Wokół Wielkiej Synagogi w Gdańsku: z dziejów lokalnej społeczności żydowskiej
Gespeichert in:
| Weitere Verfasser: | |
|---|---|
| Format: | Buch |
| Sprache: | Polish |
| Veröffentlicht: |
Gdańsk
Muzeum Gdańska
[2019]
[Warszawa] Żydowski Instytut Historyczny |
| Schlagworte: | |
| Online-Zugang: | Inhaltsverzeichnis Literaturverzeichnis |
| Beschreibung: | Drugie miejsce wydania według BNPol online Literaturverzeichnis Seite 375-[411] |
| Beschreibung: | 418 Seiten Illustrationen, Porträts, Pläne, Notenbeispiele 24 cm |
| ISBN: | 9788361077237 8361077235 9788366485112 8366485110 |
Internformat
MARC
| LEADER | 00000nam a2200000 c 4500 | ||
|---|---|---|---|
| 001 | BV046734814 | ||
| 003 | DE-604 | ||
| 005 | 20210310 | ||
| 007 | t | ||
| 008 | 200525s2019 agcl |||| 00||| pol d | ||
| 020 | |a 9788361077237 |9 978-83-61077-23-7 | ||
| 020 | |a 8361077235 |9 83-61077-23-5 | ||
| 020 | |a 9788366485112 |9 978-83-66485-11-2 | ||
| 020 | |a 8366485110 |9 83-66485-11-0 | ||
| 035 | |a (OCoLC)1164628523 | ||
| 035 | |a (DE-599)BVBBV046734814 | ||
| 040 | |a DE-604 |b ger |e rda | ||
| 041 | 0 | |a pol | |
| 049 | |a DE-12 | ||
| 084 | |a OST |q DE-12 |2 fid | ||
| 245 | 1 | 0 | |a Wokół Wielkiej Synagogi w Gdańsku |b z dziejów lokalnej społeczności żydowskiej |c pod redakcją Ewy Barylewskiej-Szymańskiej |
| 264 | 1 | |a Gdańsk |b Muzeum Gdańska |c [2019] | |
| 264 | 1 | |a [Warszawa] |b Żydowski Instytut Historyczny | |
| 264 | 4 | |c © 2019 | |
| 300 | |a 418 Seiten |b Illustrationen, Porträts, Pläne, Notenbeispiele |c 24 cm | ||
| 336 | |b txt |2 rdacontent | ||
| 337 | |b n |2 rdamedia | ||
| 338 | |b nc |2 rdacarrier | ||
| 500 | |a Drugie miejsce wydania według BNPol online | ||
| 500 | |a Literaturverzeichnis Seite 375-[411] | ||
| 546 | |a Zusammenfassungen der Beiträge auf Englisch und Deutsch | ||
| 648 | 7 | |a Geschichte |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 650 | 0 | 7 | |a Juden |0 (DE-588)4028808-0 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 651 | 7 | |a Danzig |0 (DE-588)4011039-4 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 651 | 7 | |a Große Synagoge Danzig |g Danzig |0 (DE-588)1218571888 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 653 | 0 | |a Gmina żydowska | |
| 653 | 0 | |a Wielka Synagoga (Gdańsk) | |
| 653 | 0 | |a Żydzi | |
| 653 | 2 | |a Gdańsk (woj. pomorskie) | |
| 653 | 0 | |a Żydzi / Polska / Gdańsk / historia | |
| 653 | 0 | |a Wielka Synagoga (Gdańsk, Polska) | |
| 653 | 0 | |a Żydzi / Polska / Gdańsk / biografie | |
| 653 | 4 | |a 1801-1900 | |
| 653 | 4 | |a 1901-2000 | |
| 653 | 4 | |a 2001- | |
| 653 | 6 | |a Opracowanie | |
| 653 | 6 | |a Praca zbiorowa | |
| 655 | 7 | |0 (DE-588)4006804-3 |a Biografie |2 gnd-content | |
| 655 | 7 | |0 (DE-588)4143413-4 |a Aufsatzsammlung |2 gnd-content | |
| 689 | 0 | 0 | |a Große Synagoge Danzig |g Danzig |0 (DE-588)1218571888 |D g |
| 689 | 0 | 1 | |a Danzig |0 (DE-588)4011039-4 |D g |
| 689 | 0 | 2 | |a Juden |0 (DE-588)4028808-0 |D s |
| 689 | 0 | 3 | |a Geschichte |A z |
| 689 | 0 | |5 DE-604 | |
| 700 | 1 | |a Barylewska-Szymánska, Ewa |d 1957- |0 (DE-588)1056464836 |4 edt | |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032144832&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Inhaltsverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032144832&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Literaturverzeichnis |
| 940 | 1 | |n oe | |
| 940 | 1 | |q BSB_NED_20210310 | |
| 999 | |a oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-032144832 | ||
| 942 | 1 | 1 | |c 909.04924 |e 22/bsb |f 0904 |g 438 |
| 942 | 1 | 1 | |c 909.04924 |e 22/bsb |f 0903 |g 438 |
Datensatz im Suchindex
| _version_ | 1804181483102928896 |
|---|---|
| adam_text | SPIS TRESCI WALDEMAR OSSOWSKI (DYREKTOR MUZEUM GDAŃSKA) Wstęp 9 ŚRÓDMIEJSKIE SYNAGOGI 13 MAGDALENA STARĘGA, KATARZYNA WOJTCZAK Nim powstała Wielka Synagoga. Bożnice gdańskich gmin żydowskich 15 JACEK BIELAK Gdańska Wielka Synagoga w latach 1887-1939. Zagadnienia architektoniczne 31 RENATA WILOCH-KOZŁOWSKA Wyniki badań archeologicznych przeprowadzonych w grudniu 2009 r. w Gdańsku przy ulicy Bogusławskiego 57 GDAŃSZCZANIE WOBEC SPOŁECZNOŚCI ŻYDOWSKIEJ 65 EDMUND K1ZIK Żydzi w Gdańsku i na jego przedmieściach w XVI-XV1II w. 67 MICHAEL К. SCHULZ Awans zawodowy i społeczny gdańskich Żydów w XIX w. 93
GRZEGORZ BERENDT Instytucje żydowskie w Gdańsku po 1945 r. Iti KLAUDIUSZ GRABOWSKI Cmentarze żydowskie w Gdańsku po 1945 r. Zapomniane dziedzictwo, dewastacja i próby ratowania 153 GDAŃSZCZANIE ŻYDOWSKIEGO POCHODZENIA 181 IZABELA JASTRZEMBSKA-OLKOWSKA Lesser Giełdziński (1830-1910). Kolekcjoner 183 RAFAŁ KUBICKI Theodor Hirsch (1806-1881), historyk i archiwista miasta Gdańska 211 MARCIN GRULKOWSKI Paul Simson oraz jego działalność społeczna, dydaktyczna i naukowa 233 JERZY M. MICHALAK „Śpiewajcie Panu pieśń nową, śpiewajcie Panu, wszystkie krainy! Żydowskie ślady w życiu muzycznym dziewiętnastowiecznego Gdańska 261 MIECZYSŁAW ABRAMOWICZ Teatr żydowski w Gdańsku i jego aktorzy 277 ADAM SZARSZEWSKI August (Aron) Simon Hirsch (1817-1894) i Izaak Landau (1884-1947) 301 MARION BRAND Gdański poeta i dziennikarz Erich Ruschkewitz (1904-1941?) 313
SEWERYNA KONIECZNA Adolf Wallenberg (1862-1949) i Aniela Gelbard/Zofia Majewska (1907-1997) wybitni gdańscy neurolodzy żydowskiego pochodzenia 337 MIŁOSŁAWA BORZYSZKOWSKA-SZEWCZYK Franka Meislera tory i meandry życia. Z Danzig do Gdańska 349 O autorach 368 Bibliografia 375 Spis ilustracji 412 O
BIBLIOGRAFIA ŹRÓDŁA ARCHIWALNE Archiwum Akt Nowych w Warszawie AAN, Akta Ministerstwa Administracji Publicznej, 1098. Archiwum Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego AAMG, 4696/566, Akta osobowe prof. Zofii Majewskiej, Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej, oddział w Gdańsku AIPNG, 003/187, t. 4. AIPNG, OI4A/A/260. Archiwum Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji Archiwum Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, Zespół Mini sterstwa Administracji Publicznej, t. 291, Protokół kontroli działalności Żydowskiej Kongregacji Wyznaniowej w Gdańsku z 8 maja 1948, k. 3-4. Archiwum Muzeum Narodowego w Gdańsku Arch. MNG, mng/a/i/i, Inventarium des Stadtmuseums zu Danzig, Werthta xe vom 31 Maerz 1887. Arch. MNG, mng/a/vii/i, Ausgeliehene Gemälde J933֊i944· Archiwum Państwowe w Gdańsku APG, Akta urzędu prezydującego burmistrza, 300, 1/153; З00՝ ։/234i 300 1/278; 300,1/340. APG, Akta burgrabiego królewskiego, 300,3/183. APG, Akta urzędu wiceprezydującego burmistrza, 300, 5/885. APG, Akta Urzędu Sędziego, 300, 6/162; 300, 6/164; 300 6/200. APG, Akta Recesy Ordynków, 300,10/34; 300, ю/60; 300,10/62; 300,10/83. APG, Akta Kamlarii, 300,12/98; 300, 27/145; 300,12/100; 300,12/119. APG, Verzeichnis der Juden Geleitt... Anno 1589, am 17 Marty angefangen, 300,12/312. APG, Missiva, 300, 27/145. APG, Księgi gruntowe, 300, 32/89. APG, Okres napoleoński 1806-1814,300, 92/197; 300, 92/406.
APG, Edykty i rozporządzenia (1422-1793,1807-1814), 300, 93/44. APG, Akta kościoła św. Jana w Gdańsku, 352/48. APG, Akta kościoła nmp w Gdańsku, 354/317; 354/322. APG, Urząd Meldunkowy w Elblągu 1812-1900, 372/745. APG, Prezydium Policji w Gdańsku, kartoteka policji, 14/7371. APG, Akta Policji Budowlanej, 15/3054; 15/3055; 15/3248; 15/3523; 4/354· APG, Senat Wolnego Miasta Gdańska, 260/4Ó1. APG, Odpisy sądowe księgi chrztów kościoła Mariackiego, 1461/14, s. 19. APG, Urząd Stanu Cywilnego w Rokocinie 1847-1914, 2078/66. APG, Akta miasta Gdańska, rękopisy nieurzędowe („Bibliotheca Archivi”), APG, 300, R/Aa 14; 300, R/Bb, 52; 300, R/Cc, 44; 300, R/F, k. 19b, к. 27b-28b; 7ob֊7i, 79b-8o, 177, 99b-ioo, 181; 300, R/F, 20а; 300, R/Mm, 4, k. 15, 494; APG, 300, R/L, 1; 300, R/Ll, 96 (Ch.F. Wutstrack, Historisch-topographisch-statistische Nachrichten von der Königlich West-Preußischen See- und Handels-Stadt Danzig [1807]); 300, R/Pp, 85; 300, R/Vv 130. APG, Zespół Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku (pwrn), t. 1079; 3826. APG, Zespół Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robot niczej w Gdańsku (kw pzpr), t. 234; 235; 236; 661; 959. Archiwum Podręczne Referatu Wyznań, Wydziału Spraw Obywatelskich, Urzędu Wojewódzkiego w Gdańsku Teczka (bez sygn.) ze szczątkowymi materiałami dotyczącymi żydowskich instytucji religijnych w województwie gdańskim z lat 1945-1997, Pismo Wojewódzkiego Żydowskiego Zrzeszenia religijnego w Gdańsku z 15 lutego 1946. Archiwum Podręczne Wydziału Spraw Obywatelskich Urzędu Woje wódzkiego w Gdańsku Teczka (bez sygn.) zawierająca
szczątkową dokumentację na temat żydow skich instytucji religijnych w Gdańsku z lat 1945-1997. Archiwum Zarządu Dróg i Zieleni w Gdańsku Centralne Księgi Zmarłych, t. 6, poz. 2798; poz. 3000; t. 7, poz. 3898; poz. 4193; poz. 4589; poz. 6311; t. 9, poz. 7509; 1.10, poz. 10174. Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego ażih, Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Żydów w Polsce (tskż), t. 33; 73a; 114.
AŻIH, Centralny Komitet Żydów Polskich, WEis, t. 52; 54; 55. Central Archives for the History of the Jewish People w Jerozolimie Da 233; 1195; 1376; 1606; 1608; 1611; 1628; 1631; 1638. Geheimes Staatsarchiv Preußischer Kulturbesitz w Berlinie I. ha, Rep. 77, Tit. 30, Nr. 5, Bd. 3. и. ha, Abt. 9, Tit. Lxvii, Sekt. 1, Nr. π; Nr. 12. Narodowy Instytut Dziedzictwa, oddział w Gdańsku Grochowski St., Olszewska-Hellman G., Grochowska Z., Gdańsk-Chełm. Cmentarz żydowski. Studium rewaloryzacji, Gdańsk 1988, mps. Labenz J., Gdańskie cmentarze, Studium historyczno-konserwatorskie, Gdańsk 1999, mps. Labenz J., Rekowska D., Ewidencja cmentarzy gdańskich. Gdańsk-Wrzeszcz. Cmentarz żydowski, Gdańsku 1982, mps. Sąd Rejonowy w Gdańsku, Archiwum Wydziału Ksiąg Wieczystych Wykaz właścicieli gruntów, sporządzony i przetłumaczony z języka nie mieckiego w latach 1961-1965. Universitätsarchiv Greifswald Personalakten der wissenschaftlichen Angestellten und Beamten, Signatur 51, Theodor Hirsch (1865-1881), Bd. 1-3. ŹRÓDŁA DRUKOWANE jç. Jahresversammlung des Hansischen Geschichtsvereins und35. Jahresversammlung des Vereinsfür niederdeutsche Sprachforschung in Danzig am ij. und 18. Mai տօ. Anwesenheits-Liste, pan Biblioteka Gdańska, Od 24041,40. jo. Geburtstag, „Danziger Zeitung”, Nr. 14, Morgen-Ausgabe z 10 stycznia 1900, s. 2-3. 80. Geburtstag, „Danziger Zeitung”, Nr. 12 z 8 stycznia 1910, s. 1-2. „Allgemeine Zeitung des Judenthums. Ein unpartheiisches Organ für alles jüdische Interesse in Betreff von Politik, Religion, Literatur, Geschichte, Sprachkunde und Belletristik”, Nr. 19 z 7 maja 1855;
Nr. 23 z 4 czerwca 1878 Allgemeiner Wohnungs-Anzeiger von Danzig und dessen Vorstädten, [Danzig] 1849. Allgemeiner Wohnungs-Anzeigerfür Danzig und dessen Vorstädte, Danzig 1854. Ausfahrten des Kaiserpaares, „Danziger Neueste Nachrichten”, Nr. 217 z 16 września 1901, s. 2.
Anhang zu der den 23 Junii 1752 pubìicierten Verordnung wegen der Juden-Geleite aus Schluß sämtlicher Ordnungen publiciret, den 25 April 1763, pan Biblioteka Gdańska, Od 5712 adl. 63 80. Baumann В., Die Kultur der DanzigerJuden am Scheidewege, „Danziger Echo”, Nr. 7 z 22 lutego 1936, s. 6; Nr. 8 z 29 lutego 1936, s. 4. Besuch der Kaiserin in Danzig, „Danziger Zeitung”, Nr. 345, Morgen-Ausgabe z 2Ó lipea 1903, s. 3. Bleicher H., Einkommens- und Wohlstandsverhältnisse, „Statistisches Jahrbuch deutscher Städte”, Jg. 6,1897, s. 319—33Ó. Bleicher H., Einkommens- und Wohlstandsverhältnisse, „Statistisches Jahrbuch deutscher Städte”, Jg. 9,1901, s. 189-208. Caspar Weinreich s Danziger Chronik. Ein Beitrag zur Geschichte Danzigs, der Lande Preussen und Polen, des Hansehundes und der Nordischen Reiche, hg. und erläutert von Th. Hirsch u. J.A. Vossberg, Berlin 1855. Cramer D., Der verstockte Juck Das ist kurtze und deutliche Fürstellung des verstockten Unglaubens und verzweiffelten Ende des im verwichenden Jahr den 7. Septembr. wegen grausamer verübten Mordthat, allhie hingerichteten Juden Jacob Markowitz; In welcher der Verlauf mit ihm von mir gehaltner Conferentz... entdecket. Anfangs in ordentlicher Vesper-Predigt zur Heil. Dreyfeltigkeit den 16. Trinitatisitzo aber umbständlicher abgefasset, vndmit... Relation seines schröcklichen Mords und erfolgter Execution, Dantzig 1664. Cuny G., Die Gieldzinskiche Sammlung, „Danziger Neueste Nachrichten”, Nr. 273-275 z 19, 21 і շշ listopada 1912, s. 3. Danzig und die Gieldzinskiche Auktion, „Danziger Zeitung”, Nr. 576, Morgen- -Ausgabe z 8
grudnia 1912, Jg. 55, s. 2. „Danziger Courier”, Nr. 221 z 16 września 1887, s. 2-3; Nr. 294 z 10 grudnia 1887, s. 2-3. „Danziger Dampfboot”, Nr. 129 z 28 października 1837, s. 791; Nr. 237 z 10 października t850, s. 3050; Nr. 10 z 12 stycznia 1856, s. 39; Nr. 18 z 22 stycznia 1856, s. 71; Nr. 264 z 10 listopada 1856, s. 1066. Danziger Diele in Langen Markt Ąg, „Danziger Neueste Nachrichten”, Nr. 296 z 18 grudnia 1901, s. 2. „Danziger Intelligenzblatt”; Nr. 249 z 24 października 1837, s. 2157; Nr. 50 z 2Ó lutego 1855, s. 428; Nr. 54 z 5 marca 1855, s. 462; Nr. 93 z 21 kwietnia i855 s. 873. „Danziger Neueste Nachrichten”, Nr. 216 z 14 września 1929. „Danziger Rundfunk”, Nr. 18 z 28 kwietnia 1929, s. 6; Nr. 21 z 29 maja 1929, s. 6. „Danziger Rundschau”, Nr. 5 z 2 lutego 1925.
„Danziger Vorposten”, Nr. 64 z 16 marca 1939. „Danziger Zeitung”, Nr. 409 z 28 września 1859, s. 2; Nr. 8939, Morgen-Aus gabe z 2Ó stycznia 1875, s. 1; Nr. 10146, Abend-Ausgabe z 16 stycznia 1877, s. 1; Nr. 11291, Morgen-Ausgabe z 30 listopada 1878, s. 1; Nr. 11973, Morgen-Ausgabe z 15 stycznia 1880, s. 1-2; Nr. 13107, Abend-Ausgabe z 19 listopada 1881, s. 1; Nr. 13675, Abend-Ausgabe z 24 paździer nika 1882, s. 1; Nr. 13770, Morgen-Ausgabe z 19 grudnia 1882, s. 1; Nr. 15476, Abend-Ausgabe z 6 października 1885, s. 1-2; Nr. 16379, Abend-Ausgabe z 28 marca 1887, s. 2; Nr. 16664, Morgen-Ausgabe z 16 września 1887, s. 1-2; Nr. 16808, Morgen-Ausgabe z 9 grudnia 1887, s. 2; Nr. 19941, Abend-Ausgabe z 24 stycznia 1893, s. 1; Nr. 20608, Abend-Ausgabe z 26 lutego 1894, s. 2; Nr. 21046, Abend-Ausgabe z 13 listopada 1894, s. 2; Nr. 21150, Abend-Ausgabe z 17 stycznia 1895, s. 2; Nr. 242, Abend-Ausgabe z 27 maja 1910, s. 2; Nr. 246, Abend-Aus gabe z 30 maja 1910, s. 2 і 4; Nr. 247, Morgen-Ausgabe z 31 maja 1910, s. 4; Nr. 248, Abend-Ausgabe z 31 maja 1910, s. 2 oraz Zweites Blatt s. 3; Nr. 256 z 4 czerwca 1910, Abend-Ausgabe, Zweites Blatt, s. 4; Nr. 115, Abend-Ausgabe z 8 marca 1912, s. 2; Nr. 567, Abend-Ausgabe z 3 grudnia 1912, s. 2; Nr. 60, Abend-Ausgabe z 5 lutego 1915, s. 2 і 4. Das Ende der Großen Synagoge, „Jüdisches Gemeindeblatt”, Nr. 30 z 14 kwiet nia 1939. Das Messiasspiel, „Jüdisches Gemeindeblatt”, Nr. 4 z 15 października 1934, s. 49-50. Der Kaiser in Danzig, „Danziger Zeitung”, Nr. 354, Abend-Ausgabe z 31 lipea 1905, s. 1. Die Einweihung der Synagoge der Weinberger
Gemeinde, „Danziger Dampfboot”, Nr. 116 z 26 września 1845, dodatek „Schaluppe zum Dampfboot”. Die Gieldzinskiche Sammlung, „Danziger Neueste Nachrichten”, Nr. 216 z 14 września, s. 3. Die Stadt Danzig und die Gieldzinskiche Sammlung, „Danziger Neueste Nachrichten”, Nr. 290 z 10 grudnia 1912, s. 3. „Dziennik Bałtycki”, որ 6 z 9 stycznia 1946; որ ւ8շ z 6 sierpnia 1999! nr 185 z 10 sierpnia 1999; որ 292 z 24 października 1996; որ 294 z 26-27 paź dziernika 1996; որ շ8օ z 30 listopada - 1 grudnia 1996. E.L. [Erwin Lichtenstein], „Der Dybuk” in der Aufführung desJüdischen Theaters in Danzig, „Jüdisches Gemeindeblatt”, 1935, Nr. 17, s. 180. Еврейскій театръ въ Данцигѣ, „Вѣстникь Русской Колоніи Данцига”, որ 14 z 15 sierpnia 1929, s. 5.
Eine Schülerin Robert Schumanns. Nannette Falk erzählt, „Danziger Zeitung”, Nr. 475 z 15 października 192z, s. 5. Elfter Tagfür Denkmalpflege. Danzig, 2ç. undjo. September íçno. Stenographischer Bericht, Berlin [1911]. Fabiani-Madeyska I., Odwiedziny Gdańska w XIX wieku, Gdańsk 1957. Festschriftfür die XVII. Westpreußische Provinzial-Lehrerversammlung zu Danzig 5. 6.7. Oktober 1Ģ03, Danzig 1903. „Fołks-Sztyme”, որ 70 z 7 maja 1968; որ 50 z 14 grudnia 1985; որ 5 z 29 stycznia 1988; nr n z 11 marca 1988; որ 19 z 28 czerwca 1991; որ 39 z 23 września 1988; որ 32 z 27 grudnia 1991. Fuchs C., Andachts-Liederfür Tempel und Hausfür den Gemeinde- oder Sologesang oder gemischten Chor, mit Begleitung von Orgel, Harmonium oder Clavier, componirt von Prof. Dr. Carl Fuchs, Organist der Neuen Synagoge zu Danzig, Danzig [1905], pan Biblioteka Gdańska, Ее 1903 8o. FünfunddreißigsterJahresbericht, „Hansische Geschichtsblätter” Bd. 12,1906, s. 3-18. „Gazeta Wyborcza. Gazeta Morska”, որ 8 z π stycznia 1999. Gieldzinskis Nachlass, „Danziger Zeitung”, Nr. 254, Abend-Ausgabe z 3 czerwca 1910, s. 2. Jakob Wajslic im Kulturbund, „Jüdisches Gemeindeblatt”, Nr. 12 z 15 lutego 1935, s. 128. Inwentarz aktów sejmikowych Prus Królewskich ióoo-ijóą, wyd. К. Górski, Toruń 1950 (Fontes tnt, t. 34). Inwentarz dóbr stołowych biskupstwa włocławskiego z roku 1582, wyd. L. Zytkowicz, Toruń 1953 (Fontes tnt, t. 37). Inwentarz dóbr stołowych biskupstwa włocławskiego z xvii w., wyd. L. Zytkowicz, Toruń 1957 (Fontes TNT, t. 38). Jahres-Bericht des Stadtverordneten-Vorstehers für îçio, Danzig [1910]. Jahres-Bericht
des Stadtverordneten-Vorstehersfür ipij, Danzig [1917]. „Jüdisches Gemeindeblatt”, Nr. 7 z marca 1933, s. 57. L. Gieldzinski’s Kunstgewerblische Sammlung, „Danziger Zeitung”, Nr. 15816, Morgen-Ausgabe z 28 kwietnia 1886, s. 2. L. Gieldzinskis Begräbnis, „Danziger Zeitung”, Nr. 250, Abend-Ausgabe z 1 czerwca 1910, s. 2. Lesser Gieldzinski, „Danziger Zeitung”, Nr. 240, Abend-Ausgabe z 26 maja 1910, s. 2. Löschin G., Verfahren des Danziger Schöppengerichtes bei Kriminalprozessen, [w:] Beiträge zur Geschichte Danzigs und seiner Umgebung, H. 3, Danzig 1837, s. 55-77.
Lustracja województw Prus Królewskich 1765, t. 4: Indeksy, oprać. J. Dygdała, Toruń 2015. Kaisertage in Danzig, „Danziger Zeitung”, Nr. 433, Abend-Ausgabe z 16 wrze śnia 1901, s. 2. Kölner Inventar, Bd. к 1531-1571, bearb. von К. Höhlbaum, Leipzig 1896 (Inventare Hansischer Archive des sechszehnten Jahrhunderts, Bd. 1); Bd. 2: 1572-1591, bearb. von K. Höhlbaum, Leipzig 1903 (Inventare Hansischer Archive des sechzehnten Jahrhunderts, Bd. 2). Konopnicka M., Mendel Gdański. Obrazek, „Przegląd Literacki”, 1890, dodatek do „Kraju”, 1890, nr 16-19. Konopnicka Μ., Na drodze. Nowele i obrazki, Kraków 1893. Li. (E. Lichtenstein), Jüdisches Theater in Danzig, „Central-Verein Zeitung” (Berlin), Nr. 11 z 17 marca 1938, s. 12. Maciejewski T., Zbiory wilkierzy w miastach państwa zakonnego do Щ5Г. і Pms Królewskich lokowanych na prawie chełmińskim, Gdańsk 1989. Nanette Falk-Auerbach bei Rossini. Ein Pariser Musikbrief aus dem Jahre 1855, „Jüdisches Gemeindeblatt”, Nr. 20 z 15 czerwca 1935, s. 202. „Nasz Głos”, որ ю z ю marca 1963; որ 5 z 4 lutego 1967. Neu-revidirte Willkiihr der Stadt Danzig, aus Schluß Sämtlicher Ordnungen pubikin Anno 1761, Danzig 1783. „Neue Wogen der Zeit”, Nr. 60 z 20 maja 1854, s. 470-471; Nr. 62 z 27 maja 1854, s. 488; Nr. 137 z 17 listopada 1855, s. 1072-1073; Nr. 138 z 20 listo pada 1855, s· 1079t Nr. 135 z 13 listopada 1856, s. 1050-1051; Nr. 115 z 29 września 1859, s. 899-900; Nr. 11 z 26 stycznia 1875, s. 97. Neues Adreßbuch für Danzig und seine Vororte 1898, Danzig 1898. Neues Holzgetäfei im Artushof, „Danziger Zeitung”, Nr. 19461, Abend-Ausgabe z 12
kwietnia 1892, s. 1 Neun unddreißigsterJahresbericht des Hansischen Geschichtsvereins erstattet vom Vorstande in der Versammlung zu Danzig am 17. Mai 1910, „Hansische Geschichtsblätter”, Bd. ιό, 1910, s. 659-664. Oberrealschule zu St. Petri und Pauli in Danzig. Bericht über das Schuljahr 1906/1907, Danzig 1907 (Programm, Nr. 51). Oberrealschule zu St. Petri und Pauli in Danzig. Bericht über das Schuljahr куц/15, Danzig 1915 (Programm, Nr. 58). Paul Simson, „Danziger Zeitung”, Nr. 9 z 6 stycznia 1917. „Preussische Statistik”, 1864, H. 5; 1869, H. 16; 1885, H. 76. Programmfår das gesellige Beisammensein der Mitglieder der vier Danziger Banken im Artushofe zu Danzig am 29. Oktober 1898, [Danzig 1898].
Programm für das gesellige Beisammensein der Mitglieder der vier Danziger Banken im Artushofe zu Danzig am 9. December 1899, [Danzig 1899]. Programm für das gesellige Beisammensein der Mitglieder der vier Danziger Banken im Artushofe zu Danzig am 16. November 1901, [Danzig 1901]. Programm für das gesellige Beisammensein der Mitglieder der vier Danziger Banken im Artushofe zu Danzig am 19. Oktober 1907, [Danzig 1907]. Protokoll der Stadtverordnetenversammlung, 1910, Sitzung 26 z 29 grudnia 1910. Protokoll der Stadtverordnetenversammlung, 1911, Sitzung 1 z 3 stycznia 1911. Protokoll der Stadtverordnetenversammlung, 1916, Sitzung 1 z 11 stycznia 1916. Protokoll der Stadtverordnetenversammlung, 1916, Sitzung 18 z 19 grudnia 1916. „Przegląd Tygodniowy”, որ 23 z 9 czerwca 1999. Przybyszewski S., Mein Freund Richard Dehmel, „Danziger Volksstimme”, Nr. 158 z 9 lipea 1928 (przedruk z warszawskiego pisma „Pologne Littéraire”). Realschule zu St. Petri und Pauli in Danzig (in der Entwicklung zur Oberrealschule). 382 Bericht über das Schuljahr 1900/1901, Danzig 1901 (Programm, Nr. 44). Relacje Jerzego Wojny-Okołowa, przedstawiciela Rzeczpospolitej w Królewcu w latach 1792-1794, wyd. J. Wijaczka, Toruń 1999. Rudolf Soslawski in Danzig, „Jüdisches Gemeindeblatt”, Nr. 14 z 1935, s. 151. Ruschkewitz E., „undzum dritten!“ Gefundene Sachen werden versteigert, „Dan ziger Volksstimme”, Nr. 276 z 24 listopada 1928. Ruschkewitz E., Adlers Brauhaus bis Leichenhaus, Danzig 1929. Ruschkewitz E., Auf dem Sprungbrett der Hoffnung. Bilder vom Heuerbüro, „Danziger Volksstimme”, Nr. 177 z 31 lipea 1928.
Ruschkewitz E., Ausziehen! Achtung! Aufnahme! Diskrete Fragen an einen Filmregisseur, „Danziger Volksstimme”, Nr. 168 z 20 lipea 1928. Ruschkewitz E., Das Herz des Herbstes, „Danziger Volksstimme”, Nr. 44 z 21 lutego 1925. Ruschkewitz E., Die Anleihe, „Danziger Volksstimme”, Nr. 46 z 24 lutego 1925. Ruschkewitz E., Die Rotortur, „Danziger Volksstimme”, Nr. 21 z 26 stycznia 1925- Ruschkewitz E., Jüdischer Friedhof Königshöhe, „Jüdisches Gemeindeblatt” z 1 maja 1934. Ruschkewitz E., Pamięci Stanisława Przybyszewskiego, „Rocznik Gdański”, t. 12, 1939, s. 223-231. Ruschkewitz E., Stanisław Przybyszewski, „Danziger Rundschau”, Nr. 15 z 11 kwietnia 1925.
Ruschkewitz E., Stunden mit Przybyszewski, „Pologne Littéraire”, որ շօ z 15 maja 1928, s. 4. Ruschkewitz E., Versensporn 2j. Edition Poesie schmeckt gut, hg. von T. Riebe, Jena 2017. Ruschkewitz E., Wir und die Welt, „Danziger Volksstimme”, Nr. 147 z 27 czerwca 1925· Ruschkewitz E., Zeitgedicht in Dur, „Das Tage-Buch”, Jg. 4,1923, Nr. 36, s. 1271. Ruschkewitz E., Zirkuswagen, „Simplicissimus”, Jg. 35, 1930, Nr. 10, s. 118. Sambursky D., Jüdische Musik. Eine Umschau. „Jüdisches Gemeindeblatt”, Nr. 3 z listopada 1929, s. 23-24. Sammlungjüdischer Kunstgegenstände der Synagogengemeinde zu Danzig, Danzig 19ՅՅ· Schopenhauer J., Gdańskie wspomnienia młodości, tłum. T. Kruszyński, Gdańsk 2010 (wyd. 2). Schweize K.R., Der Fischer (Frei nach Goethe), „Danziger Rundschau”, Nr. 7 z 16 lutego 1925. Schweize K.R., Gruß an Danzig aus dem D-Zug, „Danziger Rundschau”, Nr. 9 z 2 marca 1925. Scriptores rerum prussicomm. Die Geschichtsquellen der Preussischen Vorzeit bis zum Untergange der Ordensherrschaft, Bd. I-V, hg. von T. Hirsch, M. Toeppen, E. Strehlke, Leipzig 1861-1874. Stadtverordneten-Sitzung vom rj. Oktober, „Danziger Neueste Nachrichten”, Nr. 245 z 18 października 1911. Der städtische Erwerb aus der Gieldzinski Sammlung, „Danziger Neueste Nachrichten”, Nr. 293 z 13 grudnia 1912, s. 3. Stały teatr żydowski w Gdańsku, „Nasz Przegląd”, nr 294 z 26 października 1926, s. 4. Stanislaus Przybyszewski, „Danziger Volksstimme”, Nr. 275 z 24 listopada 1927. „Statistik des Deutschen Reichs. Neue Folge”, Bd. 207,1910. Statistisch-topographischesAdreß-Handbuch von Reg.-Bez. Danzig, [Danzig]
1858. Tuwim J., An den Mann der Straße!, „Vossische Zeitung”, Nr. 263, Beilage, Das Unterhaltungsblatt z 9 listopada 1929. Urkunden undActenstücke zur Geschichte des Kurfürsten Friedrich Wilhelm, Bd. 9: Politische Verhandlungen; Bd. 6, hg. von T. Hirsch, Berlin 1879. Verzeichniß der Grundstücke in der Stadt... zusammengestellt nach den neuen und alten Servis-Nummern..., Danzig, im September 1854, [Danzig 1856]. Verzeichniß der Mitglieder des Danziger Allgemeinen Gewerbe-Vereins für das Verwaltungsjahr 1882-1883, Danzig 1883. 383
Wem gehören Danzigs Festungswerke, „Danziger Neueste Nachrichten”, Nr. 283 z 2 grudnia 1911. „Wieczór Trójmiasta”, z 29 listopada 1998. Zum Kaiserbesiich, „Danziger Neueste Nachrichten”, Nr. 177 z 31 lipea 1905, s. 3. OPRACOWANIA: Abramowicz M., Bowiem jak śmierć potężna jest pamięć, Gdańsk 2013. Abramowicz M., Giełdziński i jego kolekcja, „30 Dni”, 2006, nr 3, s. 52-59. Abramowicz M., Idiszeszkejnimfun Langfur (Żydowscy sąsiedziz Wrzeszcza), [w:] Wędrówki po Wrzeszczu, red. K. i J. Szczepańscy, Gdańsk 2011, s. 204-206. Abramowicz M„ Każdy przyniósł, co miał najlepszego, Gdańsk 2005. Abramowicz M., Max Baumann - notariusz z Gdańska, „30 Dni”, 2000, nr 6, s· 34-43· Abramowicz M., Reise ins Leben. Kindertransporte aus Danzig /939, [w:] Danziger Identitäten. Eine mitteleuropäische Debatte, red. B. Kerski, Potsdam 2011, s. 97-113. Abramowicz M., Teatr żydowski w Gdańsku, „30 Dni”, 2001, nr 6, s. 46-53. Abramowicz M., Teatr żydowski w Wolnym Mieście Gdańsku (1934-1938), [w:] Teatr żydowski w Polsce. Materiały z Międzynarodowej Konferencji Naukowej, Warszawa, 18-21 października 1993 roku, pod red. A. Kuligowskiej-Korzeniewskiej, M. Leyko, Łódź 1998, s. 243-260. Abramowicz M., Teatr żydowski w Wolnym Mieście Gdańsku, „Midrasz. Pismo żydowskie”, 2004, nr 7-8. Abramowicz M.,Zu Max Baumann und der Aufführungsgeschichte seines Stückes Glückei von Hameln fordert Gerechtigkeit, [w:] Grenzüberschreitungen. Deutsche, Polen undJuden zwischen den Kulturen (1918-1939), red. M. Brandt, München 2006, s. 239-259 (Colloquia Baltica, Bd. 6). Aschkewitz M., Zur Geschichte der Juden in
Westpreussen, Marburg/Lahn 1967 (Wissenschaftliche Beiträge zur Geschichte und Landeskunde Ost-Mitteleuropas, Nr. 81). Assmann J., Pamięć kulturowa. Pismo, zapamiętywanie i polityczna tożsamość w cywilizacjach starożytnych, tłum. A. Kryczyńska-Pham, Warszawa 2008. Autobiografia, red. M. Czermińska, Gdańsk 2009. Baer M., Das К. Staatsarchiv zu Danzig, seine Begründung, seine Einrichtungen und seine Bestände, Leipzig 1912. Bahr E., Hirsch, Theodor, [w:] Altpreußische Biographie, Bd. 3, hg. von K. For streuter, F. Gause, Marburg/Lahn 1975, s. 956.
Bahr E., Simson, Paul, [w:] Altpreußische Biographie, Bd. 2, hg. von Ch. Krollmann, fortges. von К. Forstreuter, F. Gause, Marburg/Lahn 1967, s. 67S. Bär M., Die Besitznahme der Stadt Danzig und ihrer Festungswerke durch Preußen, Danzig [1912]. Barkai A., Jüdische Minderheit und Industrialisierung. Demographie, Berufe und Einkommen derJuden in Westdeutschland 1850-1914, Tübingen 1988. Barrett F.A., August Hirsch: as critic of, and contributor to, geographical medicine and medical geography, „Medicai History”, 2000, nr 20, s. 98-117. Barylewska-Szymańska E., Gdańskie і Iubeckie stowarzyszenia na rzecz ochrony zabytków w XIX i początkach XX wieku, [w:] Studia z historii sztuki i kultury Gdańska i Europy Północnej. Prace poświęcone pamięci Doktor Katarzyny Cieślak. Materiały z sesji naukowej, Gdańsk 2000, red. J. Friedrich, E. Kizik, Gdańsk 2003, s. 395-416. Barylewska-Szymańska E., Życie codzienne w okresie Wolnego Miasta Gdańska. Wybrane zagadnienia, [w:] Napoleon i Gdańsk. Pierwsze Wolne Miasto Gdańsk i8o]-i8ig/ą. Materiały z sympozjum i wystawy Muzeum Historycz nego Miasta Gdańska w 200. rocznicę utworzenia Wolnego Miasta Gdańska, Gdańsk 20 lipea - jo grudnia 200J, red. T. Stegner, Gdańsk 2008 (Res Gedanenses. Studia i materiały Muzeum Historycznego Miasta Gdańska, t. 2), s. 93-95. BaszanowskiJ., Przemiany demograficzne w Gdańsku w latach 1601-1846 w świetle tabel ruchu naturalnego, Gdańsk 1995. Berendt G., Inwigilacja społeczności żydowskiej województwa gdańskiego przez Służbę Bezpieczeństwa po 1962 roku, [w:] Społeczność żydowska w PRL przed kampanią antysemicką lat
1969-1968 i po niej, red. G. Berendt, Warszawa 2009, s. 180-191. Berendt G., Świeckie i religijne organizacje żydowskie społeczności żydowskiej w województwie gdańskim w okresie powojennym, [w:] W starej i nowej ojczyźnie. Mniejszości narodowe w Gdańsku po π wojnie światowej, red. I. Hałagida, Gdańsk 1997, s. 84-100. Berendt G., Żydowskie instytucje religijne i religijność Żydów w województwie gdańskim w latach 1945-1996, [w:] Nierzymskokatolickie Kościoły i grupy wyznaniowe w Gdańsku w latach 1945-1995 oraz ich wkład w rozwój regionu gdańskiego, red. W. Pałubicki, H. Cyrzan, Gdańsk-Koszalin 1998, s. 21-37. Berendt G., Żydzi na gdańskim rozdrożu 1945-1950, Gdańsk 2000. Berendt G., Żydzi na terenie Wolnego Miasta Gdańska w latach 1920-1945. Działalność kulturalna, polityczna i socjalna, Gdańsk 1997. 385
Berg N., Luftmenschen. Zur Geschichte einer Metapher, Vorwort D. Diner, Göttingen 2008 (Essays zur jüdischen Geschichte und Kultur, hg. von D. Diner, Bd. 3). Bergman E., Nurt mauretański w architekturze synagog Europy Srodkowo-Wschodniej w XIX i na poczqtku XX wieku, Warszawa 2004. Berhardt K., Stil - Raum - Ordnung. Architekturlehre in Danzig 1904-1945, Berlin 2015. Berlin und die Antike. Architektur. Kunstgewerbe. Malerei. Skulptur. Theater und Wissenschaft vom 16 Jh. bis heute, hg. von W. Arenhoovel, Katalog und Aufsätze zur Ausstellung, Bd. 1-2, Berlin 1979. Bielak J., Wielka Synagoga gdańska An der Reitbahn 11/15 wiatach 188J-1959, [w:] Studia z historii sztuki i kultury Gdańska i Europy Północnej. Prace poświęcone pamięci Doktor Katarzyny Cieślak. Materiały z sesji naukowej, Gdańsk 2000, red. J. Friedrich, E. Kizik, Gdańsk 2003, s. 417-437. Biernat Cz., Archiwum Państwowe w Gdańsku. Przewodnik po zasobie do 1945 r, Warszawa-Łódź 1992. Biskup M., Max Toeppen - badacz historiografii, miast i wydawca źródeł pru skich, [w:] Dzieje historiografii Prus Wschodnich i Zachodnich do 1920 roku. Kierunki, ośrodki, najwybitniejsi przedstawiciele. Materiały sesji w Toruniu 15-16IV1988 r., red. J. Serczyk, A. Tomczak, Toruń 1989, s. 73-98. Biskup M., Omówienie źródeł i stanu badań, [w:] Historia Gdańska, 1.1: do roku 1454, red. E. Cieślak, Gdańsk 1978, s. 638-642. Biskup M., Rola zakonu krzyżackiego w wiekach ХНІ-XVI, [w:] Stosunki połsko-niemieckie w historiografii. Studia z dziejów historiografii polskiej i niemieckiej, cz. 1, red.J. Krasuski, G. Labuda, A.W. Walczak, Poznań 1974
(Studium Niemcoznawcze Instytutu Zachodniego, nr 25), s. 327-361. Bogucka M., Handel zagraniczny Gdańska w pierwszej połowie xvii wieku, Wrocław 1970. Bogucka M., Kupcy żydowscy w Gdańsku w pierwszej połowie xvii wieku, „Przegląd Historyczny”, t. 80,1989, nr 4, s. 791-799. Bojarska K., Solarska M., Przeciw-pamięć, [w:] Modi memorandi. Leksykon kultury pamięci, red. M. Saryusz-Wolska, R. Traba, współp. J. Kalicka, Warszawa 2014, s. 396-403. Borwicz M., Spod szubienicy w teren, Paryż 1970. Borzyszkowska-Szewczyk M., Jüdische Gedächtnistopographien im Grenzraum. Autobiographik nach 1945 von Autoren jüdischer Herkunft aus dem Pommern land (Pommerellen und Hinterpommern), Gdańsk 2019.
Borzyszkowska-Szewczyk M., Odsłonięcie tablicy upamiętniającej Franka Meislera, „Pomerania”, 2018, nr 9, s. 42-43. Borzyszkowska-Szewczyk M„ Zakleszczony pomiędzy Wschodem iZachodem? Tożsamościowe sploty Franka Meislera, „Autobiografia. Literatura. Kultur. Media” [w druku], Borzyszkowski J., Giełdziński Lesser Leon, [w:] Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. 2, red. St. Gierszewski, Gdańsk 1994, s. 47. Böckmann Wilhelm, [w:] Saur Allgemeines Künstlerlexikon. Die Bildenden Künstler aller Zeiten und Völker, Bd. 12, München-Leipzig 1996, s. 116-117. Brämer A., Der lange Weg von der Duldung zur Emanzipation (i6yo-i8ji), [w:] Die Geschichte derJuden in Deutschland, hg. von A. Herzig, C. Rademacher, Hamburg 2007, s. 80-97. Brandt A. von, HundertJahre Hansischer Geschichtsverein. Ein Stück Sozial- und Wissenschaftsgeschichte, „Hansische Geschichtsblätter”, Jg. 88, 1970, Bd. 1, s. 3-67. Brandt M., Der Danziger Dichter und Publizist Erich Ruschkewitz (պօհ-Щ), [w:] Deutsch-jüdische Presse undjüdische Geschichte. Dokumente, Darstellungen, Wechselbeziehungen, hg. von E. Lappin, M. Nage, Bd. 2, Bremen 2008, s. 59-72. Brandt M., Die Danziger Rundschau (íçzg-ipió) in der politischen Landschaft der Freien Stadt Danzig, [w:] Außruch und Krise. Das östliche Europa und die Deutschen nach dem Ersten Weltkrieg, hg. von B. Störtkuhl, J. Stüben, T. Weger, München 2010, s. 607-619. Brandt M., Lebensentscheidung in einer alten Stadt. Richard Huelsenbeck in Danzig ıç2o֊ıç2], [w:] Kleine Literaturen. Ein polnisch-deutsch-nordisches Symposium, Aachen 2010, s. 25-37. Brechenmacher Th., Szulc
M., Neuere deutsch-jüdische Geschichte. Konzepte Narrative - Methoden, Stuttgart 2017. Brocke B. von, Die Institutionalisierung der Medizinhistoriographie im Kontext der Medizin- und Wissenschaftsgeschichte, [w:] Die Institutionalisierung der Medizinhistoriographie: Entwicklungslinien vom ip. ins 20. Jahrhundert, hg. von A. Frewer, V. Roelcke, Stuttgart 2001, s. 187-212. Burchard P., Pamiątki i zabytki kultury żydowskiej w Polsce, Warszawa 1990. Bürgerbuch der Stadt Danzig, bearb. von E. Göritz, Danzig 1914. Cats E., Lesser Gieldzinski (1830-ipio), [w:] Danzig ipjp. Schätze einer zerstörten Gemeinde, Braunschweig 1982, s. 54. Chodowiecki D., Die Reise von Berlin nach Danzig. Das Tagebuch, hg. von W. Geismeier, tłum. C. Keisch, Berlin 1997. 387
Cieślak E., Walki społeczno-polityczne w Gdańsku w drugiej połowie xvii wieku. Interwencja Jana ni Sobieskiego, Gdańsk 1962. Cieślaka E., Konflikty polityczne i społeczne w Gdańsku w połowie xviii w., Sojusz pospólstwa z dworem, Wrocław 1972. Curio C., Verfolgung, Flucht, Rettung. Die Kindertransporte 1938/39 nach Groß britannien, Berlin 2006. Cynke C, Emigracja Żydów z województwa gdańskiego wiatach 1936-1963, Gdańsk 2014, mps (praca magisterska napisana pod kierunkiem G. Berendta w Instytucie Historii Uniwersytetu Gdańskiego). Cuny G., Vorwort, [w:] Sammlung Gieldzinski Danzig, Rudolph Lepke’s Kunst-Auctions-Haus, Berlin 1912, s. 7. Czapiewski P., Profesor Dr. Paweł Simson, „Zapiski Towarzystwa Naukowego w Toruniu”, t. 4, 1917, nr 1, s. 30-32. Czermińska M., Autobiograficzny trójkąt. Świadectwo, v/yznanie i wyzwanie, Kraków 2000. Czyżak B., Starogdański nurt kultury, [w:] Historia Gdańska, t. 4/1:1815-1920, red. E. Cieślak, Sopot 1998, s. 185-239. Darnus R., Der Westpreussische Geschichtsverein in den ersten 25 Jahren seiner Tätigkeit, „Zeitschrift des Westpreussischen Geschichtsvereins”, H. 47, 1904, s. 1-16. Danzig 1939. Schätze einer zerstörten Gemeinde, Braunschweig 1982. Danziger Inventar, bearb. von P. Simson, München-Leipzig 1913 (Inventare hansischer Archive des sechzehnten Jahrhunderts, Bd. 3). Dekanski D. A., Gdańskjako ośrodek niemieckiej nauki historycznej w XIX i pierw szym dwudziestoleciu XX wieku, [w:] Dzieje historiografii Prus Wschodnich i Zachodnich do 1920 roku. Kierunki, ośrodki, najwybitniejsi przedstawiciele. Materiały sesji w Toruniu 15-16 IV1988
r„ red. J. Serczyk, A. Tomczak, Toruń 1989, s. 133-162. Dekanski D.A., Perlbach Max, [w:] Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, red. S. Gierszewski, t. 3, red. Z. Nowak, Gdańsk 1997, s. 407-408. Dekanski D.A., Simson Paul, [w:] Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, red. S. Gierszewski, t. 4, red. Z. Nowak, Gdańsk 1997, s. 218. Dekanski D.A., Toruń i Gdańsk - ośrodki badań nad cystersami Pomorza Gdań skiego i Kujaw okresu średniowiecza, „Nasza Przeszłość”, t. 96, 2001, s. 217-261. Dekanski D.A., Życie i działalność naukowa Paula Simsona w siedemdziesiątą rocznicę śmierci, „Rocznik Gdański”, t. 49,1989, z. 2, s. 159-176.
Die Autobiographie. Zu Form und Geschichte einer literarischen Gattung, hg. von G. Niggl, Darmstadt 1989. Die Kindertransporte 1938/39. Rettung und Integration. Mit Beiträgen von Ilse Aichinger, hg. von W. Benz, C. Curio, A. Hammel, Frankfurt/Main 2003 (Die Zeit des Nationalsozialismus). Dilling-Ostrowska E., Zofia Majewska (190J-199]), „Annales Academiae Medicae Gedanensis”, է. 28,1998։ տ· 291֊3°3· Diner D., Gedächtniszeiten. Uberjüdische und andere Geschichten, München 2003. Domansky W., Alte Danziger Lebensbeschreibungen, Danzig 1923. Domańska H., Żydzi znad gdańskiej zatoki, Warszawa 1997 (Pamięć Europy). Domańska H., Kadisz gdańskich kamieni. Dzieje trójmiejskiej gminy żydowskiej do roku 1943, Warszawa 1994. Domańska H., Kamienne drzewo płaczu. Gminy żydowskie województwa gdańskiego. Ich dzieje i zabytki, Gdańsk 1991. Domańska H., Magiczny Sopot, Gdańsk 2007. Domańska H., Mój dom będzie zwany domem modlitwy, „Kalendarz Żydowski ֊ Almanach”, (5752) 1991-1992. Domańska H., Lifsches L., Żydzi znad gdańskiej zatoki, wyd. 2, Warszawa 2000 (Pamięć Europy). Domańska H., Lifszes L, Żydzi znad gdańskiej zatoki, wyd. 2 poprawione, Warszawa 2002 (Pamięć Europy). Drewniak B., Pomorze Gdańskie i problem tzw. korytarza w historiografii i publi cystyce Polski i Niemiec, [w:] Stosunki polsko-niemieckie w historiografii. Studia z dziejów historiografii polskiej i niemieckiej, cz. 3, red. J. Krasuski, G. Labuda, A.W. Walczak, Poznań 1991 (Studium Niemcoznawcze Instytutu Zachodniego, nr 62), s. 88-173. Dworetzki G., Heimatort Freie Stadt Danzig, Düsseldorf 1986. Dworzaczkowa J.,
Dziejopisarstwo gdańskie do połowy xvi w, Gdańsk 1962. Echt S., Die Geschichte derJuden in Danzig, Leer/Ostfriesland 1972 (Schriften des Nordostdeutschen Kulturwerkes). Echt S., Dzieje Żydów gdańskich, tłum. W. Lygas, red. i opr. ikonograficzne M. Abramowicz, Gdańsk 2012. Effenberger W, Moskovitz R., Deutsche und Juden vor 1939. Stationen und Zeugnisse einer schwierigen Beziehung, Ingelheim am Rhein 2013. EichendorffJ. von, W Gdańsku, [w:] J. von Eichendorff, Poezje. Gedichte. Zżycia nicponia, tłum. A. Lam, Warszawa-Opole 1997, s. 239-240. Elbogen L, Sterling E., Die Geschichte derJuden in Deutschland, Frankfurt/ Main 1988 (Athenäums Taschenbücher, Bd. 111). 389
Elon A., Bez wzajemności. Żydzi - Niemcy 1743-1933, tłum. K. Bratkowskia, A. Geller, Warszawa 2012. Ende Hermann, [w:] Wasmuths Lexikon der Baukunst, Bd. 2, Berlin 1930,5.352. Engel D., Patterns of Anti-Jewish Violence in Poland 1944-1946, „Yad Vashem Studies”, t. 2Ó, 1997, s. 49-50 Entwürfe Preußischer Architekten in Ausland, hg. von H. Hammer-Schenk, Berlin 1992. Ewidencja cmentarzy gdańskich. Gdańsk-Wrzeszcz. Cmentarz żydowski, Gdańsk 1982, mps, zbiory Narodowego Instytutu Dziedzictwa, oddział Gdańsk. Kupfer F., Pinkas gminy żydowskiej we Wrzeszczu (1775-1793), „Biuletyn Żydow 390 skiego Instytutu Historycznego”, t. 22, 1957, s. 26-44. Fabiani-Madeyska I., Odwiedziny Gdańska wXIX wieku, Gdańsk 1957. Fehrs J.H., „..., daß sie sich mit StolzJuden nennen”. Die Erziehungjüdischer Kinder in Ost- und Westpreußen im 19. Jahrhundert, [w:] Zur Geschichte und Kultur derJuden in Ost- und Westpreußen, hg. von M. Brocke, M. Heitmann, H. Lordick, Hildesheim - Zürich ֊ New York 2000 (Netiva. Wege deutsch-jüdischer Geschichte und Kultur. Studien des Salomon Ludwig Steinheim-Instituts, Bd. 2), s. 238-280. Forstreuter K., Perlbach Max, [w:] Altpreußische Biographie, Bd. 3, hg. von K. Forstreuter, F. Gause, Marburg/Lahn 1975, s. 1037. Freudenthal M., Katalog der alten jüdischen Kultusgegenstände Gieldzinski-Stiftungin der Neuen Synagoge zu Danzig, Danzig 1904. Freytag H., Paul Simson. Ein Nachruf, „Hansische Geschichtsblätter”, 1917, H. 1, s. 3*֊i2*. Furtak T., Ceny w Gdańsku wiatach 1701-1815, Lwów 1935. Gdańsk-Chełm. Cmentarz żydowski. Studium rewaloryzacji, Gdańsk 1988, mps, zbiory
Narodowego Instytutu Dziedzictwa, oddział Gdańsk. Gdańsk-Wrzeszcz. Cmentarz ewangelicki, ul. Aleja Zwycięstwa, Gdańsk i960, mps, zbiory Narodowego Instytutu Dziedzictwa, oddział Gdańsk. Goeritz E., Finanzen, [w:] Danzig, red. E. Stein, Oldenburg 1914 (Mono graphien deutscher Städte, Bd. 6), s. 87-99. Gesänge zur Einweihung der Synagoge der Mattenbud’ner-Gemeinde in Danzig, Berlin [1838]. Gidai N.T., DieJuden in Deutschland von der Römerzeit bis zur Weimarer Republik, Gütersloh 1988. Gimnazjum Polskie Macierzy Szkolnej w Gdańsku 1922-1939. Księga pamiątkowa, cz. 2, red. K. Sroczyńska-Wyczańska, Wrocław [etc.] 1989 (Seria
Monografii GTN. Wydział i Nauk Społecznych i Humanistycznych, nr 88). Gliński M., Lesser Giełdziński, [w:] Encyklopedia Gdańska, red. B. Śliwiński, Gdańsk 2012, s. 334. Gliński M., Ludzie dziewiętnastowiecznego Gdańska. Informator biograficzny, Gdańsk 1994. Gliński M., Nadburmistrzowie Gdańska wiatach 1814-1920, [w:] Poczet sołtysów, burmistrzów, nadburmistrzów, przewodniczących Miejskiej Rady Narodowej i prezydentów Gdańska od xni do xxi wieku, red. B. Możejko, Gdańsk 2015, s. 295-ՅՅ5· Gliński M., Max Perlbach, [w:] Encyklopedia Gdańska, red. B. Śliwiński, Gdańsk 2012, s. 774-775. Golczewski F., Ostjuden in Deutschland, [w:] Die Geschichte der Juden in Deutschland, hg. von A. Herzig, C. Rademacher, Hamburg 2007, s. 150-169. Grabowski К., Ekshumacje i pochówki w powojennym Gdańsku (1941-1910), [w:] Nekropolie Pomorza, red. J. Borzyszkowski, Gdańsk 2011, s. 347-354· Grabowski K., Problem cmentarzy rzymskokatolickich w Gdańsku wiatach 194S-1948, „Rocznik Gdański”, t. 71-72, 2011-2012, s. 121-127. Grass G., Aus dem Tagebuch einer Schnecke, Darmstadt 1972. Grass G., Z dziennika ślimaka, tłum. S. Błaut, Gdańsk 1991. Groth A., Małe miasta pomorskie wiatach ijp-1806, Słupsk 2009. Grulkowski M., Najstarsze księgi miejskie Głównego Miasta Gdańska z XIV i początku XV wieku. Studium kodykołogiczne, Warszawa 2015. Gruszkowski W., Rozwój przestrzenny, [w:] Historia Gdańska, t. 4/1:1811-1920, red. E. Cieślak, Sopot 1998, s. 250-267. Günther O., Zwei unbekannte altpreußische Willküren, „Zeitschrift des West preußischen Geschichtsvereins”, H. 48,1905, s. 1-53. Hackmann J„ Kopij-Weiß M.,
Nationen in Kontakt und Konflikt. Deutsch-pol nische Beziehungen und Verflechtungen 1806-1918, Darmstadt 2014 (Deutsch-Polnische Geschichte, Bd. 3). Hackmann J., Ostpreußen und Westpreußen in deutscher und polnischer Sicht. Landeshistorie als beziehungsgeschichtliches Problem, Wiesbaden 1996 (Deutsches Historisches Institut Warschau. Quellen und Studien, Bd. 3). Hahn E„ Hahn H.-H., Flucht und Vertreibung, [w:] Deutsche Erinnerungsorte, 1.1, red. E. François, H. Schulze, München 2001. Hammer-Schenk H„ Synagogen in Deutschland: Geschichte einer Baugattung im 19. Und 20. Jahrhundert (1780-1933), Hamburg 1981.
Hejger M., Ludność żydowska na Pomorzu Gdańskim wiatach 1945-1951, „Słupskie Studia Historyczne”, nr 7,1999, s. 137-156. Helsztyński S., Przybyszewski. Opowieść biograficzna, Warszawa 1983. Herzig A., DieJuden in Preussen im 19.Jahrhundert, [w:] Juden in Preußen - Juden in Hamburg, hg. von P. Freimark, Hamburg 1983 (Hamburger Beiträge zur Geschichte der deutschen Juden, Bd. 10), s. 32-58. Hettling M., Politische Bürgerlichkeit. Der Bürger zwischen Individualität und Vergesellschaftung in Deutschland und der Schweiz von i860 bis 1918, Göt tingen 1999. Hettling M., Sozialstruktur und politische Orientierung derjüdischen Bevölkerung im Kaiserreich, [w:] In Breslau zu Hause?Juden in einer mitteleuropäischen Metropole der Neuzeit, red. M. Hettling, A. Reinke, N. Conrads, Hamburg 2003, s. 113-130. Hinrich C., Müller E., Die Corporation der Kaufmannschaft zu Danzig, Danzig 1823-1919. Hirsch T, Aus dem Leben des Danziger Kupferstechers Daniel Chodowiecki, „Neue Preußische Provinzial-Blätter”, Bd. 7,1849, s. 374-388. Hirsch T., Danzig in den Zeiten Gregor und Simon Matterns, Königsberg 1854. Hirsch T., Danzig in den Zeiten Gregor und Simon Matterns, „Neue Preußische Provinzial-Blätter”, Andere Folge, Bd. 5,1854, s. 24-42, 85-138. Hirsch T., Das Danziger Stadtarchiv, „Neue Preußische Provinzial-Blätter”, Bd. 9,1850, s. 375-376. Hirsch T., Das Kloster Oliva. Ein Beitrag zur Geschichte der Westpreußischen Kunstbauten, Danzig 1850. Hirsch T., Das Kloster Oliva. Ein Beitrag zur Geschichte der Westpreußischen Kunstbauten, „Neue Preußische Provinzial-Blätter”, Bd. 10,1850, s. 1-74. Hirsch
T., De procuratoribus Bavariae per Carolingicorum regum tempora commentatio, BeroUnum 183t. Hirsch T., Der Bildhauer Peter Ringering. Zur Geschichte des Langgassischen Thors in Danzig, „Neue Preußische Provinzial-Blätter”, Andere Folge, Bd. 1,1852, s. 261-267. Hirsch T., Der Prediger Pancratius. Ein Beitrag zur Reformationsgeschichte Danzigs, Danzig 1842. Hirsch T., Die Ober-Pfarrkirche von S. Marien in Danzig in ihren Denkmälern und in ihrer Beziehung zum kirchlichen Leben Danzigs überhaupt, Th. 1, Danzig 1843; Th. 2, Lieferung 1-4, Danzig 1845-1847.
Hirsch T., Geschichte des academischer! Gymnasiums in Danzig in ihren Haupt zügen dargestellt, Danzig [1837]. Hirsch T., Geschichte des Danziger Gymnasiums seitdem Jahre 1814, Danzig [1858]. Hirsch T., Geschichte des Karthauser Kreises bis zum Aufhören der Ordensherrschaft, „Zeitschrift des Westpreußischen Geschichtsvereins”, H. 6,1882, s. 1-148. Hirsch T., Geschichtstabellen zum Auswendiglernen, Danzig 1855. Hirsch T., Danzigs Handels- und Gewerbsgeschichte unter der Herrschaft des Deutschen Ordens, Leipzig 1858. Hirsch T., Herr George Klefelt und seine Zeit. Aus dem Leben Danzigs im ló.Jahrh., Königsberg 1846. Hirsch T., Herr George Klefelt und seine Zeit. Aus dem Leben Danzigs im 16.Jahrh., „Neue Preußische Provinzial-Blätter”, Bd. 36, 1846, H. 2, s, 161-185, 241-261. Hirsch T., Literarische Gesellschaften in Danzig während des 18. Jahrhunderts, „Mitteilungen des Westpreußischen Geschichtsvereins”, Jg. 4, 1905, H. 2, s. 38-50; H. 3, s. 51-55. Hirsch T., Literarische und künstlerische Bestrebungen in Danzig während der Jahre 1620-1640, Königsberg 1849. Hirsch T., Literarische und künstlerische Bestrebungen in Danzig während der Jahre 1620-1640, „Neue Preußische Provinzial-Blätter”, Bd. 7, 1849, s. 29-58,109-114, 204-225. Hirsch T., Nachrichten überden Bildhauer Elias Noszki, „Neue Preußische Provinzial-Blätter”, Bd. 6,1848, s. 158-159. Hirsch T., Neu entdeckte Danziger Urkunden und Siegel, „Neue Preußische Provinzial-Blätter”, Bd. 10,1850, s. 196. Hirsch T., Pommerellische Studien I. Das Kloster Zuckau im ւշ. und 14. Jahrhundert, „Neue Preußische Provinzial-Blätter”,
Andere Folge, Bd. 3,1853, s. 1-4. Hirsch T., Uber das Chronicon Olívense und sein Verhältniß zu den übrigen Olivaischen Geschichtsdenkmälern, „Neue Preußische Provinzial-Blätter”, Bd. io, 1850, s. 58-74. Hirsch T., Überden Ursprung der preußischen Artushöfe, „Zeitschrift für preussische Geschichte und Landeskunde”, Bd. 1, 1864, s. 3-32. Hirsch T., Ueber den Handelsverkehr Danzigs mit den Ltalienischen Staaten zu Ende des 16. Jahrhunderts, Königsberg 1847. Hirsch T., Ueber den Handelsverkehr Danzigs mit den Ltalienischen Staaten zu Ende des 16. Jahrhunderts „Neue Preußische Provinzial-Blätter”, Bd. 4, 1847, s. 97-114, 217-241. 393
Hirsch T., Zur Geschichte der Danziger Kupferstecher, „Neue Preußische Provinzial-Blätter”, Bd. 12,1851, s. 416-417. Hirsch T., Zur Kunstgeschichte Danzigs. Der Springbrunnen auf dem langen Markte, „Neue Preußische Provinzial-Blätter” Andere Folge, Bd. 2, 1852, s. 161-169. Historia Gdańska, t. 1: do roku ¡454, red. E. Cieślak, Gdańsk 1978. Historia Gdańska, t. 2:1454-1655, red. E. Cieślak, Gdańsk 1982. Historia Gdańska, t. 3/1:1655-1793; 3/2; 1793-1815, red. E. Cieślak, Gdańsk 1993. Hoffmann W.G., Müller J.H., Das deutsche Volkseinkommen 1851-1957, Tübin gen 1959. Hübner K., Schelmenroman, [w:] Metzler Lexikon. Literatur, red. D. Burdorf, Ch. Fasbender, B. Moenninghoff, Stuttgart-Weimar 2007, wyd. 3, s. 683. Hyden D., Norving B., Adolf Wallenberg (1862-1949), Pioneers in Neurology, „Journal of Neurology”, 2005, որ 252, s. 1135-1136 Ilustrowany przewodnik po Gdańsku, wyd. 2, Gdańsk 1927. Jarochowski К., 0 handlu gdańskim w czasach zakonu, [w;] Opowiadania i studia historyczne, t. 2, Poznań 1863, s. 1-70. Kaczor D., Ostatnia posługa. Pocieszenie skazańca w ewangelickim Gdańsku WXVI-XVHI w., [w;] Protestantyzm i protestanci na Pomorzu, red. J. Iluk, D. Mariańska, Gdańsk-Koszalin 1997. Kamińska I., Moje życie, mój teatr, przekł. J. Krakowska-Narożniak, przedm. J. Kott, Warszawa 1995. Kaufmann J., Paul Simson, „Mitteilungen des Westpreußischen Geschichts vereins”, Jg. 16,1917, Nr. 2, s. 18-36. Kazusek Sz., Żydzi w handlu Krakowa w połowie XVII wieku, Kraków 2005. Kemlein S., Zur Geschichte derfűden in Westpreußen und Danzig (bis 1943), [w:] Danzig/ Gdańsk. Deutsch-Polnische
Geschichte, Politik und Literatur, hg. von S. Kemlein, S. Münchenbach, A. Ohgke, Dillingen 1996 (Akademie für Lehrerfortbildung, Nr. 279), s. 94-109. Kemlein S., Żydzi w Wieikim Księstwie Poznańskim 1815-1848. Przeobrażenia w łonie żydostwa polskiego pod panowaniem pruskim, oprać. K. Makowski, tłum. Z. Choderny-Loew, Poznań 2001. Keyser E„ Die Baugeschichte der Stadt Danzig, Köln-Wien 1972. Kieling Ա, Berlin Baumeister und Bauten, Berlin 1987. Kieling Ա, Berliner Baubeamte und Staatsarchitektur im 19 fh. (Biographisches Lexikon), „Miniaturen zur Geschichte, Kultur und Denkmalpflege Berlin”, Nr. 17, Berlin 1986.
Kizik E., Gdańsk i Elbląg w czasach zarazy íjoç-ijio, [w:] Dżuma, ospa, cholera. W trzechsetną rocznicę wielkiej epidemii w Gdańsku i na ziemiach Rzeczypo spolitej wiatach IJ08-1JII, red. E. Kizik, Gdańsk 2012 (Res Gedanenses. Studia i materiały Muzeum Historycznego Miasta Gdańska, t. 5). Kizik E., Gdańskie karczmy i zajazdy na przełomie xviii i xix wieku, [w:] Studia i materiały do dziejów domu gdańskiego, red. E. Kizik, cz. 2, Gdańsk- -Warszawa 2011, s. 216. Kizik E., Jews before the Danzig Court in the mid-eighteenth century, „Acta Poloniae Historica”, t. 97, 2008, s. 147-165. Kizik E., Mieszczaństwo gdańskie wobec Żydów wxvii-xviii wieku, „Kwartalnik Historii Żydów”, 2003, nr 3, s. 416-434. Kizik E., Nielubiani - tolerowani. Katolicy, mennoniet i Żydzi w protestanckim Gdańsku WXVI-XVIII wieku, [w:] Chrześcijaństwo w dialogu kultur na ziemiach Rzeczpospolitej, red. S. Wiik, Lublin 2003, s. 139-176. Kizik E., O ubiorach żydowskich ¡gdańskich na przełomie xvi i xvii wieku. Uwagi w związku z artykułem Jacka Tylickiego, „Biuletyn Historii Sztuki”, t. 45, 2003, nr 1, s. 135-143. Kizik E., Tolerowani, nielubiani. Mennonicii Żydzi w Gdańsku wxvi-xviii wieku, [w:] Tożsamość miejsca i ludzi. Gdańszczanie i ich miasto w perspektywie historyczno-socjologicznej, red. M. Dymnicka, Z. Opacki, Gdańsk 2003, s· 57-85. Kizik E., Żydzi przed gdańskim Sądem Wetowym w połowie xviii wieku, [w:] Z przeszłości Żydów polskich. Polityka - gospodarka - kultura - społeczeństwo, red. J. Wijaczka, G. Miernik, Kraków 2005, s. 49-64. Kleefeld K., Wiederherstellung einer Diele im Hause Langermarkt Nr.
43 in Danzig, „Die Denkmalpflege”, Jg. 4,1902, Nr. 6, s. 42-43. Kleefeld L., Lechner H., Die ElbingerJudentaufen vom Beginn der Kirchenbücher bis zum Jahre 1800, „Mitteilungen des Westpreußischen Geschichts vereins”, Jg. 36,1937, H. 1, s. 16-19. Komorowski M., Jüdische Studenten, Doktoren und Professoren der Königsberger Universität im 19. Jahrhundert, [w:] Zur Geschichte und Kultur derJuden in Ost- und Westpreußen, hg. von M. Brocke, M. Heitmann, H. Lordick, Hildesheim - Zürich - New York 2000 (Netiva. Wege deutsch-jüdischer Geschichte und Kultur. Studien des Salomon Ludwig Steinheim-Instituts, Bd. 2), s. 425-444. Konieczna S., Kuczkowski J, Pilarska E., Profesor Adolf Wallenberg (1861-1949) wybitny gdański lekarz neurolog i neuroanatom, „Annales Academiae Medicae Gedanensis”, 47, 2017, nr 1, s. 150-153.
Konieczna S., Prof. Zofia Majewska (içoj-iççj), Życie, działalność, dokonania, [w:] Ludzie Akademii Medycznej w Gdańsku, red. S. Konieczna, Gdańsk 2012 (Prace zakładu Historii i Filozofii Nauk Medycznych. Seria biograficzna, t. u). König R., Autobiographische Schriften, neu hg. u. mit einem Nachwort versehen von O. König, Opladen 1999. Kosiński P., Problem tożsamości narodowej i regionalnej w Prusach Zachodnich w latach IÇU-1Ç20, [w:] Nacjonalizm a tożsamość narodowa w Europie Środkowo-Wschodniej w XIX і XX w./Nationalismus und nationale Identität in Ostmitteleuropa im iç. und20. Jahrhundert, red./hg. von B. Linek, К. Struve, Opole-Marburg 2000 (Tagungen zur Ostmitteleuropa-Forschung, Bd. 12), s. 73-83. Kościelak S., Jezuici w Gdańsku od drugiej połowy XVI do końca XVIII wieku, Gdańsk 2003. Kościelak S., The Issue of Synagogue at Stare Szkoty near Gdańsk of the Year ljoi. 396 Situation ofJews in Royal Prussia before the Arrival of the Evangelical Mis sionariesfrom Halle, „Kwartalnik Historii Żydów”, 2006, որ դ, տ. 586-591՛ Krohn H., Die Juden in Hamburg. Die politische, soziale und kulturelle Entwick lungeinerjüdischen Grossstadtgemeinde nach der Emanzipation 1848-1Ç18, Hamburg 1974. Kubacz-Dudzińska H., Wspomnienie pośmiertne. „Gazeta Gdańska. Echo Gdańskie”, որ ւշւ z 27 maja 1928, s. 5. Kurze F., Abfassungszeit und Entstehungsweise der Chronik Thietmars, „Neues Archiv der Gesellschaft für ältere deutsche Geschichtskunde”, Bd. 14, 1889, s. 59-86. Kurze F., Die älteste Magdeburger Bistumschronik, „Mittheilungen des Insti tuts für österreichische Geschichtsforschung”,
Erg.-Bd. 3,1890-1894, տ- Յ97-450· Lässig S., Jüdische Wege ins Bürgertum. Kulturelles Kapital und sozialer Aufstieg im iç. Jahrhundert, Göttingen 2004. Lauer H.H., Hirsch August, [w:] Neue Deutsche Biographie, Bd. 9, Berlin 1972, s. 213. Lebor A., City of Oranges. Arabs andJews in Jaffa London 2006. Lejeune P., Wariacje na temat pewnego paktu. O autobiografii, tłum. W. Gra jewski et. al, red. R. Lubaś-Bartoszyńska, Kraków 2007. Lichtenstein E., Bericht an meine Familie. Ein Leben zwischen Danzig und Israel, mit Nachwort von Günter Grass, Darmstadt, Neuwied 1985.
Lichtenstein E., Die Juden der Freien Stadt Danzig unter der Herrschaft des Nationalsozialismus, Tübingen 1973 (Schriftenreihe Wissenschaftlicher Abhandlungen des Leo Baeck Instituts, t. 27). Loew P.O., Danzig und seine Vergangenheit 1793-1997- Die Geschichtskultur einer Stadt zwischen Deutschland und Polen, Osnabrück 2003 (Einzelveröffent lichungen des Deutschen Historischen Instituts Warschau, Bd. 9). Loew P.O., Das literarische Danzig 179g bis 1945. Bausteine für eine lokale Kulturgeschichte, Frankfurt am Main 2009 (Danziger Beiträge zur Germanistik, Bd. 25). Loew P.O., Gdańsk i jego przeszłość. Kultura historyczna miasta od końca xviii wieku do dzisiaj, tłum. J. Mosakowski, Gdańsk 2012. Loew P.O., Gdańsk literacki (1793-1945), Gdańsk skich, cz. 2). 2005 (Księga pisarzy gdań Loew P.O., Lexikon Danziger Komponisten (Mitte 19. bis Mitte 20. Jahrhundert). Ein Beitrag zur lokalen Musikkultur, [w:] Musikalische Beziehungen zwischen Mitteldeutschland und Danzig im 18. Jahrhundert. Konferenzbericht Gdańsk 20.-22. November 2000, Sinzig 2002 (Edition Bd. 9), s. 248-250, 255, 2ÓI-2Ó2, 2Ó7-268. ime, Reihe 1, Löschin G., Geschichte Danzigs von der ältesten bis zur neuesten Zeit. Mit bestän diger Rücksicht auf Cultur der Sitten, Wissenschaften, Künste, Gewerbe und Handelszweige, Th. ı-շ, Danzig 1822-1823. Löschin G., Verfahren des Danziger Schöppengerichtes bei Kriminalprozessen, [w:] Beiträge zur Geschichte Danzigs, H. 3, Danzig 1837, s. 67-68. Łyjak W.Z., Katalog reklamowy firmy organmistrzowskiej „August Terletzki” z Elblqga (1857-1908), „Komunikaty Warmińsko-Mazurskie”, 1999,
ηΓ L s. 53-54· Maciejewski T., Zbiory wilkierzy w miastach państwa zakonnego do 1945 г. i Prus Królewskich lokowanych na prawie chełmińskim, Gdańsk 1989. Majewska A., Usytuowanie synagog w strukturach jednostek osadniczych woje wództwa śląskiego ֊ koncepcja typologii, „Studia z Geografii Politycznej i Historycznej”, t. 6, 2017, s. 243-266. Majewska Z., Wspomnienia, z. 1 (wspomnienia autobiograficzne, niewydane, w posiadaniu Seweryny Koniecznej). Majewski M., Dekanski D.A., Badania proweniencji książek XIX і XX wieku, [w:] W kręgu książki, t. 6, Gdańsk 1986, s. 33-42. Małecki J.H., Związki handlowe miast polskich z Gdańskiem w XVI i pierwszej połowie xvii wieku, Wrocław 1968.
Mann V.B., Gutmann J., Schwartz S., Danzig щд. Treasures ofa destroyed community, New York 1980. Matthaei A., Die bauliche Entwicklung, [w:] Danzig und seine Bauten, Berlin 1908, s. 103. Mecklenburg N., Interkulturelle Literaturwissenschaft, [w:] Handbuch. Inter kulturelle Germanistik, hg. von A. Wierlacher, A. Bogner, Stuttgart 2003. Meisler R, An der Weichsel gegen Osten. Mein Leben zwischen Danzig, London undJaffa, hg. von M. Borzyszkowska-Szewczyk, U. Neumärker, Berlin 2016 (Stiftung Denkmal für die ermordeten Juden Europas). Meisler F., Zaułkami pamięci. Gdańsk - Londyn - Jaffa, tłum. A. Teperek, A. Szewczyk, red. M. Borzyszkowska-Szewczyk, Gdańsk 2014. Mentzel-Reuters A., Max Perlbach als Geschichtsforscher, „Preußenland”, Jg. 45, 2007, Nr. 2, s. 39-53. Michalak J.M., Aufsätze zur Musik- und Theatergeschichte Danzigs vom ij. bis zum 20. Jahrhundert, Berlin 2012 (Greifswalder Beiträge zur Musikwis senschaft, Bd. 18), s. 211-212. Michalak J.M., Das geistliche Lied im Œuvre einiger Danziger Komponisten des iç. Jahrhunderts. Versuch einer Dokumentation, [w:] Das geistliche Lied im Ostseeraum, hg. von E. Ochs, W. Werbeck, L. Winkler, Frankfurt /Main 2004 (Greifswalder Beiträge zur Musikwissenschaft, Bd. 13), s. 178-181. Michalak J.M., Muzyka i widowiska w Sopocie-Stawowiu. Fakty, dygresje i znaki zapytania, „Rocznik Sopocki”, R. 12,1997, s. 100. Michalak J.M., Od Forstera do Friihlinga. Przyczynki do dziejów życia muzycz nego i teatralnego dawnego Gdańska, Gdańsk 2009 (Kultura Muzyczna Północnych Ziem Polski, nr 12), s. 169-202. Misch C., Geschichtswissenschaft, [w:]
Juden im deutschen Kulturbereich. Ein Sammelwerk, hg. von S. Kaznelson, Ausg. 3, Berlin 1962, s. 349-382. Możdżeń J., Przedstawienie świata przez kronikarzy gdańskich na przełomie xv i xvi wieku, Toruń 2016 (Roczniki tnt, t. 95, z. 2). Możejko В., O dacie powstania najstarszego zachowanego wilkierza Głównego Miasta w Gdańsku, [w:] Odkrywcy, princepsi, rozbójnicy, red. B. Śliwiński, Malbork 2007 (Studia z dziejów średniowiecza, 1.13), s. 163-170. Mumenthaler M., Mattle H., Neurologia, red. i tłum. R. Podemski, M. Wender, Wrocław 2001. Niedziekka M„ Niemieckie towarzystwa naukowe w Prusach Zachodnich wiatach i8i5֊iç20, Toruń 1993.
Nowak Z.H., Dzieje Żydów w Prusach Królewskich do roku 7772. Charakterystyka, [w:] Żydzi w dawnej Rzeczpospolitej, red. A. Link-Lenczowski, współpraca T. Polański, Warszawa 1991, s. 136-143. Nowak Z.H., Sprawa emancypacji Żydów w Prusach Zachodnich w pierwszej połowie XIX wieku [w:] Emancypacja - asymilacja - antysemityzm. Żydzi na Pomorzu w xix i xx wieku, red. Z.H. Nowak, Toruń 1992, s. 7-16. Omankowski/Omansen W., Alte Häuser. Karpfenseigen, [w:] J. von Eichendorff, Poezje. Gedichte. Zżycia nicponia, przełożył, przedmową i objaśnieniem opatrzył Andrzej Lam, Warszawa, Opole 1997, s. 239-240. Omilanowska M., Defortyfikacja Gdańska na tle przekształceń miast niemieckich w xix wieku, [w:] M. Omilanowska, Budowanie nad Bałtykiem. Studia z architektury i sztuki Gdańska, Pomorza i Żmudzi, Gdańsk 2018, s. 9-41. Omilanowska M., Defortyfikacja Gdańska na tle przekształceń miast niemieckich wXIX wieku, „Biuletyn Historii Sztuki”, r. 72, 2010, nr 3, s. 303-332. Omilanowska M., Gdańska czy(li) niemiecka? Problematyka identyfikacji naro dowej i regionalnej na przykładzie architektury Gdańska łat 1871-1914, [w:] M. Omilanowska, Budowanie nad Bałtykiem. Studia z architektury i sztuki Gdańska, Pomorza i Żmudzi, Gdańsk 2018, s. 42-51. Omilanowska M„ Problematyka identyfikacji narodowej i regionalnej na przy kładzie architektury Gdańska łat 1871-1914. Gdańska czy(li) niemiecka?, [w:] Mecenat artystyczny a oblicze miasta, red. D. Nowacki, Kraków 2008, s. 168-184. Pagel J., Hirsch August, [w:] Allgemeine Deutsche Biographie, Bd. 50, Leipzig 1905, s. 361-363. Pawłowski J.N., Populäre
Geschichte Danzig’s, Zweiter Theil: Beschreibung der hervorragendsten öffentlichen Gebäude Danzigs, Zweiter Abschnitt: Die Kirchen, Danzig 1881. Pearce J.M.S., Wallenberg’s syndrome, „Journal of Neurology, Neurosurgery and Psychiatry”, 2000, nr 68, s. 570. Pelczar M., Giełdziński Lesser, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 7,1948-1958, s· 437· Perlbach M., Paul Simson, „Altpreußische Monatsschrift”, Bd. 53, 1917, s. 483-485· Pintus E., Moje prawdziwe przeżycia /Meine wahren Erlebnisse, tłum. M. Borzyszkowska-Szewczyk, oprać. J. Borzyszkowski, Gdańsk 2005. Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu, w przekładzie zjęzyków oryginalnych, opracował zespół biblistów polskich z inicjatywy Benedyktynów Tyniec kich. Wydanie piąte na nowo opracowane i poprawione, Poznań 2002.
Pniewski W., Ruschkewitz, Erich. Adlers Brauhaus bis Leichenschauhaus, „Rocznik Gdański”, t. 2/3,1928/1929, s. 293. Przybyszewski S., Listy, t. 2, red. S. Helsztyński, Warszawa 1954, s. 360. Przybyszewski S., Werke, Aufzeichnungen und ausgewählte Briefe in acht Bän den und einem Kommentarband, hg. von M.M. Schardt, Bd. 8, hg. von A. Jaroszewicz, Oldenburg 1999. Puciata P.M., Stosunek Senatu gdańskiego do ludności żydowskiej na tle sporów o Kodeks Napoleona w latach 1808-1810, „Gdańskie Zeszyty Humani styczne”, t. 5,1962, s. 289-301. Rahden T. van, Juden und andere Breslauer. Die Beziehungen zwischen Juden, Protestanten und Katholiken in einer deutschen Großstadt von i860 bis 1925, Göttingen 2000. Recke W., 50 Jahre Westpreußischer Geschichtsverein, „Zeitschrift des West preußischen Geschichtsvereins”, H. 69,1929, s. v-xvi. Rejduch-Samkowa I., Lesser Giełdziński - kolekcjoner judaików i prekursor żydowskich muzeów w Polsce, „Porta Aurea. Rocznik Zakladu Historii Sztuki Uniwersytetu Gdańskiego”, t. 3,1994, s. 161-187. Rejduch-Samkowa I., Lesser Giełdziński, Mathias Bersohn i Maksymilian Goldstein ֊ pierwsi kolekcjonerzy i badacze sztuki judaistycznej w Polsce, [w:] Mecenas, Kolekcjoner, Odbiorca. Materiały sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki, red. E. Karwowska, A. Marczak-Krupa, Warszawa 1984, s. 165-178. Roggenhausen P., Geschichte der Oberrealschule zu St. Petri und Pauli in Danzig von 1904 bis 1956, Danzig 1936. Romanow A„ Obraz demograficzny miasta, [w:] Historia Gdańska, t. 4/1: 1815-1920, red. E. Cieślak, Sopot 1998, s. 18-22. Romanow A., Sytuacja demograficzna
Gdańska wiatach 1871-1920, [w:] Historia Gdańska, t. 4/1:1815-1920, red. E. Cieślak, Sopot 1998, s. 267-282. Rothstein Ph., Illustrierter Führer durch Danzig und Umgegend, Gdańsk 1894. Ruckeman K., Majewska Zofia (1907-1997) [w:] Ludzie Akademii Medycznej w Gdańsku, red. Z. Machaliński, Gdańsk 2003, s. 74-79 (Prace Zakładu Historii i Filozofii Nauk Medycznych, Seria Biograficzna, 1.1). Sammlung Giełdziński Danzig, Rudolph Lepke’s Kunst-Auktionshaus, Berlin 1912. Ruhnau, Die Sammlung Giełdziński in der Langgasse, „Unser Danzig”, Jg. 17, 1973, s. 12-13. Ryczke-Kimmelmann M., Life Beyond the Holocaust. Memories and Realities, red. i posłowie G. Schmidt, Knoxville 2005.
Sammlungjüdischer Kunstgegenstände der Synagogengemeinde zu Danzig, Danzig 19ՅՅ· Kadisz gdańskich}.. Żydowska sztuka ludowa, [w:] Straty wojenne zbiorów polskich w dziedzinie rzemiosła artystycznego, t. 2, Warszawa 1953, Sander R., Das Schicksal der Danziger Juden, „Unser Danzig”, Jg. 13, 1961, Nr. 8, s. 8-9. Sarasin Ph., Stadt der Bürger. Strukturellerer Wandel und bürgerliche Lebenswelt. Basel 1870-1900, Frankfurt/Main 1990. Sarazin О., Schäfer К., Neubau der Synagoge in Danzig, „Zentralblatt der Bauverwaltung”, Jg. 26,1886, s. 256-257. Scheffler W., Das Schicksal der in die baltischen Staaten deportierten deut schen, österreichischen und tschechoslowakischen Juden 1941-1945. Ein historischer Überblick [w:] Buch der Erinnerung. Die ins Baltikum depor tierten deutschen, österreichischen und tschechoslowakischen Juden. Opr. W. Schejfler i D. Schulle, hg. von „Volksbund der Deutsche Kriegs gräberfürsorge e.V.”; „Riga-Komitee der deutschen Städte” wraz z fundacją „Neue Synagoge Berlin - Centrum Judaicum” i miej scem pamięci „Haus der Wannseekonferenz”, München 2003, t. 1, s. 9-13. Schneck P., „lieber die Ursachen der gegenwärtigen Vernachlässigung der his torisch-medicinischen Studien in Deutschland”: Eine Denkschrift Heinrich Haesers an das Preussische Kultusministerium aus dem Jahre 1859, [w:] Die Institutionalisierung der Medizinhistoriographie: Entwicklungslinien vom 19. ins 20. Jahrhundert, hg. von A. Frewer, V. Roelcke, Stuttgart 2001, s. 39-56. Schneck P., August Hirsch und die medizinische Geographie: Seine Reise von 1879 in das Wolgagebiet im Spiegel von
Tagebuchnotizen und Briefen, [w:] Aus Wissenschaftsgeschichte und -theorie Hubert Laitko zum jo. Geburtstag überreicht von Freunden, Kollegen und Schülern, hg. von H. Kant, A. Vogt, Berlin 2005, s. 33-50. Schoemann G., Das städtische Gymnasium in Danzig von 1858 bis iço8, Danzig 1908. Schüler-Springorum St., Die jüdische Minderheit in Königsberg, Preußen 1871-1945, Göttingen 1996. Schulz A., Lebenswelt und Kultur des Bürgertums im 19. und 20. Jahrhundert, München 2005. Schulz M.K., Sozialgeschichte der DanzigerJuden im 19. Jahrhundert, [w przy gotowaniu].
Selge Κ.-V., Neander, August, [w:] Neue Deutsche Biographie, Bd. 19, Berlin 1999, s. 10-11. Serczyk ]., Gdańskie czasopismo historyczne „Zeitschrift des Westpreussischen Geschichtsvereins”, 1880-щі, „Zapiski Historyczne”, է. 47,1982, s. 23-43. Shehadeh R., Dziennik czasu okupacji, tłum. A. Sak, Kraków 2014. Shoja M.M., Tubbs R.S., Adolf Wallenberg (і8б2-щр) physician and neuro anatomist. „Child Nervous System”, 24, s. 979-981. Siebenfreund К., HundertJahre Danziger Singakademie 1818-1917, Danzig 1917. Siebenunddreissigster Jahresbericht, „Hansische Geschichtsblätter”, Bd. 14, 1908, s. 509-515. Sieg Ա, DasJudentum im Kaiserreich, [w:] Die Geschichte derJuden in Deutschland, hg. von A. Herzig, C. Rademacher, Hamburg 2007, s. 122-137. Siegel A., Auf den Spuren von Friedrich Siegel und seinem Enkel William Siegel, Hamburg 2011. Sielemann J., Koch E., Die Deportation aus Hamburg und Schleswig-Holstein am 6. Dezember Щ1, [w:] Buch der Erinnerung. Die ins Baltikum deportierten deutschen, österreichischen und tschechoslowakischen Juden. Opr. W. Schejfler i D. Schulte, hg. von „Volksbund der Deutsche Kriegsgräberfürsorge e.V”; „Riga-Komitee der deutschen Städte” wraz z fundacją „Neue Synagoge Berlin ֊ Centrum Judaicum” i miejscem pamięci „Haus der Wannseekonferenz”. München 2003,1.1, s. 599-601. Simson P., ճստ der älteren Geschichte des Danziger Schulwesens, [w:] Festschrift für die XVII. Westpreußische Provinzial-Lehrerversammlung zu Danzig 5. 6. 7. Oktober 1Ç01, Danzig 1903, s. 58-80. Simson P„ Aus der Zeit von Theodor von Schöns westpreußischem Oberpräsidium, „Preußische
Jahrbücher”, Bd. 109,1902, s. 58-72. Simson P., Aus der Zeit von Theodor von Schöns westpreußischem Oberpräsidium, „Mitteilungen des Westpreußischen Geschichtsvereins”, Jg. 1, 1902, Nr. 2, s. 23-26. Simson P., Danzig im 13jährigen Kriege von 1434-1466. Inaugural-Dissertation zur Erlangung der Doktorwürde von der philosophischen Fakultät der Friedrich-Wilhelms-Universität zu Berlin genehmigt und nebst den beigefügten Thesen öffentlich verteidigt am 1. August 1891, Danzig 1891. Simson P., Danzig im dreizehnjährigen Kriege 1434-1466, „Zeitschrift des Westpreußischen Geschichtsvereins”, H. 29,1891, s. 1-132. Simson P., Danzig und das Ablaßgeld für das Baseler Konzil, „Mitteilungen des Westpreußischen Geschichtsvereins”, Jg. 8,1909, Nr. 2, s. 35-38. Simson P., Danziger Pokale, „Die Denkmalpflege”, Jg. 12,1910, Nr. 14, s. 112.
Simson P„ Danzigs Blütezeit, [w:] Die Provinz Westpreußen in Wort und Bild, T. 2: Heimatkundliches Lesebuch, hg. von P. Gehrke, R. Hecker, H. Preuß, W. Schwandt, Danzig 1912, s. 427-433. Simson P., Das Testament des Danziger Schöffen und Ratsherrn Otto Angermünde von 1492, „Mitteilungen des Westpreußischen Geschichtsvereins”, Jg. 14, 1915, Nr. 3, s. 42-48. Simson P., Der Artushofin Danzig und seine Brüderschaften, die Banken, Danzig 1900. Simson P., Der Bericht der Vorsteher der Vereinigten Hospitäler zum Heiligen Geist und zu St. Elisabeth in Danzig über den Zustand der Hospitäler und ihre Einsetzung im Jahre lg46, „Mitteilungen des Westpreußischen Geschichtsvereins”, Jg. 15,1916, Nr. 4, s. 75-78. Simson P., Der Londoner Kontorsekretär Georg Liseman aus Danzig, „Hansische Geschichtsblätter”, Bd. 16,1910, s. 441-487. Simson P., Die Danziger Stadtverfassung im 16. und ij. Jahrhundert, „Korre spondenzblatt des Gesamtvereins der deutschen Geschichts- und Altertumsvereine”, Jg. 53,1905, Nr. 3, szp. 100-109. Simson P., Die Danziger Vögte auf Schonen im 16. und lj.Jahrhundert, „Hansische Geschichtsblätter”, Bd. 17,1911, s. 365-368. Simson P., Die Entstehungszeit der ältesten Danziger Willkür, „Zeitschrift des Westpreußischen Geschichtsvereins” H. 49,1907, s. 382-384. Simson P„ Die Entwicklung der räumlichen Ausbreitung Danzigs, „Die Denk malpflege”, Jg. 12,1910, Nr. 12-13, s. 89-90. Simson P., Die Festnahme der Hansetagsgesandten Danzigs und Elbings in Mecklen burg im Jahre ígój, „Zeitschrift des Westpreußischen Geschichtsvereins”, H. 52,1910, s. 75-105. Simson P., Die
hansische Gesandtschaft an Herzog Albrecht von Preußen und König Sigism und von Polen imJahre 1558. Ein Beitrag zum Kampfder Hanse um ihre englischen Privilegien, „Hansische Geschichtsblätter”, Bd. 18, 1912, s. 257-263. Simson P., Die letzten Lebensschicksale des Danziger Malers Anton Möller, „Zeit schrift des Westpreußischen Geschichtsvereins”, H. 42,1900, s. 233-237· Simson P., Die Organisation der Hanse in ihrem letztenJahrhundeđ, „Hansische Geschichtsblätter”, Bd. 13,1907, s. 207-244 і 381-438· Simson P., Die Reise des Danziger Ratsherrn Arnold von Holten durch Spanien und Oberitalien in denJahren 1606-1608, „Archiv für Kultur-Geschichte”, Bd. 6,1908, s. 39-70. 403
Simson R, Die Rückkehr des „Jüngsten Gerichtes” nach Danzig, Danzig 1917 (Schriften der Stadt Danzig, H. 2). Simson R, Die Rückseite des Danziger Artushofes, „Die Denkmalpflege”, Jg. 12, 1910, Nr. 12-13, s- 99-100. Simson P., Die Sprache des Ebert Ferber-Buches, „Altpreußische Monatsschrift”, Bd. 30,1893, H. 7/8, s. 652-668. Simson P., Die urkundlich nachweisbaren Bürgermeister, Ratmannen und Schöffen der Rechtstadt Danzig bis 1417, der Altstadt und Jungstadt Danzig bis 1455, „Zeitschrift des Westpreußischen Geschichtsvereins”, H. 55, 1913, s. 167-181. Simson P., Ein Beitrag zur Geschichte des Zauberwahnes in Danzig, „Mit teilungen des Westpreußischen Geschichtsvereins”, Jg. 1,1902, Nr. 4, s· 75֊77· Simson R, Ein Beitrag zur Lebensgeschichte von Caspar Schütz, „Zeitschrift des Westpreußischen Geschichtsvereins”, H. 41,1900, s. 199-201. Simson P., Ein Erlaß des Braunsberger Rats zur Verhütung des Unfriedens zwischen den Jesuitenschülern und den Handwerksgesellen aus dem Jahre 156p, „Zeitschrift für die Geschichte und Altertumskunde Ermlands”, Bd. 18,1913, s. 168-170. Simson P„ Ein Krawall von Engländern in Danzig im Jahre ¡į4j, „Mitteilungen des Westpreußischen Geschichtsvereins”, Jg. 7,1908, Nr. 1, s. 2-5. Simson R, Ein Vermächtnis des hansischen Syndikus Dr. Heinrich Sudermann an Danzig, „Hansische Geschichtsblätter”, Bd. 12,1906, s. 341-345. Simson R, Eine Danziger Urkundenfälschung ų6ę, „Mitteilungen des West preußischen Geschichtsvereins”, Jg. 12,1913, Nr. 3, s. 47-48. Simson R, Eine Spur der Schifferbank des Danziger Artushofes, „Mitteilungen des Westpreußischen
Geschichtsvereins”, Jg. 5,1906, Nr. 4, s. 76-77. Simson R, Entstehungszeit und Meister des Holzschnitts von Lübeck aus dem ιό. Jahrhundert, „Zeitschrift des Vereins für Lübeckische Geschichte und Altertumskunde”, Bd. 18,1916, s. 97-100. Simson R, Französische Schulen in Danzig, „Mitteilungen des Westpreußischen Geschichtsvereins”, Jg. 2,1903, Nr. 3, s. 46-49. Simson P., Führer durch den Danziger Artushof, Danzig 1902. Simson R, Gesammelte Beobachtungen über das Wertverhältnis verschiedener Münzsorten zu einander im ιό. und ij. Jahrhundert, „Zeitschrift des West preußischen Geschichtsvereins”, H. 40,1899, s. 116-120. Simson R, Geschichte Danzigs. Ergänzende Beigabe zu F. Hirts Realienbuch für die Schulen der Stadt Danzig, Leipzig [1907].
Simson R, Geschichte der Danziger Willkür, Danzig 1904 (Quellen und Darstellungen zur Geschichte Westpreussens, Bd. 3). Simson P., Geschichte der Schule zu St. Petri und Pauli in Danzig, T. 1: Die Kirchen- und Lateinschule 1436-181J, Danzig 1904; T. 2: Die höhere Bür gerschule, Realschule erster Ordnung, das Realgymnasium, die Realschule und Oberrealschule i8ij~ipo¡, Danzig 1905. Simson P., Geschichte der Stadt Danzig, Bd. 1: Von den Anfängen bis /5/7, Danzig 1913; Bd. 2: Von 1317 bis 1626, Danzig 1918; Bd. 4: Urkunden bis 1626, Danzig 1918. Simson P., Geschichte der Stadt Danzig, Danzig 1903 (Gedanensia. Beiträge zur Geschichte Danzigs, Bd. 8). Simson P., Geschichte der Stadt Danzig, Bd. 2, Neudruck der Ausgabe 1918֊1924, Aalen 1967. Simson R, Handelsniederlassung der englischen Kaufleute in Elbing, „Hansische Geschichtsblätter”, Bd. 22,1916, s. 87-143. Simson P., Hat Danzig dem Könige Sigismund August von Polen gehuldigt?, „Mitteilungen des Westpreußischen Geschichtsvereins”, Jg. 14, 1915, Nr. 2, s. 31-33. Simson R, Kleine Beiträge zur Danziger Geschichte des tg. Jahrhunderts aus einer Berliner Handschrift, „Mitteilungen des Westpreußischen Geschichts vereins”, Jg. ó, 1907, Nr. 3, s. 42-45. Simson R, Kleine Mitteilungen über die öffentliche Sittlichkeit in Danzig um die Mitte des 15. Jahrhunderts, „Mitteilungen des Westpreußischen Geschichtsvereins”, Jg. 11,1912, Nr. 4, s. 69-70. Simson R, Leopold v. Ranke (Zu seinem hundertsten Geburtstage), „Danziger Zeitung”, Nr. 21715, Beilage z 19 grudnia 1895. Simson R, Oberpräsident von Schön, [w:] Die Provinz Westpreußen in Wort
und Bild, T. 2: Heimatkundliches Lesebuch, hg. von P. Gehrke, R. Hecker, H. Preuß, W. Schwandt, Danzig 1912, s. 498-502. Simson P., Seit wann gibt es in Danzig eine Speicherinsel?, „Mitteilungen des Westpreußischen Geschichtsvereins”, Jg. 10,1911, Nr. 3, s. 49-52. Simson R, Stanislaus Hosius, „Preußische Jahrbücher”, Bd. 89, 1897, H. 2, s. 326-347. Simson R, Verse aufdie Wappen der hansischen Kontore, „Hansische Geschichts blätter” Bd. 23,1917, s. 252-253. Simson R, Wann hat der Danziger Priesterjakob Knothegeheiratet?, „Mitteilun gen des Westpreußischen Geschichtsvereins”, Jg. 14,1915, Nr. 1, s. 2-4. 405
Simson P., Weitere Nachrichten über Hieronymus und Antoni von Obbergen, „Mitteilungen des Westpreußischen Geschichtsvereins” Jg. 5, 1906, Nr. 2, s. 24-26. Simson P., Westpreussens und Danzigs Kampf gegen die polnischen Unionsbe strebungen in den letzten Jahren des Königs Sigismund August (igò8-igjz), „Zeitschrift des Westpreußischen Geschichtsvereins” H. 37, 1897, s. 1-176. Simson P.։ Wie die Polen das preußische Weichselland dem polnischen Rei che einverleibten, [w:] Die Provinz Westpreußen in Wort und Bild, T. 2: Heimatkundliches Lesebuch, hg. von P. Gehrke, R. Hecker, H. Preuß, W. Schwandt, Danzig 1912, s. 423-427. Simson P„ Zu den ältesten Magdeburger Geschichtsquellen, „Neues Archiv der Gesellschaft für ältere deutsche Geschichtskunde”, Bd. 19, 1893, s. 341-368. Simson P., Zur Datierung der Urkunden Bischof Michaels von Kujawienfür das Danziger Dominikanerkloster, „Altpreußische Monatsschrift”, Bd. 48, 1911, s. 182-184. Simson P., Zur Geschichte der Familie Chodowiecki, „Mitteilungen des West preußischen Geschichtsvereins”, Jg. 3,1904, Nr. 4, s. 74-76. Simson P., Zwei polnische Könige in Danzig, „Danziger Zeitung”, Nr. 18464 z 27 sierpnia 1890; Nr. 18466 z 28 sierpnia 1890. Sławoszewska М„ Zarys dziejówArchiwum miasta Gdańska, „Rocznik Gdański”, 1.14,1955, s. 92-128. Smoleński P., Bałagan. Izraelski alfabet. Warszawa 2012. Smolka S., Archiwa w. X. Poznańskiem i w Prusiech Wschodnich i Zachodnich. Sprawozdanie z podróży odbytej z polecenia komisyi historycznej w lede i8j4 r„ „Rozprawy i sprawozdania z posiedzeń Wydziału Historyczno-Filozoficznego Akademii
Umiejętności”, t. 4,1875, s. 170-464. Sorg R., Angele M., Selbsterfindung und Autobiographie. Über Wahrheit und Lüge im außermoralischen Sinn am Beispiel von Binjamin Wilkomirskis Bruchstücke. Aus einer Kindheit щ )֊щ8, [w:] Lese-Zeichen. Semiotik und Hermeneutik in Raum und Zeit. Festschriftfür Peter Rusterholz zum 65.Geburtstag, hg. von H. Herwig, Tübingen 1999, s. 325-345. Stankiewicz J., Hirsch Simon Joseph Theodor, [w:] Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, red. S. Gierszewski, t. 2, red. Z. Nowak, Gdańsk 1994, s. 206. Stauss Sz.-M., Di geszhichte fun jidiszn jiszuw in nochmilchodikn Pojin, Tel Awiw 1987.
Stein A., Die Geschichte derJuden in Danzig seit ihrem ersten Auftreten in dieser Stadt bis auf neueste Zeit, Danzig i860. Stein A., Die Geschichte derJuden zu Danzig seit ihrem ersten Auftreten in dieser Stadt bis auf die neueste Zeit, Aufl. 2, Danzig 1933. Steinhausen A.։ Von der Exotik zur Integration, „Berliner Zeitung”, Nr. 59 z 17-18 czerwca 2000. W. Stępiński, Dzieje Żydów w pruskiej prowincji Pomorze i na Pomorzu Zachodnim w XIX i XX wieku w polskiej historiografii, [w:] Żydzi oraz ich sąsiedzi na Pomorzu Zachodnim w XIX i XX wieku, red. M. Jaroszewicz, W. Stępiński, Warszawa 2007. Stoewer R„ Mitteilungen über das Leben und die Rechte der westpreußischen Juden in den Jahren 1772 bis 1812, „Mitteilungen des Westpreußischen Geschichtsvereins”, Jg. 7,1908, Nr. 1, s. 8-11. Straty wojenne Muzeum Miejskiego w Gdańsku, red. Cz. Betlejewska, t. 1, Gdańsk 2005. Stílben J., Aus tausendjährigen Mauern... Gdański poeta Willibald Omankowski/ Omansen, „Studia Germanica Gedanensia”, nr 5, 1998, s. 185-200. Stílben J., Nachwort, [w:] W. Omankowski/Omansen, Danzig zur Nacht. Gedichte/ Gdańsk nocą. Wiersze, wybór i red. A. Kątny, J. Stílben, Wrocław, Dresden 2007, s. 287-322. Szarszewski A., Paluchowski P., Konieczna S., Siek В., Krajewski R, Sławni lekarze gdańscy, 1.1, Gdańsk 2016. Szpakiewicz A., Dom mieszczański w Gdańsku. Rewaloryzacja Sieni Głównej w Kamienicy przy Długim Targu 43, „Ochrona Zabytków”, t. 50, 1997, nr 4, s. 361-367. Szulc M„ Cmentarz żydowski na Chełmie, [w:] Historie gdańskich dzielnic, 1.1: Chełm, red. J. Dargacz, K. Kurkowska, P. Paluchowski, Gdańsk 2018, s.
252-267. Szulc M., Emanzipation in Stadt und Staat. DieJudenpolitik in Danzig 180J-184J, Göttingen 2016 (Hamburger Beiträge zur Geschichte der deutschen Juden, Bd. 46). Szulc M., Żydzi w Chełmie do 1814 roku, [w:] Historie gdańskich dzielnic, t. 1: Chełm, red. J. Dargacz, K. Kurkowska, P. Paluchowski, Gdańsk 2018, s. 212-225. Śladami żydowskimi po Kaszubach. Przewodnik / Jüdische Spuren in derKaschubei. Reisehandbuch, red. M. Borzyszkowska-Szewczyk, Ch. Pietzing, München 2010.
Tandecki J., Średniowieczne księgi wielkich miast pruskich jako źródła historyczne i zabytki kultury mieszczańskiej (organizacja władz, zachowane archiwalia, działalność kancelarii), Warszawa-Toruń 1990. Tarnowski S., Z wakacyj, t. 2: Prusy Królewskie, Kraków 1888. Teehen F., rec.: Simson P., Geschichte der Stadt Danzig, Bd. 1 i Bd. 4, H. r, „Han sische Geschichtsblätter” Bd. 21,1915, s. 179-194. Techen F., ree.: Simson P. Geschichte der Stadt Danzig, Bd. 2 / Bd. 4, H. r, „Han sische Geschichtsblätter”, Bd. 24,1918, s. 311-319. Tomkiewicz W., Realizm w malarstwie gdańskim przełomu xvi і xvii w., „Studia Pomorskie”, t. 2, Wrocław 1957, s. 113-216. Tusk D., Duda W., Fortuna G., Nawrocki K., Był sobie Gdańsk, Gdańsk 1996. Tylicki J., Rysunek gdański ostatniej ćwierci xvi i pierwszej połowy xvii wieku, Toruń 2005. Urban K., Cmentarze żydowskie, synagogi i domy modlitwy w Polsce w latach 1944-1966 (wybór materiałów), Kraków 2006. Weiss Y., Deutsche und polnische Juden vor dem Holocaust. Jüdische Identität zwischen Staatsbürgerschaft und Ethnizität 1933-1940, przeł. M. Schmidt, München 2000 (Schriftenreihe der Vierteljahreshefte für Zeitgeschichte, Bd. 81). Wenta J., О Scriptores rerum Prussicarum i konieczności nowego wydania źródeł dziejopisarskich z państwa zakonu krzyżackiego w Prusach, „Kwartalnik Historyczny”, r. 97,1990, nr 1-2, s. 133-139. Wicherkiewiczowa R., Opowieść o moim Gdańsku, [w:] Trzy pamiętniki pomorskie, oprać. J. Borzyszkowski, Gdańsk 1982. Wierzchosławski S., Społeczeństwo Prus Zachodnich wobec administracji pruskiej (1813-1914), [w:] Toruń i Pomorze pod
władzą pruską. Materiały konferencji z 10-11 grudnia 1993 r. w Toruniu, red. S. Wierzchosławski, Toruń 1995, s. 63-76. Wijaczka J., Żydzi w Prusach Książęcych (1323-iyoi), „Komunikaty Warmińsko-Mazurskie”, 1995, nr 1 (207), s. 3-14. Winkelmann E., Hirsch Theodor, [w:] Allgemeine Deutsche Biographie, Bd. 13, Leipzig 1881, s. 506-509. Włodarczyk E., Sytuacja Gdańska w Cesarstwie Niemieckim, [w:] Historia Gdańska, t. 4/1:1813-1920, red. E. Cieślak, Sopot 1998, s. 283-302. Young J.E., Beschreiben des Holocaust. Darstellung und Formen der Interpretation, Frankfurt am Main 1992. Zernack K., „Deutschland und der Osten” als Problem der historischen Forschung in Berlin, [w:] Geschichtswissenschaft in Berlin im 19. und 20. Jahrhundert.
Persönlichkeiten und Institutionen, hg. von R. Hansen, W. Ribbe, Berlin New York 1992 (Veröffentlichungen der Historischen Kommission zu Berlin, Bd. 82), s. 571-593. Zimmermann M., Deutsche gegen Deutsche. Das Schicksal derJuden 1939-1945, Berlin 2008. Zylbercwajg Z., Leksikon fun idiszn teater, t. ó, Mexico 19Ó9. Żydzi, masoni, mennonici, co widać z cmentarza (wywiad Krystyny Chwin z Hanną Domańską), „Gazeta Gdańska”, nr 252 z 29 października 1991. Żydzi oraz ich sqsiedzi na Pomorzu Zachodnim wXIX iXX wieku, red. M. Jaroszewicz, W. Stępiński, Warszawa 2007. OPRACOWANIA INTERNETOWE: Abramowicz M., Cmentarz na Królewskim Wzgórzu, www.gdansk.jewish. org.pl (dostęp: 4.10.2019). Adon Olam, www.jhi.pl/psj/Adon_Olam;www.de.wikipedia.org/wiki/ Adon_01am (dostęp: 9.07.2019). Amelie Wülfinghoff, www.de.wikipedia.org/wiki/Am%C3%A9İie_w%C3% BClfinghoff (dostęp: 29.об.2019). August Hirsch, www.leopoldina.org/de/mitglieder/mitgliederverzeichnis/ member/3841/ (dostęp: 03.04.2019). Benno Stolzenberg, www.stadtlexikon.karlsruhe.de/index.php/De:Lexikon:bio-0359· Berendt G., Bar Kochba Jüdischer Turn- und Sportverein. Żydowskie Stowarzyszenie Sportowe, https://www.gedanopedia.pl/gdansk/ ?titIe=BAR_KOCHBA (dostęp: 10.04.2019). Berendt G., Izaak Landau, www.gedanopedia.pl/gdansk/?title=LANDAU_ IZAAK (dostęp: 02.04.2019). Borzyszkowski J„ Hanna Domańska, www.gedanopedia.pl/gdansk/?title= doma%C5%83SKA_hanna (dostęp: 28.08.2019). Cmentarz żydowski w Gdańsku-Chełmie, www.gdansk.jewish.org.pl/ teksto6.html#CMENTARZ_%C5%BBYDOWSKI_W_GDA%C5%83SKU_ che%C5%8imie (dostęp: 11.09.2019). Daniel Sambursky,
www.de.wikipedia.org/wiki/Daniel_Sambursky (dostęp: ιό.06.2019). Gliński M., Danziger Gesangverein / Danziger Singakademie, www.gedanopedia.pI/gdansk/?title=STOWARZYSZENiE_%C5%9APiEWACZE (dostęp: 25.06.2019). 409
Gliński M., Lesser Giełdziński, www.gedanopedia.pl /gdansk/?title=GlEŁdziŃskilesser (dostęp: 5.09.2019). Gliński M., Radni i nieetatowi członkowie Zarządu Miasta w latach 1817-1919 (wykaz alfabetyczny), www.gedanopedia.pl/gdansk/?title=RADA_MlEjSKA# (dostęp: 17.08.2019). Jigdal, www.jhi.pl/psj/Jigdal;www.de.wikipedia.org/wiki/Jigdal (dostęp: 9.07.2019). Louis Lewandowski, www.pl.wikipedia.org/wiki/Louis_Lewandowski (dostęp: 14.07.2019). Ma Towu, http://www.jhi.pl/psj/Ma_towu_(hebrajski_Jakze_piekne); www. de.wikipedia.org/wiki/Ma_Towu (dostęp: 12.07.2019). Michalak J.M., Becky Baum, www.gedanopedia.pl/gdansk/?title=BAUM_ BECKY (dostęp: 8.06.2019). Michalak J.M., Benno Stolzenberg, www.gedanopedia.pl/gdansk/?title=STOLZENBERG_BENNO (dostęp: 13.O7.2O19). Michalak J.M., Carl Dorius Johannes Fuchs, www.gedanopedia.pl/gdansk/ ?title=FUCHS_CARL_DORIUSJOHANNES (dostęp: 25.06.2019). Michalak J.M., Flora Scherres-Friedenthal, www.gedanopedia.pl/gdansk/ ?title=SCHERRES-FRIEDENTHAL_FLORA (dostęp: 8.06.2OI9). Michalak J.M., Franz Johann Carl Joetze, www.gedanopedia.pl/gdansk/ ?title=JOETZE_FRANZ_JOHANN_CARL (dostęp: 25.06.2019). Michalak J.M., Julius Wilhelm Frühling, www.gedanopedia.pl/gdansk/ ?title=FR%C3%9CHUNGjunus_wiLHELM (dostęp: 25.06.2019). Michalak J.M., Ludwig Traugott Granzin, www.gedanopedia.pl/gdansk/ ?tide=GRANZIN_LUDWIG_TRAUGOTT (dostęp: 8.06.2019). Michalak J.M., Nanette Falk, www.gedanopedia.pl/gdansk/?title=FALK_ NANETTE (dostęp: 8.06.2019). O’Connor J.J., Robertson E.F., Kurt Hirsch (Mathematiker), www-history. mcs.st-andrews.ac.uk/Biographies/Flirsch.html (dostęp:
10.03.2019). Rachuta R., Muzyka w Biblii, praca doktorska, www.repozytorium.amu. edu.pl/handle/10593/1348 (dostęp: 5.07.2019). Salomon Sulzer, www.de.wikipedia.org/wiki/Salomon_Sulzer (dostęp: 14.07.2019). Schody z nagrobków znikają. „Tego wymaga szacunek”, www.tvn24.pl/pomorze,42/schody-z-nagrobkow-znikaja-tego-wymaga-szacunek,473601. html (dostęp: 10.09.2019).
Wirtualny Sztetel. Cmentarz żydowski w Gdańsku na Chełmie, www.sztetl. org.pl/pl/miejscowosci/g/34-gdansk/ii4-cmentarze/i2507֊cmentarz-zydowski-w-gdansku-na-chelmie (dostęp: 11.09.2019). Wirtualny Sztetel. Członkowie zgromadzenia reprezentantów gdańskiej Gminy Synagogalnej w latach 1915-1937, www.sztetl.org.pl/pl/miejscowosci/g/34-gdansk/io7֊listy-nazwisk/836o3-czlonkowie-zgromadzenia֊ -reprezentantow-gdanskiej-gminy-synagogalnej-w-latach-1915-1937 (dostęp: 31.03.2019). Wirtualny Sztetel. Skład zarządu Organizacji Syjonistycznej w latach 1925-1928, www. www.sztetl.org.pl/pI/miejscowosci/g/34-gdansk/ i07-listy-nazwisk/83óo8-sklad-zarzadu-organizacji-syjonistycznej-w-latach-1925-1928 (dostęp: 30.03.2019). Wirtualny Sztetel. Stowarzyszenie Gminy Żydowskiej „Kehila Israel” w Gdańsku, www.sztetl.org.pl/pl/miejscowosci/g/34-gdansk/ioi-organizacje-i-stowarzyszenia/ 80153-stowarzyszenie-gminy-zydowskiej-kehila-israel-w-gdansku (dostęp: 02.04.2019).
|
| adam_txt |
SPIS TRESCI WALDEMAR OSSOWSKI (DYREKTOR MUZEUM GDAŃSKA) Wstęp 9 ŚRÓDMIEJSKIE SYNAGOGI 13 MAGDALENA STARĘGA, KATARZYNA WOJTCZAK Nim powstała Wielka Synagoga. Bożnice gdańskich gmin żydowskich 15 JACEK BIELAK Gdańska Wielka Synagoga w latach 1887-1939. Zagadnienia architektoniczne 31 RENATA WILOCH-KOZŁOWSKA Wyniki badań archeologicznych przeprowadzonych w grudniu 2009 r. w Gdańsku przy ulicy Bogusławskiego 57 GDAŃSZCZANIE WOBEC SPOŁECZNOŚCI ŻYDOWSKIEJ 65 EDMUND K1ZIK Żydzi w Gdańsku i na jego przedmieściach w XVI-XV1II w. 67 MICHAEL К. SCHULZ Awans zawodowy i społeczny gdańskich Żydów w XIX w. 93
GRZEGORZ BERENDT Instytucje żydowskie w Gdańsku po 1945 r. Iti KLAUDIUSZ GRABOWSKI Cmentarze żydowskie w Gdańsku po 1945 r. Zapomniane dziedzictwo, dewastacja i próby ratowania 153 GDAŃSZCZANIE ŻYDOWSKIEGO POCHODZENIA 181 IZABELA JASTRZEMBSKA-OLKOWSKA Lesser Giełdziński (1830-1910). Kolekcjoner 183 RAFAŁ KUBICKI Theodor Hirsch (1806-1881), historyk i archiwista miasta Gdańska 211 MARCIN GRULKOWSKI Paul Simson oraz jego działalność społeczna, dydaktyczna i naukowa 233 JERZY M. MICHALAK „Śpiewajcie Panu pieśń nową, śpiewajcie Panu, wszystkie krainy!" Żydowskie ślady w życiu muzycznym dziewiętnastowiecznego Gdańska 261 MIECZYSŁAW ABRAMOWICZ Teatr żydowski w Gdańsku i jego aktorzy 277 ADAM SZARSZEWSKI August (Aron) Simon Hirsch (1817-1894) i Izaak Landau (1884-1947) 301 MARION BRAND Gdański poeta i dziennikarz Erich Ruschkewitz (1904-1941?) 313
SEWERYNA KONIECZNA Adolf Wallenberg (1862-1949) i Aniela Gelbard/Zofia Majewska (1907-1997) wybitni gdańscy neurolodzy żydowskiego pochodzenia 337 MIŁOSŁAWA BORZYSZKOWSKA-SZEWCZYK Franka Meislera tory i meandry życia. Z Danzig do Gdańska 349 O autorach 368 Bibliografia 375 Spis ilustracji 412 O
BIBLIOGRAFIA ŹRÓDŁA ARCHIWALNE Archiwum Akt Nowych w Warszawie AAN, Akta Ministerstwa Administracji Publicznej, 1098. Archiwum Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego AAMG, 4696/566, Akta osobowe prof. Zofii Majewskiej, Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej, oddział w Gdańsku AIPNG, 003/187, t. 4. AIPNG, OI4A/A/260. Archiwum Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji Archiwum Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, Zespół Mini sterstwa Administracji Publicznej, t. 291, Protokół kontroli działalności Żydowskiej Kongregacji Wyznaniowej w Gdańsku z 8 maja 1948, k. 3-4. Archiwum Muzeum Narodowego w Gdańsku Arch. MNG, mng/a/i/i, Inventarium des Stadtmuseums zu Danzig, Werthta xe vom 31 Maerz 1887. Arch. MNG, mng/a/vii/i, Ausgeliehene Gemälde J933֊i944· Archiwum Państwowe w Gdańsku APG, Akta urzędu prezydującego burmistrza, 300, 1/153; З00՝ ։/234i 300 1/278; 300,1/340. APG, Akta burgrabiego królewskiego, 300,3/183. APG, Akta urzędu wiceprezydującego burmistrza, 300, 5/885. APG, Akta Urzędu Sędziego, 300, 6/162; 300, 6/164; 300 6/200. APG, Akta Recesy Ordynków, 300,10/34; 300, ю/60; 300,10/62; 300,10/83. APG, Akta Kamlarii, 300,12/98; 300, 27/145; 300,12/100; 300,12/119. APG, Verzeichnis der Juden Geleitt. Anno 1589, am 17 Marty angefangen, 300,12/312. APG, Missiva, 300, 27/145. APG, Księgi gruntowe, 300, 32/89. APG, Okres napoleoński 1806-1814,300, 92/197; 300, 92/406.
APG, Edykty i rozporządzenia (1422-1793,1807-1814), 300, 93/44. APG, Akta kościoła św. Jana w Gdańsku, 352/48. APG, Akta kościoła nmp w Gdańsku, 354/317; 354/322. APG, Urząd Meldunkowy w Elblągu 1812-1900, 372/745. APG, Prezydium Policji w Gdańsku, kartoteka policji, 14/7371. APG, Akta Policji Budowlanej, 15/3054; 15/3055; 15/3248; 15/3523; 4/354· APG, Senat Wolnego Miasta Gdańska, 260/4Ó1. APG, Odpisy sądowe księgi chrztów kościoła Mariackiego, 1461/14, s. 19. APG, Urząd Stanu Cywilnego w Rokocinie 1847-1914, 2078/66. APG, Akta miasta Gdańska, rękopisy nieurzędowe („Bibliotheca Archivi”), APG, 300, R/Aa 14; 300, R/Bb, 52; 300, R/Cc, 44; 300, R/F, k. 19b, к. 27b-28b; 7ob֊7i, 79b-8o, 177, 99b-ioo, 181; 300, R/F, 20а; 300, R/Mm, 4, k. 15, 494; APG, 300, R/L, 1; 300, R/Ll, 96 (Ch.F. Wutstrack, Historisch-topographisch-statistische Nachrichten von der Königlich West-Preußischen See- und Handels-Stadt Danzig [1807]); 300, R/Pp, 85; 300, R/Vv 130. APG, Zespół Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku (pwrn), t. 1079; 3826. APG, Zespół Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robot niczej w Gdańsku (kw pzpr), t. 234; 235; 236; 661; 959. Archiwum Podręczne Referatu Wyznań, Wydziału Spraw Obywatelskich, Urzędu Wojewódzkiego w Gdańsku Teczka (bez sygn.) ze szczątkowymi materiałami dotyczącymi żydowskich instytucji religijnych w województwie gdańskim z lat 1945-1997, Pismo Wojewódzkiego Żydowskiego Zrzeszenia religijnego w Gdańsku z 15 lutego 1946. Archiwum Podręczne Wydziału Spraw Obywatelskich Urzędu Woje wódzkiego w Gdańsku Teczka (bez sygn.) zawierająca
szczątkową dokumentację na temat żydow skich instytucji religijnych w Gdańsku z lat 1945-1997. Archiwum Zarządu Dróg i Zieleni w Gdańsku Centralne Księgi Zmarłych, t. 6, poz. 2798; poz. 3000; t. 7, poz. 3898; poz. 4193; poz. 4589; poz. 6311; t. 9, poz. 7509; 1.10, poz. 10174. Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego ażih, Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Żydów w Polsce (tskż), t. 33; 73a; 114.
AŻIH, Centralny Komitet Żydów Polskich, WEis, t. 52; 54; 55. Central Archives for the History of the Jewish People w Jerozolimie Da 233; 1195; 1376; 1606; 1608; 1611; 1628; 1631; 1638. Geheimes Staatsarchiv Preußischer Kulturbesitz w Berlinie I. ha, Rep. 77, Tit. 30, Nr. 5, Bd. 3. и. ha, Abt. 9, Tit. Lxvii, Sekt. 1, Nr. π; Nr. 12. Narodowy Instytut Dziedzictwa, oddział w Gdańsku Grochowski St., Olszewska-Hellman G., Grochowska Z., Gdańsk-Chełm. Cmentarz żydowski. Studium rewaloryzacji, Gdańsk 1988, mps. Labenz J., Gdańskie cmentarze, Studium historyczno-konserwatorskie, Gdańsk 1999, mps. Labenz J., Rekowska D., Ewidencja cmentarzy gdańskich. Gdańsk-Wrzeszcz. Cmentarz żydowski, Gdańsku 1982, mps. Sąd Rejonowy w Gdańsku, Archiwum Wydziału Ksiąg Wieczystych Wykaz właścicieli gruntów, sporządzony i przetłumaczony z języka nie mieckiego w latach 1961-1965. Universitätsarchiv Greifswald Personalakten der wissenschaftlichen Angestellten und Beamten, Signatur 51, Theodor Hirsch (1865-1881), Bd. 1-3. ŹRÓDŁA DRUKOWANE jç. Jahresversammlung des Hansischen Geschichtsvereins und35. Jahresversammlung des Vereinsfür niederdeutsche Sprachforschung in Danzig am ij. und 18. Mai տօ. Anwesenheits-Liste, pan Biblioteka Gdańska, Od 24041,40. jo. Geburtstag, „Danziger Zeitung”, Nr. 14, Morgen-Ausgabe z 10 stycznia 1900, s. 2-3. 80. Geburtstag, „Danziger Zeitung”, Nr. 12 z 8 stycznia 1910, s. 1-2. „Allgemeine Zeitung des Judenthums. Ein unpartheiisches Organ für alles jüdische Interesse in Betreff von Politik, Religion, Literatur, Geschichte, Sprachkunde und Belletristik”, Nr. 19 z 7 maja 1855;
Nr. 23 z 4 czerwca 1878 Allgemeiner Wohnungs-Anzeiger von Danzig und dessen Vorstädten, [Danzig] 1849. Allgemeiner Wohnungs-Anzeigerfür Danzig und dessen Vorstädte, Danzig 1854. Ausfahrten des Kaiserpaares, „Danziger Neueste Nachrichten”, Nr. 217 z 16 września 1901, s. 2.
Anhang zu der den 23 Junii 1752 pubìicierten Verordnung wegen der Juden-Geleite aus Schluß sämtlicher Ordnungen publiciret, den 25 April 1763, pan Biblioteka Gdańska, Od 5712 adl. 63 80. Baumann В., Die Kultur der DanzigerJuden am Scheidewege, „Danziger Echo”, Nr. 7 z 22 lutego 1936, s. 6; Nr. 8 z 29 lutego 1936, s. 4. Besuch der Kaiserin in Danzig, „Danziger Zeitung”, Nr. 345, Morgen-Ausgabe z 2Ó lipea 1903, s. 3. Bleicher H., Einkommens- und Wohlstandsverhältnisse, „Statistisches Jahrbuch deutscher Städte”, Jg. 6,1897, s. 319—33Ó. Bleicher H., Einkommens- und Wohlstandsverhältnisse, „Statistisches Jahrbuch deutscher Städte”, Jg. 9,1901, s. 189-208. Caspar Weinreich's Danziger Chronik. Ein Beitrag zur Geschichte Danzigs, der Lande Preussen und Polen, des Hansehundes und der Nordischen Reiche, hg. und erläutert von Th. Hirsch u. J.A. Vossberg, Berlin 1855. Cramer D., Der verstockte Juck Das ist kurtze und deutliche Fürstellung des verstockten Unglaubens und verzweiffelten Ende des im verwichenden Jahr den 7. Septembr. wegen grausamer verübten Mordthat, allhie hingerichteten Juden Jacob Markowitz; In welcher der Verlauf mit ihm von mir gehaltner Conferentz. entdecket. Anfangs in ordentlicher Vesper-Predigt zur Heil. Dreyfeltigkeit den 16. Trinitatisitzo aber umbständlicher abgefasset, vndmit. Relation seines schröcklichen Mords und erfolgter Execution, Dantzig 1664. Cuny G., Die Gieldzinskiche Sammlung, „Danziger Neueste Nachrichten”, Nr. 273-275 z 19, 21 і շշ listopada 1912, s. 3. Danzig und die Gieldzinskiche Auktion, „Danziger Zeitung”, Nr. 576, Morgen- -Ausgabe z 8
grudnia 1912, Jg. 55, s. 2. „Danziger Courier”, Nr. 221 z 16 września 1887, s. 2-3; Nr. 294 z 10 grudnia 1887, s. 2-3. „Danziger Dampfboot”, Nr. 129 z 28 października 1837, s. 791; Nr. 237 z 10 października t850, s. 3050; Nr. 10 z 12 stycznia 1856, s. 39; Nr. 18 z 22 stycznia 1856, s. 71; Nr. 264 z 10 listopada 1856, s. 1066. Danziger Diele in Langen Markt Ąg, „Danziger Neueste Nachrichten”, Nr. 296 z 18 grudnia 1901, s. 2. „Danziger Intelligenzblatt”; Nr. 249 z 24 października 1837, s. 2157; Nr. 50 z 2Ó lutego 1855, s. 428; Nr. 54 z 5 marca 1855, s. 462; Nr. 93 z 21 kwietnia i855 s. 873. „Danziger Neueste Nachrichten”, Nr. 216 z 14 września 1929. „Danziger Rundfunk”, Nr. 18 z 28 kwietnia 1929, s. 6; Nr. 21 z 29 maja 1929, s. 6. „Danziger Rundschau”, Nr. 5 z 2 lutego 1925.
„Danziger Vorposten”, Nr. 64 z 16 marca 1939. „Danziger Zeitung”, Nr. 409 z 28 września 1859, s. 2; Nr. 8939, Morgen-Aus gabe z 2Ó stycznia 1875, s. 1; Nr. 10146, Abend-Ausgabe z 16 stycznia 1877, s. 1; Nr. 11291, Morgen-Ausgabe z 30 listopada 1878, s. 1; Nr. 11973, Morgen-Ausgabe z 15 stycznia 1880, s. 1-2; Nr. 13107, Abend-Ausgabe z 19 listopada 1881, s. 1; Nr. 13675, Abend-Ausgabe z 24 paździer nika 1882, s. 1; Nr. 13770, Morgen-Ausgabe z 19 grudnia 1882, s. 1; Nr. 15476, Abend-Ausgabe z 6 października 1885, s. 1-2; Nr. 16379, Abend-Ausgabe z 28 marca 1887, s. 2; Nr. 16664, Morgen-Ausgabe z 16 września 1887, s. 1-2; Nr. 16808, Morgen-Ausgabe z 9 grudnia 1887, s. 2; Nr. 19941, Abend-Ausgabe z 24 stycznia 1893, s. 1; Nr. 20608, Abend-Ausgabe z 26 lutego 1894, s. 2; Nr. 21046, Abend-Ausgabe z 13 listopada 1894, s. 2; Nr. 21150, Abend-Ausgabe z 17 stycznia 1895, s. 2; Nr. 242, Abend-Ausgabe z 27 maja 1910, s. 2; Nr. 246, Abend-Aus gabe z 30 maja 1910, s. 2 і 4; Nr. 247, Morgen-Ausgabe z 31 maja 1910, s. 4; Nr. 248, Abend-Ausgabe z 31 maja 1910, s. 2 oraz Zweites Blatt s. 3; Nr. 256 z 4 czerwca 1910, Abend-Ausgabe, Zweites Blatt, s. 4; Nr. 115, Abend-Ausgabe z 8 marca 1912, s. 2; Nr. 567, Abend-Ausgabe z 3 grudnia 1912, s. 2; Nr. 60, Abend-Ausgabe z 5 lutego 1915, s. 2 і 4. Das Ende der Großen Synagoge, „Jüdisches Gemeindeblatt”, Nr. 30 z 14 kwiet nia 1939. Das Messiasspiel, „Jüdisches Gemeindeblatt”, Nr. 4 z 15 października 1934, s. 49-50. Der Kaiser in Danzig, „Danziger Zeitung”, Nr. 354, Abend-Ausgabe z 31 lipea 1905, s. 1. Die Einweihung der Synagoge der Weinberger
Gemeinde, „Danziger Dampfboot”, Nr. 116 z 26 września 1845, dodatek „Schaluppe zum Dampfboot”. Die Gieldzinskiche Sammlung, „Danziger Neueste Nachrichten”, Nr. 216 z 14 września, s. 3. Die Stadt Danzig und die Gieldzinskiche Sammlung, „Danziger Neueste Nachrichten”, Nr. 290 z 10 grudnia 1912, s. 3. „Dziennik Bałtycki”, որ 6 z 9 stycznia 1946; որ ւ8շ z 6 sierpnia 1999! nr 185 z 10 sierpnia 1999; որ 292 z 24 października 1996; որ 294 z 26-27 paź dziernika 1996; որ շ8օ z 30 listopada - 1 grudnia 1996. E.L. [Erwin Lichtenstein], „Der Dybuk” in der Aufführung desJüdischen Theaters in Danzig, „Jüdisches Gemeindeblatt”, 1935, Nr. 17, s. 180. Еврейскій театръ въ Данцигѣ, „Вѣстникь Русской Колоніи Данцига”, որ 14 z 15 sierpnia 1929, s. 5.
Eine Schülerin Robert Schumanns. Nannette Falk erzählt, „Danziger Zeitung”, Nr. 475 z 15 października 192z, s. 5. Elfter Tagfür Denkmalpflege. Danzig, 2ç. undjo. September íçno. Stenographischer Bericht, Berlin [1911]. Fabiani-Madeyska I., Odwiedziny Gdańska w XIX wieku, Gdańsk 1957. Festschriftfür die XVII. Westpreußische Provinzial-Lehrerversammlung zu Danzig 5. 6.7. Oktober 1Ģ03, Danzig 1903. „Fołks-Sztyme”, որ 70 z 7 maja 1968; որ 50 z 14 grudnia 1985; որ 5 z 29 stycznia 1988; nr n z 11 marca 1988; որ 19 z 28 czerwca 1991; որ 39 z 23 września 1988; որ 32 z 27 grudnia 1991. Fuchs C., Andachts-Liederfür Tempel und Hausfür den Gemeinde- oder Sologesang oder gemischten Chor, mit Begleitung von Orgel, Harmonium oder Clavier, componirt von Prof. Dr. Carl Fuchs, Organist der Neuen Synagoge zu Danzig, Danzig [1905], pan Biblioteka Gdańska, Ее 1903 8o. FünfunddreißigsterJahresbericht, „Hansische Geschichtsblätter” Bd. 12,1906, s. 3-18. „Gazeta Wyborcza. Gazeta Morska”, որ 8 z π stycznia 1999. Gieldzinskis Nachlass, „Danziger Zeitung”, Nr. 254, Abend-Ausgabe z 3 czerwca 1910, s. 2. Jakob Wajslic im Kulturbund, „Jüdisches Gemeindeblatt”, Nr. 12 z 15 lutego 1935, s. 128. Inwentarz aktów sejmikowych Prus Królewskich ióoo-ijóą, wyd. К. Górski, Toruń 1950 (Fontes tnt, t. 34). Inwentarz dóbr stołowych biskupstwa włocławskiego z roku 1582, wyd. L. Zytkowicz, Toruń 1953 (Fontes tnt, t. 37). Inwentarz dóbr stołowych biskupstwa włocławskiego z xvii w., wyd. L. Zytkowicz, Toruń 1957 (Fontes TNT, t. 38). Jahres-Bericht des Stadtverordneten-Vorstehers für îçio, Danzig [1910]. Jahres-Bericht
des Stadtverordneten-Vorstehersfür ipij, Danzig [1917]. „Jüdisches Gemeindeblatt”, Nr. 7 z marca 1933, s. 57. L. Gieldzinski’s Kunstgewerblische Sammlung, „Danziger Zeitung”, Nr. 15816, Morgen-Ausgabe z 28 kwietnia 1886, s. 2. L. Gieldzinskis Begräbnis, „Danziger Zeitung”, Nr. 250, Abend-Ausgabe z 1 czerwca 1910, s. 2. Lesser Gieldzinski, „Danziger Zeitung”, Nr. 240, Abend-Ausgabe z 26 maja 1910, s. 2. Löschin G., Verfahren des Danziger Schöppengerichtes bei Kriminalprozessen, [w:] Beiträge zur Geschichte Danzigs und seiner Umgebung, H. 3, Danzig 1837, s. 55-77.
Lustracja województw Prus Królewskich 1765, t. 4: Indeksy, oprać. J. Dygdała, Toruń 2015. Kaisertage in Danzig, „Danziger Zeitung”, Nr. 433, Abend-Ausgabe z 16 wrze śnia 1901, s. 2. Kölner Inventar, Bd. к 1531-1571, bearb. von К. Höhlbaum, Leipzig 1896 (Inventare Hansischer Archive des sechszehnten Jahrhunderts, Bd. 1); Bd. 2: 1572-1591, bearb. von K. Höhlbaum, Leipzig 1903 (Inventare Hansischer Archive des sechzehnten Jahrhunderts, Bd. 2). Konopnicka M., Mendel Gdański. Obrazek, „Przegląd Literacki”, 1890, dodatek do „Kraju”, 1890, nr 16-19. Konopnicka Μ., Na drodze. Nowele i obrazki, Kraków 1893. Li. (E. Lichtenstein), Jüdisches Theater in Danzig, „Central-Verein Zeitung” (Berlin), Nr. 11 z 17 marca 1938, s. 12. Maciejewski T., Zbiory wilkierzy w miastach państwa zakonnego do Щ5Г. і Pms Królewskich lokowanych na prawie chełmińskim, Gdańsk 1989. Nanette Falk-Auerbach bei Rossini. Ein Pariser Musikbrief aus dem Jahre 1855, „Jüdisches Gemeindeblatt”, Nr. 20 z 15 czerwca 1935, s. 202. „Nasz Głos”, որ ю z ю marca 1963; որ 5 z 4 lutego 1967. Neu-revidirte Willkiihr der Stadt Danzig, aus Schluß Sämtlicher Ordnungen pubikin Anno 1761, Danzig 1783. „Neue Wogen der Zeit”, Nr. 60 z 20 maja 1854, s. 470-471; Nr. 62 z 27 maja 1854, s. 488; Nr. 137 z 17 listopada 1855, s. 1072-1073; Nr. 138 z 20 listo pada 1855, s· 1079t Nr. 135 z 13 listopada 1856, s. 1050-1051; Nr. 115 z 29 września 1859, s. 899-900; Nr. 11 z 26 stycznia 1875, s. 97. Neues Adreßbuch für Danzig und seine Vororte 1898, Danzig 1898. Neues Holzgetäfei im Artushof, „Danziger Zeitung”, Nr. 19461, Abend-Ausgabe z 12
kwietnia 1892, s. 1 Neun unddreißigsterJahresbericht des Hansischen Geschichtsvereins erstattet vom Vorstande in der Versammlung zu Danzig am 17. Mai 1910, „Hansische Geschichtsblätter”, Bd. ιό, 1910, s. 659-664. Oberrealschule zu St. Petri und Pauli in Danzig. Bericht über das Schuljahr 1906/1907, Danzig 1907 (Programm, Nr. 51). Oberrealschule zu St. Petri und Pauli in Danzig. Bericht über das Schuljahr куц/15, Danzig 1915 (Programm, Nr. 58). Paul Simson, „Danziger Zeitung”, Nr. 9 z 6 stycznia 1917. „Preussische Statistik”, 1864, H. 5; 1869, H. 16; 1885, H. 76. Programmfår das gesellige Beisammensein der Mitglieder der vier Danziger Banken im Artushofe zu Danzig am 29. Oktober 1898, [Danzig 1898].
Programm für das gesellige Beisammensein der Mitglieder der vier Danziger Banken im Artushofe zu Danzig am 9. December 1899, [Danzig 1899]. Programm für das gesellige Beisammensein der Mitglieder der vier Danziger Banken im Artushofe zu Danzig am 16. November 1901, [Danzig 1901]. Programm für das gesellige Beisammensein der Mitglieder der vier Danziger Banken im Artushofe zu Danzig am 19. Oktober 1907, [Danzig 1907]. Protokoll der Stadtverordnetenversammlung, 1910, Sitzung 26 z 29 grudnia 1910. Protokoll der Stadtverordnetenversammlung, 1911, Sitzung 1 z 3 stycznia 1911. Protokoll der Stadtverordnetenversammlung, 1916, Sitzung 1 z 11 stycznia 1916. Protokoll der Stadtverordnetenversammlung, 1916, Sitzung 18 z 19 grudnia 1916. „Przegląd Tygodniowy”, որ 23 z 9 czerwca 1999. Przybyszewski S., Mein Freund Richard Dehmel, „Danziger Volksstimme”, Nr. 158 z 9 lipea 1928 (przedruk z warszawskiego pisma „Pologne Littéraire”). Realschule zu St. Petri und Pauli in Danzig (in der Entwicklung zur Oberrealschule). 382 Bericht über das Schuljahr 1900/1901, Danzig 1901 (Programm, Nr. 44). Relacje Jerzego Wojny-Okołowa, przedstawiciela Rzeczpospolitej w Królewcu w latach 1792-1794, wyd. J. Wijaczka, Toruń 1999. Rudolf Soslawski in Danzig, „Jüdisches Gemeindeblatt”, Nr. 14 z 1935, s. 151. Ruschkewitz E., „undzum dritten!“ Gefundene Sachen werden versteigert, „Dan ziger Volksstimme”, Nr. 276 z 24 listopada 1928. Ruschkewitz E., Adlers Brauhaus bis Leichenhaus, Danzig 1929. Ruschkewitz E., Auf dem Sprungbrett der Hoffnung. Bilder vom Heuerbüro, „Danziger Volksstimme”, Nr. 177 z 31 lipea 1928.
Ruschkewitz E., Ausziehen! Achtung! Aufnahme! Diskrete Fragen an einen Filmregisseur, „Danziger Volksstimme”, Nr. 168 z 20 lipea 1928. Ruschkewitz E., Das Herz des Herbstes, „Danziger Volksstimme”, Nr. 44 z 21 lutego 1925. Ruschkewitz E., Die Anleihe, „Danziger Volksstimme”, Nr. 46 z 24 lutego 1925. Ruschkewitz E., Die Rotortur, „Danziger Volksstimme”, Nr. 21 z 26 stycznia 1925- Ruschkewitz E., Jüdischer Friedhof Königshöhe, „Jüdisches Gemeindeblatt” z 1 maja 1934. Ruschkewitz E., Pamięci Stanisława Przybyszewskiego, „Rocznik Gdański”, t. 12, 1939, s. 223-231. Ruschkewitz E., Stanisław Przybyszewski, „Danziger Rundschau”, Nr. 15 z 11 kwietnia 1925.
Ruschkewitz E., Stunden mit Przybyszewski, „Pologne Littéraire”, որ շօ z 15 maja 1928, s. 4. Ruschkewitz E., Versensporn 2j. Edition Poesie schmeckt gut, hg. von T. Riebe, Jena 2017. Ruschkewitz E., Wir und die Welt, „Danziger Volksstimme”, Nr. 147 z 27 czerwca 1925· Ruschkewitz E., Zeitgedicht in Dur, „Das Tage-Buch”, Jg. 4,1923, Nr. 36, s. 1271. Ruschkewitz E., Zirkuswagen, „Simplicissimus”, Jg. 35, 1930, Nr. 10, s. 118. Sambursky D., Jüdische Musik. Eine Umschau. „Jüdisches Gemeindeblatt”, Nr. 3 z listopada 1929, s. 23-24. Sammlungjüdischer Kunstgegenstände der Synagogengemeinde zu Danzig, Danzig 19ՅՅ· Schopenhauer J., Gdańskie wspomnienia młodości, tłum. T. Kruszyński, Gdańsk 2010 (wyd. 2). Schweize K.R., Der Fischer (Frei nach Goethe), „Danziger Rundschau”, Nr. 7 z 16 lutego 1925. Schweize K.R., Gruß an Danzig aus dem D-Zug, „Danziger Rundschau”, Nr. 9 z 2 marca 1925. Scriptores rerum prussicomm. Die Geschichtsquellen der Preussischen Vorzeit bis zum Untergange der Ordensherrschaft, Bd. I-V, hg. von T. Hirsch, M. Toeppen, E. Strehlke, Leipzig 1861-1874. Stadtverordneten-Sitzung vom rj. Oktober, „Danziger Neueste Nachrichten”, Nr. 245 z 18 października 1911. Der städtische Erwerb aus der Gieldzinski Sammlung, „Danziger Neueste Nachrichten”, Nr. 293 z 13 grudnia 1912, s. 3. Stały teatr żydowski w Gdańsku, „Nasz Przegląd”, nr 294 z 26 października 1926, s. 4. Stanislaus Przybyszewski, „Danziger Volksstimme”, Nr. 275 z 24 listopada 1927. „Statistik des Deutschen Reichs. Neue Folge”, Bd. 207,1910. Statistisch-topographischesAdreß-Handbuch von Reg.-Bez. Danzig, [Danzig]
1858. Tuwim J., An den Mann der Straße!, „Vossische Zeitung”, Nr. 263, Beilage, Das Unterhaltungsblatt z 9 listopada 1929. Urkunden undActenstücke zur Geschichte des Kurfürsten Friedrich Wilhelm, Bd. 9: Politische Verhandlungen; Bd. 6, hg. von T. Hirsch, Berlin 1879. Verzeichniß der Grundstücke in der Stadt. zusammengestellt nach den neuen und alten Servis-Nummern., Danzig, im September 1854, [Danzig 1856]. Verzeichniß der Mitglieder des Danziger Allgemeinen Gewerbe-Vereins für das Verwaltungsjahr 1882-1883, Danzig 1883. 383
Wem gehören Danzigs Festungswerke, „Danziger Neueste Nachrichten”, Nr. 283 z 2 grudnia 1911. „Wieczór Trójmiasta”, z 29 listopada 1998. Zum Kaiserbesiich, „Danziger Neueste Nachrichten”, Nr. 177 z 31 lipea 1905, s. 3. OPRACOWANIA: Abramowicz M., Bowiem jak śmierć potężna jest pamięć, Gdańsk 2013. Abramowicz M., Giełdziński i jego kolekcja, „30 Dni”, 2006, nr 3, s. 52-59. Abramowicz M., Idiszeszkejnimfun Langfur (Żydowscy sąsiedziz Wrzeszcza), [w:] Wędrówki po Wrzeszczu, red. K. i J. Szczepańscy, Gdańsk 2011, s. 204-206. Abramowicz M„ Każdy przyniósł, co miał najlepszego, Gdańsk 2005. Abramowicz M., Max Baumann - notariusz z Gdańska, „30 Dni”, 2000, nr 6, s· 34-43· Abramowicz M., Reise ins Leben. Kindertransporte aus Danzig /939, [w:] Danziger Identitäten. Eine mitteleuropäische Debatte, red. B. Kerski, Potsdam 2011, s. 97-113. Abramowicz M., Teatr żydowski w Gdańsku, „30 Dni”, 2001, nr 6, s. 46-53. Abramowicz M., Teatr żydowski w Wolnym Mieście Gdańsku (1934-1938), [w:] Teatr żydowski w Polsce. Materiały z Międzynarodowej Konferencji Naukowej, Warszawa, 18-21 października 1993 roku, pod red. A. Kuligowskiej-Korzeniewskiej, M. Leyko, Łódź 1998, s. 243-260. Abramowicz M., Teatr żydowski w Wolnym Mieście Gdańsku, „Midrasz. Pismo żydowskie”, 2004, nr 7-8. Abramowicz M.,Zu Max Baumann und der Aufführungsgeschichte seines Stückes Glückei von Hameln fordert Gerechtigkeit, [w:] Grenzüberschreitungen. Deutsche, Polen undJuden zwischen den Kulturen (1918-1939), red. M. Brandt, München 2006, s. 239-259 (Colloquia Baltica, Bd. 6). Aschkewitz M., Zur Geschichte der Juden in
Westpreussen, Marburg/Lahn 1967 (Wissenschaftliche Beiträge zur Geschichte und Landeskunde Ost-Mitteleuropas, Nr. 81). Assmann J., Pamięć kulturowa. Pismo, zapamiętywanie i polityczna tożsamość w cywilizacjach starożytnych, tłum. A. Kryczyńska-Pham, Warszawa 2008. Autobiografia, red. M. Czermińska, Gdańsk 2009. Baer M., Das К. Staatsarchiv zu Danzig, seine Begründung, seine Einrichtungen und seine Bestände, Leipzig 1912. Bahr E., Hirsch, Theodor, [w:] Altpreußische Biographie, Bd. 3, hg. von K. For streuter, F. Gause, Marburg/Lahn 1975, s. 956.
Bahr E., Simson, Paul, [w:] Altpreußische Biographie, Bd. 2, hg. von Ch. Krollmann, fortges. von К. Forstreuter, F. Gause, Marburg/Lahn 1967, s. 67S. Bär M., Die Besitznahme der Stadt Danzig und ihrer Festungswerke durch Preußen, Danzig [1912]. Barkai A., Jüdische Minderheit und Industrialisierung. Demographie, Berufe und Einkommen derJuden in Westdeutschland 1850-1914, Tübingen 1988. Barrett F.A., August Hirsch: as critic of, and contributor to, geographical medicine and medical geography, „Medicai History”, 2000, nr 20, s. 98-117. Barylewska-Szymańska E., Gdańskie і Iubeckie stowarzyszenia na rzecz ochrony zabytków w XIX i początkach XX wieku, [w:] Studia z historii sztuki i kultury Gdańska i Europy Północnej. Prace poświęcone pamięci Doktor Katarzyny Cieślak. Materiały z sesji naukowej, Gdańsk 2000, red. J. Friedrich, E. Kizik, Gdańsk 2003, s. 395-416. Barylewska-Szymańska E., Życie codzienne w okresie Wolnego Miasta Gdańska. Wybrane zagadnienia, [w:] Napoleon i Gdańsk. Pierwsze Wolne Miasto Gdańsk i8o]-i8ig/ą. Materiały z sympozjum i wystawy Muzeum Historycz nego Miasta Gdańska w 200. rocznicę utworzenia Wolnego Miasta Gdańska, Gdańsk 20 lipea - jo grudnia 200J, red. T. Stegner, Gdańsk 2008 (Res Gedanenses. Studia i materiały Muzeum Historycznego Miasta Gdańska, t. 2), s. 93-95. BaszanowskiJ., Przemiany demograficzne w Gdańsku w latach 1601-1846 w świetle tabel ruchu naturalnego, Gdańsk 1995. Berendt G., Inwigilacja społeczności żydowskiej województwa gdańskiego przez Służbę Bezpieczeństwa po 1962 roku, [w:] Społeczność żydowska w PRL przed kampanią antysemicką lat
1969-1968 i po niej, red. G. Berendt, Warszawa 2009, s. 180-191. Berendt G., Świeckie i religijne organizacje żydowskie społeczności żydowskiej w województwie gdańskim w okresie powojennym, [w:] W starej i nowej ojczyźnie. Mniejszości narodowe w Gdańsku po π wojnie światowej, red. I. Hałagida, Gdańsk 1997, s. 84-100. Berendt G., Żydowskie instytucje religijne i religijność Żydów w województwie gdańskim w latach 1945-1996, [w:] Nierzymskokatolickie Kościoły i grupy wyznaniowe w Gdańsku w latach 1945-1995 oraz ich wkład w rozwój regionu gdańskiego, red. W. Pałubicki, H. Cyrzan, Gdańsk-Koszalin 1998, s. 21-37. Berendt G., Żydzi na gdańskim rozdrożu 1945-1950, Gdańsk 2000. Berendt G., Żydzi na terenie Wolnego Miasta Gdańska w latach 1920-1945. Działalność kulturalna, polityczna i socjalna, Gdańsk 1997. 385
Berg N., Luftmenschen. Zur Geschichte einer Metapher, Vorwort D. Diner, Göttingen 2008 (Essays zur jüdischen Geschichte und Kultur, hg. von D. Diner, Bd. 3). Bergman E., Nurt mauretański w architekturze synagog Europy Srodkowo-Wschodniej w XIX i na poczqtku XX wieku, Warszawa 2004. Berhardt K., Stil - Raum - Ordnung. Architekturlehre in Danzig 1904-1945, Berlin 2015. Berlin und die Antike. Architektur. Kunstgewerbe. Malerei. Skulptur. Theater und Wissenschaft vom 16 Jh. bis heute, hg. von W. Arenhoovel, Katalog und Aufsätze zur Ausstellung, Bd. 1-2, Berlin 1979. Bielak J., Wielka Synagoga gdańska An der Reitbahn 11/15 wiatach 188J-1959, [w:] Studia z historii sztuki i kultury Gdańska i Europy Północnej. Prace poświęcone pamięci Doktor Katarzyny Cieślak. Materiały z sesji naukowej, Gdańsk 2000, red. J. Friedrich, E. Kizik, Gdańsk 2003, s. 417-437. Biernat Cz., Archiwum Państwowe w Gdańsku. Przewodnik po zasobie do 1945 r, Warszawa-Łódź 1992. Biskup M., Max Toeppen - badacz historiografii, miast i wydawca źródeł pru skich, [w:] Dzieje historiografii Prus Wschodnich i Zachodnich do 1920 roku. Kierunki, ośrodki, najwybitniejsi przedstawiciele. Materiały sesji w Toruniu 15-16IV1988 r., red. J. Serczyk, A. Tomczak, Toruń 1989, s. 73-98. Biskup M., Omówienie źródeł i stanu badań, [w:] Historia Gdańska, 1.1: do roku 1454, red. E. Cieślak, Gdańsk 1978, s. 638-642. Biskup M., Rola zakonu krzyżackiego w wiekach ХНІ-XVI, [w:] Stosunki połsko-niemieckie w historiografii. Studia z dziejów historiografii polskiej i niemieckiej, cz. 1, red.J. Krasuski, G. Labuda, A.W. Walczak, Poznań 1974
(Studium Niemcoznawcze Instytutu Zachodniego, nr 25), s. 327-361. Bogucka M., Handel zagraniczny Gdańska w pierwszej połowie xvii wieku, Wrocław 1970. Bogucka M., Kupcy żydowscy w Gdańsku w pierwszej połowie xvii wieku, „Przegląd Historyczny”, t. 80,1989, nr 4, s. 791-799. Bojarska K., Solarska M., Przeciw-pamięć, [w:] Modi memorandi. Leksykon kultury pamięci, red. M. Saryusz-Wolska, R. Traba, współp. J. Kalicka, Warszawa 2014, s. 396-403. Borwicz M., Spod szubienicy w teren, Paryż 1970. Borzyszkowska-Szewczyk M., Jüdische Gedächtnistopographien im Grenzraum. Autobiographik nach 1945 von Autoren jüdischer Herkunft aus dem Pommern land (Pommerellen und Hinterpommern), Gdańsk 2019.
Borzyszkowska-Szewczyk M., Odsłonięcie tablicy upamiętniającej Franka Meislera, „Pomerania”, 2018, nr 9, s. 42-43. Borzyszkowska-Szewczyk M„ Zakleszczony pomiędzy Wschodem iZachodem? Tożsamościowe sploty Franka Meislera, „Autobiografia. Literatura. Kultur. Media” [w druku], Borzyszkowski J., Giełdziński Lesser Leon, [w:] Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. 2, red. St. Gierszewski, Gdańsk 1994, s. 47. Böckmann Wilhelm, [w:] Saur Allgemeines Künstlerlexikon. Die Bildenden Künstler aller Zeiten und Völker, Bd. 12, München-Leipzig 1996, s. 116-117. Brämer A., Der lange Weg von der Duldung zur Emanzipation (i6yo-i8ji), [w:] Die Geschichte derJuden in Deutschland, hg. von A. Herzig, C. Rademacher, Hamburg 2007, s. 80-97. Brandt A. von, HundertJahre Hansischer Geschichtsverein. Ein Stück Sozial- und Wissenschaftsgeschichte, „Hansische Geschichtsblätter”, Jg. 88, 1970, Bd. 1, s. 3-67. Brandt M., Der Danziger Dichter und Publizist Erich Ruschkewitz (պօհ-Щ), [w:] Deutsch-jüdische Presse undjüdische Geschichte. Dokumente, Darstellungen, Wechselbeziehungen, hg. von E. Lappin, M. Nage, Bd. 2, Bremen 2008, s. 59-72. Brandt M., Die Danziger Rundschau (íçzg-ipió) in der politischen Landschaft der Freien Stadt Danzig, [w:] Außruch und Krise. Das östliche Europa und die Deutschen nach dem Ersten Weltkrieg, hg. von B. Störtkuhl, J. Stüben, T. Weger, München 2010, s. 607-619. Brandt M., Lebensentscheidung in einer alten Stadt. Richard Huelsenbeck in Danzig ıç2o֊ıç2], [w:] Kleine Literaturen. Ein polnisch-deutsch-nordisches Symposium, Aachen 2010, s. 25-37. Brechenmacher Th., Szulc
M., Neuere deutsch-jüdische Geschichte. Konzepte Narrative - Methoden, Stuttgart 2017. Brocke B. von, Die Institutionalisierung der Medizinhistoriographie im Kontext der Medizin- und Wissenschaftsgeschichte, [w:] Die Institutionalisierung der Medizinhistoriographie: Entwicklungslinien vom ip. ins 20. Jahrhundert, hg. von A. Frewer, V. Roelcke, Stuttgart 2001, s. 187-212. Burchard P., Pamiątki i zabytki kultury żydowskiej w Polsce, Warszawa 1990. Bürgerbuch der Stadt Danzig, bearb. von E. Göritz, Danzig 1914. Cats E., Lesser Gieldzinski (1830-ipio), [w:] Danzig ipjp. Schätze einer zerstörten Gemeinde, Braunschweig 1982, s. 54. Chodowiecki D., Die Reise von Berlin nach Danzig. Das Tagebuch, hg. von W. Geismeier, tłum. C. Keisch, Berlin 1997. 387
Cieślak E., Walki społeczno-polityczne w Gdańsku w drugiej połowie xvii wieku. Interwencja Jana ni Sobieskiego, Gdańsk 1962. Cieślaka E., Konflikty polityczne i społeczne w Gdańsku w połowie xviii w., Sojusz pospólstwa z dworem, Wrocław 1972. Curio C., Verfolgung, Flucht, Rettung. Die Kindertransporte 1938/39 nach Groß britannien, Berlin 2006. Cynke C, Emigracja Żydów z województwa gdańskiego wiatach 1936-1963, Gdańsk 2014, mps (praca magisterska napisana pod kierunkiem G. Berendta w Instytucie Historii Uniwersytetu Gdańskiego). Cuny G., Vorwort, [w:] Sammlung Gieldzinski Danzig, Rudolph Lepke’s Kunst-Auctions-Haus, Berlin 1912, s. 7. Czapiewski P., Profesor Dr. Paweł Simson, „Zapiski Towarzystwa Naukowego w Toruniu”, t. 4, 1917, nr 1, s. 30-32. Czermińska M., Autobiograficzny trójkąt. Świadectwo, v/yznanie i wyzwanie, Kraków 2000. Czyżak B., Starogdański nurt kultury, [w:] Historia Gdańska, t. 4/1:1815-1920, red. E. Cieślak, Sopot 1998, s. 185-239. Darnus R., Der Westpreussische Geschichtsverein in den ersten 25 Jahren seiner Tätigkeit, „Zeitschrift des Westpreussischen Geschichtsvereins”, H. 47, 1904, s. 1-16. Danzig 1939. Schätze einer zerstörten Gemeinde, Braunschweig 1982. Danziger Inventar, bearb. von P. Simson, München-Leipzig 1913 (Inventare hansischer Archive des sechzehnten Jahrhunderts, Bd. 3). Dekanski D. A., Gdańskjako ośrodek niemieckiej nauki historycznej w XIX i pierw szym dwudziestoleciu XX wieku, [w:] Dzieje historiografii Prus Wschodnich i Zachodnich do 1920 roku. Kierunki, ośrodki, najwybitniejsi przedstawiciele. Materiały sesji w Toruniu 15-16 IV1988
r„ red. J. Serczyk, A. Tomczak, Toruń 1989, s. 133-162. Dekanski D.A., Perlbach Max, [w:] Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, red. S. Gierszewski, t. 3, red. Z. Nowak, Gdańsk 1997, s. 407-408. Dekanski D.A., Simson Paul, [w:] Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, red. S. Gierszewski, t. 4, red. Z. Nowak, Gdańsk 1997, s. 218. Dekanski D.A., Toruń i Gdańsk - ośrodki badań nad cystersami Pomorza Gdań skiego i Kujaw okresu średniowiecza, „Nasza Przeszłość”, t. 96, 2001, s. 217-261. Dekanski D.A., Życie i działalność naukowa Paula Simsona w siedemdziesiątą rocznicę śmierci, „Rocznik Gdański”, t. 49,1989, z. 2, s. 159-176.
Die Autobiographie. Zu Form und Geschichte einer literarischen Gattung, hg. von G. Niggl, Darmstadt 1989. Die Kindertransporte 1938/39. Rettung und Integration. Mit Beiträgen von Ilse Aichinger, hg. von W. Benz, C. Curio, A. Hammel, Frankfurt/Main 2003 (Die Zeit des Nationalsozialismus). Dilling-Ostrowska E., Zofia Majewska (190J-199]), „Annales Academiae Medicae Gedanensis”, է. 28,1998։ տ· 291֊3°3· Diner D., Gedächtniszeiten. Uberjüdische und andere Geschichten, München 2003. Domansky W., Alte Danziger Lebensbeschreibungen, Danzig 1923. Domańska H., Żydzi znad gdańskiej zatoki, Warszawa 1997 (Pamięć Europy). Domańska H., Kadisz gdańskich kamieni. Dzieje trójmiejskiej gminy żydowskiej do roku 1943, Warszawa 1994. Domańska H., Kamienne drzewo płaczu. Gminy żydowskie województwa gdańskiego. Ich dzieje i zabytki, Gdańsk 1991. Domańska H., Magiczny Sopot, Gdańsk 2007. Domańska H., Mój dom będzie zwany domem modlitwy, „Kalendarz Żydowski ֊ Almanach”, (5752) 1991-1992. Domańska H., Lifsches L., Żydzi znad gdańskiej zatoki, wyd. 2, Warszawa 2000 (Pamięć Europy). Domańska H., Lifszes L, Żydzi znad gdańskiej zatoki, wyd. 2 poprawione, Warszawa 2002 (Pamięć Europy). Drewniak B., Pomorze Gdańskie i problem tzw. korytarza w historiografii i publi cystyce Polski i Niemiec, [w:] Stosunki polsko-niemieckie w historiografii. Studia z dziejów historiografii polskiej i niemieckiej, cz. 3, red. J. Krasuski, G. Labuda, A.W. Walczak, Poznań 1991 (Studium Niemcoznawcze Instytutu Zachodniego, nr 62), s. 88-173. Dworetzki G., Heimatort Freie Stadt Danzig, Düsseldorf 1986. Dworzaczkowa J.,
Dziejopisarstwo gdańskie do połowy xvi w, Gdańsk 1962. Echt S., Die Geschichte derJuden in Danzig, Leer/Ostfriesland 1972 (Schriften des Nordostdeutschen Kulturwerkes). Echt S., Dzieje Żydów gdańskich, tłum. W. Lygas, red. i opr. ikonograficzne M. Abramowicz, Gdańsk 2012. Effenberger W, Moskovitz R., Deutsche und Juden vor 1939. Stationen und Zeugnisse einer schwierigen Beziehung, Ingelheim am Rhein 2013. EichendorffJ. von, W Gdańsku, [w:] J. von Eichendorff, Poezje. Gedichte. Zżycia nicponia, tłum. A. Lam, Warszawa-Opole 1997, s. 239-240. Elbogen L, Sterling E., Die Geschichte derJuden in Deutschland, Frankfurt/ Main 1988 (Athenäums Taschenbücher, Bd. 111). 389
Elon A., Bez wzajemności. Żydzi - Niemcy 1743-1933, tłum. K. Bratkowskia, A. Geller, Warszawa 2012. Ende Hermann, [w:] Wasmuths Lexikon der Baukunst, Bd. 2, Berlin 1930,5.352. Engel D., Patterns of Anti-Jewish Violence in Poland 1944-1946, „Yad Vashem Studies”, t. 2Ó, 1997, s. 49-50 Entwürfe Preußischer Architekten in Ausland, hg. von H. Hammer-Schenk, Berlin 1992. Ewidencja cmentarzy gdańskich. Gdańsk-Wrzeszcz. Cmentarz żydowski, Gdańsk 1982, mps, zbiory Narodowego Instytutu Dziedzictwa, oddział Gdańsk. Kupfer F., Pinkas gminy żydowskiej we Wrzeszczu (1775-1793), „Biuletyn Żydow 390 skiego Instytutu Historycznego”, t. 22, 1957, s. 26-44. Fabiani-Madeyska I., Odwiedziny Gdańska wXIX wieku, Gdańsk 1957. Fehrs J.H., „., daß sie sich mit StolzJuden nennen”. Die Erziehungjüdischer Kinder in Ost- und Westpreußen im 19. Jahrhundert, [w:] Zur Geschichte und Kultur derJuden in Ost- und Westpreußen, hg. von M. Brocke, M. Heitmann, H. Lordick, Hildesheim - Zürich ֊ New York 2000 (Netiva. Wege deutsch-jüdischer Geschichte und Kultur. Studien des Salomon Ludwig Steinheim-Instituts, Bd. 2), s. 238-280. Forstreuter K., Perlbach Max, [w:] Altpreußische Biographie, Bd. 3, hg. von K. Forstreuter, F. Gause, Marburg/Lahn 1975, s. 1037. Freudenthal M., Katalog der alten jüdischen Kultusgegenstände Gieldzinski-Stiftungin der Neuen Synagoge zu Danzig, Danzig 1904. Freytag H., Paul Simson. Ein Nachruf, „Hansische Geschichtsblätter”, 1917, H. 1, s. 3*֊i2*. Furtak T., Ceny w Gdańsku wiatach 1701-1815, Lwów 1935. Gdańsk-Chełm. Cmentarz żydowski. Studium rewaloryzacji, Gdańsk 1988, mps, zbiory
Narodowego Instytutu Dziedzictwa, oddział Gdańsk. Gdańsk-Wrzeszcz. Cmentarz ewangelicki, ul. Aleja Zwycięstwa, Gdańsk i960, mps, zbiory Narodowego Instytutu Dziedzictwa, oddział Gdańsk. Goeritz E., Finanzen, [w:] Danzig, red. E. Stein, Oldenburg 1914 (Mono graphien deutscher Städte, Bd. 6), s. 87-99. Gesänge zur Einweihung der Synagoge der Mattenbud’ner-Gemeinde in Danzig, Berlin [1838]. Gidai N.T., DieJuden in Deutschland von der Römerzeit bis zur Weimarer Republik, Gütersloh 1988. Gimnazjum Polskie Macierzy Szkolnej w Gdańsku 1922-1939. Księga pamiątkowa, cz. 2, red. K. Sroczyńska-Wyczańska, Wrocław [etc.] 1989 (Seria
Monografii GTN. Wydział i Nauk Społecznych i Humanistycznych, nr 88). Gliński M., Lesser Giełdziński, [w:] Encyklopedia Gdańska, red. B. Śliwiński, Gdańsk 2012, s. 334. Gliński M., Ludzie dziewiętnastowiecznego Gdańska. Informator biograficzny, Gdańsk 1994. Gliński M., Nadburmistrzowie Gdańska wiatach 1814-1920, [w:] Poczet sołtysów, burmistrzów, nadburmistrzów, przewodniczących Miejskiej Rady Narodowej i prezydentów Gdańska od xni do xxi wieku, red. B. Możejko, Gdańsk 2015, s. 295-ՅՅ5· Gliński M., Max Perlbach, [w:] Encyklopedia Gdańska, red. B. Śliwiński, Gdańsk 2012, s. 774-775. Golczewski F., Ostjuden in Deutschland, [w:] Die Geschichte der Juden in Deutschland, hg. von A. Herzig, C. Rademacher, Hamburg 2007, s. 150-169. Grabowski К., Ekshumacje i pochówki w powojennym Gdańsku (1941-1910), [w:] Nekropolie Pomorza, red. J. Borzyszkowski, Gdańsk 2011, s. 347-354· Grabowski K., Problem cmentarzy rzymskokatolickich w Gdańsku wiatach 194S-1948, „Rocznik Gdański”, t. 71-72, 2011-2012, s. 121-127. Grass G., Aus dem Tagebuch einer Schnecke, Darmstadt 1972. Grass G., Z dziennika ślimaka, tłum. S. Błaut, Gdańsk 1991. Groth A., Małe miasta pomorskie wiatach ijp-1806, Słupsk 2009. Grulkowski M., Najstarsze księgi miejskie Głównego Miasta Gdańska z XIV i początku XV wieku. Studium kodykołogiczne, Warszawa 2015. Gruszkowski W., Rozwój przestrzenny, [w:] Historia Gdańska, t. 4/1:1811-1920, red. E. Cieślak, Sopot 1998, s. 250-267. Günther O., Zwei unbekannte altpreußische Willküren, „Zeitschrift des West preußischen Geschichtsvereins”, H. 48,1905, s. 1-53. Hackmann J„ Kopij-Weiß M.,
Nationen in Kontakt und Konflikt. Deutsch-pol nische Beziehungen und Verflechtungen 1806-1918, Darmstadt 2014 (Deutsch-Polnische Geschichte, Bd. 3). Hackmann J., Ostpreußen und Westpreußen in deutscher und polnischer Sicht. Landeshistorie als beziehungsgeschichtliches Problem, Wiesbaden 1996 (Deutsches Historisches Institut Warschau. Quellen und Studien, Bd. 3). Hahn E„ Hahn H.-H., Flucht und Vertreibung, [w:] Deutsche Erinnerungsorte, 1.1, red. E. François, H. Schulze, München 2001. Hammer-Schenk H„ Synagogen in Deutschland: Geschichte einer Baugattung im 19. Und 20. Jahrhundert (1780-1933), Hamburg 1981.
Hejger M., Ludność żydowska na Pomorzu Gdańskim wiatach 1945-1951, „Słupskie Studia Historyczne”, nr 7,1999, s. 137-156. Helsztyński S., Przybyszewski. Opowieść biograficzna, Warszawa 1983. Herzig A., DieJuden in Preussen im 19.Jahrhundert, [w:] Juden in Preußen - Juden in Hamburg, hg. von P. Freimark, Hamburg 1983 (Hamburger Beiträge zur Geschichte der deutschen Juden, Bd. 10), s. 32-58. Hettling M., Politische Bürgerlichkeit. Der Bürger zwischen Individualität und Vergesellschaftung in Deutschland und der Schweiz von i860 bis 1918, Göt tingen 1999. Hettling M., Sozialstruktur und politische Orientierung derjüdischen Bevölkerung im Kaiserreich, [w:] In Breslau zu Hause?Juden in einer mitteleuropäischen Metropole der Neuzeit, red. M. Hettling, A. Reinke, N. Conrads, Hamburg 2003, s. 113-130. Hinrich C., Müller E., Die Corporation der Kaufmannschaft zu Danzig, Danzig 1823-1919. Hirsch T, Aus dem Leben des Danziger Kupferstechers Daniel Chodowiecki, „Neue Preußische Provinzial-Blätter”, Bd. 7,1849, s. 374-388. Hirsch T., Danzig in den Zeiten Gregor und Simon Matterns, Königsberg 1854. Hirsch T., Danzig in den Zeiten Gregor und Simon Matterns, „Neue Preußische Provinzial-Blätter”, Andere Folge, Bd. 5,1854, s. 24-42, 85-138. Hirsch T., Das Danziger Stadtarchiv, „Neue Preußische Provinzial-Blätter”, Bd. 9,1850, s. 375-376. Hirsch T., Das Kloster Oliva. Ein Beitrag zur Geschichte der Westpreußischen Kunstbauten, Danzig 1850. Hirsch T., Das Kloster Oliva. Ein Beitrag zur Geschichte der Westpreußischen Kunstbauten, „Neue Preußische Provinzial-Blätter”, Bd. 10,1850, s. 1-74. Hirsch
T., De procuratoribus Bavariae per Carolingicorum regum tempora commentatio, BeroUnum 183t. Hirsch T., Der Bildhauer Peter Ringering. Zur Geschichte des Langgassischen Thors in Danzig, „Neue Preußische Provinzial-Blätter”, Andere Folge, Bd. 1,1852, s. 261-267. Hirsch T., Der Prediger Pancratius. Ein Beitrag zur Reformationsgeschichte Danzigs, Danzig 1842. Hirsch T., Die Ober-Pfarrkirche von S. Marien in Danzig in ihren Denkmälern und in ihrer Beziehung zum kirchlichen Leben Danzigs überhaupt, Th. 1, Danzig 1843; Th. 2, Lieferung 1-4, Danzig 1845-1847.
Hirsch T., Geschichte des academischer! Gymnasiums in Danzig in ihren Haupt zügen dargestellt, Danzig [1837]. Hirsch T., Geschichte des Danziger Gymnasiums seitdem Jahre 1814, Danzig [1858]. Hirsch T., Geschichte des Karthauser Kreises bis zum Aufhören der Ordensherrschaft, „Zeitschrift des Westpreußischen Geschichtsvereins”, H. 6,1882, s. 1-148. Hirsch T., Geschichtstabellen zum Auswendiglernen, Danzig 1855. Hirsch T., Danzigs Handels- und Gewerbsgeschichte unter der Herrschaft des Deutschen Ordens, Leipzig 1858. Hirsch T., Herr George Klefelt und seine Zeit. Aus dem Leben Danzigs im ló.Jahrh., Königsberg 1846. Hirsch T., Herr George Klefelt und seine Zeit. Aus dem Leben Danzigs im 16.Jahrh., „Neue Preußische Provinzial-Blätter”, Bd. 36, 1846, H. 2, s, 161-185, 241-261. Hirsch T., Literarische Gesellschaften in Danzig während des 18. Jahrhunderts, „Mitteilungen des Westpreußischen Geschichtsvereins”, Jg. 4, 1905, H. 2, s. 38-50; H. 3, s. 51-55. Hirsch T., Literarische und künstlerische Bestrebungen in Danzig während der Jahre 1620-1640, Königsberg 1849. Hirsch T., Literarische und künstlerische Bestrebungen in Danzig während der Jahre 1620-1640, „Neue Preußische Provinzial-Blätter”, Bd. 7, 1849, s. 29-58,109-114, 204-225. Hirsch T., Nachrichten überden Bildhauer Elias Noszki, „Neue Preußische Provinzial-Blätter”, Bd. 6,1848, s. 158-159. Hirsch T., Neu entdeckte Danziger Urkunden und Siegel, „Neue Preußische Provinzial-Blätter”, Bd. 10,1850, s. 196. Hirsch T., Pommerellische Studien I. Das Kloster Zuckau im ւշ. und 14. Jahrhundert, „Neue Preußische Provinzial-Blätter”,
Andere Folge, Bd. 3,1853, s. 1-4. Hirsch T., Uber das Chronicon Olívense und sein Verhältniß zu den übrigen Olivaischen Geschichtsdenkmälern, „Neue Preußische Provinzial-Blätter”, Bd. io, 1850, s. 58-74. Hirsch T., Überden Ursprung der preußischen Artushöfe, „Zeitschrift für preussische Geschichte und Landeskunde”, Bd. 1, 1864, s. 3-32. Hirsch T., Ueber den Handelsverkehr Danzigs mit den Ltalienischen Staaten zu Ende des 16. Jahrhunderts, Königsberg 1847. Hirsch T., Ueber den Handelsverkehr Danzigs mit den Ltalienischen Staaten zu Ende des 16. Jahrhunderts „Neue Preußische Provinzial-Blätter”, Bd. 4, 1847, s. 97-114, 217-241. 393
Hirsch T., Zur Geschichte der Danziger Kupferstecher, „Neue Preußische Provinzial-Blätter”, Bd. 12,1851, s. 416-417. Hirsch T., Zur Kunstgeschichte Danzigs. Der Springbrunnen auf dem langen Markte, „Neue Preußische Provinzial-Blätter” Andere Folge, Bd. 2, 1852, s. 161-169. Historia Gdańska, t. 1: do roku ¡454, red. E. Cieślak, Gdańsk 1978. Historia Gdańska, t. 2:1454-1655, red. E. Cieślak, Gdańsk 1982. Historia Gdańska, t. 3/1:1655-1793; 3/2; 1793-1815, red. E. Cieślak, Gdańsk 1993. Hoffmann W.G., Müller J.H., Das deutsche Volkseinkommen 1851-1957, Tübin gen 1959. Hübner K., Schelmenroman, [w:] Metzler Lexikon. Literatur, red. D. Burdorf, Ch. Fasbender, B. Moenninghoff, Stuttgart-Weimar 2007, wyd. 3, s. 683. Hyden D., Norving B., Adolf Wallenberg (1862-1949), Pioneers in Neurology, „Journal of Neurology”, 2005, որ 252, s. 1135-1136 Ilustrowany przewodnik po Gdańsku, wyd. 2, Gdańsk 1927. Jarochowski К., 0 handlu gdańskim w czasach zakonu, [w;] Opowiadania i studia historyczne, t. 2, Poznań 1863, s. 1-70. Kaczor D., Ostatnia posługa. Pocieszenie skazańca w ewangelickim Gdańsku WXVI-XVHI w., [w;] Protestantyzm i protestanci na Pomorzu, red. J. Iluk, D. Mariańska, Gdańsk-Koszalin 1997. Kamińska I., Moje życie, mój teatr, przekł. J. Krakowska-Narożniak, przedm. J. Kott, Warszawa 1995. Kaufmann J., Paul Simson, „Mitteilungen des Westpreußischen Geschichts vereins”, Jg. 16,1917, Nr. 2, s. 18-36. Kazusek Sz., Żydzi w handlu Krakowa w połowie XVII wieku, Kraków 2005. Kemlein S., Zur Geschichte derfűden in Westpreußen und Danzig (bis 1943), [w:] Danzig/ Gdańsk. Deutsch-Polnische
Geschichte, Politik und Literatur, hg. von S. Kemlein, S. Münchenbach, A. Ohgke, Dillingen 1996 (Akademie für Lehrerfortbildung, Nr. 279), s. 94-109. Kemlein S., Żydzi w Wieikim Księstwie Poznańskim 1815-1848. Przeobrażenia w łonie żydostwa polskiego pod panowaniem pruskim, oprać. K. Makowski, tłum. Z. Choderny-Loew, Poznań 2001. Keyser E„ Die Baugeschichte der Stadt Danzig, Köln-Wien 1972. Kieling Ա, Berlin Baumeister und Bauten, Berlin 1987. Kieling Ա, Berliner Baubeamte und Staatsarchitektur im 19 fh. (Biographisches Lexikon), „Miniaturen zur Geschichte, Kultur und Denkmalpflege Berlin”, Nr. 17, Berlin 1986.
Kizik E., Gdańsk i Elbląg w czasach zarazy íjoç-ijio, [w:] Dżuma, ospa, cholera. W trzechsetną rocznicę wielkiej epidemii w Gdańsku i na ziemiach Rzeczypo spolitej wiatach IJ08-1JII, red. E. Kizik, Gdańsk 2012 (Res Gedanenses. Studia i materiały Muzeum Historycznego Miasta Gdańska, t. 5). Kizik E., Gdańskie karczmy i zajazdy na przełomie xviii i xix wieku, [w:] Studia i materiały do dziejów domu gdańskiego, red. E. Kizik, cz. 2, Gdańsk- -Warszawa 2011, s. 216. Kizik E., Jews before the Danzig Court in the mid-eighteenth century, „Acta Poloniae Historica”, t. 97, 2008, s. 147-165. Kizik E., Mieszczaństwo gdańskie wobec Żydów wxvii-xviii wieku, „Kwartalnik Historii Żydów”, 2003, nr 3, s. 416-434. Kizik E., Nielubiani - tolerowani. Katolicy, mennoniet i Żydzi w protestanckim Gdańsku WXVI-XVIII wieku, [w:] Chrześcijaństwo w dialogu kultur na ziemiach Rzeczpospolitej, red. S. Wiik, Lublin 2003, s. 139-176. Kizik E., O ubiorach żydowskich ¡gdańskich na przełomie xvi i xvii wieku. Uwagi w związku z artykułem Jacka Tylickiego, „Biuletyn Historii Sztuki”, t. 45, 2003, nr 1, s. 135-143. Kizik E., Tolerowani, nielubiani. Mennonicii Żydzi w Gdańsku wxvi-xviii wieku, [w:] Tożsamość miejsca i ludzi. Gdańszczanie i ich miasto w perspektywie historyczno-socjologicznej, red. M. Dymnicka, Z. Opacki, Gdańsk 2003, s· 57-85. Kizik E., Żydzi przed gdańskim Sądem Wetowym w połowie xviii wieku, [w:] Z przeszłości Żydów polskich. Polityka - gospodarka - kultura - społeczeństwo, red. J. Wijaczka, G. Miernik, Kraków 2005, s. 49-64. Kleefeld K., Wiederherstellung einer Diele im Hause Langermarkt Nr.
43 in Danzig, „Die Denkmalpflege”, Jg. 4,1902, Nr. 6, s. 42-43. Kleefeld L., Lechner H., Die ElbingerJudentaufen vom Beginn der Kirchenbücher bis zum Jahre 1800, „Mitteilungen des Westpreußischen Geschichts vereins”, Jg. 36,1937, H. 1, s. 16-19. Komorowski M., Jüdische Studenten, Doktoren und Professoren der Königsberger Universität im 19. Jahrhundert, [w:] Zur Geschichte und Kultur derJuden in Ost- und Westpreußen, hg. von M. Brocke, M. Heitmann, H. Lordick, Hildesheim - Zürich - New York 2000 (Netiva. Wege deutsch-jüdischer Geschichte und Kultur. Studien des Salomon Ludwig Steinheim-Instituts, Bd. 2), s. 425-444. Konieczna S., Kuczkowski J, Pilarska E., Profesor Adolf Wallenberg (1861-1949) wybitny gdański lekarz neurolog i neuroanatom, „Annales Academiae Medicae Gedanensis”, 47, 2017, nr 1, s. 150-153.
Konieczna S., Prof. Zofia Majewska (içoj-iççj), Życie, działalność, dokonania, [w:] Ludzie Akademii Medycznej w Gdańsku, red. S. Konieczna, Gdańsk 2012 (Prace zakładu Historii i Filozofii Nauk Medycznych. Seria biograficzna, t. u). König R., Autobiographische Schriften, neu hg. u. mit einem Nachwort versehen von O. König, Opladen 1999. Kosiński P., Problem tożsamości narodowej i regionalnej w Prusach Zachodnich w latach IÇU-1Ç20, [w:] Nacjonalizm a tożsamość narodowa w Europie Środkowo-Wschodniej w XIX і XX w./Nationalismus und nationale Identität in Ostmitteleuropa im iç. und20. Jahrhundert, red./hg. von B. Linek, К. Struve, Opole-Marburg 2000 (Tagungen zur Ostmitteleuropa-Forschung, Bd. 12), s. 73-83. Kościelak S., Jezuici w Gdańsku od drugiej połowy XVI do końca XVIII wieku, Gdańsk 2003. Kościelak S., The Issue of Synagogue at Stare Szkoty near Gdańsk of the Year ljoi. 396 Situation ofJews in Royal Prussia before the Arrival of the Evangelical Mis sionariesfrom Halle, „Kwartalnik Historii Żydów”, 2006, որ դ, տ. 586-591՛ Krohn H., Die Juden in Hamburg. Die politische, soziale und kulturelle Entwick lungeinerjüdischen Grossstadtgemeinde nach der Emanzipation 1848-1Ç18, Hamburg 1974. Kubacz-Dudzińska H., Wspomnienie pośmiertne. „Gazeta Gdańska. Echo Gdańskie”, որ ւշւ z 27 maja 1928, s. 5. Kurze F., Abfassungszeit und Entstehungsweise der Chronik Thietmars, „Neues Archiv der Gesellschaft für ältere deutsche Geschichtskunde”, Bd. 14, 1889, s. 59-86. Kurze F., Die älteste Magdeburger Bistumschronik, „Mittheilungen des Insti tuts für österreichische Geschichtsforschung”,
Erg.-Bd. 3,1890-1894, տ- Յ97-450· Lässig S., Jüdische Wege ins Bürgertum. Kulturelles Kapital und sozialer Aufstieg im iç. Jahrhundert, Göttingen 2004. Lauer H.H., Hirsch August, [w:] Neue Deutsche Biographie, Bd. 9, Berlin 1972, s. 213. Lebor A., City of Oranges. Arabs andJews in Jaffa London 2006. Lejeune P., Wariacje na temat pewnego paktu. O autobiografii, tłum. W. Gra jewski et. al, red. R. Lubaś-Bartoszyńska, Kraków 2007. Lichtenstein E., Bericht an meine Familie. Ein Leben zwischen Danzig und Israel, mit Nachwort von Günter Grass, Darmstadt, Neuwied 1985.
Lichtenstein E., Die Juden der Freien Stadt Danzig unter der Herrschaft des Nationalsozialismus, Tübingen 1973 (Schriftenreihe Wissenschaftlicher Abhandlungen des Leo Baeck Instituts, t. 27). Loew P.O., Danzig und seine Vergangenheit 1793-1997- Die Geschichtskultur einer Stadt zwischen Deutschland und Polen, Osnabrück 2003 (Einzelveröffent lichungen des Deutschen Historischen Instituts Warschau, Bd. 9). Loew P.O., Das literarische Danzig 179g bis 1945. Bausteine für eine lokale Kulturgeschichte, Frankfurt am Main 2009 (Danziger Beiträge zur Germanistik, Bd. 25). Loew P.O., Gdańsk i jego przeszłość. Kultura historyczna miasta od końca xviii wieku do dzisiaj, tłum. J. Mosakowski, Gdańsk 2012. Loew P.O., Gdańsk literacki (1793-1945), Gdańsk skich, cz. 2). 2005 (Księga pisarzy gdań Loew P.O., Lexikon Danziger Komponisten (Mitte 19. bis Mitte 20. Jahrhundert). Ein Beitrag zur lokalen Musikkultur, [w:] Musikalische Beziehungen zwischen Mitteldeutschland und Danzig im 18. Jahrhundert. Konferenzbericht Gdańsk 20.-22. November 2000, Sinzig 2002 (Edition Bd. 9), s. 248-250, 255, 2ÓI-2Ó2, 2Ó7-268. ime, Reihe 1, Löschin G., Geschichte Danzigs von der ältesten bis zur neuesten Zeit. Mit bestän diger Rücksicht auf Cultur der Sitten, Wissenschaften, Künste, Gewerbe und Handelszweige, Th. ı-շ, Danzig 1822-1823. Löschin G., Verfahren des Danziger Schöppengerichtes bei Kriminalprozessen, [w:] Beiträge zur Geschichte Danzigs, H. 3, Danzig 1837, s. 67-68. Łyjak W.Z., Katalog reklamowy firmy organmistrzowskiej „August Terletzki” z Elblqga (1857-1908), „Komunikaty Warmińsko-Mazurskie”, 1999,
ηΓ L s. 53-54· Maciejewski T., Zbiory wilkierzy w miastach państwa zakonnego do 1945 г. i Prus Królewskich lokowanych na prawie chełmińskim, Gdańsk 1989. Majewska A., Usytuowanie synagog w strukturach jednostek osadniczych woje wództwa śląskiego ֊ koncepcja typologii, „Studia z Geografii Politycznej i Historycznej”, t. 6, 2017, s. 243-266. Majewska Z., Wspomnienia, z. 1 (wspomnienia autobiograficzne, niewydane, w posiadaniu Seweryny Koniecznej). Majewski M., Dekanski D.A., Badania proweniencji książek XIX і XX wieku, [w:] W kręgu książki, t. 6, Gdańsk 1986, s. 33-42. Małecki J.H., Związki handlowe miast polskich z Gdańskiem w XVI i pierwszej połowie xvii wieku, Wrocław 1968.
Mann V.B., Gutmann J., Schwartz S., Danzig щд. Treasures ofa destroyed community, New York 1980. Matthaei A., Die bauliche Entwicklung, [w:] Danzig und seine Bauten, Berlin 1908, s. 103. Mecklenburg N., Interkulturelle Literaturwissenschaft, [w:] Handbuch. Inter kulturelle Germanistik, hg. von A. Wierlacher, A. Bogner, Stuttgart 2003. Meisler R, An der Weichsel gegen Osten. Mein Leben zwischen Danzig, London undJaffa, hg. von M. Borzyszkowska-Szewczyk, U. Neumärker, Berlin 2016 (Stiftung Denkmal für die ermordeten Juden Europas). Meisler F., Zaułkami pamięci. Gdańsk - Londyn - Jaffa, tłum. A. Teperek, A. Szewczyk, red. M. Borzyszkowska-Szewczyk, Gdańsk 2014. Mentzel-Reuters A., Max Perlbach als Geschichtsforscher, „Preußenland”, Jg. 45, 2007, Nr. 2, s. 39-53. Michalak J.M., Aufsätze zur Musik- und Theatergeschichte Danzigs vom ij. bis zum 20. Jahrhundert, Berlin 2012 (Greifswalder Beiträge zur Musikwis senschaft, Bd. 18), s. 211-212. Michalak J.M., Das geistliche Lied im Œuvre einiger Danziger Komponisten des iç. Jahrhunderts. Versuch einer Dokumentation, [w:] Das geistliche Lied im Ostseeraum, hg. von E. Ochs, W. Werbeck, L. Winkler, Frankfurt /Main 2004 (Greifswalder Beiträge zur Musikwissenschaft, Bd. 13), s. 178-181. Michalak J.M., Muzyka i widowiska w Sopocie-Stawowiu. Fakty, dygresje i znaki zapytania, „Rocznik Sopocki”, R. 12,1997, s. 100. Michalak J.M., Od Forstera do Friihlinga. Przyczynki do dziejów życia muzycz nego i teatralnego dawnego Gdańska, Gdańsk 2009 (Kultura Muzyczna Północnych Ziem Polski, nr 12), s. 169-202. Misch C., Geschichtswissenschaft, [w:]
Juden im deutschen Kulturbereich. Ein Sammelwerk, hg. von S. Kaznelson, Ausg. 3, Berlin 1962, s. 349-382. Możdżeń J., Przedstawienie świata przez kronikarzy gdańskich na przełomie xv i xvi wieku, Toruń 2016 (Roczniki tnt, t. 95, z. 2). Możejko В., O dacie powstania najstarszego zachowanego wilkierza Głównego Miasta w Gdańsku, [w:] Odkrywcy, princepsi, rozbójnicy, red. B. Śliwiński, Malbork 2007 (Studia z dziejów średniowiecza, 1.13), s. 163-170. Mumenthaler M., Mattle H., Neurologia, red. i tłum. R. Podemski, M. Wender, Wrocław 2001. Niedziekka M„ Niemieckie towarzystwa naukowe w Prusach Zachodnich wiatach i8i5֊iç20, Toruń 1993.
Nowak Z.H., Dzieje Żydów w Prusach Królewskich do roku 7772. Charakterystyka, [w:] Żydzi w dawnej Rzeczpospolitej, red. A. Link-Lenczowski, współpraca T. Polański, Warszawa 1991, s. 136-143. Nowak Z.H., Sprawa emancypacji Żydów w Prusach Zachodnich w pierwszej połowie XIX wieku [w:] Emancypacja - asymilacja - antysemityzm. Żydzi na Pomorzu w xix i xx wieku, red. Z.H. Nowak, Toruń 1992, s. 7-16. Omankowski/Omansen W., Alte Häuser. Karpfenseigen, [w:] J. von Eichendorff, Poezje. Gedichte. Zżycia nicponia, przełożył, przedmową i objaśnieniem opatrzył Andrzej Lam, Warszawa, Opole 1997, s. 239-240. Omilanowska M., Defortyfikacja Gdańska na tle przekształceń miast niemieckich w xix wieku, [w:] M. Omilanowska, Budowanie nad Bałtykiem. Studia z architektury i sztuki Gdańska, Pomorza i Żmudzi, Gdańsk 2018, s. 9-41. Omilanowska M., Defortyfikacja Gdańska na tle przekształceń miast niemieckich wXIX wieku, „Biuletyn Historii Sztuki”, r. 72, 2010, nr 3, s. 303-332. Omilanowska M., Gdańska czy(li) niemiecka? Problematyka identyfikacji naro dowej i regionalnej na przykładzie architektury Gdańska łat 1871-1914, [w:] M. Omilanowska, Budowanie nad Bałtykiem. Studia z architektury i sztuki Gdańska, Pomorza i Żmudzi, Gdańsk 2018, s. 42-51. Omilanowska M„ Problematyka identyfikacji narodowej i regionalnej na przy kładzie architektury Gdańska łat 1871-1914. Gdańska czy(li) niemiecka?, [w:] Mecenat artystyczny a oblicze miasta, red. D. Nowacki, Kraków 2008, s. 168-184. Pagel J., Hirsch August, [w:] Allgemeine Deutsche Biographie, Bd. 50, Leipzig 1905, s. 361-363. Pawłowski J.N., Populäre
Geschichte Danzig’s, Zweiter Theil: Beschreibung der hervorragendsten öffentlichen Gebäude Danzigs, Zweiter Abschnitt: Die Kirchen, Danzig 1881. Pearce J.M.S., Wallenberg’s syndrome, „Journal of Neurology, Neurosurgery and Psychiatry”, 2000, nr 68, s. 570. Pelczar M., Giełdziński Lesser, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 7,1948-1958, s· 437· Perlbach M., Paul Simson, „Altpreußische Monatsschrift”, Bd. 53, 1917, s. 483-485· Pintus E., Moje prawdziwe przeżycia /Meine wahren Erlebnisse, tłum. M. Borzyszkowska-Szewczyk, oprać. J. Borzyszkowski, Gdańsk 2005. Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu, w przekładzie zjęzyków oryginalnych, opracował zespół biblistów polskich z inicjatywy Benedyktynów Tyniec kich. Wydanie piąte na nowo opracowane i poprawione, Poznań 2002.
Pniewski W., Ruschkewitz, Erich. Adlers Brauhaus bis Leichenschauhaus, „Rocznik Gdański”, t. 2/3,1928/1929, s. 293. Przybyszewski S., Listy, t. 2, red. S. Helsztyński, Warszawa 1954, s. 360. Przybyszewski S., Werke, Aufzeichnungen und ausgewählte Briefe in acht Bän den und einem Kommentarband, hg. von M.M. Schardt, Bd. 8, hg. von A. Jaroszewicz, Oldenburg 1999. Puciata P.M., Stosunek Senatu gdańskiego do ludności żydowskiej na tle sporów o Kodeks Napoleona w latach 1808-1810, „Gdańskie Zeszyty Humani styczne”, t. 5,1962, s. 289-301. Rahden T. van, Juden und andere Breslauer. Die Beziehungen zwischen Juden, Protestanten und Katholiken in einer deutschen Großstadt von i860 bis 1925, Göttingen 2000. Recke W., 50 Jahre Westpreußischer Geschichtsverein, „Zeitschrift des West preußischen Geschichtsvereins”, H. 69,1929, s. v-xvi. Rejduch-Samkowa I., Lesser Giełdziński - kolekcjoner judaików i prekursor żydowskich muzeów w Polsce, „Porta Aurea. Rocznik Zakladu Historii Sztuki Uniwersytetu Gdańskiego”, t. 3,1994, s. 161-187. Rejduch-Samkowa I., Lesser Giełdziński, Mathias Bersohn i Maksymilian Goldstein ֊ pierwsi kolekcjonerzy i badacze sztuki judaistycznej w Polsce, [w:] Mecenas, Kolekcjoner, Odbiorca. Materiały sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki, red. E. Karwowska, A. Marczak-Krupa, Warszawa 1984, s. 165-178. Roggenhausen P., Geschichte der Oberrealschule zu St. Petri und Pauli in Danzig von 1904 bis 1956, Danzig 1936. Romanow A„ Obraz demograficzny miasta, [w:] Historia Gdańska, t. 4/1: 1815-1920, red. E. Cieślak, Sopot 1998, s. 18-22. Romanow A., Sytuacja demograficzna
Gdańska wiatach 1871-1920, [w:] Historia Gdańska, t. 4/1:1815-1920, red. E. Cieślak, Sopot 1998, s. 267-282. Rothstein Ph., Illustrierter Führer durch Danzig und Umgegend, Gdańsk 1894. Ruckeman K., Majewska Zofia (1907-1997) [w:] Ludzie Akademii Medycznej w Gdańsku, red. Z. Machaliński, Gdańsk 2003, s. 74-79 (Prace Zakładu Historii i Filozofii Nauk Medycznych, Seria Biograficzna, 1.1). Sammlung Giełdziński Danzig, Rudolph Lepke’s Kunst-Auktionshaus, Berlin 1912. Ruhnau, Die Sammlung Giełdziński in der Langgasse, „Unser Danzig”, Jg. 17, 1973, s. 12-13. Ryczke-Kimmelmann M., Life Beyond the Holocaust. Memories and Realities, red. i posłowie G. Schmidt, Knoxville 2005.
Sammlungjüdischer Kunstgegenstände der Synagogengemeinde zu Danzig, Danzig 19ՅՅ· Kadisz gdańskich}. Żydowska sztuka ludowa, [w:] Straty wojenne zbiorów polskich w dziedzinie rzemiosła artystycznego, t. 2, Warszawa 1953, Sander R., Das Schicksal der Danziger Juden, „Unser Danzig”, Jg. 13, 1961, Nr. 8, s. 8-9. Sarasin Ph., Stadt der Bürger. Strukturellerer Wandel und bürgerliche Lebenswelt. Basel 1870-1900, Frankfurt/Main 1990. Sarazin О., Schäfer К., Neubau der Synagoge in Danzig, „Zentralblatt der Bauverwaltung”, Jg. 26,1886, s. 256-257. Scheffler W., Das Schicksal der in die baltischen Staaten deportierten deut schen, österreichischen und tschechoslowakischen Juden 1941-1945. Ein historischer Überblick [w:] Buch der Erinnerung. Die ins Baltikum depor tierten deutschen, österreichischen und tschechoslowakischen Juden. Opr. W. Schejfler i D. Schulle, hg. von „Volksbund der Deutsche Kriegs gräberfürsorge e.V.”; „Riga-Komitee der deutschen Städte” wraz z fundacją „Neue Synagoge Berlin - Centrum Judaicum” i miej scem pamięci „Haus der Wannseekonferenz”, München 2003, t. 1, s. 9-13. Schneck P., „lieber die Ursachen der gegenwärtigen Vernachlässigung der his torisch-medicinischen Studien in Deutschland”: Eine Denkschrift Heinrich Haesers an das Preussische Kultusministerium aus dem Jahre 1859, [w:] Die Institutionalisierung der Medizinhistoriographie: Entwicklungslinien vom 19. ins 20. Jahrhundert, hg. von A. Frewer, V. Roelcke, Stuttgart 2001, s. 39-56. Schneck P., August Hirsch und die medizinische Geographie: Seine Reise von 1879 in das Wolgagebiet im Spiegel von
Tagebuchnotizen und Briefen, [w:] Aus Wissenschaftsgeschichte und -theorie Hubert Laitko zum jo. Geburtstag überreicht von Freunden, Kollegen und Schülern, hg. von H. Kant, A. Vogt, Berlin 2005, s. 33-50. Schoemann G., Das städtische Gymnasium in Danzig von 1858 bis iço8, Danzig 1908. Schüler-Springorum St., Die jüdische Minderheit in Königsberg, Preußen 1871-1945, Göttingen 1996. Schulz A., Lebenswelt und Kultur des Bürgertums im 19. und 20. Jahrhundert, München 2005. Schulz M.K., Sozialgeschichte der DanzigerJuden im 19. Jahrhundert, [w przy gotowaniu].
Selge Κ.-V., Neander, August, [w:] Neue Deutsche Biographie, Bd. 19, Berlin 1999, s. 10-11. Serczyk ]., Gdańskie czasopismo historyczne „Zeitschrift des Westpreussischen Geschichtsvereins”, 1880-щі, „Zapiski Historyczne”, է. 47,1982, s. 23-43. Shehadeh R., Dziennik czasu okupacji, tłum. A. Sak, Kraków 2014. Shoja M.M., Tubbs R.S., Adolf Wallenberg (і8б2-щр) physician and neuro anatomist. „Child Nervous System”, 24, s. 979-981. Siebenfreund К., HundertJahre Danziger Singakademie 1818-1917, Danzig 1917. Siebenunddreissigster Jahresbericht, „Hansische Geschichtsblätter”, Bd. 14, 1908, s. 509-515. Sieg Ա, DasJudentum im Kaiserreich, [w:] Die Geschichte derJuden in Deutschland, hg. von A. Herzig, C. Rademacher, Hamburg 2007, s. 122-137. Siegel A., Auf den Spuren von Friedrich Siegel und seinem Enkel William Siegel, Hamburg 2011. Sielemann J., Koch E., Die Deportation aus Hamburg und Schleswig-Holstein am 6. Dezember Щ1, [w:] Buch der Erinnerung. Die ins Baltikum deportierten deutschen, österreichischen und tschechoslowakischen Juden. Opr. W. Schejfler i D. Schulte, hg. von „Volksbund der Deutsche Kriegsgräberfürsorge e.V”; „Riga-Komitee der deutschen Städte” wraz z fundacją „Neue Synagoge Berlin ֊ Centrum Judaicum” i miejscem pamięci „Haus der Wannseekonferenz”. München 2003,1.1, s. 599-601. Simson P., ճստ der älteren Geschichte des Danziger Schulwesens, [w:] Festschrift für die XVII. Westpreußische Provinzial-Lehrerversammlung zu Danzig 5. 6. 7. Oktober 1Ç01, Danzig 1903, s. 58-80. Simson P„ Aus der Zeit von Theodor von Schöns westpreußischem Oberpräsidium, „Preußische
Jahrbücher”, Bd. 109,1902, s. 58-72. Simson P., Aus der Zeit von Theodor von Schöns westpreußischem Oberpräsidium, „Mitteilungen des Westpreußischen Geschichtsvereins”, Jg. 1, 1902, Nr. 2, s. 23-26. Simson P., Danzig im 13jährigen Kriege von 1434-1466. Inaugural-Dissertation zur Erlangung der Doktorwürde von der philosophischen Fakultät der Friedrich-Wilhelms-Universität zu Berlin genehmigt und nebst den beigefügten Thesen öffentlich verteidigt am 1. August 1891, Danzig 1891. Simson P., Danzig im dreizehnjährigen Kriege 1434-1466, „Zeitschrift des Westpreußischen Geschichtsvereins”, H. 29,1891, s. 1-132. Simson P., Danzig und das Ablaßgeld für das Baseler Konzil, „Mitteilungen des Westpreußischen Geschichtsvereins”, Jg. 8,1909, Nr. 2, s. 35-38. Simson P., Danziger Pokale, „Die Denkmalpflege”, Jg. 12,1910, Nr. 14, s. 112.
Simson P„ Danzigs Blütezeit, [w:] Die Provinz Westpreußen in Wort und Bild, T. 2: Heimatkundliches Lesebuch, hg. von P. Gehrke, R. Hecker, H. Preuß, W. Schwandt, Danzig 1912, s. 427-433. Simson P., Das Testament des Danziger Schöffen und Ratsherrn Otto Angermünde von 1492, „Mitteilungen des Westpreußischen Geschichtsvereins”, Jg. 14, 1915, Nr. 3, s. 42-48. Simson P., Der Artushofin Danzig und seine Brüderschaften, die Banken, Danzig 1900. Simson P., Der Bericht der Vorsteher der Vereinigten Hospitäler zum Heiligen Geist und zu St. Elisabeth in Danzig über den Zustand der Hospitäler und ihre Einsetzung im Jahre lg46, „Mitteilungen des Westpreußischen Geschichtsvereins”, Jg. 15,1916, Nr. 4, s. 75-78. Simson P., Der Londoner Kontorsekretär Georg Liseman aus Danzig, „Hansische Geschichtsblätter”, Bd. 16,1910, s. 441-487. Simson P., Die Danziger Stadtverfassung im 16. und ij. Jahrhundert, „Korre spondenzblatt des Gesamtvereins der deutschen Geschichts- und Altertumsvereine”, Jg. 53,1905, Nr. 3, szp. 100-109. Simson P., Die Danziger Vögte auf Schonen im 16. und lj.Jahrhundert, „Hansische Geschichtsblätter”, Bd. 17,1911, s. 365-368. Simson P., Die Entstehungszeit der ältesten Danziger Willkür, „Zeitschrift des Westpreußischen Geschichtsvereins” H. 49,1907, s. 382-384. Simson P„ Die Entwicklung der räumlichen Ausbreitung Danzigs, „Die Denk malpflege”, Jg. 12,1910, Nr. 12-13, s. 89-90. Simson P., Die Festnahme der Hansetagsgesandten Danzigs und Elbings in Mecklen burg im Jahre ígój, „Zeitschrift des Westpreußischen Geschichtsvereins”, H. 52,1910, s. 75-105. Simson P., Die
hansische Gesandtschaft an Herzog Albrecht von Preußen und König Sigism und von Polen imJahre 1558. Ein Beitrag zum Kampfder Hanse um ihre englischen Privilegien, „Hansische Geschichtsblätter”, Bd. 18, 1912, s. 257-263. Simson P., Die letzten Lebensschicksale des Danziger Malers Anton Möller, „Zeit schrift des Westpreußischen Geschichtsvereins”, H. 42,1900, s. 233-237· Simson P., Die Organisation der Hanse in ihrem letztenJahrhundeđ, „Hansische Geschichtsblätter”, Bd. 13,1907, s. 207-244 і 381-438· Simson P., Die Reise des Danziger Ratsherrn Arnold von Holten durch Spanien und Oberitalien in denJahren 1606-1608, „Archiv für Kultur-Geschichte”, Bd. 6,1908, s. 39-70. 403
Simson R, Die Rückkehr des „Jüngsten Gerichtes” nach Danzig, Danzig 1917 (Schriften der Stadt Danzig, H. 2). Simson R, Die Rückseite des Danziger Artushofes, „Die Denkmalpflege”, Jg. 12, 1910, Nr. 12-13, s- 99-100. Simson P., Die Sprache des Ebert Ferber-Buches, „Altpreußische Monatsschrift”, Bd. 30,1893, H. 7/8, s. 652-668. Simson P., Die urkundlich nachweisbaren Bürgermeister, Ratmannen und Schöffen der Rechtstadt Danzig bis 1417, der Altstadt und Jungstadt Danzig bis 1455, „Zeitschrift des Westpreußischen Geschichtsvereins”, H. 55, 1913, s. 167-181. Simson P., Ein Beitrag zur Geschichte des Zauberwahnes in Danzig, „Mit teilungen des Westpreußischen Geschichtsvereins”, Jg. 1,1902, Nr. 4, s· 75֊77· Simson R, Ein Beitrag zur Lebensgeschichte von Caspar Schütz, „Zeitschrift des Westpreußischen Geschichtsvereins”, H. 41,1900, s. 199-201. Simson P., Ein Erlaß des Braunsberger Rats zur Verhütung des Unfriedens zwischen den Jesuitenschülern und den Handwerksgesellen aus dem Jahre 156p, „Zeitschrift für die Geschichte und Altertumskunde Ermlands”, Bd. 18,1913, s. 168-170. Simson P„ Ein Krawall von Engländern in Danzig im Jahre ¡į4j, „Mitteilungen des Westpreußischen Geschichtsvereins”, Jg. 7,1908, Nr. 1, s. 2-5. Simson R, Ein Vermächtnis des hansischen Syndikus Dr. Heinrich Sudermann an Danzig, „Hansische Geschichtsblätter”, Bd. 12,1906, s. 341-345. Simson R, Eine Danziger Urkundenfälschung ų6ę, „Mitteilungen des West preußischen Geschichtsvereins”, Jg. 12,1913, Nr. 3, s. 47-48. Simson R, Eine Spur der Schifferbank des Danziger Artushofes, „Mitteilungen des Westpreußischen
Geschichtsvereins”, Jg. 5,1906, Nr. 4, s. 76-77. Simson R, Entstehungszeit und Meister des Holzschnitts von Lübeck aus dem ιό. Jahrhundert, „Zeitschrift des Vereins für Lübeckische Geschichte und Altertumskunde”, Bd. 18,1916, s. 97-100. Simson R, Französische Schulen in Danzig, „Mitteilungen des Westpreußischen Geschichtsvereins”, Jg. 2,1903, Nr. 3, s. 46-49. Simson P., Führer durch den Danziger Artushof, Danzig 1902. Simson R, Gesammelte Beobachtungen über das Wertverhältnis verschiedener Münzsorten zu einander im ιό. und ij. Jahrhundert, „Zeitschrift des West preußischen Geschichtsvereins”, H. 40,1899, s. 116-120. Simson R, Geschichte Danzigs. Ergänzende Beigabe zu F. Hirts Realienbuch für die Schulen der Stadt Danzig, Leipzig [1907].
Simson R, Geschichte der Danziger Willkür, Danzig 1904 (Quellen und Darstellungen zur Geschichte Westpreussens, Bd. 3). Simson P., Geschichte der Schule zu St. Petri und Pauli in Danzig, T. 1: Die Kirchen- und Lateinschule 1436-181J, Danzig 1904; T. 2: Die höhere Bür gerschule, Realschule erster Ordnung, das Realgymnasium, die Realschule und Oberrealschule i8ij~ipo¡, Danzig 1905. Simson P., Geschichte der Stadt Danzig, Bd. 1: Von den Anfängen bis /5/7, Danzig 1913; Bd. 2: Von 1317 bis 1626, Danzig 1918; Bd. 4: Urkunden bis 1626, Danzig 1918. Simson P., Geschichte der Stadt Danzig, Danzig 1903 (Gedanensia. Beiträge zur Geschichte Danzigs, Bd. 8). Simson P., Geschichte der Stadt Danzig, Bd. 2, Neudruck der Ausgabe 1918֊1924, Aalen 1967. Simson R, Handelsniederlassung der englischen Kaufleute in Elbing, „Hansische Geschichtsblätter”, Bd. 22,1916, s. 87-143. Simson P., Hat Danzig dem Könige Sigismund August von Polen gehuldigt?, „Mitteilungen des Westpreußischen Geschichtsvereins”, Jg. 14, 1915, Nr. 2, s. 31-33. Simson R, Kleine Beiträge zur Danziger Geschichte des tg. Jahrhunderts aus einer Berliner Handschrift, „Mitteilungen des Westpreußischen Geschichts vereins”, Jg. ó, 1907, Nr. 3, s. 42-45. Simson R, Kleine Mitteilungen über die öffentliche Sittlichkeit in Danzig um die Mitte des 15. Jahrhunderts, „Mitteilungen des Westpreußischen Geschichtsvereins”, Jg. 11,1912, Nr. 4, s. 69-70. Simson R, Leopold v. Ranke (Zu seinem hundertsten Geburtstage), „Danziger Zeitung”, Nr. 21715, Beilage z 19 grudnia 1895. Simson R, Oberpräsident von Schön, [w:] Die Provinz Westpreußen in Wort
und Bild, T. 2: Heimatkundliches Lesebuch, hg. von P. Gehrke, R. Hecker, H. Preuß, W. Schwandt, Danzig 1912, s. 498-502. Simson P., Seit wann gibt es in Danzig eine Speicherinsel?, „Mitteilungen des Westpreußischen Geschichtsvereins”, Jg. 10,1911, Nr. 3, s. 49-52. Simson R, Stanislaus Hosius, „Preußische Jahrbücher”, Bd. 89, 1897, H. 2, s. 326-347. Simson R, Verse aufdie Wappen der hansischen Kontore, „Hansische Geschichts blätter” Bd. 23,1917, s. 252-253. Simson R, Wann hat der Danziger Priesterjakob Knothegeheiratet?, „Mitteilun gen des Westpreußischen Geschichtsvereins”, Jg. 14,1915, Nr. 1, s. 2-4. 405
Simson P., Weitere Nachrichten über Hieronymus und Antoni von Obbergen, „Mitteilungen des Westpreußischen Geschichtsvereins” Jg. 5, 1906, Nr. 2, s. 24-26. Simson P., Westpreussens und Danzigs Kampf gegen die polnischen Unionsbe strebungen in den letzten Jahren des Königs Sigismund August (igò8-igjz), „Zeitschrift des Westpreußischen Geschichtsvereins” H. 37, 1897, s. 1-176. Simson P.։ Wie die Polen das preußische Weichselland dem polnischen Rei che einverleibten, [w:] Die Provinz Westpreußen in Wort und Bild, T. 2: Heimatkundliches Lesebuch, hg. von P. Gehrke, R. Hecker, H. Preuß, W. Schwandt, Danzig 1912, s. 423-427. Simson P„ Zu den ältesten Magdeburger Geschichtsquellen, „Neues Archiv der Gesellschaft für ältere deutsche Geschichtskunde”, Bd. 19, 1893, s. 341-368. Simson P., Zur Datierung der Urkunden Bischof Michaels von Kujawienfür das Danziger Dominikanerkloster, „Altpreußische Monatsschrift”, Bd. 48, 1911, s. 182-184. Simson P., Zur Geschichte der Familie Chodowiecki, „Mitteilungen des West preußischen Geschichtsvereins”, Jg. 3,1904, Nr. 4, s. 74-76. Simson P., Zwei polnische Könige in Danzig, „Danziger Zeitung”, Nr. 18464 z 27 sierpnia 1890; Nr. 18466 z 28 sierpnia 1890. Sławoszewska М„ Zarys dziejówArchiwum miasta Gdańska, „Rocznik Gdański”, 1.14,1955, s. 92-128. Smoleński P., Bałagan. Izraelski alfabet. Warszawa 2012. Smolka S., Archiwa w. X. Poznańskiem i w Prusiech Wschodnich i Zachodnich. Sprawozdanie z podróży odbytej z polecenia komisyi historycznej w lede i8j4 r„ „Rozprawy i sprawozdania z posiedzeń Wydziału Historyczno-Filozoficznego Akademii
Umiejętności”, t. 4,1875, s. 170-464. Sorg R., Angele M., Selbsterfindung und Autobiographie. Über Wahrheit und Lüge im außermoralischen Sinn am Beispiel von Binjamin Wilkomirskis Bruchstücke. Aus einer Kindheit щ )֊щ8, [w:] Lese-Zeichen. Semiotik und Hermeneutik in Raum und Zeit. Festschriftfür Peter Rusterholz zum 65.Geburtstag, hg. von H. Herwig, Tübingen 1999, s. 325-345. Stankiewicz J., Hirsch Simon Joseph Theodor, [w:] Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, red. S. Gierszewski, t. 2, red. Z. Nowak, Gdańsk 1994, s. 206. Stauss Sz.-M., Di geszhichte fun jidiszn jiszuw in nochmilchodikn Pojin, Tel Awiw 1987.
Stein A., Die Geschichte derJuden in Danzig seit ihrem ersten Auftreten in dieser Stadt bis auf neueste Zeit, Danzig i860. Stein A., Die Geschichte derJuden zu Danzig seit ihrem ersten Auftreten in dieser Stadt bis auf die neueste Zeit, Aufl. 2, Danzig 1933. Steinhausen A.։ Von der Exotik zur Integration, „Berliner Zeitung”, Nr. 59 z 17-18 czerwca 2000. W. Stępiński, Dzieje Żydów w pruskiej prowincji Pomorze i na Pomorzu Zachodnim w XIX i XX wieku w polskiej historiografii, [w:] Żydzi oraz ich sąsiedzi na Pomorzu Zachodnim w XIX i XX wieku, red. M. Jaroszewicz, W. Stępiński, Warszawa 2007. Stoewer R„ Mitteilungen über das Leben und die Rechte der westpreußischen Juden in den Jahren 1772 bis 1812, „Mitteilungen des Westpreußischen Geschichtsvereins”, Jg. 7,1908, Nr. 1, s. 8-11. Straty wojenne Muzeum Miejskiego w Gdańsku, red. Cz. Betlejewska, t. 1, Gdańsk 2005. Stílben J., Aus tausendjährigen Mauern. Gdański poeta Willibald Omankowski/ Omansen, „Studia Germanica Gedanensia”, nr 5, 1998, s. 185-200. Stílben J., Nachwort, [w:] W. Omankowski/Omansen, Danzig zur Nacht. Gedichte/ Gdańsk nocą. Wiersze, wybór i red. A. Kątny, J. Stílben, Wrocław, Dresden 2007, s. 287-322. Szarszewski A., Paluchowski P., Konieczna S., Siek В., Krajewski R, Sławni lekarze gdańscy, 1.1, Gdańsk 2016. Szpakiewicz A., Dom mieszczański w Gdańsku. Rewaloryzacja Sieni Głównej w Kamienicy przy Długim Targu 43, „Ochrona Zabytków”, t. 50, 1997, nr 4, s. 361-367. Szulc M„ Cmentarz żydowski na Chełmie, [w:] Historie gdańskich dzielnic, 1.1: Chełm, red. J. Dargacz, K. Kurkowska, P. Paluchowski, Gdańsk 2018, s.
252-267. Szulc M., Emanzipation in Stadt und Staat. DieJudenpolitik in Danzig 180J-184J, Göttingen 2016 (Hamburger Beiträge zur Geschichte der deutschen Juden, Bd. 46). Szulc M., Żydzi w Chełmie do 1814 roku, [w:] Historie gdańskich dzielnic, t. 1: Chełm, red. J. Dargacz, K. Kurkowska, P. Paluchowski, Gdańsk 2018, s. 212-225. Śladami żydowskimi po Kaszubach. Przewodnik / Jüdische Spuren in derKaschubei. Reisehandbuch, red. M. Borzyszkowska-Szewczyk, Ch. Pietzing, München 2010.
Tandecki J., Średniowieczne księgi wielkich miast pruskich jako źródła historyczne i zabytki kultury mieszczańskiej (organizacja władz, zachowane archiwalia, działalność kancelarii), Warszawa-Toruń 1990. Tarnowski S., Z wakacyj, t. 2: Prusy Królewskie, Kraków 1888. Teehen F., rec.: Simson P., Geschichte der Stadt Danzig, Bd. 1 i Bd. 4, H. r, „Han sische Geschichtsblätter” Bd. 21,1915, s. 179-194. Techen F., ree.: Simson P. Geschichte der Stadt Danzig, Bd. 2 / Bd. 4, H. r, „Han sische Geschichtsblätter”, Bd. 24,1918, s. 311-319. Tomkiewicz W., Realizm w malarstwie gdańskim przełomu xvi і xvii w., „Studia Pomorskie”, t. 2, Wrocław 1957, s. 113-216. Tusk D., Duda W., Fortuna G., Nawrocki K., Był sobie Gdańsk, Gdańsk 1996. Tylicki J., Rysunek gdański ostatniej ćwierci xvi i pierwszej połowy xvii wieku, Toruń 2005. Urban K., Cmentarze żydowskie, synagogi i domy modlitwy w Polsce w latach 1944-1966 (wybór materiałów), Kraków 2006. Weiss Y., Deutsche und polnische Juden vor dem Holocaust. Jüdische Identität zwischen Staatsbürgerschaft und Ethnizität 1933-1940, przeł. M. Schmidt, München 2000 (Schriftenreihe der Vierteljahreshefte für Zeitgeschichte, Bd. 81). Wenta J., О Scriptores rerum Prussicarum i konieczności nowego wydania źródeł dziejopisarskich z państwa zakonu krzyżackiego w Prusach, „Kwartalnik Historyczny”, r. 97,1990, nr 1-2, s. 133-139. Wicherkiewiczowa R., Opowieść o moim Gdańsku, [w:] Trzy pamiętniki pomorskie, oprać. J. Borzyszkowski, Gdańsk 1982. Wierzchosławski S., Społeczeństwo Prus Zachodnich wobec administracji pruskiej (1813-1914), [w:] Toruń i Pomorze pod
władzą pruską. Materiały konferencji z 10-11 grudnia 1993 r. w Toruniu, red. S. Wierzchosławski, Toruń 1995, s. 63-76. Wijaczka J., Żydzi w Prusach Książęcych (1323-iyoi), „Komunikaty Warmińsko-Mazurskie”, 1995, nr 1 (207), s. 3-14. Winkelmann E., Hirsch Theodor, [w:] Allgemeine Deutsche Biographie, Bd. 13, Leipzig 1881, s. 506-509. Włodarczyk E., Sytuacja Gdańska w Cesarstwie Niemieckim, [w:] Historia Gdańska, t. 4/1:1813-1920, red. E. Cieślak, Sopot 1998, s. 283-302. Young J.E., Beschreiben des Holocaust. Darstellung und Formen der Interpretation, Frankfurt am Main 1992. Zernack K., „Deutschland und der Osten” als Problem der historischen Forschung in Berlin, [w:] Geschichtswissenschaft in Berlin im 19. und 20. Jahrhundert.
Persönlichkeiten und Institutionen, hg. von R. Hansen, W. Ribbe, Berlin New York 1992 (Veröffentlichungen der Historischen Kommission zu Berlin, Bd. 82), s. 571-593. Zimmermann M., Deutsche gegen Deutsche. Das Schicksal derJuden 1939-1945, Berlin 2008. Zylbercwajg Z., Leksikon fun idiszn teater, t. ó, Mexico 19Ó9. Żydzi, masoni, mennonici, co widać z cmentarza (wywiad Krystyny Chwin z Hanną Domańską), „Gazeta Gdańska”, nr 252 z 29 października 1991. Żydzi oraz ich sqsiedzi na Pomorzu Zachodnim wXIX iXX wieku, red. M. Jaroszewicz, W. Stępiński, Warszawa 2007. OPRACOWANIA INTERNETOWE: Abramowicz M., Cmentarz na Królewskim Wzgórzu, www.gdansk.jewish. org.pl (dostęp: 4.10.2019). Adon Olam, www.jhi.pl/psj/Adon_Olam;www.de.wikipedia.org/wiki/ Adon_01am (dostęp: 9.07.2019). Amelie Wülfinghoff, www.de.wikipedia.org/wiki/Am%C3%A9İie_w%C3% BClfinghoff (dostęp: 29.об.2019). August Hirsch, www.leopoldina.org/de/mitglieder/mitgliederverzeichnis/ member/3841/ (dostęp: 03.04.2019). Benno Stolzenberg, www.stadtlexikon.karlsruhe.de/index.php/De:Lexikon:bio-0359· Berendt G., Bar Kochba Jüdischer Turn- und Sportverein. Żydowskie Stowarzyszenie Sportowe, https://www.gedanopedia.pl/gdansk/ ?titIe=BAR_KOCHBA (dostęp: 10.04.2019). Berendt G., Izaak Landau, www.gedanopedia.pl/gdansk/?title=LANDAU_ IZAAK (dostęp: 02.04.2019). Borzyszkowski J„ Hanna Domańska, www.gedanopedia.pl/gdansk/?title= doma%C5%83SKA_hanna (dostęp: 28.08.2019). Cmentarz żydowski w Gdańsku-Chełmie, www.gdansk.jewish.org.pl/ teksto6.html#CMENTARZ_%C5%BBYDOWSKI_W_GDA%C5%83SKU_ che%C5%8imie (dostęp: 11.09.2019). Daniel Sambursky,
www.de.wikipedia.org/wiki/Daniel_Sambursky (dostęp: ιό.06.2019). Gliński M., Danziger Gesangverein / Danziger Singakademie, www.gedanopedia.pI/gdansk/?title=STOWARZYSZENiE_%C5%9APiEWACZE (dostęp: 25.06.2019). 409
Gliński M., Lesser Giełdziński, www.gedanopedia.pl /gdansk/?title=GlEŁdziŃskilesser (dostęp: 5.09.2019). Gliński M., Radni i nieetatowi członkowie Zarządu Miasta w latach 1817-1919 (wykaz alfabetyczny), www.gedanopedia.pl/gdansk/?title=RADA_MlEjSKA# (dostęp: 17.08.2019). Jigdal, www.jhi.pl/psj/Jigdal;www.de.wikipedia.org/wiki/Jigdal (dostęp: 9.07.2019). Louis Lewandowski, www.pl.wikipedia.org/wiki/Louis_Lewandowski (dostęp: 14.07.2019). Ma Towu, http://www.jhi.pl/psj/Ma_towu_(hebrajski_Jakze_piekne); www. de.wikipedia.org/wiki/Ma_Towu (dostęp: 12.07.2019). Michalak J.M., Becky Baum, www.gedanopedia.pl/gdansk/?title=BAUM_ BECKY (dostęp: 8.06.2019). Michalak J.M., Benno Stolzenberg, www.gedanopedia.pl/gdansk/?title=STOLZENBERG_BENNO (dostęp: 13.O7.2O19). Michalak J.M., Carl Dorius Johannes Fuchs, www.gedanopedia.pl/gdansk/ ?title=FUCHS_CARL_DORIUSJOHANNES (dostęp: 25.06.2019). Michalak J.M., Flora Scherres-Friedenthal, www.gedanopedia.pl/gdansk/ ?title=SCHERRES-FRIEDENTHAL_FLORA (dostęp: 8.06.2OI9). Michalak J.M., Franz Johann Carl Joetze, www.gedanopedia.pl/gdansk/ ?title=JOETZE_FRANZ_JOHANN_CARL (dostęp: 25.06.2019). Michalak J.M., Julius Wilhelm Frühling, www.gedanopedia.pl/gdansk/ ?title=FR%C3%9CHUNGjunus_wiLHELM (dostęp: 25.06.2019). Michalak J.M., Ludwig Traugott Granzin, www.gedanopedia.pl/gdansk/ ?tide=GRANZIN_LUDWIG_TRAUGOTT (dostęp: 8.06.2019). Michalak J.M., Nanette Falk, www.gedanopedia.pl/gdansk/?title=FALK_ NANETTE (dostęp: 8.06.2019). O’Connor J.J., Robertson E.F., Kurt Hirsch (Mathematiker), www-history. mcs.st-andrews.ac.uk/Biographies/Flirsch.html (dostęp:
10.03.2019). Rachuta R., Muzyka w Biblii, praca doktorska, www.repozytorium.amu. edu.pl/handle/10593/1348 (dostęp: 5.07.2019). Salomon Sulzer, www.de.wikipedia.org/wiki/Salomon_Sulzer (dostęp: 14.07.2019). Schody z nagrobków znikają. „Tego wymaga szacunek”, www.tvn24.pl/pomorze,42/schody-z-nagrobkow-znikaja-tego-wymaga-szacunek,473601. html (dostęp: 10.09.2019).
Wirtualny Sztetel. Cmentarz żydowski w Gdańsku na Chełmie, www.sztetl. org.pl/pl/miejscowosci/g/34-gdansk/ii4-cmentarze/i2507֊cmentarz-zydowski-w-gdansku-na-chelmie (dostęp: 11.09.2019). Wirtualny Sztetel. Członkowie zgromadzenia reprezentantów gdańskiej Gminy Synagogalnej w latach 1915-1937, www.sztetl.org.pl/pl/miejscowosci/g/34-gdansk/io7֊listy-nazwisk/836o3-czlonkowie-zgromadzenia֊ -reprezentantow-gdanskiej-gminy-synagogalnej-w-latach-1915-1937 (dostęp: 31.03.2019). Wirtualny Sztetel. Skład zarządu Organizacji Syjonistycznej w latach 1925-1928, www. www.sztetl.org.pl/pI/miejscowosci/g/34-gdansk/ i07-listy-nazwisk/83óo8-sklad-zarzadu-organizacji-syjonistycznej-w-latach-1925-1928 (dostęp: 30.03.2019). Wirtualny Sztetel. Stowarzyszenie Gminy Żydowskiej „Kehila Israel” w Gdańsku, www.sztetl.org.pl/pl/miejscowosci/g/34-gdansk/ioi-organizacje-i-stowarzyszenia/ 80153-stowarzyszenie-gminy-zydowskiej-kehila-israel-w-gdansku (dostęp: 02.04.2019). |
| any_adam_object | 1 |
| any_adam_object_boolean | 1 |
| author2 | Barylewska-Szymánska, Ewa 1957- |
| author2_role | edt |
| author2_variant | e b s ebs |
| author_GND | (DE-588)1056464836 |
| author_facet | Barylewska-Szymánska, Ewa 1957- |
| building | Verbundindex |
| bvnumber | BV046734814 |
| ctrlnum | (OCoLC)1164628523 (DE-599)BVBBV046734814 |
| era | Geschichte gnd |
| era_facet | Geschichte |
| format | Book |
| fullrecord | <?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><collection xmlns="http://www.loc.gov/MARC21/slim"><record><leader>03011nam a2200709 c 4500</leader><controlfield tag="001">BV046734814</controlfield><controlfield tag="003">DE-604</controlfield><controlfield tag="005">20210310 </controlfield><controlfield tag="007">t</controlfield><controlfield tag="008">200525s2019 agcl |||| 00||| pol d</controlfield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">9788361077237</subfield><subfield code="9">978-83-61077-23-7</subfield></datafield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">8361077235</subfield><subfield code="9">83-61077-23-5</subfield></datafield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">9788366485112</subfield><subfield code="9">978-83-66485-11-2</subfield></datafield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">8366485110</subfield><subfield code="9">83-66485-11-0</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(OCoLC)1164628523</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(DE-599)BVBBV046734814</subfield></datafield><datafield tag="040" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-604</subfield><subfield code="b">ger</subfield><subfield code="e">rda</subfield></datafield><datafield tag="041" ind1="0" ind2=" "><subfield code="a">pol</subfield></datafield><datafield tag="049" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-12</subfield></datafield><datafield tag="084" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">OST</subfield><subfield code="q">DE-12</subfield><subfield code="2">fid</subfield></datafield><datafield tag="245" ind1="1" ind2="0"><subfield code="a">Wokół Wielkiej Synagogi w Gdańsku</subfield><subfield code="b">z dziejów lokalnej społeczności żydowskiej</subfield><subfield code="c">pod redakcją Ewy Barylewskiej-Szymańskiej</subfield></datafield><datafield tag="264" ind1=" " ind2="1"><subfield code="a">Gdańsk</subfield><subfield code="b">Muzeum Gdańska</subfield><subfield code="c">[2019]</subfield></datafield><datafield tag="264" ind1=" " ind2="1"><subfield code="a">[Warszawa]</subfield><subfield code="b">Żydowski Instytut Historyczny</subfield></datafield><datafield tag="264" ind1=" " ind2="4"><subfield code="c">© 2019</subfield></datafield><datafield tag="300" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">418 Seiten</subfield><subfield code="b">Illustrationen, Porträts, Pläne, Notenbeispiele</subfield><subfield code="c">24 cm</subfield></datafield><datafield tag="336" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">txt</subfield><subfield code="2">rdacontent</subfield></datafield><datafield tag="337" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">n</subfield><subfield code="2">rdamedia</subfield></datafield><datafield tag="338" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">nc</subfield><subfield code="2">rdacarrier</subfield></datafield><datafield tag="500" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Drugie miejsce wydania według BNPol online</subfield></datafield><datafield tag="500" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Literaturverzeichnis Seite 375-[411]</subfield></datafield><datafield tag="546" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Zusammenfassungen der Beiträge auf Englisch und Deutsch</subfield></datafield><datafield tag="648" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Geschichte</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Juden</subfield><subfield code="0">(DE-588)4028808-0</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Danzig</subfield><subfield code="0">(DE-588)4011039-4</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Große Synagoge Danzig</subfield><subfield code="g">Danzig</subfield><subfield code="0">(DE-588)1218571888</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="0"><subfield code="a">Gmina żydowska</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="0"><subfield code="a">Wielka Synagoga (Gdańsk)</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="0"><subfield code="a">Żydzi</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="2"><subfield code="a">Gdańsk (woj. pomorskie)</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="0"><subfield code="a">Żydzi / Polska / Gdańsk / historia</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="0"><subfield code="a">Wielka Synagoga (Gdańsk, Polska)</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="0"><subfield code="a">Żydzi / Polska / Gdańsk / biografie</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="4"><subfield code="a">1801-1900</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="4"><subfield code="a">1901-2000</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="4"><subfield code="a">2001-</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="6"><subfield code="a">Opracowanie</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="6"><subfield code="a">Praca zbiorowa</subfield></datafield><datafield tag="655" ind1=" " ind2="7"><subfield code="0">(DE-588)4006804-3</subfield><subfield code="a">Biografie</subfield><subfield code="2">gnd-content</subfield></datafield><datafield tag="655" ind1=" " ind2="7"><subfield code="0">(DE-588)4143413-4</subfield><subfield code="a">Aufsatzsammlung</subfield><subfield code="2">gnd-content</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="0"><subfield code="a">Große Synagoge Danzig</subfield><subfield code="g">Danzig</subfield><subfield code="0">(DE-588)1218571888</subfield><subfield code="D">g</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="1"><subfield code="a">Danzig</subfield><subfield code="0">(DE-588)4011039-4</subfield><subfield code="D">g</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="2"><subfield code="a">Juden</subfield><subfield code="0">(DE-588)4028808-0</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="3"><subfield code="a">Geschichte</subfield><subfield code="A">z</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2=" "><subfield code="5">DE-604</subfield></datafield><datafield tag="700" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Barylewska-Szymánska, Ewa</subfield><subfield code="d">1957-</subfield><subfield code="0">(DE-588)1056464836</subfield><subfield code="4">edt</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032144832&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Inhaltsverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032144832&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Literaturverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="n">oe</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="q">BSB_NED_20210310</subfield></datafield><datafield tag="999" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-032144832</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">909.04924</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">0904</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">909.04924</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">0903</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield></record></collection> |
| genre | (DE-588)4006804-3 Biografie gnd-content (DE-588)4143413-4 Aufsatzsammlung gnd-content |
| genre_facet | Biografie Aufsatzsammlung |
| geographic | Danzig (DE-588)4011039-4 gnd Große Synagoge Danzig Danzig (DE-588)1218571888 gnd |
| geographic_facet | Danzig Große Synagoge Danzig Danzig |
| id | DE-604.BV046734814 |
| illustrated | Illustrated |
| index_date | 2024-07-03T14:37:31Z |
| indexdate | 2024-07-10T08:52:22Z |
| institution | BVB |
| isbn | 9788361077237 8361077235 9788366485112 8366485110 |
| language | Polish |
| oai_aleph_id | oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-032144832 |
| oclc_num | 1164628523 |
| open_access_boolean | |
| owner | DE-12 |
| owner_facet | DE-12 |
| physical | 418 Seiten Illustrationen, Porträts, Pläne, Notenbeispiele 24 cm |
| psigel | BSB_NED_20210310 |
| publishDate | 2019 |
| publishDateSearch | 2019 |
| publishDateSort | 2019 |
| publisher | Muzeum Gdańska Żydowski Instytut Historyczny |
| record_format | marc |
| spelling | Wokół Wielkiej Synagogi w Gdańsku z dziejów lokalnej społeczności żydowskiej pod redakcją Ewy Barylewskiej-Szymańskiej Gdańsk Muzeum Gdańska [2019] [Warszawa] Żydowski Instytut Historyczny © 2019 418 Seiten Illustrationen, Porträts, Pläne, Notenbeispiele 24 cm txt rdacontent n rdamedia nc rdacarrier Drugie miejsce wydania według BNPol online Literaturverzeichnis Seite 375-[411] Zusammenfassungen der Beiträge auf Englisch und Deutsch Geschichte gnd rswk-swf Juden (DE-588)4028808-0 gnd rswk-swf Danzig (DE-588)4011039-4 gnd rswk-swf Große Synagoge Danzig Danzig (DE-588)1218571888 gnd rswk-swf Gmina żydowska Wielka Synagoga (Gdańsk) Żydzi Gdańsk (woj. pomorskie) Żydzi / Polska / Gdańsk / historia Wielka Synagoga (Gdańsk, Polska) Żydzi / Polska / Gdańsk / biografie 1801-1900 1901-2000 2001- Opracowanie Praca zbiorowa (DE-588)4006804-3 Biografie gnd-content (DE-588)4143413-4 Aufsatzsammlung gnd-content Große Synagoge Danzig Danzig (DE-588)1218571888 g Danzig (DE-588)4011039-4 g Juden (DE-588)4028808-0 s Geschichte z DE-604 Barylewska-Szymánska, Ewa 1957- (DE-588)1056464836 edt Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032144832&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Inhaltsverzeichnis Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032144832&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Literaturverzeichnis |
| spellingShingle | Wokół Wielkiej Synagogi w Gdańsku z dziejów lokalnej społeczności żydowskiej Juden (DE-588)4028808-0 gnd |
| subject_GND | (DE-588)4028808-0 (DE-588)4011039-4 (DE-588)1218571888 (DE-588)4006804-3 (DE-588)4143413-4 |
| title | Wokół Wielkiej Synagogi w Gdańsku z dziejów lokalnej społeczności żydowskiej |
| title_auth | Wokół Wielkiej Synagogi w Gdańsku z dziejów lokalnej społeczności żydowskiej |
| title_exact_search | Wokół Wielkiej Synagogi w Gdańsku z dziejów lokalnej społeczności żydowskiej |
| title_exact_search_txtP | Wokół Wielkiej Synagogi w Gdańsku z dziejów lokalnej społeczności żydowskiej |
| title_full | Wokół Wielkiej Synagogi w Gdańsku z dziejów lokalnej społeczności żydowskiej pod redakcją Ewy Barylewskiej-Szymańskiej |
| title_fullStr | Wokół Wielkiej Synagogi w Gdańsku z dziejów lokalnej społeczności żydowskiej pod redakcją Ewy Barylewskiej-Szymańskiej |
| title_full_unstemmed | Wokół Wielkiej Synagogi w Gdańsku z dziejów lokalnej społeczności żydowskiej pod redakcją Ewy Barylewskiej-Szymańskiej |
| title_short | Wokół Wielkiej Synagogi w Gdańsku |
| title_sort | wokol wielkiej synagogi w gdansku z dziejow lokalnej spolecznosci zydowskiej |
| title_sub | z dziejów lokalnej społeczności żydowskiej |
| topic | Juden (DE-588)4028808-0 gnd |
| topic_facet | Juden Danzig Große Synagoge Danzig Danzig Biografie Aufsatzsammlung |
| url | http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032144832&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032144832&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |
| work_keys_str_mv | AT barylewskaszymanskaewa wokołwielkiejsynagogiwgdanskuzdziejowlokalnejspołecznoscizydowskiej |