 90 Graf Mati 12 Grzybowski Marian 49 Jacobson Max 116 Jagiełło Michał B. 90 Jakobson Johannes 131 Järwe Jaan 131 Jasiewicz Krzysztof 67 Jastrżembskij Siergiej Władimirowicz 113 Jelcyn Borys Nikołajewicz 87-94, 99, 100, 104, 105, 108-110, 114, 159, 163 Jewdokimow Siergiej Igorjewicz 76, Gukowskij Issidor Emmanuiłowicz 36, 134, 137 102 Jowett Philip 55, 73 200
Indeks osób Judenicz Nikołaj Nikołajewicz 30-32,34-36 Judt Tony 84, 85 Jürmann August 131 К Kaasik Peeter 68 Kaganskij Władimir Leonidowicz 99, 103, 116 Kahk Juhan 68 Kalinin Michaił Iwanowicz 149 Kałuckow Władimir Nikołajewicz 116 Kangilaski Jaak 115 Kaplinski Jaan 107 Karachan Lew (właśc. Lewon Karachanian) 141, 142 Karjahärm Toomas 49, 74, 115 Kamaućhow Kiriłł Aleksandrowicz 50-52, 57, 58, 61 Karpus Zbigniew 31 Karu Jaan 131 Kasekamp Andres 32, 43, 48, 50, 53, 64, 81, 84, 85 Kasparaviãus Algimantas 59, 66 Kastory Andrzej ЗО, 51-53, 55, 65 Keema Amo 63 Kelam Tunne-Valdo (właśc. Tunne-Väldo Sink) 85 Kellog Frank Billings 46 Ken Oleg Nikołajewicz 47, 48 Kłaczków Jarosław 31 Koczegarow Siergiej Anatoljewicz 16, 22, 25, 28, 30, 37, 38 Kohver Eston 120 Kokurin Aleksandr Iwanowicz 76 Kołosow Władimir Aleksandrowicz Krasowskaja Tatjana Michajłowna 116 Krawczuk Leonid 93 Krawulski Jerzy 101, 110 Kreve-Mickievičius Vincas б 1 Kriwoszejew Grigorij Fiodorowicz 55 Kruus Olav 108 Krystyna, królowa szwedzka 7 Kuca Grzegorz 49 Külaots Vassili 72 Kurs Ott 121 Kutan J. 131 Kuusner Hugo 131 Kuzniecow Fiodor Isidorowicz 55 L Laar Mart 109 Laar Mart 67, 73 Laas Martin 105, 106 Laasi Evald 56 Laidoner Johan 30, 44, 56, 60 Laskowską Maria 16 Laurinavičius Česlovas 59, 66 Lebiediew Gleb Siergiejewicz 7 Lebiediewa Natalja Siergiejewna 59, 66 Lenin Włodzimierz (właśc. Wladimir Iljicz Uljanow) 22, 37, 38, 124 Lenin Włodzimierz ЗО, 37, 125 Letko Paweł 113 Lewandowski Jan 7, 15, 21-24, 28, 43, 45, 48, 68, 74, 98 LiebmanA. 43 Lieven Anatolij Pawłowicz 35 Lieven Anatol 72, 84, 101 Liik Kadri 97, 99,
100, 103, 104 Lipmaa Endel 103 111 Kozyriew Andriej Władimirowicz Litwinow Maxim Maximowicz 34, 46 Lityński Adam 124 105,106,110 Lokk Koostanud Vitali 19 Krasin Leonid Borisowicz 36 201
Indeks osób Mieżewicz Nikołaj M. 20, 21, 29, 36, 77, 89, 91, 92, 96, 101, 107, 112 Lõuna Kalle 65 Luik Jüri 104, 118 Luts Anton 131 Lwow Georgij Jewgienjewicz 16 Mikojan Anastas 53 Ł Łatyszőnek Oleg 31 Ławrow Siergiej Wiktorowicz 114, 117, 118, 120, 166, 175 Łoktionow Aleksandr 55 Łossowski Piotr 30, 33, 42, 43, 46, 48, 50, 52, 55, 57, 59, 90 Miljan Toivo 52 Minc Izaak Izrailewicz 18 Mirowski Mikołaj 38, 45 Misiūnas Romuald J. 64, 67, 71, 76, 79, 84 Molander Johan 117 Mołotow Wiaczesław Michajłowicz (właśc. Wiaczesław Michajłowicz Skriabin) 50, 52, 57, 61, 85, 144, 146, 147 Myllyniemi Seppo 52, 56 M Mäe Hjalmar 70, 72 Malinowski Andrzej 56 N Mälk Raul 97, 108, 113 Nikitin Kuźma Nikołajewicz 51, 56, 63 Mälksoo Lauri 95 Manakow Andriej Giennadijewicz 76, 102, 107, 111 Mandelsztam Leonid Isakowicz 76, 77, 149 Manninen Ohto 51 Marciniak Włodzimierz 90, 91, 93 Maripuu Meelis 67, 68, 116 Martinson Martin 131 Maryański Andrzej 65, 74, 81 Materski Wojciech 13, 21, 29, 67 Mattisen Edgar 7, 21, 36, 78, 79, 83, 98 Mecklenburg-Schwerin Adok Frie drich, zu 28 Meister Anes 25 Meri Lennart 105, 107, 108, 110, 115 Mertelsmann Olaf 19, 71, 76, 109 Michajłowa Julia Leonidowna 44 Michaliszyn Monika 84 Mieltiućhow Michaił Iwanowicz 47, 53, 57, 64 Nõu Enn 74 Nowik Grzegorz 32, 45 Nugis Ülo 162 О Ojalo Hanno 72 Onn Gerald 70 Orav Mart 74 Ortelius Abraham 9 P Paavle Indrek 67, 116 Paet Urmas 114, 118, 166, 175 Pajer Karolina 109 Paluszyński Tomasz 17, 23, 25, 27, 28, 30-32, 34 Pärn Lembit 72 Päts Konstantin 23-25, 28, 49, 62, 63 Patyna Michał Payur Ago 24 Pichoja Rudolf Germanowicz 90 202
Indeks osób Pietrow Georgij 62 Rotfeld Adam Daniel 92 Pietrow Pawieł Wladimirowicz 56 Pietrzyk Bartłomiej 67 Piho Mare 70 Rowecki Stefan, ps. „Grot” 44 Piip Ants 36, 53, 134, 137 Rowecki Stefan, ps. „ Grot” 44 Rupasow Aleksandr Iwanowicz 47, 48 Piotrowski Bernard 73 Rüütel Arnold 89, 154, 159 Piiskar J. 131 Pitka Johan 23 Ruzik-Kulińska Urszula 55,73 Rźeszewskij Oleg Aleksandrowicz 51 Polikarpów A. 54 Põlluaas Henn 121, 122 Poška Jaan 23, 35, 36, 37, 38, 134, 137 Pozdniakow Nikołaj 56 Protasowa Jékatierìmna Jurjewrva 84 S Sabbo Hilda 41, 64, 81 Salo Vello 115 Sarv Enn 68, 81 Sawienkow Nikołaj Timofiejewicz Przybyła Sylwester 93, 108, 110 64, 148 Pullat Raimo 42 Sazykin Nikołaj Stiepanowicz 62 Pusta Karl Robert 25 Schmidt August Johannes zob. Puu Aarne 42 Torma August Johannes Püüman Mait 36, 134, 137 Schmidt Helmut 92 Schmidt Johann Heinrich 8, 12 R Seckendorff Adolf, von 28 Radziņš Pēteris 31 Seljamaa Julius 36, 134, 137 Rataj Madej 32 Selter Karl 51, 52, 146, 147 Ratas Jüri 121 Sepełowski Marán ЗО, 42 Rauch Georg, von 70 Siemiriaga Michaił Iwanowicz 85 Raud Villibald 30, 58, 187 Sindecka Natalia 45 Raun Toivo U. 81 Sirk Väino 49 Rei August 53, 57, 59, 74 Skrzypek Andrzej 46 Reinart Väino 105 Snapkouski Uładzimir 29 Reinsalu Urmas 121 Snodgrass Brent 55, 73 Reissar Leo 41 Snyder Timothy 67 Rezmer Waldemar 31, 33, 48 Soop Jaan 131 Ribbentrop Joachim, von 50, 85, 144 Soots Jaan 36, 134, 137 Soots Jaan 31 Roginskij Wadim Wadimowicz 44 Sprite T. 109 Rogut Dariusz 23, 75, 76 Srebrakowski Aleksander 67, 76 Rojek Wojríech ЗО Roman Wanda Krystyna 53, 55, 61 Stalin Józef (właśc.
Iossif Wissarionowicz Dżugaszwili) 53-55, 62 Romer Eugeniusz 32 Strandman Otto 31 Römer Michał 32, 45 Swirin Wasilij Karpowicz 97, 100, 105 Roszkowski Wojdech 93 203
Indeks osób Szatalin Nikołaj Nikołajewicz 62 Szegedin Aleksandr 104, 107, 108 Szuszkiewicz Stanisław 93 Szwemik Nikołaj Michajłowicz 151 Vares Johannes 62, 63 Vares Peeter 58 Vehviläinen Olli 51 Velliste Trivimi 102, 108 Ś W Świętek Ryszard 32 Walczyna Borys 109 Wiitaek H. 131 Wilson Harold 92 Władimircew N.I. 76 Władimirskij Michaił Fiodorowicz 141, 142 Wnuk Rafał 67, 71, 72, 75, 76 Wołos Mariusz 31, 46, 47 Wood Edward Frederick Lindley, 1. lord Halifax zob. Halifax, lord Woronow S. 32 Woroszylow Kliment Jefremowicz 151 Wowczenko O. W. 90 Wyszyński Andriej Januariewicz 62 T Taagepera Rein 64, 67, 71, 76, 79, 84 Talts N. 131 Tannberg Tonu 64, 68, 81 Tannenbaum F. 131 Tanner Vaino 56 Thomson Clare 84 Tief Otto 57, 73 Timoszenko Siemion Konstantinowicz 58 Timu sk Jakob 131 Tõnisson Jaan 48 Torma August Johannes (do 1940 r. August Johannes Schmidt) 65 Torma August 30, 58 Tonim M. 131 Torsti Pilvi 117 Traynorlan 117 Trocki Lew Dawidowicz (właśc. Lejba Dawidowicz Bronsztejn) 22, 44 Trocki Lew Dawidowicz 30 Trukan German Antonowicz 30 Zajac Dmitrij Wiktorowicz 111 Zając Maja 99 Zapiekłyj Andriej Adolfowicz 90 Zemszał Piotr 90 Zetterberg Seppo 15 Zieliński Jacek 98 Zotow Iwan Stiepanowicz 56 Zubkowa Jelena Juriewna 63 Zubow Andriej Borisowicz 56, 62, 76 U Ż Uczitiel Jefìm Juljewicz 63 Ulmanis Karlis 105 Uluots Jüri 53, 61, 68, 72, 73 Żdanow Andriej Aleksandrowicz 62, 63 Żukówska-Maziarska Anna 32, 43, 81 Żurawski vel Grajewski Przemy sław 114 Żyiynowski Władimir Wolfowicz 105 V Valk Heinz 84 Valter Hannes 32 Z 204
Indeks nazw geograficznych*1 A Abja 96 Abrene (do 1925 i po 1945 Pytałowo; 1925-1938 Jaunlatgale) 11 Afganistan 105 Ainaži 96 Alma-Ata (Almaty) 93 Almaty zob. Alma-Ata archangielska, gubernia 27 Australia 65 Borok 40 Bruksela 113, 118 Brześć Litewski 22, 28 Bułgaria 44 В Babina 40 Baltenland 27 Baltisches Herzogtum zob. Księ stwo Bałtyckie Baltijskij Port zob. Paldiski Bałtyckie, Morze (Bałtyk) 11, 24, 27, 54, 67, 96 bałtyckie, republiki (państwa bał tyckie) 32-35, 46, 47, 50, 51, 56-58, 61, 62, 65, 66, 72, 73, 80, 83, 85, 87, 88, 90-93, 99, 104-106, 109, 113, 114, 123 Bałtyk zob. Bałtyckie, Morze Belgia 25, 31, 65 Berlin 27, 28, 68 Białoruska SRR 93 Białowieska, Puszcza 93 Biełkowa 40 C Cēsis (est. Võnnu, niem. Wenden) 32 Chiny 45 Compiègne 28 Czarne, Morze 67 Czechosłowacja 31 czerepowiecka, gubernia 27 Czudzkie, Jezioro zob. Pejpus, je zioro D Dago zob. Hiuma Dania 7 Dolny Śląsk 73 Dorpat zob. Tartu Dubki 82 Dyneburg 37 Б Estlandia 16, 20, 27 estlandzka, gubernia zob. estoń ska, gubernia estlandzkie, państwo zob. Estonia Estonia (Kraj Estoński, Republika Estonii) passim 1 Indeks nie zawiera nazw geograficznych występujących w przypisach bibliograficznych i aneksie. 205
Indeks nazw geograficznych Estonia Południowa 68 Griadiszcze (est. Gijadischtsche küla) 40 estońska (estlandzka, rewelska), gubernia (Księstwo Estlandzkie) Gijadischtsche küla zob. Griadiszcze Gruzja 93 7, 11, 12, 16, 17, 19, 20 Estońska, Autonomiczna Gubernia H 17, 23 Estońska Komuna Ludu Pracują Haga 93, 101 cego (est. Eesti Töörahva Kom Hapsal (est. Haapsalu) 8 Harjumaa, prowincja 8, 24 muun) 20, 29 Haavikko kylä zob. Kejkino Estońska SRR (Estońska Socjali Helsinki 31, 51, 55, 56, 70, 73, 92 styczna Republika Sowiecka, Hiiumaa zob. Hiuma Estlandzka Republika Sowiec Hiszpania 25 ka) 29, 62, 64, 72, 76, 77, 79, 83-86, 88-90, 97, 101, 103, Hiuma (est. Hiiumaa, szw. Dagö), wyspa 24, 58, 112 109, 111, 112 Holandia 25 Europa 33, 38, 42, 53, 54, 61, 92, 116 I Europa Północno-Wschodnia 32 ezelska, prowincja (powiat) (est. Ikla 96 Ilkino (iżors. Vanaküla, fin. VanhaKuressaare kreis) 17, 19 kylä) 39 Imperium Rosyjskie zob. Rosja F inflancka (liflandzka, liwlandzka, Federacja Rosyjska zob. Rosja liwońska), gubernia 8, 17, 19, Fellinsche kreis zob. fellinska, pro 21, 22 wincja (powiat) Inflanty 73 fellinska, prowincja (powiat) (est. Ingermanlandia zob. Ingria Fellinsche kreis) 17, 19 ingermanlandzka (iżorska), guber Finlandia 7, 21, 23, 46, 50, 51, 55, nia 11, 12 56, 73, 79, 107 Ingria (Ingermanlandia, est. Ingeri Fińska, Zatoka 8, 9, 39, 42, 50, 53, alias Ingerimaa) 9, 31, 39 54, 57, 71, 112, 118, 122 Irboska (ros. Izborsk) 20, 86 Francja 25, 31, 46, 65, 91, 92 Irlandia 65 Islandia 91 G Isvosi küla zob. Izow Gaujienia 96 Iwangorod (est. Jaanilinn) 11, 21, Glõbotschinast
metsnik zob. Gły37, 75, 76, 79, 120 boczina iwangorodzka, gmina 75 Głyboczina (est. Glõbotschinast Izborsk zob. Irboska metsnik) 40 Izow (est. Isvosi küla) 39 206
Indeks nazw geograficznych J Jaama zob. Jamburg Jaanilinn zob. Iwangorod Jamburg (est. Jaama) 35 Järvamaa, prowincja 8, 24 Jaunlatgale zob. Abrene Juchniewicz 53 Juriew zob. Tartu jurjewska, prowincja (powiat) (est. Tartu kreis) 17, 19 Jurmala 87 К Kachkowa (est. Kahkva) 8 Kahkva zob. Kachkowa Kamionka (est. Kamenka saare), wyspa 40 Kanada 23, 65, 105, 117 Kej kino (fin. Haavikko kylä) 39 Kļjastica 53 Klooga, jezioro 58 Kłajpeda 32 Kobõljaki küla zob. Kobylaki Kobylaki (est. Kobõljaki küla) 39 Kohtla-Järve 87 Koidula 120 Komarówka, rzeka 37 Kowno 47, 59 Kraj Estoński zob. Estonia Kraj Peczorski zob. Petseri, prowin cja Krívaj a Luka küla zob. Kriwaja Łuka Krivasoo 30 Kriwaja Łuka (est. Krivaja Luka küla) 39 Kronsztad 68 kruppska, gmina 82, 110 Księstwo Bałtyckie (Baltisches Herzogtum) 27, 28 Księstwo Estlandzkie zob. estoń ska, gubernia Księstwo Kurlandii i Semigalii (He rzogtum Kurland und Semgallen) 28 Kudepi 40 kulej ska, gmina 82 Kullanjoki zob. Miortwickaja, rzeka Kunda, rzeka 7 Kuniczina Gora 120 Kuressaare kreis zob. ezelska, pro wincja (powiat) Kuriczek (est. Kuritscheki küla) 39 Kuritscheki küla zob. Kuriczek Kurlandia 67 kurlandzka, gubernia 12, 19 Kurlandzki, Półwysep 73 Kursk 35 L Läänemaa, prowincja 8, 24 Lämmijärv (ros. Tiopłoje), jezioro 82,119 Leningrad zob. Petersburg leningradzki, obwód 75, 77, 79, 112 Lifiandia zob. Liwonią liflandzka, gubernia zob. inflancka, gubernia Litwa 12, 45, 47, 50, 51, 55-62, 65, 84, 88, 89, 109 Liwonia (Lifiandia) 9, 16, 27 Lobotka 32 Lucyn (łot. Ludza) 8 Ludza zob. Lucyn Luhamaa 120 Ł Ladoga, jezioro 9 Łatgalia 33, 37 207
Indeks nazw geograficznych Ławry 96 Łotewska SRR (Łotewska Socjali styczna Republika Sowiecka) 83, 96 Łotwa 12, 21, 24, 27-35, 42, 45, 47, 50, 51, 53, 55, 56, 58-60, 62, 84, 88, 96, 105, 106, 109, 113,119 M Majdla (est. Maidla jõgi), rzeka 11 Meksyk 105, 117 Meremäe 110 Miikse 119 Miortwickaja (ñn. Kullanjoki), rze ka 39 Misso, gmina 20 Misso, miejscowość 96 moskiewski, obwód (1917-1918) 27 Moskwa 29, 34, 35, 37, 46, 47, 50-56, 58, 59, 62, 65, 66, 75, 76, 81, 90, 91, 98, 101, 103, 105, 108, 109, 110, 113, 114, 117-120, 122, 124 Muhu (est. Muhumaa), wyspa 24, 112 Narewska, Zatoka 8, 112, 118 Newa, rzeka 9, 11 Niemcy (Cesarstwo Niemieckie, Trzecia Rzesza) 22, 23, 27, 28, 33, 44, 46, 50-52, 54, 68, 70, 73 Norwegia 34, 118 Nowaja (est. Novaja küla) 40 nowogrodzka, gubernia 12, 32 Nowogród Wielki (ros. Nowgorod, Republika Nowogrodzka) 7, 19, 27 Nowgorod zob. Nowogród Wielki Nowy Jork 25 Nystad 10 O Odenskoom zob. Osmussaar ołoniecka, gubernia 27 Oman 118 Opolszczyzna 73 Orzeł 35 Ösel zob. Sarema Osmussaar (szw. Odenskoom), wy spa 57, 68 Ozylia zob. Sarema Muhumaa zob. Muhu, wyspa P N Naddnie strže 117 Nadnarwie 11, 39, 49, 79, 86, 103 Narwa (est. Narva; ros. Narwa alias Narowa), rzeka 8, 9, 11, 25, 32, 37, 39, 40, 64, 72, 75, 79, 103, 111, 112, 114, 120 Narwa (est. Narva), miasto 11, 20, 21, 29, ЗО, 32, 37, 55, 72, 73, 79, 86, 90 Narwa, rejon graniczny 36, 40, 49, 77, 87, 102 Paide zob. Weissenstein Paju 30 Pakri, archipelag 58 Pakri, półwysep 97 Paldiski (ros. Bałtijskij Port) 53-55, 58, 97, 105, 110 parnawska (pernauska), prowincja (powiat) (est. Pärnu kreis) 17, 19
Pärnumaa, prowincja 24 Paryż 25, 46 peczorski, powiat Pededze 96 208
Indeks nazw geograficznych Pejpus (est. Peipsi järv; ros. Czudzkie), jezioro 8, 9, 11, 25, 39, 40, 53, 82, 111, 114,119 Petersburg (Sankt Petersburg, Piotrogród, Leningrad) 8, 16, 19, 22, 30-36, 38, 42, 57, 61, 72, 113,118 petersburska, gubernia 8, 11 Petseri (peczorski), powiat (rejon, prowincja) (est. Petserimaa, do 1920 Setumaa, ros. Pieczory, Kraj Peczorski) 9, 11, 19-22, 25, 32, 36, 37, 40, 49, 65, 70, 76, 77, 82, 86, 107 Petseri, miasto zob. Pieczoiy Pieczory, miasto (est. Petseri, ros. Peczory) 32, 40, 64, 76, 79, 86 Pieczurki (est. Petschurki karjamõis) 39 Pihkva zob. Pskowskie, Jezioro Piiri 75 Piirissaar, wyspa (ros. Porka) 40, 111,115 Piirissaarega, gmina 32 Pimža jogi zob. Piusa piotrogrodzka, gubernia 27, 32 Piotrogród zob. Petersburg Piusa, rzeka (est. Pimža jõgi) 11 Poddubie (est. Poddubje küla) 40 Poganoje, jezioro (est. Poganovo järv) 40 Poganovo järv zob. Poganoje, jezioro Polska (Rzeczpospolita) 7, 32, 33, 38, 42, 45, 47, 52, 54, 56, 63, 125 Põlva, prowincja (powiat) (est. Põlvamaa) 82, 110 Põlvamaa zob. Põlva Popovitsa 32 Porka zob. Piirissaar, wyspa północny, obwód (1918-1919) 27 Prusy Wschodnie 50 pskowska, gubernia (1777-1796 na miestnictwo pskowskie, Pskow) 12, 27, 32 pskowska, prowincja 12 pskowski, obwód 64, 70, 76, 82, 112,116 Pskowskie, Jezioro (est. Pihkva järv) 8, 19, 20, 40, 53, 82, 119 Psków 19, 20, 22, 31, 33, 34, 35 Pytałowo zob. Abrene R Rakvere zob. Wesenberg Räpina, 82 Republika Estonii zob. Estonia Republika Nowogrodzka zob. No wogród Wielki Republika Pskowska 31 Rewel zob. Tallinn rewelska, gubernia zob. estońska, gubernia RFN zob.
Niemcy RSFRR zob. Rosja Ropsunhovi kylä zob. Ropsza Ropsza (fin. Ropsunhovi kylä) 39 Rosja (Imperium Rosyjskie, RSFRR, ZSRR, federacja sowiecka, Zwią zek Sowiecki, Sowiety, Federa cja Rosyjska) passim Rossoń (est. Rosona jõgi), rzeka 39 Rosyjska SFRR zob. Rosja Rumunia 31, 47 Rzeczpospolita zob. Polska Ryga 20, 27, 32, 33, 47 Ryska, Zatoka 54 S Saatse 82, 83, 103 209
Indeks nazw geograficznych Saatseski But (est. Saatse saabas) 82, 83, 110, 111, 114 Sallo (Salu), wyspa 40 Sankt Petersburg zob. Petersburg Sarema (Ozylia), wyspa (est. Saare maa, szw. Ösel) 58, 112 Saue 121 Schahintsõi küla zob. Szachincy Schtschutschka jõesuu zob. Szczuczka, rzeka Sebeż zob. Siebież Setomaa (est. Setumaa), gmina 121 Setumaa, gmina zob. Setomaa Setumaa, prowincja (powiat) zob. Petseri, prowincja (powiat) Siebież (Sebeż) 53 siewierodźwińska, gubernia 27 Siksälä 20 Sinimäe 73 Små Köpingen Vätska 121 Smolni 40 Sowiety zob. Rosja Sprechticzi (est. Sprechtitschi küla) 40 Stany Zjednoczone 51, 65, 91, 104, 105, 117 Suursoo 103, ПО Szachincy (est. Schahintsõi küla) 40 Szczuczka, rzeka (est. Schtschut schka jõesuu) 39 Sztokholm 74, 105 Szumilkino 120 Szwajcaria 51, 65 Szwecja 7, 10, 11, 61, 74, 117 T Talabskie, wyspy (est. Talabski saared) 40 Tallinn (Rewel) 8, 16, 18-24, 29, 32-35, 42, 44, 46, 47, 51, 52, 55, 57, 61-63, 65, 66, 68, 72, 73, 76, 84, 87, 92, 96, 98, 99, 102, 107-110, 114, 116, 118, 121 Tartu (niem. Dorpat, ros. Juriew), miasto 16, 20, 23, 29, 35, 40, 41, 48, 51, 61, 89, 91, 95, 96, 98-103, 107, 121 Tartu (est.Tartumaa), prowincja (powiat) 32 Tiopłoje, jezioro zob. Lämmijärv, jezioro Trojena (est. Tresna) 8 Trzecia Rzesza zob. Niemcy U Ukraińska SRR 93 uralski, obwód tymczasowy (1917-1919) 27 V Valga zob. Valka Valka (est. Valga) 96 Vanaküla zob. Ilkino Vanhakylä zob. Ilkino Värska, gmina 103 Värska, miejscowość 83, ПО Värska, rzeka zob. Wjarska, rzeka Vereinigtes Baltisches Herzogtum zob. Zjednoczone Księstwo Bał tyckie Viljandimaa, prowincja 24
Virumaa (Võrumaa), prowincja 8, 24, 32 Vormsi (d. Hiiurootsi), wyspa 112 Võrumaa zob. Virumaa Virumaa Wschodnia (est. Ida-Virumaa; Przynarwie wschodnie) 76, 87, 90 Virumaa Zachodnia, prowincja 7 Võnnu zob. Cēsis 210
Indeks nazw geograficznych W wałkska, prowincja (powiat) (est. Valga kreis) 17, 19 Waszyngton 51 Watykan 31, 51, 65 Weissenstein (est. Paide) 8 Wenden zob. Cēsis werroska, prowincja (powiat) (est. Võru maakond) 17, 19 Wesenberg (est. Rakvere) 8, 18 Wielka Brytania 25, ЗО, 32, 55, 65, 92,97,118 Wielkie Księstwo Finlandzkie 13 Wielkie Księstwo Moskiewskie 7, 11 Wielkie Łuki 72 Wilno 89, 90 Wiskule 93 Witebsk 19 Wjarska (Värska), rzeka 8 Włochy 25, 65 wołogodzka, gubernia 27 Woroneż 35 Wtroja (est. Vtroja jõe), rzeka Wymorski (est. Võmmorski) 40 Z zachodni, obwód tymczasowy (1917-1918) 27 Zachodnioestoński, Archipelag 22 Zjednoczone Księstwo Bałtyckie (Vereinigtes Baltisches Herzog tum) 28 ZSRR zob. Rosja Związek Komun Obwodu Północ nego 27 Związek Sowiecki zob. Rosja 211 |
| adam_txt |
Spis treści Wstęp . 7 Rozdział I Między autonomią a niezawisłością [1914-1920] . 15 Rozdział II Niepodległa Republika [1920-1940]. 39 Rozdział III Aneksja i okupacja [1940-1944] . 61 Rozdział ГѴ Sowiecka republika związkowa [1944-1991] . 75 Rozdział V Druga niepodległość [1991-2019] . 95 Zakończenie.123 Aneks .127 Bibliografia .177 Spis map .191 Summary .193 Резюме. 195 Indeks osób .199 Indeks nazw geograficznych . 205
Bibliografìa Dokumenty drukowane Białe plamy. ZSRR - Niemcy 1939-1941. Dokumenty i materiały dotyczą ce stosunków radziecko-niemieckich w okresie od kwietnia 1939 r. do lipea 1941 r., Vilnius 1990. Bor’ba za pobiedu Sowietskoj własti w Gruzii. Sborník dokumientow i matieriałow (1917-1921 gg.), Tbilisi 1958. Bor’ba za sowietskuju włast’ w Pribałtikie, red. I.I. Minc i in., Moskwa 1967. G. Cziczerin, Statfi i rieczi po woprosam mieżdunarodnojpolitiki, Moskwa 1961. Documents Diplomatiques Français 1932-1939, seria I: 1932-1935, է. I, Paris 1964. Dogowor ob osnowach mieżgosudarstwiennych otnoszenij Rossijskojk So wietskoj Fiedieratiwnoj Socyalisticzejkoj Respubliki i Estonskoj Respu blika, „Biulletień mieżdunarodnych do goworow” 1994, nr 1. Dokumente Petseri-ja Virumaa jaotamise kohta, „Akadeemia. Perioodika Kultuurileht” 1991, voi. 3, No 9. Dokumienty wnieszniejpolitiki SSSR, t. I-II, ХГѴ-ХѴІІ, Moskwa 1957-1971. Dokumienty wnieszniej politiki. 1939 god, t. XXII, kn. 2, Moskwa 1992. Dokumienty wnieszniej politiki. 1940 - 22 ijunia 1941, t. XXIII, kn. 1, Moskwa 1995. Eesti Nõukogude Sotsialistliku Vabariigi Konstitutsioon (Põhiseadus), „Riigi Teataja” 1940, No 11. Eesti Vabariigi Põhiseadus, „Riigi Teataja” 1995, No 67-68. Eesti Vabariigi Põhiseadus, Tallinn 1938. Estonia 1940-1945. Reports of the Estonian International Commission for the Investigation of Crimes Against Humanity, eds. T. Hiio, M. Maripuu, I. Paavle, Tallinn 2006. Estonian International Commission for Investigation of Crimes Against Humanity, oprać. M. Jacobson і in., Tallinn 2009. 177
Bibliografia A. Glotzer, Trotsky: Memoir and Critique, New York 1989. Istorija sowietskojpoliticzeskoj cenzury. Dokumienty i kommientarii, oprac. T.M. Goriajewa, Moskwa 1997. К Sojuzu Suwìeriennych Narodow. Sbomik dokumientow KPSS, zakonadatielnych aktów, dekłaracyi, obraszczienij i priezidientskich ukazów, poswiaszcziennychy problemie nacyonalno-gosudarstwiennogo suwierenitieta, red. A.I. Doronczenkow, Moskwa 1991. J. Kangilaski et cons., The White Book. Losses Inflicted on the Esto nian Nation by Occupation Regimes 1940-1991, ed. V. Salo et cons., [Tallinn] 2005. Karte von Ehstland: mit den Kreis - Polizeidistricts - und Guts-Grenzen so wie den Plänen der Städte, ent. J.H. Schmidt, Reval 1876. Katyń. Dokumenty zbrodni, t. 1: Jeńcy nie wypowiedzianej wojny. Sier pień 1939 ֊ marzec 1940, Warszawa 1995. Komintiem i Finlandia 1919-1943, red. N.S. Lebiediewa, K. Rentoly, T. Saarely, Moskwa 2003. M. Komat, Dyplomacja państw bałtyckich w obliczu układu Ribbentrop-Mołotow w świetle nowych dokumentów, „Studia z Dziejów Rosji i Eu ropy Środkowo-Wschodniej” 2000, t. XXXV. W. Lenin, Dzieła wszystkie, t. 38, 40, 41, Warszawa 1988. Manifiest ko wsiem narodam Estonii, „Raduga” 1990, nr 2. Mieżdunarodnoje położenije i wnieszniaja politika SSSR. Sbomik do kumientow i matieriałow, Moskwa 1939. NKWD-MWD w bor’bie s banditizmom i woorużiennym nacyonalisticzeskim podpolem na Zapadnoj Ukrainie, w Zapadnoj Biełarussii i PribaUikie (1939-1956), oprac. N.I. Władimircew, A.I. Kokurin, Moskwa 2008. O niepodległą i granice. Komitet Narodowy Polski. Protokoły posiedzeń 1917-1919, oprac. M.
Jabłonowski, D. Cisowska-Hydzik, Warszawa-Pułtusk 2007. Ob oboznaczenii na miestnosti gosudarstwiennoj granicy mieżdu Rossijskoj Fiedieracyiej i Estonskoj Riespublikoj, [w:] „Sobranije zakonodatielstwa Rossijskoj Fiedieracyi”, nr 9, 27 czerwca 1994. Obrazowanije i razwitije Sojuza Sowietskich Socyalisticzeskich Respublik. Sbomik dokumientow, red. N.T. Sawienkow, Moskwa 1973. Od Helsinek do Madrytu. Dokumenty Konferencji Bezpieczeństwa i Współ pracy w Europie 1973-1983, red. A.D. Rotfeld, Warszawa 1983. Ot pakta Mołotowa-Ribbentropa do dogowora o bazach. Dokumienty i matieriały, oprac. H. Arumäe, T. Arumäe, K. Ariakas, R. Helme, Tallinn 1990. Politbiuro CK RKP(b) - WKP(b) i Jewropa. Rieszenija „ Osoboj papki” 1923֊1939, red. G. Adibekow і in., Moskwa 2001. 178
Bibliografia Połpredy soobszczajut. Sborník dokumientow ob otnoszenįjach SSSR s Łatwiej, Litwoj i Estoniej. Awgust 1939-awgust 1940, red. N.W. Głazunowa, Moskwa 1990. Prawo międzynarodowe i historia dyplomatyczna. Wybór dokumentów, oprać. L. Gelberg, t. II, Warszawa 1958. Pribaltika wstupajet w Sojuz. Dokumienty ob otnoszenįjach SSSR co stra nami Pribałtiki w 1939-1940 godach, „Mieżdunarodnaja żyzń” 1990, nr 2. Rahuleping Eesti ja Venemaa vahel, https://ida.aule.ee/juriidika/Tartu _ rahuleping.pdf. Raporty Mieżdunarodnoj komisii Estonii po rassledowaniju priestuplenij protiw czeławieczestwa, [w:] Poworotnyje momienty w istorii Estonii, oprać. T. Karjahärm, A. Adamson, Tallinn 2008. „Riigi Teataja” [„Krajowy Dziennik Urzędowy”] 1919-1940. Rossijskij atłas, íz soroka czietyrioch kart sostojaszczij i na sorok dwa namiestniczestwa imperiju razdielajuszczij, Sankt Peterburg 1792. Sborník zakonow SSSR i ukazów Prezidiumą Wierchownogo Sowieta SSSR. 1938 g. - ijul 1956 g., red. L.I. Mandelsztam, Moskwa 1956. SSSR i Litwa w gody Wtoroj Mirowoj wojny, oprać. A. Kasparavičius, C. Laurinavičius, N. Lebiediewa, t. I: SSSR i Litowskaja Respublika (mart 1939 - awgust 1940 gg.). Sbomik dokumientow, Vilnius 2006: է. II: Litwa w politikie SSSR i w mieżdunarodnych otnoszenįjach (awgust 1940 - sientiabr’ 1945 gg.). Sbomik dokumientow՛, Vilnius 2012. „Supplement to the RFE/RL research report: weekly analyses from the RFE/RL Research Institute”, voi. 1, No 31, July 31, 1992. 1940 god w Estonii: Dokumienty i matieriały, oprac. A. Keerna, Tallinn 1989. Ukazprezidienta Rossii, „Postimees”,
Tartu, 27 ijunia 1994. Võimatu Vaikida, ed. H. Sabbo, vol. I, Tallinn 1996. Węzeł polsko-białoruski 1918-1921. Dokumenty i materiały, oprac. W. Ma terski, U. Snapkouski, Warszawa 2018. S. Woronow, Pietrograd-Wiatka w 1919-20 godu, „Archiw Russkoj Rewo lucja”, wyd. G.W. Gessen, t. 1, Moskwa 1991. Wnieszniaja politika Rossii. Sbomik dokumientow 1990-1992 gg., t. 1-2, Moskwa 1996. Wsierossijskoje sowieszczanije Sowietów raboczich i sołdatskich depu tatów 29 marta - 3 apriela 1917 g. w Pietrogradie. Stienograficzeskij otczot, Moskwa-Leningrad 1927. Zajawlenije Ministierstwa Inostrannych Dieł Rossijskoj Fiedieracyi, ITAR-TASS, 20 stycznia 1994. 179
Bibliografia Wspomnienia H. von Hervarth, Między Hitlerem a Stalinem. Wspomnienia dyplomaty i oficera niemieckiego 1931-1945, tłum. z niem. E.C. Król, Warszawa 1992. K. Liik, The Story of the Negotiations on the Estonian-Russian Border Treaty, „Diplomaatia”, No 85, October 6, 2010. K. Mierieckow, Pół wieku w mundurze, tłum. z ros. Cz. Czarnogórski, F. Czuchrowski, Warszawa 1971. M. Rataj, Pamiętniki. 1918-1927, oprać. J. Dębski, Warszawa 1965. E. Romer, Pamiętnik paryski (1918-1919), red. A. Garlicki, R. Świętek, Wrocław etc. 1989. M. Römer, Dzienniki, t. 3: 1916-1919, t. 4: 1920-1930, red. G. Nowik, Warszawa 2018. V. Tanner, The Winter War. Finland against Russia 1939-1940, Stanford 1957. L. Trocki, Może życie. Próba autobiografii, tłum. z ros. J. Barski, S. Łukomski, Warszawa 1930. Opracowania Ju.W. Aleksiejew, A.G. Manakow, Narod setu: mieżdu Rossijej i Estonię), Moskwa 2005. W. Anioł, Kwestia rosyjskojęzycznej mniejszości w Estonii, „Polityka Wschodnia” 1996, nr 1. A.Ju. Bachturina, Izmienienije administratiwnych granic pribałtijskich gubiemi wiesnoj-letom 1917 g., „Wiestnik Rossijskogo Gumanitamogo Gosudarstwiennogo Uniwiersitieta”, serija „Politologija. Istorija. Mieżdunarodnyje otnoszenija”, որ 4-2, Moskwa 2017. Bojewoj puť Estonskogo striełkowogo gwardiejskogo korpusa, oprać. V. Külaots, Tallinn 1945. Bor’ba za Sowietskuju włast’ w Pribałtikie, red. I.I. Minc, Moskwa 1967. K. Brüggemann, Estonija i pietrogradskij front grażdanskoj wojny 1918-1920 gg., „Woprosy istorii” 2007, որ 5. M. Cabanowski, Generał Stanisław Bułak-Bałachowicz. Zapomniany bo hater, Warszawa
1993. S. Ciesielski, G. Hryciuk, A. Srebrakowski, Masowe deportacje ludności w Związku Radzieckim, Toruń 2003. W. Cybukow, Problemy prawopriejemstwa w Sodrużestwie Niezawisimych Gosudarstw, Moskwa 1994. 180
Bibliografia В. Cywiński, Szańce kultur. Szkice z dziejów narodów Europy Wschodniej, Warszawa 2013. D. Czarnecka, „Ostatnie starcie Estończyków z żołnierzem Armii Radziec kiej” - czyli o kulisach sporu wokół Pomnika Wyzwolicieli Tallinna 1991-2007, „Kultura i Historia” 2011, t. 20. G. Czemiawskij, Lew Trotskij, Moskwa 2010. S. Dębski, Między Berlinem a Moskwą. Stosunki niemiecko-sowieckie 1939-1941, Warszawa 2003. P. Eberhardt, Problematyka narodowościowa Estonii, „Zeszyty Instytutu Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN” 1997, z. 47. Eesti iseseisvus de facto ja de iure, [w:] Eesti iseseisvuse tähistel: Eesti Vabariigi 13. Aastapäeval, oprać. A. Meister, Tallinn 1931. I. Głuszakow, Estonia. Sprawka, „Prawda”, 3 października 1939. T. M. Goriajewa, Politiczeskaja cenzura w SSSR. 1917-1991, Moskwa 2009. B. Górka-Winter, Problem granicy Estonii i Łotwy z Federacją Rosyjską, Biuletyn PISM, nr 59, 10 sierpnia 2005. A. Graczow, Gorbaczow, tłum. z ros. M.B. Jagiełło, Warszawa 2003. M. Graf, Estonija i Rossijal 917-1991. Anatomia rasstawanija, Tallinn 2007. Granicy Rossii w XVII—XX wiekie, red. N.A. Djakowa, M.A. Czepełkin, Moskwa 1995. Grif siekrietnosti snjat. Potieri Woorużonnych Sił SSSR w wojnach, bojewych diejstwiach i wojennych konfliktach Stratisticzeskoje issledowanije, red. F.G. Kriwoszejew, Moskwa 1993. J. Hiden, The Baltic States and Weimar Ostpolitik, Cambridge 2002. M. Ilmjärv, Biezmołwnaja kapitulacyia: Wnieszniaja politika Estonii, Łatwii i Litwy mieżdu dwumia wojnami i utrata niezawisimosti (s sieriediny 1920-ch godow do anneksii w 1940), tłum. z est. W.
Bieloborodowcew, Moskwa 2012. M. Ilmjärv, Nõukogude Liidu ja Saksamaa vahel. Balti riigid ja Soome 1934-1940, Tallinn 1993. M. Ilmjärv, SSSP i problema sozdanija Bałtijskoj Antanty, [w:] Rossija i Bałtija. Narody i strany. Wtoraja połowina XIX - 30-je gg. XX wieka, red. A.O. Czubarjan, Moskwa 2000. Istorija Rossii. XX wiek. 1939-2007, red. A.B. Zubow, Moskwa 2009. I. Jääts, East Narva and Petserimaa, [w:] Contested Territory. Border Disputes at the Edge of the Former Soviet Empire, ed. T. Forsberg, Aldershot 1995. P. Jowett, B. Snodgrass, Finlandia w wojnie 1939-1945, tłum. z ang. U. Ruzik-Kulińska, Warszawa 2010. 181
Bibliografia T. Judt, Powojnie. Historia Europy od roku 1945, tłum. z ang. R. Bartold, Poznań 2008. W.Ł. Kaganskij, Nowaja zapadnaja granica Rossit zamietki putieszestwiennika, „Pskowskij regionologiczeskij żurnał” 2007, nr 4. Ju.Z. Kantor, Legiony SS i drugije wojenizirowanbnyje pribałtijskije formirowanija na okkupirowannoj tierritorii SSSR, [w:] Wielikaja Otieczestwiennaja wojna. 1943 god, red. W.S. Christoforow, Moskwa 2013. Ju.Z. Kantor, Pribaltika: wojna bież prawił (1939-1945), Sankt-Pietierburg 2011. T.T. Karjahärm, V. Sirk, Vaim ja Võim: Eesti haritlaskond 1917-1940, Tallinn 2001. К. A. Kamauchow, Wchożdienije Litwy, Łatwii i Estonii w sostaw Sowietskogo Sojuza w oswieszczenii sriedstw massowoj informacyi SSSR i stran Battìi (1939-1941 gg.), Bijsk 2017. Kas nad lahkusid Moskva rongiga? 1. detsember 1924, artikleid ja doku mente, red. J. Ant, Tallinn 1996. A. Kasekamp, Historia państw battyckich, tłum. z ang. A. Żukowska-Маziarska, Warszawa 2013. A. Kastoiy, Finlandia w polityce mocarstw 1939-1940, Kraków 1993. A. Kastoiy, Złowrogie sąsiedztwo. Rosyjska polityka wobec europejskich państw ościennych w latach 1939-1940, Kraków 1998. O.N. Ken, A.I. Rupasow, Politbiuro CK WKP(b) i otnoszenija SSSR s zapadпуті sosiednimi gosudarstwami (koniec 1920 - 1930-ch gg.). Problemy. Dokumienty. Opyt kommientarija, cz. I: 1928-1934, Sankt-Pietierburg 2000. S.A. Koczegarow, Tartuskij mimyj dogowori Biełoje dwiżenije na Siewiero-Zapadie Rossii, „Klio. Żurnał dla uczionych” 2014, nr 1. S.A. Koczegarow, Wojenno-politiczeskije aspiekty stanowlenija niezawisimogo estonskogo gosudarstwa
(1917-1920 gody), Sankt Pietierburg 2018. S.A. Koczegarow, Wzaimodiejstuńje biełych wojsk i wojsk Estonskoj respubliki wo wremia Grażdanskoj wojny w Estonii w diekabrie 1918 g. -fiewrale 1919 g., „Klio. Żurnał dla uczionych” 2013, nr 7. W.A. Kołosow, N.A. Borodulin, Rossijsko-estonskaja granica: Bariery wosprijatija i prigranicznoje sotrudniczestwo, „Pskowskij regionologicze skij żurnał” 2005, nr 1. Komintiem i idieja mirowoj rewolucyi. Dokumienty, red. Ja.S. Drabkin, Moskwa 1998. R. Korab-Żebiyk, Operacja wileńska AK, Warszawa 1985. 182
Bibliografia Korpusepoisid: Eesti sõjamehed. 22. eesti terrìtoriaalkorpuses ja 8. eesti laskurkorpuses Teises maailmasõjas aastatel 1940-45, oprać. H. Oja d lo, Tallinn 2007. M. Kosienkowski, Strategia adaptacyjna Federacji Rosyjskiej wobec państw bałtyckich, Toruń 2006. J. Krawulski, Estonia, Litwa, Łotwa. Przeobrażenia polityczne i gospodar cze, „Studia i Materiały CBW” UW, zeszyt 64, Warszawa 1996. M.Ju. Kıysın, Pribaltika mieżdu Stalinym i Gitlerom, Moskwa 2018. Kultumyj landszaft: teoreticzeskije i regionalnyje issledowanija, red. W.N. Kałuckow, T.M. Krasowskaja, Moskwa 2003. Kurs, Eesti piirid Euroopa riikide taustal, „Akadeemia”, nr 3, Tallinn 1993. Laar, Estoński cud, tłum. В. Walczyna і М. Pajer, Warszawa 2006. Laar, September 1944: Otto Tieji valitsus, Tallinn 2007. Laar, Sinimäed 1944, Tallinn 2006. Laar, War in the Woods. Estonia’s Struggle for Survival, 1944—1956, Washington 1992. E. Laasi, Finland’s Winter War and Estonian Neutrality, „Journal of Baltic Studies” 1993, voi. XXIV, No 3. M. Laskowska, Trudne początki estońskiej niepodległości w 1918 r., „Ze społy Senackie” 2017, zeszyt 34: Odzyskiwanie niepodległości przez s s s s kraje bałtyckie. G.S. Lebiediew, Etnogeneticzeskije procesy i obrazowanie gosudarstw w Wostocznoj Jewropie (batty, finno-ugry, stawianie), [w:] Problemy etnogeneticzeskich issledowanij Jewropiejskogo Siewiero-Wostoka, Syktywkar 1982. P. Letko, Rosja wobec krajów bałtyckich - główne problemy w stosunkach dwustronnych w roku 2004, „Przegląd Wschodnioeuropejski” 2012, nr 3. J. Lewandowski, Estonia, Warszawa 2001. J. Lewandowski,
Historia Estonii, Wrocław 2002. J. Lewandowski, Józef Piłsudski i Konstantin Päts. Dwa autorytaryzmy - podobieństwa i różnice, [w:] Polska i kraje bałtyckie. Wybrane pro blemy z dziejów Polski i krajów bałtyckich w XX w., red. A. Adamczyk, D. Rogut, Piotrków Trybunalski 2011. J. Lewandowski, Polaków w Estonii przeszłość, teraźniejszość i perspek tywy, [w:] Przeszłość, teraźniejszość i przyszłość Polaków na Wscho dzie; konferencja naukowa, 8-9 maja 2001 r. w Gorzowie Wlkp., red. M. Szczerbiński, T. Wolsza, Prace Naukowe Światowej Rady Badań Nad Polonią. Materiały z Konferencji, Monografie, Źródła, Rozprawy i Studia, t. 7, Gorzów Wielkopolski 2001, s. 301-305. 183
Bibliografia A. Lieven, lbe Baltic Revolution. Estonia, Latina, Lithuania and the Path to Independence, New Haven-London 1993. A. Lityński, Prawo bolszewików: rewolucja i ewolucja, „Zeszyty Prawnicze Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego” 2011, nr 4. K.V. Lokk, Eesti rahvusvåeosad 1917-1918. Formeerimine ja struktuur, Tallinn 2008. K. Lõuna, Petserimaa: Petserimaa integreerimine Eesti Vabariiki 1920-1940, Tallinn 2003. O. Łatyszonek, Spod czerwonej gwiazdy pod biały krzyż, „Zeszyty Nauko we Muzeum Wojska”, Białystok 1992. P. Łossowski, Agresja 17 września a państwa bałtyckie, [w:] 17 września 1939. Materiały z Ogólnopolskiej Konferencji Historyków. Kraków 25-26października 1993 r., red. H. Batowski, Kraków 1994. P. Łossowski, Ententa Battycka 1934-1940, „Studia z Dziejów ZSRR i Eu P. P. P. A. L. ropy Środkowej” 1980, vol. XVI. Łossowski, Kraje bałtyckie na drodze od demokracji parlamentarnej do dyktatury (1918-1934), Wrocław 1972. Łossowski, Kraje bałtyckie w latach przełomu 1934-1944, Warszawa 2005. Łossowski, Stosunki polsko-estońskie 1918-1939, Gdańsk 1992. Malinowski, Między Rygą a Moskwą: stosunki łotewsko-radzieckie w latach 1939-1940, „Przegląd Wschodnioeuropejski” 2014, nr 5/2. Mälksoo, Sowietskaja anneksija i gosudarstwiermyj kontinuitiet: mież- dunarodno-prawowoj status Estonii, Łatwii i Litwy w 1940-1991 gg. i posle 1991 g. Issledowanije konflikta mieżdu normatiwnostiu i siłoj w mieżdunarodnom prawie, Tartu 2005. A.G. Manakow, S.Ī. Jewdokimow, Ustojcziwost’ granic Pskowskogo regio ną: istorikogeograficzeskij analiz, „Pskowskij regionalnyj żurnał” 2010,
nr 10. O. Manninen, N.I. Barysznikow, Pieriegowory osieniu 1939 goda, [w:] Zimniaja wojna 1939-1940, kn. 1: Politiczeskaja istorija, red. O.A. Rżeszewskij, O. Vehviläinen, Moskwa 1999. W. Marciniak, Rozgrabione imperium. Upadek Związku Sowieckiego i po wstanie Federacji Rosyjskiej, Kraków 2001. M. Maripuu, P. Kaasik, The Deportations of 14 June 1941, [w:] Estonia 1940-1945: Reports of the Estonian International Commission for the Investigation of Crimes against Humanity, ed. T. Hiio, M. Maripuu, I. Paavle, Tallinn 2006. A. Maryański, Litwa, Łotwa, Estonia, Warszawa 1993. 184
Bibliografia W. Materskí, Od „eksportu rewolucji” do „ftnlandyzacß”. Sowiecko-fiński spór terytorialny 1917-1991, Warszawa 2019. W. Materskí, Z martyrologii narodu estońskiego w latach II wojny świa towej. Pierwsza masowa deportacja (czerwiec 1941 roku), [w:] Europa NIEprowincjonalna. Przemiany na ziemiach wschodnich dawnej Rze czypospolitej (Białoruś, Litwa, Łotwa, Ukraina, wschodnie pogranicze III Rzeczypospolitej Polskiej) w latach 1772-1999, red. K. Jasiewicz, Warszawa-Londyn 1999. E. Mattisen, Eesti-Vene piir, Tallinn 1993. E. Mattisen, Estonia-Rossija: istorija granicy i jejo problemy, Tallinn 1995. O. Mertelsmann, Estońskie Bataliony Policyjne podczas drugiej wojny światowej. Kolaboranci, przestępcy wojenni czy obrońcy Ojczyzny?, [w:] Polska i kraje bałtyckie. O. Mertelsmann, Współczesna historiografia estońska, „Pamięć i Sprawie dliwość” 2010, t. 15. Ju.Ł. Michajłowa, W.W. Roginskij, Mirowaja rewolucyia ostanowlena w Tallinie. 1 diekabria 1924 goda, [w:] Rossija i Pribałtijskij region w XIX--XX ww. Problemy wzaimootnoszenij w mieniajuszczijemsia mirie, red. T.N. Dżakson i in., Moskwa 2012. M.I. Mieltiuchow, Pribałtijskij placdarm (1939-1940). Wozwraszczenije Sowietskogo Sojuza na bieriega Bałtijskogo moria, Moskwa 2014. M. I. Mieltiuchow, Upuszczionnyj szans Stalina. Sowietskij Sojuz i boriba za Jewropu: 1939-1941 gg., Moskwa 2000. N. M. Mieżewicz, Rossijsko-estonskaja granica: Istorija formirowanija i sowriemiennoje znaczenie dla razwitija Siewiero-Zapada Rossii, „Pskowskij regionologiczeskij žurnal” 2007, nr 4. T. Miljan, Historical Dictionary of Estonia,
Lanham 2004. M. Mirowski, Rewolucja permanentna Lwa Trockiego. Między teorią a praktyką, Warszawa 2013. R. J. Misiūnas, R. Taagepera, The Baltic States. Years of Dependence 1940-1990, Berkley-Los Angeles 1993. S. Myllyniemi, Die baltische Krise 1939-1941, Stuttgart 1979. Narody stran Bałtii w usłowiach stalinizma. 1940-je - 1950-je gody, red. N. Bugaj, Stuttgart 2005. G. Niepold, Battle for White Russia: The Destruction ofArmy Group Centre, June 1944, tłum. z niem. R. Simpkin, London-Washington 1987. Ochrana praw mienszynstw w Estonii, Tahin 2001. Oczerki istorii Kommunisticzeskoj partii Estonii, ez. II: 20-40 gody, red. A. Liebman, Tahin 1963. 185
Bibliografia T. Paluszyński, Konflikty graniczne pomiędzy państwami bałtyckimi: Litwą, Łotwą i Estonią w dobie ich walki o niepodległość w latach 1919-1921, „Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej” 1995, t. XXX. T. Paluszyński, Walka o niepodległość Estonii 1914-1920, Poznań 2007. T. Paluszyński, Walka o niepodległość Estonii, Łotwy i Polski. Porównanie, [w:] Polska i kraje bałtyckie. A. Payur, Rożdienije manifiesta o niezawisimosti Estonii, Tartu-Tallin 2006. M. Patyna, Problem integracji Rosjan w Estonii w latach 1989-2005, „Wschodnioznawstwo” 2007, nr 1. R. G. Pichoja, Historia władzy w Związku Radzieckim 1945-1991, tłum. z ros. M. Głuszkowski, P. Zemszał, Warszawa 2011. P. W. Pietrow, Oswojenije Pribałtiki: Krasnoznamionnyj Bałtijskij Fłot w Es tonii i Łatwii (oktiabr’ 1939 -fiewral 1940 gg.), „Tajfun” 2000, nr 3. M. Piho, Petseri - 20. saj väike Euroopa linn, Tallinn 2013. B. Piotrowski, Skandynawia powojenna w deniu państwa opiekuńczego 1944-1975, Poznań 2015. A. Polikarpów, SSSR i Estonia, „Bolszewik” 1939, nr 18. Poworotnyje momienty w istorii Estonii, oprać. T. Karjahärm, A. Adamson, Tallinn 2008. Je.Ju. Protasowa, Estonija mieżdu sosiedami: nabludienija ob obszczenii, „Pskowskij regionologiczeskij żumał” 2007, nr 4. S. Przybyła, Zmiany na estońskiej scenie politycznej po wyborach parla mentarnych, Toruń 1995. R. Pullat, Od Wersalu do Westerplatte: stosunki estońsko-polskie w okre sie międzywojennym, tłum. z est. A. Puu, Kraków 2003. G. Von Rauch, The Baltic States. The Years ofIndependence, tlum. z niem. G. Onn, Berkley-Los Angeles 1974. T. U.
Raun, Estonia and the Estonians, Stanford 2002. L. Reissar, Setumaa läbi sajandite: Petserimaa, Tallinn 1996. W. Rezmer, Małe państwa bałtyckie 1918-1940. Próby sojuszy wojsko wych, [w:] Nad Bałtykiem. W kręgu polityki, gospodarki, problemów narodowościowych i społecznych w XIX i XX wieku, red. Z. Karpus, J. Kłaczków, M. Wołos, Toruń 2005. D. Rogut, Estonians in Soviet Filtration Camps after World War II, [w:] The Baltic States under Stalinist Rule, ed. O. Mertelsmann, Köln 2016. W. Rojek, Kwestia niepodległości państw battyckich (Litwy, Łotwy i Esto nii) w polityce mocarstw anglosaskich 1918-1922, [w:] Battowie. Prze szłości teraźniejszość, red, A. Kastoiy, A. Essen, Kraków 1993. 186
Bibliografia W.K. Roman, Polityka Związku Radzieckiego wobec państw nadbałtyckich (Litwy, Łotwy, Estonii) we wrześniu i październiku 1939 roku, „Europa Orientalis. Studia z dziejów Europy Wschodniej i Państw Bałtyckich” 2010, nr 2. W. Roszkowski, Półwiecze. Historia polityczna świata po 1945 roku, War szawa 2005. E. Sarv, Õiguse vastu eis aa ükski. Eesti taotlused ja rahvusvaheline õigus, Tartu 1997. M. Sepełowski, Republika bez prezydenta - system konstytucyjny Repu bliki Estońskiej w świetle przepisów jej ustawy zasadniczej z 15 czerw ca 1920 roku, „Studia Iuridica Toruniensia” 2014, t. XIV. N. Sindecka, Związek Polaków w Estonii „Polonia” (1930-2000), [w:] Przeszłość, teraźniejszość i przyszłość Polaków na Wschodzie, red. A. T. J. A. T. T. M. Szczerbiński, T. Wolsza, Prace naukowe Światowej Rady Badań nad Polonią, t. 7, Gorzów Wielkopolski 2001. Skrzypek, Związek Bałtycki. Litwa, Łotwa, Estonia i Finlandia w polity ce Polski i ZSRR w latach 1919-1925, Warszawa 1972. Snyder, Skrwawione ziemie. Europa miedzy Hitlerem a Stalinem, tłum. z ang. B. Pietrzyk, Warszawa 2011. Soots, Wojna Estonii o wyzwolenie 1918-1921, „Przegląd Wojskowy” 1929, zeszyt 29. Szegedin, Estonia w janwarie 1994 goda, Mieżdunarodnyj Institut Gumanitarno-Politiczeskich Issledowanij „Politiczeskij monitoring” nr 1 (24) 1994. Tannberg, Politika Moskwy w riespublikach Bałtii w poślewojennyje gody (1944—1956). Issledowanija i dokumienty, Tartu 2008. Tannberg, A. Mäesalu, T. Lukas, M. Laur, A. Pajur, History of Estonia, Tallinn 2004. The Baltic States: A Survey of the Political and Economic Structure and
the Foreign Relations of Estonia, Latvia and Lithuania, London 1938. The Story of the Negotiations on the Estonian-Russian Border Treaty, „Paper issue”, No 21, Juuni 2005. The White Book. Losses Infixed on the Estonian Nation by Occupation Regimes 1940-1991, Tallinn 2005. C. Thomson, The Singing Revolution: A Political Journey through the Baltic States, London 1992. Tõotan ustavaks jääda. : Eesti Vabariigi Valitsus 1940-1992, oprać. M. Orav, E. Nõu, Tallinn 2004. A. Torma, V. Raud, Estonia 1918-1952, London 1952. 187
Bibliografia P. Torsti, Why do History Polities Matter? The Case of the Estonian Bronze Soldier, Helsinki 2008. G.A. Trukan, Antibolszewistskijeprawitielstwa Rossii, Moskwa 2000. Ustroje. Historia i współczesność. Polska, Europa, Ameryka Ładńska, red. M. Grabowski, G. Kuca, Kraków 2013. P. Vares, Na czasze uńesow: Estonia i Sowietskij Sojuz. 1940 god i jego posledstwija, Tallinn 1999. R. Wnuk, Leśni brada. Podziemie antykomunistyczne na Litwie, Łotwie i Estonii 1944—1956, Warszawa-Lublin 2018. R. Wnuk, Polskie, łotewskie i estońskie podziemie antykomunistyczne. Próba porównania, [w:] Polska i kraje battyckie. M. Wołos, Francja-ZSRR. Stosunki polityczne w latach 1924—1932, Toruń 2004. World War II and Soviet Occupation in Estonia. A Damages Report, ed. J. Kahk, Tallinn 1991. D.W. Zajac, A.G. Manakow, Byť li nowoj rossijsko-estonskoj granice?, „Pskowskij regionołogiczeskij žurnal” 2005, որ 1. M. Zając, Sukcesja państw a dągłość de iure traktatów na podstawie Kon wencji wiedeńskiej o sukcesji państw w odniesieniu do traktatów, „Acta Universitatis Wratislaviensis”, seria „Prawo”, Wrocław 2013, nr 1. A.A. Zapiekłyj, O.W. Wowczenko, Bliżnieje zarubieże: respubliki bywszego SSSR, Moskwa 2001. S. Zetterberg, Istorija Estonskoj respubliki, Tallin 2013. J. Zieliński, Instytucjonalizacja przemian ustrojowych na Litwie, Łotwie i w Estonii, Warszawa 2004. Je.Ju. Zubkowa, Pribaltika i Kreml. 1940-1953, Moskwa 2008. P. Żurawski vel Grajewski, Strategia Federacji Rosyjskiej wobec państw basenu Morza Bałtyckiego, „Analizy Natolińskie” 2011, nr 4. Internet Dekret Prezydenta RSFRR nr 81,
http://www.kremlin.ru/acts/bank/141. Diepartamient wnieszniej razwiedki: Rossija prodołżajet ugrożat’ biezopasnosti Estonii, „Estonia”, 12 marca 2019; https://rus.err.ee/919111/ departament-vneshnej-razvedki-rossija-prodolzhaet-ugrozhat-bezopasno sti-j e stonii. Dogowor o granice, Posolstwo Estonii w Moskwie, https://www.estemb. ra/ estonia_i_rossija/pogranitsjnoje_dogovori. Dogowor o granice mieżdu Rossijej i Estoniej i usłowiach territorialnych obmienow, https://lenta.ru/articles/2005/05/ 18/border/. 188
Bibliografia Dogowor o prawopriejemstwie w otnoszenii bywszego gosudarstwiennogo dolga i aktiwow SSSR, http://docs.cntd.ru/document/901777444. T. Hiio, Sovetiajapärandiga toimetulekust Eestis, http://www.goethe.de/ ges/ pok/prj /usv/ svg/ et7578017.htm. Как towariszcz Żdanow diełał „orenžewuju rewolucyiu” w Estonii, https://alter-vij.livejoumal.com/ 196720.html. Manifest niezawisłości. Do wszystkich narodów Estonii, https: / /president, ее / ru / republic-of-e stonia / declaration-of-independence / index, html. O częściowej zmianie granicy między Estońską SRR i Rosyjską SFRR, http://www.libussr.ru/doc_ussr/ussr_5241.htm. Ob otnoszenii Estonskoj Respubliki i Sojuza Sowietskich Socyalisticzeskich Respublik, http://www.libussr.rn/doc_ussr/usr_17016.htm. Ob ustanowleniju granicy mieżdu RSFRR i Estonskoj SRR, http://www. libussr.ru/doc_ussr/ussr_4613.htm. Okkupacyia i sowietizacyia Estonii w 1940 g., [w:] Estonica. Encykłopiedija ob Estonii, www.estonica.org/ru/ История/1939- 1945_гг_ Эстония_и_ Вторая_мировая_война. Postanowlenije Prawitielstwa Rossijskoj Fiedieracyi nr 1196, http:/ /www. consultant.ru/document/cons_doc_LAW_40457/. Raporty Mieżdunarodnoj komisii Estonii po rassledowaniju priestuplenij protiw czeławieczestwa, Etap I ֊ Okkupacyia Estonii Sowietskim Sojuzom 1940-1941, http://www.mnemosyne.ee/hc.ee/pdf/ conclusions_ ru_1940-1941.pdf. Raporty Mieżdunarodnoj komisii Estonii po rassledowaniju priestuplenij protiw czeławieczestwa, Etap II֊ Okkupacyia Estonii Giermaniej 1941-1944, http://www.mnemosyne.ee/hc.ee/pdf/ conclusions_ru_19401941.pdf. Raporty Mieżdunarodnoj
komisii Estonii po rassledowaniju priestuple nij protiw czeławieczestwa, Etap III ֊ okkupacyia Estonii Sowietskim Sojuzom s 1944 goda, http://www.mnemosyne.ee/hc.ee/pdf/conclusions_ru_1944-.pdf. Saatskij sapog. Estonija - Rossija, https:/ /2f.ru/2018/08/21/saatse-boot-estonia/. M.I. Siemiriaga, Tajny stalinskoj diplomaţii 1939-1941, Moskwa 1992, http://militera.lib.ru/research/semiryagal/06.html. Tallin 1940 god. W sowietskoj Estonii, reż. G. Doniec i Je. Uczitiel, „Gławkinochronika 1940”, https://www.youtube.com/watch?v=UG5ubt BiruO. I. Traynor, Russia accused of unleashing cyberwar to disable Estonia, https: / /www.theguardian.com/world/2007/may/17/top storie s3. russia. 189
Bibliografia Wnioski Międzynarodowej Komisfi badającej zbrodnie wojenne i zbrodnie przeciwko ludzkości, popełnione przez władze sowieckie na terenie Es tonii w latach 1940-1941 - zob.: http://www.historycommission.ee/ temp/pdf/ conclusions_ee_1940-1941 .pdf. Zajawlenije Prezidienta SSSR ot 12 awgusta 1990, http://www.libussr.ru / doc_ussr/usr_ 17016 .htm. Zakon Estonskoj Sowietskoj Socyalisticzeskoj Respubliki o simwolikie Estonii, http://estonia.news-city.info/docs/sistemsf/dok_ierskz.htm. 190
Defending a Span of Native Land: the Estonian-Soviet/Russian Territorial Dispute between 1917 and 2018 Summary The issues of inter-state border and territorial disputes are among the most important areas of international public law. However, international public law did not apply to the dispute described in the article. During the Soviet period, the Bolsheviks rejected, for ideological reasons, any arbitration in conflicts to which they were a party. After 1991, this law did not apply as a re suit of the arrogance of the great power, which imposed the procedure of liquidating the independent Republic on Estonians by force in 1940 (theoretically having the formal and legal acceptance of the entire nation), and Moscow’s continued disregard of the norms of international law. The problem of the Estonian-Soviet/Russian border dispute essentially concerns two small territories of about 1,000 square kilometres each: on the eastern bank of the Narva River and the Petseri area, southwest of Lake Pskov (Est. Pihkva järv). It is the leitmotif of this article, which describes this problem in a strictly chronological order against the background of a century of mutual relations. The division of the lecture into five chapters is based on the relevant internal events: the Estonian-Soviet peace treaty of Tartu (2 February 1920); the establishment of the Republic of Estonia; the introduction of Soviet rule in the Republic of Estonia (June 1940); its re-Sovietisation (August 1944); and the rebirth of an independent state (August 1990). The article is supplemented by an Annex containing
twenty-four documents directly related to the subject of the Estonian-Soviet/Russian border dispute from 1920 onwards. The First World War was undoubtedly a key event for the genesis of the border dispute. Its outbreak revived Estonian political circles, 193
Summary raised hopes for autonomy within the Russian Empire, and even independence tendencies. It was expected, as in other non-Russian lands of the Empire, that the war would lead to the liberalisation of the system and the weakening of tsarist absolutism. These hopes were confirmed by the February Revolution of 1917, the subsequent erosion of the Empire and the dual power (the Provisional Government and the councils of delegates), which weakened the central authorities. New opportunities opened up for the Estonians with the Bolshevik coup in Russia. The period of the struggle for independence, and then its defence, began under constant pressure from the eastern neighbour, which did not hide that its strategic goal was to export the Soviet systemic experiment and embrace neighbouring countries with it first. This uninterrupted pressure lasted until 1940 and ended with the entiy of the Red Army into the Republic and its Soviétisation. The period of German occupation was an important experience for the Estonian nation, a traumatic experience despite the hopes associated with the change of occupier. With the collapse of the Soviet Union, a new period began in Estonian-Russian relations. The Republic of Estonia was finally independent, but remained under pressure from its powerful neighbour. The last chapter is devoted to this issue and its length results from the long duration of the negotiation process to find a compromise on the demarcation lines and of the treatment of the Soviet period generally in the histoiy of the Republic - as a stage in the histoiy of its statehood,
or as an occupation and the lack of a state within the meaning of self-determination of a nation. Basically, the process described in this chapter has not been completed and the problem of the demarcation lines has been solved only in an ad hoc manner. As a consequence, Estonia remains the only North Atlantic Treaty state with an unresolved border issue, which is also the eastern border of the Pact. This state of affairs results from the strategic plans of Moscow, which considers the possibility of a war with NATO countries and assumes that, regardless of where an open conflict occurs, the Baltic bridgehead will play a key role in it, including in terms of controlling shipping in the Gulf of Finland. The still unsolved question of the border with tiny Estonia is therefore a pretext to keep a large number of troops in the border zone, which condemns Tallinn to a state of constant threat. 194
На защите каждой пяди родной земли. Эстонско-советский/ российский территориальный спор 1917-2018 Резюме Вопросы межгосударственных разграничений и территори альных споров на этом фоне являются одной из наиболее важных сфер международного публичного права. Однако это право не имело применения в
случае спора, представленного в данной работе, - в советский период ввиду отвергания большевиками по идеологическим причинам какого-либо арбитража в конфликтах, стороной которых они являлись, а после 1991 г. - вследствие великодержавной надменности и представления силой навязанной эстонцам процедуры
ликвидации в 1940 г. независимой Республики как согласованной с ними в формально -юридическом аспекте, а также перманентного игнорирования Москвой норм международного права. Заглавная проблема эстонско-советского / российского терри ториального разграничения по сути сводится к двум небольшим
территориям по около тысячи квадратных километров: на восточном берегу реки Нарвы и Печорского района на юго-запад от Псковского озера (эст. Pihkva järv). Это является главной темой работы, изложенной в контексте охваченного в ней столетия взаимоотношений, представленных в строго хронологической
последовательности. Изложение делится на пять разделов на основе существенных для данной темы переломных моментов: Тартуского мирного договора между СССР и Эстонией (2 февраля 195
Резюме 1920 г.), установления в Эстонии советской власти (июнь 1940 г.), ее повторной советизации (август 1944 г.) и возрождения независимого государства (август 1990 г.). Книга дополнена Приложением, содержащим двадцать четыре документа, непосредственно касающиеся темы эстонско-советского/
российского территориального разграничения начиная с 1920 г. Ключевым событием для генезиса представленной таким образом темы была, несомненно, Первая мировая война. Ее начало оживило эстонские политические круги, возбудило надежду на автономию в рамках Российской империи, а даже тенденции к
независимости. Ожидалось, как и в случае других нероссийских территорий империи, что война приведет к либерализации системы и ослаблению царского абсолютизма. Эти надежды были подтверждены февральской революцией 1917 г., последующей эрозией империи и ослабляющем ее центр двоевластием (Временное
правительство и советы депутатов). Новые возможности открылись перед эстонцами в результате осуществленного в Росии большевистского переворота. Начался период борьбы за независимость, а затем ее защиты в условиях постоянного давления со стороны восточного соседа, не укрывающего своих стратегических
целей - экспортировать советский эксперимент в области государственного строя и вовлечь в него в первую очередь соседние государства. Это давление не прекращалось до 1940 г., а его финалом было вторжение Красной армии в Республику и ее советизация. Период немецкой оккупации стал важным опытом для
эстонского народа - опытом травматическим, несмотря на надежды, связанные со сменой оккупанта. Вместе с распадом
Советского Союза начался новый период в отношениях между РСФСР и Эстонией - наконец-то независимой Республикой, хотя все еще пребывающей под давлением могучего соседа. Объем посвященного этому периоду последнего раздела обусловлен исключительной длительностью процесса поиска компромисса не только в вопросе территориального разраничения, но и в общем в вопросе 196
Резюме трактовки советского периода в истории Республики ֊ как этапа в истории ее государственности либо как оккупации, отсутствия государства в понимании национального самоопределения. Представленный в разделе процесс принципиально до сих пор не завершен, а для проблемы разграничения было найдено
всего лишь временное решение. В результате Эстония остается единственным государством Североатлантического альянса, у которого не уреіулирован вопрос границы, являющейся одновременно восточной границей НАТО. Эта ситуация являтся следствием стратегических принципам Москвы, считающейся с возможностью
войны с государствами НАТО, и предпосылки, что независимо от того, где начнется открытый конфликт, именно балтийский плацдарм будет играть в нем ключевую роль - в частности с точки зрения контроля над судоходством в Финском заливе. До сих пор не урегулированная проблема границы с маленькой Эстонией
создает таким образом повод для удерживания в пограничной зоне значительного военного контингента и обрекает Таллинн на ситуацию постоянной угрозы. 197
Indeks osób 1 A Adamczyk Arkadiusz 23, 75 Adamson Andres 74, 115 Adibekow Grant Mkrtyczewicz 50 Aleksiejew Jurij Wasüjewicz 107 Anioł Włodzimierz 95 Ant Jüri 44 Anveit Jaan 20, 29, 44 Ariakas Küllo 54 Arseniew Grigorij 53 Arumäe Heino 54 Arumäe Tiit 54 В Brüggemann Karsten 16 Bugaj Nikołaj Fiodorowicz 68 Bułak-Bałachowicz Stanisław 31 C Cabanowski Marek 31 Chruszczów Nikita Siergiejewicz 83 Ciesielski Stanisław 67, 76 Cisowska-Hydzik Dorota 25 Clinton Bill (właśc. William Jeffer son Blythe III Clinton) 105 Cywiński Bohdan 7, 84 Czarnecka Dominika 87, 114, 117, 123 Czepełkin Maksim Arkadjewicz 83 Czemiawskij Gieorgij Josifowicz 44 Cziczerin Gieorgij Wasilewicz 33, 41 Cziczerin Gieorgij Wasilewicz 42 Cziżow Ludwig Aleksandrowicz 113 Czubarjan Aleksander Oganowicz 48 Czurkin Witalij Iwanowicz 106, 108 Bachturina Alexandra Jurjewna 16-19 Baden Maximilian, von 28 Bambus Lauri 118 Bartold Robert 84 Barysznikow Nikołaj Iwanowicz 51 Bereś Witold 84 Bermondt-Awałow Paweł Rafałowicz 35 D Denikin Anton Iwanowicz 35 Biełoborodowcew W. 62 Denikin Anton Iwanowicz 35 Birk Ado 34, 35 Boczkariow Władimir Borisowicz 66 Dębski Jan 32 Diekanozow Władimir Gieorgij ewicz Bohlen Charles 51 62 Borodulin Nikołaj Aleksandrowicz Dieriewianskij Władimir Konstanti111 nowicz 66 Briand Aristide 46 1 Kursywą oznaczono zapisy występujące w przypisach bibliograficznych. 199
Indeks osób Djakowa Natalia Aleksiejewna 83 Dobrowolski Stanisław Ryszard 83 Doniec Grigorij Aleksiejewicz 63 Doronczeńkow Askold Iwanowicz 154, 156 Drabkin Jaków Samojlowicz 44 Helme Rein 54 Dressen Aleksiej 120 Herwarth Hans, von 51 Dżakson Tatjana Nikołajewna 44 Hiden John 28 Hiio Toomas 67, 81, 115, 116 Hryduk Grzegorz 67, 76 E H Halifax, lord (właść. Wood Edward Frederick Lindley, 1. lord Hali fax) 65 Hansen J. 131 Helme Mart 121, 123 Eberhardt Piotr 18, 65, 87, 95, 101, I 121 Essen Andrzej 30 Ignatjew R. 99 Ilmjärv Magnus 48, 55, 62, 64 F Ilves Toomas Hendrik 74, 117 loffe Adolf Abramowicz 36, 38, 134, 137 Forsberg Tuomas 21, 75, 100 G Isberg Alvin 70 Garlicki Andrzej 32 Gelberg Ludwik 25 Iwan III Srogi, wielki książę mo skiewski 7,11 Georgadze Michaił Porñijewicz 151 Giscard d’Estaing Valéry 92 J Głazunowa N. W. 51, 63 Glotzer Albert 44 Głuszakow I. 54 Głuszkowski Michał 90 Jääts Indrek 21, 31, 32, 50, 75, 77, 79, 86, 92, 100, 103, 107 Jabłonowski Marek 25 Jacobson Max 115 Goltz Rüdiger, von der 35 Gorbaczow Michail Siergiej ewicz 87-91, 154, 156 Goriajewa Tatjana Michajlowna 83 Gorkin Aleksandr Fiodorowicz 149, 151 Górka-Winter Beata 114, 115, 123 Gorlinskij Nikołaj Dmitrijewicz 62 Graczow Andriej Serafimowicz 90 Graf Mati 12 Grzybowski Marian 49 Jacobson Max 116 Jagiełło Michał B. 90 Jakobson Johannes 131 Järwe Jaan 131 Jasiewicz Krzysztof 67 Jastrżembskij Siergiej Władimirowicz 113 Jelcyn Borys Nikołajewicz 87-94, 99, 100, 104, 105, 108-110, 114, 159, 163 Jewdokimow Siergiej Igorjewicz 76, Gukowskij Issidor Emmanuiłowicz 36, 134, 137 102 Jowett Philip 55, 73 200
Indeks osób Judenicz Nikołaj Nikołajewicz 30-32,34-36 Judt Tony 84, 85 Jürmann August 131 К Kaasik Peeter 68 Kaganskij Władimir Leonidowicz 99, 103, 116 Kahk Juhan 68 Kalinin Michaił Iwanowicz 149 Kałuckow Władimir Nikołajewicz 116 Kangilaski Jaak 115 Kaplinski Jaan 107 Karachan Lew (właśc. Lewon Karachanian) 141, 142 Karjahärm Toomas 49, 74, 115 Kamaućhow Kiriłł Aleksandrowicz 50-52, 57, 58, 61 Karpus Zbigniew 31 Karu Jaan 131 Kasekamp Andres 32, 43, 48, 50, 53, 64, 81, 84, 85 Kasparaviãus Algimantas 59, 66 Kastory Andrzej ЗО, 51-53, 55, 65 Keema Amo 63 Kelam Tunne-Valdo (właśc. Tunne-Väldo Sink) 85 Kellog Frank Billings 46 Ken Oleg Nikołajewicz 47, 48 Kłaczków Jarosław 31 Koczegarow Siergiej Anatoljewicz 16, 22, 25, 28, 30, 37, 38 Kohver Eston 120 Kokurin Aleksandr Iwanowicz 76 Kołosow Władimir Aleksandrowicz Krasowskaja Tatjana Michajłowna 116 Krawczuk Leonid 93 Krawulski Jerzy 101, 110 Kreve-Mickievičius Vincas б 1 Kriwoszejew Grigorij Fiodorowicz 55 Kruus Olav 108 Krystyna, królowa szwedzka 7 Kuca Grzegorz 49 Külaots Vassili 72 Kurs Ott 121 Kutan J. 131 Kuusner Hugo 131 Kuzniecow Fiodor Isidorowicz 55 L Laar Mart 109 Laar Mart 67, 73 Laas Martin 105, 106 Laasi Evald 56 Laidoner Johan 30, 44, 56, 60 Laskowską Maria 16 Laurinavičius Česlovas 59, 66 Lebiediew Gleb Siergiejewicz 7 Lebiediewa Natalja Siergiejewna 59, 66 Lenin Włodzimierz (właśc. Wladimir Iljicz Uljanow) 22, 37, 38, 124 Lenin Włodzimierz ЗО, 37, 125 Letko Paweł 113 Lewandowski Jan 7, 15, 21-24, 28, 43, 45, 48, 68, 74, 98 LiebmanA. 43 Lieven Anatolij Pawłowicz 35 Lieven Anatol 72, 84, 101 Liik Kadri 97, 99,
100, 103, 104 Lipmaa Endel 103 111 Kozyriew Andriej Władimirowicz Litwinow Maxim Maximowicz 34, 46 Lityński Adam 124 105,106,110 Lokk Koostanud Vitali 19 Krasin Leonid Borisowicz 36 201
Indeks osób Mieżewicz Nikołaj M. 20, 21, 29, 36, 77, 89, 91, 92, 96, 101, 107, 112 Lõuna Kalle 65 Luik Jüri 104, 118 Luts Anton 131 Lwow Georgij Jewgienjewicz 16 Mikojan Anastas 53 Ł Łatyszőnek Oleg 31 Ławrow Siergiej Wiktorowicz 114, 117, 118, 120, 166, 175 Łoktionow Aleksandr 55 Łossowski Piotr 30, 33, 42, 43, 46, 48, 50, 52, 55, 57, 59, 90 Miljan Toivo 52 Minc Izaak Izrailewicz 18 Mirowski Mikołaj 38, 45 Misiūnas Romuald J. 64, 67, 71, 76, 79, 84 Molander Johan 117 Mołotow Wiaczesław Michajłowicz (właśc. Wiaczesław Michajłowicz Skriabin) 50, 52, 57, 61, 85, 144, 146, 147 Myllyniemi Seppo 52, 56 M Mäe Hjalmar 70, 72 Malinowski Andrzej 56 N Mälk Raul 97, 108, 113 Nikitin Kuźma Nikołajewicz 51, 56, 63 Mälksoo Lauri 95 Manakow Andriej Giennadijewicz 76, 102, 107, 111 Mandelsztam Leonid Isakowicz 76, 77, 149 Manninen Ohto 51 Marciniak Włodzimierz 90, 91, 93 Maripuu Meelis 67, 68, 116 Martinson Martin 131 Maryański Andrzej 65, 74, 81 Materski Wojciech 13, 21, 29, 67 Mattisen Edgar 7, 21, 36, 78, 79, 83, 98 Mecklenburg-Schwerin Adok Frie drich, zu 28 Meister Anes 25 Meri Lennart 105, 107, 108, 110, 115 Mertelsmann Olaf 19, 71, 76, 109 Michajłowa Julia Leonidowna 44 Michaliszyn Monika 84 Mieltiućhow Michaił Iwanowicz 47, 53, 57, 64 Nõu Enn 74 Nowik Grzegorz 32, 45 Nugis Ülo 162 О Ojalo Hanno 72 Onn Gerald 70 Orav Mart 74 Ortelius Abraham 9 P Paavle Indrek 67, 116 Paet Urmas 114, 118, 166, 175 Pajer Karolina 109 Paluszyński Tomasz 17, 23, 25, 27, 28, 30-32, 34 Pärn Lembit 72 Päts Konstantin 23-25, 28, 49, 62, 63 Patyna Michał Payur Ago 24 Pichoja Rudolf Germanowicz 90 202
Indeks osób Pietrow Georgij 62 Rotfeld Adam Daniel 92 Pietrow Pawieł Wladimirowicz 56 Pietrzyk Bartłomiej 67 Piho Mare 70 Rowecki Stefan, ps. „Grot” 44 Piip Ants 36, 53, 134, 137 Rowecki Stefan, ps. „ Grot” 44 Rupasow Aleksandr Iwanowicz 47, 48 Piotrowski Bernard 73 Rüütel Arnold 89, 154, 159 Piiskar J. 131 Pitka Johan 23 Ruzik-Kulińska Urszula 55,73 Rźeszewskij Oleg Aleksandrowicz 51 Polikarpów A. 54 Põlluaas Henn 121, 122 Poška Jaan 23, 35, 36, 37, 38, 134, 137 Pozdniakow Nikołaj 56 Protasowa Jékatierìmna Jurjewrva 84 S Sabbo Hilda 41, 64, 81 Salo Vello 115 Sarv Enn 68, 81 Sawienkow Nikołaj Timofiejewicz Przybyła Sylwester 93, 108, 110 64, 148 Pullat Raimo 42 Sazykin Nikołaj Stiepanowicz 62 Pusta Karl Robert 25 Schmidt August Johannes zob. Puu Aarne 42 Torma August Johannes Püüman Mait 36, 134, 137 Schmidt Helmut 92 Schmidt Johann Heinrich 8, 12 R Seckendorff Adolf, von 28 Radziņš Pēteris 31 Seljamaa Julius 36, 134, 137 Rataj Madej 32 Selter Karl 51, 52, 146, 147 Ratas Jüri 121 Sepełowski Marán ЗО, 42 Rauch Georg, von 70 Siemiriaga Michaił Iwanowicz 85 Raud Villibald 30, 58, 187 Sindecka Natalia 45 Raun Toivo U. 81 Sirk Väino 49 Rei August 53, 57, 59, 74 Skrzypek Andrzej 46 Reinart Väino 105 Snapkouski Uładzimir 29 Reinsalu Urmas 121 Snodgrass Brent 55, 73 Reissar Leo 41 Snyder Timothy 67 Rezmer Waldemar 31, 33, 48 Soop Jaan 131 Ribbentrop Joachim, von 50, 85, 144 Soots Jaan 36, 134, 137 Soots Jaan 31 Roginskij Wadim Wadimowicz 44 Sprite T. 109 Rogut Dariusz 23, 75, 76 Srebrakowski Aleksander 67, 76 Rojek Wojríech ЗО Roman Wanda Krystyna 53, 55, 61 Stalin Józef (właśc.
Iossif Wissarionowicz Dżugaszwili) 53-55, 62 Romer Eugeniusz 32 Strandman Otto 31 Römer Michał 32, 45 Swirin Wasilij Karpowicz 97, 100, 105 Roszkowski Wojdech 93 203
Indeks osób Szatalin Nikołaj Nikołajewicz 62 Szegedin Aleksandr 104, 107, 108 Szuszkiewicz Stanisław 93 Szwemik Nikołaj Michajłowicz 151 Vares Johannes 62, 63 Vares Peeter 58 Vehviläinen Olli 51 Velliste Trivimi 102, 108 Ś W Świętek Ryszard 32 Walczyna Borys 109 Wiitaek H. 131 Wilson Harold 92 Władimircew N.I. 76 Władimirskij Michaił Fiodorowicz 141, 142 Wnuk Rafał 67, 71, 72, 75, 76 Wołos Mariusz 31, 46, 47 Wood Edward Frederick Lindley, 1. lord Halifax zob. Halifax, lord Woronow S. 32 Woroszylow Kliment Jefremowicz 151 Wowczenko O. W. 90 Wyszyński Andriej Januariewicz 62 T Taagepera Rein 64, 67, 71, 76, 79, 84 Talts N. 131 Tannberg Tonu 64, 68, 81 Tannenbaum F. 131 Tanner Vaino 56 Thomson Clare 84 Tief Otto 57, 73 Timoszenko Siemion Konstantinowicz 58 Timu sk Jakob 131 Tõnisson Jaan 48 Torma August Johannes (do 1940 r. August Johannes Schmidt) 65 Torma August 30, 58 Tonim M. 131 Torsti Pilvi 117 Traynorlan 117 Trocki Lew Dawidowicz (właśc. Lejba Dawidowicz Bronsztejn) 22, 44 Trocki Lew Dawidowicz 30 Trukan German Antonowicz 30 Zajac Dmitrij Wiktorowicz 111 Zając Maja 99 Zapiekłyj Andriej Adolfowicz 90 Zemszał Piotr 90 Zetterberg Seppo 15 Zieliński Jacek 98 Zotow Iwan Stiepanowicz 56 Zubkowa Jelena Juriewna 63 Zubow Andriej Borisowicz 56, 62, 76 U Ż Uczitiel Jefìm Juljewicz 63 Ulmanis Karlis 105 Uluots Jüri 53, 61, 68, 72, 73 Żdanow Andriej Aleksandrowicz 62, 63 Żukówska-Maziarska Anna 32, 43, 81 Żurawski vel Grajewski Przemy sław 114 Żyiynowski Władimir Wolfowicz 105 V Valk Heinz 84 Valter Hannes 32 Z 204
Indeks nazw geograficznych*1 A Abja 96 Abrene (do 1925 i po 1945 Pytałowo; 1925-1938 Jaunlatgale) 11 Afganistan 105 Ainaži 96 Alma-Ata (Almaty) 93 Almaty zob. Alma-Ata archangielska, gubernia 27 Australia 65 Borok 40 Bruksela 113, 118 Brześć Litewski 22, 28 Bułgaria 44 В Babina 40 Baltenland 27 Baltisches Herzogtum zob. Księ stwo Bałtyckie Baltijskij Port zob. Paldiski Bałtyckie, Morze (Bałtyk) 11, 24, 27, 54, 67, 96 bałtyckie, republiki (państwa bał tyckie) 32-35, 46, 47, 50, 51, 56-58, 61, 62, 65, 66, 72, 73, 80, 83, 85, 87, 88, 90-93, 99, 104-106, 109, 113, 114, 123 Bałtyk zob. Bałtyckie, Morze Belgia 25, 31, 65 Berlin 27, 28, 68 Białoruska SRR 93 Białowieska, Puszcza 93 Biełkowa 40 C Cēsis (est. Võnnu, niem. Wenden) 32 Chiny 45 Compiègne 28 Czarne, Morze 67 Czechosłowacja 31 czerepowiecka, gubernia 27 Czudzkie, Jezioro zob. Pejpus, je zioro D Dago zob. Hiuma Dania 7 Dolny Śląsk 73 Dorpat zob. Tartu Dubki 82 Dyneburg 37 Б Estlandia 16, 20, 27 estlandzka, gubernia zob. estoń ska, gubernia estlandzkie, państwo zob. Estonia Estonia (Kraj Estoński, Republika Estonii) passim 1 Indeks nie zawiera nazw geograficznych występujących w przypisach bibliograficznych i aneksie. 205
Indeks nazw geograficznych Estonia Południowa 68 Griadiszcze (est. Gijadischtsche küla) 40 estońska (estlandzka, rewelska), gubernia (Księstwo Estlandzkie) Gijadischtsche küla zob. Griadiszcze Gruzja 93 7, 11, 12, 16, 17, 19, 20 Estońska, Autonomiczna Gubernia H 17, 23 Estońska Komuna Ludu Pracują Haga 93, 101 cego (est. Eesti Töörahva Kom Hapsal (est. Haapsalu) 8 Harjumaa, prowincja 8, 24 muun) 20, 29 Haavikko kylä zob. Kejkino Estońska SRR (Estońska Socjali Helsinki 31, 51, 55, 56, 70, 73, 92 styczna Republika Sowiecka, Hiiumaa zob. Hiuma Estlandzka Republika Sowiec Hiszpania 25 ka) 29, 62, 64, 72, 76, 77, 79, 83-86, 88-90, 97, 101, 103, Hiuma (est. Hiiumaa, szw. Dagö), wyspa 24, 58, 112 109, 111, 112 Holandia 25 Europa 33, 38, 42, 53, 54, 61, 92, 116 I Europa Północno-Wschodnia 32 ezelska, prowincja (powiat) (est. Ikla 96 Ilkino (iżors. Vanaküla, fin. VanhaKuressaare kreis) 17, 19 kylä) 39 Imperium Rosyjskie zob. Rosja F inflancka (liflandzka, liwlandzka, Federacja Rosyjska zob. Rosja liwońska), gubernia 8, 17, 19, Fellinsche kreis zob. fellinska, pro 21, 22 wincja (powiat) Inflanty 73 fellinska, prowincja (powiat) (est. Ingermanlandia zob. Ingria Fellinsche kreis) 17, 19 ingermanlandzka (iżorska), guber Finlandia 7, 21, 23, 46, 50, 51, 55, nia 11, 12 56, 73, 79, 107 Ingria (Ingermanlandia, est. Ingeri Fińska, Zatoka 8, 9, 39, 42, 50, 53, alias Ingerimaa) 9, 31, 39 54, 57, 71, 112, 118, 122 Irboska (ros. Izborsk) 20, 86 Francja 25, 31, 46, 65, 91, 92 Irlandia 65 Islandia 91 G Isvosi küla zob. Izow Gaujienia 96 Iwangorod (est. Jaanilinn) 11, 21, Glõbotschinast
metsnik zob. Gły37, 75, 76, 79, 120 boczina iwangorodzka, gmina 75 Głyboczina (est. Glõbotschinast Izborsk zob. Irboska metsnik) 40 Izow (est. Isvosi küla) 39 206
Indeks nazw geograficznych J Jaama zob. Jamburg Jaanilinn zob. Iwangorod Jamburg (est. Jaama) 35 Järvamaa, prowincja 8, 24 Jaunlatgale zob. Abrene Juchniewicz 53 Juriew zob. Tartu jurjewska, prowincja (powiat) (est. Tartu kreis) 17, 19 Jurmala 87 К Kachkowa (est. Kahkva) 8 Kahkva zob. Kachkowa Kamionka (est. Kamenka saare), wyspa 40 Kanada 23, 65, 105, 117 Kej kino (fin. Haavikko kylä) 39 Kļjastica 53 Klooga, jezioro 58 Kłajpeda 32 Kobõljaki küla zob. Kobylaki Kobylaki (est. Kobõljaki küla) 39 Kohtla-Järve 87 Koidula 120 Komarówka, rzeka 37 Kowno 47, 59 Kraj Estoński zob. Estonia Kraj Peczorski zob. Petseri, prowin cja Krívaj a Luka küla zob. Kriwaja Łuka Krivasoo 30 Kriwaja Łuka (est. Krivaja Luka küla) 39 Kronsztad 68 kruppska, gmina 82, 110 Księstwo Bałtyckie (Baltisches Herzogtum) 27, 28 Księstwo Estlandzkie zob. estoń ska, gubernia Księstwo Kurlandii i Semigalii (He rzogtum Kurland und Semgallen) 28 Kudepi 40 kulej ska, gmina 82 Kullanjoki zob. Miortwickaja, rzeka Kunda, rzeka 7 Kuniczina Gora 120 Kuressaare kreis zob. ezelska, pro wincja (powiat) Kuriczek (est. Kuritscheki küla) 39 Kuritscheki küla zob. Kuriczek Kurlandia 67 kurlandzka, gubernia 12, 19 Kurlandzki, Półwysep 73 Kursk 35 L Läänemaa, prowincja 8, 24 Lämmijärv (ros. Tiopłoje), jezioro 82,119 Leningrad zob. Petersburg leningradzki, obwód 75, 77, 79, 112 Lifiandia zob. Liwonią liflandzka, gubernia zob. inflancka, gubernia Litwa 12, 45, 47, 50, 51, 55-62, 65, 84, 88, 89, 109 Liwonia (Lifiandia) 9, 16, 27 Lobotka 32 Lucyn (łot. Ludza) 8 Ludza zob. Lucyn Luhamaa 120 Ł Ladoga, jezioro 9 Łatgalia 33, 37 207
Indeks nazw geograficznych Ławry 96 Łotewska SRR (Łotewska Socjali styczna Republika Sowiecka) 83, 96 Łotwa 12, 21, 24, 27-35, 42, 45, 47, 50, 51, 53, 55, 56, 58-60, 62, 84, 88, 96, 105, 106, 109, 113,119 M Majdla (est. Maidla jõgi), rzeka 11 Meksyk 105, 117 Meremäe 110 Miikse 119 Miortwickaja (ñn. Kullanjoki), rze ka 39 Misso, gmina 20 Misso, miejscowość 96 moskiewski, obwód (1917-1918) 27 Moskwa 29, 34, 35, 37, 46, 47, 50-56, 58, 59, 62, 65, 66, 75, 76, 81, 90, 91, 98, 101, 103, 105, 108, 109, 110, 113, 114, 117-120, 122, 124 Muhu (est. Muhumaa), wyspa 24, 112 Narewska, Zatoka 8, 112, 118 Newa, rzeka 9, 11 Niemcy (Cesarstwo Niemieckie, Trzecia Rzesza) 22, 23, 27, 28, 33, 44, 46, 50-52, 54, 68, 70, 73 Norwegia 34, 118 Nowaja (est. Novaja küla) 40 nowogrodzka, gubernia 12, 32 Nowogród Wielki (ros. Nowgorod, Republika Nowogrodzka) 7, 19, 27 Nowgorod zob. Nowogród Wielki Nowy Jork 25 Nystad 10 O Odenskoom zob. Osmussaar ołoniecka, gubernia 27 Oman 118 Opolszczyzna 73 Orzeł 35 Ösel zob. Sarema Osmussaar (szw. Odenskoom), wy spa 57, 68 Ozylia zob. Sarema Muhumaa zob. Muhu, wyspa P N Naddnie strže 117 Nadnarwie 11, 39, 49, 79, 86, 103 Narwa (est. Narva; ros. Narwa alias Narowa), rzeka 8, 9, 11, 25, 32, 37, 39, 40, 64, 72, 75, 79, 103, 111, 112, 114, 120 Narwa (est. Narva), miasto 11, 20, 21, 29, ЗО, 32, 37, 55, 72, 73, 79, 86, 90 Narwa, rejon graniczny 36, 40, 49, 77, 87, 102 Paide zob. Weissenstein Paju 30 Pakri, archipelag 58 Pakri, półwysep 97 Paldiski (ros. Bałtijskij Port) 53-55, 58, 97, 105, 110 parnawska (pernauska), prowincja (powiat) (est. Pärnu kreis) 17, 19
Pärnumaa, prowincja 24 Paryż 25, 46 peczorski, powiat Pededze 96 208
Indeks nazw geograficznych Pejpus (est. Peipsi järv; ros. Czudzkie), jezioro 8, 9, 11, 25, 39, 40, 53, 82, 111, 114,119 Petersburg (Sankt Petersburg, Piotrogród, Leningrad) 8, 16, 19, 22, 30-36, 38, 42, 57, 61, 72, 113,118 petersburska, gubernia 8, 11 Petseri (peczorski), powiat (rejon, prowincja) (est. Petserimaa, do 1920 Setumaa, ros. Pieczory, Kraj Peczorski) 9, 11, 19-22, 25, 32, 36, 37, 40, 49, 65, 70, 76, 77, 82, 86, 107 Petseri, miasto zob. Pieczoiy Pieczory, miasto (est. Petseri, ros. Peczory) 32, 40, 64, 76, 79, 86 Pieczurki (est. Petschurki karjamõis) 39 Pihkva zob. Pskowskie, Jezioro Piiri 75 Piirissaar, wyspa (ros. Porka) 40, 111,115 Piirissaarega, gmina 32 Pimža jogi zob. Piusa piotrogrodzka, gubernia 27, 32 Piotrogród zob. Petersburg Piusa, rzeka (est. Pimža jõgi) 11 Poddubie (est. Poddubje küla) 40 Poganoje, jezioro (est. Poganovo järv) 40 Poganovo järv zob. Poganoje, jezioro Polska (Rzeczpospolita) 7, 32, 33, 38, 42, 45, 47, 52, 54, 56, 63, 125 Põlva, prowincja (powiat) (est. Põlvamaa) 82, 110 Põlvamaa zob. Põlva Popovitsa 32 Porka zob. Piirissaar, wyspa północny, obwód (1918-1919) 27 Prusy Wschodnie 50 pskowska, gubernia (1777-1796 na miestnictwo pskowskie, Pskow) 12, 27, 32 pskowska, prowincja 12 pskowski, obwód 64, 70, 76, 82, 112,116 Pskowskie, Jezioro (est. Pihkva järv) 8, 19, 20, 40, 53, 82, 119 Psków 19, 20, 22, 31, 33, 34, 35 Pytałowo zob. Abrene R Rakvere zob. Wesenberg Räpina, 82 Republika Estonii zob. Estonia Republika Nowogrodzka zob. No wogród Wielki Republika Pskowska 31 Rewel zob. Tallinn rewelska, gubernia zob. estońska, gubernia RFN zob.
Niemcy RSFRR zob. Rosja Ropsunhovi kylä zob. Ropsza Ropsza (fin. Ropsunhovi kylä) 39 Rosja (Imperium Rosyjskie, RSFRR, ZSRR, federacja sowiecka, Zwią zek Sowiecki, Sowiety, Federa cja Rosyjska) passim Rossoń (est. Rosona jõgi), rzeka 39 Rosyjska SFRR zob. Rosja Rumunia 31, 47 Rzeczpospolita zob. Polska Ryga 20, 27, 32, 33, 47 Ryska, Zatoka 54 S Saatse 82, 83, 103 209
Indeks nazw geograficznych Saatseski But (est. Saatse saabas) 82, 83, 110, 111, 114 Sallo (Salu), wyspa 40 Sankt Petersburg zob. Petersburg Sarema (Ozylia), wyspa (est. Saare maa, szw. Ösel) 58, 112 Saue 121 Schahintsõi küla zob. Szachincy Schtschutschka jõesuu zob. Szczuczka, rzeka Sebeż zob. Siebież Setomaa (est. Setumaa), gmina 121 Setumaa, gmina zob. Setomaa Setumaa, prowincja (powiat) zob. Petseri, prowincja (powiat) Siebież (Sebeż) 53 siewierodźwińska, gubernia 27 Siksälä 20 Sinimäe 73 Små Köpingen Vätska 121 Smolni 40 Sowiety zob. Rosja Sprechticzi (est. Sprechtitschi küla) 40 Stany Zjednoczone 51, 65, 91, 104, 105, 117 Suursoo 103, ПО Szachincy (est. Schahintsõi küla) 40 Szczuczka, rzeka (est. Schtschut schka jõesuu) 39 Sztokholm 74, 105 Szumilkino 120 Szwajcaria 51, 65 Szwecja 7, 10, 11, 61, 74, 117 T Talabskie, wyspy (est. Talabski saared) 40 Tallinn (Rewel) 8, 16, 18-24, 29, 32-35, 42, 44, 46, 47, 51, 52, 55, 57, 61-63, 65, 66, 68, 72, 73, 76, 84, 87, 92, 96, 98, 99, 102, 107-110, 114, 116, 118, 121 Tartu (niem. Dorpat, ros. Juriew), miasto 16, 20, 23, 29, 35, 40, 41, 48, 51, 61, 89, 91, 95, 96, 98-103, 107, 121 Tartu (est.Tartumaa), prowincja (powiat) 32 Tiopłoje, jezioro zob. Lämmijärv, jezioro Trojena (est. Tresna) 8 Trzecia Rzesza zob. Niemcy U Ukraińska SRR 93 uralski, obwód tymczasowy (1917-1919) 27 V Valga zob. Valka Valka (est. Valga) 96 Vanaküla zob. Ilkino Vanhakylä zob. Ilkino Värska, gmina 103 Värska, miejscowość 83, ПО Värska, rzeka zob. Wjarska, rzeka Vereinigtes Baltisches Herzogtum zob. Zjednoczone Księstwo Bał tyckie Viljandimaa, prowincja 24
Virumaa (Võrumaa), prowincja 8, 24, 32 Vormsi (d. Hiiurootsi), wyspa 112 Võrumaa zob. Virumaa Virumaa Wschodnia (est. Ida-Virumaa; Przynarwie wschodnie) 76, 87, 90 Virumaa Zachodnia, prowincja 7 Võnnu zob. Cēsis 210
Indeks nazw geograficznych W wałkska, prowincja (powiat) (est. Valga kreis) 17, 19 Waszyngton 51 Watykan 31, 51, 65 Weissenstein (est. Paide) 8 Wenden zob. Cēsis werroska, prowincja (powiat) (est. Võru maakond) 17, 19 Wesenberg (est. Rakvere) 8, 18 Wielka Brytania 25, ЗО, 32, 55, 65, 92,97,118 Wielkie Księstwo Finlandzkie 13 Wielkie Księstwo Moskiewskie 7, 11 Wielkie Łuki 72 Wilno 89, 90 Wiskule 93 Witebsk 19 Wjarska (Värska), rzeka 8 Włochy 25, 65 wołogodzka, gubernia 27 Woroneż 35 Wtroja (est. Vtroja jõe), rzeka Wymorski (est. Võmmorski) 40 Z zachodni, obwód tymczasowy (1917-1918) 27 Zachodnioestoński, Archipelag 22 Zjednoczone Księstwo Bałtyckie (Vereinigtes Baltisches Herzog tum) 28 ZSRR zob. Rosja Związek Komun Obwodu Północ nego 27 Związek Sowiecki zob. Rosja 211 |
| any_adam_object | 1 |
| any_adam_object_boolean | 1 |
| author | Materski, Wojciech 1944- |
| author_GND | (DE-588)12484474X |
| author_facet | Materski, Wojciech 1944- |
| author_role | aut |
| author_sort | Materski, Wojciech 1944- |
| author_variant | w m wm |
| building | Verbundindex |
| bvnumber | BV047114587 |
| ctrlnum | (OCoLC)1235885931 (DE-599)BVBBV047114587 |
| era | Geschichte 1917-2018 gnd |
| era_facet | Geschichte 1917-2018 |
| format | Book |
| fullrecord | <?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><collection xmlns="http://www.loc.gov/MARC21/slim"><record><leader>00000nam a2200000 cb4500</leader><controlfield tag="001">BV047114587</controlfield><controlfield tag="003">DE-604</controlfield><controlfield tag="005">20220208</controlfield><controlfield tag="007">t</controlfield><controlfield tag="008">210129s2020 a||| |||| 00||| pol d</controlfield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">9788365972941</subfield><subfield code="9">978-83-65972-94-1</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(OCoLC)1235885931</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(DE-599)BVBBV047114587</subfield></datafield><datafield tag="040" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-604</subfield><subfield code="b">ger</subfield><subfield code="e">rda</subfield></datafield><datafield tag="041" ind1="0" ind2=" "><subfield code="a">pol</subfield><subfield code="a">rus</subfield></datafield><datafield tag="049" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-12</subfield></datafield><datafield tag="084" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">OST</subfield><subfield code="q">DE-12</subfield><subfield code="2">fid</subfield></datafield><datafield tag="100" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Materski, Wojciech</subfield><subfield code="d">1944-</subfield><subfield code="e">Verfasser</subfield><subfield code="0">(DE-588)12484474X</subfield><subfield code="4">aut</subfield></datafield><datafield tag="245" ind1="1" ind2="0"><subfield code="a">W obronie piędzi rodzimej ziemi</subfield><subfield code="b">estońsko-sowiecki rosyjski spór terytorialny 1917-2018 = Defending a span of native land : the Estonian-Soviet/Russian territorial dispute between 1917 and 2018 = Na zaščite každoj pjadi rodnoj zemli : ėstonsko-sovetskij/rossijskij territorialʹnych spor 1917-2018</subfield><subfield code="c">Wojciech Materski</subfield></datafield><datafield tag="246" ind1="1" ind2="1"><subfield code="a">Defending a span of native land</subfield></datafield><datafield tag="246" ind1="1" ind2="1"><subfield code="6">880-01</subfield><subfield code="a">Na zaščite každoj pjadi rodnoj zemli</subfield></datafield><datafield tag="264" ind1=" " ind2="1"><subfield code="a">Warszawa</subfield><subfield code="b">Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk</subfield><subfield code="c">2020</subfield></datafield><datafield tag="264" ind1=" " ind2="1"><subfield code="a">Warszawa</subfield><subfield code="b">Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumenia</subfield></datafield><datafield tag="300" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">211 Seiten</subfield><subfield code="b">Illustrationen, Karten</subfield><subfield code="c">21 cm</subfield></datafield><datafield tag="336" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">txt</subfield><subfield code="2">rdacontent</subfield></datafield><datafield tag="337" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">n</subfield><subfield code="2">rdamedia</subfield></datafield><datafield tag="338" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">nc</subfield><subfield code="2">rdacarrier</subfield></datafield><datafield tag="490" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">East of the West = Wschód Zachodu</subfield><subfield code="v">tom 6</subfield></datafield><datafield tag="500" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Literaturverzeichnis Seite 177-190</subfield></datafield><datafield tag="546" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Text polnisch, teilweise russisch</subfield></datafield><datafield tag="546" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Zusammenfassungen auf Englisch und Russisch</subfield></datafield><datafield tag="546" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">Teilweise kyrillische Schrift</subfield></datafield><datafield tag="648" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Geschichte 1917-2018</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Staatsgebiet</subfield><subfield code="0">(DE-588)4182646-2</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Estland</subfield><subfield code="0">(DE-588)4015587-0</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Sowjetunion</subfield><subfield code="0">(DE-588)4077548-3</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Russland</subfield><subfield code="0">(DE-588)4076899-5</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="0"><subfield code="a">Russland</subfield><subfield code="0">(DE-588)4076899-5</subfield><subfield code="D">g</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="1"><subfield code="a">Sowjetunion</subfield><subfield code="0">(DE-588)4077548-3</subfield><subfield code="D">g</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="2"><subfield code="a">Estland</subfield><subfield code="0">(DE-588)4015587-0</subfield><subfield code="D">g</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="3"><subfield code="a">Staatsgebiet</subfield><subfield code="0">(DE-588)4182646-2</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="4"><subfield code="a">Geschichte 1917-2018</subfield><subfield code="A">z</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2=" "><subfield code="5">DE-604</subfield></datafield><datafield tag="830" ind1=" " ind2="0"><subfield code="a">East of the West = Wschód Zachodu</subfield><subfield code="v">tom 6</subfield><subfield code="w">(DE-604)BV043810771</subfield><subfield code="9">6</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032521008&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Inhaltsverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032521008&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Literaturverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032521008&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Abstract</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032521008&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Abstract</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032521008&sequence=000009&line_number=0005&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Register // Ortsregister</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032521008&sequence=000011&line_number=0006&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Register // Personenregister</subfield></datafield><datafield tag="880" ind1="1" ind2="1"><subfield code="6">246-01/(N</subfield><subfield code="a">На защите каждой пяди родной земли</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="f">sla</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="n">oe</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="q">BSB_NED_20220208</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">909</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">0904</subfield><subfield code="g">4798</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">909</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">090511</subfield><subfield code="g">4798</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">909</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">090512</subfield><subfield code="g">4798</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">909</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">090511</subfield><subfield code="g">471</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">909</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">090512</subfield><subfield code="g">471</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">909</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">0904</subfield><subfield code="g">471</subfield></datafield><datafield tag="943" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-032521008</subfield></datafield></record></collection> |
| geographic | Estland (DE-588)4015587-0 gnd Sowjetunion (DE-588)4077548-3 gnd Russland (DE-588)4076899-5 gnd |
| geographic_facet | Estland Sowjetunion Russland |
| id | DE-604.BV047114587 |
| illustrated | Illustrated |
| index_date | 2024-07-03T16:27:04Z |
| indexdate | 2024-10-30T13:05:41Z |
| institution | BVB |
| isbn | 9788365972941 |
| language | Polish Russian |
| oai_aleph_id | oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-032521008 |
| oclc_num | 1235885931 |
| open_access_boolean | |
| owner | DE-12 |
| owner_facet | DE-12 |
| physical | 211 Seiten Illustrationen, Karten 21 cm |
| psigel | BSB_NED_20220208 |
| publishDate | 2020 |
| publishDateSearch | 2020 |
| publishDateSort | 2020 |
| publisher | Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumenia |
| record_format | marc |
| series | East of the West = Wschód Zachodu |
| series2 | East of the West = Wschód Zachodu |
| spelling | Materski, Wojciech 1944- Verfasser (DE-588)12484474X aut W obronie piędzi rodzimej ziemi estońsko-sowiecki rosyjski spór terytorialny 1917-2018 = Defending a span of native land : the Estonian-Soviet/Russian territorial dispute between 1917 and 2018 = Na zaščite každoj pjadi rodnoj zemli : ėstonsko-sovetskij/rossijskij territorialʹnych spor 1917-2018 Wojciech Materski Defending a span of native land 880-01 Na zaščite každoj pjadi rodnoj zemli Warszawa Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk 2020 Warszawa Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumenia 211 Seiten Illustrationen, Karten 21 cm txt rdacontent n rdamedia nc rdacarrier East of the West = Wschód Zachodu tom 6 Literaturverzeichnis Seite 177-190 Text polnisch, teilweise russisch Zusammenfassungen auf Englisch und Russisch Teilweise kyrillische Schrift Geschichte 1917-2018 gnd rswk-swf Staatsgebiet (DE-588)4182646-2 gnd rswk-swf Estland (DE-588)4015587-0 gnd rswk-swf Sowjetunion (DE-588)4077548-3 gnd rswk-swf Russland (DE-588)4076899-5 gnd rswk-swf Russland (DE-588)4076899-5 g Sowjetunion (DE-588)4077548-3 g Estland (DE-588)4015587-0 g Staatsgebiet (DE-588)4182646-2 s Geschichte 1917-2018 z DE-604 East of the West = Wschód Zachodu tom 6 (DE-604)BV043810771 6 Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032521008&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Inhaltsverzeichnis Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032521008&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Literaturverzeichnis Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032521008&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Abstract Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032521008&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Abstract Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032521008&sequence=000009&line_number=0005&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Register // Ortsregister Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032521008&sequence=000011&line_number=0006&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Register // Personenregister 246-01/(N На защите каждой пяди родной земли |
| spellingShingle | Materski, Wojciech 1944- W obronie piędzi rodzimej ziemi estońsko-sowiecki rosyjski spór terytorialny 1917-2018 = Defending a span of native land : the Estonian-Soviet/Russian territorial dispute between 1917 and 2018 = Na zaščite každoj pjadi rodnoj zemli : ėstonsko-sovetskij/rossijskij territorialʹnych spor 1917-2018 East of the West = Wschód Zachodu Staatsgebiet (DE-588)4182646-2 gnd |
| subject_GND | (DE-588)4182646-2 (DE-588)4015587-0 (DE-588)4077548-3 (DE-588)4076899-5 |
| title | W obronie piędzi rodzimej ziemi estońsko-sowiecki rosyjski spór terytorialny 1917-2018 = Defending a span of native land : the Estonian-Soviet/Russian territorial dispute between 1917 and 2018 = Na zaščite každoj pjadi rodnoj zemli : ėstonsko-sovetskij/rossijskij territorialʹnych spor 1917-2018 |
| title_alt | Defending a span of native land Na zaščite každoj pjadi rodnoj zemli |
| title_auth | W obronie piędzi rodzimej ziemi estońsko-sowiecki rosyjski spór terytorialny 1917-2018 = Defending a span of native land : the Estonian-Soviet/Russian territorial dispute between 1917 and 2018 = Na zaščite každoj pjadi rodnoj zemli : ėstonsko-sovetskij/rossijskij territorialʹnych spor 1917-2018 |
| title_exact_search | W obronie piędzi rodzimej ziemi estońsko-sowiecki rosyjski spór terytorialny 1917-2018 = Defending a span of native land : the Estonian-Soviet/Russian territorial dispute between 1917 and 2018 = Na zaščite každoj pjadi rodnoj zemli : ėstonsko-sovetskij/rossijskij territorialʹnych spor 1917-2018 |
| title_exact_search_txtP | W obronie piędzi rodzimej ziemi estońsko-sowiecki rosyjski spór terytorialny 1917-2018 = Defending a span of native land : the Estonian-Soviet/Russian territorial dispute between 1917 and 2018 = Na zaščite každoj pjadi rodnoj zemli : ėstonsko-sovetskij/rossijskij territorialʹnych spor 1917-2018 |
| title_full | W obronie piędzi rodzimej ziemi estońsko-sowiecki rosyjski spór terytorialny 1917-2018 = Defending a span of native land : the Estonian-Soviet/Russian territorial dispute between 1917 and 2018 = Na zaščite každoj pjadi rodnoj zemli : ėstonsko-sovetskij/rossijskij territorialʹnych spor 1917-2018 Wojciech Materski |
| title_fullStr | W obronie piędzi rodzimej ziemi estońsko-sowiecki rosyjski spór terytorialny 1917-2018 = Defending a span of native land : the Estonian-Soviet/Russian territorial dispute between 1917 and 2018 = Na zaščite každoj pjadi rodnoj zemli : ėstonsko-sovetskij/rossijskij territorialʹnych spor 1917-2018 Wojciech Materski |
| title_full_unstemmed | W obronie piędzi rodzimej ziemi estońsko-sowiecki rosyjski spór terytorialny 1917-2018 = Defending a span of native land : the Estonian-Soviet/Russian territorial dispute between 1917 and 2018 = Na zaščite každoj pjadi rodnoj zemli : ėstonsko-sovetskij/rossijskij territorialʹnych spor 1917-2018 Wojciech Materski |
| title_short | W obronie piędzi rodzimej ziemi |
| title_sort | w obronie piedzi rodzimej ziemi estonsko sowiecki rosyjski spor terytorialny 1917 2018 defending a span of native land the estonian soviet russian territorial dispute between 1917 and 2018 na zascite kazdoj pjadi rodnoj zemli estonsko sovetskij rossijskij territorialʹnych spor 1917 2018 |
| title_sub | estońsko-sowiecki rosyjski spór terytorialny 1917-2018 = Defending a span of native land : the Estonian-Soviet/Russian territorial dispute between 1917 and 2018 = Na zaščite každoj pjadi rodnoj zemli : ėstonsko-sovetskij/rossijskij territorialʹnych spor 1917-2018 |
| topic | Staatsgebiet (DE-588)4182646-2 gnd |
| topic_facet | Staatsgebiet Estland Sowjetunion Russland |
| url | http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032521008&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032521008&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032521008&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032521008&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032521008&sequence=000009&line_number=0005&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032521008&sequence=000011&line_number=0006&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |
| volume_link | (DE-604)BV043810771 |
| work_keys_str_mv | AT materskiwojciech wobroniepiedzirodzimejziemiestonskosowieckirosyjskisporterytorialny19172018defendingaspanofnativelandtheestoniansovietrussianterritorialdisputebetween1917and2018nazascitekazdojpjadirodnojzemliestonskosovetskijrossijskijterritorialʹnychspor19172018 AT materskiwojciech defendingaspanofnativeland AT materskiwojciech nazascitekazdojpjadirodnojzemli |