Powszechna Wystawa Krajowa 1929: architektura i urbanistyka
Gespeichert in:
| Hauptverfasser: | , |
|---|---|
| Format: | Buch |
| Sprache: | Polish |
| Veröffentlicht: |
Łódź
Księży Młyn
2019
|
| Ausgabe: | Wydanie I. |
| Schlagworte: | |
| Online-Zugang: | Inhaltsverzeichnis Literaturverzeichnis Register // Personenregister Abstract |
| Beschreibung: | 194 Seiten Illustrationen 30 cm + 1 Beilage (Karte) |
| ISBN: | 9788377294949 |
Internformat
MARC
| LEADER | 00000nam a2200000 c 4500 | ||
|---|---|---|---|
| 001 | BV046702680 | ||
| 003 | DE-604 | ||
| 005 | 20211008 | ||
| 007 | t | ||
| 008 | 200504s2019 a||| |||| 00||| pol d | ||
| 020 | |a 9788377294949 |9 978-83-7729-494-9 | ||
| 035 | |a (OCoLC)1153983254 | ||
| 035 | |a (DE-599)BVBBV046702680 | ||
| 040 | |a DE-604 |b ger |e rda | ||
| 041 | 0 | |a pol | |
| 049 | |a DE-12 | ||
| 084 | |a OST |q DE-12 |2 fid | ||
| 100 | 1 | |a Bielawska-Pałczyńska, Joanna |e Verfasser |0 (DE-588)1209508974 |4 aut | |
| 245 | 1 | 0 | |a Powszechna Wystawa Krajowa 1929 |b architektura i urbanistyka |c Joanna Bielawska-Pałczyńska, Hanna Hałas-Rakowska |
| 250 | |a Wydanie I. | ||
| 264 | 1 | |a Łódź |b Księży Młyn |c 2019 | |
| 300 | |a 194 Seiten |b Illustrationen |c 30 cm + |e 1 Beilage (Karte) | ||
| 336 | |b txt |2 rdacontent | ||
| 337 | |b n |2 rdamedia | ||
| 338 | |b nc |2 rdacarrier | ||
| 546 | |a Zusammenfassung in deutscher und englischer Sprache | ||
| 610 | 1 | 7 | |a Powszechna Wystawa Krajowa / (1 / 1929 / Poznań) |2 jhpk |
| 648 | 7 | |a Geschichte 1929 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 650 | 7 | |a Budynki / Polska / Poznań |2 jhpk | |
| 650 | 0 | 7 | |a Landesausstellung |0 (DE-588)4498186-7 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 651 | 7 | |a Poznań (Polska) / zabytki |2 jhpk | |
| 651 | 7 | |a Posen |0 (DE-588)4046868-9 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 689 | 0 | 0 | |a Posen |0 (DE-588)4046868-9 |D g |
| 689 | 0 | 1 | |a Landesausstellung |0 (DE-588)4498186-7 |D s |
| 689 | 0 | 2 | |a Geschichte 1929 |A z |
| 689 | 0 | |5 DE-604 | |
| 700 | 1 | |a Hałas-Rakowska, Hanna |e Verfasser |4 aut | |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032113194&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Inhaltsverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032113194&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Literaturverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032113194&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Register // Personenregister |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032113194&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Abstract |
| 940 | 1 | |n oe | |
| 940 | 1 | |q BSB_NED_20211008 | |
| 999 | |a oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-032113194 | ||
| 942 | 1 | 1 | |c 069 |e 22/bsb |f 09042 |g 438 |
Datensatz im Suchindex
| _version_ | 1804181430962487296 |
|---|---|
| adam_text | SPIS TREŚCI PRZEDMOWA ................................................................................................................................... 7 WPROWADZENIE ............................................................................................................................. 9 1. TRADYCJE WYSTAWIENNICZE POZNANIA...................................................................... 15 1.1. Rozwój wystawiennictwa od połowy XIX wieku do początku XX wieku ......................... 16 1.2. Dzieje Targów Poznańskich w latach 1921-1928 ............................................................. 19 2. POWSTANIE I ORGANIZACJA PWK.................................................................................... 25 3. UKŁAD KOMPOZYCYJNO-FUNKCJONALNY TERENÓW WYSTAWOWYCH ............ 3.1. Rozplanowanie terenu A - kwartał MTP .......................................................................... 3.2. Rozplanowanie terenu В - kwartał rządowy...................................................................... 3.3. Rozplanowanie terenu C - park im. T.W. Wilsona........................................................... 3.4. Rozplanowanie terenu D - łącznik.................................................................................... 3.5. Rozplanowanie terenu E - kwartał rolniczy...................................................................... 3.6. Teren Ogrodu Zoologicznego............................................................................................. 33 40 45 48 51 52 61 4. ZAŁOŻENIA ZIELENI NA TERENACH
WYSTAWOWYCH.............................................. 65 5. ARCHITEKTURA WYSTAWOWA........................................................................................... 5.1. Pawilony na terenie A.......................................................................................................... 5.2. Pawilony na terenie В ........................................................................................................ 5.3. Pawilony na terenie C ..................................................................................................... 5.4. Pawilony na terenie D ..................................................................................................... 5.5. Pawilony na terenie E ..................................................................................................... 75 79 94 104 117 119 6. RZEŹBA JAKO ELEMENT KOMPOZYCJI WYSTAWOWEJ .......................................... 141 7. ELEMENTY MAŁEJ ARCHITEKTURY .............................................................................. 153 8. PRZEKSZTAŁCENIA TERENÓW PWK W OKRESIE MIĘDZYWOJENNYM............ 161 ZAKOŃCZENIE ............................................................................................................................ 167 ANEKSY ......................................................................................................................................... Wykaz 112 pawilonów wystawowych PWK .............................................................................. Katalog zachowanych pawilonów zbudowanych z okazji
PWK................................................. Katalog zachowanych rzeźb PWK ............................................................................................. Katalog zachowanych elementów małej architektury PWK..................................................... Katalog pozostałych historycznych obiektów targowych........................................................... Katalog budowli towarzyszących PWK....................................................................................... 170 170 171 172 172 172 173 BIBLIOGRAFIA ............................................................................................................................. 175 SPIS ILUSTRACJI........................................................................................................................ 180 INDEKS OSÓB............................................................................................................................... 188 SUMMARY ..................................................................................................................................... 191 ZUSAMMENFASSUNG................................................................................................................ 193
BIBLIOGRAFIA Archiwalia Archiwum Państwowe w Poznaniu, Akta miasta Poznania, sygn. 404-405, 410-415, 437, 440, 2424, 2440, 2452, 4040-405, 4440, 4441, 7262, 7265, 7272, 7274, 7279 Literatura Album jubileuszowy Z biegiem lat. 75 lat Międzynarodowych Targów Poznańskich, red. L. Trzeciakowski, Poznań 1996. Atlas architektury Poznania, pod red. J. Pazdera, Poznań 2008. Antczak S., Wkład Poznania w przygotowanie i przeprowadzenie Powszechnej Wystawy Krajowej w 1929 r, „Kronika Miasta Poznania”, 1989, nr 2. Bartkowiak W., Poznańskie czerwce, „Kronika Miasta Poznania”, 1996, nr 2. Bieławska-Pałczyńska J., Poznań. Spis Zabytków Architektury, Poznań 2005. Bieławska-Pałczyńska J., Hałas-Rakowska H, Śladami Powszechnej Wystawy Krajowej, „Renowacje i zabytki”, Poznań, 2012, nr 2. Bombicki M.R., Powszechna Wystawa Krajowa w Poznaniu 1929, Poznań 1992. Bombicki M.R., Poznańska Pewuka wizytówką niepodległości, Poznań 1996. Co każdy wiedzieć powinien o Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu w 1929 roku?, Poznań 1928. Bucko R., Architektura Powszechnej Wystawy Krajowej w Poznaniu w 1929 na tle architektury dwudziestolecia międzywojennego, praca mgr pod kierunkiem L. Lameńsldego, KUL Lublin, Lublin 1993. Collegium Anatomicum w Poznaniu ֊ o historii, sztuce i nauce, pod red. M. Zabla i E. Sumelki, Poznań 2015. Czarnecka A., Zieleń w Poznaniu w dokumencie archiwalnym, „Kronika Miasta Poznania”, 1980, nr 4. Czarnecki W, Budownictwo w Poznaniu, „Architektura i Budownictwo”, 1932, nr 1. Czarnecki W., To był też mój Poznań, Poznań 1987. Czarnecki W, Wspomnienia architekta. Poznań 2005-2008, t.
I-III. Drexlerowa A.M., Olszewski A.K, Polska i Polacy na powszechnych wystawach światowych 1851-2000,Warszawa 2005. Dohnalowa T, Wystawy gospodarcze w Poznaniu w XIX i na росz. XX w., „Kromka Miasta Poznania”, 1996, nr 2. Dybczyńska-Bułyszko A., Pawilon Polski na światowej wystawie w Paryżu 1937 roku, „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki”, T. L, z. 3-4, 2005. Dział rolniczy Powszechnej Wystawy Krajowej w Poznaniu 1929, praca zbiorowa, Warszawa 1930. Faryna-Paszkiewicz H., Architektura i sztuki plastyczne na Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu w 1929 roku. Bibliografia 19272009, „Biuletyn Historii Sztuki”, R. LXXI, nr 4, 2009. Figuła-Czech J., Potrójne życie pomnika Kościuszki, „Kronika Miasta Poznania”, 2011, nr 2. Grzeszczuk-Brendel H., Architektura i budownictwo Poznania w pierwszej połowie XX wieku, „Architektura i Urbanistyka Poznania w XX wieku”, red .T. Jakimowicz, Poznań 2005. Grzeszczuk-Brendel H., Architektura Powszechnej Wystawy Krajowej (1929) a architektura lat 30-tych w Poznaniu. Transfer idei modernistycznych, „Modernizm w Europie. Modernizm w Gdyni. Architektura lat międzywojennych i jej ochrona”, red. M.J. Sołtysik, R. Hirsch, Gdynia 2009. Grzeszczuk-Brendel H., Powszechna Wystawa Krajowa 1929: polityczno-przestrzenne konteksty miejsca, „Kwartalnik Urbanistyki i Architektury”, 2009, T. LIV z. 4. Grzeszczuk-Brendel H., Ausstellung, Stadt und Land: Die Architektur der Posener Ausstellungen 1911 und 1929, „Zeitschrift für OstmitteleuropaForschung” 2009, nr 1-2. Grzeszczuk-Brendel H., Klause G., Kodym-Kozaczko G., Marciniak P, Powszechna Wystawa Krajowa
w Poznaniu w 1929 roku rocznicowa retrospekcja, „Kwartalnik Urbanistyki i Architektury”, 2009, T. LIV, z. 4. Grzeszczuk-Brendel H., Miasto do mieszkania. Zagadnienia reformy mieszkaniowej na przełomie XIX i XX wieku i jej wprowadzenie w Poznaniu w pierwszej połowie XX wieku, Poznań 2012. Januszkiewicz M., Skaczyński A., Swój do swego, czyli Księga Kupiectwa Poznańskiego, Wielkopolskie Zrzeszenie Handlu i Usług, Poznań 2004. 175
A’ POWSZECHNA WYSTAWA KRAJOWA Karolczak W., Perta ogrodów poznańskich. Z dziejów parku Wilsona w dwudziestoleciu międzywojennym, „Kronika Miasta Poznania” 1998, nr 3. Klause G., Roger Stawski - architekt (1871-1963). Monografia twórczości, Poznań 1999. Klause G., Dział opieki nad zabytkami sztuki i kultury w Pałacu Rządowym na Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu w 1929 roku, „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki”, 2009, T. LIV, z. 4. Kodym-Kozaczko G., Rozwój Poznania w planowaniu urbanistycznym w latach 1900-1990, „Architektura i Urbanistyka Poznania w XX wieku”, red. T. Jakimowicz, Poznań, 2005. Kodym-Kozaczko G., Warszawa w Poznaniu. Warszawskie inspiracje w planowaniu urbanistycznym Poznania w latach 30-tych XX wieku, „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki”, T. LIV z. 4, 2009. Konstantynów D., „Gmach dziesięciolecia sztuki polskiej”. Pałac Sztuki na Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu, „Biuletyn Historii Sztuki”, R. LXXI, nr 4, 2009. Kostrzyńska-Miłosz A., Sztuka w rzemiośle na Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu, „Biuletyn Historii Sztuki”, R. LXXI, nr 4, 2009. Książkiewicz-Bartkowiak D., Skutecki J., Miasto z wizją. Poznań w dwudziestoleciu międzywojennym, Poznań 2009, Targi poznańskie [w:] Księga Pamiątkowa miasta Poznania. Dziesięć lat pracy polskiego zarządu stołecznego miasta Poznania, Poznań 1929. Kubiak Sz.P, Architektura i płeć. Pawilon Pracy Kobiet na P.W.K. w 1929, uniGENDER 2007 nr 1. Kubiak Sz.P, Architektura i urbanistyka Poznania 1919-1939, praca doktorska pod kierunkiem prof. T.J. Żuchowskiego, IHS UAM Poznań, Poznań 2009. Kubiak Sz.P,
Modernizm zapoznany. Architektura Poznania 1919-1939, Warszawa 2014. Kubiak Sz.P, Nowa linia. Kilka uwag o architektonicznej awangardzie na Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu, „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki”, 2009, T. LIV z. 4. Kubiak Sz.P, „Nowy duch” w Poznaniu. Pawilon Pracy Kobiet Anatolii Hryniewickiej-Piotrowskiej, „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki”, 2009, T. LIV, z. 4. Leśniakowska M., Nagie ciało architektury. Pawilon „Praca kobiet” na Powszechnej Wystawie Krajowej jako dyskurs antropologiczny, „Biuletyn Historii Sztuki”, R. LXXI, nr 4, 2009. Leśniakowska M.,Jan Koszczyc-Witkiewicz (18811958) i budowanie w jego czasach, Warszawa 1998. Litewka R, Powszechna Wystawa Krajowa 16 maja 30 września 1929, (część pierwsza), „Kronika Miasta Poznania”, 1979, nr 2. Litewka R, Powszechna Wystawa Krajowa 16 maja 30 września 1929, (część druga), „Kronika Miasta Poznania”, 1979, nr 3. Luba I., Pałac Rządowy na Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu. Propagandowa funkcja sztuki, „Biuletyn Historii Sztuki”, R. LXXI, nr 4, 2009. Ławicki L., Powszechna Wystawa Krajowa w 1929 roku: urbanistyka, „Kromka Miasta Poznania”, 1976, nr 1. Ławicki L., Powszechna Wystawa Krajowa w 1929 roku: architektura (część pierwsza), „Kronika Miasta Poznania”, 1976, nr 4. Ławicki L., Powszechna Wystawa Krajowa w 1929 roku: architektura (część druga), „Kronika Miasta Poznania”, 1977, nr 1. Ławicki L., Powszechna Wystawa Krajowa w 1929 roku: architektura (część trzecia), „Kronika Miasta Poznania”, 1978, nr 2. Ławicki L., Powszechna Wystawa Krajowa w 1929 roku: architektura (część
czwarta), „Kronika Miasta Poznania”, 1978, nr 3. Ławicki L., Architektura Poznania w latach 19271929, „Kronika Miasta Poznania”, 1993, nr 3-4. Ławicki L., Pawilony reklamowe w latach 18711929, „Kronika Miasta Poznania”, 1996, nr 4. Matusik R, Od „wystawy wzorów” do MTP, „Kronika Miasta Poznania”, 1996, nr 2. Mrugalska-Banaszak M., Rozwój przestrzenny Poznania w dwudziestoleciu międzywojennym, „Kronika Miasta Poznania”, 1996, nr 4. Mulczyńsld J., Łazarski epizod w twórczości Stanisława Jagmina. „Pożegnanie Wacława z Marią” i „Fryne”, „Kronika Miasta Poznania” 1998, nr 3. Mulczyński J., Mecenat artystyczny prezydenta Cyryla Ratajskiego w Poznaniu w latach dwudziestych XX wieku. Materiały sesji SHS, Kraków 2007. Mulczyński J., Plakaty reklamowe, „Kronika Miasta Poznania”, 1996, nr 2.
BIBLIOGRAFIA ГА՝ Mulczyński J., Rzeźby i dekoracje architektoniczne Powszechnej Wystawy Krajowej w Poznaniu, „Kwartalnik Urbanistyki i Architektury”, 2009, T. LIV, z. 4. Norwerth E., Architektura Wystawowa, „Architektura i Budownictwo”, R. 1929, nr 11-12. Norwerth E., Architektura Wystawowa, „Architektura i Budownictwo”, R. 1929, nr 8. Norwerth E., Zabudowa Targów Poznańskich [w:] „Architektūrai Budownictwo”, 1927, nr 1. Nowakowska K., Architektura Międzynarodowych Targów Poznańskich 1919-1939, praca magisterska, IHS UAM Poznań, Poznań 1973. Nowakowska K., Zarys rozwoju urbanistycznego i dziejów zabudowy Poznania w latach 1919-1939, „Kronika Miasta Poznania”, 1989, nr 2. Pajzderski N., Przewodnik po Poznaniu. Powszechna Wystawa Krajowa, Poznań 1929. Palat Z., Poznańskie szkoły stopnia podstawowego z pocz. XX wieku, Poznań 1991. Palat Z., Architektura poznańskich szkól podstawowych, „Kronika Miasta Poznania”, 1995, nr 4. Pamiętnik Jubileuszowej Wystawy Ogrodniczej w Poznaniu 25 IX-3 X 1926, Poznań 1926. Pawilon Ziemianek i Wlościanek na Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu, Warszawa 1930. Piechocki E., Miasta polskie a Powszechna Wystawa Krajowa, Warszawa 1928. Powszechna Wystawa Krajowa w Poznaniu w roku 1929. Dzieło zbiorowe pod kier. dr. S. Wachowiaka, t. I-V, Poznań 1930. Powszechna Wystawa Krajowa 1929 w Poznaniu. Przewodnik po wystawie, Poznań 1929. Przewodnik po Wystawie Miast Polskich i Związku Miast Pobkich, red. M. Poznański, Warszawa 1929. Pszczółkowski M., Architektura użyteczności publicznej II Rzeczypospolitej 1918-1939. Forma i styl, Łódź 2014. Purchla J.,
Urbanistyka, architektura i budownictwo. „Dzieje Krakowa, Kraków w latach 1918-1939” pod red. J. Bieniarzówny, J. Małeckiego, Kraków 1997. Robakowska A., Trybuś J., Od zamku do browaru. O architekturze Poznania ostatnich stu lat, Poznań 2005. Ruciński K., Rzut oka na budownictwo miejskie w Poznaniu, „Architektura i Budownictwo”, 1927, nr 6. Runge S., 60-lecie Ogrodu Zoologicznego w Poznaniu 1871-1931, „Kronika Miasta Poznania”, t. 10, nr 4, Poznań 1932. Skuratowicz J., Architektura Poznania w latach 1918-1939, „Kronika Miasta Poznania”, 1996, nr 4. Skuratowicz J., Architektura targów poznańskich przed 1920 rokiem, „Kronika Miasta Poznania”, 1996, nr 2. Stefański E, 35-lecie Targów Poznańskich (1921֊ 1956), „Kronika Miasta Poznania”, 1951-1956, Poznań 1957. Störtkuhl В., Architektura wystawowa jako metoda narodowej prezentacji. Wystawa Wschodnioniemiecka (1911) i Powszechna Wystawa Krajowa (1929) w Poznaniu, Naród, Styl, Modernizm, Kraków, Monachium, Międzynarodowe Centrum Kultury 2006, red. J. Purchla, W. Tegethoff, 2006. Störtkuhl B., Modernizm na Śląsku 1900-1939, „Architektura i Polityka”, Wrocław 2018. Störtkuhl В., Reforma i nowatorstwo. Budowle wystawowe Hansa Poelziga we Wrocławiu (1904) i Poznaniu (1911), Hans Poelzig we Wrocławiu [w:] Architektura i sztuka 1900-1916, pod red. J. likosza i B. Störtkuhl, Wrocław 2000. Szabłowska A.A., Propaganda wizualna Powszechnej Wystawy Krajowej, „Biuletyn Historii Sztuki”, R. LXXI, nr 4, 2009. Szczerkowski K., Ilustrowany przewodnik po Ogrodzie Zoologicznym, Poznań 1929. Szczerski A., Pytania o sztukę dla II Rzeczypospolitej.
Powszechna Wystawa Krajowa w Poznaniu w 1929 roku, Alma Mater, „Miesięcznik Uniwersytetu Jagiellońskiego”, 2003, nr 49. Świtała T, Poznań 16 maja 1929 r., „Kronika Miasta Poznania”, 1989, nr 2. Świtała T, Opinie o Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu w 1929 r., „Kronika Miasta Poznania”, 1989, nr 3. Światła T, Poznań-pewuce, „Kroniką Miasta Poznania”, 1989, nr 4. Świtała T, Poznań w 1927 r., „Kronika Miasta Poznania”, 1989, nr 1. Trochowski M., Międzynarodowe Targi Poznańskie w okresie międzywojennym (1921-1939), Kronika Miasta Poznania, 1978, nr 4. Urbański J., Dzieje poznańskiego ogrodu zoologicznego w latach 1871-1945, Ogród Zoologiczny w Poznaniu. Dzieje i perspektywy rozwoju, praca zbiorowa pod red. J. Urbańskiego i A. Taborskiego, Warszawa-Poznań 1975.
և1 POWSZECHNA WYSTAWA KRAJOWA Wachowiak S., Czasy, które przeżyłem, Warszawa 1991. Wachowiak S., Rys historyczny Powszechnej Wystawy Krajowej w Poznaniu w roku 1929, Poznań 1930. Warchałowski J., O rzeźby na PWK w Poznaniu, „Architektūrai Budownictwo”, R. 1927, nr 1. Warchałowski J., Powszechna Wystawa Krajowa wr.l 929 w Poznaniu, „Architektura i Budownictwo”, R. 1927, nr 6. Wisłocka I., Awangardowa architektura polska 19181939, Warszawa 1968, Woźnicki S., Zabudowa terenów Powszechnej Wystawy Krajowej w Poznaniu, „Architektura i Budownictwo”, R. 1929, z. 1. Ziółkowski J., Międzynarodowe Targi Poznańskie w przeszłości i obecnie, „Przegląd Zachodni, 1955, nr 5-6. Zwierz M., Wystawa Ziem Odzyskanych (WZO) w 1948 roku na tłe tradycji wystawienniczych Wrocławia, „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki”, 2009, T. LIV, z. 4. Zwierz M., Tradycje wystawiennicze we Wrocławiu w łatach 1818-1948. Architektura i rozplanowanie wystaw, Wrocław 2016. Zwolanowska B., Architektura Powszechnej Wystawy Krajowej w Poznaniu w roku 1929, „Rocznik Historii Sztuki”, 1976, T. XI. Czasopisma „Architekt” 1929, nr 1-2; 1930 nr 1-2 „Bluszcz” 1928, nr 47; 1929, nr 7, nr 21, nr 28, nr 33, nr 35 „Budowniczy” 1927, nr 12 „Czas” 1928, nr 7 (9 I); 1929, nr 41 (20 II), nr 100 „Dom osiedle mieszkanie”, 1929, nr 6 „Droga” 1929, nr 9 „Dziennik Poznański” 1928, nr 157 (11 VII), nr 164 (19 VII), nr 179 (4 VIII); 1929, nr 42 (20 II), nr 45 (23 II), nr 46 (24 II), nr 53 (5 III), nr 71 (26 III), nr 75 (30 III), nr 83 (10 IV), nr 86 (13 IV), nr 88 (16 IV), nr 90 (18 IV), nr 92 (20 IV), nr 94 (23 IV), nr 95 (24 IV), nr
96 (25 IV), nr 100 (30 ГѴ), nr 102 (2 V), nr 103 (3 V), nr 109 (12 V), nr 110 (14 V), nr 112 (17 V), nr 113 (18 V), nr 114 (19 V), nr 115 (22V),nr 117 (23 V), nr 121 (28 V), nr 126 (4 VI), nr 128 (6 VI), nr 135 (14 VI), nr 136 (15 VI), nr 140 (20 VI), nr 144 (25 VI), nr 148 (29 VI), nr 170 (26 VII), nr 174 (31 VII), nr 196 (27 VIII), nr 220 (23 IX), nr 221 (25 IX), nr 230 (5 IX), nr 233 (9 X), nr 240 (17 X), nr 242 (19 X), nr 244 (22 X), nr 248 (26 X), „Dzień Polski” 1929, nr 13 (13 I), nr 134 (19 V) „Dziś i Jutro” 1929/1930, nr 1 „Echo Leśne” 1929, nr 8 „Echo PWK 1929” (wystawowy miesięcznik okolicznościowy wydawany od października 1927 roku do września 1929 roku - 31 numerów) 1927, nr 1, 2; 1928, nr 2, 4, 5, 7, 8, 9, 11, 12; 1929, nr 1, 2, 3, 4, 7, 8, 9, 12, 13, 14, 15, 16 „Fotograf Polski” 1929, nr 6 „Gazeta Warszawska” 1929, nr 2 (2 I) „Gazeta Zachodnia” 1929, nr 84 „Kobieta w świecie i w domu” 1929, nr 19 „Kobieta Współczesna” 1928, nr 4, 47; 1929, nr 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32, 33, 37 „Kupiec” 1908, nr 15; 1920, nr 10, (9 III), nr 12 (23 III) „Kurier Polski” 1929, nr 205 (26 VII) „Kurier Poranny” 1929, nr 203 (24 VII), nr 213 (3 VIII) „Kurier Poznański” 1921, nr 120 (29 V), nr 126 (5 VI), nr 128 (8 VI); 1925, nr 17 (22 I), nr 102 (3 V), nr 105 (6 V); 1928, nr 112 (14 III), nr 203 (2 V); 1927, nr 241 (28 V); 1929, nr 127 (16 III), nr 143, nr 145 (27 III), nr 161 (6 IV), nr 162 (7 IV), nr 167 (10IV), nr 173 (13 ГѴ), nr 179 (17 IV), nr 191 (24IV), nr 197 (27IV), nr 205 (2 V), nr 206, nr 223 (15 V), nr 225 (16 V), nr 227 (17 V), nr 228 (18 V), nr 231 (21 V), nr 233
(22 V), nr 235 (23 V), nr 236 (23 V), nr 237 (24 V), nr 238 (25 V), nr 240 (26 V), nr 243 (28 V), nr 255 (5 VI), nr 257, nr 263 (10 VI), nr 275 (17 VI), nr 294 (28 VI), nr 307 (6 VII), nr 308 (8 VII), nr 309 (7 VII), nr 314 (10 VII), nr 316 (11 VII), nr 332 (20 VII), nr 334 (22 VII), nr 342 (6 VIII), nr 344 (27 VII), nr 345 (28 VII), nr 348 (30 VII), nr 351 (1 VIII), nr 354 (2 VIII), nr 355 (3 VIII), nr 356 (3 VIII), nr 358 (5 VIII), nr 373 (14 VIII), nr 378 (17 VIII), nr 379 (18 VIII), nr 380 (19 VIII), nr 384 (21 VIII), nr 392 (26 VIII), nr 398 (29 VIII), nr 404 (2IX), nr 415 (8IX), nr 419 (11IX), nr 427 (15 IX), nr 433 (19 IX), nr 434 (19 IX), nr 440 (23 IX), nr 441 (24 Di), nr 443 (25 DC), nr 450 (28 IX), nr 452 (30 DO, nr 466 (8 X), nr 518 (8X1) „Kurier Warszawski” 1929, nr 78 (20 III), nr 137 (22 V), nr 141 (25 V), nr 142 (26 V), nr 145 (29 V), nr 148 (1 VI), nr 151 (4 VI), nr 154 (7 VI), nr 156 (9 VI), nr 162 (15 VI), nr 170 (23 VI), nr 183 (7 VII), nr 197 (21 VII), nr 204 (28 VII), nr 218 (11 VIII), „Miesięcznik Fotograficzny” 1929, nr 111, 115, 118 „Ogrodnik” 1929, nr 16 „Pamiętnik Warszawski” 1929, z. 2 „Polski Przemysł Budowlany” 1928, nr 5; 1929, nr 4, 6, 7/8 „Praesens” R. 1930, nr 2, R. 1939, nr 2 „Przegląd Artystyczny” 1929, nr 5-6
BIBLIOGRAFIA „Przegląd Budowlany” 1929, z. 3, 5 „Przegląd Fotograficzny” 1929, nr 8 „Przegląd Powszechny” 1929, t. 183 „Przegląd Stolarski” 1928, nr 7 (1 IV), 1929, nr 8, 11, 12, 16 „Przegląd Techniczny” 1929, nr 40/41, 45 „Przegląd Współczesny” 1929, nr 91 „Robotnik” 1929, nr 269 (22 IX) „Rzeczy Piękne” R. 1929, z 4/6, 7/9, 10/12 „Słowo Polskie” 1929, nr 156 (9 VI), nr 162 (14 VI), nr 170 (22 VI), nr 194 (17 VII) „Sztuki Piękne” R. III 1926/27 nr 8, nr 10-12; R. IV 1927/28 nr 2; R. V 1929, VIII-IX få „Świat” 1929, nr 13, 35 „Świat kobiecy” 1929, nr 18 „Światowid” R II 1925 nr 25; R IV 1927 nr 21; R V, 1928 nr 7; RVI 1929 nr 20 „Tęcza” 1929, z. 1, 9, 20, 23, 27, 28, 29, 30, 31, 32, 33, 34, nr 32, 33; 1931, z. 33 „Tygodnik Ilustrowany” 1929, nr 15, 21, 25, 27, 29, 38, 39 Wiadomości Konserwatorskie” 1929,nr 10-12 „Wielkopolska Ilustracja” 1928, nr 16, 17, 18, 21, 33; 1928/29, nr 6; 1929, nr 52 „Źródła Mocy” 1929, nr 5 179
INDEKS OSÓB Andrzejewski Marian 57, 60, 107, 108, 124, 126, 136, 137, 173, 174 Asmus Emil 37 Baczewski Józef Adam 140, 171 Badowski Zygmunt 142 Baler 128 Ballenstedt Adam 11, 19, 20, 41, 76, 80, 81, 101, 173 Ballenstedt Lucjan 81, 91, 171 Barełkowski Piotr 89 Barillet Louis 113 Bartel Kazimierz 29 Bartłomiejczyk Edmund 30 Bartyz Stefan 146 Berezowski Adolf 21, 28, 41, 43, 59, 87, 92, 118, 136, 143 Berg Max 18, 80, 139 Bertom Karol 30 Biernaccy bracia 86 Bieńkowski Kazimierz 151 Bojemski Aleksander 57, 124, 126 Borglum Gotzun 162 Borkowicz Przemysław 89 Borowski Wacław 96 Borucińsld Michał 142 Böhn Franciszek 157 Brukalska Barbara 97 Brukalski Stanisław 77, 97 Buckiewiczówna Maria 114 Bukowski Jan 155 Buszczyński Konstanty 58, 128, 171 Buszkiewicz Jerzy 172 Bylewsłd Tadeusz 142 Bzyl Antoni 173 Chełmoński Józef 96 Cieśliński Jan 49, 108, 172 Cybichowski Stefan 12, 20, 21, 41, 44, 46, 49, 58, 59, 71, 80, 81, 82, 83, 84, 85, 90, 100, 101, 102, 108, 109, 123, 124, 130, 171, 172, 173, 174 Czajkowski Józef 77, 113, 139, 142 Czarnecka-Lewakowska Jadwiga 136 Czarnecki Władysław 11, 12, 21, 50, 51, 155, 164, 165, 173 Czartoryski Kazimierz 57 Danecki Bolesław 162 Daszyński Ignacy 29 Dąbrowski Jerzy 95 Dichman Borys 28 Dmowski Roman 108 188 ■ Dobrzyński S. 10 Drucki-Lubecki Franciszek Ksawery 47, 100, 148 Drwęsłd Jarogniew 19 Drzewiecki 145 Dunikowski Xawery 96 Dużewsld Stanisław 173 Działyński Tytus 16 Fischer Paul 18 Fryderyk Wilhelm III Hohenzollern 17 Fuchs Franciszek 57, 123, 125, 171 Gerlach G. 154, 172 Gierymski Aleksander 96 Glesinger Joseph Philip 59, 78, 131, 171 Goliński Jan
43, 50, 91, 113, 115, 130, 143, 145 Gosławsld Juliusz 157 Gotfryd Ignacy 133 Grodyński Tadeusz 32 Grombecki Henryk 142 Gronowski Tadeusz 29, 88, 112 Gropius Walter 134 Grotte Alfred 18 Grüder Heinrich 16 Günther Robert 122 Haberbusch Błażej 92, 170 Haller Józef 108 Hamel, van Joost Adriaan 32 Hanft Chaim 101 Haupt Edward 61, 64, 150, 158, 166, 168, 172 Heincell Oskar 174 Herse Bogusław 49, 50, 77, 109, 111, 112, 162, 170 Hlond August 29, 32 Hoffmann Jerzy 174 Hoffmann M. 138 Hofhaan Wlastimil 101 Hoover Herbert 106 Hoser bracia 74 Hryniewicka-Piotrowska Anatolia 77, 114, 116 Inatowicz-Lublański Adolf 55, 121, 122 Jabłonkówna Leonia 78 Jackowski Stanisław 72, 146, 149, 172 Jackowski-Nostitz Henryk 28 Jagmin Stanisław 22, 163 Jakubowski Stanisław 46, 146, 148 Janak Pavel 127 Janik Antoni 106 Jankowski T. 93 Jastrzębowski Wojciech 29, 142 Jastrzębski Wojciech 59, 134, 135
INDEKS OSÓB Jawornicki Antoni 107, 108, 146 Jesion Alfred 146, 172 Jeziorański 145 John Edmund 36, 88, 112 Johow Max 37, 52, 163 Kakowski Aleksander 29 Kalfas Franciszek 60, 61, 143, 147, 149 Kalons Josef 139 Kantorowicz Hartwig 57, 124, 126, 171 Karwatka Kazimierz 114, Kasprowicz Bolesław 19 Kasprowicz Jan 165, 166 Kazimierz Wielki 122 Kiliński Jan 118, 119 Kirkin Stanisławl2, 13, 21, 62, 63, 91, 158, 159, 165, 171, 172, 173, 174 Klinger Max 109, 110 Kloth Hermann 18, 112, 113, 172 Kobro Katarzyna 97, 133, 150 Konarzewski Daniel 32 Korczyński Antoni 95 Kossak Wojciech 96 Koszczyc Witkiewicz Jan 106, 107 Kościuszko Tadeusz 38, 42, 150, 151, 172 Koteccy bracia 88 Kotlinski Stanisław 22 Kryński Karol 97 Krzyżankiewcz Mieczysław 19 Kurczewski Władysław 124,126, 171 Kusiak Jan 118, 119 Kübe Hermann 18, 70 Kwiatkowski Eugeniusz 22, 26, 27, 29, 31 Kwilecka-Pugetowa Anna 132 Kwilecki Franciszek 59, 132, 134 Lachert Bohdan 21, 55, 77, 117, 120, 121, 157 Lam Władysław 31, 116 Laroche Julies 32 Laxander Walenty 173 Le Brun André 148 Le Corbusier 116, 117 Leśniakówna Zofia 155 Lewy Paweł 113 Lilpop 45, 90, 92, 170 Lilpop Franciszek 91 Löwenstein Seweryn 45, 90, 92, 170 Lubelski Mieczysław 82 Łagowski Henryk 50, 113, 115 Mackiewicz Kamil 132 Madurowicz Edward 95, 96, 97, 104, 171 Malczewski Antoni 163 ГА Malczewski Jacek 96 Marciniec Władysław 66, 71, 72, 164 Markowski Józef 95 Marmaggi Francesco 32 Maszkowski Karol 31 Matejko Jan 96 Matuszewski R. 158 May Roman 144 Mazurkiewicz Edward 19 Mehoffer Józef 96 Mendelski Leonard 11, 173 Mendelsohn Erich 109, 130 Michałowski Piotr 96
Mieczkowski Stanisław 57, 59, 77, 122, 123, 131, 132, 172 Mies van der Rohe Ludwig 134 Miszewski Antoni 46, 97, 99, 104 Monczarski Stefan 104 Mościcki Ignacy 27, 29, ЗО, 32, 97, 132 Mościcka Michalina 114 Müller Jerzy 28, 40, 52, 53, 54, 55, 57, 58, 60, 61, 78, 92, 100, 101, 119, 120, 121, 123, 125, 126, 127, 128, 129, 133, 134, 135, 136, 138, 139, 140, 174 Mystkowsld Kazimierz 57, 123, 124, 171 Nervi Piero Luigi 166 Neutra Richard 134 Nicz-Borowiakowa Maria 97 Niewska Olga 101 Norbiin Stefan 38, 128 Norwerth Edgar 120 Nowowiejski Franciszek 86 Obmińska-Wieczorkowa Irena 114 Oderfeld Henryk 77, 93 Opeln-Bronikowski R. 154, 172 Opieliński Jan Tadeusz 148 Paderewski Ignacy 162 Pajzderska Kazimiera 127 Pajzderski Nikodem 31 Pajzderski Sylwester 11, 12, 61, 173 Pallado Piotr 114, 116 Paradisiai L. 139 Perret Auguste 76, 87 Piasecki Jan 87 Piłsudski Józef 26, 29, 32, 97, 98 Pluciński Leon 28 Płończak Tadeusz 171 Pniewstó Bohdan 77, 109, 111 Podlewski Jan 90, 92, 94, 95 Poelzig Hans 18, 40, 77, 79, 172 Pogórski Stanislaw 171
á POWSZECHNA WYSTAWA KRAJOWA Pohlman Oskar 162 Polaszekjan 95 Popkowski Witold 123, 125, 171 Pronaszko Zbigniew 97 Pruszkowski Tadeusz 31, 96 Puterman Julian 46, 77, 103, 104 Radomski Franciszek 158 Rak Aleksander 155 Ratajski Cyryl 9, 13, 20, 26, 27, 29 Rau Wilhelm 45, 90, 92, 170 Righi Tommaso 148 Ritter Tadeusz 71 Robiński Stanislaw 28 Roskam Karl 37 Rożek Marcin 43, 60, 68, 142, 143, 144, 149, 150, 172 Rucińsld Kazimierz 11, 20, 41, 43, 47, 80, 81, 174 Ruprecht Józef 140 Ruszczyńska Maria 114 Rybicki Franciszek Julian 21, 22, 173 Rychlicki Edward 50, 112, 173, 174 Sachse Karol 113 Samulski Seweryn 28 Sawicki Stefan 28, 57, 124, 126, 134, 155 Schiele Konstanty 92, 170 Schiller 16 Schneider Georg 112, 113, 172 Schnotale Zygmunt 154, 172 Siemiradzki Henryk 96 Skaczkowski J. 59, 131 Skrzypczak Eugeniusz 172 Skoczylas Władysław 101 Skwirczyński S. 27, 28 Sławski Roger 11, 12, 23, 28, 29, 34, 35, 37, 41, 43, 44, 45, 46, 48, 52, 53, 59, 70, 77, 78, 81, 84, 86, 87, 88, 89, 91, 92, 93, 96, 97, 98, 99, 100, 104, 105, 112, 113, 117, 118, 126, 135, 171, 172, 173 Słomiński Zygmunt 26 Słońska Miruta 114 Sosnkowsłd Kazimierz 34 Stahl Adolf 122, 173 Stażewski Henryk 97 Stefczyk Franciszek 138 Straumer Henryk 91 Stryjeński Tadeusz 142 Strzemiński Władysław 97, 133 Syrkus Helena 77, 97 Syrkus Szymon 55, 77, 97, 133, 134 Szanajca Józef 21, 77, 97, 117, 120, 121, 148, 149 Szczerkowski Kazimierz 61 Szczepkowski 59 Szancer Jan Marcin 42 Szmidt Bolesław 172 Szulczewski Wiktor 28 Świtalski Kazimierz 32 Tarnowski Zdzisław 123 Taut bracia 77 Taut Bruno 77, 79, 107, 123 Teubner Fritz 18, 112,
113, 122, 172, 173 Tołłoczko Kazimierz 47, 100, 101, 102 Treter Mieczysław 96 Trzcińska-Kamińska Zofia 150, 151, 172 Turzeniecki Jerzy 166 Tuszowski Jerzy 11, 12, 13, 47, 57, 77, 123, 155, 162, 163, 173, 174 Ulrich C. 74 Valenta Jaroslav 139 Wachowiak Stanisław 9, 26, 27, 28, 31, 167 Wagner Gustav 17 Walentynowicz M. 135 Warchałowski Jerzy 31, 45, 142 Waschko Stanisław 28 Wedel Emil 57, 124, 126 Weichert Lucjan 104 Weinfeld Marcin 119 Wellinger Gustav 26 Wiktor Bolesław 93 Wilamovitz-Moellendorf von, Hugon 16 Wilczyński Piotr 11, 173 Wilhelm II Hohenzollern 17 Wilms Georg Ernst 17 Wilson Thomas Woodrow 70, 149, 162 Winkler Włodzimierz 21 Wiśniewski Witold 58 Wittelsbach 144 Wittig Edward 46, 68, 69,109, 144, 145,146,147, 172 Wittig Richard 16 Witwicki Janusz 93 Woźnicki Stanisław 78, 104 Wujec Jerzy 166 Wyczółkowski Leon 96 Wyspiański Stanisław 96, 155 Zachariasiewicz Jan 100 Zaleski August 27 Zaleski Juliusz 41 Zaremba Henryk 90, 91 Zegadłowicz Emil 86 Zeidler 173 Zembal Wacław 66 Żeleński Stanisław Gabriel 55, 78, 155, 156
ZUSAMMENFASSUNG Die Allgemeine Nationalausstellung (Powszechna Wystawa Krajowa, PWK), die 1929 in Posen zum 10. Jubiläum der Wiedererlangung der Unabhängigkeit von Polen veranstaltet wurde, war eine das öffentliche Bild gestaltende Darstellung der umfassenden wirtscha ftlichen und kulturellen Entwicklung des Landes. Sie umfasste die Gesamtleistungen in den Bereichen In dustrie, Landwirtschaft, Handel, soziale Fürsorge, Hy giene und Sport, sowie die Errungenschaften auf dem Gebiet der Wissenschaft, der Kultur und Kunst, ein schließlich der Tätigkeit der Regierung und der Gebiet skörperschaften, wie auch des Werkes von Industriellen und Handwerkern. Es handelte sich dabei nicht nur um das größte Ereignis in der Stadtgeschichte zwischen den zwei Weltkriegen, sondern um ein für die gesamte Zwe ite Polnische Republik besonderes Event. Die PKW hat ein riesiges Gelände von 60 ha ein genommen, das Dreifache der heutigen Ausstellungs fläche. Beteiligt haben sich daran fast 1,5 Tsd. Ausstel ler. Innerhalb von 138 Tagen, von dem Zeitpunkt der feierlichen Eröffnung am 16. Mai bis zur Schließung am 30. September 1929 wurde die Ausstellung von 4,5 Mio. Gästen, darunter 200.000 aus dem Ausland, besucht. Es fanden dabei 120 Kongresse und Tagun gen statt. Der politische und Propaganda-Erfolg wurde vom Image-, Organisations- und Finanzerfolg der Ausstel lungsstadt Posen begleitet, als eines sich dynamisch entwickelnden wirtschafthchen und kulturellen Zen trums. Zwecks Förderung der Stadt haben auch die Stadtbehörden die Bauvorhaben und die Modernisie rung der Infrastruktur
unterstützt. Neben den Gebäu den, die mit dem Ausstellungsgelände gestalterisch verbunden sind, wie der Westbahnhof in der ul. Gło gowska, das Hotel Polonia in der ul. Grunwaldzka, das Wohngebäude mit dem Restaurant „Magnolia“ am T. W. Wilson-Park sind viele weitere Bauwerke entstan den, die die Gesamtstruktur der Stadt mitprägen. In dem Ring der Grünanlagen in der Al. Niepodległości, wo sich früher die Festungsbauwerke erstreckten, ho ben sich öffentliche Gebäude durch ihre neoklassizi stische Stilistik hervor. In direkter Nachbarschaft des kaiserlichen Bezirks entstand die Handelshochschule. Etwas weiter südlich leitet das Handwerkhaus in neo klassischer Form eine Reihe von repräsentativen Ge bäuden ein; in der Aula des Hauses fanden während der Ausstellung zahlreiche Tagungen und Symposien statt. Im nördlichen Teil wurde das Studentenhaus er baut, das für der PKW als Hotel diente, ähnlich wie andere Gebäude, die damals außerhalb des direkten Stadtzentrums errichtet wurden. Die Stadt konnte sich auch um Gesundheits- und Sozialhilfe-Objekte bereichern, wie etwa das Waisenhaus in Jeżyce nach dem Entwurf des Architekten Władysław Czarnecki. Das Gelände um die Warthe erhielt durch Erholungs-, Sport- und Industrieeinrichtungen stadt gestalterisch einen neuen Charakter. An der als Überschwemmungsgebiet genutzten Flussterrasse entstanden innerhalb der künstlich errichteten De ichen die Städtischen Flussbäder nach dem Entwurf von Jerzy Tuszowski, und anschließend ein Kinder spielplatz, genannt „Spielwiese unter der Sonne“ („Dzieciniec pod Słońcem“). In der Nähe wurde
das Stadtstadion errichtet. Im nördlichen Teil der Stadt entstanden die Warthe entlang zwei damals modern ste Industriebetriebe: die Städtische Hausmüllver brennung in Szeląg samt einer Umschlaganlage in Przepadek sowie das Stadtkraftwerk nach dem Plan von Stefan Cybichowski ֊ der größte und damals mo dernste Betrieb dieser Art in Polen. Die Stadtbehörden haben auch einen sehr großen Beitrag zur Verbesserung des Verkehrs und Erstellung einer umfangreichen technischen Infrastruktur auf dem Ausstellungsgelände und in der gesamten Stadt geleistet. Für die Ausstellung hat das Städtische Ga swerk sein Erdgasnetz erweitert. Der westliche Teil der Stadt samt den angrenzenden Straßen wurde mit der Kanalisation versehen. In der Stadt wurde das Ener gieversorgungsnetz mit vier neuen Transformatorsta tionen errichtet. Die Gaslaternen wurden durch hohe Elektrolaternen aus Eisenbeton ersetzt. In der Stadt wurde eine Reihe von wichtigen Straßeninvestitionen durchgeführt. Eine neue Asphalt- oder Pflasterstein decke samt Bürgersteigen erhielten zahlreiche Stra ßen auf dem Messegelände und im Stadtzentrum. Die besondere Sorge um die ästhetische Seite der Aus stellung brachte eine große Aufmerksamkeit für die entsprechende Gestaltung der Grünanlagen mit sich. Das PKW-Gelände war in einem für die polnische Ausstellungstradition unbekannten Ausmaß mit Kun stwerken gesättigt. Im Rahmen des reichhaltigen Pro gramms der Kunstpräsentation im Freien betonten die
POWSZECHNA WYSTAWA KRAJOWA Skulpturen wesentliche Punkte der städtebaulichen Strukturen, als repräsentative Akzente von Höfen, Plätzen oder Eingängen zum Messegelände. Die Nationalausstellung durfte stolz darauf sein, dass sie trotzt einer rekordmäßig kurzen Vorbere itungszeit zur Eröffnung vollständig fertig war. Dank de dem intensiven Arbeitseinsatz und den erheblichen Aufwendungen konnte die Stadt mit einer bis dahin beispiellosen Dynamik an die Anforderungen dieses großen nationalen Ereignisses angepasst werden. Von den früheren Erfahrungen der Weltausstellungen in spiriert hat die Posener Ausstellung ein wirtschaftlich stabiles, politisch und kulturell vereintes Land gezeigt, mit einer florierenden Wirtschaft. Ein Anzeichen des internationalen Erfolgs der PWK waren das riesige Publikumsinteresse und die Anerkennung der Botschafter und Delegierten aus anderen Ländern. Die positive Resonanz des Ere ignisses hat einen Beitrag zur Verstärkung der poli tisch-wirtschaftlichen Bände mit anderen Ländern geleistet, zur Stärkung der Allianzen mit Frankreich und Rumänien, zur Schließung von wirtschaftliche Verträgen mit der Tschechoslowakei, mit Ungarn, Lettland, Estland und China, sowie zur Ausarbeitung des Handelsvertrages mit Großbritannien. Im Bere ich der Öffentlichkeitsarbeit war die Ausstellung ein großer Erfolg. In der nationalen Presse wurden ca. 60 Tsd. Beiträge gedruckt, die durch ihren authen tischen Stolz über die wiedergewonnenen nationale Unabhängigkeit bestechen, in allen wichtigen inter nationalen Zeitschriften gab es beinahe 20 Tsd. Texte mit Lob für den
Ausmaß, die Dynamik und die Or ganisation dieser Veranstaltung. Bewundert hat man vor allem die außerordentliche soziale, kulturelle und wirtschaftliche Dynamik, die von der vitalen Kraft des jungen Staates zeugte. Besonders beeindruckend wa ren die moderne Architektur der Pavillons, die zahl reichen Attraktionen, vor allem aber die reichhaltige und vielfältige Ausstellung. 138 Tage der Ausstellung lang war Posen die Haupt stadt der polnischen Wirtschaft und eine Visitenkar te für das gesamte Land. Die PKW bedeutete einen Durchbruch für die Stadt und brachte ihr messbare Vorteile. Sie hat die räumliche Entwicklung Posens für weitere Jahrzehnte geprägt, die stilistische Vielfalt der Messearchitektur hat ihm seinen einzigartigen Cha rakter verliehen. Dank der räumlichen Einrichtung des Ausstellungsgeländes konnte der südwestliche Teil der Stadt, mit den historischen Bezirken Łazarz und Grundwald intensiv entwickelt werden. Die modernen Methoden der Analyse, wie eine Stadt funktioniert, haben sich auf die Entwicklung der Raumbewirt schaftung ausgewirkt. Als eine riesige Manifestation unterschiedlicher gestalterischer Möglichkeiten der polnischen Kunstszene hat sie auch zur Verinnerli chung neuer architektonischer Ideen beigebracht. Die bei dieser Gelegenheit entstandenen Pavillons können ohne Zweifel zu den interessantesten Beispie len der polnischen modernistischen Architektur der Zwischenkriegszeit gezählt werden, modern in ihrer Form, in der Anwendung unterschiedlicher Baustof fe sowie kühner Konstruktionslösungen. Leider sind sie angesichts ihres vorübergehenden
Charakters von der Stadtlandschaft zum großen Teil verschwunden. Doch diejenigen, die erhalten geblieben sind, haben das Mittelstadtgewebe bereichert und die Gestaltung der Messegeländes mitgeprägt - und die erfüllen ihre Ausstellungsrollen bis heute. Die anderen, über die ganze Stadt verstreuten Gebäude, haben nun neue Funktionen und dienen den Stadteinwohnern. Die Nationalausstellung war eines der wichtig sten Ereignisse des Posen des 20. Jahrhunderts, mit einem starken Impuls für die weitere Entwicklung des Ausstellungsgeländes. Von nun an gehörte die Stadt zu den wichtigsten europäischen Messezentren, die Internationale Posener Messe setzt die große Aus stellungstradition der Stadt als deren Erbin fort. Die Allgemeine Nationalausstellung, deren Ausmaß und Dynamik nur mit den heutigen EXPO-Weltausstellun gen vergleichbar ist, hat einerseits das Bild Posens als eines wichtigen Messezentrums verstärkt, anderer seits aber die Gestalt und die Zukunft der gesamten Stadt stark geprägt. Bayerische Staatsbibliothek München 194
|
| adam_txt |
SPIS TREŚCI PRZEDMOWA . 7 WPROWADZENIE . 9 1. TRADYCJE WYSTAWIENNICZE POZNANIA. 15 1.1. Rozwój wystawiennictwa od połowy XIX wieku do początku XX wieku . 16 1.2. Dzieje Targów Poznańskich w latach 1921-1928 . 19 2. POWSTANIE I ORGANIZACJA PWK. 25 3. UKŁAD KOMPOZYCYJNO-FUNKCJONALNY TERENÓW WYSTAWOWYCH . 3.1. Rozplanowanie terenu A - kwartał MTP . 3.2. Rozplanowanie terenu В - kwartał rządowy. 3.3. Rozplanowanie terenu C - park im. T.W. Wilsona. 3.4. Rozplanowanie terenu D - łącznik. 3.5. Rozplanowanie terenu E - kwartał rolniczy. 3.6. Teren Ogrodu Zoologicznego. 33 40 45 48 51 52 61 4. ZAŁOŻENIA ZIELENI NA TERENACH
WYSTAWOWYCH. 65 5. ARCHITEKTURA WYSTAWOWA. 5.1. Pawilony na terenie A. 5.2. Pawilony na terenie В . 5.3. Pawilony na terenie C . 5.4. Pawilony na terenie D . 5.5. Pawilony na terenie E . 75 79 94 104 117 119 6. RZEŹBA JAKO ELEMENT KOMPOZYCJI WYSTAWOWEJ . 141 7. ELEMENTY MAŁEJ ARCHITEKTURY . 153 8. PRZEKSZTAŁCENIA TERENÓW PWK W OKRESIE MIĘDZYWOJENNYM. 161 ZAKOŃCZENIE . 167 ANEKSY . Wykaz 112 pawilonów wystawowych PWK . Katalog zachowanych pawilonów zbudowanych z okazji
PWK. Katalog zachowanych rzeźb PWK . Katalog zachowanych elementów małej architektury PWK. Katalog pozostałych historycznych obiektów targowych. Katalog budowli towarzyszących PWK. 170 170 171 172 172 172 173 BIBLIOGRAFIA . 175 SPIS ILUSTRACJI. 180 INDEKS OSÓB. 188 SUMMARY . 191 ZUSAMMENFASSUNG. 193
BIBLIOGRAFIA Archiwalia Archiwum Państwowe w Poznaniu, Akta miasta Poznania, sygn. 404-405, 410-415, 437, 440, 2424, 2440, 2452, 4040-405, 4440, 4441, 7262, 7265, 7272, 7274, 7279 Literatura Album jubileuszowy Z biegiem lat. 75 lat Międzynarodowych Targów Poznańskich, red. L. Trzeciakowski, Poznań 1996. Atlas architektury Poznania, pod red. J. Pazdera, Poznań 2008. Antczak S., Wkład Poznania w przygotowanie i przeprowadzenie Powszechnej Wystawy Krajowej w 1929 r, „Kronika Miasta Poznania”, 1989, nr 2. Bartkowiak W., Poznańskie czerwce, „Kronika Miasta Poznania”, 1996, nr 2. Bieławska-Pałczyńska J., Poznań. Spis Zabytków Architektury, Poznań 2005. Bieławska-Pałczyńska J., Hałas-Rakowska H, Śladami Powszechnej Wystawy Krajowej, „Renowacje i zabytki”, Poznań, 2012, nr 2. Bombicki M.R., Powszechna Wystawa Krajowa w Poznaniu 1929, Poznań 1992. Bombicki M.R., Poznańska Pewuka wizytówką niepodległości, Poznań 1996. Co każdy wiedzieć powinien o Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu w 1929 roku?, Poznań 1928. Bucko R., Architektura Powszechnej Wystawy Krajowej w Poznaniu w 1929 na tle architektury dwudziestolecia międzywojennego, praca mgr pod kierunkiem L. Lameńsldego, KUL Lublin, Lublin 1993. Collegium Anatomicum w Poznaniu ֊ o historii, sztuce i nauce, pod red. M. Zabla i E. Sumelki, Poznań 2015. Czarnecka A., Zieleń w Poznaniu w dokumencie archiwalnym, „Kronika Miasta Poznania”, 1980, nr 4. Czarnecki W, Budownictwo w Poznaniu, „Architektura i Budownictwo”, 1932, nr 1. Czarnecki W., To był też mój Poznań, Poznań 1987. Czarnecki W, Wspomnienia architekta. Poznań 2005-2008, t.
I-III. Drexlerowa A.M., Olszewski A.K, Polska i Polacy na powszechnych wystawach światowych 1851-2000,Warszawa 2005. Dohnalowa T, Wystawy gospodarcze w Poznaniu w XIX i na росz. XX w., „Kromka Miasta Poznania”, 1996, nr 2. Dybczyńska-Bułyszko A., Pawilon Polski na światowej wystawie w Paryżu 1937 roku, „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki”, T. L, z. 3-4, 2005. Dział rolniczy Powszechnej Wystawy Krajowej w Poznaniu 1929, praca zbiorowa, Warszawa 1930. Faryna-Paszkiewicz H., Architektura i sztuki plastyczne na Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu w 1929 roku. Bibliografia 19272009, „Biuletyn Historii Sztuki”, R. LXXI, nr 4, 2009. Figuła-Czech J., Potrójne życie pomnika Kościuszki, „Kronika Miasta Poznania”, 2011, nr 2. Grzeszczuk-Brendel H., Architektura i budownictwo Poznania w pierwszej połowie XX wieku, „Architektura i Urbanistyka Poznania w XX wieku”, red .T. Jakimowicz, Poznań 2005. Grzeszczuk-Brendel H., Architektura Powszechnej Wystawy Krajowej (1929) a architektura lat 30-tych w Poznaniu. Transfer idei modernistycznych, „Modernizm w Europie. Modernizm w Gdyni. Architektura lat międzywojennych i jej ochrona”, red. M.J. Sołtysik, R. Hirsch, Gdynia 2009. Grzeszczuk-Brendel H., Powszechna Wystawa Krajowa 1929: polityczno-przestrzenne konteksty miejsca, „Kwartalnik Urbanistyki i Architektury”, 2009, T. LIV z. 4. Grzeszczuk-Brendel H., Ausstellung, Stadt und Land: Die Architektur der Posener Ausstellungen 1911 und 1929, „Zeitschrift für OstmitteleuropaForschung” 2009, nr 1-2. Grzeszczuk-Brendel H., Klause G., Kodym-Kozaczko G., Marciniak P, Powszechna Wystawa Krajowa
w Poznaniu w 1929 roku rocznicowa retrospekcja, „Kwartalnik Urbanistyki i Architektury”, 2009, T. LIV, z. 4. Grzeszczuk-Brendel H., Miasto do mieszkania. Zagadnienia reformy mieszkaniowej na przełomie XIX i XX wieku i jej wprowadzenie w Poznaniu w pierwszej połowie XX wieku, Poznań 2012. Januszkiewicz M., Skaczyński A., Swój do swego, czyli Księga Kupiectwa Poznańskiego, Wielkopolskie Zrzeszenie Handlu i Usług, Poznań 2004. 175
A’ POWSZECHNA WYSTAWA KRAJOWA Karolczak W., Perta ogrodów poznańskich. Z dziejów parku Wilsona w dwudziestoleciu międzywojennym, „Kronika Miasta Poznania” 1998, nr 3. Klause G., Roger Stawski - architekt (1871-1963). Monografia twórczości, Poznań 1999. Klause G., Dział opieki nad zabytkami sztuki i kultury w Pałacu Rządowym na Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu w 1929 roku, „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki”, 2009, T. LIV, z. 4. Kodym-Kozaczko G., Rozwój Poznania w planowaniu urbanistycznym w latach 1900-1990, „Architektura i Urbanistyka Poznania w XX wieku”, red. T. Jakimowicz, Poznań, 2005. Kodym-Kozaczko G., Warszawa w Poznaniu. Warszawskie inspiracje w planowaniu urbanistycznym Poznania w latach 30-tych XX wieku, „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki”, T. LIV z. 4, 2009. Konstantynów D., „Gmach dziesięciolecia sztuki polskiej”. Pałac Sztuki na Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu, „Biuletyn Historii Sztuki”, R. LXXI, nr 4, 2009. Kostrzyńska-Miłosz A., Sztuka w rzemiośle na Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu, „Biuletyn Historii Sztuki”, R. LXXI, nr 4, 2009. Książkiewicz-Bartkowiak D., Skutecki J., Miasto z wizją. Poznań w dwudziestoleciu międzywojennym, Poznań 2009, Targi poznańskie [w:] Księga Pamiątkowa miasta Poznania. Dziesięć lat pracy polskiego zarządu stołecznego miasta Poznania, Poznań 1929. Kubiak Sz.P, Architektura i płeć. Pawilon Pracy Kobiet na P.W.K. w 1929, uniGENDER 2007 nr 1. Kubiak Sz.P, Architektura i urbanistyka Poznania 1919-1939, praca doktorska pod kierunkiem prof. T.J. Żuchowskiego, IHS UAM Poznań, Poznań 2009. Kubiak Sz.P,
Modernizm zapoznany. Architektura Poznania 1919-1939, Warszawa 2014. Kubiak Sz.P, Nowa linia. Kilka uwag o architektonicznej awangardzie na Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu, „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki”, 2009, T. LIV z. 4. Kubiak Sz.P, „Nowy duch” w Poznaniu. Pawilon Pracy Kobiet Anatolii Hryniewickiej-Piotrowskiej, „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki”, 2009, T. LIV, z. 4. Leśniakowska M., Nagie ciało architektury. Pawilon „Praca kobiet” na Powszechnej Wystawie Krajowej jako dyskurs antropologiczny, „Biuletyn Historii Sztuki”, R. LXXI, nr 4, 2009. Leśniakowska M.,Jan Koszczyc-Witkiewicz (18811958) i budowanie w jego czasach, Warszawa 1998. Litewka R, Powszechna Wystawa Krajowa 16 maja 30 września 1929, (część pierwsza), „Kronika Miasta Poznania”, 1979, nr 2. Litewka R, Powszechna Wystawa Krajowa 16 maja 30 września 1929, (część druga), „Kronika Miasta Poznania”, 1979, nr 3. Luba I., Pałac Rządowy na Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu. Propagandowa funkcja sztuki, „Biuletyn Historii Sztuki”, R. LXXI, nr 4, 2009. Ławicki L., Powszechna Wystawa Krajowa w 1929 roku: urbanistyka, „Kromka Miasta Poznania”, 1976, nr 1. Ławicki L., Powszechna Wystawa Krajowa w 1929 roku: architektura (część pierwsza), „Kronika Miasta Poznania”, 1976, nr 4. Ławicki L., Powszechna Wystawa Krajowa w 1929 roku: architektura (część druga), „Kronika Miasta Poznania”, 1977, nr 1. Ławicki L., Powszechna Wystawa Krajowa w 1929 roku: architektura (część trzecia), „Kronika Miasta Poznania”, 1978, nr 2. Ławicki L., Powszechna Wystawa Krajowa w 1929 roku: architektura (część
czwarta), „Kronika Miasta Poznania”, 1978, nr 3. Ławicki L., Architektura Poznania w latach 19271929, „Kronika Miasta Poznania”, 1993, nr 3-4. Ławicki L., Pawilony reklamowe w latach 18711929, „Kronika Miasta Poznania”, 1996, nr 4. Matusik R, Od „wystawy wzorów” do MTP, „Kronika Miasta Poznania”, 1996, nr 2. Mrugalska-Banaszak M., Rozwój przestrzenny Poznania w dwudziestoleciu międzywojennym, „Kronika Miasta Poznania”, 1996, nr 4. Mulczyńsld J., Łazarski epizod w twórczości Stanisława Jagmina. „Pożegnanie Wacława z Marią” i „Fryne”, „Kronika Miasta Poznania” 1998, nr 3. Mulczyński J., Mecenat artystyczny prezydenta Cyryla Ratajskiego w Poznaniu w latach dwudziestych XX wieku. Materiały sesji SHS, Kraków 2007. Mulczyński J., Plakaty reklamowe, „Kronika Miasta Poznania”, 1996, nr 2.
BIBLIOGRAFIA ГА՝ Mulczyński J., Rzeźby i dekoracje architektoniczne Powszechnej Wystawy Krajowej w Poznaniu, „Kwartalnik Urbanistyki i Architektury”, 2009, T. LIV, z. 4. Norwerth E., Architektura Wystawowa, „Architektura i Budownictwo”, R. 1929, nr 11-12. Norwerth E., Architektura Wystawowa, „Architektura i Budownictwo”, R. 1929, nr 8. Norwerth E., Zabudowa Targów Poznańskich [w:] „Architektūrai Budownictwo”, 1927, nr 1. Nowakowska K., Architektura Międzynarodowych Targów Poznańskich 1919-1939, praca magisterska, IHS UAM Poznań, Poznań 1973. Nowakowska K., Zarys rozwoju urbanistycznego i dziejów zabudowy Poznania w latach 1919-1939, „Kronika Miasta Poznania”, 1989, nr 2. Pajzderski N., Przewodnik po Poznaniu. Powszechna Wystawa Krajowa, Poznań 1929. Palat Z., Poznańskie szkoły stopnia podstawowego z pocz. XX wieku, Poznań 1991. Palat Z., Architektura poznańskich szkól podstawowych, „Kronika Miasta Poznania”, 1995, nr 4. Pamiętnik Jubileuszowej Wystawy Ogrodniczej w Poznaniu 25 IX-3 X 1926, Poznań 1926. Pawilon Ziemianek i Wlościanek na Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu, Warszawa 1930. Piechocki E., Miasta polskie a Powszechna Wystawa Krajowa, Warszawa 1928. Powszechna Wystawa Krajowa w Poznaniu w roku 1929. Dzieło zbiorowe pod kier. dr. S. Wachowiaka, t. I-V, Poznań 1930. Powszechna Wystawa Krajowa 1929 w Poznaniu. Przewodnik po wystawie, Poznań 1929. Przewodnik po Wystawie Miast Polskich i Związku Miast Pobkich, red. M. Poznański, Warszawa 1929. Pszczółkowski M., Architektura użyteczności publicznej II Rzeczypospolitej 1918-1939. Forma i styl, Łódź 2014. Purchla J.,
Urbanistyka, architektura i budownictwo. „Dzieje Krakowa, Kraków w latach 1918-1939” pod red. J. Bieniarzówny, J. Małeckiego, Kraków 1997. Robakowska A., Trybuś J., Od zamku do browaru. O architekturze Poznania ostatnich stu lat, Poznań 2005. Ruciński K., Rzut oka na budownictwo miejskie w Poznaniu, „Architektura i Budownictwo”, 1927, nr 6. Runge S., 60-lecie Ogrodu Zoologicznego w Poznaniu 1871-1931, „Kronika Miasta Poznania”, t. 10, nr 4, Poznań 1932. Skuratowicz J., Architektura Poznania w latach 1918-1939, „Kronika Miasta Poznania”, 1996, nr 4. Skuratowicz J., Architektura targów poznańskich przed 1920 rokiem, „Kronika Miasta Poznania”, 1996, nr 2. Stefański E, 35-lecie Targów Poznańskich (1921֊ 1956), „Kronika Miasta Poznania”, 1951-1956, Poznań 1957. Störtkuhl В., Architektura wystawowa jako metoda narodowej prezentacji. Wystawa Wschodnioniemiecka (1911) i Powszechna Wystawa Krajowa (1929) w Poznaniu, Naród, Styl, Modernizm, Kraków, Monachium, Międzynarodowe Centrum Kultury 2006, red. J. Purchla, W. Tegethoff, 2006. Störtkuhl B., Modernizm na Śląsku 1900-1939, „Architektura i Polityka”, Wrocław 2018. Störtkuhl В., Reforma i nowatorstwo. Budowle wystawowe Hansa Poelziga we Wrocławiu (1904) i Poznaniu (1911), Hans Poelzig we Wrocławiu [w:] Architektura i sztuka 1900-1916, pod red. J. likosza i B. Störtkuhl, Wrocław 2000. Szabłowska A.A., Propaganda wizualna Powszechnej Wystawy Krajowej, „Biuletyn Historii Sztuki”, R. LXXI, nr 4, 2009. Szczerkowski K., Ilustrowany przewodnik po Ogrodzie Zoologicznym, Poznań 1929. Szczerski A., Pytania o sztukę dla II Rzeczypospolitej.
Powszechna Wystawa Krajowa w Poznaniu w 1929 roku, Alma Mater, „Miesięcznik Uniwersytetu Jagiellońskiego”, 2003, nr 49. Świtała T, Poznań 16 maja 1929 r., „Kronika Miasta Poznania”, 1989, nr 2. Świtała T, Opinie o Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu w 1929 r., „Kronika Miasta Poznania”, 1989, nr 3. Światła T, Poznań-pewuce, „Kroniką Miasta Poznania”, 1989, nr 4. Świtała T, Poznań w 1927 r., „Kronika Miasta Poznania”, 1989, nr 1. Trochowski M., Międzynarodowe Targi Poznańskie w okresie międzywojennym (1921-1939), Kronika Miasta Poznania, 1978, nr 4. Urbański J., Dzieje poznańskiego ogrodu zoologicznego w latach 1871-1945, Ogród Zoologiczny w Poznaniu. Dzieje i perspektywy rozwoju, praca zbiorowa pod red. J. Urbańskiego i A. Taborskiego, Warszawa-Poznań 1975.
և1 POWSZECHNA WYSTAWA KRAJOWA Wachowiak S., Czasy, które przeżyłem, Warszawa 1991. Wachowiak S., Rys historyczny Powszechnej Wystawy Krajowej w Poznaniu w roku 1929, Poznań 1930. Warchałowski J., O rzeźby na PWK w Poznaniu, „Architektūrai Budownictwo”, R. 1927, nr 1. Warchałowski J., Powszechna Wystawa Krajowa wr.l 929 w Poznaniu, „Architektura i Budownictwo”, R. 1927, nr 6. Wisłocka I., Awangardowa architektura polska 19181939, Warszawa 1968, Woźnicki S., Zabudowa terenów Powszechnej Wystawy Krajowej w Poznaniu, „Architektura i Budownictwo”, R. 1929, z. 1. Ziółkowski J., Międzynarodowe Targi Poznańskie w przeszłości i obecnie, „Przegląd Zachodni, 1955, nr 5-6. Zwierz M., Wystawa Ziem Odzyskanych (WZO) w 1948 roku na tłe tradycji wystawienniczych Wrocławia, „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki”, 2009, T. LIV, z. 4. Zwierz M., Tradycje wystawiennicze we Wrocławiu w łatach 1818-1948. Architektura i rozplanowanie wystaw, Wrocław 2016. Zwolanowska B., Architektura Powszechnej Wystawy Krajowej w Poznaniu w roku 1929, „Rocznik Historii Sztuki”, 1976, T. XI. Czasopisma „Architekt” 1929, nr 1-2; 1930 nr 1-2 „Bluszcz” 1928, nr 47; 1929, nr 7, nr 21, nr 28, nr 33, nr 35 „Budowniczy” 1927, nr 12 „Czas” 1928, nr 7 (9 I); 1929, nr 41 (20 II), nr 100 „Dom osiedle mieszkanie”, 1929, nr 6 „Droga” 1929, nr 9 „Dziennik Poznański” 1928, nr 157 (11 VII), nr 164 (19 VII), nr 179 (4 VIII); 1929, nr 42 (20 II), nr 45 (23 II), nr 46 (24 II), nr 53 (5 III), nr 71 (26 III), nr 75 (30 III), nr 83 (10 IV), nr 86 (13 IV), nr 88 (16 IV), nr 90 (18 IV), nr 92 (20 IV), nr 94 (23 IV), nr 95 (24 IV), nr
96 (25 IV), nr 100 (30 ГѴ), nr 102 (2 V), nr 103 (3 V), nr 109 (12 V), nr 110 (14 V), nr 112 (17 V), nr 113 (18 V), nr 114 (19 V), nr 115 (22V),nr 117 (23 V), nr 121 (28 V), nr 126 (4 VI), nr 128 (6 VI), nr 135 (14 VI), nr 136 (15 VI), nr 140 (20 VI), nr 144 (25 VI), nr 148 (29 VI), nr 170 (26 VII), nr 174 (31 VII), nr 196 (27 VIII), nr 220 (23 IX), nr 221 (25 IX), nr 230 (5 IX), nr 233 (9 X), nr 240 (17 X), nr 242 (19 X), nr 244 (22 X), nr 248 (26 X), „Dzień Polski” 1929, nr 13 (13 I), nr 134 (19 V) „Dziś i Jutro” 1929/1930, nr 1 „Echo Leśne” 1929, nr 8 „Echo PWK 1929” (wystawowy miesięcznik okolicznościowy wydawany od października 1927 roku do września 1929 roku - 31 numerów) 1927, nr 1, 2; 1928, nr 2, 4, 5, 7, 8, 9, 11, 12; 1929, nr 1, 2, 3, 4, 7, 8, 9, 12, 13, 14, 15, 16 „Fotograf Polski” 1929, nr 6 „Gazeta Warszawska” 1929, nr 2 (2 I) „Gazeta Zachodnia” 1929, nr 84 „Kobieta w świecie i w domu” 1929, nr 19 „Kobieta Współczesna” 1928, nr 4, 47; 1929, nr 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32, 33, 37 „Kupiec” 1908, nr 15; 1920, nr 10, (9 III), nr 12 (23 III) „Kurier Polski” 1929, nr 205 (26 VII) „Kurier Poranny” 1929, nr 203 (24 VII), nr 213 (3 VIII) „Kurier Poznański” 1921, nr 120 (29 V), nr 126 (5 VI), nr 128 (8 VI); 1925, nr 17 (22 I), nr 102 (3 V), nr 105 (6 V); 1928, nr 112 (14 III), nr 203 (2 V); 1927, nr 241 (28 V); 1929, nr 127 (16 III), nr 143, nr 145 (27 III), nr 161 (6 IV), nr 162 (7 IV), nr 167 (10IV), nr 173 (13 ГѴ), nr 179 (17 IV), nr 191 (24IV), nr 197 (27IV), nr 205 (2 V), nr 206, nr 223 (15 V), nr 225 (16 V), nr 227 (17 V), nr 228 (18 V), nr 231 (21 V), nr 233
(22 V), nr 235 (23 V), nr 236 (23 V), nr 237 (24 V), nr 238 (25 V), nr 240 (26 V), nr 243 (28 V), nr 255 (5 VI), nr 257, nr 263 (10 VI), nr 275 (17 VI), nr 294 (28 VI), nr 307 (6 VII), nr 308 (8 VII), nr 309 (7 VII), nr 314 (10 VII), nr 316 (11 VII), nr 332 (20 VII), nr 334 (22 VII), nr 342 (6 VIII), nr 344 (27 VII), nr 345 (28 VII), nr 348 (30 VII), nr 351 (1 VIII), nr 354 (2 VIII), nr 355 (3 VIII), nr 356 (3 VIII), nr 358 (5 VIII), nr 373 (14 VIII), nr 378 (17 VIII), nr 379 (18 VIII), nr 380 (19 VIII), nr 384 (21 VIII), nr 392 (26 VIII), nr 398 (29 VIII), nr 404 (2IX), nr 415 (8IX), nr 419 (11IX), nr 427 (15 IX), nr 433 (19 IX), nr 434 (19 IX), nr 440 (23 IX), nr 441 (24 Di), nr 443 (25 DC), nr 450 (28 IX), nr 452 (30 DO, nr 466 (8 X), nr 518 (8X1) „Kurier Warszawski” 1929, nr 78 (20 III), nr 137 (22 V), nr 141 (25 V), nr 142 (26 V), nr 145 (29 V), nr 148 (1 VI), nr 151 (4 VI), nr 154 (7 VI), nr 156 (9 VI), nr 162 (15 VI), nr 170 (23 VI), nr 183 (7 VII), nr 197 (21 VII), nr 204 (28 VII), nr 218 (11 VIII), „Miesięcznik Fotograficzny” 1929, nr 111, 115, 118 „Ogrodnik” 1929, nr 16 „Pamiętnik Warszawski” 1929, z. 2 „Polski Przemysł Budowlany” 1928, nr 5; 1929, nr 4, 6, 7/8 „Praesens” R. 1930, nr 2, R. 1939, nr 2 „Przegląd Artystyczny” 1929, nr 5-6
BIBLIOGRAFIA „Przegląd Budowlany” 1929, z. 3, 5 „Przegląd Fotograficzny” 1929, nr 8 „Przegląd Powszechny” 1929, t. 183 „Przegląd Stolarski” 1928, nr 7 (1 IV), 1929, nr 8, 11, 12, 16 „Przegląd Techniczny” 1929, nr 40/41, 45 „Przegląd Współczesny” 1929, nr 91 „Robotnik” 1929, nr 269 (22 IX) „Rzeczy Piękne” R. 1929, z 4/6, 7/9, 10/12 „Słowo Polskie” 1929, nr 156 (9 VI), nr 162 (14 VI), nr 170 (22 VI), nr 194 (17 VII) „Sztuki Piękne” R. III 1926/27 nr 8, nr 10-12; R. IV 1927/28 nr 2; R. V 1929, VIII-IX få „Świat” 1929, nr 13, 35 „Świat kobiecy” 1929, nr 18 „Światowid” R II 1925 nr 25; R IV 1927 nr 21; R V, 1928 nr 7; RVI 1929 nr 20 „Tęcza” 1929, z. 1, 9, 20, 23, 27, 28, 29, 30, 31, 32, 33, 34, nr 32, 33; 1931, z. 33 „Tygodnik Ilustrowany” 1929, nr 15, 21, 25, 27, 29, 38, 39 Wiadomości Konserwatorskie” 1929,nr 10-12 „Wielkopolska Ilustracja” 1928, nr 16, 17, 18, 21, 33; 1928/29, nr 6; 1929, nr 52 „Źródła Mocy” 1929, nr 5 179
INDEKS OSÓB Andrzejewski Marian 57, 60, 107, 108, 124, 126, 136, 137, 173, 174 Asmus Emil 37 Baczewski Józef Adam 140, 171 Badowski Zygmunt 142 Baler 128 Ballenstedt Adam 11, 19, 20, 41, 76, 80, 81, 101, 173 Ballenstedt Lucjan 81, 91, 171 Barełkowski Piotr 89 Barillet Louis 113 Bartel Kazimierz 29 Bartłomiejczyk Edmund 30 Bartyz Stefan 146 Berezowski Adolf 21, 28, 41, 43, 59, 87, 92, 118, 136, 143 Berg Max 18, 80, 139 Bertom Karol 30 Biernaccy bracia 86 Bieńkowski Kazimierz 151 Bojemski Aleksander 57, 124, 126 Borglum Gotzun 162 Borkowicz Przemysław 89 Borowski Wacław 96 Borucińsld Michał 142 Böhn Franciszek 157 Brukalska Barbara 97 Brukalski Stanisław 77, 97 Buckiewiczówna Maria 114 Bukowski Jan 155 Buszczyński Konstanty 58, 128, 171 Buszkiewicz Jerzy 172 Bylewsłd Tadeusz 142 Bzyl Antoni 173 Chełmoński Józef 96 Cieśliński Jan 49, 108, 172 Cybichowski Stefan 12, 20, 21, 41, 44, 46, 49, 58, 59, 71, 80, 81, 82, 83, 84, 85, 90, 100, 101, 102, 108, 109, 123, 124, 130, 171, 172, 173, 174 Czajkowski Józef 77, 113, 139, 142 Czarnecka-Lewakowska Jadwiga 136 Czarnecki Władysław 11, 12, 21, 50, 51, 155, 164, 165, 173 Czartoryski Kazimierz 57 Danecki Bolesław 162 Daszyński Ignacy 29 Dąbrowski Jerzy 95 Dichman Borys 28 Dmowski Roman 108 188 ■ Dobrzyński S. 10 Drucki-Lubecki Franciszek Ksawery 47, 100, 148 Drwęsłd Jarogniew 19 Drzewiecki 145 Dunikowski Xawery 96 Dużewsld Stanisław 173 Działyński Tytus 16 Fischer Paul 18 Fryderyk Wilhelm III Hohenzollern 17 Fuchs Franciszek 57, 123, 125, 171 Gerlach G. 154, 172 Gierymski Aleksander 96 Glesinger Joseph Philip 59, 78, 131, 171 Goliński Jan
43, 50, 91, 113, 115, 130, 143, 145 Gosławsld Juliusz 157 Gotfryd Ignacy 133 Grodyński Tadeusz 32 Grombecki Henryk 142 Gronowski Tadeusz 29, 88, 112 Gropius Walter 134 Grotte Alfred 18 Grüder Heinrich 16 Günther Robert 122 Haberbusch Błażej 92, 170 Haller Józef 108 Hamel, van Joost Adriaan 32 Hanft Chaim 101 Haupt Edward 61, 64, 150, 158, 166, 168, 172 Heincell Oskar 174 Herse Bogusław 49, 50, 77, 109, 111, 112, 162, 170 Hlond August 29, 32 Hoffmann Jerzy 174 Hoffmann M. 138 Hofhaan Wlastimil 101 Hoover Herbert 106 Hoser bracia 74 Hryniewicka-Piotrowska Anatolia 77, 114, 116 Inatowicz-Lublański Adolf 55, 121, 122 Jabłonkówna Leonia 78 Jackowski Stanisław 72, 146, 149, 172 Jackowski-Nostitz Henryk 28 Jagmin Stanisław 22, 163 Jakubowski Stanisław 46, 146, 148 Janak Pavel 127 Janik Antoni 106 Jankowski T. 93 Jastrzębowski Wojciech 29, 142 Jastrzębski Wojciech 59, 134, 135
INDEKS OSÓB Jawornicki Antoni 107, 108, 146 Jesion Alfred 146, 172 Jeziorański 145 John Edmund 36, 88, 112 Johow Max 37, 52, 163 Kakowski Aleksander 29 Kalfas Franciszek 60, 61, 143, 147, 149 Kalons Josef 139 Kantorowicz Hartwig 57, 124, 126, 171 Karwatka Kazimierz 114, Kasprowicz Bolesław 19 Kasprowicz Jan 165, 166 Kazimierz Wielki 122 Kiliński Jan 118, 119 Kirkin Stanisławl2, 13, 21, 62, 63, 91, 158, 159, 165, 171, 172, 173, 174 Klinger Max 109, 110 Kloth Hermann 18, 112, 113, 172 Kobro Katarzyna 97, 133, 150 Konarzewski Daniel 32 Korczyński Antoni 95 Kossak Wojciech 96 Koszczyc Witkiewicz Jan 106, 107 Kościuszko Tadeusz 38, 42, 150, 151, 172 Koteccy bracia 88 Kotlinski Stanisław 22 Kryński Karol 97 Krzyżankiewcz Mieczysław 19 Kurczewski Władysław 124,126, 171 Kusiak Jan 118, 119 Kübe Hermann 18, 70 Kwiatkowski Eugeniusz 22, 26, 27, 29, 31 Kwilecka-Pugetowa Anna 132 Kwilecki Franciszek 59, 132, 134 Lachert Bohdan 21, 55, 77, 117, 120, 121, 157 Lam Władysław 31, 116 Laroche Julies 32 Laxander Walenty 173 Le Brun André 148 Le Corbusier 116, 117 Leśniakówna Zofia 155 Lewy Paweł 113 Lilpop 45, 90, 92, 170 Lilpop Franciszek 91 Löwenstein Seweryn 45, 90, 92, 170 Lubelski Mieczysław 82 Łagowski Henryk 50, 113, 115 Mackiewicz Kamil 132 Madurowicz Edward 95, 96, 97, 104, 171 Malczewski Antoni 163 ГА Malczewski Jacek 96 Marciniec Władysław 66, 71, 72, 164 Markowski Józef 95 Marmaggi Francesco 32 Maszkowski Karol 31 Matejko Jan 96 Matuszewski R. 158 May Roman 144 Mazurkiewicz Edward 19 Mehoffer Józef 96 Mendelski Leonard 11, 173 Mendelsohn Erich 109, 130 Michałowski Piotr 96
Mieczkowski Stanisław 57, 59, 77, 122, 123, 131, 132, 172 Mies van der Rohe Ludwig 134 Miszewski Antoni 46, 97, 99, 104 Monczarski Stefan 104 Mościcki Ignacy 27, 29, ЗО, 32, 97, 132 Mościcka Michalina 114 Müller Jerzy 28, 40, 52, 53, 54, 55, 57, 58, 60, 61, 78, 92, 100, 101, 119, 120, 121, 123, 125, 126, 127, 128, 129, 133, 134, 135, 136, 138, 139, 140, 174 Mystkowsld Kazimierz 57, 123, 124, 171 Nervi Piero Luigi 166 Neutra Richard 134 Nicz-Borowiakowa Maria 97 Niewska Olga 101 Norbiin Stefan 38, 128 Norwerth Edgar 120 Nowowiejski Franciszek 86 Obmińska-Wieczorkowa Irena 114 Oderfeld Henryk 77, 93 Opeln-Bronikowski R. 154, 172 Opieliński Jan Tadeusz 148 Paderewski Ignacy 162 Pajzderska Kazimiera 127 Pajzderski Nikodem 31 Pajzderski Sylwester 11, 12, 61, 173 Pallado Piotr 114, 116 Paradisiai L. 139 Perret Auguste 76, 87 Piasecki Jan 87 Piłsudski Józef 26, 29, 32, 97, 98 Pluciński Leon 28 Płończak Tadeusz 171 Pniewstó Bohdan 77, 109, 111 Podlewski Jan 90, 92, 94, 95 Poelzig Hans 18, 40, 77, 79, 172 Pogórski Stanislaw 171
á' POWSZECHNA WYSTAWA KRAJOWA Pohlman Oskar 162 Polaszekjan 95 Popkowski Witold 123, 125, 171 Pronaszko Zbigniew 97 Pruszkowski Tadeusz 31, 96 Puterman Julian 46, 77, 103, 104 Radomski Franciszek 158 Rak Aleksander 155 Ratajski Cyryl 9, 13, 20, 26, 27, 29 Rau Wilhelm 45, 90, 92, 170 Righi Tommaso 148 Ritter Tadeusz 71 Robiński Stanislaw 28 Roskam Karl 37 Rożek Marcin 43, 60, 68, 142, 143, 144, 149, 150, 172 Rucińsld Kazimierz 11, 20, 41, 43, 47, 80, 81, 174 Ruprecht Józef 140 Ruszczyńska Maria 114 Rybicki Franciszek Julian 21, 22, 173 Rychlicki Edward 50, 112, 173, 174 Sachse Karol 113 Samulski Seweryn 28 Sawicki Stefan 28, 57, 124, 126, 134, 155 Schiele Konstanty 92, 170 Schiller 16 Schneider Georg 112, 113, 172 Schnotale Zygmunt 154, 172 Siemiradzki Henryk 96 Skaczkowski J. 59, 131 Skrzypczak Eugeniusz 172 Skoczylas Władysław 101 Skwirczyński S. 27, 28 Sławski Roger 11, 12, 23, 28, 29, 34, 35, 37, 41, 43, 44, 45, 46, 48, 52, 53, 59, 70, 77, 78, 81, 84, 86, 87, 88, 89, 91, 92, 93, 96, 97, 98, 99, 100, 104, 105, 112, 113, 117, 118, 126, 135, 171, 172, 173 Słomiński Zygmunt 26 Słońska Miruta 114 Sosnkowsłd Kazimierz 34 Stahl Adolf 122, 173 Stażewski Henryk 97 Stefczyk Franciszek 138 Straumer Henryk 91 Stryjeński Tadeusz 142 Strzemiński Władysław 97, 133 Syrkus Helena 77, 97 Syrkus Szymon 55, 77, 97, 133, 134 Szanajca Józef 21, 77, 97, 117, 120, 121, 148, 149 Szczerkowski Kazimierz 61 Szczepkowski 59 Szancer Jan Marcin 42 Szmidt Bolesław 172 Szulczewski Wiktor 28 Świtalski Kazimierz 32 Tarnowski Zdzisław 123 Taut bracia 77 Taut Bruno 77, 79, 107, 123 Teubner Fritz 18, 112,
113, 122, 172, 173 Tołłoczko Kazimierz 47, 100, 101, 102 Treter Mieczysław 96 Trzcińska-Kamińska Zofia 150, 151, 172 Turzeniecki Jerzy 166 Tuszowski Jerzy 11, 12, 13, 47, 57, 77, 123, 155, 162, 163, 173, 174 Ulrich C. 74 Valenta Jaroslav 139 Wachowiak Stanisław 9, 26, 27, 28, 31, 167 Wagner Gustav 17 Walentynowicz M. 135 Warchałowski Jerzy 31, 45, 142 Waschko Stanisław 28 Wedel Emil 57, 124, 126 Weichert Lucjan 104 Weinfeld Marcin 119 Wellinger Gustav 26 Wiktor Bolesław 93 Wilamovitz-Moellendorf von, Hugon 16 Wilczyński Piotr 11, 173 Wilhelm II Hohenzollern 17 Wilms Georg Ernst 17 Wilson Thomas Woodrow 70, 149, 162 Winkler Włodzimierz 21 Wiśniewski Witold 58 Wittelsbach 144 Wittig Edward 46, 68, 69,109, 144, 145,146,147, 172 Wittig Richard 16 Witwicki Janusz 93 Woźnicki Stanisław 78, 104 Wujec Jerzy 166 Wyczółkowski Leon 96 Wyspiański Stanisław 96, 155 Zachariasiewicz Jan 100 Zaleski August 27 Zaleski Juliusz 41 Zaremba Henryk 90, 91 Zegadłowicz Emil 86 Zeidler 173 Zembal Wacław 66 Żeleński Stanisław Gabriel 55, 78, 155, 156
ZUSAMMENFASSUNG Die Allgemeine Nationalausstellung (Powszechna Wystawa Krajowa, PWK), die 1929 in Posen zum 10. Jubiläum der Wiedererlangung der Unabhängigkeit von Polen veranstaltet wurde, war eine das öffentliche Bild gestaltende Darstellung der umfassenden wirtscha ftlichen und kulturellen Entwicklung des Landes. Sie umfasste die Gesamtleistungen in den Bereichen In dustrie, Landwirtschaft, Handel, soziale Fürsorge, Hy giene und Sport, sowie die Errungenschaften auf dem Gebiet der Wissenschaft, der Kultur und Kunst, ein schließlich der Tätigkeit der Regierung und der Gebiet skörperschaften, wie auch des Werkes von Industriellen und Handwerkern. Es handelte sich dabei nicht nur um das größte Ereignis in der Stadtgeschichte zwischen den zwei Weltkriegen, sondern um ein für die gesamte Zwe ite Polnische Republik besonderes Event. Die PKW hat ein riesiges Gelände von 60 ha ein genommen, das Dreifache der heutigen Ausstellungs fläche. Beteiligt haben sich daran fast 1,5 Tsd. Ausstel ler. Innerhalb von 138 Tagen, von dem Zeitpunkt der feierlichen Eröffnung am 16. Mai bis zur Schließung am 30. September 1929 wurde die Ausstellung von 4,5 Mio. Gästen, darunter 200.000 aus dem Ausland, besucht. Es fanden dabei 120 Kongresse und Tagun gen statt. Der politische und Propaganda-Erfolg wurde vom Image-, Organisations- und Finanzerfolg der Ausstel lungsstadt Posen begleitet, als eines sich dynamisch entwickelnden wirtschafthchen und kulturellen Zen trums. Zwecks Förderung der Stadt haben auch die Stadtbehörden die Bauvorhaben und die Modernisie rung der Infrastruktur
unterstützt. Neben den Gebäu den, die mit dem Ausstellungsgelände gestalterisch verbunden sind, wie der Westbahnhof in der ul. Gło gowska, das Hotel Polonia in der ul. Grunwaldzka, das Wohngebäude mit dem Restaurant „Magnolia“ am T. W. Wilson-Park sind viele weitere Bauwerke entstan den, die die Gesamtstruktur der Stadt mitprägen. In dem Ring der Grünanlagen in der Al. Niepodległości, wo sich früher die Festungsbauwerke erstreckten, ho ben sich öffentliche Gebäude durch ihre neoklassizi stische Stilistik hervor. In direkter Nachbarschaft des kaiserlichen Bezirks entstand die Handelshochschule. Etwas weiter südlich leitet das Handwerkhaus in neo klassischer Form eine Reihe von repräsentativen Ge bäuden ein; in der Aula des Hauses fanden während der Ausstellung zahlreiche Tagungen und Symposien statt. Im nördlichen Teil wurde das Studentenhaus er baut, das für der PKW als Hotel diente, ähnlich wie andere Gebäude, die damals außerhalb des direkten Stadtzentrums errichtet wurden. Die Stadt konnte sich auch um Gesundheits- und Sozialhilfe-Objekte bereichern, wie etwa das Waisenhaus in Jeżyce nach dem Entwurf des Architekten Władysław Czarnecki. Das Gelände um die Warthe erhielt durch Erholungs-, Sport- und Industrieeinrichtungen stadt gestalterisch einen neuen Charakter. An der als Überschwemmungsgebiet genutzten Flussterrasse entstanden innerhalb der künstlich errichteten De ichen die Städtischen Flussbäder nach dem Entwurf von Jerzy Tuszowski, und anschließend ein Kinder spielplatz, genannt „Spielwiese unter der Sonne“ („Dzieciniec pod Słońcem“). In der Nähe wurde
das Stadtstadion errichtet. Im nördlichen Teil der Stadt entstanden die Warthe entlang zwei damals modern ste Industriebetriebe: die Städtische Hausmüllver brennung in Szeląg samt einer Umschlaganlage in Przepadek sowie das Stadtkraftwerk nach dem Plan von Stefan Cybichowski ֊ der größte und damals mo dernste Betrieb dieser Art in Polen. Die Stadtbehörden haben auch einen sehr großen Beitrag zur Verbesserung des Verkehrs und Erstellung einer umfangreichen technischen Infrastruktur auf dem Ausstellungsgelände und in der gesamten Stadt geleistet. Für die Ausstellung hat das Städtische Ga swerk sein Erdgasnetz erweitert. Der westliche Teil der Stadt samt den angrenzenden Straßen wurde mit der Kanalisation versehen. In der Stadt wurde das Ener gieversorgungsnetz mit vier neuen Transformatorsta tionen errichtet. Die Gaslaternen wurden durch hohe Elektrolaternen aus Eisenbeton ersetzt. In der Stadt wurde eine Reihe von wichtigen Straßeninvestitionen durchgeführt. Eine neue Asphalt- oder Pflasterstein decke samt Bürgersteigen erhielten zahlreiche Stra ßen auf dem Messegelände und im Stadtzentrum. Die besondere Sorge um die ästhetische Seite der Aus stellung brachte eine große Aufmerksamkeit für die entsprechende Gestaltung der Grünanlagen mit sich. Das PKW-Gelände war in einem für die polnische Ausstellungstradition unbekannten Ausmaß mit Kun stwerken gesättigt. Im Rahmen des reichhaltigen Pro gramms der Kunstpräsentation im Freien betonten die
POWSZECHNA WYSTAWA KRAJOWA Skulpturen wesentliche Punkte der städtebaulichen Strukturen, als repräsentative Akzente von Höfen, Plätzen oder Eingängen zum Messegelände. Die Nationalausstellung durfte stolz darauf sein, dass sie trotzt einer rekordmäßig kurzen Vorbere itungszeit zur Eröffnung vollständig fertig war. Dank de dem intensiven Arbeitseinsatz und den erheblichen Aufwendungen konnte die Stadt mit einer bis dahin beispiellosen Dynamik an die Anforderungen dieses großen nationalen Ereignisses angepasst werden. Von den früheren Erfahrungen der Weltausstellungen in spiriert hat die Posener Ausstellung ein wirtschaftlich stabiles, politisch und kulturell vereintes Land gezeigt, mit einer florierenden Wirtschaft. Ein Anzeichen des internationalen Erfolgs der PWK waren das riesige Publikumsinteresse und die Anerkennung der Botschafter und Delegierten aus anderen Ländern. Die positive Resonanz des Ere ignisses hat einen Beitrag zur Verstärkung der poli tisch-wirtschaftlichen Bände mit anderen Ländern geleistet, zur Stärkung der Allianzen mit Frankreich und Rumänien, zur Schließung von wirtschaftliche Verträgen mit der Tschechoslowakei, mit Ungarn, Lettland, Estland und China, sowie zur Ausarbeitung des Handelsvertrages mit Großbritannien. Im Bere ich der Öffentlichkeitsarbeit war die Ausstellung ein großer Erfolg. In der nationalen Presse wurden ca. 60 Tsd. Beiträge gedruckt, die durch ihren authen tischen Stolz über die wiedergewonnenen nationale Unabhängigkeit bestechen, in allen wichtigen inter nationalen Zeitschriften gab es beinahe 20 Tsd. Texte mit Lob für den
Ausmaß, die Dynamik und die Or ganisation dieser Veranstaltung. Bewundert hat man vor allem die außerordentliche soziale, kulturelle und wirtschaftliche Dynamik, die von der vitalen Kraft des jungen Staates zeugte. Besonders beeindruckend wa ren die moderne Architektur der Pavillons, die zahl reichen Attraktionen, vor allem aber die reichhaltige und vielfältige Ausstellung. 138 Tage der Ausstellung lang war Posen die Haupt stadt der polnischen Wirtschaft und eine Visitenkar te für das gesamte Land. Die PKW bedeutete einen Durchbruch für die Stadt und brachte ihr messbare Vorteile. Sie hat die räumliche Entwicklung Posens für weitere Jahrzehnte geprägt, die stilistische Vielfalt der Messearchitektur hat ihm seinen einzigartigen Cha rakter verliehen. Dank der räumlichen Einrichtung des Ausstellungsgeländes konnte der südwestliche Teil der Stadt, mit den historischen Bezirken Łazarz und Grundwald intensiv entwickelt werden. Die modernen Methoden der Analyse, wie eine Stadt funktioniert, haben sich auf die Entwicklung der Raumbewirt schaftung ausgewirkt. Als eine riesige Manifestation unterschiedlicher gestalterischer Möglichkeiten der polnischen Kunstszene hat sie auch zur Verinnerli chung neuer architektonischer Ideen beigebracht. Die bei dieser Gelegenheit entstandenen Pavillons können ohne Zweifel zu den interessantesten Beispie len der polnischen modernistischen Architektur der Zwischenkriegszeit gezählt werden, modern in ihrer Form, in der Anwendung unterschiedlicher Baustof fe sowie kühner Konstruktionslösungen. Leider sind sie angesichts ihres vorübergehenden
Charakters von der Stadtlandschaft zum großen Teil verschwunden. Doch diejenigen, die erhalten geblieben sind, haben das Mittelstadtgewebe bereichert und die Gestaltung der Messegeländes mitgeprägt - und die erfüllen ihre Ausstellungsrollen bis heute. Die anderen, über die ganze Stadt verstreuten Gebäude, haben nun neue Funktionen und dienen den Stadteinwohnern. Die Nationalausstellung war eines der wichtig sten Ereignisse des Posen des 20. Jahrhunderts, mit einem starken Impuls für die weitere Entwicklung des Ausstellungsgeländes. Von nun an gehörte die Stadt zu den wichtigsten europäischen Messezentren, die Internationale Posener Messe setzt die große Aus stellungstradition der Stadt als deren Erbin fort. Die Allgemeine Nationalausstellung, deren Ausmaß und Dynamik nur mit den heutigen EXPO-Weltausstellun gen vergleichbar ist, hat einerseits das Bild Posens als eines wichtigen Messezentrums verstärkt, anderer seits aber die Gestalt und die Zukunft der gesamten Stadt stark geprägt. Bayerische Staatsbibliothek München 194 |
| any_adam_object | 1 |
| any_adam_object_boolean | 1 |
| author | Bielawska-Pałczyńska, Joanna Hałas-Rakowska, Hanna |
| author_GND | (DE-588)1209508974 |
| author_facet | Bielawska-Pałczyńska, Joanna Hałas-Rakowska, Hanna |
| author_role | aut aut |
| author_sort | Bielawska-Pałczyńska, Joanna |
| author_variant | j b p jbp h h r hhr |
| building | Verbundindex |
| bvnumber | BV046702680 |
| ctrlnum | (OCoLC)1153983254 (DE-599)BVBBV046702680 |
| edition | Wydanie I. |
| era | Geschichte 1929 gnd |
| era_facet | Geschichte 1929 |
| format | Book |
| fullrecord | <?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><collection xmlns="http://www.loc.gov/MARC21/slim"><record><leader>02755nam a2200505 c 4500</leader><controlfield tag="001">BV046702680</controlfield><controlfield tag="003">DE-604</controlfield><controlfield tag="005">20211008 </controlfield><controlfield tag="007">t</controlfield><controlfield tag="008">200504s2019 a||| |||| 00||| pol d</controlfield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">9788377294949</subfield><subfield code="9">978-83-7729-494-9</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(OCoLC)1153983254</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(DE-599)BVBBV046702680</subfield></datafield><datafield tag="040" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-604</subfield><subfield code="b">ger</subfield><subfield code="e">rda</subfield></datafield><datafield tag="041" ind1="0" ind2=" "><subfield code="a">pol</subfield></datafield><datafield tag="049" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-12</subfield></datafield><datafield tag="084" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">OST</subfield><subfield code="q">DE-12</subfield><subfield code="2">fid</subfield></datafield><datafield tag="100" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Bielawska-Pałczyńska, Joanna</subfield><subfield code="e">Verfasser</subfield><subfield code="0">(DE-588)1209508974</subfield><subfield code="4">aut</subfield></datafield><datafield tag="245" ind1="1" ind2="0"><subfield code="a">Powszechna Wystawa Krajowa 1929</subfield><subfield code="b">architektura i urbanistyka</subfield><subfield code="c">Joanna Bielawska-Pałczyńska, Hanna Hałas-Rakowska</subfield></datafield><datafield tag="250" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Wydanie I.</subfield></datafield><datafield tag="264" ind1=" " ind2="1"><subfield code="a">Łódź</subfield><subfield code="b">Księży Młyn</subfield><subfield code="c">2019</subfield></datafield><datafield tag="300" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">194 Seiten</subfield><subfield code="b">Illustrationen</subfield><subfield code="c">30 cm +</subfield><subfield code="e">1 Beilage (Karte)</subfield></datafield><datafield tag="336" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">txt</subfield><subfield code="2">rdacontent</subfield></datafield><datafield tag="337" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">n</subfield><subfield code="2">rdamedia</subfield></datafield><datafield tag="338" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">nc</subfield><subfield code="2">rdacarrier</subfield></datafield><datafield tag="546" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Zusammenfassung in deutscher und englischer Sprache</subfield></datafield><datafield tag="610" ind1="1" ind2="7"><subfield code="a">Powszechna Wystawa Krajowa / (1 / 1929 / Poznań)</subfield><subfield code="2">jhpk</subfield></datafield><datafield tag="648" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Geschichte 1929</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Budynki / Polska / Poznań</subfield><subfield code="2">jhpk</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Landesausstellung</subfield><subfield code="0">(DE-588)4498186-7</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Poznań (Polska) / zabytki</subfield><subfield code="2">jhpk</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Posen</subfield><subfield code="0">(DE-588)4046868-9</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="0"><subfield code="a">Posen</subfield><subfield code="0">(DE-588)4046868-9</subfield><subfield code="D">g</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="1"><subfield code="a">Landesausstellung</subfield><subfield code="0">(DE-588)4498186-7</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="2"><subfield code="a">Geschichte 1929</subfield><subfield code="A">z</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2=" "><subfield code="5">DE-604</subfield></datafield><datafield tag="700" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Hałas-Rakowska, Hanna</subfield><subfield code="e">Verfasser</subfield><subfield code="4">aut</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032113194&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Inhaltsverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032113194&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Literaturverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032113194&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Register // Personenregister</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032113194&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Abstract</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="n">oe</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="q">BSB_NED_20211008</subfield></datafield><datafield tag="999" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-032113194</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">069</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">09042</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield></record></collection> |
| geographic | Poznań (Polska) / zabytki jhpk Posen (DE-588)4046868-9 gnd |
| geographic_facet | Poznań (Polska) / zabytki Posen |
| id | DE-604.BV046702680 |
| illustrated | Illustrated |
| index_date | 2024-07-03T14:28:41Z |
| indexdate | 2024-07-10T08:51:32Z |
| institution | BVB |
| isbn | 9788377294949 |
| language | Polish |
| oai_aleph_id | oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-032113194 |
| oclc_num | 1153983254 |
| open_access_boolean | |
| owner | DE-12 |
| owner_facet | DE-12 |
| physical | 194 Seiten Illustrationen 30 cm + 1 Beilage (Karte) |
| psigel | BSB_NED_20211008 |
| publishDate | 2019 |
| publishDateSearch | 2019 |
| publishDateSort | 2019 |
| publisher | Księży Młyn |
| record_format | marc |
| spelling | Bielawska-Pałczyńska, Joanna Verfasser (DE-588)1209508974 aut Powszechna Wystawa Krajowa 1929 architektura i urbanistyka Joanna Bielawska-Pałczyńska, Hanna Hałas-Rakowska Wydanie I. Łódź Księży Młyn 2019 194 Seiten Illustrationen 30 cm + 1 Beilage (Karte) txt rdacontent n rdamedia nc rdacarrier Zusammenfassung in deutscher und englischer Sprache Powszechna Wystawa Krajowa / (1 / 1929 / Poznań) jhpk Geschichte 1929 gnd rswk-swf Budynki / Polska / Poznań jhpk Landesausstellung (DE-588)4498186-7 gnd rswk-swf Poznań (Polska) / zabytki jhpk Posen (DE-588)4046868-9 gnd rswk-swf Posen (DE-588)4046868-9 g Landesausstellung (DE-588)4498186-7 s Geschichte 1929 z DE-604 Hałas-Rakowska, Hanna Verfasser aut Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032113194&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Inhaltsverzeichnis Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032113194&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Literaturverzeichnis Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032113194&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Register // Personenregister Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032113194&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Abstract |
| spellingShingle | Bielawska-Pałczyńska, Joanna Hałas-Rakowska, Hanna Powszechna Wystawa Krajowa 1929 architektura i urbanistyka Powszechna Wystawa Krajowa / (1 / 1929 / Poznań) jhpk Budynki / Polska / Poznań jhpk Landesausstellung (DE-588)4498186-7 gnd |
| subject_GND | (DE-588)4498186-7 (DE-588)4046868-9 |
| title | Powszechna Wystawa Krajowa 1929 architektura i urbanistyka |
| title_auth | Powszechna Wystawa Krajowa 1929 architektura i urbanistyka |
| title_exact_search | Powszechna Wystawa Krajowa 1929 architektura i urbanistyka |
| title_exact_search_txtP | Powszechna Wystawa Krajowa 1929 architektura i urbanistyka |
| title_full | Powszechna Wystawa Krajowa 1929 architektura i urbanistyka Joanna Bielawska-Pałczyńska, Hanna Hałas-Rakowska |
| title_fullStr | Powszechna Wystawa Krajowa 1929 architektura i urbanistyka Joanna Bielawska-Pałczyńska, Hanna Hałas-Rakowska |
| title_full_unstemmed | Powszechna Wystawa Krajowa 1929 architektura i urbanistyka Joanna Bielawska-Pałczyńska, Hanna Hałas-Rakowska |
| title_short | Powszechna Wystawa Krajowa 1929 |
| title_sort | powszechna wystawa krajowa 1929 architektura i urbanistyka |
| title_sub | architektura i urbanistyka |
| topic | Powszechna Wystawa Krajowa / (1 / 1929 / Poznań) jhpk Budynki / Polska / Poznań jhpk Landesausstellung (DE-588)4498186-7 gnd |
| topic_facet | Powszechna Wystawa Krajowa / (1 / 1929 / Poznań) Budynki / Polska / Poznań Landesausstellung Poznań (Polska) / zabytki Posen |
| url | http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032113194&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032113194&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032113194&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032113194&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |
| work_keys_str_mv | AT bielawskapałczynskajoanna powszechnawystawakrajowa1929architekturaiurbanistyka AT hałasrakowskahanna powszechnawystawakrajowa1929architekturaiurbanistyka |