Geleerden en politiek: de politieke ideeën van Justus Lipsius in de vroegmoderne Nederlanden
Gespeichert in:
| 1. Verfasser: | |
|---|---|
| Format: | Abschlussarbeit Buch |
| Sprache: | Dutch |
| Veröffentlicht: |
Hilversum
Verloren
2011
|
| Schlagworte: | |
| Online-Zugang: | Inhaltsverzeichnis |
| Beschreibung: | 440 S. Ill. |
| ISBN: | 9789087042158 |
Internformat
MARC
| LEADER | 00000nam a2200000 c 4500 | ||
|---|---|---|---|
| 001 | BV039735972 | ||
| 003 | DE-604 | ||
| 005 | 20120123 | ||
| 007 | t | ||
| 008 | 111201s2011 a||| m||| 00||| dut d | ||
| 020 | |a 9789087042158 |9 978-90-8704-215-8 | ||
| 035 | |a (OCoLC)761468467 | ||
| 035 | |a (DE-599)HBZHT016936305 | ||
| 040 | |a DE-604 |b ger |e rakwb | ||
| 041 | 0 | |a dut | |
| 049 | |a DE-12 |a DE-19 | ||
| 100 | 1 | |a Bom, Erik de |d 1983- |e Verfasser |0 (DE-588)143264893 |4 aut | |
| 245 | 1 | 0 | |a Geleerden en politiek |b de politieke ideeën van Justus Lipsius in de vroegmoderne Nederlanden |c Erik De Bom |
| 264 | 1 | |a Hilversum |b Verloren |c 2011 | |
| 300 | |a 440 S. |b Ill. | ||
| 336 | |b txt |2 rdacontent | ||
| 337 | |b n |2 rdamedia | ||
| 338 | |b nc |2 rdacarrier | ||
| 502 | |a Teilw. zugl.: Leuven, Univ., Diss., 2009 | ||
| 600 | 1 | 7 | |a Lipsius, Justus |d 1547-1606 |0 (DE-588)11857342X |2 gnd |9 rswk-swf |
| 648 | 7 | |a Geschichte 1600-1800 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 650 | 0 | 7 | |a Politisches Denken |0 (DE-588)4115590-7 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 651 | 7 | |a Niederlande |0 (DE-588)4042203-3 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 655 | 7 | |0 (DE-588)4113937-9 |a Hochschulschrift |2 gnd-content | |
| 689 | 0 | 0 | |a Lipsius, Justus |d 1547-1606 |0 (DE-588)11857342X |D p |
| 689 | 0 | 1 | |a Niederlande |0 (DE-588)4042203-3 |D g |
| 689 | 0 | 2 | |a Politisches Denken |0 (DE-588)4115590-7 |D s |
| 689 | 0 | 3 | |a Geschichte 1600-1800 |A z |
| 689 | 0 | |5 DE-604 | |
| 856 | 4 | 2 | |m HBZ Datenaustausch |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=024583759&sequence=000002&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Inhaltsverzeichnis |
| 999 | |a oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-024583759 | ||
| 942 | 1 | 1 | |c 001.09 |e 22/bsb |f 0903 |g 492 |
| 942 | 1 | 1 | |c 909 |e 22/bsb |f 0903 |g 492 |
Datensatz im Suchindex
| _version_ | 1804148620734234624 |
|---|---|
| adam_text | Titel: Geleerden en politiek
Autor: De Bom, Erik
Jahr: 2011
Inhoudsopgave
Voorwoord 5
Inhoudsopgave 9
Lijst met afbeeldingen 14
Praeliminaria 16
Inleiding Tekst, Context, Methodologie. Receptie van Lipsius poli-
tieke gedachtegoed ij
1 Justus Lipsius: politiek denker 21
1.1 Lipsius doctus 21
1.2 Lipsius concept van politieke filosofie 24
1.3 Receptie van Lipsius politieke denken: een status quaestionis 28
2 De Monita et exempla politica: een nieuwe vorstenspiegel voor een
nieuwe tijd? 32
2.1 Algemene voorstelling 33
2.2 Vorstenspiegel 34
2.2.1 Samenvatting en karakteristieken 36
2.2.2 Het gebruik van exempla 41
2.2.3 Politiek en geschiedenis 45
2.3 Loei communes-boek 48
2.4 Directe inbedding 50
2.4.1 Commentaar op de Politica 50
2.4.2 Band met Admiranda 51
3 Receptie van de Monita: methodologische bespiegelingen 52
3.1 Productie, verspreiding en receptie 54
3.2 Receptie en de act van het lezen 59
3.3 Receptie en geschiedenis van het politieke denken 62
3.4 Belang en bijdrage van de Neolatijnse studies 67
3.5 Afbakening van het corpus 70
i Taal, Cultuur, Politiek. De vroegmoderne vertalingen van de Monita
et exempla politica 75
i De opkomst van het Nederlands, een nieuwe politieke cultuur en de
rol van vertalingen 77
i.i Eén vaderland, één volkstaal? 77
1.2 Vertalingen en politieke werken 8i
1.3 Lipsius en vertalingen 82
2 Methode 86
3 De Monita in de volkstaal: een overzicht 87
4 Glazemakers Staatkundige vermaningen en voorbeelden 91
4.1 De Staatkundige vermaningen en voorbeelden in context 93
4. i.i Glazemaker, Lipsius en politiek 95
4.1.2 Glazemaker, Lipsius Monita et exempla politica en
Boxhornius Disquisitiones politicae 98
4.1.3 Glazemaker en Nederlandstalige politieke werken 100
4.2 De vertaling ansich 102
4.2.1 De Staatkundige vermaningen en voorbeelden op macroniveau 102
4.2.2 De Staatkundige vermaningen en voorbeelden op microniveau 103
4.3 Glazemaker en een taciteïschepolitieke cultuur 106
5 De Monita in vertaling buiten de Nederlanden 108
5.1 Korte voorstelling van de vertalers IO$
5.2 De vroegmoderne vertalingen van de Monita in context 111
5.2.1 De Monita als complement bij de Politica en als christelijk
handboek 111
5.2.2 Monarchie en de voorbeeldrol van de vorst 112
5.2.3 De Monita als geschiedkundig compendium 117
5.3 Een andere taal, een nieuwe cultuur, een nieuwe tekst? 118
6 Besluit 126
2 Sententiae, Axiomata, Similitudines. Het lipsiaanse politieke
gedachtegoed in loei communes-hoeken 129
1 Loei communes-hoeken en politiek 131
1.1 Ontstaan en ontwikkeling van het politieke loei communes-boek 131
1.2 Justus Lipsius, politiek en het loei communes-£oe 135
2 Methode 138
3 Joachim Nisaeus en Franciscus Sweertius: Lipsius werk gebloemleesd 140
3.1 Voorstelling, opbouw en doelpubliek van het Mellificium en de Flores 141
3.2 Een betrouwbaar politiek beeld? De citaten verzameld 147
3.2.1 De politieke citaten in het Mellificium 148
3.2.2 De politieke citaten in de Flores 151
3.2.2.i De eerste editie (161$): de basis 151
3.2.2.2 De uitgebreide editie (1616): eenpolitiek statement? 152
3.2.2.3 De laatste editie (1630): nilnovi sub sole 154
3.2.3 Een vertekend politiek beeld? 154
3.3 Non lege, sed elige : de leesstrategie van Nisaeus en Sweertius 156
3.3.1 Macroniveau: lezen en selecteren 156
3.3.2 Microniveau: citeren en aanpassen 158
3.4 Besluit: Nisaeus, Sweertius en de promotie van Lipsius 162
4 Lipsius invloed op het politieke loei communes-hoek 165
Het Zuiden 166
4.1 Lambertus Schenckelius: didactische overwegingen 166
4.1.1 Flores et sententiae rariores voor de jeugd 166
4.1.2 Politiek of toch niet? 169
4.2 Petrus Andreas Canonherius: politiek en eruditie 172
4.2.1 Een verdoken aanval op Machiavelli? 173
4.2.2 Een openlijke aanval op Machiavelli! 1 j6
4.3 Johannes a Chokier: een twee-in-één 179
4.3.1 Sententiae en exempla- de vorm van de Thesaurus 181
4.3.i.i Aforismen 183
4.3.1.2 Voorbeelden 185
4.3.2 Vorsten, hovelingen en raadgevers: het doelpubliek 187
4.3.3 Een monarchie gebaseerd op pietas 190
4.3.4 Een vorstenspiegel met anti-machiavellistische elementen 193
4.3.5 Politiek realisme? 196
4.3.6 Besluit 198
Het Noorden 199
4.4 Lambertus Danaeus en Everardus Bronchorstius 199
4.4.1 De Silva: het steeds uitdijende bos 200
4.4.2 Het doelpubliek 202
4.4.3 Danaeus, Bronchorstius en Lipsius 203
5 Besluit 207
3 Retoriek, Politiek, Moraal. Lipsius beeld van de goede vorst in
gelegenheidsliteratuur 209
1 De band tussen vorstenspiegels, panegyrieken en lijkredes 210
i.i Panegyriek 211
1.2 Vorstenspiegel zit,
1.3 Lijkrede 214
2 Methode 218
3 Perseus en Andromeda 219
3. i De hooggespannen verwachtingen bij de Blijde Intrede 221
3.2 Albrechts leven: de naakte feiten 22°
Pulchrum Clarescere Utroque : lijkredes voor Albrecht 227
4.1 Bernard de Montgaillard: de officiële rede 232
4.2 Professoren aan het woord 235
4.2.1 Van persoonlijke levensschets tot vorstenspiegel 236
4.2.2 De deugden: variaties in een verplichte component 240
4.2.2.1 De dedicatiebrief van de Admiranda sive de
Magnitudine Romana 24:
4.2.2.2 De kwaliteiten van een vorst in vredestijd 243
4.2.2.3 Een nieuwe vorstenspiegel 246
4.2.3 Isabella behartigt de belangen van de universiteit 249
4.3 Clerici op het spreekgestoelte 2 5 *
4.3.1 Religieuze inslag 252
4.3.1.1 Een leven en een staat gebaseerd op pietas 253
4.3.1.2 Albrecht als bijbelse epigoon 256
4.3.2 De deugden: opnieuw een verplichte component? 25°
4.3.2.1 Variatie op de kardinale deugden 258
4.3.2.2 Zelfpresentatie naar lipsiaanse voorschriften 259
4.4 Adrianus Baltyn: nog een officiële rede? 2 2
4.5 Op de grens van de lijkrede 2* 7
4.5.1 Franciscus Woverius: naam maken in de Respublica Litterarum 269
4.5.2 Erycius Puteanus: gelegenheidsliteratuur ten top 273
4.5.3 Aubertus Miraeus: Albrechts leven gecanoniseerd z79
5 Een held tussen de wapens: lijkredes voor Maurits 287
5.1 Wapenfeiten, wapenfeiten en nog eens wapenfeiten 290
5.2 Frederik Hendrik: een halfgod 295
6 Besluit 300
4 Doctrinae, Institutiones, Ideae. Het lipsiaanse politieke gedachtegoed
in theoretische werken 303
1 Politiek aristotelisme in de vroegmoderne tijd 304
i.i Algemene karakteristiek 304
1.2 Politiek aristotelisme bij Lipsius 306
2 Methode 308
3 Politieke werken in de Zuidelijke Nederlanden 308
3.1 De universitaire traditie: Puteanus en Vernulaeus 309
3.1.1 De Institutiones Politicae; de hang naar systematisering 31 o
3.1. i.i Een handboek politiek voor de jeugd 311
3.1.1.2 Algemene opbouw: een aristotelische grondslag 313
3-I.I-3 Een brug tussen het aristotelisme en het ratio status-
denken 51J
3.1.1.4 Wat met Lipsius? # 322
3.1.2 De Elementa Basilica: een vorstenspiegel op aristotelische basis 328
3.1.2.1 Opgedragen aan toekomstige veldheer-koningen 329
3.1.2.2 Algemene opbouw 331
3.1.2.3 Monarchie en verkiezing 331
3.1.2.4 De opleiding van de vorst 333
3.1.2.5 Godsdienst: basis van de staat 335
3.1.3 De TtocinnzeV o it cze¥ onx.es: Aristoteles als basis 336
3.1.4 Buiten het academisch bedrijf 339
3.1.4.1 Puteanus: de ethiek van het raad geven 340
3.1.4.2 Vernulaeus: geschiedenis als politieke propaganda 343
3.2 Carolus Scribani:portret van de christelijke vorst 346
3.2.1 De Politico-Christianus: een brug tussen de Nederlanden en
Spanje 350
3.2.2 Aartshertog Albrecht als de ideale vorst 352
3.2.2.1 Opvoeding van een vorst 352
3.3.2.2 Het ultieme wapen van opvoeders: voorbeelden 354
3.2.2.3 Scribani s beeld van Albrecht als ideale vorst 357
3.2.3 Besluit 364
4 Politieke werken in de Noordelijke Nederlanden 365
4.1 De Idea Oeconomicae et politicae doctrinae 366
4.1.1 Monarchie: de beste staatsvorm ? 3 67
4.1.2 De kwaliteiten van de heerser 371
4.1.3 De plaats van godsdienst in de maatschappij 372
5 Besluit 373
Besluit Assimilatie, Adaptatie, Transformatie. Receptie van Lipsius
Monita et exempla politica in de vroegmoderne Nederlanden 375
1 Bestaat er zoiets als lipsianisme en lipsiaans ? 378
2 Naar het neomachiavellisme 380
Bibliografie 387
1 Literatuur vóór 1800 387
2 Literatuur na 1800 395
Register 43 5
|
| any_adam_object | 1 |
| author | Bom, Erik de 1983- |
| author_GND | (DE-588)143264893 |
| author_facet | Bom, Erik de 1983- |
| author_role | aut |
| author_sort | Bom, Erik de 1983- |
| author_variant | e d b ed edb |
| building | Verbundindex |
| bvnumber | BV039735972 |
| ctrlnum | (OCoLC)761468467 (DE-599)HBZHT016936305 |
| era | Geschichte 1600-1800 gnd |
| era_facet | Geschichte 1600-1800 |
| format | Thesis Book |
| fullrecord | <?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><collection xmlns="http://www.loc.gov/MARC21/slim"><record><leader>01722nam a2200421 c 4500</leader><controlfield tag="001">BV039735972</controlfield><controlfield tag="003">DE-604</controlfield><controlfield tag="005">20120123 </controlfield><controlfield tag="007">t</controlfield><controlfield tag="008">111201s2011 a||| m||| 00||| dut d</controlfield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">9789087042158</subfield><subfield code="9">978-90-8704-215-8</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(OCoLC)761468467</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(DE-599)HBZHT016936305</subfield></datafield><datafield tag="040" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-604</subfield><subfield code="b">ger</subfield><subfield code="e">rakwb</subfield></datafield><datafield tag="041" ind1="0" ind2=" "><subfield code="a">dut</subfield></datafield><datafield tag="049" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-12</subfield><subfield code="a">DE-19</subfield></datafield><datafield tag="100" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Bom, Erik de</subfield><subfield code="d">1983-</subfield><subfield code="e">Verfasser</subfield><subfield code="0">(DE-588)143264893</subfield><subfield code="4">aut</subfield></datafield><datafield tag="245" ind1="1" ind2="0"><subfield code="a">Geleerden en politiek</subfield><subfield code="b">de politieke ideeën van Justus Lipsius in de vroegmoderne Nederlanden</subfield><subfield code="c">Erik De Bom</subfield></datafield><datafield tag="264" ind1=" " ind2="1"><subfield code="a">Hilversum</subfield><subfield code="b">Verloren</subfield><subfield code="c">2011</subfield></datafield><datafield tag="300" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">440 S.</subfield><subfield code="b">Ill.</subfield></datafield><datafield tag="336" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">txt</subfield><subfield code="2">rdacontent</subfield></datafield><datafield tag="337" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">n</subfield><subfield code="2">rdamedia</subfield></datafield><datafield tag="338" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">nc</subfield><subfield code="2">rdacarrier</subfield></datafield><datafield tag="502" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Teilw. zugl.: Leuven, Univ., Diss., 2009</subfield></datafield><datafield tag="600" ind1="1" ind2="7"><subfield code="a">Lipsius, Justus</subfield><subfield code="d">1547-1606</subfield><subfield code="0">(DE-588)11857342X</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="648" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Geschichte 1600-1800</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Politisches Denken</subfield><subfield code="0">(DE-588)4115590-7</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Niederlande</subfield><subfield code="0">(DE-588)4042203-3</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="655" ind1=" " ind2="7"><subfield code="0">(DE-588)4113937-9</subfield><subfield code="a">Hochschulschrift</subfield><subfield code="2">gnd-content</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="0"><subfield code="a">Lipsius, Justus</subfield><subfield code="d">1547-1606</subfield><subfield code="0">(DE-588)11857342X</subfield><subfield code="D">p</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="1"><subfield code="a">Niederlande</subfield><subfield code="0">(DE-588)4042203-3</subfield><subfield code="D">g</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="2"><subfield code="a">Politisches Denken</subfield><subfield code="0">(DE-588)4115590-7</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="3"><subfield code="a">Geschichte 1600-1800</subfield><subfield code="A">z</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2=" "><subfield code="5">DE-604</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">HBZ Datenaustausch</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=024583759&sequence=000002&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Inhaltsverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="999" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-024583759</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">001.09</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">0903</subfield><subfield code="g">492</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">909</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">0903</subfield><subfield code="g">492</subfield></datafield></record></collection> |
| genre | (DE-588)4113937-9 Hochschulschrift gnd-content |
| genre_facet | Hochschulschrift |
| geographic | Niederlande (DE-588)4042203-3 gnd |
| geographic_facet | Niederlande |
| id | DE-604.BV039735972 |
| illustrated | Illustrated |
| indexdate | 2024-07-10T00:10:02Z |
| institution | BVB |
| isbn | 9789087042158 |
| language | Dutch |
| oai_aleph_id | oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-024583759 |
| oclc_num | 761468467 |
| open_access_boolean | |
| owner | DE-12 DE-19 DE-BY-UBM |
| owner_facet | DE-12 DE-19 DE-BY-UBM |
| physical | 440 S. Ill. |
| publishDate | 2011 |
| publishDateSearch | 2011 |
| publishDateSort | 2011 |
| publisher | Verloren |
| record_format | marc |
| spelling | Bom, Erik de 1983- Verfasser (DE-588)143264893 aut Geleerden en politiek de politieke ideeën van Justus Lipsius in de vroegmoderne Nederlanden Erik De Bom Hilversum Verloren 2011 440 S. Ill. txt rdacontent n rdamedia nc rdacarrier Teilw. zugl.: Leuven, Univ., Diss., 2009 Lipsius, Justus 1547-1606 (DE-588)11857342X gnd rswk-swf Geschichte 1600-1800 gnd rswk-swf Politisches Denken (DE-588)4115590-7 gnd rswk-swf Niederlande (DE-588)4042203-3 gnd rswk-swf (DE-588)4113937-9 Hochschulschrift gnd-content Lipsius, Justus 1547-1606 (DE-588)11857342X p Niederlande (DE-588)4042203-3 g Politisches Denken (DE-588)4115590-7 s Geschichte 1600-1800 z DE-604 HBZ Datenaustausch application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=024583759&sequence=000002&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Inhaltsverzeichnis |
| spellingShingle | Bom, Erik de 1983- Geleerden en politiek de politieke ideeën van Justus Lipsius in de vroegmoderne Nederlanden Lipsius, Justus 1547-1606 (DE-588)11857342X gnd Politisches Denken (DE-588)4115590-7 gnd |
| subject_GND | (DE-588)11857342X (DE-588)4115590-7 (DE-588)4042203-3 (DE-588)4113937-9 |
| title | Geleerden en politiek de politieke ideeën van Justus Lipsius in de vroegmoderne Nederlanden |
| title_auth | Geleerden en politiek de politieke ideeën van Justus Lipsius in de vroegmoderne Nederlanden |
| title_exact_search | Geleerden en politiek de politieke ideeën van Justus Lipsius in de vroegmoderne Nederlanden |
| title_full | Geleerden en politiek de politieke ideeën van Justus Lipsius in de vroegmoderne Nederlanden Erik De Bom |
| title_fullStr | Geleerden en politiek de politieke ideeën van Justus Lipsius in de vroegmoderne Nederlanden Erik De Bom |
| title_full_unstemmed | Geleerden en politiek de politieke ideeën van Justus Lipsius in de vroegmoderne Nederlanden Erik De Bom |
| title_short | Geleerden en politiek |
| title_sort | geleerden en politiek de politieke ideeen van justus lipsius in de vroegmoderne nederlanden |
| title_sub | de politieke ideeën van Justus Lipsius in de vroegmoderne Nederlanden |
| topic | Lipsius, Justus 1547-1606 (DE-588)11857342X gnd Politisches Denken (DE-588)4115590-7 gnd |
| topic_facet | Lipsius, Justus 1547-1606 Politisches Denken Niederlande Hochschulschrift |
| url | http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=024583759&sequence=000002&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |
| work_keys_str_mv | AT bomerikde geleerdenenpolitiekdepolitiekeideeenvanjustuslipsiusindevroegmodernenederlanden |