Handel Gorzowa w średniowieczu i wczesnym okresie nowożytnym (do 1571 r.): w 700-lecie pierwszego przywileju handlowego (1316) = Gorzów's commerce in the Middle Ages and in Early Modern Times (up to 1571) : on the occasion of the 700th anniversary of the first trade privilege (1316) = Handel in Landsberg an der Warthe/Gorzów Wielkopolski im Mittelalter und in der frühen Neuzeit : zum 700. Jahrestag der Ausfertigung der ältesten erhaltenen Landsberger Urkunde vom 20. Mai 1316
Gespeichert in:
| 1. Verfasser: | |
|---|---|
| Weitere Verfasser: | |
| Format: | Buch |
| Sprache: | Polish |
| Veröffentlicht: |
Gorzów Wielkopolski
Archiwum Państwowe
2016
|
| Schlagworte: | |
| Online-Zugang: | Inhaltsverzeichnis Literaturverzeichnis Abstract Abstract |
| Beschreibung: | Druk dwuszpaltowy |
| Beschreibung: | 80 Seiten Illustrationen 30 cm |
| ISBN: | 9788394295523 |
Internformat
MARC
| LEADER | 00000nam a2200000 c 4500 | ||
|---|---|---|---|
| 001 | BV043820285 | ||
| 003 | DE-604 | ||
| 005 | 20200221 | ||
| 007 | t | ||
| 008 | 161011s2016 a||| |||| 00||| pol d | ||
| 020 | |a 9788394295523 |9 978-83-942955-2-3 | ||
| 020 | |z 8394295525 |9 83-942955-2-5 | ||
| 035 | |a (OCoLC)1110072939 | ||
| 035 | |a (DE-599)BVBBV043820285 | ||
| 040 | |a DE-604 |b ger |e rda | ||
| 041 | 0 | |a pol | |
| 049 | |a DE-12 | ||
| 084 | |a OST |q DE-12 |2 fid | ||
| 100 | 1 | |a Rymar, Edward |d 1936- |e Verfasser |0 (DE-588)131827324 |4 aut | |
| 245 | 1 | 0 | |a Handel Gorzowa w średniowieczu i wczesnym okresie nowożytnym (do 1571 r.) |b w 700-lecie pierwszego przywileju handlowego (1316) = Gorzów's commerce in the Middle Ages and in Early Modern Times (up to 1571) : on the occasion of the 700th anniversary of the first trade privilege (1316) = Handel in Landsberg an der Warthe/Gorzów Wielkopolski im Mittelalter und in der frühen Neuzeit : zum 700. Jahrestag der Ausfertigung der ältesten erhaltenen Landsberger Urkunde vom 20. Mai 1316 |c Edward Rymar ; edycja, opracowanie i komentarz do dokumentu Ewa Syska |
| 246 | 1 | 1 | |a Gorzów's commerce in the Middle Ages and in Early Modern Times (up to 1571) |
| 246 | 1 | 1 | |a Handel in Landsberg an der Warthe/Gorzów Wielkopolski im Mittelalter und in der frühen Neuzeit |
| 264 | 1 | |a Gorzów Wielkopolski |b Archiwum Państwowe |c 2016 | |
| 300 | |a 80 Seiten |b Illustrationen |c 30 cm | ||
| 336 | |b txt |2 rdacontent | ||
| 337 | |b n |2 rdamedia | ||
| 338 | |b nc |2 rdacarrier | ||
| 500 | |a Druk dwuszpaltowy | ||
| 505 | 8 | |a Bibliografie Seite 62-64 | |
| 546 | |a Zusammenfassungen auf Polnisch, Deutsch und Englisch | ||
| 648 | 7 | |a Geschichte 1316-1571 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 650 | 7 | |a Handel / Polska / Gorzów Wielkopolski / średniowiecze |2 jhpk | |
| 650 | 0 | 7 | |a Handel |0 (DE-588)4023222-0 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 651 | 7 | |a Gorzów Wielkopolski (Polska) / historia / źródła |2 jhpk | |
| 651 | 7 | |a Gorzów Wielkopolski (Polska) / średniowiecze |2 jhpk | |
| 651 | 7 | |a Gorzów Wielkopolski |0 (DE-588)1216031-3 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 689 | 0 | 0 | |a Gorzów Wielkopolski |0 (DE-588)1216031-3 |D g |
| 689 | 0 | 1 | |a Handel |0 (DE-588)4023222-0 |D s |
| 689 | 0 | 2 | |a Geschichte 1316-1571 |A z |
| 689 | 0 | |5 DE-604 | |
| 700 | 1 | |a Syska, Ewa |4 edt | |
| 856 | 4 | 2 | |m HEBIS Datenaustausch |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=029231307&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Inhaltsverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=029231307&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Literaturverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=029231307&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Abstract |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=029231307&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Abstract |
| 940 | 1 | |n oe | |
| 999 | |a oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-029231307 | ||
| 942 | 1 | 1 | |c 330.09 |e 22/bsb |f 0902 |g 438 |
| 942 | 1 | 1 | |c 330.09 |e 22/bsb |f 09031 |g 438 |
Datensatz im Suchindex
| _version_ | 1804176675547643904 |
|---|---|
| adam_text | EDWARD RYMAR
HANDEL GORZOWA W ŚREDNIOWIECZU
I WCZESNYM OKRESIE NOWOŻYTNYM
(DO 1571 R )
W 700-LECIE PIERWSZEGO PRZYWILEJU HANDLOWEGO (1316)
EWA SYSKA
Edycja, opracowanie i komentarz do dokumentu
/
/
Gorzów Wielkopolski
20 maja 2016 r
SPIS TREŚCI
*
Dariusz A Rymar, Od wydawcy, czyli dokumenty i ludzie 5
Edward Rymar, Handel Gorzowa w średniowieczu i wczesnym okresie nowożytnym (do 1571 r )
W 700-lecie pierwszego przywileju handlowego (1316)
Gorzów na szlakach handlowych do roku 1316 19
Akt z 20 maja (in ascensione Domini) 1316 r 28
Pod Wittelsbaćhami (1324/5-1373) 31
Za Luksemburgów (1373-1402) 41
Pod władzi} Zakonu Krzyżackiego (1402-1454) 46
Znów w Brandenburgii (od 1454) 51
Pod rządami Jana kostrzyńskiego (1535-1571) , 52
Źródła z zastosowanymi skrótami 62
Wykorzystana literatura 63
Streszczenie 65
Summary 68
Zusammenfassung 71
Ewa Syska, Dokument z 20 maja 1316 r - wydanie, opracowanie i komentarz
Regest dokumentu 75
Treść w języku łacińskim 76
Treść w języku polskim 77
Komentarz 77
EDWARD RYMAR ŹRÓDŁA Z ZASTOSOWANYMI SKRÓTAMI Akta miasta Gorzowa: kolekcja dokumentów per gaminowych i papierowych (1316-1714), oprać. D. A. Rymar, Gorzów Wlkp. 1998-1999 (Archiwum Państwowe w Gorzowie, maszynopis inwentarza książkowego). APG - Archiwum Państwowego w Gorzowie, Akta miasta Gorzowa (dokumenty pergamino we). CDB - Codex diplomaticus Brandenburgensis, hrsg. Adolf F. Riedel, Berlin 1838-1869, Hauptte il I, Bd I-XXV (cytowano podając tom, stronę), Hauptteil II, Bd I-VI (cytowano: litera B, tom, strona), Hauptteil III, Bd I-III (cytowano: litera C, tom, strona), Hauptteil IV, Bd I (cyt. litera D, strona), Suplementband (cytowano: SB). Dzieje Pomorza Zachodniego w wypisach, pod red. Henryka Lesińskiego, Poznań 1961. KDW - Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski, 1.1XI, Poznań 1877-1881,1982-1999. LRG - Lites ас res gestae inter Polonos ordinemque Cruciferorum, t. Ill, Warszawa 1935. PUB - Pommersches Urkundenbuch, Bd I-XI, Stettin 1868-1934, Köln 1998֊. Reg. - Regesten der Markrafen von Brandenburg aus askanischem Hause, bearb. v. Hermann Krab bo, Leipzig 1913-. RHD - Regesta historico-diplómatica Ordinis S. Mariae Theutonicorum 1198-1525, bearb. v. Erich Joachim, hrsg. v. Walther Hubatsch, Göt tingen 1948, Pars I-II. RHN - Regesta históriáé Neomarchicae, hrsg. v. Karl Kletke (Teil I-III), „Märkische Forschungen” JgX-XII, 1867-1869. Rep. - Repertorium der im Kgln. Staatsarchive zu Königsberg i. Pr. befindlichen Urkunden zur Geschichte der Neumark, bearb. Erich Joachim, hrsg. Paul v. Niessen, „Schiften des Vereins f. Ge schichte der Neumark” 3,1895. SRP - Scripteres
rerum Prussicarum, Die Ge schichtsquellen der preußischen Vorzeit bis zum Untergange der Ordensherrschaft, Bd III, Leipzig 1866. UBO -,Otto Grotefend, Geschichte des Geschlechts von der Osten. Urkundenbuch, Bd I-II, Stettin 1914,1923. WSt - Erich Weise, Die Staatsverträge des Deu tschen Ordens in Preussen im 15. Jahrhundert, Bd I (bis 1437), Königsberg 1939. Wybór źródeł do historii Polski średniowiecznej, t. 3, oprać. Gerard Labuda, Benon Miśkiewicz, Poznań 1970. Źródła - Źródła do kaszubsko-polskich aspektów dziejów Pomorza Zachodniego do roku 1945, pod red. Bogdana Wachowiaka, 1.1: Pomorze Zachod nie pod rządami książąt plemiennych i władców z dynastii Gryfitów (990-1121-1637-1648/1653), Poznań - Gdańsk 2006.
HANDEL GORZOWA W ŚREDNIOWIECZU I WCZESNYM OKRESIE NOWOŻYTNYM (DO 1571 R.). WYKORZYSTANA LITERATURA Adler Friedrich, Grabstein des Grafen Heinrich v. Lüchow in der klosterkirche zu Diesdorf, „Anziger für Kunde der deutschen Vorzeit”, Neue Folge 8,1861. Benyszkiewicz Joachim, Boras Zygmunt, Wędzki Andrzej, Dzieje Gorzowa, 1.1, Gorzów Wlkp. 1990. Bier Hermann, Märkische Siegel. 1 Abt: Die Siegel der Markgrafen und Kurfürsten von Branden burg. Teil II: Die Siegel der Markgrafen aus dem Hause Wittelsbach, Berlin 1933. Boras Zygmunt, Stosunki polsko-pomorskie w II połowie XVI wieku, Poznań 1968. Boras Zygmunt, w: J. Benyszkiewicz, Z. Boras, A. Wędzki, Dzieje Gorzowa, t. 1, Gorzów Wlkp. 1990. Buchholz Fritz, Landsberg, [w:] Deutsche Städte buch, Bd l, Stuttgart 1939. Budczies F., Die Familie Gruwelhut, „Märkische Forschungen” 14,1878. Chojnacka Kazimiera, Handel na Warcie i Odrze, „Przegląd Zachodni” z. 3/4,1952. Chojnacka Kazimiera, Podstawy historyczne han dlu szczecińskiego na Warcie i Odrze w XVI i XVII w., „Zapiski Historyczne” 22,1956, z. 1-3. Chojnacka Kazimiera, Polsko-pomorskie zabiegi dyplomatyczne o wolną żeglugę na Warcie i Odrze w drugiej pdowie XVI wieku, „Prze gląd Zachodniopomorski” 16,1972, z. 2. Chojnacka Kazimiera, Polsko-brandenburski układ o żegludze na Warcie i Odrze w Trzebiszewie w 1618 roku, „Roczniki Historyczne” 37,1972. Chojnacka Kazimiera, Walka o wolny handel i że glugę na Warcie i Odrze w pierwszej połowie XVI w., „Przegląd Zachodni” 8,1951, nr 1. Czacharowski Antoni, Rola króla Władysława Jagiełły w pertraktacjach polsko-krzyżackich przed
wielką wojną, Acta Universitatis Nico lai Copernici, Historia XXIV, Nauki hum.społ. z. 204,1990. Dollinger Philippe, Dzieje Hanzy XII֊XVII w., Gdańsk 1975. Deutsches Städtebuch. Handbuch städtischer Ges chichte, hrsg. v. Erich Keyser, Bd I, Stuttgart- Berlin 1939. Eckert Rudolf, Geschichte von Landsberg an der Warthe, Stadt und Kreis, Landsberg 1890, Ted I-II. Engelien August, Henning Friedrich, Geschichte der Stadt Landsberg an der Warthe von den ältesten Zeiten bis auf die Gegenwart, Lands berg an der Warthe 1857. Gönnenwein Òtto, Das Stapel- und Niederlage recht, Weimar 1939. G. S., Alte Urkunden von Zollbestimmungen, „Die Heimat” 1037, nr 14. Hertel Leo, Geschichte des ehemaligen Zistercienser Klosters Biesen, Biesen 1928. Jasiński Kazimierz, Rodowód Piastów śląskich, 1.1, Wrocław 1973. Jurek Tomasz, Obce rycerstwo na Śląsku do poło wy XIV wieku, Poznań 1996. Kaplick Otto, Landsberger Heimatbuch. Heimat kunde des Stadt-und des Landkreis Landsberg, Landsberg an der Warthe 1935. Kaplick Otto, Der Landkreis Landsberg (Wart he), w: Landsberger Heimat, 3 Folge, Herford 1960. Kaplick Otto, [w:] 700 Jahre Landsberg an der Warthe 1257-1957, Festschrift zur Jubiläums feier..., Bd III, Bielefeld 1957. Kittel Erich, Zantoch und Quartschen in den Be ziehungen der Johanniter und des Deutsches Ordens in der Neumark, „Die Neumark” 10, 1933 nr 1/3. Knothe Hermann, Geschichte des Oberlausitzer Adels, Leipzig 1879. Koczy Leon, Dzieje handlu polskiego przed rozbio rami, Lwów 1939. Krüger Emil, Die Grafen von Warpke-Lüchow, „Zeitschrift d. hist. Vereins f. Niedersachsen”,
Jahrbuch, Hannover 1874-1875. Kuczyński Stefan M„ Wielka wojna z Zakonem Krzyżackim w latach 1409-1411, Warszawa 1987. Die Kunstdenkmäler der Provinz Brandenburg, Bd VII, Teil III: Die Kunstdenkmäler des Stadtund Landkreis Landsberg (Warthe), opr. Kurt Reissmann, Berlin 1937.
EDWARD RYMAR Lesiński Henryk, Kontakty handlowe Wielkopol ski z Pomorzem Zachodnim wXIV-XV wieku, „Studia i Materiały do dziejów Wielkopolski i Pomorza” 4,1958,1. Leuthinger Nicolaus, Scriptorum de rebus Marchiae Brandenburgensis, Nic. Leuthingeri De Marchia et rebus Brandenb. commentarli ас opuscula, пес non Zach. Garcaei Successiones familiarum atque res gestae praesidium Marchiae Brandenb. ab a. 927 ad a. 1582, ad no stra usque tempora continuatae, za RHN, III, s. 56. Linkowski Zdzisław, Co z tą Hanzą? „Czas i Prze strzeń” 2005, որ 11. Lüpke Helmut, Zantoch zur Johanniter u. DeutschOrdenszeit, w: Zantoch. Eine Burg im deu tschen Osten, hrsg. v. Albert Brackmann, Wil helm Unverzagt, Leipzig 1936. Metscher G., Landsberg Zölle erheben, „Die Hei mat”,1937, nr 21. Mitkowski Józef, Pomorze Zachodnie w stosunku do Polski, Poznań 1946. Müller F., Geschichtlicher Rückblick, „Die Neumark” 2,1925. Neide Siegfrierd, Landsberg, die Stadt, und Para dies, das Kloster, „Schriften des Vereins für die Geschichte der Neumark” (SVGN) 28, 1912; 34,1916. Niessen Paul v., Städtisches und territoriales Wir tschaftsleben im märkischen Odergebiet bis zum Ende des XIV. Jahrhundert, „Forschun gen für brandenburgische und preussische Geschichte” 16,1903. Piotrowski Robert, Błędy w Dziejach, „Głos Go rzowa” 2005, որ 99: 23-24 VII. Rackwitz Arthur, Bilder aus Landsbergs Vergan genheit, „Schriften des Vereins für die Ges chichte der Neumark“ 11,1901. Rymar Edward, Gorzów nie był członkiem Hanzy, „Nadwarciański Rocznik Historyczno-Archi walny” 14,2007. Rymar Edward, Gorzowskie prawo składu,
w: ten że, Studia i materiały z dziejów Nowej Mar chii i Gorzowa. Szkice historyczne, Gorzów Wlkp. 1999. Rymar Edward, Rywalizacja o Ziemię Lubuską i kasztelanię międzyrzecką w latach 13ІЯ1326, „Kwartalnik Historyczny »Sobótka«” 34,1979. Rymar Edward, Ustrój średniowiecznego Gorzo wa, w: Księga pamiątkowa Gorzowa Wielko polskiego, red. Zdzisław Linkowski, Gorzów Wlkp. 2000. Schulze Hans K., Adelsherrschaft und Landes herrschaft, Köln 1963. 700 Jahre Landsberg an der Warthe 1257-1957, Festschrift zur Jubiläumsfeier..., Bd III, Biele feld 1957. Skarby gorzowskiego archiwum, red. Dariusz A. Rymar, Szczecin-Gorzów Wlkp. 1998. Spangenberg Hans, Hof- und Zentralverwaltung der Mark Brandenburg im Mittelalter, Leipzig 1908. Syska Ewa, Dokumenty Gorzowa Wielkopolskiego (Landsberg) z lat 1256-1373, Gorzów Wielkopolski-Poznań 2006 i wcześniej w wersji niemieckiej: Die Urkunden der Stadt Lands berg an der Warthe/Gorzow Wlkp. aus der Askanier und Wittelsbacherzeit 1257-1373, „Jahrbuch f. die Geschichte Mitel- und Ost deutschlands”, Bd 48,2003. Treu Carl, Geschichte der Stadt Friedeberg in der NeUmark und des Landes Friedeberg, 2 Aufl., Friedeberg 1908. Walachowicz Jerzy, Geneza i ustrój polityczny No wej Marchii do początku XIV wieku, Warsza wa/Poznań 1980. Wędzki Andrzej, w: Joachim Benyszkiewicz, Zyg munt Boras, Andrzej Wędzki, Dzieje Gorzo wa, է. 1, Gorzów Wlkp. 1990. Winckaus Eberhard, Ahnen zu Karl dem Grossen und Widukind in 765 Agnenstämmen, Enne petal-Altenvoerde 1950. Wittlinger Helmut, Untersuchungen zur Entste hung und Frühgeschichte der neumärkischen Städte,
„Die Neumarl¿“ Heft 8,1932. Wróblewska Grażyna, Gorzów [w:] Studia nad początkami i rozplanowaniem miast nad środkową Odrą i dolną Wartą, t. 1, Zielona Góra 1967. Zdrenka Joachim, Uwagi i uzupełnienia do VI tomu Kodeksu dyplomatycznego Wielkopokki, „Studia i Materiały do Dziejów Wielkopolski i Pomorza”, t. 16,1985, z. 1. Zientara Benedykt, Geneza przywileju składowego Szczecina z 1283 r., „Materiały Zachodniopo morskie” 7,1961. Zysnarski Jerzy, Kłodawa. Historia pewnej wsi, Kłodawa/Herford 2000.
HANDEL GORZOWA W ŚREDNIOWIECZU I WCZESNYM OKRESIE NOWOŻYTNYM (DO 1571 R.). STRESZCZENIE HANDEL GORZOWA W ŚREDNIOWIECZU I WCZESNYM OKRESIE NOWOŻYTNYM (DO 1571 R.). W 700-LECIE PIERWSZEGO PRZYWILEJU HANDLOWEGO (1316) Niniejsze wydawnictwo powstało dla zwróce nia uwagi na najstarszy dokument z 1316 r. prze chowywany w Archiwum Państwowym w Go rzowie Wielkopolskim. Kilka starszych od niego przywilejów gorzowskich od 1257 roku zaginęło w latach 30. XX wieku. W tym roku mija 700 lat od wystawienia przez margrabiów brandenbur skich Waldemara i Jana V przywileju handlowego dla miasta Gorzowa, najstarszego zachowanego dokumentu przechowywanego dziś w Archiwum Państwowym w Gorzowie. Ze względu na jego za wartość (dotyczy spraw handlowych) akt ten stał się pretekstem dla ukazania udziału i roli Gorzo wa w handlu, w tym tranzytowym, w średniowie czu i na początku ery nowożytnej (w XVI wieku). Miasto wzniesiono przy starym szlaku pro wadzącym wzdłuż dolnej Warty z zachodu na wschód (do Santoka) i drodze z południa (z Wiel kopolski, Śląska) do Szczecina i portów nadbałty ckich. Już przywilej lokacyjny margrabiów Jana I i Ottona III dla Gorzowa z 1257 r. zawiera m.in. ważne ustalenia w sprawie udziału osady miejskiej w handlu. Podczas lat „wolnizny” (zwolnienia podatkowego) mieszkańcy mieli być mianowicie zwolnieni z opłat celnych w urządzeniach targo wych w rynku (in foro), ą potem mieli je płacić jak mieszczanie miasta Brandenburga. Mieszkańcy nie zostali zwolnieni z opłat w miejscowej komo rze celnej margrabiów, jeśli takowa została tu już urządzona. Jakoby w tym samym
czasie, àie od rębnym dokumentem, wystawionym jednak tylko z datą roczną 1257 i tylko przez margrabiego Jana I, starszy z margrabiów miał nadać dla mieszczan Landsberga prawo składu (depositionem méretűm zwane z niemiecka Nyderlage). Tak więc obcy kupcy, przemieszczając się przez Gorzów, mieli być zmuszeni od tej pory do wystawiania swych towarów na sprzedaż. Oryginał tego dokumentu zaginął po 1931 r. wraz z trzema innymi najstar szymi dyplomami z XIII w. posiadanymi ongiś przez archiwum miasta Gorzowa i nie został prze jęty przez polską służbę archiwalną. Zachował się zresztą tylko jego odpis. Kiedyś za autentyk uznali ten dokument liczni badacze. I tu opowiedziano się za tym, że to jednak wierutny falsyfikat! Pra wo składu, ściśle powiązane z tzw. przymusem drogowym, nie było nadawane przy organizacji miast. Mogłoby tu obowiązywać jako zwyczajowo zaledwie stosowane od drugiej połowy XIV w., kiedy to zapewne dopiero sporządzono ten falsy fikat pozorujący autentyk, zaopatrzony w pieczęć margrabiego i listę świadków przejętą z doku mentu lokacyjnego, dla zalegalizowania zwyczaju stosowanego w odniesieniu do niektórych zresz tą tylko towarów. Rzadkością było zresztą prawo bezwzględne, obejmujące obowiązek sprzedaży całkowitej towarów, i do tego wszystkich wożo nych towarów. A na takie wygląda w świetle tego dokumentu! Niemniej faktem jest, iż miasto Gorzów od chwili powstania wynosiło korzyści z ceł, gro belnego, dyszlowego, mostowego od wozów, bo droga na południe wiodła przez most na Warcie i groblę przez jej rozlewiska, łęgi i bagna warciańskie, przez Skwierzynę
do Polski (Wielkopolski) i na Śląsk Jest możliwe, że nowemu miastu prze znaczono zadania w pośrednictwie handlowym w wymianie z ziemiami polskimi i pomorskimi. Miało przejąć dotychczasową rolę Santoka. War ta i Odra to przecież dogodna droga komunika cyjna. Ale w tym celu obok urządzeń typowych dla rynku lokalnego (w przywileju wszak mowa o kramach w rynku) należało zadbać o skierowanie tu ruchu handlowego dalekosiężnego z Wielko polski i Śląska przez Międzyrzecz, Skwierzynę, także z pominięciem Santoka, przez wygodną przeprawę z południa na północ w Gorzowie. Droga prowadząca z południa przez wieś Deszczno groblą i przez most na Warcie do Go rzowa, zwana potem Dammweg, wspomniana w 1312 r. nabierała wtedy coraz większego znacze nia. Margrabiowie brandenburscy Waldemar i Jan V nadają 20 V1316 r. mieszczanom z Nowego Landsberga prawo pobierania brandenburskie go denara od konia i od każdego jeźdźca/wozu, który przejeżdża przez groblę koło miasta, za wy-
EDWARD RYMAR jątkiem koni rycerstwa i duchowieństwa - pod danych margrabiego. Miasto ma przeznaczać ten dochód na utrzymanie grobli w dobrym stanie. Mogła to być nagroda za udział miasta w wojnie margrabiego Waldemara prowadzonej w latach 1315-1316 z antybrandenburską koalicją północ ną z udziałem Danii i Polski. Zajęto się opisem zewnętrznym i wewnętrznym tego pierwszego dokumentu gorzowskiego archiwum, miejscem jego wystawienia, listą świadków itp. Dzięki swemu położeniu na skrzyżowaniu drogi wodnej i coraz ważniejszej lądowej do Skwierzyny z pomijaniem Santoka, miasto wyra stało na głównego konkurenta dotychczasowych uczestników handlu na warciańskiej drodze wod nej. Dalsze przywileje handlowe Gorzów otrzymał od Wittelsbachów, panujących w Brandenburgii w latach 1324-1373. Do przejawu szczególnej ła skawości margrabiego Ludwika Starszego należy nadanie Gorzowowi 17 II 1340 r. prawa pobiera nia cła w wysokości Уг cła wodnego od towarów spławianych wodą - Notecią i Wartą - które do tąd pobierane było w zamku Santok Z nadania wyłączono drewno budulcowe, od którego całe cło nadal należało płacić w Santoku. Najważniejszym obok soli i zboża artykułem spożywczym przewożonym do Gorzowa i wywo żonym dalej na południe i wschód, były śledzie. Gorzów przejął główną rolę w zaopatrywaniu No wej Marchii w ten produkt, stąd specjalne regula cje celne margrabiów. Tenże margrabia Ludwik I wyjaśniał 2 I 1345 r„ że w nagrodę za wierne służby, zwalnia mieszczan od cła przy przewozie przez swoje ziemie wozami śledzi ze Szczecina do Gorzowa. Dokument dowodzi, że w handlu śledziami,
głównym produktem przewożonym przez Gorzów do Wielkopolski i dalej na połu dnie, używano też drogi lądowej do ośrodków nadbałtyckich (Kołobrzeg, Szczecin). Przez Wielkopolskę do Gorzowa i do ujść Odry kierowano część tranzytu węgierskiego i czeskiego (ołów, miedź, żelazo). Gorzów stał się miastem przeła dunkowym zboża, wełny, produktów leśnych. W trosce o odbudowę Gorzowa po świeżym pożarze i tytułem odszkodowania za straty spo wodowane przez rabunki, margrabia Ludwik 26 IX 1348 r. nadaje (odnawia? przywraca?) miastu na własność po wsze czasy istniejący tu kiedyś (quondam) skład drzewa (prawo odbudowy skła du spławianego krótkiego drzewa, czyli: Upwalschenholzes) i nadaje nadto całe cło od drewna długiego budulcowego spławianego „od najdaw niejszych czasów” przez Santok, co oznacza, że margrabia zrzekł się pobierania cła od drzewa długiego, tj. masztowego w Santoku. Z przywile ju wynika, że prawo składu na drewno, najważ niejszy artykuł eksportowy spławiany Wartą do Szczecina, obowiązywało z przerwą od dawna. Margrabia Ludwik Rzymski wraz z dorasta jącym bratem Ottonem potwierdzał 20 VI 1364 r. mieszczaństwu Gorzowa prawo wolności od ceł na Warcie w Kostrzynie, otrzymane dawniej od ich poprzedników. Margrabia Otto 8 II 1373 r. ustala dla Gorzowa prawo pobierania cła od wszelkiego rodzaju towarów przewożonych przez miasto dla utrzymania budynków, muru miej skiego i owej grobli w pradolinie poprzez Wartę {Thamb vber der Warte) aż do Deszczna. Ustala taryfę celną m.in. dla przewożonych tranzytem ze Szczecina do Wielkopolski i na Węgry towarów: żelaza, miedzi, ołowiu,
stah (drutu), soli, śledzi, wina, sukna krajowego i z rynków zagranicznych; od przewożonych zapewne z Polski: konopi, chmielu, zboża, wosku, smoły, łoju, wełny, mię sa wieprzowego i owczego, miodu, skór, smaru, talku, kamieni młyńskich. Przypuszczalnie przez Gorzów wywożono sukno wielkopolskie do Lube ki, a morzem do Inflant, na Ruś, do Nowogrodu. Jan książę Zgorzelca z dynastii Luksembur gów na prośbę Gorzowa nadaje 171 1389 r. prawo swobodnej żeglugi na Odrze i Warcie do Szczeci na i z powrotem ze śledziami i innymi towarami, z prawem składu (niederlegen), z wolnością od cła z wyjątkiem tych, które od dawna pobierane były w nowej komorze w Kostrzynie i Oderberg. W istocie to wielki przywilej będący potwierdze niem wcześniejszych. „Skład” nie został użyty w klasycznym znaczeniu, dotyczył tylko towarów własnych, przewożonych przez gorzowskich kup ców. Margrabia Jan 1X1391 r. odnawia (nadaje?) Gorzowowi prawo składu na drewno krótkie i długie, dziegieć, smołę spławiane wodą i na wozy z towarami, ustalając taryfę celną na towary (śle dzie, miód, jedwab, wosk, miedź, ołów, żelazo). Narastający po 1386 r. konflikt Polski z Za konem Krzyżackim, prowadzący i do wojny han dlowej, ożywił drogi łączące Polskę z księstwami pomorskimi, także z ich zaodrzańską częścią. Zamykając drogi z Prus krzyżackich do Polski, z Gdańska przez Toruń do Krakowa, kierując kupców przez Poznań, Nową Marchię i księstwo szczecińskie na drogi do ujścia Odry, po poro zumieniu z książętami pomorskimi i miastami hanzeatyckimi król polski Władysław Jagiełło 18
HANDEL GORZOWA W ŚREDNIOWIECZU I WCZESNYM OKRESIE NOWOŻYTNYM (DO 1571 R.). Vili 1390 r. bierze pod opiekę i ochronę kupców miast pomorskich, a dalej z miast: Lubeki, Ham burga, Rostoku, Wismaru oraz brandenburskich: Frankfurtu i Landsberga, a także innych miast Rzymskiej Rzeszy należących do niemieckiej Hanzy, wyznaczając im bezpieczną drogę ziemią i wodą przez Santok, Skwierzynę, Wronki i Po znań do Krakowa. Dokument ten zaświadcza o istnieniu drogi handlowej relacji Myślibórz - Go rzów- wzdłuż prawego brzegu Warty do Santo ka. Potem ta główna droga z Polski na Pomorze i do portów nadbałtyckich z pominięciem komory celnej w Santoku prowadziła ze Skwierzyny przez Trzebiszewo i Deszczno do Gorzowa. Akt ten, znany z kopii z licznymi opustkami, stał się w lite raturze podstawą do zaliczania Gorzowa do Han zy aż po początek XVI w. I tutaj wykluczono taką możliwość. Margrabia Zygmunt w marcu 1400 r. zarządza, że wszystkie towary Gorzowian mogą być swobodnie spławiane Wartą i Odrą oraz wo żone do Szczecina i z powrotem, wolne bez clenia w Kostrzynie lub Oderbergu. Było to ponowienie przywileju brata z 1391 r., być może z rozszerze niem składu na produkty leśne spławiane Wartą i na inne polskie towary. Ożywienie handlowe u schyłku XIV w. tak mocno zaznaczone przytoczonymi wyżej przywi lejami władców, nie miało cech trwałości. Przeję cie Nowej Marchii przez Zakon Krzyżacki latem 1402 r. odbija się niekorzystnie na handlu, w tym dla żeglugi warciańskiej. Dochodziło do konfiskat towarów polskich, do napadów rabunkowych na Warcie. Dlatego np. w traktacie pokojowym z 27
września 1422 r., kończącym kolejną wojnę polsko-krzyżacką, postanowiono, że kupcy polscy mają swobodnie przemieszczać się po drogach wodnych, ograniczając cło i prawo składu (nedirlage) koło Gorzowa i Kostrzyna. W tych komorach nie można bowiem domagać się od nich żadnego cła, dopóki nie ustalą je komisarze obydwu stron. W toku rokowań, 7 VI 1424 r. zawarto układ w sprawie wolnego handlu. M.in. ustalono, że ma być zniesione (czy zawieszone) nowe cło i prawo składu (theolonium et depositum) zwane pospo licie Niderlage k. Gorzowa i Kostrzyna. Podobne uregulowanie znalazło się w pokoju w Brześciu, kończącym kolejną wojnę z lat 1431-1435. Handel na Warcie ożywił się w drugiej po łowie XV w., gdy droga wodna warciańsko-odrzańska nie dzieliła a łączyła, co ułatwiało ruch kupiecki w Brandenburgii. Do tego wojna trzyna stoletnia polsko-krzyżacka (1454-1466) ograni czyła Wielkopolsce korzystanie z portu w Gdań sku. Ruch kupiecki skierowano jeszcze bardziej w kierunku Gorzowa i Szczecina. Wzrastał eksport zboża do Szczecina. Drogą wodną warciańsko-odrzańską Wielkopolska zaopatrywała się w śledzie, sól, wywoziła drewno, artykuły żywnościowe. Ale wnet odżyły i spory graniczne z Polską. W toku nowych rokowań w 1460 r. strona polska przed łożyła liczne dowody i przykłady utrudniania od 1456 r. handlu kupcom polskim. Po 1490 trwała pierwsza faza walki o żeglugę na Warcie i Odrze, przedmiot negocjacji międzypaństwowych. W 1517 r. prowadzono rokowania pomorsko-brandenburskie w celu otwarcia drogi lądowej z Po znania przez Santok-Gorzów do Szczecina. W 1518 r. książę pomorski
Bogusław X wystąpił do elektora Joachima z prośbą o otwarcie dla kupców drogi handlowej przez Gorzów na Pomorze. Od 1535 do 1571 r. Nowa Marchia z Ziemią Lubuską i ziemią krośnieńską stanowi samodziel ne władztwo młodszego syna elektora Joachima I, Jana kostrzyńskiego. Stale widoczna jest od tej pory tendencja do pobierania ceł od towarów przewo żonych Wartą i Odrą do Szczecina. Do tego doszła rywalizacja Frankfurtu ze Szczecinem w uprawnie niach składowych. Prowadzi to do istnych wojen gospodarczych. Kupcy poznańscy poczęli wnosić skargi na pobierane cła w utworzonej komorze celnej w Międzyrzeczu. Znów po 1539 r. nabiera wagi handel odrzańsko-warciański poprzez Nową Marchię. Arteria Warty i Odry łączyła miasta po morskie z zapleczem śląskim i wielkopolskim. Te rytorialna polityka elektorów i margrabiego Jana kostrzyńskiego krępowały nadal swobodę handlu. Sprzeczności polsko-brandenburskie w polityce handlowej Szczecina z Frankfurtem starała się ła godzić strona polska. Prowadzi to do wieloletnich rokowań i układów handlowych, które pokrótce zostały również zaprezentowane, z wyeksponowa niem w nich przywilejów składowych Gorzowa, konfrontowanych z przywilejami handlowymi Frankfurtu i Kostrzyna.
HANDEL GORZOWA W ŚREDNIOWIECZU I WCZESNYM OKRESIE NOWOŻYTNYM (DO 1571 R.). ZUSAMMENFASSUNG HANDEL IN LANDSBERG AN DER WARTHE/GORZÓW WIELKOPOLSKI IM MITTELALTER UND IN DER FRÜHEN NEUZEIT. ZUM 700. JAHRESTAG DER AUSFERTIGUNG DER ÄLTESTEN ERHALTENEN LANDSBERGER URKUNDE VOM 20. MAI 1316 Der vorliegende Band will Aufmerksamkeit auf die älteste im Staatsarchiv in Gorzów Wiel kopolski aufbewahrte Urkunde von 1316 lenken. Vier ältere Urkunden der Stadt Landsberg an der Warthe/Gorzów aus den Jahren 1257 bis 1297 sind seit 1945 verschollen. In diesem Jahr wird die Ur kunde der Brandenburger Markgrafen Waldemar und Johann V. für Landsberg von 1316, mit der sie die Unterhaltung des Handelswegs über Landsberg förderten, 700 Jahre alt. Das bietet Anlass für die Untersuchung der Rolle Landsbergs im Handel bis ins 16. Jahrhundert. Landsberg wurde an der Kreuzung einer alten Handelsroute in Ost-West-Richtung entlang der unteren Warthe (ab Zantoch/Santok) und einer zweiten von Süden (Großpolen und Schlesien) nach Stettin/Szczecin und zu den Ostseehäfen er richtet. Schon die Gründungsurkunde der Mark grafen Johann I. und Otto III. für Landsberg von 1257 enthält wichtige Festlegungen zum Handel der neuen Stadtsiedlung. Deren Einwohner sollten nämlich während der ersten 10 Jahre von Steu ern und auch von Zollabgaben befreit sein, diese aber später wie die Bürger der Stadt Brandenburg an der Havel leisten. Marktgebühren sollten in den Freijahren an die Städte, später teils an den Markgrafen und den Schultheißen fallen. Im sel ben Jahr soll Markgraf Johann I. den Landsberger Bürgern in
einer weiteren Urkunde das Stapelrecht {deposi[ti]onem méretűm, zu deutsch Nederlage) verliehen haben. Damit waren auswärtige Kauf leute, die über Landsberg führen, gezwungen, ihre Waren hier zum Verkauf anzubieten. Das Original dieser Urkunde ist seit 1945 verschollen und kann deshalb heute nicht mehr untersucht werden. Ihr Text ist nur in Abschriften und Drucken überlie fert. Bisher wurde sie von der Forschung meist für echt gehalten. Hier wird diese Urkunde aber ein deutig als Fälschung entlarvt. Das Stapelrecht war mit dem sog. Straßenzwang eng verbunden und wurde normalerweise bei einer Stadtgründung nicht verliehen. Es könnte sich in Landsberg als ein Gewohnheitsrecht in der zweiten Hälfte des 14. Jahrhunderts ausgebildet haben, fand aber nur auf bestimmte Waren Anwendung. In dieser Zeit entstand wohl auch die Fälschung, um dieser Ge wohnheit Rechtskraft zu geben. Es ist aber anzunehmen, dass die Stadt Lands berg seit ihrer Gründung Nutzen aus Zöllen und Damm-, Deichsel- oder Brückengebühren gezo gen hat, da ein wichtiger Weg nach Süden über ihre Warthebrücke und den Damm durch die ausge dehnten Feuchtgebiete der Wartheniederung wei ter über Schwerin an der Warthe/Skwierzyna nach Polen (Großpolen) und Schlesien führte. Wahr scheinlich sollte die neue Stadt die Rolle des Ver mittlers im Handel zwischen den polnischen und den pommerschen Gebieten übernehmen und da bei Zantoch ersetzen. Um dies zu erreichen, mus ste man neben dem Bau der für den lokalen Markt nötigen Einrichtungen (in der Gründungsurkunde von 1257 ist von solchen edificiis die Rede) auch
dafür sorgen, dass der Fernhandel aus Großpolen und Schlesien über Meseritz/Międzyrzecz und Schwerin an der Warthe eine bequeme Süd-NordÜberquerung der Warthe in Landsberg nutzen konnte. Tatsächlich gewann der Weg von Süden über das Dorf Dechsel/Deszczno auf dem Damm und dann über die Warthebrücke nach Landsberg mehr und mehr an Bedeutung. In ihrer Urkunde vom 20. Mai 1316 verlie hen die Markgrafen Waldemar und Johann V. von Brandenburg der Stadt Landsberg das Recht, von jedem Reiter, der den Damm bei Landsberg nutzte, je Pferd einen brandenburgischen Pfennig zu erheben. Ritter und Geistliche aus ihrem Herr schaftsgebiet nahmen die Markgrafen aber davon aus. Die neuen Einnahmen sollte die Stadt aus schließlich für die Unterhaltung des Dammes ver wenden. Wahrscheinlich war diese Urkunde der Lohn dafür, dass die Stadt Markgraf Waldemar in den Jahren 1315-1316 im Kampf gegen eine breite feindliche Koalition unter Führung des Königs von Dänemark unterstützt hatte. Inhalt und Form der Urkunde werden im vorliegenden Band eingehend beschrieben und analysiert.
EDWARD RYMAR Dank ihrer Lage an der Kreuzung der Wasser straße und des immer wichtiger werdenden Land weges nach Schwerin an der Warthe, der Zantoch umging, wurde die Stadt bald zum wichtigsten Han delsplatz an der Warthe. Weitere Privilegien, die den Handel stärkten, hat Landsberg von den Markgrafen aus dem Haus Wittelsbach erhalten, die in Branden burg in den Jahren 1324-1373 herrschten. Als be sonderer Gunsterweis kann die Urkunde Markgraf Ludwigs des Älteren vom 18. Februar 1340 gelten, der der Stadt die Hälfte des Zolls zuwies, der bisher an seiner Burg Zantoch von Waren erhoben wurde, die auf dem Wässer befördert wurden, und die Land berger selbst vom Zantocher Zoll befreite. Ausge nommen von diesem Privileg war nur das Bauholz, auf das der gesamte Zoll weiterhin in Zantoch zu entrichten war. Neben Salz und Getreide waren Heringe das wichtigste Nahrungsmittel, das nach Landsberg ge bracht und von hier aus weiter nach Süden und Osten befördert wurde. Landsberg hatte auch die Hauptrolle bei der Versorgung der Neumark mit Heringen, und in Zusammenhang damit ist wohl die zollrechtliche Begünstigung der Stadt zu sehen. Durch eine Urkun de vom 2. Januar 1345 gewährte Markgraf Ludwig der Ältere den Bürger von Landsberg zur Belohnung für ihren treuen Gehorsam die Gnade, Heringe in seinem Herrschaftsgebiet von Stettin bis Landsberg zu Wagen zollfrei transportieren zu dürfen. Das zeigt, dass im Handel mit der wichtigsten Ware, die über Landsberg von den Ostseestädten nach Süden transportiert wurde, auch der Landweg genutzt wur de. Umgekehrt ging über Großpolen und
Landsberg und bis zur Odermündung ein Teil des ungarischen und tschechischen Fernhandels, unter anderem mit Blei, Kupfer und Eisen. Landsberg selbst wurde zu einem wichtigen Umschlagzentrum für Getreide, Wolle und Waldprodukte. Am 26. September 1348 gab Margraf Ludwig der Ältere der Stadt Landsberg zur Förderung des Wiederaufbaus nach einem Brand das ihr von alters her zustehende und von ihm eingezogene Recht der Holzniederlage zurück und verlieh ihr das Recht am halben Zoll auf kurzes Holz und den gesamten Zoll auf langes Bauholz, der bisher an der markgräflichen Zollstation in Zantoch erhoben wurde. Landsberg konnte also schon früh Stapelrecht für Holz bean spruchen, das wichtigste Exportprodukt, das über die Warthe nach Stettin befördert wurde. Am 20. Juni 1364 bestätigten Markgraf Ludwig der Römer und sein Bruder Otto den Bürgern von Landsberg die ihnen bereits unter früheren Mark grafen zugestandenen Zollfreiheiten in Küstrin. Am 8. Februar 1373 gewährte Markgraf Otto der Stadt Landsberg zur Unterhaltung ihrer Gebäude, der Stadtmauer und des Jahr für Jahr zu erneuernden Damms durch die Wartheniederung ( Thamb vber der Warte) das Recht, Zoll auf wichtige Handelswaren zu erheben, und legte genaue Zollsätze fest, u. a. für Waren, die wohl im Fernhandel zwischen Stettin und Großpolen und Ungarn befördert wurden, wie Eisen, Kupfer, Blei und Stahl (Draht), Salz, Heringe und Wein, sowie für Waren, die wohl aus Polen kamen, wie Hanf, Hafer, Getreide, Wachs, Teer, Talg, Wolle, Schweine- und Schaffleisch, Honig, Leder, Schmier mittel und Mühlsteine. Die in der Liste ebenfalls
ge nannten Tuche wurden vermutlich auch aus Groß polen weiter nach Lübeck und über die Ostsee nach Livland, Ruthenien und Nowgorod vertrieben. Am 17. Januar 1389 verlieh Markgraf Johann von Brandenburg, Herzog von Görlitz, aus der Lu xemburger Dynastie den Bürgern der Stadt Lands berg auf ihr Ersuchen freie Fahrt auf der Oder und Warthe bis nach Stettin und zurück mit Ladungen von Hering und anderen Waren, die sie nach Belie ben kaüfen und verkaufen durften. Dafür sollten sie die herkömmlichen Zölle in Oderberg und Küstrin/ Kostrzyn und an anderen Zollstationen entrichten. Was sie aber bisher zollfrei an Küstrin vorbeigeführt hatten, sollte zollfrei bleiben. Markgraf Johann be stätigte damit wohl im Wesentlichen die bisherigen Rechte der Landsberger Kaufleute. 1391 bestätigte er auch das Landsberger Stapelrecht für Kurz- und Langholz, Teer und Pech und weitere Waren, die über Wasser oder Land nach Landsberg kamen, und legte neu, höhere Zollsätze dafür fest. Genannt wer den hier u. a. Hering, Honig, Seide, Wachs, Kupfer, Blei und Eisen. Durch den sich seit 1386 verstärkenden Konflikt zwischen Polen und dem Deutschenordensstaat, der zu einem Handelskrieg führte, wurde die Nutzung der Wege zwischen Polen und den pommerschen Herzogtürmern belebt, auch auf der anderen Seite der Oder. Mit einer Urkunde vom 18. August 1390 erklärte der polnische König Władysław Jagiełło die Straßen von Preußen nach Polen und von Danzig über Thorn nach Krakau für geschlossen und ver wies die Kaufleute nach einer Vereinbarung mit den pommerschen Herzogen und den Hansestädten auf den Weg über
Posen, die Neumark und das Stettiner Herzogtum, nahm die Kaufleute aus den pommer schen Städten sowie aus Lübeck, Hamburg, Rostock und Wismar, aus den brandenburgischen Stadteri Frankńirt und Landsberg und aus weiteren Städten
HANDEL GORZOWA W ŚREDNIOWIECZU I WCZESNYM OKRESIE NOWOŻYTNYM (DO 1571 R.). deş Römische-Deutschen Reiches und der Hanse in seinen Schutz und garantierte ihnen sichere Landund Wasserwege über Zantoch, Schwerin an der Warthe, Wronke/Wronki und Posen nach Krakau. Diese Urkunde belegt auch das Vorhandensein eines Handelsweges von Soldin/Myślibórz über Landsberg und weiter auf dem rechten Wartheufer bis nach Zan toch. Später umging der Hauptweg von Polen nach Pommern und zu den Oststeehäfen die Zollstation in Zantoch und führte über Schwerin an der Warthe, Trebitsch/Trzebiszewo und Dechsel bis nach Lands berg. Auf diese nur durch eine mangelhafte Abschrift bekannte Urkunde stützte sich die in der Literatur zu findende Behauptung, dass Landsberg bis zum An fang des 16. Jahrhunderts zu den Hansestädten zu rechnen sei. Das wird hier wiederlegt. Im März 1400 bestätigte König Sigismund von Ungarn als Markgraf von Brandenburg die Privilegi en seines Bruders Johann von 1389 und 1391 betref fend die freie Fahrt von und nach Stettin und die Zol leinnahmen in Landsberg. Vielleicht war damit auch eine Erweiterung des Stapelrechts für Waldprodukte und andere Waren aus Polen, die über die Warthe transportiert wurden, verbunden. Die Belebung des Handels gegen Ende des 14. Jahrhunderts, die sich den genannten Urkunden so deutlich zeigt, war nicht von Dauer. Dass die Neu mark 1402 an den Deutschen Orden fiel, wirkte sich ungünstig auf den Handel aus, auch über den Was serweg der Warthe. Oft wurden polnische Waren beschlagnahmt, und es kam zu Raubüberfällen auf der Warthe. Deswegen wurde
etwa im Friedensab kommen vom 27. September 1422 zwischen Polen und dem Deutsch Orden eigens festgelegt, dass sich die polnischen Kaufleute frei auf den Wasserstraßen bewegen können sollten und der Zoll und das Stapel recht (nedirlage) bei Landsberg und Küstrin gemin dert werden. An diesen Zollstationen sollte kein Zoll auf ihre Waren verlangt werden, bis seine Höhe von Vertretern beiden Seiten neu festgelegt war. Im Rah men der Friedensverhandlungen wurde am 7. Juni 1424 auch ein Freihandelsabkommen geschlossen, in dem u. a. vereinbart wurde, dass der neue Zoll und das neue Stapelrecht (theolonium et depositum, in der Volkssprache Niderlage) bei Landsberg und Küstrin abgeschaflt werden sollten. Eine ähnliche Regelung wurde bei dem Frieden von Brest vereinbart, mit dem der Krieg von 1431-1435 beendet wurde. Der Handel auf der Warthe hat sich nach Ende der Herrschaft des Deutschen Ordens in der Neu; mark in der zweiten Hälfte des 15. Jahrhundert wie der belebt. Dass die Wasserstraßen der Warthe und der Oder die Menschen jetzt nicht mehr trennten, sondern verbanden, hat den kaufmännischen Ver kehr in Brandenburg begünstigt. Dazu kam, dass der Dreizehnjährige Krieg zwischen Polen und dem Deutsch Orden (1454-1466) die Nutzung des Hafens von Danzig durch Großpolen einschränkte. Der Han delsverkehr verschob sich so in Richtung Landsberg und Stettin. Die Getreideausfuhr nach Stettin nahm zu. Auf dem Wasserweg über Warthe und Oder ver sorgte sich Großpolen mit Heringen und Salz und vertrieb Holz und Agrarprodukte. Doch schnell war der Grenzkonflikt mit Polen wieder wach. Im
Rah men neuer Verhandlungen konnte die polnische Sei te 1460 zahlreiche Beweise und Beispiele für Behin derungen polnischer Kaufleute aufzeigen. Nach 1490 gingen Auseinandersetzungen und Verhandlungen um die freie Fahrt auf der Warthe und der Oder wei ter. Im Jahr 1517 führten Pommern und Branden burg Verhandlungen mit dem Ziel, einen Landweg von Posen über Zantoch und Landsberg bis nach Stettin zu öffnen. 1518 ersuchte der pommersche Herzog Bogusław X. den brandenburgischen Kur fürsten Joachim L um die Öffnung des Handelsweges über Landsberg nach Pommern für die Kaufleute. Zwischen 1535undl571bildetedieNeumarkmit dem Land Sternberg/Torzym, dem Fürstentum Crossen/Krosno Odrzańskie und den Herrschaften Cott bus und Peitz eine selbständige Herrschaftsgebiet des jüngeren Sohns von Kurfürst Joachim I. von Bran denburg, Johann von Küstrin. Jetzt gab es wieder Be strebungen, Zölle auf Waren zu erheben, die über die Warthe und die Oder nach Stettin befördert wurden. Dazu kam der Streit zwischen Frankfurt und Stettin um Stapelrechte. Das zog erhebliche wirtschaftliche Konflikte nach sich. Die Posener Kaufleute began nen, Klagen gegen die Erhebung von Zoll an der neu en Zollstation in Meseritz/Międzyrzecz zu erheben. Der Handel auf der Warthe und der Oder über die Neumark gewann zwar nach 1539 wieder an Bedeu tung. Die beiden Flüsse verbanden die pommerschen Städte mit dem Hinterland in Schlesien und Groß polen. Die Handelsfreiheit wurde aber durch die ter ritoriale Politik Kurfürst Joachims II. und Johanns von Küstrin weiterhin behindert. Die polnische Sei te
versuchte, die Konflikte zwischen Frankfürt und Stettin im Rahmen der polnisch-brandenburgischen Handelspolitik beizulegen. Dies führte zu jahrelan gen Verhandlungen und Handelsvereinbarungen, die hier nur kurz behandelt werden, vor allem mit Blick auf die Stapelprivilegien von Landsberg, die den Handelsprivilegien von Frankfurt und Küstrin entgegenstanden.
|
| any_adam_object | 1 |
| author | Rymar, Edward 1936- |
| author2 | Syska, Ewa |
| author2_role | edt |
| author2_variant | e s es |
| author_GND | (DE-588)131827324 |
| author_facet | Rymar, Edward 1936- Syska, Ewa |
| author_role | aut |
| author_sort | Rymar, Edward 1936- |
| author_variant | e r er |
| building | Verbundindex |
| bvnumber | BV043820285 |
| contents | Bibliografie Seite 62-64 |
| ctrlnum | (OCoLC)1110072939 (DE-599)BVBBV043820285 |
| era | Geschichte 1316-1571 gnd |
| era_facet | Geschichte 1316-1571 |
| format | Book |
| fullrecord | <?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><collection xmlns="http://www.loc.gov/MARC21/slim"><record><leader>03480nam a2200553 c 4500</leader><controlfield tag="001">BV043820285</controlfield><controlfield tag="003">DE-604</controlfield><controlfield tag="005">20200221 </controlfield><controlfield tag="007">t</controlfield><controlfield tag="008">161011s2016 a||| |||| 00||| pol d</controlfield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">9788394295523</subfield><subfield code="9">978-83-942955-2-3</subfield></datafield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="z">8394295525</subfield><subfield code="9">83-942955-2-5</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(OCoLC)1110072939</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(DE-599)BVBBV043820285</subfield></datafield><datafield tag="040" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-604</subfield><subfield code="b">ger</subfield><subfield code="e">rda</subfield></datafield><datafield tag="041" ind1="0" ind2=" "><subfield code="a">pol</subfield></datafield><datafield tag="049" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-12</subfield></datafield><datafield tag="084" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">OST</subfield><subfield code="q">DE-12</subfield><subfield code="2">fid</subfield></datafield><datafield tag="100" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Rymar, Edward</subfield><subfield code="d">1936-</subfield><subfield code="e">Verfasser</subfield><subfield code="0">(DE-588)131827324</subfield><subfield code="4">aut</subfield></datafield><datafield tag="245" ind1="1" ind2="0"><subfield code="a">Handel Gorzowa w średniowieczu i wczesnym okresie nowożytnym (do 1571 r.)</subfield><subfield code="b">w 700-lecie pierwszego przywileju handlowego (1316) = Gorzów's commerce in the Middle Ages and in Early Modern Times (up to 1571) : on the occasion of the 700th anniversary of the first trade privilege (1316) = Handel in Landsberg an der Warthe/Gorzów Wielkopolski im Mittelalter und in der frühen Neuzeit : zum 700. Jahrestag der Ausfertigung der ältesten erhaltenen Landsberger Urkunde vom 20. Mai 1316</subfield><subfield code="c">Edward Rymar ; edycja, opracowanie i komentarz do dokumentu Ewa Syska</subfield></datafield><datafield tag="246" ind1="1" ind2="1"><subfield code="a">Gorzów's commerce in the Middle Ages and in Early Modern Times (up to 1571)</subfield></datafield><datafield tag="246" ind1="1" ind2="1"><subfield code="a">Handel in Landsberg an der Warthe/Gorzów Wielkopolski im Mittelalter und in der frühen Neuzeit</subfield></datafield><datafield tag="264" ind1=" " ind2="1"><subfield code="a">Gorzów Wielkopolski</subfield><subfield code="b">Archiwum Państwowe</subfield><subfield code="c">2016</subfield></datafield><datafield tag="300" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">80 Seiten</subfield><subfield code="b">Illustrationen</subfield><subfield code="c">30 cm</subfield></datafield><datafield tag="336" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">txt</subfield><subfield code="2">rdacontent</subfield></datafield><datafield tag="337" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">n</subfield><subfield code="2">rdamedia</subfield></datafield><datafield tag="338" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">nc</subfield><subfield code="2">rdacarrier</subfield></datafield><datafield tag="500" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Druk dwuszpaltowy</subfield></datafield><datafield tag="505" ind1="8" ind2=" "><subfield code="a">Bibliografie Seite 62-64</subfield></datafield><datafield tag="546" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Zusammenfassungen auf Polnisch, Deutsch und Englisch</subfield></datafield><datafield tag="648" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Geschichte 1316-1571</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Handel / Polska / Gorzów Wielkopolski / średniowiecze</subfield><subfield code="2">jhpk</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Handel</subfield><subfield code="0">(DE-588)4023222-0</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Gorzów Wielkopolski (Polska) / historia / źródła</subfield><subfield code="2">jhpk</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Gorzów Wielkopolski (Polska) / średniowiecze</subfield><subfield code="2">jhpk</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Gorzów Wielkopolski</subfield><subfield code="0">(DE-588)1216031-3</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="0"><subfield code="a">Gorzów Wielkopolski</subfield><subfield code="0">(DE-588)1216031-3</subfield><subfield code="D">g</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="1"><subfield code="a">Handel</subfield><subfield code="0">(DE-588)4023222-0</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="2"><subfield code="a">Geschichte 1316-1571</subfield><subfield code="A">z</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2=" "><subfield code="5">DE-604</subfield></datafield><datafield tag="700" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Syska, Ewa</subfield><subfield code="4">edt</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">HEBIS Datenaustausch</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=029231307&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Inhaltsverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=029231307&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Literaturverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=029231307&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Abstract</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=029231307&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Abstract</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="n">oe</subfield></datafield><datafield tag="999" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-029231307</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">330.09</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">0902</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">330.09</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">09031</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield></record></collection> |
| geographic | Gorzów Wielkopolski (Polska) / historia / źródła jhpk Gorzów Wielkopolski (Polska) / średniowiecze jhpk Gorzów Wielkopolski (DE-588)1216031-3 gnd |
| geographic_facet | Gorzów Wielkopolski (Polska) / historia / źródła Gorzów Wielkopolski (Polska) / średniowiecze Gorzów Wielkopolski |
| id | DE-604.BV043820285 |
| illustrated | Illustrated |
| indexdate | 2024-07-10T07:35:57Z |
| institution | BVB |
| isbn | 9788394295523 |
| language | Polish |
| oai_aleph_id | oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-029231307 |
| oclc_num | 1110072939 |
| open_access_boolean | |
| owner | DE-12 |
| owner_facet | DE-12 |
| physical | 80 Seiten Illustrationen 30 cm |
| publishDate | 2016 |
| publishDateSearch | 2016 |
| publishDateSort | 2016 |
| publisher | Archiwum Państwowe |
| record_format | marc |
| spelling | Rymar, Edward 1936- Verfasser (DE-588)131827324 aut Handel Gorzowa w średniowieczu i wczesnym okresie nowożytnym (do 1571 r.) w 700-lecie pierwszego przywileju handlowego (1316) = Gorzów's commerce in the Middle Ages and in Early Modern Times (up to 1571) : on the occasion of the 700th anniversary of the first trade privilege (1316) = Handel in Landsberg an der Warthe/Gorzów Wielkopolski im Mittelalter und in der frühen Neuzeit : zum 700. Jahrestag der Ausfertigung der ältesten erhaltenen Landsberger Urkunde vom 20. Mai 1316 Edward Rymar ; edycja, opracowanie i komentarz do dokumentu Ewa Syska Gorzów's commerce in the Middle Ages and in Early Modern Times (up to 1571) Handel in Landsberg an der Warthe/Gorzów Wielkopolski im Mittelalter und in der frühen Neuzeit Gorzów Wielkopolski Archiwum Państwowe 2016 80 Seiten Illustrationen 30 cm txt rdacontent n rdamedia nc rdacarrier Druk dwuszpaltowy Bibliografie Seite 62-64 Zusammenfassungen auf Polnisch, Deutsch und Englisch Geschichte 1316-1571 gnd rswk-swf Handel / Polska / Gorzów Wielkopolski / średniowiecze jhpk Handel (DE-588)4023222-0 gnd rswk-swf Gorzów Wielkopolski (Polska) / historia / źródła jhpk Gorzów Wielkopolski (Polska) / średniowiecze jhpk Gorzów Wielkopolski (DE-588)1216031-3 gnd rswk-swf Gorzów Wielkopolski (DE-588)1216031-3 g Handel (DE-588)4023222-0 s Geschichte 1316-1571 z DE-604 Syska, Ewa edt HEBIS Datenaustausch application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=029231307&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Inhaltsverzeichnis Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=029231307&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Literaturverzeichnis Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=029231307&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Abstract Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=029231307&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Abstract |
| spellingShingle | Rymar, Edward 1936- Handel Gorzowa w średniowieczu i wczesnym okresie nowożytnym (do 1571 r.) w 700-lecie pierwszego przywileju handlowego (1316) = Gorzów's commerce in the Middle Ages and in Early Modern Times (up to 1571) : on the occasion of the 700th anniversary of the first trade privilege (1316) = Handel in Landsberg an der Warthe/Gorzów Wielkopolski im Mittelalter und in der frühen Neuzeit : zum 700. Jahrestag der Ausfertigung der ältesten erhaltenen Landsberger Urkunde vom 20. Mai 1316 Bibliografie Seite 62-64 Handel / Polska / Gorzów Wielkopolski / średniowiecze jhpk Handel (DE-588)4023222-0 gnd |
| subject_GND | (DE-588)4023222-0 (DE-588)1216031-3 |
| title | Handel Gorzowa w średniowieczu i wczesnym okresie nowożytnym (do 1571 r.) w 700-lecie pierwszego przywileju handlowego (1316) = Gorzów's commerce in the Middle Ages and in Early Modern Times (up to 1571) : on the occasion of the 700th anniversary of the first trade privilege (1316) = Handel in Landsberg an der Warthe/Gorzów Wielkopolski im Mittelalter und in der frühen Neuzeit : zum 700. Jahrestag der Ausfertigung der ältesten erhaltenen Landsberger Urkunde vom 20. Mai 1316 |
| title_alt | Gorzów's commerce in the Middle Ages and in Early Modern Times (up to 1571) Handel in Landsberg an der Warthe/Gorzów Wielkopolski im Mittelalter und in der frühen Neuzeit |
| title_auth | Handel Gorzowa w średniowieczu i wczesnym okresie nowożytnym (do 1571 r.) w 700-lecie pierwszego przywileju handlowego (1316) = Gorzów's commerce in the Middle Ages and in Early Modern Times (up to 1571) : on the occasion of the 700th anniversary of the first trade privilege (1316) = Handel in Landsberg an der Warthe/Gorzów Wielkopolski im Mittelalter und in der frühen Neuzeit : zum 700. Jahrestag der Ausfertigung der ältesten erhaltenen Landsberger Urkunde vom 20. Mai 1316 |
| title_exact_search | Handel Gorzowa w średniowieczu i wczesnym okresie nowożytnym (do 1571 r.) w 700-lecie pierwszego przywileju handlowego (1316) = Gorzów's commerce in the Middle Ages and in Early Modern Times (up to 1571) : on the occasion of the 700th anniversary of the first trade privilege (1316) = Handel in Landsberg an der Warthe/Gorzów Wielkopolski im Mittelalter und in der frühen Neuzeit : zum 700. Jahrestag der Ausfertigung der ältesten erhaltenen Landsberger Urkunde vom 20. Mai 1316 |
| title_full | Handel Gorzowa w średniowieczu i wczesnym okresie nowożytnym (do 1571 r.) w 700-lecie pierwszego przywileju handlowego (1316) = Gorzów's commerce in the Middle Ages and in Early Modern Times (up to 1571) : on the occasion of the 700th anniversary of the first trade privilege (1316) = Handel in Landsberg an der Warthe/Gorzów Wielkopolski im Mittelalter und in der frühen Neuzeit : zum 700. Jahrestag der Ausfertigung der ältesten erhaltenen Landsberger Urkunde vom 20. Mai 1316 Edward Rymar ; edycja, opracowanie i komentarz do dokumentu Ewa Syska |
| title_fullStr | Handel Gorzowa w średniowieczu i wczesnym okresie nowożytnym (do 1571 r.) w 700-lecie pierwszego przywileju handlowego (1316) = Gorzów's commerce in the Middle Ages and in Early Modern Times (up to 1571) : on the occasion of the 700th anniversary of the first trade privilege (1316) = Handel in Landsberg an der Warthe/Gorzów Wielkopolski im Mittelalter und in der frühen Neuzeit : zum 700. Jahrestag der Ausfertigung der ältesten erhaltenen Landsberger Urkunde vom 20. Mai 1316 Edward Rymar ; edycja, opracowanie i komentarz do dokumentu Ewa Syska |
| title_full_unstemmed | Handel Gorzowa w średniowieczu i wczesnym okresie nowożytnym (do 1571 r.) w 700-lecie pierwszego przywileju handlowego (1316) = Gorzów's commerce in the Middle Ages and in Early Modern Times (up to 1571) : on the occasion of the 700th anniversary of the first trade privilege (1316) = Handel in Landsberg an der Warthe/Gorzów Wielkopolski im Mittelalter und in der frühen Neuzeit : zum 700. Jahrestag der Ausfertigung der ältesten erhaltenen Landsberger Urkunde vom 20. Mai 1316 Edward Rymar ; edycja, opracowanie i komentarz do dokumentu Ewa Syska |
| title_short | Handel Gorzowa w średniowieczu i wczesnym okresie nowożytnym (do 1571 r.) |
| title_sort | handel gorzowa w sredniowieczu i wczesnym okresie nowozytnym do 1571 r w 700 lecie pierwszego przywileju handlowego 1316 gorzow s commerce in the middle ages and in early modern times up to 1571 on the occasion of the 700th anniversary of the first trade privilege 1316 handel in landsberg an der warthe gorzow wielkopolski im mittelalter und in der fruhen neuzeit zum 700 jahrestag der ausfertigung der altesten erhaltenen landsberger urkunde vom 20 mai 1316 |
| title_sub | w 700-lecie pierwszego przywileju handlowego (1316) = Gorzów's commerce in the Middle Ages and in Early Modern Times (up to 1571) : on the occasion of the 700th anniversary of the first trade privilege (1316) = Handel in Landsberg an der Warthe/Gorzów Wielkopolski im Mittelalter und in der frühen Neuzeit : zum 700. Jahrestag der Ausfertigung der ältesten erhaltenen Landsberger Urkunde vom 20. Mai 1316 |
| topic | Handel / Polska / Gorzów Wielkopolski / średniowiecze jhpk Handel (DE-588)4023222-0 gnd |
| topic_facet | Handel / Polska / Gorzów Wielkopolski / średniowiecze Handel Gorzów Wielkopolski (Polska) / historia / źródła Gorzów Wielkopolski (Polska) / średniowiecze Gorzów Wielkopolski |
| url | http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=029231307&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=029231307&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=029231307&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=029231307&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |
| work_keys_str_mv | AT rymaredward handelgorzowawsredniowieczuiwczesnymokresienowozytnymdo1571rw700leciepierwszegoprzywilejuhandlowego1316gorzowscommerceinthemiddleagesandinearlymoderntimesupto1571ontheoccasionofthe700thanniversaryofthefirsttradeprivilege1316handelinlandsberganderwarthegor AT syskaewa handelgorzowawsredniowieczuiwczesnymokresienowozytnymdo1571rw700leciepierwszegoprzywilejuhandlowego1316gorzowscommerceinthemiddleagesandinearlymoderntimesupto1571ontheoccasionofthe700thanniversaryofthefirsttradeprivilege1316handelinlandsberganderwarthegor AT rymaredward gorzowscommerceinthemiddleagesandinearlymoderntimesupto1571 AT syskaewa gorzowscommerceinthemiddleagesandinearlymoderntimesupto1571 AT rymaredward handelinlandsberganderwarthegorzowwielkopolskiimmittelalterundinderfruhenneuzeit AT syskaewa handelinlandsberganderwarthegorzowwielkopolskiimmittelalterundinderfruhenneuzeit |