Verfügbarkeit: Odwrót Wielkiej Armii Napoleona z Rosji w roku 1812

Odwrót Wielkiej Armii Napoleona z Rosji w roku 1812: = Retreat oj Napoleon's Great Army from Russia in 1812 = La retraite de la Grande Armée de Napoléon de Russie en 1812 = Povorot Velikoj Armii Napoleona s Rossii v 1812 godu

Gespeichert in:

Bibliographische Detailangaben
1. Verfasser:	Kowalczyk, Rafał Wiktor 1975- (VerfasserIn)
Format:	Buch
Sprache:	Polish
Veröffentlicht:	Łódź Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego 2016
Ausgabe:	Wydanie I.
Schlagworte:	Russlandfeldzug > 1812 Napoleon / I / (cesarz Francuzów / 1769-1821) / i Rosja Kutuzov, Mihail Illarionovič / (1745-1813) Napoleon / I / (cesarz Francuzów / 1769-1821) / przywództwo wojskowe Wojny napoleońskie (1800-1815) / kampanie i bitwy / Rosja
Online-Zugang:	Inhaltsverzeichnis Literaturverzeichnis Abstract Abstract Inhaltsverzeichnis Literaturverzeichnis Abstract Abstract
Beschreibung:	184 Seiten Illustrationen, 1 Plan, 1 Karte 24 cm
ISBN:	9788380883963 8380883969 9788380883970 8380883977

Internformat

MARC


LEADER	00000nam a2200000 c 4500
001	BV044713783
003	DE-604
005	20230622
007	t
008	180115s2016 ae\|\| \|\|\|\| 00\|\|\| pol d
020			\|a 9788380883963 \|9 978-83-8088-396-3
020			\|a 8380883969 \|9 83-8088-396-9
020			\|a 9788380883970 \|9 978-83-8088-397-0
020			\|a 8380883977 \|9 83-8088-397-7
035			\|a (OCoLC)1019893024
035			\|a (DE-599)BVBBV044713783
040			\|a DE-604 \|b ger \|e rda
041	0		\|a pol
049			\|a DE-12
084			\|a HIST \|q DE-12 \|2 fid
100	1		\|a Kowalczyk, Rafał Wiktor \|d 1975- \|e Verfasser \|0 (DE-588)1293544493 \|4 aut
245	1	0	\|a Odwrót Wielkiej Armii Napoleona z Rosji w roku 1812 \|b = Retreat oj Napoleon's Great Army from Russia in 1812 = La retraite de la Grande Armée de Napoléon de Russie en 1812 = Povorot Velikoj Armii Napoleona s Rossii v 1812 godu \|c Rafał Kowalczyk
246	1	1	\|a Retreat oj Napoleon's Great Army from Russia in 1812
246	1	1	\|a La retraite de la Grande Armée de Napoléon de Russie en 1812
246	1	1	\|6 880-01 \|a Povorot Velikoj Armii Napoleona s Rossii v 1812 godu
250			\|a Wydanie I.
264		1	\|a Łódź \|b Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego \|c 2016
300			\|a 184 Seiten \|b Illustrationen, 1 Plan, 1 Karte \|c 24 cm
336			\|b txt \|2 rdacontent
337			\|b n \|2 rdamedia
338			\|b nc \|2 rdacarrier
546			\|a Zusammenfassungen in englischer, französischer, russischer und ukrainischer Sprache
650	0	7	\|a Russlandfeldzug \|g 1812 \|0 (DE-588)4133863-7 \|2 gnd \|9 rswk-swf
653		1	\|a Napoleon / I / (cesarz Francuzów / 1769-1821) / i Rosja
653		1	\|a Kutuzov, Mihail Illarionovič / (1745-1813)
653		1	\|a Napoleon / I / (cesarz Francuzów / 1769-1821) / przywództwo wojskowe
653		0	\|a Wojny napoleońskie (1800-1815) / kampanie i bitwy / Rosja
689	0	0	\|a Russlandfeldzug \|g 1812 \|0 (DE-588)4133863-7 \|D s
689	0		\|5 DE-604
856	4	2	\|m Digitalisierung BSB Muenchen 19 - ADAM Catalogue Enrichment \|q application/pdf \|u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030110257&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA \|3 Inhaltsverzeichnis
856	4	2	\|m Digitalisierung BSB Muenchen 19 - ADAM Catalogue Enrichment \|q application/pdf \|u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030110257&sequence=000002&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA \|3 Literaturverzeichnis
856	4	2	\|m Digitalisierung BSB Muenchen 19 - ADAM Catalogue Enrichment \|q application/pdf \|u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030110257&sequence=000003&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA \|3 Abstract
856	4	2	\|m Digitalisierung BSB Muenchen 19 - ADAM Catalogue Enrichment \|q application/pdf \|u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030110257&sequence=000004&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA \|3 Abstract
856	4	2	\|m Digitalisierung BSB Muenchen 19 - ADAM Catalogue Enrichment \|q application/pdf \|u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030110257&sequence=000009&line_number=0005&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA \|3 Inhaltsverzeichnis
856	4	2	\|m Digitalisierung BSB Muenchen 19 - ADAM Catalogue Enrichment \|q application/pdf \|u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030110257&sequence=000010&line_number=0006&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA \|3 Literaturverzeichnis
856	4	2	\|m Digitalisierung BSB Muenchen 19 - ADAM Catalogue Enrichment \|q application/pdf \|u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030110257&sequence=000011&line_number=0007&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA \|3 Abstract
856	4	2	\|m Digitalisierung BSB Muenchen 19 - ADAM Catalogue Enrichment \|q application/pdf \|u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030110257&sequence=000012&line_number=0008&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA \|3 Abstract
880	1	1	\|6 246-01/(N \|a Поворот Великой Армии Наполеона с России в 1812 году
940	1		\|f sla
940	1		\|n oe
999			\|a oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-030110257
942	1	1	\|c 355.009 \|e 22/bsb \|f 09034 \|g 471
942	1	1	\|c 355.009 \|e 22/bsb \|f 09034 \|g 44

Datensatz im Suchindex

_version_	1804178195812974592
adam_text	SPIS TRESCI WSTÇ P........................................................... 9 ROZDZIAL I Moskwa i co dalej? Wojna czy pokój?................................... 21 ROZDZIALII Czas przelomu. Manewr w kierunku Kalugi 19-26 pazdziernika 1812 roku . 43 ROZDZIAL III Powrót na stary trakt smoleñski i koszmar odwrotu Wielkiej Armil. 28 pazdziernika- 28 listopada 1812 roku.......................................... 81 ZAKOÑCZENIE.................................................... 155 BIBLIOGRAFIA................................................... 167 SPIS ILUSTRACJII MAP.................................................. 173 La retraite de la Grande Armée de Napoléon de Russie en 1812.......... 177 Retreat of Napoleons Great Army from Russia in 1812................... 179 noBopoT BeziMKOÏ ApMiï HanoTieoHa 3 Pociï b 1812 poiji................ 181 floBopoT Be/iHKoii ApMnn Hano/ieoHa c Poccwn b 1812 ro#y....... 183 BIBLIOGRAFIA Zrödfa drukowane Handelsman M., Instrukcje i depesze rezydentöw francuskich Warszawie 1807-1813, T. II, Krakow 1914. Korespondencja ksiecia Jözefa Poniatowskiego z Francjq, wyd. A.M. Skaikow- ski, T. IV (1812), Poznan 1929. Sulkowski A.P., Listy do zonyzwojen nap wyd. R. ßielecki, Warsza- wa 1987. Zöltowski E., Dziennik komendy gen. 1812-1813, [w:] O czesc imieniapolskiego, wyd. A.M. Skalkowski, Lwow 1908. Pami$tniki Biatkowski A., Pamiftniki starego zolnierza (1806-1814), Warszawa 1903. Bourgogne A., Pamigtniki sierzanta Bourgogne’a, T. I—II, Warszawa 1899. Brandt H., Pamigtnik oficerapolskiego(1808-1812), T. II, Warszawa 1904. Chlapowski D., Pamiftniki 1806-1813, T. I, Poznan 1899. Chlopicki J., Pamiftnik Jana Chiopickiego, porucznika 7pulku ulanöw wojsk francuskich z czasöw kampanij Napoleona, Wilno 1849. Daleki J., Wspomnienia mojego ojca, Andrzeja Dalekiego, zolnierza pulku piechoty Ksipstwa Warszawskiego,Poznan 1903. D^browski J. H., Pamigtnik dzialah 17dywizji, [w:] Pamigtniki o wojnie 1812, red. J. Staszewski, Poznan 1933. Dembinski H, Pamiptnik Henryka Dembihskiego, jenerala wojskpolskich, Po- znan 1860. Falkowski J., Obrazy z zycia kilku ostatnich pokoleh, T. V, Poznan-Krakow 1887. Gajewski F, Pamiftnik Franciszka z Blodziszewa Gajewskiego, pulkownika wojsk polskich (1802-1831), T. I, Poznan 1913. Jelski L., Marsze i dzialania korpusu polskiego w kampanii moskiewskiej 1812. OdMohylowa do kohca zaczepnej wojny, [w:] Pamigtnikipolskie, wyd. K. Bro- nikowski, T. III, Paryz 1845. 167 Bibliografía Kolaczkowski K., Wspomnienia jenerala Klemensa T. I, Kra- kow 1898. Kozmian K., Pamigtniki, T. II, Wroclaw i in. 1972. Niemcewicz J.U., Pami^tniki 1811-1820, T. I, Poznan 1874. Placzkowski W., Ptunielniki weterana n Wincentego skiego, Warszawa 1899. Prad/.ynski I., Berezyna, Warszawa 1920. Sanguszko E., Ksiccia Eustachego Sanguszki 1786-1815, Krakow 1876. Segur Ph., Pamigtniki Filipa Pawla de Segura adiutanta Napoleona, Warszawa 1967. Werry F.P., Personal memoirs and letters of Francis Peter Werry, attache to the British Embassies at St. Petersburgand Vienna 1812-15, London 1861. WeyssenhofFJ., Pamiptniki generate Jana Weyssenhoffa, Warszawa 1904. Wilson R., Narrative of events during the invasion of Russia, London 1860. Wilson R., Private Diary of the travels, personal services and public events in the campaigns of 1812,1813 and 1814, London 1861. Wybranowski R., Pami^tniki jeneralaRomana Wybranowskiego, T. I, Lwow 1882. Zaluski J., Wspomnienia o pulku lekkokonnym polskim gwardyi Napoleona I, Krakow 1862. Prasa „Gazeta Warszawska” 1812-1813. „Gazeta Korespondenta Warszawskiego i Zagranicznego” 1812-1813. „Tygodnik Ilustrowany” 1900,1911. Opracowania Askenazy S., Ksiqzg JozefPoniatowski1763-1813, Warszawa 1974. Aubry O., Napoleon I, Paris 1936. Bazylow L., Wieczorkiewicz P., Historia Rosji, Wroclaw 2005. Bertrand J.C., Obraz gorqczki epidemicznej, ktora panowala na Litwie w 1812 i 1813, „Pami^tniköw Towarzystwa Lekarskiego Wilenskiego”, T. 1, 1818. 168 Bibliografia Bielecki R., Berezyna 1812, Warszawa 1990. Bielecki R., Marszalek Ney, Warszawa 1998. Bielecki R., Wielka Armia,Warszawa 1995. Bortnowski W, Partyzantka ludowa i mala na obszarach Rosji podczas najazdu Napoleona w 1812 roku, [w:] Studia i materialy do historii sci, T. XI, Warszawa 1965. Chelmiriski}., Malibran A., L’Armeé du Duché de Varsovie de 1807à 1815, Paris 1913. Ernouf A.A., Maret duc de Bassano, Présentation de Thierry Lentz, Paris 2008. Fabre J., Stanislaw-Auguste Poniatowski et l’Europe des Lumières, Paris 1984. Fisher H.A.L., Napoleon, London 1932. Frank J., Wiadomosci o chorobach, ktôre panowaly w Wilnie i okolicach od poczqtku roku 1807 ai do 1817, „Pamiçtnikow Towarzystwa Lekarskiego Wilenskiego”, T. 1,1818. Gallaher J.G., Zelazny marszalek. Biografia M.L. Davouta, Gdansk 2000. Glover M., A very slippery fellow. The life of sir Robert Wilson 1777-1849, Lon- don 1978. Handelsman M., Rezydenci napoleonscy w Warszawie 1807-1813, Krakow 1915. Heller M., Historia imperium rosyjskiego, Warszawa 2002. Histoire de VEmpereur Napoléon, par P.-M. Laurent de LArdéche, illustrée par Horace Vernet, Paris 1840. Iwaszkiewicz J., Litwa w roku 1812, Krakow i in. 1912. Jezierski E., Bôg wojny - Napoleon Bonaparte, Warszawa 1921. Jouvenel B. de, Napoléon et L’Économie dirigeé. Le blocus continental, Paris 1942. Kircheisen F.M., Napoleon I, T. II, Katowice 1931. KowalczykR., Bitwa pod Krasnem 14-21 listopada 1812 roku, „Przeglijd Histo- ryczno-Wojskowy”, R. XVT(LVII), Nr 4(254), Warszawa 2015. Kowalczyk R., I43eecmHuü u Heu36ecmHbiü eepoü. PaccKü3 o Mapmane Mu- mene Hee u K h a 3 e nojiKoatiuKe Koncmanm I hue 6e 1 i o oc K u m „OropinKM ictopiï”, BbinycK 41, Kmïb 2016. Kowalczyk R., Koncepcja wybudowania pomnika Napoleona w Kaliszu. Zna- ne i nieznane karty z dziejôwprac nadpomnikiem Napoleona w Ksiçstwie 169 Bibliografía Warszawskim, „Studia Humanistyczno-Spoleczne”, red. W. Saletra, T. 4, Kielce 2010. Kowalczyk R., Malojaroslawiec 1812, Warszawa 2008. KowalczykR., Misja polska w Paryzu w 1831 n, [w:] dowego, red. H. Chudzio, J. Pezda, Wydawnictwo Polskiej Akademii Umie- j^tnosci, Krakow 2014. Kowalczyk R.,Hanoneon u Yxpauna e 1812 z. nedoot^enuean pom YKpauHbi e eoime c Poccueü u,apH I?, „HopHOMopcbKMM aimonnc, I IayKomiM bíchmk”, BwnycK 16, MmconaiB 2016. Kowalczyk R„ Pogranicze w ogniu. Ukraina, Litwa w 1812 r„ tak jak kursywa! „INTERMARUM: icropia, noaiTMKa, Kyabiypa”, HmiycK 2, Km- TOMMp 2015. KowalczykRPolitykagospodarczaifinans Warszawskiego 1807- 1812, Lodz 2010. Kowalczyk R., Ploneuy Mmuene Heü cman 0pauuuu, ucmopune- CKuü apxue, „HayKOBMM bíchmk”, BwnycK 16, MiiKo/iaTis 2016. Kowalczyk R., PIoneMy Hanoneou npouzpan eoüuy Poccueü e 1812 zody?, Epo- cha 1812 goda w Subdach Rosiji i Ewropy, red. A.N. Artizov, A.K. Levykin, J.A. Petrov, Wydawnictwo Rosyjskiej Akademii Nauk, Moskva 2013. Kowalczyk R., CuoneHCK 1812 zoda - Bopoma Mockbu, „HayKOBMM bíchmk CxiflHoeBponeitcbKoro nanioiiaaiaioro ymßepcMTeTy imciií Jleci YicpaiH- km”, cepia: IcTopMHHi HayKM, No. 5(306) 2015. Kowalczyk R., Smolensk w okowach lodu. Rzecz o reorganizacji Wielkiej Armii Napoleona w listopadowe dni 1812 roku, „Prace Historyczne Zeszytów Na- ukowych Uniwersytetu Jagielloriskiego”, Z. 1 (140), Krakow 2013. Kowalczyk R., Yxpauna 6 npomueocmofiHuu 0p an uuu u Poccuu 3a obnuK Ee- ponbi - KOHißpommiHUH BocmoKa u 3anada 6 eoüne 1812 zoda, [w:] Bceceim- Hsi icmopmma anmyanbui npoónemu MiMHapodnux ßiduociui. Cmammi ma Mamepianu iv- iMiMuapoduoiHayKoeo-npaKmuHHoi KOH ßepeHU,ii, npucex- Heuoi nauxmi npotßecopa r.JI. EoudapeecbKozo (1920-2003 pp.), JlyraHCbK 2013. KowalczykR., Yxpama-ympanenuü wane na nepeMozy Hanoneona 1812pony, „HayKOBMM bíchmk CxiflHoeBponeMCbKoro Hau;ioHa;ibHoro ymBepcMTeTy iMem Jleci YKpai HKM”, cepia: IcropMHHi HayKM, No. 7(284), 2014. Kowalczyk R., Zapomniana bitwa Napoleona. Krasne 14-21 Estopada 1812, Warszawa 2015. 170 Bibliografía Kukiel M., Dzieje orçza polskiego w epoce 1795-1815, Poznan 1912. Kukiel M., Jazda polska nad Moskwq. Bitwapod 7 1812 Poznan 1925. Kukiel M., Wojna 1812 roku, T. I-II, Krakow 1937. Kukiel M., Wojny napoleonskie, Warszawa 1927. Kukiel M., Zarys historii wojskowosci w Polsce, Londyn 1949. Lachouque H., The Anatomy of glory. Napoleon and his guard, London 1861. Lacour-Gayet G., Napoléon. Sa vie, son oeuvre, son temps, Avec une Préface du maréchal Joffre, Paris 1921. Lacroix D., Die Marschälle NapoleonsI, Leipzig 1899. Les Cashier du Capitaine Coignet (1776-1850), Publiés d’après le manuscrit, orginal Lorédan Larchey, Paris 1896. Lukasiewicz M., Armia ksiçcia Jôzefa 18Warszawa 1986. Lunihski E., Napoleon. Jego zycie i czyny obrazach (Legiony i Ksiçstwo szawskie), Warszawa 1911. Macdonell A.G., Napoleon ijego marszalkowie, Londyn 1992. Mansuy A., Jérônime Napoléon et la Pologne en 1812, Paris 1931. Murait du A., Legier T., Bérésina, Souvenirs de la campagne de Russie de 1812, Neuchatel-Paris 1942. Nadzieja ]., General )ôzef Zajqczek 1752-1826, Warszawa 1975. Nadzieja J., Jôzef Zajqczek, Katowice 1988. Napoleon 1 und das Zeitalter der Befreiungskriege in Bildern von Fridrich M. Kircheisen, Münhen und Leipzig 1914. Napoleon I,Hrsg. Dr. Julius von Pflugk Harttung, Bd. 1, Berlin 1900. Napoleon I, Hrsg. Dr. Julius von Pflugk Harttung, Bd. 2, Berlin 1901. Niedzielski K., Wojna w roku 1812, Warszawa 1913. Oman C., Napoleons viceroy - Eugène de Beauharnais, London 1966. Pachohski J„ General Jan Henryk Dqbrowski1755-1818, Warszawa 1981. Pokrowskij M.N., Diplomatija i wojny carsko Rossii XIXst., Moskwa 1924. Pokrowskij M.N., Istoriczeskaja nauka i bor’ba klassow, Moskwa-Leningrad 1932. Przewalski S., General Maciej Rybihski. Ostatni wödz naczelny Powstania Li- stopadowego (1784-1874), Wroclaw 1949. Skalkowski A.M., Rok 1812. Opowiadania z wielkiej wojny, Lwow 1912. 171 Bibliografía Skarbek R, Dzieje Ksiestwa Warszawskiego, T. 3, Warszawa 1898. Skowronek J., Ksiqzg JözefPoniatowski, Wroclaw i in. 1986. Sokolnicki M., GeneralMichalSokolnicki 1760-1815, Krakow i in. 1912. Sokolowski A„ Dzieje porozbiorowe narodu polskiego ilustrowane, T. 1, War- szawa 1904. Staszewski J., General Dominik Dziewanowski, Poznan 1933. Staszewski J., Walki kawaleryjskiepod Mirem i Romanowem 1812 „Przeglqd Historyczno-Wojskowy”, T. VII, Poznan 1934. Steinberg M.D., Historia Rosji, Krakow 2009. Tarle E„ Napoleon, Warszawa 1991. Tupalski J., General Dezydery Chlapowski 1788-1879, Warszawa 1983. Willaume Amilkar Kosinski, Poznan 1930. Zahorski A., Napoleon, Warszawa 1982. Zinsser H., Szczury, wszy i historia, Warszawa 1939. Zamoyski A., 1812. WojnazRosjq, Krakow 2007. Zych G., Armia Ksigstwa Warszawskiego 1807-1812, Warszawa 1961. 172 Summary Retreat of Napoleon’s Great Army from Russia in 1812 The war of 1812 changed history of Europe. Napoleon’s Europe ended. Eu- rope, full of armies, sunk into turmoil of reaction kept by armies of the Saint Alliance, feudal victors over Napoleon. The ruin of Napoleon’s world was caused by retreat of the Great Army from Russia. Napoleon made many ma- jor mistakes in the war against Russia that determined his defeat. Although at the moment of leaving Moscow Napoleon had a choice: where to march? Should he go back by ruined road to Smolensk or go south through Masal- sk and Medyn-Yuchnow towards Yelnya or manoeuvre Kutuzov to ruined Moscow. All that was up to the Emperor of French. The Great Army, though it was already not a fully operational army quickly performing Napoleon’s commands, it was still a real force. The army moved slowly because there were many marauders with spoils from Moscow. There were about 100.000 of them. The number of regular soldiers was similar. Napoleon made many mistakes that caused retreat of the Great Army to be a catastrophe. He didnt make use of situation related to manoeuvre to Kaluga. He didn’t also decide to follow Russian army of Mikhail Kutuzov retreating from Maloyarosla- viec. He could turn things round and destroy Russian army. Despite good opportunities after powwow in Horodnia he didn’t move south but returned to road to Smolensk. He lost many precious days. He could have got to Smo- lensk by southern road before Russians realized what his plans were and started chase. This could be done before frost came. Napoleon sentenced his army to starvation and march in low temperatures that decimated it. Decision of marching off Smolensk in several parts caused Russians to be able to attack each army corps. Battle of Krasne, that gobbled down thou- sands of victims, was a result of Napoleons wrong decision. Trial of turning things round on Berezyna couldn’t change the situation at all. Retreat of the Great Army was a disaster, but crossing Berezyna in situation of fighting against Russian armies on both river banks was great success. It proved Na- poleon’s great commanding talents. Napoleon become a gravedigger of his 179 Summary child - the Great Army. His mistakes during retreat of the Great Army from Russia led to destruction of Napoleon’s world in Europe and return of reac- tion in form of the Saint Alliance that watched over the order established by Congress of Vienna. Pe3K)Me rioBopoT ße/iMKOM Ap/vinn Hano/ieoHa c Poccmm b 1812 rofly BoiiHa 1812 rofla M3MeHM/ia cyABÓhi Eßponbi. McHe3/ia Hano/ieoHOBCKajr Eb- pona. Pas^aBTieHa BOÜcKaMM Eßpona norpy3M/iacb b rviyÓB peaKHMM, KOTopan o6ecneHMBa/iacb apMMHMM Cß^meHHoro Coio3a, c^eo^aabHbix noöeAMxe/ieM Hano/ieoHa. K TOMy hto yna/i Hano/ieoHOBCKMii Mwp, npMBe/i OTBopox Be- jimkom ApMMM Hano/ieoHa c Poccmm. Hano/ieoH b bomhc c PoccMeü Aony- CXM7I pHfl KpMTMHeCKMX OUIMÓOK, KOTOpbie IIpMBe/IM K FIOpa KeHMK) ero BOMCK. O^HaKo b MOMeHT ocxaB/ieHMH MocKBbi Hano/ieoH MMe/i Bbiöop. KaxoM ao- poroü MATM? B03BpaiA lTbOI /IM 3HaKOMbIM CTapbIM CMO/ieHCKMM XpaKXOM, M7IM AßwraTbCH Ha ior nepe3 Maca/iBCK m Mcamh - IOxhob Ha E/ibhio, mzim Ke npoTMBocTOiïTb KyTy30By b paßopeHHOM MocKBe. Bce 3aBMce/io ot mm- nepaTopa (J)paHij,y30B. Be/iMKan ApMMH, xoth m He 6bi/ia y xe 3(f (f)eKXMBHOM AeMcxByioiAeM apMMeü, Koxopan He3aMeA/TMxe/ibHO Mcno/iHfl/ia npMKa3aHMH Hano/ieoHa, npeACxaß/m/ia co6om m Aa/iee pea/ibHyio cM/iy OHa AßMra/iacb MeA/ieHHO, nocKO/iBKy 6bi/ia nepeno/iHeHa MaccoM MapoAepOB, xjmymMx c co- 6oü Harpaó/ieHHoe b Mockbc. Hx KO/iMHecxBO AOcxMra/io 100 xmchh ne/ioßeic. ripM6nM3Mxe/rbHo cxo/ibKo Ke cocxaB/iH/m co/iAaxbi, Koxopwe enje npeóbi- Ba/iM b cxpoK). Hano/ieoH AonycxM/i püA ouimóok, Koxopwe npMBe/iM k xoMy, Hxo oxcxyn/ieHMe Be/iMKOM ApMMM 3aKOHMM/iocb nopa KeHMeM. He Bocno/IB- 30Ba;rcH CMxyaijMeM, cBH3aHHOM c MaHeßpoM Ha Ka/iyry TaK fce He peiiiM/ica Ha npoAO/[ KeHMe Mapma mmmo Ma/ionpoc/raBCKOM poccmmckoh apM mm 4 e/ib- AMapma/ia MMxaM/ra Kyxy3oea. nocxoiiHHO MMe/i bo3mo khoctb M3MeHMXb CyAbÓy Ije/IOM BOMHbl bl yHMHXO KMXB pOCCMMCKMe CM/Tbl. HeCMOTpH Ha 6/ia- ronpMKXHyfo cMxyaijMK), bo BpeMü cosexa b TopoAHe, He RBvmyncn to^chbim xpaxxoM, ho noBepHy/i Ha onycxonieHHbTM Ha kmbhocxb cxapbiM CMO/ieHCKMM xpaKX. TeM caMBiM noTepnn AparoijeHHbie ahm. Mor 6bi aomxm ao CMO/ieH- CKa K»KHbIM XpaKXOM, AO xoro MÖMeHXa, KaK pOCCMHHe COpMCHXMpOBa/lMCb B ero n^aHax m Hana/m npec/ieAOßaHMe. Onoc/in npMiu/ia BO/iHa xotioaob. TeM caMBiM Hano/ieoH o6pex Be/iMKyio ApMMio Ha ro/iOA m oxcxyn/ieHMe npM 183 Pe3K)Me HM3KMX TeMnepaxypax, KOTopwe cAecnxKOßa/m co/i^ax. Peinenne o Bbixoße m CMO/ieHCKa Be/iMKoii Apivow HecKO/ibKMMM rpynnaMM npMBe/io k TOMy, hto poccrrnHe MMe/iw B03M0 KH0CTb Be3^e aTaKOBaTb apMeiicKMe Kopnyca. EwxBa noA KpacHbiM, nonio™ Binan Tbicnnu co/i^aT, 6bi/ia cneAcxBiieM ouimóohho- ro pemeHMK Hano/ieoHa. rionbiTKa nepenoMiixb cnxyaipiio, npeAnpMHHTan noA Bepe3MHOM, He cMor/ra hmkomm o6pa30M CMenuxb nononceroie BenMKOM ApMMM. OTcxynneHwe BenmcoM ApMMn oKOHHimocb nopanceHweM, xoxn caM nepexoA bao/ib Bepe3MHbi b CHTyaijMM BeAeHMnx óoeBbix acíícxbmm Ha p,Byx npoxHBonono KHbix KOHijax c poccmmckhmm apMMüMM aAMwpaaa riaßna Hm- naroBa m reHepana JIioAßMKa BuTxeHHiTbiMHa 6bin ero öonbHiuM ycnexoM. 3to cBMAeTenbcxBOBano 06 orpoMHwx nonKOBOAnecKMX xanaHTax Hanone- OHa. Ho HanojieoH cxan w rpoöoBiijHKOM CBoero Aexniija - BeimKOM ApMWM. Ero olum6km? AonymeHHbie bo BpeMH oxcxynneHwn BenMKOM ApMMM c Poc- CMM, npMBenw k naAeHMio HanoneoHOBCKoro Miipa b Eßpone m Hana/iy peaK- u,mh b ocoóe co3AaHHoro eBponeiicKMMM MOHapxiinMM Ha BeHCKOM KOHrpec- ce CßHiAeHHoro CoÓ3a, Aonncnoro CTaTb rapaHTOM cxaporo pencHMa. Bayerische Staatsbibliothek V.. 184 SPIS TRESCI WSTÇ P........................................................... 9 ROZDZIAL I Moskwa i co dalej? Wojna czy pokój?................................... 21 ROZDZIALII Czas przelomu. Manewr w kierunku Kalugi 19-26 pazdziernika 1812 roku . 43 ROZDZIAL III Powrót na stary trakt smoleñski i koszmar odwrotu Wielkiej Armil. 28 pazdziernika- 28 listopada 1812 roku.......................................... 81 ZAKOÑCZENIE.................................................... 155 BIBLIOGRAFIA................................................... 167 SPIS ILUSTRACJII MAP.................................................. 173 La retraite de la Grande Armée de Napoléon de Russie en 1812.......... 177 Retreat of Napoleons Great Army from Russia in 1812................... 179 noBopoT BeziMKOÏ ApMiï HanoTieoHa 3 Pociï b 1812 poiji................ 181 floBopoT Be/iHKoii ApMnn Hano/ieoHa c Poccwn b 1812 ro#y....... 183 BIBLIOGRAFIA Zrödfa drukowane Handelsman M., Instrukcje i depesze rezydentöw francuskich Warszawie 1807-1813, T. II, Krakow 1914. Korespondencja ksiecia Jözefa Poniatowskiego z Francjq, wyd. A.M. Skaikow- ski, T. IV (1812), Poznan 1929. Sulkowski A.P., Listy do zonyzwojen nap wyd. R. ßielecki, Warsza- wa 1987. Zöltowski E., Dziennik komendy gen. 1812-1813, [w:] O czesc imieniapolskiego, wyd. A.M. Skalkowski, Lwow 1908. Pami$tniki Biatkowski A., Pamiftniki starego zolnierza (1806-1814), Warszawa 1903. Bourgogne A., Pamigtniki sierzanta Bourgogne’a, T. I—II, Warszawa 1899. Brandt H., Pamigtnik oficerapolskiego(1808-1812), T. II, Warszawa 1904. Chlapowski D., Pamiftniki 1806-1813, T. I, Poznan 1899. Chlopicki J., Pamiftnik Jana Chiopickiego, porucznika 7pulku ulanöw wojsk francuskich z czasöw kampanij Napoleona, Wilno 1849. Daleki J., Wspomnienia mojego ojca, Andrzeja Dalekiego, zolnierza pulku piechoty Ksipstwa Warszawskiego,Poznan 1903. D^browski J. H., Pamigtnik dzialah 17dywizji, [w:] Pamigtniki o wojnie 1812, red. J. Staszewski, Poznan 1933. Dembinski H, Pamiptnik Henryka Dembihskiego, jenerala wojskpolskich, Po- znan 1860. Falkowski J., Obrazy z zycia kilku ostatnich pokoleh, T. V, Poznan-Krakow 1887. Gajewski F, Pamiftnik Franciszka z Blodziszewa Gajewskiego, pulkownika wojsk polskich (1802-1831), T. I, Poznan 1913. Jelski L., Marsze i dzialania korpusu polskiego w kampanii moskiewskiej 1812. OdMohylowa do kohca zaczepnej wojny, [w:] Pamigtnikipolskie, wyd. K. Bro- nikowski, T. III, Paryz 1845. 167 Bibliografía Kolaczkowski K., Wspomnienia jenerala Klemensa T. I, Kra- kow 1898. Kozmian K., Pamigtniki, T. II, Wroclaw i in. 1972. Niemcewicz J.U., Pami^tniki 1811-1820, T. I, Poznan 1874. Placzkowski W., Ptunielniki weterana n Wincentego skiego, Warszawa 1899. Prad/.ynski I., Berezyna, Warszawa 1920. Sanguszko E., Ksiccia Eustachego Sanguszki 1786-1815, Krakow 1876. Segur Ph., Pamigtniki Filipa Pawla de Segura adiutanta Napoleona, Warszawa 1967. Werry F.P., Personal memoirs and letters of Francis Peter Werry, attache to the British Embassies at St. Petersburgand Vienna 1812-15, London 1861. WeyssenhofFJ., Pamiptniki generate Jana Weyssenhoffa, Warszawa 1904. Wilson R., Narrative of events during the invasion of Russia, London 1860. Wilson R., Private Diary of the travels, personal services and public events in the campaigns of 1812,1813 and 1814, London 1861. Wybranowski R., Pami^tniki jeneralaRomana Wybranowskiego, T. I, Lwow 1882. Zaluski J., Wspomnienia o pulku lekkokonnym polskim gwardyi Napoleona I, Krakow 1862. Prasa „Gazeta Warszawska” 1812-1813. „Gazeta Korespondenta Warszawskiego i Zagranicznego” 1812-1813. „Tygodnik Ilustrowany” 1900,1911. Opracowania Askenazy S., Ksiqzg JozefPoniatowski1763-1813, Warszawa 1974. Aubry O., Napoleon I, Paris 1936. Bazylow L., Wieczorkiewicz P., Historia Rosji, Wroclaw 2005. Bertrand J.C., Obraz gorqczki epidemicznej, ktora panowala na Litwie w 1812 i 1813, „Pami^tniköw Towarzystwa Lekarskiego Wilenskiego”, T. 1, 1818. 168 Bibliografia Bielecki R., Berezyna 1812, Warszawa 1990. Bielecki R., Marszalek Ney, Warszawa 1998. Bielecki R., Wielka Armia,Warszawa 1995. Bortnowski W, Partyzantka ludowa i mala na obszarach Rosji podczas najazdu Napoleona w 1812 roku, [w:] Studia i materialy do historii sci, T. XI, Warszawa 1965. Chelmiriski}., Malibran A., L’Armeé du Duché de Varsovie de 1807à 1815, Paris 1913. Ernouf A.A., Maret duc de Bassano, Présentation de Thierry Lentz, Paris 2008. Fabre J., Stanislaw-Auguste Poniatowski et l’Europe des Lumières, Paris 1984. Fisher H.A.L., Napoleon, London 1932. Frank J., Wiadomosci o chorobach, ktôre panowaly w Wilnie i okolicach od poczqtku roku 1807 ai do 1817, „Pamiçtnikow Towarzystwa Lekarskiego Wilenskiego”, T. 1,1818. Gallaher J.G., Zelazny marszalek. Biografia M.L. Davouta, Gdansk 2000. Glover M., A very slippery fellow. The life of sir Robert Wilson 1777-1849, Lon- don 1978. Handelsman M., Rezydenci napoleonscy w Warszawie 1807-1813, Krakow 1915. Heller M., Historia imperium rosyjskiego, Warszawa 2002. Histoire de VEmpereur Napoléon, par P.-M. Laurent de LArdéche, illustrée par Horace Vernet, Paris 1840. Iwaszkiewicz J., Litwa w roku 1812, Krakow i in. 1912. Jezierski E., Bôg wojny - Napoleon Bonaparte, Warszawa 1921. Jouvenel B. de, Napoléon et L’Économie dirigeé. Le blocus continental, Paris 1942. Kircheisen F.M., Napoleon I, T. II, Katowice 1931. KowalczykR., Bitwa pod Krasnem 14-21 listopada 1812 roku, „Przeglijd Histo- ryczno-Wojskowy”, R. XVT(LVII), Nr 4(254), Warszawa 2015. Kowalczyk R., I43eecmHuü u Heu36ecmHbiü eepoü. PaccKü3 o Mapmane Mu- mene Hee u K h a 3 e nojiKoatiuKe Koncmanm I hue 6e 1 i o oc K u m „OropinKM ictopiï”, BbinycK 41, Kmïb 2016. Kowalczyk R., Koncepcja wybudowania pomnika Napoleona w Kaliszu. Zna- ne i nieznane karty z dziejôwprac nadpomnikiem Napoleona w Ksiçstwie 169 Bibliografía Warszawskim, „Studia Humanistyczno-Spoleczne”, red. W. Saletra, T. 4, Kielce 2010. Kowalczyk R., Malojaroslawiec 1812, Warszawa 2008. KowalczykR., Misja polska w Paryzu w 1831 n, [w:] dowego, red. H. Chudzio, J. Pezda, Wydawnictwo Polskiej Akademii Umie- j^tnosci, Krakow 2014. Kowalczyk R.,Hanoneon u Yxpauna e 1812 z. nedoot^enuean pom YKpauHbi e eoime c Poccueü u,apH I?, „HopHOMopcbKMM aimonnc, I IayKomiM bíchmk”, BwnycK 16, MmconaiB 2016. Kowalczyk R„ Pogranicze w ogniu. Ukraina, Litwa w 1812 r„ tak jak kursywa! „INTERMARUM: icropia, noaiTMKa, Kyabiypa”, HmiycK 2, Km- TOMMp 2015. KowalczykRPolitykagospodarczaifinans Warszawskiego 1807- 1812, Lodz 2010. Kowalczyk R., Ploneuy Mmuene Heü cman 0pauuuu, ucmopune- CKuü apxue, „HayKOBMM bíchmk”, BwnycK 16, MiiKo/iaTis 2016. Kowalczyk R., PIoneMy Hanoneou npouzpan eoüuy Poccueü e 1812 zody?, Epo- cha 1812 goda w Subdach Rosiji i Ewropy, red. A.N. Artizov, A.K. Levykin, J.A. Petrov, Wydawnictwo Rosyjskiej Akademii Nauk, Moskva 2013. Kowalczyk R., CuoneHCK 1812 zoda - Bopoma Mockbu, „HayKOBMM bíchmk CxiflHoeBponeitcbKoro nanioiiaaiaioro ymßepcMTeTy imciií Jleci YicpaiH- km”, cepia: IcTopMHHi HayKM, No. 5(306) 2015. Kowalczyk R., Smolensk w okowach lodu. Rzecz o reorganizacji Wielkiej Armii Napoleona w listopadowe dni 1812 roku, „Prace Historyczne Zeszytów Na- ukowych Uniwersytetu Jagielloriskiego”, Z. 1 (140), Krakow 2013. Kowalczyk R., Yxpauna 6 npomueocmofiHuu 0p an uuu u Poccuu 3a obnuK Ee- ponbi - KOHißpommiHUH BocmoKa u 3anada 6 eoüne 1812 zoda, [w:] Bceceim- Hsi icmopmma anmyanbui npoónemu MiMHapodnux ßiduociui. Cmammi ma Mamepianu iv- iMiMuapoduoiHayKoeo-npaKmuHHoi KOH ßepeHU,ii, npucex- Heuoi nauxmi npotßecopa r.JI. EoudapeecbKozo (1920-2003 pp.), JlyraHCbK 2013. KowalczykR., Yxpama-ympanenuü wane na nepeMozy Hanoneona 1812pony, „HayKOBMM bíchmk CxiflHoeBponeMCbKoro Hau;ioHa;ibHoro ymBepcMTeTy iMem Jleci YKpai HKM”, cepia: IcropMHHi HayKM, No. 7(284), 2014. Kowalczyk R., Zapomniana bitwa Napoleona. Krasne 14-21 Estopada 1812, Warszawa 2015. 170 Bibliografía Kukiel M., Dzieje orçza polskiego w epoce 1795-1815, Poznan 1912. Kukiel M., Jazda polska nad Moskwq. Bitwapod 7 1812 Poznan 1925. Kukiel M., Wojna 1812 roku, T. I-II, Krakow 1937. Kukiel M., Wojny napoleonskie, Warszawa 1927. Kukiel M., Zarys historii wojskowosci w Polsce, Londyn 1949. Lachouque H., The Anatomy of glory. Napoleon and his guard, London 1861. Lacour-Gayet G., Napoléon. Sa vie, son oeuvre, son temps, Avec une Préface du maréchal Joffre, Paris 1921. Lacroix D., Die Marschälle NapoleonsI, Leipzig 1899. Les Cashier du Capitaine Coignet (1776-1850), Publiés d’après le manuscrit, orginal Lorédan Larchey, Paris 1896. Lukasiewicz M., Armia ksiçcia Jôzefa 18Warszawa 1986. Lunihski E., Napoleon. Jego zycie i czyny obrazach (Legiony i Ksiçstwo szawskie), Warszawa 1911. Macdonell A.G., Napoleon ijego marszalkowie, Londyn 1992. Mansuy A., Jérônime Napoléon et la Pologne en 1812, Paris 1931. Murait du A., Legier T., Bérésina, Souvenirs de la campagne de Russie de 1812, Neuchatel-Paris 1942. Nadzieja ]., General )ôzef Zajqczek 1752-1826, Warszawa 1975. Nadzieja J., Jôzef Zajqczek, Katowice 1988. Napoleon 1 und das Zeitalter der Befreiungskriege in Bildern von Fridrich M. Kircheisen, Münhen und Leipzig 1914. Napoleon I,Hrsg. Dr. Julius von Pflugk Harttung, Bd. 1, Berlin 1900. Napoleon I, Hrsg. Dr. Julius von Pflugk Harttung, Bd. 2, Berlin 1901. Niedzielski K., Wojna w roku 1812, Warszawa 1913. Oman C., Napoleons viceroy - Eugène de Beauharnais, London 1966. Pachohski J„ General Jan Henryk Dqbrowski1755-1818, Warszawa 1981. Pokrowskij M.N., Diplomatija i wojny carsko Rossii XIXst., Moskwa 1924. Pokrowskij M.N., Istoriczeskaja nauka i bor’ba klassow, Moskwa-Leningrad 1932. Przewalski S., General Maciej Rybihski. Ostatni wödz naczelny Powstania Li- stopadowego (1784-1874), Wroclaw 1949. Skalkowski A.M., Rok 1812. Opowiadania z wielkiej wojny, Lwow 1912. 171 Bibliografía Skarbek R, Dzieje Ksiestwa Warszawskiego, T. 3, Warszawa 1898. Skowronek J., Ksiqzg JözefPoniatowski, Wroclaw i in. 1986. Sokolnicki M., GeneralMichalSokolnicki 1760-1815, Krakow i in. 1912. Sokolowski A„ Dzieje porozbiorowe narodu polskiego ilustrowane, T. 1, War- szawa 1904. Staszewski J., General Dominik Dziewanowski, Poznan 1933. Staszewski J., Walki kawaleryjskiepod Mirem i Romanowem 1812 „Przeglqd Historyczno-Wojskowy”, T. VII, Poznan 1934. Steinberg M.D., Historia Rosji, Krakow 2009. Tarle E„ Napoleon, Warszawa 1991. Tupalski J., General Dezydery Chlapowski 1788-1879, Warszawa 1983. Willaume Amilkar Kosinski, Poznan 1930. Zahorski A., Napoleon, Warszawa 1982. Zinsser H., Szczury, wszy i historia, Warszawa 1939. Zamoyski A., 1812. WojnazRosjq, Krakow 2007. Zych G., Armia Ksigstwa Warszawskiego 1807-1812, Warszawa 1961. 172 Summary Retreat of Napoleon’s Great Army from Russia in 1812 The war of 1812 changed history of Europe. Napoleon’s Europe ended. Eu- rope, full of armies, sunk into turmoil of reaction kept by armies of the Saint Alliance, feudal victors over Napoleon. The ruin of Napoleon’s world was caused by retreat of the Great Army from Russia. Napoleon made many ma- jor mistakes in the war against Russia that determined his defeat. Although at the moment of leaving Moscow Napoleon had a choice: where to march? Should he go back by ruined road to Smolensk or go south through Masal- sk and Medyn-Yuchnow towards Yelnya or manoeuvre Kutuzov to ruined Moscow. All that was up to the Emperor of French. The Great Army, though it was already not a fully operational army quickly performing Napoleon’s commands, it was still a real force. The army moved slowly because there were many marauders with spoils from Moscow. There were about 100.000 of them. The number of regular soldiers was similar. Napoleon made many mistakes that caused retreat of the Great Army to be a catastrophe. He didnt make use of situation related to manoeuvre to Kaluga. He didn’t also decide to follow Russian army of Mikhail Kutuzov retreating from Maloyarosla- viec. He could turn things round and destroy Russian army. Despite good opportunities after powwow in Horodnia he didn’t move south but returned to road to Smolensk. He lost many precious days. He could have got to Smo- lensk by southern road before Russians realized what his plans were and started chase. This could be done before frost came. Napoleon sentenced his army to starvation and march in low temperatures that decimated it. Decision of marching off Smolensk in several parts caused Russians to be able to attack each army corps. Battle of Krasne, that gobbled down thou- sands of victims, was a result of Napoleons wrong decision. Trial of turning things round on Berezyna couldn’t change the situation at all. Retreat of the Great Army was a disaster, but crossing Berezyna in situation of fighting against Russian armies on both river banks was great success. It proved Na- poleon’s great commanding talents. Napoleon become a gravedigger of his 179 Summary child - the Great Army. His mistakes during retreat of the Great Army from Russia led to destruction of Napoleon’s world in Europe and return of reac- tion in form of the Saint Alliance that watched over the order established by Congress of Vienna. Pe3K)Me rioBopoT ße/iMKOM Ap/vinn Hano/ieoHa c Poccmm b 1812 rofly BoiiHa 1812 rofla M3MeHM/ia cyABÓhi Eßponbi. McHe3/ia Hano/ieoHOBCKajr Eb- pona. Pas^aBTieHa BOÜcKaMM Eßpona norpy3M/iacb b rviyÓB peaKHMM, KOTopan o6ecneHMBa/iacb apMMHMM Cß^meHHoro Coio3a, c^eo^aabHbix noöeAMxe/ieM Hano/ieoHa. K TOMy hto yna/i Hano/ieoHOBCKMii Mwp, npMBe/i OTBopox Be- jimkom ApMMM Hano/ieoHa c Poccmm. Hano/ieoH b bomhc c PoccMeü Aony- CXM7I pHfl KpMTMHeCKMX OUIMÓOK, KOTOpbie IIpMBe/IM K FIOpa KeHMK) ero BOMCK. O^HaKo b MOMeHT ocxaB/ieHMH MocKBbi Hano/ieoH MMe/i Bbiöop. KaxoM ao- poroü MATM? B03BpaiA lTbOI /IM 3HaKOMbIM CTapbIM CMO/ieHCKMM XpaKXOM, M7IM AßwraTbCH Ha ior nepe3 Maca/iBCK m Mcamh - IOxhob Ha E/ibhio, mzim Ke npoTMBocTOiïTb KyTy30By b paßopeHHOM MocKBe. Bce 3aBMce/io ot mm- nepaTopa (J)paHij,y30B. Be/iMKan ApMMH, xoth m He 6bi/ia y xe 3(f (f)eKXMBHOM AeMcxByioiAeM apMMeü, Koxopan He3aMeA/TMxe/ibHO Mcno/iHfl/ia npMKa3aHMH Hano/ieoHa, npeACxaß/m/ia co6om m Aa/iee pea/ibHyio cM/iy OHa AßMra/iacb MeA/ieHHO, nocKO/iBKy 6bi/ia nepeno/iHeHa MaccoM MapoAepOB, xjmymMx c co- 6oü Harpaó/ieHHoe b Mockbc. Hx KO/iMHecxBO AOcxMra/io 100 xmchh ne/ioßeic. ripM6nM3Mxe/rbHo cxo/ibKo Ke cocxaB/iH/m co/iAaxbi, Koxopwe enje npeóbi- Ba/iM b cxpoK). Hano/ieoH AonycxM/i püA ouimóok, Koxopwe npMBe/iM k xoMy, Hxo oxcxyn/ieHMe Be/iMKOM ApMMM 3aKOHMM/iocb nopa KeHMeM. He Bocno/IB- 30Ba;rcH CMxyaijMeM, cBH3aHHOM c MaHeßpoM Ha Ka/iyry TaK fce He peiiiM/ica Ha npoAO/[ KeHMe Mapma mmmo Ma/ionpoc/raBCKOM poccmmckoh apM mm 4 e/ib- AMapma/ia MMxaM/ra Kyxy3oea. nocxoiiHHO MMe/i bo3mo khoctb M3MeHMXb CyAbÓy Ije/IOM BOMHbl bl yHMHXO KMXB pOCCMMCKMe CM/Tbl. HeCMOTpH Ha 6/ia- ronpMKXHyfo cMxyaijMK), bo BpeMü cosexa b TopoAHe, He RBvmyncn to^chbim xpaxxoM, ho noBepHy/i Ha onycxonieHHbTM Ha kmbhocxb cxapbiM CMO/ieHCKMM xpaKX. TeM caMBiM noTepnn AparoijeHHbie ahm. Mor 6bi aomxm ao CMO/ieH- CKa K»KHbIM XpaKXOM, AO xoro MÖMeHXa, KaK pOCCMHHe COpMCHXMpOBa/lMCb B ero n^aHax m Hana/m npec/ieAOßaHMe. Onoc/in npMiu/ia BO/iHa xotioaob. TeM caMBiM Hano/ieoH o6pex Be/iMKyio ApMMio Ha ro/iOA m oxcxyn/ieHMe npM 183 Pe3K)Me HM3KMX TeMnepaxypax, KOTopwe cAecnxKOßa/m co/i^ax. Peinenne o Bbixoße m CMO/ieHCKa Be/iMKoii Apivow HecKO/ibKMMM rpynnaMM npMBe/io k TOMy, hto poccrrnHe MMe/iw B03M0 KH0CTb Be3^e aTaKOBaTb apMeiicKMe Kopnyca. EwxBa noA KpacHbiM, nonio™ Binan Tbicnnu co/i^aT, 6bi/ia cneAcxBiieM ouimóohho- ro pemeHMK Hano/ieoHa. rionbiTKa nepenoMiixb cnxyaipiio, npeAnpMHHTan noA Bepe3MHOM, He cMor/ra hmkomm o6pa30M CMenuxb nononceroie BenMKOM ApMMM. OTcxynneHwe BenmcoM ApMMn oKOHHimocb nopanceHweM, xoxn caM nepexoA bao/ib Bepe3MHbi b CHTyaijMM BeAeHMnx óoeBbix acíícxbmm Ha p,Byx npoxHBonono KHbix KOHijax c poccmmckhmm apMMüMM aAMwpaaa riaßna Hm- naroBa m reHepana JIioAßMKa BuTxeHHiTbiMHa 6bin ero öonbHiuM ycnexoM. 3to cBMAeTenbcxBOBano 06 orpoMHwx nonKOBOAnecKMX xanaHTax Hanone- OHa. Ho HanojieoH cxan w rpoöoBiijHKOM CBoero Aexniija - BeimKOM ApMWM. Ero olum6km? AonymeHHbie bo BpeMH oxcxynneHwn BenMKOM ApMMM c Poc- CMM, npMBenw k naAeHMio HanoneoHOBCKoro Miipa b Eßpone m Hana/iy peaK- u,mh b ocoóe co3AaHHoro eBponeiicKMMM MOHapxiinMM Ha BeHCKOM KOHrpec- ce CßHiAeHHoro CoÓ3a, Aonncnoro CTaTb rapaHTOM cxaporo pencHMa. Bayerische Staatsbibliothek V.. 184
any_adam_object	1
author	Kowalczyk, Rafał Wiktor 1975-
author_GND	(DE-588)1293544493
author_facet	Kowalczyk, Rafał Wiktor 1975-
author_role	aut
author_sort	Kowalczyk, Rafał Wiktor 1975-
author_variant	r w k rw rwk
building	Verbundindex
bvnumber	BV044713783
ctrlnum	(OCoLC)1019893024 (DE-599)BVBBV044713783
edition	Wydanie I.
format	Book
fullrecord	<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><collection xmlns="http://www.loc.gov/MARC21/slim"><record><leader>04463nam a2200601 c 4500</leader><controlfield tag="001">BV044713783</controlfield><controlfield tag="003">DE-604</controlfield><controlfield tag="005">20230622 </controlfield><controlfield tag="007">t</controlfield><controlfield tag="008">180115s2016 ae\|\| \|\|\|\| 00\|\|\| pol d</controlfield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">9788380883963</subfield><subfield code="9">978-83-8088-396-3</subfield></datafield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">8380883969</subfield><subfield code="9">83-8088-396-9</subfield></datafield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">9788380883970</subfield><subfield code="9">978-83-8088-397-0</subfield></datafield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">8380883977</subfield><subfield code="9">83-8088-397-7</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(OCoLC)1019893024</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(DE-599)BVBBV044713783</subfield></datafield><datafield tag="040" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-604</subfield><subfield code="b">ger</subfield><subfield code="e">rda</subfield></datafield><datafield tag="041" ind1="0" ind2=" "><subfield code="a">pol</subfield></datafield><datafield tag="049" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-12</subfield></datafield><datafield tag="084" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">HIST</subfield><subfield code="q">DE-12</subfield><subfield code="2">fid</subfield></datafield><datafield tag="100" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Kowalczyk, Rafał Wiktor</subfield><subfield code="d">1975-</subfield><subfield code="e">Verfasser</subfield><subfield code="0">(DE-588)1293544493</subfield><subfield code="4">aut</subfield></datafield><datafield tag="245" ind1="1" ind2="0"><subfield code="a">Odwrót Wielkiej Armii Napoleona z Rosji w roku 1812</subfield><subfield code="b">= Retreat oj Napoleon's Great Army from Russia in 1812 = La retraite de la Grande Armée de Napoléon de Russie en 1812 = Povorot Velikoj Armii Napoleona s Rossii v 1812 godu</subfield><subfield code="c">Rafał Kowalczyk</subfield></datafield><datafield tag="246" ind1="1" ind2="1"><subfield code="a">Retreat oj Napoleon's Great Army from Russia in 1812</subfield></datafield><datafield tag="246" ind1="1" ind2="1"><subfield code="a">La retraite de la Grande Armée de Napoléon de Russie en 1812</subfield></datafield><datafield tag="246" ind1="1" ind2="1"><subfield code="6">880-01</subfield><subfield code="a">Povorot Velikoj Armii Napoleona s Rossii v 1812 godu</subfield></datafield><datafield tag="250" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Wydanie I.</subfield></datafield><datafield tag="264" ind1=" " ind2="1"><subfield code="a">Łódź</subfield><subfield code="b">Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego</subfield><subfield code="c">2016</subfield></datafield><datafield tag="300" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">184 Seiten</subfield><subfield code="b">Illustrationen, 1 Plan, 1 Karte</subfield><subfield code="c">24 cm</subfield></datafield><datafield tag="336" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">txt</subfield><subfield code="2">rdacontent</subfield></datafield><datafield tag="337" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">n</subfield><subfield code="2">rdamedia</subfield></datafield><datafield tag="338" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">nc</subfield><subfield code="2">rdacarrier</subfield></datafield><datafield tag="546" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Zusammenfassungen in englischer, französischer, russischer und ukrainischer Sprache</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Russlandfeldzug</subfield><subfield code="g">1812</subfield><subfield code="0">(DE-588)4133863-7</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="1"><subfield code="a">Napoleon / I / (cesarz Francuzów / 1769-1821) / i Rosja</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="1"><subfield code="a">Kutuzov, Mihail Illarionovič / (1745-1813)</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="1"><subfield code="a">Napoleon / I / (cesarz Francuzów / 1769-1821) / przywództwo wojskowe</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="0"><subfield code="a">Wojny napoleońskie (1800-1815) / kampanie i bitwy / Rosja</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="0"><subfield code="a">Russlandfeldzug</subfield><subfield code="g">1812</subfield><subfield code="0">(DE-588)4133863-7</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2=" "><subfield code="5">DE-604</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB Muenchen 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030110257&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Inhaltsverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB Muenchen 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030110257&sequence=000002&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Literaturverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB Muenchen 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030110257&sequence=000003&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Abstract</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB Muenchen 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030110257&sequence=000004&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Abstract</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB Muenchen 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030110257&sequence=000009&line_number=0005&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Inhaltsverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB Muenchen 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030110257&sequence=000010&line_number=0006&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Literaturverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB Muenchen 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030110257&sequence=000011&line_number=0007&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Abstract</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB Muenchen 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030110257&sequence=000012&line_number=0008&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Abstract</subfield></datafield><datafield tag="880" ind1="1" ind2="1"><subfield code="6">246-01/(N</subfield><subfield code="a">Поворот Великой Армии Наполеона с России в 1812 году</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="f">sla</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="n">oe</subfield></datafield><datafield tag="999" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-030110257</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">355.009</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">09034</subfield><subfield code="g">471</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">355.009</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">09034</subfield><subfield code="g">44</subfield></datafield></record></collection>
id	DE-604.BV044713783
illustrated	Illustrated
indexdate	2024-07-10T08:00:07Z
institution	BVB
isbn	9788380883963 8380883969 9788380883970 8380883977
language	Polish
oai_aleph_id	oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-030110257
oclc_num	1019893024
open_access_boolean
owner	DE-12
owner_facet	DE-12
physical	184 Seiten Illustrationen, 1 Plan, 1 Karte 24 cm
publishDate	2016
publishDateSearch	2016
publishDateSort	2016
publisher	Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
record_format	marc
spelling	Kowalczyk, Rafał Wiktor 1975- Verfasser (DE-588)1293544493 aut Odwrót Wielkiej Armii Napoleona z Rosji w roku 1812 = Retreat oj Napoleon's Great Army from Russia in 1812 = La retraite de la Grande Armée de Napoléon de Russie en 1812 = Povorot Velikoj Armii Napoleona s Rossii v 1812 godu Rafał Kowalczyk Retreat oj Napoleon's Great Army from Russia in 1812 La retraite de la Grande Armée de Napoléon de Russie en 1812 880-01 Povorot Velikoj Armii Napoleona s Rossii v 1812 godu Wydanie I. Łódź Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego 2016 184 Seiten Illustrationen, 1 Plan, 1 Karte 24 cm txt rdacontent n rdamedia nc rdacarrier Zusammenfassungen in englischer, französischer, russischer und ukrainischer Sprache Russlandfeldzug 1812 (DE-588)4133863-7 gnd rswk-swf Napoleon / I / (cesarz Francuzów / 1769-1821) / i Rosja Kutuzov, Mihail Illarionovič / (1745-1813) Napoleon / I / (cesarz Francuzów / 1769-1821) / przywództwo wojskowe Wojny napoleońskie (1800-1815) / kampanie i bitwy / Rosja Russlandfeldzug 1812 (DE-588)4133863-7 s DE-604 Digitalisierung BSB Muenchen 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030110257&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Inhaltsverzeichnis Digitalisierung BSB Muenchen 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030110257&sequence=000002&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Literaturverzeichnis Digitalisierung BSB Muenchen 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030110257&sequence=000003&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Abstract Digitalisierung BSB Muenchen 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030110257&sequence=000004&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Abstract Digitalisierung BSB Muenchen 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030110257&sequence=000009&line_number=0005&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Inhaltsverzeichnis Digitalisierung BSB Muenchen 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030110257&sequence=000010&line_number=0006&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Literaturverzeichnis Digitalisierung BSB Muenchen 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030110257&sequence=000011&line_number=0007&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Abstract Digitalisierung BSB Muenchen 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030110257&sequence=000012&line_number=0008&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Abstract 246-01/(N Поворот Великой Армии Наполеона с России в 1812 году
spellingShingle	Kowalczyk, Rafał Wiktor 1975- Odwrót Wielkiej Armii Napoleona z Rosji w roku 1812 = Retreat oj Napoleon's Great Army from Russia in 1812 = La retraite de la Grande Armée de Napoléon de Russie en 1812 = Povorot Velikoj Armii Napoleona s Rossii v 1812 godu Russlandfeldzug 1812 (DE-588)4133863-7 gnd
subject_GND	(DE-588)4133863-7
title	Odwrót Wielkiej Armii Napoleona z Rosji w roku 1812 = Retreat oj Napoleon's Great Army from Russia in 1812 = La retraite de la Grande Armée de Napoléon de Russie en 1812 = Povorot Velikoj Armii Napoleona s Rossii v 1812 godu
title_alt	Retreat oj Napoleon's Great Army from Russia in 1812 La retraite de la Grande Armée de Napoléon de Russie en 1812 Povorot Velikoj Armii Napoleona s Rossii v 1812 godu
title_auth	Odwrót Wielkiej Armii Napoleona z Rosji w roku 1812 = Retreat oj Napoleon's Great Army from Russia in 1812 = La retraite de la Grande Armée de Napoléon de Russie en 1812 = Povorot Velikoj Armii Napoleona s Rossii v 1812 godu
title_exact_search	Odwrót Wielkiej Armii Napoleona z Rosji w roku 1812 = Retreat oj Napoleon's Great Army from Russia in 1812 = La retraite de la Grande Armée de Napoléon de Russie en 1812 = Povorot Velikoj Armii Napoleona s Rossii v 1812 godu
title_full	Odwrót Wielkiej Armii Napoleona z Rosji w roku 1812 = Retreat oj Napoleon's Great Army from Russia in 1812 = La retraite de la Grande Armée de Napoléon de Russie en 1812 = Povorot Velikoj Armii Napoleona s Rossii v 1812 godu Rafał Kowalczyk
title_fullStr	Odwrót Wielkiej Armii Napoleona z Rosji w roku 1812 = Retreat oj Napoleon's Great Army from Russia in 1812 = La retraite de la Grande Armée de Napoléon de Russie en 1812 = Povorot Velikoj Armii Napoleona s Rossii v 1812 godu Rafał Kowalczyk
title_full_unstemmed	Odwrót Wielkiej Armii Napoleona z Rosji w roku 1812 = Retreat oj Napoleon's Great Army from Russia in 1812 = La retraite de la Grande Armée de Napoléon de Russie en 1812 = Povorot Velikoj Armii Napoleona s Rossii v 1812 godu Rafał Kowalczyk
title_short	Odwrót Wielkiej Armii Napoleona z Rosji w roku 1812
title_sort	odwrot wielkiej armii napoleona z rosji w roku 1812 retreat oj napoleon s great army from russia in 1812 la retraite de la grande armee de napoleon de russie en 1812 povorot velikoj armii napoleona s rossii v 1812 godu
title_sub	= Retreat oj Napoleon's Great Army from Russia in 1812 = La retraite de la Grande Armée de Napoléon de Russie en 1812 = Povorot Velikoj Armii Napoleona s Rossii v 1812 godu
topic	Russlandfeldzug 1812 (DE-588)4133863-7 gnd
topic_facet	Russlandfeldzug 1812
url	http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030110257&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030110257&sequence=000002&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030110257&sequence=000003&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030110257&sequence=000004&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030110257&sequence=000009&line_number=0005&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030110257&sequence=000010&line_number=0006&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030110257&sequence=000011&line_number=0007&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030110257&sequence=000012&line_number=0008&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA
work_keys_str_mv	AT kowalczykrafałwiktor odwrotwielkiejarmiinapoleonazrosjiwroku1812retreatojnapoleonsgreatarmyfromrussiain1812laretraitedelagrandearmeedenapoleonderussieen1812povorotvelikojarmiinapoleonasrossiiv1812godu AT kowalczykrafałwiktor retreatojnapoleonsgreatarmyfromrussiain1812 AT kowalczykrafałwiktor laretraitedelagrandearmeedenapoleonderussieen1812 AT kowalczykrafałwiktor povorotvelikojarmiinapoleonasrossiiv1812godu

Verfügbarkeit

Es ist kein Print-Exemplar vorhanden.

Fernleihe Bestellen Achtung: Nicht im THWS-Bestand! Inhaltsverzeichnis
Inhaltsverzeichnis

MARC

Datensatz im Suchindex

Es ist kein Print-Exemplar vorhanden.

Ähnliche Einträge