Filip Felicjan Szumborski (1771-1851), greckokatolicki biskup Chełmski:
Gespeichert in:
| 1. Verfasser: | |
|---|---|
| Format: | Buch |
| Sprache: | Polish |
| Veröffentlicht: |
Białystok
Instytut Badań nad Dziedzictwem Kulturowym Europy
2014
|
| Schriftenreihe: | Dissertationes / Instytut Badań nad Dziedzictwem Kulturowym Europy
t. 7 |
| Schlagworte: | |
| Online-Zugang: | Abstract Literaturverzeichnis Inhaltsverzeichnis |
| Beschreibung: | Zusammenfassung in englischer und russischer Sprache unter dem Titel: Filip Felicjan Szumborski (1771-1851), a Greek catholic bishop of Chełm |
| Beschreibung: | 547 s. il., mapy 25 cm |
| ISBN: | 9788364103094 |
Internformat
MARC
| LEADER | 00000nam a2200000 cb4500 | ||
|---|---|---|---|
| 001 | BV043326615 | ||
| 003 | DE-604 | ||
| 005 | 20160513 | ||
| 007 | t | ||
| 008 | 160129s2014 b||| |||| 00||| pol d | ||
| 020 | |a 9788364103094 |9 978-83-64103-09-4 | ||
| 020 | |z 8364103091 |9 8364103091 | ||
| 035 | |a (OCoLC)940693598 | ||
| 035 | |a (DE-599)BVBBV043326615 | ||
| 040 | |a DE-604 |b ger |e rda | ||
| 041 | 0 | |a pol | |
| 049 | |a DE-12 | ||
| 084 | |a 7,41 |2 ssgn | ||
| 100 | 1 | |a Ślaza, Paweł Krzysztof |e Verfasser |4 aut | |
| 245 | 1 | 0 | |a Filip Felicjan Szumborski (1771-1851), greckokatolicki biskup Chełmski |c Paweł Krzysztof Ślaza |
| 264 | 1 | |a Białystok |b Instytut Badań nad Dziedzictwem Kulturowym Europy |c 2014 | |
| 300 | |a 547 s. |b il., mapy |c 25 cm | ||
| 336 | |b txt |2 rdacontent | ||
| 337 | |b n |2 rdamedia | ||
| 338 | |b nc |2 rdacarrier | ||
| 490 | 1 | |a Dissertationes / Instytut Badań nad Dziedzictwem Kulturowym Europy |v t. 7 | |
| 500 | |a Zusammenfassung in englischer und russischer Sprache unter dem Titel: Filip Felicjan Szumborski (1771-1851), a Greek catholic bishop of Chełm | ||
| 505 | 8 | |a Bibliogr. s. 491-515 | |
| 600 | 1 | 7 | |a Szumborski, Filip Felicjan / (1771-1851) |2 jhpk |
| 600 | 1 | 7 | |a Szumborski, Filip Felicjan |d 1771-1851 |0 (DE-588)1080968857 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 655 | 7 | |0 (DE-588)4006804-3 |a Biografie |2 gnd-content | |
| 689 | 0 | 0 | |a Szumborski, Filip Felicjan |d 1771-1851 |0 (DE-588)1080968857 |D p |
| 689 | 0 | |5 DE-604 | |
| 810 | 2 | |a Instytut Badań nad Dziedzictwem Kulturowym Europy |t Dissertationes |v t. 7 |w (DE-604)BV040904805 |9 7 | |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB Muenchen 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=028746890&sequence=000004&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Abstract |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB Muenchen 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=028746890&sequence=000005&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Literaturverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB Muenchen 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=028746890&sequence=000006&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Inhaltsverzeichnis |
| 940 | 1 | |n oe | |
| 999 | |a oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-028746890 | ||
| 942 | 1 | 1 | |c 200.9 |e 22/bsb |f 09034 |g 438 |
| 942 | 1 | 1 | |c 200.9 |e 22/bsb |f 09033 |g 438 |
Datensatz im Suchindex
| _version_ | 1804175870895587328 |
|---|---|
| adam_text | Summary
Filip Felicjan Szumborski (1771-1851),
a Greek Catholic Bishop of Chelm
The history of the Greek Catholic Church in the Duchy of Warsaw and the King-
dom of Poland has been the subject of many thorough monographs concerning various
aspects of this rite. These studies have contributed to increasing readers’ knowledge on
the only Greek Catholic diocese (with the see in Chelm), existing incessantly in the
1810-1875 period in the territory of the above-mentioned states and have become part
of the broader context of research concerning the history of the Church in the Duchy
of Warsaw and the Kingdom of Poland.
Despite extensive literature referring to the history of the Chelm diocese (or, more
broadly, the Greek Catholic Church), there are still too few works regarding methodol-
ogy, source analysis or terminology. At the same time, in the vast literature of the sub-
ject it is hard to find publications whose authors undertook to thoroughly describe and
analyze the course of life of ordinary bishops and administrators of the Chelm diocese
in the years 1810-1875: Ferdynand Ciechanowski (1810-1828), Wincenty Siedlecki
(1828-1830), Filip Felicjan Szumborski (1830-1851), Jan Teraszkiewicz (1851-1863),
Jan Kalinski (1863-1866), Jozef Wojcicki (the judicial vicar of the diocese, governing
the eparchy in the years 1866-1868), Michal Kuziemski (1868-1871) and Marceli Pop-
iel (1871-1875), whereas the names of hierarchs being heads of the diocese obviously
occur many times in works devoted to various aspects of the functioning of the Greek
Catholic rite in the Kingdom of Poland. However, they are very rarely the object of indi-
vidual and in-depth search queries. Undoubtedly, this is the reason why in the literature
of the subject there are many simplifications and minor inconsistencies, omissions and
errors concerning their lives and activity. The few publications devoted fully to bishops
ruling in Chelm mostly served as contribution to more thorough studies. Besides, they
were often based on scarce source material and therefore they could not be considered
as reliable scientific studies.
This monograph is an attempt to fill in this gap at least partially. The subject of the
author’s deliberations (resulting from the analysis of numerous archival and printed
sources) is the life course of Filip Felicjan Szumborski (1771-1851). Due to the rank
this person had in history (not one of a significant individual), the monograph is rather
535
Lilip I elicjan bzumLorslci (1771—1851), greckokatolicki tnslcup chefmski
a pretext biography. Although the author did not ignore the characterization of Szum-
borski himself, the bulk of his work is devoted to various aspects connected with the
history of the Chelm diocese in the 1st half of the 19th century (thus suiting the main
trend of the current historical research in the area).
A large part of the book is the description of the beginnings of Szumborskis cler-
ical career (including the priest’s efforts to achieve the episcopal ordination) and the
analysis of the course of the canonical process of the nominee as well as of the new
ordinary’s attitude towards the November Uprising. The levels of his clerical education
were: a parish school and a Basilian college in his hometown, Ostroh, followed by a
noviciate at the Basilian monastery in Pochaiv (1789-1790) and the study of rhetoric,
philosophy, mathematics and physics at the Basilian monastery in Bialystok near Lutsk
(1790-1793). The culmination of the monk’s education was studies (1793-1797) at the
Papal Seminary in Braniewo (theology, canonical law, and the history of the Church).
In 1797, Szumborski was ordained a priest by his mentor - the bishop of the Greek
Catholic diocese of Chelm, Porfiriusz Skarbek Wazyriski. After taking the holy orders,
Szumborski worked as a private tutor for five years (1797-1802), then for two years
(1802-1804) he was a professor at the diocesan seminary in Chelm, and finally he re-
turned to private teaching in the years 1804-1811. A close relationship and friendship
with bishop Ciechanowski resulted in Szumborski becoming the bishop’s secretary (in
1811). The Basilian retained that position until the death of the ordinary (April 1828).
In the years 1814-1818, he was the head of the Basilian province of the Nativity of
the Blessed Virgin Mary. In 1817, Szumborski was nominated by Ciechanowski as the
diocesan examiner at the contests for benefice vacancies, and in 1825, he became the
prelate - archdeacon at the Chelm cathedral chapter. Receiving the prelate position
meant that he had to apply for secularization and freedom of monastic vows. In 1827,
Szumborski became the judicial vicar of the diocese. In 1828, prelates and canons of the
Chelm cathedral chapter proposed Szumborski as the first of three candidates for the
position of the ordinary bishop of the Greek Catholic diocese of Chelm. Then, he began
to try hard to receive the support of the members of the Administrative Council of the
Kingdom of Poland, who would recommend one of the candidates for the approval of
tsar Nicholas I. Szumborski was afraid of his rival pretender to the ordination - priest
Pawel Szymariski. Therefore, he took advantage of the contacts he had made among
influential gentry families in the Chelm region when he had worked as a private tutor
there (1797-1802 and 1804-1811). He also requested support from other persons who
could serve his purpose. Szumborski did achieve his goal. The Administrative Council
recommended him for approval to tsar Nicholas I. The appointment process of the
nominee was conducted by the ordinary of the Roman Catholic diocese of Lublin, Jozef
Marceli Dzi^cielski. Szumborki was ordained on 4/16 May 1830. The change of the
bishop of Chelm wras accompanied by turbulence connected with Petersburg’s attempts
at removing the Chelm diocese from the control of the Halvch archdiocese in Lviv.
/
536
Summary
Nicholas I made the consent to consecrate Szumborski conditional on submitting the
Chelm diocese directly to the Holy See. The tsar’s intention, finally fulfilled in February
1830, was aimed at making the diocese completely independent of any indirect (and
located outside the Kingdom of Poland or the Russian Empire) church administra-
tion bodies. As a senator of the Kingdom of Poland, during the November Uprising
Szumborski signed a resolution of the revolutionary parliament which considered the
military activities carried out at the time as a revolution (18th December 1830). How-
ever, the hierarch did not sign the Act of Dethronization of Nicholas I (25th January
1831) and did not actively participate in the insurrection. Soon after the end of mili-
tary operations, the bishop condemned the November Uprising in his pastoral letter of
10th March 1832. In the subsequent years, he also treated all military and revolutionary
activities rather reluctantly.
Another extremely important topic in the presented biography is the analysis of
bishop Szumborski s activity at the key institutions of the Chelm diocese - the cathe-
dral chapter and the diocesan consistory. The author explains Szumborski s attitude to
many crucial issues raised during the sessions of both institutions, presents the hier-
archs most important partners acting in the chapter and the consistory (also showing
their influence on the bishop) and analyzes the reforms implemented by Szumborski in
these structures. Forcing the reforms through, the bishop had to face the interference
of the rulers of the Kingdom of Poland, who meddled in the powers of the consistory
and the cathedral chapter. It was so because Nicholas Is accession to the throne (in
1825) had resulted in toughening Petersburg’s policy towards Greek Catholics. As a
consequence, as part of a precisely planned and scheduled years-long campaign, the
independence of the Greek Catholic Church was done away with (in 1839) and it was
subjected to the Orthodox Most Holy Synod in Petersburg. After 1839, the Chelm di-
ocese was the only Greek Catholic diocese within the territory ruled by the Romanov
dynasty. As we remember, since 1830 the diocese had been directly subjected to the
Holy See and formally independent of the structures of the Greek Catholic Church in
the Russian Empire. Another goal of Nicholas I, then, was to convince bishop Szum-
borski to convert to Orthodoxy along with the whole diocese of Chelm. By fulfilling
the tsars will, the authorities of the Kingdom of Poland challenged the legal basis of the
operation of the cathedral chapter and the consistory, and questioned the prerogatives
of those institutions. A common practice was governments attempts to affect the filling
of the prominent positions in the diocese’s structure. With this end in view, the state
authorities supported the favourably inclined priests, most of whom were personally
in conflict with Szumborski (e.g. Jan Billewicz, Antoni Hryniewiecki and Jan Pociej).
At the same time, the activity of the bishop’s closest and most loyal partners (Daniel
Halicki, Onufry Kozfowski, Pawel Szymariski) met with hostility and repressions. For
Petersburg, the vital issue was to fill the most prominent clerical positions in the Chelm
diocese with priests wdio would support the government and the drafts of changes in
537
Filip Felicjan ^zumkorslei (J 771—1851), ¿recFolcatolielci Fiskup chelmski
the liturgy of the Greek Catholic rite promoted by the authorities (following the Or-
thodox pattern) as well as the prospect of submitting the Chelm diocese to the Most
Holy Synod. These actions were modelled on projects developed by Jozef Siemaszko in
the late 1820s, whose effectiveness had been verified before 1839 in the so-called Taken
Lands.
For the first time in the literature of the subject, the book analyzes the course of gen-
eral inspections of deaneries in the diocese of Chelm, carried out by bishop Szumbor-
ski between 1838 and 1846. According to the hierarchs intention, the inspections had
a few basic functions to serve. Among others, the bishop controlled the functioning of
individual parishes (the condition of churches and presbyteries, the way parish priests
performed their pastoral duties, the spiritual condition of the faithful etc.), consecrated
churches, taught the people and met the owners of the estates where the towns belong-
ing to the Greek Catholic parishes were located. What Szumborski considered impor-
tant was the way priests granted holy sacraments; in his opinion, these actions should
closely reflect the decisions of the Synod of Zamosc (1720). During his travels around
the deaneries of the Chelm diocese, the bishop met dignitaries of the Roman Catholic
Church (especially those from the dioceses of Lublin and Podlasie). The hierarch had
closer relationships among others with the bishops of Lublin: Jozef Marceli Dzi^cielski
and Mateusz Wojakowski. Basically, Szumborski often treated inspections as a pretext
to counteract the attempts of winning Uniates over to the Orthodox Church, and - to
a much lesser extent - to the Roman Catholic Church. The analysis of general inspec-
tions was the starting point for the author to show the actions taken by the ordinary
to improve the economic situation of the Greek Catholic Church in the Kingdom of
Poland.
Among the discussed topics connected with Szumborski’s life, particularly much
attention is given to his relationships with the Basilian Order (the province of the Na-
tivity of the Blessed Virgin Mary). At the time, Basilians were the only Greek Catholic
congregation in the Kingdom of Poland. The author describes in detail the ordinary s
actions aimed, among others, at increasing the number of Basilians and overcoming
the internal crisis within the congregation. The course and consequences of Szum-
borskis journey to Petersburg (July 1840 - January 1841) was equally thoroughly
described. During his stay in the capital city of Russia, despite the heavy pressure of
the state authorities, the bishop did not decide on apostasy. Yet, soon after the return
to the Kingdom of Poland, the hierarch issued a pastoral letter to the clergy of the
Chelm diocese (14/26 August 1841), by which he introduced certain changes in the
Greek Catholic liturgy modelled on the Orthodox Church. According to Szumborski,
these innovations were insignificant from the dogmatic point of view and in no way
undermined the connections between the Greek Catholic Church in the Kingdom of
Poland and the Holy See. He intended this step to be only an expression of goodwill for
the Russian authorities. The ordinary, obviously, was not going to give his consent to
538
Summary
the diocese becoming Orthodox. Szumborskis actions, however, met an unfavourable
reaction of the Holy See, as well the faithful and the clergy. The hierarchs activities
were commonly perceived as the first step towards the submission of his diocese to the
Most Holy Synod. As a result, the bishop withdrew the changes introduced to liturgy
(1/13 March 1844), which brought him hostility of the rulers of the Kingdom of Poland
(among other things, Szumborski was indirectly requested to give up his position). Af-
ter the return from Petersburg, the bishop faced the phenomenon of mass conversion
of Uniates to Orthodoxy in the Greek Catholic deanery of Tarnogrod. Despite active
preventive actions on the part of Szumborski, the Orthodox Church supported by the
state administration succeeded in persuading a large group of believers to change their
religion. The reaction of the hierarchy of the Greek Catholic Church, Roman Catholic
Church and the international opinion to the conducted operations was visible for those
in Petersburg. This situation was not very good for the bishop. It turned out relatively
quickly that the material incentive facilitated the conversion of some Greek Catholic
peasants to Orthodoxy. In that context, the change of religion was what Greek Catholic
people could do to improve their material standing. All official preventive actions taken
by Szumborski proved to be ineffective. Although the arguments concerning the abuse
of power on the part of governors and Orthodox clergy were substantiated, the bishops
appeals to the authorities of the Kingdom of Poland did not bring the expected results.
The hierarchs firm attitude towards the events in the Tarnogrod deanery, however, re-
sulted in halting the Orthodox Churchs offensive in the territory of the Chelm diocese
for some time. The independence of the Greek Catholic Church in the Kingdom of
Poland ultimately finished in 1875.
From the Authors multi-layered deliberations emerges the image of a crisis or even
demise of the Greek Catholic Church in the Chelm diocese (both in the materia! and
the spiritual sense), most clearly reflected in the collapse of Basilian monasteries. The
numerous actions taken by the bishop, aiming at stopping these tendencies, brought
no results. Szumborski did not succeed, e.g. in preventing the limitation of authority of
the cathedral chapter, which could no longer influence the appointment of the execu-
tive of a diocesan seminary. The bishops most important and unquestionable success,
the formation of a school for clerics in Chelm (1840), was also used by governor Ivan
Paskevich for his own purposes (related to the promotion of the Orthodox faith). The
Authors general assessment of the activity of bishop Szumborski (the longest serving
bishop of the Greek Catholic diocese of Chelm in the 19,h century and the last member
of the Basilian congregation to hold that position) is similar to that of other researchers
(indicating many weaknesses of the ordinary); at the same time he emphasizes that in
the contemporary political situation the hierarch could not have any other policy in the
protection of the Greek Catholic Church but passive resistance.
Translated by Anna Stawikowska
539
Pe3K Me
Ï mjiiiii (DejnmwaH IIIyMÓopcKHM (1771-1851),
X07IMCKMM rpeKO-KaTOHMHecKMM eimcKon
McTopnn rpeKO-KaTO/iMHecKOM liepKBM b TepuorcTBe BapuiaBCKOM m LJapcTBe
ÜOAbCKOM 6bI7IM M3yHeHW aBTOpaMM MHOTMX 4 yHAaMeHTa^bHbIX MOHOrpa4 MM,
nOCBHII^eHHblX pa371MHHbIM aCIieKTaM fleHTenbHOCTM 3TOrO BepOMCnOBeAaHMH.
3tm paóoTbi cnocoôcTBOBa/ïH pacinnpeHMio no3HaHUM nmaie/ien 06 oahom m3
enapxMM (c enwcKoncKoii cto/imjen b Xonivie), cymecTBOBaBiiieii HenpepwBHO
b 1810-1875 rr. Ha TeppnTOpnn BbimeynoMHHyrbix rocyAapcTBeHHbix oópa30Ba-
HiiM, a Tax Ke CTann nacTbio imipoKoro xpyra ncaieAOBannM no wcTopnn uepKBn
b TepiaorcTBe BapinaBCKOM n U,apcTBe üo/ibCKOM.
HecMOTpn Ha cymecTBOBamie MHoroHMoieHHon nuTepaTypbi, KacaiomeMCH
HCTOpMPi X07IMCK0M enapxnii (a TaK Ke Beeil rpeKO-KaTonnuecKOM uepKBii), b to
Ke BpeMü mo)kho OTMetMTb onpeAe/ieHHbiM Ae4 HUMT paöoT, nocBjmjeHHbix npo-
óneMaTMKe MeTOAonorwM, HCTOUHMKOBeAeHMH m TepMiiHonornn. CpeAH oömnp-
Hbix cneiJiHaTibHbix paöoT TpyAHO Taioxe Han™ nyónMKaijMH, aBTopbi KOTopwx
CTaBHTin nepeA coóoit 3aAany AeTa/ibHoro omicaHMH n aHa/iM3a önorpacfwM enn-
CKonoB-opAMHapweB m aAMMHMCTpaTopOB xo/imckoh enapxnn b 1810-1875 rr.:
OepAMHaHAa HexaHOBCKoro (1810-1828), Bwhuchtma IIIeA/ieuKoro (1828-1830),
Onnnna OenwunaHa LLJyMÓopcKoro (1830-1851), flHa TepaiuKeBHHa (1851-
1863), fina KanMHbCKoro (1863-1866), K)3e |)a BynunuKoro (oc|)MUMa/i enapxmi,
pyKOBOAnn enapxnen b 1866-1868 rr.), Mwxana Ky xeMCKoro (1868-1871) n Ma-
ue/iMH ilone/m (1871-1875). Mepapxn, Boar/iaB/iflBWMe enapxuM, no noHHTHbiM
npriHMHaM nacTo 4)nrypwpoBaAM b paóoTax, nocB^meHHbix pa3HbiM acneKTaM
Ae îTenbHoc™ rpeKo-KaTOAHHecxoro BeponcnoBeAamifl b UapcTBe IlonbCKOM.
BMecTe c TeM ohm xpauHe peAKO CTaHOBunwcb oóbeKTOM OTAe/ibHOM h r/iyóoKoíí
MCCTieAOBaTeAbCKOM paÓOTbl, OCHOBaHHOM Ha M3yHeHMM MCTOHHMKOB. 3to 06-
CTOHTe/ibCTBo HecoMH^HHO npuBeno K noHBTieHiiK) b cneuna/ibHOM miTepaType
MHo KecTBa ynpomeHMii m HHbix mcjikux HeTOHHOCTeu, npoóenoB, a Taioxe ouim-
6ok, KacaiomnxcH óuorpacJwM m AeflTe/ibHOCTM nepapxoß. HeMHoroHMC/ieHHbie
nyÓAMKauHM, no/THocTbio nocBHiueHHbie AyxoBHbiM ocoóaM, 3a hm Maß lu hm enu-
CKOnCKMe AOTI KHOCTM B XOAMe, HanOMMHa/IH CKOpee 3CKM3M (|)yHAâMeHTâAbHMX
541
Fílip Felicjan Szumtorski (1771-1851), ¿reckokatolicki tiskup ckelmslzi
MCcneflOBaHMÍí. Hepe^KO TaK)Ke ohm ocHOBbiBa/incb Ha ckyahom mctohhmkobom
MaxepMa/ie n noTOMy He Mor/iM óbiTb BocnpwHHTbi b KanecTBe hoa/imhho Hayn-
hbix paóoT.
HacTonujan MOHorpa^nn npeflCTaB/ineT coóoií nonbiTKy xoth 6bi nacTMHHO-
ro BoenoHHeHMH A^HHoro npoóe/ia. üpeAMeTOM cbomx M3biCKaHMM - ocymecT-
BJieHHbix Ha ocHOBe aHa/nm MHoroHwcneHHbix apxHBHbix h onyó/inKOBaHHbix
MCTOHHMKOB - BBTOp M36paA KM3HeOIIMCaHMe t MAMna Oe/lMI^HaHa LIIyMÓopCKO-
ro (1771-1851). ÍIpMHMMan BO BHMMaHMe MCTOpMHeCKMM MaCIHTa6 fleüTenbHOCTM
CBoero repon, KOTopbiM He 6bin BbiAaJomeñcn TiMHHocTbio, MOHorpa^wn npeA-
CTaB/meT coóom ÓMorpacjwK), noKa3biBaiomyK) KH3Hb repon b KOHTeKCie MCTopw-
necKMX coóbiTMÍí, Abtop yAe/m/i BHMMaHMe xapaKTepMCTMKe UlyMÓopcKoro, ho
raaBHbiM oópa30M cocpeAOTOHM/icn Ha pa3/iMHHbix acneKTax, cBn3aHHbix c mcto-
pnen xojiMCKOM enapxHH nepBOM nonoBMHbi XIX b. - CBH3aB ceón TeM caMbiM
c rnaBHbiM HanpaBneHMeM npoBOAnujMxcn b HacTOHiijMM momcht b 3tom c(j)epe
MCTOpMHeCKHX MCCACAOBaHMM.
B KHMre MHoro BHMMaHMn yAenneicn onMcaHMio paHHMX 3TanoB ayxobhom
Kapbepbi HlyMÓopcKoro (b tom HMc/ie ero ycvumñ, HanpaB/ieHHbix Ha nonyneHPie
xMpoTOHMM - enucKoncKoro pyKononon eHHn), a Taoce ammí3y npoqecca xa-
HOHMnecKOM HOMHHaii,HM m oTHomeHMio óyAymero opAMHapnn k HonópbcxoMy
BoccTaHMio. SianaMM ayxoBHoro oópa30BaHHn 6biim npMxoflCKan uiKona m Bacn-
maHCKan Konnenin b poahom Ocipore, hobmamat op^eHa BacMnwaH b ÜOHeeBe
(1789-1790), a Taioxe M3yneHMe pMiopMKM, c})M7ioco(J)mh, MaieMaTMKM m (})M3mkh
b BacMnnaHCKOM MOHacTbipe b BenocToxe, pacnononceHHoro oko/io Jlyuxa (1790—
1793). YBeHHa/io oópa30BaHne Bacii/waHMHa M3yneHMe Teo/iorMM, KaHOHnne-
CKoro npaBa m MdopMM uepKBH b nancxoM a/HOMHaie b BpaHeBO (1793-1797).
B 1797 r. IIIyMÓopcKHM 6bi/i nocBnmeH b cBnmeHHOcnynaiTenM ero HaciaBHMKOM,
ermcKonoM xoamckom rpeKo-Kaio/iMHecKOM enapxMM ÍIopcjHipMeM CnapÓKOM Ba-
ncMHbCKHM. lio ene nprnumifl nocBnmeHMn mhok nmb neT paóoian xax HacTHbiíí
ryBepHep (1797-1802), ABa roAa 6bi/i npenoAaBaieneM b enapxManbHOM ceMHHa-
pwM b XonMe (1802-1804), a 3aTeM BepHy/icB k nacTHOM yHHTe/ibCKOH npaKTMKe
(1804-1811). BnM3Kne OTHOuieHHn h Apy x6a c emicxonoM HexaHOBCKMM OTKpbi-
™ IIIyMÓopcKOMy nyTb k aojdkhocth cexpeiapn enncxona (1811). BacMAMamiH
3aHMMan 3Ty AO/DKHOCTb ao CMepTM opAHHapnn (anpe/ib 1828 r.). B 1814-1818 rr.
mohax B03rnaBM/i BacMAMaHCKyio npoBMHUMio Po KAecTBa BoropoAnqw. B 1817 r.
IIIyMÓopcKHM 6bi/i Ha3HaneH HexaHOBCKMM enapxManbHbiM 3K3aMeHaiopoM Ha
BpeMn npoBeACHMn KOHKypcoB Ha BaKaHTHbie 6eHecj)MUMM, a b 1825 r. 3aHha
A07i KH0CTb npenaTa - apxMAMaKOHa b xoamckom Kac})eApanbHOM KanMTyne. ÍTony-
neHHe npenaTypbi 3acTaBnno BacM/iiiaHiiHa npeflnpMHnib uiam, HanpaBneHHwe
Ha ceKy/inpM3auMK) m ocBoóo KAeHMe ot MOHamecKMx oóeTOB. B 1827 r. UIvMÓop-
ckhm CTaHOBMTcn oc{)MUHa7ioM enapxMM. B 1828 r. npe/ia™ w KaHOHMKH, bxoamb-
542
Pe3K Me
urne b cocTaB xoamckom Ka j)eApanbHOM xariMTynbi, nocTaBMAM IIIyMÓopcKoro
Ha nepBoe MecTO cpe^M Tpex KaH^MflaTOB Ha Aon KHOCTb enncKona opAMHapMH
xoamckom rpeKO-KaTO/iMHecKOM enapxMM. Ocj)MAMan npeAnpMHHn HOBbie axTMB-
Hbie achctbmh, u,ejihK) KOTopbix óbino nonyneHMe noAAep^cKM hachob Aammhm-
CTpaTMBHoro CoBeTa IJapcTBa rionbcxoro, KOTopwe peKOMeHAOBanM OAHoro M3
xaHAMAaTOB Ha yTBep KAeHMe aapio HMKonaio I. Cbhiachhmk onacaach KOHxy-
peHAMM CO CTOpOHbl OAHOrO M3 ITpeTeHAeHTOB Ha XMpOTOHMK) - KCeHA3a riaBTia
IÜMMaHbCKOrO. UlyMÓOpCKMM B0Cn0Ab30BaACH CBOMMM CBH3HMM C BAMHTeAbHbl-
MM ABOpHHCKMMM CeMbHMM XOAMIAMHbl, KOTOpbIMM OÓ3aBeACH B IiepMOA CBOeM
paóoTbi b KanecTBe nacraoro ryßepHepa (1797-1802, 1804-1811). CßHiAeHHMK
TaiGxe oópaTM/iCH 3a noAAep^KKOM k ApyrMM aioahm, KOTopwe óbiam Ba KHbi rjw
AOCTM^CeHMH ITOCTaBTieHHOM A^AM. B pe3yAbTaTe, UlyMÓOpCKMM AOÓMACH CBOerO.
AAMMHMCTpaTMBHblii COBCT peKOMeHAOB3A AapK) HMKOAaiO I yTBepAMTb MMeH-
HO ero xaHAMAaTypy. MH(j)opMaAMOHHbie npoAecc HOMMHaTa Ben opAHHapMM
AK)6aMHCKOM pMMCKO-KâTOTIMHeCKOÎt enapXMM K)3e(J) MapAeAMM flHCeHHeAbCKMM.
UlyMÓOpCKMM npMHHJI XMpOTOHMIO 4/16 MaH 1830 r. M3MeHeHMHM B XOAMCKOM
enMCKoncKOM ctoamac conyTCTBOBana cyMHTMAa, Bbi3BaHHan CTpeM/ieHMeM FEe-
Tepóypra OTAenMTb xonMCKyio enapxMio ot ranMAKoit MMTpononMM bo JlbBOBe.
HMKonaü I yBH3an CBoe cornacne Ha nocBHmeHMe IIIyMÓopcKoro c noA^MHeHMeM
XOAMCKOM enapxMM HanpHMyio AnocTonbCKOM Ctoamac. HaMepeHMH Aapn, ko-
Topbie óbiAM OKOHHaTeAbHO peaAM30BaHbi b c|)eBpane 1830 r., npecneAOBanM nenh
AOCTM KeHMH enapXMeM ITOAHOM He3aBMCMMOCTM OT KaKMX-AMÓO nOCpeAHMHeCKMX
opraHOB AepKOBHOM aAMMHMdpaAMM, pacnonaraBiHMxcH 3a npeAenaMM Uap-
CTBa riOAbCKOrO M POCCMMCKOM MMnepMM. UlyMÓOpCKMM KaK CeHaTOp UapCTBa
nOAbCKOrO BO BpeMH HOHÓpbCKOrO BOCCTaHMH nOA nOCTaBMA CBOK) nOAnMCb nOA
nocTaHOBAeHMeM peßoniOAMOHHoro napnaMeHTa ot 18 eKaópn 1830 r., KOTopoe
npM3HaBana npoBOAMMbie b to BpeMH BoeHHbie acmctbmh HaAwoHanbHOM peßo-
AJOAweM. BMecTe c TeM Mepapx He 3aBM3Mpoßan axTa ACTpoHM3aAHM Aapn Hm-
xonan I ot 25 HHBapn 1831 r. m axTMBHO He bkaiohmach b noBCTannecxMe axAMM.
BcKope nocne 3aBepmeHMH BoeHHbix acmctbmm enMCxon ocyAMA Honópbcxoe
BOCCTaHMe b CBoeM nocnaHMM ot 10 MapTa 1832 r. OpAHHapMM Tax xe b nocne-
AyiOIAWe TOAbl He npOHBAHA 3HTy3Ma3Ma B CBH3M C xaXMMM-AMÓO BOeHHbIMM MAM
peBOAiOAMOHHbIMM ACMCTBMHMM.
OnepeAHbiM oneHb Ba KHbiM BonpocoM, ocßemaeMbiM b npeACTaBAHeMOM
ÓMorpacj)MM, HBAHeTCH aHaAM3 AeHTenbHocTM enMCKona IIIyMÓopcKoro b Hanóo-
nee Ba KHbix MHCTMTVTax xoamckom enapxMM - xa(J)eApaAbHOM xanMTyne m enap-
XMaAbHOM KOHCMCTOpMM. AßTOp nOKa3aA OTHOWeHMe IIIyMÓopcKoro K MHOrMM
KAioneBbiM BonpocaM, 3aTparMBaBiiiMMCH Ha 3aceAaHMHx oóomx ynpe xneHMM,
npencTaBMn rnaBHbix copaTHMKOB Mepapxa, MbH AeHTeAbHOCTb óbina CBH3aHa
c KanMTyAOM m KOHCMCTopneM (noxa3aHo b tom HMcne mx bamhhmc Ha enMCKona),
543
Filip Felicjaii irzurrJ borslei (17/1—1851), ¿reeleoleatolielei bisleup c helm ski
a TaiOKe npoaHa;iM3npoBa;i pec^opMbi, KOTopbie IIIyMÓopcKMM npoBe/i b paôoTe
BbinieynoMHHyTbix CTpyKTyp. OcymecTB/iHH 3TU pe^opMbi, enncKon aotukch
6blJl CTOJIKHyTbCH C MHTepBeHU,MBMM CO CTOpOHbl B/iaCTeM UapCTBa rio/IbCKO-
ro, KOTOpbie BMeiniiBa/iMCb b KOMncTeHumo KOHCMCTopa n Kac^eApa/ibHOM xa-
rorryjiH. Boi^apeHMe HnKO/iafl I (1825) npKBe/io k y KecToneHMK no7inTHKH
IteTepóypra b OTHOuieHMM rpeKO-KaTOAMKOB. Kax cjießCTBMe - b pe3y/ibTaTe
CKpynyne3HO crmaHwpoBaHHOM m npoAon^caBinewcH b TeneHMM HecKO/ibKnx neT
aKi^MM - b 1839 r. 6bi/ia JiwKBHAHpoBaHa caMoóbiTHocTb rpeKo-KaTOTm^ecKOM
iijepKBM b Poccmm, a TaiaKe npoM3oui/io ee non^HHemie npaBOc/iaBHOMy Cbb-
meHHOMy Cvmony b IleTepóypre. Uocjie 1839 r. xojiMcxan enapxwi ocTa/iacb
eAMHCTBCHHOM rpeKo-KaTOTiMHecKolt enapxneii b rpaHMijax 3eMe7ib, nojxnmieH-
HblX AMHaCTMM PoMaHOBbIX. MbI nOMHMM, HTO enapXMfl C 1830 r. nOflHMHBBaCb
HenocpeACTBeHHO AnocTOAbCKow CroAnije m (J)opMa/ibHo 6bi;ia He3aBHCHMa ot
CTpyKTyp rpeKO-KaTO/iMHecKOM uepKBM b Pocchmckoíí MMnepuM. OiepeAHOM
AeAbK) HwKOAaB I CTaHOBMTCH npHHy KAeHne BTiaAbiKM IUyMÓopcKoro k nepexo-
Ay BMecTe co Been xo/imckom enapxnen Ha npaßoc/iaBwe. Mcno/man botiio uaph,
BjtacTM LfapcTBa ÍIo/ibCKoro ocnapuBa/iw npaBOBbie HopMbi, Koxopbie 6bi/iw no-
AO^ceHbi b ocHOBy AeflTe/ibHocTH Kac{)eApanbHOM KannTy/ibr m kohchCTopa, a Tan-
dee CTaBM/IM nOA COMHeHMe npepOraTMBbl 3TMX MHCTMTyTOB. OÓbIHHblM AeBOM
6bmw nonbiTKM 0Ka3aHMB bambhma co cxopoHbi npaBBiAHX KpyroB na Ha3Hane-
HMH Ha KAiOHeBbie ao7ï khoctm b cxpyKType enapxMM. TocyAapcTBeHHbie B/iacTn
OKa3bIBanH nOAAep KKV /IOH/IbHblM MM CBKIAeHHMKaM, KOTopbie B ÓOTIbUIHHCTBe
CBOeM KOH(J 7IMKTOBa/IM C UlyMÓOpCKHM (b TOM HHCAe Hh Bw/I/ieBMH, AhTOHHM
FpbIHeBeu,KHM H ñn nOHeil). OAHOBpeMeHHO AeHCTBHfl CaMbIX Ó7IM3KMX M CaMbIX
npeAaHHbix copaTHMKOB enncKona (flaHMM/i la/iHUKMM, OHycjipMM Kosaobckhm,
riaBe/i IIlMMaHbCKMii) Bbi3biBann HenpwB3Hb m penpeccmt. ¿(na lleTepóypra
kjuohcboü 3aAaneM 6bino Ha3HaHemie Ha caMwe BaacHbie uepKOBHwe ao/i khocth
B XO/IMCKOM enapXMH npOnpaBHTeAbCTBeHHbIX CBHmeHHMKOB, KOTopbie ÓblAJl
JIOXJlbHbl KaK B OTHOLUeHMH peaAM30BaBIIIMXCH BJiaCTBMM ÍIpOCKTOB M3MeHe-
hmm b rpeKO-KaTO/iMHecKOM 6oroc/iy KeHMH (no npaBoc/iaBHOMy o6pa3uy), Tax
M B OTHOUieHMH npOeKTa nOAHMHeHHH X07IMCK0M enapXHM CBfllUeHHOMy Chhoav.
BbimeynoMAHyTbie achctbuk ówah opneHTHpoBaHbi Ha npoeKTbi, co3AaHHbie
B KOHAe 20-X IT. XIX B. HI)3ec| OM CeMaUIKO, 3 {H})eKTMBHOCTb KOTOpbtX 6bina npo-
BepeHa ao 1839 r. Ha Tax Ha3bisaeMbix OTOÓpaHHbix 3eMJinx.
B KHMxe BnepBbie b HCTopMorpac^mi Bonpoca npeAnpnHHT aHa;iM3 reHepanb-
Hbix MHcneKAMM AexaHaTOB xohmckoh enapxHM, KOTopbie 6biAM ocymecTBJieHbi
emiCKonoM HlyMÓopcKMM b 1838-1846 rr. MHcneKunn AOA KHbi 6biim Bwno/i-
HBTb - COTAaCHO 3aMbICAV Hepapxa - HeCKO/IbKO OCHOBHbIX 4 yHKUMH. EnHCKOn
B TOM HHCTie KOHTpOAMpOB3A AeBTeAbHOCTb KOHKpeTHbIX npMXOAOB (XOA CTpO-
HTeAbCTBa xpaMOB h npHXOACKMx AOMOB» cnocoóbi ocyiAecTB/iemiH nactbipcKiix
344
Pe3K Me
o6fl3aHHOCTeíí npwxoflCKMMM CBHimeHHMKaMM, Haóo^cHOCTb npnxo KaH W T.A.)
nocBanjaa i^epKBM, oópanjaaca k nioAnM c noyaeHnaMM, a Taioxe BCTpeaaa-
CH C B/iafleJIbljaMM HMeHHM, Ha TeppMTOpMW KOTOpblX HaXO^MTlMCb noceaeHwa,
BXOAMBiHiie b cocTaB rpeKO-KaToanneciaix npwxoAOB. UJyMÖopcKMM npwAaBan
ocoóoe 3HaneHMe cnocoóaM orapaßaeHna cBHiyeHHHKaMM cbhthx TawHCTB, ko-
Topbie - no MHeHnio opAMHapna - AonacHbi 6bum CTporo cooTBeTCTBOBaTb nocTa-
HOBTieHMHM 3aMoiicKoro cnHOAa (1720 r.). Enncxon b xoAe nacTbrpcKnx bh3wtob
b AexaHaTbi xoamckom enapxnn BCTpenaaca co CBaineHHHKaMM puMCKO-KaToim-
necKOM qepKBn (npe KAe ßcero H3 ak 6amhckoh m noA-namcKOM enapxnn). Mepapx
noAA^p^MBan caMbie 6an3KMe cbh3m b tom nncae c aioóaiiHCKMMn enncKonaMM:
K)3e(|)OM MapnenneM flateHneabCKUM n MaTeymeM Bohkobckmm. UlyMÓopcKnn
HepeAKO Mcnonb30Ba7i reHepanbHbie HHcneKijMM xaK noBOA Ana npoTMBOAen-
CTBwa nonbiTKaM nepeTarHBaHwa yHwaTOB Ha CTopoHy npaßocaaBHon nepKBM,
a TaiOKe - b 3HannTeabHO MeHbineii creneHM - na CTopoHy pHMCKo-KaToannecKOM
i^epKBM. Anaans xoAa reHepaabHbix MHcneiojMM 6biaa Ana aBTopa orapaBHOM
TOHKOM Ana paccMOTpeHna a^hctbiih opAWHapna, npeAnpwHMMaBUiMxca b mh-
Tepecax yaynuieHna 3KOHOMnaecKoro noao iceHna rpeKO-KaToanaecKoro Bepon-
cnoBeAaHna b I^apcTBe rioabCKOM.
CpeAM 3aTpoHyTbix b KHwre TeM, Kacaiomnxca km3hm IIlyMÓopcKoro, ocoóeH-
HO MHoro BHMMaHwa yAeneHO npeACTaßaeHHio oTHomeHHM nepapxa c opaeHOM
BacwawaH (npoBMHijna PoacAecTBa BoropoAnuw). Bacn/maHe 6bian b to BpeMa
eAMHCTBeHHbiM MOHamecKMM oö^beAnHeHweM rpeKO-KaToannecKoro Bepowcno-
BeAaHna b IJapcTBe üoabCKOM. Abtop cKpynyae3HO onwcbißaeT aeaTeabHocTb
opAHHapna, b tom nncae axuMM b MHTepecax yBeanaeHMa HHcaeHHOCTu Bacuan-
aH m A^MCTBua, HanpaßneHHbie Ha npeoaoaeHne BHyTpeHHero Kpn3Mca b opaeHe.
Croab Ke noapoÖHo ocBemaeTca xoa m nocaeacTBna noe3AKn opannapwa UlyM-
óopCKoro b rieTepóypr (nio/ib 1840 r. - HHBapb 1841 r.). Enwcxon b xoae npeóbi-
BaHHa b cTomme Po cam ne npuufvi peineHwe - HecMOTpa Ha óoabiiioe abb/ichhc
co CTOpoHbi rocyaapcTBeHHbix BaacTeii - Ha npeano KeHHoe ewy BepooTCTvn-
HMHecTBo. BcKope nocae B03BpameHwa b UapCTBO FIoabCKoe oh TeM He MeHee
H3Aaa nacTbipcKoe nocaaHne, aapecoBaHHoe ayxoßeHCTBV xottmckom enapxmi
( 14/26 aßrycTa 1841 r.) KOTopbiM BBea HeKOTopbie orpaHMHeHwa b 6orocay KeHMe
rpeKo-KaToaiiHecKoro oópaaa (no npaßoeaaBHOMV o6pa3uy). ilo MHemno IIIvm-
6opcKoro AaHHbie HOBOBBeaemia He MMemi óoabtiioro 3HaneHHa c tohkh 3pemia
AOTMaTMKM M ne cTaBM/iM noA coMHeHMe CBa3en rpeKO-KaToaiiaecKOH uepKBH
c AnocToabCKon CToawnen. ripeAnpMHaTWH no HHMunaTMBe enncKona mar aoa-
KeH 6bia nocay KMTb nmuh xecTOM Aoópon Bonn no OTHomemiH k poccmmckmm
BaacTaM. OpawHapmi He HaMepeßaaca coraamaTbca c nepexoaoM enapxvm b npa-
BocaaBiie. fleaTeabHOCTb UlyMÓopcKoro BMecTe c TeM Bbi3Baan neaoBoabCTBO co
CTopoHbi AnocToabCKOM CToanubt, a TaK Ke Bepyiomnx n ayxoßeHCTBa. Be3Ae Ha-
545
Filip Felicjan Szumborslei (17/1 —1851), grecleoleatoliclei kis-lcup cbelmdei
hmh hhc wepapxa BocnpmniMamíCb kzk nepsbiM xuar k noAHMHeHMio BBepeHHOM
eMy enapxMM CBHmeHHOMy CüHOfly. B pe3y;ibTaTe, enwcKon otmchm/i BBeAeHHbie
M3MeHeHMB b 6oroc;iy KeHiii4 (1/13 MapTa 1844 r.) mto Bbi3Ba/io HeAOBO/ibCTBo
iim BiiacTeñ yapcTBa IIo/ibCKoro - IUyMÓopcKOMy b tom MMC/ie peKOMeHAOBaBOCb
noKMHyTb 3aHMMaeMyio AO/i KHOCTb. Fío B03BpameHMM M3 üeTepóypra B/iaAbiKa
cTOTiKHyjicH c HBTieHMeM MaccoBoro nepexoAa yHuaTOB Ha npaBocnaBne b rpe-
KO-KaTOAMHecKOM TapHorpoACKOM A^KaHaTe. IloAAep^MBaeMoíí rocyAapcTBeH-
hom aAMMHMCTpauHeíí npaBocnaBHoíí uepKBM yAa/iocb, HecMOTpa Ha 3Hepri4HHoe
npoTMBOAeHCTBHe IIlyMÓopcKoro, cK/iOHHTb k cMeHe BepowcnoBeAaHMH 3Hani4-
Te;ibHoe HKcno BepyiomMX. neTepóypr nonymiTi B03M0 KH0CTb M3yHMTb peaxijMio
Ha 3TM AeÍ4CTBI4H MepapXMI4 rpeKO-KaTOAMHeCKOM L^epKBM, pHMCKO KaTOAMHeCKOH
i^epKBH, a Taiaice Me KAyHapoAHoro oómecTBeHHoro mhchmb. YnoMHHyTaH Bbirne
CHTyai^MH 6bi/ia Ma/ioyTeuiMTe/ibHa nnx enwcKona. Bcxope Bbiñcnyuiocb, hto 3Ae-
MeHTOM no3BO/iHBiiii4M npaBocnaBHbiM 3anonyHMTb nacTb KMTe/ieñ Bo/iocTew
rpeKo-KaTO/iMHecKoro BepoMcrioBeAaHMH 6bi/m MCKymeHMH 3KOHOMMHecKoro
xapaKTepa. J43MeHeHHe Bepbi CTaHOBH/iocb b 3tom KOHTeKCTe cpeACTBOM, koto-
poe no3B07iHno rpeKO-KaTOBWHecKOMy HaceneHMio y/iyHiiiMTb CBoe MaTepwa/ibHoe
no/io^KeHwe* npoTMBOAeMCTBue IIlyMÓopcKoro, ocymecTBjmBmeecH oc^wuMaAb-
hmm nyTeM, OKa3a/iocb Hea })4 eKTMBHbiM. CbKMAaeMbix pe3y/ibTaTOB He npw-
Hecno Tax Ke w oópameHwe ermcKona k B/iacTBM IJapcTBa rio;ibCKoro, HecMorpn
Ha oóocHOBaHHOCTb npwBOAMMbix apryMeHTOB, KacaBuiMXCH 3/ioynoTpeó/ieHMM
ryóepHCKwx hmhobhhkob m npaBoc/iaBHoro AyxoBeHCTBa. 3 })4)eKTOM TBepAow
11031411,1414 wepapxa OTHOCMTe/IbHO COÓbITMM B TapHOrpOACKOM A^KaHaTe Óbt/TO TO,
hto HacTymieHwe npaBocnaBHOM uepKBM b aAMHHMcrpaTMBHbix rpaHwuax xoam-
ckoií enapxMM óhi/io Ha onpeAe/ieHHoe BpeMB npiiocTaHOBTieHO. OKOHHaTe/ibHaB
TIMKBMAaiJMH CaMOÓbITHOCTH TpeKO-KaTO/lMHeCKOM U,epKBM B IJapCTBe ÜOTIbCKOM
npoM3omBa AMiub b 1875 n
M3 MHOroacneKTHMX paCCy KAeHHM aBTOpa BbipMCOBblBaeTCfl KpM3MCHbIH HJIM
xe ynaAOHHbiw oópa3 rpeKO-KaTO/umecKOM uepKBM Ha TeppHTopmt xotimckom
enapxMH (xaK b MaTepwajibHOM, Tan m a txobhom cMbicne), Hanóojiee Bbipa3ii-
TezibHbiM rioKa3aTe/ieM Mero CTa/i ynaAOK BacM/niaHCKHx MonacTbipeM. IlpeAnpM-
HiiMaBniMecH enucKonoM pa3jniHHbie acííctbmb, HanpaB/ieHHbie Ha npeoaojieHiie
3TMX TeHAeHUHM, He MMenM ycnexa. UlyMÓopCKOMy He VAanocb npeAOTBpaTHTb,
iiommmo nponero, orpamiHeniífl KOMneTeHAnií Ka(|)eApa^bHOH KanwrvTibi, koto-
pan 6bi/ia AMuieHa b^mhhhh Ha Bbióop pyxoBOACTBa enapxwanbHOH ceMMHapmi.
KpoMe Toro Ba KHefmiMH ycnex emicKona, KOTopbiM HecoMHeHHO óbino co3AaHiie
uiKOTibi AbBKOB b Xo7ixte (1840) óbiTi Hcno/ib30BaH HaMecTHHKOM ÜBaHOM ílacKe-
BiineM ah*i nponaraHAbi npaBOcnaBM«. ÁBTop b cBoeii oómeíí oueHKe aenTejib-
hoctm emiCKona IIlyMÓopcKoro (enHCKona HaxoAHBiuerocH bo rnaBe xobmckoh
rpeKO-KaTOAMHecKOH enapxmi Ao^bme Bcex b XIX b.* a rafoxe nocneAHero H.ieHa
546
Pe3K Me
BaCMTUiaHCKOrO OÓ beAMHCHMH, KOTOpbM 3aHMMa/l 3Ty AO/l KHOCTb) nOAA^p KMBa-
eT BepAMKT MHbix Mcc/ieAOBaTe/iew, yKa3biBaBuiMx na MHoronwc/ieHHbie cnaóbie
CTopoHbi xapaKTepa opAHHapmi, ho OAHOBpeweHHO noAnepKMBaeT, mto b no/iM-
THHecKMx yc/ïOBMHx Toro BpeMeHM nepapx He Mor npoBOAMTb a/ibTepHaTMBHOM
nOTIMTMKM (KpOMe nO/IMTMKM naCCMBHOrO COnpOTMBneHMH) B HHTepeCaX 3au;HTbI
rpeKO-KaTO/iMHecKoit ljepKBM.
ÜepeBOA: JjMumpuü Kapnayxoe
S Pt A* I
547
Bibliografía
I. Zródla rçbopismierme
Zródla arckiwalne
Archiwum Archidiecezjalne w Lublinie (AAL)
sygn. Rep. 60 lia nr 97, Rep. 60 III nr 2, Rep. 60A XXXVII, Rep. 60 XII nr 1,
Rep. 60 XII nr 3, Rep. 60 XII nr 4, Rep. 60 XII nr 5, Rep. 60 XII nr 6, Rep.
60 XII nr 7, Rep. 60 XIV nr 1, Rep. 60 XXI nr 5.
Archiwum Diecezjalne Podlaskie w Siedlcach (ADP)
sygn. D 124 cz. 1, sygn. D 406.
Archiwum Diecezjalne w tomzy (ADL)
Akta unijatów, bez sygnatury.
Archiwum Glówne Akt Dawnych w Warszawie (AGAD)
Centralne Wladze Wyznaniowe Królestwa Polskiego (CWWKP)
sygn. 7, 174,210, 868.
Rada Administracyjna Królestwa Polskiego (Rada Adm. KP)
sygn. 7, 13, 16, 17, 18, 19, 25.
II Rada Stanu Królestwa Polskiego (II RS)
sygn. 60, 102, 104, 105.
Stala Komisja Wojenno-Sledcza (SKWS)
sygn. 1,7.
Wladze Centralne Powstania Listopadowego (WCPL)
sygn. 18b, 62, 149a, 149b, 456.
Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie (AKMK)
Normaba 1817-1822 (ze zbiorów nieskatalogowanych).
Filip Felicjan Szumborski (1771—1851), greckokatolicki biskup ckelmski
Archiwum Pañstwowe w Lublinie (APL)
Aktaklasztorów greckokatolickich (bazylianów) woj. lubelskiego - zbiór szczat-
ków zespolów:
Bazylianie w Chelmie (BwCh)
sygn. 9, 10, 11, 14, 15, 22.
Bazylianie w Zamosciu (BwZ)
sygn. 8.
Archiwum Ordynacji Zamojskiej ze Zwierzynca (AOZ)
sygn. 3472, 3612.
Chelmski Konsystorz Greckokatolicki (ChKGK)
sygn. 15, 16,19,21, 23, 27, 28, 31, 33, 34, 37, 38,41, 43, 52, 54, 55, 65, 92, 93,
94, 99,101,110, 147,149, 150,151, 152,153,154, 177,178,180, 181, 182,
183, 184, 190, 195, 210, 211, 212, 215, 216, 217, 218, 219, 220, 222, 223,
224, 225, 226, 227, 228, 233, 282, 283, 284, 285, 289, 290, 294, 302, 303,
331, 334, 345, 349, 351, 352, 366, 368, 374, 401, 403, 414, 420, 427, 442,
451, 458, 463, 474, 478, 482, 483, 497, 504, 509, 510, 523, 535, 537, 546,
551, 557, 559, 573, 580, 584, 587, 588, 590, 597, 605, 606, 607, 608, 613,
623, 628, 640, 641, 646, 655, 661, 673, 681, 682, 683, 684, 685, 686, 692.
693, 694, 696, 698, 700, 709, 710, 711, 713, 714, 715, 719, 725, 726, 727.
731, 740, 741, 743, 745, 749, 768, 771, 774, 775, 779, 780, 782, 787, 794.
802, 820, 821, 837, 838, 843, 862, 872, 883, 887, 895, 901, 904, 910, 957,
962, 968, 989, 997, 1004, 1011, 1012, 1020, 1022, 1023, 1035, 1050, 1053.
1066, 1068, 1086, 1102, 1104, 1109, 1153, 1154, 1155, 1156, 1167, 1182,
1186, 1213, 1222, 1223, 1225.
Komisja Województwa Lubelskiego (KWL)
sygn. 24, 44, 88, 488, 507, 519, 2034.
Rz^d Gubernialny Lubelski (RGL I, 1837-1866)
administracyjne (adm.)
sygn. 13, 15, 16, 150, 153, 161, 162, 165, 168, 173, 174, 318, 435, 612.
1138, 1448.
osobowe (osob.)
sygn. 5,2171,2327.
tajne (taj.)
sygn. 7, 17, 27,28,41,45, 47, 49, 50, 56, 58,64, 75, 76, 117, 125, 133, 161.
162, 196, 201.
Rz^d Gubernialny Podlaski (RGP)
sygn. 1,20,21,31,32.
Warszawski Duchowny Konsystorz Prawoslawny (WDKP)
sygn. 14, 27, 42, 46, 49, 59, 76, 79, 109, 116, 125, 128, 261, 301.
Bibliografía
Biblioteki i muzea
Muzeum Narodowe w Krakowie (MNK)
Numer identyfíkacyjny: MNK III-N.I.-6725 (portret biskupa Szumborskiego
autorstwa Maksymiliana Fajansa; wymiary: wys. 37,5 cm, szer. 25,7 cm, ma-
terial - karton, technika - litografía).
Oddzial R^kopisów Biblioteki Ksiazíjt Czartoryskich w Krakowie (B. Czart.)
rkps 5375 IV [noty, memorialy, korespondencja w sprawach koscielnych z ar-
chiwum Hotelu Lambert - lata 40 XIX w.], 5376 IV [korespondencja Hote-
lu Lambert ze Stolic^ Apostolsk^, 1844-1846], 6774 IV [archiwum Hotelu
Lambert - materialy nieopracowane].
Biblioteka Narodowa w Warszawie (B. Nar.)
Magazyn Ikonografii - sygn. G.9710/III (Magazyn Mikroform - neg. 102926),
G.9711/III (neg. 102927) [litografíe z podobizn^ Ferdynanda D^browy Cie-
chanowskiego].
Magazyn Mikroform - neg. 85398 [ksi^ga posiedzeñ greckokatolickiej kapituly
katedralnej w Chelmie].
Oddzial R^kopisów Biblioteki Uniwersyteckiej Katolickiego Uniwersytetu Lu-
belskiego im. Jana Pawla II (BUKUL)
Zbiory ks. Bronislawa Ussasa: rkps 756.
Dyplom nr 145 [testament Filipa Felicjana Szumborskiego].
Oddzial R^kopisów Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej im. Hieronima Lopa-
ciñskiego w Lublinie (B. Lop.)
rkps 141 [list pasterski Szumborskiego z 1/13 marca 1844 r.], 515 [papiery po bi-
skupie lubelskim Wojakowskim], 1933 [ksi^ga posiedzeñ greckokatolickiej
kapituly katedralnej w Chelmie].
HauioHa/ibHitM My3en y JIbbobí (HM/I, BixtTti/i PyKormciB Ta CrapoapyKiß)
Pk/i 120 Dziennik JW JX Biskupa Wazynskiego od r. [I }780-[ 1 ]796.
Pkji 121 Dziennik JW JX Biskupa Chelmskiego Wazynskiego od r. [ 1 ] 797-[ 1 ]799.
Pk/i 122 bez opisu {Dziennik biskupa Porfiriusza Skarbka Wazynskiego z lat
1800-1804].
493
Filip Felicjan bzumborski (1771 — 1851), greclcokatolicki biskup cKelmski
II. Zroclla Jrukowane i czasopisma
Zroclla druleowane
Acta S.C. de Propaganda Fide Ecclesiam catholicam Ucrainae et Bielarusjae spectan-
tia, collegit et adnotationibus illustravit P. Athanasius G. Welykyj OSBM, vol. T
1769-1862, Romae 1955.
Akt poswigcenia cerkwie Poczajowskiey Zakonu S. Bazylego W. w dzien jmienin nay-
laskawiey Nampanujqcego Monarchi Alexandra I (...) Roku 1822 dnia 30 Augu-
sta (...) odbyty, Polock 1824.
Allokucya Jego Swiqtobliwosci Grzegorza XVI. miana na tajnym Konsystorzu dnia
22. Lipca 1842. roku wraz z przedstawieniem nieustannych staran Jego Swiq-
tobliwosci ku odwröceniu jego srogich uciskow, dolegajqcych katolickq religia
na Cesarstwie Rossyjskiem i Krölestwie Polskiem tudziez zbiorem dokumentöw
autentycznych i wiarogodnych wiadomosci. Wedlug wydania Niemieckiego PG.
Morell ogloszonego drukiem w Einsidelny 1842. rokuy wyd. W. Stefanski, Poznan
1843.
Bulle} breviaf y listy okölne papieskie} tudziez Kongregacyi dekreta, Obrzqdkowi Gre-
ckiemu Ziednoczonemu sluzqce z roznych Xiqzek (...) Suprasl 1799.
Diariusz senatu z roku 1830-1831, wyd. S. Pomarariski, [w:] Archiwum Komisji Hi-
storycznej PAU, seria 2y tom II (ogölnego zbioru t. XIV), Krakow 1930.
Documenta Pontificum Romanorum historiam Ucrainae illustrantia (1075-1953),
collegit introductione et adnotationibus auxit P Athanasius G. Welykyj OSBM.
vol. 2, 1700-1953, Romae 1954.
Documenta Unionis Berestensis eiusque auctorum (1590-1600)y ed. A.G. Welykyi.
Romae 1970.
Dyaryusz Sejmu z r. 1830-183F t. V Od 20 czerwca do 21 lipca 1831, wyd. M. Ro-
stworowski, Krakow 1911.
Dziennik podrozy do Petersburga Filipa Szumborskiego, biskupa cheimskiego z roku
1840 (wydat i opracowaf ks. A. Petrani), „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kosciel-
ne”, 1966, t. 13.
Dziennik Praw Krölestwa Polskiego, t. I, nr 1-7.
Dziennik Praw Krölestwa Pol ski ego. t. II, nr 8-11.
Dziennik Praw Krölestwa Polskiego, t. VI, nr 22-27.
Dziennik Praw Krölestwa Polskiegoy t. VII, nr 28-32.
Dziennik Praw Krölestwa Polskiego, t. VIII, nr 33-36.
Dziennik Praw Krölestwa Polskiegoy t. XVIII, nr 64-65.
Dziennik Praw Krölestwa Polskiego, t. LXIII, nr 194-207.
Dziennik Praw Krölestwa Pol ski ego. t. LXV, nr 211-215.
Monumenta Ucrainae Historica. 3i6paB MiiTponomti A. IUenTimbKHif, Bnaap
MifTporio/iriT Ifocii f), vol. 8 (1809-1839), Phm 1970.
4 4
Bibliografia
Papiestwo wobec sprawy polskiej w latach 1772-1864. Wybor zrodel, oprac. O. Be-
iersdorf, Wroclaw 1960.
pisany. Reprint wydania oryginalnego z 1815 roku. Poslowiem opatrzyl diakon
Piotr Siwicki, Lublin 2006.
Rocznik Instytutow Religiynych i Edukacyynych w Krolestwie Polskiem, Warszawa
Synod Prowincialny Ruski w miescie Zamoysciu Roku 1720 odprawiony, a w. r. 1724
za rozkazem S.K. de Propag: F. lacinskim jçzykiem w Rzymie z druku wydany,
potym wkrotce z zalecenia J.W.f.X. Leona Kiszki Metropolity caley Rusi na polski
przez J.X. Polikarpa Filipowicza Z.S. Bazylego W. opata pinskiego (...) przewie-
dziony (...) Wilno 1785.
Synody dyecezyi chelmskiej ob. [rzqdku] wsch.[odniego], wydal ks. biskup E. Likow-
ski, Poznan 1902.
Ustawa Konstytucyjna. Charte Constitutionnelle, Warszawa 1815.
Zbiôr Praw. Postanowienia i rozporzqdzenia Rzqdu w guberniach Krölestwa Polskie-
go obowiqzujqce, wydane po zniesieniu w 1871 roku urzqdowego wydania Dzien-
nika Praw Krölestwa Polskiego, t. II, Warszawa 1875.
PIoTiHoe coöpanie 3aKOHoez PocciücKoü PÎMnepiu. Coôpanie nepeoe, t. 24 (cz 6 hoh-
6px 1796 no 1798), C.-neTep6ypn 1830.
3aKOHodame7ibHt tH aKmbi nepexodnaeo epeMenu 1904-1908. C6opnuKZ 3aKonoez ,
Manucßecmoe? , yKa3oez Flp. Cenamy, pecKpunmoez? u nonoxceHiü KoMumema
Munucmpoez , omHOCHu^uxcH kz npeo6pa306aniK) eocydapcmeennaeo cmpon
Pocciu, cz npunoxceneMZi ajufiaeuniHaeo npedMemnaeo yKa3amenH, noA peA.
H. 7Ia3apeBCKaro, C.~rieTep6yprb 1909.
„Gazeta Koscielna” 1844.
„Kurjer Warszawski” 1826, 1830, 1839, 1841, 1851, 1856.
„Pamiçtnik Religijno-Moralny” 1848.
„Przegl^d Poznanski” 1860, 1861.
„Xo/iMCKo-BapuiaBCKiM EnapxianbHbiM B^cthhkT)” 1878, 1891, 1892.
„XoTiMCKin rpeKO-yHiaTCKiM M fecauec/iOB b” 1869, 1870, 1871, 1872, 1873, 1874.
Porzqdek nabozenstwa cerkiewnego na dyecezyq chelmskq obrz. grecko-katol. prze-
1830.
Bankowski E., Rus chelmska od czasu rozbioru Polski, Lwow 1887.
405
Bojarski J.P, Czasy Nerona w XIX wieku pod rzqdem moskiewskim czyli ostatnie
chwile Unii w Dyecezyi Chehnskiej. Fakta zebrane przez kaplanöw unickich i na -
ocznych swiadköw, Lwow 1878.
Adamczyk M., Pastuszka S., Konstytucje polskie w rozwoju dziejowym 1791-1982,
Warszawa 1985.
Adamowicz L., Inwentarz koscielny, [w:] Encyklopedia Katolicka, t. 7, red. S. Wielgus
i inni, Lublin 1997.
Aleksandrowicz R, Diecezja Siedlecka czyli Podlaska. W 150 rocznicg erekcji (1818-
1968). Przyczynki i materialy do dziejöw Diecezji Siedleckiej czyli Podlaskiej,
Siedlce 1971.
Askenazy Sz., Senat rewolucyjny, [w:] Nowe wczasy, Warszawa 1910.
Barariska A. Migdzy Warszawq, Petersburgiem i Rzymem. Kosciöl a panstwo w do-
bie Krölestwa Polskiego (1815-1830J, Lublin 2008.
Bartoszewicz J., Szkice dziejöw Kosciola ruskiego w Polsce Kraköw 1880.
Bazylow L, Polacy w Petersburgs Wroclaw 1984.
Beauvois D., Szkolnictwo polskie na ziemiach litewsko-ruskich 1803-1832, t. 1, Uni-
wersytet Wilenski, Rzym-Lublin 1991.
Beauvois D., Tröjkqt ukrainski. Szlachtay carat i lud na Wolyniu, Podolu i Kijowszyz-
nie 1793-1914, Lublin 2005.
Bender R., Reforma czynszowa w Ordynacji Zamoyskiej 1833-1864, Lublin 1995.
[Bieganowski F.], Kosciöl unicki w Polsce a mianowicie dyecezya chelmska, Poznan
(bez daty rocznej).
Bielihski J., Krölewski Uniwersytet Warszawski (1816-1831), t. L Warszawa 1907.
Bienkowski L., Jözef Lewicki, [w:] Polski Slownik Biograficzny, t. XVII, red. E. Ro-
stworowski, Wroclaw-Warszawa 1972.
Bienkowski L., Kultura intelektualna w kregu Kosciola wschodniego w XVII i XI7/7
wieku, (w:j Dzieje Lubelszczyzny, t. 6 Miqdzy Wschodem i Zachodem, cz. 1 Kul-
tura umyslowa, red. J. Kloczowski, Warszawa 1989.
Bienkowski L., Mozaika religijno-kulturalna Rzeczypospolitej u- XV11 i X 1 II u-. [w:]
Uniwersalizm i swoistosc kultury polskiej, 1.1, red. J. Kloczowski, Lublin 1989.
Bienkowski L.. Organizacja Kosciola wschodniego w Polsce, [w:] Kosciöl w Polscc.
t. 2, Wieki X rI-XVlII, red. J. Kloczowski, Kraköw 1969.
BiernackaG., Wazynski-Skarbek Porfiriusz (5 VIII1732-?), [w:] Encyklopedia Chci-
ma, t. 1 Ludzie, Chelm 2011.
Bilanych J., Synodus Zamostiana an. 1720 (eius celebratio, approbatio et momen-
tum). Commentarium, Romae 1960.
400
Bibi io ¿rail a
Blazejowskyj D. Byzantine Kyivan Rite Students in Pontifical Colleges, and in Semi-
naries, Universities and Institutes of Central and Western Europe (1576-1983),
„Analecta OSBM”, series II, t. 43, Romae 1984.
Bobryk W, Duchowienstwo unickiej diecezji chelmskiej w XVIII wieku, Lublin 2005.
Bobryk W Praktyka sprawowania mszy swigtej czytanej na terenie unickiej eparchii
chelmskiej u schylku XVIII wieku, [w:] Koscioly wschodnie w Rzeczypospolitej
XVI-XVIII wieku. Zbior studiöw, red. A. Gil, Lublin 2005.
Boudou A., Stolica Swigta a Rosja. Stosunki dyplomatyczne mi$dzy niemi w XIX stu-
leciu, t. 1, 1814-1847, przekl. z franc. Z. Skowronska, Krakow 1928.
Brykowski R., Kierunki panujqce w drewnianej architekturze cerkiewnej na daw-
nych koronnych ziemiach Rzeczypospolitej w XIX wieku, [w:] Kultura i polityka.
Wplyw polityki rusyfikacyjnej na kulturg zachodnich rubiezy Imperium Rosyj-
skiego (1772-1915), red. D. Konstantynow, P. Paszkiewicz, Warszawa 1994.
Catalogue no. 32 aukcji The Russian Sale. Orders, Medals, Badges and Jetons prze-
prowadzonej 13 czerwca 2008 r. przez MORTON EDEN LTD (Sotheby’s, The
Aeolian Hall, Bloomfield Place, New Bond Street, London Wl).
Charkiewicz W., Zmierzch Unji koscielnej na Litwie i Bialorusi (Przyczynki do dzie-
jöw kultury polskiej na polnocno-wschodnich ziemiach Rzeczypospolitej), Slonim
1929.
Chodynski S., Beneficium, [w:] Encyklopedia Koscielna, t. 2, red. M. Nowodworski,
Warszawa 1873.
Chodynski S., Biskupi sufragani wloclawscy, Wloclawek 1906.
Chotkowski W., Dzieje zniweczenia Sw. Unii na Bialorusi i Litwie w swietle pami$t~
niköw Siemaszki, Krakow 1898.
Chotkowski W., Pamigtniki Jozefa Siemaszki, Krakow 1885.
Chruszczewski A., Zakonnicy diecezji lubelskiej w swietle spisu z 1835 r., [w:] Spo-
leczehstwo Krölestwa Polskiego. Studia o uwarstwieniu i ruchliwosci spolecznej,
red. W. Kula, t. 3, Warszawa 1968.
Chruszczewski A., Zakony i prowincje zakonne w 1772 roku, [w:] Zakony mgskie
w Polsce w 1772 roku [Materialy do Atlasu Historycznego chrzescijahstwa w Pol-
sce, t. 1], red. L. Bienkowski i in., Lublin 1972.
Cvnalewska-Kuczma R, Prawoslawna architektura sakralna na Chelmszczyznic
w okresie mifdzypowstaniowym (1831-1863), [w:J Oblicza Wschodu w kulturze
polskiej, red. G. Kotlarski, M. Figura, Poznan 1999.
Czernicki K., Chelm. Przeszlosc i pamiqtki, Chelm 1934.
Cwik W„ Reder J., Lubelszczyzna. Dzieje rozwoju terytorialnego. podzialow admini-
stracyjnych i ustroju wladz, Lublin 1977.
D 4b row ski S.J., 200 lat diecezji lubelskiej. W sluzbie Bogu, Ojczyznie i Czlowiekowi,
Lublin 2005.
407
Filip Felicjan Szumkorski (1771—1851), greckokatoiiclei biskup cbelmslci
Demidowicz T., Obowiqzek sluzby wojskowej w Krolestwie Polskim i jego realizacja
(1832-1862)y „Studia Historyczne” R. XI, 1997, z. 2 (157).
Demidowicz T., Prawne aspekty poboru wojskowego w Krolestwie Polskim w latach
1832-1862, „Czasopismo Prawno-Historyczne”, t. XLIX/1997, z. 1-2.
Depczyriski W., Tarnogrod 1567-1967. Monografia historyczno-gospodarcza, Tarno-
grod 1970.
Dmitruk S., Prawoslawny biskup warszawski Antoni (Rafalski). Komunikat badaw-
czy (artykul - otrzymany dzi^ki uprzejmosci doktora Stefana Dmitruka - nie
ukazal si£ jak dot^d w druku).
Dobryriczuk J., Ksifgozbior Pawla Szymanskiego odziedziczony przez unickie semi-
narium w Chelmiey „Rocznik Chelmski”, t. 1, 1995.
Dunin-Borkowski J.S., Genealogie zyjqcych utytulowanych rodow polskichy Lwow
1895.
Dunin K., Romuald Hube (1803-1890). Studyum biograficzno-bibliograficzne, [w:]
Romualdi Hube Opera praefationem scripsit K. Dunin, t. I, Varsaviae 1905.
Dutkowa R„ Laurysiewicz Leon (1798-1854), [w:J Polski Slownik Biograficznv,
t. XVI, Wroclaw-Warszawa-Krakow-Gdarisk 1971.
Dyl^gowa H., Duchowiehstwo katolickie wobec sprawy narodowej (1764-1864),
Lublin 1983.
Dyl^gowa H., Dzieje unii brzeskiej (1596-1918)y Warszawa-Olsztyn 1996.
Dyl^gowa H., Likwidacja unii w Krolestwie Polskim w swietle archiwaliow watykari-
skich, „Zeszyty Naukowe KUL”, 34:1991, nr 1-2 (133-134).
Dyl^gowa H., Uni a brzeska i unici w Krolestwie Polskim, Warszawa 1989.
Dyl^gowa H., Unia brzeska - pojednanie czy podzial?, [w:] Unia brzeska. Geneza.
dzieje i konsekwencje w kulturze narodow slowianskich, R. Luzny, F. Zieika.
A. K^piriski, Krakow 1994.
Edwards D.W., Russian Ecclesiastical Censorship during the Reign of Tsar Nicholas 1.
“Journal of Church and State”, 1977, vol. 19, No 1.
Engelstein L., Old and New High and Low: Straw Horsemen of Russian Orthodo-
xy, [w:] Orthodox Russia: belief and practice under the tsars, ed. V.A. Kivelson.
R.H. Greene, The Pennsylvania State University Press, University Park 2003.
Flynn J.T., Uvarov and the „Western ProvincesA study of Russia s Polish Problem.
“The Slavonic and East European Review”, 1986, vol. 64, No 2.
Foissac P., Meteorologia czyli nauka o zjawiskach w powietrzu dostrzeganvch, o id:
zwiqzku i wplywie na krolestwo organiczne, aglownie na czlowieka, tlum. z franc.
J. Baranowski, Warszawa 1858.
Freeze G.L., The Parish Clergy in Nineteenth-Century Russia. Crisis, Reform, Coun-
ter-Reform, Princeton-New Jersey 1983.
Fr^chowicz T., Cerkiew greko-katolicka na terenie diecezji podlaskiej za rzadow bi-
skupa Bemamina Szymanskiego. Studia i material}’ historyczne, Rzym 1981.
498
Bibliografía
Gach P.P., Kasaty zakonów na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej i Slqska 1773-1914,
Lublin 1984.
Gach P.P., Struktury i dzialalnosc duszpasterska zakonów mgskich na ziemiach daw-
nej Rzeczypospolitej i Slqska w latach 1773-1914, Lublin 1999.
Gawrysiakowa }., Rejestracja ruchu naturalnego ludnosci unickiej na Lubelszczyznie
w XVIII-XIX w. (do 1875 r.)y „Przeszlosc Demograficzna Polski”, t. 14, 1983.
Gil A., Cerkiew unicka w Nowej Galicji Zachodniej. Dzieje diecezji chelmskiej ob-
rzqdku wschodniego w latach 1795-1809, „Warszawskie Zeszyty Ukrainoznaw-
cze” 15-16 (2003).
Gil A., Chelmska diecezja unicka 1596-1810. Dzieje i organizacja, Lublin 2005.
Gil A., Chelmskie diecezje obrzqdku wschodniego. Zagadnienia organizacji teryto-
rialnej wXVII i XVIII wieku, [w:] Polska-Ukraina. 1000 lat sqsiedztwa, t. 5 Miej-
sce i rola Kosciola greckokatolickiego w Kosciele powszechnym, red. S. St^pieñ,
Przemysl 2000.
Gil A., Materialy do dziejów unickiej diecezji chelmskiej w opisie ksigdza Pawla Szy-
manskiego z 1825 r.y [w:] Od Kijowa do Rzymu. Z dziejów stosunków Rzeczy-
pospolitej ze Stolicq Apostolskq i Ukrainq, red. M.R. Drozdowski, W. Walczak,
K. Wiszowata-Walczak, Bialystok 2012.
Gil A., Prawoslawna eparchia chelmska do 1596 r., Lublin-Chelm 1999.
Gizycki J.M.A. (Wolyniak), Bazylianie we Wlodzimierzu i Tryhorach, Kraków 1912.
Gizycki J.M.A. (Wolyniak), Resztki Unii na Wolyniu w XIX wieku na podstawie pa-
migtników Siemaszki i innych zródel oficyalnych, Poznañ 1912.
Gizycki J.M.A. (Wolyniak), Spis klasztorów unickich bazylianów w województwie
wolynskiem, Kraków 1905.
Glinka L., Diócesi Ucraino-Cattolica di Cholm (Liquidazione ed incorporazione alia
Chiesa russo-ortodossa)y „Analecta OSBM”, sec. XIX, Romae 1975.
Gliñski W., Komisja Rzadowa Wyznañ Religijnych i Oswiecenia Publicznego wobec
wspólnot religijnych w Królestwie Polskim w latach 1815-1820, Warszawa 2002.
Gloger Z., Encyklopedja staropolska ilustrowanay t. 1, Warszawa 1900.
Glódz S.L., Dzialalnosc sqdowa i administracyjna chelmskiego konsystorza greckoka-
tolickiego w latach 1815-1875. Excerpturn ex disertationis ad Doctoratum de lure
Canónico Orientali in Pontificio Instituto Orientalin Romae 1980.
Godlewski M., Dzigcielski Józef Marcelin (1768-1839), [w:] Polski Slownik Biogra-
fíe znyy t. VI, Kraków 1948.
Gorizontow L., Aparat urz$dniczy Królestwa Polskiego w okresie rzqdów Paskiewi-
czan „Przegl^d Historyczny”, t. 85 (1994), z. 1-2.
Grabowski R., Likwidacja unickiej diecezji chelmskiej i próby jej wznowienia, „Nasza
Przeszlosc; 71 (1989).
Gralinski W, Tradycja i postfp w instytucji Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej
Polskiej. „Teka Komisji Prawniczej”, t. 1, Lublin 2008.
4QQ
Klip Felicjan Szumborski (1771—1851), g rec bolea toi ick i biskup cbelmski
Guèpin A., Un Apôtre de L’Union des églises au XVIIe siècle Saint Josaphat et Téglise
greco-slave en Pologne et en Russie, t. 1 Paris-Poitiers 1897, t. 2 Paris-Poitiers
1898.
Hajduk M., Unia brzeska 1596, Bialystok 1995.
Hankowska R., Koscióisw. Katarzyny Panny i Mçczenniczki Aleksandryjskiej w Sankt-
-Petersburgu. Historia. Architektura. Wysfrq/ w/iffrza. Problemy rekonstrukcji
i konserwaeji, Warszawa 1997.
Hankowska R., Odbudowa kosciola sw. Katarzyny Aleksandryjskiej w Sankt Peters-
burgs Leszno k. Blonia 1998.
Harasiewicz M., Annales Ecclesiae Ruthenae, gratiam et communionem cum s. Sede
Romana habentis ritumque Graeco-Slavicum observantis, cum singulari respec-
ta ad dioeceses ruthenas Leopoliensem, Premisliensem et Chelmensem, Leopoli
1862.
Hemperek P, Biskup sufragan, [w:] Encyklopedia Katolicka, t. II, red. F. Gryglewicz
i inni, Lublin 1976.
Hosking G., Russia: People and Empire, 1552-1917, London 1997.
Hughes L., The Cathedral ofSS Peter and Paul, [w:] Personality and Place in Russian
Culture. Essays in Memory of Lindsey Hughes, ed. S. Dixon, London 2010.
Ihnatowicz L, Biernat A., Vademécum do hadan nad historiq XIX i XX wieku, War-
szawa 2003.
Izdebski H., Rada Administracyjna Królestwa Polskiego w latach 1815-1830, War-
szawa 1978.
Jabloñska-Deptula E., Przystosowanie i opón Zakony mçskie w Królestwie Kongreso-
wym, Warszawa 1983.
Jabloñska-Deptula E., Skarbek J., W do hie miçdzy powstaniami (1832-1864), [w:]
Chrzescijanstwo w Polsce. Zarys przemian 966-1979, red. J. Kloczowski, Lublin
1992.
Jabloñska-Deptula E., Zycie religijne w powstaniu listopadowym (I), „XovunrT, 1978,
nr 5.
Jakubowski W., Ordery i medale Rosji, Torun 1993.
Jemielity W., Diecezja augustowska czyli sejnenska w latach 1818-1872, Lublin 1972.
Jemielity W., Z dziejów Kosciola w Królestwie Polskim w XIX wieku, „Roczniki Hu-
manistyezne”, t. 21 (1973), z. 2.
fobert A., Unia brzeska i je j architekci, „Znak” 1984, nr 360-361.
Kania J., Katalog alumnów seminarium diecezji chelmskiej obrzqdku greckokatoh-
ckiego studiujqcych w latach 1778-1833, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kosciel-
ne”, t. 59, r. 1990.
Kania J., Unickie seminarium diecezjalne w Chelmie w latach 1759-1833, Lublin
1993.
500
Bibliografía
Kania J., Unickie Seminarium Diecezjalne w Chelmie w latach 1759-1833, [w:] Unia
brzeska. Geneza, dzieje i konsekwencje w kulturze narodów slowianskich, red.
R. Luzny, F. Ziejka, A. Kçpinski, Krakow 1994.
Kania Unickie Studium seminaryjne w Chelmie w drugiej polowie XVIII i w pierw-
szej polowie XIX wieku, „Roczniki Humanistyczne”, t. 41, z. 7, 1993.
Karbownik H., Iura stolae, [w:] Encyklopedia Katolicka, t. 7, red. S. Wielgus i inni,
Lublin 1997.
Kazimierski J., Miasta i miasteczka na Podlasiu (1808-1914). Zabudowa - ludnosc -
gospodarka, Warszawa 1994.
Kielboñ Cz., Dawna cerkiewgr.-kat. pw. sw. Mikolaja w Chelmie, bez daty i miejsca
wydania.
Kieniewicz S., Grabowski Stefan (1767-1847), [w:] Polski Slownik Biograficzny,
t. VIII/4, Wroclaw-Kraków-Warszawa 1959-1960.
Kimak R, Czlowiek ewangelicznej prostoty: Biskup Józef Marceli Dziçcielski (1768-
1839), [w:] W „Duchu i Prawdziey Wybrane sylwetki Kosciola lubelskiego (1805-
2005), red. H. Misztal, Lublin 2005.
Kipa E., Materialy do dziejów organizacji Kosciola Katolickiego w Królestwie Polskim
1815-1820. Dymisja Stanislawa Potockiego, „Teki Archiwalne”, t. 3 (1954).
Kloczowski J., Müllerowa L., Skarbek J., Zarys dziejów Kosciola katolickiego w Pol-
sce, Krakow 1986.
Kolberg O., Chelmskie. Obraz etnograficzny, t. I, Krakow 1890.
Kolbuk A., Sytuacja materialna duchowienstwa unickiej diecezji chelmskiej w latach
1596-1875, Lublin 2009 (wydruk komputerowy rozprawy doktorskiej w zasobie
archiwalnym Instytutu Historii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego im. Jana
Pawla II).
Kolbuk W, Bazylianie w Królestwie Polskim w latach 1817-1872, „Roczniki Huma-
nistyczne”, t. XXXI, z. 2, 1983.
Kolbuk W, Duchowienstwo unickie w Królestwie Polskim (1835-1875), Lublin 1992.
Kolbuk W., Duchowienstwo unickie w Królestwie Polskim wobec polskich poczynan
niepodleglosciowych, [w:] Chrzescijanski wschód a kultura polska, red. R. Luzny,
Lublin 1989.
Kolbuk W., Koscioly wschodnie na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej 1772-1914,
Lublin 1992.
Kolbuk W., Koscioly wschodnie w Rzeczypospolitej okolo 1772 roku. Struktury admi-
nistracyjne, Lublin 1998.
Kolbuk W., Kwestia chelmska 1839-1918. Miçdzy religiq a politykq, „Zeszyty Xaukowe
Uniwersytetu Jagielloriskiego”, MCCXXXVÎÎ, Studia Religiologica, z. 32 (1999).
Kolbuk W, Le niveau d instruction du clergé catholique de rite grec dans Le Royaume
de Pologne au XIXe siècle, “Acta Poloniae Histórica”, 1989, t. 59.
501
Filip Felicjan Szumkorski (1771 — ISol), greckokatolicki kiskup ckelmski
Kolbuk Wl, Polityka ekspansji rosyjskiej Cerkwi prawoslawnej na ziemiach dawnej
Rzeczypospolitej w XIX w., „Czasy Nowozytne”, t. VII (1999).
Kolbuk Wo Przechodzenie unitöw na obrzqdek lacihski w diecezji chelmskiej w XIX
wieku, [w:] Dzielo chrystianizacji Rusi Kijowskiej, red. R. Luzny, Lublin 1988.
Kolbuk Wo Tradycje unit brzeskiej w swiadomosci spoleczenstwa Krölestwa Polskie-
go w XIX wieku, [w:] Czterechsetlecie zawarcia unii brzeskiej 1596-1996, red.
S. Aleksandrowicz, X Kempa, Toruri 1998.
Kolbuk Wo Trzy kasaty Unii koscielnej: 1795, 1839, 1875 - röznice i podobiehstwa,
„Zeszyty Naukowe KUL”, 34:1991, nr 1-2 (133-134).
Kolbuk Wo Unia koscielna w Krölestwie Polskim w XIX w., [w:] Polska-Ukraina.
1000 lat sqsiedztwa, t. 2 Studia z dziejöw chrzescijahstwa na pograniczu kulturo-
wym i etnicznym, red. S. St^pieri, Przemysl 1994.
Kolbuk Wo Ustawy i statuty unickich bractw cerkiewnych, [w:] Unia brzeska. Geneza,
dzieje i konsekwencje w kulturze narodöw slowiahskich, red. R. Luzny, F. Ziejka,
A. K^piriski, Krakow 1994.
Koprukowniak A., Problem unicki w najnowszych badaniach. Przeglqd literature
„Rocznik Mi^dzyrzecki” 1999, t. XXIX-XXX.
Korobowicz A., Administracja wyznaniowa spraw obrzqdku greckounickiego w Krö-
lestwie Polskim w XIX stuleciu, [w:] Studia z historii Panstwa, Prawa i Idei. Prace
dedykowane Profesorowi fanowi Malarczykowi, red. A. Korobowicz, H. Olszew-
ski, Lublin 1997.
Korobowicz A., Chelmska kapitula katedralna obrzqdku greckounickiego w Kröle-
stwie Polskim w XIX w., [w:] Dawne prawo i mysl prawnicza. Prace historyczno-
-prawne poswi^cone pami^ci Wojciecha Marii Bartla, red. J. Malec, W. Uruszczak.
Krakow 1995.
Korobowicz A., Das Generalkonsistorium Cholmer griechisch-unierten Diözese in
Polnischem Königsreich, [w:] Studia z Dziejöw Panstwa i Prawa Polskiego, t. V.
Lodz 2000.
Korobowicz A., Kler greckounicki w Krölestwie Polskim (1815-1875), „Rocznik l.u-
belski”, t. 9, 1966.
Korobowicz A., Stanowisko prawne obrzqdku greckounickiego w Krölestwie Polskim
(1815-1875), Lublin 1966 (maszynopis rozprawv doktorskiej otrzymany dzieki
uprzejmosci Pana prof, dra hab. Artura Korobowicza).
Korobowicz A., Status prawny parafii greckounicktej w Krakowie w XIX wieku, „Fo-
lia Societatis Scientiarum Lublinensis”, vol. 33, 1991, Hum 1-2.
Korobowicz A., Stosunek wladz swieckich do obrzqdku greckokatolickiego iv swietlc
prawa Krölestwa Polskiego (1815-1875), „Annales Universität is Mariae Curie-
-Sklodowska’, sectio F, vol. XX, 9 (1965).
Korobowicz A., Sytuacja materialna Kosciola greckounickiego w Krölestwie Polskim
(1815-18/5), „Rocznik Dziejöw Spolecznych i Gospodarczych , t. 29 (1968L
502
Bibi io trafic
Korobowicz A., Uströj terytorialny chelmskiej diecezji greckounickiej w Krölestwie
Polskim, [w:] Z historii Pahstwa, Prawa, Miast i Polonii. Prace ofiarowane Pro-
fesorowi Wladyslawowi Cwikowi w czterdziestolecie jego pracy twörczej, red.
J. Ci^gwa, T. Opas, Rzeszöw 1998.
Korobowicz A., Zaleznosc obrzqdku greckounickiego w Krölestwie Polskim od wyz-
szych wladz duchownych, „Czasopismo Prawno-Historyczne”, t. XX (1968), z. 2.
Korobowicz A„ Zmiany wstanowisku prawnym obrzqdku greckounickiego w czasie tzw.
reform Wielopolskiego, „Czasopismo Prawno-Historyczne”, t. XVII, z. 1, r. 1965.
Koronacya cudownego obrazu Nayswigtszey Maryi Panny w Chelmskiey Katedrze
(...) odprawiona roku 1765 dnia 15 miesiqca Wrzesnia, Berdyczöw 1780.
Kossowski A., Archiwalia lubelskie do dziejöw unii koscielnej w Polsce, „Archiwa,
Biblioteki i Muzea Koscielne w Polsce”, 1961, t. 4.
Kossowski A., Blaski i cienie unii koscielnej w Polsce w XVII-XVIII w. w swietle
zrödel archiwalnych. Odbitka z ksiggi pamiqtkowej ku czci J.E. ks. Bpa Mariana
Fulmana, Lublin 1939.
Kossowski A., Filip Felicjan Szumborski (1771-1851) biskup chelmski unicki, Lublin
1937.
Kossowski A., Klasztor bazylianöw w Zamosciu i jego kronikay „Roczniki Humani-
styczne”, 4 (1953), z. 4.
Kossowski A., Z dziejöw zakonu Bazylianöw w Zamosciu, Zamosc 1938 [odbitka
z „Teki Zamojskiej”, z. 4 (1938)].
Kosciöl katolicki w archiwach Departamentu Wyznan Obcych MSWy t. 2, Zespöl
nr 82lyinwentarze nr 3, 4, red. M. Radwan, A. Sokolow, Sankt Petersburg 2000.
Kowalöw WJ., Szkice z dziejöw koscielnych Ostroga i okolicy, Bialy Dunajec-Oströg
2001.
Kozlowska-Olesiejuk M., Greckokatolicka katedra p. w. N.P.M. w Chelmie Lubelskim
i jej problematyka konserwatorska„ Torun (rok nieczytelny; maszynopis pracy
magisterskiej otrzymany dzi^ki uprzejmosci Pana prof, drahab. Andrzeja Gila).
Krasny R, Katedra unicka w Chelmie. O problem ach badah nad architekturq sakral-
nq Kosciola greckokatolickiego vv XV/// wieku, [w:] Sztuka Kresöw Wschodnich,
t. 3, red. J.K. Ostrowski, Krakow 1998.
Krypiakiewicz P.F., Uni a $wi$ta. W 300. letniq rocznicf Unii brzeskiej napisal (...),
Lwow 1897.
Kubicki R, Bojownicy kaplani za sprawe Kosciola i Ojczyzny w latach ¡861-1915.
Materjaly z urzedowych swiadectw wladz rosyjskich, arc hi wo w ko n sys torskich,
zakonnych i prywatnych, cz. I Dawne Kröi Polskie, t. 1, Sandomierz 1933.
KukuLski Donacje paskiewiczowskie w okresie reform agrarnyclr Kielce 1997.
Kukulski J., Generalowie carscy i ich majqtki ziemskic w Krölestwie Polskim (1835-
1 920), Warszawa 2007.
50 3
Filip Felicjan Szumborski {1771 — 1851), grecleokatolicbi biskup cbelmski
Kulik J., Stan prawny Kosciola rzymsko-katolickiego w Królestwie Polskim (1815-
1830)y „Studia Warmiñskie”, t. XXV (1988).
Kumor B., Alumnaty Papieskie, [w:] Encyklopedia Katolicka, t. 1, red. F. Gryglewicz
i inni Lublin 1973.
Kumor B., Geneza i zawarcie unii brzeskiej, [w:] Unia brzeska. Geneza, dzieje i kon-
sekwencje w kulturze narodów slowianskichy red. R. Luzny, F. Ziejka, A. K^pirisku
Krakow 1994.
Kumor B., Historia kosciola, t. 7 Czasy najnowsze 1815-1914, Lublin 2003.
Kumor B., Kosciol unicki w zaborze pruskim. Diecezja w Supraslu (1795-1807), [ v:]
Historia Kosciola w Polsce, t. II 1764-1945, cz. 1, 1764-1918, red. B. Kumor,
Z. Obertyñski, Poznan-Warszawa 1979.
Kumor B., Pawlowski Ignacy Ludwik (1776-1842) [w:] Polski Slownik Biograficzny,
t. XXV, Wroclaw-Warszawa-Kraków-Gdansk 1980.
Kumor B., Pociej Jan (1799-1858) [w:] Polski Slownik Biograficzny, t. XXVII/L
z. 112, Wroclaw-Warszawa 1982.
Kumor B., Poczqtki prawoslawnego biskupstwa w Warszawiey [w:] Chrzescijanstwo
w dialoga kultur na ziemiach Rzeczypospolitej. Materialy Migdzynarodowego
Kongresu, Lublin 24-26 wrzesnia 2002 r.y red. S. Wilk, Lublin 2003.
Kumor B., Siec seminariów duchownych oh lac. w okresie niewoli narodowej
(1772/95-1918)y „Analecta Cracoviensia”, 4 (1972).
Kumor B., Ustrój i organizacja Kosciola polskiego w okresie niewoli narodowej 1772-
1918y Krakow 1980.
Kunowska-Por^bna M., Unia i unid okresu porozbiorowego w oswietleniu czaso-
pisma „Xo/iMCKO-BapiuaecKuü Enapxuam htbiu BecmnuK-b”, [w:] Unia brzeska.
Geneza, dzieje i konsekwencje w kulturze narodów slowianskich, red. R. Luzny,
F. Ziejka, A. K^piriski, Kraków 1994.
Kuprianowicz G., Lesniewski K., Monaster sw. Onufregó w Jabiecznej, Jableczna
1993.
Lasocka B., Aleksander Fredro. Drogi zycia, Warszawa 2001.
Latawiec K., Spolecznosc rosyjska na terenie guberni lubelskiej w latach 1864-1915.
Lublin 2004 (wydruk komputerowy rozprawy doktorskiej otrzymany dzieki
uprzejmosci doktora Krzysztofa Latawca).
Lewandowski J„ Grekokatolicy Podlasia i Chelmszczyzny w XIX wieku - Polacy. Ru-
siniy Rosjanie czy yyTutejsi”?y [w:] Etnicznosc a religia, red. A. Posern-Zielinski.
Poznan 2003.
Lewandowski J., Likwidacja obrzqdku greckokatolickiego w Królestwie Polskim
w latach 1864-1875, „Annales Universitatis Mariae Curie-Slodowska”, sec. F.
vol. XXL 9, r. 1966.
Lewandowski J., Na pograniczu. Polityka wladzpanstwowych wobec unitów Podlasia
i Chelmszczyzny 1772-1875, Lublin 1996.
504
BiLliografia
Lewandowski J., U progu „sprawy chelmskiej99. Polityka wiadz pahstwowych wobec
unii na Podlasiu i Chelmszczyznie w latach 1795-1864, [w:] Lublin i Lubelskie
w dobie porozbiorowej. Spoleczna i gospodarcza aktywnosc spoleczehstwa, red.
A. Koprukowniak, Lublin 1996.
Lewandowski J., Z dziejöw unickiej diecezji chelmskiej w latach 1790-1804, „Rocz-
nik Chelmski” 1.1, 1995.
Lewinöwna Z., Woronicz Jan Pawel, [w:] Literatura polska. Przewodnik encyklope-
dyczny red. J. Krzyzanowski i in., t. 2, Warszawa 1985.
Likowski E„ Dzieje Kosciola unickiego na Litwie i Rusi w XVIII i XIX wieku uwazane
glöwnie ze wzglgdu na przyczyny jego upadku, cz. II, Warszawa 1906.
Likowski E., Unia Brzeska (r. 1596), Warszawa 1907.
Lincoln W.B., Mikolaj I, przekL z ang. H. Krzeczkowski, Warszawa 1988.
Lincoln W.B., Nicholas I: Emperor and Autocrat of All the Russias, Bloomington
1978.
Lincoln W.B., Sunlight at Midnight. St Petersburg and the Rise of Modern Russia,
New York 2002.
Lincoln W.B., The Romanovs: Autocrats of All the Russias, New York 1981.
Litak S., Duchowiehstwo diecezji lubelskiej w okresie migdzypowstaniowym (1835-
1864), [w:] Spoleczehstwo Krölestwa Polskiego. Studia o uwarstwieniu i ruchliwo-
sci spolecznej, red. W. Kula, t. 3, Warszawa 1968.
Litak S., Edukacja duchowiehstwa parafialnego w XVI-XVIII wieku w Rzeczypospo-
litej, „Almanach Historyczny” t. 6 Kosciol w zyciu Narodu i Pahstwa Polskiego,
Kielce 2004.
Litak S., Skarbek J., Kosciol na ziemiach polskich 1715-1848, [w:] Historia Kosciola,
t. IV, oprac. LJ. Rogier, G. de Bertier de Sauvigny, J. Hajjar, Warszawa 1987.
Loret Mo Watykan a Polska 1815-1832, „Biblioteka Warszawska”, 1913, t. 2.
Liihr Go Die Matrikel des päpstlichen Seminars zu Braunsberg 1578-1798. Im Na-
men des Historischen Vereins für Ermland herausgegeben und mit biographischen
Zusätzen versehen, Braunsberg 1925.
Lapiriski J., Konsystorz greckokatolicki w Chelmie na przelomie XVIII i XIX wieku,
„Prawo Kanoniczne”, 30 (1987), nr 1-2.
Lapinski J., Ogölny statt i podzial administracyjny unickiej diecezji w Chelmie na tie
politycznej sytuacji kraju w drugiej polowie XVII1 w., „Prawo Kanoniczne”, 33
(1990), nr 1-2.
Lapinski J., Porfiriusz Skarbek Wazyhski jako zakonnik i hierarcha unicki, „Prawo
Kanoniczne”, t. 28, 1985, nr 3-4.
Lopuszaiiski B., Lewicki Michal h. Rogala (1774-1858), [w:] Polski Slownik Biogra-
fie zny, t. XVI1/2, z. 73, Wroclaw-Warszawa-Krakow 1972.
Manteuftlowa M., Prazmowski Adam Michal (1764-1836), (w:J Polski Slownik Bio-
graficzny, t. XXVIII, Wroclaw-Warszawa-Krakö%v-Gdansk-Lodz 1984.
505
Eilip Eelicjan Szumborski (1/71 — 1851), ¿reckokatolicki biskup cbelmski
Marozawa S., Biatorus, jesieri 1838 - wiosna 1839: ostatni akt unickiej trageäii, [w:]
Rocznik Instytutu Europy Srodkowo-Wschodniej, r. 4 (2006), red. J. Kloczowskk
A. Gil, Lublin 2006.
M^dzik M., Burmistrzowie tarnogrodzcy w dobie Krölestwa Polskiego, „Region Lu-
belski”, R. 5 (7) 1991-1993.
Michalczuk S., Wazyhski i Kosciuszko, [w:] Ksigga Jubileuszowa Profesora Jerzego
Kloczowskiego, t. 1 Christianitas et cultura Europae, red. H. Gapski, Lublin 1998.
Milewski LK., Herbarz Ignacego Kapicy Milewskiego (dopetnienie Niesieckiego). Wy-
danie z rgkopisu, Krakow 1870.
Mironowicz A., Kosciöl prawoslawny na ziemiach polskich w latach 1795-1918,
„EAilil”, r. VI (XVII), z. 9-10 (22-23), Bialystok 2004.
Mironowicz A., Kosciöl prawoslawny na ziemiach polskich w XIX i XX wieku, Bia-
lystok 2005.
Mironowicz A., Kosciöl prawoslawny w dziejach dawnej Rzeczypospolitej, Bialystok
2001.
Mironowicz A., Likwidacja Unii koscielnej na soborze polockim w 1839 roku, [w:]
Bizancjum - Prawoslawie - Romantyzm. Tradycja wschodnia w kulturze XIX
wieku, red. J. Lawski, K. Korotkich, Bialystok 2004.
Mironowicz A., Unia brzeska w swietle historiografii. Uwagi o stanie badah, „Chrzes-
cijanin w Swiecie. Zeszyty ODiSS”, 1988, nr 179-180.
Mrozowska K., Walka o nauczycieli swieckich w dobie Komisji Edukacji Narodowej
na terenie Korony; Wroclaw 1956.
Nabywaniec S., Diecezja przemyska greckokatolicka w latach 1772-1795, „Premislia
Christiana” 5 (1992/1993).
Nabywaniec S., Katoliccy biskupi przemyscy obrzqdku wschodniego, [w:] Unia brze-
ska z perspektywy czterech stuleci, red. J.S. Gajek, S. Nabywaniec, Lublin 1998.
Nabywaniec S., Wladyka chelmski Filip Felicjan Szumborski. Mi$dzy kompromiscm
a nieugiftosciq, [w:j Migdzy Rzymem a Nowosybirskiem. Ksi$ga Jubileuszowa
dedykowana ks. Marianowi Radwanowi SCJ, red. I. Wodzianowska, H. Laszkie-
wicz, Lublin 2012.
Nabywaniec S., Uniccy biskupi przemyscy w latach 1610-1991. Szkice biograficzne.
Rzeszöw 1995.
Nauka o nabozehstwach prawoslawnych, oprac. K. Bondaruk, cz. II, Bialystok 1987.
Niebelski E., Ksiqdz Jan Kalihski - ostatni obrohca unii na stolicy biskupiej chelm-
skiej, „Rocznik Chelmski”, t. 1 (1995).
Niesiecki K., Herbarz polski, t. VIII, Lipsk 1841.
Nitecki P., Biskupi Kosciola w Polsce w latach 965-1999. Slownik biograficzny, War-
szawa 2000.
Nowakowski P, Problematyka liturgiczna w ?nigdzywyznaniowej polemice po Unii
Erzeskiej (1596-1720% Krakow 2004.
500
Bibliografia
Ogorzalek B., Bractwa cerkiewne w unickiej diecezji chelmskiej w XVIII i XIX wieku,
Lublin 1990 (maszynopis pracy magisterskiej w zasobie archiwalnym Instytutu
Historii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego im. Jana Pawla II).
OlszamowskaSkowroiiska Z., La correspondence des Papes et des Empereurs de Rus-
sie (1814-1878). Selon les documents authentiques par (...) Roma 1970.
Opacki Z., Likwidacja unit koscielnej na yyZiemiach Zabranych” w 1839 rokuy [w:]
Polska-Ukraina. 1000 lat sqsiedztwa, t. 2 Studia z dziejöw chrzescijahstwa na
pograniczu kulturowym i etnicznym, red. S. St^pien, Przemysl 1994.
Orman E., Skörkowski (Sariusz Skörkowski, Skurkowski) Karol Wmcenty h, Jelita
(1768-1851)y [w:] Polski Slownik Biograßczny, t. XXXVIII, Warszawa-Krakow
1997-1998.
Orman E., Smigiel K., Straszynski Pawel (1784-1847)y [w:] Polski Slownik Biogra-
ßczny , t. XLIV/2, z. 181, Warszawa-Krakow 2006.
Osadczy W, Swigta Rus. Rozwöj i oddzialywanie idei prawoslawia w Galicji, Lublin
2007.
Osinski T., Okolicznosci powstania prawoslawnej parafii we wsi Potok Görny w roku
1842. Przyczynek do dziejöw unickiej diecezji chelmskiejy „Rocznik Chelmski”
t. 10 (2006).
Osinski T., „Propaganda luchowska”. Kulisy konwersji na prawoslawie unitöw wsi
Luchöw; Babice, Potok Görny w latach czterdziestych XIX wiekuy „Res Historica”,
26/2008.
Papee E, Dzieje Unii koscielnej na Rusi, Lwow 1896.
Papierzyriska-Turek M., Prawoslawie i grekokatolicyzm w polskiej historiografii
i publicystyce historycznej, [w:] Spotkania polsko-ukrainskie, red. Z. Mankowski,
Lublin 1992.
Paszkiewicz P., Pod berlem Romanowöw. Sztuka rosyjska w Warszawie 1815-1915,
Warszawa 1991.
Paszkiewicz R, W sluzbie Imperium Rosyjskiego 1721-1917. Funkcje i tresci ideowe
rosyjskiej architektury sakralnej na zachodnich rubiezach Cesarstwa i poza jego
granicamiy Warszawa 1999.
Paszko A., Dqzenia do polqczenia Koscioia prawoslawnego z Kosciolem katolickim
i rokowania poprzedzajqce zawarcie unii koscielnej w Rzeczpospolitej Obojga
Narodöw (1595-1596). Zarys problematyki, [w:J Polska-Vkraina. 1000 lat sq-
siedztwa, t. 4 Katolickie unie koscielne w Europie Srodkowej i Wschodniej - idea
a rzeczywistosc, red. S. St^pien, Przemysl 1998.
Pazdzior K., Dopuszczenie metropolity unickiego do senatu w 1790 r. Studium polity-
ki wyznaniowej Sejmu Czteroletniego, „Nasza Przeszlosc” t. 91 (1999).
Pelesz J., Geschichte der Union der ruthenischen Kirche mit Rom von den ältesten
Zeiten bis auf die Gegenwart, Bd. 2 Von der Wiederherstellung der Union mit Rom
bis auf die Gegenwart (1596-1879), Wien 1880.
507
Filip Felicjan Szumborski (1771-1851), greckokatohcki kiskup chelmski
Petrani A., Nauka prawa kanonicznego w Polsce w XVIII i XIX wieku, Lublin 1961.
Petruszewicz A., Wiadomosc o diariuszu, czyli dzienniku k$. Porfirego Wazyhskiego
(biskupa chelmskiego) od roku 1780 do 1804 dnia 4 lutego pisanego „Przegl^d
Archeologiczny”, 1882, z. 1.
Pidlypczak-Majerowicz M., Bazylianie w Koronie i na Litwie. Szkoly i ksiqzki w dzia-
lalnosci zakonu, Wroclaw 1986.
Pleszczyriski A., Dzieje Akademii Duchownej Rzymsko-Katolickiej Warszawskiej,
Warszawa 1907.
Pociej J., O Jezusie Chrystusie Odkupicielu, tudziezo pierwotnych chrzescijanach i ich
domach modlitwy, rzecz ze stanowiska historyczno-religijnego (...), Warszawa
1852.
Pociej J., Zbiör wiadomosci historycznych i aktöw dotyczqcych dziesiycin koscielnych
na Rusi (...), Warszawa 1845.
Polska Encyklopedja Szlachecka, oprac. S.J. Starykon-Kasprzycki, M. Dmowski,
t. XI, Warszawa 1938.
Radwan M., Antyzakonna polityka caratu w XIX wieku na Ziemiach Zabranych,
„Almanach Historyczny”, t. 6 Kosciol w zyciu Narodu i Pahstwa Polskiego, red.
J. Pielas, S. Wiech, Kielce 2004.
Radwan M., Bazylianie wzaborze rosyjskim w latach ¡795-1839, „Nasza Przeszlosc
t. 93:2000.
Radwan M., Carat wobec Kosciola greckokatolickiego w zaborze rosyjskim 1796-
1839, Lublin 2004.
Radwan M., Cerkiew prawoslawna i Kosciol katolicki w Rosji w przededniu rewolucji
1917 roku, [w:] Chrzescijahstwo w dialogu kultur na ziemiach Rzeczypospolitej.
Materialy M iydzynarod o we go Kongresu, Lublin, 24-26 wrzesnia 2002 r., red.
S. Wilk, Lublin 2003.
Radwan M., Zakony m^skie na Ziemiach Zabranych w XIX wieku, Lublin 2004.
Ramotowska R, Akta sledcze tajnego towarzystwa „Fraternitas” zawiqzanego w Chcl-
mie w 1840 r., „Przegl^d Historyczny”, t. LXX (1979), z. 2.
R^kowski G., Przewodnik po Ukrainie Zachodniej, cz. 1 Wolyri, Bialystok 2005.
Riasanovsky N.V., Nicholas / and Official Nationality in Russia 1825-1855, Berkeley
1959.
Rimskij S., Stosunki mi$dzy Cerkwiq prawoslawnq a pahstwem w Rosji w XIX wieku,
[w:] Chrzescijahstwo w dialogu kultur na ziemiach Rzeczypospolitej. Material)
Mi$dzynarodowego Kongresu, Lublin, 24-26 wrzesnia 2002 r., red. S. Wilk, Lub-
lin 2003.
Rojek S., Kapitula katedralna chelmska obrzqdku greko-katolickiego w Krolcstwie
Polskim, Lublin 1975 (maszynopis rozprawy doktorskiej w zasobie archiwalnym
Instytutu Historii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego im. Jana Pawla 11.
sygn. pkd 139).
508
Bibliografie
Rutkowski M., Zmiany strukturalne w Królestwie Polskim wczesnej epoki paskiewi-
czowskiej. Studium efektywnosci administracyjnej, spolecznej i gospodarczej znie-
wolonego panstwa, t. 2, Bialystok 2004.
Rybczyk Beneficjum, [w:] Encyklopedia Katolicka, t. 2, red. F. Gryglewicz i inni,
Lublin 1976.
Rzemieniuk R, Ksztalcenie nauczycieli dla potrzeb szkólparafialnych unickich w Kró-
lestwie Polskim, „Roczniki Humanistyczne” t. XXIX, z. 2, 1981.
Rzemieniuk R, Szkoly parafialne greckokatolickie w zaborze austriackim w pierw-
szej polowie XIX wieku, [w:] Panstwo - Kosciól - Niepodleglosc, red. J. Skarbek,
J. Ziolek, Lublin 1986.
Rzemieniuk E, Unici polscy (1596-1946), Siedlce 1998.
Rzemieniuk E, Unickie szkoly poczqtkowe w Królestwie Polskim i w Galicji 1772-
1914, Lublin 1991.
Serczyk W., Katarzyna II, Wroclaw-Warszawa-Krakow 2004.
Siwicki P., Dzialalnosc biskupa Ferdynanda Ciechanowskiego a ksztaltowanie tozsa-
mosci koscielnej grekokatolików w diecezji chelmskiej w latach 1810-1830, Lublin
2005 (wydruk komputerowy rozprawy doktorskiej otrzymany dzi^ki uprzejmo-
sci diakona Piotra Siwickiego).
Siwicki R, Ks, Pawel Szymanski (1782-1852), Zycie i dzialalnosc, Lublin 1997 (wy-
druk komputerowy pracy magisterskiej otrzymany dzi^ki uprzejmosci diakona
Piotra Siwickiego).
Siwicki R, „Porzqdek nabozenstwa cerkiewnego” z 1815 roku. U zródel historiogra-
fieznego mitotwórstwa, [w:] Religie - edukaeja - kultura. Ksigga pamiqtkowa
dedykowana Profesorowi Stanislawowi Litakowi, red. M. Surdacki, Lublin 2002.
Skarbek J., Ziolek J., Duchowienstwo w powstaniu listopadowym (1830-1831), „No-
vum”, 1973, nr 11/12.
Skarbek Udzial duchowienstwa województwa lubelskiego w powstaniu listopado-
wym, „Roczniki Humanistyczne”, 1969, t. XVII, z. 2.
Skruteñ J., Bilinkiewicz Stefan Symeon, h. Bilikowicz (+1831), [w:J Polski Slownik
Biograficzny, t. II, Krakow 1936.
Sobociñski W, Historia ustroju i prawa Ksifstwa Warszawskiego, Torun 1964.
Sokol K., Sosna A., Kopuly nad Wislq. Prawoslawne cerkwie w centralnej Polsce w la-
tach 1815-1915, Moskwa 2003.
Sokolow^ski A., Dzieje porozbiorowe Narodu Polskiego ilustrowane, t. II, cz. I, War-
szawa 1904.
SokolowTski A., Dzieje powstania listopadowego 1830-1831, Wieden [1907].
Sondel J., Slownik lacinsko-polski dla prawników i historyków, Krakow 2006.
Stasiak M., Wplywy lacinskie w statutach prowincjalnego synodu zamojskiego (1720),
„Roczniki Teologiczno-Kanoniczne”, (22) 1975, z. 5.
500
Filip Felicjan bzumborski (1771 — 1 851), ¿recleokafcolicki biskup cbelmski
Sygowski R, Dekanat kaszogrodzki unickiej diecezji chelmskiej, [w:] Zamojszczyzna
i Wolyn w minionym tysiqcleciu. Historia. Kultura. Sztuka. Konferencja nauko-
wa red. J. Feduszka Zamosc 2000.
Sygowski R, Unicka diecezja chelmska w protokolach wizytacyjnych biskupa Mak-
symiliana Rylly z lat 1759-1762, [w:] Polska-Ukraina. 1000 lat sqsiedztwa, t. 5
Miejsce i rola Kosciola greckokatolickiego w Kosciele powszechnym, red. S. St£-
pieñ, Przemysl 2000.
Szady B., Prawo patronatu w Rzeczypospolitej w czasach nowozytnych, Lublin 2003.
Szaleniec M., Filip Felicjan Szumborski - unicki biskup chelmski (1771-1851), „Kra-
kowski Rocznik Archiwalny” 12 (2006).
Szaleniec M., Filip Felicjan Szumborski - unicki biskup chelmski (1830-1851), Lublin
1991 (maszynopis pracy magisterskiej w zasobie archiwalnym Instytutu Historii
Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego im. Jana Pawla II, sygn. mgr 734).
Szantyr S., Wiadomosci do dziejów Kosciola i religii katolickiej w krajach panowaniu
rossyjskiemu podleglych, t. 2, Poznan 1843.
Szegda M., Bazylianie, Ordo Sancti Basili Magni (OSBM)y [w:] Encyklopedia Katoli-
cka, t. II, red. F. Gryglewicz i inni, Lublin 1976.
Szegda M., Metropolita Józef Welamin Rutski (1613-1637)y [w:] Unía brzeska. Prze-
szlosc i terazniejszosc 1596-1996. Materialy migdzynarodowego sympozjum.
Krakow, 19-20 listopada 1996, red. P. Natanek, R. Zawadzki, Krakow 1998.
Szwed R.W., Dzialalnosc spoleczna i polityczna biskupa krakowskiego Karola Skór-
kowskiego, Czestochowa 2003.
Szymañski R, Wykaz praw i przywilejów i ciqglego zwyczaju, na mocy których upra-
sza Duchowienstwo Dyecezyi Chelmskiej, aby zwiqzek ich Nominatów na waku-
jqce Biskupstwo i Ordynaryuszöw z Halickim Metropolitq nie byl zerwany, pisany
przez (...), „Przeglcjd Poznañski” 32 (1861).
Slaza P.K., Biskup Filip Felicjan Szumborski wobec powstania listopadowego, [w:]
Teka Komisji Historycznej, t. VIII, Lublin 2011.
Slaza P.K., Filip Felicjan Szumborski (1771-1851), [w:] Encyklopedia Chelma, red.
Z. Gardziñski i inni, t. I, Chelm 2011.
Slaza P.K., Filip Felicjan Szumborski (1771-1851), [w:] Polski Slownik Biograftczny
(w druku: t. 49, z. 2).
Slaza P.K., Sladami radomskiego prawoslawia, „Wczoraj i dzis Radomia” 2007.
nr 1 (33).
Sliwa T., Kosciól greckokatolicki na „Ziemiach Zabranych” (1815-1839), [w:] Histo-
ria Kosciola w Polsce, t. II 1764-1945, cz. 1, 1764-1918, red. B. Kumor. Z. Ober-
tyñski, Poznan-Warszawa 1979.
Sliwa T., Kosciól greckokatolicki w Królestwie Polskim (1815-1875), [w:] Historia
Kosciola vv Polsce, t. II 1764-1945, cz. 1, 1764-1918, red. B. Kumor, Z. Obertyh-
ski, Poznan-Warszawa 1979.
510
Bibliografia
Sliwa T., Kosciolgreckokatoiicki w zaborze rosyjskim (1772-1815), [w:] Historia Kos-
ciola w Polsce, t. II 1764-1945, cz. 1, 1764-1918, red. B. Kumor, Z. Obertyhski,
Poznan-Warszawa 1979.
Sliwowska W., Mikolaj I ijego czasy (1825-1855), Warszawa 1965.
Tazbirek D., Lublin w czasie powstania listopadowego, Lublin 2009.
Theiner A., Vicissitudes de VEglise Catholique des deux rites en Pologne et en Russie,
t. I, Paris 1843.
Tolstoy J., Essai biographique et historique sur le Feld-Maréchal Prince de Varsovie
Comte Paskevitch d Érivan; orné de son portrait et dune carte, Paris 1835.
Trojanowska M., Chelmski Konsystorz Greckokatoiicki [1525] 1596-1875 [1905].
Inwentarz analityczny archiwum, Warszawa 2003.
Unia w Brzesciu 1596. Materialy z sesji naukowej w Olsztynie, poswiçconej Unii Brze-
skiej. 1995 rok, red. I. Harasym, J. Moskalyk, Gôrowo Ilawieckie 1997.
Waclaw z Sulgostowa (Nowakowski E.), O cudownych obrazach w Polsce Przenaj-
swiçtszej Matki Bozej. Wiadomosci historyczne, bibliograficzne i ikonograficzne,
Krakow 1902.
Walicki A., Zarys mysli rosy] skiej. Od Oswiecenia do Renesansu religij no-fi lozofi cz-
nego, Krakow 2005.
Warchol S., W sprawie nazw: „Ziemia Chelmska, Chelmski e, Chelmszczyzna”,
„Rocznik Chelmski” t. 1 (1995).
Warmiriski Duchowienstwo wojewôdztwa podlaskiego w powstaniu 1830-1831,
[w:] Panstwo - Kosciôl - Niepodleglosc, red. J. Skarbek, J. Ziolek, Lublin 1986.
Wawryniuk A., Leksykon miejscowosci powiatu chelmskiego, Cheîm 2001.
W^sicki J., Ziemie polskie pod zaborem pruskim. Prusy Nowowschodnie (Neuostpre-
ussen) 1795-1806, Poznan 1963.
W iyDuchu i Prawdzie”. Wybrane sylwetki Kosciola lubelskiego (1805-2005), red.
H. Misztal, Lublin 2005.
Whittaker C.H., The Ideology of Sergei Uvarov: An Interpretive Essay, ‘‘Russian Re-
view” 1978, vol. 37, No 2.
Whittaker C.H., The Origins of Modern Russian Education: An Intellectual Biograp-
hy of Count Sergei Uvarov 1786-1855, DeKalb 1984.
Winiarz A., Greckokatolickie gimnazjum bazyliahskie w Chelmie (1639-1769),
„Rocznik Chelmski”, t. 1 (1995).
Winiarz A., Szkolnictwo Ksiçstwa Warszawskiego i Krôlestwa Polskiego (1807-1831 ),
Lublin 2002.
Wolff L., The Uniate Church and the Partitions of Poland: Religious Survival in an Age
of Enlightened Absolutism, “Harvard Ukrainian Studies”, XXVI ( 1-4), 2002-2003.
Wôjcik R., Proboszcz, biskup, mqz stanu. Biskup Mateusz Maurycy Wojakowski
(1773-1845), [w:] W „Duchu i Prawdzie”. Wybrane sylwetki Kosciola lubelskiego
(1805-2005), red. H. Misztal, Lublin 2005.
51 1
Filip Pelícjan Szumlx rski (1771-1851), ¿reckokatolicki biskup clielmski
Wspomnienie o zyciu i zaslugach sp. ksifdza Mateusza Maurycego Wojakowskiego,
biskupa arkadyopolitanskiego, sufragaría i administratora dyecezyi lubeískiej,
„Pami^tnik Religijno-Moralny”, 1848, t. XIV, nr 6.
Wyczawski H.E., Cerkiew wschodnia na terytorium (Archi)diecezji wileñskiejy „Stu-
dia Teologiczne”, 5-6 (1987-1988).
Zahorski A., Kochanowski Michal Ambrozy Józef h. Korwin (1757-1832)y [w:] Polski
Slownik Biograficzny, t. XIII, Wroclaw-Warszawa-Kraków 1967-1968.
Zal^ski S., Kilka uwag nad ksiqzkq ks. pralata Likowskiego: Dzieje Kosciola Unickiego
na Litwie i Rusi w XVIII i XIX wieku, uwazane glów nie ze wzglpdu na przyczyny
jego upadkuy Poznañ 1880.
Zasztowt L., Procesy karne na ziemiach litewsko-ruskich po likwidacji Unii w 1839
rokuy „Przegl^d Wschodni”, t. II, z. 3 (7), 1992/93.
Zasztowt L., Raport hrabiego Strogonowa z 21 wrzesnia 1841 roku. O sposobach usu-
wania niedogodnosci napotykanych przy przywracaniu prawoslawiu z obrzqdku
lacinskiego bylych unitówy „Przegl^d Wschodni”, t. II, z. 3 (7), 1992/93.
Zielinski Z., Pienkowski Wincenty (1786-1863)y [w:] Polski Slownik Biograficzny,
t. XXVI, Wroclaw-Warszawa-Krakow-Gdansk-Lódz 1981.
Zimmer B., Miasta Ziemi Chelmskiej od XIII do pol XIX w. W zarysie, Lublin 1993.
Zimmer B., Miasto Chelm. Zarys historyczny, Warszawa-Kraków 1974.
Zycie kulturalne i religijnosc w czasach Stanislawa Augusta Poniatowskiego, red.
M.M. Drozdowski, Warszawa 1991.
Zywczyñski M., Geneza i nast^pstwa encykliki Cum Primum z 9. VI. 1832 r. Waty-
kan i sprawa polska w latach 1830-1837, „Rozprawy Historyczne Towarzystwa
Naukowego Warszawskiego”, 1935, t. XV, z. 1.
Zywczyñski M., Gutkowski Jan Marceli (1776-1863)y [w:] Polski Slownik Biograficz-
ny, t. IX, Wroclaw-Warszawa-Kraków 1960-1961.
Zywczyñski M., Manugiewicz Mikolaj Jan (1754-1834)y [w:] Pobki Slownik Biogra-
ficzny, t. XIX, Wroclaw-Warszawa-Krakow-Gdañsk 1974.
Zywczyñski M., Sprawa Gutkowskiego (1832-1839)y „Rocznik Lubelski”, 1958, t. 1.
Zywicki J., Urzqdnicy: architekci, budowniczowie, inzynierowie cywilni ... Ludzic
architektury i budownictwa w województwie lubelskim oraz guberni lubehkici
w Krolestwie Polskim w latach 1815-1915, Lublin 2010.
Ahamoniü, [w:] Pvcckíü óuozpafiunecKiü cnoeapb, non pen. A.A. IlonoBUOBa, i. 2.
C.-rieTep6yprb 1900.
BacTapeBa 71.14., CnnopoBa B.M., FlemponaenoecKax Kpenocnib, 71emi3naT 1989.
BaTioiiiKOB n., XoRMCKax Pycb. McmopunecKiH Cydbóbi Pyccxazo 3a6y*ibxy C.-Fle-
Tepóyprb 1887.
BenHKOBa E.B., A/ieKcaHdpo-HeecKax Jlaepa e necmb Cexmou Tpouu,biy [w:] Flpaso-
cnaenax snuuKRonedux, pen. CBaTenumM FlaTpuapx Mockobckmh m Been Pycii
AneKCHM II, T. 1, MocKBa 2000.
512
Bíbiío trafic
B;iaroBiiAOBT O., Oóepb-npoxypopbi Cexmrbüvuazo Cunoda e XVIII u e nepeoü no-
noôunrb XIX cmonn miXy Ka3am 1900.
BaBpMK M., Hapuc po3eum.Ky i cmany BacunixHCbKoeo Huna XVII-XX cm. Tono-
epacßinuo-cmamucmuHHa p036idxa, Pmm 1979.
BwHTep 3., Plancmeo u Lfapu3M„ nepesofl c HeMeuKoro P.A. KpecTbHHMHOBa
vi C.M. PacKMHOM, MocKsa 1964.
BocmoHuuü oópxd h 6b i^epxeaxb xoTLMCKOÜ yniamcKoü enapxiu u omnoiuenie ezo
Kb 3aM0ücK0My Coóopy, „Xoamckííí rpeKO-yHiaTCKiii M fcomec/ioB b” Bapuiaßa
1869.
reoepacßunecKoü amnacb Poccíúckoü Munepiu, IJapcmea JlonbCKaeo u Benuxaeo
KnxMecmea OunnnndcKaeo. Pacnonoxcennbiü no ¿yóepnixMb na deyxb X3bi-
Kaxb...y cocT. B.n. riH^bimeB, CaHKT-IleTepóyprb 1834 (cj)aKCMMM;ibHoe H3-
Aamte).
iHHOKenmiü, (Meanb EeceeeuHb FIonoeb-BeniaMUHoeb)y [w:] PyccKiü öuozpacßune-
ckíü cnoeapb, no# pe/j. A.A. ÜOTiOBijoBa, t. 8, C.-lIeTepóyprb 1897.
lona (leaub CeMenoeub Bacunbeeadü), [w:] Pyccxiü óuoepcnfiuHecKiü cno apby no#
pe#. A.A. IloTiOBijoBa, t. 8, C.rieTepóyprb 1897.
KaimipWHb O., Rójiohuhckíü ce. OnytfipieecKiü Monacmbipb, „Xcmimckím rpe-
KO-yHÍaTCKÍít M feCHuec/ioBTj”, Bapuiaßa 1870.
KBacHeqKuíi A.B., Oób ynpasdneHHbixb npuxodaxb u 3axpbimbixb uíepKeaxb
6. X071MCK0Ü epeKo-yniamcKoü enapxiu, JIioó/imhts 1891.
KunpiaHOBMM E3L, )Ku3Hb Iocucßa Cn MauiKuy Mumpononuma numoecxaeo u eu-
nenacazo, u eo3CoeduHeuie 3anadno-pyccKuxb yniamoeb Cb npaeocnaenow u,ep-
Koeiw 6b 1839 e.y Bw/ibHa 1893.
Kupunnb ( b MUpfb KoHcmanmuHb JlyKbxnoeuHb BoeocnoecKÍü-IlnamoH06b)y [w:]
PyccKiü öuozpacßunecKiü cnoeapby nofl peA* A.A. EIoAOBuoBa, t. 8, C.-íleTep-
6ypn 1897.
Knx3b B.A. HepKaccKiü u xonMcxie ¿peKo-ynixmbiy „XBEB” No 9, 1/13 Man 1878 r.
Koccax M., Kopomxiü noenndb na Monacmbtpu u na Monauxecmeo pycxe, omb 3a-
eedeHH na Pycu eepbt Xpucmoeou axcb no Hbinemuoe epeMX, [w:] ,,IUeMaTM3 n
npoBUHuiu Cb. CnacMTena Mima Cb. Bacu/iia BemiKoro bt Fa/muiu” TIbbobb
1867.
Tlaepbty MOHacmtipu u xpaMbi na Ce. Pycu. C.-TlemepóypecKax enapxuHy Bwn. IV,
C.-neTepóyprb 1908.
JlnnaKOB E.B., BnaouMup (Ymuhckuü BnaduMup Kononoeun; 1777-1855), [w:]
npaeocnaenax 3Hu,uKnonedux, t. 8, peA. CBHTeHimiii HaTpnapx Mockobckhm
u Bcea Pycu Aackchm II, Mockbä 2004.
Mo3oneBCKiut E. McmopUKo-cmamucmimecKOc otíUcaHie nepxeu Cenmaeo Ioúhhci
hoeocnoea b ^opodfb Xon,wn /IfoónuncKOú ¿yóepniu u npunucnoü Cexmo-Ry-
xoecKoü uepfceu, „XBEB , 1891, Xo 11.
513
Filip Felicjan Szumborski (1771—1851), greckokatolicki biskup ckelmski
Mopo30B A.B., Kama/ioe Moeeo codpanun pyccKux epaeupoeauHbix u numoepa fiu-
poeaHHbix nopmpemoe, t. 4 (p-n), MocKBa 1913.
Ha3apKo L, Kui ecbKi i eanuu,bKi Mumpononumu. Bioepa^inni napucu (1590-1960),
TopoHTO 1962.
OabxoBCKin E, 06b uMymecmeeHHOM b nononceniu xonMCKaeo Kaeedpanbnaeo co6o-
pa, enucKoncKaeo npu neMb doMa u o xonMCKOMb 6a3uniancKOMb Monacmbipfb,
BapmaBa 1896.
O/ibxoBCKiii r„ O ebiciueMb u,epK06H0-adMUHucmpamu6H0M b ynpaeneniu 6b 3a-
nadno pyccKOu v^epKeu u 6b nacmnocmu b xohmckou enapxiu eo epeMena yniu
cb PuMOMb (1596-1875 e.), BapmaBa 1896.
O/ibxoBCKiM E, Ycmpoucmeo enapxianbnaeo ynpaenenin 6b Xotimckou enapxiu
( ..), bez miejsca i daty wydania (po 1892 r.).
nacxepHaK G., Hapuc icmopiY Xotimu^uhu i TJidnHtuiUH (Ho iiui nacu), BiHHiner-
TopoHTO 1989.
riaTpM/io L, Hapuc icmopii eacuninn eid 1743 do 1839 poxy, [w:] Hapuc icmopii
BacuniHHCbKoeo Huny Cenmoeo Mocacfiama, „Analecta OSBM”, series 2, t. 48,
Romae 1992.
riaTpM/io I., Xo/iMCbKa np06iHu,ix Pi3dea Mamepi Boxcoi (1810-1864), [w:] Hapuc
icmopii BacuniHHCbKoeo Huny Cenmoeo J4oca$ama, „Analecta OSBM”, series 2,
t. 48, Romae 1992.
rieTpyrneBM^b A., KpamKoe U36rbcmie o Xohmckou enapxiu u cenmumenHXb en, co
epeMenb eeebenin xpucminncmea do eoda 1866, „HayxoBbiw C6opHHicb H3zta-
BaeMbiM nnTepaTypHbiMx odmecTBOJvrb raawqKo-PyccKOM MaTMijbi” Bbin. 1-4
(1867), TlbBOBii 1868.
rieTpymeBMMb A., Kpamxoe U3erbcmie o Xoamckou enapxiu u ceHmumennxb en,
„Xo/iMCKin rpeKo-ymaTCKin M^cauecaoB b”, 1871-1872.
rieTpymeBHHb A., Xormckuh enapxin u cenmumenu en, „Xo/iMCxiH rpeKO-VHiaT-
ckIm M fecHuec/iOB b1, 1873-1874.
IIonoB H., Cydb6bi yniu eb pyccKOu xotimckou enapxiu, MocKBa 1874.
npwBpoflCKiH E., McmopuKO-cmamucmunecKoe onucanie u,epKeeu u npuxodoeb
BwneopaucKaeo 6naeouuHiH, XonMCKo-Bapiuaecnou Enapxiu, [w:] Tpydbt XonM-
CKaeo McmopuKO-CmamucmunecKaeo KoMumema, BapmaBa 1892.
npomacoeb, (HuKonau AneKcandpoeunb, 1799-1855), [w:] SH^UKnonedunecKiu
cnoeapb, non pea. npocj). M.E. AnapeeBCKaro, K.K. ApceHbesa h O.O. lleTpy-
meBCKaro, M3aaTean O. A. BpoKray3T , H. A. EiJjpoH b, t. XXV A, CaHKT-Fie-
Tep6ypm 1898.
Cepa fiuMb (eb Mupny-Cme^anb Bacunbeeunb rnaeoneecKiu), [w:] Pyccxiu 6uoepa-
(fiunecKiu cnoeapb, noa pea. A.A. iloaoBixoBa, t. 18, C.-rieTep6yprb 1904.
Cep6uHoeub, Koncmaumunb CmenaHoeunb, [w:J Pyccxiu 6uoepa fiunecKiu cno-
eapb, noa pea. A.A. no/ioBijoBa, t. 18, C.-rieTep6yprb 1904.
5 14
Bibliografia
CüBiiibKHM n., XonucbKd enapxix e XIX cm. Hacmuna nepiua: 1810-1830pp., „Ka-
TieH^ap B;iaroBicTa” Typoßo BiaßeitbKe 2006.
Ckohmjihc I., npomoKonu zenepcuibuoi eisumaUfii nböiecbKoi enapxu 1730-1733 pp.
HK icmopuHue dxcepeno. Aemopecßepam öucepmai^n na 3Öoöymmx nayKoeozo
cmynenx Kandudama icmopimnux nayx, Kmib 1999.
CKpiinMUbiH b, Banepiü Banepieeum , [w:] Pycctciü 6uozpa founecKiü cnoeapb, noa
peA. A.A. rionoBij,OBa, t. 18, C.-nexepöyprb 1904.
Cmo/ihh M.K., Mcmopux PyccKoü LJepKeu 1700-1917, kh. 8, h. 2, MocKBa 1997.
CmpeM/ienie ymxmoeb 6. xotimckoü enapxiu Kt? eoscoeduHeniw ct? npaeocnaenoK)
U,epK06bK) cb 1837-1875 zz., „XBEB”, No 8, 15/27 anp fe/iH 1878 r.
Teoßopoßw^rb H., McmopuKO-cmamucmuHecKoe onucauue u,epKseü u npuxodoei?
BonbtHCKOü enapxuu, t. 2, Ye3Öbi PoeencKuü, OcmpoMCKuü u J.JyöencKuü, llo-
HaeBx. 1869.
OeAOpiB L, 3aM0ücbKuü cuHod 1720 p. [Extractum e «Bohoslovia», t. XXXV
(1971)], Pwm 1972.
Ounapemi?, [w:] PyccKiü 6uozpa ßuHecKiü cnoeapb, no# peA. A.A. rio/iOBuoBa, t, 21,
C.~rieTep6ypr b 1901.
Xoha3mhckmm 11., Be KaHHA3e EB., Cyxoßa H.IO., ÜKOB/ieB A.M., MzHamuü (Bpxn-
HanuHoe JjMumpuü AneKcandpoeuH; 1807-1867), [w:] flpaeocnaenax shu,uk7io-
nedux, t. 21, peA. CBHxewimm riaTpnapx Mockobckhm m Bcen Pycw A/ieKCträ II,
MocKBa 2009.
VI Zroclla intemetowe
http://www.catholic-hierarchy.org/bishop/bspino.html z 22 stycznia 2010 r.
http://www.fiu.edu/~mirandas/biosl831.htm z 22 stycznia 2010 r.
http://herbyszlachty.pl/herbarz/herby_user_herb.php?lang=pl herb=slepowron
z dnia 18 Iistopada 2010 r.
Dowbyszczenko M., Na rozdrozu religijnego wyboru: dramat rodziny Hulewiczöw.
Hule wie zo wie w religijnych ruchach konca XVI - pierwszej polowy XV 71 h:, bez
paginaeji (np. http://gulevich.net/statiyfiles/Gulevichi.htm z 14 kwietnia 2011 r.)
http://www.sejm-wielki.p1/b/lu.43609 z 26 maja 2011 r.
http://www.catholic-hierarchy.org/bishop/btomaw.html z 14 lipca 2011 r.
Elektroniczna Encyklopedia Sankt Petersburga (http://www.encspb.ru/article.
php?kod=2804677907 z 17 pazdziernika 2011 r.).
http://szukajwarchiwach.p1/35/95/0/ z 20 lutego 2012 r.
http://www.europeana.eu/portal/ z 4 kwietnia 2014 r.
5 1 5
Spis tresci
Wst^p.................................................................................. 11
Rozdziai i. Zarys dziejów greckokatolickiej diecezji chetmskiej...................... 27
Rozdzial 2. W drodze na biskupstwo chehnskie (1771-1830).............. .............. 63
2.1. Edukacja...................................................................... 63
2.2. Pocz^tki kariery duchownej w diecezji chetmskiej.............................. 70
2.3. Archidiakon (1825 r.) i oficjaJ (1827 r.)..................................... 78
2.4. Starania o chirotoni$......................................................... 83
2.5. Przebieg procesu kanonicznego i ingres biskupi (4/16 maja 1830 r.)............ 96
2.6. Pocz^tek postugi biskupiej. Szumborski wobec powstania listopadowego......... 109
Rozdzial 3. W konsystorzu i kapitule katedralnej (1830-1851)......................... 125
3.1. Svtuacja prawna Konsystorza Diecezjalnego Chelmskiego (KDCh) w okresie
rz^dów biskupich Filipa Felicjana Szumborskiego.............................. 125
a) Zasadv funcjonowania KDCh (Organizacya Konsystorza Chelmskiego
z 1 listopada 1819 r.)..................................................... 125
b) Zmiany w strukturze wewn^trznej. Reforma Szumborskiego
z 14/26 maja 1846 r. ...................................................... 127
c) Reakcja wladz paristwowych................................................ 133
d) Rozporz^dzenie Szumborskiego z 7/19 czerwca 1840 r. dotycz^ce
sposobu kierowania diecezji chehnsk^ w okresie podrózy petersburskiej
ordvnariusza............................................................... 142
3.2. Svtuacja prawna kapituly katedralnej chelmskiej w okresie rz^dów biskupich
Filipa Felicjana Szumborskiego................................................ 143
a) Zasadv funkcjonowania kapituly katedralnej (Prawa Kapituly Katedrv
Chehnskie j z 10 pazdziernika 1825 r.).................................... 143
b) Wymuszona reorganizada. Reforma Szumborskiego z 1/13 sierpnia 1843 r..... 145
c) Administratury prelatur i kanonii (1850 r.)................................ H7
d) „Towarzystwo tajne”. Szumborski wobec ograniczenia kompetencji kapituly
katedralnej chelmskiej przez wladze Królestwa Polskiego (lata 40. XIX w.). 150
3.3. Dzialalnosc wladyki w kapitule katedralnej i KDCh .......................... 157
a) Zmiany w liturgii? Pismo gen. Eugeniusza Gotowina z 30 marca/
11 kwietnia 1836 r. ....................................................... *57
b) Utworzenie szkoly diaków.................................................
c) Funkcjonowanie kapituly katedralnej chelmskiej w latach 1841-1851........ 171
d) Sluzba w KDCh............................................................. *77
7
Filip Felicjan Szumborski (1771-1851), greckokatolicki biskup cbelmski
Rozdzial 4. Wizytacje parafii. Biskup wobec polozenia materialnego obrz^dku
greckokatolickiego.............................................................. 195
4.1. Wizytacje parafii ......................................................... 195
a) Wizytacja dekanatu dubienieckiego (1838 r.) .............................. 195
b) Wizytacje dekanatów sokolowskiego i tarnogrodzkiego (1839 r.)............. 205
c) Wizytacje dekanatów mi^dzyrzeckiego i tomaszowskiego (1841 r.)............ 217
d) Wizytacje dekanatów tarnogrodzkiego i szczebrzeskiego (1842 r.)........... 228
e) Wizytacja dekanatu wlodawskiego (1846 r.)................................. 233
4.2. Dziafania Szumborskiego na rzecz polepszenia sytuacji ekonoinicznej
obrz^dku greckokatolickiego w Królestwie Polskim............................. 238
a) Podstawy ekonomiczne funkcjonowania obrz^dku greckokatolickiego
w Królestwie Polskim...................................................... 238
b) Szumborski wobec rz^dowych projektów wsparcia finansowego
día duchowieñstwa diecezji chelmskiej ...................................... 243
c) Szumborski wobec kwestii restauracji cerkwi w diecezji chelmskiej........ 246
d) Listy do Iwana Paskiewicza (23 pazdziernika/4 listopada 1837 r.)
i Mikoíaja I (9/21 listopada 1840 r.)..................................... 252
e) Iura stolae. List pasterski Szumborskiego z 19/31 marca 1842 r. ......... 257
f) „Roktaski”................................................................ 260
g) Kwestia funduszy na utrzymanie diaków..................................... 261
h) Sluzebnosci............................................................... 263
i) Szumborski wobec konfliktu pomi^dzy duchowienstwem greckokatolickim
i klerem rzymskokatolickim o dziesi^dny.................................... 265
Rozdzial 5. Szumborski a zakon bazyliariski........................................... 273
5.1. Kryzys osobowy. Starania ordynariusza o uchylenie art. 17 Postanowienia
0 stopniu dozoru i opieki rzqdu nad duchowienstwem rzymsko-katolickim
1 funduszami przez nich posiadanymi z 6/18 marca 1817 r...................... 273
5.2. Konflikt z prowincjalem Janem Billewiczem................................... 286
5.3. Przej^cie przez Szumborskiego zwierzchnictwa nad bazyíianami.
List pasterski ordynariusza z 12/24 wrzesnia 1844 r........................... 307
Rozdzial 6. Podrói petersburska (lipiec 1840 r. - styczeri 1841 r.)
i jej nast^pstwa................................................................. 333
6.1. Przyczyny podrózy petersburskiej............................................ 333
6.2. Przx bieg podrózy petersburskiej............................................ 333
6.3. Listy pastcrskie Szumborskiego z 6/18 lutego 1841 r. 14/26 sierpnia 1841 r.
i 1/13 marca 1844 r........................................................... 375
6.4 Trudna koegzystencja. Biskup Szumborski wobec rozwoju Struktur Cerkwi
prawoslawnej na terenie unickiei diecezji chelmskiej.......................... 381
Zakoriczenie 421
Aneksy .............................................................................. 42-
Wykaz wainiejszych skrótów .......................................................... 489
Spis tresci
Bibliografía....................................................................... 491
I. Zródla rekopismienne ...................................................... 491
Zródla archiwalne........................................................ 491
Biblioteki i muzea......................................................... 493
II. Zródla drukowane i czasopisma.............................................. 494
Zródla drukowane .......................................................... 494
Czasopisma .............................................................. 495
III. Pami^tniki i wspomnienia.................................................. 495
IV. Opracowania............................................................... 49^
V. Zródla internetowe........................................................ 515
Ilustracje......................................................................... 517
Summary. Filip Felicjan Szumborski (1771-1851), a Greek Catholic Bishop
of Chelm....................................................................... 535
Pe3ioMe. OMJiMn Oenm^naH lIIyMÓopCKMM (1771-1851), xotimckmm
rpeKO-KaTOxiM*iecKMM eimcKon................................................... 541
9
|
| any_adam_object | 1 |
| author | Ślaza, Paweł Krzysztof |
| author_facet | Ślaza, Paweł Krzysztof |
| author_role | aut |
| author_sort | Ślaza, Paweł Krzysztof |
| author_variant | p k ś pk pkś |
| building | Verbundindex |
| bvnumber | BV043326615 |
| contents | Bibliogr. s. 491-515 |
| ctrlnum | (OCoLC)940693598 (DE-599)BVBBV043326615 |
| format | Book |
| fullrecord | <?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><collection xmlns="http://www.loc.gov/MARC21/slim"><record><leader>02529nam a2200457 cb4500</leader><controlfield tag="001">BV043326615</controlfield><controlfield tag="003">DE-604</controlfield><controlfield tag="005">20160513 </controlfield><controlfield tag="007">t</controlfield><controlfield tag="008">160129s2014 b||| |||| 00||| pol d</controlfield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">9788364103094</subfield><subfield code="9">978-83-64103-09-4</subfield></datafield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="z">8364103091</subfield><subfield code="9">8364103091</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(OCoLC)940693598</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(DE-599)BVBBV043326615</subfield></datafield><datafield tag="040" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-604</subfield><subfield code="b">ger</subfield><subfield code="e">rda</subfield></datafield><datafield tag="041" ind1="0" ind2=" "><subfield code="a">pol</subfield></datafield><datafield tag="049" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-12</subfield></datafield><datafield tag="084" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">7,41</subfield><subfield code="2">ssgn</subfield></datafield><datafield tag="100" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Ślaza, Paweł Krzysztof</subfield><subfield code="e">Verfasser</subfield><subfield code="4">aut</subfield></datafield><datafield tag="245" ind1="1" ind2="0"><subfield code="a">Filip Felicjan Szumborski (1771-1851), greckokatolicki biskup Chełmski</subfield><subfield code="c">Paweł Krzysztof Ślaza</subfield></datafield><datafield tag="264" ind1=" " ind2="1"><subfield code="a">Białystok</subfield><subfield code="b">Instytut Badań nad Dziedzictwem Kulturowym Europy</subfield><subfield code="c">2014</subfield></datafield><datafield tag="300" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">547 s.</subfield><subfield code="b">il., mapy</subfield><subfield code="c">25 cm</subfield></datafield><datafield tag="336" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">txt</subfield><subfield code="2">rdacontent</subfield></datafield><datafield tag="337" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">n</subfield><subfield code="2">rdamedia</subfield></datafield><datafield tag="338" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">nc</subfield><subfield code="2">rdacarrier</subfield></datafield><datafield tag="490" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Dissertationes / Instytut Badań nad Dziedzictwem Kulturowym Europy</subfield><subfield code="v">t. 7</subfield></datafield><datafield tag="500" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Zusammenfassung in englischer und russischer Sprache unter dem Titel: Filip Felicjan Szumborski (1771-1851), a Greek catholic bishop of Chełm</subfield></datafield><datafield tag="505" ind1="8" ind2=" "><subfield code="a">Bibliogr. s. 491-515</subfield></datafield><datafield tag="600" ind1="1" ind2="7"><subfield code="a">Szumborski, Filip Felicjan / (1771-1851)</subfield><subfield code="2">jhpk</subfield></datafield><datafield tag="600" ind1="1" ind2="7"><subfield code="a">Szumborski, Filip Felicjan</subfield><subfield code="d">1771-1851</subfield><subfield code="0">(DE-588)1080968857</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="655" ind1=" " ind2="7"><subfield code="0">(DE-588)4006804-3</subfield><subfield code="a">Biografie</subfield><subfield code="2">gnd-content</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="0"><subfield code="a">Szumborski, Filip Felicjan</subfield><subfield code="d">1771-1851</subfield><subfield code="0">(DE-588)1080968857</subfield><subfield code="D">p</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2=" "><subfield code="5">DE-604</subfield></datafield><datafield tag="810" ind1="2" ind2=" "><subfield code="a">Instytut Badań nad Dziedzictwem Kulturowym Europy</subfield><subfield code="t">Dissertationes</subfield><subfield code="v">t. 7</subfield><subfield code="w">(DE-604)BV040904805</subfield><subfield code="9">7</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB Muenchen 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=028746890&sequence=000004&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Abstract</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB Muenchen 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=028746890&sequence=000005&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Literaturverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB Muenchen 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=028746890&sequence=000006&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Inhaltsverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="n">oe</subfield></datafield><datafield tag="999" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-028746890</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">200.9</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">09034</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">200.9</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">09033</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield></record></collection> |
| genre | (DE-588)4006804-3 Biografie gnd-content |
| genre_facet | Biografie |
| id | DE-604.BV043326615 |
| illustrated | Illustrated |
| indexdate | 2024-07-10T07:23:10Z |
| institution | BVB |
| isbn | 9788364103094 |
| language | Polish |
| oai_aleph_id | oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-028746890 |
| oclc_num | 940693598 |
| open_access_boolean | |
| owner | DE-12 |
| owner_facet | DE-12 |
| physical | 547 s. il., mapy 25 cm |
| publishDate | 2014 |
| publishDateSearch | 2014 |
| publishDateSort | 2014 |
| publisher | Instytut Badań nad Dziedzictwem Kulturowym Europy |
| record_format | marc |
| series2 | Dissertationes / Instytut Badań nad Dziedzictwem Kulturowym Europy |
| spelling | Ślaza, Paweł Krzysztof Verfasser aut Filip Felicjan Szumborski (1771-1851), greckokatolicki biskup Chełmski Paweł Krzysztof Ślaza Białystok Instytut Badań nad Dziedzictwem Kulturowym Europy 2014 547 s. il., mapy 25 cm txt rdacontent n rdamedia nc rdacarrier Dissertationes / Instytut Badań nad Dziedzictwem Kulturowym Europy t. 7 Zusammenfassung in englischer und russischer Sprache unter dem Titel: Filip Felicjan Szumborski (1771-1851), a Greek catholic bishop of Chełm Bibliogr. s. 491-515 Szumborski, Filip Felicjan / (1771-1851) jhpk Szumborski, Filip Felicjan 1771-1851 (DE-588)1080968857 gnd rswk-swf (DE-588)4006804-3 Biografie gnd-content Szumborski, Filip Felicjan 1771-1851 (DE-588)1080968857 p DE-604 Instytut Badań nad Dziedzictwem Kulturowym Europy Dissertationes t. 7 (DE-604)BV040904805 7 Digitalisierung BSB Muenchen 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=028746890&sequence=000004&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Abstract Digitalisierung BSB Muenchen 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=028746890&sequence=000005&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Literaturverzeichnis Digitalisierung BSB Muenchen 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=028746890&sequence=000006&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Inhaltsverzeichnis |
| spellingShingle | Ślaza, Paweł Krzysztof Filip Felicjan Szumborski (1771-1851), greckokatolicki biskup Chełmski Bibliogr. s. 491-515 Szumborski, Filip Felicjan / (1771-1851) jhpk Szumborski, Filip Felicjan 1771-1851 (DE-588)1080968857 gnd |
| subject_GND | (DE-588)1080968857 (DE-588)4006804-3 |
| title | Filip Felicjan Szumborski (1771-1851), greckokatolicki biskup Chełmski |
| title_auth | Filip Felicjan Szumborski (1771-1851), greckokatolicki biskup Chełmski |
| title_exact_search | Filip Felicjan Szumborski (1771-1851), greckokatolicki biskup Chełmski |
| title_full | Filip Felicjan Szumborski (1771-1851), greckokatolicki biskup Chełmski Paweł Krzysztof Ślaza |
| title_fullStr | Filip Felicjan Szumborski (1771-1851), greckokatolicki biskup Chełmski Paweł Krzysztof Ślaza |
| title_full_unstemmed | Filip Felicjan Szumborski (1771-1851), greckokatolicki biskup Chełmski Paweł Krzysztof Ślaza |
| title_short | Filip Felicjan Szumborski (1771-1851), greckokatolicki biskup Chełmski |
| title_sort | filip felicjan szumborski 1771 1851 greckokatolicki biskup chelmski |
| topic | Szumborski, Filip Felicjan / (1771-1851) jhpk Szumborski, Filip Felicjan 1771-1851 (DE-588)1080968857 gnd |
| topic_facet | Szumborski, Filip Felicjan / (1771-1851) Szumborski, Filip Felicjan 1771-1851 Biografie |
| url | http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=028746890&sequence=000004&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=028746890&sequence=000005&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=028746890&sequence=000006&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |
| volume_link | (DE-604)BV040904805 |
| work_keys_str_mv | AT slazapawełkrzysztof filipfelicjanszumborski17711851greckokatolickibiskupchełmski |