Zanik ludu mazurskiego:
Gespeichert in:
| 1. Verfasser: | |
|---|---|
| Format: | Buch |
| Sprache: | Polish |
| Veröffentlicht: |
Dąbrówno
Oficyna Retman
2020
|
| Schriftenreihe: | Moja Biblioteka Mazurska
nr 34 |
| Schlagworte: | |
| Online-Zugang: | Inhaltsverzeichnis Inhaltsverzeichnis Literaturverzeichnis Register // Personenregister Register // Ortsregister |
| Beschreibung: | Literaturverzeichnis Seite 210-229 |
| Beschreibung: | 241 Seiten Karten 25 cm |
| ISBN: | 9788362552467 |
Internformat
MARC
| LEADER | 00000nam a2200000 cb4500 | ||
|---|---|---|---|
| 001 | BV046853977 | ||
| 003 | DE-604 | ||
| 005 | 20220127 | ||
| 007 | t | ||
| 008 | 200814s2020 pl |||| |||| 00||| pol d | ||
| 020 | |a 9788362552467 |9 978-83-62552-46-7 | ||
| 035 | |a (OCoLC)1182798165 | ||
| 035 | |a (DE-599)KXP1726188760 | ||
| 040 | |a DE-604 |b ger |e rda | ||
| 041 | 0 | |a pol | |
| 044 | |a pl |c XA-PL | ||
| 049 | |a DE-B1595 |a DE-12 | ||
| 084 | |a OST |q DE-12 |2 fid | ||
| 100 | 1 | |a Małłek, Janusz |d 1937- |e Verfasser |0 (DE-588)112421415 |4 aut | |
| 245 | 1 | 0 | |a Zanik ludu mazurskiego |c Janusz Małłek |
| 246 | 1 | 3 | |a Zanik |
| 264 | 1 | |a Dąbrówno |b Oficyna Retman |c 2020 | |
| 300 | |a 241 Seiten |b Karten |c 25 cm | ||
| 336 | |b txt |2 rdacontent | ||
| 337 | |b n |2 rdamedia | ||
| 338 | |b nc |2 rdacarrier | ||
| 490 | 1 | |a Moja Biblioteka Mazurska |v nr 34 | |
| 500 | |a Literaturverzeichnis Seite 210-229 | ||
| 648 | 7 | |a Geschichte 1800-1989 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 650 | 0 | 7 | |a Germanisierung |0 (DE-588)4272020-5 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 650 | 0 | 7 | |a Ethnizität |0 (DE-588)4220764-2 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 650 | 0 | 7 | |a Masuren |g Volk |0 (DE-588)4496507-2 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 651 | 7 | |a Masuren |0 (DE-588)4037914-0 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 689 | 0 | 0 | |a Masuren |0 (DE-588)4037914-0 |D g |
| 689 | 0 | 1 | |a Masuren |g Volk |0 (DE-588)4496507-2 |D s |
| 689 | 0 | 2 | |a Germanisierung |0 (DE-588)4272020-5 |D s |
| 689 | 0 | 3 | |a Ethnizität |0 (DE-588)4220764-2 |D s |
| 689 | 0 | 4 | |a Geschichte 1800-1989 |A z |
| 689 | 0 | |5 DE-604 | |
| 830 | 0 | |a Moja Biblioteka Mazurska |v nr 34 |w (DE-604)BV017538375 |9 34 | |
| 856 | 4 | 2 | |m HEBIS Datenaustausch |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032262748&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Inhaltsverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032262748&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Inhaltsverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032262748&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Literaturverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032262748&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Register // Personenregister |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032262748&sequence=000009&line_number=0005&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Register // Ortsregister |
| 940 | 1 | |n oe | |
| 940 | 1 | |q BSB_NED_20220127 | |
| 999 | |a oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-032262748 | ||
| 942 | 1 | 1 | |c 306.09 |e 22/bsb |f 09034 |g 438 |
| 942 | 1 | 1 | |c 306.09 |e 22/bsb |f 0904 |g 438 |
Datensatz im Suchindex
| _version_ | 1804181689545523200 |
|---|---|
| adam_text | Janusz Małłek
Zanik
ludu mazurskiego
Spis treści
Uwagi wstępne 7
Polskie osadnictwo na Mazurach 10
Tożsamość regionalna i narodowa Mazurów 19
Germanizacja szkolnictwa na Mazurach w XIX wieku 29
Procesy germanizacyjne w Kościele Ewangelicko-Unijnym na Mazurach w XIX wieku 35
Germanizacja Mazurów w wojsku pruskim w XIX i pierwszej ćwierci XX wieku 39
Emigracja Mazurów do Westfalii przyśpiesza ich germanizację w końcu XIX wieku 43
Czy Mazury mogły odrodzić się narodowo w XIX i początkach XX wieku? 47
Plebiscyt z 11 lipca 1920 roku końcem polskiej „kwestii mazurskiej? 56
„Zagłada ludu mazurskiego 60
Ruch polski i ruch separatystyczny na Mazurach w okresie międzywojennym 66
Działdowszczyzna - „Mazurski Piemont? 80
Sprawa mazurska w latach II wojny światowej 93
Polskie są Mazury Zanik ludu mazurskiego 119
Lata 1945-1956 Weryfikacja Repolonizacja 122
Lata 1956-1970 Łączenie rodzin 156
Lata 1970-1989 Ostatnia faza emigracji Mazurów 168
Mniejszość niemiecka Epilog 173
Aneksy
Sprawozdanie roczne zarządu Związku Mazurów
za drugi rok regulujący sprawozdawczy 1937 181
Memoriał Związku Mazurów z 1944 roku 191
Karol Małłek, Dopiero po dwudziestu dziewięciu latach 203
Wykaz najczęściej używanych skrótów 209
Bibliografia 210
Indeks osobowy 230
Indeks nazw geograficznych 238
Spis treści Uwagi wstępne............................................................................................................................ 7 Polskie osadnictwo na Mazurach............................................................................................ 10 Tożsamość regionalna i narodowa Mazurów....................................................................... 19 Germanizacja szkolnictwa na Mazurach w XIX wieku.......................................................... 29 Procesy germanizacyjne w Kościele Ewangelicko-Unijnym na Mazurach w XIX wieku........35 Germanizacja Mazurów w wojsku pruskim w XIX i pierwszej ćwierci XX wieku.............. 39 Emigracja Mazurów do Westfalii przyśpiesza ich germanizację w końcu XIX wieku....... 43 Czy Mazury mogły odrodzić się narodowo w XIX i początkach XX wieku?.......................47 Plebiscyt z 11 lipea 1920 roku końcem polskiej „kwestii mazurskiej ?.............................56 „Zagłada ludu mazurskiego”.................................................................................................... 60 Ruch polski i ruch separatystyczny na Mazurach w okresie międzywojennym................66 Działdowszczyzna ֊ „Mazurski Piemont”?.......................................................................... 80 Sprawa mazurska w latach II wojny światowej...................................................................... 93 Polskie są Mazury. Zanik ludu mazurskiego........................................................................ 119 Lata 1945-1956. Weryfikacja.
Repolonizacja................................................................... 122 Lata 1956-1970. Łączenie rodzin......................................................................................156 Lata 1970-1989. Ostatnia faza emigracji Mazurów........................................................ 168 Mniejszość niemiecka. Epilog............................................................................................ 173 Aneksy Sprawozdanie roczne zarządu Związku Mazurów za drugi rok regulujący sprawozdawczy 1937......................................................................181 Memoriał Związku Mazurów z 1944 roku...........................................................................191 Karol Małłek, Dopiero po dwudziestu dziewięciu latach....................................................203 Wykaz najczęściej używanych skrótów.................................................................................209 Bibliografia.............................................................................................................................. 210 Indeks osobowy...................................................................................................................... 230 Indeks nazw geograficznych............................................................................................... 238
Bibliografia I. Źródła archiwalne i drukowane Archiwum Karola Małłka. Archiwum Państwowe w Olsztynie, syg. 1141/854, Streszczenie materiałów sprawy ob. Małłka Karola. Archiwum Państwowe w Olsztynie, Zespół Komitetu Wojewódzkiego PZPR Kancelaria I Sekretarza, syg., 1141/854, Sytuacja społeczno-polityczna w latach 1954-1957. W. Chojnacki, Polska akcja narodowo-uświadamiająca na Mazurach przed I wojną światową. Wybór materiałów źródłowych z lat 1910-1914, „Zapiski historyczne”, t. XXI, z. 3-4. Die Kartei Ehmer Ansiedler in nördlichen Ostpreussen nach dem grossen Pest von 1709, bearb. von F. Ströfer, Hamburg 1988. Die polnische Sprachfrage in Preussen. Wybór materiałów zebranych i opafrzonych komentarzem przez Gustawa Gizewiusza, przygot. i przedmową oraz skorowidzem opatrzył W. Chojnacki, Poznań 1961. Dziennik Urzędowy Ministerstwa Ziem Odzyskanych, 1946, nr 4, poz. 26. Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, 1946, nr 15, poz. 106; 1951 r., nr 4, poz. 25. Instytut Pamięci Narodowej, Oddział w Białymstoku, syg. 084/188, 084/459. Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski, 1.1, Poznań 1877, nr 207, s. 176. Luteranie i metodyści na Mazurach 1945-1957. Wybór materiałów, zebrał i oprać. K. Urban, Kraków 2000. Mazury i Warmia 1800-1870. Wybór źródeł, oprać. W. Chojnacki, Wrocław 1959. Niemcy w Polsce 1945-1950. Wybór dokumentów, pod red. W. Borodzieja i H. Lemberga, 1.1., Władze centralne i województwo olsztyńskie, oprać. W. Borodziej i C. Craft, Warszawa 2000. Okrąg Mazurski w raportach Jakuba Prawina, Wybór dokumentów. 1945, przygot. do druku T. Baryła, Olsztyn 1996. Preussisches
Urkundenbuch, 1.1, cz. 1, Königsberg 1882, nr 127. Rok 1956 na Warmii i Mazurach. Wybór źródeł, wyd. B. Łukaszewicz, Olsztyn 1998. Teheran - Jałta - Poczdam. Dokumenty konferenqì szefów rządów trzech wielkich mocarstw, Warszawa 1973. Urkundenbuch zur Reformationsgeschichte des Herzogthumbs Preussen, hrsg. v. Paul Tschackert, Bd. 1-3, Leipzig 1890. Gesetz über die Verfassung der Deutschen Evangelischen Kirche vom 14 Juli 1933, „Reichsgesetzblatt”, T. 1, Berlin, 15 Juli 1933, nr. 80. Vertreibung aus dem Osten. Deutsche und Polen erinnern sich, hrsg. von H. J. Bömelburg, R. Stössinger, R. Traba, Olsztyn 2000. 210
Vertreibung und Vertreibungsverbrechen 1945-1948. Bericht des Bundesarchivs vom 28. Mai 1974. Archivalien und ausgewählte Erlebnisgerichte, Bonn 1989. Warmiacy i Mazurzy w PRL. Wybór dokumentów. Rok 1945, przygot. do druku T. Baryła, Olsztyn 1994. Ze znakiem „P”. Relacje i wspomnienia z robót przymusowych w Prusach Wschodnich w latach II wojny światowej, wstęp, wybór i oprać. B. Koziełło-Poklewski, B. Łukaszewicz, Olsztyn 1985. II. Prasa „Gazeta Działdowska” 1924. „Gazeta Mazurska” 1931. „Głos Pomorski” 1924. „Masurische Storchenpost” 2008, 2017, 2018. „Robotnik” 1924. III. Opracowania, relacje i wspomnienia D. Achremczyk, Bolesław Wytrążek - założyciel Liceum Pedagogicznego w Mrągowie, „Mrągowskie Studia Humanistyczne”, 2000, t. II. Altpreussische Biographie, Bd. II, Marburg 1969. W. Anders, Bez ostatniego rozdziału. Wspomnienia z lat 1939-1946, Londyn 1959. D. H. Anoldt, Kuzgefasste Nachrichten von allen der Reformation an den Lutherischen Kirche in Ostpreussen gestandenen Predigern, Königsberg 1777. S. Augusiewicz, Działania militarne w Prusach Książęcych w latach 1656-1657, Olsztyn 1999. S. Augusiewicz, Najazdy tatarskie na Prusy Książęce (1656-1657). Legendy i fakty, KMW, 1995, nr3. A. Beevor, Berlin 1945 Upadek, tłum. J. Kozłowski, Warszawa 2004. L. Belzyt, Między Polską a Niemcami. Weryfikacja narodowościowa i jej następstwa na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1945-1950, Toruń 1996. L. Belzyt, Pruska statystyka językowa (1825-1911), a Polacy zaboru pruskiego, Mazur i Śląska, Zielona Góra 2013. L. Belzyt, Sprachliche Minderheiten in preussíschen Staat 1815-1914.
Die preussische Sprachstatistik in Bearbeitung und Kommentar, Marburg 1998. 211
G. Białuński, Bevölkerung und Siedlung im ordensstaatlichen und herzoglichen Preussen im Gebiete der Grossen Wildnis bis 1568, Hamburg 2009. G. Białuński, Józef Ostaszewski o Mazurach, RM, 1999, է. 4. G. Białuński, Kolonizacja „Wielkiej Puszczy” (do 1568 roku) - starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (wągrzewskie), Olsztyn 2002. G. Białuński, Osadnictwo regionu Wielkich Jezior Mazurskich od XIV do początków XVIII w. Starostwa leckie (giżyckie) i ryńskie, Olsztyn 1995. G. Białuński, Przemiany społeczno-ludnościowe południowo-wschodnich obszarów Prus Krzyżackich i Książęcych (do 1568 roku), Olsztyn 2001. G. Białuński, Siedlungswesen im Bereich der Grossen Masurischen Seen vom 14. bis zum 18. Jahrhundert-Ämter Lötzen und Rhein, Hamburg 2005. G. Białuński, Studia z dziejów plemion pruskich ijaćwieskich, Olsztyn 1999. W. Bieńkowski, Krzysztof Celestyn Mrongowiusz 1764-1855. W służbie umiłowanego języka, Olsztyn 1983. L. Biewer, Die Lage Ostpreussens 1918 und 1919. Gedanken des Diplomaten Rudolf Nadolny zur politischen Gliederung des Deutschen Reiches, „Preussenland”, Jhrg. 21-25,1983-1987. V. J. Birstein, Smiersz. Tajna broń Stalina. Sowiecki kontrwywiad wojskowy podczas II wojny światowej, przeł. T. Fiedorek, Kraków 2013. M. Biskup, G. Labuda, Dzieje Zakonu Krzyżackiego w Prusach, Gdańsk 1988. R. Blanke, Polish-speaking Germans? Language and National identity amoung the Masurians since 1871, Köln 2001. D. Blumenwitz (hrsg.), Flucht und Vertreibung, Köln 1987. H. Boockmann, Ostpreussen und Westpreussen, Berlin 1992. H. Bork, Zur Geschichte des
Nationalitätenproblems in Preussen. Die Kirchenpolitik von Schön in Ost- und Westpreussen 1815-1943, Leipzig 1933. D.H. Braun, Aus der Masurischen Heimat, Angerburg 1926. J. Brehm, Entwicklung der evangelischen Volksschule in Masuren, Bialla 1914. W. Brenda, Deportacje Warmii i Mazur do ZSRR w 1945 roku w świetle zeznań świadków, RM, 2016, t. 20. W. Brenda, Nastroje i poglądy ludności autochtonicznej w powiecie Szczytno w latach 1950-1953 w świetle dokumentów władz bezpieczeństwa, RM, 2009,1.13. A. Burda, Przymrozki i odwilże. Wspomnienia z lat 1945-1957, Lublin 1987. Cz. Brzoza, Wielka Historia Polski, t. 9, Polska w czasach niepodległości і II wojny światowej, Kraków 2001. P. Bystrzycki, Działdowszczyzna w latach II Rzeczypospolitej. Życie społeczno-polityczne, Olsztyn 1997. Henryk Chałupczak, II Rzeczpospolita a mniejszość polska w Niemczech, Poznań 1992. 212
T. Cieślak, Prasa polska na Mazurach i Warmii 1718-1939, Olsztyn 1964. T. Cieślak, Problem „gadzinówek” na Mazurach, KMW, 1959, nr 1. E. Cieślak, Prusy Książęce na drogach integracji z Brandenburgią w latach 1657-1772, [w:] Historia Pomorza, t. II, cz. II do roku 1815, pod red. G. Labudy, Poznań 1984. J. Chłosta, Czasopismo „Mazur z lat 1928-1939, KMW, 1976, nr 4. J. Chłosta, Deportacje ludności cywilnej Prus Wschodnich do pracy w głąb ZSRR w 1945 r. (na podstawie wspomnień), RM, 2004, t. 8. J. Chłosta, Mazurskie biografie. Jan Lippert, RM, 1999, t. 4. J. Chłosta, Mazurskie biografie. Leydingowie, RM, 2002, t. 6. J. Chłosta, Nigdy nie wypuszczał pióra z ręki. Wspomnienia o Władysławie Ogrodzińskim, Olsztyn 2013. J. Chłosta, Szczycieńskie biografie, [w:] Powiat Szczytno. Przeszłość - współczesność, praca zbiorowa pod red. G. Jasińskiego, Z. Kudrzyckiego i A. Misiuka, Szczytno 2006. W. Chojnacki, Bibliografia polskich druków ewangelickich ziem zachodnich i północnych 1530-1939, Warszawa 1966. W. Chojnacki, Działalność Marcina Giersza w świetle jego kórnickich „Tek”, „Pamiętnik Biblioteki Kórnickiej”, 1955, t. 5. W. Chojnacki, Ludność polska na Mazurach, [w:] Historia Pomorza, t. II, cz. II, Poznań 1984. W. Chojnacki, Osadnictwo polskie na Mazurach w ΧΙΠ-XVII w., [w:] Szkice z dziejów Pomorza, t. 2, Warszawa 1959. W. Chojnacki, Stosunki kulturalne na Mazurach w XVI-XVII wieku, [w:] Szkice z dziejów Pomorza, Warszawa 1959. W. Chojnacki, Zbory ewangelickie w Prusach Wschodnich wXVI-XX w., „Reformacja w Polsce”, 1955, R. 12. A. Chojnowski, Związek Mazurów w Działdowie
(1935-1939), „Przegląd historyczny”, 1975, t. 66, z. 2. Z. Chojnowski (oprać.), Zwierzyniec mazurski. Bajki, Dąbrówno 2016. E. Cyfus, Moja Warmia, Dąbrówno 2012. J. Czołgoszewski, Więziennictwo okresu stalinowskiego na Warmii i Mazurach w latach 1945-1956, Olsztyn 2002. Deklaracja polsko-niemiecka o niestosowaniu przemocy z dnia 26 stycznia 1934 r., Studia pod red. M. Wojciechowskiego, Toruń 2005. Deportation, Flucht und Vertreibung. Ein Rückblick nach 40 Jahren, München 1985. K. Dieckert, H. Grossmann, Bój o Prusy Wschodnie. Kronika dramatu 1944-1945, Gdańsk 2011. J. Długosz, Dziejów polskich ksiąg dwanaście, t. 5, przekł. K. Mecherzyńskiego, Kraków 1868. A. Fürst zu Dohna-Schlobitten, Erinerungen eines alten Ostpreussen, Berlin 1989. 213
Dokumentation der Vertreibung, Bd. 1/2, bearb. von T. Schieder, Bonn 1953. M. Dönhoff, Namen die keiner mehr nennt, München 1979. M. Dönhoff, Nazwy, których nikt już nie wymienia, przeł. G. Supady, Olsztyn 2001. В. Domagała, O procesie zadomowienia na Warmii i Mazurach po 1945 r., [w:] Życie codzienne na dawanych ziemiach pruskich. Świadectwo przeszłości, red. S. Achremczyk, Olsztyn 2002. B. Domagała, Próby przekształcenia świadomości Mazurów i Warmiaków we wspomnieniach uczest ników Mazurskiego Uniwersytetu Ludowego w Rudziskach Pasymskich, [w:] Wysiedlać czy repolonizować, Olsztyn 2001. B. Domagała, Kształtowanie się tożsamości narodowej młodego pokolenia Mazurów w życiorysach wychowanków Mazurskiego Uniwersytetu Ludowego, KMW, 1991, nr 3. A. Döhring, Über die Herkunft der Masuren, Königsberg 1910. Drukarze dawnej Polski od XV do XVIII wieku, է. 4, Pomorze, oprać. A. Kawecka-Gryczowa i K. Korotajowa, Wrocław 1962. G. Dusterhaus, Das ländliche Schulwesen im Herzogtum Preussen im 16. und 17. Jahrhundert, Bonn 1975. K. Fiedor, Antypolskie organizacje w Niemczech 1918-1913, Wrocław 1973. K. Fiedor, Bund Deutscher Osten w systemie antypolskiej propagandy, Warszawa 1977. K. Fiedor, Formy antypolskiej działalności w Prusach Wschodnich w latach 1918-1939, KMW, 1967, nr 4. T. Filipkowski, Historyk regionalista (Tadeusz Młodkowski), „Mrągowskie Studia Humanistyczne”, 2000, է. II. T. Filipkowski, Próby pozyskania dla polskości Warmiaków i Mazurów po 1945 roku, [w:] Wysiedlać czy repolonizować, Olsztyn 2001. T. Filipkowski, Zagadnienia Prus Wschodnich w memoriałach przedłożonych
Polskiemu Komitetowi Wyzwolenia Narodowego, KMW, 1980, nr 1. T. Filipkowski, Oświata na Warmii i Mazurach w latach 1945-1956, Olsztyn 1978. G. Fittkau, Mój trzydziesty trzeci rok życia, Olsztyn 1994. S. Flis, Dżuma na Mazurach i Warmii w latach 1708-1711, KWM, 1960, nr 4. B. Franken, Der grosse Flucht, München 1977. J. Frenzei, Beschreibung des Kreises Oletzko Regierungsbezirks Gumbinnemn in geschichtlicher, statistischer und topographisches Beziehung, Marggrabowa 1870. K. Friedrich, Inne Prusy. Prusy Królewskie i Polska między wolnością a wolnościami (1569-1772), Poznań 2005. A. Friszke, Ksiądz Edmund Friszke - dramat polskiego ewangelika, [w:] Ewangeliccy duchowni i parafianie. Powojenne lata w Olsztynie i na Mazurach, Olsztyn 2007. M. Gałęziowska, Tożsamość oreanizacvina mniejszości niemieckiej na Warmii i Mazurach, Olsztyn 2017. 214
F. Gause, Dzieje okręgu i miasta Działdowa, przeł. M. Szymańska-Jasinska, wstęp i oprać. G. Jasiński, Działdowo 2015. E. Gellner, Narody i nacjonalizm, Warszawa 1991. M. Gerss (Giersz), Człowiek z pogranicza, praca zbiorowa pod red. Z. Chojnowskiego, Olsztyn 2008. J. Giertych, Oblicze religijno-narodowe Warmii i Mazur, ziem etnicznie polskich na podłożu pruskim, [w:] „Sacrum Poloniae Milennium. Rozprawy ֊ szkice - materiały historyczne”, Rzym 1957, t. 4. W. Gieszczyński, Państwowy Urząd Repatriacyjny na Warmii i Mazurach (1945-1950), Olsztyn 1999. W. Gieszczyński, Wysiedlenie ludności niemieckiej z Polski w latach 1945-1949, Zielona Góra 1999. R. Giordano, Ostpreussen ade. Reise durch ein melancholisches Land, München 1997. [G. Gizewiusz], Die polnische Nationalität in Preussen. Eine Zusammenstellung von dahin einschlagenden Aktenstücken und Journalartikeln, Leipzig 1843. [G. Gizewiusz], Die polnische Sprachfrage in Preussen. Eine Zusammenstellung von dahin eingeschlagen den Aktenstücke und Journalartilen, Leipzig 1845, Hf. 1-3. G. Gizewiusz, Polska kwestia językowa w Prusach. Die polnische Sprachfrage in Preussen. Wybór materiałów zebranych i opatrzonych komentarzem przez Gustawa Gizewiusza, reedycję przygot. i przedmową oraz skorowidzem opatrzył W. Chojnacki, Poznań 1961. B. I. Glebov, Vostočna Prussia. Kratkij spravočnik, Moskwa 1944. T. Gliniecki, Polityczne przyczyny i konsekwencje Rozkazu nr 006. Zachowanie żołnierzy Armii Czerwonej podczas ofensywy na Prusy Wschodnie w 1945 r., [w:] Misja wojska: strategia i bezpieczeństwo państwa, red. naukowa T. Panecki, J.
Smoliński, Warszawa 2019. H. Gollub, Der heutige Stand der Masuren forschung, Prussia, t. 26,1923. H. Gollub, Die Masuren. Der ostdeutsche Volksboden, Breslau 1926. H. Gollub, Masuren, Königsberg-Breslau 1934. M. Golon, Ludność cywilna deportowana z Europy Środkowo-Wschodniej do obozów pracy Głównego Zarządu NKWD DS Jeńców Wojennych i Internowanych w ZSRR w latach 1945-1950, [w:] Migracje polityczne XX wieku. Migracje i społeczeństwo 4, pod red. J.E. Zamojskiego, Warszawa 2000. M. Golon, Przyczyny deportacji ludności niemieckiej z Pomorza Gdańskiego do obozów pracy w ZSRR w dokumentacji radzieckich władz bezpieczeństwa, [w:] Ludność niemiecka na ziemiach polskich w latach 1939-1945 i jej powojenne losy, pod red. W. Jastrzębskiego, Bydgoszcz 1995. B. Gołębiowski, Przeszłość staje cieniem. Notatnik październikowy [19]56, Łomża 2007. W. Gomułka, Pamiętniki, 1.1, red. naukowa A. Werblan, Warszawa 1994. K. Górski, Zakon Krzyżacki a powstanie państwa pruskiego, Wrocław 1977. K· Górski, Zanik dawnych Prusów, „Zapiski historyczne”, 1982, t. XLVII, z. 4. K· Górski, Związek Pruski i poddanie się Prus Polsce, Poznań 1949. 215
M. Görtemaker, Kleine Geschichte der Bundesrepublik Deutschland, Bonn 2004. G. Grass, Idąc rakiem, Gdańsk 2002. В. Groniowska, Rola Prus Wschodnich w powstaniu styczniowym, KMW, I960, nr 1. R. Gross, Przemiany gospodarcze wsi na Warmii i Mazurach w latach 1945-1956, Olsztyn 2009. W. Grosse, Führer über die ostpreussischen Schlachtfelder, Berlin 1939. Grundriss zur deutschen Verwaltungsgeschichte 1815-1945, Bd. 1, Ost-und Westpreussen, hrsg. W. Hubatsch, Marburg 1975. T. Grygier, Hitlerowska polityka narodowościowa w Prusach Wschodnich, KMW, 1969, nr 2, s. 159-186. T. Grygier, Początki ruchu ludowego na Mazurach (1896-1902), KMW, 1960, nr 67. T. Grygier, Zagadnienie szkolne na Warmii i Mazurach a Kulturkampf, „Studia Warmińskie”, XI, 1974. M. Grygo, Karol Mailek und das Schicksal der Masuren, „Masurische Storchenposť, 27. Jhrg., August 2017, Nr 8. M. Grygo, Migracja ludności mazurskiej i akcje weryfikacji, „ankietyzacji’’ i „paszportyzacji” w powiecie szczycieńskim w latach 1945-1955, RM, 2001, t. 5. W. Gumiński, Niełatwe decyzje, [w:] Jakub Prawin. Wspomnienia, Warszawa 1959. I. Gundermann, Die Anfänge der ländlichen evangelischen Pfarrbibliotheken im Herzogtum Preussen, „Blätter für deutsche Landesgeschichte”, Jg. 110,1974. A. Harnoch, Chronik und Statistik der evangelischen Kirchen in den Provinzen Ost- und Westpreussen, Neidenburg 1890. Ch. Hartknoch, Alt und Neues Preusssen, Frankfurt und Leipzig 1684. S. Hartmann, Zur nationalpolnischen Bewegung und zur preussischen Politik in Masuren vor dem ersten Weltkrieg, „Zeitschrift für Ostforschung”, 1993, 42. J. Heckmann,
Ostpreussen und Westpreussen in deutscher und polnischer Sicht. Landeshistorie als beziehungsgeschichtliches Problem, Wiesbaden 1996. F.W. Henning, Der Einfluss des Ersten Weltkriegs, [w] : Handbuch der Geschichte Ost und Westpreussen, T. III, Lüneburg 1994. R Hensel, Die evangelischen Masuren in ihrer kirchlichen und nationalen Eigenart, Königsberg 1908. S. Herbst, Świadomość narodowa na ziemiach pruskich wXV-XVII, KMW, 1962, nr 1. D. Herz-Eichenrode, Die Wende zum Nationalsozialismus im südlichen Ostpreussen 1930-1932. Zugleich ein Beitragzur GeschichteMasurenstums, „Olsztyńskie Studia Niemcoznawcze”, 1986,1.1. D. Hertz-Eichenrode, Politik und Landwirtschaft in Ostpreussen 1919-1930, Köln 1969. Historya о woynie miądzy Francyą a Niemcami roku 1870/1871, ułożył i wydał M. Gerss, Królewiec 1871. 216
Historia Pomorza, t. V (1918-1939), ez. I, Toruń 2015. W. Hubatsch, Masuren und Preussisch-Lithauen in der NationaHtätpolitik Preussens 1870-1920, „Zeitschrift für Ostforschung”, Erster Teil, 1965, Bd. 14, Hf. 4; Zweiter Teil, 1966, Bd. 15, Hf. 1. H. Jabłonowski, Wieviel Polen hat es vor dem Zweiten Weltkrieg in Ostpreussen gegeben?, „Acta Prussica, Abhandlungen zur Geschichte Ost- und Westpreussens, Fritz Gause zum 75. Geburtstag”, Würzburg 1968. S. Jankowiak, Wyjazdy ludności niemieckiej z Pomorza, Mazur i Warmii w latach 1945-1959, [w:] Pomorze - trudna ojczyzna, pod red. A. Saksona, Poznań 1996. K. Jankun, Luka w życiorysie Gustawa Leydinga-Mieleckiego, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej”, 2005, nr 9-10. G. Janusz, Ochrona mniejszości narodowych w Europie, Lublin 2011. G. Jasiński, Akcja represyjna wobec ludności niemieckiej w województwie olsztyńskim przed wyborami do Sejmu w 1952 roku, KMW, 2012, nr 1, dokończenie nr 2. G. Jasiński, Ewangelickie seminarium nauczycielskie w Rozogach (1866-1884), KMW, 2000, nr 3, s. 383-423. G. Jasiński, Grupa autochtonów o profaszystowskim nastawieniu zostanie pozbawiona kierowniczego czynnika...” Okoliczności aresztowania księdza Jerzego Sachsa, Emila Leyka i Waltera Późnego, KMW, 2010, nr 4. G. Jasiński, Jan Jenczio (1797-1884) - mazurski gospodarz Markowskich, KMW, 1991, nr 2. G. Jasiński, Kościół Ewangelicki na Mazurach (1817-1914), Olsztyn 2003. G. Jasiński, Kościół Ewangelicki w Prusach Wschodnich w latach 1817-1918, [w:] W 500-lecie Reformacji (1517-2017). Z dziejów Kościołów Ewangelickich w dawnych Prusach Królewskich i
Książęcych, t. II, Tereny dawnych Prus Książęcych, red. naukowa J. Kłaczków, G. Jasiński, P. Birecki, Toruń 2017, s. 139-245. G. Jasiński, Mazurska Partia Ludowa. Próba oceny roli i znaczenia, „Masovia”, 1997,1.1. G. Jasiński, Mazurzy w drugiej połowie XIX wieku. Ksztahowanie się świadomości narodowej, Olsztyn 1994. G. Jasiński, Mniejszości narodowe na Warmii i Mazurach (1945-1989). Stan badań, [w:] „WarmińskoMazurskie studia z historii najnowszej”, 1.1, pod red. D. Krysiaka, Olsztyn 2016. G. Jasiński, Pomiędzy sektą a Kościołem. Gromadkarze litewscy i mazurscy w XIX wieku (do 1885 r.), KMW, 1999, nr 1. G. Jasiński, Ruch polski w powiecie szczycieńskim w latach 1896-1939, [w:] Powiat szczycieński. Przeszłość-współczesność, praca zbiorowa pod red. G. Jasińskiego, Z. Kudrzyckiego i A. Misiuka, Szczytno 2006. G. Jasiński, Słownik duchownych ewangelickich na Mazurach w XIX wieku (1817-1914), Dąbrówno 2015. G. Jasiński, Statystyka językowa powiatu mrągowskiego za lata 1824-1840, KMW, 2009, nr 3. G. Jasiński, Statystyki językowe powiatów mazurskich z pierwszej połowy XIX wieku (do 1862), KMW, 2009, nr 1. 217
G. Jasiński, Wprowadzenie, [w:], К. Obitz, Dzieje ludu mazurskiego, Dąbrówno 2007. G. Jasiński, Wśród swoich czy obcych? Wychodźstwo Mazurów do Zachodnich Niemiec w XIX wieku, „Masovia”, 2001, t. 4. J. Jasiński, Kwestia mazurska w ujęciu profesora Hubatscha, KMW, 1968, nr 2. J. Jasiński, Mity mazurskie w świetle opracowania Berndta Martina, RM, 2001, t. 5. J. Jasiński, Polityka germanizacyjna i obrona przed nią w Prusach Wschodnich i Zachodnich, [w:] Historia Pomorza, red. G. Labuda, t. III (1815-1850), cz. 2, Zagadnienia polityczne, narodo wościowe i wyznaniowe, Poznań 1996. J. Jasiński, Polityka językowa Theodora von Schöna w pierwszej połowie XIX wieku, [w:] idem, Między Prusami a Polską. Rozprawy i szkice z dziejów Warmii i Mazur w XVIII-XX wieku, Olsztyn 2003. J. Jasiński, Proboszcz i superintendent ełcki Tymoteusz Krieger - zapomniany rzecznik języka pol skiego na Mazurach w pierwszej połowie XIX wieku [w:] idem, Między Prusami a Polską. Rozprawy i szkice z dziejów Warmii i Mazur, Olsztyn 2003. J. Jasiński, Zagadnienia polityczne, narodowościowe i wyznaniowe, [w:] Historia Pomorza, pod red. G. Labudy, t. III, cz. 2, Poznań 1996. J. Jasiński, J. Mailek, Kancjonał mazurski. Przedwczoraj, wczoraj, obecnie, Olsztyn 2017 (komentarz + reprint). S. Jędrychowski, Przedstawicielstwo PKWN w Moskwie. Do użytku wewnętrznego, Warszawa 1987. R. Józków, Arno Kant ֊ działacz społeczny i muzyczny Działdowszczyzny, KMW, 1973, nr 1-2. J. Judziński, Tadeusz Grygier (1916-2000), KMW, 2000, nr 4. J. Jurkiewicz, Tajne posiedzenie Rady Ligi Narodów w grudniu 1927 roku i spotkanie
Piłsudskiego ze Stressemanem, „Sprawy Międzynarodowe”, 1960, nr 2. H. Kahle, Lehrplan für einklassige utraquistischen Schule, Berlin 1871. M. Kajka, Pieśni mazurskie, oprać, i wstęp J. Jasiński, Ogródek 2014. A. Kant, K. Małłek, Mazurski Śpiewnik Regionalny, Działdowo 2013. G. Karweina, Der grosse Treck, Stuttgart 1958. K. Kasiske, Die Siedlungstätigkeit des Deutschen Ordens in östlichen Preussen bis zum Jahre 1400, Königsberg 1934. D. Kasparek, Jan Karol Sembrzycki 1856-1919. Mazur na rozdrożu narodowym, Olsztyn 1988. R. Kempa, Prusy Wschodnie w polityce niemieckiej Józefa Piłsudskiego, „Białostockie Teki Historyczne”, 2013, t. II. W. Kętrzyński, O ludności polskiej w Prusiech niegdyś krzyżackich, wstępem poprzedził G. Białuński, Olsztyn 2009,1.1 tekst, t. II indeks. W. Kętrzyński, O Mazurach, oprać, i wstępem poprzedził J. Jasiński, Olsztyn 1988. W. Kętrzyński, Szkice, oprać, i wstępem poprzedził A. Wakar, Olsztyn 1984. W. Kętrzyński, Z dziejów mojej młodości, [w:] idem, Szkice, oprać, i wstępem poprzedził A. Wakar, Olsztyn 1977. 218
F. Klier, Verschleppt ans Ende der Welt. Schicksale deutschen Frauen in sowjetischen Arbeitslagern, Berlin 1996. F. Koch, Die ältesten Visitationsberichte über Masurische Kirchen- und Schulverhältnisse aus den Jahren 1529 u. 1531, „Ostdeutsche Monatshefte für Erziehung und Unterricht”, 1904, Bd. 2. F. Koch, Die Visitationsberichte über masurische Kirchen- und Schulverhältnisse aus den Jahren 1529 und 1531, „Ostdeutsche Monatshefte für Erziehung und Unterricht”, 1904, Bd. 2. F. Koch, Kirchen- und Schulverhältnisse im Herzogtum Preussen in den Jahren 1568, 69, 70, „Ostdeutsche Monatshefte für Erziehung und Unterricht”, 1903, Bd. 1. F. Koch, Masurische Kirchen und Schulverhältnisse in den Jahren 1579 und 1581, „Ostdeutsche Monatshefte für Erziehung und Unterricht”, 1904, Bd. 2. K. Kończal, Gewalt, Eigentum und Indemnität in Ostpreussen nach dem Zweiten Weltkrieg. Das masurische Schicksal, „Masurische Storchenpost”, 29. Jhg., Februar 2008, Nr 2. L. Kopelew, Aufbewahren für alle Zeiten, Hamburg 1992. L. Kopelev, Hranit večno, Moskwa 2004. J. Korbel, Emigracja z Polski do RFN w świetle statystyki i analiz (1952-1985), Opole 1986. M. T. Korejwo, Na północ od Warszawy, Olsztyn 2016. J. Korkozowicz, Z literatury i pamięci. Wybór felietonów, Dąbrówno 2006. K. Korzon, Wojciech Kętrzyński 1838-1918, Zarys biograficzny, Wrocław 1993. A. Kossert, Kalte Heimat. Die Geschichte der deutschen Vertriebenen nach 1945, München 2008. A. Kossert, Masuren. Ostpreussen vergessenes Süden, Berlin 2001. A. Kossert, Mazury. Zapomniane południe Prus Wschodnich, przeł. В. Ostrowska, Warszawa 2014. A.
Kossert, Preussen, Deutsche oder Polen? Die Masuren im Spannungsfeld des ethnischen Nationalismus 1870-1956, Wiesbaden 2001. A. Kossert, Prusy Wschodnie. Historia i mit, tłum. В. Ostrowska, Warszawa 2009. E. Kowalczyk, Dzieje granicy mazowiecko-krzyżackiej, między Drwęcą a Pisą, Warszawa 2003. M. Kowalczyk, Franciszek Sikora (1905-1977) - nauczyciel, inspektor, kurator oświaty, „Mrągowskie Studia Humanistyczne”, 2001, t. III. B. Koziełło-Poklewski, Kształtowanie się postaw politycznych ludności Mazur w okresie międzywojennym, [w:] Zagadnienia narodowościowe w Prusach Wschodnich w XIX і XX wieku, praca zbiorowa pod red. J. Jasińskiego, Olsztyn 1993. B. Koziełło-Poklewski, Memoriał Bund Deutscher Osten z 1940 roku w sprawie polskiej w Prusach Wschodnich, KMW, 1976, nr 3. B. Koziełło-Poklewski, Narodowosocjalistyczna Niemiecka Patia Robotnicza w Prusach Wschodnich 1921-1933, Olsztyn 1995. B. Koziełło-Poklewski, Rozwój społeczno-gospodarczy Warmii i Mazur na tle Prus Wschodnich od połowy XIX w. do roku 1939, [w:] „Kultura ludowa Mazurów i Warmiaków”, Wrocław 1976. 219
G. Krahl, Kirche und Kirchspiel Friedrichshof in alter und neuer Zeit. Ein Beitrag zur Kulturgeschichte Masurens, Orteisburg 1898. Chr. Graf von Krockow, Begegnung mit Ostpreussen, Stuttgart 1994. Ch. Krollmann, Die Besiedlung Ostpreussens durch den Deutsche Ordens, Vierteljahresschrift für Sozial- und Wirtschaftsgeschichte, Bd. 21,1928. E. Kruk, Księża Diecezji Mazurskiej 1945-2000, Olsztyn 2018. E. Kruk, Kilka luźnych zapisków, [w:] Pierwszy między Mazurami. Wspomnienia o Karolu Maliku, wstęp i oprać. J. Chłosta, Olsztyn 1998. E. Kruk, Warmia i Mazury, Wrocław 2013. D. Krysiak, Ewangelicy w Mikołajkach. Dzieje parafii ewangelicko-augsburskiej w latach 1945-2007, Dąbrówno 2010. D. Krysiak, Polska Partia Robotnicza w województwie olsztyńskim w latach 1945-1948. Struktury ֊ kadry - działalność, Olsztyn 2017. Krzysztof Celestyn Mrongowiusz (1764-1855). Księga pamiątkowa pod redakcją W. Pniewskiego, Gdańsk 1933. Z. Kudrzycki, Granica polsko-rosyjska przylegająca do Morza Bałtyckiego 1945-1958, Toruń 2013. Z. Kudrzycki, Procesy modernizacyjne w powiecie szczycieńskim w XIX wieku, [w:] Powiat szczycieński. Przeszłość - współczesność, Szczytno 2006. W. Kuhn, Geschichte der deutschen Ostsiedlung in der Neuzeit, Bd. 1-2, Köln 1955-1957. H. von Lehndorff, Dziennik z Prus Wschodnich. Zapiski lat 1945-1947, tłum. Z. Owczarek, Warszawa 2013. H. Graf von Lehndorff, Ostpreussisches Tagebuch. Aufzeichnungen eines Arztes aus den Jahren 1945-1947, München 1967. F. Leyk, Kilka wspomnień i przypomnień o plebiscycie, [w:] Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu, Olsztyn 1962. F. Leyk, „Masurische
Volks-Zeitung - organ Mazurskiego Związku Ludowego (fragment wspomnień), KMW, 1967, nr 3. F. Leyk, Wspomnienia działacza plebiscytowego na Mazurach, KMW, 1958, nr 1. I. Lewandowska, Trudne dziedzictwo ziemi. Warmia i Mazury 1945-1989, Olsztyn 2012. I. Lewandowska, E. Cyfus, Elementarz warmiński, Olsztyn 2017. Z. Lietz, Karol Mailek w latach 1920-1939, KMW, 1973, nr 1-2. Z. Lietz, „Mazurski Przyjaciel Ludu”, organ Zjednoczenia Mazurskiego (1923-1928), „Zapiski historyczne”, 1961, t. XXVI, z. 3. Z. Lietz, „Ostdeutscher Heimatdienst: materiały do antypolskiej działalności z lat 1927-1933, KMW, 1959, nr 2. Z. Lietz, Z dziejów gazety „Mazur (1928-1939), KMW, 1962, nr 3. B. Limanowski, Mazowsze pruskie, Warszawa 1925. 220
D. Łaniec, Województwo olsztyńskie w latach 1945-1948. Studia z odbudowy pozarolniczych działów gospodarki, Olsztyn 1978. J. Ławskł, Mazurskie sprawy. Wokół wspomnień Edwarda Malika, [w:] Protestanci na Mazurach. Historia i literatura. Studia, red. naukowa J. Ławski, D. Zuber, K. Bogusz, Białystok-Ełk 2017. H. Łowmiański, Studia nad dziejami Wielkiego Księstwa Litewskiego, Poznań 1983. H. Łowmiański, Studia nad początkami państwa i społeczeństwa litewskiego, 1.1, Wilno 1931. H. Łowmiański, Polityka ludnościowa Zakonu Niemieckiego w Prusach i na Pomorzu, Gdańsk 1947. Cz. Łuczak, Dzieje gospodarcze Niemiec 1871-1990,1.1, Poznań 2004. B. Łukaszewicz, PSL na Warmii i Mazurach w latach 1945-1947, Olsztyn 1991. E. Małłek, Gdzie jest moja ojczyzna? Wspomnienia, Białystok-Ełk 2016. J. Małłek, Dwie części Prus, Toruń 2015. J. Małłek, „Gdzie się kończy kultura, tam znajdziesz Mazura ? Mazury w ciągu wieków, [w:] Moje Prusy, moje Mazury, Dąbrówno 2009. J. Małłek, Nasza mała ojczyzna Warmia i Mazury - korzenie współczesności, [w:] idem, Od Prus do Mazur, Dąbrówno 2016. J. Małłek, Nieudana próba założenia Państwowej Szkoły Pracy Społecznej w Mikołajkach, [w:] Historia i pamięć. Studia z dziejów XX wieku, Olsztyn 2011 J. Małłek, O Piotrze Artomiuszu, pastorze w kościele NMP w Toruniu i jego twórczości, „Linguistica Copernicana”, 2012, որ 2. J. Małłek, Powstanie poczucia krajowej odrębności w Prusach i jej rozwój w XV i XVI wieku, [w:] idem, Inne szkice pruskie, Dąbrówno 2012. J. Małłek, Regionalna tożsamość oraz etniczne i konfesyjne mniejszości w Prusach w czasach nowożytnych, [w:]
idem, Moje Prusy, moje Mazury, Dąbrówno 2009. J. Małłek, Regionalne i narodowe tożsamości oraz etniczne i konfesyjne mniejszości w Prusach w XIX i XX wieku, [w:] idem, Od Prus do Mazur, Dąbrówno 2016. J. Małłek, Ustawa o rządzie Prus Książęcych z roku 1542, Toruń 1967. J. Małłek, Zróżnicowanie etniczne Mazur w czasach nowożytnych, [w:] idem, Moje Prusy, moje Mazury, Dąbrówno 2009. J. Małłek, M. Małłek, Jednostka i państwo w konfrontacji z epidemia dżumy w Królewcu i na Mazurach w latach 1709-1711, [w:] Między barokiem a oświeceniem. Radości i troski dnia codziennego, pod red. S. Achremczyka, Olsztyn 2006. K. Małłek, Interludium mazurskie. Wspomnienia 1920-1939, Warszawa 1968. K. Małłek, Mazury polskie. Pamiętniki, t. IV, od 2 lutego 1945 do 12 października 1966 r., Olsztyn 2011. K. Małłek, Plon. Dożynki na Mazurach, Koczarki 2014. K. Małłek, Polskie są Mazury, Warszawa 1972. K. Małłek, Z Mazur do podziemia, Warszawa 1970. 221
К. Małłek, Z Mazur do Verdun. Wspomnienia 1890-1919, Warszawa 1967. В. Martin, Mazury: mity i historia, Warszawa 1998. E. Martuszewski, „Die polnische Sprachfrage in Preussen” Gustawa Gizewiuszajako źródło do badań nad dziejami germanizacji szkolnictwa na Mazurach, Olsztyn 2001. E. Martuszewski, Nawet kamień, Łódź 1965. E. Martuszewski, Sprawa zwolnienia radcy Rättiga w 1845 roku, KMW, 1978, nr 3, s. 359-372. Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany, pod red. W. Mierzwy, Dąbrówno 2008. Mazurzy wobec wiary i Kościoła. Ewangelicyzm w relacjach duchownych i nauczycieli w XIX wieku, wstęp, tłum. i oprać, tekstów G. Jasiński i M. Szymańska-Jasińska, Dąbrówno 2018. Mądry przed szkodą. Wspomnienie o Władysławie Gąbiku, oprać. J. Chłosta, Olsztyn 1995. R. Meindl, Ostpreussens Gauleiter. Erich Koch - eine politische Biographie, Osnabrück 2007. R. Michalak, Kościoły protestanckie wobec kwestii repolonizacji ludności rodzimej Warmii i Mazur w łatach 1945-1956, KMW, 1999, nr 3. G. Michels, Passenheim. Zeiten einer Stadt, Leer 1992. W. Mierzwa, Miasteczko, wydanie nowe, rozszerzone, Dąbrówno 2014. W. Mierzwa, Zrozumieć Mazury. Rzecz w 50 odsłonach, Dąbrówno 2019. Mikołaja Kopernika Lokacje łanów opuszczonych (Nicolai Copernici Locationes Mansorum Desertorum), wyd. M. Biskup, Olsztyn 1970. A. Milewska-Młynik, Kolekcja Krzemieniecka Muzeum Niepodległości, „Niepodległość i Pamięć”, 2006,1.13, nr 2. H. Mortensen, Die litauische Einwanderung nach Ostpreussen, „Prussia”, 1933, Bd. 30. H. Murawska, Przesiedleńcy z Kresów Północno-Wschodnich II Rzeczypospolitej w Olsztyńskiem, Olsztyn 2000. O.
Mückeley, Die Masuren im rheinisch-westfälischen Industriebezirk, Gelsenkirchen 1910. G. A. Mühlverstedt, Der Herrenstandt in Preussen, Diplomatorium Ileburgense, 2 T., Magdeburg 1870. R. Neumann, Ostpreusen unter polnischen und sowjetischer Verwaltung, Frankfurt am Main 1955. F. W. Neumann, Studien zum polnischen frühreformatorische Schrifttum, Leipzig 1941. H. Neumeyer, Westpreussen. Geschichte und Schicksal, München 1993. I. Newerly, Archipelagludzi odzyskanych, Warszawa 1950. N. N. Nikulin, Soldat, Warszawa 2013. K. Obitz, Dzieje ludu mazurskiego, wprowadzenie i oprać. G. Jasiński, Dąbrówno 2007. W. Ogrodziński [S. Sulima], Ziemia odnalezionych przeznaczeń, Olsztyn 1979. 222
Ł. Okulicz-Kozaryn, Dzieje Prusów, Wrocław 1997. F. S. Oldenberg, Przyczynki do poznania Mazur. Sprawozdanie dla Centralnego Komitetu do Spraw Misji Wewnętrznej, przeł. M. Szymańska-Jasińska, oprać, i wstępem poprzedził G. Jasiński, Warszawa, 2000. T. Oracki, Słownik biograficzny Warmii, Mazur i Powiśla XIX i XX wieku (do 1945), Warszawa 1983. T. Oracki, Smętek na tropach Ziółkowskiej, KMW, 1991, nr 3. J. Ostaszewski, Dzieje pierwotne szczepu mazurskiego. Studium historyczno-językowe, Warszawa 1935. J. Ostaszewski, Genealogia Mazurów pruskich, Płock 1936 (odbitka z „Życia Mazowsza”, 1936, nr 1, 2). R. Otello, „Głos Ewangelijny” (1925-1939), KMW, 1977, nr 1. R. Otello, Problemy narodowościowe w Kościele ewangelickim na Mazurach w latach 1918-1945, Olsztyn 2003. R. Otello, Ruch gromadkarski w Prusach Wschodnich w latach 1848-1914, KMW, 1976, nr 3. Pamiętniki Natalisa Sulerzyckego, byłego posła Ziemi Pruskiej, na sejm berliński, wstęp, oprać, i przypisy S. Kalembka, Warszawa 1985. R. W. Pawlicki, Gerard Skok, RM, 2010,1.14. J. Pawłowski, Demografia Warmii i Mazur. Stan i potrzeby badawcze, KMW, 2010, nr 4. Petrus de Dusburg, Chronica terrae Prussiae, ediderunt, praefatione notisque instruexerunt Jarašiaus Wenta et Slavomirus Wyszomirski, „Monumenta Poloniae Historica”, Nova series, t. XIII, Cracoviae 2007. A. Piątkowski, Kolej Tylżycko-Wystrucka w latach 1862-1884. Pierwsza prywatna inwestycja kolejowa w Prusach Wschodnich, Toruń 2001. A. Piątkowski, Kolej Wschodnia w latach 1842-1880. Z dziejów transportu kolejowego na Pomorzu Wschodnim, Olsztyn 1996. K. Pietrzak-Pawłowski,
Spółdzielczość polska na ziemiach zachodnich i północnych 1918-1939, Warszawa 1967. Piotr z Dusburga, Kronika ziemi pruskiej, przetłum. S. Wyszomirski, wstępem i komentarzem opatrzył J. Wenta, Toruń 2005. G. Ch. Pisanski, Nachricht von dem im Jahre 1656 geschehenen Einfall der Tataren in Preussen, Königsberg 1764. K. Piwarski, Dzieje Prus Wschodnich w czasach nowożytnych, Gdańsk 1946. M. Płotek, Trudne początki. Okręg Mazurski 1945-1946, Dąbrówno 2011. W. Pohorecki, Mazurzy w Prusach Wschodnich, „Sprawy Narodowościowe”, 1932, nr 6. M. Pollakówna, Zanik ludności pruskiej, [w:] Szkice z dziejów Pomorza, 1.1, Warszawa 1958. H. H. Pollack, Verschleppt und Verschollen. Geschichte einer Deportation aus Ostpreussen, Frankfurt a. M. 1990. 223
J. Prawin, Wspomnienia, Warszawa 1959. Prusy Wschodnie. Wspólnota wyobrażona, wybór, wstęp i oprać. H. Orłowski i R. Żytyniec, Poznań 2019. Przesiedlenie ludności polskiej z kresów wschodnich do Polski 1944-1947, wstęp, oprać, i red. dok. S. Ciesielski, Warszawa 1999. Przesiedleńcy opowiadają. Pierwsze lata Obwodu Kaliningradzkiego we wspomnieniach i dokumentach, praca zbiorowa pod red. J.W. Kostjaszowa, wydanie polskie przygot. T. Baryła, tłum. W. Hojszyk, Olsztyn 2000. Przyjaciel Ludu Łęcki (ełcki). Roczniki 1842 i 1844 wraz z „Przydatkami , wstęp i oprać. G. Jasiński, Ostróda 2010. B. Riediger, Rosjanie na Warmii w 1914 r. Przyczynek do cierpień ludności cywilnej, KMW, 1996, nr 1. L. Rhesa, Kurzgefasste Nachrichten von alle seit 1775 an den evangelischen Kirchen in Ostpreussen angestellten Predigern als Fortsetzung der Arnoldtschen Presbyteriologie, Königsberg 1834. J. Rogali, Die Tragödie einer Grenzlandbevölkerung-polnische Forschungen über die Masuren, „Zeitschrift für Ostforschung 1992”, 1992, nr 41. K. Rokossowski, Żołnierski obowiązek, Warszawa 1979. E. Romer, Die Gesamtzahl der Polen, Wien 1917. E. Romer, Polacy na kresach pomorskich i pojeziernych, Lwów 1919. W. Roszkowski, Na gody. Jutrznia, Olsztynek 2014. H. Ruzas, Ich will der Gnade des Herrn Gedenken. Chronik der Evangelisch-Lutherischen Gebetsvereine - Gemeinschafen in der Landeskirche, Bielefeld 1989. W. Sahm, Geschichte der Pest in Ostpreussen, Leipzig 1905. A. Sakson, Ludność rodzima Warmii i Mazur po 1945 roku - liczebność i kondycja, [w:] Wysiedlać czy repolonizować? Dylematy polskiej polityki wobec
Warmiaków i Mazurów po 1945 roku, praca zbiorowa pod red. T. Filipkowskiego i W. Gieszczyńskiego, Olsztyn 2001. A. Sakson, Mazurzy - społeczność pogranicza, Poznań 1990. A. Sakson, Od Kłajpedy do Olsztyna. Współcześni mieszkańcy byłych Prus Wschodnich. Kraj Kłajpedzki, Obwód Kaliningradzki, Warmia i Mazury, Poznań 2011. A. Sakson, Stosunki narodowościowe na Warmii i Mazurach 1945-1997, Poznań 1998. A. Schimanski, Die wirtschaftliche Lage der Masuren in Ostpreussen, (Diss.) Königsberg 1921. B. Schumacher, Geschichte von Ost-und Westpreussen, Würzburg 1958. H. Schmauch, Zur Frage der masurisch-polnische Bevölkerung im südlichen Ermland, „Zeitschrift Ermland”, 1927, Bd. 23. G. Schmoller, Diepreussische Kolonisation des 17. und 18 Jahrhunderts, „Schriften des Vereins für Sozialpolitik”, 1886, Bd. 32. G. Schulz, Die welthistorische Sendung und Stellung Preussens zu Begründung einer allgemeinen polnisch-evangelischen Kirchen, Johannisburg 1855. 224
G. Schulz, Śpiewnik dla Mazurów, oprać. G. Jasiński, Pisz 2013. H. Schulze, Der Oststaat-Plan 1919, „Vierteljahreshefte für Zeitgeschichte”, 1970,18. Jhrg., Hf. 2. C. Schütz, Historia rerum Prussicarum, Zerbst 1592, reprint Hildesheim 2006. S. Sempołowska, Mazury Pruskie, do druku przygot. i wstępem opatrzył G. Jasiński, Dąbrówno 2016. R. Shindo, Ostpreussen, Litauen und die Sowjetunion in der Zeit der Weimarer Republik, Berlin 2013. M. Siemieński, Rozmowy z Erichem Kochem. Próbowałem zmienić świat, Brzezia Łąka 2012. A. Skalaweit, Die ostpreussische Domänenverwaltung unter Friedrich Wilhelm I und das Retablissement Litauen, Leipzig 1906. K. Skubiszewski, Wysiedlenie Niemców po II wojnie światowej, Warszawa 1968. L. Sobociński, Pod kątem widzenia pierzyny [w:] Spotkania. Wybór reportaży o Warmii i Mazurach z lat 1945-1949, wstęp i oprać. J. Szydłowska i J. Chłosta, Olsztyn 1999. L. Sobociński, Na gruzach Smętka, Warszawa 1947. A. Sołżenicyn, Pruskie noce, przeł. M. B. Jagiełło, red. A. Janiszewska, Warszawa 2018. A. Sołoma, Za wszelką cenę, Warszawa 1976. E. Sotomska (oprać.), Kierz róży. Bajki mazurskie, Działdowo 2016. P. Sowa, Cena polskości, Warszawa 1976. P. Sowa, Po obu stronach kordonu, Olsztyn 1974. P. Sowa, Tropem spadkobierców Hakaty. Antypolska działalność Bund Deutscher Osten na Warmii i Mazurach (1933-1939), Warszawa 1979. Sprawy Mazur i Warmii w korespondencji Wojciecha Kętrzyńskiego, oprać. W. Chojnacki, Wrocław 1952. S. Srokowski, Prusy Wschodnie. Studium geograficzne, gospodarcze i społeczne, Gdańsk 1945. F. Stahl, Nassauische Bauern und andere deutsche
Siedlere in Ostpreußen, Königsberg 1936. D. Stola, Kraj bez wyjścia. Migracje z Polski 1949-1989, Warszawa 2010. G. Strauchold, Polska ludność rodzima ziem zachodnich i północnych. Opinie nie tylko publiczne lat 1944-1948, Olsztyn 1995. Student Mazur-Ewangelik (St. Kot), Polska a Mazowsze Ewangelickie. Okazanie prawdy historycznej, Szczytno-Kraków 1920. E. Sukertowa-Biedrawina, Bojownicy mazurscy, Olsztyn 1946. E. Sukertowa-Biedrawina, Bojownicy o wolność i polskość Mazur i Warmii na przestrzeni wieków, Olsztyn 1954. E. Sukertowa-Biedrawina, Dawno a niedawno. Wspomnienia, Olsztyn 1965. E. Sukertowa-Biedrawina, Diabeł na Mazurach w baśniach i podaniach, Dąbrówno 2011. 225
E. Sukertowa-Biedrawina, Kulisy wydawnicze „Gazety Mazurskiej” i „Kalendarza dla Mazurów”, KMW, 1965, nr 3. E. Sukertowa-Biedrawina, Metody walki hitlerowców z polskością na Mazurach i Warmii, KMW, 1967, nr 4. E. Sukertowa-Biedrawina, Tradycje grunwaldzkie na Działdowszczyźnie, KMW, 1960, nr 2. E. Sukertowa-Biedrawina, Tradycje polskie Gustawa Gizewiusza, KMW, 1960, nr 1. E. Sukertowa-Biedrawina, Zagadnienia gromadkarstwa na Mazurach, [w:] idem, Karty z dziejów Mazur, Olsztyn 1961,1.1. E. Sukertowa-Biedrawina, T. Grygier, Walka o społeczne i narodowe wyzwolenie ludności Warmii i Mazur, Olsztyn 1956. S. Sulima [W. Ogrodziński], Spotkanie ze Szczytnem, [w:] Spotkania. Wybór reportaży o Warmii i Mazurach z lat 1945-1949, wstęp i oprać. J. Szydłowska i J. Chłosta, Olsztyn 1999. S. Sulima [W. Ogrodziński], Spotkanie ze Szczytnem, [w:] A dąb rośnie. Warmia i Mazury w reportażu po 1945 roku, wyboru dokonał T. Prusiński, wstępem opatrzył A. Sakson, Warszawa-Dąbrówno 2002. R. Syrwid, Od partnerstwa do wymuszonej „jedności”. Olsztyńska organizacja Polskiej Partii Socjalistycznej w latach 1945-1948, Łódź 2004. R. Syrwid, Starostowie Warmii i Mazur w latach 1945-1950. Szkice biograficzne, Olsztyn 2018. M. Szostakowska, Emilia Sukertowa-Biedrawina 1887-1970. Zarys biograficzny, Olsztyn 1978. M. Szostakowska, Konsulaty polskie w Prusach Wschodnich w latach 1920-1939, Olsztyn 1990. J. Szturc, Ewangelicy w Polsce. Słownik biograficzny XVI-XX w., Bielsko-Biała 1998. J. Szydłowska, Warmia i Mazury w reportażu polskim 1945-1980, Olsztyn 2001. A. Szymanowicz, DziałalnośćMasureribundu w Ełku i
w Berlinie w latach 1923-1933, KMW, 2005, nr 3. A. Szymanowicz, Kurt Alfred Obitz - naukowiec i działacz mazurski (1907-1945), KMW, 2007, nr 1. A. Szymanowicz, Na tajnym froncie polsko-niemieckim. Polski wywiad w Prusach Wschodnich 1918-1939; Gdynia 2013. E. Szymański, Mazurzy przed zagładą, Warszawa 1922. L.M. Szwengrub, „Zagadnienie polskiej świadomości u Warmiaków i Mazurów”, rozprawa doktorska, Warszawa 1963, syg. 304276, III, Biblioteka Główna UAM, mps. H. Śląski, „Wspomnienia”, niepublik., mps., w zb. autora. K. Śląski, Stosunki demograficzne, narodowościowe i wyznaniowe, [w:] Historia Pomorza, t. III, (1815-1850), cz. I, Poznań 1993. Ślązacy, Kaszubi, Mazurzy i Warmiacy - miądzy polskością a niemieckością, pod red. A. Saksona, Poznań 2008. K. Templin, Unsere masurische Heimat, Sensburg 1925. R Terveen, Gesamtstaat und Retablissement. Der Wiederaufbau des nördlichen Ostpreussen unter Friedrich Wilhelm 11714-1740, Göttingen 1954. 226
J. Thorwald, Wielka ucieczka, Kraków 1998. M. Toeppen, Historia Mazur, przeł. M. Szymańska-Jasińska, oprać, i wstępem poprzedził G. Jasiński, Olsztyn 1995. R. Tomkiewicz, Olsztyńska Delegatura Komisji Specjalnej do Walki z Nadużyciami i Szkodnictwem Gospodarczym 1945-1954, Olsztyn 1995. R. Tomkiewicz, Władze lokalne a proces repolonizacji, [w:] Wysiedlać czy repolonizować? Dylematy polskiej polityki wobec Warmiaków i Mazurów po 1945 r., praca zbiorowa pod red. T. Filipkowskiego i W. Gieszczyńskiego, Olsztyn 2001. R. Traba, Ostpreussen - die Konstruktion einer deutschen Provinz. Eine Studie zur regionalen Identität 1914-1933, Göttingen 2010. R. Traba, „Wschodniopruskość”. Tożsamość regionalna i narodowa w kulturze politycznej Niemiec, Poznań-Warszawa 2005. E. Tryniszewski, Antoni Osuchowski 1849-1928. Zarys biograficzny, Olsztyn 1985. C. Vetulani, Pionierzy i zabytki. Wspomnienia, Olsztyn 1972. W poszukiwaniu tożsamości: Mazurzy i Warmiacy w XIX і XX wieku, dyskutują: Bożena Domagała, Grzegorz Jasiński, Joachim Rogali, Robert Traba, „Borussia”, 1992, nr 1. S. Wachowiak, Czasy, które przeżyłem. Wspomnienia z lat 1890-1939, Warszawa 1983. K. Wajda, Migracje ludności wiejskiej Pomorza Wschodniego w latach 1850-1914, Wrocław 1969. K. Wajda, Stosunki ludnościowe na ziemiach pomorskich w latach 1850-1914, [w:] Historia Pomorza, t. IV. cz. I, pod red. S. Salmonowicza, Toruń 2000. A. Wakar, Sto lat walki o szkołą polską na Mazurach i Warmii, Warszawa 1955. A. Wakar, Wojciech Kętrzyński. Wielki syn ziemi mazurskiej, Olsztyn 1956. W. Wakar, Rozwój terytorialny narodowości polskiej,
część I. Statystyka narodowościowa dzielnicy pruskiej i austriackiej, Kielce 1918. T. Walichnowski, Warmia, Mazury i Powiśle 1939-1945, Warszawa 1972. M. Wańkowicz, Na tropach Smętka, Warszawa 1936. M. Wańkowicz, Na tropach Smętka, Warszawa 1958. J. Wańkowska-Sobiesiak, Buty Agaty, Olsztyn 2008. Ch. Wassermann, Unter polnischer Verwaltung. Tagebuch 1957, Hamburg 1958. R. Weber, Der Kreis Lyck, Hohenverstedt 1995. Wielka Encyklopedia Powszechna, Warszawa 2003, t. З, 9,18. B. Wilamowska, Ku przestrodze. Wyjątki ze wspomnień babci, Działdowo 2009. T. Willan, Droga przez morze, Olsztyn 1979. L. Wittschell, Die völkische Verhältnisse in Masuren und dem südlichen Ermland, Hamburg 1925. M. Wojciechowski, Niemieckie Rady Ludowe w prowincji Prusy Zachodnie w latach 1918-1920, 227
(Przyczynek do dziejów niemieckiej myśli politycznej w początkach XX wieku), „Acta Universitatis Vratislaviensis”, Historia CXVI, 1994, s. 149. M. Wojciechowski, Powrót Pomorza do Polski 1918-1920, Warszawa 1981. E. Wojnowski, Warmia i Mazury w latach 1945-1947, Olsztyn 1968. M. Worgitzki, Geschichte der Abstimmung in Ostpreussen, Leipzig 1921, L. Wosien, Chronik der Stadt Passenheim, Pasennheim 1923. A. і A.K. Wróblewscy, Zgoda na wyjazd, Warszawa 1989. W. Wrzesiński, Sprawy Prus Wschodnich w działalności polskich ugrupowań politycznych w okresie II wojny światowej, [w:] idem, Między Królewcem, Warszawą, Berlinem a Londynem. Studia i szkice z dziejów XX wieku, Toruń 2014, t. 4. W. Wrzesiński, Akcja germanizacyjna na Warmii, Mazurach i Powiślu w okresie rządów hitlerow skich (1933-1939), 1961, nr 3, s. 413-431, nr 4, s. 594-610. W. Wrzesiński, Kwestia mazurska na Działdowszczyźnie w latach 1920-1939, KMW, 1959, nr 3. W. Wrzesiński, Listy Gustawa Leydinga o powstaniu i początkach Związku Mazurów w Działdowie (1935-1936), KMW, 1997, nr 2. W. Wrzesiński, Polska ֊ Prusy Wschodnie. Plebiscyty, Olsztyn 2010. W. Wrzesiński, Proces zasiedlenia województwa olszyńskiego w latach 1945-1949, [w:] Problemy rozwoju gospodarczego i demograficznego Ziem Zachodnich w latach 1945-1958, red. B. Gruchman, J. Ziółkowski, Poznań 1960. W. Wrzesiński, Problemy świadomości narodowej ludności polskiej na Warmii, Mazurach i Powiślu wiatach 1920-1939, KMW, 1962, nr 1. W. Wrzesiński, Przyczynki do problemu wschodniopruskiego w czasie II wojny światowej, KMW, 1965, nr 1. W. Wrzesiński, Ruch polski na
Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1920-1939, Olsztyn 1973. W. Wrzesiński, Uwagi Stanisława Srokowskiego o problemie polskim w Prusiech Wschodnich w 1921 roku, KMW, 1978, nr 4. W. Wrzesiński, Warmia i Mazury w polskiej myśli politycznej 1864-1945, Warszawa 1984. W. Wrzesiński, Zagadnienia demograficzne województwa olsztyńskiego w latach 1945-1949, KMW, 1958, nr 3. H. Wunder, Siedlung und Bevölkerung im Ordenstaat, Herzogtum und Königreich Preussen (13.-18. Jahrhundert), [w:] Ostdeutsche Geschichts-und Kulturlandschaften, T. 2, Ost- und Westpreussen, hrsg. von H. Rothe, Köln 1987. B. Wykowski, Działalność Waltera Późnego w latach 1945-1949 na terenie powiatu szczycieńskiego, RM, 2005, t. 9. Wypędzeni ze Wschodu. Wspomnienia Polaków i Niemców, red. H.J. Bõmelburg, R. Traba, Olsztyn 2001. Wysiedlać czy repolonizować? Dylematy polskiej polityki wobec Warmiaków i Mazurów po 1945 roku, praca zbiorowa pod red. T. Filipkowskiego i W. Gieszczyńskiego, Olsztyn 2001. 228
S. Zajączkowski, Podbój Prus i ich kolonizacja przez Krzyżaków, Toruń 1935. M. Zeidler, Kriegsende im Osten, Die Rote Armee und die Besetzung Deutschlands östlich von Oder und Neisse 1944/45, München 1996. A. Zweck, Masuren. Eine Landes- und Volkskunde, Stuttgart 1900. S. Żyromski, Procesy ludnościowe na Warmii і Mazurach w latach 1945-1949, KMW, 1985, nr 3-4. IV. Netografia http://www.olsztyn.luteranie.pl/pl/biuletyn/MTE_2007_07_49.htm [dostęp 12.02.2020]. http://www.sehepunkte.de2002/04/3230.html [dostęp 12.02.2020]. https://wiadomosci.wp.pl/wysiedlenia [dostęp 12.02.2020]. 229
Indeks osobowy Adamczyk ֊57 Albrecht Hohenzollern (Albrecht) ֊ 15, 21, 22,193 Antonow, szef Sztabu Generalnego - 101 Arnoldt Daniel Heinrich - 21, 22 Artomiusz Piotr ֊ 24, 220 Auerswald von, Rudolf ֊ 29 Augusiewicz Sławomir ֊ 16, 211, 212 Auguzdecki Aleksander ֊ 23 Bacia Franciszek ֊ 50 Baczewski, producent wódki - 206 Bagramian Iwan - 97 Bahrke Hugo -197 Bahrke Karol - 49-51,194 Bąkowski Franciszek ֊ 194 Balzer Oswald ֊ 20 Bank Arnold ֊ 163 Bank Artur -166 Barański (Biryng), przedsiębiorca - 117 Barez Reinhold ֊ 73, 74, 92, 204, 205 Barczewski Ernst - 83, 86 Barwiński Walenty - 70 Batocki Adolf ֊ 63 Baukrowicz Walenty -175 Bażyński Jan -192 Beczko L. - 50 Beevor A. - 101,102, 211 Belzyt Leszek - 18,122,123,131,138,140, 211 Bendziulla Gottfried - 28 Beria Ławrentij -123 Berman Jakub ֊ 97 Białuński Grzegorz ֊ 10,11, 211, 212 Biber ֊ 50 Biedrawa Józef - 81, 87 Biedrawina Emilia - patrz Sukertowa-Biedrawina Emilia Bieńkowski Władysław ֊ 31, 48, 212 Bierut Bolesław - 96,105-108,139,150 Biewer Ludwig - 63, 212 Biński, chłop - 40, 41 Birecki Piotr - 35, 216 Birstein V. J. ֊ 101, 212 Biryng ֊ patrz Barański Biskup Marian ֊ 12,15, 212, 221 Bismarck Otto - 33, 35,117,172,194, 201 Blanke Richard - 56, 212 230 Blau Paul ֊ 83 Blumenwitz Dieter - 94, 212 Bocian Jan - 149, 204 Bocianowie - 204 Boenigk Jan - 125,152,153,166 Bogocz Jan ֊ 80 Bojanowski S. - 50 Bołtacz Roman -149 Bömelburg Hans-Jürgen - 103, 210, 227 Boockmann Hartmut - 25 Borejsza Jerzy - 98,105 Bork H. ֊ 25, 212 Braun D.H. - 26, 212 Braun Fryderyk ֊ 27 Brehm Johannes ֊ 17, 20,21, 23, 29-31,33, 34, 37, 212 Brenda Waldemar -
123,124,141, 212 Brodziński Kazimierz ֊ 193 Bromber - 57 Brückner ֊ 116,117 Brühl ֊ 40, 41 Brzoza Czesław - 66, 212 Buechler Jan ֊ 91 Buksa - 50 Bułganin Nikołaj -112 Bülow Fritz - 63 Burbulą -140 Burda Andrzej - 150, 212 Burghard, sekretarz magistratu w Ełku - 71 Bursche Juliusz ֊ 83,193 Burscy - 126 Burski Jerzy (Fryderyk), pseud. Jastrzębiec - 7, 90, 92, 95, 96,106,108,110,123,125, 126,131-138,148,150,163,183,185 Burski Wilhelm ֊ 92,183,186 Buss J. - 50 Bystrzycki Piotr - 66, 82, 83, 85, 87-89, 91, 181, 212 Cendrowski Stefan -138 Chłosta Jan - 71, 99, 123, 124, 127, 129, 149,153, 212, 213, 219, 221, 224 Chodura Andrzej - 81 Chojnacki Władysław - 8,15,16, 21-24, 30, 48, 49, 51-53,116, 202, 210, 215, 224 Chojnowski Andrzej ֊ 88, 89-91, 213 Chojnowski Zbigniew ֊ 39,177, 213, 214 Chromiński Roman -154
Churchill Winston ֊ 93 Chwistek Leon - 98 Ciesielski S. ֊ 110, 222 Cieślak Edmund ֊ 16,17, 212 Cieślak Tadeusz ֊ 49, 50, 71, 212 Curzon George ֊ 93,110 Czacki Tadeusz ֊ 154 Czajkowski Władysław -138 Czarnecki Edward ֊ 193 Czartoryski Adam Jerzy ֊ 193 Czeczka Andrzej - 57,194 Czekajło Edward - 131 Czesia Alfred ֊ 173 Czołgoszewski Jerzy - 149, 213 Dąbrowski Wacław ֊ 165 Daduna J. - 50 Danielczyk Horst -155 Danielczyk J. - 50 Dargel, zastępca Komisarza Obrony Rzeszy -103 Daubmann Jan - 23 Dawid Emil ֊ 156 Dieckert Kurt - 103, 213 Dohnowie -14 Döhring Artuhr - 17, 213 Domagała Bożena ֊ 67,122,173,174,178 213, 225 Domasz Jan - 28 Donder Jan - 50 Donder Samuel ֊ 50 Donderowie Jan i Samuel - 28 Dönhoff Gräfin Marion - 103, 213 Dopadka Jan - 167, 204 Dura Lucjan -138 Dusterhaus Georg ֊ 23, 213 Dzerga Fryderyk ֊ 53 Dziedo Adam - 50 Ehrenburg Ilja ֊ 102 Erlichshausenvon, Konrad -14 Erlichshausen von, Ludwik - 107 Eskierski Otton - 87 Eulenburgowie -14 Fiedorek T. - 101, 212 Filipkowski Tadeusz ֊ 95, 96, 105, 119 122,147,153,154,191, 223, 225, 227 Fittkau Gerhard - 123, 214 Fitzermann, właściciel tartaku - 57 Flemke August ֊ 81 Flis Stanisław ֊ 16, 214 Frank Michał ֊ 163,164 Franke August Herman - 24 Franken В. - 103, 214 Freitag - 68 Frenzei J. ֊ 27, 217 Friedrich Karin ֊ 19, 217 Friedrich Wilhelm I ֊ 16, 223, 225 Friszke Andrzej - 155,156, 214 Friszke Edmund ֊ 155,156, 214 Fryderyk II ֊ 16 Fryderyk Wilhelm - 15,193 Fryderyk Wilhelm IV - 31 Fürst zu Dohna-Schlobitten, Alexander -103, 213 Gajek Józef-97 Gałęziowska Małgorzata - 157,173,174, 214 Garwolińska Krystyna ֊ 161,163
Gąsiorowski Józef - 49 Gąssowski Stanisław ֊57 Gause Fritz - 23, 67, 214, 216 Gębik Władysław - 153, 221 Gellner Ernest ֊ 174, 214 Genscher Hans-Dietrich -168 Gerlach Heinrich -112 Gerlach Otton - 60 Gerss (Giersz) Marcin - 26, 39, 48-53, 214, 216 Gieburowski Józef - 69 Giertych Jędrzej - 8, 9,40, 47, 49, 51, 52, 214 Gieszczyński Witold - 119, 122, 124, 136, 214, 222, 225 Giordano Ralph - 102, 214 Gizewiusz Gustaw - 18, 30-34, 47-49, 52, 193, 210, 214, 221, 224 Giebov B.I. - 98, 215 Gliczner Mikołaj - 21 Gliniecki Tomasz - 98,100,101, 215 Gloeh Feliks ֊ 81 Glossa Marcin - 21 Goetz Johannes - 201 Gollub Hermann - 9,14,15, 215 Golon Mirosław - 124, 215 Gomułka Władysław ֊ 99, 125, 138, 139, 145,150, 215 Górski Karol ֊ 12,178,192, 215 Görtemaker M. ֊ 166, 215 Gorzykałła Stanisław - 21 Gosiewski Wincenty ֊ 16,126,127, 193 Grass Günter - 103, 215 Groniowska Barbara - 33, 215 Gronkowski Gustaw - 87 231
Grossmann Horst ֊ 103, 213 Grossmanowa - 41 Grossmanowie ֊ 41 Grothowa Otylia -166 Gruchman В. - 130, 226 Grundtvig Nicolai ֊ 152, 200 Grygier Tadeusz ֊ 33, 50, 75, 92, 153, 215, 217, 224 Grygo Maria ֊ 141,151, 215 Gučki - 20 Guminskì Wacław ֊ 135, 215 Gundermann Iselin - 22, 24, 215 Guth ֊ 40, 41 Gutzke ֊ 20 Gwiazda Jan - 28 Gziazda (Gwiazda) - 34 Halbrucker Friedrich Wilhelm ֊ 36 Hanowski Jan - 137 Harnoch Agathon - 38, 215 Hartknoch Christoph (Krzysztof) ֊ 8, 216 Hartmann Stephan ֊ 52, 216 Hartung Johann Heinrich ֊ 24 Hartungowie - 24 Hauge Hans Nielsen ֊ 54 Henning F.W. ֊ 40, 216 Hensel Paul - 36, 49, 51, 62, 73, 83, 216 Herbst Stanisław -19, 216 Hertz-Eichenrode Dieter - 64, 216 Hindenburg Paul - 85, 201 Hitler Adolf - 67, 68, 72, 76, 77, 206 Hoffmann - 20 Hohenzollernowie - 27, 39 Hojszyk W. - 113, 222 Horwath Władysław ֊ 181 Hubatsch Walther ֊ 19, 25, 52, 74, 215-217 Jabłonowski Horst - 66, 216 Jabłonowski, kpt. - 90 Jagiełko-Jaegertal (Jaegerthai) Jan - 57, 70, 87, 92,110,194, 205 Jagiełło Michał В. ֊ 102, 224 Jagiełło Władysław ֊ 182,191,192, 201 Jagiellończyk Kazimierz -192 Jagucki Alfred -155 Jałowiecki Bohdan - 79, 89,104 Janiszewska A. - 102, 224 Jankowiak Stanisław - 158,159, 216 Jankowska Elżbieta -120 Jankowski K. - 50 Jankowski, kierownik biura adwokackiego - 57 Jaroszyk Kazimierz - 80,194 232 Jaroszyk, syn - 204 Jasiński Grzegorz - 10, 18-23, 28, 31, 3337, 44, 49, 50, 53-55, 67, 69, 71, 76, 84, 89, 122,141-144,149,177,213,214,216-218, 221, 223, 225 Jasiński Janusz - 19, 25, 29, 30, 33, 37, 48, 52, 78,107, 217, 218 Jaskólski Jan -132 Jastrzębski Włodzimierz
- 124, 215 Jędrychowski Stefan ֊ 97, 98,112, 217 Jenczio Jan ֊ 54, 216 Judziński Józef - 153, 217 Jungingen von, Ulrich - 201 Jurkiewicz J. - 65, 217 Kaczmarek E. -197 Kahle H. - 28, 217 Kajka Adolf ֊205 Kajka Michał ֊ 28, 50, 70, 152, 178, 194, 204, 207, 217 Kajka, syn - 207 Kajkowa Augusta, z d. Jeleniówna - 204 Kajkowie - 204, 207 Kalembka Sławomir - 26, 222 Kant Arno - 92,110,177,183, 217 Karbowski ֊ 40, 41 Karol Gustaw -193 Karolewicz Bohdan - patrz Wilamowski Bohdan Karwein G. - 103, 217 Kasiske Kurt -11,14, 217 Kasparek Norbert - 7 Kawecka-Gryczowa Alodia - 23, 24, 213 Kelch A. ֊ 50 Kętrzyński Wojciech (Winkler Adalbert) -10, 16, 26, 34, 48, 49, 116, 196, 218, 219, 225, 227 Kirtiklis Stefan - 88 Kiwiccy - 203, 204 Kiwicki August - 204 Kłaczków Jarosław - 35, 216 Klecha Jan ֊ 161 Kleszczyński Paweł -117 Klier F. - 124, 218 Klimosz Paweł - 81 Koch Erich - 23, 67, 68,103-105,122, 221, 223 Koch Franz - 21, 23, 24, 218 Kochanowski Jan - 8 Kohl Helmut, kanclerz - 176 Komelski, sierż. -185
Kończal Kornelia - 137, 218 Kondryc ֊ 40, 41 Könitz - 57 Konrad Mazowiecki -11 Kopel Tadeusz ֊ 161 Kopelev Lev - patrz Kopelew Lew Kopelew Lew - 100,101, 219 Kopernik Mikołaj (Copernicus Nicolaus) ֊ 7,15, 201, 221 Koral Tadeusz Krzysztof ֊ 125 Korbel Jan - 159,166,168,169, 218 Korejwo Mariusz T. - 119, 122, 124, 125, 129,138, 218 Korfanty Wojciech - 49 Korkozowicz Jerzy - 151,152, 218 Kornacz M. - 50 Korotajowa Krystyna - 23, 24, 213 Kossert Andreas - 20, 39, 41-44, 46, 56, 6668, 73-75, 78, 92, 103, 108,109, 120, 142, 148,166,176,177, 219 Kostjaszow Jurij W. - 113, 222 Kot Stanisław - 21, 224 Kowalczyk Elżbieta ֊ 10, 218 Kowalczyk M. ֊ 153, 218 Koziełło-Poklewski Bohdan - 75, 77, 78, 114,115,199, 211, 218, 219 Kozłowski Janusz B. ֊ 100, 212 Kożusznik Robert ֊ 81 Krahl Gustav - 39 Krenglewski - 57 Kreytzenowie -14 Krieger Tymoteusz - 30, 217 Krollman Christian - 13, 219 Kruk Erwin ֊ 99, 156, 169, 170, 175, 178, 219 Krymer Leon - 81 Krysiak Dominik ֊ 21,122,142,156, 217, 219 Kuczkowska Halina -123 Kudrzycki Zbigniew - 40, 69, 95, 97, 213, 217, 219 Kuhn Walther - 11,14,15, 219 Kukaitis (Kukat) Kristupas - 44, 45, 54, 55 Kukat Krzysztof ֊ patrz Kukaitis Kristupas Kulwieć Abraham -193 Kurewicz J. - 50 Kursner Gotlip - 53 Kwiatkowski Marcin - 22 Labuda Gerard - 12,17, 29, 33, 212, 217 Labusz Bogumił - 50, 70,137,194, 204 Labusz (junior) Bogumił - 70 Lampe Alfred - 98 Latowski - 50 Lehndorff von, Hans 103,137,140, 219 Lehndorffowie - 34 Leitgeber Leopold -194 Lendzian, właściciel gospody - 69 Leśnodorski Bogusław -134 Lewandowska Izabela ֊ 8,178, 219 Lewandowski Henryk - 89-91
Lewandowski Zenon - 50, 51 Lewonik Władysław ֊ patrz Burski Wilhelm Leyding (junior) Gustaw, pseud. Mielecki Lucjan - 69, 70, 89-92, 108,137,148, 151, 182.194, 204, 216, 226 Leyding (senior) Gustaw - 50, 69 Leyding Otton - 204 Leydingowie -149, 212 Leyk Emil - 95,108,148,149,161, 204, 216 Leyk Fryderyk, pseud, Mirosław Różyński ֊ 57, 92, 95-97,108,148,161,194, 204 Leyk Wiktor Marek ֊ 170 Lietz Zygmunt ֊ 8, 70, 71, 75, 87, 91, 219 Limanowski Bolesław ֊ 5, 84, 85,176, 220 Linka Bogumił ֊ 194, 205 Linka Gottfried ֊205 Lippert Jan - 127,148,149,151, 212 Lodwich Ewald - 81-83, 87,155 Lonkwicz Alfred - 185 Łopatowski Stefan - patrz Małłek Edward Łowmiański Henryk - 11-13, 220 Ludendorff Erich ֊ 85 Luka August ֊ 69 Luśtych Jan - 28 Luter Marcin - 22, 73,128 Lysius Heinrich - 24 Łokietek Władysław -13 Łukaszewicz Bohdan ֊ 114, 122, 161, 210, 211, 220 Łukaszewicz Józef -193 Macht Robert ֊ 70 Maćkowski - 57 Majkowski Jan - 57,194 Małecki (Maletius, Sandecki) Jan - 21, 22, 24 Malewska Klara -137 Malewski Juliusz -166 Małłek Edward, pseud. Łopatowski Stefan 88, 92, 95, 96,106,108,109-114,126,131, 148.161.182.183.185.191.194, 220 Małłek Janusz - 7, 11, 13, 14, 16, 19, 24, 25,154,178, 217, 220 233
Mailek Karol, pseud. Skoryna Jan - 41,54,82, 85,87-92,95,96,99,102,105,106,108,109, 112,119,123,125,129,130,133-135,137141, 145,146,149-154,161, 163,165,167, 168,177,178,181-183,185,186,190,191, 194,196,202, 203,210,215,217,219,220 Mailek Małgorzata ֊16, 220 Mailek Robert - 90-92 Mailek Wilhelmina (z d. Piechówna) ֊ 81, 91, 95, 108 Martin Bernd - 107, 217 Martuszewski Edward ֊ 18, 26, 30, 31, 221 Marx Wilhelm - 76 Mazowiecki Tadeusz ֊ 176 Mędewski Edmund -168 Meindl Ralf ֊ 103,145, 221 Mgowski Jan -137 Michalak Ryszard - 156, 221 Michalski Stanisław - 57 Michejda Tadeusz ֊ 81, 87 Mielecki Lucjan - patrz Leyding (junior) Gustaw Mierzwa Waldemar - 7,117,175, 222 Mieskowski (Munscovius, Moscowitz) Jakub - 21 Milewska-Młynik Anna - 153, 221 Milewski - 20 Minc Hilary - 98 Misiuk Andrzej - 69, 213, 217 Młodkowski Tadeusz ֊ 153, 214 Moczar Mieczysław -140 Mołotow Wiaczesław ֊ 97, 99,112,114 Montwiłł Teodor - 88 Mortensen Hans - 16, 221 Mrongowiusz Krzysztof Celestyn - 31, 48, 49,193, 212, 227 Mrowieć Rudolf -156 Mückeley Oskar ֊ 20, 44, 46, 221 Mühlverstedt G.A. - 14, 221 Műibe - 20 Murawska Halina ֊ 178, 221 Murlat - 53 Murzynowski Stanisław ֊ 22, 23 Nadolny Rudolf ֊ 63, 212 Neumann F.W. ֊ 22, 221 Neumann Rudolf ֊ 122,148, 221 Neumeyer Heinz - 25, 221 Newerly Igor ֊ 151, 207, 221 Nietz Edward - 87 Niklas Լ. ֊ 50 234 Nikulin Nikolaj N. - 102, 221 Nitram Hans ֊ 75 Nowomiejski Wojciech - 22 Oberländer Theodor - 68, 74 Obitz Kurt Alfred ֊ 71, 72, 76, 89, 91, 92, 187,194, 205, 217, 221, 225 Ochab Edward - 123,133,134,137 Odonic Władysław ֊ 13 Ogrodziński Władysław, pseud. Sulima
Stefan - 127-129,153, 221, 224 Okulicki Leopold - 99 Okulicz-Kozaryn Łucja - 11, 221 Oldenberg Friedrich Salomo ֊ 37, 38,54, 221 Olejniczak Henryk ֊ 128,129 Olszewski Stefan ֊ 168 Olszowski Kazimierz - 86 Oprach Jan - 87 Oracki Tadeusz ֊ 48,49, 60,71,81,92,104, 108,126,148,159,183, 204, 205, 223 Orłowski - 50 Orłowski Hubert - 102, 222 Osóbka-Morawski Edward ֊ 96,110 Ostaszewski Józef - 10, 211, 222 Osterberger Jerzy - 23 Ostrowska B. - 41, 42, 218 Ostrowski Adam ֊112 Osuchowski Antoni - 49, 225 Otello Jerzy ֊170 Otello Ryszard - 53-55, 73, 74, 83, 222 Ożana Paweł ֊81 Panecki Tadeusz - 100, 215 Parczewski Alfons ֊ 49 Pawlica Jan ֊ 81, 86, 87 Pawlicki Ryszard Wojciech - 160, 222 Pawłowski J. ֊ 122, 222 Pelka Herman ֊ 44-46 Petrus de Dusburg (Piotr z Dusburga) ֊ 12,222 Piątek - 68 Piątkowski -117 Piątkowski A. - 43, 44, 222 Piecha Eugeniusz ֊ 91, 95,108 Piecha Wiesław -161 Piechówna (Małłek) Wilhelmina - patrz Małłek Wilhelmina Pieniężna Wanda ֊ 120,137,152 Pieniężni ֊ 71 Pieniężny Seweryn - 81 Pietrzak-Pawłowski Kazimierz - 137, 138, 200, 222 Pilch Władysław ֊155
Piłsudski Józef - 65, 217, 218 Piotr z Dusburga - patrz Petrus de Dusburg Pisanski G.Ch. ֊ 16, 222 Piwarski Kazimierz - 16, 222 Płotek Marcin - 122,127,136,137, 222 Pohorecki W. - 66, 222 Polentz Jerzy - 22 Pollack H.H. - 124, 222 Pollak Michał - 88 Pollakówna Marzena - 7, 222 Popiel Karol -194 Poser von, Victor - 114 Późna Amalia z d. Stachów ֊ 126 Późny Bogumił -126 Późny Fryderyk, pseud. Stupnicki Zbigniew - 92, 95 Późny Walter, pseud. Woźniak Władysław ֊ 92, 95,108,126,137,148-151,160,161, 163,166, 204, 216, 227 Pozorski B. - 57 Prawin Jakub ֊ 122, 124-126, 129, 131137,148,150, 210, 222 Preuss ֊ 20 Prusiński Tadeusz - 127, 224 Pryjemski -126 Przygoda, gospodarz -140 Przystasz Mieczysław - 132 Purwin J. - 50 Putrament Jerzy -161 Rabiczew L. -102 Raczyński Edward ֊ 193 Radomski Jan - 21, 23 Rafajłowicz (Rapagelanus) Stanisław - 193 Rataj ówna -140 Rättig Karol August - 31, 221 Rauschke - 20 Rej Mikołaj - 8 Remus Traugutt Karol - 38 Rhesa Ludwig ֊ 22, 223 Robei Zygmunt ֊ 125,135,136,138,139 Rogali Joachim - 67,107, 224, 227 Rogalski Mieczysław - 105,106,197 Rokossowski Konstanty - 100,101, 223 Romer Eugeniusz - 66, 67,197, 223 Roosevelt Franklin - 93 Roschkowski Wilhelm -177 Rose Ryszard - 69 Rozczynalski, właściciel ziemski ֊57 Różyński Mirosław - patrz Leyk Fryderyk Rückert Bertold ֊ 155 Rudnik -160 Ruszkowski - 20 Rybiński Stanisław - 21 Rzymian Alfred - 81, 87 Sachs Jerzy - 149,155, 216 Sądek - 127 Sahm W. - 16, 223 Salmonowicz Stanisław - 18, 226 Samuel Andrzej - 21, 22 Sandecki-Malecki Jan ֊ 22 Sauter Eugeniusz -155 Sawicki (Sawitzki) Gustaw - 71, 72,194 Sawicki Jan
- 71 Schimanski Adolf - patrz - Szymański Adolf (Edward) Schliebenowie -14 Schmauch Hans ֊ 15, 223 Schmidt Hermann, pseud. Skurpski Hieronim Schmidt Karl - 114 Schmoller G. - 16, 223 Schnackenburg Bernhart ֊ 63 Schön von, Theodor - 25, 26, 31, 212, 217 Schrage Hermann - 37 Schulz Gottfried ֊ 26, 37,177, 223 Schulz, Mazur - 20 Schulze H. ֊ 63, 223 Schumacher Bruno ֊ 16, 223 Schürten M. - 50 Sczech Jan - 91,108,137,156,189 Sędzicka Gertruda ֊ 151 Seklucjan Hieromin - 23 Seklucjan Jan - 21-24 Sembrzycki (Sembritzki) Jan Karol - 48, 218 Sempołowska Stefania - 83, 84, 223 Shindo R. - 63, 64, 223 Siemieński Mieczysław - 104, 225 Sikora Franciszek - 153, 218 Sikora Jan - 81, 87 Skalaweit A. ֊ 16, 223 Skok Gerard - 160,163,166, 222 Skok Otto - 74 Skoryna Jan ֊ patrz Małłek Karol Skowronnek Fritz - 49, 51, 62 Skowronnek Kurt - 70 Skowronnek Max - 49 Skowronnek Richard - 49, 62 Skubiszewski Krzysztof - 110, 223 Skurpski Hieromin - 92, 95-97, 105, 106, 108,148,182,185 235
Smoliński J. ֊ 100, 215 Sobociński Leon ֊ 126-129, 224 Solarz Ignacy - 200 Solarzowie ֊ 152 Soloma A. - 202, 224 Sołżenicyn Aleksander - 102, 224 Sowa Paweł - 59, 58, 67, 68, 73, 74, 89,126, 137, 224 Spener Filip Jakub - 24 Speratus Paweł - 21 Srokowski Stanisław - 49, 59, 80,197, 224, 227 Stahl F. ֊ 16, 224 Stalin Józef - 93, 95, 99, 101, 112, 113, 123, 212 Staniewicz Roman Adam - 69 Stanisław K., osadnik ֊ 157 Stanisław z Krakowa - 21 Stanisław z Zakroczyma - 21 Stanisław, pastor - 21 Steenke Georg Jacob ֊ 43 Stern ֊ 34 Stern Emil - 53 Sternowie ֊ 34 Stinka L. - 50 Stola Dariusz - 168,169, 224 Stössinger R. - 103, 210 Straszewska Maria ֊ 151 Strauchold Grzegorz - 106,122, 224 Strehi S. ֊ 50 Stresemann Gustaw - 65, 75 Striwe - patrz Stryjewski Ströfer Fritz - 16, 210 Stryjewski (Striwe), rzeźnik - 117 Stullich Tobiasz - 28 Stupnicki Zbigniew ֊ patrz Późny Fryderyk Sukert Stanisław - 81 Sukertowa-Biedrawina Emilia ֊ 26,48,50,53, 54, 75, 81-83, 92,153,177,192, 224, 225 Sulerzycki Natalis - 26, 222 Sulima Stefan ֊ patrz Ogrodziński Władysław Syrwid Robert - 108,122, 224, 225 Szadilka Liborius - 22 Szajek Antoni - 71 Szarkowski Augustyn - 71 Szczepański Bernard ֊ 137 Szczęsny Fr. ֊ 50 Szendel Edward -155 Szostakowska Małgorzata - 82,105,153,225 236 Sztachelski Jerzy -129 Szturc Jan ֊ 81,108, 225 Szwengrub Lilii Maria ֊ 120, 122, 152, 153,157, 225 Szymańczyk Adolf ֊ 71,194 Szymaniakowa -151 Szymanowicz Adam - 71, 72, 89, 91, 225 Szymańska-Jasińska M. - 10, 23, 34, 37, 214, 221, 225 Szymański Edward (Adolf) - 60-62, 82, 83, 86-88, 91, 92,120,138,148,159, 225 Śląski Henryk - 117,
225 Śląski Kazimierz - 225 Templin Karl ֊ 25, 225 Terveen Fritz - 16, 225 Tiska Hans - 114,115 Toeppen Max - 9,10, 21, 29, 30, 32, 33, 43, 107, 225 Tomkiewicz Ryszard - 122, 141, 145-147, 150, 225 Tortiłowicz von Batocki-Friebe Adolf - 63 Traba Robert ֊ 56, 62, 67, 75, 76,103, 210, 225, 227 Trepka Eustachy ֊ 22 Truman Harry - 95 Tryniszewski E. ֊ 49, 225 Turowski Edward -166 Ułanowski Kazimierz - 185 Urban Kazimierz - 156, 210 Urbanek Adolf - 91 Wach Mieczysław -125 Wachowiak Stanisław - 82, 84-86, 225 Wądzyńska Irena ֊ 151 Wajda Kazimierz - 18,199, 225, 226 Wakar Andrzej ֊ 26, 30, 33, 34, 48, 161, 162, 218, 226 Wakar Włodzimierz - 18, 226 Walesiówna Amalia ֊ 182,186,187,189 Walichnowski Tadeusz - 92, 99, 226 Wańkowicz Melchior - 5, 71, 73, 74, 120, 145, 203-207, 226 Wańkowiczowa ֊ 204 Wańkowska-Sobiesiak Joanna - 123, 226 Wannowski (Wannovius) Maciej - 21 Wasiański Jerzy - 24 Wasilewski Aleksander -132 Weinreich Jan - 23 Wenta Jarosław - 12, 222 Weychert-Szymanowska Władysława ֊ 80 Wijaczka Jacek - 7
Wilamowska Bożena ֊ 90, 226 Wilamowski Bohdan, pseud. Karolewicz Bohdan ֊ 92, 95, 108, 138, 140, 141, 148, 151,161,164,166,170 Wilamowski Jakub - 21 Wilemski Stanisław - 57 Willan Tadeusz Zygfryd - 103, 154, 160, 163,166,174, 226 Winkler Adalbert - patrz Kętrzyński Wojciech Winning August - 63 Witkowski Witold - 95,123 Witos Wincenty - 49 Witschell Leo -17 Wittenberg Otton -155 Wojciechowski Mieczysław ֊ 63, 77, 213, 226 Wojnowski Edmund ֊ 105,196, 226 Wołszlegier Antoni ֊ 49 Worgitzki Max ֊ 49, 56, 62-64,73,76,77, 226 Woroszylski Wiktor ֊ 165 Woźniak Władysław - patrz Późny Walter Wróblewscy Agnieszka i Andrzej Krzysztof -119,172, 226 Wrzesiński Wojciech - 58,59,65,66,69,70, 72, 76, 78, 80, 81, 86, 88-90, 98,105,106, 114,115,122,123,130,150,197, 228 Wunder Heide - 14,15, 227 Wykowski Bogumił - 149, 227 Wyszomirski Sławomir - 12, 222 Wytrążek Bolesław - 153, 211 Zacheja -127 Zadrożny Mieczysław -154 Zajączkowski Stanisław - 13,14, 227 Zakryś Tomasz - 57 Zaleski Antoni - 207 Zaleski August ֊ 86 Zalewski ֊57 Zalewski J. -127 Zamojski J.E. ֊ 124, 215 Zeidler Manfred - 103, 227 Zgaga Paweł - 53 Ziegler August ֊ 37 Zieliński J. ֊ 50 Zieliński Stanisław ֊ 57,194 Zientarówna Maria -137 Ziółkowska ֊ 205, 222 Ziółkowski J. - 130, 226 Zweck Albert ֊ 25, 227 Zygmunt August - 193 Żerańska Anna ֊ 189 Źyromski Stanisław ֊ 123, 227 Żytyniec Rafał ֊ 102, 222 237
Indeks nazw geograficznych Pominięto nazwy: Europa, Mazury, Niemcy, NRD, Polska, Preussen, Prusy Wschodnie, RFN, Warmia. Alzacja ֊ 16,176 Anglia - 9, 66 Australia -176 Austria - 16, 39 Bareja -12 Barczewo -104 Bartołty Wielkie -115 Bartoszyce (niem. Bartenstein), miasto -197 Bartoszyce, powiat -134 Bażyny -192 Belgia - 8 Berlin - 20, 38, 39, 54, 62, 64, 71, 72, 74, 83, 86, 96, 98,101,125,194, 204, 205, 211, 225, 226 Berlin-Charlottenburg ֊ 41 Berlin-Wilmersdorf - 41 Biała Piska (Bialla) - 30, 53, 55 Białoruska SRR -110 Białoruś -110 Białystok ֊ 150,151 Bickern - 45 Biesal -125 Biskupiec - 43 Bobry -116 Brandenburgia - 16,17, 26, 212 Braniewo (niem. Braunsberg), miasto - 94,197 Braniewo, powiat - 134,197 braniewski powiat -195 Braunsberg ֊ patrz Braniewo Breisgau -101 Brodowo - 41, 42, 54, 81 Burkat - 87,189 bydgoska regencja - 63 Bydgoszcz -193 Cichy ֊53 ciechanowska rejencja - 116,117 Ciechanów, miasto - 124,163 Ciechanów, okręg - 15,116 Czechosłowacja - 80, 94 Czechy - 39,113 Dachau ֊ 92,194, 205 Dania ֊ 122, 200 darkiejmski powiat -195 238 Darkiejmy (niem. Ebenrode), miasto ֊ 196 Dąbrówno ֊ 14, 21, 49,117,126,127,192 Dobry Lasek - 34 Drygały - 21 Dupki ֊ 204 Dusburg -12, 222 Dybowo -151 Dymer ֊ 69 Działdowo (niem. Soldau), miasto ֊ 7, 10, 23, 37, 41, 43, 55, 68, 81-84, 86-92, 96, 104,107,124,134,161,182-184,186,189, 194, 204-206, 213, 214, 226 Działdowo, powiat - 68, 99 działdowski powiat - 10, 80, 81, 86-90, 92, 108,117,182,183,186 Działdowszczyzna - 55, 66, 75, 80-88, 91, 92,105-108,110,111,130,131,143,146, 148,177,181,192, 208, 217, 224, 226 Dzierzgoń -192 Dźwierzuty
֊ 43 Elbląg, miasto -192 Elbląg, powiat ֊ 134,195 ełcki powiat -18,52, 71, 78,116,138,156,204 Ełk (niem. Lyck), miasto -14,15,21-23,38, 40, 41, 43,44, 50, 71, 72, 76,106,115,116, 161,191,194,196, 204, 207, 225 Ełk, okręg - 15, 51 Ełk, starostwo ֊ 11, 211 Francja - 8, 39, 66,113 Friedland -169 Gać -152 Gaj -126 Gaiindia -15 Garbas ֊ 44 Gąbin (niem. Gumbinnen) - 25, 28 gąbińska rejencja - 29-31 Gdańsk - 24, 30, 48, 94 Gelsenkirchen - 44-46 Generalna Gubernia (Generalne Gubernatorstwo) - 92,95,108,110,114 Genewa - 65 Gerdowa - patrz Gierdawy gierdawski powiat - 195 Gierdawy (niem. Gerdauen) - 196
giżycki powiat - 18, 52,124 giżyckie starostwo ֊ 11, 211 Giżycko (Lec, niem. Lötzen), miasto - 14, 34, 43,196 Gołdap (niem. Gołdap), miasto - 15,18, 43, 49, 94,194,196 Gołdap, powiat - 15,196 Górne Prusy ֊ 16,17 Górowo Iławeckie, powiat - 134,196 Grabin -126 Grudziądz -183 Grunwald - 96,107,191,192 Grzebsk -10 Gusiev - patrz Gąbin Helsinki ֊ 168 Hohenbruch -104 Holąd ֊ patrz Pasłęk Iława (niem. Pr. Eylau), miasto ֊ 124 Iława, powiat ֊ 140 Irlandia -178 Jabłonka - 43 Jaćwież (Sudawia) ֊ 12 Jałta - 93, 95 Jülich - 26 Jurkowy Młyn - 152,153 Kanada - 9 Kassel - 41 Katowice -127 Kętrzyn (niem. Rastenburg), miasto ֊ 41, 43, 44, 55,196 Kętrzyn, powiat - 15,18,134,196 kętrzyński powiat ֊ 196 Kiełbonki ֊ 167 Kisiny - 184,189 Kleve - 26 Klęczkowo -184,189 Kłusy ֊207 Kłajpeda - 56, 75, 93, 113, 122, 130, 146, 177, 223 Kłajpedzki Kraj ֊ 56,113,122,130,177, 223 Kolledzeygrund - patrz Kołodziejowy Grąd Kolonia ֊ 41 Kołodziejowy Grąd (niem. Radegrund, Kolledzeygrund) - 68 Königsberg ֊ patrz Królewiec Kowalewo - 26 Kozłowo (niem. Grosse Koslau) - 102 Kozłówko (niem. Koslau) ֊ 102 Kraków ֊ 21,182,192 Kraplewo - 40 Krasna Łąka (Krasnołąka) - 87,183 Królestwo Pruskie - 16,17, 27, 76 Królewiec (niem. Königsberg) ֊ 7, 16, 2023, 29, 38, 39, 41, 44, 53, 59, 60, 62, 65, 69, 73, 92-94, 96, 98, 104, 113,114, 192, 195,196, 201, 221 Kruklanki - 43 Krutyń ֊ 155,161,163 Krym - 93 Księstwo Pruskie - 11,15, 22 Kujawy ֊ 13 Kurki -184 Kurlandia - 63 Kurońska Mierzeja ֊ 8 Kwidzyn, miasto ֊ 98,106 Kwidzyn, powiat ֊ 195 Labiawa -16 Labuszewo - 70 Laśmiady- 116 Lec - patrz Giżycko leeki (giżycki) powiat ֊ 18
leckie (giżyckie) starostwo - 11, 211 Leningrad (Petersburg) -102 Leszcz -192 Leszno -115 Lidzbark Warmiński (niem. Heilsberg) - 41, 196 Lipińskie ֊116 Lipowiec - 71 Lipowo - 21 Lipsk - 26, 31 Lisków ֊ 188 Litewska SSR - 110,130 Litewskie Księstwo - 12, 220 Litwa ֊ 17, 63, 75, 94, 110, 130, 176, 177, 193,197,195 Lotaryngia -16 Lötzen - patrz Giżycko Lubaczów ֊ 141 Lublin - 96-98, 105, 107, 108, 112, 129, 132-135,144,196, 202 łecki (ełcki) powiat - 18 Łomża -15 Łotwa - 63 Łuczany (niem. Lötzen) - patrz Giżycko Malbork, miasto - 63,192 Malbork, powiat ֊ 134,195 Malinowo -182 Małga-115 Marggrabowa ֊ patrz Olecko 239
Mauthausen-Gusen - 92,120,194 Mazowieckie Księstwo - 9 Mazowsze ֊ 5,10,12,14,15,19, 21, 25, 84, 85, 88,107,128,191,194, 220, 224 mazurskie województwo - 111, 112, 195, 197-199, 202 Mielęcin -150 Mielno - 37 Miłomłyn -127 Miśnia -13 Mława -10, 43 Moguncja -176 Morąg (niem. Mohrungen), miasto - 152, 153,155,196 Morąg, powiat - 18,134,196 Morągi - patrz Morąg Mrągowo (niem. Sensburg), miasto ֊ 43, 44, 51,108,153,154,176,196, 211 Mrągowo, powiat - 67,196 mrągowski powiat - 18, 40, 52, 78,140, 219 Münster - 41, 45, 46 Műszaki - 38 Nadrowia -12 Nassau -16 Natangia ֊12 Nibork - patrz Nidzica Nidzica (Nibork), powiat - 30, 68,196 Nidzica (niem. Neidenburg), miasto - 21, 23, 39, 41, 43, 55, 67,101,121,148, 201 nidzicki (niborski) powiat - 10, 38, 52, 66, 71, 78,102,107,115,195, 204 Nowa Wieś -115 olecki powiat ֊ 18, 52, 53,138 Olecko (niem. Oletzko, Treuburg), miasto ֊ 15, 27,38,43,44, 51,98,115,191,196 Olecko (Oletzko), powiat - 27, 28, 68,196, 214 Olsztyn (niem. Allenstein) - 8, 43, 56, 57, 69, 71, 72, 75, 79, 98, 101, 102, 104, 107, 108,113,119-123,127,130-136,145,146, 149-151,153,155,157,158,165,170,171, 175,177,194,196,197,200, 201,204, 205, 207, 209, 210, 214, 223 Olsztyn, powiat ֊ 196 Olsztynek (niem. Hohenstein) ֊ 14, 41, 43, 55,101,191, 201 olsztyńska rejencja - 66,114 olsztyński powiat - 115,116,125 olsztyńskie województwo - 122Ί24, 129, 130,138-141,143,151,154,157-159,164, 166,170,174, 216, 219, 226, 227 240 Opaleniec - 43 opolska rejencja - 41 Orzechowo -115 Osiekowo -194 Osranki - 204 Ostróda (niem. Osterode), miasto - 40, 43, 55,115,191,196, 205 Ostróda, powiat -196
ostródzki powiat ֊ 21, 52, 75, 78,156 ostródzkie komturstwo ֊ 14 Ostródzko-Ełbląski Kanał ֊ 43 Oświęcim ֊ 194 Pasłęk (Pr. Holland), miasto - 197 Pasłęk, powiat - 134,197 Pasym (niem. Passenheim) - 10, 40, 43, 129,145,150,151,154 Pawłowo ֊ 116 Piemont - 66, 80 Pierławki ֊ 126,184,186,189 Pietrzwałd (Piotrwald, Piętrzyłaś) - 41,127 piski powiat - 30, 52, 55, 78 piskie starostwo - 11, 211 Pisz (niem. Johannisburg), miasto - 14, 21, 36, 43,51, 74,115,196 Pisz, okręg - 14, 15,107 Pisz, powiat -196 Płośnica - 81,189 Poczdam ֊ 73, 93, 95, 110, 113, 133, 144, 195, 210 Podole ֊ 110 Pogezania -12 Polesie -110 Pomezania -12 Pomorze ֊ 7, 9, 11, 15-18, 21, 23, 29, 33, 49, 63, 83, 91,104,124,158,160,195, 212, 213, 215-217, 220, 222, 225, 226 Pomorze Gdańskie - 13, 75,124,192, 215 Pomorze Zachodnie - 52,110 Pomorze Wschodnie - 43,199, 222, 225 Powiśle - 6, 18, 48, 50, 52, 66, 68-70, 75, 76, 81, 92, 98,122,134,138,197, 202, 205, 211, 221, 226, 227 Poznań - 48, 49, 51, 83, poznańska prowincja - 9, 51, 64 Pruska Iławka -196 Pruska Litwa - 9,16,17, 24, 29, 31, 54 Prusy Królewskie (Polskie) - 19, 24, 26, 35, 192, 214, 216 Prusy Książęce - 7,11,14-17,19-26, 35, 76, 192,193,195, 211, 212, 220, 226
Prusy Zachodnie -11, 25-27, 29,40, 63, 64, 217, 226 Przasnysz ֊ 15 Przeworsk -152 Radość ֊ 95,108 Ragneta ֊ 124 Rastembork (niem. Rastenburg), ob. Kętrzyn -15,196 Reszel (niem. Rössel) ֊ 196 reszelski powiat ֊ 55 Rosengart - 34 Rozogi ֊ 30, 33, 216 Rożnowo ֊115 Rudziska (Rudziska Pasymskie) - 122,126, 129,148,150,151,153,154, 213 Rybaki -115 Rybno ֊ 24, 40 Ryn (niem. Rhein), miasto - 11, 212 ryńskie starostwo ֊ 11, 211 Rypin ֊ 15 Rzesza Niemiecka - 9,13,14, 20, 26, 40-42, 44, 50, 58, 62-64, 67, 70, 72, 75-77,100,102, 103,110,114,116,130,133,137,146 Saksonia ֊ 13,104 Salzburg - 16 Sambia ֊ 12,16,17 Siedlce - 81, 96 Siekierka (niem. Heiligenbeil), miasto ֊ 195,197 Siekierka, powiat ֊ 195,197 Siemiany (niem. Schwaigendorf) - 140 Skalowia ֊ 12 Soldau - patrz Działdowo Sorkwity ֊ 21, 34 Stany Zjednoczone - 66, 94 Stare Kiejkuty - 204 Steffenbach -116 Stołupiany - 41 straduńskie starostwo ֊ 11, 211 Styrławki - 34 Sudawia -12 suski powiat - 40 Susz -195 Syberia ֊ 123 Szczupliny ֊ 34 szczycieński powiat ֊ 10, 40, 55, 69, 78, 140,141,149, 215, 217, 219, 227 Szczytno (niem. Ortelsburg), miasto - 6, 10,14, 21, 40, 41, 43, 47, 51, 55, 57, 69, 70, 96, 108,115,126-128, 148-151, 154,192, 194,196, 204, 205, 219, 224 Szczytno, okręg - 51,107 Szczytno, powiat - 30, 67, 68, 70,141,149, 196, 212, 213, 221 Szestno, okręg - 14,107 Szlezwik-Holsztyn ֊ 41 Sztum -195 Sztynort - 34 Szwajcaria - 8,16,112 Szyldak - 127 Śląsk - 8,13,18, 49, 51, 64, 211 Śląsk Cieszyński - 47, 80, 81, 86, 202 Śląsk Dolny -110 Śląsk Górny ֊ 47 Śląsk Opolski ֊ 146 Śląsk Wrocławski - 47 Świętajno - 44,140,141,163, 204
świętomiejski powiat - patrz powiat Siekierka Świnoujście - 94 Tannenberg - 85,107, 201 Tapiewo ֊ 124 Teheran ֊ 93, 95,110,113,133,195, 210 Turowo, wieś k. Ełku ֊ 44 Turowo, wieś k. Pisza - 74 Turyngia ֊13 Tylża -16, 36 Tyrowo ֊ 127 Ukraina -110 Ukraińska SRR -110 USA-93, 94,166,194,195 Ustrzyki Dolne -141 Uzdowo ֊ 184 Verdun - 40, 41, 54, 220 Waplewo -126 warmińsko-mazurskie województwo - 174 Warszawa - 9, 49, 50, 57, 64, 69, 81, 82, 84, 85, 90, 91, 95, 98,105-109,119,122, 133, 138,139,152,160,163,169,182,191,193, 194,197, 203, 205-208, 218 Wawrochy - 205 Welawa -193 Westfalia ֊ 13, 43, 44-46, 85,167 węgoborskie (węgorzewskie) starostwo - 11 Węgorzewo (niem. Angerburg), miasto ֊27, 43, 30,196 Węgorzewo, powiat ֊ 15,18,196 węgorzewski powiat -196 węgorzewskie starostwo -11 Węgorzyn (niem. Angerburg) - patrz Węgorzewo 241
Węgry - 94, 113 Wiedeń - 41 Wielbark ֊ 43, 55 Wieliczki - 21 Wielka Brytania - 93, 94,178,195 Wielkopolska - 13, 36, 48, 50, 52, 194, 210 Wierzbowo - 87 Wileńszczyzna -110 Wittenberga - 22 Włochy - 66 Wolne Miasto Gdańsk - 94 Wołyń - 55, 87,110,183 Wrocław - 40 Wymój -115 Wysoka -192 Wystruć -16,124 Zagłębie Ruhry ֊ 44, 71 Zakroczym - 21 Zakrzewo - 87 Zalew Wiślany -12 Zaolzie - 80, 81 Ządzbork (niem. Sensburg) ֊ patrz Mrągowo ządzborski (mrągowski) powiat - 18 Zgorzelec -156 Ziemia Chełmińska - 12,14,192 Ziemia Dobrzyńska -15 Ziemia Malborska - 89 Ziemia Michałowska ֊ 192 Ziemia Sasinów ֊ 12,14 Ziemia Złotowska - 204 Złotowo - 204 ZSRR ֊ 93, 94, 97, 98,110,114,123,124, 195, 212, 215
|
| adam_txt |
Janusz Małłek
Zanik
ludu mazurskiego
Spis treści
Uwagi wstępne 7
Polskie osadnictwo na Mazurach 10
Tożsamość regionalna i narodowa Mazurów 19
Germanizacja szkolnictwa na Mazurach w XIX wieku 29
Procesy germanizacyjne w Kościele Ewangelicko-Unijnym na Mazurach w XIX wieku 35
Germanizacja Mazurów w wojsku pruskim w XIX i pierwszej ćwierci XX wieku 39
Emigracja Mazurów do Westfalii przyśpiesza ich germanizację w końcu XIX wieku 43
Czy Mazury mogły odrodzić się narodowo w XIX i początkach XX wieku? 47
Plebiscyt z 11 lipca 1920 roku końcem polskiej „kwestii mazurskiej? 56
„Zagłada ludu mazurskiego 60
Ruch polski i ruch separatystyczny na Mazurach w okresie międzywojennym 66
Działdowszczyzna - „Mazurski Piemont? 80
Sprawa mazurska w latach II wojny światowej 93
Polskie są Mazury Zanik ludu mazurskiego 119
Lata 1945-1956 Weryfikacja Repolonizacja 122
Lata 1956-1970 Łączenie rodzin 156
Lata 1970-1989 Ostatnia faza emigracji Mazurów 168
Mniejszość niemiecka Epilog 173
Aneksy
Sprawozdanie roczne zarządu Związku Mazurów
za drugi rok regulujący sprawozdawczy 1937 181
Memoriał Związku Mazurów z 1944 roku 191
Karol Małłek, Dopiero po dwudziestu dziewięciu latach 203
Wykaz najczęściej używanych skrótów 209
Bibliografia 210
Indeks osobowy 230
Indeks nazw geograficznych 238
Spis treści Uwagi wstępne. 7 Polskie osadnictwo na Mazurach. 10 Tożsamość regionalna i narodowa Mazurów. 19 Germanizacja szkolnictwa na Mazurach w XIX wieku. 29 Procesy germanizacyjne w Kościele Ewangelicko-Unijnym na Mazurach w XIX wieku.35 Germanizacja Mazurów w wojsku pruskim w XIX i pierwszej ćwierci XX wieku. 39 Emigracja Mazurów do Westfalii przyśpiesza ich germanizację w końcu XIX wieku. 43 Czy Mazury mogły odrodzić się narodowo w XIX i początkach XX wieku?.47 Plebiscyt z 11 lipea 1920 roku końcem polskiej „kwestii mazurskiej"?.56 „Zagłada ludu mazurskiego”. 60 Ruch polski i ruch separatystyczny na Mazurach w okresie międzywojennym.66 Działdowszczyzna ֊ „Mazurski Piemont”?. 80 Sprawa mazurska w latach II wojny światowej. 93 Polskie są Mazury. Zanik ludu mazurskiego. 119 Lata 1945-1956. Weryfikacja.
Repolonizacja. 122 Lata 1956-1970. Łączenie rodzin.156 Lata 1970-1989. Ostatnia faza emigracji Mazurów. 168 Mniejszość niemiecka. Epilog. 173 Aneksy Sprawozdanie roczne zarządu Związku Mazurów za drugi rok regulujący sprawozdawczy 1937.181 Memoriał Związku Mazurów z 1944 roku.191 Karol Małłek, Dopiero po dwudziestu dziewięciu latach.203 Wykaz najczęściej używanych skrótów.209 Bibliografia. 210 Indeks osobowy. 230 Indeks nazw geograficznych. 238
Bibliografia I. Źródła archiwalne i drukowane Archiwum Karola Małłka. Archiwum Państwowe w Olsztynie, syg. 1141/854, Streszczenie materiałów sprawy ob. Małłka Karola. Archiwum Państwowe w Olsztynie, Zespół Komitetu Wojewódzkiego PZPR Kancelaria I Sekretarza, syg., 1141/854, Sytuacja społeczno-polityczna w latach 1954-1957. W. Chojnacki, Polska akcja narodowo-uświadamiająca na Mazurach przed I wojną światową. Wybór materiałów źródłowych z lat 1910-1914, „Zapiski historyczne”, t. XXI, z. 3-4. Die Kartei Ehmer Ansiedler in nördlichen Ostpreussen nach dem grossen Pest von 1709, bearb. von F. Ströfer, Hamburg 1988. Die polnische Sprachfrage in Preussen. Wybór materiałów zebranych i opafrzonych komentarzem przez Gustawa Gizewiusza, przygot. i przedmową oraz skorowidzem opatrzył W. Chojnacki, Poznań 1961. Dziennik Urzędowy Ministerstwa Ziem Odzyskanych, 1946, nr 4, poz. 26. Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, 1946, nr 15, poz. 106; 1951 r., nr 4, poz. 25. Instytut Pamięci Narodowej, Oddział w Białymstoku, syg. 084/188, 084/459. Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski, 1.1, Poznań 1877, nr 207, s. 176. Luteranie i metodyści na Mazurach 1945-1957. Wybór materiałów, zebrał i oprać. K. Urban, Kraków 2000. Mazury i Warmia 1800-1870. Wybór źródeł, oprać. W. Chojnacki, Wrocław 1959. Niemcy w Polsce 1945-1950. Wybór dokumentów, pod red. W. Borodzieja i H. Lemberga, 1.1., Władze centralne i województwo olsztyńskie, oprać. W. Borodziej i C. Craft, Warszawa 2000. Okrąg Mazurski w raportach Jakuba Prawina, Wybór dokumentów. 1945, przygot. do druku T. Baryła, Olsztyn 1996. Preussisches
Urkundenbuch, 1.1, cz. 1, Königsberg 1882, nr 127. Rok 1956 na Warmii i Mazurach. Wybór źródeł, wyd. B. Łukaszewicz, Olsztyn 1998. Teheran - Jałta - Poczdam. Dokumenty konferenqì szefów rządów trzech wielkich mocarstw, Warszawa 1973. Urkundenbuch zur Reformationsgeschichte des Herzogthumbs Preussen, hrsg. v. Paul Tschackert, Bd. 1-3, Leipzig 1890. Gesetz über die Verfassung der Deutschen Evangelischen Kirche vom 14 Juli 1933, „Reichsgesetzblatt”, T. 1, Berlin, 15 Juli 1933, nr. 80. Vertreibung aus dem Osten. Deutsche und Polen erinnern sich, hrsg. von H. J. Bömelburg, R. Stössinger, R. Traba, Olsztyn 2000. 210
Vertreibung und Vertreibungsverbrechen 1945-1948. Bericht des Bundesarchivs vom 28. Mai 1974. Archivalien und ausgewählte Erlebnisgerichte, Bonn 1989. Warmiacy i Mazurzy w PRL. Wybór dokumentów. Rok 1945, przygot. do druku T. Baryła, Olsztyn 1994. Ze znakiem „P”. Relacje i wspomnienia z robót przymusowych w Prusach Wschodnich w latach II wojny światowej, wstęp, wybór i oprać. B. Koziełło-Poklewski, B. Łukaszewicz, Olsztyn 1985. II. Prasa „Gazeta Działdowska” 1924. „Gazeta Mazurska” 1931. „Głos Pomorski” 1924. „Masurische Storchenpost” 2008, 2017, 2018. „Robotnik” 1924. III. Opracowania, relacje i wspomnienia D. Achremczyk, Bolesław Wytrążek - założyciel Liceum Pedagogicznego w Mrągowie, „Mrągowskie Studia Humanistyczne”, 2000, t. II. Altpreussische Biographie, Bd. II, Marburg 1969. W. Anders, Bez ostatniego rozdziału. Wspomnienia z lat 1939-1946, Londyn 1959. D. H. Anoldt, Kuzgefasste Nachrichten von allen der Reformation an den Lutherischen Kirche in Ostpreussen gestandenen Predigern, Königsberg 1777. S. Augusiewicz, Działania militarne w Prusach Książęcych w latach 1656-1657, Olsztyn 1999. S. Augusiewicz, Najazdy tatarskie na Prusy Książęce (1656-1657). Legendy i fakty, KMW, 1995, nr3. A. Beevor, Berlin 1945 Upadek, tłum. J. Kozłowski, Warszawa 2004. L. Belzyt, Między Polską a Niemcami. Weryfikacja narodowościowa i jej następstwa na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1945-1950, Toruń 1996. L. Belzyt, Pruska statystyka językowa (1825-1911), a Polacy zaboru pruskiego, Mazur i Śląska, Zielona Góra 2013. L. Belzyt, Sprachliche Minderheiten in preussíschen Staat 1815-1914.
Die preussische Sprachstatistik in Bearbeitung und Kommentar, Marburg 1998. 211
G. Białuński, Bevölkerung und Siedlung im ordensstaatlichen und herzoglichen Preussen im Gebiete der Grossen Wildnis bis 1568, Hamburg 2009. G. Białuński, Józef Ostaszewski o Mazurach, RM, 1999, է. 4. G. Białuński, Kolonizacja „Wielkiej Puszczy” (do 1568 roku) - starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (wągrzewskie), Olsztyn 2002. G. Białuński, Osadnictwo regionu Wielkich Jezior Mazurskich od XIV do początków XVIII w. Starostwa leckie (giżyckie) i ryńskie, Olsztyn 1995. G. Białuński, Przemiany społeczno-ludnościowe południowo-wschodnich obszarów Prus Krzyżackich i Książęcych (do 1568 roku), Olsztyn 2001. G. Białuński, Siedlungswesen im Bereich der Grossen Masurischen Seen vom 14. bis zum 18. Jahrhundert-Ämter Lötzen und Rhein, Hamburg 2005. G. Białuński, Studia z dziejów plemion pruskich ijaćwieskich, Olsztyn 1999. W. Bieńkowski, Krzysztof Celestyn Mrongowiusz 1764-1855. W służbie umiłowanego języka, Olsztyn 1983. L. Biewer, Die Lage Ostpreussens 1918 und 1919. Gedanken des Diplomaten Rudolf Nadolny zur politischen Gliederung des Deutschen Reiches, „Preussenland”, Jhrg. 21-25,1983-1987. V. J. Birstein, Smiersz. Tajna broń Stalina. Sowiecki kontrwywiad wojskowy podczas II wojny światowej, przeł. T. Fiedorek, Kraków 2013. M. Biskup, G. Labuda, Dzieje Zakonu Krzyżackiego w Prusach, Gdańsk 1988. R. Blanke, Polish-speaking Germans? Language and National identity amoung the Masurians since 1871, Köln 2001. D. Blumenwitz (hrsg.), Flucht und Vertreibung, Köln 1987. H. Boockmann, Ostpreussen und Westpreussen, Berlin 1992. H. Bork, Zur Geschichte des
Nationalitätenproblems in Preussen. Die Kirchenpolitik von Schön in Ost- und Westpreussen 1815-1943, Leipzig 1933. D.H. Braun, Aus der Masurischen Heimat, Angerburg 1926. J. Brehm, Entwicklung der evangelischen Volksschule in Masuren, Bialla 1914. W. Brenda, Deportacje Warmii i Mazur do ZSRR w 1945 roku w świetle zeznań świadków, RM, 2016, t. 20. W. Brenda, Nastroje i poglądy ludności autochtonicznej w powiecie Szczytno w latach 1950-1953 w świetle dokumentów władz bezpieczeństwa, RM, 2009,1.13. A. Burda, Przymrozki i odwilże. Wspomnienia z lat 1945-1957, Lublin 1987. Cz. Brzoza, Wielka Historia Polski, t. 9, Polska w czasach niepodległości і II wojny światowej, Kraków 2001. P. Bystrzycki, Działdowszczyzna w latach II Rzeczypospolitej. Życie społeczno-polityczne, Olsztyn 1997. Henryk Chałupczak, II Rzeczpospolita a mniejszość polska w Niemczech, Poznań 1992. 212
T. Cieślak, Prasa polska na Mazurach i Warmii 1718-1939, Olsztyn 1964. T. Cieślak, Problem „gadzinówek” na Mazurach, KMW, 1959, nr 1. E. Cieślak, Prusy Książęce na drogach integracji z Brandenburgią w latach 1657-1772, [w:] Historia Pomorza, t. II, cz. II do roku 1815, pod red. G. Labudy, Poznań 1984. J. Chłosta, Czasopismo „Mazur" z lat 1928-1939, KMW, 1976, nr 4. J. Chłosta, Deportacje ludności cywilnej Prus Wschodnich do pracy w głąb ZSRR w 1945 r. (na podstawie wspomnień), RM, 2004, t. 8. J. Chłosta, Mazurskie biografie. Jan Lippert, RM, 1999, t. 4. J. Chłosta, Mazurskie biografie. Leydingowie, RM, 2002, t. 6. J. Chłosta, Nigdy nie wypuszczał pióra z ręki. Wspomnienia o Władysławie Ogrodzińskim, Olsztyn 2013. J. Chłosta, Szczycieńskie biografie, [w:] Powiat Szczytno. Przeszłość - współczesność, praca zbiorowa pod red. G. Jasińskiego, Z. Kudrzyckiego i A. Misiuka, Szczytno 2006. W. Chojnacki, Bibliografia polskich druków ewangelickich ziem zachodnich i północnych 1530-1939, Warszawa 1966. W. Chojnacki, Działalność Marcina Giersza w świetle jego kórnickich „Tek”, „Pamiętnik Biblioteki Kórnickiej”, 1955, t. 5. W. Chojnacki, Ludność polska na Mazurach, [w:] Historia Pomorza, t. II, cz. II, Poznań 1984. W. Chojnacki, Osadnictwo polskie na Mazurach w ΧΙΠ-XVII w., [w:] Szkice z dziejów Pomorza, t. 2, Warszawa 1959. W. Chojnacki, Stosunki kulturalne na Mazurach w XVI-XVII wieku, [w:] Szkice z dziejów Pomorza, Warszawa 1959. W. Chojnacki, Zbory ewangelickie w Prusach Wschodnich wXVI-XX w., „Reformacja w Polsce”, 1955, R. 12. A. Chojnowski, Związek Mazurów w Działdowie
(1935-1939), „Przegląd historyczny”, 1975, t. 66, z. 2. Z. Chojnowski (oprać.), Zwierzyniec mazurski. Bajki, Dąbrówno 2016. E. Cyfus, Moja Warmia, Dąbrówno 2012. J. Czołgoszewski, Więziennictwo okresu stalinowskiego na Warmii i Mazurach w latach 1945-1956, Olsztyn 2002. Deklaracja polsko-niemiecka o niestosowaniu przemocy z dnia 26 stycznia 1934 r., Studia pod red. M. Wojciechowskiego, Toruń 2005. Deportation, Flucht und Vertreibung. Ein Rückblick nach 40 Jahren, München 1985. K. Dieckert, H. Grossmann, Bój o Prusy Wschodnie. Kronika dramatu 1944-1945, Gdańsk 2011. J. Długosz, Dziejów polskich ksiąg dwanaście, t. 5, przekł. K. Mecherzyńskiego, Kraków 1868. A. Fürst zu Dohna-Schlobitten, Erinerungen eines alten Ostpreussen, Berlin 1989. 213
Dokumentation der Vertreibung, Bd. 1/2, bearb. von T. Schieder, Bonn 1953. M. Dönhoff, Namen die keiner mehr nennt, München 1979. M. Dönhoff, Nazwy, których nikt już nie wymienia, przeł. G. Supady, Olsztyn 2001. В. Domagała, O procesie zadomowienia na Warmii i Mazurach po 1945 r., [w:] Życie codzienne na dawanych ziemiach pruskich. Świadectwo przeszłości, red. S. Achremczyk, Olsztyn 2002. B. Domagała, Próby przekształcenia świadomości Mazurów i Warmiaków we wspomnieniach uczest ników Mazurskiego Uniwersytetu Ludowego w Rudziskach Pasymskich, [w:] Wysiedlać czy repolonizować, Olsztyn 2001. B. Domagała, Kształtowanie się tożsamości narodowej młodego pokolenia Mazurów w życiorysach wychowanków Mazurskiego Uniwersytetu Ludowego, KMW, 1991, nr 3. A. Döhring, Über die Herkunft der Masuren, Königsberg 1910. Drukarze dawnej Polski od XV do XVIII wieku, է. 4, Pomorze, oprać. A. Kawecka-Gryczowa i K. Korotajowa, Wrocław 1962. G. Dusterhaus, Das ländliche Schulwesen im Herzogtum Preussen im 16. und 17. Jahrhundert, Bonn 1975. K. Fiedor, Antypolskie organizacje w Niemczech 1918-1913, Wrocław 1973. K. Fiedor, Bund Deutscher Osten w systemie antypolskiej propagandy, Warszawa 1977. K. Fiedor, Formy antypolskiej działalności w Prusach Wschodnich w latach 1918-1939, KMW, 1967, nr 4. T. Filipkowski, Historyk regionalista (Tadeusz Młodkowski), „Mrągowskie Studia Humanistyczne”, 2000, է. II. T. Filipkowski, Próby pozyskania dla polskości Warmiaków i Mazurów po 1945 roku, [w:] Wysiedlać czy repolonizować, Olsztyn 2001. T. Filipkowski, Zagadnienia Prus Wschodnich w memoriałach przedłożonych
Polskiemu Komitetowi Wyzwolenia Narodowego, KMW, 1980, nr 1. T. Filipkowski, Oświata na Warmii i Mazurach w latach 1945-1956, Olsztyn 1978. G. Fittkau, Mój trzydziesty trzeci rok życia, Olsztyn 1994. S. Flis, Dżuma na Mazurach i Warmii w latach 1708-1711, KWM, 1960, nr 4. B. Franken, Der grosse Flucht, München 1977. J. Frenzei, Beschreibung des Kreises Oletzko Regierungsbezirks Gumbinnemn in geschichtlicher, statistischer und topographisches Beziehung, Marggrabowa 1870. K. Friedrich, Inne Prusy. Prusy Królewskie i Polska między wolnością a wolnościami (1569-1772), Poznań 2005. A. Friszke, Ksiądz Edmund Friszke - dramat polskiego ewangelika, [w:] Ewangeliccy duchowni i parafianie. Powojenne lata w Olsztynie i na Mazurach, Olsztyn 2007. M. Gałęziowska, Tożsamość oreanizacvina mniejszości niemieckiej na Warmii i Mazurach, Olsztyn 2017. 214
F. Gause, Dzieje okręgu i miasta Działdowa, przeł. M. Szymańska-Jasinska, wstęp i oprać. G. Jasiński, Działdowo 2015. E. Gellner, Narody i nacjonalizm, Warszawa 1991. M. Gerss (Giersz), Człowiek z pogranicza, praca zbiorowa pod red. Z. Chojnowskiego, Olsztyn 2008. J. Giertych, Oblicze religijno-narodowe Warmii i Mazur, ziem etnicznie polskich na podłożu pruskim, [w:] „Sacrum Poloniae Milennium. Rozprawy ֊ szkice - materiały historyczne”, Rzym 1957, t. 4. W. Gieszczyński, Państwowy Urząd Repatriacyjny na Warmii i Mazurach (1945-1950), Olsztyn 1999. W. Gieszczyński, Wysiedlenie ludności niemieckiej z Polski w latach 1945-1949, Zielona Góra 1999. R. Giordano, Ostpreussen ade. Reise durch ein melancholisches Land, München 1997. [G. Gizewiusz], Die polnische Nationalität in Preussen. Eine Zusammenstellung von dahin einschlagenden Aktenstücken und Journalartikeln, Leipzig 1843. [G. Gizewiusz], Die polnische Sprachfrage in Preussen. Eine Zusammenstellung von dahin eingeschlagen den Aktenstücke und Journalartilen, Leipzig 1845, Hf. 1-3. G. Gizewiusz, Polska kwestia językowa w Prusach. Die polnische Sprachfrage in Preussen. Wybór materiałów zebranych i opatrzonych komentarzem przez Gustawa Gizewiusza, reedycję przygot. i przedmową oraz skorowidzem opatrzył W. Chojnacki, Poznań 1961. B. I. Glebov, Vostočna Prussia. Kratkij spravočnik, Moskwa 1944. T. Gliniecki, Polityczne przyczyny i konsekwencje Rozkazu nr 006. Zachowanie żołnierzy Armii Czerwonej podczas ofensywy na Prusy Wschodnie w 1945 r., [w:] Misja wojska: strategia i bezpieczeństwo państwa, red. naukowa T. Panecki, J.
Smoliński, Warszawa 2019. H. Gollub, Der heutige Stand der Masuren forschung, Prussia, t. 26,1923. H. Gollub, Die Masuren. Der ostdeutsche Volksboden, Breslau 1926. H. Gollub, Masuren, Königsberg-Breslau 1934. M. Golon, Ludność cywilna deportowana z Europy Środkowo-Wschodniej do obozów pracy Głównego Zarządu NKWD DS Jeńców Wojennych i Internowanych w ZSRR w latach 1945-1950, [w:] Migracje polityczne XX wieku. Migracje i społeczeństwo 4, pod red. J.E. Zamojskiego, Warszawa 2000. M. Golon, Przyczyny deportacji ludności niemieckiej z Pomorza Gdańskiego do obozów pracy w ZSRR w dokumentacji radzieckich władz bezpieczeństwa, [w:] Ludność niemiecka na ziemiach polskich w latach 1939-1945 i jej powojenne losy, pod red. W. Jastrzębskiego, Bydgoszcz 1995. B. Gołębiowski, Przeszłość staje cieniem. Notatnik październikowy [19]56, Łomża 2007. W. Gomułka, Pamiętniki, 1.1, red. naukowa A. Werblan, Warszawa 1994. K. Górski, Zakon Krzyżacki a powstanie państwa pruskiego, Wrocław 1977. K· Górski, Zanik dawnych Prusów, „Zapiski historyczne”, 1982, t. XLVII, z. 4. K· Górski, Związek Pruski i poddanie się Prus Polsce, Poznań 1949. 215
M. Görtemaker, Kleine Geschichte der Bundesrepublik Deutschland, Bonn 2004. G. Grass, Idąc rakiem, Gdańsk 2002. В. Groniowska, Rola Prus Wschodnich w powstaniu styczniowym, KMW, I960, nr 1. R. Gross, Przemiany gospodarcze wsi na Warmii i Mazurach w latach 1945-1956, Olsztyn 2009. W. Grosse, Führer über die ostpreussischen Schlachtfelder, Berlin 1939. Grundriss zur deutschen Verwaltungsgeschichte 1815-1945, Bd. 1, Ost-und Westpreussen, hrsg. W. Hubatsch, Marburg 1975. T. Grygier, Hitlerowska polityka narodowościowa w Prusach Wschodnich, KMW, 1969, nr 2, s. 159-186. T. Grygier, Początki ruchu ludowego na Mazurach (1896-1902), KMW, 1960, nr 67. T. Grygier, Zagadnienie szkolne na Warmii i Mazurach a Kulturkampf, „Studia Warmińskie”, XI, 1974. M. Grygo, Karol Mailek und das Schicksal der Masuren, „Masurische Storchenposť, 27. Jhrg., August 2017, Nr 8. M. Grygo, Migracja ludności mazurskiej i akcje weryfikacji, „ankietyzacji’’ i „paszportyzacji” w powiecie szczycieńskim w latach 1945-1955, RM, 2001, t. 5. W. Gumiński, Niełatwe decyzje, [w:] Jakub Prawin. Wspomnienia, Warszawa 1959. I. Gundermann, Die Anfänge der ländlichen evangelischen Pfarrbibliotheken im Herzogtum Preussen, „Blätter für deutsche Landesgeschichte”, Jg. 110,1974. A. Harnoch, Chronik und Statistik der evangelischen Kirchen in den Provinzen Ost- und Westpreussen, Neidenburg 1890. Ch. Hartknoch, Alt und Neues Preusssen, Frankfurt und Leipzig 1684. S. Hartmann, Zur nationalpolnischen Bewegung und zur preussischen Politik in Masuren vor dem ersten Weltkrieg, „Zeitschrift für Ostforschung”, 1993, 42. J. Heckmann,
Ostpreussen und Westpreussen in deutscher und polnischer Sicht. Landeshistorie als beziehungsgeschichtliches Problem, Wiesbaden 1996. F.W. Henning, Der Einfluss des Ersten Weltkriegs, [w] : Handbuch der Geschichte Ost und Westpreussen, T. III, Lüneburg 1994. R Hensel, Die evangelischen Masuren in ihrer kirchlichen und nationalen Eigenart, Königsberg 1908. S. Herbst, Świadomość narodowa na ziemiach pruskich wXV-XVII, KMW, 1962, nr 1. D. Herz-Eichenrode, Die Wende zum Nationalsozialismus im südlichen Ostpreussen 1930-1932. Zugleich ein Beitragzur GeschichteMasurenstums, „Olsztyńskie Studia Niemcoznawcze”, 1986,1.1. D. Hertz-Eichenrode, Politik und Landwirtschaft in Ostpreussen 1919-1930, Köln 1969. Historya о woynie miądzy Francyą a Niemcami roku 1870/1871, ułożył i wydał M. Gerss, Królewiec 1871. 216
Historia Pomorza, t. V (1918-1939), ez. I, Toruń 2015. W. Hubatsch, Masuren und Preussisch-Lithauen in der NationaHtätpolitik Preussens 1870-1920, „Zeitschrift für Ostforschung”, Erster Teil, 1965, Bd. 14, Hf. 4; Zweiter Teil, 1966, Bd. 15, Hf. 1. H. Jabłonowski, Wieviel Polen hat es vor dem Zweiten Weltkrieg in Ostpreussen gegeben?, „Acta Prussica, Abhandlungen zur Geschichte Ost- und Westpreussens, Fritz Gause zum 75. Geburtstag”, Würzburg 1968. S. Jankowiak, Wyjazdy ludności niemieckiej z Pomorza, Mazur i Warmii w latach 1945-1959, [w:] Pomorze - trudna ojczyzna, pod red. A. Saksona, Poznań 1996. K. Jankun, Luka w życiorysie Gustawa Leydinga-Mieleckiego, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej”, 2005, nr 9-10. G. Janusz, Ochrona mniejszości narodowych w Europie, Lublin 2011. G. Jasiński, Akcja represyjna wobec ludności niemieckiej w województwie olsztyńskim przed wyborami do Sejmu w 1952 roku, KMW, 2012, nr 1, dokończenie nr 2. G. Jasiński, Ewangelickie seminarium nauczycielskie w Rozogach (1866-1884), KMW, 2000, nr 3, s. 383-423. G. Jasiński, Grupa autochtonów o profaszystowskim nastawieniu zostanie pozbawiona kierowniczego czynnika.” Okoliczności aresztowania księdza Jerzego Sachsa, Emila Leyka i Waltera Późnego, KMW, 2010, nr 4. G. Jasiński, Jan Jenczio (1797-1884) - mazurski gospodarz Markowskich, KMW, 1991, nr 2. G. Jasiński, Kościół Ewangelicki na Mazurach (1817-1914), Olsztyn 2003. G. Jasiński, Kościół Ewangelicki w Prusach Wschodnich w latach 1817-1918, [w:] W 500-lecie Reformacji (1517-2017). Z dziejów Kościołów Ewangelickich w dawnych Prusach Królewskich i
Książęcych, t. II, Tereny dawnych Prus Książęcych, red. naukowa J. Kłaczków, G. Jasiński, P. Birecki, Toruń 2017, s. 139-245. G. Jasiński, Mazurska Partia Ludowa. Próba oceny roli i znaczenia, „Masovia”, 1997,1.1. G. Jasiński, Mazurzy w drugiej połowie XIX wieku. Ksztahowanie się świadomości narodowej, Olsztyn 1994. G. Jasiński, Mniejszości narodowe na Warmii i Mazurach (1945-1989). Stan badań, [w:] „WarmińskoMazurskie studia z historii najnowszej”, 1.1, pod red. D. Krysiaka, Olsztyn 2016. G. Jasiński, Pomiędzy sektą a Kościołem. Gromadkarze litewscy i mazurscy w XIX wieku (do 1885 r.), KMW, 1999, nr 1. G. Jasiński, Ruch polski w powiecie szczycieńskim w latach 1896-1939, [w:] Powiat szczycieński. Przeszłość-współczesność, praca zbiorowa pod red. G. Jasińskiego, Z. Kudrzyckiego i A. Misiuka, Szczytno 2006. G. Jasiński, Słownik duchownych ewangelickich na Mazurach w XIX wieku (1817-1914), Dąbrówno 2015. G. Jasiński, Statystyka językowa powiatu mrągowskiego za lata 1824-1840, KMW, 2009, nr 3. G. Jasiński, Statystyki językowe powiatów mazurskich z pierwszej połowy XIX wieku (do 1862), KMW, 2009, nr 1. 217
G. Jasiński, Wprowadzenie, [w:], К. Obitz, Dzieje ludu mazurskiego, Dąbrówno 2007. G. Jasiński, Wśród swoich czy obcych? Wychodźstwo Mazurów do Zachodnich Niemiec w XIX wieku, „Masovia”, 2001, t. 4. J. Jasiński, Kwestia mazurska w ujęciu profesora Hubatscha, KMW, 1968, nr 2. J. Jasiński, Mity mazurskie w świetle opracowania Berndta Martina, RM, 2001, t. 5. J. Jasiński, Polityka germanizacyjna i obrona przed nią w Prusach Wschodnich i Zachodnich, [w:] Historia Pomorza, red. G. Labuda, t. III (1815-1850), cz. 2, Zagadnienia polityczne, narodo wościowe i wyznaniowe, Poznań 1996. J. Jasiński, Polityka językowa Theodora von Schöna w pierwszej połowie XIX wieku, [w:] idem, Między Prusami a Polską. Rozprawy i szkice z dziejów Warmii i Mazur w XVIII-XX wieku, Olsztyn 2003. J. Jasiński, Proboszcz i superintendent ełcki Tymoteusz Krieger - zapomniany rzecznik języka pol skiego na Mazurach w pierwszej połowie XIX wieku [w:] idem, Między Prusami a Polską. Rozprawy i szkice z dziejów Warmii i Mazur, Olsztyn 2003. J. Jasiński, Zagadnienia polityczne, narodowościowe i wyznaniowe, [w:] Historia Pomorza, pod red. G. Labudy, t. III, cz. 2, Poznań 1996. J. Jasiński, J. Mailek, Kancjonał mazurski. Przedwczoraj, wczoraj, obecnie, Olsztyn 2017 (komentarz + reprint). S. Jędrychowski, Przedstawicielstwo PKWN w Moskwie. Do użytku wewnętrznego, Warszawa 1987. R. Józków, Arno Kant ֊ działacz społeczny i muzyczny Działdowszczyzny, KMW, 1973, nr 1-2. J. Judziński, Tadeusz Grygier (1916-2000), KMW, 2000, nr 4. J. Jurkiewicz, Tajne posiedzenie Rady Ligi Narodów w grudniu 1927 roku i spotkanie
Piłsudskiego ze Stressemanem, „Sprawy Międzynarodowe”, 1960, nr 2. H. Kahle, Lehrplan für einklassige utraquistischen Schule, Berlin 1871. M. Kajka, Pieśni mazurskie, oprać, i wstęp J. Jasiński, Ogródek 2014. A. Kant, K. Małłek, Mazurski Śpiewnik Regionalny, Działdowo 2013. G. Karweina, Der grosse Treck, Stuttgart 1958. K. Kasiske, Die Siedlungstätigkeit des Deutschen Ordens in östlichen Preussen bis zum Jahre 1400, Königsberg 1934. D. Kasparek, Jan Karol Sembrzycki 1856-1919. Mazur na rozdrożu narodowym, Olsztyn 1988. R. Kempa, Prusy Wschodnie w polityce niemieckiej Józefa Piłsudskiego, „Białostockie Teki Historyczne”, 2013, t. II. W. Kętrzyński, O ludności polskiej w Prusiech niegdyś krzyżackich, wstępem poprzedził G. Białuński, Olsztyn 2009,1.1 tekst, t. II indeks. W. Kętrzyński, O Mazurach, oprać, i wstępem poprzedził J. Jasiński, Olsztyn 1988. W. Kętrzyński, Szkice, oprać, i wstępem poprzedził A. Wakar, Olsztyn 1984. W. Kętrzyński, Z dziejów mojej młodości, [w:] idem, Szkice, oprać, i wstępem poprzedził A. Wakar, Olsztyn 1977. 218
F. Klier, Verschleppt ans Ende der Welt. Schicksale deutschen Frauen in sowjetischen Arbeitslagern, Berlin 1996. F. Koch, Die ältesten Visitationsberichte über Masurische Kirchen- und Schulverhältnisse aus den Jahren 1529 u. 1531, „Ostdeutsche Monatshefte für Erziehung und Unterricht”, 1904, Bd. 2. F. Koch, Die Visitationsberichte über masurische Kirchen- und Schulverhältnisse aus den Jahren 1529 und 1531, „Ostdeutsche Monatshefte für Erziehung und Unterricht”, 1904, Bd. 2. F. Koch, Kirchen- und Schulverhältnisse im Herzogtum Preussen in den Jahren 1568, 69, 70, „Ostdeutsche Monatshefte für Erziehung und Unterricht”, 1903, Bd. 1. F. Koch, Masurische Kirchen und Schulverhältnisse in den Jahren 1579 und 1581, „Ostdeutsche Monatshefte für Erziehung und Unterricht”, 1904, Bd. 2. K. Kończal, Gewalt, Eigentum und Indemnität in Ostpreussen nach dem Zweiten Weltkrieg. Das masurische Schicksal, „Masurische Storchenpost”, 29. Jhg., Februar 2008, Nr 2. L. Kopelew, Aufbewahren für alle Zeiten, Hamburg 1992. L. Kopelev, Hranit večno, Moskwa 2004. J. Korbel, Emigracja z Polski do RFN w świetle statystyki i analiz (1952-1985), Opole 1986. M. T. Korejwo, Na północ od Warszawy, Olsztyn 2016. J. Korkozowicz, Z literatury i pamięci. Wybór felietonów, Dąbrówno 2006. K. Korzon, Wojciech Kętrzyński 1838-1918, Zarys biograficzny, Wrocław 1993. A. Kossert, Kalte Heimat. Die Geschichte der deutschen Vertriebenen nach 1945, München 2008. A. Kossert, Masuren. Ostpreussen vergessenes Süden, Berlin 2001. A. Kossert, Mazury. Zapomniane południe Prus Wschodnich, przeł. В. Ostrowska, Warszawa 2014. A.
Kossert, Preussen, Deutsche oder Polen? Die Masuren im Spannungsfeld des ethnischen Nationalismus 1870-1956, Wiesbaden 2001. A. Kossert, Prusy Wschodnie. Historia i mit, tłum. В. Ostrowska, Warszawa 2009. E. Kowalczyk, Dzieje granicy mazowiecko-krzyżackiej, między Drwęcą a Pisą, Warszawa 2003. M. Kowalczyk, Franciszek Sikora (1905-1977) - nauczyciel, inspektor, kurator oświaty, „Mrągowskie Studia Humanistyczne”, 2001, t. III. B. Koziełło-Poklewski, Kształtowanie się postaw politycznych ludności Mazur w okresie międzywojennym, [w:] Zagadnienia narodowościowe w Prusach Wschodnich w XIX і XX wieku, praca zbiorowa pod red. J. Jasińskiego, Olsztyn 1993. B. Koziełło-Poklewski, Memoriał Bund Deutscher Osten z 1940 roku w sprawie polskiej w Prusach Wschodnich, KMW, 1976, nr 3. B. Koziełło-Poklewski, Narodowosocjalistyczna Niemiecka Patia Robotnicza w Prusach Wschodnich 1921-1933, Olsztyn 1995. B. Koziełło-Poklewski, Rozwój społeczno-gospodarczy Warmii i Mazur na tle Prus Wschodnich od połowy XIX w. do roku 1939, [w:] „Kultura ludowa Mazurów i Warmiaków”, Wrocław 1976. 219
G. Krahl, Kirche und Kirchspiel Friedrichshof in alter und neuer Zeit. Ein Beitrag zur Kulturgeschichte Masurens, Orteisburg 1898. Chr. Graf von Krockow, Begegnung mit Ostpreussen, Stuttgart 1994. Ch. Krollmann, Die Besiedlung Ostpreussens durch den Deutsche Ordens, Vierteljahresschrift für Sozial- und Wirtschaftsgeschichte, Bd. 21,1928. E. Kruk, Księża Diecezji Mazurskiej 1945-2000, Olsztyn 2018. E. Kruk, Kilka luźnych zapisków, [w:] Pierwszy między Mazurami. Wspomnienia o Karolu Maliku, wstęp i oprać. J. Chłosta, Olsztyn 1998. E. Kruk, Warmia i Mazury, Wrocław 2013. D. Krysiak, Ewangelicy w Mikołajkach. Dzieje parafii ewangelicko-augsburskiej w latach 1945-2007, Dąbrówno 2010. D. Krysiak, Polska Partia Robotnicza w województwie olsztyńskim w latach 1945-1948. Struktury ֊ kadry - działalność, Olsztyn 2017. Krzysztof Celestyn Mrongowiusz (1764-1855). Księga pamiątkowa pod redakcją W. Pniewskiego, Gdańsk 1933. Z. Kudrzycki, Granica polsko-rosyjska przylegająca do Morza Bałtyckiego 1945-1958, Toruń 2013. Z. Kudrzycki, Procesy modernizacyjne w powiecie szczycieńskim w XIX wieku, [w:] Powiat szczycieński. Przeszłość - współczesność, Szczytno 2006. W. Kuhn, Geschichte der deutschen Ostsiedlung in der Neuzeit, Bd. 1-2, Köln 1955-1957. H. von Lehndorff, Dziennik z Prus Wschodnich. Zapiski lat 1945-1947, tłum. Z. Owczarek, Warszawa 2013. H. Graf von Lehndorff, Ostpreussisches Tagebuch. Aufzeichnungen eines Arztes aus den Jahren 1945-1947, München 1967. F. Leyk, Kilka wspomnień i przypomnień o plebiscycie, [w:] Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu, Olsztyn 1962. F. Leyk, „Masurische
Volks-Zeitung'- organ Mazurskiego Związku Ludowego (fragment wspomnień), KMW, 1967, nr 3. F. Leyk, Wspomnienia działacza plebiscytowego na Mazurach, KMW, 1958, nr 1. I. Lewandowska, Trudne dziedzictwo ziemi. Warmia i Mazury 1945-1989, Olsztyn 2012. I. Lewandowska, E. Cyfus, Elementarz warmiński, Olsztyn 2017. Z. Lietz, Karol Mailek w latach 1920-1939, KMW, 1973, nr 1-2. Z. Lietz, „Mazurski Przyjaciel Ludu”, organ Zjednoczenia Mazurskiego (1923-1928), „Zapiski historyczne”, 1961, t. XXVI, z. 3. Z. Lietz, „Ostdeutscher Heimatdienst: materiały do antypolskiej działalności z lat 1927-1933, KMW, 1959, nr 2. Z. Lietz, Z dziejów gazety „Mazur" (1928-1939), KMW, 1962, nr 3. B. Limanowski, Mazowsze pruskie, Warszawa 1925. 220
D. Łaniec, Województwo olsztyńskie w latach 1945-1948. Studia z odbudowy pozarolniczych działów gospodarki, Olsztyn 1978. J. Ławskł, Mazurskie sprawy. Wokół wspomnień Edwarda Malika, [w:] Protestanci na Mazurach. Historia i literatura. Studia, red. naukowa J. Ławski, D. Zuber, K. Bogusz, Białystok-Ełk 2017. H. Łowmiański, Studia nad dziejami Wielkiego Księstwa Litewskiego, Poznań 1983. H. Łowmiański, Studia nad początkami państwa i społeczeństwa litewskiego, 1.1, Wilno 1931. H. Łowmiański, Polityka ludnościowa Zakonu Niemieckiego w Prusach i na Pomorzu, Gdańsk 1947. Cz. Łuczak, Dzieje gospodarcze Niemiec 1871-1990,1.1, Poznań 2004. B. Łukaszewicz, PSL na Warmii i Mazurach w latach 1945-1947, Olsztyn 1991. E. Małłek, Gdzie jest moja ojczyzna? Wspomnienia, Białystok-Ełk 2016. J. Małłek, Dwie części Prus, Toruń 2015. J. Małłek, „Gdzie się kończy kultura, tam znajdziesz Mazura"? Mazury w ciągu wieków, [w:] Moje Prusy, moje Mazury, Dąbrówno 2009. J. Małłek, Nasza mała ojczyzna Warmia i Mazury - korzenie współczesności, [w:] idem, Od Prus do Mazur, Dąbrówno 2016. J. Małłek, Nieudana próba założenia Państwowej Szkoły Pracy Społecznej w Mikołajkach, [w:] Historia i pamięć. Studia z dziejów XX wieku, Olsztyn 2011 J. Małłek, O Piotrze Artomiuszu, pastorze w kościele NMP w Toruniu i jego twórczości, „Linguistica Copernicana”, 2012, որ 2. J. Małłek, Powstanie poczucia krajowej odrębności w Prusach i jej rozwój w XV i XVI wieku, [w:] idem, Inne szkice pruskie, Dąbrówno 2012. J. Małłek, Regionalna tożsamość oraz etniczne i konfesyjne mniejszości w Prusach w czasach nowożytnych, [w:]
idem, Moje Prusy, moje Mazury, Dąbrówno 2009. J. Małłek, Regionalne i narodowe tożsamości oraz etniczne i konfesyjne mniejszości w Prusach w XIX i XX wieku, [w:] idem, Od Prus do Mazur, Dąbrówno 2016. J. Małłek, Ustawa o rządzie Prus Książęcych z roku 1542, Toruń 1967. J. Małłek, Zróżnicowanie etniczne Mazur w czasach nowożytnych, [w:] idem, Moje Prusy, moje Mazury, Dąbrówno 2009. J. Małłek, M. Małłek, Jednostka i państwo w konfrontacji z epidemia dżumy w Królewcu i na Mazurach w latach 1709-1711, [w:] Między barokiem a oświeceniem. Radości i troski dnia codziennego, pod red. S. Achremczyka, Olsztyn 2006. K. Małłek, Interludium mazurskie. Wspomnienia 1920-1939, Warszawa 1968. K. Małłek, Mazury polskie. Pamiętniki, t. IV, od 2 lutego 1945 do 12 października 1966 r., Olsztyn 2011. K. Małłek, Plon. Dożynki na Mazurach, Koczarki 2014. K. Małłek, Polskie są Mazury, Warszawa 1972. K. Małłek, Z Mazur do podziemia, Warszawa 1970. 221
К. Małłek, Z Mazur do Verdun. Wspomnienia 1890-1919, Warszawa 1967. В. Martin, Mazury: mity i historia, Warszawa 1998. E. Martuszewski, „Die polnische Sprachfrage in Preussen” Gustawa Gizewiuszajako źródło do badań nad dziejami germanizacji szkolnictwa na Mazurach, Olsztyn 2001. E. Martuszewski, Nawet kamień, Łódź 1965. E. Martuszewski, Sprawa zwolnienia radcy Rättiga w 1845 roku, KMW, 1978, nr 3, s. 359-372. Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany, pod red. W. Mierzwy, Dąbrówno 2008. Mazurzy wobec wiary i Kościoła. Ewangelicyzm w relacjach duchownych i nauczycieli w XIX wieku, wstęp, tłum. i oprać, tekstów G. Jasiński i M. Szymańska-Jasińska, Dąbrówno 2018. Mądry przed szkodą. Wspomnienie o Władysławie Gąbiku, oprać. J. Chłosta, Olsztyn 1995. R. Meindl, Ostpreussens Gauleiter. Erich Koch - eine politische Biographie, Osnabrück 2007. R. Michalak, Kościoły protestanckie wobec kwestii repolonizacji ludności rodzimej Warmii i Mazur w łatach 1945-1956, KMW, 1999, nr 3. G. Michels, Passenheim. Zeiten einer Stadt, Leer 1992. W. Mierzwa, Miasteczko, wydanie nowe, rozszerzone, Dąbrówno 2014. W. Mierzwa, Zrozumieć Mazury. Rzecz w 50 odsłonach, Dąbrówno 2019. Mikołaja Kopernika Lokacje łanów opuszczonych (Nicolai Copernici Locationes Mansorum Desertorum), wyd. M. Biskup, Olsztyn 1970. A. Milewska-Młynik, Kolekcja Krzemieniecka Muzeum Niepodległości, „Niepodległość i Pamięć”, 2006,1.13, nr 2. H. Mortensen, Die litauische Einwanderung nach Ostpreussen, „Prussia”, 1933, Bd. 30. H. Murawska, Przesiedleńcy z Kresów Północno-Wschodnich II Rzeczypospolitej w Olsztyńskiem, Olsztyn 2000. O.
Mückeley, Die Masuren im rheinisch-westfälischen Industriebezirk, Gelsenkirchen 1910. G. A. Mühlverstedt, Der Herrenstandt in Preussen, Diplomatorium Ileburgense, 2 T., Magdeburg 1870. R. Neumann, Ostpreusen unter polnischen und sowjetischer Verwaltung, Frankfurt am Main 1955. F. W. Neumann, Studien zum polnischen frühreformatorische Schrifttum, Leipzig 1941. H. Neumeyer, Westpreussen. Geschichte und Schicksal, München 1993. I. Newerly, Archipelagludzi odzyskanych, Warszawa 1950. N. N. Nikulin, Soldat, Warszawa 2013. K. Obitz, Dzieje ludu mazurskiego, wprowadzenie i oprać. G. Jasiński, Dąbrówno 2007. W. Ogrodziński [S. Sulima], Ziemia odnalezionych przeznaczeń, Olsztyn 1979. 222
Ł. Okulicz-Kozaryn, Dzieje Prusów, Wrocław 1997. F. S. Oldenberg, Przyczynki do poznania Mazur. Sprawozdanie dla Centralnego Komitetu do Spraw Misji Wewnętrznej, przeł. M. Szymańska-Jasińska, oprać, i wstępem poprzedził G. Jasiński, Warszawa, 2000. T. Oracki, Słownik biograficzny Warmii, Mazur i Powiśla XIX i XX wieku (do 1945), Warszawa 1983. T. Oracki, Smętek na tropach Ziółkowskiej, KMW, 1991, nr 3. J. Ostaszewski, Dzieje pierwotne szczepu mazurskiego. Studium historyczno-językowe, Warszawa 1935. J. Ostaszewski, Genealogia Mazurów pruskich, Płock 1936 (odbitka z „Życia Mazowsza”, 1936, nr 1, 2). R. Otello, „Głos Ewangelijny” (1925-1939), KMW, 1977, nr 1. R. Otello, Problemy narodowościowe w Kościele ewangelickim na Mazurach w latach 1918-1945, Olsztyn 2003. R. Otello, Ruch gromadkarski w Prusach Wschodnich w latach 1848-1914, KMW, 1976, nr 3. Pamiętniki Natalisa Sulerzyckego, byłego posła Ziemi Pruskiej, na sejm berliński, wstęp, oprać, i przypisy S. Kalembka, Warszawa 1985. R. W. Pawlicki, Gerard Skok, RM, 2010,1.14. J. Pawłowski, Demografia Warmii i Mazur. Stan i potrzeby badawcze, KMW, 2010, nr 4. Petrus de Dusburg, Chronica terrae Prussiae, ediderunt, praefatione notisque instruexerunt Jarašiaus Wenta et Slavomirus Wyszomirski, „Monumenta Poloniae Historica”, Nova series, t. XIII, Cracoviae 2007. A. Piątkowski, Kolej Tylżycko-Wystrucka w latach 1862-1884. Pierwsza prywatna inwestycja kolejowa w Prusach Wschodnich, Toruń 2001. A. Piątkowski, Kolej Wschodnia w latach 1842-1880. Z dziejów transportu kolejowego na Pomorzu Wschodnim, Olsztyn 1996. K. Pietrzak-Pawłowski,
Spółdzielczość polska na ziemiach zachodnich i północnych 1918-1939, Warszawa 1967. Piotr z Dusburga, Kronika ziemi pruskiej, przetłum. S. Wyszomirski, wstępem i komentarzem opatrzył J. Wenta, Toruń 2005. G. Ch. Pisanski, Nachricht von dem im Jahre 1656 geschehenen Einfall der Tataren in Preussen, Königsberg 1764. K. Piwarski, Dzieje Prus Wschodnich w czasach nowożytnych, Gdańsk 1946. M. Płotek, Trudne początki. Okręg Mazurski 1945-1946, Dąbrówno 2011. W. Pohorecki, Mazurzy w Prusach Wschodnich, „Sprawy Narodowościowe”, 1932, nr 6. M. Pollakówna, Zanik ludności pruskiej, [w:] Szkice z dziejów Pomorza, 1.1, Warszawa 1958. H. H. Pollack, Verschleppt und Verschollen. Geschichte einer Deportation aus Ostpreussen, Frankfurt a. M. 1990. 223
J. Prawin, Wspomnienia, Warszawa 1959. Prusy Wschodnie. Wspólnota wyobrażona, wybór, wstęp i oprać. H. Orłowski i R. Żytyniec, Poznań 2019. Przesiedlenie ludności polskiej z kresów wschodnich do Polski 1944-1947, wstęp, oprać, i red. dok. S. Ciesielski, Warszawa 1999. Przesiedleńcy opowiadają. Pierwsze lata Obwodu Kaliningradzkiego we wspomnieniach i dokumentach, praca zbiorowa pod red. J.W. Kostjaszowa, wydanie polskie przygot. T. Baryła, tłum. W. Hojszyk, Olsztyn 2000. Przyjaciel Ludu Łęcki (ełcki). Roczniki 1842 i 1844 wraz z „Przydatkami", wstęp i oprać. G. Jasiński, Ostróda 2010. B. Riediger, Rosjanie na Warmii w 1914 r. Przyczynek do cierpień ludności cywilnej, KMW, 1996, nr 1. L. Rhesa, Kurzgefasste Nachrichten von alle seit 1775 an den evangelischen Kirchen in Ostpreussen angestellten Predigern als Fortsetzung der Arnoldtschen Presbyteriologie, Königsberg 1834. J. Rogali, Die Tragödie einer Grenzlandbevölkerung-polnische Forschungen über die Masuren, „Zeitschrift für Ostforschung 1992”, 1992, nr 41. K. Rokossowski, Żołnierski obowiązek, Warszawa 1979. E. Romer, Die Gesamtzahl der Polen, Wien 1917. E. Romer, Polacy na kresach pomorskich i pojeziernych, Lwów 1919. W. Roszkowski, Na gody. Jutrznia, Olsztynek 2014. H. Ruzas, Ich will der Gnade des Herrn Gedenken. Chronik der Evangelisch-Lutherischen Gebetsvereine - Gemeinschafen in der Landeskirche, Bielefeld 1989. W. Sahm, Geschichte der Pest in Ostpreussen, Leipzig 1905. A. Sakson, Ludność rodzima Warmii i Mazur po 1945 roku - liczebność i kondycja, [w:] Wysiedlać czy repolonizować? Dylematy polskiej polityki wobec
Warmiaków i Mazurów po 1945 roku, praca zbiorowa pod red. T. Filipkowskiego i W. Gieszczyńskiego, Olsztyn 2001. A. Sakson, Mazurzy - społeczność pogranicza, Poznań 1990. A. Sakson, Od Kłajpedy do Olsztyna. Współcześni mieszkańcy byłych Prus Wschodnich. Kraj Kłajpedzki, Obwód Kaliningradzki, Warmia i Mazury, Poznań 2011. A. Sakson, Stosunki narodowościowe na Warmii i Mazurach 1945-1997, Poznań 1998. A. Schimanski, Die wirtschaftliche Lage der Masuren in Ostpreussen, (Diss.) Königsberg 1921. B. Schumacher, Geschichte von Ost-und Westpreussen, Würzburg 1958. H. Schmauch, Zur Frage der masurisch-polnische Bevölkerung im südlichen Ermland, „Zeitschrift Ermland”, 1927, Bd. 23. G. Schmoller, Diepreussische Kolonisation des 17. und 18 Jahrhunderts, „Schriften des Vereins für Sozialpolitik”, 1886, Bd. 32. G. Schulz, Die welthistorische Sendung und Stellung Preussens zu Begründung einer allgemeinen polnisch-evangelischen Kirchen, Johannisburg 1855. 224
G. Schulz, Śpiewnik dla Mazurów, oprać. G. Jasiński, Pisz 2013. H. Schulze, Der Oststaat-Plan 1919, „Vierteljahreshefte für Zeitgeschichte”, 1970,18. Jhrg., Hf. 2. C. Schütz, Historia rerum Prussicarum, Zerbst 1592, reprint Hildesheim 2006. S. Sempołowska, Mazury Pruskie, do druku przygot. i wstępem opatrzył G. Jasiński, Dąbrówno 2016. R. Shindo, Ostpreussen, Litauen und die Sowjetunion in der Zeit der Weimarer Republik, Berlin 2013. M. Siemieński, Rozmowy z Erichem Kochem. Próbowałem zmienić świat, Brzezia Łąka 2012. A. Skalaweit, Die ostpreussische Domänenverwaltung unter Friedrich Wilhelm I und das Retablissement Litauen, Leipzig 1906. K. Skubiszewski, Wysiedlenie Niemców po II wojnie światowej, Warszawa 1968. L. Sobociński, Pod kątem widzenia pierzyny [w:] Spotkania. Wybór reportaży o Warmii i Mazurach z lat 1945-1949, wstęp i oprać. J. Szydłowska i J. Chłosta, Olsztyn 1999. L. Sobociński, Na gruzach Smętka, Warszawa 1947. A. Sołżenicyn, Pruskie noce, przeł. M. B. Jagiełło, red. A. Janiszewska, Warszawa 2018. A. Sołoma, Za wszelką cenę, Warszawa 1976. E. Sotomska (oprać.), Kierz róży. Bajki mazurskie, Działdowo 2016. P. Sowa, Cena polskości, Warszawa 1976. P. Sowa, Po obu stronach kordonu, Olsztyn 1974. P. Sowa, Tropem spadkobierców Hakaty. Antypolska działalność Bund Deutscher Osten na Warmii i Mazurach (1933-1939), Warszawa 1979. Sprawy Mazur i Warmii w korespondencji Wojciecha Kętrzyńskiego, oprać. W. Chojnacki, Wrocław 1952. S. Srokowski, Prusy Wschodnie. Studium geograficzne, gospodarcze i społeczne, Gdańsk 1945. F. Stahl, Nassauische Bauern und andere deutsche
Siedlere in Ostpreußen, Königsberg 1936. D. Stola, Kraj bez wyjścia. Migracje z Polski 1949-1989, Warszawa 2010. G. Strauchold, Polska ludność rodzima ziem zachodnich i północnych. Opinie nie tylko publiczne lat 1944-1948, Olsztyn 1995. Student Mazur-Ewangelik (St. Kot), Polska a Mazowsze Ewangelickie. Okazanie prawdy historycznej, Szczytno-Kraków 1920. E. Sukertowa-Biedrawina, Bojownicy mazurscy, Olsztyn 1946. E. Sukertowa-Biedrawina, Bojownicy o wolność i polskość Mazur i Warmii na przestrzeni wieków, Olsztyn 1954. E. Sukertowa-Biedrawina, Dawno a niedawno. Wspomnienia, Olsztyn 1965. E. Sukertowa-Biedrawina, Diabeł na Mazurach w baśniach i podaniach, Dąbrówno 2011. 225
E. Sukertowa-Biedrawina, Kulisy wydawnicze „Gazety Mazurskiej” i „Kalendarza dla Mazurów”, KMW, 1965, nr 3. E. Sukertowa-Biedrawina, Metody walki hitlerowców z polskością na Mazurach i Warmii, KMW, 1967, nr 4. E. Sukertowa-Biedrawina, Tradycje grunwaldzkie na Działdowszczyźnie, KMW, 1960, nr 2. E. Sukertowa-Biedrawina, Tradycje polskie Gustawa Gizewiusza, KMW, 1960, nr 1. E. Sukertowa-Biedrawina, Zagadnienia gromadkarstwa na Mazurach, [w:] idem, Karty z dziejów Mazur, Olsztyn 1961,1.1. E. Sukertowa-Biedrawina, T. Grygier, Walka o społeczne i narodowe wyzwolenie ludności Warmii i Mazur, Olsztyn 1956. S. Sulima [W. Ogrodziński], Spotkanie ze Szczytnem, [w:] Spotkania. Wybór reportaży o Warmii i Mazurach z lat 1945-1949, wstęp i oprać. J. Szydłowska i J. Chłosta, Olsztyn 1999. S. Sulima [W. Ogrodziński], Spotkanie ze Szczytnem, [w:] A dąb rośnie. Warmia i Mazury w reportażu po 1945 roku, wyboru dokonał T. Prusiński, wstępem opatrzył A. Sakson, Warszawa-Dąbrówno 2002. R. Syrwid, Od partnerstwa do wymuszonej „jedności”. Olsztyńska organizacja Polskiej Partii Socjalistycznej w latach 1945-1948, Łódź 2004. R. Syrwid, Starostowie Warmii i Mazur w latach 1945-1950. Szkice biograficzne, Olsztyn 2018. M. Szostakowska, Emilia Sukertowa-Biedrawina 1887-1970. Zarys biograficzny, Olsztyn 1978. M. Szostakowska, Konsulaty polskie w Prusach Wschodnich w latach 1920-1939, Olsztyn 1990. J. Szturc, Ewangelicy w Polsce. Słownik biograficzny XVI-XX w., Bielsko-Biała 1998. J. Szydłowska, Warmia i Mazury w reportażu polskim 1945-1980, Olsztyn 2001. A. Szymanowicz, DziałalnośćMasureribundu w Ełku i
w Berlinie w latach 1923-1933, KMW, 2005, nr 3. A. Szymanowicz, Kurt Alfred Obitz - naukowiec i działacz mazurski (1907-1945), KMW, 2007, nr 1. A. Szymanowicz, Na tajnym froncie polsko-niemieckim. Polski wywiad w Prusach Wschodnich 1918-1939; Gdynia 2013. E. Szymański, Mazurzy przed zagładą, Warszawa 1922. L.M. Szwengrub, „Zagadnienie polskiej świadomości u Warmiaków i Mazurów”, rozprawa doktorska, Warszawa 1963, syg. 304276, III, Biblioteka Główna UAM, mps. H. Śląski, „Wspomnienia”, niepublik., mps., w zb. autora. K. Śląski, Stosunki demograficzne, narodowościowe i wyznaniowe, [w:] Historia Pomorza, t. III, (1815-1850), cz. I, Poznań 1993. Ślązacy, Kaszubi, Mazurzy i Warmiacy - miądzy polskością a niemieckością, pod red. A. Saksona, Poznań 2008. K. Templin, Unsere masurische Heimat, Sensburg 1925. R Terveen, Gesamtstaat und Retablissement. Der Wiederaufbau des nördlichen Ostpreussen unter Friedrich Wilhelm 11714-1740, Göttingen 1954. 226
J. Thorwald, Wielka ucieczka, Kraków 1998. M. Toeppen, Historia Mazur, przeł. M. Szymańska-Jasińska, oprać, i wstępem poprzedził G. Jasiński, Olsztyn 1995. R. Tomkiewicz, Olsztyńska Delegatura Komisji Specjalnej do Walki z Nadużyciami i Szkodnictwem Gospodarczym 1945-1954, Olsztyn 1995. R. Tomkiewicz, Władze lokalne a proces repolonizacji, [w:] Wysiedlać czy repolonizować? Dylematy polskiej polityki wobec Warmiaków i Mazurów po 1945 r., praca zbiorowa pod red. T. Filipkowskiego i W. Gieszczyńskiego, Olsztyn 2001. R. Traba, Ostpreussen - die Konstruktion einer deutschen Provinz. Eine Studie zur regionalen Identität 1914-1933, Göttingen 2010. R. Traba, „Wschodniopruskość”. Tożsamość regionalna i narodowa w kulturze politycznej Niemiec, Poznań-Warszawa 2005. E. Tryniszewski, Antoni Osuchowski 1849-1928. Zarys biograficzny, Olsztyn 1985. C. Vetulani, Pionierzy i zabytki. Wspomnienia, Olsztyn 1972. W poszukiwaniu tożsamości: Mazurzy i Warmiacy w XIX і XX wieku, dyskutują: Bożena Domagała, Grzegorz Jasiński, Joachim Rogali, Robert Traba, „Borussia”, 1992, nr 1. S. Wachowiak, Czasy, które przeżyłem. Wspomnienia z lat 1890-1939, Warszawa 1983. K. Wajda, Migracje ludności wiejskiej Pomorza Wschodniego w latach 1850-1914, Wrocław 1969. K. Wajda, Stosunki ludnościowe na ziemiach pomorskich w latach 1850-1914, [w:] Historia Pomorza, t. IV. cz. I, pod red. S. Salmonowicza, Toruń 2000. A. Wakar, Sto lat walki o szkołą polską na Mazurach i Warmii, Warszawa 1955. A. Wakar, Wojciech Kętrzyński. Wielki syn ziemi mazurskiej, Olsztyn 1956. W. Wakar, Rozwój terytorialny narodowości polskiej,
część I. Statystyka narodowościowa dzielnicy pruskiej i austriackiej, Kielce 1918. T. Walichnowski, Warmia, Mazury i Powiśle 1939-1945, Warszawa 1972. M. Wańkowicz, Na tropach Smętka, Warszawa 1936. M. Wańkowicz, Na tropach Smętka, Warszawa 1958. J. Wańkowska-Sobiesiak, Buty Agaty, Olsztyn 2008. Ch. Wassermann, Unter polnischer Verwaltung. Tagebuch 1957, Hamburg 1958. R. Weber, Der Kreis Lyck, Hohenverstedt 1995. Wielka Encyklopedia Powszechna, Warszawa 2003, t. З, 9,18. B. Wilamowska, Ku przestrodze. Wyjątki ze wspomnień babci, Działdowo 2009. T. Willan, Droga przez morze, Olsztyn 1979. L. Wittschell, Die völkische Verhältnisse in Masuren und dem südlichen Ermland, Hamburg 1925. M. Wojciechowski, Niemieckie Rady Ludowe w prowincji Prusy Zachodnie w latach 1918-1920, 227
(Przyczynek do dziejów niemieckiej myśli politycznej w początkach XX wieku), „Acta Universitatis Vratislaviensis”, Historia CXVI, 1994, s. 149. M. Wojciechowski, Powrót Pomorza do Polski 1918-1920, Warszawa 1981. E. Wojnowski, Warmia i Mazury w latach 1945-1947, Olsztyn 1968. M. Worgitzki, Geschichte der Abstimmung in Ostpreussen, Leipzig 1921, L. Wosien, Chronik der Stadt Passenheim, Pasennheim 1923. A. і A.K. Wróblewscy, Zgoda na wyjazd, Warszawa 1989. W. Wrzesiński, Sprawy Prus Wschodnich w działalności polskich ugrupowań politycznych w okresie II wojny światowej, [w:] idem, Między Królewcem, Warszawą, Berlinem a Londynem. Studia i szkice z dziejów XX wieku, Toruń 2014, t. 4. W. Wrzesiński, Akcja germanizacyjna na Warmii, Mazurach i Powiślu w okresie rządów hitlerow skich (1933-1939), 1961, nr 3, s. 413-431, nr 4, s. 594-610. W. Wrzesiński, Kwestia mazurska na Działdowszczyźnie w latach 1920-1939, KMW, 1959, nr 3. W. Wrzesiński, Listy Gustawa Leydinga o powstaniu i początkach Związku Mazurów w Działdowie (1935-1936), KMW, 1997, nr 2. W. Wrzesiński, Polska ֊ Prusy Wschodnie. Plebiscyty, Olsztyn 2010. W. Wrzesiński, Proces zasiedlenia województwa olszyńskiego w latach 1945-1949, [w:] Problemy rozwoju gospodarczego i demograficznego Ziem Zachodnich w latach 1945-1958, red. B. Gruchman, J. Ziółkowski, Poznań 1960. W. Wrzesiński, Problemy świadomości narodowej ludności polskiej na Warmii, Mazurach i Powiślu wiatach 1920-1939, KMW, 1962, nr 1. W. Wrzesiński, Przyczynki do problemu wschodniopruskiego w czasie II wojny światowej, KMW, 1965, nr 1. W. Wrzesiński, Ruch polski na
Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1920-1939, Olsztyn 1973. W. Wrzesiński, Uwagi Stanisława Srokowskiego o problemie polskim w Prusiech Wschodnich w 1921 roku, KMW, 1978, nr 4. W. Wrzesiński, Warmia i Mazury w polskiej myśli politycznej 1864-1945, Warszawa 1984. W. Wrzesiński, Zagadnienia demograficzne województwa olsztyńskiego w latach 1945-1949, KMW, 1958, nr 3. H. Wunder, Siedlung und Bevölkerung im Ordenstaat, Herzogtum und Königreich Preussen (13.-18. Jahrhundert), [w:] Ostdeutsche Geschichts-und Kulturlandschaften, T. 2, Ost- und Westpreussen, hrsg. von H. Rothe, Köln 1987. B. Wykowski, Działalność Waltera Późnego w latach 1945-1949 na terenie powiatu szczycieńskiego, RM, 2005, t. 9. Wypędzeni ze Wschodu. Wspomnienia Polaków i Niemców, red. H.J. Bõmelburg, R. Traba, Olsztyn 2001. Wysiedlać czy repolonizować? Dylematy polskiej polityki wobec Warmiaków i Mazurów po 1945 roku, praca zbiorowa pod red. T. Filipkowskiego i W. Gieszczyńskiego, Olsztyn 2001. 228
S. Zajączkowski, Podbój Prus i ich kolonizacja przez Krzyżaków, Toruń 1935. M. Zeidler, Kriegsende im Osten, Die Rote Armee und die Besetzung Deutschlands östlich von Oder und Neisse 1944/45, München 1996. A. Zweck, Masuren. Eine Landes- und Volkskunde, Stuttgart 1900. S. Żyromski, Procesy ludnościowe na Warmii і Mazurach w latach 1945-1949, KMW, 1985, nr 3-4. IV. Netografia http://www.olsztyn.luteranie.pl/pl/biuletyn/MTE_2007_07_49.htm [dostęp 12.02.2020]. http://www.sehepunkte.de2002/04/3230.html [dostęp 12.02.2020]. https://wiadomosci.wp.pl/wysiedlenia [dostęp 12.02.2020]. 229
Indeks osobowy Adamczyk ֊57 Albrecht Hohenzollern (Albrecht) ֊ 15, 21, 22,193 Antonow, szef Sztabu Generalnego - 101 Arnoldt Daniel Heinrich - 21, 22 Artomiusz Piotr ֊ 24, 220 Auerswald von, Rudolf ֊ 29 Augusiewicz Sławomir ֊ 16, 211, 212 Auguzdecki Aleksander ֊ 23 Bacia Franciszek ֊ 50 Baczewski, producent wódki - 206 Bagramian Iwan - 97 Bahrke Hugo -197 Bahrke Karol - 49-51,194 Bąkowski Franciszek ֊ 194 Balzer Oswald ֊ 20 Bank Arnold ֊ 163 Bank Artur -166 Barański (Biryng), przedsiębiorca - 117 Barez Reinhold ֊ 73, 74, 92, 204, 205 Barczewski Ernst - 83, 86 Barwiński Walenty - 70 Batocki Adolf ֊ 63 Baukrowicz Walenty -175 Bażyński Jan -192 Beczko L. - 50 Beevor A. - 101,102, 211 Belzyt Leszek - 18,122,123,131,138,140, 211 Bendziulla Gottfried - 28 Beria Ławrentij -123 Berman Jakub ֊ 97 Białuński Grzegorz ֊ 10,11, 211, 212 Biber ֊ 50 Biedrawa Józef - 81, 87 Biedrawina Emilia - patrz Sukertowa-Biedrawina Emilia Bieńkowski Władysław ֊ 31, 48, 212 Bierut Bolesław - 96,105-108,139,150 Biewer Ludwig - 63, 212 Biński, chłop - 40, 41 Birecki Piotr - 35, 216 Birstein V. J. ֊ 101, 212 Biryng ֊ patrz Barański Biskup Marian ֊ 12,15, 212, 221 Bismarck Otto - 33, 35,117,172,194, 201 Blanke Richard - 56, 212 230 Blau Paul ֊ 83 Blumenwitz Dieter - 94, 212 Bocian Jan - 149, 204 Bocianowie - 204 Boenigk Jan - 125,152,153,166 Bogocz Jan ֊ 80 Bojanowski S. - 50 Bołtacz Roman -149 Bömelburg Hans-Jürgen - 103, 210, 227 Boockmann Hartmut - 25 Borejsza Jerzy - 98,105 Bork H. ֊ 25, 212 Braun D.H. - 26, 212 Braun Fryderyk ֊ 27 Brehm Johannes ֊ 17, 20,21, 23, 29-31,33, 34, 37, 212 Brenda Waldemar -
123,124,141, 212 Brodziński Kazimierz ֊ 193 Bromber - 57 Brückner ֊ 116,117 Brühl ֊ 40, 41 Brzoza Czesław - 66, 212 Buechler Jan ֊ 91 Buksa - 50 Bułganin Nikołaj -112 Bülow Fritz - 63 Burbulą -140 Burda Andrzej - 150, 212 Burghard, sekretarz magistratu w Ełku - 71 Bursche Juliusz ֊ 83,193 Burscy - 126 Burski Jerzy (Fryderyk), pseud. Jastrzębiec - 7, 90, 92, 95, 96,106,108,110,123,125, 126,131-138,148,150,163,183,185 Burski Wilhelm ֊ 92,183,186 Buss J. - 50 Bystrzycki Piotr - 66, 82, 83, 85, 87-89, 91, 181, 212 Cendrowski Stefan -138 Chłosta Jan - 71, 99, 123, 124, 127, 129, 149,153, 212, 213, 219, 221, 224 Chodura Andrzej - 81 Chojnacki Władysław - 8,15,16, 21-24, 30, 48, 49, 51-53,116, 202, 210, 215, 224 Chojnowski Andrzej ֊ 88, 89-91, 213 Chojnowski Zbigniew ֊ 39,177, 213, 214 Chromiński Roman -154
Churchill Winston ֊ 93 Chwistek Leon - 98 Ciesielski S. ֊ 110, 222 Cieślak Edmund ֊ 16,17, 212 Cieślak Tadeusz ֊ 49, 50, 71, 212 Curzon George ֊ 93,110 Czacki Tadeusz ֊ 154 Czajkowski Władysław -138 Czarnecki Edward ֊ 193 Czartoryski Adam Jerzy ֊ 193 Czeczka Andrzej - 57,194 Czekajło Edward - 131 Czesia Alfred ֊ 173 Czołgoszewski Jerzy - 149, 213 Dąbrowski Wacław ֊ 165 Daduna J. - 50 Danielczyk Horst -155 Danielczyk J. - 50 Dargel, zastępca Komisarza Obrony Rzeszy -103 Daubmann Jan - 23 Dawid Emil ֊ 156 Dieckert Kurt - 103, 213 Dohnowie -14 Döhring Artuhr - 17, 213 Domagała Bożena ֊ 67,122,173,174,178 213, 225 Domasz Jan - 28 Donder Jan - 50 Donder Samuel ֊ 50 Donderowie Jan i Samuel - 28 Dönhoff Gräfin Marion - 103, 213 Dopadka Jan - 167, 204 Dura Lucjan -138 Dusterhaus Georg ֊ 23, 213 Dzerga Fryderyk ֊ 53 Dziedo Adam - 50 Ehrenburg Ilja ֊ 102 Erlichshausenvon, Konrad -14 Erlichshausen von, Ludwik - 107 Eskierski Otton - 87 Eulenburgowie -14 Fiedorek T. - 101, 212 Filipkowski Tadeusz ֊ 95, 96, 105, 119 122,147,153,154,191, 223, 225, 227 Fittkau Gerhard - 123, 214 Fitzermann, właściciel tartaku - 57 Flemke August ֊ 81 Flis Stanisław ֊ 16, 214 Frank Michał ֊ 163,164 Franke August Herman - 24 Franken В. - 103, 214 Freitag - 68 Frenzei J. ֊ 27, 217 Friedrich Karin ֊ 19, 217 Friedrich Wilhelm I ֊ 16, 223, 225 Friszke Andrzej - 155,156, 214 Friszke Edmund ֊ 155,156, 214 Fryderyk II ֊ 16 Fryderyk Wilhelm - 15,193 Fryderyk Wilhelm IV - 31 Fürst zu Dohna-Schlobitten, Alexander -103, 213 Gajek Józef-97 Gałęziowska Małgorzata - 157,173,174, 214 Garwolińska Krystyna ֊ 161,163
Gąsiorowski Józef - 49 Gąssowski Stanisław ֊57 Gause Fritz - 23, 67, 214, 216 Gębik Władysław - 153, 221 Gellner Ernest ֊ 174, 214 Genscher Hans-Dietrich -168 Gerlach Heinrich -112 Gerlach Otton - 60 Gerss (Giersz) Marcin - 26, 39, 48-53, 214, 216 Gieburowski Józef - 69 Giertych Jędrzej - 8, 9,40, 47, 49, 51, 52, 214 Gieszczyński Witold - 119, 122, 124, 136, 214, 222, 225 Giordano Ralph - 102, 214 Gizewiusz Gustaw - 18, 30-34, 47-49, 52, 193, 210, 214, 221, 224 Giebov B.I. - 98, 215 Gliczner Mikołaj - 21 Gliniecki Tomasz - 98,100,101, 215 Gloeh Feliks ֊ 81 Glossa Marcin - 21 Goetz Johannes - 201 Gollub Hermann - 9,14,15, 215 Golon Mirosław - 124, 215 Gomułka Władysław ֊ 99, 125, 138, 139, 145,150, 215 Górski Karol ֊ 12,178,192, 215 Görtemaker M. ֊ 166, 215 Gorzykałła Stanisław - 21 Gosiewski Wincenty ֊ 16,126,127, 193 Grass Günter - 103, 215 Groniowska Barbara - 33, 215 Gronkowski Gustaw - 87 231
Grossmann Horst ֊ 103, 213 Grossmanowa - 41 Grossmanowie ֊ 41 Grothowa Otylia -166 Gruchman В. - 130, 226 Grundtvig Nicolai ֊ 152, 200 Grygier Tadeusz ֊ 33, 50, 75, 92, 153, 215, 217, 224 Grygo Maria ֊ 141,151, 215 Gučki - 20 Guminskì Wacław ֊ 135, 215 Gundermann Iselin - 22, 24, 215 Guth ֊ 40, 41 Gutzke ֊ 20 Gwiazda Jan - 28 Gziazda (Gwiazda) - 34 Halbrucker Friedrich Wilhelm ֊ 36 Hanowski Jan - 137 Harnoch Agathon - 38, 215 Hartknoch Christoph (Krzysztof) ֊ 8, 216 Hartmann Stephan ֊ 52, 216 Hartung Johann Heinrich ֊ 24 Hartungowie - 24 Hauge Hans Nielsen ֊ 54 Henning F.W. ֊ 40, 216 Hensel Paul - 36, 49, 51, 62, 73, 83, 216 Herbst Stanisław -19, 216 Hertz-Eichenrode Dieter - 64, 216 Hindenburg Paul - 85, 201 Hitler Adolf - 67, 68, 72, 76, 77, 206 Hoffmann - 20 Hohenzollernowie - 27, 39 Hojszyk W. - 113, 222 Horwath Władysław ֊ 181 Hubatsch Walther ֊ 19, 25, 52, 74, 215-217 Jabłonowski Horst - 66, 216 Jabłonowski, kpt. - 90 Jagiełko-Jaegertal (Jaegerthai) Jan - 57, 70, 87, 92,110,194, 205 Jagiełło Michał В. ֊ 102, 224 Jagiełło Władysław ֊ 182,191,192, 201 Jagiellończyk Kazimierz -192 Jagucki Alfred -155 Jałowiecki Bohdan - 79, 89,104 Janiszewska A. - 102, 224 Jankowiak Stanisław - 158,159, 216 Jankowska Elżbieta -120 Jankowski K. - 50 Jankowski, kierownik biura adwokackiego - 57 Jaroszyk Kazimierz - 80,194 232 Jaroszyk, syn - 204 Jasiński Grzegorz - 10, 18-23, 28, 31, 3337, 44, 49, 50, 53-55, 67, 69, 71, 76, 84, 89, 122,141-144,149,177,213,214,216-218, 221, 223, 225 Jasiński Janusz - 19, 25, 29, 30, 33, 37, 48, 52, 78,107, 217, 218 Jaskólski Jan -132 Jastrzębski Włodzimierz
- 124, 215 Jędrychowski Stefan ֊ 97, 98,112, 217 Jenczio Jan ֊ 54, 216 Judziński Józef - 153, 217 Jungingen von, Ulrich - 201 Jurkiewicz J. - 65, 217 Kaczmarek E. -197 Kahle H. - 28, 217 Kajka Adolf ֊205 Kajka Michał ֊ 28, 50, 70, 152, 178, 194, 204, 207, 217 Kajka, syn - 207 Kajkowa Augusta, z d. Jeleniówna - 204 Kajkowie - 204, 207 Kalembka Sławomir - 26, 222 Kant Arno - 92,110,177,183, 217 Karbowski ֊ 40, 41 Karol Gustaw -193 Karolewicz Bohdan - patrz Wilamowski Bohdan Karwein G. - 103, 217 Kasiske Kurt -11,14, 217 Kasparek Norbert - 7 Kawecka-Gryczowa Alodia - 23, 24, 213 Kelch A. ֊ 50 Kętrzyński Wojciech (Winkler Adalbert) -10, 16, 26, 34, 48, 49, 116, 196, 218, 219, 225, 227 Kirtiklis Stefan - 88 Kiwiccy - 203, 204 Kiwicki August - 204 Kłaczków Jarosław - 35, 216 Klecha Jan ֊ 161 Kleszczyński Paweł -117 Klier F. - 124, 218 Klimosz Paweł - 81 Koch Erich - 23, 67, 68,103-105,122, 221, 223 Koch Franz - 21, 23, 24, 218 Kochanowski Jan - 8 Kohl Helmut, kanclerz - 176 Komelski, sierż. -185
Kończal Kornelia - 137, 218 Kondryc ֊ 40, 41 Könitz - 57 Konrad Mazowiecki -11 Kopel Tadeusz ֊ 161 Kopelev Lev - patrz Kopelew Lew Kopelew Lew - 100,101, 219 Kopernik Mikołaj (Copernicus Nicolaus) ֊ 7,15, 201, 221 Koral Tadeusz Krzysztof ֊ 125 Korbel Jan - 159,166,168,169, 218 Korejwo Mariusz T. - 119, 122, 124, 125, 129,138, 218 Korfanty Wojciech - 49 Korkozowicz Jerzy - 151,152, 218 Kornacz M. - 50 Korotajowa Krystyna - 23, 24, 213 Kossert Andreas - 20, 39, 41-44, 46, 56, 6668, 73-75, 78, 92, 103, 108,109, 120, 142, 148,166,176,177, 219 Kostjaszow Jurij W. - 113, 222 Kot Stanisław - 21, 224 Kowalczyk Elżbieta ֊ 10, 218 Kowalczyk M. ֊ 153, 218 Koziełło-Poklewski Bohdan - 75, 77, 78, 114,115,199, 211, 218, 219 Kozłowski Janusz B. ֊ 100, 212 Kożusznik Robert ֊ 81 Krahl Gustav - 39 Krenglewski - 57 Kreytzenowie -14 Krieger Tymoteusz - 30, 217 Krollman Christian - 13, 219 Kruk Erwin ֊ 99, 156, 169, 170, 175, 178, 219 Krymer Leon - 81 Krysiak Dominik ֊ 21,122,142,156, 217, 219 Kuczkowska Halina -123 Kudrzycki Zbigniew - 40, 69, 95, 97, 213, 217, 219 Kuhn Walther - 11,14,15, 219 Kukaitis (Kukat) Kristupas - 44, 45, 54, 55 Kukat Krzysztof ֊ patrz Kukaitis Kristupas Kulwieć Abraham -193 Kurewicz J. - 50 Kursner Gotlip - 53 Kwiatkowski Marcin - 22 Labuda Gerard - 12,17, 29, 33, 212, 217 Labusz Bogumił - 50, 70,137,194, 204 Labusz (junior) Bogumił - 70 Lampe Alfred - 98 Latowski - 50 Lehndorff von, Hans 103,137,140, 219 Lehndorffowie - 34 Leitgeber Leopold -194 Lendzian, właściciel gospody - 69 Leśnodorski Bogusław -134 Lewandowska Izabela ֊ 8,178, 219 Lewandowski Henryk - 89-91
Lewandowski Zenon - 50, 51 Lewonik Władysław ֊ patrz Burski Wilhelm Leyding (junior) Gustaw, pseud. Mielecki Lucjan - 69, 70, 89-92, 108,137,148, 151, 182.194, 204, 216, 226 Leyding (senior) Gustaw - 50, 69 Leyding Otton - 204 Leydingowie -149, 212 Leyk Emil - 95,108,148,149,161, 204, 216 Leyk Fryderyk, pseud, Mirosław Różyński ֊ 57, 92, 95-97,108,148,161,194, 204 Leyk Wiktor Marek ֊ 170 Lietz Zygmunt ֊ 8, 70, 71, 75, 87, 91, 219 Limanowski Bolesław ֊ 5, 84, 85,176, 220 Linka Bogumił ֊ 194, 205 Linka Gottfried ֊205 Lippert Jan - 127,148,149,151, 212 Lodwich Ewald - 81-83, 87,155 Lonkwicz Alfred - 185 Łopatowski Stefan - patrz Małłek Edward Łowmiański Henryk - 11-13, 220 Ludendorff Erich ֊ 85 Luka August ֊ 69 Luśtych Jan - 28 Luter Marcin - 22, 73,128 Lysius Heinrich - 24 Łokietek Władysław -13 Łukaszewicz Bohdan ֊ 114, 122, 161, 210, 211, 220 Łukaszewicz Józef -193 Macht Robert ֊ 70 Maćkowski - 57 Majkowski Jan - 57,194 Małecki (Maletius, Sandecki) Jan - 21, 22, 24 Malewska Klara -137 Malewski Juliusz -166 Małłek Edward, pseud. Łopatowski Stefan 88, 92, 95, 96,106,108,109-114,126,131, 148.161.182.183.185.191.194, 220 Małłek Janusz - 7, 11, 13, 14, 16, 19, 24, 25,154,178, 217, 220 233
Mailek Karol, pseud. Skoryna Jan - 41,54,82, 85,87-92,95,96,99,102,105,106,108,109, 112,119,123,125,129,130,133-135,137141, 145,146,149-154,161, 163,165,167, 168,177,178,181-183,185,186,190,191, 194,196,202, 203,210,215,217,219,220 Mailek Małgorzata ֊16, 220 Mailek Robert - 90-92 Mailek Wilhelmina (z d. Piechówna) ֊ 81, 91, 95, 108 Martin Bernd - 107, 217 Martuszewski Edward ֊ 18, 26, 30, 31, 221 Marx Wilhelm - 76 Mazowiecki Tadeusz ֊ 176 Mędewski Edmund -168 Meindl Ralf ֊ 103,145, 221 Mgowski Jan -137 Michalak Ryszard - 156, 221 Michalski Stanisław - 57 Michejda Tadeusz ֊ 81, 87 Mielecki Lucjan - patrz Leyding (junior) Gustaw Mierzwa Waldemar - 7,117,175, 222 Mieskowski (Munscovius, Moscowitz) Jakub - 21 Milewska-Młynik Anna - 153, 221 Milewski - 20 Minc Hilary - 98 Misiuk Andrzej - 69, 213, 217 Młodkowski Tadeusz ֊ 153, 214 Moczar Mieczysław -140 Mołotow Wiaczesław ֊ 97, 99,112,114 Montwiłł Teodor - 88 Mortensen Hans - 16, 221 Mrongowiusz Krzysztof Celestyn - 31, 48, 49,193, 212, 227 Mrowieć Rudolf -156 Mückeley Oskar ֊ 20, 44, 46, 221 Mühlverstedt G.A. - 14, 221 Műibe - 20 Murawska Halina ֊ 178, 221 Murlat - 53 Murzynowski Stanisław ֊ 22, 23 Nadolny Rudolf ֊ 63, 212 Neumann F.W. ֊ 22, 221 Neumann Rudolf ֊ 122,148, 221 Neumeyer Heinz - 25, 221 Newerly Igor ֊ 151, 207, 221 Nietz Edward - 87 Niklas Լ. ֊ 50 234 Nikulin Nikolaj N. - 102, 221 Nitram Hans ֊ 75 Nowomiejski Wojciech - 22 Oberländer Theodor - 68, 74 Obitz Kurt Alfred ֊ 71, 72, 76, 89, 91, 92, 187,194, 205, 217, 221, 225 Ochab Edward - 123,133,134,137 Odonic Władysław ֊ 13 Ogrodziński Władysław, pseud. Sulima
Stefan - 127-129,153, 221, 224 Okulicki Leopold - 99 Okulicz-Kozaryn Łucja - 11, 221 Oldenberg Friedrich Salomo ֊ 37, 38,54, 221 Olejniczak Henryk ֊ 128,129 Olszewski Stefan ֊ 168 Olszowski Kazimierz - 86 Oprach Jan - 87 Oracki Tadeusz ֊ 48,49, 60,71,81,92,104, 108,126,148,159,183, 204, 205, 223 Orłowski - 50 Orłowski Hubert - 102, 222 Osóbka-Morawski Edward ֊ 96,110 Ostaszewski Józef - 10, 211, 222 Osterberger Jerzy - 23 Ostrowska B. - 41, 42, 218 Ostrowski Adam ֊112 Osuchowski Antoni - 49, 225 Otello Jerzy ֊170 Otello Ryszard - 53-55, 73, 74, 83, 222 Ożana Paweł ֊81 Panecki Tadeusz - 100, 215 Parczewski Alfons ֊ 49 Pawlica Jan ֊ 81, 86, 87 Pawlicki Ryszard Wojciech - 160, 222 Pawłowski J. ֊ 122, 222 Pelka Herman ֊ 44-46 Petrus de Dusburg (Piotr z Dusburga) ֊ 12,222 Piątek - 68 Piątkowski -117 Piątkowski A. - 43, 44, 222 Piecha Eugeniusz ֊ 91, 95,108 Piecha Wiesław -161 Piechówna (Małłek) Wilhelmina - patrz Małłek Wilhelmina Pieniężna Wanda ֊ 120,137,152 Pieniężni ֊ 71 Pieniężny Seweryn - 81 Pietrzak-Pawłowski Kazimierz - 137, 138, 200, 222 Pilch Władysław ֊155
Piłsudski Józef - 65, 217, 218 Piotr z Dusburga - patrz Petrus de Dusburg Pisanski G.Ch. ֊ 16, 222 Piwarski Kazimierz - 16, 222 Płotek Marcin - 122,127,136,137, 222 Pohorecki W. - 66, 222 Polentz Jerzy - 22 Pollack H.H. - 124, 222 Pollak Michał - 88 Pollakówna Marzena - 7, 222 Popiel Karol -194 Poser von, Victor - 114 Późna Amalia z d. Stachów ֊ 126 Późny Bogumił -126 Późny Fryderyk, pseud. Stupnicki Zbigniew - 92, 95 Późny Walter, pseud. Woźniak Władysław ֊ 92, 95,108,126,137,148-151,160,161, 163,166, 204, 216, 227 Pozorski B. - 57 Prawin Jakub ֊ 122, 124-126, 129, 131137,148,150, 210, 222 Preuss ֊ 20 Prusiński Tadeusz - 127, 224 Pryjemski -126 Przygoda, gospodarz -140 Przystasz Mieczysław - 132 Purwin J. - 50 Putrament Jerzy -161 Rabiczew L. -102 Raczyński Edward ֊ 193 Radomski Jan - 21, 23 Rafajłowicz (Rapagelanus) Stanisław - 193 Rataj ówna -140 Rättig Karol August - 31, 221 Rauschke - 20 Rej Mikołaj - 8 Remus Traugutt Karol - 38 Rhesa Ludwig ֊ 22, 223 Robei Zygmunt ֊ 125,135,136,138,139 Rogali Joachim - 67,107, 224, 227 Rogalski Mieczysław - 105,106,197 Rokossowski Konstanty - 100,101, 223 Romer Eugeniusz - 66, 67,197, 223 Roosevelt Franklin - 93 Roschkowski Wilhelm -177 Rose Ryszard - 69 Rozczynalski, właściciel ziemski ֊57 Różyński Mirosław - patrz Leyk Fryderyk Rückert Bertold ֊ 155 Rudnik -160 Ruszkowski - 20 Rybiński Stanisław - 21 Rzymian Alfred - 81, 87 Sachs Jerzy - 149,155, 216 Sądek - 127 Sahm W. - 16, 223 Salmonowicz Stanisław - 18, 226 Samuel Andrzej - 21, 22 Sandecki-Malecki Jan ֊ 22 Sauter Eugeniusz -155 Sawicki (Sawitzki) Gustaw - 71, 72,194 Sawicki Jan
- 71 Schimanski Adolf - patrz - Szymański Adolf (Edward) Schliebenowie -14 Schmauch Hans ֊ 15, 223 Schmidt Hermann, pseud. Skurpski Hieronim Schmidt Karl - 114 Schmoller G. - 16, 223 Schnackenburg Bernhart ֊ 63 Schön von, Theodor - 25, 26, 31, 212, 217 Schrage Hermann - 37 Schulz Gottfried ֊ 26, 37,177, 223 Schulz, Mazur - 20 Schulze H. ֊ 63, 223 Schumacher Bruno ֊ 16, 223 Schürten M. - 50 Sczech Jan - 91,108,137,156,189 Sędzicka Gertruda ֊ 151 Seklucjan Hieromin - 23 Seklucjan Jan - 21-24 Sembrzycki (Sembritzki) Jan Karol - 48, 218 Sempołowska Stefania - 83, 84, 223 Shindo R. - 63, 64, 223 Siemieński Mieczysław - 104, 225 Sikora Franciszek - 153, 218 Sikora Jan - 81, 87 Skalaweit A. ֊ 16, 223 Skok Gerard - 160,163,166, 222 Skok Otto - 74 Skoryna Jan ֊ patrz Małłek Karol Skowronnek Fritz - 49, 51, 62 Skowronnek Kurt - 70 Skowronnek Max - 49 Skowronnek Richard - 49, 62 Skubiszewski Krzysztof - 110, 223 Skurpski Hieromin - 92, 95-97, 105, 106, 108,148,182,185 235
Smoliński J. ֊ 100, 215 Sobociński Leon ֊ 126-129, 224 Solarz Ignacy - 200 Solarzowie ֊ 152 Soloma A. - 202, 224 Sołżenicyn Aleksander - 102, 224 Sowa Paweł - 59, 58, 67, 68, 73, 74, 89,126, 137, 224 Spener Filip Jakub - 24 Speratus Paweł - 21 Srokowski Stanisław - 49, 59, 80,197, 224, 227 Stahl F. ֊ 16, 224 Stalin Józef - 93, 95, 99, 101, 112, 113, 123, 212 Staniewicz Roman Adam - 69 Stanisław K., osadnik ֊ 157 Stanisław z Krakowa - 21 Stanisław z Zakroczyma - 21 Stanisław, pastor - 21 Steenke Georg Jacob ֊ 43 Stern ֊ 34 Stern Emil - 53 Sternowie ֊ 34 Stinka L. - 50 Stola Dariusz - 168,169, 224 Stössinger R. - 103, 210 Straszewska Maria ֊ 151 Strauchold Grzegorz - 106,122, 224 Strehi S. ֊ 50 Stresemann Gustaw - 65, 75 Striwe - patrz Stryjewski Ströfer Fritz - 16, 210 Stryjewski (Striwe), rzeźnik - 117 Stullich Tobiasz - 28 Stupnicki Zbigniew ֊ patrz Późny Fryderyk Sukert Stanisław - 81 Sukertowa-Biedrawina Emilia ֊ 26,48,50,53, 54, 75, 81-83, 92,153,177,192, 224, 225 Sulerzycki Natalis - 26, 222 Sulima Stefan ֊ patrz Ogrodziński Władysław Syrwid Robert - 108,122, 224, 225 Szadilka Liborius - 22 Szajek Antoni - 71 Szarkowski Augustyn - 71 Szczepański Bernard ֊ 137 Szczęsny Fr. ֊ 50 Szendel Edward -155 Szostakowska Małgorzata - 82,105,153,225 236 Sztachelski Jerzy -129 Szturc Jan ֊ 81,108, 225 Szwengrub Lilii Maria ֊ 120, 122, 152, 153,157, 225 Szymańczyk Adolf ֊ 71,194 Szymaniakowa -151 Szymanowicz Adam - 71, 72, 89, 91, 225 Szymańska-Jasińska M. - 10, 23, 34, 37, 214, 221, 225 Szymański Edward (Adolf) - 60-62, 82, 83, 86-88, 91, 92,120,138,148,159, 225 Śląski Henryk - 117,
225 Śląski Kazimierz - 225 Templin Karl ֊ 25, 225 Terveen Fritz - 16, 225 Tiska Hans - 114,115 Toeppen Max - 9,10, 21, 29, 30, 32, 33, 43, 107, 225 Tomkiewicz Ryszard - 122, 141, 145-147, 150, 225 Tortiłowicz von Batocki-Friebe Adolf - 63 Traba Robert ֊ 56, 62, 67, 75, 76,103, 210, 225, 227 Trepka Eustachy ֊ 22 Truman Harry - 95 Tryniszewski E. ֊ 49, 225 Turowski Edward -166 Ułanowski Kazimierz - 185 Urban Kazimierz - 156, 210 Urbanek Adolf - 91 Wach Mieczysław -125 Wachowiak Stanisław - 82, 84-86, 225 Wądzyńska Irena ֊ 151 Wajda Kazimierz - 18,199, 225, 226 Wakar Andrzej ֊ 26, 30, 33, 34, 48, 161, 162, 218, 226 Wakar Włodzimierz - 18, 226 Walesiówna Amalia ֊ 182,186,187,189 Walichnowski Tadeusz - 92, 99, 226 Wańkowicz Melchior - 5, 71, 73, 74, 120, 145, 203-207, 226 Wańkowiczowa ֊ 204 Wańkowska-Sobiesiak Joanna - 123, 226 Wannowski (Wannovius) Maciej - 21 Wasiański Jerzy - 24 Wasilewski Aleksander -132 Weinreich Jan - 23 Wenta Jarosław - 12, 222 Weychert-Szymanowska Władysława ֊ 80 Wijaczka Jacek - 7
Wilamowska Bożena ֊ 90, 226 Wilamowski Bohdan, pseud. Karolewicz Bohdan ֊ 92, 95, 108, 138, 140, 141, 148, 151,161,164,166,170 Wilamowski Jakub - 21 Wilemski Stanisław - 57 Willan Tadeusz Zygfryd - 103, 154, 160, 163,166,174, 226 Winkler Adalbert - patrz Kętrzyński Wojciech Winning August - 63 Witkowski Witold - 95,123 Witos Wincenty - 49 Witschell Leo -17 Wittenberg Otton -155 Wojciechowski Mieczysław ֊ 63, 77, 213, 226 Wojnowski Edmund ֊ 105,196, 226 Wołszlegier Antoni ֊ 49 Worgitzki Max ֊ 49, 56, 62-64,73,76,77, 226 Woroszylski Wiktor ֊ 165 Woźniak Władysław - patrz Późny Walter Wróblewscy Agnieszka i Andrzej Krzysztof -119,172, 226 Wrzesiński Wojciech - 58,59,65,66,69,70, 72, 76, 78, 80, 81, 86, 88-90, 98,105,106, 114,115,122,123,130,150,197, 228 Wunder Heide - 14,15, 227 Wykowski Bogumił - 149, 227 Wyszomirski Sławomir - 12, 222 Wytrążek Bolesław - 153, 211 Zacheja -127 Zadrożny Mieczysław -154 Zajączkowski Stanisław - 13,14, 227 Zakryś Tomasz - 57 Zaleski Antoni - 207 Zaleski August ֊ 86 Zalewski ֊57 Zalewski J. -127 Zamojski J.E. ֊ 124, 215 Zeidler Manfred - 103, 227 Zgaga Paweł - 53 Ziegler August ֊ 37 Zieliński J. ֊ 50 Zieliński Stanisław ֊ 57,194 Zientarówna Maria -137 Ziółkowska ֊ 205, 222 Ziółkowski J. - 130, 226 Zweck Albert ֊ 25, 227 Zygmunt August - 193 Żerańska Anna ֊ 189 Źyromski Stanisław ֊ 123, 227 Żytyniec Rafał ֊ 102, 222 237
Indeks nazw geograficznych Pominięto nazwy: Europa, Mazury, Niemcy, NRD, Polska, Preussen, Prusy Wschodnie, RFN, Warmia. Alzacja ֊ 16,176 Anglia - 9, 66 Australia -176 Austria - 16, 39 Bareja -12 Barczewo -104 Bartołty Wielkie -115 Bartoszyce (niem. Bartenstein), miasto -197 Bartoszyce, powiat -134 Bażyny -192 Belgia - 8 Berlin - 20, 38, 39, 54, 62, 64, 71, 72, 74, 83, 86, 96, 98,101,125,194, 204, 205, 211, 225, 226 Berlin-Charlottenburg ֊ 41 Berlin-Wilmersdorf - 41 Biała Piska (Bialla) - 30, 53, 55 Białoruska SRR -110 Białoruś -110 Białystok ֊ 150,151 Bickern - 45 Biesal -125 Biskupiec - 43 Bobry -116 Brandenburgia - 16,17, 26, 212 Braniewo (niem. Braunsberg), miasto - 94,197 Braniewo, powiat - 134,197 braniewski powiat -195 Braunsberg ֊ patrz Braniewo Breisgau -101 Brodowo - 41, 42, 54, 81 Burkat - 87,189 bydgoska regencja - 63 Bydgoszcz -193 Cichy ֊53 ciechanowska rejencja - 116,117 Ciechanów, miasto - 124,163 Ciechanów, okręg - 15,116 Czechosłowacja - 80, 94 Czechy - 39,113 Dachau ֊ 92,194, 205 Dania ֊ 122, 200 darkiejmski powiat -195 238 Darkiejmy (niem. Ebenrode), miasto ֊ 196 Dąbrówno ֊ 14, 21, 49,117,126,127,192 Dobry Lasek - 34 Drygały - 21 Dupki ֊ 204 Dusburg -12, 222 Dybowo -151 Dymer ֊ 69 Działdowo (niem. Soldau), miasto ֊ 7, 10, 23, 37, 41, 43, 55, 68, 81-84, 86-92, 96, 104,107,124,134,161,182-184,186,189, 194, 204-206, 213, 214, 226 Działdowo, powiat - 68, 99 działdowski powiat - 10, 80, 81, 86-90, 92, 108,117,182,183,186 Działdowszczyzna - 55, 66, 75, 80-88, 91, 92,105-108,110,111,130,131,143,146, 148,177,181,192, 208, 217, 224, 226 Dzierzgoń -192 Dźwierzuty
֊ 43 Elbląg, miasto -192 Elbląg, powiat ֊ 134,195 ełcki powiat -18,52, 71, 78,116,138,156,204 Ełk (niem. Lyck), miasto -14,15,21-23,38, 40, 41, 43,44, 50, 71, 72, 76,106,115,116, 161,191,194,196, 204, 207, 225 Ełk, okręg - 15, 51 Ełk, starostwo ֊ 11, 211 Francja - 8, 39, 66,113 Friedland -169 Gać -152 Gaj -126 Gaiindia -15 Garbas ֊ 44 Gąbin (niem. Gumbinnen) - 25, 28 gąbińska rejencja - 29-31 Gdańsk - 24, 30, 48, 94 Gelsenkirchen - 44-46 Generalna Gubernia (Generalne Gubernatorstwo) - 92,95,108,110,114 Genewa - 65 Gerdowa - patrz Gierdawy gierdawski powiat - 195 Gierdawy (niem. Gerdauen) - 196
giżycki powiat - 18, 52,124 giżyckie starostwo ֊ 11, 211 Giżycko (Lec, niem. Lötzen), miasto - 14, 34, 43,196 Gołdap (niem. Gołdap), miasto - 15,18, 43, 49, 94,194,196 Gołdap, powiat - 15,196 Górne Prusy ֊ 16,17 Górowo Iławeckie, powiat - 134,196 Grabin -126 Grudziądz -183 Grunwald - 96,107,191,192 Grzebsk -10 Gusiev - patrz Gąbin Helsinki ֊ 168 Hohenbruch -104 Holąd ֊ patrz Pasłęk Iława (niem. Pr. Eylau), miasto ֊ 124 Iława, powiat ֊ 140 Irlandia -178 Jabłonka - 43 Jaćwież (Sudawia) ֊ 12 Jałta - 93, 95 Jülich - 26 Jurkowy Młyn - 152,153 Kanada - 9 Kassel - 41 Katowice -127 Kętrzyn (niem. Rastenburg), miasto ֊ 41, 43, 44, 55,196 Kętrzyn, powiat - 15,18,134,196 kętrzyński powiat ֊ 196 Kiełbonki ֊ 167 Kisiny - 184,189 Kleve - 26 Klęczkowo -184,189 Kłusy ֊207 Kłajpeda - 56, 75, 93, 113, 122, 130, 146, 177, 223 Kłajpedzki Kraj ֊ 56,113,122,130,177, 223 Kolledzeygrund - patrz Kołodziejowy Grąd Kolonia ֊ 41 Kołodziejowy Grąd (niem. Radegrund, Kolledzeygrund) - 68 Königsberg ֊ patrz Królewiec Kowalewo - 26 Kozłowo (niem. Grosse Koslau) - 102 Kozłówko (niem. Koslau) ֊ 102 Kraków ֊ 21,182,192 Kraplewo - 40 Krasna Łąka (Krasnołąka) - 87,183 Królestwo Pruskie - 16,17, 27, 76 Królewiec (niem. Königsberg) ֊ 7, 16, 2023, 29, 38, 39, 41, 44, 53, 59, 60, 62, 65, 69, 73, 92-94, 96, 98, 104, 113,114, 192, 195,196, 201, 221 Kruklanki - 43 Krutyń ֊ 155,161,163 Krym - 93 Księstwo Pruskie - 11,15, 22 Kujawy ֊ 13 Kurki -184 Kurlandia - 63 Kurońska Mierzeja ֊ 8 Kwidzyn, miasto ֊ 98,106 Kwidzyn, powiat ֊ 195 Labiawa -16 Labuszewo - 70 Laśmiady- 116 Lec - patrz Giżycko leeki (giżycki) powiat ֊ 18
leckie (giżyckie) starostwo - 11, 211 Leningrad (Petersburg) -102 Leszcz -192 Leszno -115 Lidzbark Warmiński (niem. Heilsberg) - 41, 196 Lipińskie ֊116 Lipowiec - 71 Lipowo - 21 Lipsk - 26, 31 Lisków ֊ 188 Litewska SSR - 110,130 Litewskie Księstwo - 12, 220 Litwa ֊ 17, 63, 75, 94, 110, 130, 176, 177, 193,197,195 Lotaryngia -16 Lötzen - patrz Giżycko Lubaczów ֊ 141 Lublin - 96-98, 105, 107, 108, 112, 129, 132-135,144,196, 202 łecki (ełcki) powiat - 18 Łomża -15 Łotwa - 63 Łuczany (niem. Lötzen) - patrz Giżycko Malbork, miasto - 63,192 Malbork, powiat ֊ 134,195 Malinowo -182 Małga-115 Marggrabowa ֊ patrz Olecko 239
Mauthausen-Gusen - 92,120,194 Mazowieckie Księstwo - 9 Mazowsze ֊ 5,10,12,14,15,19, 21, 25, 84, 85, 88,107,128,191,194, 220, 224 mazurskie województwo - 111, 112, 195, 197-199, 202 Mielęcin -150 Mielno - 37 Miłomłyn -127 Miśnia -13 Mława -10, 43 Moguncja -176 Morąg (niem. Mohrungen), miasto - 152, 153,155,196 Morąg, powiat - 18,134,196 Morągi - patrz Morąg Mrągowo (niem. Sensburg), miasto ֊ 43, 44, 51,108,153,154,176,196, 211 Mrągowo, powiat - 67,196 mrągowski powiat - 18, 40, 52, 78,140, 219 Münster - 41, 45, 46 Műszaki - 38 Nadrowia -12 Nassau -16 Natangia ֊12 Nibork - patrz Nidzica Nidzica (Nibork), powiat - 30, 68,196 Nidzica (niem. Neidenburg), miasto - 21, 23, 39, 41, 43, 55, 67,101,121,148, 201 nidzicki (niborski) powiat - 10, 38, 52, 66, 71, 78,102,107,115,195, 204 Nowa Wieś -115 olecki powiat ֊ 18, 52, 53,138 Olecko (niem. Oletzko, Treuburg), miasto ֊ 15, 27,38,43,44, 51,98,115,191,196 Olecko (Oletzko), powiat - 27, 28, 68,196, 214 Olsztyn (niem. Allenstein) - 8, 43, 56, 57, 69, 71, 72, 75, 79, 98, 101, 102, 104, 107, 108,113,119-123,127,130-136,145,146, 149-151,153,155,157,158,165,170,171, 175,177,194,196,197,200, 201,204, 205, 207, 209, 210, 214, 223 Olsztyn, powiat ֊ 196 Olsztynek (niem. Hohenstein) ֊ 14, 41, 43, 55,101,191, 201 olsztyńska rejencja - 66,114 olsztyński powiat - 115,116,125 olsztyńskie województwo - 122Ί24, 129, 130,138-141,143,151,154,157-159,164, 166,170,174, 216, 219, 226, 227 240 Opaleniec - 43 opolska rejencja - 41 Orzechowo -115 Osiekowo -194 Osranki - 204 Ostróda (niem. Osterode), miasto - 40, 43, 55,115,191,196, 205 Ostróda, powiat -196
ostródzki powiat ֊ 21, 52, 75, 78,156 ostródzkie komturstwo ֊ 14 Ostródzko-Ełbląski Kanał ֊ 43 Oświęcim ֊ 194 Pasłęk (Pr. Holland), miasto - 197 Pasłęk, powiat - 134,197 Pasym (niem. Passenheim) - 10, 40, 43, 129,145,150,151,154 Pawłowo ֊ 116 Piemont - 66, 80 Pierławki ֊ 126,184,186,189 Pietrzwałd (Piotrwald, Piętrzyłaś) - 41,127 piski powiat - 30, 52, 55, 78 piskie starostwo - 11, 211 Pisz (niem. Johannisburg), miasto - 14, 21, 36, 43,51, 74,115,196 Pisz, okręg - 14, 15,107 Pisz, powiat -196 Płośnica - 81,189 Poczdam ֊ 73, 93, 95, 110, 113, 133, 144, 195, 210 Podole ֊ 110 Pogezania -12 Polesie -110 Pomezania -12 Pomorze ֊ 7, 9, 11, 15-18, 21, 23, 29, 33, 49, 63, 83, 91,104,124,158,160,195, 212, 213, 215-217, 220, 222, 225, 226 Pomorze Gdańskie - 13, 75,124,192, 215 Pomorze Zachodnie - 52,110 Pomorze Wschodnie - 43,199, 222, 225 Powiśle - 6, 18, 48, 50, 52, 66, 68-70, 75, 76, 81, 92, 98,122,134,138,197, 202, 205, 211, 221, 226, 227 Poznań - 48, 49, 51, 83, poznańska prowincja - 9, 51, 64 Pruska Iławka -196 Pruska Litwa - 9,16,17, 24, 29, 31, 54 Prusy Królewskie (Polskie) - 19, 24, 26, 35, 192, 214, 216 Prusy Książęce - 7,11,14-17,19-26, 35, 76, 192,193,195, 211, 212, 220, 226
Prusy Zachodnie -11, 25-27, 29,40, 63, 64, 217, 226 Przasnysz ֊ 15 Przeworsk -152 Radość ֊ 95,108 Ragneta ֊ 124 Rastembork (niem. Rastenburg), ob. Kętrzyn -15,196 Reszel (niem. Rössel) ֊ 196 reszelski powiat ֊ 55 Rosengart - 34 Rozogi ֊ 30, 33, 216 Rożnowo ֊115 Rudziska (Rudziska Pasymskie) - 122,126, 129,148,150,151,153,154, 213 Rybaki -115 Rybno ֊ 24, 40 Ryn (niem. Rhein), miasto - 11, 212 ryńskie starostwo ֊ 11, 211 Rypin ֊ 15 Rzesza Niemiecka - 9,13,14, 20, 26, 40-42, 44, 50, 58, 62-64, 67, 70, 72, 75-77,100,102, 103,110,114,116,130,133,137,146 Saksonia ֊ 13,104 Salzburg - 16 Sambia ֊ 12,16,17 Siedlce - 81, 96 Siekierka (niem. Heiligenbeil), miasto ֊ 195,197 Siekierka, powiat ֊ 195,197 Siemiany (niem. Schwaigendorf) - 140 Skalowia ֊ 12 Soldau - patrz Działdowo Sorkwity ֊ 21, 34 Stany Zjednoczone - 66, 94 Stare Kiejkuty - 204 Steffenbach -116 Stołupiany - 41 straduńskie starostwo ֊ 11, 211 Styrławki - 34 Sudawia -12 suski powiat - 40 Susz -195 Syberia ֊ 123 Szczupliny ֊ 34 szczycieński powiat ֊ 10, 40, 55, 69, 78, 140,141,149, 215, 217, 219, 227 Szczytno (niem. Ortelsburg), miasto - 6, 10,14, 21, 40, 41, 43, 47, 51, 55, 57, 69, 70, 96, 108,115,126-128, 148-151, 154,192, 194,196, 204, 205, 219, 224 Szczytno, okręg - 51,107 Szczytno, powiat - 30, 67, 68, 70,141,149, 196, 212, 213, 221 Szestno, okręg - 14,107 Szlezwik-Holsztyn ֊ 41 Sztum -195 Sztynort - 34 Szwajcaria - 8,16,112 Szyldak - 127 Śląsk - 8,13,18, 49, 51, 64, 211 Śląsk Cieszyński - 47, 80, 81, 86, 202 Śląsk Dolny -110 Śląsk Górny ֊ 47 Śląsk Opolski ֊ 146 Śląsk Wrocławski - 47 Świętajno - 44,140,141,163, 204
świętomiejski powiat - patrz powiat Siekierka Świnoujście - 94 Tannenberg - 85,107, 201 Tapiewo ֊ 124 Teheran ֊ 93, 95,110,113,133,195, 210 Turowo, wieś k. Ełku ֊ 44 Turowo, wieś k. Pisza - 74 Turyngia ֊13 Tylża -16, 36 Tyrowo ֊ 127 Ukraina -110 Ukraińska SRR -110 USA-93, 94,166,194,195 Ustrzyki Dolne -141 Uzdowo ֊ 184 Verdun - 40, 41, 54, 220 Waplewo -126 warmińsko-mazurskie województwo - 174 Warszawa - 9, 49, 50, 57, 64, 69, 81, 82, 84, 85, 90, 91, 95, 98,105-109,119,122, 133, 138,139,152,160,163,169,182,191,193, 194,197, 203, 205-208, 218 Wawrochy - 205 Welawa -193 Westfalia ֊ 13, 43, 44-46, 85,167 węgoborskie (węgorzewskie) starostwo - 11 Węgorzewo (niem. Angerburg), miasto ֊27, 43, 30,196 Węgorzewo, powiat ֊ 15,18,196 węgorzewski powiat -196 węgorzewskie starostwo -11 Węgorzyn (niem. Angerburg) - patrz Węgorzewo 241
Węgry - 94, 113 Wiedeń - 41 Wielbark ֊ 43, 55 Wieliczki - 21 Wielka Brytania - 93, 94,178,195 Wielkopolska - 13, 36, 48, 50, 52, 194, 210 Wierzbowo - 87 Wileńszczyzna -110 Wittenberga - 22 Włochy - 66 Wolne Miasto Gdańsk - 94 Wołyń - 55, 87,110,183 Wrocław - 40 Wymój -115 Wysoka -192 Wystruć -16,124 Zagłębie Ruhry ֊ 44, 71 Zakroczym - 21 Zakrzewo - 87 Zalew Wiślany -12 Zaolzie - 80, 81 Ządzbork (niem. Sensburg) ֊ patrz Mrągowo ządzborski (mrągowski) powiat - 18 Zgorzelec -156 Ziemia Chełmińska - 12,14,192 Ziemia Dobrzyńska -15 Ziemia Malborska - 89 Ziemia Michałowska ֊ 192 Ziemia Sasinów ֊ 12,14 Ziemia Złotowska - 204 Złotowo - 204 ZSRR ֊ 93, 94, 97, 98,110,114,123,124, 195, 212, 215 |
| any_adam_object | 1 |
| any_adam_object_boolean | 1 |
| author | Małłek, Janusz 1937- |
| author_GND | (DE-588)112421415 |
| author_facet | Małłek, Janusz 1937- |
| author_role | aut |
| author_sort | Małłek, Janusz 1937- |
| author_variant | j m jm |
| building | Verbundindex |
| bvnumber | BV046853977 |
| ctrlnum | (OCoLC)1182798165 (DE-599)KXP1726188760 |
| era | Geschichte 1800-1989 gnd |
| era_facet | Geschichte 1800-1989 |
| format | Book |
| fullrecord | <?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><collection xmlns="http://www.loc.gov/MARC21/slim"><record><leader>03100nam a2200565 cb4500</leader><controlfield tag="001">BV046853977</controlfield><controlfield tag="003">DE-604</controlfield><controlfield tag="005">20220127 </controlfield><controlfield tag="007">t</controlfield><controlfield tag="008">200814s2020 pl |||| |||| 00||| pol d</controlfield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">9788362552467</subfield><subfield code="9">978-83-62552-46-7</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(OCoLC)1182798165</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(DE-599)KXP1726188760</subfield></datafield><datafield tag="040" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-604</subfield><subfield code="b">ger</subfield><subfield code="e">rda</subfield></datafield><datafield tag="041" ind1="0" ind2=" "><subfield code="a">pol</subfield></datafield><datafield tag="044" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">pl</subfield><subfield code="c">XA-PL</subfield></datafield><datafield tag="049" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-B1595</subfield><subfield code="a">DE-12</subfield></datafield><datafield tag="084" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">OST</subfield><subfield code="q">DE-12</subfield><subfield code="2">fid</subfield></datafield><datafield tag="100" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Małłek, Janusz</subfield><subfield code="d">1937-</subfield><subfield code="e">Verfasser</subfield><subfield code="0">(DE-588)112421415</subfield><subfield code="4">aut</subfield></datafield><datafield tag="245" ind1="1" ind2="0"><subfield code="a">Zanik ludu mazurskiego</subfield><subfield code="c">Janusz Małłek</subfield></datafield><datafield tag="246" ind1="1" ind2="3"><subfield code="a">Zanik</subfield></datafield><datafield tag="264" ind1=" " ind2="1"><subfield code="a">Dąbrówno</subfield><subfield code="b">Oficyna Retman</subfield><subfield code="c">2020</subfield></datafield><datafield tag="300" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">241 Seiten</subfield><subfield code="b">Karten</subfield><subfield code="c">25 cm</subfield></datafield><datafield tag="336" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">txt</subfield><subfield code="2">rdacontent</subfield></datafield><datafield tag="337" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">n</subfield><subfield code="2">rdamedia</subfield></datafield><datafield tag="338" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">nc</subfield><subfield code="2">rdacarrier</subfield></datafield><datafield tag="490" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Moja Biblioteka Mazurska</subfield><subfield code="v">nr 34</subfield></datafield><datafield tag="500" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Literaturverzeichnis Seite 210-229</subfield></datafield><datafield tag="648" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Geschichte 1800-1989</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Germanisierung</subfield><subfield code="0">(DE-588)4272020-5</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Ethnizität</subfield><subfield code="0">(DE-588)4220764-2</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Masuren</subfield><subfield code="g">Volk</subfield><subfield code="0">(DE-588)4496507-2</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Masuren</subfield><subfield code="0">(DE-588)4037914-0</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="0"><subfield code="a">Masuren</subfield><subfield code="0">(DE-588)4037914-0</subfield><subfield code="D">g</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="1"><subfield code="a">Masuren</subfield><subfield code="g">Volk</subfield><subfield code="0">(DE-588)4496507-2</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="2"><subfield code="a">Germanisierung</subfield><subfield code="0">(DE-588)4272020-5</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="3"><subfield code="a">Ethnizität</subfield><subfield code="0">(DE-588)4220764-2</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="4"><subfield code="a">Geschichte 1800-1989</subfield><subfield code="A">z</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2=" "><subfield code="5">DE-604</subfield></datafield><datafield tag="830" ind1=" " ind2="0"><subfield code="a">Moja Biblioteka Mazurska</subfield><subfield code="v">nr 34</subfield><subfield code="w">(DE-604)BV017538375</subfield><subfield code="9">34</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">HEBIS Datenaustausch</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032262748&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Inhaltsverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032262748&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Inhaltsverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032262748&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Literaturverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032262748&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Register // Personenregister</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032262748&sequence=000009&line_number=0005&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Register // Ortsregister</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="n">oe</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="q">BSB_NED_20220127</subfield></datafield><datafield tag="999" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-032262748</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">306.09</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">09034</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">306.09</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">0904</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield></record></collection> |
| geographic | Masuren (DE-588)4037914-0 gnd |
| geographic_facet | Masuren |
| id | DE-604.BV046853977 |
| illustrated | Not Illustrated |
| index_date | 2024-07-03T15:10:46Z |
| indexdate | 2024-07-10T08:55:39Z |
| institution | BVB |
| isbn | 9788362552467 |
| language | Polish |
| oai_aleph_id | oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-032262748 |
| oclc_num | 1182798165 |
| open_access_boolean | |
| owner | DE-B1595 DE-12 |
| owner_facet | DE-B1595 DE-12 |
| physical | 241 Seiten Karten 25 cm |
| psigel | BSB_NED_20220127 |
| publishDate | 2020 |
| publishDateSearch | 2020 |
| publishDateSort | 2020 |
| publisher | Oficyna Retman |
| record_format | marc |
| series | Moja Biblioteka Mazurska |
| series2 | Moja Biblioteka Mazurska |
| spelling | Małłek, Janusz 1937- Verfasser (DE-588)112421415 aut Zanik ludu mazurskiego Janusz Małłek Zanik Dąbrówno Oficyna Retman 2020 241 Seiten Karten 25 cm txt rdacontent n rdamedia nc rdacarrier Moja Biblioteka Mazurska nr 34 Literaturverzeichnis Seite 210-229 Geschichte 1800-1989 gnd rswk-swf Germanisierung (DE-588)4272020-5 gnd rswk-swf Ethnizität (DE-588)4220764-2 gnd rswk-swf Masuren Volk (DE-588)4496507-2 gnd rswk-swf Masuren (DE-588)4037914-0 gnd rswk-swf Masuren (DE-588)4037914-0 g Masuren Volk (DE-588)4496507-2 s Germanisierung (DE-588)4272020-5 s Ethnizität (DE-588)4220764-2 s Geschichte 1800-1989 z DE-604 Moja Biblioteka Mazurska nr 34 (DE-604)BV017538375 34 HEBIS Datenaustausch application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032262748&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Inhaltsverzeichnis Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032262748&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Inhaltsverzeichnis Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032262748&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Literaturverzeichnis Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032262748&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Register // Personenregister Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032262748&sequence=000009&line_number=0005&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Register // Ortsregister |
| spellingShingle | Małłek, Janusz 1937- Zanik ludu mazurskiego Moja Biblioteka Mazurska Germanisierung (DE-588)4272020-5 gnd Ethnizität (DE-588)4220764-2 gnd Masuren Volk (DE-588)4496507-2 gnd |
| subject_GND | (DE-588)4272020-5 (DE-588)4220764-2 (DE-588)4496507-2 (DE-588)4037914-0 |
| title | Zanik ludu mazurskiego |
| title_alt | Zanik |
| title_auth | Zanik ludu mazurskiego |
| title_exact_search | Zanik ludu mazurskiego |
| title_exact_search_txtP | Zanik ludu mazurskiego |
| title_full | Zanik ludu mazurskiego Janusz Małłek |
| title_fullStr | Zanik ludu mazurskiego Janusz Małłek |
| title_full_unstemmed | Zanik ludu mazurskiego Janusz Małłek |
| title_short | Zanik ludu mazurskiego |
| title_sort | zanik ludu mazurskiego |
| topic | Germanisierung (DE-588)4272020-5 gnd Ethnizität (DE-588)4220764-2 gnd Masuren Volk (DE-588)4496507-2 gnd |
| topic_facet | Germanisierung Ethnizität Masuren Volk Masuren |
| url | http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032262748&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032262748&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032262748&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032262748&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032262748&sequence=000009&line_number=0005&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |
| volume_link | (DE-604)BV017538375 |
| work_keys_str_mv | AT małłekjanusz zanikludumazurskiego AT małłekjanusz zanik |
Es ist kein Print-Exemplar vorhanden.
Inhaltsverzeichnis