Wbrew stereotypom - pomyślna starość "wyjątkowych" seniorów: studium z pedagogiki społecznej = Against stereotypes - a good senility of "unique" seniors : a study in social pedagogics
Gespeichert in:
| 1. Verfasser: | |
|---|---|
| Format: | Buch |
| Sprache: | Polish |
| Veröffentlicht: |
Olsztyn
Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego
[2019]
|
| Schlagworte: | |
| Online-Zugang: | Inhaltsverzeichnis Literaturverzeichnis Abstract |
| Beschreibung: | Enthält Tabellen Literaturverzeichnis Seite 415-[434] |
| Beschreibung: | 441 Seiten Diagramme 24 cm |
| ISBN: | 9788381001663 8381001668 |
Internformat
MARC
| LEADER | 00000nam a2200000 c 4500 | ||
|---|---|---|---|
| 001 | BV046245721 | ||
| 003 | DE-604 | ||
| 005 | 20200828 | ||
| 007 | t | ||
| 008 | 191108s2019 |||| |||| 00||| pol d | ||
| 020 | |a 9788381001663 |9 978-83-8100-166-3 | ||
| 020 | |a 8381001668 |9 83-8100-166-8 | ||
| 035 | |a (OCoLC)1127311553 | ||
| 035 | |a (DE-599)BVBBV046245721 | ||
| 040 | |a DE-604 |b ger |e rda | ||
| 041 | 0 | |a pol | |
| 049 | |a DE-12 | ||
| 084 | |a OST |q DE-12 |2 fid | ||
| 100 | 1 | |a Leszczyńska-Rejchert, Anna |e Verfasser |0 (DE-588)1199142549 |4 aut | |
| 245 | 1 | 0 | |a Wbrew stereotypom - pomyślna starość "wyjątkowych" seniorów |b studium z pedagogiki społecznej = Against stereotypes - a good senility of "unique" seniors : a study in social pedagogics |c Anna Leszczyńska-Rejchert |
| 246 | 1 | 1 | |a Against stereotypes - a good senility of "unique" seniors |
| 264 | 1 | |a Olsztyn |b Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego |c [2019] | |
| 264 | 4 | |c © 2019 | |
| 300 | |a 441 Seiten |b Diagramme |c 24 cm | ||
| 336 | |b txt |2 rdacontent | ||
| 337 | |b n |2 rdamedia | ||
| 338 | |b nc |2 rdacarrier | ||
| 500 | |a Enthält Tabellen | ||
| 500 | |a Literaturverzeichnis Seite 415-[434] | ||
| 546 | |a Zusammenfassung auf Englisch | ||
| 650 | 0 | 7 | |a Stereotyp |0 (DE-588)4057329-1 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 650 | 0 | 7 | |a Alter |0 (DE-588)4001446-0 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 651 | 7 | |a Polen |0 (DE-588)4046496-9 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 653 | 0 | |a Stereotyp (psychologia) / aspekt społeczny / Polska / 1990- | |
| 653 | 0 | |a Starzenie się / aspekt społeczny / Polska / 1990- | |
| 653 | 0 | |a Seniorzy / badania / Polska / 1990- | |
| 653 | 0 | |a Starość / aspekt społeczny / badania / Polska | |
| 689 | 0 | 0 | |a Polen |0 (DE-588)4046496-9 |D g |
| 689 | 0 | 1 | |a Alter |0 (DE-588)4001446-0 |D s |
| 689 | 0 | 2 | |a Stereotyp |0 (DE-588)4057329-1 |D s |
| 689 | 0 | |5 DE-604 | |
| 710 | 2 | |a Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie |0 (DE-588)10003818-9 |4 isb | |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=031624049&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Inhaltsverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=031624049&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Literaturverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=031624049&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Abstract |
| 940 | 1 | |n oe | |
| 940 | 1 | |q BSB_NED_20200828 | |
| 999 | |a oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-031624049 | ||
| 942 | 1 | 1 | |c 306.09 |e 22/bsb |f 090512 |g 438 |
Datensatz im Suchindex
| _version_ | 1804180667904294912 |
|---|---|
| adam_text | SPIS TREŚCI WPROWADZENIE......................................................................................................... 7 Rozdział I POMYŚLNE STARZENIE SIĘ I POMYŚLNA STAROŚĆ W UJĘCIU INTERDYSCYPLINARNYM..................................................................... 1. Starzenie się a pomyślne starzenie się oraz określenia pokrewne.................... 2. Starość jako faza życia - kontekst pojęciowy, metrykalny i biopsychospołeczny .... 3. Pomyślna starość w interpretacjach polskich pedagogów................................. 4. Predykatory i zmienne konstytuujące pomyślnej starości w perspektywie pedagogiki społecznej ........................................................................................ 24 24 43 52 61 Rozdział II STEREOTYPIZACJA OSÓB W FAZIE PÓŹNEJ DOROSŁOŚCI W ŚWIETLE NAUK SPOŁECZNYCH......................................................................... 1. Stereotypy i mechanizmy ich działania............................................................... 2. Specyfika stereotypizacji ze względu na wiek - pozytywne i negatywne stereotypy dotyczące seniorów oraz fazy starości................................................................. 3. Uwarunkowania kształtowania się i utrwalania stereotypów starości............. 4. Konsekwencje stereotypów starości z perspektywy indywidualnej i społecznej .... 5. Stereotypy starości a uprzedzenia wiekowe oraz dyskryminacja seniorów .... 6. Przeciwdziałanie stereotypom starości............................................................... 81 81 92 103 107 113 116 Rozdział III METODOLOGICZNE
ZAŁOŻENIA BADAŃ WŁASNYCH.................................... 1. Paradygmatyczne inspiracje oraz teorie uwzględnione w badaniach............... 2. Wybór tematu, przedmiot, cele oraz problemy badawcze................................ 3. Ramy pojęciowe badań........................................................................................ 4. Schemat badań, metody i narzędzia badawcze oraz sposób analizy danych ... 5. Dobór i charakterystyka badanych osób............................................................ 6. Organizacja i przebieg procesu badawczego...................................................... 119 119 133 137 142 153 162 Rozdział IV „WYJĄTKOWI” SENIORZY W NARRACJACH STUDENTÓW.............................. 165 1. Cechy seniorów uznanych przez studentów za osoby „wyjątkowe”................. 165 2. Analiza refleksji studentów na temat starzenia się, starości oraz osób starszych ... 188 3. Systematyzacja wniosków.................................................................................... 196 5
Rozdział V WYBRANE ASPEKTY ŻYCIA BADANYCH OSÓB STARSZYCH (ANALIZA PORÓWNAWCZA)......................................................................................................... 1. Funkcjonowanie w wymiarze biopsychospołecznym........................................ 2. Proces starzenia się oraz starość jako faza życia w interpretacji seniorów....... 3. Możliwości rozwojowe oraz cele i zadania życiowe........................................... 4. Aktywność w poszczególnych fazach życia........................................................ 5. Zachowania prozdrowotne w ciągu życia........................................................... 6. Czas wolny i zainteresowania w fazie późnej i średniej dorosłości................... 7. Przygotowanie do starości.................................................................................... 8. Sylwetki oraz style życia „wyjątkowych” seniorów - ustalenia podsumowujące ... 200 200 228 237 244 264 269 277 286 Rozdział VI ZAMIAST TYPOLOGII. OPIS DWUNASTU ANTYSTEREOTYPOWYCH SENIORÓW................................ 1. „Wyjątkowe” osoby we wczesnej starości .......................................................... 1.1. Entuzjastka strzelectwa, członkini stowarzyszeń.......................................... 1.2. Sołtys, miłośniczka ogrodnictwa................................................................... 1.3. Muzyk, sportowiec, założyciel klubu piłkarskiego, znawca roślin.............. 1.4. Kurator sądowy, sekretarz w spółdzielni mieszkaniowej, słuchacz UTW ... 2. Antystereotypowi seniorzy w starości
właściwej................................................. 2.1. „Zaklinaczka koni”, automaniaczka, złota rączka........................................ 2.2. Prezeska stowarzyszenia................................................................................. 2.3. Członek zespołu pieśni i tańca...................................................................... 2.4. Leśnik kochający podróże.............................................................................. 3. „Wyjątkowe” osoby długowieczne........................................................................ 3.2. Podwórkowa babcia....................................................................................... 3.2. Społecznica...................................................................................................... 3.3. Entuzjasta poezji i literatury, aktor i reżyser teatralny................................ 3.4. Niezwykle religijny pasjonat czytelnictwa.................................................... 4. Refleksje podsumowujące.................................................................................... 310 311 311 316 321 327 334 334 342 347 352 357 357 363 368 373 377 ZAKOŃCZENIE.............................................................................................................. 1. „Wyjątkowi” seniorzy a pomyślne starzenie się i pomyślna starość.................. 2. Autorska koncepcja pomyślnej starości............................................................... 3. Możliwości niwelowania negatywnych stereotypów starości............................ 4. Retrospektywne
uwagi badacza - osoby w średniej dorosłości......................... 379 379 397 408 411 BIBLIOGRAFIA............................................................................................................... WYKAZ SKRÓTÓW........................................................................................................ SPIS TABEL...................................................................................................................... SPIS WYKRESÓW........................................................................................................... SPIS SCHEMATÓW........................................................................................................ SUMMARY....................................................................................................................... 415 435 436 437 438 439
BIBLIOGRAFIA Druki urzędowe Uchwala Rady Ministrów nr 137 z dnia 24 lipea 2012 r. w sprawie ustanowienia Rządowego Programu na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2012-2013. MP, 2012 r., poz. 642. Uchwała Rady Ministrów nr 237 z dnia 24 grudnia 2013 r. w sprawie ustanowienia Rządowego Programu na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2014-2020. MP, 2014 r.։ poz. 52. Uchwala Rady Ministrów nr 238 z dnia 24 grudnia 2013 r. w sprawie przyjęcia dokumentu Założenia Długofalowej Polityki Senioralnej w Polsce na lata 2014-2020. Dz. U. z dnia 24 grudnia 2013 r., poz. 118. Uchwała Rady Ministrów nr 239 z dnia 24 grudnia 2013 r. w sprawie ustanowienia Programu Solidarność Pokoleń. Działania dla zwiększenia aktywności zawodowej osób w wieku 50+. Dz. U. z dnia 24 grudnia 2013 r„ poz. 115. Uchwała Rady Ministrów nr 34 z dnia 17 marca 2015 r. w sprawie ustanowienia programu wieloletniego „Senior-WIGOR” na lata 2015-2020. MP, poz. 341. Uchwała Rady Ministrów nr 157 z dnia 20 grudnia 2016 r. zmieniająca uchwałę w sprawie ustanowienia programu wieloletniego „Senior-WIGOR” na lata 2015-2020. MP, poz. 1254. Pozycje zwarte Aronson E., Wilson T. D., Akert R. M., Psychologia społeczna. Serce i umysł. Wyd. Zysk i S-ka, Warszawa 1994. Babbie E., Badania społeczne w praktyce. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2003. Babbie E., Podstawy badań społecznych. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2008. Bee H., Psychologia rozwoju człowieka. Zysk i Spółka Wyd., Poznań 2004. Benton T. i I. Craib, Filozofia nauk społecznych. Od pozytywizmu do postmodernizmu. Wyd. Dolnośląskiej Szkoły Wyższej
Edukacji TWP, Wrocław 2003. The Berlin Aging Study. Pod red. P. B. Baltesa, K. V. Mayera. Cambridge University Press, Cambridge 1999. Błędowski R, Lokalna polityka społeczna wobec ludzi starych. Wyd. Szkoła Główna Handlowa SGH, Warszawa 2002. Bromley D. B., Psychologia starzenia się. PWN, Warszawa 1969. Brzezińska M., Proaktywna starość. Strategie radzenia sobie ze stresem w okresie późnej dorosłości. Centrum Doradzta i Informacji. Wyd. Difin. Sp. z o.o., Warszawa 2011. Brzezińska A. I., Appelt ВС, Ziółkowska B„ Psychołogia rozwoju człowieka. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Sopot 2016. 415
Bugajska В., Tożsamość człowieka w starości. Studium socjopedagogiczne. Wyd. Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2012. Burrell G., Morgan G., Sociological paradigms and organizational analysis. Heinemann, London 1979. Bytheway B., Ageism. Open University Press, Buckingham 1995. Chabior A., Aktywizacja i aktywność ludzi w okresie późnej dorosłości. Wszechnica Świętokrzyska, Kielce 2011. Chabior A., Wspomaganie procesu pomyślnego starzenia się u ludzi starych. Między powinnością a profesję. Oficyna Wyd. „Impuls”, Kraków 2017. Chopra D., Życie bez starości. Młode ciało. Ponadczasowy umysł. Książka i Wiedza, Warszawa 1995. Cichosz M., Pedagogika społeczna. Zarys problematyki, Oficyna Wyd. „Impuls”, Kraków 2014. Cichosz M„ O pedagogice społecznej i jej rozwoju. Wybrane zagadnienia. Wybór tekstów z badań własnych. Oficyna Wyd. „Impuls”, Kraków 2016. Creswell W, Projektowanie badań naukowych. Metody jakościowe, ilościowe i mieszane. Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2013. Csikszentmihalyi M., Urok codzienności. Psychologia emocjonalnego przepływu. CiS. WA.B., Warszawa 1998. Cumming E, Henry W. E., Growing old. The process of disengagement. Basic Books, New York 1961. Czekanowski P., Społeczne aspekty starzenia się ludności w Polsce. Perspektywa socjologii starości. Wyd. Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2012. Czerniawska O., Drogi i bezdroża andragogiki i gerontológii. Szkice i rozprawy. Wyd. Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi, Łódź 2000. Czerniawska O., Szkice z andragogiki i gerontologit. Wyd. Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi, Łódź
2007. Dewey J., Jak myślimy? PWN, Warszawa 1988. Dubas E., Edukacja dorosłych w sytuacji samotności i osamotnienia. Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2000. Erikson E. H., Dopełniony cykl życia. Wydawnictwo Helion, Gliwice 2012. Erikson E. H., Identity and the life cycle. W. W. Norton, New York 1980. Erikson E. H., The life cycle completed. W. W. Norton, New York 1998. Flick U., Jakość w badaniach jakościowych. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2011. Flick U., Projektowanie badania jakościowego. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2010. Gałdowa A., Powszechność i wyjątek. Rozwój osobowości człowieka dorosłego. Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2000. Gibbs G., Analizowanie danych jakościowych. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2011. Giddens A., Socjologia. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2005. Goodman N., Wstęp do socjologii. Wyd. Zysk i S-ka, Poznań 1997. Gore L, Wiek a aktywność życiowa. PZWL, Warszawa 1990. Halicka M., Satysfakcja życiowa ludzi starych. Studium teoretyczno-empiryczne. Wyd. Akademia Medyczna, Białystok 2004. Halicki ]., Edukacja seniorów w aspekcie teorii kompetencyjnej. Studium historyczno-porównawcze. Trans Humana Wyd. Uniwersyteckie, Białystok 2000. Halicki J., Obrazy starości rysowane przeżyciami seniorów. Wyd. Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2010. Hamer H., Demon nietolerancji. Nie musisz stać się prześladowcą ani ofiarą. Wyd. Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1994. 416
Hancock D. R., Algozzine B., Doing case study research: A practical guide for beginning researchers. Teachers College Press, New York 2006. Havighurst R. J., Albrecht R., Older people. Longmaans, Green, New York 1953. Hill R. D„ Pozytywne starzenie się. Młodzi duchem w jesieni życia. MT Biznes Sp. z.o.o., Warszawa 2009. Hill R. D., Seven strategies for positive aging. W. W Norton Company, New York 2008. Jankowski D., Pedagogika kultury. Studia i koncepcja. Oficyna Wyd. „Impuls”, Kraków 2006. Kamiński A., Funkcje pedagogiki społecznej. Praca socjalna i kulturalna. PWN, Warszawa 1982. Kamiński A., Studia i szkice pedagogiczne. PWN, Warszawa 1978. Kargul J„ Obszary pozaformalnej i nieformalnej edukacji dorosłych. Przesłanki do budowy teorii edukacji całożyciowej. Wyd. Dolnośląska Szkoła Wyższa Edukacji, Wrocław 2001. Kawczyńska-Butrym Z., Wyzwania rodziny: zdrowie, choroba, niepełnosprawność, starość. Wyd. Makmed, Lublin 2008. Kawula S., Pedagogika społeczna dzisiaj i jutro. Wyd. Edukacyjne „Akapit”, Toruń 2012 Kocemba J„ Kołomyjska G., Gerontologia. Wyd. AWF, Kraków 1989. Konarzewski K., Jak uprawiać badania oświatowe. Metodologia praktyczna. Wydawnictwa Szkole i Pedagogiczne Spółka akcyjna, Warszawa 2000. Kryńska E., Szukalski P., Rozwiązania sprzyjające aktywnemu starzeniu się w wybranych krajach Unii Europejskiej. Raport końcowy, Łódź 2013. Kubinowski D., Jakościowe badania pedagogiczne. Filozofia - metodyka - ewaluacja. Wyd. Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2011. Kuhn T. S., Struktura rewolucji naukowych. Fundacja „Aletheia”, Warszawa 2001. Kuhn T. S., The
copernican revolution: planetary astronomy in the development of western thought. Harvard University Press, Cambridge 1957. Kvale S., Prowadzenie wywiadów. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2010. Leszczyńska-Rejchert A., Człowiek starszy i jego wspomaganie - w stronę pedagogiki starości. Wyd. Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, Olsztyn 2005. Leszczyńska-Rejchert A., Praca socjalna z seniorami w perspektywie geragogiki. Wyd. Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, Olsztyn 2016. Mackiewicz A. J., Oswoić emeryturę. Jak budować życie po pracy. Wyd. Difin, Warszawa 2009. Malewski M., Od nauczania do uczenia się. O paradygmatycznej zmianie w andragogice. Wyd. Dolnośląskiej Szkoły Wyższej, Wrocław 2010. Mały słownik języka polskiego. Pod red. E. Sobol. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 1997. Maslow A., Motywacja i osobowość. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2006. Miles M. B., Huberman A. M., Analiza danych jakośaowych. Trans Humana Wyd. Uniwersyteckie, Białystok 2000. Miles M. B., Huberman A. M., Qualitative data analysis: An expanded source book. CA: Sage, Thousand Oaks 1994. Mizerek H., Ewaluacja edukacyjna. Interdyskursywne dialogi i konfrontacje. Oficyna Wyd. „Impuls”, Kraków 2017. Nawrocka ƒ., Społeczne doświadczenie starości: stereotypy, postawy, wybory. Oficyna Wyd. „Impuls”, Kraków 2013. Nelson T. D„ Psychologia uprzedzeń. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2003. Okoń W, Nowy słownik pedagogiczny. Wyd. „Żak”, Warszawa 1996. Olechnicki K., Załęcki R, Słownik socjologiczny. Wyd. Graffiti BC, Toruń 1999. Ossowski S., Z zagadnień psychologii społecznej. Wyd. Naukowe
PWN SA, Warszawa 2014. Paimore E. B., Ageism: Negative and positive. Spirnger, New York 1990. 417
Patton M. Q., Qualitative evaluation and research methods. Sage Publications, Newbury Park-London-New Delhi 1990. Pędich W, Ludzie starzy. Centrum Rozwoju Służb Społecznych, Warszawa 1996. Pietrasiński Z., Rozwój człowieka dorosłego. Państwowe Wyd. „Wiedza Powszechna”, Warszawa 1990. Pietrzak H„ Następstwa i efekty stereotypowego postrzegania człowieka i świata społecznego. Wyd. Wyższej Szkoły Pedagogicznej, Rzeszów 2000. Pilch T, Bauman T., Zasady badań pedagogicznych. Strategie ilościowe i jakościowe. Wyd. Akademickie „Żak”, Warszawa 2001. Piotrowski )., Miejsce człowieka starego w rodzinie i społeczeństwie. PWN, Warszawa 1973. Pitt B., Psychogeriatria. Wprowadzenie do psychiatrii wieku podeszłego. Wyd. Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1986. Radlińska H., Pedagogika społeczna. Wyd. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław-Warszawa-Kraków 1961. Rembowski J., Psychologiczne problemy starzenia się człowieka. PWN, Warszawa-Poznań 1984. Robbins J., Zdrowi stulatkowie. Wyd. Purana, Wrocław 2006. Rowe J. W, Kahn R. L., Successful aging. Pantheon Books, New York 1998. Rubacha K„ Metodologia badań nad edukacją. Oficyna Wyd. Łośgraf, Warszawa 2012. Successful aging. Perspectivesfrom the behavioral sciences. Pod red. P. B. Baltesa, M. M. Baltes. Cambridge University Press, Cambridge 1990. Schaff A., Stereotypy a działanie ludzkie. Książka i Wiedza, Warszawa 1981. Schaie К. W, Developmental influences on adult intelligence. Oxford University Press, New York 2005. Schaie K. W, Intellectual development in adulthboad: The Seattle Longitudinal Study. Cambridge University
Press, New York 1995. Seredyńska D., Dyskursy edukacyjne o starości w naukach humanistycznych i społecznych. Analiza konferencji ogólnopobkich. Wyd. Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz 2013. Silverman D., Interpretacja danych jakościowych. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2009. Stake R. E., The art of case study research. Sage Publications, Thousand Oaks 1995. Stereotypy w pedagogice, pracy socjalnej i resocjalizacji. Pod red. E. Kantowicz, A. Leszczyńskiej-Rejchert. Wyd. Edukacyjne „Akapit” s.c., Toruń 2012. Steuden S., Psychologia starzenia się i starości. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2011. Stuart-Hamilton L, Psychologia starzenia się. Wprowadzenie. Zysk i S-ka Wyd., Poznań 2006. Susułowska M., Psychologia starzenia się i starości. Wyd. PWN, Warszawa 1989. Szarota Z., Gerontologia społeczna i oświatowa. Zarys problematyki. Wyd. Naukowe Akademii Pedagogicznej, Kraków 2004. Szarota Z., Starzenie się i starość w wymiarze instytucjonalnego wsparcia na przykładzie Krakowa. Wyd. Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków 2010. Szatur-Jaworska B„ Ludzie starzy i starość w polityce społecznej. Oficyna Wyd. ASPRA-JR, Warszawa 2000. Sztompka P., Socjologia. Analiza społeczeństwa. Wyd. Znak, Kraków 2004. Thomae H., Altersstile und Altersschicksale. Ein Beitrag zur Differentiellen Gerontologie. Hueber, Bern 1983. Trafiałek E., Innowacyjna polityka senioralna XXI wieku. Między ageizmem, bezpieczeństwem socjalnym i active aging. Wyd. Adam Marszałek, Toruń 2016. Trafiałek E„ Starzenie się i starość. Wybór tekstów z gerontológii społecznej. Wszechnica Świętokrzyska, Kielce 2006. 418
Turner J. S., Helms D. B., Rozwój człowieka. Wyd. Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1999. Urbaniak-Zając D., Kos E., Badania jakościowe w pedagogice. Wywiad narracyjny i obiektywna hermeneutyka. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2013. Uzar K„ Wychowanie w perspektywie starości. Personalistyczne podstawy geragogiki. KUL, Lublin 2011. Wawrzyniak J., Oblicza starości. Biografia jako źródło czynników adaptacyjnych. Wyd. Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi, Łódź 2009. Wiśniewska-Roszkowska K., Starośćjako zadanie. Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 1989. Wojciszke B., Człowiek wśród ludzi. Zarys psychologii społecznej. Wyd. Naukowe Scholar, Warszawa 2002. Worach-Kardas H., Starość w cyklu życia. Społeczne i zdrowotne oblicza późnej dorosłości. Wyd. Naukowe „Śląsk”, Katowice 2015. Woszczek K„ Postawy dzieci i młodzieży wobec ludzi starzejących się i starych. Kielce, WSP, 1995 (niepublikowana praca magisterska). Woźniak B., Zaangażowanie religijne a zdrowie w starości. Mechanizmy zależności, wybrane wyniki badań. Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2015. WHO, Active ageing: a policy framework. World Health Organization, Genewa 2002. Vaillant G. E., Aging Well: Surprising guideposts to a happier life from the landmark Harvard study of adult development. Little, Brown, Boston 2002. Yin R. K., Case study research: Design and methods. Sage Publications, Thousand Oaks 2003. Zaorska Z., Dodać życia do lat. Wyd. Klanza, Lublin 1997. Zych A. A., Człowiek wobec starości. Szkice z gerontologit społecznej. „Śląsk” Sp. z o.o. Wyd. Naukowe, Katowice 1999. Zych A. A., Leksykon
gerontologit. Oficyna Wyd. „Impuls”, Kraków 2007. Zych A. A., Słownik gerontologit społecznej. Wyd. Akademickie „Żak”, Warszawa 2001. Artykuły Adamczyk M. D., Postawy Polaków wobec osób starszych i starości. W: Starość - poznać, przeżyć, zrozumieć. Pod red. M. Halickiej, J. Halickiego, E. Kramkowskiej. Wyd. Uni wersytetu w Białymstoku, Białystok 2016, s. 119-138. Ballard К., Elston M., Gabe J., Beyond the mask: womens experiences ofpublic and private aging during midlife and their use of age-resisting activities. „Health”, 2005, s. 169-187. Baltes P. B., Entwicklungspsychlogie der Lebensspanne. Theoretische Leitsätze. „Psychologische Rundschau”, 1990, Voi. 41, s. 1-24. Baltes P. B., Über die Zukunft des Alterns. Hoffnung mit Trauerflor. W: Produktives Leben im Alter. Pod red. M. M. Baltes, L. Montada. Campus, Frankfurt 1996, s. 29-68. Baltes P. B., Baltes M. M., Erfolgreiches Altern. Mehr Jahre und mehr Leben. W: Erfolgreiches Altern. Bedingungen und Variationen. Pod red. M. M. Baltes, M. Kohli, К. Sames. Hans Huber, Bern 1989, s. 5-10. Baltes P. B., Baltes M. M., Optimierung durch Selektion und Kompensation. Ein psychologisches Modell erfolgreichen Alterns. „Zeitschrift für Pädagogik”, 1989, Voi. 35, s. 85-105. Baltes M. M„ Lang F. R., Wilms H.-Ա, Selective Optimierung mit Kompensation. Erfolgreichen Altern in der Altagsgestaltung. W: Psychosoziale Gerontologie. Grundlagen. Pod red. A. Kruse, 1.1. Hogrefe, Göttingen 1998, s. 188-202. Baltes P. B, Smith }., New frontiers in the future of aging: from successful aging of the young old to the dilemmas of the fourth age.
„Gerontology”, 2003, nr 49, s. 123-145. 419
Bakiéra L., Postawy młodzieży akademickiej wobec ludzi starszych. „Problemy Rodziny”, 1996, nr 1, s. 13-17. Baścik-Danisz H., Metodyka zajęć wolnoczasowych z człowiekiem starszym. W: Zrozumieć starość. Pod red. A. Panek, Z. Szaroty. Oficyna Wyd. Text, Kraków 2000, s. 30-38. Baxter R, Jack S., Qualitative case study methodology: Study design and implementation for novice researchers. „The Qualitative Report”, 2008, Voi. 13, nr 4, s. 544-559. Bell J„ In search of a discourse on aging: The elderly on television. „The Gerontologist”, 1992, Voi. 32, Issue 3, s. 305-311. Bennett T. Gaines J., Believing What You Hear: The Impact ofAging Stereotypes upon the Old. „Educational Gerontology”, 2010, Voi. 36, nr 5, s. 435-445. Białożyt К., Produktywność osób starszych - czy produktywny jest tylko aktywny zawodowo senior? W: Marginalizacja na rynku pracy: teorie i implikacje praktyczne. Pod red. N. G. Pikuly. Oficyna Wyd. „Impuls”, Kraków 2015, s. 87-102. Biały A., Babcie, wnuczki i stereotypy kobiecości. W: Stereotypy a starość i niepełnosprawność - perspektywa społeczno-pedagogiczna. Pod red. A. Leszczyńskiej-Rejchert, E. Kantowicz. Wyd. Edukacyjne „Akapit”, Toruń 2012, s. 117-133. Bień B., Sytuacja zdrowotna ludzi w podeszłym wieku w Polsce. „Służba Zdrowia”, 2000, s. 61-64. Błędowski R, Ekonomiczne skutki starzenia się ludności. W: B. Szatur-Jaworska, P. Błędowski, M. Dzięgielewska, Podstawy gerontologit społecznej. Oficyna Wyd. ASPRA-JR, Warszawa 2006, s. 257-266. Błędowski P„ Polityka wobec osób starszych - cele i zasady. „Studia BAS”, 2012, nr 2(30), s. 201-216. Błędowski R,
Starzenie się jako problem społeczny. Perspektywy demograficznego starzenia się ludności Polski do roku 2035. W: Aspekty medyczne, psychologiczne, socjologiczne i ekonomiczne starzenia się ludzi w Polsce. Pod red. M. Mossakowskiej, A. Więcka, P. Błędowskiego. Termedia Wydawnictwa Medyczne, Poznań 2012, s. 11-23. Błońska K., Aktywność ֊ klucz do szczęśliwej starości. W: Aktywność seniora jako wartość podmiotowa. Pod red. M. Kapicy, T. Olewicza. Wyd. Instytut Śląski. Sp. z o.o., Opole 2016, s. 66-78. Booth F. W, Roberts C. К., Laye M. J., Lack of exercise is a major cause of chronic diseases. „Comprehensive Physiology”, 2012, nr 2(2), s. 1143-1211. Braithwaite V. A., Old age stereotypes: Reconciling Contradictions. „Journal of Gerontology”, 1986. Voi. 41, nr 3, s. 353-360. Brewer M. B., Dull V, Lui L., Perceptions of the elderly: Stereotypes as prototypes. „Journal of Personality and Social Psychology”, 1981, Voi. 41, nr 4, s. 656-670. Brewer M. B., Lui L., Categorization of the elderly by the elderly. „Personality and Social Psychology Bulletin”, 1984, Voi. 10, nr 4, s. 585-595. Brzezińska A. L, Hejmanowski S„ Okres późnej dorosłości. Jak rozpoznać ryzyko ijak pomagać. W: Psychologiczne portrety człowieka. Praktyczna psychologia rozwojowa. Pod red. A. I. Brzezińskiej. GWP, Gdańsk 2016, s. 623-664. Brzezińska A. L, Wilowska J. A., Starość w kontekście psychologii pozytywnej. W: Pomyślna starość. Pod red. K. Wieczorawskiej-Tobis, D. Talarskiej. Wyd. Naukowe Uniwersystetu Medycznego im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu, Poznań 2010, s. 45-55. Brzezińska M., Licealiści o osobach
starszych. „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze”, 2011, nr 2, s. 26-31. Boski R, O stereotypach niestereotypowo, czyli jak badać wiedzę o kulturze grup społecznych i unikać ich stereotypów. W: Stereotypy i uprzedzenia. Uwarunkowania psychologiczne 420
i kulturowe. Pod red. M. Kofty i A. Jasińskiej-Kani. Wyd. Naukowe Scholar, Warszawa 2001, s. 164-213. Bowling A., Aspirationsfor older age in the 21st century. What is successful aging? „International Journal of Aging and human Development”, Voi. 64, nr 3, s. 236-297. Bugajska В., Bezpieczeństwo osób niepełnosprawnych ruchowo w dużym mieście. Raport z badań. W: Zagrożenia w starości i na jej przedpolu. Pod red. M. Halickiej, J. Halickiego, K. Czykiera. Wyd. Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2010, s. 107-120. Bugajska B., Dziewiątafaza w cyklu życia - propozycja rozszerzenia teorii psychospołecznego rozwoju E. H. Eriksona. W: Duchowośćjako kategoria egzystencji i transcendencji w staro ści. Pod red. A. Fabisa, A. Błachnio. „Biblioteka Gerontologii Społecznej”, 2015, nr 1(9), s. 19-36. Bunzel J., Note on the history of concept: gerontophobia. „The Gerontologist”, 1972, nr 12, s. 116-203. Cieślik A., Zubik A., Bańczarowska M., „Starość” w narracjach kobiet w drugiej połowie życia. W: Starsze kobiety w kulturze i społeczeństwie. Pod red. E. Zierkiewicz, A. Łysak. Wyd. MarMar, Wrocław 2005, s. 27-48. Coudin G. Alexopoulos T., „Help me! I’m old!”. How negative aging stereotypes create dependency among older adults. „Aging Ment Health“, 2010, Vol. 14, որ 5, s. 516-523. Crews D. E., Proces starzenia jako reakcja na stres: obciążenie allostatyczne i zespół kruchości. W: Wyzwania współczesnej geriatrii i gerontologii. Pod red. K. Sawińskiego. Wielkopolskie Stowarzyszenie Wolontariuszy Opieki Paliatywnej „Hospicjum Domowe”, Poznań 2014, s. 7-36. Crowther M. R. i in., Rowe and
Kabnś model ofsuccessful aging revisited: Positive spirituality - the forgotten factor. „Gerontologist”, 2002, nr 42, s. 613-620. Cylkowska-Nowak M., Tobis S., Zastosowanie hortikuloterapii w gerontologii. „Gerontología Polska”, 2014, nr 4. Czapiński J., Osobowość szczęśliwego człowieka. W: Psychologia pozytywna. Nauka o szczęściu, zdrowiu, sile i cnotach człowieka. Pod red. J. Czapińskiego. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2004, s. 359-379. Czekanowski R, Osamotnienie starych mieszkańców Gdańska - kwestie metodyczne oraz zaistniałe zróżnicowania. W: Starość - poznać, przeżyć, zrozumieć. Pod red. M. Ha lickiej, J. Halickiego, E. Kramkowskiej. Wyd. Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2016, s. 213-227. Czekanowski R, Sytuacja rodzinna ludzi starych w Gdańsku. A. D. 2012. Wybrane zagadnienia. W: Człowiek stary w rodzinie i społeczeństwie. Pod red. A. Kotlarskiej-Michalskiej. Wyd. Naukowe UAM, Poznań 2013, s. 127-146. Czerepaniak-Walczak M., Od próżniaczenia do zniewolenia ֊ w poszukiwaniu dyskursów czasu wolnego. W: Pedagogika społeczna. Podręcznik akademicki, t. 2: Debata. Pod red. E. Marynowicz-Hetki. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2007, s. 219-236. Czerniawska O., Edukacja jako pomoc w rozwoju w ujęciu andragogiki i gerontologii. W: Pedagogika społeczna. Podręcznik akademicki, t. 2: Debata. Pod red. E. Marynowicz-Hetki. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2007, s. 433-443. Czerniawska O., Edukacja osób „trzeciego wieku”. W: Wprowadzenie do andragogiki. Pod red. T. Wujka. Wyd. Instytutu Technologii Eksploatacji, Warszawa 1996, s. 213-236. Czerniawska O., Przesłanie Aleksandra Kamińskiego
dla współczesnej andragogiki i gerontologii. „Edukacja Dorosłych”, 2003, nr 2, s. 87-99. Czerniawska O., Style życia ludzi starszych. W: Style życia w starości. Pod red. O. Czerniawskiej. 421
Wyd. Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi, Łódź 1998, s. 17-26. Czerniawska O., Uczenie się jako styl życia. „Edukacja Dorosłych”, 1997, nr 2, s. 9-14. Czyżowska D., Stereotypy. W: Słownik psychologii. Pod red. J. Siūty. Wyd. Zielona Sowa, Kraków 2012, s. 269-270. Demetrio D., Edukacja dorosłych. W: Pedagogika, t. 3: Subdyscypliny wiedzy pedagogicznej. Pod red. B. Śliwerskiego. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2006, s. 113-235. Denzin N. K„ Lincoln Y. S., Wprowadzenie. Dziedzina i praktyka badań jakościowych. W: Metody badań jakościowych. Pod red. N. K. Denzina, Y. S. Lincoln. Wyd. Naukowe PWN, t. 1, Warszawa 2009, s. 19-62. Dovido J. F. i in., Stereotypy, uprzedzenia i dyskryminacja: spojrzenie z innej perspektywy. W: C. N. Macrae, C. Stangor, M. Hewstone, Stereotypy i uprzedzenia. Najnowsze ujęcie. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 1999, s. 225-260. Drozdowski R., Solidarność pokoleń - dobrze brzmiący postulat polityki senioralnej, z którym ma ona coraz więcej kłopotów. „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny”. R. LXXIV, 2012, z. 3, s. 7-19. Dubas E., Drogi rozwojowe starości. W: Gerontologia. Ludzie starsi jako jednostkowe siły społeczne. Podred. E. Woźnickiej. „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi”, 2002, nr 7(27), s. 15-22. Dubas E., Estetyzacja starości w kontekście pomyślnego starzenia się. W: Pomyślne starzenie się w perspektywie nauk społecznych i humanistycznych. Pod red. J. T. Kowaleskiego i P. Szukalskiego. Zakład Demografii i Gerontológii Społecznej UŁ, Łódź 2008, s. 111-124. Dubas E., Etapy
dorosłości i proces kształcenia. W: Dorosły w procesie kształcenia. Pod red. A. Fabisa, B. Cyboran. Wyższa Szkoła Administracji, Bielsko-Biała-Zakopane 2009, s. 115-132. Dubas E., Starość - darem, zadaniem i wyzwaniem. Rola aktywności i edukacji (wybrane wątki). W: Refleksje nad starością, t. I: Obiektywny i subiektywny wymiar starości. Pod red. E. Dubas i M. Muszyńskiego. Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2016, s. 233-246. Dubas E., Starość znana i nieznana - wybrane refleksje nad współczesną starością. „Rocznik Andragogiczny”, 2013, s. 135-152. Dubas E., Sztuka starzenia się - uczenie się starości. Kontekst andragogiczny. W: Edukacyjna przestrzeń starości: wybrane konteksty refleksji i badań. Pod red. E. Dubas, A. Wąsińskiego. „Biblioteka Gerontológii Społecznej”, 2012, nr 1, s. 11-29. Dyczewski L, Wartości w życiu człowieka starego. W: Zostawić ślad na ziemi. Pod red. M. Halickiej, J. Halickiego. Wyd. Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2006, s. 113-126. Dylus A., Przejawy dyskryminacji seniorów w życiu zawodowym. W: Dyskryminacja seniorów w Polsce. Diagnoza i przeciwdziałanie. Pod red. P. Brody-Wysockiego, A. Dylus, M. Pawlus. Wyd. Naukowe Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, Warsza wa 2016, s. 55-72. Dzięgielewska M., Aktywność społeczna i edukacyjna wfazie starości. W: B. Szatur-Jaworska, P. Błędowski, M. Dzięgielewska, Podstawy gerontológii społecznej. Oficyna Wyd. ASPRA-JR, Warszawa 2006, s. 161-181. Dzięgielewska M., Miłość w późnym wieku jako czynnik pomyślnego starzenia się. W: Pomyślne starzenie się w perspektywie nauk społecznych i
humanistycznych. Pod red. J. T. Kowa leskiego i P. Szukalskiego. Zakład Demografii i Gerontológii Społecznej UŁ, Łódź 2008 s. 89-98. 422
Dzięgielewska M., Style życia seniorów. W: B. Szatur-Jaworska, P. Błędowski, M. Dzięgielewska, Podstawy gerontologit społecznej. Oficyna Wyd. ASPRA-JR, Warszawa 2006, s. 61-64. Dzięgielewska M„ Tożsamość osób starszych w opiniach studentów. W: Refleksje nad starością, 1.1: Obiektywny i subiektywny wymiar starości. Pod red. E. Dubas i M. Muszyńskiego. Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2016, s. 119-130. Finogenow M., Rozwój w okresie późnej dorosłości - szanse i zagrożenia. W: Pomyślne starzenie się - uwarunkowania społeczne, przestrzenne i zdrowotne. Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconomica”, 2013, t. 297, s. 93-104. Frąckowiak T., Codzienna aktywność osób długowiecznych. W: Problemy i szanse rozwoju osób starszych w społeczeństwie polskim. Pod red. M. Wnuk-Olenicz. Wyd. Adam Mar szałek, Toruń 2015, s. 80-102. Giambra L. M. i in., Adult life span changes in immediate visual memory and verbal intelligence. „Psychology and Aging”, 1995, nr 10, s. 123-139. Głowacka M., Jarecka L, Girzelska J., Formy aktywności osób starszych. W: Pozytywne aspekty starzenia się. Pod red. W. Kowalskiego, A. Włoszczak-Szubzdy, M. Głowackiej. Wyd. MV, Lublin 2016, s. 99-116. Golde P., Kogan N. A., A sentence completion procedure for assessing attitudes toward old people. „Journal of Gerontology”, 1959, Voi. 14, Issue 3, s. 355-363. Grzeszek I., Stereotyp starości. W: Zdrowie człowieka i jego edukacja gerontologiczna. Pod red. M. Kuchcińskiej. Wyd. Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego, Byd goszcz 2004, s. 117-124. Gudkova S„ Wywiad w badaniach
jakościowych. W: Badania jakościowe. Metody i narzędzia. Pod red. D. Jemielniaka, t. 2. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2012, s. 111-129. Gutowska A., Zaburzenia psychiczne w starości -perspektywa pedagoga. W: Starość -poznać, przeżyć, zrozumieć. Pod red. M. Halickiej, J. Halickiego, E. Kramkowskiej. Wyd. Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2016, s. 63-80. Guba E. G., Lincoln Y. S., Kontrowersje wokół paradygmatów, sprzeczności i wyłaniające się zbieżności. W: Metody badań jakościowych. Pod red. N. K. Denzina, Y. S. Lincoln, 1.1, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2010, s. 281-313. Halicka M., Uwarunkowania postaw wobec starości osób w wieku poprodukcyjnym. W: Refleksje nad starością - aspekty społeczne, edukacyjne i etyczne. Pod red. M. Dzięgielewskiej. Polskie Towarzystwo Gerontologiczne Oddział w Łodzi, Zakład Oświaty Dorosłych Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 1992, s. 85-88. Halicki J., Ageism i ruch Szarych Panter. „Gerontología Polska”, 1997, nr 3, s. 41-45. Halicki J., Potoczne definicje pomyślnego starzenia się. W: Pomyślne starzenie się w perspektywie nauk społecznych i humanistycznych. Pod red. J. T. Kowaleskiego i P. Szukalskiego. Zakład Demografii i Gerontológii Społecznej UŁ, Łódź 2008, s. 13-27. Halicki J., Relacje międzygeneracyjne jako jeden z elementów poszerzających przestrzeń życiową ludzi starszych. W: Przestrzeń życiowa i społeczna ludzi starszych. Pod red. M. Dzięgielewskiej. Wyd. Akademickie Towarzystwo Andragogiczne, Łódź 2000, s. 275-280. Halicki J., Wyłączanie się jako czynnik ryzyka niepomyślnego starzenia. „Edukacja Dorosłych”, 2004, nr 3, s. 15-22. Hamilton D.
L., Trailer T. K., Stereotypes and stereotyping: An overview of the cognitive approach. W: Prejudice, discrimination, and racism. Pod red. J. F. Dovidio i S. L. Gaertnera. Academic Press, San Diego 1986, s. 127-163. Havighurst R. J., Successful aging, „Gerontologist”, 1961, որ 1, s. 8-13. 423
Hickey X, Hickey L. A., Kalish R. A., Children’s perceptions of the elderly. „Journal of Genetic Psychology”, 1968, Voi. 112, Issue 2, s. 227-235. Huget E, Poczucie sensu życia ludzi młodych i ich stosunek do starości. „Państwo i Społeczeństwo” 2007, nr 3, s. 107-114. Hummert M. L., Age and typicality judgments of stereotypes of the elderly: Perceptions of elderly vs. yong adults. „International Journal of Aging and Human Development”, 1993, Voi. 37, Issue 3, s. 217-226. Hummert M. L., Multiple stereotypes of elderly and young adults: A comparison ofstructure and evaluations. „Psychology and Aging”, 1990, Voi. 5, nr 5, s. 182-193. Hummert M. L. і in., Stereotypes of the elderly held by young, middle-aged, and elderly adults. „Journal of Gerontology: Psychological Sciences”, 1994, Voi. 49, nr 5, s. 240-249. Hummert M. L. i Garstka T. A„ Stereotyping ofolder adults: The role of targetfacial cues and perceiver characteristics. „Psychology and Aging”, 1997, Voi. 12, nr 1, s. 107-114. Iwamasa G. Y., Iwasaki M., New multidimensional model of successful aging: Perceptions of Japanese American older adults. „Journal of Cross Cultural Gerontology”, 2011, nr 26, s. 261-278. Jankowski D„ Czas wolny istotnym czynnikiem jakości życia i wyzwaniem dla edukacji kulturalnej. W: tegoż, Pedagogika kultury. Studia i koncepcja. Wyd. „Impuls”, Kraków 2006, s. 157-178. Jankovič N. i in., WHO guidelines for a healthy diet and mortalityfrom cardiovascular disease in European and American elderly: the CHANCES project. „The American Journal of Clinical Nutrition”, 2015, nr 102, s. 745-756. Jarymowicz
M., Wposzukiwaniu przesłanek sztywności stereotypów. W: Stereotypy i uprzedzenia. Uwarunkowania psychologiczne i kulturowe. Pod red. M. Kofty i A. Jasińskiej-Kani. Wyd. Naukowe Scholar, Warszawa 2001, s. 26-43. Jeste D. V, Depp C. A., Vähiä I. V, Successful cognitive and emotional aging. „World Psychiatry” 2010, 9(2), s. 78-84. Juszczak К., Aktywność szansę na lepszą starość. W: Życie w starości. Pod red. B. Bugajskiej. Wydawca Zapol, Szczecin 2007, s. 411-417. Kamiński A., Aktywnośćjako wzmaganie żywotności osób starszych. W: Encyklopedia seniora. Wiedza Powszechna, Warszawa 1986, s. 115-117. Kamiński A., Pedagogika w służbie gerontologit społecznej. „Człowiek w Pracy i w Osiedlu”, 1975, nr 4, s. 7-26. Kamiński A., Pedagogika w służbie starości. W: Encyklopedia seniora. Wiedza Powszechna, Warszawa 1986, s. 115-117. Kamiński A., Wychowanie do starości. „Zdrowie Psychiczne”, 1971, nr 1-2, s. 93-102. Kamiński A., Wychowanie do starości jako czynnik adaptacji ludzi starszych do nowoczesnego społeczeństwa. „Praca i Zabezpieczenie Społeczne”, 1974, nr 6, s. 9-22. Kawula S., Dodawanie życia do lat jako strategia pedagogiki „trzeciego wieku”. W: „Trzeci wiek”. Szanse - możliwości - ograniczenia. Pod red. A. M. de Tchorzewskiego i A. Chrapkowskiej -Zielińskiej. Wyd. Uczelniane Akademii Bydgoskiej im. K. Wiel kiego, Bydgoszcz 2000, s. 30-42. Kawula S., Pedagogika społeczna wobec problemów człowieka starego. W: Pedagogika społeczna: dokonania - aktualność - perspektywy. Pod red. S. Kawuli. Wyd. Adam Marszałek, Toruń 2002, s. 551-563. Kawula S., Wychowaniejako wspomaganie rozwoju. W:
Wokół szkoły i edukacji. Syntezy i refleksje. Pod red. K. Rubachy. Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 1997, s. 85-90. 424
Kępiński A., Rytm życia. Sagittarius, Warszawa 1992. Khan S. S., Singer B. D., Vaughan D. E., Molecular and physiological manifestations and measurement of aging in humans. „Aging Cell”, 2017, Voi. 16, nr 4, s. 624-633. Kluzowa K., Demograficzne drogowskazy dla gerontologicznej pracy socjalnej. W: Zeszyty Pracy Socjalnej. Starzenie się problemat społeczno-socjalny i praktyka działań. Pod red. M. Nóżki, M. Smagacz-Poziemskiej. Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2013, t. 18, nr 2, s. 53-64. Kobrzeniecka J., Starzenie się i starość jako treść stereotypów. „Acta Elbingensia. Rocznik Naukowy Elbląskiej Uczelni Humanistyczno-Ekonomicznej”, 2004, t. II, s. 110-118. Kocemba J., Biologiczne wyznaczniki starości. W: Zrozumieć starość. Pod red. A. Panek, Z. Szaroty. Oficyna Wydawnicza Text, Kraków 2000, s. 107-110. Kofta M., Jasińska-Kania A., Wstęp. Czy możliwy jest dialog między społeczno-kulturowym a psychologicznym podejściem do stereotypów? W՛. Stereotypy i uprzedzenia. Uwarunko wania psychologiczne i kulturowe. Pod red. M. Kofty i A. Jasińskiej-Kani. Wyd. Nauko we Scholar, Warszawa 2001, s. IX-XXIX. Konieczna E„ ...a w sercu ciągle maj. Serial Grace i Frankie jako afirmacja (po)godnej jesieni życia. W: Oczekiwana starość. Pod red. A. Fabisa, J. Wnęk-Gozdek. „Biblioteka Geron tológii Społecznej”, 2017, nr 2(14), s. 30-39. Konieczna-Nowak L., Możliwości stosowania muzykoterapii w leczeniu osób z zaburzeniami psychicznymi - praktyka i stan badań. „Psychiatria i Psychoterapia”, 2013, t. 9, nr 2. Konieczna-Woźniak R., Starość czasem samorealizacji - subiektywne i obiektywne
postrzeganie zjawiska. W: Refleksje nad starością, 1.1: Obiektywny i subiektywny wymiar starości. Pod red. E. Dubas i M. Muszyńskiego. Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2016, s. 221-232. Konieczna-Woźniak R., Uczenie się jako strategia pozytywnego starzenia się. „Rocznik Andragogiczny”, 2013, s. 185-200. Konieczna-Woźniak R., Uczenie się ludzi dorosłych poprzez ich zainteresowania wolnoczasowe. „Edukacja Dorosłych”, 2011, nr 2, s. 111-124. Kowalik S., Motywacja do rehabilitacji niepełnosprawnych seniorów. Próba nowego spojrzenia. W: Senior w domu. Opieka długoterminowa nad niesprawnym seniorem. Pod red. J. Twardowskiej-Rajewskiej. Wyd. Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 2007, s. 131-150. Kozerska A., Edukacja seniorów w kontekście paradygmatu pomyślnego starzenia się - kontrowersje i wątpliwości. „Edukacja Dorosłych”, 2015, nr 2, s. 23-35. Kubicki P., Olcoń-Kubicka M., Osamotnienie osób starszych w Polsce - skala, przejawy oraz sposoby przeciwdziałania zjawisku. „Studia Humanistyczne AGH”, 2000, t. 8, s. 129-138. Kubinowski D., Przyrodnicze i humanistyczne podstawy badań pedagogicznych. W: Podstawy metodologii badań w pedagogice. Pod red S. Palki. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne Sp. Z.O.O., Gdańsk 2010, s. 28-44. Kuchcińska M., Edukacja do i w starości w kontekście kamieni milowych na drodze życia seniorów. W: Zdrowie człowieka i jego edukacja gerontologiczna. Pod red. M. Kuchcińskiej. Wyd. Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz 2004, s. 145-159. Kuchcińska M., Możliwości i ograniczenia strategii edukacji do starości i w
starości. W: „Trzeci wiek”. Szanse - możliwości - ograniczenia. Pod red A. M. de Tchorzewskiego i A. Chrapkowskiej-Zielińskiej. Wyd Uczelniane Akademii Bydgoskiej im. К Wielkiego, Bydgoszcz 2000, s. 145-153. Kurcz Ł, Zmiana stereotypów: jej mechanizmy i granice. W: Stereotypy i uprzedzenia. Uwarunkowania psychologiczne i kulturowe. Pod red. M. Kofty i A. Jasińskiej-Kani. Wyd. Naukowe Scholar, Warszawa 2001, s. 3-25. 425
Kurek E., Czas wolny. Refleksje gerontologiczne. W: Dorosłość wobec starości. Oczekiwania - Radości - Dylematy. Pod red. R. Koniecznej-Woźniak. Wyd. Naukowe UAM, Poznań 2008, s. 295-304. Lehr U„ Oblicza starości. „Etnografia Polska”, 2003, t. 47, z. 1, s. 71-102. Leszczyńska-Rejchert A., Długowieczność ludzka. W: Encyklopedia starości, starzenia się i niepełnosprawności. Pod red. A. A. Zycha, 1.1. Wyd. Naukowe „Śląsk”, Katowice 2017, s. 347-351. Leszczyńska-Rejchert A., Edukacja międzypokoleniowa. W: Encyklopedia starości, starzenia się i niepełnosprawności. Pod red. A. A. Zycha, t. 1. Wyd. Naukowe „Śląsk”, Katowice 2017, s. 408-412. Leszczyńska-Rejchert A., Edukacja międzypokoleniowa oraz integracja międzypokoleniowa jako wyzwania współczesnej gerontológii. „Gerontología Polska”, 2014, nr 2, s. 76-83. Leszczyńska-Rejchert A., Pedagogika społeczna wobec problemu starzenia się społeczeństw Europy. W: Pedagogika społeczna w perspektywie europejskiej. Przeszłość - teraźniejszość - przyszłość. Pod red. S. Kawuli, E. Marynowicz-Hetki, A. Przecławskiej. Oficyna Wyd. „Kastalia”, Olsztyn 2003, s. 173-180. Leszczyńska-Rejchert A, Stereotypy starości w perspektywie społeczo-pedagogicznej. W: Stereotypy a starość i niepełnosprawność - perspektywa społeczno-pedagogiczna. Pod red. A. Leszczyńskiej-Rejchert, E. Kantowicz. Wyd. Edukacyjne „Akapit” s.c., Toruń 2012, s. 17-27. Leszczyńska-Rejchert A., Strategia „Dodać życia do lať. W: Społeczny wymiar życia i aktywności osób starszych. Pod red. A. Baranowskiej, E. Kościńskiej, K. M. Wasilewskiej-Ostrowskiej. Wyd. Edukacyjne „Akapit”, Toruń
2013, s. 13-32. Leszczyńska-Rejchert A., „Wyjątkowi seniorzy w percepcji studentów. Różnorodność spojrzenia na starość i starzenie się ludności. Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego. „Acta Universitairs Lodziensis. Folia Oeconomica”, 2015, 4(315), s. 91-107. Levy B. R., Mind matters: Cognitive and physical effects ofaging self-stereotypes. „The Journals of Gerontology. Series B: Psychological Sciences and Social Sciences”, 2003, Voi. 58B, nr 4, s. 203-211. Lichocka R, Moczulska К, Metody przeciwdziałania stereotypizacji i uprzedzeniom. W: Stereotypy w obszarze społecznym i politycznym. Pod red. B. Pająk-Patkowskiej. Wyd. Naukowe WNPiD UAM, Poznań 2011, s. 151-155. Liszewska A., Trening fizyczny seniora z perspektywy współczesnej wiedzy geriatrycznej. Rady i wskazówki dla opiekunów seniora i pielęgniarek geriatrycznych. „Wspólne Tema ty”, 2009, nr 11-12, s. 62-72. Łukaszewski W, Weigl В., Stereotyp stereotypu czy prywatna koncepcja natury ludzkiej? W: Stereotypy i uprzedzenia. Uwarunkowania psychologiczne i kulturowe. Pod red. M. Kofty i A. Jasińskiej-Kani. Wyd. Naukowe Scholar, Warszawa 2001, s. 44-66. Maciantowicz E., Poglądy współczesnej młodzieży na starzenie się i starość. W: Starzenie się a satysfakcja z życia. Pod red. S. Steuden i M. Marczuka. Wyd. KUL, Lublin 2006, s. 229-237. Madde D. M. i in„ Społeczno-psychologiczne podstawy powstawania stereotypów. W: C. N. Macrae, Ch. Stangor, M. Hewstone, Stereotypy i uprzedzenia. Najnowsze ujęcie. Gdańskie Wy dawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 1999, s. 39-65. Marynowicz-Hetka E., Uwagi na zakończenie - w kierunku transwersalności
pedagogiki społecznej. W: Pedagogikam społeczna. Podręcznik akademicki, t. 2: Debata. Pod red. E. Marynowicz-Hetki. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2007, s. 552-569. Mazurek J. i in., Aktualne zalecenia dotyczące aktywności ruchowej osób w podeszłym wieku. „Gerontología Polska”, 2014, nr 2, s. 70-75. 426
McPhee J. S. i in., Physical activity in older age: perspectives for healthy ageing and frailty. „Biogerontology”, 2016, Voi. 17, Issue 3, s. 567-580. Mirewska E., Wolontariat senioralny jakoforma przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu osób starszych. W: Senior w rodzinie i instytucji społecznej. Pod red. J. Matejek, E. Zdeb skiej. Wyd. Iris Studio, Kraków 2013, s. 191-199. Miśkowiec E., Postrzeganie osób starszych przez młodzież. W: jesień życia. Wybrane konteksty postrzegania i doświadczania starości oraz aktywizacji seniorów. Pod red. M. Chrost, A. Grudzińskiego. Akademia Ignatianum w Krakowie. Wyd. WAM, Kraków 2015, s. 27-37. Molden J., Maxfield M., The impact of aging stereotypes on dementia worry. „European Journal of Ageing”, 2017, nr 14(1), s. 29-37. Mudyń K., Stereotyp. W: Encyklopedia socjologii, t. 4. Pod red. К. Frieskego і in. Wyd. Oficyna Naukowa, Warszawa 2002, s. 119-120. Muszyńska E., Wspieranie rozwoju i dobrostanu osób w fazie późnej dorosłości. „Studia Edukacyjne”, 2015, nr 1 (34), s. 265-281. Niewiedział D., Wybrane psychospołeczne czynnikifunkcjonowania i adaptacji do wdowieństwa starzejących się kobiet. W: Starość ֊ poznać, przeżyć, zrozumieć. Pod red. M. Halickiej, J. Halickiego, E. Kramkowskiej. Wyd. Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2016, s. 228-245. Oberg R, Tornstam L„ Body images among men and women of different ages. „Anging and Society”, 1999, nr 19, s. 629-644. Orzechowska G., Przeciw wykluczaniu społecznemu osób starszych. W: Instytucjonalne wsparcie seniorów - rozwiązania pohkie i zagraniczne. Pod red. A. Fabisa. Wyższa Szkoła
Administracji, Bielsko-Biała 2007, s. 13-20. Osiecka-Chojnacka J., Społeczne opinie o starości a wdrażanie idei aktywnego starzenia się. „Studia BAS”, 2012, nr 2(30), s. 101-128. Paimore E. B., Successful aging. W: Encyclopedia ofaging. A comprehensive resource in gerontology and geriatrics. Pod red. G. L. Madodoxa. Springer, New York 1995, s. 914-915. Pawlas-Czyż S., Dzienniak-Pulina D., Spojrzenie dwóch generacji na starość i proces starzenia się. „Praca Socjalna”, 2008, nr 4, s. 93-115. Pawlica B., Widawska E., Wpływ reklamy na kształtowanie stereotypów społecznych. „Edukacja i Dialog”, 2001, nr 4, s. 51-57. Perek-Białas J., Wskaźniki w polityce senioralnej i w polityce aktywnego starzenia się: poziom międzynarodowy i regionalny. W: Starzejące się społeczeństwo: nowe zadania dla polityk publicznych. „Małopolskie Studia Regionalne”, 2014, nr 23(31-32), s. 39-42. Perek-Białas J„ Worek B„ Aktywne starzenie się. Aktywna starość - określenie pojęć. W: Aktywne starzenie się. Aktywna starość. Pod red. J. Perek-Białas. Wyd. Aureus, Kraków 2005, s. 11-24. Pietrasiński Z., Dorośli. Problemy rozwoju. W: Encyklopedia pedagogiczna. Pod red. W Pomykało. Fundacja Innowacja, Warszawa 1996, s. 128-131. Pikuła N. G., Senior w centrum oddziaływań edukacyjnych. „Przegląd Pedagogiczny”, 2014, nr 2, s. 130-139. Porąbaniec M., Turystyka leczniczo-uzdrowiskowa jako forma profilaktyki gerontologicznej. W: Aktywizacja, rozwój, integracja - ku niezależnej starości. Pod red. Z. Szaroty. Oficy na Wyd. AFM, Kraków 2011, s. 141-151. Przetacznik-Gierowska M., Zasady i prawidłowości psychicznego
rozwoju człowieka. W: M. Przetacznik-Gierowska, M. Tyszkowa, Psychologia rozwoju człowieka, 1.1: Zagadnienia ogólne. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 1996, s. 57-84. 427
Puchalska B. M., Starość jako faza rozwoju człowieka. W: Encyklopedia seniora. Wiedza Powszechna, Warszawa 1986, s. 57-69. Richardson L, Adams St. Pierre E., Pisanie jako metoda badawcza. W: Metody badań jakościowych. Pod red. N. K. Denzina, Y. S. Lincoln, t. 2. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2014, s. 457-482. Rembowski J„ Ludzie starzy w postawach młodzieży. „Chowanna”, 1990, nr 3-4, s. 363-379. Rosochacka-Gmitrzak M., Jakość życia, jakość pracy. Przyszły rynek pracy dla seniorów. W: Jakość życia seniorów w XXI wieku. Ku aktywności. Pod red. D. Kałuży, P. Szukalskiego. Wyd. Biblioteka, Łódź 2010, s. 100-111. Rowe J. W, Kahn R. L., Human aging. Usual and successful. „Science”, 1987, որ 237, s. 143-149. Rowiński R„ Dąbrowski A„ Aktywność fizyczna Polaków w wieku podeszłym. W: Aspekty medyczne, psychologiczne, socjologiczne i ekonomiczne starzenia się ludzi w Polsce. Pod red. M. Mossakowskiej, A. Więcka, P. Błędowskiego. Termedia Wydawnictwa Medycz ne, Poznań 2012, s. 531-548. Rowiński R., Dąbrowski A., Wpływ regularnej aktywności ruchowej na sprawnośćfizyczną i jakość życia seniorów. „Turystyka i Rekreacja”, 2011, nr 7, s. 109-114. Ryff C. D., Successful aging. A developmental approach. „Gerontologist”, 1982, nr 22, s. 209-214. Sadler E., Biggs S., Exploring the links between spirituality and „successful aging”. „Journal of Social Work Practice”, 2006, nr 20, s. 267-280. Sanchez-Hidalgo M., Montavez J. G., Karasek M„ Zmiany w obrębie układu immunologicznego zachodzące wraz z wiekiem. W: Aspekty medyczne starzenia się człowieka. Pod red. M. Karaska. Łódzkie Towarzystwo Naukowe,
Łódź 2008, s. 147-163. Schmidt D. E, Boland S. M., The structure of impressions of older adults: Evidencefor multiple stereotypes. „Psychology and Aging”, 1986, nr 1, s. 255-260. Schmidt D. E, Boland S. M., Structure ofperceptions of older adults: Evidence for multiple stereotypes. „Psychology and Aging”, 1986, Voi. 1, Issue 3, s. 255-260. Seligman M. E. R, Csikszentmihalyi M., Positive psychology: An introduction. „American Psychologist”, 2000, nr 55, s. 5-14. Semków ƒ., Poczucie bezpieczeństwa ludzi starych jako warunek konieczny ich dobrej kondycji psychofizycznej. W: Zagrożenia w starości i na jej przedpolu. Pod red. M. Halickiej, J. Halickiego, K. Czykiera. Wyd. Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2010, s. 121-130. Semków J., Starość jako zadanie człowieka uwikłanego w kontekst współczesności. W: Życie w starości. Pod red. B. Bugajskiej. Wyd. Zapol, Szczecin 2007, s. 33-39. Sikora E., Geny starzenia i długowieczności. W: Geriatria z elementami gerontologit ogólnej. Podręcznik dla lekarzy i studentów. Pod red. T. Grodzickiego, J. Kocemby, A. Skalskiej. Wyd. Via Medica, Gdańsk 2007, s. 19-24. Sławecki B., Znaczenie paradygmatów w badaniach jakościowych. W: Badania jakościowe, t. 1: Podejścia i teorie. Pod red. D. Jemielniaka. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2012, s. 57-87. Stake R. E., Jakościowe studium przypadku. W: Metody badań jakościowych, t. 1. Pod red. N. K. Denzina, Y. S. Lincoln. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2010, s. 623-654. Stangor C., Schalier M., Stereotypyjako reprezentacje indywidualne i zbiorowe. W: C. N. Macrae, Ch. Stangor, M. Hewstone, Stereotypy i
uprzedzenia. Najnowsze ujęcie. Gdańskie Wy dawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 1999, s. 13-36. Straś-Romanowska M., Paradoksy rozwoju człowieka w drugiej połowie życia a psychoprofilaktyka starości. W: Wspomaganie rozwoju. Psychostymulacja i psychokorekcja, t. 2. Pod red. B. Kai. Wyd. Uczelniane WSP w Bydgoszczy, Bydgoszcz 2000, s. 44-55. 428
Straś-Romanowska M., Późna dorosłość. Wiek starzenia się. W: Psychologia rozwoju człowieka, t. 2: Charakterystyka okresów życia człowieka. Pod red. B. Harwas-Napierały i J. Trempały. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2000, s. 263-292. Straś-Romanowska M„ Frąckowiak X, Potoczne przekonania na temat starzenia się w świetle badań psychologicznych. W: Pomyślne starzenie się w perspektywie nauk społecznych i humanistycznych. Pod red. J. T. Kowaleskiego i P. Szukalskiego, Zakład Demografii i Gerontologā Społecznej UŁ, Łódź 2008, s. 28-38. Strumińska-Kutra M., Koładkiewicz I., Studium przypadku. W: Badania jakościowe. Metody i narzędzia. Pod red. D. Jemielniaka, t. 2. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2012, s. 1-40. Susułowska M„ Psychologiczne problemy człowieka starego. W: Encyklopedia seniora. Wiedza Powszechna, Warszawa 1986, s. 70-87. Syrek E„ Jakość życia ludzi starszych. W: Polska a Europa. Procesy demograficzne u progu XXI w. Proces starzenia się ludności Polski i jego społeczne konsekwencje. Pod red. L. Frąckiewicz. Wyd. Śląsk, Katowice 2002, s. 141-149. Szarota Z., Era trzeciego wieku - implikacje edukacyjne. „Edukacja Ustawiczna Dorosłych”, 2014, nr 1, s. 7-18. Szarota Z., Formy aktywności mieszkańców domów pomocy społecznej dla osób starszych. W: Zrozumieć starość. Pod red. A. Panek, Z. Szaroty. Oficyna Wyd. Text, Kraków 2000, s. 48-57. Szarota Z., Gerontologia w programach akademickiego kształcenia pedagogicznego. „Gerontología Polska”, 1999, nr 7, s. 13-20. Szarota Z„ Kierunki i cele polityki (pro)senioralnej. W: Rzeczywistość seniora. Pod red. M. Dudka, J. Krukowskiego, K. T.
Panas. Wyd. Wyższej Szkoły Menadżerskiej im. Prof. L. J. Krzy żanowskiego, Warszawa 2014, s. 11-26. Szarota Z., Rzecz o udanej starości - wokół wartości służących pomyślnemu starzeniu się. W: (Nie)czekając na starość. Wyzwania dla polityki społecznej w obliczu demograficznych przemian. Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Krakowie, Kraków 2012, s. 15-22. Szarota Z., Społeczno-demograficzne aspekty starzenia się społeczeństwa. W: R. J. Kijak, Z. Szarota, Starość. Między diagnozą a działaniem. Centrum Rozwoju Zasobów Ludz kich, Warszawa 2013, s. 6-22. Szarota Z., Uczenie się starości. „Edukacja Dorosłych”, 2015, nr 1, s. 23-35. Szarota Z., Wartości służące pomyślnemu starzeniu się. W: Wartości w teorii i praktyce edukacyjnej. Pod red. I. Adamek, Z. Szaroty, E. Żmijewskiej. Wyd. Naukowe Uniwersytetu Pedago gicznego, Kraków 2013, s. 33-49. Szarota Z., Wstęp. W: Aktywizacja, rozwój, integracja - ku niezależnej starości. Perspektywa gerontologi։ społecznej. Pod red. Z. Szaroty. Krakowskie Towarzystwo Edukacyjne sp. z o.o. - Oficyna Wyd. AFM, Kraków. „Biblioteka Gerontologu Społecznej”, 2011, t. II, s. 7-9. Szarota Z., Łaszyn J., Autopercepcja dojrzałych kobiet. „Ruch Pedagogiczny”, 2012, nr 2, s. 83-101. Szatur-Jaworska B„ Aktywność ekonomiczna człowieka starego. W: B. Szatur-Jaworska, P. Błędowski, M. Dzięgielewska, Podstawy gerontologit społecznej. Oficyna Wyd. ASPRA-JR, Warszawa 2006, s. 141-160. Szatur-Jaworska B., Dwa aspekty polityki społecznej - polityka wobec ludzi starszych i polityka wobec starości. W: B. Szatur-Jaworska, P. Błędowski, M. Dzięgielewska, Podstawy
ge rontologi։ społecznej. Oficyna Wyd. ASPRA-JR, Warszawa 2006, s. 291-294. Szatur-Jaworska B„ Faza starości w cyklu życia człowieka - ogólna charakterystyka. W: B. Szatur-Jaworska, P. Błędowski, M. Dzięgielewska, Podstawy gerontologii społecznej. Oficyna Wyd. ASPRA-JR, Warszawa 2006, s. 35-61. 429
Szatur-Jaworska В., Społeczne skutki demograficznego starzenia się ludności. W: B. Szatur-Jaworska, P. Błędowski, M. Dzięgielewska, Podstawy gerontologit społecznej. Oficyna Wyd. ASPRA-JR, Warszawa 2006, s. 241-256. Szatur-Jaworska B., Zbiorowość ludzi starych w polskim społeczeństwie. W: B. Szatur-Jaworska, P. Błędowski, M. Dzięgielewska, Podstawy gerontologit społecznej. Oficyna Wyd. ASPRA-JR, Warszawa 2006, s. 197-220. Szkolak D., Komunikacja z ludźmi starszymi w warunkach instytucjonalnych zdaniem mieszkańców i pracowników domu pomocy społecznej dla osób w podeszłym wieku. W: Starość zależna - opieka i pomoc społeczna. Perspektywa gerontologit społecznej. Pod red. Z. Szaroty. „Biblioteka Gerontológii Społecznej”, Oficyna Wydawnicza AFM, Kraków 2011, t. III., s. 107-122. Sztumski J., Stereotyp. W: Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku. Pod red. T. Pilcha, t. V. Wyd. Akademickie „Żak”, Warszawa 2006, s. 990-991. Szukalski R, Kulturowe uwarunkowania (auto)dyskryminacji ze względu na wiek. W: Dys kryminacja seniorów w Polsce. Diagnoza i przeciwdziałanie. Pod red. P. Brody-Wysockiego, A. Dylus, M. Pawlus. Wyd. Naukowe UKSW, Warszawa 2016, s. 39-52. Szukalski R, Poczucie samotności i osamotnienia wśród sędziwych seniorów. „Auxilum Sociale”, 2005, որ 2, s. 217-238. Szukalski R, Podsumowanie: wnioski i rekomendacje. W: Przygotowanie do starości. Polacy wobec starzenia się. Pod red. P. Szukalskiego. Fundacja Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2009, s. 231-236. Szukalski R, Uprzedzenia i dyskryminacja ze względu na wiek (ageism) - przyczyny, przejawy, konsekwencje. „Polityka
Społeczna”, 2004, nr 2, s. 11-15. Świątek R, Starość nie radość? O stereotypowym wizerunku jesieni życia kreowanym w prasie dla seniorów. W: Ku socjologii starości. Starzenie się w biegu życia jednostki. Pod red. J. Muchy, Ł. Krzyżowskiego. Wyd. AGH, Kraków 2011, s. 301-318. Tabaczkiewicz A., Problemy starości i starzenia się w perspektywie poznawczej pedagogiki społecznej. „Studia Edukacyjne”, 1995, nr 1, s. 103-117. Tokaj A., Rodzina w życiu seniora a przebieg procesu jego adaptacji do starości. W: Seniorzy w rodzinie, instytucji i społeczeństwie. Pod red. A. Fabisa. Wyższa Szkoła Zarządzania i Marketingu, Sosnowiec 2005, s. 41-50. Tokaj A., W poszukiwaniu starości doskonałej. W: Życie w starości. Pod red. B. Bugajskiej. Wyd. Zapol, Szczecin 2007, s. 185-192. Trafiałek E., Człowiek starszy w społeczeństwie polskim. „Praca Socjalna”, 1995, nr 4, s. 4-10. Trafiałek E., Człowiek stary. W: Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku. Pod red. T. Pilcha, 1.1. Wyd. Akademickie „Żak”, Warszawa 2003, s. 580-585. Trafiałek E., Jakość życia na emeryturze ֊ miarą kultury społecznej. „Praca Socjalna”, 1994, nr 4, s. 10-17. Trafiałek E., Kreowanie wizerunku polskiej starości - wsparcie, opieka, pomoc i edukacja. „Pedagogika Społeczna”, 2002, nr 4, s. 13-22. Trafiałek E., Polska starość demograficzna wyzwaniem dla edukacji. „Edukacja Dorosłych”, 1995, nr 3, s. 19-29. Trafiałek E., Późna dojrzałość i starość wobec wyzwań społeczeństwa informacyjnego. W: Dorosły w procesie kształcenia. Pod red. A. Fabisa, B. Cyboran. Wyższa Szkoła Administracji, Bielsko-Biała-Zakopane 2009, s. 229-238. Tyszkowa
M„ Relacje dorastających wnuków z dziadkami i babciami. „Problemy Rodziny”, 1992; nr 1, s. 11-20. 430
Tyszkowa M., Zadania rozwojowe. W: Encyklopedia pedagogiczna. Pod red. W. Pomykało. Fundacja Innowacja, Warszawa 1996, s. 951-954. Vaillant G. E., Pozytywne starzenie się. W: Psychologia pozytywna w praktyce. Pod red. P. A. Linleya, S. Josepha. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2007, s. 334-362. Wawrzyniak J. K., Teorie starzenia się i przystosowania do starości. W: A. Fabiś, J. K. Wawrzyniak, A. Chabor, Ludzka starość. Wybrane zagadnienia gerontológii społecznej. Oficyna Wyd. „Impuls”, Kraków 2015, s. 26-42. Wawrzyniak J. K., Fabiś A., Gerontologia jako nauka o starzeniu się i starości. W: A. Fabiś, J. K. Wawrzyniak, A. Chabior, Ludzka starość. Wybrane zagadnienia gerontologit spo łecznej. Oficyna Wyd. „Impuls”, Kraków 2015, s. 13-42. Weiss A., Stereotypy dotyczące ludzi w starszym wieku. W: Stereotypy a starość i niepełnosprawność - perspektywa społeczno-pedagogiczna. Pod red. A. Leszczyńskiej-Rejchert, E. Kantowicz. Wyd. Edukacyjne „Akapit”, Toruń 2012, s. 99-116. Wilowski W., O dwóch obliczach starości. W: Profile starości. Pod red. L. Leońskiej, Z. Woźniaka. Wyd. Miejskie, Poznań 2000, s. 78-86. Włoszczak-Szubzda A., Jarosz M. J„ Profilaktyka dobrego starzenia się. Diagnoza stanu. Obszary działań. W: Pozytywne aspekty starzenia się. Pod red. W. Kowalskiego, A. Włoszczak-Szubzdy, M. Głowackiej. Wyd. MV, Lublin 2016, s. 29-54. Wnęk-Gozdek J., „Nawet w nadchodzącej starości są rzeczy warte oczekiwania” - przepisy stulatków na satysfakcjonującą starość. W: Oczekiwana starość. Pod red. A. Fabisa, J. Wnęk-Gozdek. „Biblioteka Gerontológii Społecznej”, 2017, nr 2(14), s. 129-141.
Worach-Kardas H., Aktywność społeczna i zawodowa w późnej dorosłości. Między możliwościami a ograniczeniami. W: Aktywność seniora jako wartość podmiotowa. Pod red. M. Kapicy, T. Olewicza. Wyd. Instytut Śląski. Sp. z o.o., Opole 2016, s. 21-34. Woszczyk R, Stereotypy o starości i ludziach starych a działania władz lokalnych i organizacji pozarządowych. W: Stereotypy a rzeczywistość na թzykładzie wybranych kategorii społecznych. Pod red. E. Malinowskiej. Oficyna Wyd. Tercja, Łódź 2008, s. 35-162. Woźniak J„ Inicjatywy Unii Europejskiej na rzecz aktywnego starzenia się i solidarności międzypokoleniowej. W: Rzeczywistość seniora. Pod red. M. Dudtka, J. Krukowskiego, K. T. Panas. Wyd. Wyższej Szkoły Menadżerskiej im. Prof. L. J. Krzyżanowskiego, Warszawa 2014, s. 27-44. Wysocka E., Stereotyp młodości i starości w percepcji młodego pokolenia (analiza teoretyczna i empiryczne egzemplifikacje). W: Stereotypy a starość i niepełnosprawność - perspektywa społeczno-pedagogiczna. Pod red. A. Leszczyńskiej-Rejchert, E. Kantowicz. Wyd. Edukacyjne „Akapit”, Toruń 2012, s. 71-98. Wysocka E„ Stereotyp społeczny. W: Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku. Pod red. T. Pilcha, t. V. Wyd. Akademickie „Żak”, Warszawa 2006, s. 999-1010. Zając-Lamparska L„ Psychologiczne koncepcje pomyślnego starzenia się człowieka. „Rocznik Andragogiczny”, 2012, s. 89-105. Zapędowska-Kling K., „Pasja dla życia” - innowacyjny program aktywizacji osób starszych na przykładzie doświadczeń szwedzkich. W: Starość w kontekście społecznym i zdrowotnym. Pod red M. Muszyńskiego. „Biblioteka Gerontológii Społecznej” 2016, nr
1(11), s. 37-46. Zawada A., Aktywizowanie mieszkańców domów pomocy społecznej. „Praca Socjalna”, 2007, nr 1, s. 90-96. Zych A. A., Paradygmat aktywnego starzenia się i perspektywa zasłużonego odpoczynku a osobista korzyść w starości. W: Aktywność seniora jako wartość podmiotowa. Pod red. M. Kapicy, T. Olewicza. Wyd. Instytut Śląski. Sp. z o.o., Opole 2016, s. 35-42. 431
Zych A. A., Piękni osiemdziesięcioletni, czyli paradygmat „starzenia się z wdziękiem” a realia życia. „Gerontología Współczesna”, 2015, vol. 3, nr 4, s. 158-164. Zych A. A., Profilaktyka gerontologiczna a normalne i optymalne starzenie się. „Wspólne Tematy”, 2011, nr 1, s. 15-25. Zych A. A., Starość darem losu, życiowym zadaniem i wyzwaniem dla przyszłości. W: Starość darem, zadaniem i wyzwaniem. Wybór materiałów konferencyjnych. Pod red. A. A. Zycha. Stowarzyszenie Przyjaciół Domu Pomocy Społecznej „Pod Dębem” w Dąbrowie Górniczej, Sosnowiec-Dąbrowa Górnicza 2014, s. 347-360. Netografia Active Ageing Index 2012. Concept, Methodology and Final Result. European Centre Vienna, Vienna 2013, www.euro.centre.org/downloads/detail/1401 , dostęp: 12.11.18. Active ageing: a policy framework, Geneva 2002, http://whqlibdoc.who.int/hq/2002/ , dostęp: 20.05.2018. Baza Eurostat: Life expectancy by age nad sex, http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/ show.do?dataset=demo_mlexpec lang=en , dostęp: 27.08.2018. Bowling A., Dieppe P, What is successful ageing and who should define it? https://www. ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1322264/ , dostęp: 12.11.18. CBOS, Sposoby spędzania czasu na emeryturze. Warszawa 2012, http://www.chos.pl/ SPISKOM.POL/2012/K_106_12. PDF , dostęp: 13.05.2016. Cherry K. E. i in., Perceptions of longevity and successful aging in very old adults. „Journal of Religion, Spirituality Aging” 2013, nr 25(4), https://www.ncbi.nlm.nih.gov/ pmc/articles/PMC3864892 , dostęp: 12.11.2018. Christie G. J., Do lifestyle activities protect against cognitive decline in aging? A
Review. „Frontiers in Aging Neuro-science, Frontiers”, 2017, nr 9(381), https://www.ncbi. nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5701915 , dostęp: 27.08.2018. Czapiński J., Błędowski R, Aktywność i jakość życia osób w podeszłym wieku. W: Diagnoza Społeczna 2013. Warunki i jakość życia Polaków. Raport. Pod red. ƒ. Czapińskiego, T. Panka. Warszawa 2014, s. 334-341, http://analizy.mpips.gov.pl/images/stories/publ_i_ raporty/DS2013/Raport_glowny_Diagnoza_Spoleczna_2013.pdf , dostęp: 10.11.2018. Decyzja Parlamentu Europejskiego i Rady nr 940/2011/UE z dnia 14 września 2011 r. w sprawie Europejskiego Roku Aktywności Osób Starszych i Solidarności Międzypo koleniowej. Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej, https://www.prawo.pl/akty/dz-u-ue-1-2011-246-5,68065792.html , dostęp: 12.11.2018. Depp C. A., Harmell A. L., Jeste D., Strategies for successful aging: a research update. „Current Psychiatry Reports”, 2014, nr 16(10), https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/ PMC4207365 , dostęp: 12.11.2018. Europejski Rok Aktywności Osób Starszych i Solidarności Międzypokoleniowej 2012 w Polsce. Raport ewaluacyjny. Warszawa, luty 2013, www.mpips.gov.pl , dostęp: 10.10.2018. Global AgeWatch Index 2014, 2015. HelpAge International, www.helpage.org/global-agewatch , dostęp: 12.11.2018. Główny Urząd Statystyczny, Notatka przygotowana na posiedzenie Sejmowej Komisji Polityki Senioralnej w dniu 19.02.2016 r. dotycząca „Informacji Ministra Zdrowia na temat wpływu zmian demograficznych i starzenia się społeczeństwa na organizację systemu ochrony zdrowia i Narodowy Program Zdrowia”, https://stat.gov.pl/obsza- 432
ry-tematyczne/Iudnosc/ludnosc/ludnosc-w-wieku-60-struktura֊đemograficzna-izdrowie,24,l.html , dostęp: 12.11.2018. Główny Urząd Statystyczny, Roczniki demograficzne z lat 2011-2017, https://stat.gov.pl/ obszary-tematyczne/roczniki-statystyczne/roczniki-statystyczne , dostęp: 12.11.2018. Główny Urząd Statystyczny, Roczniki demograficzne z lat 2011-2017, https://stat.gov.pl/ obszary-tematyczne/roczniki-statystyczne/roczniki-statystyczne , dostęp: 12.11.2018. Główny Urząd Statystyczny, Prognoza ludności na lata 2014-2050. Studia i analizy statystyczne. Warszawa 2014, https://stat.gov.pl/files/gix/portalinformacyjny/pl/ defaultaktualnosci/5469/l/5/l/prognoza_ludnosci_na_lata____ 2014_-_2050.pdf , dostęp: 10.10.2018. Jan Paweł II, Do moich Braci i Sióstr - ludzi w podeszłym wieku. List Ojca Świętego Jana Pawła II 1999, https://opoka.org.p1/biblioteka/W/WP/jan_pawel_ii/listy/do_star֊ szych_ 01101999.html , dostęp 12.11.2018. The National_Positive_Ageing_Strategy, https://health.gov.ie/wpcontent/uploads/2014/03/ National_Positive_Ageing_Strategy_English.pdf. The NEW ZEALAND Positive Ageing Strategy, https://www.ifa-fiv.org/wp-content/uploads/2012/11/060_NZ-Positive-Ageing-Strategy.pdf , dostęp: 12.11.2018. Omyła-Rudzka M., Polacy wobec własnej starości. CBOS BS/94/2012, https://www.cbos. pl/SPISKOM.POL/2012/K_094_l2.PDF , dostęp 12.11.2018. O sposobach mówienia o starości. Debata, analiza, przykłady. Pod red. B. Szatur- Jaworskiej. Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich, Warszawa 2014, https://rpo.gov.pl/sites/default/ files/0%20sposobach%20%20m%C3%B3wienia%20o%20staro%C5%9Bci.pdf ,
dostęp: 29.11.2018. Paúl C., Teixeira L., Ribeiro O., Active aging in very old age and the relevance of psychological aspects, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5670329/ , dostęp: 27.08.2018. Perek-Białas ƒ., Mysińska E., Indeks aktywnego starzenia w ujęciu regionalnym, ekspertyza wykonana na zlecenie Departamentu Polityki Senioralnej, Ministerstwo Pracy i Po lityki Społecznej, Warszawa 2013, https://docplayer.pl/4666100-Indeks-aktywnegostarzenia-w-ujeciu-regionalnym.html , dostęp: 10.10.2018. Phillips C., Lifestyle modulators of neuroplasticity: How physical activity, mental engagement, and diet promote cognitive health during aging. „Neural Plasticity”, 2017, https:// www.hindawi.com/journals/np/2017/3589271/ , dostęp: 27.08.2018. polsenior.iimcb. gov.pl/pz , dostęp: 20.05.2018. Positive Ageing 2106. National Indicators Report, http://health.gov.ie/wp-content/uploads/2016/11/Positive-Ageing-Report-Nov-2016.pdf , dostęp: 11.05.2018. Raport EuroRSCG Sensors pt. „Starzenie się kontra kult młodości”, www.informacje. havasworldwide.pl/pr/221150/chcemy-starzec-sie-z-wdziekiem-i-odejsc-wewlasciwym-czasie-euro-rscg-sensors-przedstawia-prosumer-report-starzenie-siekontra-kult-młodości , dostęp: 14.12.2014. Ruiz M. i in., Multi-Morbidity in Hospitalised Older Patients: Who Are the Complex El derly? Library ofScience, 2015, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articlesPMC4696783/ , dostęp: 27.08.2018. Sun E, Norman I. J., While A. E., Physical activity in older people: a systematic review. „BMC Public Health”, 2013, nr 13,
https://bmcpublichealth.biomedcentral.com/articles/10.1186/1471-2458-13-449 , dostęp: 12.11.2018. WHO, Active ageing: a policy framework, Geneva 2002, http://whqlibdoc.who.int/ hq/2002/ , dostęp: 20.05.2018. Woźniak J„ Ludność wUE, prognoza 2008-2060, http://www.egospodarka.pl/ 33899,Ludnosc-w-UE-prognoza-2008-2060,l,39,l.html , dostęp: 12.11.2018. 433
Zając-Gawlak L, Pośpiech D., Aktywność fizyczna sposobem na pomyślne starzenie się człowieka. W: Osoby starsze w przestrzeni życia społecznego. Praca zbiorowa. ROPS Woj. Śląskiego, Katowice 2014, s. 131-145, https://docplayer.pl/13328674-Osobystarsze-w-przestrzeni-zycia-spolecznego.html , dostęp: 12.11.2018. Zucker D. M„ How to do case study research. W: Teaching Research Methods in the Humanities and Social Sciences. Pod red. M. Gardner, B. Kawulich i C. Wagner. Ashgate Publi shing, UK 2009, https://scholarworks.umass.edU/nursing_faculty_pubs/2 , dostęp: 15.10.2018. Strona Europejskiego Roku Aktywności Osób Starszych i Solidarności Międzypokoleniowej, ec.europa.eu/social/BlobServlet?docId=6773 langId=en , dostęp: 12.11.2018.
SUMMARY In the book “Against stereotypes - a good senility of unique seniors. A study in social pedagogics” I undertook to investigate the most important (from the point of view of social pedagogy) aspects of life for senior citizens who age in a positive way, as well as to elaborate a pedagogic concept of positive senility. The research conducted for the sake of this publication was assumed to also be a form of promoting the positive image of senior citizens, which is one of the objectives in the pedagogy of senility as a science and helps challenge the negative stereotypes of old age. I consider this crucial, as the socio-cultural image of senility determines the social role of senior citizens, and influences their selfimage and behaviour. It is therefore one of the external factors determining the process of getting older1. To most Poles, getting older is a process of adverse biological, psychological and social changes, and senility means the loss of health, beauty, physical strength, intellectual ability, as well as memory, diminishing of interest and engagement in public affairs, a change in social status (caused, for instance, by retiring from professional life), social isolation and self-isolation, a set of conservative values and the need to rely on the help of others2. The consequences of such predominant stereotypes concerning senility are very negative, both in the life of an individual and the whole society. In view of the above, it is absolutely crucial to adopt measures aiming at a change in the negative stereotypes of senility through, among others,
promoting the positive image of Polish seniors. To address the immense need of such activities, I designed an engagement study. In years 2009-2010, I turned to the students of pedagogy at the Faculty of Social Sciences at the University of Warmia and Mazury in Olsztyn (specialties of care peda gogy and social work pedagogy) to participate in the research entitled “Against stereotypes - unique seniors” as part of their geragogy and social gerontology class and to help find, characterize and conduct interviews with one unique’ elderly person, i.e. a person whose life in old age does not correspond to the negative stereotypes of senility. The main objective of the research presented in this publication was to demonstrate se lected aspects of the lives of senior citizens whose senility can be characterized as positive, against the stereotypes concerning senility. Simultaneously, I wanted to draw attention to the resources at the disposal of the elderly and the human and social capital of senior citizens as a social group, which reinforce their positive image. In my research, I took into account the theories of activity, constant development, developmental assignment and senility education. In the conducted research, I formulated the theoretical objective as well as cogni tive and practical aims. The cognitive aims were as follows: 1) establishing the set of fea1 E. Syrek, Jakość życia ludzi starszych. In: Polska a Europa. Procesy demograficzne u progu XXI w. Proces starzenia się ludności Polski i jego społeczne konsekwencje. Edit. L. Frąckiewicz. Wyd. Śląsk, Katowice 2002,
p. 141. 2 E. Trafiałek, Człowiek starszy w społeczeństwie polskim. „Praca Socjalna”, 1995, no. 4, p. 3. 439
tures, which, according to the students, characterize elderly people who can be considered ‘unique’; 2) getting to know the students’ views on senility, ageing and elderly persons de veloped after their interviews with the senior citizens; 3) diagnosing certain life aspects of the elderly people who are perceived as “unique” to establish how they age and what their life is like in the context of the concept of positive senility. The theoretical aim was to elabo rate, based on the relevant literature, the basic assumptions of the pedagogical concept of positive senility, as understood by social pedagogy. The practical aims included: 1 ) reducing the negative stereotypes of senility; 2) elaborating a proprietary, pedagogical concept of positive senility, which may be useful to people interested in positive senility in both individual and social aspects; 3) preparing suggested activities for overcoming the negative stereotypes of senility. The presented research may be seen as a complement to the results of the foreign re search, carried out, among others, by American and German scientists, on communities of people who age in positive ways. In Polish gerontology, there have been few empirical studies conducted among selected test groups of seniors who experience positive senility and live against the negative stereotypes of senility predominant in our society. While designing the studies, I sought to reach the largest number of Polish positive seniors and determine how they are perceived by other adults. To address this need, I invited students who encounter such elderly
people in their environment. 240 students volunteered to take part in the research. Each of them prepared a description of one elderly person (justifying the choice) and conducted an interview. Most of the students shared their conclusions arrived upon after the completion of the interviews. I selected and re duced the gathered empirical material; 72 profiles of elderly persons were subjected to an individual and comparative analysis. The investigation of the students’ statements before and after the interviews indicated that the research, beside its cognitive and theoretical ob jective, also made it possible to achieve a practical purpose, including a didactic purpose. The students became familiar with the lives of the elderly and had changed their attitude towards seniors and senility. They began to view this phase of life in a more mature way and made their own suggestions for positive senility. The research results indicate that “unique’ seniors stand out against other people of their age. According to the students, they have the following characteristics: serenity, opti mism, openness towards others, kindness, readiness to provide support, good physical and mental condition, as well as engagement in many forms of activity, various interests and passions and maintaining good relationships. The students often emphasized that, despite old age, the person they dealt with was healthy and active. This may speak to the strength of the negative stereotype of a passive and ill old person which, unfortunately, still dominates in the Polish society. In the light of the
interviews, the seniors who participated in the study maintained good or very good physical and psychological fhnctions. Most of them evaluated their own physical and mental condition as very good, and a large number described their mental capacity as good or very good. Their evaluation of the physical state was slightly worse. Except for just one person, the seniors described their well-being as good or very good. Most seniors saw themselves as cheerful. A good number of them looked after own health at different stages of life, leading healthy and active lifestyles, based on various forms of physical activity and a rational diet. An overwhelming majority of the seniors had a sense of responsibility for their own life. All of them assessed their independence as high, and more than a half perceived themselves as independent in all spheres of life. 440
The extent of the participants’ social life was impressive. Nearly all of the seniors main tained numerous relationships, most of all with other family members, friends, acquaint ances and neighbours. Approximately one-third of the respondents stayed in touch with colleagues from their former workplaces. The seniors were most satisfied with their family bonds. Each of the respondents had a network, called a “seniors network” or a personal community of elderly persons, which included relatives, friends, neighbours and acquaint ances. Most of the study participants did not feel lonely. The respondents accepted ageing as a process and senility as a stage of life. A great many of them were aware of the possibility of fiirther development at this time of life. An overwhelming majority thought that one could develop, gain knowledge and get new skills and more than two-thirds saw new opportunities for self-realization at this stage of their lives. The seniors generally aimed at maintaining their good health and fitness for as long as possible and keeping good relations with the family. Similarly, most of the respondents saw their life responsibilities in maintaining good health and supporting other family mem bers. There were also such seniors who set themselves other educational or developmental and psychological tasks. They attached the highest value to health, family, love, work, dedi cation to the homeland and God. “Unique” seniors are unconventional people, who remained active in many ways at each stage of life. Ever since childhood, they had been undertaking various
activities, most of all concerning the family and physical effort, as well as hobbies, education, religion and social, intellectual, cultural and creative endeavours. Most of the research participants em phasized that at this time of their lives, the forms of activity they had taken up were de termined by the health issues, deteriorating fitness and/or advanced age. Other predictors of activities were: interests and passions, habits and routines, more free time, family as the highest value, preferences of friends, a need for company, a need for development, social and political conditions. The respondents were people of many passions, both in adult life and old age. The most common one was gardening, followed by playing music, drawing, painting, writing poems, travelling, sport and angling. Some men did beekeeping and pigeon breeding. They were involved in various forms of spending free time, like reading, meeting relatives and friends, watching TV and walking. The seniors were usually involved in the same activities as in the previous periods of life and few of them had taken up new activities. Nearly all of the participants indicated the determinants of positive senility, such as good health, keeping fit, leading a healthy and active life, positive relationships with the family and friends, support from other people, financial security, serenity and a sense of humour. Many of them had never thought about their ideal senility before and never planned for it. Only a few of the respondents undertook intentional measures to prepare for old age; the most common were making
provisions for material security and taking active care of health and fitness. Although most seniors had not prepared for senility in a conscious way, many of them actually did take steps to that effect; firstly, by accepting the fact of getting older; secondly, by engaging in various activities in the earlier stages of life and developing interests and passions. Moreover, the empirical data reflecting different aspects of their lives warrant the conclusion that the lifestyle they practiced at particular periods of life was part of their preparation for old age. It was a lifestyle which could have been described as active and healthy. The participants, besides engaging in many forms of activity, had numerous social relations and developed their various interests and passions. 441
According to the theory of senility educations, developed by Aleksander Kamiński, these three factors constitute the main areas of the preparation for old age. In the light of the above conclusions, the respondents can be said to be “unique” peo ple whose lives go against the negative stereotypes concerning senility. What is more, they successfully prepared for senility as a phase in life. Following the typology of attitudes elaborated by Dennis Bromley, their adaptation to old age can be defined as a constructive attitude. The seniors managed to adapt well because they are satisfied with life, have good social contacts and engage in various activities. The study participants had also carried out developmental assignments of senility, as defined, among others, by Robert Havighurst, i.e. maintaining social contacts, adapting to diminishing physical strength, lowered in come and new social roles. According to the theory of the identity development in the life cycle, proposed by Erik Erikson, the seniors had successfully overcome the crisis of the 8th developmental phase (i.e. late adulthood) and achieved wisdom. On the basis of all the statements by the respondents, it is evident that their life in old age was determined by what speaks to the integrity of personality - they accepted senility, lived in harmony with others, appreciated the gift of a long life and came to terms with the finitude of human life. What characterized all of the study participants was being active in various fields of life and having interests and passions. Some of them displayed many talents and
creativity and they were aware of their potential and could use it to their advantage. These people go through self-realization, as understood by humanistic psychologists such as Abraham Maslow. Perhaps this element had the greatest influence on the successful ageing and senil ity of “unique” seniors. To sum up the above reflections and with reference to the psycho-sociological models of positive ageing and the psychological theory of positive ageing, as well as a pedagogical approach to positive senility, one can say that all of the seniors who took part in the study displayed the basic components of the enumerated approaches to ageing and senility. To finish the synthetic evaluation of my research results, I will look at my proprietary pedagogical concept of positive senility. This concept is based on two basic assumptions in Polish social pedagogy: first, people develop over their entire lives and, second, education consists in supporting this development. Therefore, a senior whose senility can be con sidered positive is someone who is aware of the opportunities to make personal progress and undertakes activities towards this progress, including steps that help to realise ones potential. Such a person accepts senility as a natural process and a phase of life, engages in various forms of activity, maintains close relations with others, has a network of social support, has adapted to senility, is fulfilled, feels satisfied and enjoys wellbeing. Through a healthy and active lifestyle, ones psycho-physical and socio-cultural environment and spiritual life are cared for. To
achieve positive senility, one must complete developmental goals set for old age, undertaking activities for the sake of personal development, positive adaptation and the maintenance of social relations. Bayerische Staatsbibliothek München
|
| any_adam_object | 1 |
| author | Leszczyńska-Rejchert, Anna |
| author_GND | (DE-588)1199142549 |
| author_facet | Leszczyńska-Rejchert, Anna |
| author_role | aut |
| author_sort | Leszczyńska-Rejchert, Anna |
| author_variant | a l r alr |
| building | Verbundindex |
| bvnumber | BV046245721 |
| ctrlnum | (OCoLC)1127311553 (DE-599)BVBBV046245721 |
| format | Book |
| fullrecord | <?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><collection xmlns="http://www.loc.gov/MARC21/slim"><record><leader>02875nam a2200553 c 4500</leader><controlfield tag="001">BV046245721</controlfield><controlfield tag="003">DE-604</controlfield><controlfield tag="005">20200828 </controlfield><controlfield tag="007">t</controlfield><controlfield tag="008">191108s2019 |||| |||| 00||| pol d</controlfield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">9788381001663</subfield><subfield code="9">978-83-8100-166-3</subfield></datafield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">8381001668</subfield><subfield code="9">83-8100-166-8</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(OCoLC)1127311553</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(DE-599)BVBBV046245721</subfield></datafield><datafield tag="040" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-604</subfield><subfield code="b">ger</subfield><subfield code="e">rda</subfield></datafield><datafield tag="041" ind1="0" ind2=" "><subfield code="a">pol</subfield></datafield><datafield tag="049" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-12</subfield></datafield><datafield tag="084" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">OST</subfield><subfield code="q">DE-12</subfield><subfield code="2">fid</subfield></datafield><datafield tag="100" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Leszczyńska-Rejchert, Anna</subfield><subfield code="e">Verfasser</subfield><subfield code="0">(DE-588)1199142549</subfield><subfield code="4">aut</subfield></datafield><datafield tag="245" ind1="1" ind2="0"><subfield code="a">Wbrew stereotypom - pomyślna starość "wyjątkowych" seniorów</subfield><subfield code="b">studium z pedagogiki społecznej = Against stereotypes - a good senility of "unique" seniors : a study in social pedagogics</subfield><subfield code="c">Anna Leszczyńska-Rejchert</subfield></datafield><datafield tag="246" ind1="1" ind2="1"><subfield code="a">Against stereotypes - a good senility of "unique" seniors</subfield></datafield><datafield tag="264" ind1=" " ind2="1"><subfield code="a">Olsztyn</subfield><subfield code="b">Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego</subfield><subfield code="c">[2019]</subfield></datafield><datafield tag="264" ind1=" " ind2="4"><subfield code="c">© 2019</subfield></datafield><datafield tag="300" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">441 Seiten</subfield><subfield code="b">Diagramme</subfield><subfield code="c">24 cm</subfield></datafield><datafield tag="336" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">txt</subfield><subfield code="2">rdacontent</subfield></datafield><datafield tag="337" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">n</subfield><subfield code="2">rdamedia</subfield></datafield><datafield tag="338" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">nc</subfield><subfield code="2">rdacarrier</subfield></datafield><datafield tag="500" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Enthält Tabellen</subfield></datafield><datafield tag="500" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Literaturverzeichnis Seite 415-[434]</subfield></datafield><datafield tag="546" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Zusammenfassung auf Englisch</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Stereotyp</subfield><subfield code="0">(DE-588)4057329-1</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Alter</subfield><subfield code="0">(DE-588)4001446-0</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Polen</subfield><subfield code="0">(DE-588)4046496-9</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="0"><subfield code="a">Stereotyp (psychologia) / aspekt społeczny / Polska / 1990-</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="0"><subfield code="a">Starzenie się / aspekt społeczny / Polska / 1990-</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="0"><subfield code="a">Seniorzy / badania / Polska / 1990-</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="0"><subfield code="a">Starość / aspekt społeczny / badania / Polska</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="0"><subfield code="a">Polen</subfield><subfield code="0">(DE-588)4046496-9</subfield><subfield code="D">g</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="1"><subfield code="a">Alter</subfield><subfield code="0">(DE-588)4001446-0</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="2"><subfield code="a">Stereotyp</subfield><subfield code="0">(DE-588)4057329-1</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2=" "><subfield code="5">DE-604</subfield></datafield><datafield tag="710" ind1="2" ind2=" "><subfield code="a">Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie</subfield><subfield code="0">(DE-588)10003818-9</subfield><subfield code="4">isb</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=031624049&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Inhaltsverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=031624049&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Literaturverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=031624049&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Abstract</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="n">oe</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="q">BSB_NED_20200828</subfield></datafield><datafield tag="999" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-031624049</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">306.09</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">090512</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield></record></collection> |
| geographic | Polen (DE-588)4046496-9 gnd |
| geographic_facet | Polen |
| id | DE-604.BV046245721 |
| illustrated | Not Illustrated |
| indexdate | 2024-07-10T08:39:25Z |
| institution | BVB |
| institution_GND | (DE-588)10003818-9 |
| isbn | 9788381001663 8381001668 |
| language | Polish |
| oai_aleph_id | oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-031624049 |
| oclc_num | 1127311553 |
| open_access_boolean | |
| owner | DE-12 |
| owner_facet | DE-12 |
| physical | 441 Seiten Diagramme 24 cm |
| psigel | BSB_NED_20200828 |
| publishDate | 2019 |
| publishDateSearch | 2019 |
| publishDateSort | 2019 |
| publisher | Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego |
| record_format | marc |
| spelling | Leszczyńska-Rejchert, Anna Verfasser (DE-588)1199142549 aut Wbrew stereotypom - pomyślna starość "wyjątkowych" seniorów studium z pedagogiki społecznej = Against stereotypes - a good senility of "unique" seniors : a study in social pedagogics Anna Leszczyńska-Rejchert Against stereotypes - a good senility of "unique" seniors Olsztyn Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego [2019] © 2019 441 Seiten Diagramme 24 cm txt rdacontent n rdamedia nc rdacarrier Enthält Tabellen Literaturverzeichnis Seite 415-[434] Zusammenfassung auf Englisch Stereotyp (DE-588)4057329-1 gnd rswk-swf Alter (DE-588)4001446-0 gnd rswk-swf Polen (DE-588)4046496-9 gnd rswk-swf Stereotyp (psychologia) / aspekt społeczny / Polska / 1990- Starzenie się / aspekt społeczny / Polska / 1990- Seniorzy / badania / Polska / 1990- Starość / aspekt społeczny / badania / Polska Polen (DE-588)4046496-9 g Alter (DE-588)4001446-0 s Stereotyp (DE-588)4057329-1 s DE-604 Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie (DE-588)10003818-9 isb Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=031624049&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Inhaltsverzeichnis Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=031624049&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Literaturverzeichnis Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=031624049&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Abstract |
| spellingShingle | Leszczyńska-Rejchert, Anna Wbrew stereotypom - pomyślna starość "wyjątkowych" seniorów studium z pedagogiki społecznej = Against stereotypes - a good senility of "unique" seniors : a study in social pedagogics Stereotyp (DE-588)4057329-1 gnd Alter (DE-588)4001446-0 gnd |
| subject_GND | (DE-588)4057329-1 (DE-588)4001446-0 (DE-588)4046496-9 |
| title | Wbrew stereotypom - pomyślna starość "wyjątkowych" seniorów studium z pedagogiki społecznej = Against stereotypes - a good senility of "unique" seniors : a study in social pedagogics |
| title_alt | Against stereotypes - a good senility of "unique" seniors |
| title_auth | Wbrew stereotypom - pomyślna starość "wyjątkowych" seniorów studium z pedagogiki społecznej = Against stereotypes - a good senility of "unique" seniors : a study in social pedagogics |
| title_exact_search | Wbrew stereotypom - pomyślna starość "wyjątkowych" seniorów studium z pedagogiki społecznej = Against stereotypes - a good senility of "unique" seniors : a study in social pedagogics |
| title_full | Wbrew stereotypom - pomyślna starość "wyjątkowych" seniorów studium z pedagogiki społecznej = Against stereotypes - a good senility of "unique" seniors : a study in social pedagogics Anna Leszczyńska-Rejchert |
| title_fullStr | Wbrew stereotypom - pomyślna starość "wyjątkowych" seniorów studium z pedagogiki społecznej = Against stereotypes - a good senility of "unique" seniors : a study in social pedagogics Anna Leszczyńska-Rejchert |
| title_full_unstemmed | Wbrew stereotypom - pomyślna starość "wyjątkowych" seniorów studium z pedagogiki społecznej = Against stereotypes - a good senility of "unique" seniors : a study in social pedagogics Anna Leszczyńska-Rejchert |
| title_short | Wbrew stereotypom - pomyślna starość "wyjątkowych" seniorów |
| title_sort | wbrew stereotypom pomyslna starosc wyjatkowych seniorow studium z pedagogiki spolecznej against stereotypes a good senility of unique seniors a study in social pedagogics |
| title_sub | studium z pedagogiki społecznej = Against stereotypes - a good senility of "unique" seniors : a study in social pedagogics |
| topic | Stereotyp (DE-588)4057329-1 gnd Alter (DE-588)4001446-0 gnd |
| topic_facet | Stereotyp Alter Polen |
| url | http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=031624049&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=031624049&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=031624049&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |
| work_keys_str_mv | AT leszczynskarejchertanna wbrewstereotypompomyslnastaroscwyjatkowychseniorowstudiumzpedagogikispołecznejagainststereotypesagoodsenilityofuniqueseniorsastudyinsocialpedagogics AT uniwersytetwarminskomazurskiwolsztynie wbrewstereotypompomyslnastaroscwyjatkowychseniorowstudiumzpedagogikispołecznejagainststereotypesagoodsenilityofuniqueseniorsastudyinsocialpedagogics AT leszczynskarejchertanna againststereotypesagoodsenilityofuniqueseniors AT uniwersytetwarminskomazurskiwolsztynie againststereotypesagoodsenilityofuniqueseniors |