Na licencji Moskwy: wokół Gomułki, Bermana i innych 1943-1970 = Licensed by Moscow
Gespeichert in:
| 1. Verfasser: | |
|---|---|
| Format: | Buch |
| Sprache: | Polish |
| Veröffentlicht: |
Warszawa
Instytut Pamięci Narodowej. Komisja Ścigania Zbrodni przecikwko Narodowi Polskiemu
2020
|
| Schlagworte: | |
| Online-Zugang: | Inhaltsverzeichnis Inhaltsverzeichnis Abstract Literaturverzeichnis Register // Personenregister Abstract |
| Beschreibung: | 592 Seiten 21 cm |
| ISBN: | 9788380989764 |
Internformat
MARC
| LEADER | 00000nam a2200000 c 4500 | ||
|---|---|---|---|
| 001 | BV047023112 | ||
| 003 | DE-604 | ||
| 005 | 20221020 | ||
| 007 | t | ||
| 008 | 201123s2020 |||| 00||| pol d | ||
| 020 | |a 9788380989764 |9 978-83-8098-976-4 | ||
| 035 | |a (OCoLC)1224015224 | ||
| 035 | |a (DE-599)BVBBV047023112 | ||
| 040 | |a DE-604 |b ger |e rda | ||
| 041 | 0 | |a pol | |
| 049 | |a DE-12 |a DE-Re13 | ||
| 084 | |a OST |q DE-12 |2 fid | ||
| 100 | 1 | |a Spałek, Robert |d 1971- |e Verfasser |0 (DE-588)1214655491 |4 aut | |
| 245 | 1 | 0 | |a Na licencji Moskwy |b wokół Gomułki, Bermana i innych 1943-1970 = Licensed by Moscow |c Robert Spałek |
| 246 | 1 | 1 | |a Licensed by Moscow |
| 264 | 1 | |a Warszawa |b Instytut Pamięci Narodowej. Komisja Ścigania Zbrodni przecikwko Narodowi Polskiemu |c 2020 | |
| 300 | |a 592 Seiten |c 21 cm | ||
| 336 | |b txt |2 rdacontent | ||
| 337 | |b n |2 rdamedia | ||
| 338 | |b nc |2 rdacarrier | ||
| 546 | |a Zusammenfassung in englischer Sprache: Licensed by Moscow | ||
| 600 | 1 | 7 | |a Gomułka, Władysław |d 1905-1982 |0 (DE-588)11854067X |2 gnd |9 rswk-swf |
| 600 | 1 | 7 | |a Berman, Jakub |d 1901-1984 |0 (DE-588)123634571 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 610 | 1 | 7 | |a Polska / Służba Bezpieczeństwa / 1945-1990 |2 jhpk |
| 610 | 2 | 7 | |a Kommunistische Partei Polens |0 (DE-588)4350955-1 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 648 | 7 | |a Geschichte 1943-1970 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 650 | 7 | |a Komunizm / Polska / 1945-1990 |2 jhpk | |
| 650 | 7 | |a Przywódcy polityczni / Polska / 1945-1990 |2 jhpk | |
| 650 | 0 | 7 | |a Politik |0 (DE-588)4046514-7 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 651 | 7 | |a Polska / 1944-1989 (Polska Ludowa) |2 jhpk | |
| 651 | 7 | |a Polen |0 (DE-588)4046496-9 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 689 | 0 | 0 | |a Gomułka, Władysław |d 1905-1982 |0 (DE-588)11854067X |D p |
| 689 | 0 | 1 | |a Berman, Jakub |d 1901-1984 |0 (DE-588)123634571 |D p |
| 689 | 0 | 2 | |a Polen |0 (DE-588)4046496-9 |D g |
| 689 | 0 | 3 | |a Kommunistische Partei Polens |0 (DE-588)4350955-1 |D b |
| 689 | 0 | 4 | |a Politik |0 (DE-588)4046514-7 |D s |
| 689 | 0 | 5 | |a Geschichte 1943-1970 |A z |
| 689 | 0 | |5 DE-604 | |
| 856 | 4 | 2 | |m HEBIS Datenaustausch |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032430547&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Inhaltsverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032430547&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Inhaltsverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032430547&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Abstract |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032430547&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Literaturverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032430547&sequence=000009&line_number=0005&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Register // Personenregister |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032430547&sequence=000011&line_number=0006&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Abstract |
| 940 | 1 | |n oe | |
| 940 | 1 | |q BSB_NED_20220128 | |
| 999 | |a oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-032430547 | ||
| 942 | 1 | 1 | |c 909 |e 22/bsb |f 0904 |g 438 |
Datensatz im Suchindex
| _version_ | 1804181989658460160 |
|---|---|
| adam_text | Robert Spalek
NA LICENCJI MOSKWY
WOKOtGOMUtKI,BERMANAiINNYCH
1943-1970
Warszawa 2020
Spis tresci
Wprowadzenie 7
ROZDZIALI
Centralne Biuro Komunistow Polski 17
ROZDZIAL II
Z dziejow konfiiktow personalno-ideowych w kierownictwie PPR 79
ROZDZIAL III
Upadek Gomulki jako element powstania PZPR 117
ROZDZIAL IV
Bez jednoosobowej dyktatury Bierut, Berman, Mine 189
ROZDZIAL V
Sledztwa i procesy rozliczeniowe wyzszej kadry
Ministerstwa Bezpieczenstwa Publicznego 241
ROZDZIAL VI
Jakub Berman Polityczny emeryt w materialach
Shizby Bezpieczenstwa 291
ROZDZIAL VII
Narodowiec, reformator, antysemita, prawdziwy komunista?
O dziewi^tnastu latach przywodztwa Wladystawa Gomulki 345
ROZDZIAL VIII
Zawodowy i prywatny portret charakterologiczny I sekretarza 441
ROZDZIAL IX
W miejsce epilogu 505
Glosa Tajny referat Jakuba Bermana 535
Zródla pierwodruków
Summary
Podziçkowania
Wykaz skrótów
Bibliografía
Indeks osób
Spis treści Wprowadzenie ............................................................................................. 7 ROZDZIALI Centralne Biuro Komunistów Polski......................................................... 17 ROZDZIAŁ II Z dziejów konfliktów personalno-ideowych w kierownictwie PPR........ 79 ROZDZIAŁ III Upadek Gomułki jako element powstania PZPR..................................... 117 ROZDZIAŁ IV Bez jednoosobowej dyktatury. Bierut, Berman, Minc............................. 189 ROZDZIAŁ V Śledztwa i procesy rozliczeniowe wyższej kadry Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego.............................................. 241 ROZDZIAŁ VI Jakub Berman. Polityczny emeryt w materiałach Służby Bezpieczeństwa............................................................................... 291 ROZDZIAŁ VII Narodowiec, reformator, antysemita, prawdziwy komunista? O dziewiętnastu latach przywództwa Władysława Gomułki.................. 345 ROZDZIAŁ VIII Zawodowy i prywatny portret charakterologiczny I sekretarza............. 441 ROZDZIAŁ IX W miejsce epilogu........................................................................................ 505 Glosa. Tajny referat Jakuba Bermana 535
Źródła pierwodruków 539 Summary....................................................................................................... 541 Podziękowania.............................................................................................. 543 Wykaz skrótów.............................................................................................. 547 Bibliografia.................................................................................................... 551 Indeks osób .................................................................................................. 577
Summary Licensed by Moscow. GomuMca, Berman and others (1943- 1970) This book deals with people who came to power in post-war Po land thanks to Moscow’s support. It contains eight thematic and chronological chapters and a conclusion that summarizes the main argument; what is untypical is that the chapters are not direct con tinuation of another, each being a separate study of a given issue. The narration centers around the biographies, the activity, and the character of Władysław Gomułka and Jakub Berman - two pol iticians of the Communist Party of Poland (KPP), the Polish Work ers’ Party, and the Polish United Workers’ Party — undoubtedly the key figures in the seventy years’ history of communism in Poland. In brief, the former was the party and state chief who served the longest in post-war Poland (until now), while the latter became one of the major political players who “arranged“ the political reality be fore 1956; sometimes he was called the grey eminence of Polish Stal inism. Other major figures described in the book include: Bolesław Bierut, president of Poland, First Secretary of the Central Party (PZPR) Committee, who was on the one hand Gomulka’s rival, and Berman’s friend and principal. There are many secondary figures, from the important and key members of the communist elite, through the henchmen of State Security, to the Moscow leaders: Joseph Stalin, Nikita Khrushchev, and Leonid Brezhnev. There are described the entanglements and underpinnings the communist rulers of Poland had to face, and which they have helped to create themselves as well. This a
story of choices that they made. This is the background that highlights their characters. The author describes fights between the different cliques of communist
542 Summary decision-makers and the actual consequences of their action. He notes how they tried to account for Stalinist terror and often failed, including the self-aggressive terror that targeted members of their own party. The basic themes of the story concern the 1940s, 1950s, and 1960s, which find their respective epilogues in the 1970s or even in the 1980s. The starting point is the early preparations to establish the Central Bureau of Communists of Poland in Moscow, which should be dated 1943, and the conventional, because it is approximate final date being the fall of Gomulka’s rule in December 1970. When one condemns the actions of the communists, their men tality and the system they had built should not preclude an objective and reliable analysis of their motives and their way of thinking. Not in order to justify but to understand, to reach beyond the contem porary views of the left or the right, delve beyond the clichés and, in the first place, to say what actually happened. To what extent was the revolutionary zeal of Polish communists filled with ideological and political “missionary drive”, how far was it treason, career-mak ing, fear, individual pathologies or belief in historical determinism? Where did the “long arm of Moscow” reach, where was the end of command and control, and where was the beginning of active adap tation of the system to the local conditions? The book, naturally, does not provide answers to all such ques tions, but might help the Reader to formulate their own answer, and broadens the perspective from which one could learn about the
post-communist past and formulate an assessment. Most studies collected in this book had been published before, in part or in total. They were edited, supplemented or redacted.
BIBLIOGRAFIA (zawiera pozycje cytowane) 1. Źródła archiwalne Archiwum Akt Nowych Akta osobowe Bolesław Bierut ֊ Archiwum Centralne Biuro Komunistów Polski w ZSRR Kolekcja dokumentów dotyczących ruchu robotniczego i jego działaczy zgromadzona przez Centralną Komisję Kontroli Partyjnej PZPR Komitet Centralny Polskiej Partii Robotniczej (korespondencja, depesze) Komitet Centralny Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (Sekretariat Władysława Gomułki, Sekretariat Bolesława Bieruta, narady i konfe rencje) Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego Polski Sztab Partyzancki w ZSRR Prokuratura Generalna Spuścizna Jakuba Bermana Związek Patriotów Polskich w ZSRR Archiwum Dokumentacji Historycznej PRL Kolekcja Andrzeja Werblana Kolekcja Jana Ptasińskiego Kolekcja Walerego Namiotkiewicza Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego (Departament X) Ministerstwo Spraw Wewnętrznych w Warszawie Ministerstwo Spraw We wnętrznych w Warszawie 1956-1990 Sąd Wojewódzki dla m.st. Warszawy 1951-1975 Szefostwo Wojskowej Służby Wewnętrznej w Warszawie Zbiór dokumentów dotyczących Układu Warszawskiego
552 Bibliografia Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych Księga Nabytków i Ubytków Archiwum Ośrodka Karta Kolekcja Jerzego Poksińskiego Varia 2. Źródła drukowane Aparat bezpieczeństwa w latach 1944-1956. Taktyka, strategia, metody, cz. 1: Lata 1945-1947, Warszawa 1994, oprać. A. Paczkowski. Aparat bezpieczeństwa w Polsce w latach 1953-1954. Taktyka, strategia, metody, wybór i oprać. G. Majchrzak, A. Paczkowski, Warszawa 2004. Bieńkowski W, Socjologia klęski, Paryż 1971. „Bijące serce Partii . Dzienniki personalne Ministerstwa Bezpieczeństwa Publiczne go, 1.1:1945-1947, red. A.K. Kunert, R.E. Stolarski, Warszawa 2001. Biuletyny dzienne Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego 1949-1950, red. Ł. Kamiński, Warszawa 2004. Centrum władzy. Protokoły posiedzeń kierownictwa PZPR. Wybór z łat 1949-1970, oprać. A. Dudek, A. Kochański, K. Peršak, Warszawa 2000. Dokumenty centralnych władz Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej marzeclistopad 56, red. M. Jabłonowski, W. Janowski, A. Skrzypek, W. Władyka, Warszawa 2009. Dwa dokumenty o działalności Polskiego Sztabu Partyzanckiego, oprać. H.D., „Woj skowy Przegląd Historyczny” 1962, nr 22 (specjalny). Dyskusje ideologiczno-polityczne wśród lewicy polskiej w ZSRR na przełomie 1943/1944 r. (Wybór dokumentów), wybór i oprać. E. Syzdek, Warszawa 1985. Engels E, Dzieła, t. 5, Warszawa 1962. Engels E, Dzieła, t. 6, Warszawa 1963. Engels E, Dzieła, t. 27, Warszawa 1989. Garlicki A., Z tajnych archiwów, Warszawa 1993. Gomułka i inni. Dokumenty z archiwum КС 1948-1982, oprać. J. Andrzejewski [A. Paczkowski], Londyn 1987. Gomułka i Stalin -
notatka Andrzeja Werblana z rozmowy z Władysławem Go mułką z 22 stycznia 1981 r., „Polityka” 2010, nr 10. Gomułka W., Artykuły i przemówienia, t. 1: styczeń 1943-grudzień 1945, War szawa 1962. Gomułka W., O naszej partii, Warszawa 1969.
Bibliografia 553 Gomułka W., O problemie niemieckim, [b.m.w.] 1969. Gomułka W., Polska Partia Robotnicza w walce o utrwalenie demokracji ludowej [w:] Narada Informacyjna dziewięciu Partii, Warszawa 1947. Gomułka W., Przemówienia (październik 1956 - wrzesień 1957), Warszawa 1957. Gomułka W, Przemówienia (wrzesień 1957-grudzień 1958), Warszawa 1959. Gomułka W, Przemówienia 1960, Warszawa 1961. Gomułka W, Przemówienia (lipiec 1964 - grudzień 1966), Warszawa 1967. Gomułka W., Referat na plenum КС PPR 3 czerwca 1948, „Miesięcznik Literacki” 1983, nr 2, s. 78-87. Gomułka W, W walce o demokrację ludową, 1 1-2, Warszawa 1947. Gomułka W., Z kart naszej historii, Warszawa 1982. . Informacja przedstawiciela КС PPR na zebraniu komunistów polskich w Moskwie, 8 VII 1944 r., „Z Pola Walki” 1961, nr 4. Kierownictwo PPR i PZPR wobec wojska 1944-1956, oprać. J. Poksiński, A. Ko chański, K. Peršak, Warszawa 2003. Kochański A., Dwie autobiografie Bolesława Bieruta z 1940 i 1941 roku, „Zeszyty Historyczne” 2008, nr 163. Komintern i wtoraja mirowaja wojna, t. 2, oprać. N. Lebiediewa, M. Narinskij, Moskwa 1998. Lampe A., Notatki Alfreda Lampego dotyczące zagadnień programowych [sier pień-wrzesień 1943 r.], oprać. A. Przygoński, „Archiwum Ruchu Robotni czego” 1984, t. 9. Lampe R., Do redakcji Archiwum Ruchu Robotniczego, 12 XII1982, „Archiwum Ruchu Robotniczego” 1984, t. 9. List Biura Komunistów Polskich w ZSRR do КС PPR z dn. 18 VII [19]44 r., „Zeszyty Historyczne” 1973, nr 26. List do redakcji Archiwum Ruchu Robotniczego w sprawie „protokołu pierwszego posiedzenia Krajowej Rady Narodowej” i
„dyskusji w PPR w sprawie zjednocze nia sił demokratycznych (Notatki protokolarne z posiedzeń КС PPR maj-czer wiec 1944) , „Archiwum Ruchu Robotniczego” 1977, t. 4. List КС PPR „Do Towjarzysza] Dfymitrowa] z 7.03.1944 r., „Zeszyty Historycz ne” 1973, nr 26. List Władysława Gomułki do [Józefa] Stalina, 14 XII1948 r., „Dziś” 1993, nr 6. NKWD i polskie podziemie 1944-1945. Z „teczek specjalnych Józefa W. Stalina, red. ros. A.F. Noskowa; red. poi. A. Fitowa, Kraków 1998. Marat S., Snopkiewicz J., Ludzie bezpieki. Dokumentacja czasu bezprawia, War szawa 1990. Marzec 1968 trzydzieści lat później, t. 2: Dzień po dniu w raportach SB oraz Wy działu Organizacyjnego КС PZPR. Aneks źródłowy, oprać. M. Zaremba, War szawa 1998.
554 Bibliografia Marzec 1968 w dokumentach MSW, 1.1, red. F. Dąbrowski, P. Gontarczyk, P. To masik, Warszawa 2008. Marzec 1968 w dokumentach MSW, t. 2, cz. 1, red. F. Dąbrowski, P. Gontarczyk, P. Tomasik, Warszawa 2009. Marzec 1968 w dokumentach MSW, t. 2, cz. 2, red. F. Dąbrowski, P. Gontarczyk, P. Tomasik, Warszawa 2015. Nalepa E.J., Czystka w korpusie oficerskim. Wydarzenia 1967 roku w Wojsku Pol skim w dokumentach, Warszawa 2000. Notatki Stanisława Trepczyńskiego z posiedzeń Biura Politycznego КС PZPR do tyczące wydarzeń w Czechosłowacji w 1968 roku, oprać. J. Eisler [w:] Wokół praskiej wiosny. Polska i Czechosłowacja w 1968 roku, red. Ł. Kamiński, War szawa 2004. Nowotko-Mołojec. Z początków PPR. Nieznane relacje Władysława Gomułki i Fran ciszka Jóźwiaka, posi. R. Zimand „Leopolita”, Londyn 1986. Międzynarodowa Narada Partii Komunistycznych i Robotniczych - Moskwa: czer wiec 1969, Warszawa 1969. Organizacja i działania bojowe Ludowego Wojska Polskiego w latach 1943-1945. Dzia łalność aparatu polityczno-wychowawczego, t. 4, red. I. Blum, Warszawa 1963. Oryginalne dokumenty Władysława Gomułki [w:] R. Strzelecki-Gomułka, E. Sal wa-Syzdek, Między realizmem a utopią. Władysław Gomułka we wspomnie niach syna, Warszawa 2003. Oświadczenie Jakuba Bermana, 30 IX1956 r., „Nowe Drogi” 1956, nr 10 (88). Plenum КС PPR w czerwcu 1948 r. Spór w kierownictwie partii o tradycję polskiego ruchu robotniczego, red. B. Syzdek, „Z Pola Walki” 1983, nr 1. Poksiński J., Bierut u Stalina [notatka, 1 VIII 1949 r.j, „Polityka” 1993, nr 18. Poksiński J., Nieznane sprawozdanie komisji
Romana Nowaka w sprawie odpowie dzialności za stalinowskie bezprawie w Polsce, „Literatura” 1992, nr 7. Polska Partia Robotnicza. Dokumenty programowe 1942-1948, oprać. M. Mali nowski i in., Warszawa 1984. Polska pod reżimem komunistycznym. Sprawozdanie z sytuacji w kraju (19441949), oprać. J. Mysiakowska-Muszyńska, W. J. Muszyński, Warszawa 2015. Polska w dokumentach z archiwów rosyjskich 1949-1953, wybór i oprać. A. Ko chański, G.P. Muraszko, A.F. Noskowa, A. Paczkowski, K. Peršak, Warszawa 2000. Polska-ZSRR. Struktury podległości. Dokumenty КС WKP(b) 1944-1949, red. G.A. Bordiugow i in., Warszawa 1995. Polskie Dokumenty Dyplomatyczne 1957, red. K. Ruchniewicz, T. Szumowski (współpr. P. Długołęcki), Warszawa 2006. Posiedzenie Bjiura] P[olitycznego] z dn. 6 III [19]48 r., oprać. A. Werblan, „Dziś” 1993, nr 2.
Bibliografìa 555 Proces księdza biskupa Kaczmarka i innych członków ośrodka antypaństwowego i antyludowego. Stenogram procesu odbytego przed Wojskowym Sądem Rejono wym w Warszawie w dniach 14IX-21IX1953 r., red. J. Siemianowski, War szawa 1953. Proces Romana Romkowskiego, Józefa Różańskiego i Anatola Fejgina w 1957 roku, cz. 1-2, oprać. M. Jabłonowski, W. Janowski, Warszawa 2011. Projekt sprawozdania komisji Romana Nowaka, powołanej na VIII plenum КС w październiku 1956 r. dla zbadania działalności komisji Biura Politycznego do spraw bezpieczeństwa publicznego [w:] C. Kozłowski, Namiestnik Stalina, Warszawa 1993 [aneks 2]. Protokoły posiedzeń Biura Politycznego КС PPR 1944-1945, oprać. A. Kochański, Warszawa 1992. Protokoły posiedzeń Biura Politycznego КС PPR 1947-1948, oprac. A. Kochański, Warszawa 2002. Protokoły posiedzeń Komisji do Spraw Organizacji Polskiego Komitetu Narodowego, 25 XII1943 - 4 11944 r., oprać. E. Syzdek, „Archiwum Ruchu Robotnicze go” 1984, t. 9. Przemówienie I sekretarza КС PZPR tow. Władysława Gomułki na spotkaniu z ak tywem warszawskim w dniu 19 marca 1968 r., „Nowe Drogi” 1968, nr 4. Przemówienie tow. Wiesława na plenarnym posiedzeniu КС PPR w dn[iu] 3 czerwca 1948 roku, „Zeszyty Historyczne” 1975, nr 34. Przemówienie Władysława Gomułki podsumowujące dyskusje na plenum КС PPR, 14 IV1947 r., „Archiwum Ruchu Robotniczego” 1984, t. 9. Przemówienie Władysława Gomułki z 20X1956 r., „Nowe Drogi” 1956, nr 10. Raina R, Czy Gomułka był antysemitą? Kulisy „Marca 1968” [część: Dokumenty], Warszawa 2019. Raport kierownika Wojewódzkiego Urzędu ds.
Bezpieczeństwa Publicznego ppłk. Włodzimierza Zwierchanowskiego do przewodniczącego KdsBP Wła dysława Dworakowskiego, 8 I 1955 r. [w:] Osaczanie Gomułki [trzy doku menty ze źródeł prywatnych], oprać. A. Werblan, „Przegląd Tygodniowy” 1997. Raport komisji [Mariana] Mazura, „Gazeta Wyborcza , 22 11999. Referat Władysława Gomułki wygłoszony na plenarnym posiedzeniu Komitetu Cen tralnego PPR w Warszawie 20 maja 1945 r., „Archiwum Ruchu Robotniczego” 1982, t. 7. Rozmowa I sekretarza КС PZPR Władysława Gomułki z prymasem Polski ks. Kard. Ste fanem Wyszyńskim w dniu 11 stycznia 1960 roku [w:] Władysław Gomułka i jego epoka, red. E. Salwa-Syzdek, T. Kaczmarek, Warszawa 2005. Rozmowy PPR z Delegaturą Rządu w 1943 r., oprać. A. Przygoński, „Archiwum Ruchu Robotniczego” 1984, t. 9.
556 Bibliografía Rykowski Z., Władyka W., Nikt nic nie widział. Odpowiedzialność za stalinowskie bezprawie w Polsce [tekst przyjętego projektu tzw. komisji Nowaka], „Poli tyka” 1988, nr 40. Samokrytyka [Józefa] Różańskiego, oprać. Z. Uniszewski, „Karta” 2000, nr 31. Sowietskij faktor w wostocznej Jewropie 1944-1953. Dokumienty, 1.1, red. T. Wołokitina i in., Moskwa 1999. Sowieszczanija Kominforma 1947, 1948, 1949. Dokumienty i materiały, red. G. Adibiekow, Moskwa 1998. Sprawozdanie stenograficzne z posiedzenia Komitetu Centralnego Polskiej Partii Robotniczej 31 sierpnia - 3 września 1948 r., oprać. A. Kochański, Pułtusk- Warszawa 1998. Sprzeciw Gomułki wobec dyktatu Kremla. Rozmowy w Belwederze w październiku ’56, cz. 1, oprać. A. Werblan, „Dziś” 2008, nr 9 oraz Notatka z rozmów delega cji Prezydium КС KPZR i członków Biura Politycznego КС PZPR w Warszawie, 19 października 1956 roku, cz. 2, oprać. A. Werblan, „Dziś” 2008, nr 10. Spychalski M., Informacja przedstawiciela КС PPR na zebraniu komunistów pol skich w Moskwie, 8 VII 1944 r., „Z Pola Walki” 1961, nr 4. Stanisław Mikołajczyk w dokumentach aparatu bezpieczeństwa, t. 1: Działalność w latach 1945-1947, wstęp J. Gmitruk, wybór dokumentów W. Bagieński, F. Dąbrowski, F. Gryciuk, oprać. W. Bagieński i in. Warszawa 2010. Stenogram plenarnego posiedzenia Komitetu Centralnego Polskiej Partii Robotni czej w dniu 13 i 14 kwietnia 1947 r., „Archiwum Ruchu Robotniczego” 1982, t. 7. Stenogram plenarnego posiedzenia Komitetu Centralnego PPR 11 października 1947 r., „Archiwum Ruchu Robotniczego” 1988,1.11. Szyfrogram [Józefa]
Stalina do [Bolesława] Bieruta, tłum. A. Werblan, 16 XII 1948 r., „Dziś” 1993, nr 6. Tajne dokumenty Biura Politycznego PRL-ZSRR1956-1970, Londyn 1998. Tajne dokumenty. Państwo - Kościół 1960-1980, Londyn 1996. Teczka specjalna J.W. Stalina. Raporty NKWD z Polski 1944-1946, oprać. T. Ca- riewskaja i in., Warszawa 1998. Uchwała III Plenum КС PZPR w sprawie pracy organów bezpieczeństwa publicz nego oraz wzmocnienia kontroli partii nad działalnością tych organów, Biuro Sekretariatu КС PZPR, [21-2411955 r.] (kopia w archiwum autora). Uchwała Prezydium Komitetu Wykonawczego Międzynarodówki Komunistycznej, oprać. H. Cimek, „Polityka i Społeczeństwo” 2008, nr 5. Umacniamy ludową praworządność, „Nowe Drogi” 1954, nr 12. „Ustąpienie Jakuba Bermana z Biura Politycznego w świetle protokołu BP КС PZPRz 2-5 V1956 r., oprać. J. Stępień, „Teki Archiwalne. Seria nowa” 1997, t. 2 (24).
Bibliografia 557 Uwięzienie prymasa Wyszyńskiego. Dokumenty, oprać. A. Kochański, „Polityka” 1992, nr 5. Węzłowe problemy polityki partii. Referat I sekretarza КС PZPR tow. Władysława Gomułki [na IX płenum КС PZPR], „Nowe Drogi” 1957, nr 6. Wostocznaja Jewropa w dokumientach rossijskich archiwów 1944-1953,1.1, red. T.W. Wołokitina i in., Moskwa-Nowosibirsk 1997. Zabójstwo Marcelego Nowotki w świetle dokumentów z lat 1942-1943, oprać. R. Nazarewicz, Warszawa 1990. 3. Wspomnienia, relacje, wywiady źródłowe Andrzej Werblan. Polska Ludowa: postscriptum. Rozmawia Robert Walenciak, War szawa 2019. Barcikowski K., Z mazowieckiej wsi na szczyty władzy, Warszawa 1998. Berling Z., Wspomnienia. Przeciw 17 republice, t. 2, Warszawa 1991. Berling Z., Wspomnienia. Wolność na przetarg, t. 3. Warszawa 1991. Berlingowa M., Bliżej prawdy, Warszawa 1990. Białkowski W., bańskie imperium. Ośrodek partyjny za zamkniętymi drzwiami, Warszawa 1990. Bieńkowska E., Dom na Rozdrożu, Warszawa 2012. Bliss Lane A., Widziałem Polskę zdradzoną, Warszawa 2008. Błażyński Z., Mówi Józef Światło. Za kulisami bezpieki i partii 1940-1955, Lon dyn 1986. Bobrowski C., Wspomnienia ze stulecia, Lublin 1985. Borejsza J.W., Ostaniec, czyli ostatni świadek, Warszawa 2018. Chajn L., Misja komunisty, „Tygodnik Demokratyczny” 1989, nr 37, 38. Chyliński J., Jaki był Bolesław Bierut. Wspomnienia syna [Warszawa] 1999. Eisler J., Trepczyński S., Grudzień ’70 wewnątrz Białego Domu, Warszawa 1991. Fragmenty wspomnień N[ikity] S. Chruszczowa, tłum. M. Jagiełło, „Zeszyty Hi storyczne” 2000, nr 132. Generał Wojciech Jaruzelski
w rozmowie z Janem Osieckim, Warszawa 2014. Gierek E., Smak życia. Pamiętniki, Warszawa 1993. Gluck L., W oczach bezpartyjnego współpracownika [w:] Działalność Władysława Go mułki. Fakty - wspomnienia - opinie, oprać. W. Namiotkiewicz, Warszawa 1985. Gomułka W., Pamiętniki, 1.1-2, red. A. Werblan, Warszawa 1994. Jaroszewicz P., Roliński B., Przerywam milczenie... 1939-1989, Warszawa 1991 [fragmenty zapisów z dziennika]. Jędrychowski S., Refleksje na marginesie książki Zbigniewa Kumosia, „Z Pola Walki”, 1985, nr 2.
558 Bibliografia Kisielewicz J., Lubelskie wątki biografii Władysława Gomułki [w:] Działalność Władysława Gomułki. Fakty - wspomnienia - opinie, oprać. W. Namiotkiewicz, Warszawa 1985. Kisielewski S., Abecadło Kisiela, Warszawa 1997. Kisielewski S., Dzienniki, Warszawa 1996. Kłodziński S., Józef Cyrankiewicz w obozie oświęcimskim [wspomnienia], „Prze gląd Lekarski” 1990, nr 4. Kłosiewicz W, Gdy wieje wiatr historii, Warszawa 1987. Kostikow P., Roliński B., Widziane z Kremla. Moskwa - Warszawa. Gra o Polskę, Warszawa 1992. Kowalski A., Kochałem ją nad życie. Wspomnienia bfyłego] komunisty, Bawaria 1986. Księżarczyk R, Głos w dyskusji [w:] 40-lede Polskiej Partii Robotniczej. Materiały z sesji 5-6 stycznia 1982 r., red. B. Hillebrandt, Warszawa 1982. Lechowicz W, Będąc ministrem Ziem Odzyskanych [w:] Działalność Władysława Go mułki. Fakty - wspomnienia - opinie, oprać. W. Namiotkiewicz, Warszawa 1985. Lechowicz W, Będziesz przeklinał ten dzień, Warszawa 1987. Lechowicz W, Minister Ziem Odzyskanych [w:] Władysław Gomułka we wspo mnieniach, red. B. Syzdek, Lublin 1989. Leonhard W, Dzieci rewolucji, Warszawa 2013. Lurczyński M., Notatnik z podróży po Polsce [1969] [w:] Wizja Pokki na łamach Kultury 1947-1976,1.1, red. G. Pomian, Lublin 1999. Lukasiewicz S., Byłem sekretarzem Bieruta. Wspomnienia z pracy w Belwederze w latach 1945-1946, Warszawa 1987. Mac J.S., Przesłuchanie supergliny, Warszawa 1990. Mantel R, Szkice pamiętnikarskie (fragment), „Zeszyty Historyczne” 1965, nr 7. Micewski A., Katolicy w potrzasku. Wspomnienia z peryferii polityki, Warszawa 1993. Modzelewski K.,
Zajeździmy kobyłę historii. Wyznania poobijanego jeźdźca, War szawa 2012. Modzelewski - Werblan. Polska Ludowa. Rozmawia Robert Walenciak, Warszawa 2017. Morawski J., Patrzył dalej i szerzej niż inni [w:] Władysław Gomułka i jego epoka, red. E. Salwa-Syzdek, T. Kaczmarek, Warszawa 2005. Morawski J., Wspomnienie z lat okupacji [w:] Działalność Władysława Gomułki. Fakty - wspomnienia - opinie, oprać. W. Namiotkiewicz, Warszawa 1985. Mulak J., Dlaczego nie chciałem być premierem Rządu Tymczasowego?, Warszawa 2006. Namiotkiewicz W, Byłem sekretarzem Gomułki. Z Walerym Namiotkiewiczem rozmawia Grzegorz Sołtysiak, Warszawa 2002.
Bibliografia 559 Naszkowska К., My, dzieci komunistów, Warszawa 2019. Naszkowski M., Lata próby, Warszawa 1965. Naszkowski M., Słowo o Kubie i o tezach [w:] J. Prawin, W. Zamecznik, Jakub Prawin. Wspomnienia, Warszawa 1959. Ostatni towarzysz. Z Kazimierzem Mijałem, szefem kancelarii Bieruta, emigran tem do Albanii i Chin, ostatnim prawdziwym komunistą, rozmawia Robert Ma zurek, „Nowe Państwo” 2001, nr 30. Piecuch H., Spotkania z Fejginem, Warszawa 1990. Pióro T., Armia ze skazą. W Wojsku Polskim 1945-1968 (wspomnienia i refleksje), Warszawa 1994. Pleskot P., Góry i teczki. Opowieść człowieka umiarkowanego. Biografia mówiona Andrzeja Paczkowskiego, Warszawa 2019. Podchodzenie „Wiesława” [Notatki Artura Starewicza z czerwca 1956 r.], oprać. A. Werblan, „Przegląd Tygodniowy” 1998, nr 35. Ptasiński J., Czas decydujących zmagań [w:] Działalność Władysława Gomułki. Fakty - wspomnienia - opinie, oprać. W. Namiotkiewicz, Warszawa 1985. Rakowski M.F., Dzienniki polityczne, 1958-1962, Warszawa 1998. Rakowski M.F., Dzienniki polityczne 1963-1966, Warszawa 1999. Rakowski M.F., Dzienniki polityczne 1967-1968, Warszawa 1999. Rakowski M.F., Dzienniki polityczne 1969-1971, Warszawa 2001. Rakowski M.F., Nie bądźcie moimi sędziami. Rozmowy z Mieczysławem F. Rakow skim, oprać. J. Ordyński, H. Szlajfer, Warszawa 2009. Relacja Tadeusza Pióro dla Pauliny Codogni, 27 IV 2006 w: P. Codogni, Rok 1956, Warszawa [b.d.w.J, Rołicki J., Edward Gierek. Przerwana dekada, Warszawa 1990. Roliński B., Za co ich zabili, Warszawa 1994 [relacje Piotra Jaroszewicza i Alicji Solskiej opracowane przez Bohdana
Rolińskiego]. Rozmowa P[olskiej] Ajgencji] lnterpres z gen. brygady Edwinem Rozłubirskim „Gustawem” [w:] Działalność Władysława Gomułki. Fakty - wspomnienia opinie, oprać. W. Namiotkiewicz, Warszawa 1985. Rozmowa z Edwinem Rozłubirskim [w:] Działalność Władysława Gomułki. Fakty wspomnienia - opinie, oprać. W. Namiotkiewicz, Warszawa 1985. Siemiankowski F., Trudne dni. Dziennik aktywisty PPR 1945-1948, Poznań 1974. Sokorski W, Adieu, burdel czyli notatnik intymny, Chicago-Warszawa 1992. Sokorski W., Polacy pod Lenino, Warszawa 1971. Sokorski W., Wspomnienia, Warszawa 1990. Sowińska S., Gorzkie lata. Z wyżyn władzy do stalinowskiego więzienia, Warszawa 2017. Sowińska S., Lata walki, Warszawa 1966.
560 Bibliografía Spałek L, Spałek R., Koszmary, które śnią się nocą, „Biuletyn IPN” 2010, nr 5-6 [Relacja Stefanii Szantyr-Powolnej], Spychalski M., Wspomnienia o partyjnej robocie (1931-1944), „Archiwum Ruchu Robotniczego”, t. 2, Warszawa 1975. Strzelecki-Gomułka R., Salwa-Syzdek E., Między realizmem a utopią. Władysław Gomułka we wspomnieniach syna, Warszawa 2003. Szczepański J[an], Dzienniki z lat 1945-1968, red. D. Kadłubiec, Ustroń 2013. Szczepański J[an] J[ózef], Dzienniki 1964-1972, t. 3, Kraków 2013. Tajemnice raptularza i nie tylko, czyli o posłusznym wykonawcy połeceń Stalina. Rozmowa [Elżbiety Łapińskiej] z Władysławem Bieńkowskim [w:] Białe plamy, seria „Reporterska Aukcja Zdarzeń”, z. 3, Warszawa 1989. Tajemnice walizki generała Sierowa. Dzienniki pierwszego szefa KGB 1939-1963. Projekt Aleksandra Hinsztejna, tłum. A. Janowski, J. Cichocki, Konstancin- -Jeziorna 2019. Tak, jestem córką Jakuba Bermana. Z Lucyną Tychową rozmawia Andrzej Roma nowski, Kraków 2016. Tejchma J., Między pierwszym a ostatnim spotkaniem z Władysławem Gomułką [w:] Władysław Gomułka i jego epoka, red. E. Salwa-Syzdek, T. Kaczmarek, Warszawa 2005. Torańska T., Aneks, Warszawa 2015. Torańska T., Byli, Warszawa 2006. Torańska T., Oni, Warszawa 2004. Towarzysz „Wiesław”, jakim go znałem. Rozmowa z Wjalerym] Namiotkiewiczem [w:] Działalność Władysława Gomułki. Pakty ֊ wspomnienia - opinie, oprac. W. Namiotkiewicz, Warszawa 1985. Turlejska M., Moje rozmowy z „Wiesławem” - Władysławem Gomułką (1980֊ 1981), „Zeszyty Historyczne” 2001, z. 135. Turlejska M., Uwagi o tzw. Wspomnieniach Władysława]
Gomułki, „Zeszyty Hi storyczne” 1993, z. 103. W marcu 1968 r. Gomułka uwolnił antysemickie demony, wywiad Macieja Sta sińskiego i Piotra Osęki z Józefem Tejchmą, wyborcza.pl (data publikacji: 27 III 2017). Waszczuk J., Biografia niezlustrowana. Zapamiętywanie czasu nieutraconego, Warszawa 2007. Wat A., Mój wiek. Pamiętnik mówiony, 1.1-2, Warszawa 1998. Wende J.K., Ta ziemia od innych droższa, Warszawa 1981. Wicha W, Wspomnienia [1979], „Archiwum Ruchu Robotniczego” 1998,1.11. Woziłem Berlinga. Łukasz Zaranek rozmawia z Wojciechem Pawlusem, byłym szofe rem wojskowym, „wSieci Historii” 2020, nr 1-2. Wójcik R., Powrót Kata [wspomnienie o Józefie Różańskim], „Karta” 2010, nr 65.
Bibliografia 561 Wspomnienia Józefa Tejchmy [w:] Władysław Gomułka we wspomnieniach, red. B. Syzdek, Lublin 1989. Wspomnienia Wandy Wasilewskiej (1939-1944), „Archiwum Ruchu Robotnicze go”, t. 7, Warszawa 1982. Wypowiedź Ignacego Logi-Sowińskiego [w:] 40-lecie Polskiej Partii Robotniczej. Materiały z sesji 5-6 stycznia 1982 r., Warszawa 1982. Z pamiętnika Bolesława Bieruta (1947 r.), oprać. N. Kołomejczyk, „Archiwum Ruchu Robotniczego” 1981, t. 6. Zambrowski R., Dziennik, „Krytyka” 1980, nr 6. Zawieyski J., Dzienniki, 1.1: Wybór z lat 1955-1959, Warszawa 2011. 4. Monografie, artykuły, opracowania, recenzje Andrzejewski M., Marzec 1968 w Trójmieście, Warszawa-Gdańsk 2008. Bankowicz M., Autorytaryzm i totalitaryzm - analiza porównawcza [w:] Totalitaryzmy XX wieku. Idee - instytucje - interpretacje, red. W. Kozub-Ciembroniewicz i in., Kraków 2011. Bański J., Zmiany własnościowe użytków rolnych w wybranych krajach Europy Środkowej, „Wieś i Rolnictwo” 2017. Benken R, Wypadki gryfickie 1951, Szczecin 2014. Berend I.T., Central and Eastern Europe, 1944-1993. Detour from the periphery to the periphery, Cambridge 1996. Besier G., Stokłosa К., Europa dyktatur, Warszawa 2009. Bethell N., Gomułka, his Poland and his communism, London 1969. Biegański Z., Sądownictwo i skazani na śmierć z przyczyn politycznych w woje wództwie pomorskim (bydgoskim) w latach 1945-1956, Bydgoszcz 2003. Borodziej W, Od Poczdamu do Szklarskiej Poręby. Polska w stosunkach międzyna rodowych 1945-1947, Londyn 1990. Borodziej W, Rok 1956 jako cezura w historii polityki zagranicznej PRL [w:] Polski Październik
1956 w polityce światowej, red. J. Rowiński, Warszawa 2006. Brzechczyn K., Metodologiczny status koncepcji totalitaryzmu a modelowanie dy namiki systemu komunistycznego [w:] Uwikłania historiografii. Między ideolo gizacją dziejów a obiektywizmem badawczym, red. T. Błaszczyk, K. Brzech czyn, D. Ciunajcis, M. Kierzkowski, Poznań 2011. Brzeziński B., Wpływ Biura Informacyjnego na politykę PPR [w:] 40-lecie Polskiej Partii Robotniczej. Materiały z sesji 5-6 stycznia 1982 r., Warszawa 1982. Brzeziński Z., Agonia komunizmu, oprać. M.E. Ptasińska, Paryż-Kraków 2014. Brzeziński Z., Jedność czy konflikty, Londyn 1966.
562 Bibliografia Budzinowski R., Rodzinny charakter indywidualnego gospodarstwa rolnego. Zagad nienia prawne, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1985, z. 4. Cenckiewicz S., Długie ramię Moskwy. Wywiad wojskowy Polski Ludowej 19431991 (wprowadzenie do syntezy), Warszawa 2011. Cenckiewicz S., Gdański Grudzień ’70, Gdańsk-Warszawa 2009. Ceranka P., Reperkusje ucieczki Józefa Światły w Ministerstwie Bezpieczeństwa Publicznego [w:] Departament X MBP. Wzorce - Struktury - Działanie, red. K. Rokicki, Warszawa 2007. Ceranka P., Światło zgasło, bezpieczniki nawaliły, „Gazeta Polska”, 3 XII 2003. Chodakiewicz M.J., Żydzi i Polacy 1918-1955. Współistnienie - zagłada ֊ komu nizm, Warszawa 2000. Chojnowski A., Komisja Kultury КС PZPR - „dziecko gomułkowskiej stabilizacji, „Dzieje Najnowsze” 2016, nr 3. Chojnowski A., Kto odsunął od władzy Władysława Gomułkę? Przyczynek do gene zy Grudnia ’70, „Dzieje Najnowsze” 2014, nr 1. Chwedoruk R., Polscy syndykaliści lat II wojny światowej. Działalność i myśl poli tyczna, „Zeszyty Historyczne” 2005, z. 154. Chwedoruk R., Spór o socjalistyczny humanizm. Socjalistyczna ideologia i komuni styczny pragmatyzm [w:] Zwrot polityczny ’48. Między polską drogą a projek tem uniwersalnym, cz. 1, Warszawa 2013. Connor W, The national question in Marxist-Leninist theory and strategy, Prin ceton 1984. Crampton R. J., Eastern Europe in the Twentieth Century - and After, LondonNew York 1997. Czarna księga komunizmu. Zbrodnie, terror, prześladowania, red. S. Courtois i in., Warszawa 1999. Danowska B., Grudzień 1970 roku na Wybrzeżu Gdańskim.
Przyczyny ֊ przebieg - reperkusje, Pelplin 2000. Davis N., Powstanie ’44, Kraków 2004. Dudek A., Państwo i Kościół w Polsce 1945-1970, Kraków 1995. Dudek A., Gryz R., Komuniści i Kościół w Polsce (1945-1989), Kraków 2003. Dudek A., Marszałkowski T., Walki uliczne w PRL 1956-1989, Kraków 1999. Dudek A., Paczkowski A., Polska [w:] Czekiści. Organy bezpieczeństwa w euro pejskich krajach bloku sowieckiego 1944-1989, red. K. Peršak, Ł. Kamiński, Warszawa 2010. Duraczyński E., Stalin. Twórca i dyktator supermocarstw, Pułtusk-Warszawa 2012. Dymek B., PZPR 1948-1954, Warszawa 1989. Dymek B., Zwrot polityczny 1948 r. (przesłanki, przebieg, skutki), Warszawa 1989.
Bibliografia 563 Eisler J., Better not at all than not well. A review of a biography of Władysław Go mułka, „Kwartalnik Historyczny” 2017, որ 124. Eisler J., Co nam zostało z tamtych lat. Dziedzictwo PRL, Warszawa 2016. Eisler J., Czterdzieści pięć lat, które wstrząsnęły Polską. Historia polityczna 19441989, Warszawa 2018. Eisler J., Grudzień 1970. Geneza - przebieg - konsekwencje, Warszawa 2000. Eisler J., „Kuroński zalew , czyli biogramy z historii najnowszej Polski w peerelow skich encyklopediach [w:] Wokół historii i polityki. Studia z dziejów XIX i XX wieku dedykowane Profesorowi Wojciechowi Wrzesińskiemu w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, red. S. Ciesielski i in., Toruń 2004. Eisler J., Najważniejszy więzień. Sprawa Władysława Gomułki [w:] Departament XMBP. Wzorce - Struktury - Działanie, red. K. Rokicki, Warszawa 2007. Eisler J., „Polskie miesiące”, czyli kryzysfy) w PRL, Warszawa 2008. Eisler J., Polski rok 1968, Warszawa 2006. Eisler J., „Siedmiu wspaniałych . Poczet pierwszych sekretarzy КС PZPR, Warsza wa 2014. Fijałkowska B., Borejsza i Różański. Przyczynek do dziejów stalinizmu w Polsce, Olsztyn 1995. Fik M., Marcowa kultura. Wokół Dziadów - literaci i władza - kampania marcowa, Warszawa 1995. Fowkes B., The Rise and Fall of Communism in Eastern Europe, Houndmills etc 1995. Friszke A., Oaza na Kopernika. Klub Inteligencji Katolickiej 1956-1989, Warsza wa 1997. Friszke A., Opozycja polityczna w PRL 1945-1980, Londyn 1994. Friszke A., Polska. Losy państwa i narodu 1939-1989, Warszawa 2003. Friszke A., Polski październik z perspektywy 1956 roku z perspektywy
pięćdziesię ciolecia [w:] Polski Październik 1956 w polityce światowej, red. J. Rowiński, Warszawa 2006. Friszke A., Przystosowanie i opór. Studia z dziejów PRL, Warszawa 2007. Friszke A., Rok 1956 [w:] Centrum władzy w Polsce 1948-1970, red. A. Paczkow ski, Warszawa 2003. Friszke A., Spór o PRL w III Rzeczypospolitej (1989-2001), „Pamięć i Sprawiedli wość” 2001, nr 1. Gajdziński P., Gomułka. Dyktatura ciemniaków, Poznań 2017. Garas J.B., Oddziały Gwardii Ludowej i Armii Ludowej 1942-1945, Warszawa 1971. Garlicki A., Bolesław Bierut, Warszawa 1993. Garlicki A., Stalinizm, Warszawa 1993. Gasztold P., Towarzysze z betonu. Dogmatyzm w PZPR 1980-1990, Warszawa 2019.
564 Bibliografìa Giebel Ch., Imagined Ancestries of Vietnamese Communism, Washington 2004. Golon M., U źródeł „zimnowojennego” podziału świata - powstanie i działalność Biura Informacyjnego Partii Komunistycznych i Robotniczych (Kominformu) w latach 1947-1950 [w:] Polska w podzielonym świecie po II wojnie światowej (do 1989 r.), red. M. Wojciechowski, Toruń 2002. Gontarczyk R, Grzegorz Korczyński (1915-1971), generał, wiceminister bezpie czeństwa pubłicznego i obrony narodowej, „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989” 2006. Gontarczyk P., Polska Partia Robotnicza. Droga do władzy 1941-1944, Warszawa 2006. Gontarczyk R, Trumpeldorczycy, czyli żydowski narodowy radykalizm, „Glauko pis” 2005, nr 2/3. Gontarczyk R, Wojciech Jaruzelski - karierowicz czy człowiek o rozdartym życiory sie? [w:] Sprzeczne narracje. Z historii powojennej Polski [w druku]. Gontarczyk R, Z genealogii elit PZPR. Przypadek Stefana Kilanowicza vel Grzego rza Korczyńskiego, „Glaukopis” 2003, nr 1. Hirszowicz M., Pułapki zaangażowania. Intełektualiści w służbie komunizmu, Warszawa 2001. Historia polskiego ruchu robotniczego, t. 2:1939-1964, oprać. W. Góra, M. Mali nowski, J. Pawłowicz, A. Przygoński, Warszawa 1967. Hodos G., Show Trials. Stalinist Purges in Eastern Europe (1948-1954), New York 1982. Holzer J., Europa zimnej wojny, Kraków 2012. Iwanow N., Komunizm po polsku. Historia komunizacji Polski widziana z Kremla, Kraków 2017. Iwanow N., Powstanie Warszawskie widziane z Moskwy, Kraków 2010. Jaczyński S., Zygmunt Berling. Między sławą a potępieniem, Warszawa 1993. Jagiełło J., O polską drogę
do socjalizmu. Dyskusje w PPR i PPS w latach 19441948, Warszawa 1984. Jarosz D., Rok 1948 w historiografii Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i III Rzeczy pospolitej [w:] Zwrot polityczny ’48. Między polską drogą a projektem uniwer salnym, cz. 1, Warszawa 2013. Jarosz D., Stalinizm w Polsce [w:] PRL. Od lipea ’44 do grudnia ’70, red. K. Peršak, P. Machcewicz, Warszawa 2010. Jarosz D., Wieś polska w 1956 roku, „Polska 1944/45-1989. Studia i Materiały” 1997 r„ t. 3. Jarosz D., Miernik G., „Zhańbiona” wieś Okół. Opowieści o buncie, WarszawaKielce 2016. Jarząbek W, Doktryna Ulbrichta czy doktryna Gomułki? Połska a koordynacja
Bibliografia 565 polityki bloku wschodniego wobec Ostpolitik w latach 1966-1967, „Dzieje Naj nowsze” 2005, nr 3. Jarząbek W, Polska Rzeczpospolita Ludowa wobec polityki wschodniej Republiki Federalnej Niemiec w latach 1966-1976. Wymiar dwustronny i międzynarodo wy, Warszawa 2011. Jaskułowski K., Klasy, narody i rasy. Karola Marksa i Fryderyka Engelsa re fleksja o nacjonalizmie, „Sprawy Narodowościowe. Seria Nowa” 2004, nr 24-25. Jaszczuk A., Mit Gomułkowszczyzny (1948-1956), Warszawa 2011. Jaworski M., Na piastowskim szlaku. Działalność Ministerstwa Ziem Odzyskanych w latach 1945-1948, Warszawa 1973. Jażborowska I., Utworzenie Kominformu. Kominform jako narzędzie manipulacji Stalina w Polsce, „Dzieje Najnowsze” 1999, nr 2. Jezernik B., Naga wyspa. Gułag Tity, Wołowiec 2013. Jones R.A., The Soviet Concept of ‘Limited Sovereignty’ from Lenin to Gorbachev. The Brezhnev Doctrine, New York 1990. Kaliński J., Gospodarka w PRL, Warszawa 2012. Kaminski Ł., Chłopi wobec komunizmu, „Tygodnik Powszechny” 2011, nr 34. Kamiński Ł., Polacy - Żydzi ֊ komunizm 1945-1968. Próba nowego spojrzenia [w:] Społeczność żydowska w PRL przed kampanią antysemicką lat 1967-1968 i po niej, red. G. Berent, Wrocław 2009. Karoń K., Historia antykultury. Podstawy wiedzy społecznej ֊ wersja robocza, Warszawa 2018. Kemp-Welch A., Polska pod rządami komunistów 1944-1989, Kraków 2008. Kersten К., Narodziny systemu władzy. Polska 1943-1948, Warszawa 1987. Kersten К., Pisma rozproszone, oprać. T. Szarota, D. Libionka, Toruń 2005. Kister G., Pretorianie. Polski Samodzielny Batalion Specjalny i wojska
wewnętrzne, Warszawa 2010. Kochanowski J., Rewolucja międzypaździernikowa. Polska 1956-1957, Kraków 2017. Kochański A., Wstęp [w:] Protokoły posiedzeń Biura Politycznego КС PPR 19441945, Warszawa 1992. Kołakowski P., NKWD i GRU na ziemiach polskich 1939-1945, Warszawa 2005. Kołakowski P., Pretorianie Stalina. Sowieckie służby bezpieczeństwa i wywiadu na ziemiach polskich 1939-1945, Warszawa 2010. Kołomejczyk N., Malinowski M., Polska Partia Robotnicza 1942-1948, Warsza wa 1986. Korkuć M., Od udawanej przyjaźni do kamuflowanej agresji. Sowiecka radiosta cja dywersyjna „im. Tadeusza Kościuszki” jako barometr polityki Kremla wobec Polski (w latach 1941-1943) [w:] Sowieci a polskie podziemie 1943-1946.
566 Bibliografìa Wybrane aspekty stalinowskiej polityki represji, red. Ł. Adamski, G. Hryciuk, G. Motyka, Warszawa 2017. Korybutowicz Z. [Friszke A.], Grudzień 1970, Warszawa 1984. Kosiński K., Historia pijaństwa w czasach PRL. Polityka - obyczaje ֊ szara strefa - patologie, Warszawa 2008. Kosiński K., Zmarnowana szansa. Łukasz Krzyżanowski, „Dom, którego nie było. Powroty ocalałych do powojennego miasta’’, Wołowiec 2016 [recenzja], „Dzieje Najnowsze” 2018, nr 1. Kowalski L., Korpus Bezpieczeństwa Wewnętrznego a Żołnierze Wyklęci, Poznań 2016. Kozłowski C., Namiestnik Stalina, Warszawa 1993. Kozłowski C., Rok 1948, Warszawa 1988. Kramer M., Stalin, konflikt z Jugosławią i dążenie Sowietów oraz państw Europy Wschodniej do umocnienia kontroli, 1948-1953 [w:] Stalin i Europa 19281953, oprać, i red. T. Snyder, R. Brandon, tłum. S. Kędzierski, Poznań 2014. Krasucki E., ,A jednak coraz silniej wierzę’’. Życie i los Witolda Kolskiego (19021943), Szczecin 2019. Krasucki E., Międzynarodowy komunista. Jerzy Borejsza - biografia polityczna, Warszawa 2009. Kryst J., Twardogłowy awanturnik, „Focus Historia”, 3 VIII 2010. Kucharska R, Kłopotliwy gość. Polska ekspozycja na międzynarodowej wystawie w Moskwie (1958/1959), http://culture.pl/pl/artykul/klopotliwy-gosc-połska-ekspozycja-na-miedzynarodowej-wystawie-w-moskwie-19581959, do stęp 10 I 2020 r. Kula M., Religiopodobny komunizm, Kraków 2003. Kunert A.K., Oskarżony Kazimierz Moczarski, Warszawa 2006. Kumoś Z., Geneza satelickiego systemu władzy w Polsce 1941-1948, Warszawa 2001. Kumoś Z., U źródeł Polski Ludowej, Warszawa 1989. Kumoś
Z., Związek Patriotów Polskich. Założenia programowo-ideowe, Warszawa 1983. Kunze T., Ceauşescu. Piekło na ziemi, Warszawa 2016. Kupiecki R., „Natchnienie milionów”. Kult Józefa Stalina w Polsce 1944-1956, Warszawa 1993. Kura A., Aparat bezpieczeństwa i wymiar sprawiedliwości wobec kolektywizacji wsi polskiej 1948-1956, Warszawa 2006. Landau Z., Polska Gomułki, Warszawa 1995. Leder A., Prześniona rewolucja. Ćwiczenie z logiki historycznej, Warszawa 2014. Lesiakowski K., Mieczysław Moczar „Mietek”. Biografia polityczna, Warszawa 1998.
Bibliografia 567 Leszczyński A., Czy komunizm był pomysłem na nowoczesną modernizację? [w:] Jednostka i społeczeństwo wobec doświadczenia komunizmu. Przeszłość i teraź niejszość, red. K. Słowiński, Lublin 2012. Leszczyński A., Skok w nowoczesność. Polityka wzrostu w krajach peryferyjnych 1943-1980, Warszawa 2013. Lipiński R, Bierut. Kiedy partia była bogiem, Wołowiec 2017. Lipiński R, Bolesław Niejasny, Warszawa 2001. Lipiński R, Cyrankiewicz. Wieczny premier, Wołowiec 2016. Lipiński R, Gomułka. Władzy nie oddamy, Wołowiec 2019. Lipiński R, Osiem śmierci Marcelego Nowotki, „Gazeta Wyborcza”, 19-20 VII 2003. Lipiński R, Towarzysze Niejasnego, Warszawa 2003. Luszniewicz J., Wzorzec radziecki a system gospodarczy Polski w latach 19441956. Odwzorowanie, modyfikacja czy rewizja? [w:] W objęciach Wielkiego Bra ta. Sowieci w Polsce 1944-1993, red. K. Rokicki, S. Stępień, Warszawa 2009. Łatka R., ks. Marecki J., Kościół katolicki w Polsce rządzonej przez komunistów, Warszawa 2017. Łatyński M., Nie paść na kolana. Szkice o polskiej polityce lat powojennych, Wro cław 2002. Machcewicz A., Kazimierz Moczarski. Biografia, Kraków 2009. Machcewicz R, „Do diabła z suwerennością”. Władysław Gomułka wobec pra skiej wiosny [w:] Wokół praskiej wiosny. Polska i Czechosłowacja w 1968 roku, red. Ł. Kamiński, Warszawa 2004. Machcewicz R, „Monachijska menażeria . Walka z Radiem Wolna Europa, War szawa 2007. Machcewicz R, Polski rok 1956, Warszawa 1993. Machcewicz R, Władysław Gomułka, Warszawa 1995. Madajczyk R, Gomułka - dwie odmienności od linii stalinowskiej [w:] Rok 1956 w Polsce i jego
rezonans w Europie, red. J. Szymoniczek, E.C. Król, Warszawa 2009. Majchrzak G., Pogrzeby pod nadzorem, „Pamięć.pl” 2015, nr 11. Malinowski M., Geneza PPR, Warszawa 1974. Malinowski M., W związku z czterdziestą rocznicą powstania PPR [w:] 40-lecie Polskiej Partii Robotniczej. Materiały z sesji 5-6 stycznia 1982 r., red. B. Hillebrandt, Warszawa 1982. Markiewicz M., Modernizacja, której nie było, „Tygodnik Powszechny” 2011, nr 34. Markiewicz M., Odwilż na prowincji. Białostocczyzna 1956-1960, BiałystokWarszawa 2019. Materska A., Dylematy historii PRL, Warszawa 1995.
568 Bibliografia Marzec C., Bezpośrednie przyczyny i przebieg wydarzeń gryfickich w 1951 roku [w:] Ziemia Gryficka 1945-1985, red. K. Kozłowski, Gryfice 1987. Mazur M., Nieformalny rezonans społeczny tzw. Kongresu Zjednoczeniowego PPR i PPS w grudniu 1948 roku, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2010, nr 1 (15). Mażewski L., Posttotalitarny autorytaryzm PRL 1956-1989, Warszawa-Biała Podlaska 2010. Mokrosz J., Aleksander Zawadzki - działacz komunistyczny i wojewoda śląski (1945-1948), Katowice-Warszawa 2017. Montefiore S., Stalin. Dwór czerwonego cara, Warszawa 2013. Motyka G., Kryptonim „Bieszczady”, „Polityka” 2007, nr 34. Motyka G., Nie było zamachu na Waltera, „Polityka” 2007, nr 12. Motyka G., W kręgu „Łun w Bieszczadach”, Warszawa 2009. Nalepa E.J., Oficerowie Armii Radzieckiej w Wojsku Polskim 1943-1968, Warsza wa 1995. Nalepa E.J., Pacyfikacja zbuntowanego miasta. Wojsko Polskie w czerwcu 1956 r. w Poznaniu w świetle dokumentów wojskowych, Warszawa 1992. Nazarewicz R., Armii Ludowej dylematy i dramaty, Warszawa 2000. Nazarewicz R., Komintern a lewica polska. Wybrane problemy, Warszawa 2008. Nazarewicz R., Razem na tajnym froncie. Polsko-radzieckie współdziałanie wywia dowcze w latach II wojny światowej, Warszawa 1983. Nazarewicz R., Sprawy polskie w schyłkowym okresie działalności Komintemu, „Dzieje Najnowsze” 2003, nr 4. Nazarewicz R., Więź PPR z Międzynarodówką i ośrodkiem lewicy polskiej w ZSRR [w:] 40-lecie Polskiej Partii Robotniczej. Materiały z sesji 5-6 stycznia 1982 r., Warszawa 1982. Noskowa A., Na drodze do stworzenia PKWN - rola Moskwy, „Pamięć i Sprawie
dliwość” 2005, nr 2. Noszczak B., Antymilenium. Konflikt państwa z Kościołem na tle obchodów tysiąc lecia chrztu Polski (1956-1966/1967), Warszawa 2020. Noszczak B., Polityka państwa wobec Kościoła rzymskokatolickiego w Polsce w okresie internowania prymasa Stefana Wyszyńskiego 1953-1956, Warsza wa 2008. Nowiński M., Jeszcze o „Tajemnicy śmierci Nowotki , „Prawo i Życie” 1988, nr 9. Nowiński M., Nie ma podstaw do oskarżeń, „Prawo i Życie” 1988, nr 2. Nowiński M., Tajemnica śmierci Nowotki, „Prawo i Życie” 1988, nr 1. Ochrona bezpieczeństwa państwa i porządku publicznego w Polsce 1944-1988, red. T. Walichnowski, Warszawa 1989. Osęka P., Marzec ’68, Kraków 2008. Osęka R, Syjoniści, inspiratorzy, wichrzyciele. Obraz wroga w propagandzie marca 1968, Warszawa 1999.
569 Bibliografia Ouimet M. J., The Rise and Fall of the Brezhnev Doctrine in Soviet Foreign Policy, [The University of North Carolina Press] 2003. Ożóg M.E., Władysław Gomułka. Biografia polityczna, 1 1, Warszawa 1989. Paczkowski A., Aparat bezpieczeństwa w latach odwilży. Casus polski, „Zeszyty Historyczne” (Paryż) 1995, z. 114. Paczkowski A., Departament X - kontekst ogólny i aspekty międzynarodowe [w:] Departament X MBP. Wzorce - Struktury - Działanie, red. K. Rokicki, War szawa 2007. Paczkowski A., Od sfałszowanego zwycięstwa do prawdziwej kłęski, Kraków 1999. Paczkowski A., Pół wieku dziejów Polski, Warszawa 1995 (Warszawa 1998). Paczkowski A., Przyjaźń - Pomoc - Przykład. Rełacje między sowieckimi i połskimi organami bezpieczeństwa w latach 1944-1990 [w:] W objęciach Wielkiego Bra ta, red. K. Rokicki, S. Stępień, Warszawa 2009. Paczkowski A., Trzy twarze Józefa Światły. Przyczynek do historii komunizmu w Polsce, Warszawa 2009. Paczkowski A., Władysław Gomułka versus Praska Wiosna, „Politicus” 1994, nr 1-2. Paczkowski A., Wojsko Polskie w Układzie Warszawskim. Od marzeń o „polskim fron cie do rzeczywistości stanu wojennego, „Zeszyty Historyczne” 2007, z. 161. Paczkowski A., Wstęp [w:] Księga bezprawia. Akta normatywne kierownictwa resor tu bezpieczeństwa publicznego (1944-1956), oprać. B. Kopka, Warszawa 2011. Paczkowski A., Żydzi w UB. Próba weryfikacji stereotypu [w:] Komunizm w Polsce. Ideologia, system, ludzie, red. T. Szarota, Warszawa 2001. Pałka J., Poksiński J., Michał Żymierski 1890-1989, Warszawa 2015. Paździora M., Konsekwencje powstania Biura
Informacyjnego dla międzynarodo wego ruchu komunistycznego [w:] Rok 1948. Nadzieje i złudzenia polskich so cjalistów, red. M.E. Ożóg, Rzeszów 2000. Paździora M., PPR i PZPR wśród partii komunistycznych i robotniczych obozu so cjalistycznego (1947-1965), Katowice 1985. Peršak К., Sprawa Henryka Hollanda, Warszawa 2006. Pielecki W., Gabryel R, Demony „Białego Domu”, Warszawa 1990. Pietrow N., Nowy ład Stalina. Sowietyzacja Europy 1945-1953, tłum. J. Prus-Wojciechowska, K. Syska, Warszawa 2015. Piotrowski R, Służba Bezpieczeństwa w latach 1956-1975 [w:] Aparat bezpie czeństwa w Polsce. Kadra kierownicza, t. 2: 1956-1975, red. P. Piotrowski, Warszawa 2006. Pipes R., Rosja bolszewików, Warszawa 2005. Pleskot R, Miasto śmierci. Pytania o morderstwa polityczne popełnione w Warsza wie (1956-1989), Warszawa 2015. .
570 Bibliografia Pleskot P., „Władcy paszportów”. Biuro Współpracy Naukowej z Zagranicą PAN. Szkic analizy [w:] Stłamszona nauka? Inwigilacja środowisk akademickich i naukowych przez aparat bezpieczeństwa w latach siedemdziesiątych i osiem dziesiątych XX wieku, red. P. Franaszek, Warszawa 2010. Pleszakow K., Zubok W., Zimna wojna zza kulis Kremla. Od Stalina do Chruszczowa, tłum. M. Koraszewska, Warszawa 1999. Poksiński J., „TUN”. Tatar-Utnik-Nowicki, Warszawa 1992. Prażmowska A., Władysław Gomułka. A Biography, London-New York 2015. Prażmowska A., Władysław Gomułka, Warszawa 2016. Przeperski M., Antybiografia „Wiesława”, „Znak” 2017, nr 6. Przygoński A., Okoliczności śmierci Marcelego Nowotki i braci Mołojców. Świadec twa, dokumenty i argumenty, „Polityka” 1988, nr 10. Przygoński A., Z rozważań Alfreda Lampe o nowej Polsce, „Z Pola Walki” 1964, nr 2. Przygoński A., Wstęp do notatek Alfreda Lampego, „Archiwum Ruchu Robotni czego” 1984, t. 9. Ptasiński J., Drugi zwrot. Gomułka u szczytu powodzenia, Warszawa 1988. Ptasiński J., Pierwszy z trzech zwrotów, czyli rzecz o Władysławie Gomułce, War szawa 1984. P.T., O tajemniczej śmierci Mfarcelego] Nowotki i Bfolesława] Mołojca, „Zeszyty Historyczne” 1982, z. 59. Rechowicz H., Aleksander Zawadzki. Życie i działalność, Warszawa-Kraków 1975. Rechowicz H., Bolesław Bierut 1892-1956, Katowice-Warszawa-Kraków 1974. Rokicki K., Aparatu obraz własny. Analiza wykresów porównawczych dotyczących kadry aparatu bezpieczeństwa publicznego w latach 1944-1955 [w:] „Zwyczaj ny” resort. Studia o aparacie bezpieczeństwa 1944-1956, red. T.
Łabuszewski, K. Krajewski, Warszawa 2005. Rokicki K., Literaci. Relacje między literatami a władzami PRL w latach 19561970, Warszawa 2011. Rossija w polskoj istoriografii. Polsza w rossijskoj istoriografii, red. N.A. Makarów i in., Moskwa 2017. Ruchniewicz M., Tzw. repatriacja ludności polskiej z ZSRR w latach 1955-1959, „Dzieje Najnowsze” 1999, nr 2. Rykowski Z., Władyka W, Polska próba. Październik ’56, Kraków 1989. Schatz J., The Generation. The Rise and Pall of the Jewish Communists of Poland, Berkeley 1991. Shore M., Nowoczesnośćjako źródło cierpień, tłum. M. Sutowski, Warszawa 2012. Siedlecka J., Biografie odtajnione. Z archiwów literackich bezpieki, Poznań 2015. Siedziako M., Bez wyboru. Głosowania do Sejmu PRL (1952-1989), Warszawa 2018.
Bibliografia 571 Siemiątkowski Z., Między złudzeniem a rzeczywistością. Oblicze ideowe PZPR pod rządami Władysława Gomułki, Toruń 2018. Skobelski R., Polityka PRL wobec państw socjalistycznych w latach 1956-1970, Poznań 2010. Skrzypek A., Dyplomatyczne dzieje PRL w latach 1956-1989, Pułtusk-Warszawa 2010. Skrzypek A., Mechanizmy autonomii. Stosunki polsko-radzieckie 1956-1965, Puł tusk-Warszawa 2005. Skrzypek A., Mechanizmy uzależnienia. Stosunki polsko-radzieckie 1944-1957, Pułtusk 2002. Skrzypek A., Z perspektywy Moskwy [w:] Zwrot polityczny ’48. Między polską dro gą a projektem uniwersalnym, cz. 1, Warszawa 2013. Smolar A., Tabu i niewinność, „Aneks” 1986, nr 41-42. Snyder T., Wstęp [w:] Stalin i Europa 1928-1953, oprać, i red. T. Snyder, R. Bran don, tłum. S. Kędzierski, Poznań 2014. Sobór A., Jakub Berman - organizator Centralnego Biura Komunistów Polski w ZSRR, „Studia Historyczne” 2002, nr 1. Sobór-Swiderska A., Jakub Berman. Biografia komunisty, Warszawa 2009. Sołtysiak G., Żołnierze partii, „Gazeta Wyborcza”, 11XII1993. Sowa A.L., Historia polityczna Polski 1944-1991, Warszawa 2011. Spałek R., Córka Bermana mówi, „Historia Do Rzeczy” 2016, nr 11. Spałek R., Ekspozytura Urzędu Śledczego PKB w Warszawie - kryptonim Start. Między okupacyjną rzeczywistością a mistyfikacją procesu stalinowskiego (1943-1951) [w:] Porządek publiczny i bezpieczeństwo w okupacyjnej Warsza wie, red. idem, Warszawa 2018. Spałek R., Jakub Berman - współtwórca podstaw państwa komunistycznego w Pol sce (XII1943-XII1948), „Wiadomości Historyczne” 2001, nr 3. Spałek R., Komuniści przeciwko
komunistom. Poszukiwanie wroga wewnętrznego w partii komunistycznej w Polsce 1948-1956, Warszawa-Poznań 2014. Spałek R., „Kredyt kierownictwa wyczerpuje się . Zmiana władzy w grudniu 1970, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2010, nr 3. Spałek R., Między pragmatyzmem a zdradą. Zawłaszczenie PPS w kraju (19441948) [w:] Polska Partia Socjalistyczna. Dlaczego się nie udało? Szkice - pole miki - wspomnienia, red. idem, Warszawa 2010. Spałek R., Pierwszy po triumwirach, pierwszy po „Wiesławie” - Roman Zambrow ski, „Kwartalnik Historyczny” 2016, nr 2. Spałek R., Z dziejów komunistycznego wywiadu. Casus Bogusława Hrynkiewicza i Ma riana Spychalskiego (1940-1944), „Pamięć i Sprawiedliwość” 2008, nr 1 (12). Spór o PRL [praca zbiorowa], Kraków 1996. Stańczyk H., Zwoliński S., Wojsko Berlinga i Żymierskiego, Warszawa 2015.
572 Bibliografia Stępień J., Zygmunta Berlinga droga do partii, „Rzeczpospolita” 1996, nr 103 (dodatek). Stola D., Kampania antysyjonistyczna w Polsce, Warszawa 2000. Stola D., Kraj bez wyjścia? Migracje z Polski 1949-1989, Warszawa 2012. Suleja W, Dolnośląski Marzec ’68. Anatomia protestu, Warszawa 2006. Syzdek B., Syzdek E., Cena władzy zależnej (szkice do portretów znanych i mniej znanych polityków Polski Ludowej), Warszawa 2001. Syzdek B., Syzdek E., Cyrankiewicz. Zanim zostanie zapomniany, Warszawa 1996. Szaynok B., Komuniści w Polsce (PPR/PZPR) wobec ludności żydowskiej (19451953), „Pamięć i Sprawiedliwość” 2004, nr 2-3. Szumilo M., Kadra kierownicza aparatu wykonawczego КС PPR-PZPR w latach 1944-1956, „Res Historica” 2012, t. 34. Szumilo M., Kariera Romana Zambrowskiego w aparacie polityczno-wychowawczym Wojska Polskiego (1943-1944), „Przegląd Historyczno-Wojskowy” 2012, nr 4. Szumilo M., Roman Zambrowski 1909-1977. Studium z dziejów elity komuni stycznej w Polsce, Warszawa 2014. Szumilo M., „Żydokomuna w aparacie władzy Polski Ludowej. Mit czy rzeczywi stość?, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2018. Szwagrzyk K., Kadry aparatu bezpieczeństwa [w:] Aparat bezpieczeństwa w Pol sce. Kadra kierownicza, 1.1:1944-1956, red. idem, Warszawa 2005. Szwagrzyk K., Kierownictwo Departamentu XMBP przed sądami PRL [w:] Departa ment X MBP. Wzorce - Struktury - Działanie, red. K. Rokicki, Warszawa 2007. Śpiewak R, Żydokomuna. Interpretacje historyczne, Warszawa 2012. Świerczyński J., Polski Sztab Partyzancki. Zarys rozwoju i działalności, „Wojskowy Przegląd Historyczny” 1963, nr 1.
Taubman W., Chruszczów. Człowiek i epoka, tłum. Ł. Witczak, Wrocław 2012. Terlecki R., Miecz i tarcza komunizmu. Historia aparatu bezpieczeństwa w Polsce 1944-1990, Warszawa 2007. Tkaczew W, Organa Informacji Wojska Polskiego. Kontrwywiad wojskowy 19431956, Warszawa 2007. Tragedia Komunistycznej Partii Polski, red. J. Maciszewski, Warszawa 1989. Trembicka K. W, Wrogowie w myśli politycznej Polskiej Zjednoczonej Partii Robot niczej, Lublin 2013. Turkowski R., Polskie Stronnictwo Ludowe w obronie demokracji 1945-1949, Warszawa 1992. Turlejska M., Świat według Gomułki, „Focus. Historia” 2010, nr 2. Uniszewski Z., JózefRóżański, „Karta” 2000, nr 31. Walicki A., Marksizm i skok do królestwa wolności. Dzieje komunistycznej utopii, Warszawa 1996.
Bibliografia 573 Walicki A., Od projektu komunistycznego do neoliberalnej utopii, Kraków 2013. Walkiewicz W., Jugosławia. Państwa sukcesyjne, Warszawa 2009. Ważniewski W., Walka polityczna w kierownictwie PPR i PZPR 1944-1964, Toruń 1991. Werblan A., Glossa w sprawie okoliczności śmierci Marcelego Nowotki, „Z Pola Walki” 1989, nr 4. Werblan A., Kryzysy polityczne w PRL (parę uwag o metodzie), „Polska 1944/45֊ 1989. Studia i Materiały”, t. 4, Warszawa 1999. Werblan A., Okoliczności formowania się opozycji wobec Władysława Gomułki w Komitecie Centralnym PPR latem 1948 r. [w:] Kultura - polityka - dyploma cja. Studia ofiarowane Profesorowi Jaremie Maciszewskiemu w sześćdziesiątą rocznicę jego urodzin, Warszawa 1990. Werblan A., Październik 1956 roku - legendy a rzeczywistość [w:] Polski Paździer nik 1956 w polityce światowej, red. J. Rowiński, Warszawa 2006. Werblan A., Polska Partia Socjalistyczna zwana „Odrodzoną” [w:] Zwrot polityczny ’48. Między polską drogą a projektem uniwersalnym, cz. 1, Warszawa 2013. Werblan A., Polska w strefie dominacji radzieckiej [w:] Polska pod rządami PZPR, red. M.R Rakowski, Warszawa 2000. Werblan A., Stalinizm w Polsce, Warszawa 2009. Werblan A., Władysław Gomułka a ugrupowania w partii w Październiku 1956 roku, „Polska 1944/45-1989. Studia i Materiały” 1997, nr 3. Werblan A., Władysław Gomułka i jego epoka [w:] Władysław Gomułka i jego epo ka, red. E. Salwa-Syzdek, T. Kaczmarek, Warszawa 2005. Werblan A., Władysław Gomułka sekretarz generalny PPR, Warszawa 1988. Wildstein В., O kulturze i rewolucji, Warszawa 2018. Władyka W., Kwasy i
zasady w КС PZPR w 1956 roku [w:] Rok 1956 w Polsce i jego rezonans w Europie, red. J. Szymoniczek, E.C. Król, Warszawa 2009. Władyka W, Na czołówce. Prasa w Październiku 1956 roku, Warszawa 1989. Władyka W, Październik ’56, Warszawa 1994. Wrona J., Rok 1948. Kontynuacja czy czas przełomu w polskim życiu politycznym [w:] Rok 1948. Nadzieje i złudzenia połskich socjalistów, red. M.E. Ożóg, Rze szów 2000. Wrona J., System partyjny w Polsce 1944-1950, Lublin 1995. Wrona J., Ustanowienie systemu komunistycznego w Polsce [w:] PRL. Od lipea ’44 do grudnia 70, red. K. Peršak, P. Machcewicz, Warszawa 2010. Wybory i referenda w PRL, red. S. Ligarski, M. Siedziako, Szczecin 2014. Zaborny E, Władysław Gomułka. Komunista ֊ narodowiec - państwowiec, Skier niewice 2006. Zaremba M., Komunizm, legitymizacja, nacjonalizm. Nacjonalistyczna legitymiza cja władzy komunistycznej w Polsce, Warszawa 2001.
574 Bibliografia Zaremba M., Społeczeństwo polskie lat sześćdziesiątych - między „małą stabiliza cją a „małą destabilizacją” [w:] Oblicza Marca 1968, red. K. Rokicki, S. Stę pień, Warszawa 2004. Zbiniewicz R, Armia polska w ZSRR. Studia nad problematyką pracy politycznej, Warszawa 1963. Zbiniewicz F., Okoliczności powstania CBKP [w:] 40-lecie Polskiej Partii Robotniczej. Materiały z sesji 5-6 stycznia 1982 r., red. B. Hillebrandt, Warszawa 1982. Zblewski Z., Między Polską a „siedemnastą republiką”. Z dziejów oporu społecznego na terenie województwa krakowskiego w latach 1944-1947, Kraków 1998. Ziętara P., Emigracja wobec Października. Postawy polskich środowisk emigracyj nych wobec liberalizacji w PRL w latach 1955-1957, Warszawa 2001. Zyzak P., Efekt domina. Czy Ameryka obaliła komunizm w Polsce?, Warszawa 2016. Żaryn J., Dzieje Kościoła katolickiego w Polsce 1944-1989, Warszawa 2003. Zebrowski L., Tajemnice wojskowej bezpieki, „Bibuła. Pismo Niezależne”, 7 XI 2008. Żenczykowski T., Dwa komitety. Szkic historyczny, Warszawa 1990. Żenczykowski T., Rozmowy Delegatura Rządu - PPR w 1943 r. w świetle faktów, „Zeszyty Historyczne” 1974, t. 27. 5. Panele, rozmowy, wywiady z historykami Czy Bierut był polskim Stalinem?, „Polityka” 1989, nr 8 [ankieta]. Czy PRL była państwem totalitarnym? Stenogram konserwatorium z dn. 19 XII 1990, red. A. Paczkowski, Warszawa 1991. Czy 13 XII1981 Polska była państwem totalitarnym? [ankieta], „Przegląd Poli tyczny” 2006, nr 79-80. Daltonista. Z Andrzejem Werblanem o Władysławie Gomułce rozmawiają Ireneusz Białecki i Andrzej Chojnowski, „Res
Publica” 1990, nr 11. Ja, My, Oni. Teresa Torańskaw rozmowie z Małgorzatą Purzyńską, Warszawa 2013. Kazimierz Mijał - marksista bezkompromisowy, wywiad Tomasza Leszkowicza z Przemysławem Gasztoldem, https://histmag.org/Kazimierz-Mijal-marksista-bezkompromisowy-10590/2 Maciej Replewicz rozmawia z dr. hab. Rafałem Wnukiem (www.dzieje.pl, data pu blikacji: 29 II 2016 r.). Mimo wszystko Stalin nas szanował [Robert Mazurek rozmawia z Pawłem Wieczor kiewiczem], „Dziennik Polska-Europa-Świat”, 11 VIII 2007. Polityka wobec historii, historiografia wobec polityki: PRL i III Rzeczpospolita [dys kusja], „Pamięć i Sprawiedliwość” 2001, nr 1. Rok 1948 (stenogram dyskusji redakcyjnej), „Z Pola Walki” 1985, nr 2.
Bibliografia 575 Rok 1956 w Polsce i jego rezonans w Europie [dyskusja], red. J. Szymoniczek, E.C. Król, Warszawa 2009, s. 41. Rozprute sztandary. Z Franciszkiem Gryciukiem, Antonim Kurą i Mateuszem Szpytmą rozmawia Andrzej W. Kaczorowski, „Biuletyn Instytutu Pamięci Na rodowej” 2009, nr 10-11. Syzdek B., Syzdek E., Polityczne dylematy Władysława Gomułki, Warszawa 1985. Władza w PRL. Ludzie i mechanizmy, red. K. Rokicki, R. Spałek, Warszawa 2011 [panel dyskusyjny]. Z problemów najnowszej historii Polski. Czym była PRL? [zapis dyskusji], „Więź” 1996. Zwrot polityczny ’48. Między polską drogą a projektem uniwersalnym, cz. 2 [panel dyskusyjny], Warszawa 2015. „Żołnierze wyklęci . Między historią a popkulturą. Z Tomaszem Łabuszewskim i Rafa łem Wnukiem dyskutują Andrzej Friszke i Zbigniew Nosowski, „Więź” 2016, nr 3. 6. Słowniki, encyklopedie, kroniki Basałygo E., 900 łat Jeleniej Góry. Tedy przeszła historia. Kalendarium wyda rzeń w Kotlinie Jeleniogórskiej i jej okolicach, Jelenia Góra 2010, s. 290-291, http://jbc.jelenia-gora.pl/Content/2917/Hstoria_JG_f.a5_2010.pdfet, do stęp 16 III 2016 r. Janowski P., Układ Adenauer-Ben Gurion [w:] Encyklopedia Białych Plam, t. 17, red. M.R. Górniak i in., Radom 2006. Janowski W, Kochański A., Informator o strukturze i obsadzie personalnej cen tralnego aparatu PZPR 1948-1990, red. K. Peršak, Warszawa 2000. Księga świadectw. Skazani na karę śmierci w czasach stalinowskich i ich losy, red. K. Madej, J. Żaryn, J. Żurek, Warszawa 2003. Mołdawa T., Ludzie władzy, Warszawa 1991. Polska Partia Robotnicza. Kronika 11942 - V1945, red. M.
Malinowski, Warsza wa 1962. Szczurowski M., Słownik biograficzny wyższych dowódców Wojska Polskiego na froncie wschodnim, Warszawa 1993. Śladami zbrodni. Przewodnik po miejscach represji komunistycznych lat 19441956, red. T. Łabuszewski, Warszawa 2012. Współcześni polscy pisarze i badacze literatury. Słownik biobibłiograficzny, red. J. Szachnowska, A. Szałagan, t. 4: K, Warszawa 1996. Wojtowicz L., Centralne Biuro Komunistów Polskich [sic!] w ZSRR [w:] Encyklope dia Białych Płam, 1.19, red. O. Błaszczak i in., Radom 2005.
576 Bibliografia 7. Prasa „Głos Ludu” „Gazeta Białostocka” 8. Materiały audiowizualne AIPN, PF2361/127, Dokumentacja filmowa z pogrzebu Władysława Gomułki, 6 IX 1982 r. Czy Polska Rzeczpospolita Ludowa byla państwem totalitarnym czy autorytarnym ? ֊ Wykład Andrzeja Paczkowskiego z 9 I 2011 r. (youtube, Wszechnica FWW). Film dokumentalny Towarzysz Generał idzie na wojnę, scenariusz i reżyseria G. Braun, R. Kaczmarek (2011), Film dokumentalny Towarzysz Generał, scenariusz i reżyseria G. Braun, R. Kaczmarek (2009). Konfrontacje Antoniego Dudka z Adamem Leszczyńskim z 16 X 2013 r. (YouTube, ipntv) Relacja Artura Starewicza w cyklu filmowym „Za kulisami PRL-u”, ode. 42 (YouTube). 9. Materiały wywołane Notatki autora z rozmowy z Rozalią Lampe (2001 r.). Notatka z rozmowy autora z Teresą Torańską (październik 2009 r.). 10. Strony internetowe https://katalog.bip.ipn.gov.pl/informacje https://digitalarchive.wilsoncenter.org www.britannica.com www.histmag.org www.onet.pl www.polskawalczaca.com www.salon24.pl www.twojebieszczady.pl www.welt.de www.wolnaeuropa.pl
Indeks osób A Adamski Łukasz 18 Adamuszek Adam 263, 270, 272 Adenauer Konrad 408 Adibiekow Grant 134 Albrecht Jerzy 201 Aleksandrów Włodzimierz zob. Za wadzki Włodzimierz Alster Antoni 225, 244, 269, 321 Anders Władysław 20,114 Andrycz Nina 482 „Andrzej” zob. Żurowski Władysław Antoni Andrzejewski Jakub zob. Paczkowski Andrzej Andrzejewski Marek 415 „Anton” zob. Mołojec Zygmunt Arendt Hannah 437 Aristow Awierkij 463 В Baczko Bronisław 375 Bagieński Witold 168 Bankowicz Marek 437 Banów Iwan „Czorny” 70 Bańczyk Stanisław 143 Bański Jerzy 360 Baranów Leonid 60, 70,178 Barcikowski Kazimierz 445-457, 460-462, 467, 468, 478, 484-486 Bardach Wiktor Lew zob. Gerhard Jan Baryła Marian 76,161 Basałygo Edward 136 Bauman Zygmunt 375 Benken Przemysław 225 Berend Iván Tibor 435 Berent Grzegorz 412 Beria Ławrientij 134,179,196, 231, 232, 234, 235, 237, 241, 242, 245, 251, 284 Berling Zygmunt 20, 21, 23-25, 27, 33, 34, 41, 51, 52, 54, 64, 65, 78, 109-115, 294, 513 Berlingowa Maria 33 Berman Adolf 158, 294, 342 Berman Gustawa 293, 310, 311, 314, 319, 320, 330 Berman Jakub „Jakub” 7, 8,10, 19, 25, 27, 30-33, 35-48, 51-55, 57-59, 61, 62, 66-68, 70-76, 84, 100-109,111,113,114,116,118, 125,134-137,139,140,146,158, 161,162,165,171,173-178,183, 184,187,192,198-201, 206, 207, 211-214, 216-221, 224, 235-237,
Indeks nazwisk 578 239, 246, 250, 260-262, 271, 273, 277, 280-287, 289, 291-333, 335-343, 353, 354, 357, 379, 388, 411, 412, 442, 443, 484, 505-512, 514-517, 519, 526-529, 535-537 Besier Gerhard 386 Bethell Nicholas 139, 348 Betti Ugo 488 Białkowski Wiesław 476, 477, 491, 492, 495, 496 Biegański Zdzisław 256 Bień Adam 272 Bieńkowska Ewa 364, 443, 490 Bieńkowski Krzysztof 280 Bieńkowski Władysław 161,188, 354, 364, 433, 443, 487, 498, 507 Bierut Bolesław „Bolek”, „Iwaniuk”, „Tomasz”, „Rozen”, „Wacek”, „Wa gner” 7-10, 49, 59, 71, 75, 76, 93, 98,100,108,109,112,113,115, 118,121,124,125,127,128,137, 143,147,151,161,162,165,169179,181,183,189,190,193-204, 206-212, 214-229, 231-240, 242, 243, 248, 250, 252, 259, 260-262, 270, 271, 276, 283-286, 291, 292, 294,295, 299, 301, 354, 357, 376, 379, 383, 384, 387-389, 400, 411, 412, 418, 442, 506-517, 519, 526 Biezborodow Michaił 202, 215 Bliss Lane Arthur 294 Blum Ignacy 23 Błaszczak Olga 72 Błaszczyk Tomasz 242 Błażyński Zbigniew 42, 95,195, 199, 236,254, 273,483 Bobrowski Czesław 145, 379, 443, 450, 458, 462, 463, 466, 481,484, 486, 490 Bordiugow Giennadij A. 24, 95,172 Borecka Aleksandra 74 Borejsza Jerzy 17, 30, 45, 315 Borejsza Jerzy Wojciech 17 Borkowicz Leonard (Leon) 28, 321 Borodziej Włodzimierz 227, 293, 397 Borowczak Stanisław 342 Brandon Ray 131 Braun Grzegorz 383 Breżniew Leonid 8, 354, 355, 365, 378, 390, 397, 399,405,407-409, 440, 453-455, 466, 475, 476, 481, 491,499 Brojdes Michał 280 Broniarek Zygmunt 474 Broz-Tito Josip zob. Tito Josip Broz Brus Włodzimierz 375 Brystygier Julia 43, 45, 55, 57,103, 248, 252, 254-256,
260, 270, 272, 273, 281, 289, 299, 411 Brzechczyn Krzysztof 242 Brzeziński Bogdan 138 Brzeziński Zbigniew 304, 435, 437, 438, 440 Budzinowski Roman 359 Bułganin Nikołaj 109,113,114,141 Burda Andrzej 281 Bürgin Juliusz 321 Byszewski Piotr 168 c Cariewskaja Tatiana 63 Ceauşescu Nicolae 386, 408, 439, 491
579 Indeks nazwisk Cenckiewicz Sławomir 183, 324 Ceranka Paweł 245, 246, 248 Chajn Leon 21, 73,110, 299-301, 303, 321 Chełchowski Hilary 94,161, 207, 224 Chimczak Eugeniusz 270, 272 Chodakiewicz Marek Jan 159,160, 412, 536 Chojnowski Andrzej 392, 460 Chruszczów Nikita 8,19,131,132, 172-174,179, 203, 238, 239, 251, 328, 354, 355, 358, 378, 389, 390, 399, 400, 402-408, 425, 451, 455, 459, 475-477, 517, 518 Chrzanowska Agnieszka 168 Chwedoruk Rafał 141,143,170 Chyliński Jan 179, 209, 210, 229 Cichocki Jan 77 Ciesielski Stanisław 291 Cimek Henryk 19 Ciunajsis Daniel 242 Codogni Pardina 400 Connor Walker 385 Courtois Stephane 187 Crampton Richard J. 371, 523 CyraAdam 204 Cyrankiewicz Józef 132,147,148,188, 201,203-205,207,217,323,325, 333,472-474,482,488,492,496 Czachnowska Jadwiga 490 Czaplicki Józef 248, 252, 254, 270, 411 Czarnes Edward 270 „Czorny” zob. Banów Iwan Czyż Władysław 272 D Daniszewski Tadeusz 45, 341 Danowska Bogumiła 323 Davis Norman 111,112 Dawydow Siemion 202 Dąbrowska Maria 444, 488 Dąbrowski Franciszek 168, 415 Dembowski Jan 203, 206 „Długi” zob. Mołojec Bolesław Długołęcki Piotr 397 Dłuski Ostap 283 Doboszyński Adam 216 Dobrowolski Szczęsny 279, 280 Doliński Adam 248, 256 Domański Paweł 318 Dornowski Adam 156, 366 Drobner Bolesław 74, 281 Drohojewski Jan 299, 337 Dubček Aleksander 453-455 Dudek Antoni 132,152,155, 223, 235, 241, 436, 456, 530 DuraczAnna 261 Duracz Teodor 84, 86, 87, 89-92 Duraczyński Eugeniusz 129,134, 136-139 Dusza Józef 263, 265-271, 277 Dymant Władysław 267 Dymek Benon 183 Dymitrow Georgi 28, 32, 34, 36-41, 44, 45, 47-50, 58-62, 66, 67,
73, 75, 82-87, 91, 95, 96, 99-102, 123,128,165,175,185, 209, 353, 354, 505, 513 Dzierżyńska Zofia 17,19, 32, 45 Dzierżyński Feliks 17
580 E Eckstein Marcin 204 Ehrlich Stanisław 304 Eisenbach Artur 321 Eisler Jerzy 11, 80,117,126,133, 149,159,166,167,171,180,183, 185, 291, 311, 317, 318, 322-324, 326, 347, 352, 370, 375, 392, 399, 409, 414-416, 419, 442, 446, 453, 454, 458, 469, 479, 482, 484 Engels Fryderyk 385,486 F Fejgin Anatol 184,247-249,254, 255, 261, 266, 267, 270, 273-280, 282, 284-287, 290, 319, 321, 341, 411, 413, 510 Ferenc Antoni 277, 280 Field Hermann 162 Field Noel 198,162 Fijałkowska Barbara 199, 251, 254, 256, 259, 265, 273, 282, 290, 315 Fik Marta 415 Finder Paweł 37, 39, 81, 85-87, 90, 92-94, 96, 97,101,117,140, 376, 505 Fitowa Alina 196 Fornalska Małgorzata 59, 86, 87, 89, 90, 92-94, 96 Fowkes Ben 385, 440, 518 Franaszek Piotr 381 Friedrich Carl J. 437 Friszke Andrzej (Korybutowicz Zyg munt) 11,142,148,168, 242, 323, 430,435,484 Fromm Erich 308 Indeks nazwisk Franczak Jerzy 274 G Gabryel Piotr 455, 471, 472, 474, 479-481,483, 487, 488, 492 Gajdziński Piotr 346 Gangei Leon 264 Garas Józef Bolesław 80 Garbacki Zygmunt 336 Garlicki Andrzej 86,171, 209, 232, 237, 246, 260, 361, 368 Garliński Józef 204 Gasztold Przemysław 376 Gaulle Charles de 330 GecowAnna 162,261 GecowLeon 162 Gerhard Jan (właśc. Bardach Wiktor Lew), „Jean”, „Gerhard” 328, 329, 331-333, 335, 336 Giebel Christoph 135 Giedroyc Jerzy 303 Gierek Edward 239, 240, 318, 323, 324,326, 327, 329,330, 335,359, 372, 374, 383, 421, 438, 494, 496, 501, 524, 527 Glinka Jan (właśc. Mierzyński Stani sław) 110,199 Gluck Leopold 461, 464, 465, 467 Gmitruk Janusz 168 Golon Mirosław 133,139 Gomułka Władysław „Wiesław” 7-10, 21, 37, 39,
43,46,48-50, 56, 59, 61-63, 66-71, 75-78, 80, 81, 84, 96, 98,102,109,113-172, 175-190,194,195,197-199, 205, 209, 232, 236, 239, 240, 245, 252, 275-282, 284-286, 288-290, 295, 296, 300-302, 318, 319, 323, 326-
581 Indeks nazwisk 238, 340, 345-372, 374, 376-384, 386-422, 424-435, 437-502, 505-507, 509-519, 517-529 Gomułka Zofia (Szoken Liwa) 350, 480, 483 Gontarczyk Piotr 19, 59, 80, 81, 84, 85, 89, 92-94, 98,100,102,104, 182, 332, 375, 415, 444, 485, 509, 544 Goździk Lechosław 281, 432 Góra Władysław 80 Górniak Marek Robert 419 Górska Wanda 217,239 Granas Romana 45 „Grigorij 84” zob. Loga-Sowiński Ignacy Gronousky John 304 Grosz Wiktor 28, 53 Gryciuk Franciszek 168,186 Grynberg Zygmunt 330 Gryz Ryszard 223, 235 Grzęda Jan 270,272 H H.D. 61 Hejman Mordka „Mietek” 87 Hemingway Ernest 391 Hibner Juliusz 45 Hillebrandt Bogdan 39 Hirszowicz Maria 191 Hitler Adolf 36,146, 352 Hodos George H. 187 Hodża Enver 439 Holoubek Gustaw 488 Holzer Jerzy 131 Horthy Miklós 449 Hryciuk Grzegorz 18 Hrynkiewicz Bogusław 500, 501 Humer Adam 272 I „Iwaniuk” zob. Bierut Bolesław Iwanow Mikołaj (Nikołaj) 33, 46, 63, 111,196,197 Iwaszkiewicz Jarosław 444 J Jabłonowski Marek 254,275, 281, 351 Jabłoński Henryk 343 Jaczyński Stanisław 21, 51, 54, 111-113 Jagielski Mieczysław 470, 474 Jagiełło Jerzy 140,149,152,162, 163,165,170 Jagiełło Michał 127, 476 Jakowlew Władimir 130 „Jakub” zob. Berman Jakub „Janek” zob. Kowalski Bolesław „Janek” zob. Krasicki Jan Jankowski Jan Stanisław 125 Janowski Aleksander 77 Janowski Paweł 419 Janowski Włodzimierz 207, 254, 275, 281, 351 „Janowski” zob. Kasman Leon Jantoń Zbigniew 336 Jarosz Dariusz 117,191, 359, 361 Jaroszewicz Alfred 240, 264, 265, 287 Jaroszewicz Piotr 120, 229, 230, 329, 334-336, 496 Jaruzelski Wojciech 157, 239, 359, 372, 374, 375, 378, 383, 438, 461, 468
Jarząbek Wanda 355,409-411
582 Jaskułowski Krzysztof 385 „Jasny” zob. Zawadzki Włodzimierz Jaszczuk Andrzej 167,168,184,348 Jaszczuk Bolesław 143, 463, 472474 Jaworski Mieczysław 145 Jażborowska Inessa 122,126,134, 135,178 Jewdokimienko Gieorgij 202 Jezernik Božidar 131 Jędrychowski Stefan 24, 28, 42, 45, 53, 55, 72, 237, 488 Jones Robert A. 398 Jóźwiak Franciszek 49, 86-88, 99, 90, 93, 94, 98,100,143,161, 207, 217, 248, 257, 266, 267, 273, 282, 287, 354, 376, 509 К Kaczmarek Czesław 233, 234, 242 Kaczmarek Robert 383 Kaczmarek Tadeusz 119 Kaczmarski Krzysztof 216 Kádár János 425, 449, 454 Kadłubiec Daniel 455 Kalinowski Stefan 243, 256, 257, 262, 263, 266, 267, 271 Kaliński Janusz 193, 362, 363 Kamińska Maria 321 Kamiński Łukasz 120, 241, 360, 399, 412,453 Kania Dorota 203 Kania Stanisław 383 Karoń Krzysztof 308 Karwacki Franciszek 95, 96 Kaskiewicz Jerzy 265-269 Kasman Leon „Janowski” 19, 48-50, Indeks nazwisk 64, 83, 88, 95-101,161,185, 237, 277 Katz-Suchy Juliusz 299, 312, 321, 338 Kempisty Henryk 265 Kemp-Welch Anthony 250 Kersten Krystyna 167,182, 531 Kędzierski Sławomir 131 Kędziora Jerzy 263-266, 268, 269 Kępa Józef 327, 421 Kieras Jan 264-266, 268 Kierzkowski Michał 242 Kilanowicz Jerzy 427, 428, 497 Kisielewicz Józef 126, 452, 480, 492, 495 Kisielewski Stefan 331, 336, 472, 486 Kistér Anna Grażyna 59, 64, 65 Kiszel Zbigniew 272 Klepacz Michał 233 Kliszko Zenon 76,161,162, 232, 243, 279, 283, 300, 330, 348,406, 443, 472, 473, 475, 479, 497, 498, 507, 517, 518 Kłodziński Stanisław 204 Kłosiewicz Wiktor 237, 250, 406 Kobryńska Regina 57 Kochan Władysław 288 Kochanowski Jerzy 368, 392, 395
Kochański Aleksander 46, 54,106, 125-127,132,171,172, 201, 207, 209, 228, 235, 302 Kociołek Stanisław 323 Kolski Witold 59 Kołakowski Leszek 303- 305,490 Kołakowski Piotr 84, 98 Kołomejczyk Norbert 80,178
Indeks nazwisk Komar Wacław 160, 287 Konarski Leszek 204 Konopka Witold 126 Konopnicka Maria 488 Kopeć Jadwiga 270 Kopka Bogusław 125 Kopytowski Stanisław 267, 270 Koraszewska Małgorzata 136 Korczyński Grzegorz 98,161,162, 279,427,443, 497, 507 Korkuć Maciej 18 Korybutowicz Zygmunt zob. Friszke Andrzej Koseski Adam 172 Kosiński Krzysztof 191,192, 393 Kostikow Piotr 326, 355, 420, 447, 451, 453,454, 457, 462,463,466, 474-477, 496, 499 Kosygin Aleksiej 365, 463 Kosztirko Kazimierz 274 Kowalczuk Nikołaj 202 Kowalski Aleksander 38, 76, 90, 91, 93, 99,162, 475 Kowalski Bolesław „Janek” 87, 91 Kowalski Lech 61 Kowalski Władysław 203, 205 Kozarzewski Aleksander 256 Kozłowski Czesław 108,109,129, 171,178, 210, 215, 217, 230, 233, 234, 237, 260, 283 Kozłowski Józef 339 Kozłowski Kazimierz 225 Kozub-Ciembroniewicz Wiesław 437 Krajewski Kazimierz 159 Krak Eustachy 287 Krall Hanna 280 Kramer Mark 131 583 Krasicki Jan „Janek” 87, 211 Krasucki Eryk 59, 315 Krasko Wincenty 277, 278 Kratko Józef 245, 248, 254 Król Eugeniusz Cezary 125, 438 Kruszewska-Flatau Helena (prawdop.) 263 Kryst Jakub 378 „Krzysiek”, informator UB 339 Księżarczyk Franciszek 62 Kucharska Paulina 489 Kuhl Stefan 288 Kukawka Kazimierz 255-259, 261277, 280 Kula Marcin 191 Kulczycki Michał 277 Kumoś Zbigniew 21, 35, 47, 52, 56, 72 Kunert Andrzej Krzysztof 259, 287, 530 Kunze Thomas 386 Kupiecki Robert 211 Kura Antoni 186, 224, 225 Kurczewski Alfred 287 Kuroń Jacek 301, 305 Kwasek Edmund 270, 272 L Lampe Alfred 20, 24, 25, 27-33, 36, 43, 74 Lampe Rozalia 18, 21, 31, 43, 297 Landau Zbigniew 446, 450 Laszkiewicz Roman 270,
272 Lebiediew Wiktor 178,201, 203, 205, 207,214,215,224,229, 294,295 Lebiediewa Natalija S. 50 Lechowicz Włodzimierz 264, 265,
Indeks nazwisk 584 287, 461, 463-465, 467, 471, 478, 500 Lechtman Antonina 261 Leder Andrzej 191,192 Lenin Włodzimierz 79,116, 378, 457, 486 Lenowicz Aleksander 299,312-314, 321-325, 327, 333, 341, 342 Leonhard Wolfgang 174 „Leopolita” zob. Zimand Roman Lesiakowski Krzysztof 311, 320, 321, 475, 483, 492, 497 Leszczyński Adam 456 Leszkowicz Tomasz 376 Leśniewski Edward 245, 248, 254 Lewikowski Wacław 41, 45, 280 Lialin Serafim 202 Libionka Dariusz 531 Ligarski Sebastian 169 Lipiński Piotr 86, 204, 205, 209, 215, 237, 346, 410, 448, 460, 471, 474, 475, 482,488,490 Lis Jan 261 Liu Shaogi 402 Loga-Sowiński Ignacy „Grigorij 84” 46, 49, 50, 76, 77, 97-99,159, 161, 300, 472,497,498, 500, 508, 519 Lorek Jan Kanty 233 Luksemburg Róża 457 Lurczyński Mieczysław 393 Luszniewicz Jacek 183 „Luty” zob. Spychalski Józef Ł Łabuszewski Tomasz 159, 530, 533 Łapińska Elżbieta 200 Łaszewicz Arkadiusz 274 Łatka Rafał 369, 370 Łatyński Marek 72,139,143,147, 174,178,182, 294 Lukasiewicz Stanisław 219, 293 Łysenko Trofim 191 M Mac Jerzy Sławomir 124, 499, 531 Machcewicz Anna 287 Machcewicz Paweł 123,140,164, 176,191, 252, 326, 347, 392, 399, 409,423, 445, 448, 453-455, 457, 460, 461, 463, 474, 479, 484, 499, 501, 502 Maciszewski Jarema 80 Mackiewicz Czesław 89 Madajczyk Piotr 125 Madej Krzysztof 530 Magierska Anna 242 Majchrzak Grzegorz 243, 502 Majewski Stanisław 459 Majster Maciej 265, 267 Makarów Nikołaj A. 132 Malenkow Georgij 124,134, 231, 232 Malinowski Marian 42, 80, 82,101, 147 Mantel Feliks 73,171 Manuilski Dymitr 32, 37, 55, 58, 60, 66, 69, 72, 73,100,105 Mao Zedong 377 Marat Stanisław
246, 255-257, 264, 265, 270, 272, 274, 275, 322 Marczyński Adam 489 Marecki Józef 369, 370 Marek Wacława 100
Indeks nazwisk „Marek”, informator UB 156, 366 Margueritte Bernard 323 Markiewicz Marcin 360, 363 Marks Karol 166, 306, 378, 385, 486 Marszałkowski Tomasz 152 „Marylka”, N.N. 89 Marzec Czesław 225 Masiewicki Aleksander 158 Maślanko Mieczysław 277 Matuszewski Stefan 73, 207 Matwiejew Giennadij F. 172 Matwin Władysław 201 Mazowiecki Tadeusz 367 Mazur Franciszek 201, 206, 207, 248, 255, 256, 258, 263, 267, 268, 271, 277, 287 Mazur Marian 288 Mazur Mariusz 120 Mazurek Robert 377 Mażewski Lech 242, 437 Micewski Andrzej 430 Michalak Kazimierz 99, 270, 413 Michałow Mikołaj 203 Michnik Adam 304, 305, 314, 318 Midra Leon 272 Miernik Grzegorz 359 Mieroszewski Juliusz 302 „Mietek” zob. Hejman Mordka „Mietek” zob. Moczar Mieczysław Mietkowski Mieczysław 41, 45, 217, 249, 250, 270, 280, 283, 285-287, 321, 411 Mijał Jadwiga 96 Mijał Kazimierz 214, 376-378, 406 Mikołajczyk Stanisław 77,143,145, 147,166, 452 „Mila”, agent celny 205 585 Miłosz Czesław 488 Minc Hilary 10, 23-28, 30, 35, 37, 38,41-45, 51, 53, 54, 66, 72, 7476,103,109,111,113,116,118, 125,130,137,139,149,161,165, 173,174,177-179,183,187,198, 201, 206-208, 212, 214, 216-218, 221, 230, 236, 237, 250, 273, 283, 285, 287, 292, 299, 321, 322, 337, 411, 442, 506-508, 510-512, 516, 519 Mindszenty József 220 Misiurski Jan 265, 266, 268, 269 Moczar Mieczysław „Mietek” 50, 76, 95, 97-99,162, 310, 314, 319-322, 331, 370, 416, 420, 421, 429-431, 451, 472, 475, 483, 497, 507, 508, 519, 522, 524 Moczarski Kazimierz 259, 264, 287 Modzelewski Karol 301, 305, 438 Modzelewski Zygmunt 193 Mokrosz Janusz 40 Mołdawa Tadeusz 207, 463 Mołojec
Bolesław „Długi” 22, 39, 81-92, 505, 512, 513 Mołojec Zygmunt „Anton” 84, 85, 88, 89, 91, 92 Mołotow Wiaczesław 32, 35, 37, 40-45, 47, 59, 61, 70, 72,105, 109,114,125,130,134,135,161, 171,179,194-196, 226, 424, 505 Mond Jerzy 167 Montefiore Simon Sebag 241 Morawski Jerzy 144,166,167,171, 196, 201, 250, 284, 378, 446, 451, 486,493 Mościcki Ignacy 482
Indeks nazwisk 586 Motyka Grzegorz 18, 328, 329, 331, 332, 334, 336 Mulak Jan 143 Muraszko Galina P. 201 Muszyński Wojciech J. 122 Mysiakowska-Muszyńska Jolanta 122,168 N Nagy Imre 425, 426 Nalepa Edward Jan 183,227,252,416 Namiotkiewicz Walery 126, 326, 348, 365,402-404, 409,428, 435, 444,450,453,455, 459,462-464, 466-468, 470-476, 480, 481, 488, 492, 494, 495,497-499 Narbutt Ignacy 443,477,485 Narinskij Michaił M. 50 Naszkowska Krystyna 290 Naszkowski Marian 21, 24, 28,45, 226, 336,470 Natanson Salomon 45 Naumienko Teodor 264 Nazarewicz Ryszard 34, 39, 41, 45, 49, 62, 63, 65, 69, 81-86,88, 91, 96, 98,101,103,104 Nienałtowski Stanisław 264 Nixon Richard 451 Norwid Cyprian Kamil 472 Noskowa Albina E 18,36,60,108, 109,196, 201 Noszczak Bartłomiej 367, 370 Notkowski Mieczysław 288 Nowak Roman 260,283,284, 287 Nowak Zenon 201, 206, 207, 217, 389,439,440,459 Nowakowski Tadeusz 303 Nowiński Marian 80 Nowotko Marceli „Stary” 22, 39, 81, 83-86,88,90-92,97,457,505,512, 513 O Ochab Edward 28,45, 53, 58,132, 143,148,165-168,192, 201, 206, 207, 217,228, 229,237, 246, 287, 290, 357, 361, 383-385, 388, 400, 418, 421,422, 472,497, 511, 518 Odiai Walerian 378,486 Okręt Zygmunt 58, 246, 282 Olza Erwin 257 Orliński Jan 70 Osęka Piotr 415, 421 Osóbka-Morawski Edward 196, 204, 357, 358 Ouimet Matthew J. 398 Owen Henry 304 Ożóg Maria Ewa 87,120,122,144146,159,169,170, 347 P P.T. 86,90 Paczkowski Andrzej (Andrzejewski Jakub) 12,112,125,141,142, 155,159,160,172,173,183, 201, 207, 215, 236, 241-246, 248, 251, 252,255, 288,316,348,391, 392, 399,405,407,412,436, 454,455, 458,490, 530 Pałka Jarosław
65,183 Paweł VI (właśc. Montini Giovanni Battista), papież 370 Pawłów Iwan 191 Pawłowicz Jacek 203
Indeks nazwisk Pawłowicz Jerzy 80 Paździora Marek 131,138,149,150, 180,182 Peršak Krzysztof 132,191, 201, 207, 228, 241, 436 Piasecki Bolesław 235, 331 Piecuch Henryk 274, 246 Pielasa Józef 342 Pielecki Wojciech 455, 471, 472, 474, 479-481, 483, 487, 488, 492 Pietrow Nikita 295 Pietruski Oktaw 280 Piętek Henryk 342 Pilecki Witold 204 Piłsudski Józef 18, 21,110,176, 482, 513 Piotrowski Paweł 253 Pióro Tadeusz 391, 400 Pipes Richard 79 Piwińska Ewa 89, 253 Pleikys Rimantas 392 Pleskot Patryk 328, 348, 381 Pleszakow Konstantin 136, 356 Plinta Paweł 203 Płużański Tadeusz M. 203 Podgórska Wanda 483 Poksiński Jerzy 65,183, 202, 221, 228, 232, 279, 283, 284 Pomian Grażyna 393 Pomorski Wacław 303 Ponomarienko Pantełejmon 203 Popek Leon 272 Popow Georgij 203 Prawin Jakub 22-27, 30, 53 Prażmowska Anita 347, 352, 362 Prus-Wojciechowska Justyna 295 Prytycki Siergiej 62-66 587 Przeperski Michał 347 Przepiórkowski, oficer śledczy 272 Przetakiewicz Zygmunt 420 Przygoński Antoni 28, 30, 80,111, 353 Pszczółkowski Edmund 45, 53, 283 Ptasińska Małgorzata Ewa 438 Ptasiński Jan 108,124,130,145, 149,168,177, 244, 326, 348, 357, 361, 363,409, 441, 445,446, 449, 450, 452, 455, 458, 459, 463, 464, 470, 477, 491, 493, 498,499, 501 Putrament Jerzy 474 R Radkiewicz Stanisław 41, 42, 45, 48, 54, 55, 57, 59, 61, 70, 72, 73, 76, 103,111,137, 202, 207, 243-247, 249, 250, 254, 255, 260, 262, 277, 280, 281, 283, 287, 289, 320, 506, 510 Raina Peter 417 Rak Krzysztof 419 Rakowski Mieczysław F. 185, 318, 326, 330, 331, 383, 419, 420, 428, 429, 446, 449, 451-453, 457, 459, 464, 466, 468, 471, 472, 475, 489,
490, 492 Rapacki Adam 207, 470, 522 Rechowicz Henryk 55,129 Rejminiak Maria 500 Rek Tadeusz 342 Rogers William P. 313 Roguski Tomasz 533 Rokicki Konrad 159,161,183,190, 245, 232, 391, 412, 448, 473, 488 Rokossowski Konstanty 111,116,
588 Indeks nazwisk 124,193, 202, 206, 207, 214, 217, Sandauer Artur 472 227, 228, 230, 389, 451 Schaff Adam 299,188, 302-308, „Rola” zob. Rola-Żymierski Michał 321 Rola-Żymierski Michał (właśc. Ży Schatz Jaff 292, 375 mierski Michał „Rola”) 65,110, Seliwanowski Nikołaj 202 111,113,114, 232, 243, 517 Serkowski Ludwik 272 Rolicki Janusz 326, 372 Shore Marci 158,173, 292 Roliński Bohdan 229, 230, 326, 329, Siedlecka Joanna 444 334, 335, 355, 420, 447, 451, 453, Siedlik Halina 253, 261 454, 457, 462, 463, 466, 474-477, Siedziako Michał 169, 424 496, 499 Siemianowski Jan 234 Rollet Henry 204 Siemiątkowski Zbigniew 431 Romkowski Roman 91, 202, 216, Sierow Iwan 112,195-198, 202 234, 244, 248, 249, 254, 255, Sikora Walenty 274 258, 260, 261, 264, 266, 267, 270, Skarski Wojciech (właśc. Kozłowski 273-280, 282, 284-286, 289, 290, Ryszard) 432 321,411,413,510 Skobelski Robert 132, 396 Rowiński Jan 397, 424, 435 Skoniecki Czesław 38, 96 Rozłubirski Edwin 443 Skrzeszewski Stanisław 41, 45,193 Różański Józef 246-249, 253-267, Skrzypek Andrzej 72,118,137,138, 269-271, 273, 275-278, 280, 282, 150,178,179, 201, 207, 215, 224, 284,286,287, 290, 319, 321,411 226, 227, 229, 230, 281, 295,404, Ruchniewicz Krzysztof 397 405, 453-455, 476 Skulbaszewski Antoni 202,217 Ruchniewicz Małgorzata 400 Rühle Hans 419 Slánský Rudolf 200 Rumiński Bolesław 406, 458 Słonimski Antoni 304 Rutkiewicz Jan 336 „Słowik”, kontakt poufny SB 321, Rutkiewicz Maria (właśc. Kamieniec 322 ka Maria) 96 Słowiński Konrad 456 Rybicki Marian 271, 273, 274, 278, Snopkiewicz Jacek 246, 255-257, 283 264, 265, 270, 272, 274,
275, 322 Rydz-Śmigły Edward 482 Snyder Timothy 131,167 Rykowski Zbysław 284, 357, 464 Sobolew Arkādij 203, 233 Sobór Anna zob. Sobór-Świderska Anna Salwa-Syzdek Eleonora zob. Syzdek Sobór-Świderska Anna 45, 46, 55, 57, 58, 80,102,103,105,118, Eleonora s
Indeks nazwisk 589 135.139.146.175.188.199, 237, 192-201, 206, 211, 212, 214, 215, 295, 297, 322, 353, 536 221-224, 227-231, 237, 239, 241Sokołowski Wasilij 228 243, 248, 257, 260, 284, 292, 295, Sokorski Włodzimierz 21, 23, 25, 303, 305, 338, 346, 352, 354-356, 27, 28, 50-52, 483 377, 379, 384, 399-402, 406, 412, Solska Alicja 329, 334, 335 413, 431, 442, 451, 455, 506, 510, Sołtysiak Grzegorz 377 512-517, 520, 532 Sommerstein Emil 74 Stańczyk Henryk 53, 64, 72 Sowa Andrzej Leon 193, 226, 230 Starewicz Artur 128,143,149, 330, Sowińska Stanisława 88, 89, 279, 348, 428, 456, 470, 474 444, 482, 483 „Stary” zob. Nowotko Marceli Spałek Iwona 401 Stasiński Maciej 421 Spałek Robert 10, 30, 50, 70, 71, Staszewski Stefan 236, 239 79, 94, 95, 98,106,118,122,123, Stawiński Eugeniusz 333 125-128,137,141,143,145,146, Steinbeck John 391 149,159,162,173,177,180,187, Stępień Józef 115, 293 190.199, 204, 205,Stępień 220, 232, 238, Sławomir 183, 323, 391 243, 245, 248, 251, 254, 259, 260, Stokłosa Katarzyna 386 265, 276, 277, 279, 294, 297, 316, Stola Dariusz 415 350, 351, 357, 401, 427, 428, 431, Stolarski Rafał E. 530 443, 459, 473, 479, 480, 483, 492֊ Strasser Wilhelm 321 495, 497, 499, 501, 509 Strzałkowski, oficer śledczy 272 Spychaj Bronisław 45 Strzelecki Ryszard 472, 498 Spychalski Józef „Luty” 238 Strzelecki-Gomułka Ryszard 123,126, Spychalski Marian „Turski” 56, 63, 139.141.166.197, 348,447,451, 70-74, 76, 81, 83, 89, 91, 94, 95, 456,457,467,470,475,476,479, 108,141,157,162,178,187,195, 480,486, 487,491,493-500, 502 216, 217, 238, 245, 279, 285, 348, Suleja Włodzimierz 415 406,
442, 482, 483, 500, 501, 507, Susłow Michaił 134,135,138,178 517, 519 Sutowski Michał 158 Stalin Józef 8,17,18, 20, 24, 27, Syska Katarzyna 295 28, 32-36, 41-43, 45, 47, 48, 52, Syzdek Bronisław 177, 203, 348, 66, 67, 70, 71, 73, 75, 77, 79-82, 362, 396, 461, 465, 472 95, 96, 99,101,106-111,113, Syzdek Eleonora (Salwa-Syzdek Eleo 114,118,119,123-131,133-137, nora) 24, 35, 36,102,119,123, 139,141,147,160,161,166-168, 126.139.141.166.197, 203, 204, 171-173,176-179,183,188,190, 348, 362, 447, 451, 456, 457, 465,
590 Indeks nazwisk 467, 470, 472, 475, 476, 479, 480, 235, 245, 247-249, 254, 273, 284֊ 486, 487, 491, 493-500, 502 286, 321, 411, 483, 510 Szałagan Alicja 490 Świerczewski Karol „Walter” 41, 42, Szantyr-Powolna Stefania 400 45, 65, 328, 329, 333-336, 376 Szarota Tomasz 11,159, 531 Świerczyński Jan 63 Szatiłow Siergiej 198 Świetlik Konrad 249, 250 Szaynok Bożena 74 Świtoń Kazimierz 270, 272 Szczepański Jan 455, 462, 475, 487 Szczepański Jan Józef 366 T Szczerbakow Aleksander 23,27,51, Tatar Stanisław 285 52,175 Taubman William 405 Szczurowski Maciej 40 Tejchma Józef 118,119, 326, 42І, Szczypiorski Andrzej 489 474 Szenborn Ludwik 272 „Teresa”, agentka celna 478 Szewczyk Piotr 266, 274 Terlecki Ryszard 247, 250, 252, 253 Szlachcic Franciszek 124,199, 348, Tito Josip Broz 85,119,121, 370, 390, 417, 429, 454, 487, 494, 129-131,133,171,177,180, 499, 530 187, 360 Szlajfer Henryk 314 Tkaczew Władysław 202 Szoken Liwa zob. Gomułka Zofia Tomala Mieczysław 410 Szpecht Józef 45 Tomasik Paweł 216, 415 Szpiega Marian 270, 272 „Tomasz” zob. Bierut Bolesław Szulczyński Stanisław 21 Torańska Teresa 18, 31, 32, 80, 81, Szumiło Mirosław 55, 58,118,149, 83, 84, 95, 98-101,106,108,109, 159,178,182, 352, 411, 412, 451, 114,125,129,130,132,134,135, 467, 473, 509 137,139,140,149,157,165,175, Szumowski Tadeusz 397 176,183,192,199, 229, 235, 237, Szwagrzyk Krzysztof 159,195, 253, 291, 297, 326, 336, 343, 356, 357, 255, 256, 259, 262-264, 266, 268375, 418, 442, 446, 450, 466, 469, 270, 274, 276, 277, 412 472, 485, 490 Szymoniczek Joanna 125, 438 Tracz Edward 245, 248, 254, 256 Szyputa Wojciech 340
Trembicka Krystyna Wiesława 185 Szyr Eugeniusz 45, 59,103, 460 Trepczyński Stanisław 133, 365, 402-404,409,416,428, 435, 442, 444, 450, 459, 462-464, 466, 468, Śpiewak Paweł 159, 411 470-473, 481,488, 495,497-499 Światło Józef 42, 95,112,199, 200, Trutkowski Wiesław 272 ś
Indeks nazwisk Turkowski Romuald 168 Turlejska Maria 160, 375, 412, 457, 487, 497, 498, 501 „Turski” zob. Spychalski Marian U Ulbricht Walter 454 Uniszewski Zdzisław 254, 255, 263 W Walichnowski Tadeusz 247 Walicki Andrzej 242,372,373,381 Walkiewicz Wiesław 149 „Walter” zob. Świerczewski Karol Wałęsa Lech 388, 432 Wasilewska Wanda 18, 20, 24, 25, 27, 32-35, 41, 43, 45-47, 51, 59, 70, 71, 78,103,114, 376, 513 Wasilewski Aleksander 228 Wasilewski Jan 255, 258, 259, 261264, 266, 268, 270, 271, 273, 275 Wasilewski Leon 18 Waszczuk Jerzy 443, 461, 472-474, 494, 501 Wat Aleksander 17 Ważniewski Władysław 43, 57, 72, 74,103,104 Wende Jan 73 Wende Jan Karol 24 Werblan Andrzej 36, 63, 76, 80, 83, 87-89, 92,100-102,104,105, 122,125-128,132,138,141-144, 146,149,156,159-161,163,164, 169,170,176,178,185,193, 205, 215, 236, 277, 278, 281, 282, 289, 293, 347, 351, 358, 365, 402, 403, 406, 424-426, 435, 452, 461, 462, 591 467, 470,489, 500 Werfel Roman 55, 418 Wicha Władysław 208 Wierbłowska Hanna 57,160 Wierbłowski Stefan 37, 38, 42-44, 51, 55, 57, 58, 66, 74,103, 299, 321 „Wiesław” zob. Gomułka Władysław Wildstein Bronisław 14 Wilkoński Wojciech 124 Winawer Władysław 259 Winiewicz Józef 464 Witaszewski Kazimierz 45, 53 Witczak Łukasz 405 Witos Andrzej 35 Władyka Wiesław 281, 285, 357, 440, 448, 464, 472 Wojciechowski Mieczysław 133 Wolf Markus 174 „Woliński”, kontakt operacyjny 326, 338 Wolski Władysław (właśc. Piwowar czyk Antoni), Wolski-Piwowarczyk Władysław 16, 213-215 Wolski-Piwowarczyk Władysław zob. Wolski Władysław Wołokitina Tatiana W. 125, 295 Woroszyłow Kliment 135
Wozniesienski Dymitr 202 Wójcik Ryszard 263, 290 Wojtowicz Leszek 72 Wrona Janusz 191, 206 Wyszyński Andriej 201 Wyszyński Stefan 151,186, 232, 233, 235, 242, 311, 366, 368-371, 432, 468, 469, 517, 523
592 Indeks nazwisk Z Zabomy Piotr 348 Zachariasz Szymon 57, 321 Zagajewski Adam 373 Załuski Zbigniew 428, 429 Zambrowski Roman 23-28, 30, 43, 45, 53, 58, 76,118,137,148,161, 172,173,176-179,181, 201, 206, 207, 214, 217, 224, 284, 319-321, 357, 388, 411, 412, 427, 428, 431, 461, 466, 467, 475, 506, 509, 519 Zamecznik Wojciech 24 Zarakowski Stanisław 217, 271, 277, 281 Zaremba Marcin 184, 323, 370, 415, 428 Zaremba Tadeusz 480 Zawadzki Aleksander 39-42, 45, 46, 48, 51-53, 58, 62, 64, 70, 71, 75, 76,103,106,109,127,128,137, 207, 217, 270, 497, 505, 506, 508 Zawadzki Feliks 270, 272 Zawadzki Włodzimierz (właśc. Alek sandrów Włodzimierz), „Jasny” 91 Zawieyski Jerzy 368, 444 Zbiniewicz Fryderyk 21,37,39,52,53 Zbłewski Zdzisław 220 Zieją Jan 216 Ziętara Paweł 389 Zimand Roman „Leopolita” 83 Zubok Wladislaw 136, 356 Zwoliński Stefan 53, 64, 72 Zybertowicz Andrzej 190 Zyzak Paweł 304 ż Żaryn Jan 186, 367, 530 Żdanow Andriej 131,134,135, 137-139,179 Żebrowski Leszek 288 Żenczykowski Tadeusz 35, 72, 73, 353 Żiwkow Teodor 401 Żuków Gieorgij 21, 23, 27, 51,109, 110, 335 Żurek Jacek 530 Żurowski Władysław Antoni „Andrzej” 112 Żymierski Michał „Rola” zob. Rola-Żymierski Michał che žtSbiDiiC-tbeię l·/і Ù n
Summary Licensed by Moscow. Gomułka, Berman and others (1943- 1970) This book deals with people who came to power in post-war Po land thanks to Moscow’s support. It contains eight thematic and chronological chapters and a conclusion that summarizes the main argument; what is untypical is that the chapters are not direct con tinuation of another, each being a separate study of a given issue. The narration centers around the biographies, the activity, and the character of Władysław Gomułka and Jakub Berman - two pol iticians of the Communist Party of Poland (KPP), the Polish Work ers’ Party, and the Polish United Workers’ Party — undoubtedly the key figures in the seventy years’ history of communism in Poland. In brief, the former was the party and state chief who served the longest in post-war Poland (until now), while the latter became one of the major political players who “arranged“ the political reality be fore 1956; sometimes he was called the grey eminence of Polish Stal inism. Other major figures described in the book include: Bolesław Bierut, president of Poland, First Secretary of the Central Party (PZPR) Committee, who was on the one hand Gomulka’s rival, and Berman’s friend and principal. There are many secondary figures, from the important and key members of the communist elite, through the henchmen of State Security, to the Moscow leaders: Joseph Stalin, Nikita Khrushchev, and Leonid Brezhnev. There are described the entanglements and underpinnings the communist rulers of Poland had to face, and which they have helped to create themselves as well. This a
story of choices that they made. This is the background that highlights their characters. The author describes fights between the different cliques of communist
542 Summary decision-makers and the actual consequences of their action. He notes how they tried to account for Stalinist terror and often failed, including the self-aggressive terror that targeted members of their own party. The basic themes of the story concern the 1940s, 1950s, and 1960s, which find their respective epilogues in the 1970s or even in the 1980s. The starting point is the early preparations to establish the Central Bureau of Communists of Poland in Moscow, which should be dated 1943, and the conventional, because it is approximate final date being the fall of Gomulka’s rule in December 1970. When one condemns the actions of the communists, their men tality and the system they had built should not preclude an objective and reliable analysis of their motives and their way of thinking. Not in order to justify but to understand, to reach beyond the contem porary views of the left or the right, delve beyond the clichés and, in the first place, to say what actually happened. To what extent was the revolutionary zeal of Polish communists filled with ideological and political “missionary drive”, how far was it treason, career-mak ing, fear, individual pathologies or belief in historical determinism? Where did the “long arm of Moscow” reach, where was the end of command and control, and where was the beginning of active adap tation of the system to the local conditions? The book, naturally, does not provide answers to all such ques tions, but might help the Reader to formulate their own answer, and broadens the perspective from which one could learn about the
post-communist past and formulate an assessment. Most studies collected in this book had been published before, in part or in total. They were edited, supplemented or redacted.
|
| adam_txt |
Robert Spalek
NA LICENCJI MOSKWY
WOKOtGOMUtKI,BERMANAiINNYCH
1943-1970
Warszawa 2020
Spis tresci
Wprowadzenie 7
ROZDZIALI
Centralne Biuro Komunistow Polski 17
ROZDZIAL II
Z dziejow konfiiktow personalno-ideowych w kierownictwie PPR 79
ROZDZIAL III
Upadek Gomulki jako element powstania PZPR 117
ROZDZIAL IV
Bez jednoosobowej dyktatury Bierut, Berman, Mine 189
ROZDZIAL V
Sledztwa i procesy rozliczeniowe wyzszej kadry
Ministerstwa Bezpieczenstwa Publicznego 241
ROZDZIAL VI
Jakub Berman Polityczny emeryt w materialach
Shizby Bezpieczenstwa 291
ROZDZIAL VII
Narodowiec, reformator, antysemita, prawdziwy komunista?
O dziewi^tnastu latach przywodztwa Wladystawa Gomulki 345
ROZDZIAL VIII
Zawodowy i prywatny portret charakterologiczny I sekretarza 441
ROZDZIAL IX
W miejsce epilogu 505
Glosa Tajny referat Jakuba Bermana 535
Zródla pierwodruków
Summary
Podziçkowania
Wykaz skrótów
Bibliografía
Indeks osób
Spis treści Wprowadzenie . 7 ROZDZIALI Centralne Biuro Komunistów Polski. 17 ROZDZIAŁ II Z dziejów konfliktów personalno-ideowych w kierownictwie PPR. 79 ROZDZIAŁ III Upadek Gomułki jako element powstania PZPR. 117 ROZDZIAŁ IV Bez jednoosobowej dyktatury. Bierut, Berman, Minc. 189 ROZDZIAŁ V Śledztwa i procesy rozliczeniowe wyższej kadry Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego. 241 ROZDZIAŁ VI Jakub Berman. Polityczny emeryt w materiałach Służby Bezpieczeństwa. 291 ROZDZIAŁ VII Narodowiec, reformator, antysemita, prawdziwy komunista? O dziewiętnastu latach przywództwa Władysława Gomułki. 345 ROZDZIAŁ VIII Zawodowy i prywatny portret charakterologiczny I sekretarza. 441 ROZDZIAŁ IX W miejsce epilogu. 505 Glosa. Tajny referat Jakuba Bermana 535
Źródła pierwodruków 539 Summary. 541 Podziękowania. 543 Wykaz skrótów. 547 Bibliografia. 551 Indeks osób . 577
Summary Licensed by Moscow. GomuMca, Berman and others (1943- 1970) This book deals with people who came to power in post-war Po land thanks to Moscow’s support. It contains eight thematic and chronological chapters and a conclusion that summarizes the main argument; what is untypical is that the chapters are not direct con tinuation of another, each being a separate study of a given issue. The narration centers around the biographies, the activity, and the character of Władysław Gomułka and Jakub Berman - two pol iticians of the Communist Party of Poland (KPP), the Polish Work ers’ Party, and the Polish United Workers’ Party — undoubtedly the key figures in the seventy years’ history of communism in Poland. In brief, the former was the party and state chief who served the longest in post-war Poland (until now), while the latter became one of the major political players who “arranged“ the political reality be fore 1956; sometimes he was called the grey eminence of Polish Stal inism. Other major figures described in the book include: Bolesław Bierut, president of Poland, First Secretary of the Central Party (PZPR) Committee, who was on the one hand Gomulka’s rival, and Berman’s friend and principal. There are many secondary figures, from the important and key members of the communist elite, through the henchmen of State Security, to the Moscow leaders: Joseph Stalin, Nikita Khrushchev, and Leonid Brezhnev. There are described the entanglements and underpinnings the communist rulers of Poland had to face, and which they have helped to create themselves as well. This a
story of choices that they made. This is the background that highlights their characters. The author describes fights between the different cliques of communist
542 Summary decision-makers and the actual consequences of their action. He notes how they tried to account for Stalinist terror and often failed, including the self-aggressive terror that targeted members of their own party. The basic themes of the story concern the 1940s, 1950s, and 1960s, which find their respective epilogues in the 1970s or even in the 1980s. The starting point is the early preparations to establish the Central Bureau of Communists of Poland in Moscow, which should be dated 1943, and the conventional, because it is approximate final date being the fall of Gomulka’s rule in December 1970. When one condemns the actions of the communists, their men tality and the system they had built should not preclude an objective and reliable analysis of their motives and their way of thinking. Not in order to justify but to understand, to reach beyond the contem porary views of the left or the right, delve beyond the clichés and, in the first place, to say what actually happened. To what extent was the revolutionary zeal of Polish communists filled with ideological and political “missionary drive”, how far was it treason, career-mak ing, fear, individual pathologies or belief in historical determinism? Where did the “long arm of Moscow” reach, where was the end of command and control, and where was the beginning of active adap tation of the system to the local conditions? The book, naturally, does not provide answers to all such ques tions, but might help the Reader to formulate their own answer, and broadens the perspective from which one could learn about the
post-communist past and formulate an assessment. Most studies collected in this book had been published before, in part or in total. They were edited, supplemented or redacted.
BIBLIOGRAFIA (zawiera pozycje cytowane) 1. Źródła archiwalne Archiwum Akt Nowych Akta osobowe Bolesław Bierut ֊ Archiwum Centralne Biuro Komunistów Polski w ZSRR Kolekcja dokumentów dotyczących ruchu robotniczego i jego działaczy zgromadzona przez Centralną Komisję Kontroli Partyjnej PZPR Komitet Centralny Polskiej Partii Robotniczej (korespondencja, depesze) Komitet Centralny Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (Sekretariat Władysława Gomułki, Sekretariat Bolesława Bieruta, narady i konfe rencje) Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego Polski Sztab Partyzancki w ZSRR Prokuratura Generalna Spuścizna Jakuba Bermana Związek Patriotów Polskich w ZSRR Archiwum Dokumentacji Historycznej PRL Kolekcja Andrzeja Werblana Kolekcja Jana Ptasińskiego Kolekcja Walerego Namiotkiewicza Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego (Departament X) Ministerstwo Spraw Wewnętrznych w Warszawie Ministerstwo Spraw We wnętrznych w Warszawie 1956-1990 Sąd Wojewódzki dla m.st. Warszawy 1951-1975 Szefostwo Wojskowej Służby Wewnętrznej w Warszawie Zbiór dokumentów dotyczących Układu Warszawskiego
552 Bibliografia Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych Księga Nabytków i Ubytków Archiwum Ośrodka Karta Kolekcja Jerzego Poksińskiego Varia 2. Źródła drukowane Aparat bezpieczeństwa w latach 1944-1956. Taktyka, strategia, metody, cz. 1: Lata 1945-1947, Warszawa 1994, oprać. A. Paczkowski. Aparat bezpieczeństwa w Polsce w latach 1953-1954. Taktyka, strategia, metody, wybór i oprać. G. Majchrzak, A. Paczkowski, Warszawa 2004. Bieńkowski W, Socjologia klęski, Paryż 1971. „Bijące serce Partii". Dzienniki personalne Ministerstwa Bezpieczeństwa Publiczne go, 1.1:1945-1947, red. A.K. Kunert, R.E. Stolarski, Warszawa 2001. Biuletyny dzienne Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego 1949-1950, red. Ł. Kamiński, Warszawa 2004. Centrum władzy. Protokoły posiedzeń kierownictwa PZPR. Wybór z łat 1949-1970, oprać. A. Dudek, A. Kochański, K. Peršak, Warszawa 2000. Dokumenty centralnych władz Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej marzeclistopad '56, red. M. Jabłonowski, W. Janowski, A. Skrzypek, W. Władyka, Warszawa 2009. Dwa dokumenty o działalności Polskiego Sztabu Partyzanckiego, oprać. H.D., „Woj skowy Przegląd Historyczny” 1962, nr 22 (specjalny). Dyskusje ideologiczno-polityczne wśród lewicy polskiej w ZSRR na przełomie 1943/1944 r. (Wybór dokumentów), wybór i oprać. E. Syzdek, Warszawa 1985. Engels E, Dzieła, t. 5, Warszawa 1962. Engels E, Dzieła, t. 6, Warszawa 1963. Engels E, Dzieła, t. 27, Warszawa 1989. Garlicki A., Z tajnych archiwów, Warszawa 1993. Gomułka i inni. Dokumenty z archiwum КС 1948-1982, oprać. J. Andrzejewski [A. Paczkowski], Londyn 1987. Gomułka i Stalin -
notatka Andrzeja Werblana z rozmowy z Władysławem Go mułką z 22 stycznia 1981 r., „Polityka” 2010, nr 10. Gomułka W., Artykuły i przemówienia, t. 1: styczeń 1943-grudzień 1945, War szawa 1962. Gomułka W., O naszej partii, Warszawa 1969.
Bibliografia 553 Gomułka W., O problemie niemieckim, [b.m.w.] 1969. Gomułka W., Polska Partia Robotnicza w walce o utrwalenie demokracji ludowej [w:] Narada Informacyjna dziewięciu Partii, Warszawa 1947. Gomułka W., Przemówienia (październik 1956 - wrzesień 1957), Warszawa 1957. Gomułka W, Przemówienia (wrzesień 1957-grudzień 1958), Warszawa 1959. Gomułka W, Przemówienia 1960, Warszawa 1961. Gomułka W, Przemówienia (lipiec 1964 - grudzień 1966), Warszawa 1967. Gomułka W., Referat na plenum КС PPR 3 czerwca 1948, „Miesięcznik Literacki” 1983, nr 2, s. 78-87. Gomułka W, W walce o demokrację ludową, 1 1-2, Warszawa 1947. Gomułka W., Z kart naszej historii, Warszawa 1982. . Informacja przedstawiciela КС PPR na zebraniu komunistów polskich w Moskwie, 8 VII 1944 r., „Z Pola Walki” 1961, nr 4. Kierownictwo PPR i PZPR wobec wojska 1944-1956, oprać. J. Poksiński, A. Ko chański, K. Peršak, Warszawa 2003. Kochański A., Dwie autobiografie Bolesława Bieruta z 1940 i 1941 roku, „Zeszyty Historyczne” 2008, nr 163. Komintern i wtoraja mirowaja wojna, t. 2, oprać. N. Lebiediewa, M. Narinskij, Moskwa 1998. Lampe A., Notatki Alfreda Lampego dotyczące zagadnień programowych [sier pień-wrzesień 1943 r.], oprać. A. Przygoński, „Archiwum Ruchu Robotni czego” 1984, t. 9. Lampe R., Do redakcji Archiwum Ruchu Robotniczego, 12 XII1982, „Archiwum Ruchu Robotniczego” 1984, t. 9. List Biura Komunistów Polskich w ZSRR do КС PPR z dn. 18 VII [19]44 r., „Zeszyty Historyczne” 1973, nr 26. List do redakcji Archiwum Ruchu Robotniczego" w sprawie „protokołu pierwszego posiedzenia Krajowej Rady Narodowej” i
„dyskusji w PPR w sprawie zjednocze nia sił demokratycznych (Notatki protokolarne z posiedzeń КС PPR maj-czer wiec 1944)", „Archiwum Ruchu Robotniczego” 1977, t. 4. List КС PPR „Do Towjarzysza] Dfymitrowa] z 7.03.1944 r., „Zeszyty Historycz ne” 1973, nr 26. List Władysława Gomułki do [Józefa] Stalina, 14 XII1948 r., „Dziś” 1993, nr 6. NKWD i polskie podziemie 1944-1945. Z „teczek specjalnych" Józefa W. Stalina, red. ros. A.F. Noskowa; red. poi. A. Fitowa, Kraków 1998. Marat S., Snopkiewicz J., Ludzie bezpieki. Dokumentacja czasu bezprawia, War szawa 1990. Marzec 1968 trzydzieści lat później, t. 2: Dzień po dniu w raportach SB oraz Wy działu Organizacyjnego КС PZPR. Aneks źródłowy, oprać. M. Zaremba, War szawa 1998.
554 Bibliografia Marzec 1968 w dokumentach MSW, 1.1, red. F. Dąbrowski, P. Gontarczyk, P. To masik, Warszawa 2008. Marzec 1968 w dokumentach MSW, t. 2, cz. 1, red. F. Dąbrowski, P. Gontarczyk, P. Tomasik, Warszawa 2009. Marzec 1968 w dokumentach MSW, t. 2, cz. 2, red. F. Dąbrowski, P. Gontarczyk, P. Tomasik, Warszawa 2015. Nalepa E.J., Czystka w korpusie oficerskim. Wydarzenia 1967 roku w Wojsku Pol skim w dokumentach, Warszawa 2000. Notatki Stanisława Trepczyńskiego z posiedzeń Biura Politycznego КС PZPR do tyczące wydarzeń w Czechosłowacji w 1968 roku, oprać. J. Eisler [w:] Wokół praskiej wiosny. Polska i Czechosłowacja w 1968 roku, red. Ł. Kamiński, War szawa 2004. Nowotko-Mołojec. Z początków PPR. Nieznane relacje Władysława Gomułki i Fran ciszka Jóźwiaka, posi. R. Zimand „Leopolita”, Londyn 1986. Międzynarodowa Narada Partii Komunistycznych i Robotniczych - Moskwa: czer wiec 1969, Warszawa 1969. Organizacja i działania bojowe Ludowego Wojska Polskiego w latach 1943-1945. Dzia łalność aparatu polityczno-wychowawczego, t. 4, red. I. Blum, Warszawa 1963. Oryginalne dokumenty Władysława Gomułki [w:] R. Strzelecki-Gomułka, E. Sal wa-Syzdek, Między realizmem a utopią. Władysław Gomułka we wspomnie niach syna, Warszawa 2003. Oświadczenie Jakuba Bermana, 30 IX1956 r., „Nowe Drogi” 1956, nr 10 (88). Plenum КС PPR w czerwcu 1948 r. Spór w kierownictwie partii o tradycję polskiego ruchu robotniczego, red. B. Syzdek, „Z Pola Walki” 1983, nr 1. Poksiński J., Bierut u Stalina [notatka, 1 VIII 1949 r.j, „Polityka” 1993, nr 18. Poksiński J., Nieznane sprawozdanie komisji
Romana Nowaka w sprawie odpowie dzialności za stalinowskie bezprawie w Polsce, „Literatura” 1992, nr 7. Polska Partia Robotnicza. Dokumenty programowe 1942-1948, oprać. M. Mali nowski i in., Warszawa 1984. Polska pod reżimem komunistycznym. Sprawozdanie z sytuacji w kraju (19441949), oprać. J. Mysiakowska-Muszyńska, W. J. Muszyński, Warszawa 2015. Polska w dokumentach z archiwów rosyjskich 1949-1953, wybór i oprać. A. Ko chański, G.P. Muraszko, A.F. Noskowa, A. Paczkowski, K. Peršak, Warszawa 2000. Polska-ZSRR. Struktury podległości. Dokumenty КС WKP(b) 1944-1949, red. G.A. Bordiugow i in., Warszawa 1995. Polskie Dokumenty Dyplomatyczne 1957, red. K. Ruchniewicz, T. Szumowski (współpr. P. Długołęcki), Warszawa 2006. Posiedzenie Bjiura] P[olitycznego] z dn. 6 III [19]48 r., oprać. A. Werblan, „Dziś” 1993, nr 2.
Bibliografìa 555 Proces księdza biskupa Kaczmarka i innych członków ośrodka antypaństwowego i antyludowego. Stenogram procesu odbytego przed Wojskowym Sądem Rejono wym w Warszawie w dniach 14IX-21IX1953 r., red. J. Siemianowski, War szawa 1953. Proces Romana Romkowskiego, Józefa Różańskiego i Anatola Fejgina w 1957 roku, cz. 1-2, oprać. M. Jabłonowski, W. Janowski, Warszawa 2011. Projekt sprawozdania komisji Romana Nowaka, powołanej na VIII plenum КС w październiku 1956 r. dla zbadania działalności komisji Biura Politycznego do spraw bezpieczeństwa publicznego [w:] C. Kozłowski, Namiestnik Stalina, Warszawa 1993 [aneks 2]. Protokoły posiedzeń Biura Politycznego КС PPR 1944-1945, oprać. A. Kochański, Warszawa 1992. Protokoły posiedzeń Biura Politycznego КС PPR 1947-1948, oprac. A. Kochański, Warszawa 2002. Protokoły posiedzeń Komisji do Spraw Organizacji Polskiego Komitetu Narodowego, 25 XII1943 - 4 11944 r., oprać. E. Syzdek, „Archiwum Ruchu Robotnicze go” 1984, t. 9. Przemówienie I sekretarza КС PZPR tow. Władysława Gomułki na spotkaniu z ak tywem warszawskim w dniu 19 marca 1968 r., „Nowe Drogi” 1968, nr 4. Przemówienie tow. Wiesława na plenarnym posiedzeniu КС PPR w dn[iu] 3 czerwca 1948 roku, „Zeszyty Historyczne” 1975, nr 34. Przemówienie Władysława Gomułki podsumowujące dyskusje na plenum КС PPR, 14 IV1947 r., „Archiwum Ruchu Robotniczego” 1984, t. 9. Przemówienie Władysława Gomułki z 20X1956 r., „Nowe Drogi” 1956, nr 10. Raina R, Czy Gomułka był antysemitą? Kulisy „Marca 1968” [część: Dokumenty], Warszawa 2019. Raport kierownika Wojewódzkiego Urzędu ds.
Bezpieczeństwa Publicznego ppłk. Włodzimierza Zwierchanowskiego do przewodniczącego KdsBP Wła dysława Dworakowskiego, 8 I 1955 r. [w:] Osaczanie Gomułki [trzy doku menty ze źródeł prywatnych], oprać. A. Werblan, „Przegląd Tygodniowy” 1997. Raport komisji [Mariana] Mazura, „Gazeta Wyborcza", 22 11999. Referat Władysława Gomułki wygłoszony na plenarnym posiedzeniu Komitetu Cen tralnego PPR w Warszawie 20 maja 1945 r., „Archiwum Ruchu Robotniczego” 1982, t. 7. Rozmowa I sekretarza КС PZPR Władysława Gomułki z prymasem Polski ks. Kard. Ste fanem Wyszyńskim w dniu 11 stycznia 1960 roku [w:] Władysław Gomułka i jego epoka, red. E. Salwa-Syzdek, T. Kaczmarek, Warszawa 2005. Rozmowy PPR z Delegaturą Rządu w 1943 r., oprać. A. Przygoński, „Archiwum Ruchu Robotniczego” 1984, t. 9.
556 Bibliografía Rykowski Z., Władyka W., Nikt nic nie widział. Odpowiedzialność za stalinowskie bezprawie w Polsce [tekst przyjętego projektu tzw. komisji Nowaka], „Poli tyka” 1988, nr 40. Samokrytyka [Józefa] Różańskiego, oprać. Z. Uniszewski, „Karta” 2000, nr 31. Sowietskij faktor w wostocznej Jewropie 1944-1953. Dokumienty, 1.1, red. T. Wołokitina i in., Moskwa 1999. Sowieszczanija Kominforma 1947, 1948, 1949. Dokumienty i materiały, red. G. Adibiekow, Moskwa 1998. Sprawozdanie stenograficzne z posiedzenia Komitetu Centralnego Polskiej Partii Robotniczej 31 sierpnia - 3 września 1948 r., oprać. A. Kochański, Pułtusk- Warszawa 1998. Sprzeciw Gomułki wobec dyktatu Kremla. Rozmowy w Belwederze w październiku ’56, cz. 1, oprać. A. Werblan, „Dziś” 2008, nr 9 oraz Notatka z rozmów delega cji Prezydium КС KPZR i członków Biura Politycznego КС PZPR w Warszawie, 19 października 1956 roku, cz. 2, oprać. A. Werblan, „Dziś” 2008, nr 10. Spychalski M., Informacja przedstawiciela КС PPR na zebraniu komunistów pol skich w Moskwie, 8 VII 1944 r., „Z Pola Walki” 1961, nr 4. Stanisław Mikołajczyk w dokumentach aparatu bezpieczeństwa, t. 1: Działalność w latach 1945-1947, wstęp J. Gmitruk, wybór dokumentów W. Bagieński, F. Dąbrowski, F. Gryciuk, oprać. W. Bagieński i in. Warszawa 2010. Stenogram plenarnego posiedzenia Komitetu Centralnego Polskiej Partii Robotni czej w dniu 13 i 14 kwietnia 1947 r., „Archiwum Ruchu Robotniczego” 1982, t. 7. Stenogram plenarnego posiedzenia Komitetu Centralnego PPR 11 października 1947 r., „Archiwum Ruchu Robotniczego” 1988,1.11. Szyfrogram [Józefa]
Stalina do [Bolesława] Bieruta, tłum. A. Werblan, 16 XII 1948 r., „Dziś” 1993, nr 6. Tajne dokumenty Biura Politycznego PRL-ZSRR1956-1970, Londyn 1998. Tajne dokumenty. Państwo - Kościół 1960-1980, Londyn 1996. Teczka specjalna J.W. Stalina. Raporty NKWD z Polski 1944-1946, oprać. T. Ca- riewskaja i in., Warszawa 1998. Uchwała III Plenum КС PZPR w sprawie pracy organów bezpieczeństwa publicz nego oraz wzmocnienia kontroli partii nad działalnością tych organów, Biuro Sekretariatu КС PZPR, [21-2411955 r.] (kopia w archiwum autora). Uchwała Prezydium Komitetu Wykonawczego Międzynarodówki Komunistycznej, oprać. H. Cimek, „Polityka i Społeczeństwo” 2008, nr 5. Umacniamy ludową praworządność, „Nowe Drogi” 1954, nr 12. „Ustąpienie" Jakuba Bermana z Biura Politycznego w świetle protokołu BP КС PZPRz 2-5 V1956 r., oprać. J. Stępień, „Teki Archiwalne. Seria nowa” 1997, t. 2 (24).
Bibliografia 557 Uwięzienie prymasa Wyszyńskiego. Dokumenty, oprać. A. Kochański, „Polityka” 1992, nr 5. Węzłowe problemy polityki partii. Referat I sekretarza КС PZPR tow. Władysława Gomułki [na IX płenum КС PZPR], „Nowe Drogi” 1957, nr 6. Wostocznaja Jewropa w dokumientach rossijskich archiwów 1944-1953,1.1, red. T.W. Wołokitina i in., Moskwa-Nowosibirsk 1997. Zabójstwo Marcelego Nowotki w świetle dokumentów z lat 1942-1943, oprać. R. Nazarewicz, Warszawa 1990. 3. Wspomnienia, relacje, wywiady źródłowe Andrzej Werblan. Polska Ludowa: postscriptum. Rozmawia Robert Walenciak, War szawa 2019. Barcikowski K., Z mazowieckiej wsi na szczyty władzy, Warszawa 1998. Berling Z., Wspomnienia. Przeciw 17 republice, t. 2, Warszawa 1991. Berling Z., Wspomnienia. Wolność na przetarg, t. 3. Warszawa 1991. Berlingowa M., Bliżej prawdy, Warszawa 1990. Białkowski W., bańskie imperium. Ośrodek partyjny za zamkniętymi drzwiami, Warszawa 1990. Bieńkowska E., Dom na Rozdrożu, Warszawa 2012. Bliss Lane A., Widziałem Polskę zdradzoną, Warszawa 2008. Błażyński Z., Mówi Józef Światło. Za kulisami bezpieki i partii 1940-1955, Lon dyn 1986. Bobrowski C., Wspomnienia ze stulecia, Lublin 1985. Borejsza J.W., Ostaniec, czyli ostatni świadek, Warszawa 2018. Chajn L., Misja komunisty, „Tygodnik Demokratyczny” 1989, nr 37, 38. Chyliński J., Jaki był Bolesław Bierut. Wspomnienia syna [Warszawa] 1999. Eisler J., Trepczyński S., Grudzień ’70 wewnątrz Białego Domu, Warszawa 1991. Fragmenty wspomnień N[ikity] S. Chruszczowa, tłum. M. Jagiełło, „Zeszyty Hi storyczne” 2000, nr 132. Generał Wojciech Jaruzelski
w rozmowie z Janem Osieckim, Warszawa 2014. Gierek E., Smak życia. Pamiętniki, Warszawa 1993. Gluck L., W oczach bezpartyjnego współpracownika [w:] Działalność Władysława Go mułki. Fakty - wspomnienia - opinie, oprać. W. Namiotkiewicz, Warszawa 1985. Gomułka W., Pamiętniki, 1.1-2, red. A. Werblan, Warszawa 1994. Jaroszewicz P., Roliński B., Przerywam milczenie. 1939-1989, Warszawa 1991 [fragmenty zapisów z dziennika]. Jędrychowski S., Refleksje na marginesie książki Zbigniewa Kumosia, „Z Pola Walki”, 1985, nr 2.
558 Bibliografia Kisielewicz J., Lubelskie wątki biografii Władysława Gomułki [w:] Działalność Władysława Gomułki. Fakty - wspomnienia - opinie, oprać. W. Namiotkiewicz, Warszawa 1985. Kisielewski S., Abecadło Kisiela, Warszawa 1997. Kisielewski S., Dzienniki, Warszawa 1996. Kłodziński S., Józef Cyrankiewicz w obozie oświęcimskim [wspomnienia], „Prze gląd Lekarski” 1990, nr 4. Kłosiewicz W, Gdy wieje wiatr historii, Warszawa 1987. Kostikow P., Roliński B., Widziane z Kremla. Moskwa - Warszawa. Gra o Polskę, Warszawa 1992. Kowalski A., Kochałem ją nad życie. Wspomnienia bfyłego] komunisty, Bawaria 1986. Księżarczyk R, Głos w dyskusji [w:] 40-lede Polskiej Partii Robotniczej. Materiały z sesji 5-6 stycznia 1982 r., red. B. Hillebrandt, Warszawa 1982. Lechowicz W, Będąc ministrem Ziem Odzyskanych [w:] Działalność Władysława Go mułki. Fakty - wspomnienia - opinie, oprać. W. Namiotkiewicz, Warszawa 1985. Lechowicz W, Będziesz przeklinał ten dzień, Warszawa 1987. Lechowicz W, Minister Ziem Odzyskanych [w:] Władysław Gomułka we wspo mnieniach, red. B. Syzdek, Lublin 1989. Leonhard W, Dzieci rewolucji, Warszawa 2013. Lurczyński M., Notatnik z podróży po Polsce [1969] [w:] Wizja Pokki na łamach Kultury 1947-1976,1.1, red. G. Pomian, Lublin 1999. Lukasiewicz S., Byłem sekretarzem Bieruta. Wspomnienia z pracy w Belwederze w latach 1945-1946, Warszawa 1987. Mac J.S., Przesłuchanie supergliny, Warszawa 1990. Mantel R, Szkice pamiętnikarskie (fragment), „Zeszyty Historyczne” 1965, nr 7. Micewski A., Katolicy w potrzasku. Wspomnienia z peryferii polityki, Warszawa 1993. Modzelewski K.,
Zajeździmy kobyłę historii. Wyznania poobijanego jeźdźca, War szawa 2012. Modzelewski - Werblan. Polska Ludowa. Rozmawia Robert Walenciak, Warszawa 2017. Morawski J., Patrzył dalej i szerzej niż inni [w:] Władysław Gomułka i jego epoka, red. E. Salwa-Syzdek, T. Kaczmarek, Warszawa 2005. Morawski J., Wspomnienie z lat okupacji [w:] Działalność Władysława Gomułki. Fakty - wspomnienia - opinie, oprać. W. Namiotkiewicz, Warszawa 1985. Mulak J., Dlaczego nie chciałem być premierem Rządu Tymczasowego?, Warszawa 2006. Namiotkiewicz W, Byłem sekretarzem Gomułki. Z Walerym Namiotkiewiczem rozmawia Grzegorz Sołtysiak, Warszawa 2002.
Bibliografia 559 Naszkowska К., My, dzieci komunistów, Warszawa 2019. Naszkowski M., Lata próby, Warszawa 1965. Naszkowski M., Słowo o Kubie i o tezach [w:] J. Prawin, W. Zamecznik, Jakub Prawin. Wspomnienia, Warszawa 1959. Ostatni towarzysz. Z Kazimierzem Mijałem, szefem kancelarii Bieruta, emigran tem do Albanii i Chin, ostatnim prawdziwym komunistą, rozmawia Robert Ma zurek, „Nowe Państwo” 2001, nr 30. Piecuch H., Spotkania z Fejginem, Warszawa 1990. Pióro T., Armia ze skazą. W Wojsku Polskim 1945-1968 (wspomnienia i refleksje), Warszawa 1994. Pleskot P., Góry i teczki. Opowieść człowieka umiarkowanego. Biografia mówiona Andrzeja Paczkowskiego, Warszawa 2019. Podchodzenie „Wiesława” [Notatki Artura Starewicza z czerwca 1956 r.], oprać. A. Werblan, „Przegląd Tygodniowy” 1998, nr 35. Ptasiński J., Czas decydujących zmagań [w:] Działalność Władysława Gomułki. Fakty - wspomnienia - opinie, oprać. W. Namiotkiewicz, Warszawa 1985. Rakowski M.F., Dzienniki polityczne, 1958-1962, Warszawa 1998. Rakowski M.F., Dzienniki polityczne 1963-1966, Warszawa 1999. Rakowski M.F., Dzienniki polityczne 1967-1968, Warszawa 1999. Rakowski M.F., Dzienniki polityczne 1969-1971, Warszawa 2001. Rakowski M.F., Nie bądźcie moimi sędziami. Rozmowy z Mieczysławem F. Rakow skim, oprać. J. Ordyński, H. Szlajfer, Warszawa 2009. Relacja Tadeusza Pióro dla Pauliny Codogni, 27 IV 2006 w: P. Codogni, Rok 1956, Warszawa [b.d.w.J, Rołicki J., Edward Gierek. Przerwana dekada, Warszawa 1990. Roliński B., Za co ich zabili, Warszawa 1994 [relacje Piotra Jaroszewicza i Alicji Solskiej opracowane przez Bohdana
Rolińskiego]. Rozmowa P[olskiej] Ajgencji] lnterpres z gen. brygady Edwinem Rozłubirskim „Gustawem” [w:] Działalność Władysława Gomułki. Fakty - wspomnienia opinie, oprać. W. Namiotkiewicz, Warszawa 1985. Rozmowa z Edwinem Rozłubirskim [w:] Działalność Władysława Gomułki. Fakty wspomnienia - opinie, oprać. W. Namiotkiewicz, Warszawa 1985. Siemiankowski F., Trudne dni. Dziennik aktywisty PPR 1945-1948, Poznań 1974. Sokorski W, Adieu, burdel czyli notatnik intymny, Chicago-Warszawa 1992. Sokorski W., Polacy pod Lenino, Warszawa 1971. Sokorski W., Wspomnienia, Warszawa 1990. Sowińska S., Gorzkie lata. Z wyżyn władzy do stalinowskiego więzienia, Warszawa 2017. Sowińska S., Lata walki, Warszawa 1966.
560 Bibliografía Spałek L, Spałek R., Koszmary, które śnią się nocą, „Biuletyn IPN” 2010, nr 5-6 [Relacja Stefanii Szantyr-Powolnej], Spychalski M., Wspomnienia o partyjnej robocie (1931-1944), „Archiwum Ruchu Robotniczego”, t. 2, Warszawa 1975. Strzelecki-Gomułka R., Salwa-Syzdek E., Między realizmem a utopią. Władysław Gomułka we wspomnieniach syna, Warszawa 2003. Szczepański J[an], Dzienniki z lat 1945-1968, red. D. Kadłubiec, Ustroń 2013. Szczepański J[an] J[ózef], Dzienniki 1964-1972, t. 3, Kraków 2013. Tajemnice raptularza i nie tylko, czyli o posłusznym wykonawcy połeceń Stalina. Rozmowa [Elżbiety Łapińskiej] z Władysławem Bieńkowskim [w:] Białe plamy, seria „Reporterska Aukcja Zdarzeń”, z. 3, Warszawa 1989. Tajemnice walizki generała Sierowa. Dzienniki pierwszego szefa KGB 1939-1963. Projekt Aleksandra Hinsztejna, tłum. A. Janowski, J. Cichocki, Konstancin- -Jeziorna 2019. Tak, jestem córką Jakuba Bermana. Z Lucyną Tychową rozmawia Andrzej Roma nowski, Kraków 2016. Tejchma J., Między pierwszym a ostatnim spotkaniem z Władysławem Gomułką [w:] Władysław Gomułka i jego epoka, red. E. Salwa-Syzdek, T. Kaczmarek, Warszawa 2005. Torańska T., Aneks, Warszawa 2015. Torańska T., Byli, Warszawa 2006. Torańska T., Oni, Warszawa 2004. Towarzysz „Wiesław”, jakim go znałem. Rozmowa z Wjalerym] Namiotkiewiczem [w:] Działalność Władysława Gomułki. Pakty ֊ wspomnienia - opinie, oprac. W. Namiotkiewicz, Warszawa 1985. Turlejska M., Moje rozmowy z „Wiesławem” - Władysławem Gomułką (1980֊ 1981), „Zeszyty Historyczne” 2001, z. 135. Turlejska M., Uwagi o tzw. Wspomnieniach Władysława]
Gomułki, „Zeszyty Hi storyczne” 1993, z. 103. W marcu 1968 r. Gomułka uwolnił antysemickie demony, wywiad Macieja Sta sińskiego i Piotra Osęki z Józefem Tejchmą, wyborcza.pl (data publikacji: 27 III 2017). Waszczuk J., Biografia niezlustrowana. Zapamiętywanie czasu nieutraconego, Warszawa 2007. Wat A., Mój wiek. Pamiętnik mówiony, 1.1-2, Warszawa 1998. Wende J.K., Ta ziemia od innych droższa, Warszawa 1981. Wicha W, Wspomnienia [1979], „Archiwum Ruchu Robotniczego” 1998,1.11. Woziłem Berlinga. Łukasz Zaranek rozmawia z Wojciechem Pawlusem, byłym szofe rem wojskowym, „wSieci Historii” 2020, nr 1-2. Wójcik R., Powrót Kata [wspomnienie o Józefie Różańskim], „Karta” 2010, nr 65.
Bibliografia 561 Wspomnienia Józefa Tejchmy [w:] Władysław Gomułka we wspomnieniach, red. B. Syzdek, Lublin 1989. Wspomnienia Wandy Wasilewskiej (1939-1944), „Archiwum Ruchu Robotnicze go”, t. 7, Warszawa 1982. Wypowiedź Ignacego Logi-Sowińskiego [w:] 40-lecie Polskiej Partii Robotniczej. Materiały z sesji 5-6 stycznia 1982 r., Warszawa 1982. Z pamiętnika Bolesława Bieruta (1947 r.), oprać. N. Kołomejczyk, „Archiwum Ruchu Robotniczego” 1981, t. 6. Zambrowski R., Dziennik, „Krytyka” 1980, nr 6. Zawieyski J., Dzienniki, 1.1: Wybór z lat 1955-1959, Warszawa 2011. 4. Monografie, artykuły, opracowania, recenzje Andrzejewski M., Marzec 1968 w Trójmieście, Warszawa-Gdańsk 2008. Bankowicz M., Autorytaryzm i totalitaryzm - analiza porównawcza [w:] Totalitaryzmy XX wieku. Idee - instytucje - interpretacje, red. W. Kozub-Ciembroniewicz i in., Kraków 2011. Bański J., Zmiany własnościowe użytków rolnych w wybranych krajach Europy Środkowej, „Wieś i Rolnictwo” 2017. Benken R, Wypadki gryfickie 1951, Szczecin 2014. Berend I.T., Central and Eastern Europe, 1944-1993. Detour from the periphery to the periphery, Cambridge 1996. Besier G., Stokłosa К., Europa dyktatur, Warszawa 2009. Bethell N., Gomułka, his Poland and his communism, London 1969. Biegański Z., Sądownictwo i skazani na śmierć z przyczyn politycznych w woje wództwie pomorskim (bydgoskim) w latach 1945-1956, Bydgoszcz 2003. Borodziej W, Od Poczdamu do Szklarskiej Poręby. Polska w stosunkach międzyna rodowych 1945-1947, Londyn 1990. Borodziej W, Rok 1956 jako cezura w historii polityki zagranicznej PRL [w:] Polski Październik
1956 w polityce światowej, red. J. Rowiński, Warszawa 2006. Brzechczyn K., Metodologiczny status koncepcji totalitaryzmu a modelowanie dy namiki systemu komunistycznego [w:] Uwikłania historiografii. Między ideolo gizacją dziejów a obiektywizmem badawczym, red. T. Błaszczyk, K. Brzech czyn, D. Ciunajcis, M. Kierzkowski, Poznań 2011. Brzeziński B., Wpływ Biura Informacyjnego na politykę PPR [w:] 40-lecie Polskiej Partii Robotniczej. Materiały z sesji 5-6 stycznia 1982 r., Warszawa 1982. Brzeziński Z., Agonia komunizmu, oprać. M.E. Ptasińska, Paryż-Kraków 2014. Brzeziński Z., Jedność czy konflikty, Londyn 1966.
562 Bibliografia Budzinowski R., Rodzinny charakter indywidualnego gospodarstwa rolnego. Zagad nienia prawne, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1985, z. 4. Cenckiewicz S., Długie ramię Moskwy. Wywiad wojskowy Polski Ludowej 19431991 (wprowadzenie do syntezy), Warszawa 2011. Cenckiewicz S., Gdański Grudzień ’70, Gdańsk-Warszawa 2009. Ceranka P., Reperkusje ucieczki Józefa Światły w Ministerstwie Bezpieczeństwa Publicznego [w:] Departament X MBP. Wzorce - Struktury - Działanie, red. K. Rokicki, Warszawa 2007. Ceranka P., Światło zgasło, bezpieczniki nawaliły, „Gazeta Polska”, 3 XII 2003. Chodakiewicz M.J., Żydzi i Polacy 1918-1955. Współistnienie - zagłada ֊ komu nizm, Warszawa 2000. Chojnowski A., Komisja Kultury КС PZPR - „dziecko"gomułkowskiej stabilizacji, „Dzieje Najnowsze” 2016, nr 3. Chojnowski A., Kto odsunął od władzy Władysława Gomułkę? Przyczynek do gene zy Grudnia ’70, „Dzieje Najnowsze” 2014, nr 1. Chwedoruk R., Polscy syndykaliści lat II wojny światowej. Działalność i myśl poli tyczna, „Zeszyty Historyczne” 2005, z. 154. Chwedoruk R., Spór o socjalistyczny humanizm. Socjalistyczna ideologia i komuni styczny pragmatyzm [w:] Zwrot polityczny ’48. Między polską drogą a projek tem uniwersalnym, cz. 1, Warszawa 2013. Connor W, The national question in Marxist-Leninist theory and strategy, Prin ceton 1984. Crampton R. J., Eastern Europe in the Twentieth Century - and After, LondonNew York 1997. Czarna księga komunizmu. Zbrodnie, terror, prześladowania, red. S. Courtois i in., Warszawa 1999. Danowska B., Grudzień 1970 roku na Wybrzeżu Gdańskim.
Przyczyny ֊ przebieg - reperkusje, Pelplin 2000. Davis N., Powstanie ’44, Kraków 2004. Dudek A., Państwo i Kościół w Polsce 1945-1970, Kraków 1995. Dudek A., Gryz R., Komuniści i Kościół w Polsce (1945-1989), Kraków 2003. Dudek A., Marszałkowski T., Walki uliczne w PRL 1956-1989, Kraków 1999. Dudek A., Paczkowski A., Polska [w:] Czekiści. Organy bezpieczeństwa w euro pejskich krajach bloku sowieckiego 1944-1989, red. K. Peršak, Ł. Kamiński, Warszawa 2010. Duraczyński E., Stalin. Twórca i dyktator supermocarstw, Pułtusk-Warszawa 2012. Dymek B., PZPR 1948-1954, Warszawa 1989. Dymek B., Zwrot polityczny 1948 r. (przesłanki, przebieg, skutki), Warszawa 1989.
Bibliografia 563 Eisler J., Better not at all than not well. A review of a biography of Władysław Go mułka, „Kwartalnik Historyczny” 2017, որ 124. Eisler J., Co nam zostało z tamtych lat. Dziedzictwo PRL, Warszawa 2016. Eisler J., Czterdzieści pięć lat, które wstrząsnęły Polską. Historia polityczna 19441989, Warszawa 2018. Eisler J., Grudzień 1970. Geneza - przebieg - konsekwencje, Warszawa 2000. Eisler J., „Kuroński zalew", czyli biogramy z historii najnowszej Polski w peerelow skich encyklopediach [w:] Wokół historii i polityki. Studia z dziejów XIX i XX wieku dedykowane Profesorowi Wojciechowi Wrzesińskiemu w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, red. S. Ciesielski i in., Toruń 2004. Eisler J., Najważniejszy więzień. Sprawa Władysława Gomułki [w:] Departament XMBP. Wzorce - Struktury - Działanie, red. K. Rokicki, Warszawa 2007. Eisler J., „Polskie miesiące”, czyli kryzysfy) w PRL, Warszawa 2008. Eisler J., Polski rok 1968, Warszawa 2006. Eisler J., „Siedmiu wspaniałych". Poczet pierwszych sekretarzy КС PZPR, Warsza wa 2014. Fijałkowska B., Borejsza i Różański. Przyczynek do dziejów stalinizmu w Polsce, Olsztyn 1995. Fik M., Marcowa kultura. Wokół Dziadów - literaci i władza - kampania marcowa, Warszawa 1995. Fowkes B., The Rise and Fall of Communism in Eastern Europe, Houndmills etc 1995. Friszke A., Oaza na Kopernika. Klub Inteligencji Katolickiej 1956-1989, Warsza wa 1997. Friszke A., Opozycja polityczna w PRL 1945-1980, Londyn 1994. Friszke A., Polska. Losy państwa i narodu 1939-1989, Warszawa 2003. Friszke A., Polski październik z perspektywy 1956 roku z perspektywy
pięćdziesię ciolecia [w:] Polski Październik 1956 w polityce światowej, red. J. Rowiński, Warszawa 2006. Friszke A., Przystosowanie i opór. Studia z dziejów PRL, Warszawa 2007. Friszke A., Rok 1956 [w:] Centrum władzy w Polsce 1948-1970, red. A. Paczkow ski, Warszawa 2003. Friszke A., Spór o PRL w III Rzeczypospolitej (1989-2001), „Pamięć i Sprawiedli wość” 2001, nr 1. Gajdziński P., Gomułka. Dyktatura ciemniaków, Poznań 2017. Garas J.B., Oddziały Gwardii Ludowej i Armii Ludowej 1942-1945, Warszawa 1971. Garlicki A., Bolesław Bierut, Warszawa 1993. Garlicki A., Stalinizm, Warszawa 1993. Gasztold P., Towarzysze z betonu. Dogmatyzm w PZPR 1980-1990, Warszawa 2019.
564 Bibliografìa Giebel Ch., Imagined Ancestries of Vietnamese Communism, Washington 2004. Golon M., U źródeł „zimnowojennego” podziału świata - powstanie i działalność Biura Informacyjnego Partii Komunistycznych i Robotniczych (Kominformu) w latach 1947-1950 [w:] Polska w podzielonym świecie po II wojnie światowej (do 1989 r.), red. M. Wojciechowski, Toruń 2002. Gontarczyk R, Grzegorz Korczyński (1915-1971), generał, wiceminister bezpie czeństwa pubłicznego i obrony narodowej, „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989” 2006. Gontarczyk P., Polska Partia Robotnicza. Droga do władzy 1941-1944, Warszawa 2006. Gontarczyk R, Trumpeldorczycy, czyli żydowski narodowy radykalizm, „Glauko pis” 2005, nr 2/3. Gontarczyk R, Wojciech Jaruzelski - karierowicz czy człowiek o rozdartym życiory sie? [w:] Sprzeczne narracje. Z historii powojennej Polski [w druku]. Gontarczyk R, Z genealogii elit PZPR. Przypadek Stefana Kilanowicza vel Grzego rza Korczyńskiego, „Glaukopis” 2003, nr 1. Hirszowicz M., Pułapki zaangażowania. Intełektualiści w służbie komunizmu, Warszawa 2001. Historia polskiego ruchu robotniczego, t. 2:1939-1964, oprać. W. Góra, M. Mali nowski, J. Pawłowicz, A. Przygoński, Warszawa 1967. Hodos G., Show Trials. Stalinist Purges in Eastern Europe (1948-1954), New York 1982. Holzer J., Europa zimnej wojny, Kraków 2012. Iwanow N., Komunizm po polsku. Historia komunizacji Polski widziana z Kremla, Kraków 2017. Iwanow N., Powstanie Warszawskie widziane z Moskwy, Kraków 2010. Jaczyński S., Zygmunt Berling. Między sławą a potępieniem, Warszawa 1993. Jagiełło J., O polską drogę
do socjalizmu. Dyskusje w PPR i PPS w latach 19441948, Warszawa 1984. Jarosz D., Rok 1948 w historiografii Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i III Rzeczy pospolitej [w:] Zwrot polityczny ’48. Między polską drogą a projektem uniwer salnym, cz. 1, Warszawa 2013. Jarosz D., Stalinizm w Polsce [w:] PRL. Od lipea ’44 do grudnia ’70, red. K. Peršak, P. Machcewicz, Warszawa 2010. Jarosz D., Wieś polska w 1956 roku, „Polska 1944/45-1989. Studia i Materiały” 1997 r„ t. 3. Jarosz D., Miernik G., „Zhańbiona” wieś Okół. Opowieści o buncie, WarszawaKielce 2016. Jarząbek W, Doktryna Ulbrichta czy doktryna Gomułki? Połska a koordynacja
Bibliografia 565 polityki bloku wschodniego wobec Ostpolitik w latach 1966-1967, „Dzieje Naj nowsze” 2005, nr 3. Jarząbek W, Polska Rzeczpospolita Ludowa wobec polityki wschodniej Republiki Federalnej Niemiec w latach 1966-1976. Wymiar dwustronny i międzynarodo wy, Warszawa 2011. Jaskułowski K., Klasy, narody i rasy. Karola Marksa i Fryderyka Engelsa re fleksja o nacjonalizmie, „Sprawy Narodowościowe. Seria Nowa” 2004, nr 24-25. Jaszczuk A., Mit Gomułkowszczyzny (1948-1956), Warszawa 2011. Jaworski M., Na piastowskim szlaku. Działalność Ministerstwa Ziem Odzyskanych w latach 1945-1948, Warszawa 1973. Jażborowska I., Utworzenie Kominformu. Kominform jako narzędzie manipulacji Stalina w Polsce, „Dzieje Najnowsze” 1999, nr 2. Jezernik B., Naga wyspa. Gułag Tity, Wołowiec 2013. Jones R.A., The Soviet Concept of ‘Limited Sovereignty’ from Lenin to Gorbachev. The Brezhnev Doctrine, New York 1990. Kaliński J., Gospodarka w PRL, Warszawa 2012. Kaminski Ł., Chłopi wobec komunizmu, „Tygodnik Powszechny” 2011, nr 34. Kamiński Ł., Polacy - Żydzi ֊ komunizm 1945-1968. Próba nowego spojrzenia [w:] Społeczność żydowska w PRL przed kampanią antysemicką lat 1967-1968 i po niej, red. G. Berent, Wrocław 2009. Karoń K., Historia antykultury. Podstawy wiedzy społecznej ֊ wersja robocza, Warszawa 2018. Kemp-Welch A., Polska pod rządami komunistów 1944-1989, Kraków 2008. Kersten К., Narodziny systemu władzy. Polska 1943-1948, Warszawa 1987. Kersten К., Pisma rozproszone, oprać. T. Szarota, D. Libionka, Toruń 2005. Kister G., Pretorianie. Polski Samodzielny Batalion Specjalny i wojska
wewnętrzne, Warszawa 2010. Kochanowski J., Rewolucja międzypaździernikowa. Polska 1956-1957, Kraków 2017. Kochański A., Wstęp [w:] Protokoły posiedzeń Biura Politycznego КС PPR 19441945, Warszawa 1992. Kołakowski P., NKWD i GRU na ziemiach polskich 1939-1945, Warszawa 2005. Kołakowski P., Pretorianie Stalina. Sowieckie służby bezpieczeństwa i wywiadu na ziemiach polskich 1939-1945, Warszawa 2010. Kołomejczyk N., Malinowski M., Polska Partia Robotnicza 1942-1948, Warsza wa 1986. Korkuć M., Od udawanej przyjaźni do kamuflowanej agresji. Sowiecka radiosta cja dywersyjna „im. Tadeusza Kościuszki” jako barometr polityki Kremla wobec Polski (w latach 1941-1943) [w:] Sowieci a polskie podziemie 1943-1946.
566 Bibliografìa Wybrane aspekty stalinowskiej polityki represji, red. Ł. Adamski, G. Hryciuk, G. Motyka, Warszawa 2017. Korybutowicz Z. [Friszke A.], Grudzień 1970, Warszawa 1984. Kosiński K., Historia pijaństwa w czasach PRL. Polityka - obyczaje ֊ szara strefa - patologie, Warszawa 2008. Kosiński K., Zmarnowana szansa. Łukasz Krzyżanowski, „Dom, którego nie było. Powroty ocalałych do powojennego miasta’’, Wołowiec 2016 [recenzja], „Dzieje Najnowsze” 2018, nr 1. Kowalski L., Korpus Bezpieczeństwa Wewnętrznego a Żołnierze Wyklęci, Poznań 2016. Kozłowski C., Namiestnik Stalina, Warszawa 1993. Kozłowski C., Rok 1948, Warszawa 1988. Kramer M., Stalin, konflikt z Jugosławią i dążenie Sowietów oraz państw Europy Wschodniej do umocnienia kontroli, 1948-1953 [w:] Stalin i Europa 19281953, oprać, i red. T. Snyder, R. Brandon, tłum. S. Kędzierski, Poznań 2014. Krasucki E., ,A jednak coraz silniej wierzę’’. Życie i los Witolda Kolskiego (19021943), Szczecin 2019. Krasucki E., Międzynarodowy komunista. Jerzy Borejsza - biografia polityczna, Warszawa 2009. Kryst J., Twardogłowy awanturnik, „Focus Historia”, 3 VIII 2010. Kucharska R, Kłopotliwy gość. Polska ekspozycja na międzynarodowej wystawie w Moskwie (1958/1959), http://culture.pl/pl/artykul/klopotliwy-gosc-połska-ekspozycja-na-miedzynarodowej-wystawie-w-moskwie-19581959, do stęp 10 I 2020 r. Kula M., Religiopodobny komunizm, Kraków 2003. Kunert A.K., Oskarżony Kazimierz Moczarski, Warszawa 2006. Kumoś Z., Geneza satelickiego systemu władzy w Polsce 1941-1948, Warszawa 2001. Kumoś Z., U źródeł Polski Ludowej, Warszawa 1989. Kumoś
Z., Związek Patriotów Polskich. Założenia programowo-ideowe, Warszawa 1983. Kunze T., Ceauşescu. Piekło na ziemi, Warszawa 2016. Kupiecki R., „Natchnienie milionów”. Kult Józefa Stalina w Polsce 1944-1956, Warszawa 1993. Kura A., Aparat bezpieczeństwa i wymiar sprawiedliwości wobec kolektywizacji wsi polskiej 1948-1956, Warszawa 2006. Landau Z., Polska Gomułki, Warszawa 1995. Leder A., Prześniona rewolucja. Ćwiczenie z logiki historycznej, Warszawa 2014. Lesiakowski K., Mieczysław Moczar „Mietek”. Biografia polityczna, Warszawa 1998.
Bibliografia 567 Leszczyński A., Czy komunizm był pomysłem na nowoczesną modernizację? [w:] Jednostka i społeczeństwo wobec doświadczenia komunizmu. Przeszłość i teraź niejszość, red. K. Słowiński, Lublin 2012. Leszczyński A., Skok w nowoczesność. Polityka wzrostu w krajach peryferyjnych 1943-1980, Warszawa 2013. Lipiński R, Bierut. Kiedy partia była bogiem, Wołowiec 2017. Lipiński R, Bolesław Niejasny, Warszawa 2001. Lipiński R, Cyrankiewicz. Wieczny premier, Wołowiec 2016. Lipiński R, Gomułka. Władzy nie oddamy, Wołowiec 2019. Lipiński R, Osiem śmierci Marcelego Nowotki, „Gazeta Wyborcza”, 19-20 VII 2003. Lipiński R, Towarzysze Niejasnego, Warszawa 2003. Luszniewicz J., Wzorzec radziecki a system gospodarczy Polski w latach 19441956. Odwzorowanie, modyfikacja czy rewizja? [w:] W objęciach Wielkiego Bra ta. Sowieci w Polsce 1944-1993, red. K. Rokicki, S. Stępień, Warszawa 2009. Łatka R., ks. Marecki J., Kościół katolicki w Polsce rządzonej przez komunistów, Warszawa 2017. Łatyński M., Nie paść na kolana. Szkice o polskiej polityce lat powojennych, Wro cław 2002. Machcewicz A., Kazimierz Moczarski. Biografia, Kraków 2009. Machcewicz R, „Do diabła z suwerennością”. Władysław Gomułka wobec pra skiej wiosny [w:] Wokół praskiej wiosny. Polska i Czechosłowacja w 1968 roku, red. Ł. Kamiński, Warszawa 2004. Machcewicz R, „Monachijska menażeria". Walka z Radiem Wolna Europa, War szawa 2007. Machcewicz R, Polski rok 1956, Warszawa 1993. Machcewicz R, Władysław Gomułka, Warszawa 1995. Madajczyk R, Gomułka - dwie odmienności od linii stalinowskiej [w:] Rok 1956 w Polsce i jego
rezonans w Europie, red. J. Szymoniczek, E.C. Król, Warszawa 2009. Majchrzak G., Pogrzeby pod nadzorem, „Pamięć.pl” 2015, nr 11. Malinowski M., Geneza PPR, Warszawa 1974. Malinowski M., W związku z czterdziestą rocznicą powstania PPR [w:] 40-lecie Polskiej Partii Robotniczej. Materiały z sesji 5-6 stycznia 1982 r., red. B. Hillebrandt, Warszawa 1982. Markiewicz M., Modernizacja, której nie było, „Tygodnik Powszechny” 2011, nr 34. Markiewicz M., Odwilż na prowincji. Białostocczyzna 1956-1960, BiałystokWarszawa 2019. Materska A., Dylematy historii PRL, Warszawa 1995.
568 Bibliografia Marzec C., Bezpośrednie przyczyny i przebieg wydarzeń gryfickich w 1951 roku [w:] Ziemia Gryficka 1945-1985, red. K. Kozłowski, Gryfice 1987. Mazur M., Nieformalny rezonans społeczny tzw. Kongresu Zjednoczeniowego PPR i PPS w grudniu 1948 roku, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2010, nr 1 (15). Mażewski L., Posttotalitarny autorytaryzm PRL 1956-1989, Warszawa-Biała Podlaska 2010. Mokrosz J., Aleksander Zawadzki - działacz komunistyczny i wojewoda śląski (1945-1948), Katowice-Warszawa 2017. Montefiore S., Stalin. Dwór czerwonego cara, Warszawa 2013. Motyka G., Kryptonim „Bieszczady”, „Polityka” 2007, nr 34. Motyka G., Nie było zamachu na Waltera, „Polityka” 2007, nr 12. Motyka G., W kręgu „Łun w Bieszczadach”, Warszawa 2009. Nalepa E.J., Oficerowie Armii Radzieckiej w Wojsku Polskim 1943-1968, Warsza wa 1995. Nalepa E.J., Pacyfikacja zbuntowanego miasta. Wojsko Polskie w czerwcu 1956 r. w Poznaniu w świetle dokumentów wojskowych, Warszawa 1992. Nazarewicz R., Armii Ludowej dylematy i dramaty, Warszawa 2000. Nazarewicz R., Komintern a lewica polska. Wybrane problemy, Warszawa 2008. Nazarewicz R., Razem na tajnym froncie. Polsko-radzieckie współdziałanie wywia dowcze w latach II wojny światowej, Warszawa 1983. Nazarewicz R., Sprawy polskie w schyłkowym okresie działalności Komintemu, „Dzieje Najnowsze” 2003, nr 4. Nazarewicz R., Więź PPR z Międzynarodówką i ośrodkiem lewicy polskiej w ZSRR [w:] 40-lecie Polskiej Partii Robotniczej. Materiały z sesji 5-6 stycznia 1982 r., Warszawa 1982. Noskowa A., Na drodze do stworzenia PKWN - rola Moskwy, „Pamięć i Sprawie
dliwość” 2005, nr 2. Noszczak B., Antymilenium. Konflikt państwa z Kościołem na tle obchodów tysiąc lecia chrztu Polski (1956-1966/1967), Warszawa 2020. Noszczak B., Polityka państwa wobec Kościoła rzymskokatolickiego w Polsce w okresie internowania prymasa Stefana Wyszyńskiego 1953-1956, Warsza wa 2008. Nowiński M., Jeszcze o „Tajemnicy śmierci Nowotki", „Prawo i Życie” 1988, nr 9. Nowiński M., Nie ma podstaw do oskarżeń, „Prawo i Życie” 1988, nr 2. Nowiński M., Tajemnica śmierci Nowotki, „Prawo i Życie” 1988, nr 1. Ochrona bezpieczeństwa państwa i porządku publicznego w Polsce 1944-1988, red. T. Walichnowski, Warszawa 1989. Osęka P., Marzec ’68, Kraków 2008. Osęka R, Syjoniści, inspiratorzy, wichrzyciele. Obraz wroga w propagandzie marca 1968, Warszawa 1999.
569 Bibliografia Ouimet M. J., The Rise and Fall of the Brezhnev Doctrine in Soviet Foreign Policy, [The University of North Carolina Press] 2003. Ożóg M.E., Władysław Gomułka. Biografia polityczna, 1 1, Warszawa 1989. Paczkowski A., Aparat bezpieczeństwa w latach odwilży. Casus polski, „Zeszyty Historyczne” (Paryż) 1995, z. 114. Paczkowski A., Departament X - kontekst ogólny i aspekty międzynarodowe [w:] Departament X MBP. Wzorce - Struktury - Działanie, red. K. Rokicki, War szawa 2007. Paczkowski A., Od sfałszowanego zwycięstwa do prawdziwej kłęski, Kraków 1999. Paczkowski A., Pół wieku dziejów Polski, Warszawa 1995 (Warszawa 1998). Paczkowski A., Przyjaźń - Pomoc - Przykład. Rełacje między sowieckimi i połskimi organami bezpieczeństwa w latach 1944-1990 [w:] W objęciach Wielkiego Bra ta, red. K. Rokicki, S. Stępień, Warszawa 2009. Paczkowski A., Trzy twarze Józefa Światły. Przyczynek do historii komunizmu w Polsce, Warszawa 2009. Paczkowski A., Władysław Gomułka versus Praska Wiosna, „Politicus” 1994, nr 1-2. Paczkowski A., Wojsko Polskie w Układzie Warszawskim. Od marzeń o „polskim fron cie" do rzeczywistości stanu wojennego, „Zeszyty Historyczne” 2007, z. 161. Paczkowski A., Wstęp [w:] Księga bezprawia. Akta normatywne kierownictwa resor tu bezpieczeństwa publicznego (1944-1956), oprać. B. Kopka, Warszawa 2011. Paczkowski A., Żydzi w UB. Próba weryfikacji stereotypu [w:] Komunizm w Polsce. Ideologia, system, ludzie, red. T. Szarota, Warszawa 2001. Pałka J., Poksiński J., Michał Żymierski 1890-1989, Warszawa 2015. Paździora M., Konsekwencje powstania Biura
Informacyjnego dla międzynarodo wego ruchu komunistycznego [w:] Rok 1948. Nadzieje i złudzenia polskich so cjalistów, red. M.E. Ożóg, Rzeszów 2000. Paździora M., PPR i PZPR wśród partii komunistycznych i robotniczych obozu so cjalistycznego (1947-1965), Katowice 1985. Peršak К., Sprawa Henryka Hollanda, Warszawa 2006. Pielecki W., Gabryel R, Demony „Białego Domu”, Warszawa 1990. Pietrow N., Nowy ład Stalina. Sowietyzacja Europy 1945-1953, tłum. J. Prus-Wojciechowska, K. Syska, Warszawa 2015. Piotrowski R, Służba Bezpieczeństwa w latach 1956-1975 [w:] Aparat bezpie czeństwa w Polsce. Kadra kierownicza, t. 2: 1956-1975, red. P. Piotrowski, Warszawa 2006. Pipes R., Rosja bolszewików, Warszawa 2005. Pleskot R, Miasto śmierci. Pytania o morderstwa polityczne popełnione w Warsza wie (1956-1989), Warszawa 2015. .
570 Bibliografia Pleskot P., „Władcy paszportów”. Biuro Współpracy Naukowej z Zagranicą PAN. Szkic analizy [w:] Stłamszona nauka? Inwigilacja środowisk akademickich i naukowych przez aparat bezpieczeństwa w latach siedemdziesiątych i osiem dziesiątych XX wieku, red. P. Franaszek, Warszawa 2010. Pleszakow K., Zubok W., Zimna wojna zza kulis Kremla. Od Stalina do Chruszczowa, tłum. M. Koraszewska, Warszawa 1999. Poksiński J., „TUN”. Tatar-Utnik-Nowicki, Warszawa 1992. Prażmowska A., Władysław Gomułka. A Biography, London-New York 2015. Prażmowska A., Władysław Gomułka, Warszawa 2016. Przeperski M., Antybiografia „Wiesława”, „Znak” 2017, nr 6. Przygoński A., Okoliczności śmierci Marcelego Nowotki i braci Mołojców. Świadec twa, dokumenty i argumenty, „Polityka” 1988, nr 10. Przygoński A., Z rozważań Alfreda Lampe o nowej Polsce, „Z Pola Walki” 1964, nr 2. Przygoński A., Wstęp do notatek Alfreda Lampego, „Archiwum Ruchu Robotni czego” 1984, t. 9. Ptasiński J., Drugi zwrot. Gomułka u szczytu powodzenia, Warszawa 1988. Ptasiński J., Pierwszy z trzech zwrotów, czyli rzecz o Władysławie Gomułce, War szawa 1984. P.T., O tajemniczej śmierci Mfarcelego] Nowotki i Bfolesława] Mołojca, „Zeszyty Historyczne” 1982, z. 59. Rechowicz H., Aleksander Zawadzki. Życie i działalność, Warszawa-Kraków 1975. Rechowicz H., Bolesław Bierut 1892-1956, Katowice-Warszawa-Kraków 1974. Rokicki K., Aparatu obraz własny. Analiza wykresów porównawczych dotyczących kadry aparatu bezpieczeństwa publicznego w latach 1944-1955 [w:] „Zwyczaj ny” resort. Studia o aparacie bezpieczeństwa 1944-1956, red. T.
Łabuszewski, K. Krajewski, Warszawa 2005. Rokicki K., Literaci. Relacje między literatami a władzami PRL w latach 19561970, Warszawa 2011. Rossija w polskoj istoriografii. Polsza w rossijskoj istoriografii, red. N.A. Makarów i in., Moskwa 2017. Ruchniewicz M., Tzw. repatriacja ludności polskiej z ZSRR w latach 1955-1959, „Dzieje Najnowsze” 1999, nr 2. Rykowski Z., Władyka W, Polska próba. Październik ’56, Kraków 1989. Schatz J., The Generation. The Rise and Pall of the Jewish Communists of Poland, Berkeley 1991. Shore M., Nowoczesnośćjako źródło cierpień, tłum. M. Sutowski, Warszawa 2012. Siedlecka J., Biografie odtajnione. Z archiwów literackich bezpieki, Poznań 2015. Siedziako M., Bez wyboru. Głosowania do Sejmu PRL (1952-1989), Warszawa 2018.
Bibliografia 571 Siemiątkowski Z., Między złudzeniem a rzeczywistością. Oblicze ideowe PZPR pod rządami Władysława Gomułki, Toruń 2018. Skobelski R., Polityka PRL wobec państw socjalistycznych w latach 1956-1970, Poznań 2010. Skrzypek A., Dyplomatyczne dzieje PRL w latach 1956-1989, Pułtusk-Warszawa 2010. Skrzypek A., Mechanizmy autonomii. Stosunki polsko-radzieckie 1956-1965, Puł tusk-Warszawa 2005. Skrzypek A., Mechanizmy uzależnienia. Stosunki polsko-radzieckie 1944-1957, Pułtusk 2002. Skrzypek A., Z perspektywy Moskwy [w:] Zwrot polityczny ’48. Między polską dro gą a projektem uniwersalnym, cz. 1, Warszawa 2013. Smolar A., Tabu i niewinność, „Aneks” 1986, nr 41-42. Snyder T., Wstęp [w:] Stalin i Europa 1928-1953, oprać, i red. T. Snyder, R. Bran don, tłum. S. Kędzierski, Poznań 2014. Sobór A., Jakub Berman - organizator Centralnego Biura Komunistów Polski w ZSRR, „Studia Historyczne” 2002, nr 1. Sobór-Swiderska A., Jakub Berman. Biografia komunisty, Warszawa 2009. Sołtysiak G., Żołnierze partii, „Gazeta Wyborcza”, 11XII1993. Sowa A.L., Historia polityczna Polski 1944-1991, Warszawa 2011. Spałek R., Córka Bermana mówi, „Historia Do Rzeczy” 2016, nr 11. Spałek R., Ekspozytura Urzędu Śledczego PKB w Warszawie - kryptonim Start. Między okupacyjną rzeczywistością a mistyfikacją procesu stalinowskiego (1943-1951) [w:] Porządek publiczny i bezpieczeństwo w okupacyjnej Warsza wie, red. idem, Warszawa 2018. Spałek R., Jakub Berman - współtwórca podstaw państwa komunistycznego w Pol sce (XII1943-XII1948), „Wiadomości Historyczne” 2001, nr 3. Spałek R., Komuniści przeciwko
komunistom. Poszukiwanie wroga wewnętrznego w partii komunistycznej w Polsce 1948-1956, Warszawa-Poznań 2014. Spałek R., „Kredyt kierownictwa wyczerpuje się". Zmiana władzy w grudniu 1970, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2010, nr 3. Spałek R., Między pragmatyzmem a zdradą. Zawłaszczenie PPS w kraju (19441948) [w:] Polska Partia Socjalistyczna. Dlaczego się nie udało? Szkice - pole miki - wspomnienia, red. idem, Warszawa 2010. Spałek R., Pierwszy po triumwirach, pierwszy po „Wiesławie” - Roman Zambrow ski, „Kwartalnik Historyczny” 2016, nr 2. Spałek R., Z dziejów komunistycznego wywiadu. Casus Bogusława Hrynkiewicza i Ma riana Spychalskiego (1940-1944), „Pamięć i Sprawiedliwość” 2008, nr 1 (12). Spór o PRL [praca zbiorowa], Kraków 1996. Stańczyk H., Zwoliński S., Wojsko Berlinga i Żymierskiego, Warszawa 2015.
572 Bibliografia Stępień J., Zygmunta Berlinga droga do partii, „Rzeczpospolita” 1996, nr 103 (dodatek). Stola D., Kampania antysyjonistyczna w Polsce, Warszawa 2000. Stola D., Kraj bez wyjścia? Migracje z Polski 1949-1989, Warszawa 2012. Suleja W, Dolnośląski Marzec ’68. Anatomia protestu, Warszawa 2006. Syzdek B., Syzdek E., Cena władzy zależnej (szkice do portretów znanych i mniej znanych polityków Polski Ludowej), Warszawa 2001. Syzdek B., Syzdek E., Cyrankiewicz. Zanim zostanie zapomniany, Warszawa 1996. Szaynok B., Komuniści w Polsce (PPR/PZPR) wobec ludności żydowskiej (19451953), „Pamięć i Sprawiedliwość” 2004, nr 2-3. Szumilo M., Kadra kierownicza aparatu wykonawczego КС PPR-PZPR w latach 1944-1956, „Res Historica” 2012, t. 34. Szumilo M., Kariera Romana Zambrowskiego w aparacie polityczno-wychowawczym Wojska Polskiego (1943-1944), „Przegląd Historyczno-Wojskowy” 2012, nr 4. Szumilo M., Roman Zambrowski 1909-1977. Studium z dziejów elity komuni stycznej w Polsce, Warszawa 2014. Szumilo M., „Żydokomuna" w aparacie władzy Polski Ludowej. Mit czy rzeczywi stość?, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2018. Szwagrzyk K., Kadry aparatu bezpieczeństwa [w:] Aparat bezpieczeństwa w Pol sce. Kadra kierownicza, 1.1:1944-1956, red. idem, Warszawa 2005. Szwagrzyk K., Kierownictwo Departamentu XMBP przed sądami PRL [w:] Departa ment X MBP. Wzorce - Struktury - Działanie, red. K. Rokicki, Warszawa 2007. Śpiewak R, Żydokomuna. Interpretacje historyczne, Warszawa 2012. Świerczyński J., Polski Sztab Partyzancki. Zarys rozwoju i działalności, „Wojskowy Przegląd Historyczny” 1963, nr 1.
Taubman W., Chruszczów. Człowiek i epoka, tłum. Ł. Witczak, Wrocław 2012. Terlecki R., Miecz i tarcza komunizmu. Historia aparatu bezpieczeństwa w Polsce 1944-1990, Warszawa 2007. Tkaczew W, Organa Informacji Wojska Polskiego. Kontrwywiad wojskowy 19431956, Warszawa 2007. Tragedia Komunistycznej Partii Polski, red. J. Maciszewski, Warszawa 1989. Trembicka K. W, Wrogowie w myśli politycznej Polskiej Zjednoczonej Partii Robot niczej, Lublin 2013. Turkowski R., Polskie Stronnictwo Ludowe w obronie demokracji 1945-1949, Warszawa 1992. Turlejska M., Świat według Gomułki, „Focus. Historia” 2010, nr 2. Uniszewski Z., JózefRóżański, „Karta” 2000, nr 31. Walicki A., Marksizm i skok do królestwa wolności. Dzieje komunistycznej utopii, Warszawa 1996.
Bibliografia 573 Walicki A., Od projektu komunistycznego do neoliberalnej utopii, Kraków 2013. Walkiewicz W., Jugosławia. Państwa sukcesyjne, Warszawa 2009. Ważniewski W., Walka polityczna w kierownictwie PPR i PZPR 1944-1964, Toruń 1991. Werblan A., Glossa w sprawie okoliczności śmierci Marcelego Nowotki, „Z Pola Walki” 1989, nr 4. Werblan A., Kryzysy polityczne w PRL (parę uwag o metodzie), „Polska 1944/45֊ 1989. Studia i Materiały”, t. 4, Warszawa 1999. Werblan A., Okoliczności formowania się opozycji wobec Władysława Gomułki w Komitecie Centralnym PPR latem 1948 r. [w:] Kultura - polityka - dyploma cja. Studia ofiarowane Profesorowi Jaremie Maciszewskiemu w sześćdziesiątą rocznicę jego urodzin, Warszawa 1990. Werblan A., Październik 1956 roku - legendy a rzeczywistość [w:] Polski Paździer nik 1956 w polityce światowej, red. J. Rowiński, Warszawa 2006. Werblan A., Polska Partia Socjalistyczna zwana „Odrodzoną” [w:] Zwrot polityczny ’48. Między polską drogą a projektem uniwersalnym, cz. 1, Warszawa 2013. Werblan A., Polska w strefie dominacji radzieckiej [w:] Polska pod rządami PZPR, red. M.R Rakowski, Warszawa 2000. Werblan A., Stalinizm w Polsce, Warszawa 2009. Werblan A., Władysław Gomułka a ugrupowania w partii w Październiku 1956 roku, „Polska 1944/45-1989. Studia i Materiały” 1997, nr 3. Werblan A., Władysław Gomułka i jego epoka [w:] Władysław Gomułka i jego epo ka, red. E. Salwa-Syzdek, T. Kaczmarek, Warszawa 2005. Werblan A., Władysław Gomułka sekretarz generalny PPR, Warszawa 1988. Wildstein В., O kulturze i rewolucji, Warszawa 2018. Władyka W., Kwasy i
zasady w КС PZPR w 1956 roku [w:] Rok 1956 w Polsce i jego rezonans w Europie, red. J. Szymoniczek, E.C. Król, Warszawa 2009. Władyka W, Na czołówce. Prasa w Październiku 1956 roku, Warszawa 1989. Władyka W, Październik ’56, Warszawa 1994. Wrona J., Rok 1948. Kontynuacja czy czas przełomu w polskim życiu politycznym [w:] Rok 1948. Nadzieje i złudzenia połskich socjalistów, red. M.E. Ożóg, Rze szów 2000. Wrona J., System partyjny w Polsce 1944-1950, Lublin 1995. Wrona J., Ustanowienie systemu komunistycznego w Polsce [w:] PRL. Od lipea ’44 do grudnia '70, red. K. Peršak, P. Machcewicz, Warszawa 2010. Wybory i referenda w PRL, red. S. Ligarski, M. Siedziako, Szczecin 2014. Zaborny E, Władysław Gomułka. Komunista ֊ narodowiec - państwowiec, Skier niewice 2006. Zaremba M., Komunizm, legitymizacja, nacjonalizm. Nacjonalistyczna legitymiza cja władzy komunistycznej w Polsce, Warszawa 2001.
574 Bibliografia Zaremba M., Społeczeństwo polskie lat sześćdziesiątych - między „małą stabiliza cją" a „małą destabilizacją” [w:] Oblicza Marca 1968, red. K. Rokicki, S. Stę pień, Warszawa 2004. Zbiniewicz R, Armia polska w ZSRR. Studia nad problematyką pracy politycznej, Warszawa 1963. Zbiniewicz F., Okoliczności powstania CBKP [w:] 40-lecie Polskiej Partii Robotniczej. Materiały z sesji 5-6 stycznia 1982 r., red. B. Hillebrandt, Warszawa 1982. Zblewski Z., Między Polską a „siedemnastą republiką”. Z dziejów oporu społecznego na terenie województwa krakowskiego w latach 1944-1947, Kraków 1998. Ziętara P., Emigracja wobec Października. Postawy polskich środowisk emigracyj nych wobec liberalizacji w PRL w latach 1955-1957, Warszawa 2001. Zyzak P., Efekt domina. Czy Ameryka obaliła komunizm w Polsce?, Warszawa 2016. Żaryn J., Dzieje Kościoła katolickiego w Polsce 1944-1989, Warszawa 2003. Zebrowski L., Tajemnice wojskowej bezpieki, „Bibuła. Pismo Niezależne”, 7 XI 2008. Żenczykowski T., Dwa komitety. Szkic historyczny, Warszawa 1990. Żenczykowski T., Rozmowy Delegatura Rządu - PPR w 1943 r. w świetle faktów, „Zeszyty Historyczne” 1974, t. 27. 5. Panele, rozmowy, wywiady z historykami Czy Bierut był polskim Stalinem?, „Polityka” 1989, nr 8 [ankieta]. Czy PRL była państwem totalitarnym? Stenogram konserwatorium z dn. 19 XII 1990, red. A. Paczkowski, Warszawa 1991. Czy 13 XII1981 Polska była państwem totalitarnym? [ankieta], „Przegląd Poli tyczny” 2006, nr 79-80. Daltonista. Z Andrzejem Werblanem o Władysławie Gomułce rozmawiają Ireneusz Białecki i Andrzej Chojnowski, „Res
Publica” 1990, nr 11. Ja, My, Oni. Teresa Torańskaw rozmowie z Małgorzatą Purzyńską, Warszawa 2013. Kazimierz Mijał - marksista bezkompromisowy, wywiad Tomasza Leszkowicza z Przemysławem Gasztoldem, https://histmag.org/Kazimierz-Mijal-marksista-bezkompromisowy-10590/2 Maciej Replewicz rozmawia z dr. hab. Rafałem Wnukiem (www.dzieje.pl, data pu blikacji: 29 II 2016 r.). Mimo wszystko Stalin nas szanował [Robert Mazurek rozmawia z Pawłem Wieczor kiewiczem], „Dziennik Polska-Europa-Świat”, 11 VIII 2007. Polityka wobec historii, historiografia wobec polityki: PRL i III Rzeczpospolita [dys kusja], „Pamięć i Sprawiedliwość” 2001, nr 1. Rok 1948 (stenogram dyskusji redakcyjnej), „Z Pola Walki” 1985, nr 2.
Bibliografia 575 Rok 1956 w Polsce i jego rezonans w Europie [dyskusja], red. J. Szymoniczek, E.C. Król, Warszawa 2009, s. 41. Rozprute sztandary. Z Franciszkiem Gryciukiem, Antonim Kurą i Mateuszem Szpytmą rozmawia Andrzej W. Kaczorowski, „Biuletyn Instytutu Pamięci Na rodowej” 2009, nr 10-11. Syzdek B., Syzdek E., Polityczne dylematy Władysława Gomułki, Warszawa 1985. Władza w PRL. Ludzie i mechanizmy, red. K. Rokicki, R. Spałek, Warszawa 2011 [panel dyskusyjny]. Z problemów najnowszej historii Polski. Czym była PRL? [zapis dyskusji], „Więź” 1996. Zwrot polityczny ’48. Między polską drogą a projektem uniwersalnym, cz. 2 [panel dyskusyjny], Warszawa 2015. „Żołnierze wyklęci". Między historią a popkulturą. Z Tomaszem Łabuszewskim i Rafa łem Wnukiem dyskutują Andrzej Friszke i Zbigniew Nosowski, „Więź” 2016, nr 3. 6. Słowniki, encyklopedie, kroniki Basałygo E., 900 łat Jeleniej Góry. Tedy przeszła historia. Kalendarium wyda rzeń w Kotlinie Jeleniogórskiej i jej okolicach, Jelenia Góra 2010, s. 290-291, http://jbc.jelenia-gora.pl/Content/2917/Hstoria_JG_f.a5_2010.pdfet, do stęp 16 III 2016 r. Janowski P., Układ Adenauer-Ben Gurion [w:] Encyklopedia Białych Plam, t. 17, red. M.R. Górniak i in., Radom 2006. Janowski W, Kochański A., Informator o strukturze i obsadzie personalnej cen tralnego aparatu PZPR 1948-1990, red. K. Peršak, Warszawa 2000. Księga świadectw. Skazani na karę śmierci w czasach stalinowskich i ich losy, red. K. Madej, J. Żaryn, J. Żurek, Warszawa 2003. Mołdawa T., Ludzie władzy, Warszawa 1991. Polska Partia Robotnicza. Kronika 11942 - V1945, red. M.
Malinowski, Warsza wa 1962. Szczurowski M., Słownik biograficzny wyższych dowódców Wojska Polskiego na froncie wschodnim, Warszawa 1993. Śladami zbrodni. Przewodnik po miejscach represji komunistycznych lat 19441956, red. T. Łabuszewski, Warszawa 2012. Współcześni polscy pisarze i badacze literatury. Słownik biobibłiograficzny, red. J. Szachnowska, A. Szałagan, t. 4: K, Warszawa 1996. Wojtowicz L., Centralne Biuro Komunistów Polskich [sic!] w ZSRR [w:] Encyklope dia Białych Płam, 1.19, red. O. Błaszczak i in., Radom 2005.
576 Bibliografia 7. Prasa „Głos Ludu” „Gazeta Białostocka” 8. Materiały audiowizualne AIPN, PF2361/127, Dokumentacja filmowa z pogrzebu Władysława Gomułki, 6 IX 1982 r. Czy Polska Rzeczpospolita Ludowa byla państwem totalitarnym czy autorytarnym ? ֊ Wykład Andrzeja Paczkowskiego z 9 I 2011 r. (youtube, Wszechnica FWW). Film dokumentalny Towarzysz Generał idzie na wojnę, scenariusz i reżyseria G. Braun, R. Kaczmarek (2011), Film dokumentalny Towarzysz Generał, scenariusz i reżyseria G. Braun, R. Kaczmarek (2009). Konfrontacje Antoniego Dudka z Adamem Leszczyńskim z 16 X 2013 r. (YouTube, ipntv) Relacja Artura Starewicza w cyklu filmowym „Za kulisami PRL-u”, ode. 42 (YouTube). 9. Materiały wywołane Notatki autora z rozmowy z Rozalią Lampe (2001 r.). Notatka z rozmowy autora z Teresą Torańską (październik 2009 r.). 10. Strony internetowe https://katalog.bip.ipn.gov.pl/informacje https://digitalarchive.wilsoncenter.org www.britannica.com www.histmag.org www.onet.pl www.polskawalczaca.com www.salon24.pl www.twojebieszczady.pl www.welt.de www.wolnaeuropa.pl
Indeks osób A Adamski Łukasz 18 Adamuszek Adam 263, 270, 272 Adenauer Konrad 408 Adibiekow Grant 134 Albrecht Jerzy 201 Aleksandrów Włodzimierz zob. Za wadzki Włodzimierz Alster Antoni 225, 244, 269, 321 Anders Władysław 20,114 Andrycz Nina 482 „Andrzej” zob. Żurowski Władysław Antoni Andrzejewski Jakub zob. Paczkowski Andrzej Andrzejewski Marek 415 „Anton” zob. Mołojec Zygmunt Arendt Hannah 437 Aristow Awierkij 463 В Baczko Bronisław 375 Bagieński Witold 168 Bankowicz Marek 437 Banów Iwan „Czorny” 70 Bańczyk Stanisław 143 Bański Jerzy 360 Baranów Leonid 60, 70,178 Barcikowski Kazimierz 445-457, 460-462, 467, 468, 478, 484-486 Bardach Wiktor Lew zob. Gerhard Jan Baryła Marian 76,161 Basałygo Edward 136 Bauman Zygmunt 375 Benken Przemysław 225 Berend Iván Tibor 435 Berent Grzegorz 412 Beria Ławrientij 134,179,196, 231, 232, 234, 235, 237, 241, 242, 245, 251, 284 Berling Zygmunt 20, 21, 23-25, 27, 33, 34, 41, 51, 52, 54, 64, 65, 78, 109-115, 294, 513 Berlingowa Maria 33 Berman Adolf 158, 294, 342 Berman Gustawa 293, 310, 311, 314, 319, 320, 330 Berman Jakub „Jakub” 7, 8,10, 19, 25, 27, 30-33, 35-48, 51-55, 57-59, 61, 62, 66-68, 70-76, 84, 100-109,111,113,114,116,118, 125,134-137,139,140,146,158, 161,162,165,171,173-178,183, 184,187,192,198-201, 206, 207, 211-214, 216-221, 224, 235-237,
Indeks nazwisk 578 239, 246, 250, 260-262, 271, 273, 277, 280-287, 289, 291-333, 335-343, 353, 354, 357, 379, 388, 411, 412, 442, 443, 484, 505-512, 514-517, 519, 526-529, 535-537 Besier Gerhard 386 Bethell Nicholas 139, 348 Betti Ugo 488 Białkowski Wiesław 476, 477, 491, 492, 495, 496 Biegański Zdzisław 256 Bień Adam 272 Bieńkowska Ewa 364, 443, 490 Bieńkowski Krzysztof 280 Bieńkowski Władysław 161,188, 354, 364, 433, 443, 487, 498, 507 Bierut Bolesław „Bolek”, „Iwaniuk”, „Tomasz”, „Rozen”, „Wacek”, „Wa gner” 7-10, 49, 59, 71, 75, 76, 93, 98,100,108,109,112,113,115, 118,121,124,125,127,128,137, 143,147,151,161,162,165,169179,181,183,189,190,193-204, 206-212, 214-229, 231-240, 242, 243, 248, 250, 252, 259, 260-262, 270, 271, 276, 283-286, 291, 292, 294,295, 299, 301, 354, 357, 376, 379, 383, 384, 387-389, 400, 411, 412, 418, 442, 506-517, 519, 526 Biezborodow Michaił 202, 215 Bliss Lane Arthur 294 Blum Ignacy 23 Błaszczak Olga 72 Błaszczyk Tomasz 242 Błażyński Zbigniew 42, 95,195, 199, 236,254, 273,483 Bobrowski Czesław 145, 379, 443, 450, 458, 462, 463, 466, 481,484, 486, 490 Bordiugow Giennadij A. 24, 95,172 Borecka Aleksandra 74 Borejsza Jerzy 17, 30, 45, 315 Borejsza Jerzy Wojciech 17 Borkowicz Leonard (Leon) 28, 321 Borodziej Włodzimierz 227, 293, 397 Borowczak Stanisław 342 Brandon Ray 131 Braun Grzegorz 383 Breżniew Leonid 8, 354, 355, 365, 378, 390, 397, 399,405,407-409, 440, 453-455, 466, 475, 476, 481, 491,499 Brojdes Michał 280 Broniarek Zygmunt 474 Broz-Tito Josip zob. Tito Josip Broz Brus Włodzimierz 375 Brystygier Julia 43, 45, 55, 57,103, 248, 252, 254-256,
260, 270, 272, 273, 281, 289, 299, 411 Brzechczyn Krzysztof 242 Brzeziński Bogdan 138 Brzeziński Zbigniew 304, 435, 437, 438, 440 Budzinowski Roman 359 Bułganin Nikołaj 109,113,114,141 Burda Andrzej 281 Bürgin Juliusz 321 Byszewski Piotr 168 c Cariewskaja Tatiana 63 Ceauşescu Nicolae 386, 408, 439, 491
579 Indeks nazwisk Cenckiewicz Sławomir 183, 324 Ceranka Paweł 245, 246, 248 Chajn Leon 21, 73,110, 299-301, 303, 321 Chełchowski Hilary 94,161, 207, 224 Chimczak Eugeniusz 270, 272 Chodakiewicz Marek Jan 159,160, 412, 536 Chojnowski Andrzej 392, 460 Chruszczów Nikita 8,19,131,132, 172-174,179, 203, 238, 239, 251, 328, 354, 355, 358, 378, 389, 390, 399, 400, 402-408, 425, 451, 455, 459, 475-477, 517, 518 Chrzanowska Agnieszka 168 Chwedoruk Rafał 141,143,170 Chyliński Jan 179, 209, 210, 229 Cichocki Jan 77 Ciesielski Stanisław 291 Cimek Henryk 19 Ciunajsis Daniel 242 Codogni Pardina 400 Connor Walker 385 Courtois Stephane 187 Crampton Richard J. 371, 523 CyraAdam 204 Cyrankiewicz Józef 132,147,148,188, 201,203-205,207,217,323,325, 333,472-474,482,488,492,496 Czachnowska Jadwiga 490 Czaplicki Józef 248, 252, 254, 270, 411 Czarnes Edward 270 „Czorny” zob. Banów Iwan Czyż Władysław 272 D Daniszewski Tadeusz 45, 341 Danowska Bogumiła 323 Davis Norman 111,112 Dawydow Siemion 202 Dąbrowska Maria 444, 488 Dąbrowski Franciszek 168, 415 Dembowski Jan 203, 206 „Długi” zob. Mołojec Bolesław Długołęcki Piotr 397 Dłuski Ostap 283 Doboszyński Adam 216 Dobrowolski Szczęsny 279, 280 Doliński Adam 248, 256 Domański Paweł 318 Dornowski Adam 156, 366 Drobner Bolesław 74, 281 Drohojewski Jan 299, 337 Dubček Aleksander 453-455 Dudek Antoni 132,152,155, 223, 235, 241, 436, 456, 530 DuraczAnna 261 Duracz Teodor 84, 86, 87, 89-92 Duraczyński Eugeniusz 129,134, 136-139 Dusza Józef 263, 265-271, 277 Dymant Władysław 267 Dymek Benon 183 Dymitrow Georgi 28, 32, 34, 36-41, 44, 45, 47-50, 58-62, 66, 67,
73, 75, 82-87, 91, 95, 96, 99-102, 123,128,165,175,185, 209, 353, 354, 505, 513 Dzierżyńska Zofia 17,19, 32, 45 Dzierżyński Feliks 17
580 E Eckstein Marcin 204 Ehrlich Stanisław 304 Eisenbach Artur 321 Eisler Jerzy 11, 80,117,126,133, 149,159,166,167,171,180,183, 185, 291, 311, 317, 318, 322-324, 326, 347, 352, 370, 375, 392, 399, 409, 414-416, 419, 442, 446, 453, 454, 458, 469, 479, 482, 484 Engels Fryderyk 385,486 F Fejgin Anatol 184,247-249,254, 255, 261, 266, 267, 270, 273-280, 282, 284-287, 290, 319, 321, 341, 411, 413, 510 Ferenc Antoni 277, 280 Field Hermann 162 Field Noel 198,162 Fijałkowska Barbara 199, 251, 254, 256, 259, 265, 273, 282, 290, 315 Fik Marta 415 Finder Paweł 37, 39, 81, 85-87, 90, 92-94, 96, 97,101,117,140, 376, 505 Fitowa Alina 196 Fornalska Małgorzata 59, 86, 87, 89, 90, 92-94, 96 Fowkes Ben 385, 440, 518 Franaszek Piotr 381 Friedrich Carl J. 437 Friszke Andrzej (Korybutowicz Zyg munt) 11,142,148,168, 242, 323, 430,435,484 Fromm Erich 308 Indeks nazwisk Franczak Jerzy 274 G Gabryel Piotr 455, 471, 472, 474, 479-481,483, 487, 488, 492 Gajdziński Piotr 346 Gangei Leon 264 Garas Józef Bolesław 80 Garbacki Zygmunt 336 Garlicki Andrzej 86,171, 209, 232, 237, 246, 260, 361, 368 Garliński Józef 204 Gasztold Przemysław 376 Gaulle Charles de 330 GecowAnna 162,261 GecowLeon 162 Gerhard Jan (właśc. Bardach Wiktor Lew), „Jean”, „Gerhard” 328, 329, 331-333, 335, 336 Giebel Christoph 135 Giedroyc Jerzy 303 Gierek Edward 239, 240, 318, 323, 324,326, 327, 329,330, 335,359, 372, 374, 383, 421, 438, 494, 496, 501, 524, 527 Glinka Jan (właśc. Mierzyński Stani sław) 110,199 Gluck Leopold 461, 464, 465, 467 Gmitruk Janusz 168 Golon Mirosław 133,139 Gomułka Władysław „Wiesław” 7-10, 21, 37, 39,
43,46,48-50, 56, 59, 61-63, 66-71, 75-78, 80, 81, 84, 96, 98,102,109,113-172, 175-190,194,195,197-199, 205, 209, 232, 236, 239, 240, 245, 252, 275-282, 284-286, 288-290, 295, 296, 300-302, 318, 319, 323, 326-
581 Indeks nazwisk 238, 340, 345-372, 374, 376-384, 386-422, 424-435, 437-502, 505-507, 509-519, 517-529 Gomułka Zofia (Szoken Liwa) 350, 480, 483 Gontarczyk Piotr 19, 59, 80, 81, 84, 85, 89, 92-94, 98,100,102,104, 182, 332, 375, 415, 444, 485, 509, 544 Goździk Lechosław 281, 432 Góra Władysław 80 Górniak Marek Robert 419 Górska Wanda 217,239 Granas Romana 45 „Grigorij 84” zob. Loga-Sowiński Ignacy Gronousky John 304 Grosz Wiktor 28, 53 Gryciuk Franciszek 168,186 Grynberg Zygmunt 330 Gryz Ryszard 223, 235 Grzęda Jan 270,272 H H.D. 61 Hejman Mordka „Mietek” 87 Hemingway Ernest 391 Hibner Juliusz 45 Hillebrandt Bogdan 39 Hirszowicz Maria 191 Hitler Adolf 36,146, 352 Hodos George H. 187 Hodża Enver 439 Holoubek Gustaw 488 Holzer Jerzy 131 Horthy Miklós 449 Hryciuk Grzegorz 18 Hrynkiewicz Bogusław 500, 501 Humer Adam 272 I „Iwaniuk” zob. Bierut Bolesław Iwanow Mikołaj (Nikołaj) 33, 46, 63, 111,196,197 Iwaszkiewicz Jarosław 444 J ' Jabłonowski Marek 254,275, 281, 351 Jabłoński Henryk 343 Jaczyński Stanisław 21, 51, 54, 111-113 Jagielski Mieczysław 470, 474 Jagiełło Jerzy 140,149,152,162, 163,165,170 Jagiełło Michał 127, 476 Jakowlew Władimir 130 „Jakub” zob. Berman Jakub „Janek” zob. Kowalski Bolesław „Janek” zob. Krasicki Jan Jankowski Jan Stanisław 125 Janowski Aleksander 77 Janowski Paweł 419 Janowski Włodzimierz 207, 254, 275, 281, 351 „Janowski” zob. Kasman Leon Jantoń Zbigniew 336 Jarosz Dariusz 117,191, 359, 361 Jaroszewicz Alfred 240, 264, 265, 287 Jaroszewicz Piotr 120, 229, 230, 329, 334-336, 496 Jaruzelski Wojciech 157, 239, 359, 372, 374, 375, 378, 383, 438, 461, 468
Jarząbek Wanda 355,409-411
582 Jaskułowski Krzysztof 385 „Jasny” zob. Zawadzki Włodzimierz Jaszczuk Andrzej 167,168,184,348 Jaszczuk Bolesław 143, 463, 472474 Jaworski Mieczysław 145 Jażborowska Inessa 122,126,134, 135,178 Jewdokimienko Gieorgij 202 Jezernik Božidar 131 Jędrychowski Stefan 24, 28, 42, 45, 53, 55, 72, 237, 488 Jones Robert A. 398 Jóźwiak Franciszek 49, 86-88, 99, 90, 93, 94, 98,100,143,161, 207, 217, 248, 257, 266, 267, 273, 282, 287, 354, 376, 509 К Kaczmarek Czesław 233, 234, 242 Kaczmarek Robert 383 Kaczmarek Tadeusz 119 Kaczmarski Krzysztof 216 Kádár János 425, 449, 454 Kadłubiec Daniel 455 Kalinowski Stefan 243, 256, 257, 262, 263, 266, 267, 271 Kaliński Janusz 193, 362, 363 Kamińska Maria 321 Kamiński Łukasz 120, 241, 360, 399, 412,453 Kania Dorota 203 Kania Stanisław 383 Karoń Krzysztof 308 Karwacki Franciszek 95, 96 Kaskiewicz Jerzy 265-269 Kasman Leon „Janowski” 19, 48-50, Indeks nazwisk 64, 83, 88, 95-101,161,185, 237, 277 Katz-Suchy Juliusz 299, 312, 321, 338 Kempisty Henryk 265 Kemp-Welch Anthony 250 Kersten Krystyna 167,182, 531 Kędzierski Sławomir 131 Kędziora Jerzy 263-266, 268, 269 Kępa Józef 327, 421 Kieras Jan 264-266, 268 Kierzkowski Michał 242 Kilanowicz Jerzy 427, 428, 497 Kisielewicz Józef 126, 452, 480, 492, 495 Kisielewski Stefan 331, 336, 472, 486 Kistér Anna Grażyna 59, 64, 65 Kiszel Zbigniew 272 Klepacz Michał 233 Kliszko Zenon 76,161,162, 232, 243, 279, 283, 300, 330, 348,406, 443, 472, 473, 475, 479, 497, 498, 507, 517, 518 Kłodziński Stanisław 204 Kłosiewicz Wiktor 237, 250, 406 Kobryńska Regina 57 Kochan Władysław 288 Kochanowski Jerzy 368, 392, 395
Kochański Aleksander 46, 54,106, 125-127,132,171,172, 201, 207, 209, 228, 235, 302 Kociołek Stanisław 323 Kolski Witold 59 Kołakowski Leszek 303- 305,490 Kołakowski Piotr 84, 98 Kołomejczyk Norbert 80,178
Indeks nazwisk Komar Wacław 160, 287 Konarski Leszek 204 Konopka Witold 126 Konopnicka Maria 488 Kopeć Jadwiga 270 Kopka Bogusław 125 Kopytowski Stanisław 267, 270 Koraszewska Małgorzata 136 Korczyński Grzegorz 98,161,162, 279,427,443, 497, 507 Korkuć Maciej 18 Korybutowicz Zygmunt zob. Friszke Andrzej Koseski Adam 172 Kosiński Krzysztof 191,192, 393 Kostikow Piotr 326, 355, 420, 447, 451, 453,454, 457, 462,463,466, 474-477, 496, 499 Kosygin Aleksiej 365, 463 Kosztirko Kazimierz 274 Kowalczuk Nikołaj 202 Kowalski Aleksander 38, 76, 90, 91, 93, 99,162, 475 Kowalski Bolesław „Janek” 87, 91 Kowalski Lech 61 Kowalski Władysław 203, 205 Kozarzewski Aleksander 256 Kozłowski Czesław 108,109,129, 171,178, 210, 215, 217, 230, 233, 234, 237, 260, 283 Kozłowski Józef 339 Kozłowski Kazimierz 225 Kozub-Ciembroniewicz Wiesław 437 Krajewski Kazimierz 159 Krak Eustachy 287 Krall Hanna 280 Kramer Mark 131 583 Krasicki Jan „Janek” 87, 211 Krasucki Eryk 59, 315 Krasko Wincenty 277, 278 Kratko Józef 245, 248, 254 Król Eugeniusz Cezary 125, 438 Kruszewska-Flatau Helena (prawdop.) 263 Kryst Jakub 378 „Krzysiek”, informator UB 339 Księżarczyk Franciszek 62 Kucharska Paulina 489 Kuhl Stefan 288 Kukawka Kazimierz 255-259, 261277, 280 Kula Marcin 191 Kulczycki Michał 277 Kumoś Zbigniew 21, 35, 47, 52, 56, 72 Kunert Andrzej Krzysztof 259, 287, 530 Kunze Thomas 386 Kupiecki Robert 211 Kura Antoni 186, 224, 225 Kurczewski Alfred 287 Kuroń Jacek 301, 305 Kwasek Edmund 270, 272 L Lampe Alfred 20, 24, 25, 27-33, 36, 43, 74 Lampe Rozalia 18, 21, 31, 43, 297 Landau Zbigniew 446, 450 Laszkiewicz Roman 270,
272 Lebiediew Wiktor 178,201, 203, 205, 207,214,215,224,229, 294,295 Lebiediewa Natalija S. 50 Lechowicz Włodzimierz 264, 265,
Indeks nazwisk 584 287, 461, 463-465, 467, 471, 478, 500 Lechtman Antonina 261 Leder Andrzej 191,192 Lenin Włodzimierz 79,116, 378, 457, 486 Lenowicz Aleksander 299,312-314, 321-325, 327, 333, 341, 342 Leonhard Wolfgang 174 „Leopolita” zob. Zimand Roman Lesiakowski Krzysztof 311, 320, 321, 475, 483, 492, 497 Leszczyński Adam 456 Leszkowicz Tomasz 376 Leśniewski Edward 245, 248, 254 Lewikowski Wacław 41, 45, 280 Lialin Serafim 202 Libionka Dariusz 531 Ligarski Sebastian 169 Lipiński Piotr 86, 204, 205, 209, 215, 237, 346, 410, 448, 460, 471, 474, 475, 482,488,490 Lis Jan 261 Liu Shaogi 402 Loga-Sowiński Ignacy „Grigorij 84” 46, 49, 50, 76, 77, 97-99,159, 161, 300, 472,497,498, 500, 508, 519 Lorek Jan Kanty 233 Luksemburg Róża 457 Lurczyński Mieczysław 393 Luszniewicz Jacek 183 „Luty” zob. Spychalski Józef Ł Łabuszewski Tomasz 159, 530, 533 Łapińska Elżbieta 200 Łaszewicz Arkadiusz 274 Łatka Rafał 369, 370 Łatyński Marek 72,139,143,147, 174,178,182, 294 Lukasiewicz Stanisław 219, 293 Łysenko Trofim 191 M Mac Jerzy Sławomir 124, 499, 531 Machcewicz Anna 287 Machcewicz Paweł 123,140,164, 176,191, 252, 326, 347, 392, 399, 409,423, 445, 448, 453-455, 457, 460, 461, 463, 474, 479, 484, 499, 501, 502 Maciszewski Jarema 80 Mackiewicz Czesław 89 Madajczyk Piotr 125 Madej Krzysztof 530 Magierska Anna 242 Majchrzak Grzegorz 243, 502 Majewski Stanisław 459 Majster Maciej 265, 267 Makarów Nikołaj A. 132 Malenkow Georgij 124,134, 231, 232 Malinowski Marian 42, 80, 82,101, 147 Mantel Feliks 73,171 Manuilski Dymitr 32, 37, 55, 58, 60, 66, 69, 72, 73,100,105 Mao Zedong 377 Marat Stanisław
246, 255-257, 264, 265, 270, 272, 274, 275, 322 Marczyński Adam 489 Marecki Józef 369, 370 Marek Wacława 100
Indeks nazwisk „Marek”, informator UB 156, 366 Margueritte Bernard 323 Markiewicz Marcin 360, 363 Marks Karol 166, 306, 378, 385, 486 Marszałkowski Tomasz 152 „Marylka”, N.N. 89 Marzec Czesław 225 Masiewicki Aleksander 158 Maślanko Mieczysław 277 Matuszewski Stefan 73, 207 Matwiejew Giennadij F. 172 Matwin Władysław 201 Mazowiecki Tadeusz 367 Mazur Franciszek 201, 206, 207, 248, 255, 256, 258, 263, 267, 268, 271, 277, 287 Mazur Marian 288 Mazur Mariusz 120 Mazurek Robert 377 Mażewski Lech 242, 437 Micewski Andrzej 430 Michalak Kazimierz 99, 270, 413 Michałow Mikołaj 203 Michnik Adam 304, 305, 314, 318 Midra Leon 272 Miernik Grzegorz 359 Mieroszewski Juliusz 302 „Mietek” zob. Hejman Mordka „Mietek” zob. Moczar Mieczysław Mietkowski Mieczysław 41, 45, 217, 249, 250, 270, 280, 283, 285-287, 321, 411 Mijał Jadwiga 96 Mijał Kazimierz 214, 376-378, 406 Mikołajczyk Stanisław 77,143,145, 147,166, 452 „Mila”, agent celny 205 585 Miłosz Czesław 488 Minc Hilary 10, 23-28, 30, 35, 37, 38,41-45, 51, 53, 54, 66, 72, 7476,103,109,111,113,116,118, 125,130,137,139,149,161,165, 173,174,177-179,183,187,198, 201, 206-208, 212, 214, 216-218, 221, 230, 236, 237, 250, 273, 283, 285, 287, 292, 299, 321, 322, 337, 411, 442, 506-508, 510-512, 516, 519 Mindszenty József 220 Misiurski Jan 265, 266, 268, 269 Moczar Mieczysław „Mietek” 50, 76, 95, 97-99,162, 310, 314, 319-322, 331, 370, 416, 420, 421, 429-431, 451, 472, 475, 483, 497, 507, 508, 519, 522, 524 Moczarski Kazimierz 259, 264, 287 Modzelewski Karol 301, 305, 438 Modzelewski Zygmunt 193 Mokrosz Janusz 40 Mołdawa Tadeusz 207, 463 Mołojec
Bolesław „Długi” 22, 39, 81-92, 505, 512, 513 Mołojec Zygmunt „Anton” 84, 85, 88, 89, 91, 92 Mołotow Wiaczesław 32, 35, 37, 40-45, 47, 59, 61, 70, 72,105, 109,114,125,130,134,135,161, 171,179,194-196, 226, 424, 505 Mond Jerzy 167 Montefiore Simon Sebag 241 Morawski Jerzy 144,166,167,171, 196, 201, 250, 284, 378, 446, 451, 486,493 Mościcki Ignacy 482
Indeks nazwisk 586 Motyka Grzegorz 18, 328, 329, 331, 332, 334, 336 Mulak Jan 143 Muraszko Galina P. 201 Muszyński Wojciech J. 122 Mysiakowska-Muszyńska Jolanta 122,168 N Nagy Imre 425, 426 Nalepa Edward Jan 183,227,252,416 Namiotkiewicz Walery 126, 326, 348, 365,402-404, 409,428, 435, 444,450,453,455, 459,462-464, 466-468, 470-476, 480, 481, 488, 492, 494, 495,497-499 Narbutt Ignacy 443,477,485 Narinskij Michaił M. 50 Naszkowska Krystyna 290 Naszkowski Marian 21, 24, 28,45, 226, 336,470 Natanson Salomon 45 Naumienko Teodor 264 Nazarewicz Ryszard 34, 39, 41, 45, 49, 62, 63, 65, 69, 81-86,88, 91, 96, 98,101,103,104 Nienałtowski Stanisław 264 Nixon Richard 451 Norwid Cyprian Kamil 472 Noskowa Albina E 18,36,60,108, 109,196, 201 Noszczak Bartłomiej 367, 370 Notkowski Mieczysław 288 Nowak Roman 260,283,284, 287 Nowak Zenon 201, 206, 207, 217, 389,439,440,459 Nowakowski Tadeusz 303 Nowiński Marian 80 Nowotko Marceli „Stary” 22, 39, 81, 83-86,88,90-92,97,457,505,512, 513 O Ochab Edward 28,45, 53, 58,132, 143,148,165-168,192, 201, 206, 207, 217,228, 229,237, 246, 287, 290, 357, 361, 383-385, 388, 400, 418, 421,422, 472,497, 511, 518 Odiai Walerian 378,486 Okręt Zygmunt 58, 246, 282 Olza Erwin 257 Orliński Jan 70 Osęka Piotr 415, 421 Osóbka-Morawski Edward 196, 204, 357, 358 Ouimet Matthew J. 398 Owen Henry 304 Ożóg Maria Ewa 87,120,122,144146,159,169,170, 347 P P.T. 86,90 Paczkowski Andrzej (Andrzejewski Jakub) 12,112,125,141,142, 155,159,160,172,173,183, 201, 207, 215, 236, 241-246, 248, 251, 252,255, 288,316,348,391, 392, 399,405,407,412,436, 454,455, 458,490, 530 Pałka Jarosław
65,183 Paweł VI (właśc. Montini Giovanni Battista), papież 370 Pawłów Iwan 191 Pawłowicz Jacek 203
Indeks nazwisk Pawłowicz Jerzy 80 Paździora Marek 131,138,149,150, 180,182 Peršak Krzysztof 132,191, 201, 207, 228, 241, 436 Piasecki Bolesław 235, 331 Piecuch Henryk 274, 246 Pielasa Józef 342 Pielecki Wojciech 455, 471, 472, 474, 479-481, 483, 487, 488, 492 Pietrow Nikita 295 Pietruski Oktaw 280 Piętek Henryk 342 Pilecki Witold 204 Piłsudski Józef 18, 21,110,176, 482, 513 Piotrowski Paweł 253 Pióro Tadeusz 391, 400 Pipes Richard 79 Piwińska Ewa 89, 253 Pleikys Rimantas 392 Pleskot Patryk 328, 348, 381 Pleszakow Konstantin 136, 356 Plinta Paweł 203 Płużański Tadeusz M. 203 Podgórska Wanda 483 Poksiński Jerzy 65,183, 202, 221, 228, 232, 279, 283, 284 Pomian Grażyna 393 Pomorski Wacław 303 Ponomarienko Pantełejmon 203 Popek Leon 272 Popow Georgij 203 Prawin Jakub 22-27, 30, 53 Prażmowska Anita 347, 352, 362 Prus-Wojciechowska Justyna 295 Prytycki Siergiej 62-66 587 Przeperski Michał 347 Przepiórkowski, oficer śledczy 272 Przetakiewicz Zygmunt 420 Przygoński Antoni 28, 30, 80,111, 353 Pszczółkowski Edmund 45, 53, 283 Ptasińska Małgorzata Ewa 438 Ptasiński Jan 108,124,130,145, 149,168,177, 244, 326, 348, 357, 361, 363,409, 441, 445,446, 449, 450, 452, 455, 458, 459, 463, 464, 470, 477, 491, 493, 498,499, 501 Putrament Jerzy 474 R Radkiewicz Stanisław 41, 42, 45, 48, 54, 55, 57, 59, 61, 70, 72, 73, 76, 103,111,137, 202, 207, 243-247, 249, 250, 254, 255, 260, 262, 277, 280, 281, 283, 287, 289, 320, 506, 510 Raina Peter 417 Rak Krzysztof 419 Rakowski Mieczysław F. 185, 318, 326, 330, 331, 383, 419, 420, 428, 429, 446, 449, 451-453, 457, 459, 464, 466, 468, 471, 472, 475, 489,
490, 492 Rapacki Adam 207, 470, 522 Rechowicz Henryk 55,129 Rejminiak Maria 500 Rek Tadeusz 342 Rogers William P. 313 Roguski Tomasz 533 Rokicki Konrad 159,161,183,190, 245, 232, 391, 412, 448, 473, 488 Rokossowski Konstanty 111,116,
588 Indeks nazwisk 124,193, 202, 206, 207, 214, 217, Sandauer Artur 472 227, 228, 230, 389, 451 Schaff Adam 299,188, 302-308, „Rola” zob. Rola-Żymierski Michał 321 Rola-Żymierski Michał (właśc. Ży Schatz Jaff 292, 375 mierski Michał „Rola”) 65,110, Seliwanowski Nikołaj 202 111,113,114, 232, 243, 517 Serkowski Ludwik 272 Rolicki Janusz 326, 372 Shore Marci 158,173, 292 Roliński Bohdan 229, 230, 326, 329, Siedlecka Joanna 444 334, 335, 355, 420, 447, 451, 453, Siedlik Halina 253, 261 454, 457, 462, 463, 466, 474-477, Siedziako Michał 169, 424 496, 499 Siemianowski Jan 234 Rollet Henry 204 Siemiątkowski Zbigniew 431 Romkowski Roman 91, 202, 216, Sierow Iwan 112,195-198, 202 234, 244, 248, 249, 254, 255, Sikora Walenty 274 258, 260, 261, 264, 266, 267, 270, Skarski Wojciech (właśc. Kozłowski 273-280, 282, 284-286, 289, 290, Ryszard) 432 321,411,413,510 Skobelski Robert 132, 396 Rowiński Jan 397, 424, 435 Skoniecki Czesław 38, 96 Rozłubirski Edwin 443 Skrzeszewski Stanisław 41, 45,193 Różański Józef 246-249, 253-267, Skrzypek Andrzej 72,118,137,138, 269-271, 273, 275-278, 280, 282, 150,178,179, 201, 207, 215, 224, 284,286,287, 290, 319, 321,411 226, 227, 229, 230, 281, 295,404, Ruchniewicz Krzysztof 397 405, 453-455, 476 Skulbaszewski Antoni 202,217 Ruchniewicz Małgorzata 400 Rühle Hans 419 Slánský Rudolf 200 Rumiński Bolesław 406, 458 Słonimski Antoni 304 Rutkiewicz Jan 336 „Słowik”, kontakt poufny SB 321, Rutkiewicz Maria (właśc. Kamieniec 322 ka Maria) 96 Słowiński Konrad 456 Rybicki Marian 271, 273, 274, 278, Snopkiewicz Jacek 246, 255-257, 283 264, 265, 270, 272, 274,
275, 322 Rydz-Śmigły Edward 482 Snyder Timothy 131,167 Rykowski Zbysław 284, 357, 464 Sobolew Arkādij 203, 233 Sobór Anna zob. Sobór-Świderska Anna Salwa-Syzdek Eleonora zob. Syzdek Sobór-Świderska Anna 45, 46, 55, 57, 58, 80,102,103,105,118, Eleonora s
Indeks nazwisk 589 135.139.146.175.188.199, 237, 192-201, 206, 211, 212, 214, 215, 295, 297, 322, 353, 536 221-224, 227-231, 237, 239, 241Sokołowski Wasilij 228 243, 248, 257, 260, 284, 292, 295, Sokorski Włodzimierz 21, 23, 25, 303, 305, 338, 346, 352, 354-356, 27, 28, 50-52, 483 377, 379, 384, 399-402, 406, 412, Solska Alicja 329, 334, 335 413, 431, 442, 451, 455, 506, 510, Sołtysiak Grzegorz 377 512-517, 520, 532 Sommerstein Emil 74 Stańczyk Henryk 53, 64, 72 Sowa Andrzej Leon 193, 226, 230 Starewicz Artur 128,143,149, 330, Sowińska Stanisława 88, 89, 279, 348, 428, 456, 470, 474 444, 482, 483 „Stary” zob. Nowotko Marceli Spałek Iwona 401 Stasiński Maciej 421 Spałek Robert 10, 30, 50, 70, 71, Staszewski Stefan 236, 239 79, 94, 95, 98,106,118,122,123, Stawiński Eugeniusz 333 125-128,137,141,143,145,146, Steinbeck John 391 149,159,162,173,177,180,187, Stępień Józef 115, 293 190.199, 204, 205,Stępień 220, 232, 238, Sławomir 183, 323, 391 243, 245, 248, 251, 254, 259, 260, Stokłosa Katarzyna 386 265, 276, 277, 279, 294, 297, 316, Stola Dariusz 415 350, 351, 357, 401, 427, 428, 431, Stolarski Rafał E. 530 443, 459, 473, 479, 480, 483, 492֊ Strasser Wilhelm 321 495, 497, 499, 501, 509 Strzałkowski, oficer śledczy 272 Spychaj Bronisław 45 Strzelecki Ryszard 472, 498 Spychalski Józef „Luty” 238 Strzelecki-Gomułka Ryszard 123,126, Spychalski Marian „Turski” 56, 63, 139.141.166.197, 348,447,451, 70-74, 76, 81, 83, 89, 91, 94, 95, 456,457,467,470,475,476,479, 108,141,157,162,178,187,195, 480,486, 487,491,493-500, 502 216, 217, 238, 245, 279, 285, 348, Suleja Włodzimierz 415 406,
442, 482, 483, 500, 501, 507, Susłow Michaił 134,135,138,178 517, 519 Sutowski Michał 158 Stalin Józef 8,17,18, 20, 24, 27, Syska Katarzyna 295 28, 32-36, 41-43, 45, 47, 48, 52, Syzdek Bronisław 177, 203, 348, 66, 67, 70, 71, 73, 75, 77, 79-82, 362, 396, 461, 465, 472 95, 96, 99,101,106-111,113, Syzdek Eleonora (Salwa-Syzdek Eleo 114,118,119,123-131,133-137, nora) 24, 35, 36,102,119,123, 139,141,147,160,161,166-168, 126.139.141.166.197, 203, 204, 171-173,176-179,183,188,190, 348, 362, 447, 451, 456, 457, 465,
590 Indeks nazwisk 467, 470, 472, 475, 476, 479, 480, 235, 245, 247-249, 254, 273, 284֊ 486, 487, 491, 493-500, 502 286, 321, 411, 483, 510 Szałagan Alicja 490 Świerczewski Karol „Walter” 41, 42, Szantyr-Powolna Stefania 400 45, 65, 328, 329, 333-336, 376 Szarota Tomasz 11,159, 531 Świerczyński Jan 63 Szatiłow Siergiej 198 Świetlik Konrad 249, 250 Szaynok Bożena 74 Świtoń Kazimierz 270, 272 Szczepański Jan 455, 462, 475, 487 Szczepański Jan Józef 366 T Szczerbakow Aleksander 23,27,51, Tatar Stanisław 285 52,175 Taubman William 405 Szczurowski Maciej 40 Tejchma Józef 118,119, 326, 42І, Szczypiorski Andrzej 489 474 Szenborn Ludwik 272 „Teresa”, agentka celna 478 Szewczyk Piotr 266, 274 Terlecki Ryszard 247, 250, 252, 253 Szlachcic Franciszek 124,199, 348, Tito Josip Broz 85,119,121, 370, 390, 417, 429, 454, 487, 494, 129-131,133,171,177,180, 499, 530 187, 360 Szlajfer Henryk 314 Tkaczew Władysław 202 Szoken Liwa zob. Gomułka Zofia Tomala Mieczysław 410 Szpecht Józef 45 Tomasik Paweł 216, 415 Szpiega Marian 270, 272 „Tomasz” zob. Bierut Bolesław Szulczyński Stanisław 21 Torańska Teresa 18, 31, 32, 80, 81, Szumiło Mirosław 55, 58,118,149, 83, 84, 95, 98-101,106,108,109, 159,178,182, 352, 411, 412, 451, 114,125,129,130,132,134,135, 467, 473, 509 137,139,140,149,157,165,175, Szumowski Tadeusz 397 176,183,192,199, 229, 235, 237, Szwagrzyk Krzysztof 159,195, 253, 291, 297, 326, 336, 343, 356, 357, 255, 256, 259, 262-264, 266, 268375, 418, 442, 446, 450, 466, 469, 270, 274, 276, 277, 412 472, 485, 490 Szymoniczek Joanna 125, 438 Tracz Edward 245, 248, 254, 256 Szyputa Wojciech 340
Trembicka Krystyna Wiesława 185 Szyr Eugeniusz 45, 59,103, 460 Trepczyński Stanisław 133, 365, 402-404,409,416,428, 435, 442, 444, 450, 459, 462-464, 466, 468, Śpiewak Paweł 159, 411 470-473, 481,488, 495,497-499 Światło Józef 42, 95,112,199, 200, Trutkowski Wiesław 272 ś
Indeks nazwisk Turkowski Romuald 168 Turlejska Maria 160, 375, 412, 457, 487, 497, 498, 501 „Turski” zob. Spychalski Marian U Ulbricht Walter 454 Uniszewski Zdzisław 254, 255, 263 W Walichnowski Tadeusz 247 Walicki Andrzej 242,372,373,381 Walkiewicz Wiesław 149 „Walter” zob. Świerczewski Karol Wałęsa Lech 388, 432 Wasilewska Wanda 18, 20, 24, 25, 27, 32-35, 41, 43, 45-47, 51, 59, 70, 71, 78,103,114, 376, 513 Wasilewski Aleksander 228 Wasilewski Jan 255, 258, 259, 261264, 266, 268, 270, 271, 273, 275 Wasilewski Leon 18 Waszczuk Jerzy 443, 461, 472-474, 494, 501 Wat Aleksander 17 Ważniewski Władysław 43, 57, 72, 74,103,104 Wende Jan 73 Wende Jan Karol 24 Werblan Andrzej 36, 63, 76, 80, 83, 87-89, 92,100-102,104,105, 122,125-128,132,138,141-144, 146,149,156,159-161,163,164, 169,170,176,178,185,193, 205, 215, 236, 277, 278, 281, 282, 289, 293, 347, 351, 358, 365, 402, 403, 406, 424-426, 435, 452, 461, 462, 591 467, 470,489, 500 Werfel Roman 55, 418 Wicha Władysław 208 Wierbłowska Hanna 57,160 Wierbłowski Stefan 37, 38, 42-44, 51, 55, 57, 58, 66, 74,103, 299, 321 „Wiesław” zob. Gomułka Władysław Wildstein Bronisław 14 Wilkoński Wojciech 124 Winawer Władysław 259 Winiewicz Józef 464 Witaszewski Kazimierz 45, 53 Witczak Łukasz 405 Witos Andrzej 35 Władyka Wiesław 281, 285, 357, 440, 448, 464, 472 Wojciechowski Mieczysław 133 Wolf Markus 174 „Woliński”, kontakt operacyjny 326, 338 Wolski Władysław (właśc. Piwowar czyk Antoni), Wolski-Piwowarczyk Władysław 16, 213-215 Wolski-Piwowarczyk Władysław zob. Wolski Władysław Wołokitina Tatiana W. 125, 295 Woroszyłow Kliment 135
Wozniesienski Dymitr 202 Wójcik Ryszard 263, 290 Wojtowicz Leszek 72 Wrona Janusz 191, 206 Wyszyński Andriej 201 Wyszyński Stefan 151,186, 232, 233, 235, 242, 311, 366, 368-371, 432, 468, 469, 517, 523
592 Indeks nazwisk Z Zabomy Piotr 348 Zachariasz Szymon 57, 321 Zagajewski Adam 373 Załuski Zbigniew 428, 429 Zambrowski Roman 23-28, 30, 43, 45, 53, 58, 76,118,137,148,161, 172,173,176-179,181, 201, 206, 207, 214, 217, 224, 284, 319-321, 357, 388, 411, 412, 427, 428, 431, 461, 466, 467, 475, 506, 509, 519 Zamecznik Wojciech 24 Zarakowski Stanisław 217, 271, 277, 281 Zaremba Marcin 184, 323, 370, 415, 428 Zaremba Tadeusz 480 Zawadzki Aleksander 39-42, 45, 46, 48, 51-53, 58, 62, 64, 70, 71, 75, 76,103,106,109,127,128,137, 207, 217, 270, 497, 505, 506, 508 Zawadzki Feliks 270, 272 Zawadzki Włodzimierz (właśc. Alek sandrów Włodzimierz), „Jasny” 91 Zawieyski Jerzy 368, 444 Zbiniewicz Fryderyk 21,37,39,52,53 Zbłewski Zdzisław 220 Zieją Jan 216 Ziętara Paweł 389 Zimand Roman „Leopolita” 83 Zubok Wladislaw 136, 356 Zwoliński Stefan 53, 64, 72 Zybertowicz Andrzej 190 Zyzak Paweł 304 ż Żaryn Jan 186, 367, 530 Żdanow Andriej 131,134,135, 137-139,179 Żebrowski Leszek 288 Żenczykowski Tadeusz 35, 72, 73, 353 Żiwkow Teodor 401 Żuków Gieorgij 21, 23, 27, 51,109, 110, 335 Żurek Jacek 530 Żurowski Władysław Antoni „Andrzej” 112 Żymierski Michał „Rola” zob. Rola-Żymierski Michał che žtSbiDiiC-tbeię l·/і Ù n
Summary Licensed by Moscow. Gomułka, Berman and others (1943- 1970) This book deals with people who came to power in post-war Po land thanks to Moscow’s support. It contains eight thematic and chronological chapters and a conclusion that summarizes the main argument; what is untypical is that the chapters are not direct con tinuation of another, each being a separate study of a given issue. The narration centers around the biographies, the activity, and the character of Władysław Gomułka and Jakub Berman - two pol iticians of the Communist Party of Poland (KPP), the Polish Work ers’ Party, and the Polish United Workers’ Party — undoubtedly the key figures in the seventy years’ history of communism in Poland. In brief, the former was the party and state chief who served the longest in post-war Poland (until now), while the latter became one of the major political players who “arranged“ the political reality be fore 1956; sometimes he was called the grey eminence of Polish Stal inism. Other major figures described in the book include: Bolesław Bierut, president of Poland, First Secretary of the Central Party (PZPR) Committee, who was on the one hand Gomulka’s rival, and Berman’s friend and principal. There are many secondary figures, from the important and key members of the communist elite, through the henchmen of State Security, to the Moscow leaders: Joseph Stalin, Nikita Khrushchev, and Leonid Brezhnev. There are described the entanglements and underpinnings the communist rulers of Poland had to face, and which they have helped to create themselves as well. This a
story of choices that they made. This is the background that highlights their characters. The author describes fights between the different cliques of communist
542 Summary decision-makers and the actual consequences of their action. He notes how they tried to account for Stalinist terror and often failed, including the self-aggressive terror that targeted members of their own party. The basic themes of the story concern the 1940s, 1950s, and 1960s, which find their respective epilogues in the 1970s or even in the 1980s. The starting point is the early preparations to establish the Central Bureau of Communists of Poland in Moscow, which should be dated 1943, and the conventional, because it is approximate final date being the fall of Gomulka’s rule in December 1970. When one condemns the actions of the communists, their men tality and the system they had built should not preclude an objective and reliable analysis of their motives and their way of thinking. Not in order to justify but to understand, to reach beyond the contem porary views of the left or the right, delve beyond the clichés and, in the first place, to say what actually happened. To what extent was the revolutionary zeal of Polish communists filled with ideological and political “missionary drive”, how far was it treason, career-mak ing, fear, individual pathologies or belief in historical determinism? Where did the “long arm of Moscow” reach, where was the end of command and control, and where was the beginning of active adap tation of the system to the local conditions? The book, naturally, does not provide answers to all such ques tions, but might help the Reader to formulate their own answer, and broadens the perspective from which one could learn about the
post-communist past and formulate an assessment. Most studies collected in this book had been published before, in part or in total. They were edited, supplemented or redacted. |
| any_adam_object | 1 |
| any_adam_object_boolean | 1 |
| author | Spałek, Robert 1971- |
| author_GND | (DE-588)1214655491 |
| author_facet | Spałek, Robert 1971- |
| author_role | aut |
| author_sort | Spałek, Robert 1971- |
| author_variant | r s rs |
| building | Verbundindex |
| bvnumber | BV047023112 |
| ctrlnum | (OCoLC)1224015224 (DE-599)BVBBV047023112 |
| era | Geschichte 1943-1970 gnd |
| era_facet | Geschichte 1943-1970 |
| format | Book |
| fullrecord | <?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><collection xmlns="http://www.loc.gov/MARC21/slim"><record><leader>03759nam a2200601 c 4500</leader><controlfield tag="001">BV047023112</controlfield><controlfield tag="003">DE-604</controlfield><controlfield tag="005">20221020 </controlfield><controlfield tag="007">t</controlfield><controlfield tag="008">201123s2020 |||| 00||| pol d</controlfield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">9788380989764</subfield><subfield code="9">978-83-8098-976-4</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(OCoLC)1224015224</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(DE-599)BVBBV047023112</subfield></datafield><datafield tag="040" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-604</subfield><subfield code="b">ger</subfield><subfield code="e">rda</subfield></datafield><datafield tag="041" ind1="0" ind2=" "><subfield code="a">pol</subfield></datafield><datafield tag="049" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-12</subfield><subfield code="a">DE-Re13</subfield></datafield><datafield tag="084" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">OST</subfield><subfield code="q">DE-12</subfield><subfield code="2">fid</subfield></datafield><datafield tag="100" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Spałek, Robert</subfield><subfield code="d">1971-</subfield><subfield code="e">Verfasser</subfield><subfield code="0">(DE-588)1214655491</subfield><subfield code="4">aut</subfield></datafield><datafield tag="245" ind1="1" ind2="0"><subfield code="a">Na licencji Moskwy</subfield><subfield code="b">wokół Gomułki, Bermana i innych 1943-1970 = Licensed by Moscow</subfield><subfield code="c">Robert Spałek</subfield></datafield><datafield tag="246" ind1="1" ind2="1"><subfield code="a">Licensed by Moscow</subfield></datafield><datafield tag="264" ind1=" " ind2="1"><subfield code="a">Warszawa</subfield><subfield code="b">Instytut Pamięci Narodowej. Komisja Ścigania Zbrodni przecikwko Narodowi Polskiemu</subfield><subfield code="c">2020</subfield></datafield><datafield tag="300" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">592 Seiten</subfield><subfield code="c">21 cm</subfield></datafield><datafield tag="336" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">txt</subfield><subfield code="2">rdacontent</subfield></datafield><datafield tag="337" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">n</subfield><subfield code="2">rdamedia</subfield></datafield><datafield tag="338" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">nc</subfield><subfield code="2">rdacarrier</subfield></datafield><datafield tag="546" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Zusammenfassung in englischer Sprache: Licensed by Moscow</subfield></datafield><datafield tag="600" ind1="1" ind2="7"><subfield code="a">Gomułka, Władysław</subfield><subfield code="d">1905-1982</subfield><subfield code="0">(DE-588)11854067X</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="600" ind1="1" ind2="7"><subfield code="a">Berman, Jakub</subfield><subfield code="d">1901-1984</subfield><subfield code="0">(DE-588)123634571</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="610" ind1="1" ind2="7"><subfield code="a">Polska / Służba Bezpieczeństwa / 1945-1990</subfield><subfield code="2">jhpk</subfield></datafield><datafield tag="610" ind1="2" ind2="7"><subfield code="a">Kommunistische Partei Polens</subfield><subfield code="0">(DE-588)4350955-1</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="648" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Geschichte 1943-1970</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Komunizm / Polska / 1945-1990</subfield><subfield code="2">jhpk</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Przywódcy polityczni / Polska / 1945-1990</subfield><subfield code="2">jhpk</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Politik</subfield><subfield code="0">(DE-588)4046514-7</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Polska / 1944-1989 (Polska Ludowa)</subfield><subfield code="2">jhpk</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Polen</subfield><subfield code="0">(DE-588)4046496-9</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="0"><subfield code="a">Gomułka, Władysław</subfield><subfield code="d">1905-1982</subfield><subfield code="0">(DE-588)11854067X</subfield><subfield code="D">p</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="1"><subfield code="a">Berman, Jakub</subfield><subfield code="d">1901-1984</subfield><subfield code="0">(DE-588)123634571</subfield><subfield code="D">p</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="2"><subfield code="a">Polen</subfield><subfield code="0">(DE-588)4046496-9</subfield><subfield code="D">g</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="3"><subfield code="a">Kommunistische Partei Polens</subfield><subfield code="0">(DE-588)4350955-1</subfield><subfield code="D">b</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="4"><subfield code="a">Politik</subfield><subfield code="0">(DE-588)4046514-7</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="5"><subfield code="a">Geschichte 1943-1970</subfield><subfield code="A">z</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2=" "><subfield code="5">DE-604</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">HEBIS Datenaustausch</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032430547&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Inhaltsverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032430547&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Inhaltsverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032430547&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Abstract</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032430547&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Literaturverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032430547&sequence=000009&line_number=0005&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Register // Personenregister</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032430547&sequence=000011&line_number=0006&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Abstract</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="n">oe</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="q">BSB_NED_20220128</subfield></datafield><datafield tag="999" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-032430547</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">909</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">0904</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield></record></collection> |
| geographic | Polska / 1944-1989 (Polska Ludowa) jhpk Polen (DE-588)4046496-9 gnd |
| geographic_facet | Polska / 1944-1989 (Polska Ludowa) Polen |
| id | DE-604.BV047023112 |
| illustrated | Not Illustrated |
| index_date | 2024-07-03T15:59:52Z |
| indexdate | 2024-07-10T09:00:25Z |
| institution | BVB |
| isbn | 9788380989764 |
| language | Polish |
| oai_aleph_id | oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-032430547 |
| oclc_num | 1224015224 |
| open_access_boolean | |
| owner | DE-12 DE-Re13 DE-BY-UBR |
| owner_facet | DE-12 DE-Re13 DE-BY-UBR |
| physical | 592 Seiten 21 cm |
| psigel | BSB_NED_20220128 |
| publishDate | 2020 |
| publishDateSearch | 2020 |
| publishDateSort | 2020 |
| publisher | Instytut Pamięci Narodowej. Komisja Ścigania Zbrodni przecikwko Narodowi Polskiemu |
| record_format | marc |
| spelling | Spałek, Robert 1971- Verfasser (DE-588)1214655491 aut Na licencji Moskwy wokół Gomułki, Bermana i innych 1943-1970 = Licensed by Moscow Robert Spałek Licensed by Moscow Warszawa Instytut Pamięci Narodowej. Komisja Ścigania Zbrodni przecikwko Narodowi Polskiemu 2020 592 Seiten 21 cm txt rdacontent n rdamedia nc rdacarrier Zusammenfassung in englischer Sprache: Licensed by Moscow Gomułka, Władysław 1905-1982 (DE-588)11854067X gnd rswk-swf Berman, Jakub 1901-1984 (DE-588)123634571 gnd rswk-swf Polska / Służba Bezpieczeństwa / 1945-1990 jhpk Kommunistische Partei Polens (DE-588)4350955-1 gnd rswk-swf Geschichte 1943-1970 gnd rswk-swf Komunizm / Polska / 1945-1990 jhpk Przywódcy polityczni / Polska / 1945-1990 jhpk Politik (DE-588)4046514-7 gnd rswk-swf Polska / 1944-1989 (Polska Ludowa) jhpk Polen (DE-588)4046496-9 gnd rswk-swf Gomułka, Władysław 1905-1982 (DE-588)11854067X p Berman, Jakub 1901-1984 (DE-588)123634571 p Polen (DE-588)4046496-9 g Kommunistische Partei Polens (DE-588)4350955-1 b Politik (DE-588)4046514-7 s Geschichte 1943-1970 z DE-604 HEBIS Datenaustausch application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032430547&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Inhaltsverzeichnis Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032430547&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Inhaltsverzeichnis Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032430547&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Abstract Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032430547&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Literaturverzeichnis Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032430547&sequence=000009&line_number=0005&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Register // Personenregister Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032430547&sequence=000011&line_number=0006&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Abstract |
| spellingShingle | Spałek, Robert 1971- Na licencji Moskwy wokół Gomułki, Bermana i innych 1943-1970 = Licensed by Moscow Gomułka, Władysław 1905-1982 (DE-588)11854067X gnd Berman, Jakub 1901-1984 (DE-588)123634571 gnd Polska / Służba Bezpieczeństwa / 1945-1990 jhpk Kommunistische Partei Polens (DE-588)4350955-1 gnd Komunizm / Polska / 1945-1990 jhpk Przywódcy polityczni / Polska / 1945-1990 jhpk Politik (DE-588)4046514-7 gnd |
| subject_GND | (DE-588)11854067X (DE-588)123634571 (DE-588)4350955-1 (DE-588)4046514-7 (DE-588)4046496-9 |
| title | Na licencji Moskwy wokół Gomułki, Bermana i innych 1943-1970 = Licensed by Moscow |
| title_alt | Licensed by Moscow |
| title_auth | Na licencji Moskwy wokół Gomułki, Bermana i innych 1943-1970 = Licensed by Moscow |
| title_exact_search | Na licencji Moskwy wokół Gomułki, Bermana i innych 1943-1970 = Licensed by Moscow |
| title_exact_search_txtP | Na licencji Moskwy wokół Gomułki, Bermana i innych 1943-1970 = Licensed by Moscow |
| title_full | Na licencji Moskwy wokół Gomułki, Bermana i innych 1943-1970 = Licensed by Moscow Robert Spałek |
| title_fullStr | Na licencji Moskwy wokół Gomułki, Bermana i innych 1943-1970 = Licensed by Moscow Robert Spałek |
| title_full_unstemmed | Na licencji Moskwy wokół Gomułki, Bermana i innych 1943-1970 = Licensed by Moscow Robert Spałek |
| title_short | Na licencji Moskwy |
| title_sort | na licencji moskwy wokol gomulki bermana i innych 1943 1970 licensed by moscow |
| title_sub | wokół Gomułki, Bermana i innych 1943-1970 = Licensed by Moscow |
| topic | Gomułka, Władysław 1905-1982 (DE-588)11854067X gnd Berman, Jakub 1901-1984 (DE-588)123634571 gnd Polska / Służba Bezpieczeństwa / 1945-1990 jhpk Kommunistische Partei Polens (DE-588)4350955-1 gnd Komunizm / Polska / 1945-1990 jhpk Przywódcy polityczni / Polska / 1945-1990 jhpk Politik (DE-588)4046514-7 gnd |
| topic_facet | Gomułka, Władysław 1905-1982 Berman, Jakub 1901-1984 Polska / Służba Bezpieczeństwa / 1945-1990 Kommunistische Partei Polens Komunizm / Polska / 1945-1990 Przywódcy polityczni / Polska / 1945-1990 Politik Polska / 1944-1989 (Polska Ludowa) Polen |
| url | http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032430547&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032430547&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032430547&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032430547&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032430547&sequence=000009&line_number=0005&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032430547&sequence=000011&line_number=0006&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |
| work_keys_str_mv | AT spałekrobert nalicencjimoskwywokołgomułkibermanaiinnych19431970licensedbymoscow AT spałekrobert licensedbymoscow |
Es ist kein Print-Exemplar vorhanden.
Inhaltsverzeichnis