Świadomość mityczna wobec śmierci: kanopy pomorskie
Gespeichert in:
| 1. Verfasser: | |
|---|---|
| Format: | Buch |
| Sprache: | Polish |
| Veröffentlicht: |
Gdańsk
Muzeum Archeologiczne
2020
Gdańsk Wydawnictwo słowo/obraz terytoria |
| Schlagworte: | |
| Online-Zugang: | Inhaltsverzeichnis Abstract Literaturverzeichnis |
| Beschreibung: | Literaturverzeichnis Seite 199-[220] |
| Beschreibung: | 221 Seiten, 102 ungezählte Seiten Bildtafeln Illustrationen 25 cm |
| ISBN: | 9788385824749 838582474X 9788374537216 8374537213 |
Internformat
MARC
| LEADER | 00000nam a2200000 c 4500 | ||
|---|---|---|---|
| 001 | BV046829209 | ||
| 003 | DE-604 | ||
| 005 | 20211203 | ||
| 007 | t | ||
| 008 | 200729s2020 a||| |||| 00||| pol d | ||
| 020 | |a 9788385824749 |9 978-83-85824-74-9 | ||
| 020 | |a 838582474X |9 83-85824-74-X | ||
| 020 | |a 9788374537216 |9 978-83-7453-721-6 | ||
| 020 | |a 8374537213 |9 83-7453-721-3 | ||
| 035 | |a (OCoLC)1193281175 | ||
| 035 | |a (DE-599)BVBBV046829209 | ||
| 040 | |a DE-604 |b ger |e rda | ||
| 041 | 0 | |a pol | |
| 049 | |a DE-12 | ||
| 084 | |a OST |q DE-12 |2 fid | ||
| 100 | 1 | |a Kwapiński, Marian |d 1947- |e Verfasser |0 (DE-588)1214758819 |4 aut | |
| 245 | 1 | 0 | |a Świadomość mityczna wobec śmierci |b kanopy pomorskie |c Marian Kwapiński |
| 264 | 1 | |a Gdańsk |b Muzeum Archeologiczne |c 2020 | |
| 264 | 1 | |a Gdańsk |b Wydawnictwo słowo/obraz terytoria | |
| 300 | |a 221 Seiten, 102 ungezählte Seiten Bildtafeln |b Illustrationen |c 25 cm | ||
| 336 | |b txt |2 rdacontent | ||
| 337 | |b n |2 rdamedia | ||
| 338 | |b nc |2 rdacarrier | ||
| 500 | |a Literaturverzeichnis Seite 199-[220] | ||
| 546 | |a Zusammenfassungen auf Deutsch und Englisch | ||
| 648 | 7 | |a Geschichte |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 650 | 0 | 7 | |a Sachkultur |0 (DE-588)4051157-1 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 650 | 0 | 7 | |a Urne |0 (DE-588)4187243-5 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 651 | 7 | |a Pommern |0 (DE-588)4046744-2 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 653 | 0 | |a Kanopy / Polska / Pomorze (region) | |
| 689 | 0 | 0 | |a Pommern |0 (DE-588)4046744-2 |D g |
| 689 | 0 | 1 | |a Urne |0 (DE-588)4187243-5 |D s |
| 689 | 0 | 2 | |a Sachkultur |0 (DE-588)4051157-1 |D s |
| 689 | 0 | 3 | |a Geschichte |A z |
| 689 | 0 | |5 DE-604 | |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032238404&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Inhaltsverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032238404&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Abstract |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032238404&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Literaturverzeichnis |
| 940 | 1 | |n oe | |
| 940 | 1 | |q BSB_NED_20211203 | |
| 999 | |a oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-032238404 | ||
| 942 | 1 | 1 | |c 709 |e 22/bsb |g 438 |
Datensatz im Suchindex
| _version_ | 1804181648867065856 |
|---|---|
| adam_text | Spis treści Słowo wstępne 5 I. Kant a problem archeologii 1. Uwagi wstępne 7 2. O nazwie «капору» 8 3. Капору jako obiekt interpretacji humanistycznej 4. Między nauką a magią 38 5. Podsumowanie 57 II. Praojcowie i uczeni 1. Uwagi wstępne 59 2. Klasycy 60 2.1. Antykwaryści i starożytnicy 2.2. Klasycy - Opera scientiarum 3. Nieklasycy 123 4. Podsumowanie 141 IN. Powtórzyć cudzq myśl... 1. Uwagi wstępne 2. Timajos 148 3. Platon 164 4. Podsumowanie Posłowie Bibliografia Spis tablic 181 185 Zusammenfassung Summary 145 193 199 221 187 60 92 21
Zusammenfassung Mond, Sterne), Ornamente (Windrosen - phänologische und astrologische Zyklen; dendromorphische Systeme - der kosmische Baum; Geometrische Systeme - Blitze, Regen). Der heutige Interpret erblickt darin Komponenten des kulturellen Kosmos. (7) Indem man den Regeln der mystischen Perzeption folgt, kann man im Kosmos eine Ordnung, die durch die in Mythen präsenten Werte organisiert wurde, erblicken. Es sind keine Mythen des Kanope-Volkes bekannt, jedoch übermitteln sowohl die Epen, als auch die griechischen und germanischen Mythen ein Bild davon, was in die in den Bildern der Pommersche Kanopen aufgegriffene Themen darstellen. Das Modell der performativen Perzeption fordert, dass die Themen als sich aktuell zu ereignenden Handlungen wahrgenommen werden, hingegen sind die Verzierungsikonen, Werkzeuge, Waffen usw. als Amulette und Talismans der sich zu installieren den Präsenz der großen Gottheit und der „Heiligungszustands“ des Toten, die unentbehrlichen Kommunionskomponenten. (8) Die von dem Interpreten zu erkennende Handlungen zeigen ein Paar Bräuche: a) heroische Bestattungen, die mit der Beteiligung eines Leichenzugs mit Pferden und eines Gefolges aus Kriegern und Trauernden, die ein Schutzschild trugen erfolgten. Es war ein dreiteiliges Ritual, welches sich u.a. aus dem Prozedere des Opferns von Tieren und Wettkämpfe (b) eines Umzug hinsichtlich der Wiederauferstehung mit Hilfe von Wagen und mit eingespannten Vieh das Schutzschild herumfuhren, diese sind in einem synodischen Zyklus des Mondes vollzogen worden und endeten mit dem Opfern eines Tieres (c)
blutloser Jagd auf einen Hirschen, der wahrscheinlich mit dem Faktor der Restitution des Kosmos in Verbindung genommen wurde. Diese rituellen Handlungen wurden auch mit dem Prinzip pars pro toto als Vorstellungen von Sittenzubehör demonstriert. Als generelle Schlussfolgerung, wird eine Verstärkung der Funktion des Archäologen als eine Verbesserungstechnik der Interpretationsfertigkeiten des Verhaltens von „fremden“ Mitmenschen gefordert, da die Interpretation als Medium der Kultur dient. Ein Verlust dessen bedeutet einen Verlust von Kultur. Übersetzt von Simona Jambor
Summary The topic of this book is а meaning of an artefact - the Pomeranian Face Urn. Its unusual appearance, which caused many demonstrative interpretations and reinterpretations, has influenced the history of the Central European archaeology. The book, therefore, explores the field of cultural studies in a dualistic way. Firstly, it researches the artefact, and secondly, it analyses archaeology as a technique of cultural interpretation. Thus, interpretational capacities of archaeology are examined on a particular example. Both ap proaches relate to each other through critique. While dealing with cultural interpretation a landmarking discovery by Imma nuel Kant, who found out that nature and freedom differ in their aims, has to be taken into account. That is because this discovery has initiated thinking about culture as a domain of freedom. This school of thought, named “criti cal” after Kant’s works, was further developed by Wilhelm Dilthey, Ernst Cassirer, and Martin Heidegger among others, as well as contemporarily by many philosophizing culture experts, for example, adherents of the socioregulatory theory of culture formulated by humanists from Poznań. Their claims were used in the scope crucial for this book’s topic. From science studies perspective Kant, for whom a model of perception was an essential component of cognitive procedures, has differentiated himself from an Aristotelian model. The philosopher from Stagira assumed the autonomy of external world and the predicates transcendent to language, thus, his model is ontological, whereas the model by the
philosopher from Königsberg indicated autonomy of a subject and situated world in thing-in-itself. Predicates of this world were left to a disposition of a subject, who encloses thoughts in expres sions of language. Hence, it is an epistemological model. Kant’s Critics give us instructions on how to think about objects in the world and their state of affairs in a legitimate way. Analysis of archaeological statements allows us to think that both models of perception function parallelly in an identification practice of primeval cultures relics. Nevertheless, a critical observer is aware that both models have history, thus a space and time of running. A history of a Face Urn’s interpretations is a proof of perceptions historical character. An interpretation has to be expressed in a language, thus an interpretation of a foreign culture artefact is possible only within a language. That means an artefact exists for an interpreter always as a sense, and not only as a neutral physical object, and that a sense always changes historically, accordingly to a worldview held by an interpreting subject. A sense obvious for Face Urns tribes is different than a sense obvious for an archaeologist. This difference 193
Summary 194 is the reason why an interpretation of an artefact produced by a foreign cul ture is, de facto, an intercultural translation. To be able to repeat someone’s else’s thought in own language proves an understanding of it. Moreover, the strategy, which proves an understanding of historical object is similar to the one used in natural science. The physicist had to firstly “come up with” gravitation, to be able to explain the movements of physical objects and prove that gravity exists in practice. Analogically, a translator has to imply a specific sense to an artefact to prove an understanding of it in practice. Reliability of translated sense is evaluated by a translator’s culture in the same way as for example next theories of gravitation would be accepted or rejected. Without humanistic implications, it is impossible to receive cognitive results. The term “Face Urns” does not imply a potential historical sense, which is why I am using the name pommerscbe Kanoben / Pomeranian Kanobe (PK) instead. The PKs sense identification strategy proposed in this book is based on directives of Dilthey’s philosophical anthropology (hermeneutic method); Cassirer’s conceptualizations of history of language as a tool building a cul tural world, and his description of myth’s language; Heidegger’s analysis of existence Zuhandenbeitas as a basis of cultural world; and Jerzy Kmita’s cultural communication behaviours theory. On the basis of these presuppo sitions, I have assumed that PKs were a product of magical communication culture, in which it was not possible to differentiate
between a thing and its state of affairs. In the second chapter of this book, I examine translational capacities of my own view in the context of existing interpretations of PK. A general rule is noticeable in the history of these interpretations: a strategic position of origins” as a worldview value in all versions of history dictated by cultural descriptions of the world (mythological, religious, erudite, scientific) and historical variability in realization of that value (from a ceremony to sci entific monography). Because these PK interpretations are conditioned by historical forms of culture they are a part of intracultural knowledge, and their alternations were an effect of self-awareness transformation of that culture. Game-changing moment of this transformational processes were meta-critics of Kantian Critics (Sturm und Drang movement), which made the collective thought aware that its culture is objectified in language, customs, and all ways of communication between people, so also ceremony and myth which gives it a meaning. It was a Romantic critique, which presented ancient relicts, including PKs, as origin’s symbols. Also, terms like “culture” and “ethnos” as a historical form of culture were defined in a way known today. Romantic “cultural revolution” gave an interest in prehistory a professional and national status. Since that time interpretations of PK were shaped within a framework of an educational scientific mission. The romantic interpretation
of the Kantian difference between practical mind (which made culture a tem poral and spatial object) and a theoretical mind (which driven by analogy to nature considered culture as a global civilization) influenced the Central European ancient thought in a specific way. This interpretation is clear in its first definition of “archaeological culture”, formulated by Rudolf Virchow. It meant a relic of mental culture determining civilizational aspect. This defi nition was coined during a debate dedicated to PK at Deutsche Gesellschaft für Ethnologie, Anthropologie und Urgeschichte in 1870. This debate, aiming at establishing a subject matter of archaeology, has clearly shown a problem of dealing with lack of information about a prehistorical culture, and basing only on archaeological relics. Spatiotemporal parametrization of these relics, combined with knowledge of other fields of cultural studies, was promising a range of possibilities in creating nets of genetic relations. This research tactic resulted in a pre-ethnic map of Europe, creat ed in the first decade of XX century, on which the tribe, that produces PK as a magical body of the dead or conventional image of a goddess of death, was distinguished. During the same time, gros of PK representations were identified and conclusions about the civilizational state of this culture and its intercultural relations were formulated. Pre-ethnic map of Europe has become a political argument during the Trea ty of Versailles negotiations because of the social conflicts that resulted in the I World War. The Treaty did not solve
the conflicts, and so the Central European archaeology has become a political science. Historical-cultural objective world implications problem, including Pomeranian Kanobe world, has become an interpretative “excess”, a space for free pondering without a socially accepted real object. After main political conflicts have died out, an interest in the history of cul ture continued to strive and a hundred years after the Berlin debate dedicated to PK the self-awareness of the Central European Archaeology has noticed a need for modernization of methodological directives. Historical status of perception has been accepted and, in the light of it, a description of PK was considered a text in which mental culture of Kanobe tribe was not taken into consideration. Hence, it was accepted as a new viewpoint that the objective ness of the world description in a magical culture was based on superficies mindset, which combined these aspects of being of a thing that are divided by perception in the early modern period; it was agreed that under these conditions a magical ontological strategy should be recognized. A lack of identarian (in Aristotle’s sense) objects parameters that this world consisted of, had caused “spilling off” of states of affairs of these peculiar objects. The magical strategy could not produce a subject as a being of a particular kind, so a human was a part of the universe, so a human was a part of the universe 195
Summary 196 and he was equipped with the same dispositions as the universe. It was an ontologically anthropomorphic world; each object had some “character”. In these conditions a meaning of Kanobes was regulated by their equipmentality”, that is by the kind of action, in which they were being engaged as tools. These actions sense was given by a myth codifying social order endangered by a loss of an important component: a fellow man. A loss was a moment of crisis, that motivated restoration of tribal homeostasis with a help of ritual actions. Hence, my viewpoint recognizes a translational value of old PK hypothesis as a magical body and does not compete against (in the light of superficies ontology) an epiphany death goddess hypothesis. PKs meaning as a magical communicate has been shown in a third chapter in the following way: (1) PKs sense was connected to the context of an ac tion, in which no existential difference between a thing and its sense was important, because magical actions did not differentiate between thoughts and emotions, will, and manual and oral activities. Under this conditions, a meaning (word) was not associated with an object only by a force of a se mantic-linguistic convention. The language of that time did not yet create a set of rules, basing on which it would be possible to formulate any number of sensible sentences without using neuronal images. Hence images, not a word by itself, were an appropriate medium for a magical communicate. It could have been constructed with a gesture, sound, collage of physical ob jects found in a surrounding and
created from them, plastic, choreographic, musical images, so what is considered as a field of art, differentiating them from a routine communicative practice. (2) Objects constructed in such a way were anthropomorphic because a thing and its image were not a part of op positional worlds (subject - object). Under these circumstances, Kanobe was a natural object, a real body identified by a cultural conviction that equalized an order of human anatomy with an order of natural elements. A Kanobe anthropomorphised nature to the same extent as it naturalized ethics; it was an epiphany for a cosmic goddess - most probably a hermaphrodite - which body was a matter of all existence as well as modes of existence. (3) Convictions identifying “equipmentality” of PK were a part of the same sphere of culture that regulated communication. An unawareness of ontological difference between material and ideal of that culture is the reason why today’s inter preter registers directives of communication as equivalences of idea-values when describing it. When a cultural expert expresses PKs “equipmentality” in his own language, he describes it as an ethical value that connected obli gations towards a dead fellow with the prosperity of his tribe. This value was realized by a ceremony mediated by iconic signs-objects. In a language of an interpreter, Kanobe’s value sensu stricto can be described as a communion of a dead with a cosmic goddess. Kanobe was an “ecclesiastical parament” of
this communion. (4) A parament conceptualization assumes that (a) funeral ceremonies, of which Kanobe was an important component, were recreating a birth state of a human race, to transfer a dead ab origine to the epoch of an cestors mythical moment of a primordial innocence, (b) this act was reviving a dangerous moment of cosmogenesis; an epoch of a war of gods with chaotic forces, during which Cosmos and the realm of ancestors was formed, (c) urn gods were patrons of these transfers, because gods of death had no cults of their own, as a fate of dead was not a matter for negotiations, (d) transfer of a dead succeeded after a customary path of communication with gods, that is following a scheme of sacrifice. (5) A second result of equalizing being of things with their state of affairs was a performative domination of perception, as anthropomorphism could not distinguish a passive state characteristic to a dead matter. Even a dead fellow could act in a specific way. Performative perception thus caused a blurring of identarian characteristics of physical objects or pars pro toto associations. This kind of perception, called mystical by Lucienne Lévy-Bruhl, indicated Kanobe iconography. (6) Lollowing rules of interpreter’s perception, it is possible to recognize details of human anat omy on this iconographie (faces, or elements of face, ears, hands), garnish (breastplates, necklaces, earrings, pins, breast pins for arrays), parts of arrays (hats, belts), tools (combs, carts, catafalques), weapons (shields, gavelocks, daggers), animals (horses, deer, birds, cattle and
breeding swine), cosmic bodies (sun, moon, stars), ornaments (phenological and astrological cycles, dendromorphic: cosmic tree, and geometric systems: lightnings, rains). Con temporary interpreter searches in this set for components of cultural Cosmos. (7) Following rules of mystical perception, it is possible to see in this Cosmos an order organized by values enclosed in myths. Myths of Kanobe tribes are not known, nevertheless, a content passed in eposes of Greek and German mythology give an outlook on topics included in PKs images. A model of performative perception postulates treatment of these topics as actual hap pening actions, and icons, ornaments, tools, weapons and so on as amulets and talismans that install a presence of great goddess and a “sanctified” state of a dead as necessary components of communion. (8) Actions recognized by an interpreter demonstrate a few ceremonies: (a) heroic funerals with a participation of horses harnessed to caravans and a procession of warriors and mourners carrying a shield. It was a three parts ritual that consisted of procedures of animal scarification and agonies, (b) resurrection processes with a participation of carts carrying shield and pulled by bullocks, celebrated in a synodic cycle of moon and finishing with an animal sacrifice (c) bloodless deer hunts, which was most probably identified with a factor of restitution to a Cosmos. These ritual actions were demonstrated also on a rule of pars pro toto, as representations of ceremonial accessories. 197
Summary As а general conclusion, it is postulated to strengthen a function of archae ology as a technique cultivating the skill of interpretation of “foreign” fellows, because an interpretation is a medium of culture. Losing this skill means losing the culture. Translated by Kamila Kwapińska
Bibliografía Abłamowicz Renata 2005 Koń w obrzędowości społeczeństw kultury pomorskiej, [w:] Aktualne problemy kultury pomorskiej, red. M. Fudziński i H. Paner, Muzeum Archeologiczne w Gdańsku, Gdańsk Abramowicz Andrzej 1979 Orny i ceramie, „Acta Archaeologica Lodziensia”, nr 27 1983 Dzieje zainteresowań starożytniczych w Polsce. Część I. Od średniowiecza po czasy saskie i świt Oświecenia, Ossolineum 1991 Historia archeologii polskiej. XIX i XX wiek, IHKM PAN, Warszawa-Łódź Adamus Marian 1970 Tajemnice sag i run, Ossolineum, Wrocław-Warszawa-Kraków Andrzejewski Bolesław 1989 Wilhelm von Humboldt, Wiedza Powszechna, Warszawa Andrzejowska Mirosława 1981 Kolczyki ludności kultury pomorskiej, „Wiadomości Archeologiczne”, t. XLVI Angutek Dorota 2003 Magiczne źródło filozofii greckiej, Epigram, Bydgoszcz Antoniewicz Jerzy 1945 Wyobrażenia plastyczne na urnach twarzowych kultury Pomorskiej, „Z Otchłani Wieków”, R. XIV Antoniewicz Włodzimierz 1957 Problem rozkładu wspólnoty pierwotnej na ziemiach polskich, [w:] Pierwsza sesja archeologiczna Instytutu Historii Kultury Materialnej PAN, Warszawa 4.V- 8.V 1955, Wydawnictwo PAN, Warszawa-Wrocław 1957 Religia dawnych Słowian, [w:] Religie świata, red. E. Dąbrowski, Pax, Warszawa Arystofanes 2001 Komedie, 1.1, przeł. J. Ławińska-Tyszkowska, Prószyński i S֊ka, Warszawa Bacon Francis 1955 Novum Organum, przeł. J. Wikarjak, PWN, Warszawa Bal-Nowak Maria 19Ó6 Mit jako forma symboliczna w ujęciu Ernsta A. Cassirera, Nomos, Kraków Barański Marek 2004 Johanna Uphagena romantyczna podróż na Wschód, [w:] Kamienica w krajach Europy Północnej, red.
M.J. Sołtysik, NCK, Wydział Architektury PG, Gdańsk Bastian Adolf 1870 Über Gesichtsurnen, „Zeitschrift für Ethnologie”, Bd. II 199
Bibliografia Berendt Gottlieb 1872 Die Pommerellischen Gesichtsurnen, „Schriften der Königlichen physikalisch-ökonomi-schen Gesellschaft”, Königsberg, Bd. XII 1878 Nachtrag zu den Pommerellischen Gesichtsurnen, „Schriften der physikalisch-ökonomische Gesellschaft zu Königsberg”, Jhrg 18 Bertling Ernst A. 1889 Die Völkertämme an der Weichsel in der ältesten Zeit, [w:] Sitzungs-Berichte der anthropologischen Section der Naturforschenden Gesellschaft in Danzig vom fahre 1880-1888, „Schriften der Naturforschenden Gesellschaft in Danzig”, Neue Folge, Bd. 7, H. 2 Bieńkowski Walenty 1992 Jan Nepomucen Sadowski, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXXIV/2, z. 141, red. H. Markiewicz, Ossolineum, Wroclaw Bing Just 1919 Der Urnendeckel von Mersin Kr. Koslin. Deutungversuch, „Mannus”, Bd. X Blume Erich 1912 Die germanischen Stämme zwischen Oder und Passarge zur römischen Keiserzeit, Bd. 1, Verlag zu von Curt Kabitzsch Würzburg Boloumié Bernard 1989 Sur la question d’une éventuelle présence Étrusque au bord de la Baltique, [w:] Problemy kultury łużyckiej na Pomorzu, red. T. Malinowski, Słupsk 200 Boom Helga van den 1980/1981 Die Pommerellische Gesichtsurnenkultur. Ein Bericht zum Stand der For schung, „Acta Praehistorica et Archaeologica”, Bd. XI/XII 1995 Zjawisko antropomorfizacji w okresie halsztackim, [w:] Kultura pomorska i kultura grobów kloszowych. Razem czy osobno, red. T. Węgrzynowicz i in., Państwowe Muzeum Archeologiczne, Warszawa 2000 Ceramika jako nośnik znaczenia: rozważania nad zdobnictwem ceramiki, [w:] Kultura symboliczna kręgu pól popielnicowych epoki brązu i
wczesnej epoki żela za w Europie Środkowej, red. B. Gediga i D. Piotrowska, Warszawa-Wrocław- Biskupin 2001 Zur symbolischen Bedeutung des Kammes in der Vorgeschichte, [w:] Archäologisches Zellwerk. Beiträge zur Kulturgeschichte in Europa und Asien. Festschrift für Helmut Roth zum 60 Geburstag hrsg. E. Pohl, U. Recker, C. Theune, M. Leidorf, Rahden/ Westf. 2005 Do kwestii etniczności kultury pomorskiej, [w:] Aktualne problemy kultury po morskiej, red. M. Fudziński i H. Paner, Muzeum Archeologiczne w Gdańsku, Gdańsk Buchowski Michał 1986 Magia, jej funkcje i struktura, UAM, Poznań Buchowski Michał, Burszta Wojciech 1983 Spór o racjonalność magii, „Lud”, t. LXVII 1986 Status języka w świadomości magicznej, „Etnografia Polska”, t. XXX Bugaj Ewa 2010 Wczesnogreckie przedstawienia figuralne i ich oddziaływanie w kręgu kultury halsztackiej, [w:] Rola głównych centrów kulturowych w kształtowaniu oblicza
2011 2012 kulturowego Europy środkowej we wczesnych okresach epoki żelaza, red. B. Gediga, Muzeum Archeologiczne w Biskupinie, Biskupin-Wroclaw 2010 Archeologia klasyczna w poszukiwaniu swej tożsamości. Między przeszłością a teraź niejszością historii sztuki, „Folia Praehistorica Posnaniensia”, է. XVI Archeologia a sztuka, [w:] Przeszłość społeczna. Próba konceptualizacji, red. S. Tabaczyński i in., Wydawnictwo Poznańskie, Poznań Bukowski Zbigniew 1971 Tarcze oraz ich wyobrażenia w kulturach łużyckiej i wschodniopomorskiej, „Archeologia Polski”, է. XVI Cassirer Ernst A. 1922 Die Begriffsform im mythischen Denken, Teubner Leipzig 1995 Pojęcie formy symbolicznej w budowie nauk humanistycznych, [w:] tegoż, Symbol i język, przel. B. Andrzejewski, Wydawnictwo Naukowe IF UAM, Poznań 1995 Język i budowa świata przedmiotowego, przel. B. Andrzejewski, [w:] tegoż, Symbol i język... 1995 Przestrzeń mityczna, estetyczna i teoretyczna, przel. B. Andrzejewski, [w:] tegoż, Symbol i język... 1998 Esej o człowieku, Czytelnik, Warszawa Celtis Konrad 1505 Silesiam Boemos et Moravos et que flumina ab illis exeant, Quator libri amorum, Norymberga Chodyński Antoni Romuald 2002 Kolekcjonerzy i kolekcje w Gdańsku XVI-XIX wieku (do 1872 roku). Inventarium et taxam dzieł sztuki, „Rocznik Historii Sztuki”, t. XXVII Conwentz Hugo 1889 Sitzungs-Berichte der anthropologischen Section der Naturforschenden Gesell schaft in Danzig vom Jahre 1880-1888, „Schriften der Naturforschenden Ge sellschaft in Danzig, Neue Folge”, Bd. VII, H. 2 1889 [Uber] archäologischen Funde aus der Provinz, [w:] Conwentz,
Sitzungs-Berichte... 1894 Bildliche Darstellungen von Thieren, Menschen, Bäumen und Wagen an westpreussischen Gräberurnen. Eine vorgeschichtliche Skizze, „Sonder-Abdruck aus den Schriften der Naturforschende Gesellschaft in Danzig”, Bd. VIII, H. 3. 1910 Abraham Lissauer, sein Leben und Wirken, „Schriften der Naturforschenden Gesellschaft in Danzig, N.F.”, Bd. XII, H. 4. Cytowska Maria, Szelest Hanna 1981 Literatura grecka i rzymska w zarysie, PWN, Warszawa Czarnecki S. 1967-1968 Albin Kohn, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XIII, red. E. Rostworowski, Ossolineum, Wroclaw Czopek Sylwester 1997 Uwagi o stanie badań nad kulturą pomorską, [w:] 20 lat archeologii w Maslomęczu, t. I, red. A. Kokowski, Wydawnictwo UMCS, Lublin Das neue Märkische Provinzial-Museum 1874 Das neue Märkische Provinzial-Museum, „Zeitschrift für Ethnologie”, Verh., Bd. VI 201
Bibliografia Deleuze Giles 1993 Tragiczność (fragmenty książki Nietzsche i filozofia), „Sztuka i Filozofia”, 7 1999 Filozofia krytyczna Kanta. Doktryna władz, przel. B. Banasiak, slowo/obraz terytoria, Gdańsk 2014 Falda. Leibniz a barok, przel. M. Janiak, S. Królak, PWN, Warszawa Dilthey Wilhelm 1987 Rozumienie, przel. K. Krzemieniowa, [w:] Z. Kuderowicz, Dilthey, Wiedza Powszechna, Warszawa 1987 Właściwości nauk humanistycznych, przel. K. Krzemieniowa, [w:] Z. Kuderowicz, Dilthey... 1987 Typy światopoglądów i ich rozwinięcie w systemach metafizycznych, przel. E. Paczkowaska-Łagowska, [w:] W. Dilthey, O istocie filozofii i inne pisma, PWN, War szawa Dobosz Artur 2002 Tożsamość metamorficzna a komunikacja językowa, Wydawnictwo Naukowe IF UAM, Poznań 202 Dominiak Łukasz 2004 Partycypacja jako przykład „symbolu poszukiwawczego” w Lévy-Bruhla interpre tacji myślenia magicznego, [w:] Umysł a kultura, red. A. Palubicka, A. Dobosz, Epigram, Bydgoszcz 2005 Opis archeologiczny jako problem reprezentacji rzeczy na przykładzie zabytków kultury pomorskiej, [w:] Aktualne problemy kultury pomorskiej, red. M. Fudziński i H. Paner, Muzeum Archeologiczne w Gdańsku, Gdańsk Droysen Johann G. 2012 Zarys historyki, przel. J. Bonecki i J. Duraj, Epigram, Bydgoszcz Dumézil Georges 1987 Mit i epos, przel. J. Godzimirski, „Literatura na Swiecie”, որ 11 (196) Dzięgielewski Karol 2007 Grzebienie i zawieszki grzebieniowate z epoki brązu i wczesnej epoki żelaza i ich związek ze strojem, [w:] Studia nad epoką brązu i wczesną epokążelaza. Księga poświęcona Profesorowi Markowi Gedlowi w
pięćdziesięciolecie pracy w Uniwer sytecie Jagiellońskim, red. J. Chochorowski, Wydawnictwo UJ, Kraków Edda poetycka 1986 Edda poetycka, przel. A. Załuska-Stromberg, Ossolineum, Wroclaw Eliade Mircea 1966 Traktat o historii religii, przel. J. Wierusz-Kowalski, Książka i Wiedza, Warszawa 1988 Historia wierzeń i idei religijnych, 1.1: Od epoki kamiennej do misteriów eleuzyńskich, przel. S. Tokarski, PAX, Warszawa 1992 Okultyzm, czary, mody kulturalne, Oficyna Literacka, Kraków 1993 Kowale i alchemicy, przel. A. Leder, Aletheia, Warszawa 1998 Obrazy i symbole. Szkice o symbolizmie magiczno-religijnym, przel. M. i P. Rodakowie, KR, Warszawa Felczak Olgierd 1985 Cmentarzysko kultury wschodniopomorskiej w Sychowie, gm. Luzino oraz kwestia popielnic z wyobrażeniami rąk, „Pomorania Antiqua”, t. XII
Fischer Christian Gabriel 1715 Anderer Versuch vor die Historie des unterirdischen Preussens oder deutliche Fragen von Preussischen Orden, Steinen, Metallen und ausgegrabenen Antiquitäten welche auft Veranlassung einigen Hohen Wönner Förderer kürzlich entwerffen und allen Curieusen Liebhabern unsers Vaterlandes zur beliebten Verantwortung mittheilen wollen M. Christianus Gabriel Fischer, [b.w.], Königsberg Flis Mariola 1995 Malinowski a Radcliff-Brown: dwie wersje funkcjonalizmu, [w:] Antropologia społeczna Bronisława Malinowskiego, red. M. Flis, A.K. Paluch, PWN, Warszawa Fogel Jerzy 1980 Uzbrojenie ludności kultury wschodniopomorskiej, „Przegląd Archeologiczny”, t. XXVII Förstemann Ernst 1846 Ueber alte Grabstätten in Pomerellen, Neuen Mittheilungen des Thüringisch Sächsische Vereins, Halle 1848 Ueber die heidnischen Gräber mit ihres Alterthümern. Eine Zussamenstellung verschedener Forschungen, „Neue Preussische Provinzial Blätter”, Bd. VI, H. 5 1850 Das nördliche Pommerellen und seine Alterthümer, „Neue Preussische Provinzial Blätter”, Bd. IX, H. 4 1851 Das nördliche Pommerellen und seine Alterthümer. 2. Kreis Danzig, „Neue Preuss ische Provinzial Blätter”, Bd. XI, H. 4 1851 Das nördliche Pommerellen und seine Alterthümer. 3. Kreis Danzig, „Neue Preuss ische Provinzial Blätter”, Bd. XII, H. 6 1852 Das nördliche Pommerellen und seine Alterthümer. 4. Kreise Carthaus, Stargardt und Berendt, „Der neuen Preussischen Provinzial-Blätter, andere Folge”, Bd. 1, H. 2 Frazer James G. 1962 Zlota gałąź, przel. H. Krzeczkowski, PIW, Warszawa Gadamer Hans, G. 1993 Prawda i metoda.
Zarys hermenetyki filozoficznej, przel. B. Baran, Inter Esse, Kraków Gaerte Wilhelm 1938 Die Hand der Sonne, Prussia, „Zetschrift für Heimatkunde und Heimatschutz”, Bd. XXXII 1938 Frühgermanische Heilszeichen der Gesichtsurnenkultur, „Zetschrift für Heimat kunde und Heimatschutz”, Bd. XXXII Gajda Zbigniew 1963 Jak Pasteur і Virchow zostali członkami Akademii Umiejętności w Krakowie, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki”, t. VIII, z. 4 Garstecki Maciej 1983 Symbolika wizerunków twarzy oraz przedstawień pojazdów w ikonografii popiel nic twarzowych kultury wschodniopomorskiej. Studium ikonologiczne, „Pomorania Antiqua”, t. XI Gediga Bogusław 1970 Motywy figuralne w sztuce ludności kultury łużyckiej, Ossolineum, Wroclaw 1976 Siadami religii Prasłowian, Ossolineum, Wroclaw 203
1979 Bibliografia 1991 2000 2001 2002 2002 2008 2010 204 2010 Zagadnienia religii, [w:] Prahistoria Ziem Polskich, է. IV: Od środkowej epoki brązu do środkowego okresu lateńskiego, Ossolineum, Wrocław Sztuka pradziejowa na Śląsku, [w:] Encyklopedia Wiedzy o Śląsku, red. J. Koszer, Instytut Śląski w Opolu, Opole Sztuka pradziejowa ziem polskich w badaniach archeologów, [w:] Archeologia w teorii i praktyce, red. A. Buko, P. Urbańczyk, Instytut Archeologii i Etnologii PAN, Warszawa Uwagi o problematyce badań sztuki epoki brązu i wczesnej epoko żelaza, [w:] Sztuka epoki brązu i wczesnej epoki żelaza w Europie Środkowej, red. B. Gediga, A. Mierzwiński, W. Piotrowski, JAiE PAN Wroclaw, Muzeum w Biskupinie, Wrocław-Biskupin O sztuce w epoce brązu i wczesnej epoce żelaza na ziemiach polskich, [w:] Sztuka pradziejowa ziem polskich. Katalog wystawy, Muzeum Początków Państwa Pol skiego, Gniezno Die narrativen Szenen auf der Keramik der lausitzer und pommerschen Kultur in Polen, Sborník Národního Muzea v Praze, řada A - Historie, LVI Nowe przesłanki do badań struktury społecznej ludności kultury łużyckiej w okre sie halsztackim, [w:] Opera ex aere. Súdia z epoki brązu i wczesnej epoki żelaza dedykowane Profesorowi fanowi Dąbrowskiemu, red. M. Mogielnicka-Urban, Instytut Archeologi i Etnologii Polskiej PAN, Warszawa Przejawy antropomorfizaşi w sztuce pradziejowej, [w:] Estetyka w archeologii. Antropomorfizacje w pradziejach i starożytności, red. E. Bugaj, A.P. Kowalski, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań Uwagi o przemianach kulturowych we wczesnej epoce żelaza, [w:] Między kultu rą
łużycką a pomorską, red. M. Fudziński, H. Paner, Muzeum Archeologiczne w Gdańsku, Gdańsk Gelia Aleksander 1958 Wawrzyniec Surowiecki, Wroclaw, Ossolineum Geremek Bronisław 1959 Relacja Jakuba Esprincharda z podróży przez Śląsk i Malopolskę, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, R. VII Gieysztor Aleksander 1982 Mitologia Słowian, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa Giesebrecht Ludwig 1838 Ueber die neueste Deutung der Norddeutschen Grabalterthümer, „Baltische Stu dien”, Bd. V, H. 2 1843 Wendische Geschichten aus den Jahren 780 bis 1182, Bd. 1, Berlin 1845 Alterthümer aus der Pommerschen Landwehr an der Ostsee, „Baltische Studien”, Bd. XI, H. 2 184Ó Archäologische Untersuchungen. 1. Danziger Runenurne, „Baltische Studien”, Bd. XII, H. 1 Gładykowska-Rzeczycka Judyta 1974 Antropologiczna interpretacja cmentarzysk ciałopalnych, „Pomorania Antiqua”, t. V Götze Alfred 1926 Gesichtsurnenkultur, [w:] Real-Lexikon der Vorgeschichte, red. M. Ebert, Bd. VI
Grabarczyk Tadeusz 2005 Początki zainteresowań kulturą pomorską na Pomorzu gdańskim, [w:] Aktualne problemy kultury pomorskiej, red. M. Fudziński i H. Paner, Muzeum Archeolo giczne w Gdańsku, Gdańsk Grabski Andrzej F. 1983 Perspektywy przeszłości, Wydawnictwo Lubelskie, Lublin Grzeliński Adam 2003 Piękno a inne kategorie estetyczne w teorii Schaftesbury’ego, „Filo-Sofija”, nr 1 (3) Grzybkowska Teresa 1996 Artyści i patrycjusze Gdańska, Wydawnictwo DiG, Warszawa 1997 Sztuka gdańska „złotego wieku , [w:] Gdańsk w gospodarce i kulturze europejskiej, Gdańskie Towarzystwo Naukowe, Gdańsk Gummel Hans 1938 Justus Moser und die deutsche Vorzeit, Germanen-Erbe, Jg 1938 Hamann Johann G. 1874 Metakritik über den Purism der Vernunft, [w:] Johann Georg Hamann’s Schriften und Briefe in vier Theilen, hrsg. M. Petri, Carl Meyer Hannover Haisig Marian 1952 Bolesław Podczaszyński, sfragistyk i archeolog, Wroclaw, Ossolineum Heidegger Martin 1997 Rzecz, „Principia”, t. XVII-XVIII 1999 O istocie i pojęciu. Arystoteles, Fizyka BI, [w:] tegoż, Znaki drogi, Biblioteka Aletheia, Warszawa 2001 Pytanie o rzecz. Przyczynek do Kaniowskiej nauki o zasadach transcendentalnych, przeł. J. Mizera. Wydawnictwo KR, Warszawa Hensel Witold 1964 Przedmowa, [w:] W. Surowiecki, Siedzenie początków narodów słowiańskich. Rosprawa czytana na publiczném posiedzeniu Królewsko-warszawskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk w dniu 24. Stycznia Roku 1824, Fototyp, Ossolineum, Wroclaw 1968 Problematyka sesji - słowo wprowadzające, [w:] Religia pogańskich Słowian. Sesja naukowa w Kielcach, Muzeum Narodowe w Kielcach, Kielce
1971 Zagadnienie etnicznej kwalifikacji źródeł archeologicznych, [w:] tegoż, Archeologia i Prahistoria. Studia i szkice, Ossolineum, Wroclaw 1971 Kierunki ekspansji archeologicznej kultury „pomorskiej” (wejherowsko-krotoszyńskiej), [w:] tegoż, Archeologia i prahistoria... 1971 Domniemane oddziaływanie Hetytów na plemiona „łużyckie”, [w:] tegoż, Archeo logia i prahistoria... 1973 Polska starożytna, Ossolineum, Wrocław Herder Johann G. 1962 Myśli o filozofii dziejów, przel. J. Gałecki, t. I, PWN, Warszawa 1987 Rozprawa o pochodzeniu języka, przeł. B. Placzkowska, [w:] J.G. Herder, Wybór pism, wybór i opracowanie T. Namowicz, Ossolineum, Wrocław Herrmann Joachim 1965 Archäologische Kulturen und sozialökonomische Gebiete, „Ethnographisch-Archäologische Zeitschrift”, Jg. 6 205
Bibliografia Hezįod 1999 Narodziny bogów (Theogonia), Prace i dni, Tarcza, tłum. J. Łanowski, Prószyński i S-ka, Warszawa Hoernes Moritz 1898 Urgeschichte der bildenen Kunst in Europa von den Anfängen bis zum 500 vor Christi, A. Schroll Co., Wien 1903 Das Campignen, eine angebliche Stammform der neolitischen Kultur Westeu ropas, „Globus. Zeitschrift für Länder- und Völkerkunde”, Bd. LXXXIII 1909 Natur- und Urgeschichte des Menschen, Hartleben, Wien-Leipzig 1914 Die Anfänge der Bildenen Kunst, [w:] Kongress für Esthetik und Allgemeine Kunst wissenschaft, Bericht, Stuttgart Hoernes Moritz, Menghin Oswald 1925 Urgeschichte der bildenen Kunst in Europa von den Anfängen bis um 500 vor Christi, A. Schroll Co., Wien Hodder lan 1995 Czytanie przeszłości, przeł. E. Wilczyńska, Obserwator, Poznań Höffe Otfried 1994 Immanuel Kant, przel. A.M. Kaniowski, PWN, Warszawa Holter Friedrich 1933 Waidwerk und Fischwaid in der Vorzeit, Heimat- und Kreiskalender des Kreises Deutch-Krone für das Jahr 1933 206 Homer 1956 Odyseja, przel. J. Parandowski, Czytelnik, Warszawa 1986 Iliada, przel. K. Jeżewska, wstęp i przypisy J. Łanowski, wyd. XIV, Biblioteka Narodowa, Wroclaw 2005 Iliada, przel. K. Jeżewska, Prószyński i S-ka, Warszawa Hume David 2005 Badania dotyczące rozumu ludzkiego, przel. D. Misztal, T. Sieczkowski, Zielona Sowa, Kraków Husserl Edmund 1992 Filozofia jako ścisła nauka, Biblioteka Aletheia, Warszawa Jakubowski Marek N. 2001 Historia a filozofia historii w koncepcji Hegla, „Filo-Sofija”, nr 1 Jakubowski Stanisław 1937 Kult Isztary a popielnice twarzowe, Księgarnia S.A.
Krzyżanowskiego, Kraków Jasnosz Stanisław 1948 Rysunki figuralne na popielnicach kultury pomorskiej z Bukowca pow. Oborniki, „Przegląd Archeologiczny”, t. VIII 1981 Najstarsze wykopaliska archeologiczne w okolicy Śmigla, Towarzystwo Miłośni ków Ziemi Kościańskiej, Kościan Kamińska Małgorzata 1991-1992 Napierśniki kultury pomorskiej i ich wyobrażenia na popielnicach twarzowych, „Przegląd Archeologiczny”, t. LII
Kant Immanuel ] 986 Krytyka władzy sądzenia, przeł. J. Gałecki, PWN, Warszawa 1995 Przypuszczalny początek ludzkiej historii, [w:] tegoż, Przypuszczalny początek ludzkiej historii i inne pisma historiozoficzne, przel. M. Zelazny, Rozprawy Fi lozoficzne, Toruń 2000 Co to jest OświecenieԼ przeł. A. Landmann, [w:] Z. Kuderowicz, Kant, Wiedza Powszechna, Warszawa Kasiski Friedrich W. 1873 Ueber die Gesichtsurnen in dem westlichen Theile vom Pommerellen, „Schriften der Naturfor- sehenden Gesellschaft in Danzig, Neue Folge”, Bd. III, H. 2 Katalog Domu Gotyckiego Katalog Domu Gotyckiego, t. L, Biblioteka Czartoryskich, rkps 2917 Kempiński Andrzej M. 1993 Słownik mitologii ludów indoeuropejskich, Kantor Wydawniczy SAWW, Poznań Kizik Edmund 2017 Prawo i administracja kościoła luterańskiego w Gdańsku w XVI-XVIII wieku, [w:] Gdańsk protestancki w epoce nowożytnej, t. I: Eseje, red. E. Kizik, S. Kościelak, Muzeum Narodowe w Gdańsku, Gdańsk Kleemann Otto 1956 Wolfgang La Baume. Curriculum Vitae, [w:] Documenta Archaeologica Wolfgang La Baume Dedicata, hrsg. O. Kleemann, Röhrscheid, Bonn Klein Leo 1974 Kossinna, im Abstand von vierzig fahren, „Jahresschrift für mitteldeutsche Vorgeschichte”, Bd. LVIII Kloskowski Jerzy 1991 Fryderyk Wilhelm Kasiski jako badacz pradziejów Ziemi Szczecineckiej, „Szcze cineckie Zapiski Historyczne”, nr 3 Kmita Jerzy 1984 Kultura a „obiektywne” stosunki społeczno-ekonomiczne, „Studia Filozoficzne”, nr 4 Symbolizowanie jako relacja aksjologiczna oraz jako relacja semantyczna, [w:] Symbol i poznanie, red. T. Kostyrko, PWN, Warszawa 1987 Myślenie
„mitologiczne” w świetle strukturalistycznej opozycji metonimii i me tafory, [w:] Symbol i poznanie, red. T. Kostyrko, PWN, Warszawa 1998 Jak słowa łączą się ze światem. Studium krytyczne neopragmatyzmu, wyd. II, Wydawnictwo Naukowe Instytutu Filozofii UAM, Poznań 1998 Jacy moglibyśmy być}, [w:] „Nie pytajcie mnie, kim jestem...” Michel Foucault dzisiaj, red. M. Kwiek, Wydawnictwo Naukowe Instytutu Filozofii UAM, Poznań 1987 Kneisel Jutta 2012 Anthropomorphe Gefäße in Nord- und Mitteleuropa während der Bronze- und Eisenzeit. Studien zu den Gesichtsurnen - Kontaktzonen, Chronologie und sozialer Kontext, „Studien zur Archäologie in Ostmitteleuropa”, Bd. 7.1, 7.2, Bonn Kobyliński Zbigniew 1981 Badania etnoarcheologiczne a nomotetyzaeja archeologii, „Archeologia Polski”, t. XXVI 207
Bibliografia Kohn Albin 1878 Gesichtsurnenfunde, „Archiv für Anthropologie”, Bd. X Kolendo Jerzy 1994 Jan Nepomucen Sadowski jako badacz ziem polskich w starożytności, „Swiatowit”, t. XXXVII Kołakowski Leszek 1966 Filozofia pozytywistyczna. Od Hume’a do Kola Wiedeńskiego, PWN, Warszawa 2003 Obecność mitu, Prószyński i S-ka, Warszawa Kossinna Gustaf 1895 Ueber die vorgeschichtliche Ausbreitung der Germanen in Deutschland, „Correspondenz-BIatt der deutschen Gesellschaft für Anthropologie, Ethnologie und Urgeschichte”, Bd. XXVI 1902 Die indogermanische Frage archäologisch beantwortet, „Zeitschrift für Ethnologie”, Bd. XXXIV 1909 Zum Geleit, „Mannus”, Bd. I 1917 Meine Reise nach West- und Ostpreussen und meine Berufung zu Generalfeldmar schall v. Hindenburg im August 1915, „Mannus”, Bd. IX 1919-1920 Noch eine Krötenurne, „Mannus”, Bd. XI 1928 Ursprung und Verbreitung der Germanen in vor- und frühgeschichtliche Zeit, „Mannus֊Bibliothek”, nr 6, Leipzig 208 Kostrzewski Józef 1914 Wielkopolska w czasach przedhistorycznych, Biblioteka Wielkopolska, Poznań 1922 Przyczynki do poznania kultury grobów skrzynkowych wczesnej epoki żelaznej, część II, „Przegląd Archeologiczny”, t. II 1937 Kilka osad kultury grobów skrzynkowych i zagadnienie przynależności etnicznej tej kultury, „Przegląd Archeologiczny”, t. VI 1946 Germanie prahistoryczni w Polsce, „Przegląd Archeologiczny”, t. VII 1949 Dzieje polskich badań prehistorycznych, Nakładem Polskiego Towarzystwa Histo rycznego z zasiłku Wydziału Nauki Ministerstwa Oświaty, Poznań Kotarski Edmund 1993 In honorem magistratibus Gedanensis. Z
dziejów gdańskiej poezji okolicznościowej XVII wieku, „Libri Gedanenses”, է. X 1997 Kultura literacka dawnego Gdańska, [w:] Gdańsk w gospodarce i kulturze europej skiej, Gdańskie Towarzystwo Naukowe, Gdańsk Kowalska Magdalena 1998 O rytualnym charakterze sztuki ludności kultury pomorskiej, „Pomerania Antiqua”, t. XVII 2003 Urny kultury pomorskiej jako „rekwizyty” w dramaturgii obrzędu pogrzebowego, [w:] Estetyka w archeologii, red. B. Gediga i A.P. Kowalski, Muzeum Archeologiczne w Gdańsku, Gdańsk 2005 Dramaturgia obrzędu pogrzebowego kultury pomorskiej w kontekście koncepcji „rytuałów przejścia”, [w:] Aktualne problemy kultury pomorskiej, red. M. Fudziński i H. Paner, Muzeum Archeologiczne w Gdańsku, Gdańsk Kowalski Andrzej Piotr 1998 Estetyczne problemy badań nad ikonografią prahistoryczną. Przykład sztuki tzw. kultury pomorskiej, „Pomorania Antiqua”, t. XVII
1999 U źródeł semantyki. Wokół platońskiego mitu o nadawaniu nazw, [w:] Od Platona do współczesności, red. S. Sarnowski, G.A. Dominiak, Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Pedagogicznej, Bydgoszcz 1999 Symbol w kulturze archaicznej, Wydawnictwo Naukowe Instytutu Filozofii UAM, Poznań 2000 Genealogia sztuk I. Naczynie prehistoryczne w świetle filozofii sztuki M. Heideg gera, [w:] ΕΙΔΩΛΟΝ. Kultura archaiczna w zwierciadle wyobrażeń, słów i rzeczy, red. H. van den Boom, A.P. Kowalski, M. Kwapiński, Muzeum Archeologiczne w Gdańsku, Gdańsk 2001 Myślenie przedfilozoficzne. Studia z filozofii kultury i historii idei, Wydawnictwo Fundacji Humaniora, Poznań 2001 Doświadczenia estetyczne w kulturze epoki brązu w świetle analizy ekfraz homeryckich, [w:] Sztuka epoki brązu i wczesnej epoki żelaza w Europie Środkowej, red. B. Gediga, A. Mierzwiński, W. Piotrowski, IAiE PAN Wrocław, Muzeum w Biskupinie, Wroclaw-Biskupin 2001 Symbole i rytuały. Wypowiedź do dyskusji na temat wyobrażenia metamorfozy, [w:] Czy metamorfoza magiczna rekompensuje brak symbolu ?, red. J. Kmita, Pisma Filozoficzne LXXVIII, Poznań 2003 Konstruktywistyczny status wiedzy o kulturze w świetle interpretacji genealogicz nych i archeologicznych, [w:] Konstruktywizm w humanistyce, red. A. Palubicka, A.P. Kowalski, Epigram, Bydgoszcz 2003 Ornament jako wyznacznik kallotropijny w «sztuce pradziejowej», [w:] Estetyka w archeologii, red. B. Gediga i A.P. Kowalski, Muzeum Archeologiczne w Gdańsku, Gdańsk 2005 Świat wartości wspólnot prehistorycznych w „epoce osiowej”. Perspektywa filozofii kultury, [w:] Aktualne problemy
kultury pomorskiej, red. M. Fudziński, H. Paner, Muzeum Archeologiczne w Gdańsku, Gdańsk 2010 O posługiwaniu się znakami przez ludność tzw. kultury pomorskiej, [w:] Między kulturą łużycką a pomorską. Przemiany kulturowe we wczesnej epoce żelaza, 2013 red. M. Fudziński i H. Paner, Muzeum Archeologiczne w Gdańsku, Gdańsk Mit a piękno. Z badań nad pochodzeniem sztuki, Epigram, Bydgoszcz Kramarek Janusz 1975 Polska sztuka przedpiastowska. Znaczenie sztuki i rzemiosła artystycznego, Osso lineum, Wrocław Krasnodębski Zdzisław 1986 Rozumienie ludzkiego zachowania, PIW, Warszawa Kronasser Heinz 1961 Vorgeschichte und Indogermanistik, [w:] Theorie und Praxis der Zusammenarbeit zwischen den anthropologischen Disziplinen - Simposion 1959, hrsg. E. Breitinger, J. Haekel, R. Pittioni, Ferdinand Berger, Horn Kronska Irena 1989 Sokrates, Wiedza Powszechna, Warszawa Kuderowicz Zdzisław 1987 Dilthey, wyd. II, Wiedza Powszechna, Warszawa 2000 Kant, Wiedza Powszechna, Warszawa 209
Bibliografia Kuhn Adalbert 1859 Die Herabkunft des Feuers und Göttertranks. Ein Beitrag zur verglechenden My thologie der Indogermanen, Fred. Dümmler’s Verlagsbuchhandlung, Berlin Kwapiński Aleksander 1996 Wyobrażenia na ceramice grobowej południowej strefy kultury pomorskiej, praca magisterska w Instytucie Prahistorii Uniwersytetu im. A. Mickiewicza, Poznań 2003 Popielnice twarzowe - szkic do portretu, [w:] XIII Sesja Pomorzoznawcza, Vol. 1 : Od epoki kamienia do okresu rzymskiego, red. M. Fudziński i H. Paner, Muzeum Archeologiczne, Gdańsk 2007 Korpus kanop pomorskich, cz. 2 - Polska środkowa i południowo-zachodnia, Muzeum Archeologiczne w Gdańsku, Gdańsk 210 Kwapiński Marian 1987/1993 Uwagi o metodzie badań ikonografii prahistorycznej, [w:] Wierzenia przed chrześcijańskie na ziemiach polskich, red. H. Paner, M. Kwapiński, Muzeum Archeologiczne w Gdańsku, Gdańsk 1987/1993 O symbolice popielnic kultury wschodniopomorskiej, [w:] Wierzenia przed chrześcijańskie. .. 1989 O pierwszej próbie syntezy pradziejów Śląska, „Rocznik Lubuski”, t. XV 1989 Kalendarz kultury pomorskiej z Kolbud, woj. gdańskie, [w:] Problemy kultury łu życkiej na Pomorzu, red. T. Malinowski, Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Słupsku, Słupsk 1993 Wozy w kulturze pomorskiej, „Pomorania Antiqua”, t. XV 1993 Księżyc nad laguną, [w:] Miscellanea archaeologica Thaddeo Malinowski dedicata, red. F. Rożnowski, Sorus, Słupsk-Poznań 1995 Kolekcja kanop pomorskich w dawnych zbiorach gdańskich: Katalog, red. L. Krzy żanowski, Wydawnictwo DiG, Warszawa 1995 Zwierzęta w gospodarce i wierzeniach kultury pomorskiej, [w:]
Kultura pomorska i kultura grobów kloszowych. Razem czy osobno ?, red. T. Węgrzynowicz i inni, Państwowe Muzeum Archeologiczne, Warszawa 1996 Archeologia w Gdańsku do 1945 roku, „Sprawozdania Gdańskiego Towarzystwa Naukowego”, nr 22 1998 Paradoks Monteliusa, czyli o sztuce, pruskiej archeologii i łodziach kultury pomor skiej, „Pomorania Antiqua”, t. XVII 1999 Korpus kanop pomorskich. Część I - Pomorze, Muzeum Archeologiczne w Gdań sku, Gdańsk 2000 O aksjomatach naoczności archeologicznej, [w:] Czarownice. Funeralia Lednic kie 2, red. J. Wrzesiński, „AKME”, Wroclaw-Sobótka 2000 Капору pomorskie w świetle semiologii, [w:] ΕΙΔΩΛΟΝ. Kultura archaiczna w zwierciadle wyobrażeń, słów i rzeczy, red. H. van den Boom, A.P. Kowalski, M. Kwapiński, Muzeum Archeologiczne w Gdańsku, Gdańsk 2002 Między pięknem a prawdą (artystyczną). Przykład urn kultury pomorskiej, [w:] Sztuka pradziejowa ziem polskich. Katalog wystawy, Muzeum Początków Państwa Polskiego, Gniezno 2004 Dlaczego «капору»?, [w:] Człowiek i środowisko w epoce brązu i wczesnej epoce żelaza u południowo-wschodnich pobrzeży Bałtyku, red. M.J. Hoffmann i J. So bieraj, Pruthenia Antiqua, vol. 1, Olsztyn
2006 2014 O referencji języka magii. Przegląd koncepcji klasycznych, [w:] Estetyka w archeo logii. Kopie i naśladownictwa, red. M. Kwapiński, Muzeum Archeologiczne w Gdańsku, Gdańsk Archeologia gdańska w perspektywie historii idei. Część pierwsza do 1880 roku, [w:] Z dziejów badań archeologicznych na Pomorzu Wschodnim, red. M. Fudziński i H. Paner, Muzeum Archeologiczne w Gdańsku, Gdańsk La Baume Wolfgang 1924 Danziger Gesellschaft für deutsche Vorgeschichte, „Mannus”, Bd. XVI 1928 Bildliche Darstellungen auf ostgermanischen Tongefässen der frühen Eisenzeit, „Jahrbuch für prähistorische und etnographische Kunst”, Bd. III 1929 Die sogennante Spinnzeichnung von Wróblewa, „Prähistorische Zeitschrift”, Bd. XX 1931 Kritische Bemerkungen zur Deutung vorgeschichtlicher Zeichnungen, [w:] Congressus Secundus Archaeologorum Balticorum, Riga, 19-23 VIII 1930, [b.a.], [b.w.], Riga 1932 Bestattung im Vorratsraum. Neue Untersuchungen über die Bedeutung der ost germanische Gesichtsurnen, „Zeitschrift für Ethnologie”, Bd. LXIV 1932 Gesichtsurnen und Hausurnen, „Archiv für Anthropologie, Neue Folge”, Bd. XXIII 1933 Zur Abwehrbedeutung der Gesichtsurnen, „Prähistorische Zaitschrift”, Bd. XXIV 1935 Zur Darstellung Schilden auf ostgermanischen Urnen der frühen Eisezeit, „Altpreussen”, Bd. I 1940 Der Moorleichfund von Dröbnitz, Kr. Osterode, „Altpreussen”, Vierteljachresschrift für Vorgeschichte und Volkskunde, Jg. 5, Juli 1940 1944 Die Bedeutung der ostgermanischen Gesichtsurnen, „Der Forschungkreis der Albertus-Universität”, H. 3 1949-1950 Zur Bedeutung der bildlichen Darstellungen in
Gesichtsurnen der frühen Eisenzeit, „Prähistorische Zaitschrift”, Bd. XXXIV-XXXV 1963 Die pommerellischen Gesichtsurnen, Verlag des Römisch-Germanischen Zen tralmuseums, Mainz Leach Edmund 1973 Lévi-Strauss, przel. P. Niklewicz, Biblioteka „Omega”, Warszawa Lech Jacek 2000 Kultura archeologiczna, z dziejów jednego pojęcia, [w:] Kultury archeologiczne a rze czywistość dziejowa, red. S. Tabaczyński, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002 Początek archeologii w kręgu Polskiego Towarzystwa Naukowego w Toruniu: 18751881, [w:] Archeologia toruńska. Historia i teraźniejszość, red. B. Wawrzykowska, Muzeum Okręgowe w Toruniu, Toruń Ledebur Leopold von 1838 Das Königliche Museum vaterländischer Alterthümer im Schlosse Monbijou zu Berlin, Königliche Akademie der Wissenschaften, Berlin 1870 Über Gesichtsurnen, „Zeitschrift für Ethnologie”, Bd. II Leeuw van der Gerardus 1997 Fenomenologia religii, przel. J. Prokopiuk, wyd. II, Książka i Wiedza, Warszawa Legutko Ryszard 1995 Wstęp, [w:] Platon, Fedőn, przel. R. Legutko, Wydawnictwo Znak, Kraków 211
Lévy-Bruhl Lucienne Bibliografia 1992 Czynności umysłowe w społeczeństwach pierwotnych, przeł. B. Szwarcman-Czarnota, PWN, Warszawa Liebig Richard 1926 Neue Funde aus der Grenzmark, „Nachrichrtenblatt für deutsche Vorzeit”, Jg. 2 Lissauer Abraham 1878 Neue Beiträge zur pommerełłischen Urgeschichte, „Schriften der Naturforschenden Gesellschaft in Danzig, Neue Folge”, Bd. IV, H. 3 1887 Die prähistorischen Denkmäller der Provinz Westpreussen und angrenzenden Gebiete, D. Engelmann, Leipzig 1889 Die łocałen Formen der ähesten Eisencułtur in Norddeutschland, [w:] H. Conwentz, Sitzungs-Berichte der anthropologischen Section der Naturforschenden Gesellschaft in Danzig vom Jahre 1880-1888, „Schriften der Naturforschenden Gesellschaft in Danzig, Neue Folge”, Bd. VII, H. 2 1891 Fleinrich Schliemann, Gedachtnissrede, „Schriften der Naturforschenden Gesell schaft in Danzig, Neue Folge”, Bd. VII, H. 4 1891 Altertümer der Bronzezeit in der Provinz Westpreussen und den angrenzenden Gebieten, Bertling in Komm, Danzig 1893 Ueber einige Westpreussische Bronzeringe und ihre Verbreitung, „Zeitschift für Ethnologie, Verhandlungen”, Bd. XXV Lissauer Abraham, Schück Robert 212 1878 Führer durch die anthropologische Sammlung der naturforschenden Gesellschaft in Danzig, „Schriften der Naturforschenden Gesellschaft in Danzig, Neue Folge”, Bd. IV, H. 3 Lorenc Iwona 1996 Zamknięcie czy rozproszenie? „Trzecia krytyka” a kres filozofii przedstawienia, „Sztuka i Filozofia”, nr 12 Lubomirski Jan T. 1874 O dwóch zabytkach z Muzeum Towarzystwa Przyjaciół Nauk, „Wiadomości Archeologiczne”, t. II Luce John V.
1987 Homer i epoka heroiczna, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa Łuka Alicja 1959 Kultura pomorska na Pomorzu Wschodnim, Muzeum Pomorskie w Gdańsku, Gdańsk Łuka Leon J. 1968 1971 1973 1978 Obrządek pogrzebowy u plemion kultury pomorskiej na Pomorzu Gdańskim część I, „Pomerania Antiqua”, t. II Obrządek pogrzebowy i wierzenia u plemion kultury wschodniopomorskiej na Pomorzu Gdańskim - częśćII, „Pomerania Antiqua”, t. III Wierzenia pogańskie na Pomorzu Wschodnim w starożytności i we wczesnym średniowieczu, Ossolineum, Wroclaw Uwagi o sztuce ludności kultury wschodniopomorskiej, „Prace i Materiały Mu zeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Seria archeologiczna”, nr 25
Majewski Erazm 1894 Systematyka archeologii przedhistorycznej, „Wisła: miesięcznik geograficzno-etnograficzny”, t. VIII 1904 Linia falista pozioma jako motyw zdobniczy w ceramice przedhistorycznej, „Światowit”, t. V 1905 Hipoteza Kossinny o germańskim pochodzeniu indoeuropejeżyków a prawda w nauce, „Światowit”, t. VI Malinowski Bronisław 1958 Naukowa teoria kultury, przeł. H. Buczyńska, [w:] B. Malinowski, Szkice z teorii kultury, Książka i Wiedza, Warszawa 1987 Dzieła, t. V: Ogrody koralowe i ich magia, съ. II: Język magii, przeł. B. Leś, PWN, Warszawa 1990 Magia, nauka i religia, przeł. B. Leś, [w:] B. Malinowski, Dzieła, t. VII: Mit, magia, religia, PWN, Warszawa Maľmowski Tadeusz 1965 Popielnice twarzowe z wczesnej epoki żelaza w Polsce, „Z Otchłani Wieków”, R. XXXI I960 Niektóre wyobrażenia na popielnicach (zwłaszcza twarzowych) kultury pomor skiej a płeć pochowanych w nich osobników, „Wiadomości Archeologiczne”, t. XXXIII 1969 Obrządek pogrzebowy ludności kultury pomorskiej, Ossolineum, Wroclaw Mamzer Henryk 1999 Problem etniczny w archeologii, „Slavia Antiqua”, t. XL 2000 Kulturowe konteksty „paradygmatów” w archeologii, [w:] Archeologia i prahistoria polska w ostatnim półwieczu. Materiały z konferencji Dorobek połskiej archeologii i prahistorii ostatniego półwiecza w Puszczykowie koło Poznania, 27-30 paździer nika 1997 r., red. M. Kobusiewicz i S. Kurnatowski, Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Poznań 2004 Archeologia i dyskurs. Rozważania metaarcheologiczne, IAiE PAN, Poznań Mannhardt Wilhelm 1870 Über Gesichtsurnen, „Zeitschrift für
Ethnologie”, Bd. II Marciniak Arkadiusz 2012 Paradygmaty badawcze w archeologii, [w:] Przeszłość społeczna. Próba konceptualizacji, red. S. Tabaczyński i in., Wydawnictwo Poznańskie, Poznań Margolis Joseph 2004 Relatywizm i względność kulturowa, przeł. M. Jakubczak, [w:] tegoż, Czym w grun cie rzeczy jest dzieło sztuki?, Universitas, Kraków Czym w gruncie rzeczy jest dzieło sztuki?, przeł. K. Guczalski, [w:] tegoż, Czym w gruncie rzeczy... Marschal! 1871 Die Gesichtsurne von Liebenthal, „Zeitschrift für Ethnologie”, Bd. III, Verh. Mauss Marcel, Hubert Henri 1973 Zarys ogólnej teorii magii, przeł. M. Król, [w:] M. Mauss, Socjologia i antropologia, PWN, Warszawa 213
Bibliografia Mellen van Jacob 1679 Historia urnae sepulcralis Sarmaticae anno 1674 repartae, Jenae typis Samuelis Krebsii, Halle Meller Harald 2002 Die Himmelsscheibe von Nebra - ein frühbronzezeitlicher Fund von außergewöhn licher Bedeutung, „Archäologie in Sachsen-Anhalt, N.F.”, Bd. I Minta-Tworzowska Danuta 1994 Klasyfikacja w archeologii jako sposób wyrażania wyników badań, hipotez oraz teorii archeologicznych, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań Mokrzecki Lech 1969 Dyrektor Gimnazjum Elbląskiego Joachim Pastorius (1652-1654) i jego poglądy na historię, „Rocznik Elbląski”, t. IV Montelius Oscar 1897 Hausurnen und Gesichtsurnen, „Correspondenz-Blatt der Deutsche Gesellschaft für Anthropologie, Ethnologie und Urgeschichte”, Jg. 28 1900 Die chronologie der ältesten Bronzezeit in Nord-deutschland und Skandinavien, F. Vieweg und Sohn, Braunschweig Możdżeń Julia 2016 Przedstawianie świata przez kronikarzy gdańskich przełomu XV i XVI wieku, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 214 Niewęgłowski Andrzej 2016 Problemy badania rozwoju społecznego w pradziejach. Elementy konceptualizacji i periodyzacji, Oficyna Wydawniczo-Poligraficzna „Adam”, Warszawa Nowicki Swiatosław F. 1990 Przedmowa tłumacza, [w:] GW.F. Hegel, Encyklopedia nauk filozoficznych, PWN, Warszawa Oelmann Franz 1929 Hausurnen oder Speicherurnen?, „Bonner Jahrbücher”, H. 134 Olshausen Otto 1899 Gesichts-Urnen, „Verhandlungen der Berliner Gesselschaft für Anthropologie, Ethnologie und Urgeschichte”, Bd. XXXI Ossowski Gotfryd 1879 O potrzebie robót archeologicznych w Prusach zachodnich i o kierunku
onych z dodatkiem informacyi przy rozkopywaniu grobów i cmentarzysk starożytnych, Polska Akademia Umiejętności, Kraków 1879 Zabytki przedhistoryczne ziem polskich. Seryja I. z. 2: Prusy Królewskie, Kraków Ostoja-Zagórski Janusz 1982 Przemiany osadnicze, demograficzne i gospodarcze w okresie halsztackim na Po morzu, Ossolineum, Wrocław 2002 Archeologia wobec humanistycznych koncepcji badań nad kulturą, „Kwartalnik HKM”, nr 3/4 Paczkowska-Łagowska Elżbieta 1987 Matafilozofia Wilhema Diltheya, [w:] W. Dilthey, O istocie filozofii i inne pisma, PWN, Warszawa
Pałubicka Anna 1972 W sprawie „aprioryzmu” i „empiryzmu” w archeologii i etnologii, „Fontes Archaeologici Posnanienses”, vol. XXII 1974 Pozytywistyczne oraz instrumentalistyczne ujęcia tzw. kultur archeologicznych, „Studia Metodo!ogiczne”, nr 11 1976 Praktyka - doświadczenie społeczne - nauka, „Studia Metodologiczne”, nr 14 1983 Problem poznawczej rekonstrukcji kultury symbolicznej na podstawie źródeł archeologicznych, „Kultura i Społeczeństwo”, t. XXVII, z. 3 1985 O trzech historycznych odmianach waloryzacji światopoglądowej, „Studia Me todologiczne”, nr 24 1990 Kulturowy wymiar ludzkiego świata obiektywnego, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2000 Koncepcje magii Prazera i Lévy-Bruhla a problem poznania humanistycznego, [w:] Kultury archeologiczne a rzeczywistość dziejowa, red. S. Tabaczyński, PWN, Warszawa 2006 Myślenie w perspektywie poręczności a pojęciowa konstrukcja świata, Epigram, Bydgoszcz 2013 Gramatyka kultury europejskiej, Epigram, Bydgoszcz Pare Christopher C.F. 1987 Die Zeremonialwagen der Hallstattzeit; Untersuchungen zu Konstruktion, Typolo gie und kulturbrziehungen, Vierrädige Wagen der Hallatattzeit, Unresuchungen zur Geschichte und Technik, Römich-Germanisches Zentralmuseum Mono graphien, Bd. 12, Mainz Pastorius Joachim 1641 Floms polonicus seu polonica históriáé epitome nova, Batavor, Lejda 1656 Silvarum Liber VI, Gedanti Piekarczyk Stanisław 1979 Mitologia germańska, Wydawnictwo Artystyczne i Filmowe, Warszawa Pindar z Teb 1987 Ody zwycięskie - olimpijskie, pytyjskie, nemejskie, istmijskie, przeł. M. Brożek, Wydawnictwo Literackie, Kraków Platon 1960
Timajos i Kritias, przel. P. Siwek, Biblioteka Klasyków Filozofii, PWN, Warszawa 1986 Timajos, Kritias albo Atlantyk, przełożył, wstępem, komentarzem i skorowidzem opatrzył P. Siwek, Biblioteka Klasyków Filozofii, PWN, Warszawa Pomian Krzysztof 1992 Przeszłość jako przedmiot wiedzy, Aletheia, Warszawa 1996 Zbieracze i osobliwości. Paryż-Wenecja ХѴІ-ХѴПІ wiek, PIW, Warszawa Popkin Richard H., Stroll Avrum 1994 Filozofia, przeł. A. Przyłębski, Zysk i S-ка, Poznań Popper Karl R. 1993 Społeczeństwo otwarte i jego wrogowie, съ. 2: Hegel, Marks, przel. H. Krahelska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa Porębski Mieczysław 1986 Sztuka a informacja, Wydawnictwo Literackie, Kraków 215
Bibliografia Ratajczak Mikołaj Gouvernementalité jako pojęcie i kategoria historyczna, www.academia.edu/ 1019064/ Gouvernementalite_jako_pojęcie_i_kategoria_historyczna Ratzel Friedrich 1874 Vorgeschichte des europäischen Menschen, (Naturkräfte, Bd. 11), Monachium Reinecke Paul 1904 Die Zeitstellung der ostdeutschen Steinkistengräber mit Gesichtsurnen, „Correspondenzblatt der Deutsche Gesellschaft für Anthropologie, Ethnologie und Urgeschichte”, Jg. 35 Renfrew Colin 1994 Towards a cognitive archaeology, [w:] The ancient mind. Elements of cognitive archaeology, ed. C. Renfrew, E. Zubrow, Cambridge University Press, Cam bridge Renfrew Colin, Bahn Paul G. 2002 Archeologia. Teorie, metody, praktyka, przeł. M. Kasprzycka i inni, Prószyński i S-ka, Warszawa 216 Reusch Christian F. 1724 De tumulis et urnis sepulcralibus in Prussia. Ex amplissimi philosophorum ordinis decreto pro reception in facultatem philos. Disserent M. Cristianus Fredericus Reusch, S.M.C. et respoudeus Christianus Gviliemus Lau, phil. et jur. stud., MDCCXXIV. DXXII. Marti. In auditorio philosophorum ab հօր. VII, ad. XII Littens Reusnerianis, Regiomonti Rousseau Jan J. 2001 Szkic o pochodzeniu języków, przel. В. Banasiak, Aureus, Kraków Rysiewska Zofia 1996 Struktura rodowa w Społecznościach pradziejowych, Wroclaw Sadowski Jan N., 1876 Drogi handlowe greckie i rzymskie przez porzecza Odry, Wisły, Dniepru i Niemna do wybrzeży Morza Bałtyckiego. Rzecz czytana na posiedzeniach Komisy i Arche ologicznej (w 1875), Pamiętnik Akademii Umiejętności, Wydział Filologiczny i Filozoficzno-Historyczny, t. III Sady
Wojciech 2000 Spór o racjonalność naukową. Od Poincaégo do Laudana, Monografie FNP, Funna, Wrocław Schindler R. 1940 Vorwort, „Gothiskandza. Blätter für deutsche Vorgeschichte”, H. 2 Schiette Friedrich 1975 (hrsg.) Wege zur Datierung und Chronologie der Urgeschichte, Akademie-Verlag, Berlin Schrader Otto 1906 Sprachvergleichung und Vorgeschichte, T. II, Abschn. 1: Die Metalle, Aufl. III, Fiermann Costenoble, Jena Schulz Walter 1935 Altgermanische Kultur in Wort und Bild, Lehmann, München
Seger Hans 1924 Eine mittelalterische Gesichtsurne, „Altschlesien”, Bd. I Seligmann Siegfried 1910 Der böse Blick und Verwandtes. Ein Beitrag zur Geschichte der Aberglaubens aller Zeiten und Völker, Barsdorf, Berlin Serczyk Jerzy 1982 Krzysztof Hartknoch (1644-1687) profesor Gimnazjum Akademickiego w Toruniu, historyk Pomorza i Prus, [w:] Wybitni ludzie dawnego Torunia, red. M. Biskup, PWN, Warszawa-Toruń 1994 Albertyna. Uniwersytet w Królewcu (1544-1945), „Biblioteka Olsztyńska”, nr 27 Skarbek Elżbieta 1971 Sztuka kultury pomorskiej, [w:] Materiały do prahistorii ziem polskich, cz. IV: Epoka brązu i wczesna epoka żelaza, z. 1: Materiały kultury łużyckiej i kultury pomorskiej, IHKM PAN, Warszawa Sobieraj Renata 2002 Heidinische Altertümer des Prussenlandes in den Koenigsberger Zeitschriften des XVIII Jahrhunderts, praca magisterska, Olsztyn Sójka Jacek 1985 Symbolizm i fenomenologia wobec problemu percepcji, [w:] O kulturze i jej ba daniu, red. K. Zamiara, PWN, Warszawa 1988 O koncepcji form symbolicznych Ernsta Cassirera, PWN, Warszawa Stelmachowska Bożena 1925 System trzech epok w prehistorii polskiej, Fiszer i Majewski, Poznań Stemmermann Paul H. 1934 Die Anfänge der deutsche Vorgeschichtsforschung. Deutschlands Bodenaltertümer in der Anschauung der 16. Und 17. Jahrhunderts, Curt Kabiztsch Verlag, Leipzig Strunk H. 1928 Danzig und die Wissenschaft. Die Bedeutung der Technischen Hochschule in Danzig-Langfuhr, „Minerva-Zeitschrift”, H. 9 Surowiecki Wawrzyniec 1861 O charakterach pisma runicznego u dawnych barbarzyńców Europejskich, z do mniemaniem o stanie ich
oświecenia, [w:] Dzielą Wawrzyńca Surowieckiego, Wyd. K.J. Turowski, Kraków 1964 Siedzenie początków narodów słowiańskich. Rosprawaczytana na publiczném posiedzeniu Królewsko-warszawskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk w dniu 24. Stycznia Roku 1824, fototyp, Ossolineum, Wrocław Szachaj Andrzej 1992 Główne przesłanki epistemologiczne i metodologiczne krytycznej teorii społeczeń stwa szkoły frankfurckiej, [w:] Epistemologiczne podstawy badań nad kulturą, red. K. Zamiara, PWN, Warszawa-Poznań Szacki Jerzy 1983 Dzieje myśli socjologicznej, PWN, Warszawa Szafrański Włodzimierz 1955 Skarby brązowe z epoki wspólnoty pierwotnej (IV i V okres epoki brązowej) w Wielkopolsce, Ossolineum, Wroclaw 217
1957 1968 1977 Znaczenie skarbów brązowych, [w:] Pierwsza sesja archeologiczna Instytutu Historii Kultury Materialnej PAN, Warszawa 4.V-8.V 1955, Ossolineum, Wroclaw W sprawie Etrusków nad Bałtykiem, „Pomorania Antiqua”, t. II Religie prahistoryczne a kultura, [w:] Kultura a religia, red. B. Kupis, Iskry, War 1979 1987 Pradzieje religii w Polsce, Iskry, Warszawa Prahistoria religii na ziemiach polskich, Ossolineum, Wroclaw Bibliografia szawa Szukała Marian 2000 Powstanie i działalność Towarzystwa Historii i Starożytności Pomorza w Szczecinie w latach 1824-1918, Archiwum Państwowe w Szczecinie, Szczecin Szymura Jerzy 1995 Bronisława Malinowskiego „etnograficzna teoria języka”, [w:] Antropologia spo łeczna Bronisława Malinowskiego, red. M. Flis i A.K. Paluch, PWN, Warszawa Tabaczyński Stanisław 2000 Rzeczowe korelaty kultury: znaczenie pojęcia i problemy interpretacyjne w ba daniach archeologicznych, [w:] Kultury archeologiczne a rzeczywistość dziejowa, red. S. Tabaczyński, PWN, Warszawa Tabaczyński Stanisław, Pleszczyńska Elżbieta 1974 O teoretycznych podstawach archeologii, „Archeologia Polski”, t. XIX 218 Tacitus Cornelius P. 2008 Germania, tłum. T. Płóciennik, wstęp i komentarz J. Kolendo, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań Tarkowska Elżbieta 1992 Przedmowa do wydania polskiego, [w:] L. Lévi-Bruhl, Czynności umysłowe w spo łeczeństwach pierwotnych, przeł. B. Szwarcman-Czarnota, PWN, Warszawa Taylor Rex, Rieger Annelie 1984 Rudolf Virchow on the typhus epidemie in Upper Silesia: an introduction and translation, „Sociology of Health Illness”, Voi. VI, July Undset Ingvald
1882 Das erste Auftreten des Eisens in Nord-Europa, Meissner, Hamburg 1890 Archäologische Aufsätze über südeuropäische Fundstücke. V. Ueber italische Ge sichtsurnen, „Zeistchrift für Ethnologie”, Bd. XXII Vernant Jean-Pierre 2002 Mity greckie czyli świat, bogowie, ludzie, przel. J. Łukaszewicz, Ossolineum, Wroclaw Virchow Rudolf 1870 Ueber Gesichtsurnen, „Zeitschift für Etnologie”, Bd. II 1870 Weitere Mittheilungen über Gesichtsurnen, „Zeitschrift für Ethnologie”, t. II 1871 Eine in Liebenthal bei Marienburg gefundene Gesichtsurne, „Zeitschrift für Eth nologie”, Bd. III, Verhandlungen 1874 Uber nordische bemalte Thongefässe und über die archäologische Bestimmusg einiger Epochen unserer Vorzeit, „Zeitschrift für Ethnologie”, Bd. VI, Verhan dlungen 1897 Eröffnungsrede, „Correspondenz-Blatt der deutschen Gesellschaft für Anthropo logie, Ethnologie und Urgeschichte”, Bd. XXVIII
Von einem in Dorfe Gischkau gefundenen heidnischen Begräbnisse 1744 Von einem in Dorfe Gischkau gefundenen heidnischen Begräbnisse, Neutzlicher Danziger Erfahrungen vom Jahre 1744 Fünf und vierzigste Woche [b.w.], [b.m.] Voß Albert 1877 Gesichtsurnen, „Zeitschrift für Ethnologie”, Bd. IX, Verhandlungen 1878 Urne von Elsnau (Kreis Schlocbau), „Zeitschrift für Ethnologie”, Bd. X, Verhand lungen Walentowicz Halina 2001 Program teorii krytycznej Маха Horkheimera, „Nowa Krytyka. Czasopismo filo zoficzne”, nr 12 Węgrzynowicz Teresa 1982 Szczątki zwierzęce jako wyraz wierzeń w czasach ciałopalenia zwłok, Państwowe Muzeum Archeologiczne, Warszawa Wilke Georg 1913 Kulturbeziehungen zwischen Indien, Orient und Europa, Kabitzsch, Würzburg 1915 Weitere Beiträge zur Heikunde in der Indoeuropäischen Vorzeit, „Mannus”, Bd. VII 1923 Die Religion der Indogermanen in archäologischer Betrachtung, Kabitzsch, Leipzig Wittenberg Martin 1973 Nova literaria maris balthici et septentrionis.Untersuchungen zu den ersten deut schen Zeitschriftenartikeln zur Prähistorie, „Bonner Hefte zur Vorgeschichte”, H. 4 Woźny Jacek 2001 Estetyczne oraz hermeneutyczne problemy badań nad sztuką epoki brązu i wczesnej epoki żelaza w kontekście poglądów Hansa-Georga Gadamera, [w:] Sztuka epoki brązu i wczesnej epoki żelaza w Europie Środkowej, Biskupińskie Prace Archeolo giczne nr 2, red. B. Gediga, A. Mierzwiński i W. Piotrowski, Instytut Archeologii i Etnologii PAN, Muzeum w Biskupinie, Wrocław-Biskupin Wrońska Jolanta 1986 Archeolodzy warszawscy na początku XX wieku, Ossolineum, Wrocław Zalewska Anna 2005
Teoria źródła archeologicznego i historycznego we współczesnej refleksji metodo logicznej, Wydawnictwo UMCS, Lublin Zeidler Anna 1985 Magia i „metafizyka”. O Heideggerowskiej koncepcji „czworokąta”, [w:] O kul turze i jej badaniu, red. K. Zamiara, PWN, Warszawa Zeidler Paweł 1992 Destrukcja pojęcia prawdy w filozoficznej refleksji nad nauką, [w:] R.Kubicki, J. Sójka, P. Zeidler, Problem destrukcji pojęcia prawdy. Szkice z filozofii poznania Wydawnictwo Naukowe IF UAM, Poznań Zientara Włodzimierz 1991 Statut gdańskiego towarzystwa naukowego Societas Literaria 1720-1727, „Zapiski Historyczne”, t. LVI 219
Żak Jan Bibliografia 1974 1975 Słowianie i Germanie w prahistorii polskiej i niemieckiej, [w:] Stosunki polskoniemieckie w historiografii. Studia z dziejów historii polskiej i niemieckiej, է. I, red. J. Krasuski, G. Labuda, A.W. Walczak, Instytut Zachodni, Poznań Teoretyczne uwagi o refleksji prahistorycznej, „Archeologia Polski”, է. XX Żelazny Mirosław 1993 1995 Idea wolności w filozofii Kanta, Wydawnictwo Comer, Toruń O historiozofii Kanta - z umiarem, [w:] I. Kant, Przypuszczalny początek ludzkiej historii i inne pisma historiozoficzne, przel. M. Zelazny, I. Kronska, A. Landman, Wydawnictwo Comer, Toruń 2009 Estetyka filozoficzna, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń
|
| adam_txt |
Spis treści Słowo wstępne 5 I. Kant a problem archeologii 1. Uwagi wstępne 7 2. O nazwie «капору» 8 3. Капору jako obiekt interpretacji humanistycznej 4. Między nauką a magią 38 5. Podsumowanie 57 II. Praojcowie i uczeni 1. Uwagi wstępne 59 2. Klasycy 60 2.1. Antykwaryści i starożytnicy 2.2. Klasycy - Opera scientiarum 3. Nieklasycy 123 4. Podsumowanie 141 IN. Powtórzyć cudzq myśl. 1. Uwagi wstępne 2. Timajos 148 3. Platon 164 4. Podsumowanie Posłowie Bibliografia Spis tablic 181 185 Zusammenfassung Summary 145 193 199 221 187 60 92 21
Zusammenfassung Mond, Sterne), Ornamente (Windrosen - phänologische und astrologische Zyklen; dendromorphische Systeme - der kosmische Baum; Geometrische Systeme - Blitze, Regen). Der heutige Interpret erblickt darin Komponenten des kulturellen Kosmos. (7) Indem man den Regeln der mystischen Perzeption folgt, kann man im Kosmos eine Ordnung, die durch die in Mythen präsenten Werte organisiert wurde, erblicken. Es sind keine Mythen des Kanope-Volkes bekannt, jedoch übermitteln sowohl die Epen, als auch die griechischen und germanischen Mythen ein Bild davon, was in die in den Bildern der Pommersche Kanopen aufgegriffene Themen darstellen. Das Modell der performativen Perzeption fordert, dass die Themen als sich aktuell zu ereignenden Handlungen wahrgenommen werden, hingegen sind die Verzierungsikonen, Werkzeuge, Waffen usw. als Amulette und Talismans der sich zu installieren den Präsenz der großen Gottheit und der „Heiligungszustands“ des Toten, die unentbehrlichen Kommunionskomponenten. (8) Die von dem Interpreten zu erkennende Handlungen zeigen ein Paar Bräuche: a) heroische Bestattungen, die mit der Beteiligung eines Leichenzugs mit Pferden und eines Gefolges aus Kriegern und Trauernden, die ein Schutzschild trugen erfolgten. Es war ein dreiteiliges Ritual, welches sich u.a. aus dem Prozedere des Opferns von Tieren und Wettkämpfe (b) eines Umzug hinsichtlich der Wiederauferstehung mit Hilfe von Wagen und mit eingespannten Vieh das Schutzschild herumfuhren, diese sind in einem synodischen Zyklus des Mondes vollzogen worden und endeten mit dem Opfern eines Tieres (c)
blutloser Jagd auf einen Hirschen, der wahrscheinlich mit dem Faktor der Restitution des Kosmos in Verbindung genommen wurde. Diese rituellen Handlungen wurden auch mit dem Prinzip pars pro toto als Vorstellungen von Sittenzubehör demonstriert. Als generelle Schlussfolgerung, wird eine Verstärkung der Funktion des Archäologen als eine Verbesserungstechnik der Interpretationsfertigkeiten des Verhaltens von „fremden“ Mitmenschen gefordert, da die Interpretation als Medium der Kultur dient. Ein Verlust dessen bedeutet einen Verlust von Kultur. Übersetzt von Simona Jambor
Summary The topic of this book is а meaning of an artefact - the Pomeranian Face Urn. Its unusual appearance, which caused many demonstrative interpretations and reinterpretations, has influenced the history of the Central European archaeology. The book, therefore, explores the field of cultural studies in a dualistic way. Firstly, it researches the artefact, and secondly, it analyses archaeology as a technique of cultural interpretation. Thus, interpretational capacities of archaeology are examined on a particular example. Both ap proaches relate to each other through critique. While dealing with cultural interpretation a landmarking discovery by Imma nuel Kant, who found out that nature and freedom differ in their aims, has to be taken into account. That is because this discovery has initiated thinking about culture as a domain of freedom. This school of thought, named “criti cal” after Kant’s works, was further developed by Wilhelm Dilthey, Ernst Cassirer, and Martin Heidegger among others, as well as contemporarily by many philosophizing culture experts, for example, adherents of the socioregulatory theory of culture formulated by humanists from Poznań. Their claims were used in the scope crucial for this book’s topic. From science studies perspective Kant, for whom a model of perception was an essential component of cognitive procedures, has differentiated himself from an Aristotelian model. The philosopher from Stagira assumed the autonomy of external world and the predicates transcendent to language, thus, his model is ontological, whereas the model by the
philosopher from Königsberg indicated autonomy of a subject and situated world in thing-in-itself. Predicates of this world were left to a disposition of a subject, who encloses thoughts in expres sions of language. Hence, it is an epistemological model. Kant’s Critics give us instructions on how to think about objects in the world and their state of affairs in a legitimate way. Analysis of archaeological statements allows us to think that both models of perception function parallelly in an identification practice of primeval cultures relics. Nevertheless, a critical observer is aware that both models have history, thus a space and time of running. A history of a Face Urn’s interpretations is a proof of perceptions historical character. An interpretation has to be expressed in a language, thus an interpretation of a foreign culture artefact is possible only within a language. That means an artefact exists for an interpreter always as a sense, and not only as a neutral physical object, and that a sense always changes historically, accordingly to a worldview held by an interpreting subject. A sense obvious for Face Urns tribes is different than a sense obvious for an archaeologist. This difference 193
Summary 194 is the reason why an interpretation of an artefact produced by a foreign cul ture is, de facto, an intercultural translation. To be able to repeat someone’s else’s thought in own language proves an understanding of it. Moreover, the strategy, which proves an understanding of historical object is similar to the one used in natural science. The physicist had to firstly “come up with” gravitation, to be able to explain the movements of physical objects and prove that gravity exists in practice. Analogically, a translator has to imply a specific sense to an artefact to prove an understanding of it in practice. Reliability of translated sense is evaluated by a translator’s culture in the same way as for example next theories of gravitation would be accepted or rejected. Without humanistic implications, it is impossible to receive cognitive results. The term “Face Urns” does not imply a potential historical sense, which is why I am using the name pommerscbe Kanoben / Pomeranian Kanobe (PK) instead. The PKs sense identification strategy proposed in this book is based on directives of Dilthey’s philosophical anthropology (hermeneutic method); Cassirer’s conceptualizations of history of language as a tool building a cul tural world, and his description of myth’s language; Heidegger’s analysis of existence Zuhandenbeitas as a basis of cultural world; and Jerzy Kmita’s cultural communication behaviours theory. On the basis of these presuppo sitions, I have assumed that PKs were a product of magical communication culture, in which it was not possible to differentiate
between a thing and its state of affairs. In the second chapter of this book, I examine translational capacities of my own view in the context of existing interpretations of PK. A general rule is noticeable in the history of these interpretations: a strategic position of origins” as a worldview value in all versions of history dictated by cultural descriptions of the world (mythological, religious, erudite, scientific) and historical variability in realization of that value (from a ceremony to sci entific monography). Because these PK interpretations are conditioned by historical forms of culture they are a part of intracultural knowledge, and their alternations were an effect of self-awareness transformation of that culture. Game-changing moment of this transformational processes were meta-critics of Kantian Critics (Sturm und Drang movement), which made the collective thought aware that its culture is objectified in language, customs, and all ways of communication between people, so also ceremony and myth which gives it a meaning. It was a Romantic critique, which presented ancient relicts, including PKs, as origin’s symbols. Also, terms like “culture” and “ethnos” as a historical form of culture were defined in a way known today. Romantic “cultural revolution” gave an interest in prehistory a professional and national status. Since that time interpretations of PK were shaped within a framework of an educational scientific mission. The romantic interpretation
of the Kantian difference between practical mind (which made culture a tem poral and spatial object) and a theoretical mind (which driven by analogy to nature considered culture as a global civilization) influenced the Central European ancient thought in a specific way. This interpretation is clear in its first definition of “archaeological culture”, formulated by Rudolf Virchow. It meant a relic of mental culture determining civilizational aspect. This defi nition was coined during a debate dedicated to PK at Deutsche Gesellschaft für Ethnologie, Anthropologie und Urgeschichte in 1870. This debate, aiming at establishing a subject matter of archaeology, has clearly shown a problem of dealing with lack of information about a prehistorical culture, and basing only on archaeological relics. Spatiotemporal parametrization of these relics, combined with knowledge of other fields of cultural studies, was promising a range of possibilities in creating nets of genetic relations. This research tactic resulted in a pre-ethnic map of Europe, creat ed in the first decade of XX century, on which the tribe, that produces PK as a magical body of the dead or conventional image of a goddess of death, was distinguished. During the same time, gros of PK representations were identified and conclusions about the civilizational state of this culture and its intercultural relations were formulated. Pre-ethnic map of Europe has become a political argument during the Trea ty of Versailles negotiations because of the social conflicts that resulted in the I World War. The Treaty did not solve
the conflicts, and so the Central European archaeology has become a political science. Historical-cultural objective world implications problem, including Pomeranian Kanobe world, has become an interpretative “excess”, a space for free pondering without a socially accepted real object. After main political conflicts have died out, an interest in the history of cul ture continued to strive and a hundred years after the Berlin debate dedicated to PK the self-awareness of the Central European Archaeology has noticed a need for modernization of methodological directives. Historical status of perception has been accepted and, in the light of it, a description of PK was considered a text in which mental culture of Kanobe tribe was not taken into consideration. Hence, it was accepted as a new viewpoint that the objective ness of the world description in a magical culture was based on superficies mindset, which combined these aspects of being of a thing that are divided by perception in the early modern period; it was agreed that under these conditions a magical ontological strategy should be recognized. A lack of identarian (in Aristotle’s sense) objects parameters that this world consisted of, had caused “spilling off” of states of affairs of these peculiar objects. The magical strategy could not produce a subject as a being of a particular kind, so a human was a part of the universe, so a human was a part of the universe 195
Summary 196 and he was equipped with the same dispositions as the universe. It was an ontologically anthropomorphic world; each object had some “character”. In these conditions a meaning of Kanobes was regulated by their equipmentality”, that is by the kind of action, in which they were being engaged as tools. These actions sense was given by a myth codifying social order endangered by a loss of an important component: a fellow man. A loss was a moment of crisis, that motivated restoration of tribal homeostasis with a help of ritual actions. Hence, my viewpoint recognizes a translational value of old PK hypothesis as a magical body and does not compete against (in the light of superficies ontology) an epiphany death goddess hypothesis. PKs meaning as a magical communicate has been shown in a third chapter in the following way: (1) PKs sense was connected to the context of an ac tion, in which no existential difference between a thing and its sense was important, because magical actions did not differentiate between thoughts and emotions, will, and manual and oral activities. Under this conditions, a meaning (word) was not associated with an object only by a force of a se mantic-linguistic convention. The language of that time did not yet create a set of rules, basing on which it would be possible to formulate any number of sensible sentences without using neuronal images. Hence images, not a word by itself, were an appropriate medium for a magical communicate. It could have been constructed with a gesture, sound, collage of physical ob jects found in a surrounding and
created from them, plastic, choreographic, musical images, so what is considered as a field of art, differentiating them from a routine communicative practice. (2) Objects constructed in such a way were anthropomorphic because a thing and its image were not a part of op positional worlds (subject - object). Under these circumstances, Kanobe was a natural object, a real body identified by a cultural conviction that equalized an order of human anatomy with an order of natural elements. A Kanobe anthropomorphised nature to the same extent as it naturalized ethics; it was an epiphany for a cosmic goddess - most probably a hermaphrodite - which body was a matter of all existence as well as modes of existence. (3) Convictions identifying “equipmentality” of PK were a part of the same sphere of culture that regulated communication. An unawareness of ontological difference between material and ideal of that culture is the reason why today’s inter preter registers directives of communication as equivalences of idea-values when describing it. When a cultural expert expresses PKs “equipmentality” in his own language, he describes it as an ethical value that connected obli gations towards a dead fellow with the prosperity of his tribe. This value was realized by a ceremony mediated by iconic signs-objects. In a language of an interpreter, Kanobe’s value sensu stricto can be described as a communion of a dead with a cosmic goddess. Kanobe was an “ecclesiastical parament” of
this communion. (4) A parament conceptualization assumes that (a) funeral ceremonies, of which Kanobe was an important component, were recreating a birth state of a human race, to transfer a dead ab origine to the epoch of an cestors mythical moment of a primordial innocence, (b) this act was reviving a dangerous moment of cosmogenesis; an epoch of a war of gods with chaotic forces, during which Cosmos and the realm of ancestors was formed, (c) urn gods were patrons of these transfers, because gods of death had no cults of their own, as a fate of dead was not a matter for negotiations, (d) transfer of a dead succeeded after a customary path of communication with gods, that is following a scheme of sacrifice. (5) A second result of equalizing being of things with their state of affairs was a performative domination of perception, as anthropomorphism could not distinguish a passive state characteristic to a dead matter. Even a dead fellow could act in a specific way. Performative perception thus caused a blurring of identarian characteristics of physical objects or pars pro toto associations. This kind of perception, called mystical by Lucienne Lévy-Bruhl, indicated Kanobe iconography. (6) Lollowing rules of interpreter’s perception, it is possible to recognize details of human anat omy on this iconographie (faces, or elements of face, ears, hands), garnish (breastplates, necklaces, earrings, pins, breast pins for arrays), parts of arrays (hats, belts), tools (combs, carts, catafalques), weapons (shields, gavelocks, daggers), animals (horses, deer, birds, cattle and
breeding swine), cosmic bodies (sun, moon, stars), ornaments (phenological and astrological cycles, dendromorphic: cosmic tree, and geometric systems: lightnings, rains). Con temporary interpreter searches in this set for components of cultural Cosmos. (7) Following rules of mystical perception, it is possible to see in this Cosmos an order organized by values enclosed in myths. Myths of Kanobe tribes are not known, nevertheless, a content passed in eposes of Greek and German mythology give an outlook on topics included in PKs images. A model of performative perception postulates treatment of these topics as actual hap pening actions, and icons, ornaments, tools, weapons and so on as amulets and talismans that install a presence of great goddess and a “sanctified” state of a dead as necessary components of communion. (8) Actions recognized by an interpreter demonstrate a few ceremonies: (a) heroic funerals with a participation of horses harnessed to caravans and a procession of warriors and mourners carrying a shield. It was a three parts ritual that consisted of procedures of animal scarification and agonies, (b) resurrection processes with a participation of carts carrying shield and pulled by bullocks, celebrated in a synodic cycle of moon and finishing with an animal sacrifice (c) bloodless deer hunts, which was most probably identified with a factor of restitution to a Cosmos. These ritual actions were demonstrated also on a rule of pars pro toto, as representations of ceremonial accessories. 197
Summary As а general conclusion, it is postulated to strengthen a function of archae ology as a technique cultivating the skill of interpretation of “foreign” fellows, because an interpretation is a medium of culture. Losing this skill means losing the culture. Translated by Kamila Kwapińska
Bibliografía Abłamowicz Renata 2005 Koń w obrzędowości społeczeństw kultury pomorskiej, [w:] Aktualne problemy kultury pomorskiej, red. M. Fudziński i H. Paner, Muzeum Archeologiczne w Gdańsku, Gdańsk Abramowicz Andrzej 1979 Orny i ceramie, „Acta Archaeologica Lodziensia”, nr 27 1983 Dzieje zainteresowań starożytniczych w Polsce. Część I. Od średniowiecza po czasy saskie i świt Oświecenia, Ossolineum 1991 Historia archeologii polskiej. XIX i XX wiek, IHKM PAN, Warszawa-Łódź Adamus Marian 1970 Tajemnice sag i run, Ossolineum, Wrocław-Warszawa-Kraków Andrzejewski Bolesław 1989 Wilhelm von Humboldt, Wiedza Powszechna, Warszawa Andrzejowska Mirosława 1981 Kolczyki ludności kultury pomorskiej, „Wiadomości Archeologiczne”, t. XLVI Angutek Dorota 2003 Magiczne źródło filozofii greckiej, Epigram, Bydgoszcz Antoniewicz Jerzy 1945 Wyobrażenia plastyczne na urnach twarzowych kultury Pomorskiej, „Z Otchłani Wieków”, R. XIV Antoniewicz Włodzimierz 1957 Problem rozkładu wspólnoty pierwotnej na ziemiach polskich, [w:] Pierwsza sesja archeologiczna Instytutu Historii Kultury Materialnej PAN, Warszawa 4.V- 8.V 1955, Wydawnictwo PAN, Warszawa-Wrocław 1957 Religia dawnych Słowian, [w:] Religie świata, red. E. Dąbrowski, Pax, Warszawa Arystofanes 2001 Komedie, 1.1, przeł. J. Ławińska-Tyszkowska, Prószyński i S֊ka, Warszawa Bacon Francis 1955 Novum Organum, przeł. J. Wikarjak, PWN, Warszawa Bal-Nowak Maria 19Ó6 Mit jako forma symboliczna w ujęciu Ernsta A. Cassirera, Nomos, Kraków Barański Marek 2004 Johanna Uphagena romantyczna podróż na Wschód, [w:] Kamienica w krajach Europy Północnej, red.
M.J. Sołtysik, NCK, Wydział Architektury PG, Gdańsk Bastian Adolf 1870 Über Gesichtsurnen, „Zeitschrift für Ethnologie”, Bd. II 199
Bibliografia Berendt Gottlieb 1872 Die Pommerellischen Gesichtsurnen, „Schriften der Königlichen physikalisch-ökonomi-schen Gesellschaft”, Königsberg, Bd. XII 1878 Nachtrag zu den Pommerellischen Gesichtsurnen, „Schriften der physikalisch-ökonomische Gesellschaft zu Königsberg”, Jhrg 18 Bertling Ernst A. 1889 Die Völkertämme an der Weichsel in der ältesten Zeit, [w:] Sitzungs-Berichte der anthropologischen Section der Naturforschenden Gesellschaft in Danzig vom fahre 1880-1888, „Schriften der Naturforschenden Gesellschaft in Danzig”, Neue Folge, Bd. 7, H. 2 Bieńkowski Walenty 1992 Jan Nepomucen Sadowski, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXXIV/2, z. 141, red. H. Markiewicz, Ossolineum, Wroclaw Bing Just 1919 Der Urnendeckel von Mersin Kr. Koslin. Deutungversuch, „Mannus”, Bd. X Blume Erich 1912 Die germanischen Stämme zwischen Oder und Passarge zur römischen Keiserzeit, Bd. 1, Verlag zu von Curt Kabitzsch Würzburg Boloumié Bernard 1989 Sur la question d’une éventuelle présence Étrusque au bord de la Baltique, [w:] Problemy kultury łużyckiej na Pomorzu, red. T. Malinowski, Słupsk 200 Boom Helga van den 1980/1981 Die Pommerellische Gesichtsurnenkultur. Ein Bericht zum Stand der For schung, „Acta Praehistorica et Archaeologica”, Bd. XI/XII 1995 Zjawisko antropomorfizacji w okresie halsztackim, [w:] Kultura pomorska i kultura grobów kloszowych. Razem czy osobno, red. T. Węgrzynowicz i in., Państwowe Muzeum Archeologiczne, Warszawa 2000 Ceramika jako nośnik znaczenia: rozważania nad zdobnictwem ceramiki, [w:] Kultura symboliczna kręgu pól popielnicowych epoki brązu i
wczesnej epoki żela za w Europie Środkowej, red. B. Gediga i D. Piotrowska, Warszawa-Wrocław- Biskupin 2001 Zur symbolischen Bedeutung des Kammes in der Vorgeschichte, [w:] Archäologisches Zellwerk. Beiträge zur Kulturgeschichte in Europa und Asien. Festschrift für Helmut Roth zum 60 Geburstag hrsg. E. Pohl, U. Recker, C. Theune, M. Leidorf, Rahden/ Westf. 2005 Do kwestii etniczności kultury pomorskiej, [w:] Aktualne problemy kultury po morskiej, red. M. Fudziński i H. Paner, Muzeum Archeologiczne w Gdańsku, Gdańsk Buchowski Michał 1986 Magia, jej funkcje i struktura, UAM, Poznań Buchowski Michał, Burszta Wojciech 1983 Spór o racjonalność magii, „Lud”, t. LXVII 1986 Status języka w świadomości magicznej, „Etnografia Polska”, t. XXX Bugaj Ewa 2010 Wczesnogreckie przedstawienia figuralne i ich oddziaływanie w kręgu kultury halsztackiej, [w:] Rola głównych centrów kulturowych w kształtowaniu oblicza
2011 2012 kulturowego Europy środkowej we wczesnych okresach epoki żelaza, red. B. Gediga, Muzeum Archeologiczne w Biskupinie, Biskupin-Wroclaw 2010 Archeologia klasyczna w poszukiwaniu swej tożsamości. Między przeszłością a teraź niejszością historii sztuki, „Folia Praehistorica Posnaniensia”, է. XVI Archeologia a sztuka, [w:] Przeszłość społeczna. Próba konceptualizacji, red. S. Tabaczyński i in., Wydawnictwo Poznańskie, Poznań Bukowski Zbigniew 1971 Tarcze oraz ich wyobrażenia w kulturach łużyckiej i wschodniopomorskiej, „Archeologia Polski”, է. XVI Cassirer Ernst A. 1922 Die Begriffsform im mythischen Denken, Teubner Leipzig 1995 Pojęcie formy symbolicznej w budowie nauk humanistycznych, [w:] tegoż, Symbol i język, przel. B. Andrzejewski, Wydawnictwo Naukowe IF UAM, Poznań 1995 Język i budowa świata przedmiotowego, przel. B. Andrzejewski, [w:] tegoż, Symbol i język. 1995 Przestrzeń mityczna, estetyczna i teoretyczna, przel. B. Andrzejewski, [w:] tegoż, Symbol i język. 1998 Esej o człowieku, Czytelnik, Warszawa Celtis Konrad 1505 Silesiam Boemos et Moravos et que flumina ab illis exeant, Quator libri amorum, Norymberga Chodyński Antoni Romuald 2002 Kolekcjonerzy i kolekcje w Gdańsku XVI-XIX wieku (do 1872 roku). Inventarium et taxam dzieł sztuki, „Rocznik Historii Sztuki”, t. XXVII Conwentz Hugo 1889 Sitzungs-Berichte der anthropologischen Section der Naturforschenden Gesell schaft in Danzig vom Jahre 1880-1888, „Schriften der Naturforschenden Ge sellschaft in Danzig, Neue Folge”, Bd. VII, H. 2 1889 [Uber] archäologischen Funde aus der Provinz, [w:] Conwentz,
Sitzungs-Berichte. 1894 Bildliche Darstellungen von Thieren, Menschen, Bäumen und Wagen an westpreussischen Gräberurnen. Eine vorgeschichtliche Skizze, „Sonder-Abdruck aus den Schriften der Naturforschende Gesellschaft in Danzig”, Bd. VIII, H. 3. 1910 Abraham Lissauer, sein Leben und Wirken, „Schriften der Naturforschenden Gesellschaft in Danzig, N.F.”, Bd. XII, H. 4. Cytowska Maria, Szelest Hanna 1981 Literatura grecka i rzymska w zarysie, PWN, Warszawa Czarnecki S. 1967-1968 Albin Kohn, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XIII, red. E. Rostworowski, Ossolineum, Wroclaw Czopek Sylwester 1997 Uwagi o stanie badań nad kulturą pomorską, [w:] 20 lat archeologii w Maslomęczu, t. I, red. A. Kokowski, Wydawnictwo UMCS, Lublin Das neue Märkische Provinzial-Museum 1874 Das neue Märkische Provinzial-Museum, „Zeitschrift für Ethnologie”, Verh., Bd. VI 201
Bibliografia Deleuze Giles 1993 Tragiczność (fragmenty książki Nietzsche i filozofia), „Sztuka i Filozofia”, 7 1999 Filozofia krytyczna Kanta. Doktryna władz, przel. B. Banasiak, slowo/obraz terytoria, Gdańsk 2014 Falda. Leibniz a barok, przel. M. Janiak, S. Królak, PWN, Warszawa Dilthey Wilhelm 1987 Rozumienie, przel. K. Krzemieniowa, [w:] Z. Kuderowicz, Dilthey, Wiedza Powszechna, Warszawa 1987 Właściwości nauk humanistycznych, przel. K. Krzemieniowa, [w:] Z. Kuderowicz, Dilthey. 1987 Typy światopoglądów i ich rozwinięcie w systemach metafizycznych, przel. E. Paczkowaska-Łagowska, [w:] W. Dilthey, O istocie filozofii i inne pisma, PWN, War szawa Dobosz Artur 2002 Tożsamość metamorficzna a komunikacja językowa, Wydawnictwo Naukowe IF UAM, Poznań 202 Dominiak Łukasz 2004 Partycypacja jako przykład „symbolu poszukiwawczego” w Lévy-Bruhla interpre tacji myślenia magicznego, [w:] Umysł a kultura, red. A. Palubicka, A. Dobosz, Epigram, Bydgoszcz 2005 Opis archeologiczny jako problem reprezentacji rzeczy na przykładzie zabytków kultury pomorskiej, [w:] Aktualne problemy kultury pomorskiej, red. M. Fudziński i H. Paner, Muzeum Archeologiczne w Gdańsku, Gdańsk Droysen Johann G. 2012 Zarys historyki, przel. J. Bonecki i J. Duraj, Epigram, Bydgoszcz Dumézil Georges 1987 Mit i epos, przel. J. Godzimirski, „Literatura na Swiecie”, որ 11 (196) Dzięgielewski Karol 2007 Grzebienie i zawieszki grzebieniowate z epoki brązu i wczesnej epoki żelaza i ich związek ze strojem, [w:] Studia nad epoką brązu i wczesną epokążelaza. Księga poświęcona Profesorowi Markowi Gedlowi w
pięćdziesięciolecie pracy w Uniwer sytecie Jagiellońskim, red. J. Chochorowski, Wydawnictwo UJ, Kraków Edda poetycka 1986 Edda poetycka, przel. A. Załuska-Stromberg, Ossolineum, Wroclaw Eliade Mircea 1966 Traktat o historii religii, przel. J. Wierusz-Kowalski, Książka i Wiedza, Warszawa 1988 Historia wierzeń i idei religijnych, 1.1: Od epoki kamiennej do misteriów eleuzyńskich, przel. S. Tokarski, PAX, Warszawa 1992 Okultyzm, czary, mody kulturalne, Oficyna Literacka, Kraków 1993 Kowale i alchemicy, przel. A. Leder, Aletheia, Warszawa 1998 Obrazy i symbole. Szkice o symbolizmie magiczno-religijnym, przel. M. i P. Rodakowie, KR, Warszawa Felczak Olgierd 1985 Cmentarzysko kultury wschodniopomorskiej w Sychowie, gm. Luzino oraz kwestia popielnic z wyobrażeniami rąk, „Pomorania Antiqua”, t. XII
Fischer Christian Gabriel 1715 Anderer Versuch vor die Historie des unterirdischen Preussens oder deutliche Fragen von Preussischen Orden, Steinen, Metallen und ausgegrabenen Antiquitäten welche auft Veranlassung einigen Hohen Wönner Förderer kürzlich entwerffen und allen Curieusen Liebhabern unsers Vaterlandes zur beliebten Verantwortung mittheilen wollen M. Christianus Gabriel Fischer, [b.w.], Königsberg Flis Mariola 1995 Malinowski a Radcliff-Brown: dwie wersje funkcjonalizmu, [w:] Antropologia społeczna Bronisława Malinowskiego, red. M. Flis, A.K. Paluch, PWN, Warszawa Fogel Jerzy 1980 Uzbrojenie ludności kultury wschodniopomorskiej, „Przegląd Archeologiczny”, t. XXVII Förstemann Ernst 1846 Ueber alte Grabstätten in Pomerellen, Neuen Mittheilungen des Thüringisch Sächsische Vereins, Halle 1848 Ueber die heidnischen Gräber mit ihres Alterthümern. Eine Zussamenstellung verschedener Forschungen, „Neue Preussische Provinzial Blätter”, Bd. VI, H. 5 1850 Das nördliche Pommerellen und seine Alterthümer, „Neue Preussische Provinzial Blätter”, Bd. IX, H. 4 1851 Das nördliche Pommerellen und seine Alterthümer. 2. Kreis Danzig, „Neue Preuss ische Provinzial Blätter”, Bd. XI, H. 4 1851 Das nördliche Pommerellen und seine Alterthümer. 3. Kreis Danzig, „Neue Preuss ische Provinzial Blätter”, Bd. XII, H. 6 1852 Das nördliche Pommerellen und seine Alterthümer. 4. Kreise Carthaus, Stargardt und Berendt, „Der neuen Preussischen Provinzial-Blätter, andere Folge”, Bd. 1, H. 2 Frazer James G. 1962 Zlota gałąź, przel. H. Krzeczkowski, PIW, Warszawa Gadamer Hans, G. 1993 Prawda i metoda.
Zarys hermenetyki filozoficznej, przel. B. Baran, Inter Esse, Kraków Gaerte Wilhelm 1938 Die Hand der Sonne, Prussia, „Zetschrift für Heimatkunde und Heimatschutz”, Bd. XXXII 1938 Frühgermanische Heilszeichen der Gesichtsurnenkultur, „Zetschrift für Heimat kunde und Heimatschutz”, Bd. XXXII Gajda Zbigniew 1963 Jak Pasteur і Virchow zostali członkami Akademii Umiejętności w Krakowie, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki”, t. VIII, z. 4 Garstecki Maciej 1983 Symbolika wizerunków twarzy oraz przedstawień pojazdów w ikonografii popiel nic twarzowych kultury wschodniopomorskiej. Studium ikonologiczne, „Pomorania Antiqua”, t. XI Gediga Bogusław 1970 Motywy figuralne w sztuce ludności kultury łużyckiej, Ossolineum, Wroclaw 1976 Siadami religii Prasłowian, Ossolineum, Wroclaw 203
1979 Bibliografia 1991 2000 2001 2002 2002 2008 2010 204 2010 Zagadnienia religii, [w:] Prahistoria Ziem Polskich, է. IV: Od środkowej epoki brązu do środkowego okresu lateńskiego, Ossolineum, Wrocław Sztuka pradziejowa na Śląsku, [w:] Encyklopedia Wiedzy o Śląsku, red. J. Koszer, Instytut Śląski w Opolu, Opole Sztuka pradziejowa ziem polskich w badaniach archeologów, [w:] Archeologia w teorii i praktyce, red. A. Buko, P. Urbańczyk, Instytut Archeologii i Etnologii PAN, Warszawa Uwagi o problematyce badań sztuki epoki brązu i wczesnej epoko żelaza, [w:] Sztuka epoki brązu i wczesnej epoki żelaza w Europie Środkowej, red. B. Gediga, A. Mierzwiński, W. Piotrowski, JAiE PAN Wroclaw, Muzeum w Biskupinie, Wrocław-Biskupin O sztuce w epoce brązu i wczesnej epoce żelaza na ziemiach polskich, [w:] Sztuka pradziejowa ziem polskich. Katalog wystawy, Muzeum Początków Państwa Pol skiego, Gniezno Die narrativen Szenen auf der Keramik der lausitzer und pommerschen Kultur in Polen, Sborník Národního Muzea v Praze, řada A - Historie, LVI Nowe przesłanki do badań struktury społecznej ludności kultury łużyckiej w okre sie halsztackim, [w:] Opera ex aere. Súdia z epoki brązu i wczesnej epoki żelaza dedykowane Profesorowi fanowi Dąbrowskiemu, red. M. Mogielnicka-Urban, Instytut Archeologi i Etnologii Polskiej PAN, Warszawa Przejawy antropomorfizaşi w sztuce pradziejowej, [w:] Estetyka w archeologii. Antropomorfizacje w pradziejach i starożytności, red. E. Bugaj, A.P. Kowalski, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań Uwagi o przemianach kulturowych we wczesnej epoce żelaza, [w:] Między kultu rą
łużycką a pomorską, red. M. Fudziński, H. Paner, Muzeum Archeologiczne w Gdańsku, Gdańsk Gelia Aleksander 1958 Wawrzyniec Surowiecki, Wroclaw, Ossolineum Geremek Bronisław 1959 Relacja Jakuba Esprincharda z podróży przez Śląsk i Malopolskę, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, R. VII Gieysztor Aleksander 1982 Mitologia Słowian, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa Giesebrecht Ludwig 1838 Ueber die neueste Deutung der Norddeutschen Grabalterthümer, „Baltische Stu dien”, Bd. V, H. 2 1843 Wendische Geschichten aus den Jahren 780 bis 1182, Bd. 1, Berlin 1845 Alterthümer aus der Pommerschen Landwehr an der Ostsee, „Baltische Studien”, Bd. XI, H. 2 184Ó Archäologische Untersuchungen. 1. Danziger Runenurne, „Baltische Studien”, Bd. XII, H. 1 Gładykowska-Rzeczycka Judyta 1974 Antropologiczna interpretacja cmentarzysk ciałopalnych, „Pomorania Antiqua”, t. V Götze Alfred 1926 Gesichtsurnenkultur, [w:] Real-Lexikon der Vorgeschichte, red. M. Ebert, Bd. VI
Grabarczyk Tadeusz 2005 Początki zainteresowań kulturą pomorską na Pomorzu gdańskim, [w:] Aktualne problemy kultury pomorskiej, red. M. Fudziński i H. Paner, Muzeum Archeolo giczne w Gdańsku, Gdańsk Grabski Andrzej F. 1983 Perspektywy przeszłości, Wydawnictwo Lubelskie, Lublin Grzeliński Adam 2003 Piękno a inne kategorie estetyczne w teorii Schaftesbury’ego, „Filo-Sofija”, nr 1 (3) Grzybkowska Teresa 1996 Artyści i patrycjusze Gdańska, Wydawnictwo DiG, Warszawa 1997 Sztuka gdańska „złotego wieku", [w:] Gdańsk w gospodarce i kulturze europejskiej, Gdańskie Towarzystwo Naukowe, Gdańsk Gummel Hans 1938 Justus Moser und die deutsche Vorzeit, Germanen-Erbe, Jg 1938 Hamann Johann G. 1874 Metakritik über den Purism der Vernunft, [w:] Johann Georg Hamann’s Schriften und Briefe in vier Theilen, hrsg. M. Petri, Carl Meyer Hannover Haisig Marian 1952 Bolesław Podczaszyński, sfragistyk i archeolog, Wroclaw, Ossolineum Heidegger Martin 1997 Rzecz, „Principia”, t. XVII-XVIII 1999 O istocie i pojęciu. Arystoteles, Fizyka BI, [w:] tegoż, Znaki drogi, Biblioteka Aletheia, Warszawa 2001 Pytanie o rzecz. Przyczynek do Kaniowskiej nauki o zasadach transcendentalnych, przeł. J. Mizera. Wydawnictwo KR, Warszawa Hensel Witold 1964 Przedmowa, [w:] W. Surowiecki, Siedzenie początków narodów słowiańskich. Rosprawa czytana na publiczném posiedzeniu Królewsko-warszawskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk w dniu 24. Stycznia Roku 1824, Fototyp, Ossolineum, Wroclaw 1968 Problematyka sesji - słowo wprowadzające, [w:] Religia pogańskich Słowian. Sesja naukowa w Kielcach, Muzeum Narodowe w Kielcach, Kielce
1971 Zagadnienie etnicznej kwalifikacji źródeł archeologicznych, [w:] tegoż, Archeologia i Prahistoria. Studia i szkice, Ossolineum, Wroclaw 1971 Kierunki ekspansji archeologicznej kultury „pomorskiej” (wejherowsko-krotoszyńskiej), [w:] tegoż, Archeologia i prahistoria. 1971 Domniemane oddziaływanie Hetytów na plemiona „łużyckie”, [w:] tegoż, Archeo logia i prahistoria. 1973 Polska starożytna, Ossolineum, Wrocław Herder Johann G. 1962 Myśli o filozofii dziejów, przel. J. Gałecki, t. I, PWN, Warszawa 1987 Rozprawa o pochodzeniu języka, przeł. B. Placzkowska, [w:] J.G. Herder, Wybór pism, wybór i opracowanie T. Namowicz, Ossolineum, Wrocław Herrmann Joachim 1965 Archäologische Kulturen und sozialökonomische Gebiete, „Ethnographisch-Archäologische Zeitschrift”, Jg. 6 205
Bibliografia Hezįod 1999 Narodziny bogów (Theogonia), Prace i dni, Tarcza, tłum. J. Łanowski, Prószyński i S-ka, Warszawa Hoernes Moritz 1898 Urgeschichte der bildenen Kunst in Europa von den Anfängen bis zum 500 vor Christi, A. Schroll Co., Wien 1903 Das Campignen, eine angebliche Stammform der neolitischen Kultur Westeu ropas, „Globus. Zeitschrift für Länder- und Völkerkunde”, Bd. LXXXIII 1909 Natur- und Urgeschichte des Menschen, Hartleben, Wien-Leipzig 1914 Die Anfänge der Bildenen Kunst, [w:] Kongress für Esthetik und Allgemeine Kunst wissenschaft, Bericht, Stuttgart Hoernes Moritz, Menghin Oswald 1925 Urgeschichte der bildenen Kunst in Europa von den Anfängen bis um 500 vor Christi, A. Schroll Co., Wien Hodder lan 1995 Czytanie przeszłości, przeł. E. Wilczyńska, Obserwator, Poznań Höffe Otfried 1994 Immanuel Kant, przel. A.M. Kaniowski, PWN, Warszawa Holter Friedrich 1933 Waidwerk und Fischwaid in der Vorzeit, Heimat- und Kreiskalender des Kreises Deutch-Krone für das Jahr 1933 206 Homer 1956 Odyseja, przel. J. Parandowski, Czytelnik, Warszawa 1986 Iliada, przel. K. Jeżewska, wstęp i przypisy J. Łanowski, wyd. XIV, Biblioteka Narodowa, Wroclaw 2005 Iliada, przel. K. Jeżewska, Prószyński i S-ka, Warszawa Hume David 2005 Badania dotyczące rozumu ludzkiego, przel. D. Misztal, T. Sieczkowski, Zielona Sowa, Kraków Husserl Edmund 1992 Filozofia jako ścisła nauka, Biblioteka Aletheia, Warszawa Jakubowski Marek N. 2001 Historia a filozofia historii w koncepcji Hegla, „Filo-Sofija”, nr 1 Jakubowski Stanisław 1937 Kult Isztary a popielnice twarzowe, Księgarnia S.A.
Krzyżanowskiego, Kraków Jasnosz Stanisław 1948 Rysunki figuralne na popielnicach kultury pomorskiej z Bukowca pow. Oborniki, „Przegląd Archeologiczny”, t. VIII 1981 Najstarsze wykopaliska archeologiczne w okolicy Śmigla, Towarzystwo Miłośni ków Ziemi Kościańskiej, Kościan Kamińska Małgorzata 1991-1992 Napierśniki kultury pomorskiej i ich wyobrażenia na popielnicach twarzowych, „Przegląd Archeologiczny”, t. LII
Kant Immanuel ] 986 Krytyka władzy sądzenia, przeł. J. Gałecki, PWN, Warszawa 1995 Przypuszczalny początek ludzkiej historii, [w:] tegoż, Przypuszczalny początek ludzkiej historii i inne pisma historiozoficzne, przel. M. Zelazny, Rozprawy Fi lozoficzne, Toruń 2000 Co to jest OświecenieԼ przeł. A. Landmann, [w:] Z. Kuderowicz, Kant, Wiedza Powszechna, Warszawa Kasiski Friedrich W. 1873 Ueber die Gesichtsurnen in dem westlichen Theile vom Pommerellen, „Schriften der Naturfor- sehenden Gesellschaft in Danzig, Neue Folge”, Bd. III, H. 2 Katalog Domu Gotyckiego Katalog Domu Gotyckiego, t. L, Biblioteka Czartoryskich, rkps 2917 Kempiński Andrzej M. 1993 Słownik mitologii ludów indoeuropejskich, Kantor Wydawniczy SAWW, Poznań Kizik Edmund 2017 Prawo i administracja kościoła luterańskiego w Gdańsku w XVI-XVIII wieku, [w:] Gdańsk protestancki w epoce nowożytnej, t. I: Eseje, red. E. Kizik, S. Kościelak, Muzeum Narodowe w Gdańsku, Gdańsk Kleemann Otto 1956 Wolfgang La Baume. Curriculum Vitae, [w:] Documenta Archaeologica Wolfgang La Baume Dedicata, hrsg. O. Kleemann, Röhrscheid, Bonn Klein Leo 1974 Kossinna, im Abstand von vierzig fahren, „Jahresschrift für mitteldeutsche Vorgeschichte”, Bd. LVIII Kloskowski Jerzy 1991 Fryderyk Wilhelm Kasiski jako badacz pradziejów Ziemi Szczecineckiej, „Szcze cineckie Zapiski Historyczne”, nr 3 Kmita Jerzy 1984 Kultura a „obiektywne” stosunki społeczno-ekonomiczne, „Studia Filozoficzne”, nr 4 Symbolizowanie jako relacja aksjologiczna oraz jako relacja semantyczna, [w:] Symbol i poznanie, red. T. Kostyrko, PWN, Warszawa 1987 Myślenie
„mitologiczne” w świetle strukturalistycznej opozycji metonimii i me tafory, [w:] Symbol i poznanie, red. T. Kostyrko, PWN, Warszawa 1998 Jak słowa łączą się ze światem. Studium krytyczne neopragmatyzmu, wyd. II, Wydawnictwo Naukowe Instytutu Filozofii UAM, Poznań 1998 Jacy moglibyśmy być}, [w:] „Nie pytajcie mnie, kim jestem.” Michel Foucault dzisiaj, red. M. Kwiek, Wydawnictwo Naukowe Instytutu Filozofii UAM, Poznań 1987 Kneisel Jutta 2012 Anthropomorphe Gefäße in Nord- und Mitteleuropa während der Bronze- und Eisenzeit. Studien zu den Gesichtsurnen - Kontaktzonen, Chronologie und sozialer Kontext, „Studien zur Archäologie in Ostmitteleuropa”, Bd. 7.1, 7.2, Bonn Kobyliński Zbigniew 1981 Badania etnoarcheologiczne a nomotetyzaeja archeologii, „Archeologia Polski”, t. XXVI 207
Bibliografia Kohn Albin 1878 Gesichtsurnenfunde, „Archiv für Anthropologie”, Bd. X Kolendo Jerzy 1994 Jan Nepomucen Sadowski jako badacz ziem polskich w starożytności, „Swiatowit”, t. XXXVII Kołakowski Leszek 1966 Filozofia pozytywistyczna. Od Hume’a do Kola Wiedeńskiego, PWN, Warszawa 2003 Obecność mitu, Prószyński i S-ka, Warszawa Kossinna Gustaf 1895 Ueber die vorgeschichtliche Ausbreitung der Germanen in Deutschland, „Correspondenz-BIatt der deutschen Gesellschaft für Anthropologie, Ethnologie und Urgeschichte”, Bd. XXVI 1902 Die indogermanische Frage archäologisch beantwortet, „Zeitschrift für Ethnologie”, Bd. XXXIV 1909 Zum Geleit, „Mannus”, Bd. I 1917 Meine Reise nach West- und Ostpreussen und meine Berufung zu Generalfeldmar schall v. Hindenburg im August 1915, „Mannus”, Bd. IX 1919-1920 Noch eine Krötenurne, „Mannus”, Bd. XI 1928 Ursprung und Verbreitung der Germanen in vor- und frühgeschichtliche Zeit, „Mannus֊Bibliothek”, nr 6, Leipzig 208 Kostrzewski Józef 1914 Wielkopolska w czasach przedhistorycznych, Biblioteka Wielkopolska, Poznań 1922 Przyczynki do poznania kultury grobów skrzynkowych wczesnej epoki żelaznej, część II, „Przegląd Archeologiczny”, t. II 1937 Kilka osad kultury grobów skrzynkowych i zagadnienie przynależności etnicznej tej kultury, „Przegląd Archeologiczny”, t. VI 1946 Germanie prahistoryczni w Polsce, „Przegląd Archeologiczny”, t. VII 1949 Dzieje polskich badań prehistorycznych, Nakładem Polskiego Towarzystwa Histo rycznego z zasiłku Wydziału Nauki Ministerstwa Oświaty, Poznań Kotarski Edmund 1993 In honorem magistratibus Gedanensis. Z
dziejów gdańskiej poezji okolicznościowej XVII wieku, „Libri Gedanenses”, է. X 1997 Kultura literacka dawnego Gdańska, [w:] Gdańsk w gospodarce i kulturze europej skiej, Gdańskie Towarzystwo Naukowe, Gdańsk Kowalska Magdalena 1998 O rytualnym charakterze sztuki ludności kultury pomorskiej, „Pomerania Antiqua”, t. XVII 2003 Urny kultury pomorskiej jako „rekwizyty” w dramaturgii obrzędu pogrzebowego, [w:] Estetyka w archeologii, red. B. Gediga i A.P. Kowalski, Muzeum Archeologiczne w Gdańsku, Gdańsk 2005 Dramaturgia obrzędu pogrzebowego kultury pomorskiej w kontekście koncepcji „rytuałów przejścia”, [w:] Aktualne problemy kultury pomorskiej, red. M. Fudziński i H. Paner, Muzeum Archeologiczne w Gdańsku, Gdańsk Kowalski Andrzej Piotr 1998 Estetyczne problemy badań nad ikonografią prahistoryczną. Przykład sztuki tzw. kultury pomorskiej, „Pomorania Antiqua”, t. XVII
1999 U źródeł semantyki. Wokół platońskiego mitu o nadawaniu nazw, [w:] Od Platona do współczesności, red. S. Sarnowski, G.A. Dominiak, Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Pedagogicznej, Bydgoszcz 1999 Symbol w kulturze archaicznej, Wydawnictwo Naukowe Instytutu Filozofii UAM, Poznań 2000 Genealogia sztuk I. Naczynie prehistoryczne w świetle filozofii sztuki M. Heideg gera, [w:] ΕΙΔΩΛΟΝ. Kultura archaiczna w zwierciadle wyobrażeń, słów i rzeczy, red. H. van den Boom, A.P. Kowalski, M. Kwapiński, Muzeum Archeologiczne w Gdańsku, Gdańsk 2001 Myślenie przedfilozoficzne. Studia z filozofii kultury i historii idei, Wydawnictwo Fundacji Humaniora, Poznań 2001 Doświadczenia estetyczne w kulturze epoki brązu w świetle analizy ekfraz homeryckich, [w:] Sztuka epoki brązu i wczesnej epoki żelaza w Europie Środkowej, red. B. Gediga, A. Mierzwiński, W. Piotrowski, IAiE PAN Wrocław, Muzeum w Biskupinie, Wroclaw-Biskupin 2001 Symbole i rytuały. Wypowiedź do dyskusji na temat wyobrażenia metamorfozy, [w:] Czy metamorfoza magiczna rekompensuje brak symbolu ?, red. J. Kmita, Pisma Filozoficzne LXXVIII, Poznań 2003 Konstruktywistyczny status wiedzy o kulturze w świetle interpretacji genealogicz nych i archeologicznych, [w:] Konstruktywizm w humanistyce, red. A. Palubicka, A.P. Kowalski, Epigram, Bydgoszcz 2003 Ornament jako wyznacznik kallotropijny w «sztuce pradziejowej», [w:] Estetyka w archeologii, red. B. Gediga i A.P. Kowalski, Muzeum Archeologiczne w Gdańsku, Gdańsk 2005 Świat wartości wspólnot prehistorycznych w „epoce osiowej”. Perspektywa filozofii kultury, [w:] Aktualne problemy
kultury pomorskiej, red. M. Fudziński, H. Paner, Muzeum Archeologiczne w Gdańsku, Gdańsk 2010 O posługiwaniu się znakami przez ludność tzw. kultury pomorskiej, [w:] Między kulturą łużycką a pomorską. Przemiany kulturowe we wczesnej epoce żelaza, 2013 red. M. Fudziński i H. Paner, Muzeum Archeologiczne w Gdańsku, Gdańsk Mit a piękno. Z badań nad pochodzeniem sztuki, Epigram, Bydgoszcz Kramarek Janusz 1975 Polska sztuka przedpiastowska. Znaczenie sztuki i rzemiosła artystycznego, Osso lineum, Wrocław Krasnodębski Zdzisław 1986 Rozumienie ludzkiego zachowania, PIW, Warszawa Kronasser Heinz 1961 Vorgeschichte und Indogermanistik, [w:] Theorie und Praxis der Zusammenarbeit zwischen den anthropologischen Disziplinen - Simposion 1959, hrsg. E. Breitinger, J. Haekel, R. Pittioni, Ferdinand Berger, Horn Kronska Irena 1989 Sokrates, Wiedza Powszechna, Warszawa Kuderowicz Zdzisław 1987 Dilthey, wyd. II, Wiedza Powszechna, Warszawa 2000 Kant, Wiedza Powszechna, Warszawa 209
Bibliografia Kuhn Adalbert 1859 Die Herabkunft des Feuers und Göttertranks. Ein Beitrag zur verglechenden My thologie der Indogermanen, Fred. Dümmler’s Verlagsbuchhandlung, Berlin Kwapiński Aleksander 1996 Wyobrażenia na ceramice grobowej południowej strefy kultury pomorskiej, praca magisterska w Instytucie Prahistorii Uniwersytetu im. A. Mickiewicza, Poznań 2003 Popielnice twarzowe - szkic do portretu, [w:] XIII Sesja Pomorzoznawcza, Vol. 1 : Od epoki kamienia do okresu rzymskiego, red. M. Fudziński i H. Paner, Muzeum Archeologiczne, Gdańsk 2007 Korpus kanop pomorskich, cz. 2 - Polska środkowa i południowo-zachodnia, Muzeum Archeologiczne w Gdańsku, Gdańsk 210 Kwapiński Marian 1987/1993 Uwagi o metodzie badań ikonografii prahistorycznej, [w:] Wierzenia przed chrześcijańskie na ziemiach polskich, red. H. Paner, M. Kwapiński, Muzeum Archeologiczne w Gdańsku, Gdańsk 1987/1993 O symbolice popielnic kultury wschodniopomorskiej, [w:] Wierzenia przed chrześcijańskie. . 1989 O pierwszej próbie syntezy pradziejów Śląska, „Rocznik Lubuski”, t. XV 1989 Kalendarz kultury pomorskiej z Kolbud, woj. gdańskie, [w:] Problemy kultury łu życkiej na Pomorzu, red. T. Malinowski, Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Słupsku, Słupsk 1993 Wozy w kulturze pomorskiej, „Pomorania Antiqua”, t. XV 1993 Księżyc nad laguną, [w:] Miscellanea archaeologica Thaddeo Malinowski dedicata, red. F. Rożnowski, Sorus, Słupsk-Poznań 1995 Kolekcja kanop pomorskich w dawnych zbiorach gdańskich: Katalog, red. L. Krzy żanowski, Wydawnictwo DiG, Warszawa 1995 Zwierzęta w gospodarce i wierzeniach kultury pomorskiej, [w:]
Kultura pomorska i kultura grobów kloszowych. Razem czy osobno ?, red. T. Węgrzynowicz i inni, Państwowe Muzeum Archeologiczne, Warszawa 1996 Archeologia w Gdańsku do 1945 roku, „Sprawozdania Gdańskiego Towarzystwa Naukowego”, nr 22 1998 Paradoks Monteliusa, czyli o sztuce, pruskiej archeologii i łodziach kultury pomor skiej, „Pomorania Antiqua”, t. XVII 1999 Korpus kanop pomorskich. Część I - Pomorze, Muzeum Archeologiczne w Gdań sku, Gdańsk 2000 O aksjomatach naoczności archeologicznej, [w:] Czarownice. Funeralia Lednic kie 2, red. J. Wrzesiński, „AKME”, Wroclaw-Sobótka 2000 Капору pomorskie w świetle semiologii, [w:] ΕΙΔΩΛΟΝ. Kultura archaiczna w zwierciadle wyobrażeń, słów i rzeczy, red. H. van den Boom, A.P. Kowalski, M. Kwapiński, Muzeum Archeologiczne w Gdańsku, Gdańsk 2002 Między pięknem a prawdą (artystyczną). Przykład urn kultury pomorskiej, [w:] Sztuka pradziejowa ziem polskich. Katalog wystawy, Muzeum Początków Państwa Polskiego, Gniezno 2004 Dlaczego «капору»?, [w:] Człowiek i środowisko w epoce brązu i wczesnej epoce żelaza u południowo-wschodnich pobrzeży Bałtyku, red. M.J. Hoffmann i J. So bieraj, Pruthenia Antiqua, vol. 1, Olsztyn
2006 2014 O referencji języka magii. Przegląd koncepcji klasycznych, [w:] Estetyka w archeo logii. Kopie i naśladownictwa, red. M. Kwapiński, Muzeum Archeologiczne w Gdańsku, Gdańsk Archeologia gdańska w perspektywie historii idei. Część pierwsza do 1880 roku, [w:] Z dziejów badań archeologicznych na Pomorzu Wschodnim, red. M. Fudziński i H. Paner, Muzeum Archeologiczne w Gdańsku, Gdańsk La Baume Wolfgang 1924 Danziger Gesellschaft für deutsche Vorgeschichte, „Mannus”, Bd. XVI 1928 Bildliche Darstellungen auf ostgermanischen Tongefässen der frühen Eisenzeit, „Jahrbuch für prähistorische und etnographische Kunst”, Bd. III 1929 Die sogennante Spinnzeichnung von Wróblewa, „Prähistorische Zeitschrift”, Bd. XX 1931 Kritische Bemerkungen zur Deutung vorgeschichtlicher Zeichnungen, [w:] Congressus Secundus Archaeologorum Balticorum, Riga, 19-23 VIII 1930, [b.a.], [b.w.], Riga 1932 Bestattung im Vorratsraum. Neue Untersuchungen über die Bedeutung der ost germanische Gesichtsurnen, „Zeitschrift für Ethnologie”, Bd. LXIV 1932 Gesichtsurnen und Hausurnen, „Archiv für Anthropologie, Neue Folge”, Bd. XXIII 1933 Zur Abwehrbedeutung der Gesichtsurnen, „Prähistorische Zaitschrift”, Bd. XXIV 1935 Zur Darstellung Schilden auf ostgermanischen Urnen der frühen Eisezeit, „Altpreussen”, Bd. I 1940 Der Moorleichfund von Dröbnitz, Kr. Osterode, „Altpreussen”, Vierteljachresschrift für Vorgeschichte und Volkskunde, Jg. 5, Juli 1940 1944 Die Bedeutung der ostgermanischen Gesichtsurnen, „Der Forschungkreis der Albertus-Universität”, H. 3 1949-1950 Zur Bedeutung der bildlichen Darstellungen in
Gesichtsurnen der frühen Eisenzeit, „Prähistorische Zaitschrift”, Bd. XXXIV-XXXV 1963 Die pommerellischen Gesichtsurnen, Verlag des Römisch-Germanischen Zen tralmuseums, Mainz Leach Edmund 1973 Lévi-Strauss, przel. P. Niklewicz, Biblioteka „Omega”, Warszawa Lech Jacek 2000 Kultura archeologiczna, z dziejów jednego pojęcia, [w:] Kultury archeologiczne a rze czywistość dziejowa, red. S. Tabaczyński, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002 Początek archeologii w kręgu Polskiego Towarzystwa Naukowego w Toruniu: 18751881, [w:] Archeologia toruńska. Historia i teraźniejszość, red. B. Wawrzykowska, Muzeum Okręgowe w Toruniu, Toruń Ledebur Leopold von 1838 Das Königliche Museum vaterländischer Alterthümer im Schlosse Monbijou zu Berlin, Königliche Akademie der Wissenschaften, Berlin 1870 Über Gesichtsurnen, „Zeitschrift für Ethnologie”, Bd. II Leeuw van der Gerardus 1997 Fenomenologia religii, przel. J. Prokopiuk, wyd. II, Książka i Wiedza, Warszawa Legutko Ryszard 1995 Wstęp, [w:] Platon, Fedőn, przel. R. Legutko, Wydawnictwo Znak, Kraków 211
Lévy-Bruhl Lucienne Bibliografia 1992 Czynności umysłowe w społeczeństwach pierwotnych, przeł. B. Szwarcman-Czarnota, PWN, Warszawa Liebig Richard 1926 Neue Funde aus der Grenzmark, „Nachrichrtenblatt für deutsche Vorzeit”, Jg. 2 Lissauer Abraham 1878 Neue Beiträge zur pommerełłischen Urgeschichte, „Schriften der Naturforschenden Gesellschaft in Danzig, Neue Folge”, Bd. IV, H. 3 1887 Die prähistorischen Denkmäller der Provinz Westpreussen und angrenzenden Gebiete, D. Engelmann, Leipzig 1889 Die łocałen Formen der ähesten Eisencułtur in Norddeutschland, [w:] H. Conwentz, Sitzungs-Berichte der anthropologischen Section der Naturforschenden Gesellschaft in Danzig vom Jahre 1880-1888, „Schriften der Naturforschenden Gesellschaft in Danzig, Neue Folge”, Bd. VII, H. 2 1891 Fleinrich Schliemann, Gedachtnissrede, „Schriften der Naturforschenden Gesell schaft in Danzig, Neue Folge”, Bd. VII, H. 4 1891 Altertümer der Bronzezeit in der Provinz Westpreussen und den angrenzenden Gebieten, Bertling in Komm, Danzig 1893 Ueber einige Westpreussische Bronzeringe und ihre Verbreitung, „Zeitschift für Ethnologie, Verhandlungen”, Bd. XXV Lissauer Abraham, Schück Robert 212 1878 Führer durch die anthropologische Sammlung der naturforschenden Gesellschaft in Danzig, „Schriften der Naturforschenden Gesellschaft in Danzig, Neue Folge”, Bd. IV, H. 3 Lorenc Iwona 1996 Zamknięcie czy rozproszenie? „Trzecia krytyka” a kres filozofii przedstawienia, „Sztuka i Filozofia”, nr 12 Lubomirski Jan T. 1874 O dwóch zabytkach z Muzeum Towarzystwa Przyjaciół Nauk, „Wiadomości Archeologiczne”, t. II Luce John V.
1987 Homer i epoka heroiczna, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa Łuka Alicja 1959 Kultura pomorska na Pomorzu Wschodnim, Muzeum Pomorskie w Gdańsku, Gdańsk Łuka Leon J. 1968 1971 1973 1978 Obrządek pogrzebowy u plemion kultury pomorskiej na Pomorzu Gdańskim część I, „Pomerania Antiqua”, t. II Obrządek pogrzebowy i wierzenia u plemion kultury wschodniopomorskiej na Pomorzu Gdańskim - częśćII, „Pomerania Antiqua”, t. III Wierzenia pogańskie na Pomorzu Wschodnim w starożytności i we wczesnym średniowieczu, Ossolineum, Wroclaw Uwagi o sztuce ludności kultury wschodniopomorskiej, „Prace i Materiały Mu zeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Seria archeologiczna”, nr 25
Majewski Erazm 1894 Systematyka archeologii przedhistorycznej, „Wisła: miesięcznik geograficzno-etnograficzny”, t. VIII 1904 Linia falista pozioma jako motyw zdobniczy w ceramice przedhistorycznej, „Światowit”, t. V 1905 Hipoteza Kossinny o germańskim pochodzeniu indoeuropejeżyków a prawda w nauce, „Światowit”, t. VI Malinowski Bronisław 1958 Naukowa teoria kultury, przeł. H. Buczyńska, [w:] B. Malinowski, Szkice z teorii kultury, Książka i Wiedza, Warszawa 1987 Dzieła, t. V: Ogrody koralowe i ich magia, съ. II: Język magii, przeł. B. Leś, PWN, Warszawa 1990 Magia, nauka i religia, przeł. B. Leś, [w:] B. Malinowski, Dzieła, t. VII: Mit, magia, religia, PWN, Warszawa Maľmowski Tadeusz 1965 Popielnice twarzowe z wczesnej epoki żelaza w Polsce, „Z Otchłani Wieków”, R. XXXI I960 Niektóre wyobrażenia na popielnicach (zwłaszcza twarzowych) kultury pomor skiej a płeć pochowanych w nich osobników, „Wiadomości Archeologiczne”, t. XXXIII 1969 Obrządek pogrzebowy ludności kultury pomorskiej, Ossolineum, Wroclaw Mamzer Henryk 1999 Problem etniczny w archeologii, „Slavia Antiqua”, t. XL 2000 Kulturowe konteksty „paradygmatów” w archeologii, [w:] Archeologia i prahistoria polska w ostatnim półwieczu. Materiały z konferencji Dorobek połskiej archeologii i prahistorii ostatniego półwiecza w Puszczykowie koło Poznania, 27-30 paździer nika 1997 r., red. M. Kobusiewicz i S. Kurnatowski, Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Poznań 2004 Archeologia i dyskurs. Rozważania metaarcheologiczne, IAiE PAN, Poznań Mannhardt Wilhelm 1870 Über Gesichtsurnen, „Zeitschrift für
Ethnologie”, Bd. II Marciniak Arkadiusz 2012 Paradygmaty badawcze w archeologii, [w:] Przeszłość społeczna. Próba konceptualizacji, red. S. Tabaczyński i in., Wydawnictwo Poznańskie, Poznań Margolis Joseph 2004 Relatywizm i względność kulturowa, przeł. M. Jakubczak, [w:] tegoż, Czym w grun cie rzeczy jest dzieło sztuki?, Universitas, Kraków Czym w gruncie rzeczy jest dzieło sztuki?, przeł. K. Guczalski, [w:] tegoż, Czym w gruncie rzeczy. Marschal! 1871 Die Gesichtsurne von Liebenthal, „Zeitschrift für Ethnologie”, Bd. III, Verh. Mauss Marcel, Hubert Henri 1973 Zarys ogólnej teorii magii, przeł. M. Król, [w:] M. Mauss, Socjologia i antropologia, PWN, Warszawa 213
Bibliografia Mellen van Jacob 1679 Historia urnae sepulcralis Sarmaticae anno 1674 repartae, Jenae typis Samuelis Krebsii, Halle Meller Harald 2002 Die Himmelsscheibe von Nebra - ein frühbronzezeitlicher Fund von außergewöhn licher Bedeutung, „Archäologie in Sachsen-Anhalt, N.F.”, Bd. I Minta-Tworzowska Danuta 1994 Klasyfikacja w archeologii jako sposób wyrażania wyników badań, hipotez oraz teorii archeologicznych, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań Mokrzecki Lech 1969 Dyrektor Gimnazjum Elbląskiego Joachim Pastorius (1652-1654) i jego poglądy na historię, „Rocznik Elbląski”, t. IV Montelius Oscar 1897 Hausurnen und Gesichtsurnen, „Correspondenz-Blatt der Deutsche Gesellschaft für Anthropologie, Ethnologie und Urgeschichte”, Jg. 28 1900 Die chronologie der ältesten Bronzezeit in Nord-deutschland und Skandinavien, F. Vieweg und Sohn, Braunschweig Możdżeń Julia 2016 Przedstawianie świata przez kronikarzy gdańskich przełomu XV i XVI wieku, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 214 Niewęgłowski Andrzej 2016 Problemy badania rozwoju społecznego w pradziejach. Elementy konceptualizacji i periodyzacji, Oficyna Wydawniczo-Poligraficzna „Adam”, Warszawa Nowicki Swiatosław F. 1990 Przedmowa tłumacza, [w:] GW.F. Hegel, Encyklopedia nauk filozoficznych, PWN, Warszawa Oelmann Franz 1929 Hausurnen oder Speicherurnen?, „Bonner Jahrbücher”, H. 134 Olshausen Otto 1899 Gesichts-Urnen, „Verhandlungen der Berliner Gesselschaft für Anthropologie, Ethnologie und Urgeschichte”, Bd. XXXI Ossowski Gotfryd 1879 O potrzebie robót archeologicznych w Prusach zachodnich i o kierunku
onych z dodatkiem informacyi przy rozkopywaniu grobów i cmentarzysk starożytnych, Polska Akademia Umiejętności, Kraków 1879 Zabytki przedhistoryczne ziem polskich. Seryja I. z. 2: Prusy Królewskie, Kraków Ostoja-Zagórski Janusz 1982 Przemiany osadnicze, demograficzne i gospodarcze w okresie halsztackim na Po morzu, Ossolineum, Wrocław 2002 Archeologia wobec humanistycznych koncepcji badań nad kulturą, „Kwartalnik HKM”, nr 3/4 Paczkowska-Łagowska Elżbieta 1987 Matafilozofia Wilhema Diltheya, [w:] W. Dilthey, O istocie filozofii i inne pisma, PWN, Warszawa
Pałubicka Anna 1972 W sprawie „aprioryzmu” i „empiryzmu” w archeologii i etnologii, „Fontes Archaeologici Posnanienses”, vol. XXII 1974 Pozytywistyczne oraz instrumentalistyczne ujęcia tzw. kultur archeologicznych, „Studia Metodo!ogiczne”, nr 11 1976 Praktyka - doświadczenie społeczne - nauka, „Studia Metodologiczne”, nr 14 1983 Problem poznawczej rekonstrukcji kultury symbolicznej na podstawie źródeł archeologicznych, „Kultura i Społeczeństwo”, t. XXVII, z. 3 1985 O trzech historycznych odmianach waloryzacji światopoglądowej, „Studia Me todologiczne”, nr 24 1990 Kulturowy wymiar ludzkiego świata obiektywnego, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2000 Koncepcje magii Prazera i Lévy-Bruhla a problem poznania humanistycznego, [w:] Kultury archeologiczne a rzeczywistość dziejowa, red. S. Tabaczyński, PWN, Warszawa 2006 Myślenie w perspektywie poręczności a pojęciowa konstrukcja świata, Epigram, Bydgoszcz 2013 Gramatyka kultury europejskiej, Epigram, Bydgoszcz Pare Christopher C.F. 1987 Die Zeremonialwagen der Hallstattzeit; Untersuchungen zu Konstruktion, Typolo gie und kulturbrziehungen, Vierrädige Wagen der Hallatattzeit, Unresuchungen zur Geschichte und Technik, Römich-Germanisches Zentralmuseum Mono graphien, Bd. 12, Mainz Pastorius Joachim 1641 Floms polonicus seu polonica históriáé epitome nova, Batavor, Lejda 1656 Silvarum Liber VI, Gedanti Piekarczyk Stanisław 1979 Mitologia germańska, Wydawnictwo Artystyczne i Filmowe, Warszawa Pindar z Teb 1987 Ody zwycięskie - olimpijskie, pytyjskie, nemejskie, istmijskie, przeł. M. Brożek, Wydawnictwo Literackie, Kraków Platon 1960
Timajos i Kritias, przel. P. Siwek, Biblioteka Klasyków Filozofii, PWN, Warszawa 1986 Timajos, Kritias albo Atlantyk, przełożył, wstępem, komentarzem i skorowidzem opatrzył P. Siwek, Biblioteka Klasyków Filozofii, PWN, Warszawa Pomian Krzysztof 1992 Przeszłość jako przedmiot wiedzy, Aletheia, Warszawa 1996 Zbieracze i osobliwości. Paryż-Wenecja ХѴІ-ХѴПІ wiek, PIW, Warszawa Popkin Richard H., Stroll Avrum 1994 Filozofia, przeł. A. Przyłębski, Zysk i S-ка, Poznań Popper Karl R. 1993 Społeczeństwo otwarte i jego wrogowie, съ. 2: Hegel, Marks, przel. H. Krahelska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa Porębski Mieczysław 1986 Sztuka a informacja, Wydawnictwo Literackie, Kraków 215
Bibliografia Ratajczak Mikołaj Gouvernementalité jako pojęcie i kategoria historyczna, www.academia.edu/ 1019064/ Gouvernementalite_jako_pojęcie_i_kategoria_historyczna Ratzel Friedrich 1874 Vorgeschichte des europäischen Menschen, (Naturkräfte, Bd. 11), Monachium Reinecke Paul 1904 Die Zeitstellung der ostdeutschen Steinkistengräber mit Gesichtsurnen, „Correspondenzblatt der Deutsche Gesellschaft für Anthropologie, Ethnologie und Urgeschichte”, Jg. 35 Renfrew Colin 1994 Towards a cognitive archaeology, [w:] The ancient mind. Elements of cognitive archaeology, ed. C. Renfrew, E. Zubrow, Cambridge University Press, Cam bridge Renfrew Colin, Bahn Paul G. 2002 Archeologia. Teorie, metody, praktyka, przeł. M. Kasprzycka i inni, Prószyński i S-ka, Warszawa 216 Reusch Christian F. 1724 De tumulis et urnis sepulcralibus in Prussia. Ex amplissimi philosophorum ordinis decreto pro reception in facultatem philos. Disserent M. Cristianus Fredericus Reusch, S.M.C. et respoudeus Christianus Gviliemus Lau, phil. et jur. stud., MDCCXXIV. DXXII. Marti. In auditorio philosophorum ab հօր. VII, ad. XII Littens Reusnerianis, Regiomonti Rousseau Jan J. 2001 Szkic o pochodzeniu języków, przel. В. Banasiak, Aureus, Kraków Rysiewska Zofia 1996 Struktura rodowa w Społecznościach pradziejowych, Wroclaw Sadowski Jan N., 1876 Drogi handlowe greckie i rzymskie przez porzecza Odry, Wisły, Dniepru i Niemna do wybrzeży Morza Bałtyckiego. Rzecz czytana na posiedzeniach Komisy i Arche ologicznej (w 1875), Pamiętnik Akademii Umiejętności, Wydział Filologiczny i Filozoficzno-Historyczny, t. III Sady
Wojciech 2000 Spór o racjonalność naukową. Od Poincaégo do Laudana, Monografie FNP, Funna, Wrocław Schindler R. 1940 Vorwort, „Gothiskandza. Blätter für deutsche Vorgeschichte”, H. 2 Schiette Friedrich 1975 (hrsg.) Wege zur Datierung und Chronologie der Urgeschichte, Akademie-Verlag, Berlin Schrader Otto 1906 Sprachvergleichung und Vorgeschichte, T. II, Abschn. 1: Die Metalle, Aufl. III, Fiermann Costenoble, Jena Schulz Walter 1935 Altgermanische Kultur in Wort und Bild, Lehmann, München
Seger Hans 1924 Eine mittelalterische Gesichtsurne, „Altschlesien”, Bd. I Seligmann Siegfried 1910 Der böse Blick und Verwandtes. Ein Beitrag zur Geschichte der Aberglaubens aller Zeiten und Völker, Barsdorf, Berlin Serczyk Jerzy 1982 Krzysztof Hartknoch (1644-1687) profesor Gimnazjum Akademickiego w Toruniu, historyk Pomorza i Prus, [w:] Wybitni ludzie dawnego Torunia, red. M. Biskup, PWN, Warszawa-Toruń 1994 Albertyna. Uniwersytet w Królewcu (1544-1945), „Biblioteka Olsztyńska”, nr 27 Skarbek Elżbieta 1971 Sztuka kultury pomorskiej, [w:] Materiały do prahistorii ziem polskich, cz. IV: Epoka brązu i wczesna epoka żelaza, z. 1: Materiały kultury łużyckiej i kultury pomorskiej, IHKM PAN, Warszawa Sobieraj Renata 2002 Heidinische Altertümer des Prussenlandes in den Koenigsberger Zeitschriften des XVIII Jahrhunderts, praca magisterska, Olsztyn Sójka Jacek 1985 Symbolizm i fenomenologia wobec problemu percepcji, [w:] O kulturze i jej ba daniu, red. K. Zamiara, PWN, Warszawa 1988 O koncepcji form symbolicznych Ernsta Cassirera, PWN, Warszawa Stelmachowska Bożena 1925 System trzech epok w prehistorii polskiej, Fiszer i Majewski, Poznań Stemmermann Paul H. 1934 Die Anfänge der deutsche Vorgeschichtsforschung. Deutschlands Bodenaltertümer in der Anschauung der 16. Und 17. Jahrhunderts, Curt Kabiztsch Verlag, Leipzig Strunk H. 1928 Danzig und die Wissenschaft. Die Bedeutung der Technischen Hochschule in Danzig-Langfuhr, „Minerva-Zeitschrift”, H. 9 Surowiecki Wawrzyniec 1861 O charakterach pisma runicznego u dawnych barbarzyńców Europejskich, z do mniemaniem o stanie ich
oświecenia, [w:] Dzielą Wawrzyńca Surowieckiego, Wyd. K.J. Turowski, Kraków 1964 Siedzenie początków narodów słowiańskich. Rosprawaczytana na publiczném posiedzeniu Królewsko-warszawskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk w dniu 24. Stycznia Roku 1824, fototyp, Ossolineum, Wrocław Szachaj Andrzej 1992 Główne przesłanki epistemologiczne i metodologiczne krytycznej teorii społeczeń stwa szkoły frankfurckiej, [w:] Epistemologiczne podstawy badań nad kulturą, red. K. Zamiara, PWN, Warszawa-Poznań Szacki Jerzy 1983 Dzieje myśli socjologicznej, PWN, Warszawa Szafrański Włodzimierz 1955 Skarby brązowe z epoki wspólnoty pierwotnej (IV i V okres epoki brązowej) w Wielkopolsce, Ossolineum, Wroclaw 217
1957 1968 1977 Znaczenie skarbów brązowych, [w:] Pierwsza sesja archeologiczna Instytutu Historii Kultury Materialnej PAN, Warszawa 4.V-8.V 1955, Ossolineum, Wroclaw W sprawie Etrusków nad Bałtykiem, „Pomorania Antiqua”, t. II Religie prahistoryczne a kultura, [w:] Kultura a religia, red. B. Kupis, Iskry, War 1979 1987 Pradzieje religii w Polsce, Iskry, Warszawa Prahistoria religii na ziemiach polskich, Ossolineum, Wroclaw Bibliografia szawa Szukała Marian 2000 Powstanie i działalność Towarzystwa Historii i Starożytności Pomorza w Szczecinie w latach 1824-1918, Archiwum Państwowe w Szczecinie, Szczecin Szymura Jerzy 1995 Bronisława Malinowskiego „etnograficzna teoria języka”, [w:] Antropologia spo łeczna Bronisława Malinowskiego, red. M. Flis i A.K. Paluch, PWN, Warszawa Tabaczyński Stanisław 2000 Rzeczowe korelaty kultury: znaczenie pojęcia i problemy interpretacyjne w ba daniach archeologicznych, [w:] Kultury archeologiczne a rzeczywistość dziejowa, red. S. Tabaczyński, PWN, Warszawa Tabaczyński Stanisław, Pleszczyńska Elżbieta 1974 O teoretycznych podstawach archeologii, „Archeologia Polski”, t. XIX 218 Tacitus Cornelius P. 2008 Germania, tłum. T. Płóciennik, wstęp i komentarz J. Kolendo, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań Tarkowska Elżbieta 1992 Przedmowa do wydania polskiego, [w:] L. Lévi-Bruhl, Czynności umysłowe w spo łeczeństwach pierwotnych, przeł. B. Szwarcman-Czarnota, PWN, Warszawa Taylor Rex, Rieger Annelie 1984 Rudolf Virchow on the typhus epidemie in Upper Silesia: an introduction and translation, „Sociology of Health Illness”, Voi. VI, July Undset Ingvald
1882 Das erste Auftreten des Eisens in Nord-Europa, Meissner, Hamburg 1890 Archäologische Aufsätze über südeuropäische Fundstücke. V. Ueber italische Ge sichtsurnen, „Zeistchrift für Ethnologie”, Bd. XXII Vernant Jean-Pierre 2002 Mity greckie czyli świat, bogowie, ludzie, przel. J. Łukaszewicz, Ossolineum, Wroclaw Virchow Rudolf 1870 Ueber Gesichtsurnen, „Zeitschift für Etnologie”, Bd. II 1870 Weitere Mittheilungen über Gesichtsurnen, „Zeitschrift für Ethnologie”, t. II 1871 Eine in Liebenthal bei Marienburg gefundene Gesichtsurne, „Zeitschrift für Eth nologie”, Bd. III, Verhandlungen 1874 Uber nordische bemalte Thongefässe und über die archäologische Bestimmusg einiger Epochen unserer Vorzeit, „Zeitschrift für Ethnologie”, Bd. VI, Verhan dlungen 1897 Eröffnungsrede, „Correspondenz-Blatt der deutschen Gesellschaft für Anthropo logie, Ethnologie und Urgeschichte”, Bd. XXVIII
Von einem in Dorfe Gischkau gefundenen heidnischen Begräbnisse 1744 Von einem in Dorfe Gischkau gefundenen heidnischen Begräbnisse, Neutzlicher Danziger Erfahrungen vom Jahre 1744 Fünf und vierzigste Woche [b.w.], [b.m.] Voß Albert 1877 Gesichtsurnen, „Zeitschrift für Ethnologie”, Bd. IX, Verhandlungen 1878 Urne von Elsnau (Kreis Schlocbau), „Zeitschrift für Ethnologie”, Bd. X, Verhand lungen Walentowicz Halina 2001 Program teorii krytycznej Маха Horkheimera, „Nowa Krytyka. Czasopismo filo zoficzne”, nr 12 Węgrzynowicz Teresa 1982 Szczątki zwierzęce jako wyraz wierzeń w czasach ciałopalenia zwłok, Państwowe Muzeum Archeologiczne, Warszawa Wilke Georg 1913 Kulturbeziehungen zwischen Indien, Orient und Europa, Kabitzsch, Würzburg 1915 Weitere Beiträge zur Heikunde in der Indoeuropäischen Vorzeit, „Mannus”, Bd. VII 1923 Die Religion der Indogermanen in archäologischer Betrachtung, Kabitzsch, Leipzig Wittenberg Martin 1973 Nova literaria maris balthici et septentrionis.Untersuchungen zu den ersten deut schen Zeitschriftenartikeln zur Prähistorie, „Bonner Hefte zur Vorgeschichte”, H. 4 Woźny Jacek 2001 Estetyczne oraz hermeneutyczne problemy badań nad sztuką epoki brązu i wczesnej epoki żelaza w kontekście poglądów Hansa-Georga Gadamera, [w:] Sztuka epoki brązu i wczesnej epoki żelaza w Europie Środkowej, Biskupińskie Prace Archeolo giczne nr 2, red. B. Gediga, A. Mierzwiński i W. Piotrowski, Instytut Archeologii i Etnologii PAN, Muzeum w Biskupinie, Wrocław-Biskupin Wrońska Jolanta 1986 Archeolodzy warszawscy na początku XX wieku, Ossolineum, Wrocław Zalewska Anna 2005
Teoria źródła archeologicznego i historycznego we współczesnej refleksji metodo logicznej, Wydawnictwo UMCS, Lublin Zeidler Anna 1985 Magia i „metafizyka”. O Heideggerowskiej koncepcji „czworokąta”, [w:] O kul turze i jej badaniu, red. K. Zamiara, PWN, Warszawa Zeidler Paweł 1992 Destrukcja pojęcia prawdy w filozoficznej refleksji nad nauką, [w:] R.Kubicki, J. Sójka, P. Zeidler, Problem destrukcji pojęcia prawdy. Szkice z filozofii poznania Wydawnictwo Naukowe IF UAM, Poznań Zientara Włodzimierz 1991 Statut gdańskiego towarzystwa naukowego Societas Literaria 1720-1727, „Zapiski Historyczne”, t. LVI 219
Żak Jan Bibliografia 1974 1975 Słowianie i Germanie w prahistorii polskiej i niemieckiej, [w:] Stosunki polskoniemieckie w historiografii. Studia z dziejów historii polskiej i niemieckiej, է. I, red. J. Krasuski, G. Labuda, A.W. Walczak, Instytut Zachodni, Poznań Teoretyczne uwagi o refleksji prahistorycznej, „Archeologia Polski”, է. XX Żelazny Mirosław 1993 1995 Idea wolności w filozofii Kanta, Wydawnictwo Comer, Toruń O historiozofii Kanta - z umiarem, [w:] I. Kant, Przypuszczalny początek ludzkiej historii i inne pisma historiozoficzne, przel. M. Zelazny, I. Kronska, A. Landman, Wydawnictwo Comer, Toruń 2009 Estetyka filozoficzna, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń |
| any_adam_object | 1 |
| any_adam_object_boolean | 1 |
| author | Kwapiński, Marian 1947- |
| author_GND | (DE-588)1214758819 |
| author_facet | Kwapiński, Marian 1947- |
| author_role | aut |
| author_sort | Kwapiński, Marian 1947- |
| author_variant | m k mk |
| building | Verbundindex |
| bvnumber | BV046829209 |
| ctrlnum | (OCoLC)1193281175 (DE-599)BVBBV046829209 |
| era | Geschichte gnd |
| era_facet | Geschichte |
| format | Book |
| fullrecord | <?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><collection xmlns="http://www.loc.gov/MARC21/slim"><record><leader>02543nam a2200529 c 4500</leader><controlfield tag="001">BV046829209</controlfield><controlfield tag="003">DE-604</controlfield><controlfield tag="005">20211203 </controlfield><controlfield tag="007">t</controlfield><controlfield tag="008">200729s2020 a||| |||| 00||| pol d</controlfield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">9788385824749</subfield><subfield code="9">978-83-85824-74-9</subfield></datafield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">838582474X</subfield><subfield code="9">83-85824-74-X</subfield></datafield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">9788374537216</subfield><subfield code="9">978-83-7453-721-6</subfield></datafield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">8374537213</subfield><subfield code="9">83-7453-721-3</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(OCoLC)1193281175</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(DE-599)BVBBV046829209</subfield></datafield><datafield tag="040" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-604</subfield><subfield code="b">ger</subfield><subfield code="e">rda</subfield></datafield><datafield tag="041" ind1="0" ind2=" "><subfield code="a">pol</subfield></datafield><datafield tag="049" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-12</subfield></datafield><datafield tag="084" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">OST</subfield><subfield code="q">DE-12</subfield><subfield code="2">fid</subfield></datafield><datafield tag="100" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Kwapiński, Marian</subfield><subfield code="d">1947-</subfield><subfield code="e">Verfasser</subfield><subfield code="0">(DE-588)1214758819</subfield><subfield code="4">aut</subfield></datafield><datafield tag="245" ind1="1" ind2="0"><subfield code="a">Świadomość mityczna wobec śmierci</subfield><subfield code="b">kanopy pomorskie</subfield><subfield code="c">Marian Kwapiński</subfield></datafield><datafield tag="264" ind1=" " ind2="1"><subfield code="a">Gdańsk</subfield><subfield code="b">Muzeum Archeologiczne</subfield><subfield code="c">2020</subfield></datafield><datafield tag="264" ind1=" " ind2="1"><subfield code="a">Gdańsk</subfield><subfield code="b">Wydawnictwo słowo/obraz terytoria</subfield></datafield><datafield tag="300" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">221 Seiten, 102 ungezählte Seiten Bildtafeln</subfield><subfield code="b">Illustrationen</subfield><subfield code="c">25 cm</subfield></datafield><datafield tag="336" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">txt</subfield><subfield code="2">rdacontent</subfield></datafield><datafield tag="337" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">n</subfield><subfield code="2">rdamedia</subfield></datafield><datafield tag="338" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">nc</subfield><subfield code="2">rdacarrier</subfield></datafield><datafield tag="500" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Literaturverzeichnis Seite 199-[220]</subfield></datafield><datafield tag="546" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Zusammenfassungen auf Deutsch und Englisch</subfield></datafield><datafield tag="648" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Geschichte</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Sachkultur</subfield><subfield code="0">(DE-588)4051157-1</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Urne</subfield><subfield code="0">(DE-588)4187243-5</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Pommern</subfield><subfield code="0">(DE-588)4046744-2</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="0"><subfield code="a">Kanopy / Polska / Pomorze (region)</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="0"><subfield code="a">Pommern</subfield><subfield code="0">(DE-588)4046744-2</subfield><subfield code="D">g</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="1"><subfield code="a">Urne</subfield><subfield code="0">(DE-588)4187243-5</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="2"><subfield code="a">Sachkultur</subfield><subfield code="0">(DE-588)4051157-1</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="3"><subfield code="a">Geschichte</subfield><subfield code="A">z</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2=" "><subfield code="5">DE-604</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032238404&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Inhaltsverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032238404&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Abstract</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032238404&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Literaturverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="n">oe</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="q">BSB_NED_20211203</subfield></datafield><datafield tag="999" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-032238404</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">709</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield></record></collection> |
| geographic | Pommern (DE-588)4046744-2 gnd |
| geographic_facet | Pommern |
| id | DE-604.BV046829209 |
| illustrated | Illustrated |
| index_date | 2024-07-03T15:04:18Z |
| indexdate | 2024-07-10T08:55:00Z |
| institution | BVB |
| isbn | 9788385824749 838582474X 9788374537216 8374537213 |
| language | Polish |
| oai_aleph_id | oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-032238404 |
| oclc_num | 1193281175 |
| open_access_boolean | |
| owner | DE-12 |
| owner_facet | DE-12 |
| physical | 221 Seiten, 102 ungezählte Seiten Bildtafeln Illustrationen 25 cm |
| psigel | BSB_NED_20211203 |
| publishDate | 2020 |
| publishDateSearch | 2020 |
| publishDateSort | 2020 |
| publisher | Muzeum Archeologiczne Wydawnictwo słowo/obraz terytoria |
| record_format | marc |
| spelling | Kwapiński, Marian 1947- Verfasser (DE-588)1214758819 aut Świadomość mityczna wobec śmierci kanopy pomorskie Marian Kwapiński Gdańsk Muzeum Archeologiczne 2020 Gdańsk Wydawnictwo słowo/obraz terytoria 221 Seiten, 102 ungezählte Seiten Bildtafeln Illustrationen 25 cm txt rdacontent n rdamedia nc rdacarrier Literaturverzeichnis Seite 199-[220] Zusammenfassungen auf Deutsch und Englisch Geschichte gnd rswk-swf Sachkultur (DE-588)4051157-1 gnd rswk-swf Urne (DE-588)4187243-5 gnd rswk-swf Pommern (DE-588)4046744-2 gnd rswk-swf Kanopy / Polska / Pomorze (region) Pommern (DE-588)4046744-2 g Urne (DE-588)4187243-5 s Sachkultur (DE-588)4051157-1 s Geschichte z DE-604 Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032238404&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Inhaltsverzeichnis Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032238404&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Abstract Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032238404&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Literaturverzeichnis |
| spellingShingle | Kwapiński, Marian 1947- Świadomość mityczna wobec śmierci kanopy pomorskie Sachkultur (DE-588)4051157-1 gnd Urne (DE-588)4187243-5 gnd |
| subject_GND | (DE-588)4051157-1 (DE-588)4187243-5 (DE-588)4046744-2 |
| title | Świadomość mityczna wobec śmierci kanopy pomorskie |
| title_auth | Świadomość mityczna wobec śmierci kanopy pomorskie |
| title_exact_search | Świadomość mityczna wobec śmierci kanopy pomorskie |
| title_exact_search_txtP | Świadomość mityczna wobec śmierci kanopy pomorskie |
| title_full | Świadomość mityczna wobec śmierci kanopy pomorskie Marian Kwapiński |
| title_fullStr | Świadomość mityczna wobec śmierci kanopy pomorskie Marian Kwapiński |
| title_full_unstemmed | Świadomość mityczna wobec śmierci kanopy pomorskie Marian Kwapiński |
| title_short | Świadomość mityczna wobec śmierci |
| title_sort | swiadomosc mityczna wobec smierci kanopy pomorskie |
| title_sub | kanopy pomorskie |
| topic | Sachkultur (DE-588)4051157-1 gnd Urne (DE-588)4187243-5 gnd |
| topic_facet | Sachkultur Urne Pommern |
| url | http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032238404&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032238404&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032238404&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |
| work_keys_str_mv | AT kwapinskimarian swiadomoscmitycznawobecsmiercikanopypomorskie |