Atanazy Raczyński (1788-1874): biografia = The life of Atanazy Raczyński (1788-1874)
Gespeichert in:
| 1. Verfasser: | |
|---|---|
| Format: | Buch |
| Sprache: | Polish English |
| Veröffentlicht: |
Poznań
Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Im. Adama Mickiewicza
2016
|
| Ausgabe: | Wydanie 1. |
| Schriftenreihe: | Seria Historia sztuki
Nr. 42 |
| Schlagworte: | |
| Online-Zugang: | Inhaltsverzeichnis Inhaltsverzeichnis Literaturverzeichnis Register // Personenregister Abstract |
| Beschreibung: | 531 Seiten Illustrationen |
| ISBN: | 9788323231233 |
Internformat
MARC
| LEADER | 00000nam a2200000 cb4500 | ||
|---|---|---|---|
| 001 | BV044339046 | ||
| 003 | DE-604 | ||
| 005 | 20171219 | ||
| 007 | t | ||
| 008 | 170606s2016 a||| |||| 00||| pol d | ||
| 020 | |a 9788323231233 |9 978-83-232-3123-3 | ||
| 035 | |a (OCoLC)992461747 | ||
| 035 | |a (DE-599)GBV884543021 | ||
| 040 | |a DE-604 |b ger |e rda | ||
| 041 | 0 | |a pol |a eng | |
| 049 | |a DE-255 |a DE-M17 |a DE-Y2 |a DE-12 |a DE-11 | ||
| 084 | |a LH 63699 |0 (DE-625)94422: |2 rvk | ||
| 084 | |a 2.2 |2 KUBA2 | ||
| 100 | 1 | |a Mencfel, Michał |d 1978- |e Verfasser |0 (DE-588)132677660 |4 aut | |
| 245 | 1 | 0 | |a Atanazy Raczyński (1788-1874) |b biografia = The life of Atanazy Raczyński (1788-1874) |c Michał Mencfel |
| 246 | 1 | 1 | |a The life of Atanazy Raczyński (1788-1874) |
| 250 | |a Wydanie 1. | ||
| 264 | 1 | |a Poznań |b Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Im. Adama Mickiewicza |c 2016 | |
| 300 | |a 531 Seiten |b Illustrationen | ||
| 336 | |b txt |2 rdacontent | ||
| 337 | |b n |2 rdamedia | ||
| 338 | |b nc |2 rdacarrier | ||
| 490 | 1 | |a Seria Historia sztuki |v Nr. 42 | |
| 546 | |a Text polnisch, Zusammenfassung in englischer Sprache unter dem Titel "The life of Atanazy Raczyński (1788-1874)" | ||
| 600 | 1 | 7 | |a Raczyński, Atanazy |d 1788-1874 |0 (DE-588)118743406 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 655 | 7 | |0 (DE-588)4006804-3 |a Biografie |2 gnd-content | |
| 689 | 0 | 0 | |a Raczyński, Atanazy |d 1788-1874 |0 (DE-588)118743406 |D p |
| 689 | 0 | |5 DE-604 | |
| 830 | 0 | |a Seria Historia sztuki |v Nr. 42 |w (DE-604)BV037478250 |9 42 | |
| 856 | 4 | 2 | |m HEBIS Datenaustausch |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=029742133&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Inhaltsverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB Muenchen 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=029742133&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Inhaltsverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB Muenchen 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=029742133&sequence=000004&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Literaturverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB Muenchen 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=029742133&sequence=000005&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Register // Personenregister |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB Muenchen 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=029742133&sequence=000006&line_number=0005&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Abstract |
| 940 | 1 | |n oe | |
| 942 | 1 | 1 | |c 709 |e 22/bsb |f 09034 |g 438 |
| 942 | 1 | 1 | |c 709 |e 22/bsb |f 09034 |g 43 |
| 942 | 1 | 1 | |c 306.09 |e 22/bsb |f 09034 |g 43 |
| 942 | 1 | 1 | |c 306.09 |e 22/bsb |f 09034 |g 438 |
| 942 | 1 | 1 | |c 900 |e 22/bsb |f 09034 |g 438 |
| 942 | 1 | 1 | |c 929 |e 22/bsb |f 09034 |g 438 |
| 943 | 1 | |a oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-029742133 | |
Datensatz im Suchindex
| _version_ | 1811034250241114112 |
|---|---|
| adam_text |
MICHAŁ MENCFEL
Atanazy
Raczyński
(1788-1874)
BIOGRAFIA
SPIS TREŚCI
WPROWADZENIE 7
CZĘŚĆ PIERWSZA FORMACJA
Rozdział I Dziad Kazimierz Raczyński 39
Rozdział II Bracia 60
Rozdział III Lata nauki i wędrówki 82
Rozdział IV Egzaltacje 100
CZĘŚĆ DRUGA POLITYKA
Rozdział V Arystokrata 121
Rozdział VI Polityczne wyznanie wiary 162
Rozdział VII Polak w Berlinie 200
Rozdział VIII Dyplomata 238
CZĘŚĆ TRZECIA SZTUKA
Rozdział IX Atanazy jako artysta 295
Rozdział X Poglądy estetyczne, pisma o sztuce, mecenat 333
Rozdział XI Kolekcjoner 384
Rozdział XII Galeria 418
ZAKOŃCZENIE 451
KALENDARIUM ŻYCIA ATANAZEGO RACZYŃSKIEGO 453
BIBLIOGRAFIA 459
INDEKS NAZWISK 492
SPIS ILUSTRACJI 523
THE LIFE OF ATANAZY RACZYŃSKI (1788-1874) (Summary) 529
SPIS TREŚCI
Wprowadzenie. 7
Część pierwsza. FORMACJA
Rozdział L Dziad Kazimierz Raczyński. 39
Rozdział II. Bracia . 60
Rozdział III. Lata nauki i wędrówki . 82
Rozdział IV. Egzaltacje. 100
Część druga. POLITYKA
Rozdział V. Arystokrata. 121
Rozdział VI. Polityczne wyznanie wiary . 162
Rozdział VII. Polak w Berlinie. 200
Rozdział VIII. Dyplomata . 238
Część trzecia. SZTUKA
Rozdział IX. Atanazy jako artysta . 295
Rozdział X. Poglądy estetyczne, pisma o sztuce, mecenat. 333
Rozdział XI. Kolekcjoner . 384
Rozdział XII. Galeria. 418
Zakończenie. 451
Kalendarium życia Atanazego Raczyńskiego . 453
Bibliografia. 459
Indeks nazwisk . 492
Spis ilustracji. 523
The Life of Atanazy Raczyński (1788-1874) (Summary). 529
BIBLIOGRAFIA
I. Źródła rękopiśmienne
AMSTERDAM
Bibliotheek Universiteit van Amsterdam (UBA)
OTM: hs. 86 M 1-3: listy Atanazego Raczyńskiego do Konstantina Karla Falkensteina
z 13,18 i 22 czerwca 1844
OTM: hs. 86 M 4-5: listy Atanazego Raczyńskiego do Wilhelma Körte z 5 czerwca 1837
i 22 lutego 1846
OTM: hs. 86 M 6-8: listy Atanazego Raczyńskiego do Friedricha Rumohra z 11 grudnia
1828, 18 i 28 lipca 1836
OTM: hs. 95 A 2: listy Atanazego Raczyńskiego do Gustava Friedricha Waagena z 6 grud-
nia(?) 1836
OTM: hs. 137 El, 1-2: listy Atanazego Raczyńskiego do Francisco de Almeidy Lavradio
z 29 kwietnia 1843 i 16 czerwca 1844
BERLIN
I. Geheimes Staatsarchiv Preussischer Kulturbesitz (GStA)
III. HA Ministerium der auswärtigen Angelegenheiten I
Nr. 4549: Preußische diplomatische Vertretung in Kopenhagen, 1830-1841
Nr. 4556: Gelegenheiten der preußischen diplomatischen Vertretung in Kopenhagen, 1823-1837
Nr. 4565: Gelegenheiten der preußischen diplomatischen Vertretung in Kopenhagen und ihres
Personeis, 1830-1860
Nr. 4604-4607: Schriftwechsel mit der preußischen diplomatischen Vertretung in Kopenhagen,
Jan. 1829-Dez. 1834
Nr. 6210: Preußische diplomatische Vertretung in Lissabon, 1824-1850
Nr. 6245-6250: Schriftwechsel mit der preußischen diplomatischen Vertretung in Lissabon, März
1842-Jan. 1850
Nr. 7031: Preußische diplomatische Vertretung in Spanien, Apr. 1848-Sept. 1856
Nr. 7106-7110: Schriftwechsel mit der preußischen diplomatischen Vertretung in Madrid, Mai
1848-Dez. 1852
I. HA Rep. 81 Kopenhagen: Gesandtschaft Kopenhagen nach 1807
Nr. 136: Rescripte an den Grafen von Seckendroff resp. den Grafen von Raczyński und Concepta
der Relationen derselben
Nr. 137-139: Rescripte an den Grafen von Raczyński und Concepta der Relationen derselben,
1831-1833
459
Nr. 140: Rescripte an den Grafen von Raczyński resp. denn Grafen Redern und Concepta der
Relationen derselben, 1834
I. HA Rep. 81 Lissabon: Gesandtschaft / Generalkonsulat Lissabon nach 1807
Nr. 38-44: Concepta der Relationen Raczynskis, Rescripte an ihn und andere Correspondenzen
desselben 1842-1848
I. HA Rep. 81 Madrid: Gesandtschaft Madrid nach 1807
Nr. 15: Korrespondenz mit dem Ministerium der auswärtigen Angelegenheiten, 1848-1857
Nr. 23: Beurlaubung des Gesandten Grafen von Raczyński, 1850-1851
Nr. 24: Anfragen Raczynskis an en Geh. Rath Hahn zu Berlin über persönliche Angelegenheiten,
1850-1852
Nr. 52: Korrespondenz mit dem spanischen Hofe, Ministerium und Behörden, 1848-1857
I. HA Rep. 151, HB
Nr. 905: Ankauf eines Teiles des gräflich Raczynskischen Grundstückes am Königsplatze, 1867
I. HA Rep. 84 a, Justizministerium
Nr. 45517: Graf von Raczyński Fideikomiß-Stiftung, Vol I: Okt. 1817֊Nov. 1882
Nr. 45518: Graf von Raczyński Fideikomiß-Stiftung, Vol U: Dez. 1882-Dez. 1913
I. HA Rep. 89, Geheimes Zivilkabinett, jüngere Periode
Nr. 1430: Adelstitel Raczyński, 1823-1905
Nr. 12993: Geheimer Legations-Rath Graf von Raczyński, 1840
Nr. 31460: Die Gütertauschangelegenheit des Grafen Athanasius von Raczyński
Nr. 31049: Die Verleihung der Grafenwürde an den Grafen Eduard und Athanasius von
Raczyński und des letzteren Fideikommiß-stiftung
VI. HA N1 Karl Emst Wilhelm von Canitz und Dallwitz
Nr. 28: Personalia preußischer Diplomaten
Nr. 95: Athanasius Raczyński, Diplomat, 1846
VI. HA N1 Karl Friedrich von Savigny
Nr. 208: Briefe des Grafen Raczyński an K. F. von Savigny, 1841-1849
II. Landesarchiv Berlin (LAB)
A Pr. Br. Rep. 005 A - Stadtgericht Berlin
Nr. 6909: Testamentsakte des Wirklichen Geheimen Rates Athanasius Graf von Raczyński, 1854-1874
III. Politisches Archiv des Auswärtigen Amtes (AA)
Nr. 011609: Acta betr. die persönlichen Angelegenheiten des Grafen von Raczyński
IV. Staatliche Museen zu Berlin Zentralarchiv (SMB)
I/NG 1013-1014: Sammlung Raczyński
I/GG 266: Raczyński gegen Fiskus
HANOVER, NEW HAMPSHIRE, USA
Rauner Special Collection Library - Dartmouth Collage (RSCL)
Sygn. 837320: Atanazy Raczynskis letters to George Ticknor, 1837 May 20-1856 September
460
KOPENHAGA
Statens Arkiver: Rigsarkivet (RA)
302. Departament for udenlandske anliggender, Preussen
Nr. 1691: Preussens repraesentation 1783-1848
Nr. 1692: Preussens repraesentation 1783-1848
Nr. 1711: Andre sager 1825-1836
Nr. 1770-1774: Indberetninger 1830-1835
LIZBONA
Arquivo Nacional da Torre do Tombo (ANTT)
Ministério dos Negócios Estrangeiros
liv. 261: Registo da correspondência enviada para a lecação da Prussia em Lisboa, 1822-1859
KRAKÓW
L Archiwum Państwowe w Krakowie, Wawel (APK)
Zbiory Katarzyny i Andrzeja Potockich z Tulczyna,
AKPot 3312: m.in. kopie listów Teresy z Lubomirskich Jabłonowskiej do Atanazego Raczyńskiego
oraz odpisy korespondencji między Atanazym a Edwardem Raczyńskimi 1830-1843
II. Biblioteka Naukowa PAN I PAU w Krakowie (BN PAN/PAU)
Rkp. 2159: Materiały do słownikach biograficznego Michała Frąckiewicza, 1.16.
Rkp. 2213, t. 9: Korespondencja Jana Koźmiana
Rkp. 7457: Materiały do słownika biograficznego Cypriana Walewskiego, XIX-XX w., 1.19
III. Biblioteka Jagiellońska (BJ)
Rkp. 7538, k. 65-68: Anastazy [sic!] Raczyński o materiałach archiwalnych w Kopenhadze; odpis
sprawozdania z 8 IX 1830 r., przesłanego Adamowi Czartoryskiemu [?], sporządzony nie ustaloną
ręką
IV. Biblioteka Ks. Czartoryskich (BCz)
Rkp. 3808IV - 3812b IV: Pamiętniki Leona Dembowskiego, 1800-1842, t I-VIII
LONDYN
I. Zbiory prywatne p. Katarzyny Raczyńskiej
Dzienniki Atanazego Raczyńskiego, 12 tomów
II. National Art Library, Victoria Albert Museum (NAL V A)
MSL/1922/416: Charles and Elizabeth Eastlake: correspondence, 1823-1882
461
MONACHIUM
Bayerische Staatsbibliothek (BSB)
Kaulbach-Archiv II; Raczyński
Kaulbach-Archiv IV: Raczyński
POZNAN
L Archiwum Państwowe w Poznaniu (APP)
958: Majątek Rogalin
Nr 68: Intéressa ś.p. Księcia Edwarda Lubomirskiego
Nr 74-79: Korespondencja między Edwardem i Atanazym Raczyńskimi, 1806-1845
Nr 117: Athanase Raczyński, Des démarches que j'ai faites au commencement de l'année 1840,
pour mettre fin à l'inactivité dont je subis l'humiliation depuis six ans
Nr 4565: Gelegenheiten der preußischen diplomatischen Vertretung in Kopenhagen und ihres
Personeis, 1830-1860
Nr 4604-4607: Schriftwechsel mit der preußischen diplomatischen Vertretung in Kopenhagen, Jan.
1829
II. Biblioteka Raczyńskich w Poznaniu (BR)
Rkp. 1996: Kronmarschal Casimir Raczyński und sein Vater Victor. Briefe, 1739-1824
Rkp. 2719: Athanas Raczyński, Gesandter in Copenhagen, 1830-1834
Rkp. 2720: Athanas Raczyński, korespondencja 1834-1840
Rkp. 2721: Roger Raczyński entsagt der Succession im Majorate und in den Allodiis des Athanasius
Raczyński, 20 März 1851
Rkp. 2722: Der Nachtrag zur Majorat-Stiftung~Urkunde von Obrzycko, 27 Mai 1853
Rkp. 2723: Zur Ausführung des Übereinkommens vom 9 April 1869. Fortsetzung vom 8 October
1869 bis 28 Februar 1870
Rkp. 2725: Gräflich Raczynskisches Majorat
Rkp. 2726: Abschrift der Fideicommiss-Stiftungsurkunde des Wyszyner Majorats und Annexen A
bisH
Rkp. 2727: Korespondencja Atanazego Raczyńskiego w sprawie Rogera Raczyńskiego, 1850-1852
Rkp. 2729II: Korespondencja Atanazego Raczyńskiego, 1835-1846
Rkp. 4047: Athanasius Raczyński, Der Weg nach Berlin. Aus den Tagebücher des Athanasius
Raczyński 1819-1836, herausgegeben und übersetzt von Joseph A. Graf Raczyński, Bd. 1-2,
als Manuskript vervielfältigt, München, November 1986; Berlin-Lissabon. Posen und
Galizien (Persönliche Erlebnisse - Politik - Klatsch - Kunst- Diplomatie). Aus den Tagebüchern
des Athanasius Raczyński 1837-1848, herausgegeben und übersetzt von Joseph A. Graf
Raczyński, als Manuskript vervielfältigt, Santiago de Chile
Rkp. 4048: Eduard et Athanase Raczyński. Questions polonais. Aphorisme, 1819-1832
Rkp. 4223; Korespondencja Raczyńskich
III. Muzeum Narodowe w Poznaniu (MNP)
MNPA 1414/1-47d: Libri veritatis, 50 tomów
MNPA 1414-48: Korespondencja Edwarda Raczyńskiego, 1834-1839
462
WROCŁAW
Zakład Narodowy im. Ossolińskich (ZNO)
Rkp. 3934/1: Opis życia Kazimierza Raczyńskiego spisany w roku 1818
Rkp. 13814/1 i III: Pamiętnik Adama Jurno z lat 1775-1851
II. Źródła drukowane
ADDISON 1767: Joseph Addison, Remarks on Several Parts of Italy, c. In the Years 1701, 1702,
1703, London 1767.
ANTIOCHE 1880: Deux diplomates le comte Raczyński et Donoso Cortes marquis de Valdegamas.
Dépêches et correspondence politique 1848-1853, Publiéez et mises en ordre par la comte
Adhémar d'Antioche, Paris 1880.
ANTIOCHE 1893: Adhémar d'Antioche, Le dernier hiver d'un règne. Paris, 1824. Impressions d'un
témoin, „Revue d'histoire diplomatique publiée par les soins de la Société d'Histoire
Diplomatique", Dix-septième armee, 1893, s. 124-147.
ARNIM 1937: [Maxe von Amim], Maxe von Arnim, Tochter Bettinas, Gräfin von Driola 1818-1894.
Ein Lebens- und Zeitbild aus alten Quellen geschöpft von Prof. Dr. Johannes Werner, Leipzig 1937.
ARNIM 1995: Bettine von Arnim, Werke und Briefe in vier Bände. Band 3: Politische Schriften,
hrsg. v. Wolfgang Bunzel, Ulrike Landfester, Walter Schmitz u. Sibylle von Steindorff,
Frankfurt am Main 1995.
BAEDEKER 1855: Karl Baedeker, Handbuch für Reisende in Deutschland, Mittel· und Nord-
Deutschland. Nach eigener Anschauung und den besten Hülfsquellen, Berlin 1855.
BARTOSZEWICZ 1877: Julian Bartoszewicz, Dzieła Juliana Bartoszewicza. Tom II: Historja litera-
tury polskiej potocznym sposobem opowiedziana, t. I-II, wyd. drugie, Kraków 1877.
BATTEUX 1746: Charles Batteux, Les beaux arts reduits å un même principe, Paris 1746 (reprint:
New York 1970).
BECKFORD 1840: William Beckford, Italy, Spain, and Portugal, with an Excursion to the Monaster-
ies of Alcobaąa and Batalha, London 1840.
BISMARCK 1899: Les mémoires de Bismarck recueillis par Maurice Busch, Tom second: Entretiens et
souvenirs, Paris 1899.
BŁĘDOWSKA 1960: Henrietta z Działyńskich Błędowska, Pamiątka przeszłości. Wspomnienia
z lat 1794-1832, opracowały i wstępem poprzedziły Ksenia Kostenicz i Zofia Makowiecka,
Warszawa 1960.
BOGDAŃSKI 1971: Henryk Bogdański, Pamiętnik 1832-1848, z rękopisu wydał, wstępem i przy-
pisami opatrzył Antoni Knot, Kraków 1971.
BOJANOWSKI 2009: Edmund Bojanowski, Dziennik. Wydanie kompletne rękopisu i luźnych kartek
Dziennika wraz z zapisami dziennymi „Ochronka podrzecka 1851-1854" i relacją s. Elżbiety
Szkudłapskiej „Ostatnie dnie życia i pogrzeb", objaśnił, skomentował i wstępem poprzedził
Leonard Smółka, t. I-IV, Wrocław 2009.
BURKĘ 1968: Edmund Burke, Dociekania filozoficzne o pochodzeniu naszych idei wzniosłości i piękna,
przełożył Piotr Graff, Warszawa 1968.
BURNETT 2008: George Burnett, Obraz obecnego stanu Polski, przełożył Marek Urbański, wstęp
i komentarz Sławomir Górzyński, Warszawa 2008.
BUSK 1833: M.M. Busk, The history of Spain and Portugal, from B.C. 1000 to A.D. 1814, London
1833.
463
CASTRO 1837: Antonio de Castro e Sousa, Descrição do Real Mosteiro de Belém, com a notícia da
sua fundação, Lisboa 1837.
CIESZKOWSKI 1873: Henryk Cieszkowski, Notatki z mojego życia, Poznań 1873.
CORTES 1904: Juan Donoso Cortés, Obras de Don Juan Donoso Cortés marqués de Valdegamas.
Nueva edición aumentada con importantes escritos inéditos y varios documentos relativos al mismo
autor, publica pro su Hermano Don Manuel bajo la dirección y con un prólogo de Don
Juan Manuel Orti Y Lara, Volumen II, Madrid 1904.
CRÜGER 1885: Hermann Crüger, Chronik des Preussischen Herrenhauses. Ein Gedenkbuch zur
Erinnerung an das dreißigjährige Bestehen des Herrenhauses, Berlin 1885.
CZAPSKI 1964: Edward Czapski, Pamiętniki sybiraka, z przedmową Stanisława Vincenza, rę-
kopis opracowała, zaopatrzyła w przypisy i indeksy Maria Czapska, Londyn 1964.
DEMBOWSKI 1898: Leon Dembowski, Moje zospomnienia, 1.1, Petersburg 1898.
DENIS 1932: Ferdinad Denis, Journal (1829-1848), publié avec une introduction et des notes par
Pierre Moreau, Collectanea Friburgensia, Publications de l'Université de Fribourg (Suisse).
Nouvelle série, fase. XXI (30me de la collection), Fribourg, Paris 1932.
DETMOLD 1834: Johann Hermann Detmold, Einleitung zur Kunstkennerschaft oder Kunst in drei
Stunden ein Kenner zu werden. Ein Versuch bei Gelegenheit der zweiten Kunstausteilung heraus-
gegeben, Hannover 1834.
DINO 1911: [Dorothea de Talleyrand-Périgord, Herzogin von Dino], Aus der Chronik der Herzo-
gin von Dino späteren Herzogin von Talleyrand und Sagan 1840-1862, herausgegeben, mit
Anmerkungen und biographischem Index versehen von der Fürstin Anton Radziwiłł ge-
borene von Castellane, einzig autorisierte Uebersetzung von Freiherr von Cramm, Berlin
[1911].
DRONKE 1987: Emst Dronke, Berlin, herausgegeben und mit einem Nachwort versehen von
Irina Hundt, Berlin 1987.
DONOP 1886: Lionel von Donop, Verzeichniss der Gräflich Raczyński'sehen Kunstsammlungen in
der Königlichen National-Galerie, Berlin 1886.
DONOP 1888: Lionel von Donop, Raczyński, Athanasius Graf w: Allgemeine Deutsche Biographie,
1888, Onlinefassung, URL: http://www.deutsche-biographie.de/pndll8743406.html.
DONOSO CORTES 2007: Juan Donoso Cortés, Essay über den Katholizismus, den Liberalismus
und den Sozialismus und andere Schriflen aus den Jahren 1851 bis 1853, herausgegeben, über-
setzt und kommentiert von Günther Maschke, Wien und Leipzig 2007.
DUFRESNE 1882a: Édouard Dufresne, Notice sur le cte d'Antioche, Chambéry 1882.
DUFRESNE 1882b: Édouard Dufresne, Notice sur le comte d'Antioche; „Le Courrier des Alpes",
18 novembre 1882, s. 3.
DÜRCK-KAULBACH 1921: Josefa Dürck-Kaulbach, Erinnerungen an Wilhelm von Kaulbach und
sein Haus, mit Briefen und hundertsechzig Abbildungen, München 1921.
EASTLAKE 2009: The Leiters of Elizabeth Rigby, Lady Eastlake, ed. by Julie Sheldon, Liverpool
2009.
ELIOT 1998: George Eliot, The Journals of George Eliot, ed. by Margaret Harris and Judith John-
ston, Cambridge 1998.
FALKOWSKI 1882: Juliusz Falkowski, Obrazy z życia kilku ostatnich pokoleń w Polsce, t. II, Po-
znań 1882.
FISZAEROWA 1975: Wirydianna Fiszerowa, Dzieje moje własne i osób postronnych. Wiązanka
spraw poważnych, ciekawych i błahych, przełożył Edward Raczyński, Londynl975.
FÖHLINGER 1897: Otto Föhlinger, Geschichte der Eisenbahnen in Elsass-Lothringen und ihres
Transport-Verkehres, Strassburg 1897.
464
FORAS: E. Amédée de Foras, Armorial et nobiliaire de l'ancien Duché de Savoie, Premier volume,
Grenoble 1873.
FORSTER 1861: Karol Forster, Przewodnik moralności i ekonomii politycznej dla użytku klass ro-
boczych, ułożony podług dzieła francuzkiego P. Rapet, Berlin 1861.
FREDRO 1987: Aleksander Fredro, Trzy po trzy, opracowała i wstępem poprzedziła Krystyna
Czajkowska, Warszawa 1987.
GAJEWSKI 1913: Franciszek Gajewski, Pamiętniki pułkownika wojsk polskich (1802-1831), do
druku przysposobione przez prof. dra Stanisława Karwowskiego, Poznań 1913.
GARRETT 1821: Almeida Garrett, Ensaio sobre a Historia da Pintura, w: tenże, O Retrato de
Vénus: poemas, Coimbra 1821, s. 95-156.
GEIGER 1895: Ludwig Geiger, Berlin 1688-1840. Geschichte des geistigen Lebens. Zweiter Band:
1786-1840, Berlin 1895.
GENTZ 1845: Friedrich von Gentz, lieber den Unterschied zwischen den landständischen und Re-
präsentativ-Verfassungen, w: Johann Ludwig Klüber u. Karl Welcker (Hrsg.), Wichtige Ur-
kunden für den Rechtszustand der deutschen Nation mit eigenhändigen Anmerkungen, Mann-
heim 1845, s. 213-223.
GERLACH 1892: Denkwürdigkeiten aus dem Leben Leopold von Gerlachs, Generals der Infanterie und
General-Adjutanten König Friedrich Wilhelms IV., nach seinen Aufzeichnungen herausgege-
ben von seiner Tochter, zweiter Band, Berlin 1892.
G1RTLER 1971: Kazimierz Girtler, Opowiadania, t. 1: Pamiętniki z lat 1803-1831, t. II: Pamiętniki
z lat 1832-1857, przedmowa i wybór tekstu Zbigniew Jabłoński, opracowanie tekstu Zbi-
gniew Jabłoński I Jan Staszel, Kraków 1971.
GOETHE 1980: Johann Wolfgang von Goethe, Podróż włoska, tłumaczył, przypisami i posło-
wiem opatrzył Henryk Krzeczkowski, Warszawa 1980.
GOETHE 1981: Johann Wolfgang Goethe, O niemieckiej architekturze, w: idem, Wybór pism este-
tycznych, wybrał, opracował i wstępem poprzedził Tadeusz Namowicz, Warszawa 1981,
s. 405-412.
GRITZNER 1874: Adolf Maximilian Ferdinand Gritzner, Chronologische Matrikel der Branden-
burg-Preußischen Standeserhöhungnen und Gnadenakte von 1600 bis 1873, Berlin 1874.
GRZEGORZEWSKA 1889: Sabina Grzegorzewska, Pamiętniki Sabiny z Gostkowskich Grzegorzew-
skiej, Warszawa 1889.
HAUTERIVE 1887: Borel d'Hauterive, Annuaire de la noblesse de France et des maisons souveraines
de l'Europe, Quarante-troisième année, Paris 1887.
HERBERT 1836: Henry John George Herbert, Earl of Carnarvon, Portugal and Gallicia, ivith
a review ofthe social and political state ofthe Basque Provinces; and a few remarks on recent events
in Spain, London 1836.
HOLLANDA 2013: Francisco de Hollanda, On antique painting, translated by Alice Sedgwick
Wohl, intorductory essays by Joaquim Oliveira Caetano and Charles Hope, notes by
Hellmut Wohl, University Park 2013.
HUMBOLDT 1928: Alexander von Humboldt und das Preußische Königshaus. Briefe aus den Jahren
1835-1857, herausgegeben und erläutert von Conrad Müller, Leipzig 1928.
IMMERMANN 2002: Karl Immermann, De la painture en Allemagne an XIX siècle, „Immermann՝
Jahrbuch. Beiträge zur Literatur- und Kulturgeschichte zwischen 1815 und 1840", hrsg.
v. Peter Hasubek u. Gert Vonhoff, Bd. 3, 2002, s. 9-33.
JEZIERSKA 1924: Wirginia Jezierska, Z życia dworów i zamków na Kresach, 1828-1844, z autogra-
fu francuskiego przetłumaczył i wydał dr Leon Białkowski, Poznań 1924.
JUSTI 1888: Carl Justi, Die portugiesische Malerei des XVI Jahrhunderts, „Jahrbuch der Königlich
Preussischen Kunstsammlungen", Bd. 9, H. 3, 1888, s. 137-159 i Bd, 9, H. 4, s. 227-238.
465
KANT 1964: Immanuel Kant, Krytyka władzy sądzenia, przełożył oraz opatrzył przedmową
i przypisami Jerzy Gałecki, tłumaczenie przejrzał Adam Landman, Warszawa 1964.
KANT 2005: Immanuel Kant, Odpowiedź na pytanie: czym jest oświecenie, w: tenże, Rozprawy
z filozofii historii, przekład i opracowanie pod kierunkiem Mirosława Żelaznego, wstępem
poprzedził Tomasz Kupś, Kęty 2005.
KANTAK 1911: Stefan Kamil Juliusz Kantak, Państwo - naród - jednostka, wydanie drugie
przejrzane i poprawione przez autora, Poznań 1911.
KAPP 1869: K.L. Kapp, Kapp's Berlin im jahre 1869. Neuer und vollständiger Führer mit besonderer
Rücksicht auf Verkehr, Handel, Industrie, Kunst u. Oeffentl. Leben, Berlin 1869.
KARASOWSKI 1859: Maurycy Karasowski, Rys historyczny opery polskiej poprzedzony szczegóło-
wym poglądem na dzieje muzyki dramatycznej powszechnej, Warszawa 1859.
KICKA 1972: Natalia Kicka, Pamiętniki, wstęp i przypisy Józef Dutkiewicz, tekst opracował,
przypisy uzupełnił oraz indeksy sporządził Tadeusz Szafrański, Warszawa 1972.
KILIŃSKI 1958: Jan Kiliński, Pamiętniki, opracował Stanisław Herbst, Warszawa 1958.
KINSEY 1828: William Morgan Kinsey, Portugal Illustrated in a Series of Letters, London 1828.
KRASIŃSKI 1877: Józef Krasiński, Pamiętniki Józefa hrabiego Krasińskiego od roku 1790-1831,
skrócone przez dr. Fr. Reuttowieża, Poznań 1877.
KRASIŃSKI 1965: Zygmunt Krasiński, Listy do Jerzego Lubomirskiego, opracował i wstępem
poprzedził Zbigniew Sudolski, Warszawa 1965.
KRASIŃSKI 2000: Zygmunt Krasiński, Sto listów do Delfiny, wyboru dokonał i wstępem opa-
trzył Jan Kott, Gdańsk 2000.
KRASZEWSKI 1857: Józef Ignacy Kraszewski, Pod włoskim niebem: fantazya, Warszawa 1857.
KRASZEWSKI 1874: Józef Ignacy Kraszewski, Kartki z podróży 1858-1864 roku. Księga druga:
Włochy - Neapol - Francya - Belgija - Niemcy, Warszawa 1874.
KRAUSHAR 1913: Alexander Kraushar, Typy i oryginały warszawskie z odleglejszej i mniej odległej
przeszłości, 1.1: Z czasów Królestwa Kongresowego 1816-1831, Warszawa 1913.
KRÜNITZ 1775-1858: Johann Georg Krünitz i in., Oekonomische Encyklopädie oder allgemeines
System der Staats- Stadt- Haus- und Landwirtschaft, 242 Bde., Berlin 1775-1858.
LABORDE 1820: Alexandre de Laborde, Voyage historique et pittoresque de VEspagne, Paris 1807-
1820.
LANZI1795-1796: Luigi Lanzi, Storia pittorica delVItalia: dal risorgimento dell belle arti fin presso al
fine del XVIII. secolo, 3 vol., Bassano 1795-1796.
LARROUSSE 1866-1876: Pierre M. Larrousse (ed.), Grand dictionnaire universel du XIXe siede:
français, historique, géographique, mythologique, bibliographique, 1.1-13, Paris 1866-1876.
LIMA 1932: Cartas dirigidas pelo Conde de Raczyński а Ferdinand Denis, prefaciadas e anotadas
por Henrique de Campos Ferreira Lima, Lisboa 1932.
LOUREIRO 1844: Francisco de Sousa Loureiro, Discurso pronunciado pelo direkter da Acadèmia
das Bellas-Artes Francisco de Sousa Loureiro. Na sessäo publica triennale de 29 de Dezembro de
1843, Lisboa 1844.
LUBOMIRSKI 1829: Edward Lubomirski, Rys statystyczny i polityczny Anglii przez Edwarda Xcia
Lubomirskiego (Dzieło pogrobowe), Poznań 1829.
ŁOŚ 1993: Józef Łoś, Na paryskim i poznańskim bruku. Z pamiętnika powstańca, tułacza i guwernera
1840-1882, wstęp i opracowanie Krystyna Nizio, Kórnik 1993.
ŁUBIEŃSKI 1899: Roger Łubieński, Generał Tomasz Pomian hrabia Łubieński, t. 1-2, Warszawa
1899.
MACHADO 1823: Cirillo Volkmar Machado, Collecçao de Memórias, relatias a's vidas dos pintores,
e escultores, architetos, e gravadores portuguezes, Lisboa 1823.
MARCH 1869: Ernst March's Thonwaaren Fabrik Chralotenburg bei Berlin, Berlin 1869.
466
MASON 1801: George Mason, A Supplement to Johnson's English Dictionary: Of which the Palpable
Errors Are Attempted to Be Rectified, and its Material Omissions Supplied, London 1801.
MECHEL 1783: Christian Mechel, Verzeichnis der Gemälde der Kaiserlich Königlichen Bilder Galle-
rie in Wien verfaßt von Christian von Mechel der Kaiserl. Königl. und anderer Akademien
Mitglied nach der von ihm auf Allerhöchsten Befehl im Jahre 1781 gemachten neuen Einrichtung,
Basel 1873.
MICKIEWICZ 1955: Adam Mickiewicz, Dzieła, t. XIV: Listy, ez. 1, Warszawa 1955.
MICKIEWICZ 1955(b): Adam Mickiewicz, Dzieła, t. XV: Listy, cz. 2, Warszawa 1955.
MORIN 1860: Friedrich Morin, Berlin und Potsdam im Jahre 1860. Neuster Führer durch Berlin,
Potsdam und Umgebung. Ein Taschenbuch für Fremde und Einheimische, Berlin 1860.
MOTTY 1957: Marceli Motty, Przechadzki po mieście, t. 1-2, opracował i posłowiem opatrzył
Zdzisław Grot, Warszawa 1957.
MURPHY 1795: James Murphy, Travels in Portugal through the provinces of Entre-Douro and
Minho, Beira, Estremadura and Alem-Tejo, in the years 1789 and 1790, illustrated with twenty-
four plates ofthat Kingdom, London 1795.
MURRAY 1853: John Murray, A Handbook for Travellers on the Continent: Being a Guide to Hol-
land, Belgium, Prussia, Northern Germany, and the Rhine from Holland to Switzerland, Ninth
Edition, London 1853.
MULLER 1857: Hermann Alexander Müller, Die Museen und Kunstwerke Deutschlands. Ein
Handbuch für Reisende und Heimgekehrte, Erster Theil: Norddeutschland, Leipzig, b.d. [1857].
MÜLLER 1893: Hans Müller, Wilhelm Kaulbach, Erster Band, Berlin 1893.
NAKWASKA 1962: Karolina z Potockich Nakwaska, Pamiętnik o Adamie hr. Potockim, pułkowni-
ku 11 pułku jazdy Księstwa Warszawskiego, Kraków 1862.
NIEMCEWICZ 1957: Julian Ursyn Niemcewicz, Pamiętniki czasów moich, tekst opracował
i wstępem poprzedził Jan Dihm, Warszawa 1957.
NIEMCEWICZ 2005: Julian Ursyn Niemcewicz, Dzienniki 1835-1836, do druku przygotowała
i przypisami opatrzyła Izabella Rusinowa, Warszawa 2005.
NIEMOJOWSKI 1925: Jan Nepomucen Niemojowski, Wspomnienia, wydał, wstępem, objaśnie-
niami i skorowidzem opatrzył Stefan Pomarański, Warszawa i in. 1925.
OEHLENSCHLÄGER 1850: Adam Oehlenschläger, Meine Lebens-Erinnerungen. Ein Nachlaß von
Adam Oehlenschläger, Vierter Band, Leipzig 1850.
QUILLIET 1816: Frédéric Quilliet, Dictionnaire des peintres espagnols, Paris 1816.
PETRARCA 1997: Francesco Petrarca, Die Besteigung des Mont Ventoux. Francesco Petrarca an
Francesco Dionigi von Borgo San Sepolcro in Paris, aus dem Lateinischen übersetzt von Hans
Nachod und Paul Stern, Frankfurt a. M., Leipzig 1997.
PLATER 1841: Ludwik Plater, Opisanie jeograficzno-historyczno-statystyczne Województwa Po-
znańskiego, Paryż 1841.
PREK 1959: Franciszek Ksawery Prek, Czasy i ludzie, przygotował do druku, przedmową,
wstępem i przypisami opatrzył Henryk Barycz, Wrocław 1959.
RACZYŃSKI 1836: Atanazy Raczyński, Besuch in Paris im J. 1836, „Museum. Blätter für bilden-
de Kunst", Nr. 19, 21, 22, 24, 25, April 1836.
RACZYŃSKI 1836-1841: Atanazy Raczyński, Histoire de l'art moderne en Allemagne, t. I-III, Paris
1836-1841. Wydanie niemieckie: Geschichte der neueren deutschen Kunst, t. I-III, Berlin 1836-
1841. Jeżeli nie zaznaczono inaczej numery stron odnoszą się do wydania niemieckiego.
RACZYŃSKI 1842: Atanazy Raczyński, Dictionnaire d'artistes pour servir à l'Histoire de l'art
moderne en Allemagne, Berlin 1842. Wydanie niemieckie: Künstler-Wörterbuch zur Geschichte
der neueren deutschen Kunst, Berlin 1842.
467
RACZYŃSKI 1846: Atanazy Raczyński, Les arts en Portugal. Lettres adressées à la Société artistique
et scientifique de Berlin, et accompagnées de documents, Paris 1846.
RACZYŃSKI 1847: Atanazy Raczyński, Dictionnaire historico-artistique du Portugal pour faire
suite à l'ouvrage ayant pour titre: Les arts en Portugal, Paris 1847.
RACZYŃSKI 1860: Atanazy Raczyński, Geschichtliche Forschungen, Bd. 1, Berlin 1860.
RACZYŃSKI 1863: Atanazy Raczyński, Geschichtliche Forschungen, Bd. 2: Belege zum ersten
Bande, denen eine Anleitung vorangeht, Berlin 1863.
RACZYŃSKI 1866: Atanazy Raczyński, Katalog der Famïlien-Portraits in Gay, Posen 1866.
RACZYŃSKI 1984: Athanasius Raczyński, Noch ist Polen nicht verloren. Aus den Tagebüchern des
Athanasius Raczyński 1788 bis 1818, herasugegeben und übersetzt von Joseph A. Graf
Raczyński, Berlin 1984.
RIGBY 1846: [Elizabeth Rigby], Modern German Painting, „The Quarterly Review", Vol. LXXVII,
1846, s, 323-348. (Wersja francuska: La peinture en Allemagne, „Revue Britannique. Choix
d'articles extraits des meilleurs écrits périodiques de la Grande-Bretagne", Sixième serie,
Tome troisième, Mai 1846, s. 38-79).
RIEDEL, WENZEL 1765: Johann Anton Riedel, Christian Friedrich Wenzel, Catalogue des tab-
leaux de la Galerie Eloctorale à Dresde, Dresden 1765. Wydanie niemieckie: Verzeichnis der
Gemälde in der Churfürstlichen Gallerie in Dresden, Leipzig 1771.
RING 1898: Max Ring, Erinnerungen, 2 Bde., Berlin 1898.
RINGHOFFER 1906: Karl Ringhoffer, Im Kampfe für Preußens Ehre: Aus dem Nachlaß des Grafen
Albrecht von Bernstorff und seiner Gemahlin Anna geb. Freiin von Koenneritz. Mit 2 Bildnissen
in Lichtdruck und der Nachbildung eines Briefes, Berlin 1906.
ROBINSON 1866: J.C. Robinson, The Early Portuguese School of Painting, with Notes on the Pic-
tures at Viseu and Comibra Traditionally Ascribed to Grand Vasco, „Fine Arts Quarterly Re-
view", October 1866, No. 2, s. 375-400 [w tymże 1866 r. artykuł ukazał się również jako
osobny druk; z tego wydania korzystałem].
ROCHOW 1908: Vom Leben am preußischen Hofe 1815-1852. Aufzeichnungen von Caroline von
Rochozv geb. V. d. Marwitz und Marie de la Motte-Fouqué, bearbeitet von Luise v.d. Marwitz,
Berlin 1908.
RUMOHR 1838: Friedrich von Rumohr, Reise durch die östliche Bundestaaten in die Lombardey
und zurück über die Schweiz und den oberen Rhein, in besonderer Beziehung auf Völkerkunde,
Landbau und Staatswirtschaft, Lübeck 1838.
SÃO LUIS 1827: D. Francisco de São Luis, Memória Histórica sobre as Obras do Real Mosteiro de
Santa Maria da Vitória, chamado vulgarmente da Batalha, Lisboa 1827.
SÃO LUIS 1839: D. Frei Francisco de São Luís, Lista de alguns artistas portugueses coligida de
escritos e documentos no decurso das suas leituras em Ponte de Lima no ano de 1825 e em Lisboa
no ano de 1839, Lisboa 1839.
SAß 1983: Friedrich Saß, Berlin in seiner neusten Zeit und Entwicklung 1846, neu herausgegeben
und mit einem Nachwort versehen v. Detlef Heikamp, Berlin 1983.
SAUSSURE 1787: Horace Bénédict de Saussure, Relation abrégée d'un voyage à la cime du Mont-
Blanc. En août 1787, Genève 1787.
SA VIGNY 1981: Karl Friedrich von Savigny, 1814-1875. Briefe, Akten, Aufzeichnungen aus dem
Nachlass eines preußischen Diplomaten der Rechsgrründerzeit, Ausgewählt und herausgege-
ben von Willy Real, 2 Bde., Boppard am Main 1981.
SCHACK 1888: Adolf Friedrich Graf von Schack, Ein halbes Jahrhundert. Erinnerungen und
Aufzeichnungen, ln drei Bänden, Erster Band, Stuttgart und Leipzig 1888.
SCHADOW 1854: Wilhelm von Schadow, Der moderne Vasari. Erinnerungen aus dem Künstlerle-
ben. Novelle, Berlin 1854.
468
SCHASLER 1856: Max Schasler, Berlin's Kunstschätze, Abtheilung II. Die Öffentlichen und Privat-
Kunstsammlungen, Kunstinstitute und Ateliers der Künstler und Kunstindustriellen von Berlin.
Ein praktisches Handbuch zum Besuch des Königlichen Schlosses, des Palais vom Hochseligen
Könige, der sämmtlichen öffentlichen Galerien, Sammlungen, Künstlerateliers u.s.f, Berlin 1856.
SCHMIDT 1821: Valentin Heinrich Schmidt, Wegweiser für Fremde und Einheimische durch Berlin
und Potsdam und die umliegende Gegend, enthaltend eine kurze Nachricht von allen daselbst
befindlichen Merkwürdigkeiten, Berlin 1821.
SCHNÜR-PEPLOWSKI1896: Stanisław Schnür֊Pepłowski, Obrazy z przeszłości Galicji i Krakowa
(1772-1858), t. I-II, Lwów 1896.
SIEVEKING 1928: Heinrich Sieveking, Karl Sieveking 1787-1847. Lebensbild eines Hamburgischen
Diplomaten aus dem Zeitalter der Romantik, Hamburg 1928.
SKARBEK 1959: Fryderyk Skarbek, Pamiętniki Seglasa, opracował i posłowiem opatrzył Kazi-
mierz Bartoszyński, Warszawa 1959.
SKARBEK 2009: Fryderyk Skarbek, Pamiętniki Fryderyka hrabiego Skarbka, opracował, wstępem
i przypisami opatrzył Piotr Mysłakowski, Warszawa 2009.
SRINGER 1861: Robert Springer, Berlin. Ein Führer durch die Stadt und ihre Umgebungen, Berlin
1861.
STATTLER 1916: Wojciech Korneli Stattler, Pamiętnik Wojciecha K. Stattlera. Studya malarskie
w Krakowie i Rzymie przed 100 laty, wydał Maciej Szukiewicz, Kraków 1916.
STĘCZYŃSKI1847: Maciej Bogusz Stęczyński, Okolice Galicji, Lwów 1847.
STIEGLITZ 1838: Heinrich Stieglitz, Gruß an Berlin. Ein Zukunftstraum, Leipzig 1838.
TABORDA 1815: José da Cunha Taborda, Memoria dos mais famosos pintores portuguezes e dos
melhores quadros s eus, w: tegoż, Regas da arte da pintura, Lisboa 1815, s. 141-254.
TICKNOR 1909: [Georg Ticknor], Life, letters and Journals of George Ticknor, ed. by Geroge
Hillard, Anna Ticknor and Anna Eliot Ticknor, v. I—II, Boston 1909.
UECHTRITZ 1839-1940: Friedrich von Uechtritz, Blicke in das Düsseldorfer Kunst- und Künstler-
leben, 2 Bde., Düsseldorf 1839-1840.
VARNHAGEN 1834: Rachel Vamhagen, Rachel. Ein Buch des Andenkens für ihre Freunde, Dritter
Theil, Berlin 1834.
VARNHAGEN 1842: Francisco Adolfo de Varnhagen, Notícia Histórica e Descritiva do Mosteiro
de Bélem, Lisboa 1842.
VARNHAGEN 1869: Aus dem Nachlass Varnhagen's von Ense. Tegebucher, Elfter Band, Hamburg
1869.
VARNHAGEN 1875: Aus dem Nachlas Varnhagen's von Ense. Briefwechsel zwischen Varnhagen und
Rakel, Sechster Band, Leipzig 1875.
VASCONCELOS 1875: Joaquim de Vasconcelos, Conde de Raczyński (Athanasius). Esboço bi-
ographico, Porto 1875.
VIZETELLY 1879: Henry Vizetelly, Berlin under the New empire. Its institutions, inhabitants,
industry, monuments, muséums, social life, manners, and amusements, vol. 1-2, London 1879.
WACHENHUSEN 1859: Hans Wachenhusen, Illustrierter Fremdenführer durch Berlin und Pots-
dam. Mit einem Vorwort und einer Schilderung des Berliner Volkslebens, Berlin 1859.
WEYL 1842: Louis Weyl, Der Führer durch die Kunstsammlungen Berlins. VIII. Privat-Kunstsam-
mlungen. Ein unentbehrlicher Anhang zu allen Beschreibungen und Fremdenführern der Resi-
denz, Berlin 1842.
WĘŻYK 1987: Władysław Wężyk, Kronika rodzinna, opracowała i wstępem poprzedziła Maria
Demałowicz, Warszawa 1987.
WÓJCICKI 1855: Kazimierz Władysław Wójcicki, Cmentarz Powązkowski pod Warszawą, t. I,
Warszawa 1855.
469
WYKAZ 1872: Wykaz alfabetyczny wszystkich posiadłości ziemskich w W. Księstwie Poznańskiem.
Adressbuch des Grundbesitzes im Grossherzogthum Posen dem Areal nach von 500 Morgen auf-
wärts, Berlin 1872.
ZAŁUSKI 1976: Józef Załuski, Wspomnienia, wstęp i opracowanie Anna Palarczykowa, Kraków
1976.
ZEDLITZ-NEUKIRCH 1834: Leopold Freiherr von Zedlitz-Neukirch, Neustes Conversations-
Handbuch für Berlin und Potsdam zum täglichen Gebrauch der Einheimischen und Fremden aller
Stände, Berlin 1834 [reprint: Leipzig 1987].
ZIELINSKI 1989: Józef Feliks Zieliński, Wspomnienia z tułactwa, z rękopisów Towarzystwa
Naukowego w Toruniu i Biblioteki Narodowej opracowała, wstępem i przypisami opa-
trzyła Elwira Wróblewska, Warszawa 1989.
ŻYCHLIŃSKI 1867: Ludwik Źychliński, Historya Sejmów Wielk. Ks. Poznańskiego do r. 1847,1.1-2,
Poznań 1867.
III. Opracowania
ADLER 1966: Alfred Adler, Menschenkenntnis, Frankfurt am Main 1966.
AHRENS 2013: Anna Ahrens, Vom „Kunstsinn für die JetztzeitEin Blick auf den Kunstmarkt in
Preussen ivährend der 1830er und 1840er Jahre, w: Birgit Verwiebe, Angelika Wesenberg, Die
Gründung der Nationalgalerie in Berlin. Der Stifter Wagener und seine Bilder, Köln, Weimar,
Wien 2013, s. 45-60.
ALLARD, COHN 2013: De VAllemagne. De Friedrich á Beckamnn, sous la direction de Sebastien
Allard et Daniele Cohn, kat. wystawy, Paris 2013.
ALVAREZ 2007: Mari-Tere Alvarez, The Almoneda: the second-hand art market in Spain, w: Audions,
Agents and Dealers. The Mechanisms ofthe Art Market 1660-1830, ed. by Jeremy Warren and
Adriana Turpin, Studies of the History of Collections, vol. III, Oxford 2007, s. 33-39.
ANSBACHER 1995: Heinz L. Ansbacher (Hrsg.), Alfred Adlers Individualpsychologie. Eine syste-
matische Darstellung seiner Lehre in Auszügen aus seinen Schriften, München-Basel 1995.
ARENDT 1997: Hannah Arendt, Ráhel Varnhagen. Lebensgeschichte einer deutschen Jüdin aus der
Romantik, München 1997.
AVERY-QUASH, SHELDON 2011: Susanna Avery-Quash and Julie Sheldon, Art for the Nation.
The Eastlakes and the Victorian Art World, London 2011.
BADER 2010: Lena Bader, Kopie und Reproduktion im Holbein-Streit. Eine wissenschaftshistorische
Retrospektive aus bildkritischer Perspektive, w: Wojriech Bahis und Joanna Wolanska, Die
Etablierung und Entwicklung des Faches Kunstgeschichte in Deutschland, Polen und Mitteleuro-
pa (anlässlich des 125-jährigen Gründungsjubiläums des ersten Lehrstuhls für Kunstgeschichte in
Polen), Das gemeinsame Erbe ֊ Wspölne Dziedzictwo, Bd. VI, Warszawa 2010, s. 145-164.
BADER 2013: Lena Bader, Bild-Prozesse im 19. Jahrhundert. Der Holbein-Streit und die Ursprünge
der Kunstgeschichte, München 2013.
BAILLOT 2011: Anne Baillot (Hrsg.), Netzwerke des Wissens. Das intellektuelle Berlin um 1800,
Berlin 2011.
BANK, KAHN 1989: Stephen P. Bank, Michael D. Kahn, Geschwister-Bindung, aus dem Ameri-
kanischen von Irmgard Hölscher, München 1989.
BARANIEWSKI 1987: Waldemar Baraniewski, Krzeszowice, w: Waldemar Baraniewski i Ta-
deusz S, Jaroszewski, Karl Friedrich Schinkel i Polacy, kat. wystawy, Warszawa 1987,
s. 103-111.
470
BARBIER 1963: Carl Paul Barbier, William Gilpin. His drawings, teaching, and theory of the pictur-
esque, Oxford 1963.
BARCLAY 1995: David E. Barclay, Frederick William IV and the Prussian Monarchy, 1840-1861,
Oxford 1995.
BATICLE 2002: Jeannine Batide, La Galerie espagnole de Louis-Philippe, w: Manet Velâzquez. La
manière espagnole au XIXe siècle, Paris, Musée d'Orsay, 16 Septembre 2002 - 5 janvier 2003,
New York, The Metropolitan Museum of Art, 24 février - 8 juin 2003, kat. wyst., Paris
2002, s. 139-152.
BATICLE, MARINAS 1981: Jeannine Baticle, Christine Marinas, La Galerie espagnole de Louis-
Philippe au Louvre, 1838-1848, Notes et Documents des musées de France, 4, Paris 1981.
BÄTSCHMANN 1996: Oskar Bätschmann, Der Holbein-Streit: eine Krise der Kunstgeschichte,
„Jahrbuch der Berliner Museen", Bd. 38, 1996, Beiheft. „Kennerschaft. Kolloquium zum
150sten Geburtstag von Wilhelm von Bode", s. 87-100.
BAUMGÄRTEL 2011b: Bettina Baumgärtel, National, regional und transregional. Die Monumen-
talmalerei der Düsseldorfer Malerschule - Apollinariskirche und Schloss Heltorf, w: Bettina
Baumgärtel, Die Düsseldorfer Malerschule und ihre internationale Ausstrahlung 1819-1918, Pe-
tersberg 2011, Bd. 1, s. 114-139.
BAZIN 1967: Germain Bazin, Le temps des Musées, Liège-Bruxelles 1967.
BĄBIAK 2010: Grzegorz P. Bąbiak, Sobie, ojczyźnie czy potomności. Wybrane problemy mecenatu
kulturalnego elit na ziemiach polskich w XIX wieku, Warszawa 2010.
BECKER 2001: Sabina Becker (Hrsg.), Rahel Levin Varnhagen: Studien zu ihrem Werk im zeitgenös-
sischen Kontext, St. Ingbert 2001.
BECKETT 1986: John V. Beckett, The Aristocracy in England 1660-1914, Oxford-New York 1986.
BECKETT 1988: John V. Beckett, The Aristocratie Contribution to Economic Development in Nine-
teenth Century England, w: Les noblesses européennes au XIXe siècle, ed. Ecole française de
Rome, Rom 1988, s. 281-296.
BENEKE 1999: Sabine Beneke, Im Blick der Moderne. Die „Jahrhundertausstellung deutscher Kunst
(1775-1875)" in der Berliner Nationalgalerie 1906, Berlin 1999.
BENEYTO 1988: José Maria Beneyto, Apokalypse der Moderne. Die Diktaturtheorie von Donoso
Cortès, Sprache und Geschichte, Bd. 14, Stuttgart 1988.
BENYSKIEWICZ 1976: Joachim Benyskiewicz, Posłowie polscy w Berlinie w latach 1866-1890,
Zielona Góra 1976.
BERBIG, D'APRILE, PEITSCH, SCHÜTZ 2011: Roland Berbig, Iwan-M.D'Aprile, Helmut
Peitsch und Erhard Schütz (Hrsg.), Berlins 19. Jahrhundert. Ein Metropolen-Kompendium,
Berlin 2011.
BERDAHL 1988: Robert M. Berdahl, The Politics of the Prussian Nobility. The Development of
a Conservative îdeology 1770-1848, Princeton, New Jersey 1988.
BERLIN 2000: Isaiah Berlin, Dwie koncepcje wolności w: tegoż, Cztery eseje o wolności, przełożyli
Daniel Grinberg, Dorota Lachowska, Jerzy Łoziński, Poznań 2000, s. 183-241.
BEKTSCH 2010: Markus Bertsch, Zur Historisierung und Musealisierung der Gegenwart. Athanasius
Graf Raczyński als Sammler, Mäzen und Kritiker zeitgenössischer Kunst, w: Adam S. Labuda,
Michał Mencfel, Wojciech Suchocki (red.), Edward i Atanazy Raczyńscy. Dzieła - osobowości -
wybory - epoka, Poznań 2010, s. 221-241.
BICKENDORF 1986: Gabriele Bickendorf, Luigi Lanzis ,Storia pittorica della Italia' und das Entste-
hen der historisch-kritischen Kunstgeschichtsschreibung, „Jahrbuch des Zentralinstituts für
Kunsgeschichte", Bd. II, 1986, s. 231-272.
BICKENDORF 2007: Gabriele Bickendorf, Die „Berliner Schule": Carl Friedrich von Rumohr
(1785-1843), Gustav Friedrich Waagen (1794-1868), Karl Schnaase (1798-1875) und Franz Kug-
471
1er (1808—1858), w: Ulrich Pfisterer (Hrsg.)/ Klassiker der Kunstgeschichte 1: Von Winckelmann
bis Warburg, München 2007, s. 46-61.
BIEDERMANN 2001: Brigit Biedermann, Bürgerliches Mäzenatentum im 19. Jahrhundert. Die
Förderung öffentlicher Kunstwerke durch den Kunstverein für die Rheinlande und Westfalen,
Petersber 2001.
BLACK 2003: Jeremy Black, ltaly and the Grand Tour, New Haven and London 2003.
BLÁNKER 2011: Reinhard Blanker, „Geselligkeit" und „Gesellschaft". Zur Theorie des Salons bei
Eduard Gans, w: Roland Berbig, Iwan-M. D'Aprile, Helmut Peitsch und Erhard Schütz
(Hrsg.), Berlins 19. Jahrhundert. Ein Metropolen-Kompendium, Berlin 2011, s. 161-178.
BLASCHKE 1990: Karlheinz Blaschke, Hof und Hofgesellschaft im Königreich Sachsen während des
19. Jahrhunderts, w: Karl MÖckl (Hrsg.), Hof und Hofgesellschaft in den deutschen Staaten im
19. und beginnenden 20. Jahrhundert, Büdinger Forschungen zur Sozialgeschichte 1985 und
1986, Boppard am Rhein 1990, s. 177—206.
BOASE 1954: T.R.S. Boase, The Décoration of the New Palace of Westminster, 1841—1863, „Journal
of the Warburg Courtauld Institutes", Vol. 17, No. 3—4,1954, s. 319-354.
BÖRSCH-SUPAN 2003: Eva Börsch-Supan unter Mitwirkung von Zofia Ostrowska-
Kębłowska, Karl Friedrich Schinkel. Die Provinzen Ost- und Westpreußen und Großherzogtum
Posen, München—Berlin 2003.
BÖRSCH-SUPAN 1975: Helmut Börsch-Supan, Die „Geschichte der neueren deutschen Kunst" von
Athanasius Graf Raczyński, w: Wulf Schadendorf (Hrsg.), Beiträge zur Rezeption der Kunst des
19. und 20. Jahrhunderts, München 1975, s. 15-26.
BOTT 1993: Katharina Bott, Ein deutscher Kunstsammler zu Beginn des 19. Jahrhunderts: Franz
Erwein von Schönborn (1776—1840), Alfter 1993.
BRAUN 1990: Rudolf Braun, Konzeptionelle Bemerkungen zum Obenbleiben: Adel im 19. Jahrhun-
dert, „Geschichte und Gesellschaft", Sonderheft 13: Europäische Adel 1750-1950,1990, s. 87-95.
BREDEKAMP, LABUDA 2010: Horst Bredekamp, Adam S. Labuda, Historia sztuki, uniwersytet,
muzeum i centrum Berlina 1810—1873, przeł. Michał Mencfel, „Biuletyn Historii Sztuki",
LXXII, 2010, nr 3, s. 239-262.
BRÜCKLE 2010: Wolfgang Brückle, Stil (kunstwissenschaftlich), w: Karlheinz Barek, Martin
Fontius, Dieter Schlendstedt, Burkhart Seinwachs, Friedrich Wolfzettel (Hrsg.), Ästhetische
Grundbegriffe. Studienausgabe, Stuttgart-Weimar 2010, Bd. 5, s. 664-688.
BURCKHARDT 1961: Jakob Burckhardt, Kultura odrodzenia we Włoszecj. Próba ujęcia, przeł.
Maria Kreczowska, wstępem opatrzył Mieczysław Brahmer, Warszawa 1961.
BÜSCH 1992: Otto Büsch (Hrsg.), Handbuch der preussischen Geschichte. Band II. Das 19. Jahrhun-
dert und Große Themen der Geschichte Preußens, Berlin, New York 1992.
BUSCH 1985: Werner Busch, Die notwendige Arabeske. Wirklichkeitsaneignung und Stilisierung in
der deutschen Kunst des 19. Jahrhunderts, Berlin 1985.
BUSCH, MAISAK 2013: Verwandlung der Welt. Die romantische Arabeske, hrsg. v. Werner Busch
und Petra Maisak unter Mitwirkung von Sabine Weisheit, kat. wystawy, Petersberg 2013.
BUTTLAR, SAVOY 2012: Adrian von Buttlar and Bénédicte Savoy, Glypothek and Alte Pinako-
thek, Munich; Museums as Public Monuments, w: Carole Paul (ed.), The first modern muséums
of art: the birth of an institution in 18ih- and early 19th-century Europe, Los Angeles 2012,
s. 304-329.
BÜTTNER 1983: Frank Büttner, Der Streit um die „Neudeutsche, religios-patriotische Kunst", „Au-
rora. Jahrbuch der Eichendorff-Gesellschaft", Bd. 43, 1983, s. 55-76.
BÜTTNER 1992: Frank Büttner, Athanasius Graf Raczyński als Apologet der Kunst seiner Zeit, w:
Konstanty Kalinowski u. Christoph Heilmann (Hrsg.), Sammlung Graf Raczyński. Malerei
der Spätromantik aus dem Nationalmuseum Poznan, München 1992, s. 45—60.
472
BÜTTNER 2003: Frank Büttner, Herrscherlob und Satire. Wilhelm von Kaulbachs Zyklus zur
Geschichte der Kunst unter Ludwig L, w: Herbert W. Rott (Hrsg.), Ludwig I. und die Neue
Pinakothek, München 2003, s. 83-122.
BYRON 1986: Byron, Wybór dzieł. Tom l, wybór, przedmowa, redakcja i przypisy Juliusz Żu-
ławski, Warszawa 1986.
CHARD 1999: Chloe Chard, Pleasure and Guilt on the Grand Tour: Travel Writing and Imaginative
Geography, 1600-1830, Manchester 1999.
CHWALBA 1999: Andrzej Chwalba, Polacy w służbie Moskali, Warszawa-Kraków 1999.
CICHOCKI 1999: Marek A. Cichocki, Ciągłość i zmiana. Czy konserwatyzm może nie być rewolu-
cyjny?, Warszawa 1999.
CIEPIEŃKO-ZIELIŃSKA 1973: Donata Ciepieńko-Zielińska, Klaudyna z Działyńskich Potocka.
Ludzie i czasy, Kraków 1973.
CLEMENS 2011: Gabriele B. Clemens, Obenbleiben mittels Historiographie: Adeligkeit als Habitus,
w: Gabriele B. Clemens, Malte König, Marco Meriggi (Hrsg.), Hochkultur als Herrschafts-
element. Italienischer und deutscher Adel im langen 19. Jahrhundert, Berlin, Boston 2011,
s. 189-209.
CLEMENS, KÖNIG, MERRIGI 2011: Gabriele B. Clemens, Malte König und Marco Meriggi,
Einleitung, w: Gabriele B. Clemens, Malte König, Marco Meriggi (Hrsg.), Hochkultur als
Herrschaftselement. Italienischer und deutscher Adel im langen 19. Jahrhundert, Berlin, Boston
2011, s. 1-17.
COSMANN 1997: Ursula Cosmann, Vom Kurfürstlichen Reitweg zur Via Triumphalis - Zur
Geschichte der „Linden", w: Unter den Linden. Berlins Boulevard in Ansichten von Schinkel,
Gaertner und Menzel, hrsg. v. Birgit Verwiebe, Berlin 1997, s. 9-18.
CRUZ 1950: Antonio Cruz, Joaquim de Vasconcelos. O homem e a obra. Com algumas cartas inéditas,
Porto 1950.
CULLEN 1984: Micheál S. Cullen, Das Palais Raczyński. Vom Bauwerk, das dem Reichstag weichen
mußte, „Berlin in Geschichte und Gegenwart. Jahrbuch des Landesarchivs Berlin" 1984,
hrsg. v. Hans J. Reinhardt, s. 25^48 (skrócona wersja w: Konstanty Kalinowski und Chris-
toph Heilmann (Hrsg.), Sammlung Graf Raczyński. Malerei der Spätromantik aus dem Natio-
nalmuseum Poznan, München 1992, kat. wyst., s. 61-69).
CZERMIŃSKA 2000: Małgorzata Czermińska, Autobiograficzny trójkąt. Świadectwo, wyznanie
i wyzwanie, Kraków 2000.
CZUBATY 1997: Jarosław Czubaty, Warszawa 1806-1815. Miasto i ludzie, Warszawa 1992.
CZUBATY 2005: Jarosław Czubaty, Zasada „dwóch sumień". Normy postępowania i granice kom-
promisu politycznego Polaków w sytuacjach wyboru (1795-1815), Warszawa 2005.
CZUBATY 2011: Jarosław Czubaty, Księstwo Warszawskie (1807-1815), Warszawa 2011.
DAHL 2012: Robert A. Dahl, Demokracja i jej krytycy, przeł. Stefan Amsterdamski, Warszawa
2012.
DANILEWICZ ZIELIŃSKA 1981: Maria Danilewicz Zielińska, Atanásio Raczyński - 1788-1874.
Um historiador de arte portuguesa, „Belas-Artes. Revista e Boletim de Academia Nacional de
Belas-Artes", 1981, 3a Série, No. 3, s. 51-70 (wersja polskojęzyczna, skrócona: Atanazy
Raczyński jako historyk sztuki portugalskiej, w: Fermentum massae mundi. Jackowi Woźniakow-
skiemu w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, Warszawa 1990, s. 444-450).
D'APRILE, DISSELKAMP, SEDLARZ 2005: Iwan D'Aprile, Martin Disselkamp und Claudia
Sedlarz (Hrsg.), Tableau de Berlin. Beiträge zur „Berliner Klassik" (1785-1815), Berlin Klassik.
Eine Großstadtkultur um 1800, Bd. 10, Berlin 2005.
DÉCULTOT 2007: Elisabeth Decultot, Wie Kunst zum Gegenstand von Geschichte wird. Winckel-
manns Arbeit an organischen Entwicklungsmodellen, w: Johannes Grave, Hubert Locher und
473
Reinhard Wegner (Hrsg.), Der Körper der Kunst Konstruktionen der Totalität im Kunstdiskurs
um 1800, Göttingen 2007, s. 13-30.
DELAFORCE 1992: John Delaforce, Joseph James Forrester. Baron of Portugal 1809-1861, Maia
1992.
DER BÜRGERMEISTER 2004: Der Bürgermeister, sein Maler und seine Familie: Hans Holbein
Madonna im Stadel, kat wyst., Petersberg 2004.
DESWARTE-ROSA 2011: Sylvie Deswarte-Rosa, Athanase Raczyński au Portugal, 1842-1848. Luz
e Sombra, „Artis - Revista do Instituto de História da Arte da Faculdade de Letras de Lis-
boa", No 9/10, 2010-2011, s. 19-91.
DETERING 2011: Heinrich Detering, Was ist Kunstreligion? Systematische und historische Bemer-
kungen, w: Albert Meier, Alessandro Costazza und Gérard Laudin unter Mitwirkung
v. Stephanie Düsterhöft und Martina Schwalm (Hrsg.), Kunstreligion. Ein ästhetisches Kon-
zept der Moderne in seiner historischen Entfaltung, Band L Der Ursprung des Konzepts um 1800,
Berlin-New York 2011, s. 11-27.
DILLY 2010: Heinrich Dilly, Kunsthistorische Studien, „weniger mit der Schreibfeder als mit dem
Zeichenstifte gemacht". Franz Kuglers Zeichenkunst, w: Michel Espagne, Bénédicte Savoy,
Céline Trautmann-Waller (Hrsg.), Franz Theodor Kugler. Deutscher Kunsthistoriker und Berli-
ner Dichter, Berlin 2010, s. 45-68.
DOBRZYCKA 1959: Anna Dobrzycka, Galeria Atanazego Raczyńskiego w świetle Libri Veritatis,
„Muzealnictwo", nr 9,1959, s. 5-16.
DOBRZYCKA 1964: Anna Dobrzycka, Listy Leopolda Robert. Ze studiów nad mecenatem Atanazego
Raczyńskiego, „Biuletyn Historii Sztuki", XXVI, 1964, s. 191-196.
DOBRZYCKA 1966: Anna Dobrzycka, Ganymede. Trois lettres inédites des Thorvaldsen à Athanase
Raczyński, „Bulletin du Musée National de Varsovie", VII, 1966, s. 27-32.
DOBRZYCKA 1976: Anna Dobrzycka, Atanazy Raczyński, w: Teresa Hrankowska (red.), Mys7
o sztuce. Materiały Sesji zorganizowanej z okazji czterdziestolecia istnienia Stowarzyszenia Histo-
ryków Sztuki, Warszawa, listopad 1974, Warszawa 1976, s. 235-251.
DOBRZYCKA 1977: Anna Dobrzycka, Poznańscy Medyceusze. Rodzinny portret Raczyńskich,
„Studia Muzealne", 1977,12, s. 115-120.
DOBRZYCKA 1978: Anna Dobrzycka, Athanazy Raczyński a Lisbonne et a Madrid, w: Actas del
XXIII Congresso International de Historia dei Arte. Espańa entre el Mediterrâneo y el Atlântico,
Granda 1973, t. 3, Granada 1978, s. 497-508.
DOBRZYCKA 1981: Anna Dobrzycka, Atanazy Raczyński, w: Wielkopolski słownik biograficzny,
Warszawa-Poznań 1981, s. 606-607.
DOBRZYCKA 1981(b): Anna Dobrzycka (red.), Galeria Atanazego Raczyńskiego, kat. wystawy,
Poznań 1981.
DOBRZYCKA 1987: Anna Dobrzycka, Atanazy Raczyński w Alpach, „Wierchy. Rocznik poświę-
conym górom", r. 56,1987, s. 65-85.
DOBRZYCKA 1989: Anna Dobrzycka, Raczyński au Portugal, „Bulletin du Musée de Varsovie",
XXX, 1989, nr 1-2, s. 4-26.
DOBRZYCKA 1998: Anna Dobrzycka, Polonica w Londynie, Album Atanazego Raczyńskiego, w:
Nobile claret opus. Studia z dziejów sztuki dedykowane Mieczysławowi Zlatowi, Wrocław 1998,
s. 413-425.
DOBRZYCKA, MICHAŁOWSKI 2005: Anna Dobrzycka, Piotr M. Michałowski, Galeria Atana-
zego hrabiego Raczyńskiego, w: Piotr M. Michałowski i inni, Galeria Atanazego Raczyńskiego.
Katalog zbiorów Muzeum Narodowego w Poznaniu, Poznań 2005, s. 7-36.
DOMBROWSKI 2010: Damian Dombrowski, Die religiösen Gemälde Sandro Botticellis. Malerei als
pia philosophia, Berlin, München 2010.
474
DRIEVER 2001: Lutz Driever, Bruderbildnis und Doppelporträt. Johann Heinrich Wilhelm Tischbein:
Einer den andern gemalt, w: Amd Friedrich, Fritz Heinrich und Christine Holm (Hrsg.),
Johann Heinrich Wilhelm Tischbein (1751-1829). Das Werk des Goethe-Malers zwischen Kunst,
Wissenschaft und Alltagskultur, Petersberg 2001, s. 103-117.
DYGDAŁA 1986: Jerzy Dygdała, Kazimierz Raczyński, w: Polski Słownik Biograficzny, t. XXIX,
z. 4, Wrocław i in. 1986.
EBERT 1987: Hans Ebert, Über die Entstehung, Bewertung und Zerstörung der Wandgemälde Wil-
helm von Kaulbachs im Treppenhaus des Neuen Museum zu Berlin. Ein Dokumentarbericht,
„Forschungen und Berichte. Staatliche Museen zu Berlin", Bd. 26,1987, s. 177-204
ELM 1989: Ludwig Elm, Konservatives Denken 1789-1848/49. Darstellung und Texte, Berlin 1989.
ERNST, ANGST 1983: Cecil Emst, Jules Angst, Birth Order: Its Influence on Personality, Berlin-
New York 1983.
FECHNER 1977: Jörg-Ulrich Fechner, Die Einheit von Bibliothek und Kunstkammer im 17. und
18. Jahrhundert, dar gestellt an Hand zeitgenössischer Berichte, w: Öffentliche und Private Biblio-
theken im 17. und 18. Jahrhundert. Raritätenkammern, Forschungsinstitute oder Bildungsstätten?
Wolfenbütteler Forschungen, Band 2, Hrsg. v. Paul Raabe, Bremen und Wolfenbüttel 1977,
s. 11-31.
FEILCHENFELD 1987: Konrad Feilchenfeld, Die Berliner Salons der Romantik, w: Barbara Hahn,
Ursula Isselstein (Hrsg.), Rakel Levin Varnhagen. Die Wiederentdeckung einer Schriftstellerin,
Göttingen 1987, s. 152-167.
FRANÇA 1966: José-Augusto França, A arte em Portugal no século XIX, Volume I, Primer aparte
(1780-1835) e Segunta parte (1835-1880), Lisboa 1966.
FRANÇA 1976: José-Augusto França, Historia de Arte Portuguesa até ao Conde de Raczyński, w:
A historiografia portuguesa anterior a Herculano. Colóquio. Programa e sumário das comuni-
caçÕeos, Lisboa MCMLXXVI, s. .
FRANÇOIS 2005: Etienne François, Berlin im 18. Jahrhundert. Die Geburt einer Hauptstadt, w:
Iwan D'Aprile, Martin Disselkamp und Claudia Sedlarz (Hrsg.), Tableau de Berlin. Beiträge
zur „Berliner Klassik" (1785-1815), Berlin Klassik. Eine Großstadtkultur um 1800, Bd. 10,
Berlin 2005, s. 7-17.
FRANDSEN 1994: Steen Bo Frandsen, Dänemark - der kleine Nachbar im Norden. Aspekte der
deutsch-dänischen Beziehungen im 19. und 20. Jahrhundert, Darmstadt 1994.
FRANK 2001: Mitchell Benjamin Frank, German Romantic Painting Redefined. Nazarene tradition
and the narratives of Romanticism, Hants, Burlington 2001.
FRANKE 1984: Renate Franke, Berlin vom König bis zum Schusterjungen. Franz Krügers Paraden.
Bilder preußischen Selbstverständnisses, Reine XXVIII: Kunstgeschichte, Bd. 35, Frankfurt am
Main, Bern, New York, Nancy 1984.
FREDERICKSEN 2006: Burton B. Fredericksen, Survey of the French Art Market between 1789 and
1820, w: Collections et marché de ľ art en France 1789-1848, sous la dirction de Monica Preti-
Hamard et Philippe Sénéchal, Rennes 2006, s. 19-34.
FREJLICH 1921: Józef Frejlich, Odgłosy listopadowe w Danji. Przyczynek do charakterystyki Atana-
zego hr. Raczyńskiego posła pruskiego w Kopenhadze, „Kwartalnik historyczny", r. XXXV,
z. 1/2,1921, s. 91-98.
GAEHTGENS 2006: Thomas W. Gaehtgens, Französische Historien- und deutsche Geschichtsmale-
rei. Über den Besuch des Grafen Raczyński im Salon von 1836, w: Dieter Hein, Klaus Hilde-
brand, Andreas Schulz (Hrsg.), Historie und Leben. Der Historiker als Wissenschaftler und
Zeitgenosse. Festschrift für Lothar Gail zum 70. Geburtstag, München 2006, s. 257-271.
GAEHTGENS 2012: Thomas W. Gaehtgens, Altes Museum, Berlin: Building Prussia's First
Modern Museum, w: Carole Paul (ed.), The First Modern Museums of Art. The Birth of an Insti-
tution in 18th- and Early-19th-Century Europe, Los Angeles 2012, s. 285-303.
475
GALLWITZ 1981: Klaus Gałlwitz (Hrsg.), Die Nazarener in Rom. Ein deutscher Künstlerblind der
Romantik, kat wystawy, München 1981.
GALOS, NOWAK-ROMANOWICZ 1987: Adam Galos, Alina Nowak-Romanowicz, Radziwiłł
Antoni Henryk (1775-18331 w: Polski słownik biograficzny, t. XXX, Wrodaw-Warszawa-
Kraków-Łódź 1987, s. 156-160.
GIBSON-WOOD 1988: Carol Gibson-Wood, Studies in the Theory of Connoisseurship firom Vasari
to Morelli, New York 1988.
GLASER 2003: Hubert Glaser, „Schwung hatter er, wie Keiner!". König Ludwig I. von Bayern als
Protektor der Künste, w: Herbert W. Rott (Hrsg.), Ludwig 1. und die Neue Pinakothek, Mün-
chen 2003, s. 11-41.
GODSEY 2000: William D. Godsey, Jr., Vom Stiftsadel zum Uradel. Die Legitimationskrise des Adels
und die Entstehung eines neuen Adelsbegriffs im Übergang zur Moderne, w: Anja Victorine
Harmann, Małgorzata Morawiec u. Peter Voss (Hrsg.), Eliten um 1800. Erfahrungshońzonte,
Verhaltensweisen, Handlungsmöglichkeiten, Mainz 2000, s. 371-391.
GOULD, MESPLÈDE 2012: Charlotte Gould and Sophie Mesplède (ed.), Marketing Art in the
British Isles, 1700 to the Present. A Cultural History, Burlington 2012.
GRAUER 2004: Elise F. Grauer, Briging the Gap - Count Athanazy Raczyński and His Galleries in
Poland and Prussia, „Artium Quaestiones", XV (2004), s. 5-49.
GRAUER 2006: Elise F. Grauer, Tradition als Konstrukt. Graf Athanasius Raczyńskis Galerien in
Polen und Preußen, w: Robert Bom, Adam S. Labuda u. Beate Störtkuhl (Hrsg.), Visuelle
Erinnerungskulturen und Geschichtskonstruktionen in Deutschland und Polen 1800 bis 1939.
Beiträge der 11. Tagung des Arbeitskreises deutscher und polnischer Kunsthistoriker und Denk-
malpfleger in Berlin, 30. September - 3. Oktober 2004, Warszawa 2006, s. 144-159.
GREIFFENHAGEN 1986: Martin Greiffenhagen, Das Dilemma des Konservatismus in Deutsch-
land, Frankfurt am Main 1986.
GREWE 2010: Cordula Grewe, Die Geburt der Natur aus dem Geiste Dürers, w: Markus Bertsch
und Reinhard Wegner, Landschaft am „Scheidepunkt". Evolution einer Gattung in Kunsttheo-
rie, Kunstschaffen und Literatur um 1800, Göttingen 2010, s. 331-353.
GROSSMANN 1994: Joachim Grossmann, Künstler, Hof und Bürgertum. Leben und Arbeit von
Malern in Preußen 1786-1850, Berlin 1994.
GRYPA 2008: Dietmar Grypa, Der Diplomatische Dienst des Königreichs Preußen (1815-1866).
Institutioneller Aufbau und soziale Zusammensetzung, Quellen und Forschungen zur Bran-
denburgischen und Preußischen Geschichte, Bd. 37, Berlin 2008.
GRYSIŃSKA-JARMUŁA 2011: Katarzyna Grysińska-Jarmuła, Hrabia Bogdan Hutten-Czapski
(1851-1937). Żołnierz, polityk i dyplomata, Toruń 2011.
GUERZONI 1996: Guido Guerzoni, The British Painting Market 1789-1914, w: Michael North
(ed.), Economic History and the Arts, KÖln-Weimar-Wien 1996, s. 97-132.
GUIANARD 1960: Paul Guinard, Zurbarân et les peintres espagnols de la vie monastique, Paris 1960.
GUICHARD 2008: Charlotte Guichard, Les amateurs d'art à Paris au XVIIIe siècle, Seysel 2008.
GUMOWSKI 1925: Marian Gumowski, Historja zbiorów Muzeum Wlkp. (z 3-ma anneksami: Umo-
wą z 1898 r., ze statutem z 1899 r. i umową co do galerji Raczyńskich z 1903 r.) z 2 tabl, „Mu-
zeum Wielkopolskie w Poznaniu. Rocznik", 1.1, za rok 1923, Katowice 1925, s. 5-26.
GUMOWSKI 1931: Marian Gumowski, Galer ja obrazów A. hr. Raczyńskiego w Muzeum Wielkop.,
Poznań 1931.
HABEDANK 1987: Heinz Habedank i in. (Hrsg.), Geschichte der revolutionären Berliner Arbeiter-
bewegung. Band 1: von den Anfängen bis 1917, Berlin 1987.
HABERLAND 2012: Irene Haberland, Der Einfluss der Düsseldorfer Nazarener in Rheinland-Pfalz,
w: Die Nazarener - Vom Tiber an den Rhein. Drei Malerschulen des 19. Jahrhunderts, hrsg.
476
v. Direktion Landesmuseum Mainz, bearbeitet von Norbert Suhr u. Nico Kirchberger, kat.
wyst., Regensburg 2012, s. 47-63.
HAHN 2009: Matthias Hahn, Schauplatz der Moderne. Berlin um 1800 - Ein topographischer Weg-
weiser, Berliner Klassik. Eine Großstadtkultur um 1800, Bd. 16, Berlin 2009.
HAHN, ISSELSTEIN 1987: Barbara Hahn, Ursula Arese Isselstein (Hrsg.), Rahel Levin Varnha-
gen. Die Wiederentdeckung einer Schriftstellerin, Göttingen 1987.
HAMLIN 2011: Cyrus Hamlin, Philosophie der Kunst, Kunstmuseum, Kunstwissenschaft: Die Stadt
Berlin um 1830 und danach, w: Annemarie Gethmann-Siefert, Bernadette Collenberg-Plot-
nikov, Elisabeth Weisser-Lohmann (Hrsg.), Kunst als Kulturgut. Band III. Musealisierung
und Reflexion, München 2011, s. 119-137.
HANSEN 2013: Peter H. Hansen, The Summits of Modern Man. Mountaineering after the Enlight-
enment, Cambridge, Massachusetts, and London, England 2013.
HEININGER 2010: Jörg Heininger, Erhaben, w: Karlheinz Barek, Martin Fontius, Dieter
Schlendstedt, Burkhart Seinwachs, Friedrich Wolfzettel (Hrsg.), Ästhetische Grundbegriffe.
Studienausgabe, Stuttgart-Weimar 2010, Bd. 2, s. 275-310.
HERLING-GRUDZIŃSKI 1983: Gustaw Herling-Grudziński, Dziennik pisany nocą, 1973-1978,
Warszawa 1983.
HEß 1990: Klaus Heß, Junker und bürgerliche Großgrundbesitzer im Kaiserreich. Landwirtschaftlicher
Großbetrieb, Großgrudbesitz und Familienfideikommis in Preußen (1867/71-1914), Stuttgart 1990.
HEYMANN 1925: Ernst Heymann, Das Testament König Friedrich Wilhelms III., „Sitzungsberich-
te der Preußischen Akademie der Wissenschaften, Philosophisch-Historische Klasse", Ber-
lin 1925, s. 127-166.
HOBSBAWM 2013: Eric Hobsbawm, Wiek rewolucji, 1789-1848, tłum. Marcin Starnawski
i Katarzyna Gawlicz, Warszawa 2013.
HOLLÄNDER 1999: Kay-Uwe Holländer, Vom märkischen Sand zum höfischen Parkett. Der Hoff
Friedrich Wilhelms III. - ein Reservat für die alte Elite des kurbrandenburgischen Adels?, w: Ralf
Prove (Hrsg.), Leben und Arbeiten auf märkischen Sand. Wege in die Gesellschaftsgeschichte
Brandenburgs 1700-1914, Bielefeld 1999, s. 15-48.
HORNSBY 2000: Clare Hornsby (ed.), The Impact of Italy: The Grand Tour and Beyond, London 2000.
HUNTER 1997: John Hunter, Girolamo Siciolante pittore da Sermoneta (1521-1575), Roma 1997.
JACKOWSKI 1972: Tadeusz Gustaw Jackowski, W walce o polskość, Kraków 1972.
JAGIELSKA 1972: Maria Jagielska, Listy Ryszarda Berwińskiego do Michała Czajkowskiego z lat
1859-1878, „Archiwum literackie", t. XV (Miscellanea z okresu romantyzmu 2, red. Jarosław
Maciejewski), Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1972, s. 257-387.
JAHRHUNDERTAUSTELLUNG 1906: Ausstellung deutscher Kunst aus der Zeit von 1775-1875 in
der Königlichen Nationalgallerie Berlin 1906, herausgegeben vom Verstand der deutschen
Jahrhundertausstellung, 2 Bde., Berlin 1906.
JAKÓBCZYK 1987: Witold Jakóbczyk, Zasłużeni Wielkopolanie XIX wieku, Warszawa 1987.
JANION 2006: Maria Janion, Niesamowita słowiańszczyzna. Fantazmaty literatury, Kraków 2006.
JANION 2007: Maria Janion, Gorączka romantyczna, Gdańsk 2007.
JANION, ŻMIGRODZKA 2004: Maria Janion, Maria Żmigrodzka, Fryderyk Chopin wśród boha-
terów egzystencji, w: Maria Janion, Maria Żmigrodzka, Romantyzm i egzystencja. Fragmenty
niedokończonego dzieła, Gdańsk 2004, s. 99-117.
JAROSZEWSKI 1981: Tadeusz Stefan Jaroszewski, O siedzibach neogotyckich w Polsce, Warszawa
1981.
JAROSZEWSKI 1987: Tadeusz Stefan Jaroszewski, Zamek w Zawadzie, w: Waldemar Baraniew-
ski i Tadeusz S. Jaroszewski, Karl Friedrich Schinkel i Polacy, kat. wystawy, Warszawa 1987,
s. 67-73.
477
JAROSZEWSKI 1995: Tadeusz Stefan Jaroszewski, Siedziby ziemiańskie w Polsce od schyłku wieku
XVIII do roku 1914. Przegląd najważniejszych koncepcji, w: Tadeusz Chrzanowski (red.),
Dziedzictwo. Ziemianie polscy i udział ich w życiu narodu, Kraków 1995, s. 141-167.
JARZEWICZ 2005: Jarosław Jarzewicz, Świątynia pamięci. O kościele-mauzoleum Raczyńskich
w Rogalinie, Poznań2005.
JEDLICKI 1988: Jerzy Jedlicki, Jakiej cywilizacji Polacy potrzebują. Studia z dziejów idei i wyobraźni
XIX wieku, Warszawa 1988.
JENDERKO-SICHELSCHMIDT 1973: Ingrid Jenderko-Sichelschmidt, Die Historienbilder Carl
Friedrich Lessings, Köln 1973.
JOCHENS 2000: Birgit Jochens, Die Firma „Ernst March, Söhne" in Charlottenburg, w: Birgit
Jochens, Doris Hünert (Hrsg.), Von Tonwaren zum Olympiastadion. Die Berliner Familie
March. eine Erfolgsstory, Berlin 2000, s. 13-79.
KAISER 2008: Uta Kaiser, Romantikrezeption. Zur Kritik der romantischen Malerei im 19. Jahrhun-
dert, Saarbrücken 2008.
KAISER 2010: Uta Kaiser, Die „Geschichte der neueren deutschen Kunst" des Athanasius Graf
Raczyński (1788-1874), w: Wojciech Bałus u. J. Wolańska (Hrsg.), Die Etabilierung und
Entwicklung des Faches Kunstgeschichte, Warszawa 2010, s. 183-209.
KAISER 2010(b): Uta Kaiser, Athanasius Graf Raczyński als Kunstschriftsteller in den 1830ern und
40ern, w: Adam S. Labuda, Michał Mencfeł, Wojciech Suchocki (red.), Edward i Atanazy
Raczyńscy. Dzieła - osobowości - wybory - epoka, Poznań 2010, s. 243-255.
KAISER 2013: Uta Kaiser, Mäzenatentum in Schrift und Bild. Athanasius Graf Raczyński (1788-
1874) und die Düsseldorfer Malerschule, w: Adel in Schlesien und Mitteleuropa: Literatur und
Kultur von der frühen Neuzeit bis zur Gegenwart, hrsg. Walter Schmitz in Verbindung mit
Jens Stüben und Matthias Weber, München 2013, s. 273-295.
KARGE 2002: Henrik Karge, Karl Immermanns Zeitgeschichte der deutschen Malerei, „Immer-
mann-Jahrbuch. Beiträge zur Literatur- und Kulturgeschichte zwischen 1815 und 1840",
hrsg. v. Peter Hasubek u. Gert Vonhoff, Bd. 3,2002, $. 34-50.
KARGE 2006: Henrik Karge, Zwischen Naturwissenschaft und Kulturgeschichte. Die Entfaltung des
Systems der Epochenstile im 19. Jahrhundert, w: Bruno Klein u. Bruno Boemer (Hrsg.), Stil-
fragen zur Kunst des Mittelalters. Eine Einfährung, Berlin 2006, s. 39-60.
KAUFFMANN 1993: Georg Kauffmann, Die Entstehung der Kunstgeschichte im 19. Jahrhundert,
Opladen 1993.
KALINOWSKI 1982: Konstanty Kalinowski, Die Bildergalerie des Grafen Athanasius Raczyński, w:
Konstanty Kalinowski und Christoph Heilmann (Hrsg.), Sammlung Graf Raczyński. Malerei
der Spätromantik aus dem Nationalmuseum Poznań, München 1992, kat. wyst., s. 18-32.
KAMIONKA-STRASZAKOWA 1974: Janina Kamionka-Straszakowa, Nasz naród jak lawa. Studia
z literatury i obyczaju doby romantyzmu, Warszawa 1974.
KAPUŚCIŃSKA-KMIECIK 2013: Nina Kapuścińska-Kmiecik, Zdrada małżeńska w dziewiętna-
stowiecznych pałacach i dworkach ziemiańskich, Łódź 2013.
KIENIEWICZ 1986: Stefan Kieniewicz, Raczyński Atanazy (1788-1874), w: Polski słownik biogra-
ficzny, t. XXIX, Wrocław i in. 1986, s. 625-627.
KIENIEWICZ 1986(b): Stefan Kieniewicz, Raczyński Edward (1786-1845), w: Polski słownik bio-
graficzny, t. XXIX, Wrocław i in. 1986, s. 629-632.
KIENIEWICZ 1994: Stefan Kieniewicz, Dwa memoriały Atanazego Raczyńskiego z lat 1819 i 1827,
w: Zbigniew Wójcik i in. (red.), Z dziejów polityki i dyplomacji polskiej. Studia poświęcone pa-
mięci Edwarda hr. Raczyńskiego Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na wychodźstwie, Warsza-
wa 1994, s. 105-121.
478
KLAWE 2000: Janina Z. Klawe, Os Polacos em Portugal no século XIX, „Itinerarios", 3/2, 2000,
s. 58-69.
KLEIN 2009: Christian Klein (Hrsg.), Handbuch Biographie: Methoden, Traditionen, Theorien,
Stuttgart 2009.
KOCÓJ 1980: Henryk Kocój, Prusy wobec powstania listopadowego, Warszawa 1980.
KOMIEROWSKI1910: Roman Komierowski, Koła polskie w Berlinie 1847-1860, Poznań 1910.
KOMIEROWSKI1913: Roman Komierowski, Koła polskie w Berlinie 1861-1866, Poznań 1913.
KOSCHNICK 2010: Leonore Koschnick, Kugler als Chronist der Kunst und preussischer Kulturpo-
litiker, w: Michel Espagne, Bénédicte Savoy, Céline Trautmann-Waller (Hrsg.), Franz Theo-
dor Kugler. Deutscher Kunsthistoriker und Berliner Dichter, Berlin 2010, s. 1-14.
KOSMAN 1979: Marceli Kosman, Swojemu miastu. Działalność Edwarda Raczyńskiego w Poznaniu
zv latach 1829-1845, Poznań 1979.
KOSMAN 2010: Marceli Kosman, Edward Raczyński, w: Jerzy Strzelczyk (red.), Wybitni history-
cy wielkopolscy, Poznań 2010, s. 14-29.
KOSMANOWA 1997: Bogumiła Kosmanowa, Edward Raczyński. Człowiek i dzieło, Bydgoszcz
1997.
KOSSELECK 1981: Reinhard Kosseleck, Preußen zwischen Reform und Revolution: Allgemeines
Landrecht, Verwaltung und soziale Bewegung von 1791 bis 1848, Stuttgart 1981.
KOWALCZYKOWA1982: Alina Kowalczyków a, Pejzaż romantyczny, Kraków 1982.
KOZACZKA 1996: Marian Kozaczka, Gospodarka ordynacji rodowych w Polsce 1918-1939, Rze-
szów 1996.
KRANZ, SCHÖN WÄLDER 2008: Roland Kranz, Jürgen Schönwälder (Hrsg.), Ästhetik des
Charakteristischen. Quellentexte zu Kunstkritik und Streitkultur in Klassizismus und Romantik,
Bonn 2008.
KRAUSE 2005: Katharina Krause, Argument oder Beleg. Das Bild im Text der Kunstgeschichte, w:
Katharina Krause, Klaus Niehr und Eva-Maria Hanebutt-Benz (Hrsg.), Bilderlust und
Lesefrüchte. Das illustrierte Kunstbuch von 1750 bis 1920, kat. wystawy, Leipzig 2005, s. 27-42.
KRAUSE, NIEHR, HANEBUTT-BENZ 2005: Katharina Krause, Klaus Niehr und Eva-Maria
Hanebutt-Benz (Hrsg.), Bilderlust und Lesefrüchte. Das illustrierte Kunstbuch von 1750 bis
1920, kat. wystawy, Leipzig 2005.
KRENZLIN 1979: Ulrike Krenzlin, Zu einigen Problemen nazarenischer Kunst. Goethe und die
nazarenische Kunst, „Städel-Jahrbuch", Neue Folge, Bd. 7,1979, s. 231-250.
KRETZSCHMAR, SCHLECHTE 1956: Hellmut Kretzschmar u. Horst Schlechte (Hrsg.), Fran-
zösische und sächsische Gesandtschaftsberichte aus Dresden und Paris 1848-1849, Berlin 1956.
KRÜGER 2007: Preußisch korrekt, berlinisch gewitzt. Der Maler Franz Krüger 1797-1857, kat.
wystawy, Berlin 2007.
KUDER, PTAK 1984: Manfred Kuder u. Heinz Peter Ptak, Deutsch-portugiesische Kontakte in
über 800 Jahren und ihre wechselnde Motivationen, Bammental/Heidelberg 1984.
KUHRAU 2005: Sven Kuhrau, Der Kunstsammler im Kaiserreich. Kunst und Repräsentation in der
Berliner Privatsammlerkultur, Kiel 2005.
KULIGOWSKA 2008: Aleksandra Kuligowska, Pałac na skraju puszczy, Poznań 2008.
KWIATKOWSKA 1980: Maria Irena Kwiatkowska, Pałac Raczyńskich, Warszawa 1980.
KWILECKI 1998: Andrzej Kwilecki, Ziemiaństwo wielkopolskie. Między wsią a miastem, Poznań
2001.
KWILECKI 2004: Andrzej Kwilecki, Radziwiłłowie herbu (Trzy) Trąby, w: Andrzej Kwilecki
(red.), Ziemiaństwo wielkopolskie. W kręgu arystokracji, Poznań 2004, s. 381-439.
KWILECKI 2010: Andrzej Kwilecki, Wielkopolskie rody ziemiańskie, Poznań 2010.
479
LABUDA 2010: Adam S. Labuda, Bracia Kaczyńscy — biografie i konfiguracje pamięci, w: Adam S.
Labuda, Michał Mencfel, Wojciech Suchocki (red.), Edward i Atanazy Raczyńscy. Dzieła -
osobowości - wybory ֊ epoka, Poznań 2010, s. 17-26.
LABUDA, MENCFEL, SUCHOCKI 2010: Adam S. Labuda, Michał Mencfel, Wojciech Suchocki
(red.), Edward i Atanazy Raczyńscy. Dzieła — osobowości — wybory - epoka, Poznań 2010.
LANG 2004: Paul Lang, Lord Drummond et deux amis, un chambellan du roi des Pays-Bas et le comte
Athanas Raczyński, 1821, „Bericht über die Tätigkeit der Eidgenössischen Kommision der
Gottfried Keller-Stiftung 2001 bis 2004", Zürich 2004, s. 24-27.
LANGE 1996 Ulrich Lange (Hrsg.), Geschichte Schleswig-Holsteins. Von den Anfängen bis zur
Gegenwart, Neumünster 1996.
LAUBERT 1906: Manfred Laubert, Eine Denkschrift des Legationsrats Heinrich Küpfer über die
Germanisierung der Provinz Posen (1837), „Forschungen zur Brandenburgischen und Preu-
ßischen Geschichte. Neue Folge der Märkischen Forschungen des Vereins für Geschichte der
Mark Brandenburg", Neunzehnter Band, 1906, s. 187-221.
LAUBERT 1908: Manfred Laubert, Standeserhöhungen und Ordensverleihungen in der Provinz
Posen nach 1815, „Zeitschrift der Historischen Gesellschaft für die Provinz Posen", Bd. 23,
1908, s. 177-216.
LEANDRO 2008: Santa Maria Fonseca Leandro, Joaquim de Vasconcelos (1849-1936). Historiador,
crítico de arte e muséologo, Vol. I—II, Dissertação de Doutoramento em História da Arte Con-
temporânea, Junho 2008.
LEHMANN 2011: Doris H. Lehmann, Historienmalerei in Wien. Anselm Feuerbach und Hans
Makart im Spiegel zeitgenössischer Kritik, Köln, Weimar, Wien 2011.
LEIBETSEDER 2004: Mathias Leibetseder, Die Kavalierstour. Adelige Erziehungsreisen im 17. und
18. Jahrhundert, Köln, Weimar, Wien 2004.
LEISCHING 1979: Peter Leisching, Roma Restauranda. Versuch einer Geschichte des Päpstlichen
Denkmalschutzrechtes, w: Erwin Gatz (Hrsg.), Römische Kurie. Kirchliche Finanzen. Vatikani-
sches Archiv. Studien zu Ehren von Hermann Hoberg. Erster Teil, Miscellanea Históriáé Ponti-
ficiae, Bd. 45, Rom 1979, s. 425-443.
LEPENIS 1976: Wolf Lepenis, Das Ende der Naturgeschichte. Wander kultureller Selbstverständlich-
keiten in den Wissenschaften des 18. und 19. Jahrhunderts, München 1976.
LESZCZYŃSKA 2010: Ewa Leszczyńska, Dlaczego „poznańscy Medyceusze" zatrzymali się
w drodze?, w: Adam S. Labuda, Michał Mencfel, Wojciech Suchocki (red.), Edward i Atana-
zy Raczyńscy. Dzieła - osobowości - wybory - epoka, Poznań 2010, s. 89-101.
LEUSCHNER 1982: Vera Leuschner, Carl Friedrich Lessing 1808-1880. Die Handzeichnungen,
2 Bde., Köln, Wien 1982.
LEVINGER 2000: Matthew Levinger, Enlightened Nationalism. The Transformation of Prussian
Political Culture, 1806-1848, Oxford, New York 2000.
LEVISTE 1967: Jacques Leviste, Le testament de Vabbé Perreau, „Bulletin de la Société des Sciences
Historiques et Naturelles de l'Yonne", Années 1965 et 1966, Auxerre 1967, s. 33—48.
LEWICKA-MORAWSKA 2005: Anna Lewicka-Morawska, Między klasycznością a tradycjona-
lizmem. Narodziny nowoczesnej kultury artystycznej a malarstwo polskie końca XVIII i początków
XIX wieku, Warszawa 2005.
LIEVEN 1995: Dominie Lieven, Abschied von Macht und Würden. Der europäische Adel 1815-1914,
aus dem Englischen von Walter Brumm, Frankfurt am Main 1995.
LIPPOLD 2010: Katharina Lippold, Berliner Terrakottakunst des 19. Jahrhunderts, Berlin 2010.
LITYŃSKI 1995: Adam Lityński, Zdrada kraju w polskim prawie karnym końca XVIII wieku, w:
Anna Grześkowiak-Krwawicz (red.), Bo insza jest rzecz zdradzić, insza dać się złudzić. Pro-
blemy zdrady w Polsce przełomu XVIII i XIX w., Warszawa 1995, s. 9-30.
480
LÜBBE 1981: Hermann Lübbe, Wilhelm von Humboldt und die Berliner Museumsgründung 1830,
„Jahrbuch Preußischer Kulturbesitz", Bd. XVII, 1981, s. 87-109.
LÜHE 1979: Irmela von der Lühe, Natur und Nachahmung: Untersuchungen zur Batteux-Rezeption
in Deutschland, Bonn 1979.
ŁAZUGA 2013: Waldemar Łazuga, Kalkulować. Polacy na szczytach c. k. monarchii, Poznań 2013.
ŁUKASZYK 2003: Ewa Łukaszyk, Atanazy Raczyński, historiógrafo de arte portuguesa, „Estudios
Hispånicos" XI: Espańa en Europa. Historia, contactos, viajes, 2003, s. 77-90.
MAAZ 2006: Bernhard Maaz (Hrsg.), Nationalgalerie Berlin. Das XIX. Jahrhundert. Bestandskata-
log der Skulpturen, 2 Bde., Leipzig 2006.
MACIOCHA 2009: Agnieszka Maciocha, Romantyczna miłość do natury. Rozważania na podstawie
polskich dzienników podróży z przełomu XVIII i XIX wieku, w: Bożena Płonka-Syroka, Edyta
Rudolf (red.), Miłość romantyczna jako figura wyobraźni, t. III, Antropologia miłości, Wrocław
2009, s. 109-123.
MAI 2010: Ekkehard Mai, Die deutschen Kunstakademien im 19. Jahrhundert. Künstlerausbildung
zwischen Tradition und Avantgarde, Köln, Weimar, Wien 2010.
MANIKOWSKA 2014: Ewa Manikowska, Anatomia zbiorów ikonograficznych Towarzystwa Opieki
nad Zabytkami Przeszłości: ilustrowanie syntezy kultury narodowej, w: Ewa Manikowska i Piotr
Jacek Jamski (red.), Archiwa wizualne dziedzictwa kulturowego. Towarzystwo Opieki nad Za-
bytkami Przeszłości, Warszawa 2014, s. 21-92.
MANNHEIM 1984: Karl Mannheim, Konservatismus. Ein Beitrag zur Soziologie des Wissens, hrsg.
v. David Kettler, Volker Meja u. Nico Stehr, Frankfurt am Main 1984.
MARILLIER 1926: H. C. Marillier, „Christie's" 1766 to 1925, London 1926.
MASCHKE 2007: Günther Maschke, Endzeit, Zeitende. Zum Spätwerk von Juan Donoso Cortes, w:
Juan Donoso Cortes, Essay über den Katholizismus, den Liberalismus und den Sozialismus und
andere Schriften aus den Jahren 1851 bis 1853, herausgegeben, übersetzt und kommentiert
von Günther Maschke, Wien und Leipzig 2007, s. XII-LI.
MASŁOWSKI 1964: Maciej Masłowski, Studia malarskie W. K. Stattlera, Wrocław-Warszawa-
Kraków 1964.
MATUSIK 1998: Przemysław Matusik, Religia i naród: życie i myśl Jana Koźmiana 1814-1877,
Poznań 1998.
MAYER 1988: Arno J. Mayer, Adelsmacht und Bürgertum. Die Krise der europäischen Gesellschaft
1848-1914, Frankfurt am Main 1988.
MEIER, COSTAZZA, LAUDIN 2011: Albert Meier, Alessandro Costazza und Gerard Laudin
unter Mitwirkung v. Stephanie Düsterhöft und Martina Schwalm (Hrsg.), Kunstreligion.
Ein ästhetisches Konzept der Moderne in seiner historischen Entfaltung, Band 1. Der Ursprung
des Konzepts um 1800, Berlin-New York 2011.
MEIJERS 1995: Debora J. Meijers, Kunst als Natur. Die Habsburger Gemäldegalerie in Wien um
1780, übersetzt von Rosi Wiegmann, Schriften des Kunsthistorischen Museums, hrsg. von
Wilfried Seipel, Bd. 2, Wien 1995.
MEIJERS 2011: Debora J. Meijers, Classification as a Principle. The Transformation of the Vienna
K.K. Bildergalerie into a ,Visible History ofArt' (1772-1781), w: Annemarie Gethmann-Siefert,
Bernadette Collenberg-Plotnikov, Elisabeth Weisser-Lohmann (Hrsg.), Kunst als Kulturgut.
Band II. „Kunst" und „Staat", München 2011, s. 161-180.
MENCFEL 2011: Edward i Atanazy Raczyńscy, w: Obok. Polska-Niemcy, 1000 lat historii w sztuce, red.
Małgorzata Omilanowska, współpraca Tomasz Torbus, kat. wystawy, Köln 2011, s. 450-455.
MENKE-SCHWINGHAMMER 1994: Annemarie Menke-Schwinghammer, Weltgeschichte als
„Nationalepos". Wilhelm von Kaulbachs kulturhistorischer Zyklus im Treppenhaus des Neuen
Museums in Berlin, Berlin 1994.
481
MICHAELIS, VOGTHERR 2011: Rainer Michaelis, Christoph Martin Vogtherr, Dier erste
Anordnung der Gemäldegalerie im Alten Museum 1830, w: Annemarie Gethmann-Siefert,
Bernadette Collenberg-Plotnikov, Elisabeth Weisser-Lohmann (Hrsg.), Kunst als Kulturgut.
Band II. „Kunst" und „Staat", München 2011, s. 227-247.
MICHAŁOWSKA 1981: Maria Michałowska, Edward Raczyński, w: Wielkopolski słownik biogra-
ficzny, Warszawa-Poznań 1981, s. 607-608.
MICHAŁOWSKI 2005: M. Piotr Michałowski i in., Galeria Atanazego Raczyńskiego, Katalog
zbiorów Muzeum Narodowego w Poznaniu, t. 9, Poznań 2005.
MIKA 2005: Andrzej Mika, Śladami Edwarda hr. Raczyńskiego, Poznań 2005.
MÖCKL 1990: Karl Möckl, Der deutsche Adel und die fürstlich-monarchischen Höfe 1750-1918,
„Geschichte und Gesellschaft", Sonderheft 13: Europäische Adel 1750-1950,1990, s. 96-111.
MOLIK 1999: Witold Molik, Edward Raczyński, 1786-1845, Poznań 1999.
MOLIK 1999(b): Witold Molik, Procesy asymilacyjne i akulturacyjne w stosunkach polsko-nie-
mieckich w XIX i na początku XX wieku. Stan i postulaty badań, w: Witold Molik i Robert Tra-
ba (red.), Procesy akulturacji/asymilacji na pograniczu polsko-niemieckim w XIX i XX wieku,
Poznań 1999, s. 65-96.
MOLIK 1999(c): Witold Molik, Życie codzienne ziemiaństwa w Wielkopolsce w XIX i na początku
XX wieku, Poznań 1999.
MONDINI 2005: Daniela Mondini, Mittelalter im Bild. Séroux d'Agincourt und die Kunsthistorio-
graphie um 1800, Zürich 2005.
MOROWITZ, VAUGHAN 2000: Laura Morowitz, William Vaughan, Artistic brotherhoods in the
nineteenth century, Aldershot, Burlington 2000.
MÜLLER-BECHTEL 2009: Susanne Müller-Bechtel, Die Zeichnung als Forschungsinsirument.
Giovanni Battista Cavalcaselle (1819-1897) und seine Zeichnungen zur Wandmalerei in Italien
von 1550, München 2009.
MÜLLER-TAMM 2011: Pia Müller-Tamm, Rumohrs Verhältnis zur Kunst seiner Zeit, w: Anne-
marie Gethmann-Siefert, Bernadette Collenberg-Plotnikov, Elisabeth Weisser-Lohmann
(Hrsg.), Kunst als Kulturgut. Band III. Musealisierung und Reflexion, München 2011, s. 87-98.
NALEPA 2010: Marek Nalepa, „Płyną godziny pomiędzy nadzieją i bojaźnią czułą". Polityczne
i egzystencjalne rany Polaków epoki porozbiorowej. Studia i teksty, Rzeszów 2010.
NEBRIG 2011: Alexander Nebrig, Ästhetische und soziale Bände. Die französische Klassik im Varn-
hagen-Kreis, w: Anne Baillot (Hrsg.), Netzwerke des Wissens. Das intellektuelle Berlin um 1800,
Berlin 2011, s. 311-330.
NERLICH 2010: France Nerlich, Le peinture franęaise en Allemagne 1815-1870, Passages. Centre
allemand d'histoire de Tart, vol. 27, Paris 2010.
NERLICH 2010(b): France Nerlich, Ein kühner Blick. Athanasius Raczyński und die französische
Kunst seiner Zeit, w: Adam S. Labuda, Michał Mencfel, Wojciech Suchocki (red.), Edward
i Atanazy Raczyńscy. Dzieła - osobowości - wybory - epoka, Poznań 2010, s. 263-276.
NERLICH 2013: Französische Bilder. Die Sammlung Wagener in Vergleich, w: Birgit Verwiebe,
Angelika Wesenberg (Hrsg.), Die Gründung der Nationalgalerie in Berlin. Der Stifter Wagener
und seine Bilder, Köln, Weimar, Wien 2013, s. 99-120.
NICOLSON 1959: Marjorie Hope Nicolson, Mountain Gloom and Mountain Glory. The Deve-
lopment of the Aesthetics of the Infinite, Ithaca 1959.
NITKA 2014: Maria Nitka, Twórczość malarzy polskich w papieskim Rzymie w XIX wieku, Warsza-
wa-Toruń 2014.
NODZYŃSKI 2004: Tomasz Nodzyński: Naród i jego przyszłość w poglądach Polaków w Wielkim
Księstwie Poznańskim 1815-1850, Zielona Góra 2004.
482
NODZYŃSKI 2005: Tomasz Nodzyński, Antoni Radziwiłł i Atanazy Raczyński: idea kompromisu
z Prusami - projekty i działaniaf „Studia Zachodnie", 5, 2005, s. 147—159.
NODZYŃSKI 2013: Tomasz Nodzyński, Antoni Radziwiłł oraz Atanazy Raczyński wobec monar-
chii pruskiej i niemieckiej kultury, w: Lidia Michalska-Bracha i Maria Korybutt-Marciniak,
Między irredentą a kolaboracją. Postawy społeczeństwa polskiego w latach niewoli - „W obcym
mundurze", Warszawa 2013, s. 85-103.
NOLCKEN 1938: Hans Jürgen von Nolcken, Ein Haus unter den Linden: Festgabe zum fünfjähri-
gen Bestehen d. Werberates d. dt. Wirtschaft, Berlin [1938].
NØRREGÅRD 1969: Georg Nørregård, Danmark mellem Øst og Vest 1824-39, København 1969.
OSTERHAMMEL 2013: Jürgen Osterhammel, Historia XIX wieku. Przeobrażenie świata, red.
naukowa i posłowie Witold Molik, tłum. Izabela Drozdowska-Broering, Jerzy Kałążny,
Adam Peszke, Katarzyna Śliwińska, Poznań 2013.
OSTROWSKA-KĘBŁOWSKA 1979: Zofia Ostrowska-Kębłowska, Siedziby-muzea. Ze studiów
nad architekturą XIX w. w Wielkopolsce, w: Sztuka XIX wieku w Polsce. Naród - miasto, Ma-
teriały Sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Poznań, grudzień 1977, Warszawa 1979,
s. 69-108.
OSTROWSKA-KĘBŁOWSKA 1982: Zofia Ostrowska-Kębłowska, Architektura i budownictwo
w Poznaniu w latach 1780-1880, Poznań 2009.
OSTROWSKA-KĘBŁOWSKA 1984: Zofia Ostrowska-Kębłowska, Galeria Atanazego Raczyńskiego.
Na marginesie wystawy w Muzeum Narodowym w Poznaniu, „Studia Muzealne", XIV, 1984,
s. 13-28.
OSTROWSKA-KĘBŁOWSKA 1987: Zofia Ostrowska-Kębłowska, Zamek w Kórniku, w: Walde-
mar Baraniewski i Tadeusz S. Jaroszewski, Karl Friedrich Schinkel i Polacy, kat. wystawy,
Warszawa 1987, s. 122-134.
OSTROWSKA-KĘBŁOWSKA 1997: Zofia Ostrowska-Kębłowska, Dzieje Kaplicy Królów Polskich
czyli Złotej w katedrze poznańskiej, Poznań 1997.
PACHOCKA 2009: Anna Pachocka, Dzieciństwo we dworze szlacheckim w I połowie XIX wieku,
Kraków 2009.
PALARCZYKOWA 1983: Anna Palarczykowa, Potocki Artur, w: Polski słownik biograficzny,
t. XXVII, Wrocław i in. 1983, s. 795-797.
PAUL 2012a: Carole Paul (ed.), The first modern museums of art: the birth of an institution in
18th- and early 19th-Century Europe, Los Angeles 2012.
PAUL 2012b: Carole Paul, Intorduction. The Grand Tour and Princely Collections in Rome, w:
Carole Paul (ed.), The first modem museums of art: the birth of an institution in 18th- and early
19fh֊century Europe, Los Angeles 2012, s. 1-19.
PAWLACZYK 1984: Mateusz Pawlaczyk, Portrety Raczyńskich. Przyczynek do dziejów rodziny
i jej kolekcji, „Studia Muzealne", XI, 1984, s. 81-128.
PAWŁOWSKI 1935: Bronisław Pawłowski, Historia wojny polsko-austriackiej 1809 roku, Warsza-
wa 1935.
PAWŁOWSKI 1948: Bronisław Pawłowski, Warszawa w r. 1809, „Roczniki Towarzystwa Nau-
kowego w Toruniu", r. 45-50, Toruń 1948.
PICCARD 1918: Louis-Étienne Piccard, Le comte Adhémar d'Antioche (1849-1918), w: Mémoires
documents publiés par l'Academie Chablaisienne, Tome XXXI, Thonon-les-bains 1918,
s. 144-155.
PIETRASZAK DMOWSKI 2010: Mikołaj Pietraszak Dmowski, Nic nie bierze się z niczego. „Po-
dział spadku między braćmi Edwardem a Atanazym Raczyńskim", w: Edward i Atanazy Raczyń-
scy. Dzieła - osobowości ֊ wybory - epoka, red. Adam S. Labuda, Michał Mencfel, Wojciech
Suchocki, Poznań 2010, s. 109-117.
PIKULIK 1992: Lothar Pikulik, Frühromantik. Epoche - Werke - Wirkung, München 1992.
483
PINTO 2008: Femando Maia Pinto (ed.), O barao de Forrester. Razäo e sentimento. Urna história do
Douro (1831—1861), kat. wystawy, Porto 2008.
PIWIŃSKA 1984: Marta Piwińska, Miłość romantyczna, Kraków-Wrocław 1984.
PLATZ DER REPUBLIK 1992: Platz der Republik. Vom Exerzierplatz zum Regierungsviertel. Kata-
logbeitrag Michael S. Cullen, kat. wystawy w Landesarchiv Berlin, 25 września-15 grudnia
1992.
PŁONKA-SYROKA, RUDOLF 2009: Bożena PłonJka-Syroka, Edyta Rudolf (red.), Miłość roman-
tyczna jako figura wyobraźni, Antropologia miłości t. III, Wrocław 2009.
POLANOWSKA 2007: Jolanta Polanowska, Atanazy Raczyński, w: Urszula Makowska i Kata-
rzyna Mikocka-RACHUBOWA (red.), Słownik artystów polskich w obcych w Polsce działają-
cych (zmarłych przed 1966 r.). Malarze, rzeźbiarze, graficy, t. VIII, Warszawa 2007, s. 169-172.
POSCHINGER 1902: Heinrich v. Poschinger (Hrsg.), Preußens auswärtige Politik 1850-2858.
Unveröffentlichte Dokumente aus dem Nachlasse Ministerpräsidenten Otto Frhrn. v. Manteuffel,
Dritter Band: Von der Beendigung der orientalischen Krisis bis zum Beginn der neuen Aera. Vom
15. Dezember 1854 bis zum 6. November 1858, Berlin 1902.
PRESS 1988: Volker Press, Adel im 19. Jahrhundert. Die Führungsschichten Alteuropas im bürger-
lich-bürokratischen Zeitalter, w: Armgard von Reden-Dohna u. Ralph Melville (Hrsg.), Der
Adel an der Schwelle des bürgerlichen Zeitalters 1780-1860, Stuttgart 1988, s. 1—19.
PRETI-HAMARD, SÉNÉCHAL 2006: Collections et marché de Vart en France 1789—1848, sous la
dirction de Monica Preti-Hamard et Philippe Sénéchal, Rennes 2006.
PRIETO 1998: Benito Navarrete Prieto, Aportationes a los Zurbaranes de la Cartuja de Jerez, w: José
Antonio Buces et aL, Zurbarän. Estudio y Conservación de los Monjes de la Cartuja de Jerez,
Madrid 1998, s. 19-55.
PUFELSKA 2011: Agnieszka Pufelska, Zwischen Ablehnung und Anerkennung. Das polnische
Berlin im widerspruchsvollen 19. Jahrhundert, w: Roland Berbig, Iwan-M. D'Aprile, Helmut
Peitsch und Erhard Schütz (Hrsg.), Berlins 19. Jahrhundert. Ein Metropolen-Kompendium,
Berlin 2011, s. 29—47.
PUTZ 2013: Hannelore Putz, Für Königtum und Kunst: Die Kunstförderung König Ludwigs I. von
Bayern, Schriftenreihe zur Beyerischen Landesgeschichte, Bd. 164, München 2013.
RAABE 1994: Paul Raabe, Einige Anmerkungen über Franz Kuglers Anteil an der Geschichte der
Buchillustration, „Zeitschrift für Kunstgeschichte", Bd. 57, H. 3, Kunstgeschichte und Ge-
genwart: 23 Beiträge für Georg Kaufmann zum 70. Geburtstag, 1994, s. 474—479.
RACZYŃSKI 2003: Edward Raczyński, Rogalin i jego mieszkańcy, Kraków 2003.
RADZIEWSKY 1983: Elke von Radziewsky, Kunstkritik im Vormärz. Dargestellt am Beispiel der
Düsseldorfer Malerschule, Bochum 1983.
RAVE 1954: Paul Ortwin Rave, Über die Sammlung Raczyński, „Berliner Museen", 3 Jg., H. 1/2,
1953, s. 4-7.
RAVE 1965: Paul Ortwin Rave, Graf Athanasius Raczyński. Ein Beispiel deutsch-polnischer Freund-
schaft, w: tenże, Kunst in Berlin. Mit einem Lebensbericht des Verfassers von Alfred Hentzen,
Berlin 1965, s. 111-117.
REHBERG 2001: Karl Siegbert Rehberg, Weltrepräsentanz und Verkörperung. Institutionelle Analy-
se und Symboltheorien - Eine Einführung in systematischer Absicht, w: Gert Melville (Hrsg.),
Institutionalität und Symbolisierung. Verstetigungen kultureller Ordnungsmuster in Vergangen-
heit und Gegenwart, Köln-Weimar-Wien, s. 3—49.
REIF 1994: Heinz Reif, Adelserneuerung und Adelsreform in Deutschland 1815—1874, w: Elisabeth
Fehrenbach (Hrsg.), Adel und Bürgertum in Deutschland 1770-1848, München 1994,
s. 203-230.
484
REIF 2002: Heinz Reif, Einleitung, w: Heinz Reif (Hrsg.), Adel und Bürgertum in Deutschland.
Bd. 1 Entwicklungslinien und Wendepunkte im 19. Jahrhundert, Berlin 2002, s. 7-27.
REIF 2012: Heinz Reif, Adel im 19. und 20. Jahrhundert, Enzyklopädie deutscher Geschichte,
Bd. 55, München 2012.
REWSKI 1929: Zbigniew Rewski, Pałac Raczyńskich w Warszawie, obecnie siedziba Ministra Spra-
wiedliwości, Warszawa 1929.
REZLER 2013: Marek Rezler, Nie tylko orężem. Bohaterowie wielkopolskiej drogi do niepodległości,
Poznań 2013.
RHODE 1984: Gotthold Rhode, Preußen und der polnische „Novemberaufstand" 1830/31, w: Oswald
Hauser (Hrsg.), Zur Problematik „Preußen und das Reich", Köln, Wien 1984, s. 299-330.
RIBBE 1987: Wolfgang Ribbe (Hrsg.), Geschichte Berlins, 2 Bde., München 1987.
RODRIGUES 2011: Paulo Simões Rodrigues, O conde Athanasius Raczyński e a historiagrafia da
arte em Portugal, "Revista de historia de arte", No 8, 2011, s. 264-275.
RODRIGUES 201 l(b): Dalila Rodrigues, Oficinas de Viseu e processos artísticos: Grão Vasco
e Gaspar Vaz, w: Primitovos Portugueses 1450-1550. O Século de Nono Gonçalves, katalog wy-
stawy, Lisboa 2011, s. 188-195.
ROLNIK 2009: Dariusz Rolnik, Portret szlachty czasów stanisławowskich, epoki kryzysu, odrodzenia
i upadku Rzczypospolitej w pamiętnikach polskich, Katowice 2009.
SANTOS 1946: Luis Reis Santos, Vasco Fernandes e os pintores de Viseu do século XVÏ, Lisboa 1946.
SANTOS 1948: Luís Reis Santos, Quadros quinhentistas portugueses da colecção de Raczyński, w:
tenże, Estudos de pintura antiga, Lisboa MCMXLIII, s. 11-22.
SCHALENBERG 2010: Marc Schalenberg, „Berliner Schule": Kontexte der Konstituierung der
Kunstgeschichte, ca. 1820-1860, w: Wojciech Bałus und Joanna Wolańska, Die Etablierung
und Entwicklung des Faches Kunstgeschichte in Deutschland, Polen und Mitteleuropa (anlässlich
desl25-jährigen Gründungsjubiläums des ersten Lehrstuhls für Kunstgeschichte in Polen), Das
gemeinsame Erbe - Wspólne Dziedzictwo, Bd. VI, Warszawa 2010, s. 105-119.
SCHILDT 1998: Axel Schildt, Konservatismus in Deutschland. Von den Anfängen im 18. Jahrhun-
dert bis zur Gegenwart, München 1998.
SCHILLER 2003: René Schiller, Vom Rittergut zum Grossgrundbesitz. Ökonomische und soziale
Transformationsprozesse der ländlichen Eliten in Brandenburg im 19. Jahrhundert, Elitenwandel
in der Moderne Bd. 3, Berlin 2003.
SCHLAGENHAUFF 2000: Annette Schlagenhauff, Die Kunst zu Handeln: Louis Friedrich Sachse.
Lithograph, Kunstförderer und Kunsthändler in Berlin, „Jahrbuch Berliner Museen", Bd. 42,
2000, s. 259-294.
SCHLAGENHAUFF 2001: Annette D. Schlagenhauff, Capital Concerns: German Perceptions of
French Art and Culture in Berlin, 1830-1855, 2001 (rozprawa doktorska przygotowana
w Courtauld Institute of Art, Univeristy of London, maszynopis w Kunstbibiothek Berlin).
SCHMITT 2009: Carl Schmitt, Donoso Cortés in gesamteuropäischer Interpretation. Vier Aufsätze,
Berlin 2009.
SCHMITT 2012: Carl Schmitt, Teologia polityczna i inne pisma, przełożył i wstępem opatrzył
Marek A. Cichocki, Warszawa 2012.
SCHMITZ 2001: Thomas Schmitz, Die deutschen Kunstvereine im 19. und frühen 20. Jahrhundert:
ein Beitrag zur Kultur-, Konsum- und Sozialgeschichte der bildenden Kunst im bürgerlichen Zeit-
alter, Neuried 2001.
SCHOLL 2012: Christian Scholl, Revisionen der Romantik. Zur Rezeption der „neudeutschen Malerei"
1817-1906, unter Mitarbeit von Kerstin Schwedes und Reinhard Spiekermann, Berlin 2012.
SCHRAMM 1935: Edmund Schramm, Donoso Cortés. Leben und Werk eines spanischen Antiliberalen,
Ibero-Amerikanische Studien Bd. 7, Hamburg 1935.
485
SCHREITER 2012: Charlotte Schreiter (Hrsg.)/ Gipsabgüsse und antike Skulpturen. Präsentation
und Kontext, Redaktionelle Mitarbeit: Elisabeth Hoffmann, Diana Müller, Scarlett Warlich,
Berlin 2012.
SCHRYEN 2006: Anette Schryen, Die k. k. Bilder-Galerie im Oberen Belvedere in Wien, w: Bénédic-
te Savoy (Hrsg.), Tempel der Kunst. Die Entstehung des Öffentlichen Museums in Deutschland
1701-1815, Mainz 2006, s. 279-308.
SCHULTZ 1997: Hartwig Schultz (Hrsg.), Salons der Romantik. Beiträge eines Wippersdorfer Kollo-
quium zu Theorie und Geschichte des Salons, Berlin, New York 1997.
SCHULZ 2002: Gerhard Schulz, Romantik. Geschichte und Begriff, München 2002.
SCHÜTZ 2011: Karl Schütz, Die Einrichtung der Wiener Gemäldegalerie durch Christian von
Mechel, w: Annemarie Gethmann-Siefert, Bernadette Collenberg-Plotnikov, Elisabeth
Weisser-Lohmann (Hrsg.), Kunst als Kulturgut. Band IÏ. „Kunst" und „Staat", München
2011, s. 145-159.
SCURLA 1978: Herbert Scurla, Rahel Varnhagen. Die große Frauengestalt der deutschen Romantik,
Düsseldorf 1978.
SEIBERT 1993: Peter Seibert, Der literarische Salon. Literatur und Gesellschaft zwischen Aufklärung
und Vormärz, Stuttgart, Weimar 1993.
SHEEHAN 2002: James J. Sheehan, Geschichte der deutschen Kunstmuseen. Von der fürstlichen
Kunstkammer zur modernen Sammlung, München 2002.
SIMON 1904: Karl Simon, Aus dem Briefwechsel zwischen dem Grafen Athanasius Raczyński und
Wilhelm von Kaulbach, „Historische Monatsblätter für die Provinz Posen", Nr. 5 (11), 1904,
s. 174-184.
SIMON 1905: Karl Simon, Hans Makart und Graf Athanasius Raczyński, „Kunstchronik", Neue
Folge, XVI. Jahrgang, Nr. 15,10. Februar 1905, s. 227-231.
SIMON 1905(b): Karl Simon, Zur politischen Stellung des Grafen Athanasius Raczyński, „Histori-
sche Monatsblätter für die Provinz Posen", Jg. VI, Nr. 8, August 1905, s. 128—131.
SKARŻYŃSKI 1998: Ryszard Skarżyński, Konserwatyzm. Zarys dziejów filozofii politycznej, War-
szawa 1998.
SKOVMAND, DYBDAHL, RASMUSSEN 1973: Roar Skovmand, Vagn Dybdahl, Erik Rasmus-
sen, Geschichte Dänemarks 1830-1939. Die Auseinandersetzungen um nationale Einheit, demo-
kratische Freiheit und soziale Gleichheit, übersetzt v. Olaf Klose, Neumünster 1973.
SKURATOWICZ 1981: Jan Skuratowicz, Dwory i pałace w Wielkim Księstwie Poznańskim, Poznan
1981.
SŁOWIŃSKI 1983: Lech Słowiński, Edward Raczyński, 1786-1845, Poznań 1983.
SÓJKA-ZIELIŃSKA 1962: Katarzyna Sójka-Zielińska, Fideikomisy familijne w prawie pruskim
(w. XIX i pocz. w. XX), Warszawa 1962.
SOSNOWSKI 1929: Maksymilian Edward Sosnowski, Życiorys hrabiego Edwarda Raczyńskiego
napisany przez M.E. Sosnowskiego w roku 1885, „Kronika Miasta Poznania", 1929, nr. 2,
s. 81-100.
SPEKTOROWSKI 2002: Alberto Spektorowski, Maistre, Donoso Corés, and the Legacy of Catholic
Authoritarianism, „Journal of the History of Ideas", Vol. 63, Apr. 2002, s. 283—302.
SPENKUCH 1998: Hartwin Spenkuch, Das Preussische Herrenhaus. Adel und Bürgertum in der
Ersten Kammer des Landtages 1854—1918, Düsseldorf 1998.
SPENKUCH 1999:Hartwin Spenkuch, Herrenhaus und Rittergut Die Erste Kammer des Landtags
und der preußische Adel von 1854 bis 1918 aus sozialgeschichtlicher Sicht, „Geschichte und
Gesellschaft", 25 Jg., H. 3,1999, s. 375-^03.
SPENKUCH 2011: Hartwin Spenkuch, Erste Kammer, Adelslandschaften und nationale Kontexte.
Das Preußische Herrenhaus und Preußens Adel in vergleichender Perspektive mit Senat und Aris-
486
tokratien Italiens (1854-1914), w: Gabriele B. Clemens, Malte König, Marco Meriggi (Hrsg.),
Hochkultur als Herrschaftselement Italienischer und deutscher Adel im langen 19. Jahrhundert,
Berlin, Boston 2011, s. 95-119.
SPRING 1963: David Spring, The English Landed Estate in the Nineteenth Century. Its Administra-
tion, Baltimore 1963.
STAMM-KUHLMANN 1990: Thomas Stamm-Kuhlmann, Der Hof Friedrich Wilhelms III. von
Preußen 1797 bis 1840, w: Karl Möckl (Hrsg.), Hof und Hofgesellschaft in den deutschen Staaten
im 19. und beginnenden 20. Jahrhundert, Büdinger Forschungen zur Sozialgeschichte 1985
und 1986, Boppard am Rhein 1990, s. 275-320.
STASZEWSKI 1937: Janusz Staszewski, Udział pospolitego ruszenia w walkach na Pomorzu i pod
Gdańskiem w 1807 r., „Rocznik Gdański", R. 9/10 (1935/1936), Gdańsk 1937, s. 486-510.
STEINLE 2005: Christa Steinie, Die Rückkehr der Religiösen. Nazarenismus zwischen Romantik und
Rationalismus, w: Max Hollein u. Christa Steinie (Hrsg.), Religion, Macht, Kunst. Die Naza-
rener, kat. wystawy, Köln 2005, s. 15-35.
STOEWER 1906: Wilhelm Stoewer, Wilhelm von Kaulbachs Bilderkreis der Weltgeschichte im Trep-
penhause des Berliner Neuen Museums. Erläuternde Betrachtungen, Berlin 1906.
STONE1984: Lawrence Stone and Jeanne C. Fawthier Stone, An Open Elite? England 1540-1880,
Oxford 1984.
STRITTMATTER 1998: Anette Strittmatter, Das „Gemäldekopieren" in der deutschen Malerei zwi-
schen 1780 und 1860, Münster 1998.
STROBEL 1979: Georg W. Strobel, Die deutsche Polenfreundschaft 1830-1834: Vorläuferin des
organisierten politischen Liberalismus und Wetterzeichen des Vormärz, w: Reiner Riemen-
schneider (Hrsg.), Die deutsch-polnischen Beziehungen 1831-1848: Vormärz und Völkerfrüh-
ling, Braunschweig 1979, s. 126-147.
STRUCKMANN 2003: Johann Caspar Struckmann unter Mitarbeit von Eckart Henning, Preu-
ßische Diplomaten im 19. Jahrhundert. Biographien und Stellenbesetzungen der Auslandsposten
1815-1870, Berlin 2003.
SUHR, KIRCHBERGER 2012: Die Nazarener - Vom Tiber an den Rhein. Drei Malerschulen des
19. Jahrhunderts, hrsg. v. Direktion Landesmuseum Mainz, bearbeitet von Norbert Suhr
u. Nico Kirchberger, kat. wyst, Regensburg 2012.
SULLOWAY 1997: Frank J. Sulloway, Der Rebell in der Familie. Geschwisterrivalität, kreatives
Denken und Geschichte, aus dem Amerikanischen von Klaus Binder und Bernard Leinwe-
ber, Berlin 1997.
SZENIC 1973: Stanisław Szenic, Za zachodnią miedzą. Polacy w życiu Niemiec XVIII i XIX wieku,
Warszawa 1973.
SZLACHTA 2008: Bogdan Szlachta, Szkice o konserwatyzmie, Kraków 2008.
SZWARC 2004: Andrzej Szwarc, Rygorystyczne normy i swobodne obyczaje. Małżeństwo i związki
pozamałżeńskie w opiniach ziemiańsko-arystokratycznej elity w połowie XIX wieku, w: Anna
Żamowska, Andrzej Szwarc, Kobieta i małżeństwo. Społeczno-kulturowe aspekty seksualności.
Wiek XIX i XX, Warszawa 2004, s. 89-101.
SZYBIAK 2004: Irena Szybiak, O rodzicielskich zaletach i wadach w oświeceniowej polskiej publicy-
styce edukacyjnej, w: Krzysztof Jakubiak i Adam Winiarz (red.), Nauczanie domowe dzieci
polskich od XVIII do XX wieku. Zbiór studiów, Bydgoszcz 2004, s. 35-45.
SZYDŁOWSKI 1919: Tadeusz Szydłowski, Ruiny Polski. Opis szkód wyrządzonych przez wojnę
w dziedzinie zabytków sztuki na ziemiach Małopolski i Rusi Czerwonej, Warszawa-Lublin-
Łódź-Kraków 1919.
ŚLUSAREK 2013: Krzysztof Ślusarek, W przededniu autonomii. Własność ziemska i ziemiaństwo
zachodniej Galicji w połowie XIX wieku, Warszawa 2013.
487
TÄUBERT 2000: Gudrun Täubert, E. March Söhne und das „Sächsische Nizza", w: Birgit
Jochens, Doris Hünert (Hrsg.), Von Tonwaren zum Olympiastadion. Die Berliner Familie
March. eine Erfolgsstory, Berlin 2000, s. 135-147.
TOKARZ 1911: Wacław Tokarz, Warszawa przed wybuchem powstania 17 kwietnia 1795 roku,
Kraków 1911.
TOMCZAK 2010: Anna Tomczak, Z korespondencji Atanazego Raczyńskiego z Wilhelmem von
Kaulbachem. O mitologizacji, reklamie i intrygach artysty w relacjach ze swoim mecenasem, w:
Adam S. Labuda, Michał Mencfel, Wojciech Suchocki (red.), Edward i Atanazy Raczyńscy.
Dzieła — osobowości - wybory — epoka, Poznań 2010, s. 363-370.
TOMCZAK 2013: Anna Tomczak, Hrabia z Wielkopolski i przyszły książę malarzy wiedeńskich.
Atanazy Raczyński, Hans Makart i „Królozoa elfów" — historia pewnego zlecenia z dokumentów
wysnuta, w: Michał Błaszczyński, Barbara Górecka, Michał Górecki, Aleksandra Paradow-
ska, Sztuka w Wielkopolsce, Poznań 2013, s. 167-179.
TOMCZAK 2014: Anna Tomczak, „Każdy z najważniejszych obrazów z tej kolekcji ma swój mały
librum veritatis.". Uwagi o archiwum galerii Atanazego Raczyńskiego, jego historii, statusie
i znaczeniu, w: Kamila Kłudkiewicz i Michał Mencfel (red.), Miłośnictwo rzeczy. Studia
z historii kolekcjonerstwa na ziemiach polskich w XIX wieku, Warszawa 2014, s. 262-286.
TORMO 1909: Elias Tormo y Monzó, El Despojo de los Zurbaranes en Cádiz, el viaje de Taylor y la
efímera Galeria Española del Louvre, „Cultura Española" XIII, 1909, s. 29-39.
TRINKS 2006: Stefan Trinks, Die Geschichtskonstruktionen in den Illustrationen zu Athanasius von
Raczyńskis „Geschichte der neueren deutschen Kunst": Menzel als Kritiker und Historiker der
Kirnst, w: Robert Bom, Adam S. Labuda, Beate Störtkuhl (Hg.), Visuelle Erinnerungskultu-
ren und Geschichtskonstruktionen in Deutschland und Polen 1800 bis 1939: Beiträge der 11. Ta-
gung der Arbeitskrieses deutscher und polnischer Kunsthistoriker und Denkmalpfleger in Berlin,
30. September - 1. Oktober 2004, Warszawa 2006, s. 161-182.
TRINKS 2010: Stefan Trinks, Dioskuren einer kunstvillen Wissenschaft. Die Gebrüder Raczyński und
Humboldt im strukturellen Vergleich, w: Adam Labuda, Michał Mencfel, Wojciech Suchocki
(red.), Edward i Atanazy Raczyńscy. Dzieła - osobowości - wybory - epoka, Poznań 2010,
s. 51-87.
TRZECIAKOWSCY 1982: Maria i Lech Trzeciakowscy, W dziewiętnastowiecznym Poznaniu.
Życie codzienne miasta 1815-1914, Poznań 1982.
TRZECIAKOWSKI 2003: Lech Trzeciakowski, Posłowie polscy w Berlinie, Warszawa 2003.
VAUGHAN 1979: William Vaughan, German Romanticism and English Art., New Haven and
London 1979.
VÁZQUEZ 2001: Oscar E. Vázquez, Inventing the Art Collection. Patrons, Markets, and the State in
Nineteenth-Century Spain, University Park 2001.
VEBLEN 1971: Thorstein Veblen, Teoria klasy próżniaczej, przeł. Janina i Krzysztof Zagórscy',
wstępem opatrzył Janusz Górski, Warszawa 1971.
VOERMANN 2012: Ilka Voermann, Die Kopie als Element fürstlicher Gemäldesammlungen des
19. Jahrhunderts, Schriften zur Residenzkultur 8, Berlin 2012.
VOGTHERR 1997: Christoph Martin Vogtherr, Das Königliche Museum zu Berlin. Planungen und
Konzeptionen des Ersten Berliner Kunstmuseums, „Jahrbuch der Berliner Museen", Neue
Folge, Bd. 39, Beiheft, Berlin 1997.
VOGTHERR 2005: Christoph Martin Vogtherr, Die Auswahl von Gemäldeit aus den preußischen
Königsschlössern für die Berliner Gemäldegalerie im Jahr 1829, „Jahrbuch der Berliner Museen",
Neue Folge, Bd. 47, Berlin 2005, s. 63-76.
WACHOWIAK 2010: Bogdan Wachowiak (red.), Prusy w okresie monarchii absolutnej (1701-
1806), Poznań 2010.
488
WALCZAK 1987: Ryszard Walczak, Panowie Raczyńscy a Kodeks Matyldy dla Mieszka IL Garść
dalszych szczegółów oraz dygresje, aneks do artykułu Brygidy Kürbis, Studia nad Kodeksem Ma-
tyldy. IL Jeszcze o losach rękopisu i miniatury, „Studia źródłoznawcze", XXX, 1987, s. 119-123.
WALTHER 1998: Gerrit Walther, Adel und Antike. Zur politischen Bedeutung gelehrter Kultur
für die Führungselite der Frühen Neuzeit, „Historische Zeitschrift", Bd. 266, Heft 2, 1998,
s. 359-385.
WARKOCZEWSKA 1971: Magdalena Warkoczewska, Towarzystwo Sztuk Pięknych w Poznaniu
w latach 1837-1848. Przyczynek do problemu kształtowania się mecenatu zbiorowego w pierwszej
połowie XIX wieku, „Studia Muzealne", z. 9,1971, s. 7-20.
WARKOCZEWSKA 2007: Magdalena Warkoczewska, Zbiory historyczno-artystyczne Poznań-
skiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk do roku 1914, Dorota Suchocka (red.), Ars una species mil-
le. 150 dzid na 150-lecie Muzeum Narodoiuego w Poznaniu ze zbiorów Poznańskiego Towarzy-
stwa Przyjaciół Nauk (kat. wystawy), Poznań 2007, s. 7-14.
WARREN, TURPIN 2007: Auctions, Agents and Dealers. The Mechanisms ofthe Art Market 1660-1830,
ed. by Jeremy Warren and Adriana Turpin, Studies of the History of Collections, vol. III,
Oxford 2007.
WAWRYKOWA 1980: Maria Wawrykowa, Dzieje Niemiec 1789-1871, Warszawa 1980.
WAŹBIŃSKI 2010: Zygmunt Waźbiński, „Madonna z Dzieciątkiem" Quintina Massysa ze zbiorów
Muzeum Narodowego w Poznaniu: obraz do kaplicy czy do galerii kolekcjonera?, w: Adam La-
buda, Michał Mencfel, Wojciech Suchocki (red.), Edward i Atanazy Raczyńscy. Dzieła - oso-
bowości -wybory - epoka, Poznań 2010, s. 396^29.
WEBER 1986: Max Weber, Nauka jako zawód i powołanie, w: tenże, Polityka jako zawód i powołanie,
przeł. Andrzej Kopacki, Warszawa 1986.
WEBER 2001: Peter Johannes Weber, Kulturgüterschutz im Kirchenstaat bis zum Ende des
18. Jahrhunderts, w: Peter Johannes Weber (Hrsg.), Liber discipulorum et amicorum. Festschrift
fur Prof Dr. Kurt Siehr zum 65. Geburtstag, Schweizer Schriften zur Vermögensberatung
und zum Vermögensrecht, Bd. 2, Zürich 2001, s. 265-302.
WEGNER 2010: Reinhard Wegner, Die unvollendete Landschaft, w: Markus Bertsch und Rein-
hard Wegner, Landschaft am „Scheidepunkt". Evolution einer Gattung in Kunsttheorie, Kunst-
schaffen und Literatur um 1800, Göttingen 2010, s. 437-450.
WEGNER 2013: Reinhard Wegner, Der Streit um die Präsentation der Bildenden Kunst. Alois Hirt
und Gustav Friedrich Waagen, w: Birgit Verwiebe, Angelika Wesenberg, Die Gründung der
National galerie in Berlin. Der Stifter Wagener und seine Bilder, Köln, Weimar, Wien 2013,
s. 81-86.
WEHINGER 2011: Brunhilde Wehinger, Madame de Stael. Eine europäische Intellektuelle in Berlin,
w: Anne Baillot (Hrsg.), Netzwerke des Wissens. Das intellektuelle Berlin um 1800, Berlin 2011,
s. 347-368.
WESENBERG 1992: Angelika Wesenberg, Raczyński in Berlin, w: Konstanty Kalinowski
u. Christoph Heilmann (Hrsg.), Sammlung Graf Raczyński. Malerei der Spätromantik aus dem
Nationalmuseum Poznań, München 1992, s. 70-84.
WESTEMEYER 1940: Dietmar Westemeyer, Donoso Cortes: Staatsmann und Theologe. Eine Unter-
suchung seines Einsatzes der Theologie in die Politik, Münster 1940.
WEZEL 2001: Elsa von Wezel, Die Konzeptionen des Alten und Neuen Museum zu Berlin und das
sich wandelnde historische Bewusstsein, „Jahrbuch der Berliner Museen", Neue Folge, Bd. 43,
Beiheft, Berlin 2001.
WICHROWSKA 2012: Elżbieta Z. Wichrowska, Twoja śmierć. Początki dziennika intymnego
w Polsce na przełomie XVIII i XIX wieku, Warszawa 2012.
WIENFORT 2006: Monika Wienfort, Der Adel in der Moderne, Göttingen 2006.
489
WIENFORT 2011: Monika Wienfort, Gerichtsherrschaft Fideikommis und Verein. Adel und Recht
im „modernen" Deutschland, w: Jörn Leonhard and Christian Wieland (ed.), What Makes the
Nobility Noble? Comparative Perspectives from the Sixteenth to the Twentieth Century, Göttin-
gen 2011, s. 90-113.
WILHELMY 1989: Petra Wilhelmy, Der Berliner Salon im 19. Jahrhundert (1780-1914), Veröffent-
lichungen der Historischen Kommission zu Berlin, Bd. 73, Berlin-New York 1989.
WILTON, BIGNAMINI 1996: Andrew Wilton and Ilaria Bignamini (ed.), Grand Tour: The Lure
ofltaly in the Eighteenth Century, kat. wystawy, London 1996.
WINIARZ 1994: Adam Winiarz, Polskie rodziny arystokratyczne i szlacheckie w XVIII i XIX udeku
jako środowiska wychowawcze, w: Juliusz Jundziłł (red.), Wychowanie w rodzinie od starożytno-
ści po wiek XX, Bydgoszcz 1994, s. 241-255.
WINIARZ 2004: Adam Winiarz, Nauczanie domowe dzieci polskich w dobie niewoli narodowej
(1795-1918), w: Krzysztof Jakubiak i Adam Winiarz (red.), Nauczanie domowe dzieci polskich
od XVIII do XX wieku. Zbiór studiów, Bydgoszcz 2004, s. 111-151.
WOJCIESZAK 2004: Bogumił Wojcieszak, Z dziejów sejmu prowincjonalnego Wielkiego Księstwa
Poznańskiego w latach 1827—1845, „Poznański Rocznik Archiwalno-Historyczny" X/XI, 2004,
s. 137-168.
WOJTKOWSKI1929: Andrzej Wojtkowski, Edward Raczyński i jego dzieło, Poznań 1929.
WOJTKOWSKI 1966: Andrzej Wojtkowski, Edward Raczyński, 1786-1845, w: Witold Jakóbczyk
(red.), Wielkopolanie XIX wieku, 1.1, Poznań 1966, s. 9-39.
WOLFZETTEL 2010 Friedrich Wolfzettel, Malerisch, pittoresk, w: Karlheinz Barek, Martin Fon-
tius, Dieter Schlendstedt, Burkhart Seinwachs, Friedrich Wolfzettel (Hrsg.), Ästhetische
Grundbegriffe. Studienausgabe, Stuttgart-Weimar 2010, Bd. 3, s. 760-790.
WOŹNIAKOWSKI 1974: Jacek Woźniakowski, Góry niewzruszone. O różnych wyobrażeniach
przyrody w dziejach nowożytnej kultury europejskiej, Warszawa 1974.
WRÓBEL-LIPOWA 2004: Krystyna Wróbel-Lipowa, Nauka domowa możnowładztwa i ziemiań-
stwa polskiego w XIX w., w: Krzysztof Jakubiak i Adam Winiarz (red.). Nauczanie domowe
dzieci polskich od XVIII do XX wieku. Zbiór studiów, Bydgoszcz 2004, s. 152-165.
WRZESIŃSKI 1999: Wojciech Wrzesiński, Wokół pojęć: lojalność - kolaboracja — irredenta, w: Sła-
womir Kalembka i Norbert Kasparek (red.). Między irredentą a kolaboracją. Postawy społe-
czeństzoa polskiego wobec zaborców, Olsztyn 1999, s. 11-22.
WÜTHRICH 1956: Lucas Heinrich Wüthrich, Christian von Mechel. Leben und Werk eines Basler
Kupferstechers und Kunsthändlers (1737-1817), Basel, Stuttgart 1956.
ZAJĄCZKOWSKI 1993: Andrzej Zajączkowski, Szlachta polska. Kultura i struktura, Warszawa
1993.
ZDRADA 1983: Jerzy Zdrada, Potocki Alfred, w: Polski słownik biograficzny, t. XXVII, Wrocław
i in. 1983, s. 760-762.
ZEDINGER 1990: Renate Zedinger, Sammeln, forschen, fordern - Aspekte adeliger Lebensgestaltung
im konfessionellen Zeitalter, w: Adel im Wandel. Politik-Kultur-Konfession 1500-1800, Wien
1990, s. 461—467.
ZIELIŃSKA 1997: Teresa Zielińska, Poczet polskich rodów arystokratycznych, Warszawa 1997.
ZIELNICA 2004: Krzysztof Zielnica, Polonica bei Alexander von Humboldt. Ein Beitrag zu den
deutsch-polnischen Wissensschaftsbeziehungen in der ersten Hälfte des 19. Jahrhunderts, Berlin
2004.
ZIMMERMANN 2012: Harro Zimmermann, Friedrich Gentz. Die Erfindung der Realpolitik, Pa-
debom—München—Wien-Zürich 2012.
ZIÓŁKOWSKI 2006: Theodor Ziółkowski, Berlin: Außtieg einer Kunstmetropole um 1810, Stutt-
gart 2006.
490
ZUCH 2005: Reiner Zuch, Nischen, Dyaden und das Geheimnis der Zwillinge. Künstlergeschwister
seit Romantik und Aufldärung, w: Leon Krempel (Hrsg.), Künstlerbrüder von den Dürers zu
den Duchamps, Petersberg 2005, s. 51-95.
ZUCKER 1961: Paul Zucker, Ruins. An Aesthetic Hybrid, „The Journal of Aesthetics and Art
Criticism", vol. 20, no. 2, Winter 1961, s. 119-130.
ZYCH 1957: Gabriel Zych, Rok 1807, Warszawa 1957.
ZYCH 1961: Gabriel Zych, Armia Księstwa Warszawskiego 1807-1812, Warszawa 1961.
ŻBIKOWSKI 2007: Piotr Żbikowski, W pierwszych latach narodowej niewoli. Schyłek polskiego
oświecenia i zwiastuny romantyzmu, Wrocław 2007.
ŻUCHOWSKI 1995: Tadeusz J. Żuchowski, Karl Friedrich Schinkel und Athanasius Graf Raczyń-
ski. Der Künstler und der Kunstkenner, w: Lothar Hyss (Hrsg.), Schinkel in Schlesien. Deutsch-
polnisches Symposion in der Vertretung des Landes Niedersachen beim Bund, Bonn, 11.-15. April
1994.Vor träge und Berichte, Königswinter 1995, s. 173-178.
ŻUCHOWSKI 2010: Tadeusz J. Żuchowski, Biblioteka w Poznaniu - fundacja i forma architekto-
niczna, w: Edward i Atanazy Raczyńscy. Dzieła - osobowości - wybory - epoka, red. Adam
Labuda, Michał Mencfel, Wojciech Suchocki, Poznań 2010, s. 162-179.
INDEKS NAZWISK
A
Abeken, Heinrich Johann Wilhelm Rudolph
(1809-1872), niemiecki dyplomata, teolog
i orientalista 381
Abicht, konduktor budowlany 430
Achard, Franz Karl (1753-1821), niemiecki
fizyk i chemik, pionier przemysłu cukrowni-
czego 210
Achenbach, Andreas (1815-1910), malarz
niemiecki 344, 353
Addison, Joseph (1672—1719), angielski polityk,
pisarz i publicysta 303
Adler, Alfred (1870—1937), austriacki psychia-
tra, psycholog i pedagog 66
Ahrens, Anna 437
Albert von Sachsen-Coburg und Gotha
(1819-1861), mąż królowej brytyjskiej Wik-
torii, z tytułem księcia- małżonka 377
Aleksander I Romanow (1777-1825), car Rosji
i król Polski 53, 59, 189-192
Aleksander II Romanow (1818-1881), car Rosji
i król Polski 160
Aleksandra Fiodorowna Romanowa, ur.
Friederike Luise Charlotte Wilhelmine
Hohenzollern (1798-1860), księżniczka
pruska, caryca Rosji, królowa Polski, żona cara
Mikołaja I, córka króla Fryderyka Wilhelma III
180,192
Alfonce de Saint-Ober, Aleksander (1779-
1859), Francuz z pochodzenia, pułkownik
w wojsku Królestwa Polskiego, rysownik, bu-
downiczy i ogrodnik, 2. mąż Urszuli z Pru-
simskich 1. v. Tumo 102, 103
Allard, Sebasłien 346
Allen, John Francis (Joao) (1785-1848), kupiec
brytyjskiego pochodzenia działający w Portu-
galii, kolekq'oner sztuki 321
Alopeus, Frans David, hrabia von (1769-
1831), rosyjski dyplomata 180
Alvarez, Mari-Tere 405
Alvensleben, Albrecht, hrabia (1794-1858),
pruski polityk, minister finansów, członek
pruskiej Izby Panów 219, 222
Amberg, Wilhelm August (1795-1849), malarz
niemiecki 391
Ancillon, Jean Pierre Frédéric (Johann Fried-
rich Peter) (1767-1837), duchowny pocho-
dzenia francuskiego, pruski polityk i mąż sta-
nu, filozof polityki i uczony 169, 177, 190-
192, 219,221, 241,242, 254
Andrea del Sarto, wł. Andrea d'Agnolo di
Francesco di Luca (1486-1530), włoski ma-
larz renesansowy 397, 398
Angst, Jules 66
Anguissola, Sofonisba (1532-1625), malarka
włoska 403, 443
Ansbacher, Heinz L 66
Antioche, Charles-François-Alphonse de Brotty,
hrabia de (1813-1882), polityk i dyplomata
w służbie Królestwa Sardynii, bliski przyjaciel
Atanazego Raczyńskiego 8, 18—21, 160, 161,
166, 278, 279, 281, 282, 285, 287-291
Antioche, François-Gaspard-Ferdinand hra-
bia de Brotty, wojskowy i dyplomata w służ-
bie Królestwa Sardynii, ojciec Charies'a-Fran-
çois-Alphonse'a 288
Antioche, François-Marie-Adhémar de Brot-
ty, hrabia de (1849-1918), francuski woj-
skowy, historyk i pisarz, syn Charles'a-Fran-
çois-Alphonse'a 8, 15, 18-20, 23, 24, 29,
163,172,285, 286, 343
Antioche, Marie Françoise Thérèse Simone,
hrabina de (1890-1924), córka i spadkobier-
czyni François-Marie-Adhémara d'Antioche 19
492
Antoni Klemens Teodor Wettyn (1755-1836),
król Saksonii 97
Aragáo Pereira da Fonseca, Maximiliano
(1853-1929), historyk portugalski 368
Arendt, Hannah 213
Arndt, Ernst Moritz (1769-1860), niemiecki
historyk, publicysta i poeta 224
Amim, Armgard Catharina, zob. Flemming,
Armgard Catharina von, ur. Amim
Amim, Bettina [Elisabeth Catharina Ludovica]
von, ur. Brentano (1785-1859), niemiecka
pisarka i poetka 145, 213, 214, 217-219
Amim, Heinrich Alexander, baron von
(1798-1861), pruski polityk, minister spra-
wiedliwości, teoretyk prawa 271, 272
Amim, Maximiliane (Maxe) von, zob. Oriola,
Maximiliane (Maxe), ur. Arnim
Amim-Boitzenburg, Adolf von (1803-1868),
pruski polityk, minister, w latach 1840-1842
nadprezydent Prowinqi Poznańskiej 199
Amim-Gerswalde, Karl Otto Ludwig von
(1779-1861), dyplomata i pisarz niemiecki
212, 218
Amim-Heinrichsdorff, Heinrich Friedrich,
hrabia von (1791-1859), pruski polityk
i dyplomata 280
Amim-Suckow, Heinrich Alexander, baron
von (1798-1861), pruski polityk i dyploma-
ta, minister spraw zagranicznych 271
Amous, Florenz Jacob Leopold, berliński kupiec i
kolekcjoner sztuki, brat Johanna Friedricha 436
Arnous, Johann Friedrich Kessler, berliński
kupiec i kolekcjoner sztuki, brat Florenza 436
Atkinson, Joseph Beavington (1822-1886),
brytyjski historyk sztuki i pisarz 356
Attanasio, Domenico (1756-1825), rzymski
urzędnik, skarbnik kamerlinga Bartolomeo
Paccy 409
Attyla (ok. 400—453), wódz i król Hunów 368
Augusta Maria Ludwika Katarzyna von
Sachsen-Weimar-Eisenach (1811-1890),
cesarzowa niemiecka i królowa Prus, żona
Wilhelma I Hohenzollerna 198, 383
Avery-Quash, Susanna 356
B
Bacciarelli, Marcello (1731-1818), włoski ma-
larz, nadworny malarz Stanisława Augusta
Poniatowskiego 86
Bader, Lena 391
Baedeker, Karl (1801—1859), niemiecki wydaw-
ca i księgarz 437, 438
Baillot, Anne 210
Baison, Jean Baptist (1812—1849), niemiecki
aktor i pisarz 117
Baldung, Hans (1485-1545), niemiecki malarz,
rysownik i grafik 443
Balsemäo, Vasco Pinto de Sousa Coutinho,
wicehrabia (1802-1862), portugalski woj-
skowy, polityk i dyplomata 364
Bank, Stephen P. 63, 65
Bann, Stephen 400
Baraniewski, Waldemar 95
Barhier, Carl Paul 303
Barclay, David E. 169
Bärensprung, Edmund (1816-1868), urzędnik
pruski, w latach 1852-1868 prezydent policji
w Poznaniu 196
Barry, Charles, sir (1795-1860), architekt angi-
elski 377
Bartoszewicz, Julian (1821-1870), historyk
polski 43, 44,199
Bassano, Francesco, wł. Francesco Giambatti-
sta Dal Ponte (1549-1592), malarz włoski,
syn Jacopa Bassano 403
Bassano, Jacopo, wł. Jacopo Dal Ponte (ok.
1510—1592), malarz włoski, ojciec Francesca
403, 441
Baticle, Jeannine 411
Batoni, Pompeo Girolamo (1708-1787), malarz
włoski 41, 47
Bätschmann, Oskar 391
Batteux, Charles (1713-1780), francuski filozof
i teoretyk sztuki 338
Bauer, Bruno (1809-1882), niemiecki teolog
protestancki, filozof i historyk 218, 219
Baugniet, Charles-Louis (1814-1886), belgijski
malarz i litograf 321
Baumann, Johann Friedrich Theodor (1768-
1830), urzędnik pruski, w latach 1825-1830
nadprezydent Wielkiego Księstwa Poznań-
skiego 242, 431, 433
Baumgärtel, Bettina 344
Baumgarten, Alexander Gottlieb (1714-1762),
niemiecki filozof i estetyk 424
Bazin, Germain 434
Bazyli, służący Edwarda Raczyńskiego 75
493
Bąbiak, Grzegorz P. 32
Becker, Sabina 213
Beckett, John V. 129
Begas, Carl Joseph (1794—1854), malarz nie-
miecki 143,221, 380, 440
Bellini, Giovanni (1430-1516), malarz włoski
443
Bełotto, Bernardo, zw. Canaletto (młodszym)
(1721-1780), malarz-weducista, rodem z We-
necji, od 1767 czynny w Polsce 433, 441
Bendemann, Anton Heinrich (1775-1866),
berliński bankier, kolekcjoner sztuki, ojciec
Eduarda 436
Bendemann, Eduard Julius Friedrich (1811-
1889), malarz niemiecki 341, 353
Beneke, Sabine 346
Beneyto, José Maria 282, 287
Benyskiewicz, Joachim 233
Berardo, José de Oliveira (1805-1862), portu-
galski duchowny, uczony, historyk 366, 367,
368
Berbig, Roland 209
Berdahl, Robert M. 124
Berger, Auguste (ur. 1829), nieślubny syn
Atanazego i Caroline Sutorius 117
Bergh, Alfred (zm. 1860) 287
Bermúdez, Juan Agustín Ceán (1749-1829),
hiszpański malarz, historyk i krytyk sztuki
360
Bernardino, Luini (ok. 1480-1532), włoski
malarz renesansowy 397, 402
Bemstorff, Albrecht, hrabia von (1809-1873),
dyplomata pruski 248
Bernstorff, Christian Günther, hrabia von
(1769-1835), duński, a następnie pruski dy-
plomata i polityk, pruski minister spraw za-
granicznych 190, 201, 202, 207, 240-243,
245, 248, 252
Bertsch, Markus 339, 349
Berwiński, Ryszard Wincenty (1819-1879),
poeta polski epoki romantyzmu 196
Beuth, Christian Peter Wilhelm (1781-1853),
pruski urzędnik, rzecznik rozwoju pruskiej
produkcji rzemieślniczej i przemysłowej, ko-
lekcjoner sztuki 222, 380, 436
Bewick, Thomas (1753-1828), angielski grafik,
innowator w zakresie techniki drzeworytu
357
Biagio, malarz włoski wczesnego renesansu,
uczeń Sandro Botticellego 403
Bickendorf, Gabriele 349,365
Biedermann, Brigit 379
Bignamini, liana 394
Bismarck, Otto Eduard Leopold, książę von
(1815-1898), pruski dyplomata, polityk
i mąż stanu, premier Prus, kanclerz Rzeszy
197, 218, 225
Black, Jeremy 394
Blaeser, Gustav Hermann (1813-1873), rzeź-
biarz niemiecki 445
Blanchard, Pharamond (1805-1873), francuski
malarz, rysownik, grafik i pisarz 409
Blanker, Reinhard 213
Blaschke, Karlheinz 97, 98
Blechen, Carl Eduard Ferdinand (1798-1840),
niemiecki malarz pejzażysta 308, 412
Błędowska, Henrietta (Henryka), ur. Dzia-
łyńska (1794^1869), żona Aleksandra Błę-
dowskiego (1788-1831 ), właścicielka wraz
z mężem dworu w Błudowie na Wołyniu,
pamiętnikarka 47,139, 140
Bnińska, Maria, ur. księżna Radziwiłł (1791-
1875), siostra Anny z Radziwiłłów Raczyń-
skiej, szwagierka Atanazego Raczyńskiego,
żona Aleksandra Bnińskiego 433
Bniński, Aleksander Stanisław Rufin (1783-
1831), ziemianin, oficer w armii Księstwa
Warszawskiego, senator Królestwa Polskiego,
szwagier Atanazego Raczyńskiego 433
Bniński, Ignacy (1820-1893), ziemianin, po-
wstaniec roku 1848, członek pruskiej Izby Pa-
nów 131
Bniński, Wojciech (1687-1755), syn Piotra
Bnińskiego (ok. 1660-1720), mąż Katarzyny
z Cieńskich, z którą miał córkę Wirydiannę
(1719-1797), 1 v. Raczyńską, 2 v. Mielżyńską,
kasztelan kowalski 155
Boase, T.R.S. 377
Böcklin, Arnold (1827-1901), malarz niemiecki
346
Bogdański, Henryk (1804—1887), prawnik,
działacz społeczny, spiskowiec polityczny
123
Boisserée, Johann Sulpiz (1783-1854), nie-
miecki historyk i kolekcjoner sztuki, brat Mel-
chiora 60
494
Boisserée, Melchior (1786-1851), niemiecki
historyk i kolekcjoner sztuki, brat Sulpitza 60
Bolesław Chrobry (967-1025), król Polski 62,
63, 75, 79
Bologna, Giovanni da, zw. Giambologna
(1529-1606), rzeźbiarz pochodzenia fla-
mandzkiego, czynny w Italii 445
Bonald, Louis Gabriel Ambroise de (1754-
1840), francuski filozof i publicysta, teoretyk
nauki o państwie 175
Bonaparte, Karol Ludwik Napoleon (1808-
1873), prezydent Francji, cesarz Francuzów
(Napoleon III) 160, 196, 279, 289
Bonaparte, Lucjan, książę (1775-1840), francu-
ski polityk, brat Napoleona Bonaparte 403
Bonaparte, Napoleon (1769-1821), francuski
wojskowy, cesarz Francuzów, prezydent i król
Włoch 87, 91, 92, 99, 122, 126, 163, 188,
189, 210, 231, 240
Borchel, Franz Alexander (1816-1907), nie-
miecki rysownik, litograf i malarz 226, 446
Bor dig a, wychowawca młodego Atanazego 58,
85-87
Borgognone, Ambrogio (ok. 1470-1524), włoski
malarz renesansowy 443
Borromini, Francesco, wł. Francesco Castelli
(1599-1667), wybitny architekt włoski doby
baroku 335
Börsch-Supan, Eva 431, 432
Börsch-Supan, Helmut 32, 334,338,339, 349, 426
Borsig, Johann Friedrich August (1804-1854),
niemiecki konstruktor i przemysłowiec 159
Botticelli, Sandro (1445-1510), malarz włoski
epoki odrodzenia 159, 403, 443, 449
Braga, Joaquim Teofilo Fernandes (1843-
1924), portugalski polityk, pisarz i dramaturg
368
Branicka, Elżbieta (Eliza) zob. Krasińska,
Elżbieta (Eliza)
Branicka, Zofia zob. Potocka, Zofia
Branicki, Franciszek Ksawery (ok. 1730-
1819), starosta halicki, jaworski i przemyski,
hetman wielki polny koronny, generał wojsk
koronnych, targowiczanin 47
Brasch, Hermann, niemiecki malarz 235
Brassier de Saint-Simon Ballade, Joseph
Maria Anton, hrabia von (1798-1872),
dyplomata pruski 221
Braun, Rudolf 125
Braunschweig-Oels, księże von 211
Bredekamp, Horst 437
Bresson, François Léopold (1771-1848), fran-
cuski prawnik i polityk 221
Breza, Stanisław (1752-1847), polityk, minister,
sekretarz stanu w czasach Księstwa Warszaw-
skiego, przez żonę, Antoninę Marię z Rado-
lińskich, siostrzenicę Filipa Raczyńskiego,
spowinowacony z Atanazym 96
Brisbane, Albert (1809-1890), amerykański
pisarz i publicysta 214
Bronzino, Agnolo, wł. Agnolo di Cosimo di
Mariano (1503-1572), malarz włoski 401,
443
Briickle, Wolfgang 335
Bull, Ole Bornemann (1810-1880), norweski
wirtuoz skrzypiec i kompozytor romantyczny
218
Bułhakow, Jaków Iwanowicz (1743-1809),
dyplomata rosyjski, w latach 1790-1792 poseł
rosyjski w Rzeczpospolitej 48, 49
Bunsen, Christian Karl Josias, baron von
(1791-1860), pruski dyplomata, mąż stanu i
uczony 355, 422
Buonarotti, Michelangelo (1475-1564), malarz,
rzeźbiarz i architekt włoski epoki renesansu
397, 445, 447
Buquoy, Georg de Longueval, hrabia von
(1814-1882), arystokrata, mąż księżnej
Sophie Therese Wilhelminy zu Ottingen-
Wallerstein 149
Burckhardt, Jakob (1818-1897), szwajcarski
historyk sztuki i kultury 306
Burkę, Edmund (1729—1797), angielski polityk
i mąż stanu, myśliciel polityczny 303
Burnett, George (ok. 1776-1811), angielski
lekarz, nauczyciel i pisarz 101, 102
Büsch, Otto 208
Busch, Werner 349, 376
Buttlar, Adrian von 445
Büttner, Frank 32, 334,335, 337, 339, 334,376
Byron, George Gordon (1788-1824), angielski
poeta i dramaturg epoki romantyzmu 302,
305
Bystrom, Johan Niklas (1783-1848), rzeźbiarz
szwedzki 392
495
c
Cadé, przyjaciółka Atanzaego w dojrzałym okre-
sie żyda 81
Calandrelli, Alexander (1834-1903), rzeźbiarz
pochodzenia włoskiego, czynny w Niemczech
445
Cano de Almansa, Alonso (1601-1667), hisz-
pański malarz, rzeźbiarz i architekt doby ba-
roku 404, 412
Canova, Antonio (1757—1822), włoski rzeźbiarz
i malarz 408, 445
Cappaccini, Francesco (1784-1845), włoski
duchowny i dyplomata, nunqusz papieski
w Niderlandach i Portugalii 265, 270
Caraman, Victor Marie Joseph Louis de
Riquet (1786-1837), francuski arystokrata
i wojskowy 280
Carderera y Solano, Valentin (1796-1880),
hiszpański malarz, pisarz, historyk i kolekcjo-
ner sztuki 276, 331
Carlos Maria Isidoro Bourbon (Don Carlos)
(1788-1855), infant hiszpański 276
Carolath-Beuthen, Adheleid von, ur.
Pappenheim (1797-1849), niemiecka ary-
stokratka, pisarka i malarka 214, 373, 373
Carracci, Annibale (1560—1609), malarz włoski
397
Carreńo de Miranda, Juan (1614^1685), hisz-
pański malarz barokowy 403
Carstens, Asmus Jakob (1754-1798), duńsko-
niemiecki malarz epoki klasycyzmu 378, 445
Castilho, Antonio Feliciano, wicehrabię de
(1800—1875), portugalski pisarz epoki ro-
mantyzmu, pedagog 28
Castro e Sousa, Antonio Dâmaso de (1804-
1876), portugalski duchowny i uczony 362, 363
Catena, Vincenzo (ok. 1470-1531), włoski
malarz renesansowy 403
Caxés, Eugenio (1575-1634), malarz hiszpański
manierystyczny 78
Cellini, Benvenuto (1500-1571), włoski rzeź-
biarz i złotnik 445
Chabot, Charles (1615-1882), angielski litograf
i grafolog 269
Chard, Chloe 394
Chateaubriand, François-René, wicehrabia de
(1768—1848), francuski polityk, dyplomata
i pisarz 337, 370
Chaulin, Louis François Robert, baron (1871-
1948), wojskowy francuski, mąż i spadko-
bierca Simone d'Antioche 19
Chłapowski, Dezydery (1788-1879), generał
wojsk polskich, działacz polityczny i społecz-
ny 22,176, 190,192, 280
Chłopicki, Józef Grzegorz (1771-1854), polski
generał, uczestnik insurekcji kościuszkowskiej
i wojen napoleońskich, wódz naczelny i dyk-
tator powstania listopadowego 178
Christie, George Henry (1811-1887), angielski
handlarz sztuką, prowadzący wespół z Wil-
liamem Mansonem i Thomasem H. Woodsem
dom aukcyjny Christie, Manşon Woods 411
Chrystian IV (1577-1648), król Danii 249
Chwalba, Andrzej 194
Cichocki, Marek A. 164
Ciepieńko-Zielińska, Donata 9, 80,117
Cieszkowski, Henryk (1808-1873), polski
pisarz, pamiętnikarz 123
Clarke W. B., angielski rysownik i kartograf 262
Clemens, Gabriele B. 127, 212
Cohn, Danièle 346
Cornelius, Peter von (1783-1867), malarz
niemiecki 26, 227, 339—341, 343-346, 362,
377, 378, 381, 391-393, 412, 413, 439, 442,
445
Cosmann, Ursula 217
Costa Cabrai, Antonio Bernardo da (1803-
1889), polityk portugalski 270
Costazza, Alessandro 419
Coxe, Peter (ok. 1753-1844), angielski poeta
i pisarz, handlarz sztuką 405
Cranach, Lukas St. (1472-1553), niemiecki
malarz i grafik epoki renesansu 396
Cretius, Constantin Johann Franz (1814-
1901), niemiecki malarz 86
Croÿ, Alfred Franz Friedrich Philipp książę
von (1789-1861), pruski polityk 211
Crüger, Hermann 232
Cruz, Antonio 28
Cuesta, José 409
Cullen, Micheal S. 32, 225
Czajkowski Michał (Sadyk Pasza) (1804-
1886), pisarz i emigracyjny działacz politycz-
ny, związany z obozem ks. Adama Czartory-
skiego 31, 196
496
Czapski Hutten, Stanisław (1779-1844), woj-
skowy, uczestnik kampanii napoleońskich 87
Czapski, Edward (1819-1888), ziemianin,
sybirak, pamiętnikarz 144
Czarniecki, Stefan (1599-1665), wojskowy,
hetman polny koronny 155
Czarników, Edward Stanisław (1816-1891),
malarz żydowskiego pochodzenia, przez wie-
le lat związany z Atanazym jako kopista i re-
staurator obrazów, konserwator galerii Ra-
czyńskiego 222, 223
Czartoryska, Celestyna Anna Alina zob.
Rzyszczewska, Celestyna Anna Alina
Czartoryska, Dorota Barbara, ur. Jabłonow-
ska (1760—1844), żona Józefa Klemensa
Czartoryskiego 140
Czartoryska, Izabella Elżbieta zob. Działyń-
ska, Izabella Elżbieta
Czartoryska, Józefina Maria zob. Potocka,
Józefina Maria
Czartoryska, Klementyna zob. Sanguszko,
Klementyna
Czartoryska, Maria Antonina zob. Potocka,
Maria Antonina
Czartoryska, Teresa zob. Lubomirska, Teresa
Czartoryski, Adam Jerzy, książę (1770-1861),
mąż stanu, wybitny działacz emigracyjny
147,187,192,195, 280
Czartoryski, Adam Kazimierz, książę (1734-
1823), polityk, pisarz i publicysta 102
Czartoryski, Józef Klemens (1739-1810),
ziemianin, starosta łucki i radoszycki, stolnik
litewski, ostatni z młodszej linii rodu 140
Czermińska, Małgorzata 16
Czosnowska Zofia, ur. Potocka, 2. v. Oborska
(1787—1857), dama z epoki Księstwa War-
szawskiego, bywalczyni stołecznych salonów,
kochanka księcia Józefa Poniatowskiego
i Atanazego 94, 104
Czosnowski, Wincenty Feliks (ok. 1760-
1825), wojskowy, kawaler maltański 104
Czubaty, Jarosław 44, 49, 87, 93
D
Dahl, Robert A. 172
D'Aprile, Iwan-M. 209
dal Borgo di Primo, Olinto Maria Emilio
(1775—1856), duński dyplomata włoskiego
pochodzenia 281
Damaskios (Damascjusz) (ok. 462-538), filozof
grecki 368
Danckwart, Frederik Christian Emil Theodor
Claus (1782-1856), dyplomata duński 177
Danilewicz Zielińska, Maria 32, 33, 257, 316,
320
Dantas, Miguel Martins (1821-1910), portugal-
ski polityk i dyplomata, uczony 281
Dardalhon, nauczyciel, wydawca 320
Dauzats, Adrien (1804-1868), francuski malarz,
rysownik i grafik 409
David, Jacques-Louis (1748-1825), malarz
francuski 357
Davout, Louis Nicolas (1770-1823), francuski
arystokrata i wojskowy, dowódca w wojsku
napoleońskim 57
Dąbrowski, Jan Henryk (1755-1818), polski
generał i polityk 87, 88, 91
Dąbski z Lubrańca, Jan (ok. 1590-1660) 155
Decultot, Élisabeth 335
Deger, Ernst (1809-1885), malarz niemiecki 344
Delaforce, John 321
Delamotte, William Alfred (1775-1863), an-
gielski malarz i grafik 269
Delaroche, Paul (1797-1856), malarz francuski
378, 415, 416
Dembowski, Leon (1789-1878), ziemianin,
prawnik, urzędnik w strukturach Księstwa
Warszawskiego i Królestwa Polskiego, pa-
miętnikarz 71, 87, 94,101,114
Denis, Jean-Ferdinand (1798-1890), francuski
historyk, znawca problematyki iberyjskiej 23,
26, 29,129,141, 324, 363
Deswarte-Rosa, Sylvie 32, 257, 268, 358, 364
Detering, Heinrich 419
Detmers, Julius (zm. 1896), malarz niemiecki
447
Detmold, Johann Hermann (1807-1856), nie-
miecki polityk, publicysta, krytyk sztuki 336
Diederichs, Pieter Arnold (1804-1874), holen-
derski wydawca i kolekcjoner 22
Dillis, Maximilian Johann Georg von (1759-
1841), niemiecki grafik i malarz, historyk
sztuki i muzealnik 445
Dilly, Heinrich 358
Dionigi da Borgo Sansepolcro (ok. 1300-
1342), włoski duchowny, teolog, spowiednik
Francesca Petrarki 305
Disselkamp, Martin 209
497
Dobrzycka, Anna 20, 25, 30-32, 62, 63, 297, 300,
316, 334
Dombrowski, Damian 403
Domenichino, wł. Domenico Zampieri (1581-
1641), malarz włoski 397, 402, 443
Donatello, wł. Donato di Niccolò di Betto
Bardi (1386-1466), rzeźbiarz włoski 445
Donop, Friedrich Wilhelm Gottlieb Lionel
von (1844-1912), niemiecki historyk sztuki
29, 31,174, 449
Donoso Cortés, Juan Francisco Maria de la
Salud, markiz de Valdegamas (1809-
1853), hiszpański polityk i mąż stanu, kon-
serwatywny myśliciel polityczny, przyjaciel
i korespondent Atanazego 12, 18, 21, 23, 24,
29, 160, 166, 174, 175, 278, 279, 281-288,
342, 343
Doxat, bankier 412
Dračke, Friedrich (1805-1882), rzeźbiarz nie-
miecki 445
Driever, Lutz 62
Drohojowska, Aniela Marianna, ur. Rostwo-
rowska (1783-1842), córka Andrzeja Ro-
stworowskiego i Józefy z Komorowskich, żo-
na Jana Antoniego Alojzego Drohojowskiego,
siostra Zofii Roztworowskiej 94
Dronke, Ernst (1822-1891), niemiecki działacz
polityczny, pisarz i publicysta 146
Drouais, Jean-Germain (1763-1788), malarz
francuski 357
Drummond, William (ok. 1770-1828), brytyj-
ski polityk i dyplomata, erudyta i pisarz 400,
401
Duŕresne, Édouard 288, 289
Duncker, Alexander Friedrich Wilhelm
(1813-1897), niemiecki wydawca i księgarz
152
Dürck-Kaulbach, Josefa (1851-1931), córka
malarza Wilhelma Kaulbacha i Josephine
Kaulbach, pamiętnikarka 23, 26, 231, 369,
370, 371, 372, 375
Durczykiewicz, Leonard (1876-1934), polski
fotograf 40
Dürer, Albrecht (1471-1528), niemiecki malarz
i grafik epoki renesansu 396
Dybdahl, Vagn 249
Dybicz, Iwan Iwanowicz (wł. Hans Karl
Friedrich Anton von Diebitsch und Nar-
den) (1785-1831), rosyjski wojskowy, głów-
nodowodzący wojsk rosyjskich podczas po-
wstania listopadowego 179
Dygdała, Jerzy 47
Działyńska, Henrietta zob. Błędowska, Hen-
rietta (Henryka)
Działyńska, Izabella Elżbieta, ur. Czartory-
ska, księżna (1830-1899), arystokratka, ko-
lekcjonerka, córka księcia Adama Jerzego
Czartoryskiego i Anny Zofii z Sapiehów, żona
Jana Działyńskiego 147
Działyński, Adam Tytus (1796-1861), wielko-
polski ziemianin, właściciel Kórnika, mecenas
nauki, wydawca 22, 95, 96, 445
Działyński, Augustyn (1715-1759), starosta
nakielski, wojewoda kaliski, senator 155
Działyński, Jan Kanty, hrabia (1829-1880),
działacz polityczny, powstaniec styczniowy,
mecenas i wydawca, syn Tytusa Działyńskie-
go i Celestyny z Zamojskich, mąż Izabeli
z Czartoryskich 131,147
Dzieduszycka, Anna (Aneta) (1788-1863),
córka Antoniego Dzieduszyckiego i Marianny
z Koźmińskich 140
E
Eastlake, Charles Lock, Sir (1793-1865), an-
gielski malarz i krytyk sztuki 22, 355, 356,
374, 377
Eastlake, Elizabeth, ur. Rigby, (1809-1893),
angielska eseistka, tłumaczka, krytyczka i hi-
storyczka sztuki, żona Charlesa Eastlake'a
347, 348, 354, 355
Ebers, Seraphine, ur. Wulff (1774-1832),
saloniera berlińska 213
Ebert, Hans 374, 375
Echter, Michael (1812-1879), malarz niemiecki
447
Egerton Francis, 1. hrabia Ellesmere (1800-
1857), brytyjski polityk, pisarz, mecenas
sztuki 377
Egerton, William, 1. baron Egerton (1806-
1883), polityk brytyjki 280
Eichhorn, Johann Albrecht Friedrich (1779-
1856), polityk pruski, wysoki urzędnik mini-
sterstwa spraw zagranicznych 254
Einsidel, Detlov, hrabia von (1773-1861),
saski polityk i dyplomata, przedsiębiorca 99
498
Einsle, Anton (1801-1871), austriacki malarz
portrecista 143
Eliot, George, wł. Mary Ann Evans (1819-
1880), angielska powieściopisarka i poetka
446
Elm, Ludwig 164
Emanuel I (1469-1521), król Portugalii 324, 361,
364
Encke, Erdmann (1843-1896), rzeźbiarz nie-
miecki 445
Erdödy, Jan Nepomuk, hrabia (1794-1879),
austro-węgierski arystokrata, szambelan i taj-
ny radca, od 1841 mąż młodszej córki Atana-
zego Raczyńskiego Teresy 124,145, 155
Erdödy, Teresa, ur. hrabina Raczyńska
(1820-1909), młodsza córka Atanazego Ra-
czyńskiego 124,131,144,145,155
Ernest Austust I (1771-1851), książę Cumber-
land, król Hanoweru 212
Ernst, Cecil 66
Espartero Álvarez de Toro, Joaquín Baldo-
mero (1793-1879), hiszpański wojskowy
i polityk, premier i regent Hiszpanii 277, 284
Esterházy de Galántha, Georg (György),
hrabia (1809-1856), węgierski arystokrata,
dyplomata 21, 281
Eyck, Jan van (ok. 1390-1441), malarz nider-
landzki 443
F
Falkenstein, Konstantin Karl (1801-1855),
drezdeński bibliotekarz i uczony 22, 363
Falkowski, Juliusz (1815-1892), działacz poli-
tyczny i literat 11, 43, 44, 46, 47, 93, 94
Fechner, Jörg-Ulrich 430
Fei, Carlo, papieski komisarz ds. starożytności
409
Feilchenfeld, Konrad 213, 214
Félibien, André (1619—1695), francuski architekt
i teoretyk sztuki 398
Ferdynand August Franz Anton, książę von
Sachsen-Coburg und Gotha zob. Ferdy-
nand II Koburg
Ferdynand II Koburg (1816-1885), król Portu-
galii 259, 364
Ferdynand VII Bourbon (1784-1833), król
Hiszpanii 276
Fernandes, Vasco (ok. 1475-ok. 1542), malarz
portugalski 368, 363, 365—367
Festetics de Toina, Samuel (1806-1862), mąż
Wandy z Raczyńskich, córki Atanazego 124
Festetics, Wanda Anna, ur. hrabina Raczyń-
ska (1819-1845), starsza córka Atanazego,
żona Samuela Festetics de Toina 67, 124, 144,
155, 218
Fichte, Johann Gottlieb (1762-1814), filozof
niemiecki 224
Fidiasz (ok. 490-430 przed Chr.), antyczny
rzeźbiarz grecki 445
Fiszer, Stanisław (1769-1812), polski generał,
szef sztabu armii Księstwa Warszawskiego 90
Fiszerowa, Wirydianna, ur. Raczyńska, 1 v.
Kwilecka (1761—1826), córka Katarzyny
z Raczyńskich Radolińskiej, siostry Filipa Ra-
czyńskiego, kuzynka Atanazego, pamiętni-
karka 26, 41, 42, 51, 93
Flawiusz Aequsz (ok. 390-454), polityk i wódz
rzymski 368
Flemming, Armgard Catharina von, ur.
Amim (1821-1880), córka Achima i Bettiny
von Amim 218
Focjusz I Wielki (810-891), patriarcha Konstan-
tynopola, teolog i pisarz 368
Föhlinger, Otto 131
Fohr, Carl Philipp (1795-1818), malarz nie-
miecki 308
Fonseca, Antonio Manuel da (1796 — 1890),
malarz portugalski 363
Fonseca, Antonio Tomas da (1822-1894),
portugalski malarz i architekt 320
Foras, Amédée de, hrabia (1830-1899), sa-
baudzki arystokrata, historyk i heraldyk 288
Forrester, Joseph James (1809-1861), kupiec
angielski działający w Portugalii, artysta-
amator, kolekqoner sztuki 321, 363
Forster, Ernst Joachim (1800-1885), niemiecki
malarz, historyk i krytyk sztuki, pisarz i poeta
351, 392
Forster, Friedrich Christoph (1791-1868), nie-
miecki poeta, pisarz i historyk 218, 362, 438
Forster, Karol 170
Fra Angelico, wł. Guido di Piętro, zw. też
Giovanni da Fiesole (1395-1455), włoski
malarz wczesnego renesansu 397, 425
499
França, José-Augusto 32, 363
Francia, Francesco, wł. Francesco Raibolini
(1450—1517), włoski malarz, rzeźbiarz i złot-
nik epoki renesansu 402, 443
Franciszek Józef I Habsburg (1830-1916),
cesarz Austrii 384
François, Etienne 209
Frandsen, Steen Bo 249
Frank, Mitchell Benjamin 339
Franke, Renate 222
Franz, Julius (1824-1887), rzeźbiarz niemiecki
157, 445
Frasinelli y Bumitz, Roberto (1811-1887),
rysownik, antykwariusz, badacz dawnej ar-
chitektury, z pochodzenia Niemiec, działający
w Hiszpanii 276
Frąckiewicz, Michał, 29
Fredericksen, Burton B. 405
Fredro, Aleksander (1793-1876), polski kome-
diopisarz, poeta i pamiętnikarz 95
Frejlich, Józef33,176, 177,179
Freud, Zygmunt (1856—1939), austriacki neuro-
log i psycholog, twórca psychoanalizy 66
Friebe 380
Friedlãnder, David (1750-1834), niemiecki
fabrykant, pisarz, mecenas uczonych i arty-
stów 436
Friedrich Caspar David (1774-1840), malarz
niemiecki 309, 346
Friedrich Wilhelm Heinrich August Hohen-
zollern (1779-1843), pruski generał 212
Fryderyk II Hohenzollern (1712-1786), król
Prus 122, 210, 241
Fryderyk IV (1671-1830), król Danii 246, 247
Fryderyk August I Wettyn (1750-1827), król
saski, książę warszawski 44, 96, 97
Fryderyk August II Wettyn (1696-1763),
elektor saski, król Polski (August III) 419
Fryderyk Henryk Albrecht Hohenzollern,
książę (1809-1872), najmłodszy syn króla
Fryderyka Wilhelma III i królowej Luizy, brat
króla Fryderyka Wilhelma IV 211
Fryderyk Karol Hohenzollern, książę (1801-
1833), trzeci syn króla Fryderyka Wilhelma III
i królowej Luizy, brat króla Fryderyka Wil-
helma IV 211, 212
Fryderyk Karol Hohenzollern, książę (1828-
1885), pierwszy syn Karola Hohenzollern
i Marii księżnej Sachsen-Weimar-Eisenach 212
Fryderyk Wilhelm II Hohenzollern (1744-
1797), król Prus 122, 422
Fryderyk Wilhelm III Hohenzollern (1770-
1840), król Prus 133, 180, 185, 192, 208,
212, 221, 240, 242, 243, 245-247, 440
Fryderyk Wilhelm IV Hohenzollern (1795-
1861), król Prus 169, 175, 186, 190, 211,
225, 228, 231, 240, 257, 268, 272, 275, 279,
283, 286, 315, 371, 374, 375, 444
Fryderyk Wilhelm Waldemar Hohenzllem
(1817-1849), syn księcia Wilhelma, najmłod-
szego brata Fryderyka Wilhelma III, i Marian-
ny, księżnej von Hessen-Homburg, pruski ge-
nerał 218
Fuhrmann, Ludwig (1783-1829), malarz rodem
z Wrocławia, związany przez wiele lat z Ra-
czyńskimi, mieszkał w Rogalinie 150, 433
G
Gaehtgens, Thomas W. 32, 414, 415, 418
Gajewski, Franciszek (1792-1868), żołnierz
napoleoński, powstaniec, pamiętnikarz 26,
46, 47,199
Galen, Ferdinand, hrabia von (1803-1881),
dyplomata pruski 160
Gallwitz, Klaus 339
Galos, Adam 241
Gans, Eduard (1798—1839), niemiecki prawnik
i filozof prawa 218
Garofalo, wł. Benvenuto Tisi (1481-1559),
włoski malarz renesansowy 443
Garrett, João Baptista da Silva Leitão de
Almeida (1799—1854), poeta portugalski
okresu romantyzmu 362, 362
Geiger, Ludwig 180
Gentz, Friedrich von (1764^1832), austriacki
polityk, myśliciel polityczny, pisarz i publicy-
sta 168
Gerlach, Ernst Ludwig von (1795-1877),
pruski polityk konserwatywny, prawnik i pu-
blicysta 169
Gerlach, Ludwig Friedrich Leopold von
(1790-1861), pruski generał i polityk kon-
serwatywny 169, 279
Ghiberti, Lorenzo (1378—1455), włoski rzeź-
biarz i złotnik 445
Gibson, John (1790-1866), rzeźbiarz angielski
445
500
Gibson-Wood, Carol 398
Gilly, David (1748-1808), pruski inżynier
i urzędnik budowlany, brat Friedricha 210
Gilly, Friedrich David (1772-1800), architekt
niemiecki, brat Davida 210
Gilpin, William (1724^1804), angielski du-
chowny, artysta i pisarz 303
Giorgione, wł. Giorgio da Castelfranco
(1478—1510), włoski malarz renesansowy
397
Girtler, Kazimierz (1804-1887), ziemianin,
pamiętnikarz 105, 123
Glaser, Hubert 379
Gładysz, Jan (1762—1830), polski malarz 64
Godsey, William D., Jr. 126,127
Goethe, Johann Wolfgang von (1749-1832),
niemiecki poeta, pisarz, uczony i mąż stanu
28, 302, 308, 315, 333, 337, 344, 395, 396
Goltz, August Friedrich Ferdinand, hrabia
von der (1765—1832), pruski polityk i dy-
plomata 244
Gołuchowski, Agenor, hrabia (1812-1875),
arystokrata, austriacki polityk konserwatywny
polskiego pochodzenia, namiestnik Galicji 195
Gommert, Johann, muzyk, członek orkiestry
pałacowej w Rogalinie 82
Gonzàlez Bravo Lopez de Arjona, Louis
(1811—1871), hiszpański polityk, dyplomata,
publicysta, minister spraw wewnętrznych
i premier Hiszpanii 277
GÒrres, Johann Joseph von (1776-1848), nie-
miecki myśliciel polityczny i katolicki publi-
cysta 169
Goszczyński, Seweryn (1801-1876), polski
pisarz i poeta, działacz społeczny 302
Gottschall, Marie Ernestine zob. Raczyńska,
Marie Ernestine
Gould, Charlotte 404
Goya y Lucientes, Francisco de (1746-1828),
hiszpański malarz i grafik 410
Górka, Andrzej (1500—1551) starosta generalny
Wielkopolski, kasztelan poznański i kaliski 331
Górka, Barbara, ur. Kurozwęcka (zm. 1545),
córka Stanisława Kurozwęckiego i Zofii ze
Zborowskich, żona Andrzeja Górki 331
Grabowski, Józef Ignacy (1791-1881), żołnierz
napoleoński, działacz polityczny i społeczny
w Wielkim Księstwie Poznańskim 22, 178, 195
Grão-Vasco (Gran Vasco) zob. Fernandes,
Vasco
Grauer, Elise F. 32,150,155, 157,158, 445
Greiffenhagen, Martin 164
Grewe, Cordula 340
Grillparzer, Franz Seraphicus (1791-1872),
austriacki dramaturg i poeta 213
Grimault, Marcelle Berthe Georgette 19
Grimm, Jacob Ludwig Karl (1785-1863),
niemiecki badacz literatury i historyk, brat
Wilhelma 60
Grimm, Wilhelm Karl (1786-1859), niemiecki
filolog i badacz literatury, brat Jacoba 60
Gritzner, Adolf Maximilian Ferdinand (1843֊
1902), pruski urzędnik, heraldyk i historyk
123
Grocholski, Ignacy, oficer wojska Królestwa
Polskiego 427
Grossmann, Joachim 437
Grüner, Ludwig (1801-1882), niemiecki grafik,
znawca i historyk sztuki, działający w Niem-
czech i Anglii 347
Gruppe, Otto Friedrich (1804-1876), niemiecki
filozof, filolog klasyczny i publicysta 351, 352
Grypa, Dietmar 240, 241, 245, 266
Grzegorzewska, Sabina, ur. Gostkowska
(1808—1872), polska pisarka i pamiętnikarka
94, 95, 123
Guarini, Giovanni Battista (1538-1612), włoski
poeta i dramaturg 83
Guattani, Giuseppe Antonio (1748-1830),
włoski starożytnik i historiograf sztuki 408
Guercino, wł. Giovanni Francesco Barbiéri
(1591—1666), malarz włoski 397
Guérin, Pierre-Narcisse (1774-1833), malarz
francuski 357
Guerzoni, Guido 405
Guichard, Charlotte 395
Guinard, Paul 411
Guizot, François Pierre Guillaume (1787-
1874), francuski polityk i historyk 280, 284
Gumowski, Marian 31, 450
Gurowska, Anna, 1 v. Działyńska, ur. Rado-
micka (1724^1812), babka pamiętnikarki
Henrietty z Działyńskich Błędowskiej 140
Gurowski, Adam (1805-1866), polski pisarz
polityczny i publicysta, od 1849 roku czynny
w Stanach Zjednoczonych 31, 46
501
Gustaw Wilhelm, książę Meklemburgii-
Schwerinu (1781-1851) 211
Gutakowski, Wacław (1790-1882), wojskowy,
oficer w armii Księstwa Warszawskiego i Kró-
lestwa Polskiego 91
Gutzkow, Karl (1811-1878), niemiecki dzienni-
karz, pisarz i poeta 218
H
Habedank, Heinz 159
Haberland, Irene 344
Hadrian (Publius Aelius Hadrianus) (76-
138), cesarz rzymski 445
Hagen, Friedrich Heinrich von der (1780-
1856), filolog, germanista, profesor na uni-
wersytecie berlińskim 221, 349, 361, 439,
440
Hahn, Barbara 213
Hahnf Matthias 209, 210
Halle, berliński bankier, kolekqoner sztuki 436
Haller, Karl Ludwig von (1768-1854), szwaj-
carski prawnik, ekonomista, konserwatywny
myśliciel polityczny 168
Hamelin, Fortunáé, ur. Jeanne Genevieve
Fortunáé Lormier-Lagrave (1776-1851),
francuska saloniera 280
Hamilton, Douglas, ósmy książę Hamilton
(1756-1799) 395
Hamlin, Cyrus 436
Hanebutt-Benz, Eva-Maria 358
Han$enf Peter H. 306
Hardenberg, Karl August, książę von (1750-
1822), pruski polityk i mąż stanu 170, 208,
240
Hasenclever, Johann Peter (1810-1853), ma-
larz niemiecki 353
Hatzfeldt, Maximilian Friedrich Carl, hrabia
von (1813-1859), dyplomata pruski 279
Hauterivef Borel de 288
Heade, Martin Johnson (1819-1904), malarz
amerykański 220
Healy, George Peter Alexander (1813-1894),
amerykański malarz portrecista 220
Hebrig, Wilhelm (1787-1861),, malarz nie-
miecki 383
Hegel, Georg Wilhelm Friedrich (1770-1831),
filozof niemiecki 437
Heilmann, Christoph 31, 32, 414
Heine, Christian Johann Heinrich (1797-
1856), niemiecki poeta romantyczny 214
Heininger, Jörg 302
Henckel von Donnersmarck, Lazarus Carl
Friedrich, hrabia (1818-1847), dyplomata
pruski 275
Henning, Carl Adolf (1809-1900), malarz
niemiecki 61, 62, 222, 370, 440
Henryk Wilhelm Adalbert Hohenzollern
(1811-1873), syn księcia Wilhelma, najmłod-
szego brata Fryderyka Wilhelma III, i Marian-
ny, księżnej von Hessen-Homburg, pruski
wojskowy 218
Hensel, Wilhelm (1794-1861), malarz niemiecki
222
Henshall, J. angielski grafik 262
Herbig, Friedrich Wilhelm Heinrich (1788-
1861), malarz niemiecki 383
Herculano de Carvalho e Araújo, Alexandre
(1810-1877), portugalski uczony, historyk,
pisarz i poeta, 363
Herling-Grudziński, Gustaw (1919-2000),
polski pisarz i publicysta 17
Heß, Klaus 132
Heyden-Linden, Hellmut von 225
Heymann, Ernst 208
Hildebrandt, Ferdinand Theodor (1804-
1874), malarz niemiecki 341, 344, 352, 389,
390, 412, 443
Hirt, Aloys (1759—1837), niemiecki archeolog
i historyk sztuki 210, 361, 422, 437
Hitzig, Georg Friedrich Heinrich (1811-1881),
architekt niemiecki 383
Hobsbawm, Erie12
Hoffmann von Fallersleben, August Heinrich
(1798—1874), niemiecki językoznawca i poeta
218
Holbein, Hans ML (1498—1543), malarz nie-
miecki renesansowy 391, 396
Hollanda, Francisco de (1517-1587), portugal-
ski malarz, architekt i teoretyk sztuki 362,
364
Holländer, Kay-Uwe 211
Holste, Karsten 222
Hom, Karl von (1807-1889), polityk pruski,
nadprezydent prowincji poznańskiej 196
Hornsby, Cläre 394
502
Hotho, Heinrich Gustav (1802-1873), niemiec-
ki historyk sztuki i estetyk 361, 437
Hottinger, Johann Konrad (1788-1827), ma-
larz austriacki 339
Howard de Walden, Charles Augustus Ellis,
baron (1799—1868), brytyjski polityk i dy-
plomata 270
Hufeland, Christoph Wilhelm (1762-1836),
niemiecki lekarz i uczony 210
Humboldt, Alexander von (1769-1859), nie-
miecki przyrodnik, podróżnik i dyplomata, brat
Wilhelma 60, 218, 220, 222, 361, 375, 383
Humboldt, Wilhelm von (1767-1835), nie-
miecki polityk i uczony, brat Alexandra 60,
210,211, 361, 379, 380, 422, 423,437
Hunter, John 406, 408
Hus, Jan (1370—1415), czeski teolog, kaznodzieja,
reformator religijny 442
I
Igelström, Osip Andrejewicz (1737-1817),
rosyjski generał i dyplomata, poseł pełno-
mocny w Warszawie 48
Immermann, Karl Leberecht (1796-1840),
niemiecki pisarz i poeta 349
Imola, Irmocenzo da, wł. Innocenzo di Piętro
Francucci (ok. 1490-ok. 1550), malarz wło-
ski 402, 443
Inglis, Robert Harry, baronet (1786-1855),
brytyjski polityk, aktywny także w obszarze
nauki i sztuki 377
Isselstein, Ursula Arese 213
Ittenbach, Franz (1813-1879), malarz niemiecki
344
Izabela II Bourbon (1830-1904), królowa Hisz-
panii 275-277, 279
J
Jabłonowska, Teresa, ur. księżna Lubomirska
(1793—1847), zamożna arystokratka, córka
Michała Lubomirskiego i Magdaleny z Ra-
czyńskich, kuzynka Atanazego, żona Maksy-
miliana Jabłonowskiego 22, 94, 95, 142, 178,
179, 275
Jabłonowski, Maksymilian Piotr Kazimierz,
książę (1785-1846), arystokrata, polityk
i urzędnik państwowy, senator-wojewoda
Królestwa Polskiego 94
Jackowski, Tadeusz Gustaw 31
Jagielska, Maria 196
Jahn, Friedrich Ludwig (1778-1852), niemiecki
pedagog, polityk i publicysta 224
Jakóbczyk, Witold 30
Jan III (1502-1557), król Portugalii 324, 361
Janion, Maria 106, 114, 115, 313
Jaroszewski, Tadeusz Stefan 204
Jarzewicz, Jarosław 44, 429
Jean Paul, wł. Johann Paul Friedrich Richter
(1763-1825), niemiecki poeta i pisarz 337
Jedlicki, Jerzy 160, 175
Jenderko-Sichelschmidt, Ingrid 442
Jezierska, Wirginia, wł. Charlotte Auguste
Virginie, ur. de Mory (1795-1869), z po-
chodzenia Francuzka, osiadła w litewskich
dobrach hrabiego Aleksandra Chodkiewicza,
żona Stanisława Lewald Jezierskiego, pamięt-
nikarka 94
Jochens, Birgit 157
Jordan, Johann Ludwig von (1773-1848),
pruski polityk, urzędnik ministerstwa spraw
zagranicznych, dyplomata 254, 255, 264
Jordan, Wilhelm Rudoph (1810-1877), malarz
niemiecki 378
Józef II Habsburg (1741-1790), cesarz Austrii,
król Czech, Węgier i Chorwacji 419
Jiingken, Johann Christian (1794-1875), nie-
miecki lekarz okulista 380
Juromenha, João Antônio de Lemos Pereira
de Lacerda, wicehrabia de (1807-1887),
portugalski polityk, publicysta, uczony, histo-
ryk 364, 366
Just, Wilhelm August, baron von (1752-
1854), dyplomata saski 99
Justi, Karl (1832—1912), niemiecki historyk sztuki
i filozof 359, 360, 368
K
Kahn, Michael D. 63, 65
Kaiser, Uta 32, 308, 339, 349
Kalinowski, Konstanty 31, 413
Kamionka-Straszakowa, Janina 62,110, 307
Kant, Immanuel (1724-1804), filozof niemiecki
60, 303, 390, 424
Kantak, Stefan Kamil Juliusz (1881-1976),
polski duchowny, uczony i publicysta 186,
187
503
Kapp, K. L., wydawca niemiecki 437, 438, 446
Kapuścińska֊Kmiecik, Nina 101
Karasowski, Maurycy 82
Karge, Henrik 335, 349
Karl, kronprinz, następnie król von Würt-
temberg (1823-1891) 218
Karol August Chrystian, książę Meklembru-
gii-Schwerinu (1782-1833) 211
Karol Ludwik Bourbon Parmeński, książę
Lukki (1799-1883) 211
Kasprowicz, Jan (1860-1926), polski poeta,
dramaturg i tłumacz 305
Katarzyna II (1729—1796), cesarzowa Rosji 46
Kauffmann, Georg 27, 357
Kaulbach, Josephine, un Sutner (1809-1896),
żona malarza Wilhelma Kaulbacha 369, 374,
385
Kaulbach, Wilhelm von (1805-1874), malarz
niemiecki 23, 25, 62, 229, 296, 297, 341,
345, 349, 350, 352, 368-376, 378, 379, 383,
384, 386-388, 392, 412, 413, 438, 439, 441,
442, 445, 447
Kestner, Georg Christian August (1777-
1853), niemiecki prawnik, dyplomata, autor
pism o sztuce, kolekq'oner 356
Kicka, Natalia Anna, ur. Bisping (1801-1888),
kolekcjonerka pamiątek narodowych, staro-
żytniczka, pamiętnikarka 46, 275
Kicka, Teresa (1782-1861) 94
Kicki, Ludwik (1799-1831), polski wojskowy,
generał, powstaniec listopadowy 91
Kieniewicz, Stefan 29, 34,190,192
Kiliński, Jan (1760—1819), z zawodu szewc,
uczestnik insurekcji kościuszkowskiej, pa֊
miętnikarz 47
Kinsey, William Morgan (1788-1851), angiel-
ski duchowny, podróżnik i pisarz 320, 321
Kirchberger, Nico 339
Klaproth, Martin Heinrich (1743-1817), nie-
miecki aptekarz, chemik, profesor na uniwer-
sytecie w Berlinie 210
Klawe, Janina Z. 257
Klengel, Johann Christian (1751-1824), nie-
miecki malarz, rysownik i grafik 296
Klenze, Leo von (1784—1864), architekt nie-
miecki 370, 445
Klinkowström, Karl Friedrich Ludwig, hra-
bia von (1780—1844), urzędnik pruski 257
Kloeber, Carl Friedrich August von (1793-
1864), malarz niemiecki 222
Kniaziewicz, Karol Otto (1762-1842), polski
generał i działacz emigracyjny 22, 172, 173
Kocój, Henryk 180,181
Kolb, Joseph Maximilian, niemiecki rysownik
i rytownik 446
Komierowski, Roman 233
König, Malte 212
Konstanty Pawłowicz Romanow (1779-1831),
wielki książę, naczelny wódz armii Królestwa
Polskiego, gubernator wojskowy Królestwa
Polskiego 179
Körte, Friedrich Heinrich Wilhelm (1776-
1846), niemiecki duchowny i uczony, histo-
ryk literatury 22
Koschnick, Leonore 383
Kosman, Marceli 30
Kosmanowa, Bogumiła 30, 80
Kossakowski, Józef (1738-1794), biskup inf-
lancki, stronnik Katarzyny II, targowiczanin
46, 47
Kossakowski, Szymon (1740-1794), wojskowy
i polityk, targowiczanin 47
Kosseleck, Reinhard 208
Kościuszko, Tadeusz (1746-1817), wojskowy,
polski i amerykański generał, Najwyższy Na-
czelnik podczas insurekcji 1794 roku 91
Kowalczykowa, Alina 302, 309, 313
Kownacki, Tymoteusz Hipolit Symforian
(1761—1854), technolog górnictwa, bibliote-
karz i archiwista, tłumacz i wydawca kronik
22
Kozaczka, Marian 132
Koźmian, Jan Karol Teofil (1814-1877), polski
działacz społeczny i publicysta, duchowny
158
Krabbe-Carisius, Hans (1771-1845), polityk
duński, minister spraw zagranicznych 181, 247
Krasińska Elżbieta (Eliza), ur. Branicka(1820-
1876), żona poety Zygmunta Krasińskiego
114
Krasiński, Józef Wawrzyniec (1783-1845),
polski wojskowy, senator-kasztelan Królestwa
Polskiego, pisarz i pamiętnikarz 100, 105
Krasiński, Wincenty, hrabia (1782-1858),
polski generał, marszałek sejmu Królestwa
Polskiego, pierwszy ordynat opinogórski 46
504
Krasiński, Zygmunt (1812-1859), polski poeta
romantyczny 114, 147, 302
Kraszewski, Józef Ignacy (1812-1887), pisarz,
publicysta, historyk i działacz polityczny 199,
331, 396, 451
Krause, Katharina 357, 358
Kraushar, Alexander 103
Kremlin, Ulrike 344
Kretzschmar, Hellmut 99
Kmdener, Barbara Juliáné von, ur. von
Vietinghoff (1764^1824), niemiecko-łotew-
ska mistyczka i pisarka 114
Krüger, Franz (1797—1857), malarz niemiecki
221-223, 361
Krimitz, Johann Georg (1728-1796), niemiecki
lekarz, encyklopedysta 98
Kuder, Manfred 265
Kugler, Franz (1808—1858), niemiecki historyk
sztuki, pisarz i poeta 351, 358, 382, 383, 437,
439
Kuligowska, Aleksandra 78
Kiipfer, Heinrich (1790—1865), urzędnik pruski
186
Kiister, Karl Gustav Ernst von (1797-1861),
pruski dyplomata 244
Kwiatkowska, Maria Irena 130
Kwilecki, Andrzej 80,122,131,132,198, 242
L
Labor de, Alexandre Louis Joseph, makriz de
(1773-1842), francuski polityk, archeolog
i pisarz 411
Labuda, Adam S. 12, 31, 33, 65, 437
Ladenberg, Philipp von (1769-1847), urzędnik
pruski 185, 186
Lamberg-Greifenfels, Anna Elżbieta, ur.
Festetics de Toina (1843-1909), córka Sa-
muela Festetics de Toina i Wandy z Raczyń-
skich, wnuczka Atanazego 155
Landi, Gaspare (1756—1830), malarz włoski 408
Lang, Paul 399, 400
Lange, Ulrich 250
Langhans, Carl Gotthard (1732-1808), archi-
tekt niemiecki 210
Lanzi, Luigi Antonio (1732-1810), włoski du-
chowny, starożytnik i historyk sztuki 349, 395
Larousse, Pierre (1817-1875), francuski autor i
wydawca 11, 12
Laubert, Manfred 122, 123, 186
Laudin, Gerard 419
Lavradio, Francisco de Almeida Portugal,
hrabia do (1796-1870), portugalski polityk
i dyplomata 22, 265
Leandro, Santa Maria Fonseca 28
Lebrun, Jean-Baptiste-Pierre (1748-1813),
francuski malarz, kolekcjoner i handlarz sztu-
ką 405
Leeb, Johannes (1790-1863), rzeźbiarz niemiec-
ki 373
Lehmann, Doris H. 384, 385
Leibetseder, Mathias 394
Leisching, Peter 408
Lelewel, Joachim (1786-1761), polski historyk
i działacz polityczny 183
Lenne, Peter Joseph (1789-1866), projektantów
ogrodów, rodem z Francji, czynny w Niem-
czech 226
Leonardo da Vinci, wł. Leonardo di ser Piero
da Vinci (1452—1519), włoski malarz rene-
sansowy 397
Lesseps, Ferdinand Marie, wicehrabia de
(1805—1894), francuski dyplomata i przed-
siębiorca 281
Lessing, Carl Friedrich (1808-1880), malarz
niemiecki 308, 341, 344, 412, 441, 442
Lessing, Gottlob Ephreim (1729-1781), nie-
miecki dramaturg i pisarz 359
Leszczyńska, Ewa 62
Leuschner, Vera 442
Levinger, Matthew 168,175, 208, 224
Levisie, Jacques 85
Lewald, Fanny (1811—1889), niemiecka pisarka
218
Lewicka-Morawska, Anna 334
Liebermann, Max (1847-1935), niemiecki
malarz i grafik 346
Lieven, Dominie 125,129
Ligne, Charlesa-Joseph, książę de (1735-
1814), wojskowy i dyplomata w służbie au-
striackiej, pisarz i pamiętnikarz 107
Lima, Henrique de Campos Ferreira 23, 24
Lippold, Katharina 157, 445
Liszt, Franz (Ferenz) (1811-1886), pianista i
kompozytor 218
Lityński, Adam 49
505
Lopęs, Gregório (ok. 1490-1550), malarz por-
tugalski 403
Lomsen, Uwe Jens (1793-1838), prawnik,
duński urzędnik, publicysta 250
Lorrain, Claude, wł. Claude Gellée (1600-
1682), francuski malarz pejzażysta czynny
w Italii 397-399
Loureiro, Francisco José de Sousa (1772-
1844), lekarz, uczony i pisarz portugalski
362, 364
Lovenom, Frederik Ernst Vendelbo (1798-
1849), duński dyplomata 181
Lôwenthal, Emil (1835—1896), malarz niemiecki
333, 412
Lownstein, Wilhelm Paul Ludwik książę von
(1817-1887), pruski dyplomata 262
López de la Torre Aylłón, Luis (1799-1875),
dyplomata hiszpański 278
Liibbe, Hermann 418
Lubomirska, Izabela, ur. Czartoryska, księż-
na (1736-1816), działaczka polityczna i spo-
łeczna, mecenas i kolekcjonerka sztuki 22
Lubomirska, Jadwiga, ur. księżna Jabłonow-
ska (1819-1894), córka Maksymiliana Jabło-
nowskiego i Teresy z Lubomirskich, żona
Marcelego Lubomirskiego 142, 275
Lubomirska, Magdalena, ur. Raczyńska
(1761-1847), córka Kazimierza Raczyńskiego
i Teresy z Moszczeńskich, siostra matki Ata-
nazego, Michaliny Raczyńskiej, żona księcia
Michała Lubomirskiego, matka Teresy Lubo-
mirskiej 51, 85, 94, 155
Lubomirska, Teresa, ur. księżna Czartoryska
(1785-1868), córka Józefa Klemensa Czarto-
ryskiego i Doroty z Jabłonowskich, żona Hen-
ryka Ludwika Lubomirskiego 140
Lubomirska, Zeneida, ur. Hołyńska, księżna
(1820-1893), żona Kazimierza Lubomirskie-
go, kochanka Rogera Raczyńskiego, biolo-
giczna matka Edwarda Aleksandra Raczyń-
skiego 79, 137
Lubomirski, Edward Kazimierz, książę
(1796-1823), syn Michała Lubomirskiego
i Magdaleny z Raczyńskich, dyplomata, poe-
ta, pisarz i tłumacz 200, 427, 428, 433
Lubomirski, Jerzy Henryk, książę (1817-
1872), galicyjski działacz polityczny, kurator
Ossolineum, ordynat przeworski 147
Lubomirski, Marceli, książę (1792-1809),
oficer wojsk Księstwa Warszawskiego 94, 429
Lubomirski, Michał, książę (1752-1825),
wojskowy, generał lejtnant wojsk koronnych,
żonaty z Magdaleną z Raczyńskich 94
Lucanus, Friedrich (1793-1872), niemiecki
aptekarz, miłośnik, znawca i restaurator sztu-
ki 22
Lucas van Leyden (1494-1533), niederlandzki
malarz i grafik epoki renesansu 401
Luckner, Johann Heinrich Wilhelm, hrabia
von (1805-1865), dyplomata w służbie Kró-
lestwa Danii 264, 270, 281
Ludwik I Wittelsbach (1786-1868), król Bawa-
rii 351, 371, 375, 378, 414, 445
Ludwik XVIII Bourbon (1755-1824), król
Francji 163, 280
Ludwik Filip I (1773-1850), król Francji 166,
280, 409, 411
Liihe, Irmela von der 338
Luiza Hohenzollern, ur. księżna Mecklem-
burg (1776-1810), królowa Prus, żona Fry-
deryka Wilhelma III 180
Luiza, Hohenzollern, zob. Radziwiłł Luiza
Lutter, Johann Christoph, berliński kupiec
i restaurator 215, 440
Ł
Łazuga, Waldemar 194
Łempicka, Konstancja, ur. Sołtyk (1794-
1836), córka Stanisława Sołtyka i Karoliny
z Sapiehów, żona Ludwika Łempickiego 141
Łoś, Józef (1811-po 1882), powstaniec listopa-
dowy, emigrant, guwerner, pamiętnikarz 26,
236
Łubieński, Tomasz Andrzej Adam (1784-
1870), żołnierz napoleoński, działacz poli-
tyczny, przedsiębiorca 22, 280
Łukaszyk, Ewa 32, 358, 363
M
Maaz, Bernhard 445
Machado, Cirillo Volkmar (1748-1823), ma-
larz portugalski 362
Maciocha, Agnieszka 302
Madrazo y Kunz Federico (1815-1894), malarz
hiszpański 10
506
Magnus, Leopold Eduard (1799-1872), malarz
niemiecki 383
Mai, Ekkehard 340, 341, 353, 383, 442
Maisak, Petra 349
Maistre, Joseph Marie, hrabia de (1753-1821),
sabaudzki polityk, dyplomata, konserwatyw-
ny pisarz polityczny 175
Makart, Hans (1840-1884), malarz austriacki
384-392, 412
Maksymilian Maria Józef Wettyn (1759-
1838), książę saski 97
Maltzahn, Joachim Carl Ludwig Mortimer,
hrabia von (1793-1843), pruski polityk
i dyplomata, minister spraw zagranicznych
257-259
Maltzahn, Otto Friedrich Helmuth, baron
von (1792-1860), dyplomata pruski 244
Malvíně, tancerka opery berlińskiej, kochanka
Atanazego 116
Mancini, Giulio (1558-1630), włoski lekarz,
teoretyk sztuki, pisarz 398
Manikowska, Ewa 331
Mannheim, Karl 164
Manno, Francesco (175^1831), włoski archi-
tekt i malarz 407, 408
Manşon, Edward (zm. 1884), angielski handlarz
sztuką 411
Manteuffel, Otto Theodor, baron von (1805-
1882), pruski polityk i dyplomata, minister
spraw zagranicznych 278, 279
Maratti, Carlo (1625—1713), malarz włoski 425
Marcollini-Ferretti, Camillo, hrabia (1739-
1814), z pochodzenia Włoch, wysoki urzęd-
nik saski i minister 96
Mareschall (Marschall), Wenzel Philipp, ba-
ron von (1785—1851), austriacki wojskowy,
polityk i dyplomata 264
Maria II Bragança (1819-1853), królowa Portu-
galii 267
Maria Amalia Augusta Wittelsbach (1752-
1828), żona Fryderyka Augusta I Wettyna,
królowa Saksonii, księżna warszawska 98
Maria Amalia Bragança (1831-1953), księż-
niczka Brazylii, siostra Marii II Bragança, kró-
lowej Portugalii 259
Maria Antonina Habsburg (1755-1793), kró-
lowa Francji 163
Maria Augusta Wettyn (1782-1863), księż-
niczka saska 98
Maria Fiodorowna, ur. Zofia Dorota księżna
Württemberg (1759-1828), cesarzowa Ro-
sji, druga żona cara Pawła 1149
Maria Krystyna Bourbon (1806-1878), księż-
niczka Obojga Sycylii, królowa i regentka
Hiszpanii 274, 276, 277, 284
Maria Teresa Habsburg (1717-1780), (niekoro-
nowana) cesarzowa Austrii, królowa Czech
i Węgier 419
Marie von Sachsen-Weimar-Eisenach, księż-
na (1808-1877), żona księcia Karola Hohen-
zollerna 212
Marillier, H. C 411
MarinaSr Christine 411
Maschke, Günther 160,175, 283, 287
Masłowski, Maciej 399
Mason, George (1735-1806), londyński hand-
larz sztuką 303
Mason, William (1724-1797), angielski pisarz
i poeta 303
Massalski, Ignacy Jakub (1727-1784), biskup
wileński, stronnik rosyjski, targowiczanin 45
Massys, Quentin (ok. 1466-1530), malarz
niderlandzki 401, 402, 443
Matusik, Przemysław 158
Mayer, Arno J. 129
Mazzolino, Ludovico (1480-1528), malarz
włoski 402
Mechel, Christian von (1737-1817), szwajcar-
ski grafik i wydawca 419—422
Meier, Albert 419
Meijers, Debora J. 419
Mencfel Michał 33, 65, 152-154, 156, 236, 319,
327, 328, 441
Menke-Schwinghammer, Annemarie 374, 375
Menzel, Adolph Friedrich von (1815-1905),
malarz niemiecki 346, 349, 350
Meriggi, Marco 212
Merisi da Caravaggio, Michelangelo (1571-
1610), malarz włoski 397
Mesas, Antonio, malarz hiszpański 409
Mesplède, Sophie 404
Messina, Antonello da (1430-1479), malarz
włoski 443
Metastasio, Pietro, wł. Pietro Antonio Dome-
nico Trapassi (1698-1782), włoski pisarz
i librecista 83
507
Metternich, Klemens Wenzel Nepomuk
Lothar, książę von (1773-1859), austriacki
polityk konserwatywny i mąż stanu 168, 283
Meuron, Carl Gustav, hrabia von (1779-
1830), dyplomata pruski 244
Meyendorff, Peter, baron von (1796-1863),
dyplomata rosyjski 283
Meyer, Johann Heinrich (1760-1832), niemiec-
ki rysownik i malarz, historyk i teoretyk sztu-
ki 344
Michaelis de Vasconcelos, Caroline (1851-
1925), niemiecka uczona, romanistka, żona
Joaquima de Vasconcelos 28
Michaelis, Rainer 423, 443
Michał (Miguel) I Bragança (1802-1866), król
Portugalii 265, 267
Michał Anioł, zob. Buonarotti, Michelangelo
Michałowska, Maria 30
Michałowski, M. Piotr 30-32, 387, 402, 406, 413
Mickiewicz, Adam (1798-1855), poeta polski
doby romantyzmu 114, 302, 306, 343
Mielżyńska, Wirydianna, ur. Bnińska, 1. v.
Raczyńska (1719-1797), żona Leona Ra-
czyńskiego, matka Filipa Nereusza Raczyń-
skiego, babka Atanazego 39, 64, 155
Mielżyński, Leon, hrabia (1809-1900), ziemia-
nin, powstaniec listopadowy, działacz spo-
łeczny 131
Mierosławski, Ludwik (1814-1878), polski
generał, działacz polityczny i niepodległo-
ściowy, pisarz i poeta 187
Mieszko I (ok. 930-992), książę, pierwszy histo-
ryczny władca Polan 62, 63, 75, 79
Mika, Andrzej 30
Mikołaj I Romanow (1796-1855), car Rosji
i król Polski 149,160,177,180,190,192,196
Miltitz, Alexander Dietrich, baron von (1785-
1843), pruski dyplomata 221
Minutoli, Johann Heinrich, baron von (1772-
1846), pruski generał, badacz i kolekcjoner
starożytności 436
Minutoli, Julius, baron von (1805-1860),
pruski urzędnik, rysownik 278
Mocenigo, Alvise II Francesco, hrabia (1799-
1887), dyplomata austriacki włoskiego po-
chodzenia 214
Mohrenheim, Paul (Paweł Osipowicz), baron
(ok. 1790-ok. 1832), dyplomata rosyjski 434
Molik, Witold 30, 31, 80,129, 130
Mollerus, Nicolaas Willem, baron (1787-
1865), dyplomata w służbie Królestwa Nider-
landów 264
Mondini, Daniela 358
Montalembert, Charles Forbes René, hrabia
de (1810-1870), francuski polityk, pisarz po-
lityczny, historyk i publicysta 283
Montesquieu, Charles-Louis de Secondât, ba-
ron de (1689—1755), francuski filozof i pi-
sarz 337
Montmorency-Luxembourg, Charles Em-
manuel Sigismond de, książę (1774-
1861), francuski arystokrata i wojskowy 280
Moore, John (1729-1802), szkocki lekarz i pisarz
395
Morawski, Kajetan (1817-1880), polski działacz
polityczny, poseł na sejm pruski 22, 138
Morin, Friedrich Heinrich (ok. 1820-1868),
niemiecki pisarz, wydawca i księgarz 437,
438
Moritz, Karl Philipp (1756-1793), pisarz nie-
miecki 210
Morowitz, Laura 62
Moszczeńska, Justyna, ur. Raczyńska (1711-
1782), matka Teresy z Moszczeńskich
Raczyńskiej, prababka Atanazego 155
Moszczeńska, Teresa zob. Raczyńska Teresa
Motty, Marceli (1818-1898), poznański peda-
gog, działacz społeczny, pamiętnikarz 26, 45,
63,144,199, 432, 435
Müffling, Friedrich Carl Ferdinand, baron
von (1775-1851), pruski generał 244
Müffling, Friedrich Ludwig Georg, baron
von (1801-1887), urzędnik pruski 136
Müller, Adam Heinrich von (1779-1829),
niemiecki filozof, myśliciel polityczny, publi-
cysta i dyplomata 168
Müller, Andreas (1811-1890), malarz niemiecki,
brat Carla Müllera 344
Müller, Carl (1818-1890), malarz niemiecki, brat
Andreasa Müllera 344
Müller, Friedrich Max (1823-1900), niemiecki
filolog, orientalista, religioznawca 218
Müller, Hans 23, 370, 373, 374, 383, 439
Müller, Hermann Alexander (1814-1894),
niemiecki filolog, pedagog, pisarz i historyk
sztuki 437, 438
508
Müller-Bechtel, Susanne 358
Müller-Tamm, Pia 425
Murillo, Bartolomé Esteban (1617-1682),
hiszpański malarz barokowy 398, 410, 412
Murphy, James Cavanach (1760-1814), angiel-
ski architekt i badacz dawnej architektury 362
Murray, John III (1808-1892), brytyjski wydaw-
ca 347,438
Mycielski, Teodor Kazimierz, hrabia (1804-
1874), ziemianin, wojskowy 131
N
Nagler, Carl Ferdinand Friedrich (1770-
1846), pruski urzędnik, kolekcjoner sztuki
436
Nakwaska, Karolina, ur. Potocka (1798-1875),
powieściopisarka, pamiętnikarka 93
Nalepa, Marek 43, 50
Napoleon III zob. Bonaparte, Karol Ludwik
Napoleon
Napoleon zob. Bonaparte, Napoleon
Narváez y Campos, Ramón María (1800-
1868), hiszpański wojskowy i polityk, pre-
mier i minister spraw zagranicznych 275,
277, 406
Nathusius, Philipp (1815-1872), niemiecki
pisarz, publicysta i wydawca, kupiec 218
Nebrig, Alexander 214
Nerlich, France 32, 357, 390, 414-416, 437
Nesselrode, Karl Robert, hrabia von (1780-
1862), rosyjski polityk i dyplomata 283
Neumann, sekretarz Edwarda Raczyńskiego 100
Neves, Henrique das (1841-1915), portugalski
historyk sztuki 368
Nicolson, Marjorie Hope 302
Niegolewski, Andrzej (1787-1857), wojskowy,
działacz polityczny i społeczny 44, 79, 201
Niehr, Klaus 358
Niemcewicz, Julian Ursyn (1758-1841), poli-
tyk, publicysta i pisarz 8, 47, 352
Niemojowski, Jan Nepomucen (1803-1873),
polski działacz polityczny 45
Niesiecki, Kasper (1682-1744), polski duchow-
ny, pisarz, genealog i heraldyk 78
Nitka, Maria 399
Nodzyński, Tomasz 33,190,191,198
Noguera, Juan, hiszpański kartograf 273
Nolcken, Hans Jürgen von 215-217
Nørregård, Georg 247, 248
Nowak-Romanowicz, Alina 241
O
Oehlenschläger, Adam Gottlob (1779-1850),
duński poeta i dramaturg 251
Oettingen-Wallerstein, Maria Anna, ur. hra-
bina von Tr au ttmansdorff-Weinsberg
(1806-1885), matka Karoliny von Oettingen-
Wallerstein, synowej Atanazego 149
Oettingen-Wallerstein, Sophie Therese Wil-
helmine, księżna (1829-1897), siostra
Karoliny von Oettingen-Wallerstein, synowej
Atanazego 149
Oettingen-Wallerstein, Wilhelminę Marie
Anne, księżna (1833-1910), siostra Karoli-
ny von Oettingen-Wallerstein, synowej Ata-
nazego 149
Olfers, Ignaz Franz Werner Maria von (1793-
1871), pruski dyplomata, dyrektor generalny
Muzeów Królewskich w Berlinie 136, 221,
362, 375, 383
Oppenheim, Heinrich Bernhard (1819-1880),
publicysta niemiecki 218
Oriola, Maximiliane (Maxe), hrabina von, ur.
Arnim (1818—1894), berlińska saloniera,
córka Achima i Bettiny von Arnim 145, 218
Orłowski, Aleksander (1777-1832), polski
rysownik, grafik i malarz 433
Osterhammel, Jürgen 12
Ostrowska-Kęblowska, Zofia 32, 75, 77, 96, 334,
337, 425,429, 431, 432, 435, 445
Otway, Loftus William (1775-1854), brytyjski
wojskowy i dyplomata 281
Oubril, Paul von (1818-1896), dyplomata ro-
syjski 281
Overbeck, Johann Friedrich (1789-1869),
malarz niemiecki 25, 339, 340, 343—346,
412, 413, 443, 445, 447
Ożarowska, Marianna, ur. Dzierzbicka (ok.
1740-), żona Piotra Ożarowskiego 85
Ożarowski, Piotr (ok. 1725-1794), kasztelan
wojnicki i hetman wielki koronny, stronnik
Rosji, targowiczanin 45, 85
P
Pacca, Bartolomeo (1756-1844), włoski kardy-
nał 408
509
Pacheco y Gutiérrez Calderon, Joaquin Fran-
cisco (1808—1865), hiszpański polityk, publi-
cysta i pisarz 283
Pachocka, Anna 41, 82, 84
Paillet, Alexandre-Joseph (1743-1814), francu-
ski znawca i handlarz sztuką 405
Palarczykowa, Anna 95
Palmalori, Piętro (1767—1828), włoski restaura-
tor obrazów i handlarz sztuką 408, 409
Palmela, Pedro de Sousa Holstein, 1. diuk de
Palmela (1781-1850), polityk portugalski 271
Pałmerston, Henry John Tempie, wicehrabia
(1784—1865), angielski polityk i mąż stanu,
premier i wielokrotny minister 160,196, 277
Paprocki, Bartosz (ok. 1540-1614), pisarz,
historyk, heraldyk 78
Parthey, Gustav Friedrich Konstantin (1798-
1872), niemiecki księgarz i uczony 381
Pasinati, Giovanni Antonio (1775-1838), włoski
malarz, rzymski asesor ds. dzieł sztuki 409
Passavant, Johann David (1787-1861), nie-
miecki malarz, grafik i historyk sztuki 356
Paul, Carole 395, 398, 434
Paweł Fryderyk, wielki książę Meklembur-
gii-Schwerinu (1800-1842) 211
Paweł I Romanow, car Rosji (1754-1801) 135
Pawlaczyk, Mateusz 150,161
Pawłowski, Bronisław 93
Peel, Robert (1788-1850), polityk brytyjski i mąż
stanu 377
Peitsch, Helmut 209
Perreau, Bernard, ksiądz (1762-1836), du-
chowny, pedagog, wychowawca młodego
Atanazego 85
Perugino, Piętro, wł. Piętro di Cristoforo
Vannucci (ok. 1448—1523), włoski malarz
renesansowy 425
Perykles (ok. 495-429 przed Chr.), polityk
ateński 445
Peters, Wilhelm (1818-1903), malarz niemiecki
447
Petrarca, Francesco (1304-1374), włoski filozof,
humanista i poeta 305, 306
Petty-Fitzmaurice, Henry, 3. markiz Lans-
downe (1780—1863), brytyjski polityk i mąż
stanu 280, 377
Pflug Friedrich Adolph (1810-1886), niemiecki
przemysłowiec 159
Pforr, Franz (1788—1812), malarz niemiecki 339
Philipsbom, Johann Carl Heinrich (1782-
1848), urzędnik pruski, pracownik minister-
stwa spraw zagranicznych 241
Piccard, Louis-Étienne (1853-1935), duchowny
i uczony francuski 24
Pietraszak Dmowski, Mikołaj 55,130
Pikulik, Lothar 306, 308
Piles, Roger de (1635—1709), francuski malarz,
grafik i teoretyk sztuki 398
Pillet, Fabien (1772-1855), francuski pisarz
i publicysta, krytyk artystyczny i literacki 359
Piloty, Karl Theodor von (1826-1886), malarz
niemiecki 384
Pinto, Fernando Maia 321
Piotr (ur. 1808), nieślubny syn Atanazego
i Urszuli z Prusińskich Turno 102
Pius VII, papież (Giorgio Luigi Barnaba
Chiaramonti) (1742-1823) 408
Piwińska, Marta 110,111,114
Plater, Ludwik August (1775-1846), działacz
polityczny w epoce Księstwa Warszawskiego,
Królestwa Polskiego i Wielkiej Emigracji, pu-
blicysta 134, 135
Platon (427-347 przed Chr.), starożytny filozof
grecki 172
Pluciński, Marcin (1752-1829), duchowny,
wychowawca młodych Edwarda i Atanazego
Raczyńskich w Chobienicach i Rogalinie 41,
82, 83, 163
Płonka-Syroka, Bożena 110
Polanowska, Jolanta 32, 297
Pombal, Sebastião José de Carvalho e Melo,
markiz de (1699-17), portugalski polityk,
dyplomata, mąż stanu 324
Poniatowski, Józef Antoni, książę (1763-
1813), polski wojskowy, generał, minister
wojny i wódz naczelny wojsk Księstwa War-
szawskiego 45, 81, 88—90, 104, 105
Poniński, Adam, książę (1732-1798), starosta
ryczy wolski, międzyrzecki i babimojski, pod-
skarbi wielki koronny, marszałek sejmu roz-
biorowego 46, 47
Poschinger, Heinrich von 279
Potocka Katarzyna, ur. Branicka (1825-1907),
arystokratka, działaczka społeczna, żona
Adama Potockiego 178, 179
Potocka Róża, ur. Potocka (1782-1862) 94
510
Potocka, Aleksandra, ur. Lubomirska (1760-
1831), córka Stanisława Lubomirskiego i Iza-
beli z Czartoryskich, żona Stanisława Kostki
Potockiego 93
Potocka, Anna Maria, ur. Tyszkiewicz, 2. v.
Wąsowicz (1779—1867) żona Aleksandra
Potockiego 93
Potocka, Anna Teofila, ur. Sapieha (1758-
1813) żona Seweryna Potockiego 93, 140
Potocka, Delfina, ur. Komar (1807-1877),
przyjaciółka artystów, utalentowana malarka
i śpiewaczka, związana romansem z Zygmun-
tem Krasińskim 114
Potocka, Józefina Maria, ur. księżna Czarto-
ryska (1787—1862), córka Józefa Klemensa
Czartoryskiego i Doroty z Jabłonowskich, żo-
na Alfreda Potockiego 94, 104,111, 140
Potocka, Maria Antonina, ur. księżna Czarto-
ryska (1777-1856) córka Józefa Klemensa
Czartoryskiego i Doroty z Jabłonowskich, żo-
na Jana Alojzego Potockiego 140
Potocka, Sydonia Franciszka, ur. księżna de
Ligne (1786-1828) 94,103,105
Potocka, Zofia, ur. Branicka (1790-1874),
arystokratka, filantropka, córka Franciszka
Ksawerego Branickiego i Aleksandry z Engel-
hardtów, żona Artura Potockiego 140
Potocki Andrzej Kazimierz (1861-1908),
właściciel dóbr ziemskich i przemysłowiec,
polityk, namiestnik Galicji, syn Adama Potoc-
kiego i Katarzyny z Branickich 178, 179
Potocki, Alfred (1786-1862), oficer w armii
Księstwa Warszawskiego, ordynat łańcucki,
marszałek i ochmistrz koronny galicyjski, brat
Artura 23, 94, 95,104
Potocki, Artur (1787—1832), oficer w wojsku
Księstwa Warszawskiego, adiutant cara Alek-
sandra I, właściciel Krzeszowic, brat Alfreda
57, 91, 94, 95
Potocki, Franciszek (1788-1853), oficer w armii
Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskie-
go, dyplomata i polityk, kolekcjoner 23, 94, 103
Potocki, Jan (1761-1815), podróżnik, publicysta,
pisarz, działacz polityczny 79, 94
Potocki, Stanisław Szczęsny (1751-1805),
polski polityk i dyplomata, generał wojsk ko-
ronnych, targowiczanin 47, 48
Pourtales-Gorgier, Carl hrabia von (1816-
1871), dyplomata pruski 262, 264
Poussin, Nicolas (1594-1665), malarz francuski 397
Prätorius, Fernanda, ur. von Pappenheim
(1806—1880), niemiecka szlachcianka, żona
Eduarda Prätoriusa (zm. 1855), bibliotekarza
i osobistego sekretarza księcia Saksonii-Ko-
burga-Gothy, Alberta, późniejszego małżonka
królowej brytyjskiej, Wiktorii, miłośniczka
sztuki 384, 385
Prek, Franciszek Ksawery (1801-1863), gali-
cyjski malarz i pamiętnikarz 26, 124, 203
Press, Volker 125
Preti-Hamard, Monica 404
Preyer, Johann Wilhelm (1803-1889), malarz
niemiecki 353
Prieto, Benito Navarrete 409
Prinzhofer August (1816-1885), austriacki
malarz i litograf 148
Ptak, Heinz Peter 265
Puckler-Muskau, Hermann Ludwig Heinrich
książę von (1785-1871), niemiecki arysto-
krata, architekt ogrodów i autor literatury po-
dróżniczej 214
Pufelska, Agnieszka 200
Puławski (Pułaski), Antoni Felicjan (1800-
1838), duchowny, działacz polityczny w okre-
sie powstania listopadowego i Wielkiej Emi-
gracji, związany z Towarzystwem Patriotycz-
nym i Towarzystwem Demokratycznym
Polskim 183
Puttkamerowa, Marianna (Maryla) Ewa, ur.
Wereszczaka (1799-1863), żona Wawrzyńca
Puttkamera, kochanka Adama Mickiewicza 114
Putzf Hannelore 379
Q
Quandt, Johann Gottlob von (1787-1859),
niemiecki kolekcjoner sztuki, autor tekstów
poświęconych sztuce 425
Quilliet, Frédéric, znawca i historiograf sztuki
hiszpańskiej 411
Quintana y Lorenzo, Manuel Jose (1772-
1857), hiszpański poeta i dramaturg 283
R
Raabe, Paul 357, 358
Raczyńska, Anna (Anetta) Elżbieta, ur. księż-
na Radziwiłł (1792-1879), córka księcia
Dominika Radziwiłła i Marianny z Czechnic-
511
kich, żona Atanazego 14, 73, 130, 141, 142,
144,145, 155, 206, 241, 394, 443
Raczyńska, Anna Urszula, ur. Heidenstein
(zm. 1685), przedstawicielka zamożnej
szlachty niemieckiej, dama dwom królowej
Eleonory, żony króla Michała Korybuta Wi-
śniowieckiego, małżonka Franciszka Stefana
Raczyńskiego (ok. 1648-1689) 155
Raczyńska, Estera (1749-1831), córka Leona
Raczyńskiego i Wirydianny z Brońskich, sio-
stra Filipa, ciotka i opiekunka Atanazego, nie-
zamężna 39, 65,150,155
Raczyńska, Karolina Wilhelmina Maria, ur.
księżna Oettingen-Waller Stein (1831-
1898), córka ks. Friedricha Oettingen-
Wallerstein i Marii hr. Trauttmannsdorf, żona
(od 2854 r.) Karola Raczyńskiego, synowa
Atanazego 124, 137, 149,155
Raczyńska, Katarzyna 18
Raczyńska, Konstanqa, ur. Potocka, 1. v. Po-
tocka (1781-1852) żona Edwarda Raczyń-
skiego, bratowa Atanazego 14, 21, 60, 77, 79,
80, 136, 137, 142, 146, 155, 166, 172, 178,
179,194,195,260, 331, 415,435
Raczyńska, Krystyna, ur. Krassowska (1674-
1724) 155
Raczyńska, Luiza Maria Wilhelmina, ur.
Ludinghausen-Wolff, żona Wincentego Ra-
czyńskiego, założyciela kurlandzkiej linii rodu
135,155,161
Raczyńska, Magdalena, zob. Lubomirska,
Magdalena
Raczyńska, Maria Ida, ur. Ludinghausen-
Wolff (1823-1899) żona Wilhelma Leopolda
Raczyńskiego 155,161
Raczyńska, Marie Emestine, ur. Gottschall,
(1822-1851), żona Rogera Raczyńskiego,
matka Edwarda Aleksandra 136, 137
Raczyńska, Michalina, ur. Raczyńska (1768-
1790), córka Kazimierza Raczyńskiego i Tere-
sy z Moszczeńskich, żona Filipa Raczyńskiego,
matka Edwarda i Atanazego 9, 51, 94, 155
Raczyńska, Teresa, ur. Moszczeńska (1744-
1818), żona Kazimierza Raczyńskiego, matka
Magdaleny i Michaliny, babka Atanazego 51,
113,139,155
Raczyńska, Wanda Anna zob. Festetics, Wan-
da Anna
Raczyńska, Wirydianna, ur. Bnińska zob.
Mielżyńska, Wirydianna
Raczyński Zygmunt Edward (1861-1937), syn
Wilhelma Leopolda Raczyńskiego i Marii
z Ludinghausen-Wolffów, trzeci ordynat
obrzycki, członek dziedziczny pruskiej Izby
Panów 135,138, 450
Raczyński, Aleksander (1813-1895), młodszy
syn Wincentego Raczyńskiego i Luizy Marii
Wilhelminy z Ludinghausen-Wolffów 135
Raczyński, Edward Aleksander (1847-1926),
syn Rogera Raczyńskiego i Marii Gotschall,
znawca i kolekcjoner sztuki, twórca galerii
obrazów w Rogalinie 136-138,161, 196
Raczyński, Edward Atanazy (1824-1854),
najmłodszy syn Wincentego Raczyńskiego
i Luizy Anny, baronowej von Ludinghausen-
Wolff 155,161
Raczyński, Edward Bernard (1891-1993),
polski polityk i dyplomata, prezydent RP na
wychodźstwie 18,19, 20
Raczyński, Edward, hrabia (1786-1845),
ziemianin, polityk, mecenas nauki i sztuki,
brat Atanazego 11, 13, 14, 21, 30, 31, 39,
42-45, 47, 51, 55, 57, 62-82, 84, 95, 100,
115, 122, 135, 136, 146, 147, 150, 155, 166,
178, 201, 203, 205, 207, 241, 264, 266, 331,
332, 418, 427-431, 433,434,440,445
Raczyński, Filip Nereusz (1747-1804), syn
Leona Raczyńskiego i Wirydianny z Bniń-
skich, starosta mieśdcki, generał-major wojsk
koronnych, ojciec Atanazego i Edwarda 9, 39,
41-43, 51, 52, 55, 65, 82, 84, 85, 131, 151,
155
Raczyński, Franciszek Stefan (1648-1689), syn
Zygmunta Raczyńskiego i Katarzyny z Jeło-
wieckich 155
Raczyński, Ignacy (1741-1823), syn Antoniego
Raczyńskiego i Katarzyny z Szygowskich, du-
chowny, od 1793 r. biskup poznański, od 1805 r.
arcybiskup gnieźnieński 53, 78,150,155
Raczyński, Józef (Joseph) Wilhelm (1914-1999),
syn Zygmunta Edwarda Raczyńskiego i An-
toniny Freiin von Bönninghausen, historyk
sztuki, piąty i ostatni ordynat obrzycki, opie-
kun archiwalnej spuścizny po Atanazym Ra-
czyńskim, wydawca fragmentów jego dzien-
nika 19, 20, 26
512
Raczyński, Józef (ur. po 1711), ojciec Wincente-
go Raczyńskiego, założyciela kurlandzkiej li-
nii rodu 135
Raczyński, Karol Edward (1817-1899), syn
Atanazego, mąż Karoliny Wilhelminy Marii,
ur. księżnej Oettingen-Waller stein 62, 124,
136-138, 144, 145-147, 150, 155, 161, 443,
449
Raczyński, Karolina, ur. Bońkowska, żona
Józefa Raczyńskiego, matka Wincentego 135
Raczyński, Kazimierz, hrabia (1739-1824), syn
Wiktora Raczyńskiego i Magdaleny z Dzia-
łyńskich, polityk, starosta generalny wielko-
polski, potem marszałek nadworny koronny,
dziad i opiekun Atanazego 10, 13, 14, 22,
42-59, 83-85, 88, 93, 94, 103, 106, 113,
122, 131, 135, 139, 155, 165, 200, 202, 212,
238, 295, 296, 301, 452
Raczyński, Leon (1700-1756), syn Michała
Kazimierza Raczyńskiego i Krystyny z Kras-
sowskich, wojskowy, komendant Elbląga, ge-
nerał major, a następnie generał porucznik,
poseł na sejm 155
Raczyński, Michał Kazimierz (1650-1737),
syn Zygmunta Raczyńskiego i Katarzyny z Je-
łowieckich, kasztelan gnieźnieński i kaliski,
wojewoda kaliski i poznański, senator 73, 155
Raczyński, Roger Maurycy (1820-1864),
działacz polityczny i publicysta, syn Edwarda,
bratanek Atanazego 22, 62, 79, 136—138,
161, 269
Raczyński, Wilhelm Leopold (1808-1889),
najstarszy syn Wincentego Raczyńskiego i Lu-
izy Anny Wilhelminy, baronowej von Lüdin-
ghausen-Wolff, wojskowy, inspektor gimna-
zjum w Jegławie (Mitau), dyrektor szkoły w
guberni kurlandzkiej 135, 155, 161
Raczyński, Wincenty (1771-1857), syn Józefa
Raczyńskiego i Karoliny z Bońkowskich, ka-
waler maltański, założyciel kurlandzkiej linii
rodu 135, 150, 155,161
Raczyński, Zygmunt (ok. 1592-1662), sędzia
grodzki nakielski, starosta jasieniecki, poseł
wielkopolski na sejm 150, 155
Radcliffe, Ann (1764—1823), angielska poetka i
pisarka 305
Radolińska, Józefina 23
Radolińska, Katarzyna, ur. Raczyńska (1744-
1792) 155
Radoliński, Władysław 23
Radziewsky, Elke von 32, 354, 442
Radziwiłł, Antoni Henryk, książę (1775-
1833), polityk, namiestnik Wielkiego Księ-
stwa Poznańskiego 180, 190, 191, 212, 241,
242, 252
Radziwiłł, Antoni Wilhelm (1833-1904),
pruski generał, ordynat nieświeski, ołycki
i kiecki 131
Radziwiłł, Bogusław Fryderyk (1809-1873),
pruski generał, członek Izby Panów, ordynat
przygodzicki, brat Wilhelma Pawła 195
Radziwiłł, Dominik, książę (1747-1803), ojciec
Anny (Anetty) z Radziwiłłów, teść Atanazego
141, 155
Radziwiłł, Luiza, wł. Fryderyka Dorota Lu-
dwika Hohenzollern, księżna (1770-
1836), bratanica króla Fryderyka Wielkiego,
żona Antoniego Radziwiłła 212, 241
Radziwiłł, Marianna, ur. Czechnicka (ok.
1760—1858), żona księcia Dominika Radzi-
wiłła, matka Anny (Anetty) z Radziwiłłów,
teściowa Atanazego 141
Radziwiłł, Michał Gedeon Hieronim (1778-
1850), polityk i wojskowy, generał wojsk pol-
skich, wódz naczelny w powstaniu listopa-
dowym 180
Radziwiłł, Michał Hieronim książę (1744-
1831), wojewoda wileński, ordynat kiecki,
stryj Anny z Radziwiłłów, żony Atanazego
131, 180, 205
Radziwiłł, Wilhelm Paweł (1797-1870), książę
pruski, generał, ordynat nieświeski, brat Bo-
gusława 195
Rafael, wł. Raffaello Santi (1483-1520), włoski
malarz i architekt epoki renesansu 155, 308,
397, 398, 412
Ranke, Leopold von (1795-1886), historyk
niemiecki 214, 218, 283
Rasmussen, Erik 249
Rastawiecki, Edward (1804-1874), arystokrata,
uczony, historyk sztuki 199, 451
Rauch, Christian Daniel (1777-1857), rzeźbiarz
niemiecki 75, 77, 221, 361, 380, 440, 445
Rave, Paul Ortwin 32
513
Ravene, Pierre Louis (1793-1861), niemiecki
przemysłowiec, kolekcjoner sztuki 438
Récamier, Julie, ur. Jeanne Françoise Julie
Adélaïde Bernard (1777-1849), francuska
saloniera, jedna z najważniejszych postaci
w literackim, artystycznym i politycznym to-
warzystwie Paryża 280
Redem, Friedrich Wühlern, hrabia von (1802-
1883), pruski polityk i urzędnik, kolekqoner
sztuki 436
Redem, Heinrich Alexander, hrabia von
(1804-1888), pruski dyplomata 212
Rehberg, Karl Siegbert 434
Reichardt, Carl Friedrich (1803-1871), archi-
tekt niemiecki 430
Reif, Heinz 122, 124,125, 129, 238
Reni, Guido (1575-1642), malarz włoski 397,
398, 404
Repnin, Nikołaj Wasiljewicz (1734-1801),
rosyjski dyplomata i polityk, poseł rosyjski
w Warszawie 48
Rethel, Alfred (1816-1859), malarz niemiecki
353
Re vendo w, Eugen, hrabia von (1798-1885),
dyplomata duński 181, 244, 245, 247
Rezuski, Zbigniew 130
Rhode, Gotthold 180
Ribbe, Wolfgang 159
Ribeaupierre, Alexander (1783-1865), dyplo-
mata rosyjski 219
Ribeiro, Joäo Baptista (1790-1868), malarz
portugalski 362
Ribera, José de (1591—1652), hiszpański malarz
barokowy 410
Ricci, Alberto, markiz (1808—1876), dyplomata
w służbie Królestwa Sardynii 264, 265, 270,
281
Richardson the Elder, Jonathan (1665-1745),
angielski malarz portrecista, teoretyk i kolek-
qoner sztuki 398
Richter, Gustav (1823-1884), niemiecki malarz
portrecista 383
Riedel, Johann Anton (1733-1816), niemiecki
malarz i grafik, inspektor książęcej i królew-
skiej galerii malarstwa w Dreźnie 421
Riepenhausen, Franz (1786-1831), malarz nie-
miecki, brat Johannesa 60, 412
Riepenhausen, Johannes Christian (1787-
1860), malarz niemiecki, brat Franza 60, 412
Rigby, Elizabeth zob. Eastlake, Elizabeth
Ring, Max (1817-1901), pisarz niemiecki 218,
219, 225
Ringhoffer, Karl 248
Robert, Louis Leopold (1794-1835), malarz
szwajcarski 390, 399, 400, 415, 416, 435,
443
Roberti, Edourad (ur. 1831), właściciel zamku
w Oron 309
Robinson, John Charles, Sir (1824-1913), angiel-
ski historyk sztuki i kolekcjoner 365, 368
Rochow, Caroline Albertine Luise von, ur.
Marwitz (1792-1857), dama dworu księżnej
Wilhelminy Pruskiej, żona Gustava von Ro-
chow 212
Rochow, Gustav Adolf Roehus von (1792-
1847), polityk pruski, minister spraw we-
wnętrznych 219
Rodrigues, Dalila 368
Rodrigues, Paulo Simões 32
Rolnik, Dariusz 50,52, 54,101
Roquemont, Auguste (1804-1852), malarz
portugalski 259, 363, 364
Rosa di Tivoli, wŁ Philipp Peter Roos (1651-
1705), malarz niemiecki 393
Rosa, Joseph (1726-1805), malarz austriacki 419
Rose, Wilhelm (1792-1867), berliński aptekarz,
filantrop, kolekcjoner rycin 436
Ross, Johannes, hrabia von (1787-1848),
berliński kolekcjoner sztuki 436
Rossi-Caccia, Giovanna (Juana) (ok. 1808-
1892), śpiewaczka operowa 75
Rother, Christian von (1778-1849), pruski
polityk, bankier 222
Rottmann, Carl (1797-1850), niemiecki malarz
i rysownik 412
Rousseau, Jean-Jacques (1712-1778), pocho-
dzący z Genewy filozof i pisarz, czynny we
Franqi 307, 308, 337
Royer-Collard, Pierre-Paul (1763-1845),
francuski polityk i filozof 284
Roztworowska, Aniela Marianna zob. Droho-
jowska, Aniela Marianna
Roztworowska, Zofia (1787-1873), córka
Andrzeja Rostworowskiego i Józefy z Komo-
rowskich, siostra Anieli Roztworowskiej 94
Rożniecki, Aleksander Antoni (1774-1849),
wojskowy, generał w wojsku polskim
514
i w służbie rosyjskiej, szef tajnej poliqi i żan-
darmerii Królestwa Polskiego 46, 71, 89, 91
Rubens, Peter Paul (1577-1640), malarz fla-
mandzki epoki baroku 385
Rubino, Tomas, rzymski handlarz sztuką 408
Rudolf, Edyta 110
Rumohr, Carl Friedrich von (1785-1843),
niemiecki badacz sztuki, rysownik, grafik
i kolekcjoner 22, 23, 351, 356, 365, 417, 422,
426, 437, 440
Runge, Philipp Otto (1777-1810), malarz
niemiecki, poeta, teoretyk sztuki 346
Ruskin, John (1819—1900), angielski malarz,
pisarz i krytyk sztuki 302
Russel, George William (1790-1846), brytyjski
wojskowy, polityk i dyplomata 217
Rzyszczewska, Celestyna Anna Alina, ur.
księżna Czartoryska (1790-1850), córka
fózefa Klemensa Czartoryskiego i Doroty
z Jabłonowskich, żona Stanisława Rzyszczew-
skiego 140
S
Sachse, Louis Friedrich (1798-1877), berliński
handlarz sztuką, właściciel zakładu litogra-
ficznego i wydawca 404, 415, 437
Saldanha Oliveira e Daun, Joao Carłos Gre-
gório Domingos Vicente Francisco de,
książę (1790—1876), portugalski polityk
i generał 271
Saldem, Kasper von (1711-1786), polityk
i dyplomata, ambasador rosyjski w Rzecz-
pospolitej 48
Sanguszko, Dorota, ur. Sanguszko, księżna
(1799-1821), córka Eustachego Sanguszki
i Klementyny z Czartoryskich, żona Karola
Sanguszki 104, 140
Sanguszko, Izabela Maria, ur. księżna Lubo-
mirska (1808-1890) 147
Sanguszko, Klementyna Maria Teresa, ur.
księżna Czartoryska (1780-1852), córka
Józefa Klemensa Czartoryskiego i Doroty
z Jabłonowskich, żona Eustachego Sanguszki,
matka Doroty Sanguszko, właścicielka Sławu-
ty, filantropka 140
Sanguszko, Roman Stanisław, książę (1800-
1881), polski arystokrata, powstaniec stycz-
niowy, kolekcjoner, brat Władysława 280
Sanguszko, Władysław Hieronim, książę
(1803-1870), polski arystokrata, polityk, brat
Romana 280
Santi di Tito (1536-1603), włoski malarz i archi-
tekt 401
Santos, Joao Jose dos (1806-1892), malarz
portugalski 320, 324, 363
Santos, Luis Reis 32, 368
Sáo Luis, D. Francisco de (1766-1845), portu-
galski duchowny i uczony 362
SaB, Friedrich (1819-1851), pisarz niemiecki 159
Saussure, Horace Bénédict de (1740-1799),
szwajcarski arystokrata, geolog i botanik, ba-
dacz Alp 301, 305
Savigny, Friedrich Karl von (1779-1861),
niemiecki prawnik, teoretyk prawa, polityk
22, 26, 218, 219, 262, 320
Savigny, Karl Friedrich Georg von (1814-
1875), dyplomata pruski 218, 262-264, 266,
273, 281, 287, 360
Savigny, Kunigunde, ur. Brentano (1780-
1863), siostra Bettiny von Amim, żona Fried-
richa Karla von Savigny 218
Savoy, Bénédicte 445
S ayn-W i ttgens tein-Hohenst ein, Wilhelm
Ludwig Georg, książę zu (1770-1851),
polityk pruski 222
Schack, Adolf Friedrich hrabia von (1815-
1894), niemiecki arystokrata, kolekcjoner
i mecenas sztuki, poeta, orientalista 238,
266-268
Schadow, Friedrich Wilhelm (1788-1862),
malarz niemiecki, syn Gottfrieda Schadow a,
brat Rudolfa 60, 222, 336-341, 344, 346,
351-355, 382, 412, 426, 427, 435, 445
Schadow, Johann Gottfried (1764-1850),
rzeźbiarz niemiecki, ojciec Wilhelma i Rudolfa
210, 361, 380, 382
Schadow, Karl Zeno Rudolf (Ridolfo) (1786-
1822), rzeźbiarz niemiecki, syn Gottfrieda
Schadowa, brat Wilhelma 60
Schalenberg, Marc 365
Schasler, Max (1819-1903), niemiecki filozof
i historyk sztuki 437, 438, 446, 447
Schedoni, Bartolomeo (1578-1615), malarz
włoski 402
Scheffer, Ary (1795—1858), francuski malarz
i rysownik pochodzenia niderlandzkiego 415
515
Schelling, Friedrich Wilhelm Joseph von
(1775-1854), filozof niemiecki 283, 338
Schildł, Axel 165, 169
Schiller, René 132,133,135
Schimmelmann, Ernst Heinrich, hrabia von
(1747—1831), duński polityk, minister spraw
zagranicznych Królestwa Danii 244
Schinkel, Karl Friedrich (1781-1841), architekt
niemiecki 77, 78, 95, 157, 203, 217, 221,
222, 226, 308, 337, 338, 341, 346, 361, 374,
380, 422, 427, 430, 444, 445
Schlagenhauff, Annette 32,404
Schlechte, Horst 99
Schlegel, August Wilhelm von (1767-1845),
niemiecki filolog, historyk i krytyk literatury,
pisarz, tłumacz, filozof, brat Karla Wilhelma
Friedricha 60, 338
Schlegel, Karl Wilhelm Friedrich von (1772-
1829), niemiecki filozof, teoretyk literatury,
poeta, brat Augusta Wilhelma 60, 338
Schlesinger, Adolph (1817-1870), malarz nie-
miecki 144
Schletter, Adolf Heinrich (1794-1853), lipski
kupiec, kolekcjoner i znawca sztuki 390
Schmidt, Valentin Heinrich (1756-1838),
niemiecki pedagog i pisarz 440
Sćhmitt, Carl 279, 282, 286
Schmiłz, Thomas 379
Schnaase, Karl Julius Ferdinand (1798-1875),
niemiecki prawnik i historyk sztuki 365, 381
Schnetz, Jean-Victor (1787-1870), malarz
francuski 415, 443
Schnorr von Carolsfeld, Julius (1794-1872),
malarz niemiecki 339, 340, 412, 443
Schniir-Pepłowski, Stanisław (1859-1990),
polski historyk i pisarz 94
Scholl, Christian 343, 344, 346, 378, 379,442
Schöll, Maximilian Samson Friedrich (1766-
1833), pruski wydawca, polityk i dyplomata
193, 194
Schönbom-Wiesentheid, Franz Erwein, hra-
bia von (1776—1840), niemiecki arystokrata i
kolekcjoner sztuki 414
Schoppe, Julius (1795—1868), malarz niemiecki
222
Schöppingk, Theodor (1818-1857), rosyjski dy-
plomata, sekretarz legacji rosyjskiej w Berlinie
199
Schrader, Julius Friedrich Anton (1815-1900),
malarz niemiecki 383
Schramm, Edmund 282, 284, 287
Schraudolph, Claudius (1813-1891), niemiecki
malarz, rysownik i grafik, brat Johanna 341
Schraudolph, Johann von (1808-1879), nie-
miecki malarz i grafik, brat Claudiusa 341
Schreiter, Charlotte 389
Schroedter, Adolph (1805-1875), niemiecki
malarz i grafik 349, 350
Schryen, Anette 419
Schuckmann, Friedrich, baron von (1755-
1834), pruski polityk, minister spraw7 we-
wnętrznych 430
Schultz, Hartwig 213
Schulz (Szulc), Elżbieta Dorota, ur. Tepper
(zm. 1850), córka bankiera Piotra Fergusona
Teppera, żona Karola Schulza, również ban-
kiera 102
Schulz, Gerhard 306
Schulz, Karol (1752-1796), bankier, mąż Elżbie-
ty z d. Tepper102
Schulze, Johannes Karl Hartwig (1786-1869),
pruski urzędnik, teolog protestancki i filolog
361
Schütz Karl 209, 419
Schütz, Erhard 209
Schütz, Karl 419
Schwanthaler, Ludwig Michael von (1802-
1848), niemiecki rzeźbiarz 341, 445
Schwartzkopff, Louis Victor Robert (1825-
1892), berliński konstruktor i przemysłowiec
159
Schwarzenberg, Karl Joseph Adolph, książę
von (1824-1904), arystokrata czesko-
austriacki, mąż księżnej Wilhelminy Marii zu
Oettingen-Wallerstein 149, 176
Scorel, Jan van (1495-1562), malarz nider-
landzki 443
Sdirla, Herbert 213, 214
Seckendroff-Gutend, Theodor Franz Christi-
an, hrabia von (1801-1858), dyplomata
pruski 248
Sedlarz, Claudia 209
Seibert, Peter 213
Sénéchal, Philippe 404
Senefelder, Alois (1771—1834), niemiecki dra-
maturg i wrydawca, wrynalazca techniki lito-
grafii 357
516
Senf ft von Pilatch, Ernst Karl Wilhelm, baron
von (1795-1882), pruski urzędnik, minister
króla Fryderyka Wilhelma IV, nadprezydent
Prowincji Pomorze 225
Senfft von Pilsach, Friedrich Christian Lud-
wig, hrabia von (1774-1853), saski polityk
i dyplomata 96, 97
Séroux d'Agincourt, Jean Baptiste Louis
Georges (1730—1814), francuski antykwari-
usz i historyk sztuki 357
Sheehan, James J. 424, 434
Sheldon, Julie 356
Shelley, Percy Bysshe (1792-1822), angielski
poeta romantyczny 302
Siciolante, Girolamo, zw. Sermoneta (1521-
1575), włoski malarz, manierysta 402, 406—
409, 443
Sieveking, Heinrich Johann 217
Sieveking, Karl (1787-1847), niemiecki prawnik
i dyplomata, mecenas i filantrop 217
Sievers, Jaków Jefimowicz (1731-1808), rosyj-
ski generał i dyplomata, poseł nadzwyczajny
w Warszawie 48
Silva, João Ribeiro Cristino da (1858-1948),
malarz portugalski 368
Simões, Augusto Felipe (1835-1884), portugal-
ski uczony, badacz sztuki portugalskiej 368
Simon, Karl 32
Simon, Karl 384
Skarbek, Fryderyk Florian, hrabia (1792-
1866), działacz polityczny i społeczny, histo-
ryk, pisarz, pamiętnikarz 93,102, 104, 105
Skarżyński, Ryszard 165, 287
Skovmand, Roar 249
Skórzewski, Leon Fryderyk, hrabia (1845-
1903), ziemianin, działacz społeczny 131
Skuratowicz, Jan 151
Słowacki, Juliusz (1809-1849), poeta roman-
tyczny 302
Słowiński, Lech 30
Sohn, Carl Ferdinand (1805-1867), malarz
niemiecki 351, 391, 412, 435
Sokolnicki, Michał (1760—1816), wojskowy,
generał w armii Księstwa Warszawskiego
87-89
Sombart, Werner 125
Sosnowski, Maksymilian Edward 30
Sousa, Joaquim Pedro de (1818-1878), portu-
galski grafik i malarz 267
Sójka-Zielińska, Katarzyna 132
Spektorowski, Alberto 287
Spenkuch, Hartwin 231-233
Spiegel von und zu Peckelsheim, Werner
Friedrich Julius Stephan (1802-1877), po-
siadacz ziemski, kanonik w Halberstadt, ko-
lekcjoner sztuki 390
Spring, David 129
Springer, Robert Gustav Moritz (1816-1885),
niemiecki pisarz i publicysta 437, 438
Stackelberg, Otto Magnus von (1736-1800),
polityk i dyplomata, ambasador rosyjski
w Warszawie 48
Staél, Madame de, wł. Anne-Louise Germai-
ne Necker, baronowa de Staél-Holstein
(1766—1817), powieściopisarka i publicystka
107, 209, 307
Stahl, Friedrich Julius (1802-1861), niemiecki
prawnik, filozof prawa i polityk 169
Stahr, Adolf (1805-1876), niemiecki historyk
sztuki i pisarz 218
Stamm-Kuhlmann, Thomas 211
Stanisław August Poniatowski (1732-1798),
król Polski 43, 46, 48, 82, 122, 393
Staszewski, Janusz 88
Stattler, Joachim (1768-1825), brązownik,
lokalny działacz polityczny w Krakowie,
ojciec Wojciecha Kornelego Stattlera 23
Stattler, Wojciech Korneli (1800-1875), malarz
polski 295, 343, 399
Stein, Heinrich Friedrich Karl, baron vom
und zum (1757—1831), pruski polityk i mąż
stanu 170, 208
Steinbrück, Eduard (1802-1882), malarz nie-
miecki 390
Steinie, Christa 338
Steinie, Eduard Jacob von (1810-1866), malarz
niemiecki 378
Stempowski, Jerzy (1893-1969), eseista, publi-
cysta, tłumacz i krytyk literacki 9
Stęczyński, Maciej Bogusz (1814—1890), pisarz,
poeta i rysownik 202, 205
Stieglitz, Heinrich Wilhelm August (1801-
1849), poeta niemiecki 377, 438
Stilke, Hermann (1803—1860), niemiecki malarz
352, 435, 443
517
Stilke, Hermine, ur. Peipers (1809-1869),
niemiecka malarka, żona Hermanna Stiłke
352
Stoewer, Wilhelm 374
Stolberg-Wemigerode, Anton, hrabia zu
(1785-1854), polityk pruski 186
Stone, Jeanne G Fawthier 129
Stone, Lawrence 129
Strack, Johann Heinrich (1805-1880), architekt
niemiecki 226-228, 230
Strittmatter, Anette 388, 389
Strobel, Georg W. 180
Strogonoff (Stroganow), Alexander, hrabia
(1797-1879), dyplomata rosyjski 270, 281
Stronczyński, Kazimierz Jakub (1809-1896),
badacz przeszłości, numizmatyk, kolekcjoner
i malarz 331
Strozzi, Bernardo (1581-1644), włoski malarz
barokowy 403, 404, 441
Struckmann, Johann Caspar 239
Studt, Heinrich Konrad von (1838-1921),
prawnik i polityk niemiecki, pruski minister
kultury 138, 449, 451
Stüler, Friedrich August (1800-1865), architekt
niemiecki 381
Stürmer, Wilhelm (1812-1885), rzeźbiarz
niemiecki 445
Stützei, Carl Heinrich Eduard (1795-1862),
rzeźbiarz niemiecki 157
Suàrez, Francisco 282
Suchocki, Wojciech 33
Suhr, Norbert 339
Sulloway, Frank J. 66
Sulzer, Johann Georg (1720-1779), niemiecki
filozof, matematyk, pedagog, teoretyk sztuki
i estetyk 424
Sułkowska, Ewa, ur. Kicka (1786-1824), córka
Onufrego Kickiego i Józefy z Szydłowskich,
rysowniczka amatorka, żona Antoniego Suł-
kowskiego 94
Sułkowski, Aleksander Józef, książę (1695-
1762), wojskowy, polityk i dyplomata, mini-
ster gabinetowy saski, właściciel Rydzyny 122
Sułkowski, Antoni Paweł, książę (1785-1836),
ordynat na Rydzynie, wódz naczelny Wojska
Polskiego, marszałek sejmu prowincjonalnego
Wielkiego Księstwa Poznańskiego 211
Sułkowski, August Antoni, książę (1820-
1882)131
Sutorius, Caroline (1810-1875), niemiecka
aktorka, kochanka Atanazego 116,117
Sutter, Joseph (1781-1866), malarz austriacki
339
Szenic, Stanisław 30
Szlachta, Bogdan 158,164,167,168,283
Szuman (Schuman) Pantaleon Wawrzyniec
(1782-1849), prawnik, działacz polityczny,
poseł do sejmu prowincjonalnego Wielkiego
Księstwa Poznańskiego 79, 80
Szwarc, Andrzej 101
Szybiak, Irena 84
Szydłowski Tadeusz 204
Ś
Ślusarek, Krzysztof 131
T
Taborda, José da Cunha (1766-1836), malarz
portugalski 362
Tacyt, Publiusz Korneliusz (ok. 58-ok. 120),
antyczny historyk rzymski 354
Taczanowski, Alfons, hrabia (1815-1867),
wielkopolski arystokrata blisko związany
z dworem pruskim, dziedziczny członek pru-
skiej Izby Panów 198
Talleyrand-Périgord, Charles-Maurice de,
książę (1754—1838), francuski polityk i dy-
plomata 280
Talleyrand-Périgord, Dorothea, księżna von
Dino, ur. von Biron (1793-1862), księżna
kurlandzka i księżna żagańska, miłośniczka
i mecenaska kultury, filantropka 438
Talleyrand-Périgord, Marie Marguerite (ur.
1863)19
Tallien, Thérésa, ur. Cabarrus (1773-1835),
paryska saloniera 280
Tarnowski, Jan Władysław Stanisław (1785-
1847)91
Täubert, Gudrun 157
Taylor, Isidore Justin Séverin baron (1789-
1869), francuski dramaturg, pisarz i po-
dróżnik 409, 410
Tenerani, Pietro (1789-1869), rzeźbiarz włoski
445
518
Thäter, Julius Cäsar (1804-1870), niemiecki
grafik 352
Thiermann, Adam Gottlieb (ok. 1860), berliń-
ski kupiec, kolekcjoner sztuki 436
Thorvaldsen, Bertel (1770-1844), rzeźbiarz
duński 26, 203, 341, 346, 445, 446
Ticknor, George (1791-1871), amerykański
uczony, badacz literatury iberyjskiej 23, 26,
128,129,221, 372, 373
Toelken, Ernst Heinrich (1785-1869), niemiec-
ki archeolog, dyrektor antykwarium w Mu-
zeum Królewskim w Berlinie 361
Tokarz, Wacław 163
Tomczak, Anna 32, 384
Tormo y Monzó, Elias 409
Trinks, Stefan 60, 315, 349
Trzeciakowska, Maria 209
Trzeciakowski Lech 209, 231, 233
Turno, Adam (1775-1851), żołnierz wojsk
Księstwa Warszawskiego, kapitan gwardii,
pamiętnikarz 102, 103
Turno, Urszula, ur. Prusimska, 2. v. Alfonce
(ok. 1790-1827), żona Adama Tumy, ko-
chanka Atanazego 88, 94,102,103
Turpin, Adriana 404
Tycjan, wł. Tiziano Vecellio (ok. 1490-1576),
malarz wenecki epoki renesansu 397
Tyszkiewicz, Maria Teresa, ur. Poniatowska
(1763-1834), siostra księcia Józefa Poniatow-
skiego, przyjaciółka Talleyranda 280
Tyszkiewicz, Tadeusz (1774-1852), generał
armii Księstwa Warszawskiego, senator-
kasztelan w Królestwie Polskim, powstaniec
listopadowy 89
Tytus Flawiusz (39-81), cesarz rzymski 396
U
Uechtritz, Peter Friedrich von (1800-1875),
poeta niemiecki 354
Uhden, Johann Daniel Wilhelm Otto (1763-
1835), pruski urzędnik, archeolog 361
Ulrich 433
Unger, Manasse (1802-1868), niemiecki malarz,
krytyk i historyk sztuki 439
V
Valdivieso y Henarejos, Domingo (1830-
1872), hiszpański malarz i litograf 282
Varnhagen von Ense, Karl August (1785-
1858), niemiecki pisarz, historyk i dyplomata,
mąż Rahel Varnhagen von Ense 198
Varnhagen von Ense, Rahel Antonie Frie-
derike, ur. Rahel Levin (1771-1833), nie-
miecka pisarska, żona Karla Augsta Varnha-
gena von Ense 26, 209, 211, 213-215
Varnhagen, Francisco Adolfo de (1816-1878),
brazylijski wojskowy, dyplomata i historyk
362
Vašari, Giorgio (1511-1574), włoski malarz,
architekt i historiograf sztuki 406
Vasconcelos, Joaquim Antonio da Fonseca
(1849-1936), portugalski historyk sztuki,
biograf Atanazego Raczyńskiego 27-29, 236,
360, 368, 447
Vaubois, Catherine-Françoise (Fanny), ur.
d'Asnières de Veigy (1782-1819), żona
generała Claude-Henri Belgranda de Vaubois,
młodzieńcza miłość Atanazego 69, 99, 112,
113,115, 305
Vaubois, Claude-Henri Belgrand, hrabia de
(1748-1839), francuski wojskowy, generał
112
Vaughan, William 62, 377
Vázquez, Oscar E. 405
Veblen, Thorstein 126
Veit, Philipp (1793-1872), malarz niemiecki 339,
353
Velâzquez, Diego Rodriguez de Silva (1599-
1660), barokowy malarz hiszpański 410
Veronese, Paolo, wł. Paolo Caliari (1528-
1588), malarz wenecki epoki renesansu 397
Viscardelli, włoski duchowny, czynny w papie-
skiej służbie dyplomatycznej 265
Vizetelly, Henry (1820-1894), niemiecki pisarz,
publicysta i wydawca 438
Voermann, lika 388, 389
Vogel, Georg Ludwig (1788-1879), szwajcarski
malarz i grafik 339
Vogel, Zygmunt (1764-1826), polski rysownik i
malarz 331
Vogtherr, Christoph Martin 418, 422, 423, 443
W
Waagen, Gustav Friedrich (1794-1868), nie-
miecki historyk sztuki 22, 221, 222, 356, 361,
365, 422,437,440
519
Wach, Karl Wilhelm (1787-1845), malarz
niemiecki, wzięty portrecista 90, 221, 222,
361, 380, 401,412, 425, 440, 443
Wachenhusen, Hans (1823-1898), pisarz nie-
miecki 437, 438
Wachowiak, Bogdan 122
Wackenroder, Wilhelm Heinrich (1773-1798),
niemiecki poeta romantyczny 337
Wagener, Joachim Heinrich Wilhelm (1782-
1861), berliński bankier, kolekq'oner sztuki
222, 381, 390, 414, 436, 438
Wagner, Adolf (1774r-1835), pisarz niemiecki 349
Wajnert, Antoni (1751-1850), muzyk, kompozy-
tor i flecista 82
Walczak, Ryszard 70
Waldenburg, Mathilde von (1817-1884),
nieślubna córka księcia Augusta Pruskiego
(1779- 1843) i Karolinę Friederike Wichmann
(potem von Waldenburg, 1781-1844), kolek-
cjonerka sztuki 390
Walewski, Cyprian (1820-1873), polski histo-
ryk, literat, bibliograf 29
Walther, Gerrit 434
Warkoczewska, Magdalena 435, 436
Warren, ¡eremy 404
Watalet, Louis Etienne (1780-1866), malarz
francuski 416
Wawrykowa, Maria 208
Waźbiński, Zygmunt 401
Weber, Peter Johannes 408
Wegner, Reinhard 320,390
Wehinger, Brunhildę 209
Weigel, Rudolph (1804-1867), niemiecki księ-
garz 347
Wellington, Arthur Wellesley (1769-1852),
brytyjski wojskowy i polityk 280
Wenzel, Christian Friedrich, opiekun książęcej
i królewskiej kolekcji rysunków i grafik
w Dreźnie 421
Werder, Karl (1806-1893), niemiecki filozof
i poeta 218
Werther, Heinrich August Alexander, baron
von (1772-1859), pruski polityk i dyploma-
ta, minister spraw zagranicznych 181, 182,
212,253-256, 259
Werthem-Beichlingen, Georg baron von
(1816-1895), pruski dyplomata 275, 278,
384, 385
Wesenberg, Angelika 32, 222
Westemeyer, Dietmar 282
Weyl, Louis (1815-1851), niemiecki filozof,
pisarz, wydawca i księgarz 437, 438
Wezel, Elsa von 418
Wężyk, Franciszek (1785-1862), polski pisarz,
publicysta i uczony, działacz polityczny 23
Wężyk, Władysław (1816-1848), polski po-
dróżnik i literat, powstaniec listopadowy 43
Wheaton, Henry (1785-1848), dyplomata ame-
rykański, poseł w Berlinie i Paryżu, bliski
przyjaciel Atanazego 23, 219- 221, 251, 281
Wichrowska, Elżbieta Z. 16
Wielopolski, Aleksander Ignacy (1803-1877),
konserwatywny polityk, N aczelnik Rządu
Cywilnego w Królestwie Polskim 195
Wienfort, Monika 126, 132, 133, 135, 139, 232,
238
Wiktoria, królowa Wielkiej Brytanii (1819-
1901) 377
Wilhelm II Hohenzollern, król Prus i cesarz
Niemiec (1859-1941) 449, 450
Wilhelmy, Petra 213,214, 217, 218
Wilton, Andrew 394
Winckełmann, Johann Joachim (1717-1768),
niemiecki archeolog, starożytnik, badacz
sztuki antycznej 335-337
Winiarz, Adam 82, 83,123
Wintergast, Joseph (1783-1867), malarz nie-
miecki 339
Wodick, Edmund (1816-1886), malarz nie-
miecki 390
Wöhlert, Johann Friedrich Ludwig (1797-
1877), niemiecki konstruktor i przemysłowiec
159
Wojcieszak, Bogumił 201
Wojtkowski, Andrzej 30,42,65, 80
Wolff, M. berliński bankier, kolekcjoner sztuki 436
Wolfzettel, Friedrich 302
Wordsworth, William (1770-1850), angielski
poeta romantyczny 302
Woźniakowski, Jacek 302, 305
Wójcicki, Kazimierz Władysław 82
Wróbel-Lipowa, Krystyna 82, 83
Wrzesiński, Wojciech 197
Wujek, Jakub (1541-1597), polski duchowny,
autor pierwszego przekładu Pisma Świętego
na język polski 73
520
Württemberg, Wilhelmina Fryderyka Elżbie-
ta, księżna (1764-1817), babka Karoliny
von Oettingen-Wallerstein, synowej Atanaze-
go 149
Wüthrich, Lucas Heinrich 420
Wybicki, Józef Rufin (1747-1822), polski poli-
tyk i pisarz 87
Wylich und Lottum, Carl Friedrich Heinrich
hrabia von (1767-1841), pruski generał
i polityk, minister spraw zagranicznych 240
Wylich und Lottum, Friedrich, hrabia von
(1796-1847), pruski dyplomata 244
Y
Yorck von Wartenburg, Bertha Johanna,
hrabina von, ur. von Brause (1807-1845)
214
York von Wartenburg, Hans Ludwig, hrabia
von (1805-1865) 214
Young, Edward (1681-1765), poeta angielski
390
Z
Zabiełło, Henryk (1785-1850) 91, 94
Zabiełło, Józef (ok. 1750-1794), hetman polny
litewski, łowczy wielki litewski, stronnik ro-
syjski, targowiczanin 45
Zajączkowski, Andrzej 123
Załuski, Józef Bonawentura Ignacy (1787-
1866), polski generał, powstaniec listopado-
wy, pisarz, publicysta i pamiętnikarz 23, 87
Zamojski, Władysław (1803-1868), wojskowy,
działacz emigracyjny związany z obozem ks.
Adama Jerzego Czartoryskiego 195
Zamoyski, Stanisław Kostka (1775-1856),
polski polityk, urzędnik w strukturach Księ-
stwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego,
ordynat zamojski 102
Zander, Friedrich Alfred von (1819-1889),
dyplomata pruski 275
Zdrada, Jerzy 94
Zedinger, Renate 434
Zedlitz und Neukirch, Leopold Ernst Got-
tlieb, baron von (1792-1864), niemiecki
wojskowy, historyk, pisarz i publicysta 217,
436
Zerboni di Sposetti, Joseph Johann Baptist
Andreas von (1766-1831), urzędnik pruski,
naczelny prezes Wielkiego Księstwa Poznań-
skiego, poeta i publicysta 207
Zielińska, Teresa 30,122,123
Zieliński, Józef Feliks (1808-1878), powstaniec
listopadowy, działacz emigracyjny, publicysta
44
Zielnica, Krzysztof 221
Zimmermann, Harro 168
Ziółkowski, Theodor 210
Zuch, Reiner 60-62
Zucker, Paul 309
Zurbaran y Salazar, Francisco de (1598-1664),
malarz hiszpański doby baroku 409, 410, 412
Zych, Gabriel 87, 89
Ż
Żbikowski, Piotr 48, 50
Żmigrodzka, Maria 114,115
Żuchowski, Tadeusz ]. 32,95,429
Żychliński, Ludwik 201
Sporządzili:
Michał Mencfel
Olga Bronikowska
THE LU F. OF ATANAZY RACZYŃSKI
(1788-1874)
Summary
Twelve volumes of diaries covering almost his entire life; a huge body of private
and official correspondence about his personal, artistic and political activities; a me-
ticulously kept documentation of art collecting, including letters, bills, notes and
excerpts; a few thick published volumes on art and family history; a sizeable collec-
tion of his own watercolours and drawings. On these thousands of pages Atanazy
Raczyński ֊ rich aristocrat, Pole in the Prussian diplomatic service, participant,
observer and critical commentator of political life, connoisseur and art collector of
European masterpieces, in short: a great and complex figure of the 19th century -
sketches his own portrait, sometimes fully aware of what he is doing but mostly
revealing himself en passant. At first glance the image seems to be coherent, drawn
with a steady hand. After all, Raczynski's texts contain a number of strong declara-
tions, clearly articulated opinions and repeatedly stated ideological credos.
Raczyński very early on formed a set of ideas which were to become the main build-
ing blocks of his identity throughout his adult life, a compass to guide him in all the
activities he would undertake in various fields. These can be summarised in several
keywords: aristocracy, loyalism, monarchism, anti-democratic thought, public and
legal order. However, a closer look at Raczynski's image reveals flaws and inconsist-
encies. Under the stress of various situations, sometimes quite unexpected and seem-
ingly irrelevant, the armour of principles, ideals and convictions that Raczyński
steadfastly formed about himself for many years would crack and fall apart
It is these cracks that make Atanazy Raczyński an attractive figure for a biog-
rapher. They show him as a character entangled in both an external and inner con-
flict. The former quite often assumed the form of a desperate struggle against the
outside world to achieve his aims: to obtain the social position to which he aspired,
to become part of the political and intellectual elite in Berlin and Europe, and to fulfil
the duties that, as he believed, he had to take on as the heir of a powerful noble
family. But it was also an inner conflict, a fight against himself and ideas that both
attracted and repelled him, since they could not be easily accommodated in his view
of the world.
In some respects Raczyński was a prisoner of his own firm convictions, princi-
ples, ideals and clearly stated goals. He needed clear definitions and created them
529
for himself. He was extremely precise, sometimes even blunt, when referring to his
lifetime pursuits, whether in private or professional life. To pursue a career in the
diplomatic service, to increase the family fortune, to create a family entail, to contract
a profitable marriage, to climb to the top of the social ladder and to win the friend-
ship of the aristocracy and of intellectuals ֊ for Atanazy these were not general
guidelines. These were tasks to be executed and indeed he approached them with
great perseverance and stubbornness, at times paying a high price for the ultimate
success, which occasionally turned out to be illusory.
The conflict, therefore, stemmed first and foremost from Raczynski's personality,
it was a part of his nature, and external circumstances added fuel to the fire. As
a man reared in the spirit of the Enlightenment and a staunch supporter of its ideals,
Raczyński took a great interest in new intellectual currents. Engaged in the heated
national debate, he struggled with his Polish identity, seeing it as a burden and
a challenge until the end of his life. Although Atanazy believed unconditionally in
a specific public and political order, he saw the inevitability of its disintegration.
If the aim of this book was to be summarised in one sentence, it would be: an
attempt to describe a complicated, rich, versatile and creative personality, a mind
entangled in 'history unleashed՛.
*
Atanazy Raczyński was bom on 2 May 1788 in Poznań. From his early years, he
was prepared for public service, receiving an excellent education first at the family
home in Rogalin, then at the university in Frankfurt an der Oder and from private
tutors in Berlin and Dresden. As a man of exceptional mind and character as well as
considerable wealth, he devoted most of his adult life to his two great passions: poli-
tics and art. He pursued both mostly in Berlin, where he lived from the beginning of
the 1830s until his death on 21 August 1874. Although his residence was located in
the city on the Spree, he fostered strong, though problematic relations with his home
province of Wielkopolska; while participating actively in the life of the European
elite.
As far as politics is concerned, Raczyński engaged in both theory and practice.
He worked as a professional diplomat for Saxony (1813-1815) and Prussia (1830-
1852), as a member of the Sejm of the Grand Duchy of Posen and (from 1854 on-
wards) as a hereditary member of the Prussian House of Lords. As a theoretician he
created for his own use a refined and coherent doctrine in a spirit of strong conserva-
tism, which is explained in great detail in his diary and correspondence. The posi-
tion of Envoy Extraordinary and Minister Plenipotentiary of the Kingdom of Prussia,
which Raczyński held for many years at the courts of Denmark (1830-1834), Portu-
gal (1842-1848) and Spain (1848-1852), secured his high position among members of
the Prussian state administration and the European diplomatic elite. A widespread
network of political contacts, excellent knowlege of European matters, keen observa-
tion and analytical skills together with a compelling, slightly aphoristic manner of
writing made Raczynski's political concepts a valuable and major contribution to
European conservative thought. All of this allows one to view Raczyński as one of
530
the central and certainly most interesting Polish politicians of the nineteenth century,
an active and critically thinking, although not hugely influential participant and
commentator of political, or more broadly, public life.
As we leave the field of politics and touch on art, Raczynski's position is pre-
eminent. There was no other Pole living in the mid-nineteenth century who equalled
Raczyński as an art patron, critic and writer; no other who won as much recognition
in Europe, who presented such advanced, comprehensive and at times fully original
reflections on art and who followed an equally ambitious and sophisticated plan for
building up an art collection.
Thus Atanazy Raczyński presents himself as an aristocrat who was aware of the
obligations and privileges inherent in his social position; a man who intensively
engaged in the cultural and social life of the European elite; a Pole who continued
a difficult, dramatic and critical dialogue with his Polish identity throughout his
whole life; a high-ranking diplomat who, despite not having much political influ-
ence, held a prestigious position in the Prussian administration; a keen observer and
intelligent commentator on political events who seldom spoke in public, but who
expressed fascinating opinions in his private notes and extensive correspondence;
a true conservative thinker who exchanged letters with one of the most interesting
and important representatives of anti-revolutionary thought in mid-nineteenth cen-
tury Europe, the Spanish politician and writer Juan Donoso Cortes; a collector of
early and contemporary art and creator of an art gallery of European masterpieces
open to the public; a patron, connoisseur, researcher and promoter of art, an active
member of the art community, an author of widely discussed pioneering books on
German and Portuguese art; finally, a man of great erudition and culture, with a rich
personality and keen mind.
The present book, based on a large and for the most part hitherto unknown body
of source materials, consists of three parts. The first, titled Formation, aims to describe
Raczynski's personality, highlighting traits of his character that will help in the
better understanding of his work as a politician, art collector and patron. Attention is
paid, therefore, to the two men who had the greatest influence on the formation of
Atanazy Raczynski's character and mindset: his grandfather Kazimierz and his
brother Edward. Further on, the analysis covers Raczynski's educational path
(home-schooling, studies in Frankfurt, private tuition in Berlin and Dresden) and his
first work experience - the rather sluggish start of his diplomatic career in the insti-
tutions of the Saxon Kingdom.
Part two is devoted to Raczynski's initiatives in the field of broadly understood
politics, and the political theory he developed. It shows the effect that Atanazy's
wealth and high social position, his financial and family policies in particular, had
on his life. The example of the portrait gallery, established by Raczyński in the
family estate in Gaj Maly in Wielkopolska, demonstrates his method of managing
aristocratic symbolic capital. Subsequently, the book follows Raczynski's gradual
assimilation into Berlin social circles and the complicated and at times dramatic
development of his career within the diplomatic institutions of the Kingdom of Prus-
sia. This part also presents a comprehensive overview of Raczynski's political
531
thought as a supporter of strong conservatism and an account of his struggle with
his Polish identity which continued throughout his adult life.
Part three describes Raczyński's artistic projects and focuses on his activity as art
collector, writer and art patron. It begins with a study of Atanazy's own paintings
and drawings, which allows for a tentative characterisation of his sensitivity and
aesthetic preferences. Lastly, Atanazy's ideas concerning the essence and purpose of
art are reconstructed, followed by an analysis of the actual influence he exerted as an
author of works on art (the monumental Geschichte der neueren deutschen Kunst and
Les arts en Portugal), as a protector of artists (especially Wilhelm Kaulbach, who
enjoyed a complex and close relationship with Raczyński that went far beyond the
simple relation between the patron and the artist), as an art collector and as the crea-
tor of a public gallery in Berlin.
Translated by Mariusz Listewnik |
| any_adam_object | 1 |
| author | Mencfel, Michał 1978- |
| author_GND | (DE-588)132677660 |
| author_facet | Mencfel, Michał 1978- |
| author_role | aut |
| author_sort | Mencfel, Michał 1978- |
| author_variant | m m mm |
| building | Verbundindex |
| bvnumber | BV044339046 |
| classification_rvk | LH 63699 |
| ctrlnum | (OCoLC)992461747 (DE-599)GBV884543021 |
| discipline | Kunstgeschichte |
| edition | Wydanie 1. |
| format | Book |
| fullrecord | <?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><collection xmlns="http://www.loc.gov/MARC21/slim"><record><leader>00000nam a2200000 cb4500</leader><controlfield tag="001">BV044339046</controlfield><controlfield tag="003">DE-604</controlfield><controlfield tag="005">20171219</controlfield><controlfield tag="007">t</controlfield><controlfield tag="008">170606s2016 a||| |||| 00||| pol d</controlfield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">9788323231233</subfield><subfield code="9">978-83-232-3123-3</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(OCoLC)992461747</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(DE-599)GBV884543021</subfield></datafield><datafield tag="040" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-604</subfield><subfield code="b">ger</subfield><subfield code="e">rda</subfield></datafield><datafield tag="041" ind1="0" ind2=" "><subfield code="a">pol</subfield><subfield code="a">eng</subfield></datafield><datafield tag="049" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-255</subfield><subfield code="a">DE-M17</subfield><subfield code="a">DE-Y2</subfield><subfield code="a">DE-12</subfield><subfield code="a">DE-11</subfield></datafield><datafield tag="084" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">LH 63699</subfield><subfield code="0">(DE-625)94422:</subfield><subfield code="2">rvk</subfield></datafield><datafield tag="084" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">2.2</subfield><subfield code="2">KUBA2</subfield></datafield><datafield tag="100" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Mencfel, Michał</subfield><subfield code="d">1978-</subfield><subfield code="e">Verfasser</subfield><subfield code="0">(DE-588)132677660</subfield><subfield code="4">aut</subfield></datafield><datafield tag="245" ind1="1" ind2="0"><subfield code="a">Atanazy Raczyński (1788-1874)</subfield><subfield code="b">biografia = The life of Atanazy Raczyński (1788-1874)</subfield><subfield code="c">Michał Mencfel</subfield></datafield><datafield tag="246" ind1="1" ind2="1"><subfield code="a">The life of Atanazy Raczyński (1788-1874)</subfield></datafield><datafield tag="250" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Wydanie 1.</subfield></datafield><datafield tag="264" ind1=" " ind2="1"><subfield code="a">Poznań</subfield><subfield code="b">Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Im. Adama Mickiewicza</subfield><subfield code="c">2016</subfield></datafield><datafield tag="300" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">531 Seiten</subfield><subfield code="b">Illustrationen</subfield></datafield><datafield tag="336" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">txt</subfield><subfield code="2">rdacontent</subfield></datafield><datafield tag="337" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">n</subfield><subfield code="2">rdamedia</subfield></datafield><datafield tag="338" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">nc</subfield><subfield code="2">rdacarrier</subfield></datafield><datafield tag="490" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Seria Historia sztuki</subfield><subfield code="v">Nr. 42</subfield></datafield><datafield tag="546" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Text polnisch, Zusammenfassung in englischer Sprache unter dem Titel "The life of Atanazy Raczyński (1788-1874)"</subfield></datafield><datafield tag="600" ind1="1" ind2="7"><subfield code="a">Raczyński, Atanazy</subfield><subfield code="d">1788-1874</subfield><subfield code="0">(DE-588)118743406</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="655" ind1=" " ind2="7"><subfield code="0">(DE-588)4006804-3</subfield><subfield code="a">Biografie</subfield><subfield code="2">gnd-content</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="0"><subfield code="a">Raczyński, Atanazy</subfield><subfield code="d">1788-1874</subfield><subfield code="0">(DE-588)118743406</subfield><subfield code="D">p</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2=" "><subfield code="5">DE-604</subfield></datafield><datafield tag="830" ind1=" " ind2="0"><subfield code="a">Seria Historia sztuki</subfield><subfield code="v">Nr. 42</subfield><subfield code="w">(DE-604)BV037478250</subfield><subfield code="9">42</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">HEBIS Datenaustausch</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=029742133&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Inhaltsverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB Muenchen 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=029742133&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Inhaltsverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB Muenchen 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=029742133&sequence=000004&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Literaturverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB Muenchen 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=029742133&sequence=000005&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Register // Personenregister</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB Muenchen 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=029742133&sequence=000006&line_number=0005&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Abstract</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="n">oe</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">709</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">09034</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">709</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">09034</subfield><subfield code="g">43</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">306.09</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">09034</subfield><subfield code="g">43</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">306.09</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">09034</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">900</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">09034</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">929</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">09034</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield><datafield tag="943" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-029742133</subfield></datafield></record></collection> |
| genre | (DE-588)4006804-3 Biografie gnd-content |
| genre_facet | Biografie |
| id | DE-604.BV044339046 |
| illustrated | Illustrated |
| indexdate | 2024-09-24T00:14:10Z |
| institution | BVB |
| isbn | 9788323231233 |
| language | Polish English |
| oai_aleph_id | oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-029742133 |
| oclc_num | 992461747 |
| open_access_boolean | |
| owner | DE-255 DE-M17 DE-Y2 DE-12 DE-11 |
| owner_facet | DE-255 DE-M17 DE-Y2 DE-12 DE-11 |
| physical | 531 Seiten Illustrationen |
| publishDate | 2016 |
| publishDateSearch | 2016 |
| publishDateSort | 2016 |
| publisher | Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Im. Adama Mickiewicza |
| record_format | marc |
| series | Seria Historia sztuki |
| series2 | Seria Historia sztuki |
| spelling | Mencfel, Michał 1978- Verfasser (DE-588)132677660 aut Atanazy Raczyński (1788-1874) biografia = The life of Atanazy Raczyński (1788-1874) Michał Mencfel The life of Atanazy Raczyński (1788-1874) Wydanie 1. Poznań Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Im. Adama Mickiewicza 2016 531 Seiten Illustrationen txt rdacontent n rdamedia nc rdacarrier Seria Historia sztuki Nr. 42 Text polnisch, Zusammenfassung in englischer Sprache unter dem Titel "The life of Atanazy Raczyński (1788-1874)" Raczyński, Atanazy 1788-1874 (DE-588)118743406 gnd rswk-swf (DE-588)4006804-3 Biografie gnd-content Raczyński, Atanazy 1788-1874 (DE-588)118743406 p DE-604 Seria Historia sztuki Nr. 42 (DE-604)BV037478250 42 HEBIS Datenaustausch application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=029742133&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Inhaltsverzeichnis Digitalisierung BSB Muenchen 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=029742133&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Inhaltsverzeichnis Digitalisierung BSB Muenchen 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=029742133&sequence=000004&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Literaturverzeichnis Digitalisierung BSB Muenchen 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=029742133&sequence=000005&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Register // Personenregister Digitalisierung BSB Muenchen 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=029742133&sequence=000006&line_number=0005&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Abstract |
| spellingShingle | Mencfel, Michał 1978- Atanazy Raczyński (1788-1874) biografia = The life of Atanazy Raczyński (1788-1874) Seria Historia sztuki Raczyński, Atanazy 1788-1874 (DE-588)118743406 gnd |
| subject_GND | (DE-588)118743406 (DE-588)4006804-3 |
| title | Atanazy Raczyński (1788-1874) biografia = The life of Atanazy Raczyński (1788-1874) |
| title_alt | The life of Atanazy Raczyński (1788-1874) |
| title_auth | Atanazy Raczyński (1788-1874) biografia = The life of Atanazy Raczyński (1788-1874) |
| title_exact_search | Atanazy Raczyński (1788-1874) biografia = The life of Atanazy Raczyński (1788-1874) |
| title_full | Atanazy Raczyński (1788-1874) biografia = The life of Atanazy Raczyński (1788-1874) Michał Mencfel |
| title_fullStr | Atanazy Raczyński (1788-1874) biografia = The life of Atanazy Raczyński (1788-1874) Michał Mencfel |
| title_full_unstemmed | Atanazy Raczyński (1788-1874) biografia = The life of Atanazy Raczyński (1788-1874) Michał Mencfel |
| title_short | Atanazy Raczyński (1788-1874) |
| title_sort | atanazy raczynski 1788 1874 biografia the life of atanazy raczynski 1788 1874 |
| title_sub | biografia = The life of Atanazy Raczyński (1788-1874) |
| topic | Raczyński, Atanazy 1788-1874 (DE-588)118743406 gnd |
| topic_facet | Raczyński, Atanazy 1788-1874 Biografie |
| url | http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=029742133&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=029742133&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=029742133&sequence=000004&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=029742133&sequence=000005&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=029742133&sequence=000006&line_number=0005&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |
| volume_link | (DE-604)BV037478250 |
| work_keys_str_mv | AT mencfelmichał atanazyraczynski17881874biografiathelifeofatanazyraczynski17881874 AT mencfelmichał thelifeofatanazyraczynski17881874 |
Es ist kein Print-Exemplar vorhanden.
Inhaltsverzeichnis