Ē germanikē stolē stē naphthalinē: epibiōseis tu dosilogismu stē Makedonia, 1945 - 1974
Gespeichert in:
| 1. Verfasser: | |
|---|---|
| Format: | Buch |
| Sprache: | Greek |
| Veröffentlicht: |
Athēnai
Estia
2011
|
| Ausgabe: | 1. ekd. |
| Schriftenreihe: | Istoria kai politikē
|
| Schlagworte: | |
| Online-Zugang: | Inhaltsverzeichnis |
| Beschreibung: | In griech. Schr. Includes bibliographical references (p. 513-526) and index |
| Beschreibung: | 526 S. Ill. 24 cm |
| ISBN: | 9789600515114 9600515115 |
Internformat
MARC
| LEADER | 00000nam a2200000 c 4500 | ||
|---|---|---|---|
| 001 | BV039599977 | ||
| 003 | DE-604 | ||
| 005 | 20111129 | ||
| 007 | t | ||
| 008 | 110926s2011 a||| |||| 00||| gre d | ||
| 020 | |a 9789600515114 |9 978-960-05-1511-4 | ||
| 020 | |a 9600515115 |9 960-05-1511-5 | ||
| 035 | |a (OCoLC)732638424 | ||
| 035 | |a (DE-599)BVBBV039599977 | ||
| 040 | |a DE-604 |b ger |e rakwb | ||
| 041 | 0 | |a gre | |
| 049 | |a DE-12 |a DE-188 | ||
| 084 | |a FD 1010 |0 (DE-625)30165: |2 rvk | ||
| 084 | |a 8,1 |2 ssgn | ||
| 084 | |a 8 |2 ssgn | ||
| 084 | |a 6,16 |2 ssgn | ||
| 100 | 1 | |a Dordanas, Stratos N. |d 1968- |e Verfasser |0 (DE-588)133169499 |4 aut | |
| 245 | 1 | 0 | |a Ē germanikē stolē stē naphthalinē |b epibiōseis tu dosilogismu stē Makedonia, 1945 - 1974 |c Stratos N. Dordanas. Prologos Polymerēs Boglēs |
| 246 | 1 | 0 | |a nafthalinē dosiligismou |
| 250 | |a 1. ekd. | ||
| 264 | 1 | |a Athēnai |b Estia |c 2011 | |
| 300 | |a 526 S. |b Ill. |c 24 cm | ||
| 336 | |b txt |2 rdacontent | ||
| 337 | |b n |2 rdamedia | ||
| 338 | |b nc |2 rdacarrier | ||
| 490 | 0 | |a Istoria kai politikē | |
| 500 | |a In griech. Schr. | ||
| 500 | |a Includes bibliographical references (p. 513-526) and index | ||
| 648 | 7 | |a Geschichte 1945-1974 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 650 | 4 | |a World War, 1939-1945 / Collaborationists / Greece / Macedonia | |
| 650 | 4 | |a Geschichte | |
| 650 | 4 | |a Weltkrieg (1939-1945) | |
| 650 | 0 | 7 | |a Kollaboration |0 (DE-588)4031748-1 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 650 | 0 | 7 | |a Vergangenheitsbewältigung |0 (DE-588)4061672-1 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 650 | 0 | 7 | |a Besetzung |0 (DE-588)4006020-2 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 650 | 0 | 7 | |a Zweiter Weltkrieg |0 (DE-588)4079167-1 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 651 | 4 | |a Greece / History / Occupation, 1941-1944 | |
| 651 | 4 | |a Griechenland | |
| 651 | 7 | |a Griechenland |0 (DE-588)4022047-3 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 689 | 0 | 0 | |a Griechenland |0 (DE-588)4022047-3 |D g |
| 689 | 0 | 1 | |a Zweiter Weltkrieg |0 (DE-588)4079167-1 |D s |
| 689 | 0 | 2 | |a Besetzung |0 (DE-588)4006020-2 |D s |
| 689 | 0 | 3 | |a Kollaboration |0 (DE-588)4031748-1 |D s |
| 689 | 0 | 4 | |a Vergangenheitsbewältigung |0 (DE-588)4061672-1 |D s |
| 689 | 0 | 5 | |a Geschichte 1945-1974 |A z |
| 689 | 0 | |5 DE-604 | |
| 700 | 1 | |a Boglēs, Polymerēs |d 1964- |e Sonstige |0 (DE-588)141101407 |4 oth | |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB Muenchen |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=024450880&sequence=000002&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Inhaltsverzeichnis |
| 940 | 1 | |n DHB | |
| 940 | 1 | |n oe | |
| 940 | 1 | |q DHB_JDG_ISBN_1 | |
| 942 | 1 | 1 | |c 306.09 |e 22/bsb |f 0904 |g 495 |
| 942 | 1 | 1 | |c 355.009 |e 22/bsb |f 09044 |g 495 |
| 943 | 1 | |a oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-024450880 | |
Datensatz im Suchindex
| _version_ | 1808861762734260224 |
|---|---|
| adam_text |
Πρόλογος
Στις
25
Αυγούστου
1944
ο στρατηγός ντε Γκωλ στην ομιλία του στο δημαρχείο της πρω¬
τεύουσας, η οποία μόλις είχε απελευθερωθεί, έκανε λόγο για το Παρίσι «που είχε μόνο
του απελευθερωθεί, είχε απελευθερωθεί από τον ίδιο το λαό του με τη βοήθεια των
στρατιών της Γαλλίας, με τη βοήθεια και την υποστήριξη ολόκληρης της Γαλλίας, της
Γαλλίας που μάχεται». Τα λόγια του ντε Γκωλ περιέκλειαν με τον καλύτερο τρόπο αυτό
που θα αποτελούσε τον πυρήνα της μεταπολεμικής μνήμης όχι μόνο στη Γαλλία αλλά
και στην υπόλοιπη Ευρώπη. Στη μεταπολεμική επίσημη αφήγηση και τη συλλογική
μνήμη η Αντίσταση ήταν περισσότερο σημαντική από τα όπλα των Συμμάχων για την
απελευθέρωση της Ευρώπης από τον Αξονα. Η εξύμνηση της Αντίστασης του «λαού»
ή του «έθνους» επούλωνε το «τραύμα» της ήττας και της συνθηκολόγησης στην αρχή
του πολέμου, τόνωνε την εθνική υπερηφάνεια, νομιμοποιούσε τις δυνάμεις που θα
μετείχαν στην μεταπολεμική πραγματικότητα (σε εθνικό και διεθνές επίπεδο) και προ¬
σανατόλιζε τις κοινωνίες προς ένα διαφορετικό μέλλον.1 Το πιο σημαντικό, η πατριω¬
τική μνήμη της Ευρώπης των νικητών ήθελε να επισκιάσει το, τόσο κοντινό, παρελθόν
της Ευρώπης των ηττημένων.
Το
1945
υπήρχε και μια άλλη Ευρώπη, η Ευρώπη των ηττημένων. Οι ηττημένοι δεν
ήταν μόνο η φασιστική Ιταλία και η ναζιστική Γερμανία, αλλά και όσοι συνεργάστη¬
καν με αυτές στη διάρκεια της Κατοχής και του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Ήδη
από τα χρόνια του Μεσοπολέμου είχαν εμφανιστεί σε όλες σχεδόν τις ευρωπαϊκές
χώρες θιασώτες του ναζισμού και του φασισμού, οι οποίοι με μεγαλύτερη ή μικρότερη
επιτυχία διέδωσαν τις ιδέες του εθνικισμού, του αντισημιτισμού και του αντικομμου-
νισμού, δημιούργησαν αντίστοιχα κόμματα και προλείαναν το έδαφος για τη συνεργα¬
σία αργότερα.2 Στα χρόνια του πολέμου και της Κατοχής, οι οπαδοί τους πολλαπλα¬
σιάστηκαν η συνεργασία, όμως, δεν περιορίστηκε μόνο σε αυτούς τους προπολεμικούς
ηγετίσκους, θαυμαστές του Χίτλερ και του Μουσσολίνι, και τους φανατικούς οπαδούς
τους. Ο δοσιλογισμός απέκτησε μαζικές διαστάσεις και γνώρισε ποικίλες μορφές:
1
Pierre Laborie,
Les
Francau
des années troubles. De la guerre
ď
Espagne à h Libération,
Παρίσι
2003,
σ.
245-267,
Pieter
Lagrou,
The Legacy of Nazi Occupation. Patriotic Memory and National Recovery in Western
Europe,
1945-1965,
Και'μπριτζ,
2000,
σ.
26.
2
Στάνλεϊ Πειν, Η ιστορία τον φασισμού,
1914-1945,
Αθήνα
2000,
σ.
409-549,
Robert
Ο.
Paxton, H
ανα¬
τομία τον φασισμού, Αθήνα
2006,
σ.
99-109.
16
Η ΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΣΤΟΛΗ ΣΤΗ ΝΑΦΘΑΛΙΝΗ
στελέχωση κατοχικών κυβερνήσεων, ένταξη στους μηχανισμούς πληροφοριών και
προπαγάνδας των κατακτητών, οικονομική συνεργασία, συγκρότηση ένοπλων σωμά¬
των κατά της Αντίστασης, αποστολή εθελοντών για να πολεμήσουν με τα ναζιστικά
στρατεύματα στο ανατολικό μέτωπο* περίπου
125.000
Δυτικοευρωπαίοι πολέμησαν
στα
Waffen-SS,
ενώ στα εδάφη της πρώην Σοβιετικής Ένωσης (π.χ. βαλτικές δημο¬
κρατίες και Ουκρανία) ο αριθμός των ένοπλων συνεργατών των Γερμανών ήταν ανα¬
λογικά πολύ υψηλότερος σε σύγκριση με τη Δύση.3 Σε κάποιες χώρες η συνεργασία
ήταν ίσης έκτασης ή και πιο μαζική από την Αντίσταση, όπως στην Ολλανδία και τη
Αανία.4 Αρα, όσο και εάν η πατριωτική μνήμη προσπαθούσε να συσπειρώσει και να
προσανατολίσει τις ευρωπαϊκές κοινωνίες προς το μέλλον, υπήρχε ένα παρελθόν που
διαιρούσε και δημιουργούσε συγκρούσεις. Το γεγονός ότι χώρες όπως η Γαλλία, η Ιτα¬
λία ή το Βέλγιο γνώρισαν στην τελευταία περίοδο της Κατοχής ή κατά την Απελευ¬
θέρωση μάχες μεταξύ αντιστασιακών και δοσιλόγων και ένα κύμα βίας και αντεκδί¬
κησης, σήμαινε ότι το πρόβλημα της συνεργασίας δεν ήταν απλά ηθικό αλλά και βαθύ¬
τατα πολιτικό.
Ένα από τα πρώτα καθήκοντα και δεσμεύσεις των μεταπολεμικών κυβερνήσεων
ήταν η τιμωρία των δοσιλόγων. Τους πρώτους μήνες μετά την Απελευθέρωση και κάτω
από την πίεση της κοινής γνώμης που ζητούσε την τιμωρία των συνεργατών ξεκίνη¬
σε μια μαζική διαδικασία εντοπισμού των ενόχων και προσαγωγής τους στη δικαιο¬
σύνη. Ο συνδυασμός της πίεσης για άμεση απόδοση της δικαιοσύνης με την μαζικό¬
τητα του φαινομένου του δοσιλογισμού δημιούργησαν μια πρωτόγνωρη κατάσταση
καθώς ο κρατικός μηχανισμός (η αστυνομία, το δικαστικό σώμα και τα σωφρονιστικά
ιδρύματα) ήταν εντελώς απροετοίμαστος για την αντιμετώπιση του φαινομένου. Επι¬
πλέον, η κατηγορία της συνεργασίας περιλάμβανε πολύ διαφορετικούς τύπους και
βαθμούς συνεργασίας, οι οποίοι θα έπρεπε να αντιμετωπιστούν με τις ανάλογες ποι¬
νές. Στις πιο σοβαρές περιπτώσεις επιβλήθηκε η εσχάτη των ποινών: για παράδειγ¬
μα,
242
δοσίλογοι εκτελέστηκαν στο Βέλγιο. Πάντως, σε γενικές γραμμές, η δίωξη των
δοσιλόγων αρχικά προχώρησε με γοργούς ρυθμούς. Το
1947
ήταν φυλακισμένοι με την
κατηγορία του δοσιλογισμού περίπου
26.000
άτομα στο Βέλγιο,
24. 298
στη Γαλλία
και
33.819
στην Ολλανδία. Ταυτόχρονα το
1947
θα πρέπει να θεωρηθεί και χρονικό
ορόσημο διότι μετά από εκείνη τη χρονιά ο αριθμός των φυλακισμένων δοσιλόγων
άρχισε να μειώνεται δραματικά. Το
1950
είχαν απομείνει στις φυλακές αντίστοιχα
6.115
στο Βέλγιο,
6.715
στη Γαλλία και μόλις
3.000
δοσίλογοι στην Ολλανδία.5
Η στροφή στην αντιμετώπιση των δοσιλόγων δεν είναι άσχετη με τις αλλαγές στο
διεθνές σκηνικό. Η αντιπαράθεση Ηνωμένων Πολιτειών και Σοβιετικής Ένωσης σε
3
Mark Mazower,
Η αυτοκρατορία του
XnUp.
Ναζιστική εξουσία στην κατοχική Ευρώπη, Αθήνα
2009,
σ.
455-460.
4
Χάγκεν Φλάισερ, Οι πόλεμοι της μνήμης. Ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος στη δημόσια ιστορία, Αθήνα
2008,
α
240-244,440-441.
Luc Huyse
και
Steven
Dhondt, La répression des collaborations,
1942-1952,
Un passé toujours présent,
Βρυξέλλες
1993,
σ.
28,
Luc Huyse, «La
reintegrazione dei collaborazionisti in Belgio, Francia e nei Paesi
Bassi», Passato e Presente,
16(44),
1998.a
113-126.
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
-
Π. ΒΟΓΛΗΣ
_17
αυτό που θα εξελιχθεί να ονομάζεται Ψυχρός Πόλεμος σήμανε την αλλαγή στις προ¬
τεραιότητες. Για τη Δυτική Ευρώπη προτεραιότητα πλέον δεν ήταν η απόδοση της
δικαιοσύνης με την αυστηρή τιμωρία όσων είχαν συνεργαστεί με τον εχθρό στη διάρ¬
κεια του πολέμου αλλά η αντιμετώπιση της σοβιετικής απειλής και του «εσωτερικού
εχθρού». Οι σύμμαχοι στη διάρκεια του πολέμου μετατράπηκαν σε αντιπάλους, και
αυτοί που ήταν εχθροί έγιναν οι νέοι συνεργάτες. Έτσι τον Απρίλιο-Μάιο του
1947
τα
κομμουνιστικά κόμματα Γαλλίας και Ιταλίας αποπέμφθηκαν από τις κυβερνήσεις των
χωρών τους εξαιτίας της νέας «σκληρής» γραμμής απέναντι στους κομμουνιστές. Σε
αυτή τη νέα συγκυρία το γεγονός ότι κάποιοι βαρύνονταν με σοβαρότατα αδικήματα
στη διάρκεια του πολέμου αποτελούσε μικρότερο πρόβλημα από το να ανήκει κανείς
στο αντίπαλο στρατόπεδο. Ακόμη και στην ηττημένη Γερμανία, οι αμερικανικές αρχές
άρχισαν να στρατολογούν Ναζί αξιωματικούς για να τους βοηθήσουν στον αγώνα κατά
του γερμανικού κομμουνιστικού κόμματος· ένας από τους πολλούς που προσέφεραν
αυτού του είδους υπηρεσίες ήταν και ο διαβόητος Κλάους Μπάρμπι, ο επονομαζό¬
μενος και «σφαγέας της Λυόν».6
Η αλλαγή στάσης στο ζήτημα της δίωξης των δοσιλόγων συνδέεται με τις επιπτώ¬
σεις που είχε στην ανασυγκρότηση του κράτους. Οι Ναζί στις κατεχόμενες χώρες της
Δυτικής Ευρώπης είχαν αφήσει σε μεγάλο βαθμό άθικτο τον κρατικό μηχανισμό (εκτός,
εννοείται, από τους Εβραίους και όσους είχαν αναμιχθεί στην Αντίσταση) για να μην
βλάψουν την αποτελεσματικότητα και τη λειτουργία του και φρόντισαν να τον ευθυ¬
γραμμίσουν με τις οικονομικές, διοικητικές και στρατιωτικές ανάγκες του Ράιχ. Αντί¬
στοιχα, οι μεταπολεμικές κυβερνήσεις συνειδητοποίησαν ότι οι εκτεταμένες εκκαθα¬
ρίσεις στη διοίκηση, το στρατό, την εκπαίδευση, τη δικαιοσύνη θα μπορούσαν να υπο¬
νομεύσουν την επιτακτική ανασυγκρότηση του κράτους. Ειδικά από τη στιγμή που ο
ιδεολογικός-πολιτικός προσανατολισμός του κρατικού μηχανισμού είχε ξεκαθαριστεί,
μια εκτεταμένη εκκαθάριση ενδεχομένως να έφερνε και τα αντίθετα αποτελέσματα.
Με άλλα λόγια, το ζήτημα της δίωξης των δοσιλόγων σχετιζόταν με αυτό της «συνέ¬
χειας του κράτους». Όπως έχει υποστηρίξει ο
Claudio Pavone,
συγκρίνοντας τη φασι¬
στική και τη μεταπολεμική Ιταλία, «το κράτος, από πλευράς θεσμών, γραφειοκρατίας,
κανόνων και διαδικασιών, επέδειξε έναν υψηλό βαθμό συνέχειας».7 Κατ' αναλογία το
ζήτημα της «συνέχειας του κράτους» εξηγεί γιατί οι διώξεις των δοσιλόγων και η εκκα¬
θάριση του κρατικού μηχανισμού ήταν πολύ πιο εκτεταμένες στην Ανατολική Ευρώ¬
πη. Εκεί η εγκαθίδρυση των κομμουνιστικών καθεστώτων είχε ως προϋπόθεση τη ρήξη
με τον προηγούμενο κρατικό μηχανισμό. Βέβαια, η εκκαθάριση δεν αφορούσε μόνο
όσους ήταν συνεργάτες των Ναζί ή ήταν στελέχη φασιστικών κομμάτων αλλά εν γένει
6
Patrick Major, The Death of the KPD. Communism and Anti-Communism in West Germany,
1945-
1956,
Οξφόρδη
1997,
σ.
242-243.
Για τα όρια της «αποναζιστικοποίησης» της Δ. Γερμανίας βλέπε, Χά-
γκεν Φλάισερ, «Μακρόνησος
1950:
Πρότυπο για τη Γερμανία του Ψυχρού Πολέμου; Αμερικανικοί προ¬
βληματισμοί και συνταγές για τη δημοκρατική "αναμόρφωση"», στα πρακτικά επιστημονικής συνάντη¬
σης Ιστορικό τοπίο και ιστορική μνήμη. Το παράδειγμα της Μακρονήσου, Αθήνα
2000,
σ.
199-224.
7
Claudio Pavone,
«The General Problem of the Continuity of the State and the Legacy of Fascism»,
στο
Jonathan Dunnage
(ειημ.),
After the War. Violence, Justice, Continuity and Renewal in Italian Society,
Μάρ-
κετΧάρμπορο
1999,
σ.
18.
Η ΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΣΤΟΛΗ ΣΤΗ ΝΑΦΘΑΛΙΝΗ
την αντιπολίτευση στους κομμουνιστές και γι' αυτό η κρατική καταστολή (και όχι απλά
η δίωξη των δοσιλόγων) έλαβε μαζικές διαστάσεις και διήρκεσε περισσότερο.8
Στην Ελλάδα η δίωξη των δοσιλόγων, όπως δείχνει ο Στράτος Δορδανάς στην μελέ¬
τη του, από την αρχή ήταν περιορισμένη. Αυτή είναι η πιο προφανής και έντονη δια¬
φορά με ό,τι συνέβη στην υπόλοιπη Ευρώπη, όπου μέχρι το
1947
υπήρξε ένα «κύμα»
τιμωρίας των συνεργατών των Γερμανών. Στην Ελλάδα, η ένοπλη συνεργασία αντιμε¬
τωπίστηκε με σκανδαλώδη επιείκεια και οι υπουργοί των δοσιλογικών κυβερνήσεων
από πολύ νωρίς απαλλάχθηκαν των πολιτικών ευθυνών για τη συγκρότηση των Ταγ¬
μάτων Ασφαλείας. Και όχι μόνο αυτό. Μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας στο εδώλιο του
κατηγορουμένου βρέθηκαν τα μέλη της εαμικής Αντίστασης, τα οποία την ίδια εποχή
βρέθηκαν στο στόχαστρο της «λευκής τρομοκρατίας». Μήπως οι διώξεις κατά της εαμι-
κής Αντίστασης ήταν η «απάντηση» του κράτους στα «λαϊκά δικαστήρια» του ΕΑΜ κατά
τη σύντομη περίοδο της κυριαρχίας του και άρα το ζήτημα είναι η σχέση μεταξύ ιδεο¬
λογίας και δικαιοσύνης;9 Σίγουρα, αυτό αποτελεί μια σοβαρή διάσταση, αλλά όπως δεί¬
χνει και η μελέτη του Σ. Δορδανά, αποτελεί μέρος ενός συνολικότερου ζητήματος.
Στην Ελλάδα, σε αντίθεση με τις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, η Αντίσταση
δεν αποτέλεσε τον ιδρυτικό μύθο και το πολιτικό θεμέλιο του μεταπολεμικού καθε¬
στώτος, τα οποία σηματοδοτούσαν τη ρήξη με το παρελθόν. Αυτό συνέβη για δύο
κυρίως λόγους. Ο πρώτος είναι ότι η Αντίσταση σε μεγάλο βαθμό ταυτίστηκε με την
Αριστερά και το Κομμουνιστικό Κόμμα
-
τα αστικά κόμματα στη διάρκεια της Κατο¬
χής ήταν απρόθυμα και ανίκανα να εμπλακούν στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα και
οι μη-εαμικές αντιστασιακές οργανώσεις ήταν αριθμητικά πολύ μικρότερες και γεω¬
γραφικά περιορισμένες. Ο δεύτερος λόγος είναι ότι η Αντίσταση συνδυάστηκε με σφο¬
δρές εμφύλιες συγκρούσεις που διαίρεσαν βαθειά την ελληνική κοινωνία και, όπως
αποδείχτηκε, υποθήκευσαν τις μεταπολεμικές εξελίξεις. Ενάμιση χρόνο μετά την Απε¬
λευθέρωση η Ελλάδα βυθίστηκε σε έναν αιματηρό εμφύλιο πόλεμο. Με αυτόν τον
τρόπο η Αντίσταση ως ιστορικό παρελθόν και ως μνήμη επικαθορίστηκε από τον
Εμφύλιο. Εξαιτίας αυτών των δύο λόγων η Αντίσταση δεν μπόρεσε να αποτελέσει ένα
κοινά αποδεκτό παρελθόν-αφετηρία για τη μεταπολεμική ανασυγκρότηση. Αντίθετα
οι εμφύλιες συγκρούσεις της Κατοχής και ιδιαίτερα τα Δεκεμβριανά στη συνέχεια δη¬
μιούργησαν ένα διαιρετικό, ανταγωνιστικό πλαίσιο νομιμοποίησης. Η μεταπολεμική
ανασυγκρότηση έγινε με τους όρους των νικητών της εμφύλιας σύγκρουσης. 'Ετσι πολι¬
τικά θεμέλια του μεταπολεμικού καθεστώτος έγιναν ο αντικομμουνισμός και η εθνι-
κοφροσύνη.
8
Για παράδειγμα στην Πολωνία οι διώξεις στράφηκαν κυρίως κατά των εθνικιστικών αντιστασια¬
κών οργανώσεων και τα στρατοδικεία καταδίκασαν
65.000
άτομα στο διάστημα
1946-1953
(από τους
οποίους οι
22.500
καταδικάστηκαν μεταξύ
1950
και
1953)
και μέχρι το
1956
είχαν εκτελεστεί
2.800
άτομα.
John Micgiel, « 'Bandits and Reactionaries': The Suppression of Opposition in Poland,
1944-1946»
στο
Norman Naimark
και
Leonid Gibianskii
(επιμ.),
The Establishment of Communist Regimes in Eastern
Europe,
1944-1949,Μπόουλντερ
1997,
σ.
102-103.
9
Mark Mazower,
«Τρεις μορφές πολιτικής δικαιοσύνης: Ελλάδα,
1944-45»,
στο
Mark Mazower
(επιμ.), Μετά τον πόλεμο. Η ανονγκρότηση της οικογενείας, του έθνους και του κράτους στην Ελλάδα,
1943-
1960,
Αθήνα
2004,
σ.
33-51.
ΠΡΟΛΟΓΟΣ ~ Π. ΒΟΓΛΗΣ
19
Μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας, οι πολιτικές ελίτ και η άρχουσα τάξη είχαν ανά¬
γκη από έναν κρατικό μηχανισμό αφοσιωμένο στο καθεστώς και ικανό να αντιμετω¬
πίσει την απειλή, πραγματική αυτή τη φορά, που συνιστούσε η Αριστερά. Ήδη κατά
τη διάρκεια των Δεκεμβριανών πολλοί από τους κρατούμενους άνδρες των Ταγμά¬
των Ασφαλείας στην Αθήνα απελευθερώθηκαν για να πολεμήσουν κατά του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ,
με αποτέλεσμα η Εθνοφυλακή να στελεχωθεί κατά κύριο λόγο με άνδρες που λίγους
μήνες πιο πριν πολεμούσαν στο πλευρό των Γερμανών.10 Για τους πρώην συνεργάτες
των Γερμανών, η ένταξη στην Εθνοφυλακή ήταν ένας τρόπος να αποδείξουν τη νομι¬
μοφροσύνη τους στο καθεστώς και αποτέλεσε αναπόσπαστο κομμάτι της συνολικό¬
τερης υπερασπιστικής στρατηγικής τους. Ο αντικομμουνισμός και η εθνικοφροσυνη
επέτρεψαν στους ένοπλους συνεργάτες των Γερμανών να επιβιώσουν την πρώτη,
δύσκολη περίοδο μετά την ψήφιση της Συντακτικής Πράξης
6/1945
που προέβλεπε
αυστηρές ποινές για τους δοσίλογους, όταν με νωπές ακόμη τις μνήμες της δράσης
των Ταγμάτων Ασφαλείας, η κοινή γνώμη πίεζε για την παραδειγματική τιμωρία τους.
Όπως διαβάζουμε στις απολογίες και υπομνήματα που περιλαμβάνονται στη μελέτη,
η υπεραοτπστική γραμμή των κατηγορουμένων στηριζόταν στην υποβάθμιση του γεγο¬
νότος της συνεργασίας με τις δυνάμεις Κατοχής και στην ανάδειξη του αγώνα τους
κατά του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ με στόχο, όπως διατείνονταν, αφενός την αποτροπή της επιβο¬
λής του κομμουνισμού στην Ελλάδα και αφετέρου την υπεράσπιση της ακεραιότητας
της Μακεδονίας από τα σχέδια των «σλαυοκομμουνιστών». Από τη στιγμή, μάλιστα,
που ξέσπασε ο εμφύλιος πόλεμος η γραμμή των ένοπλων συνεργατών έγινε ακόμη πιο
επιθετική και συγκροτημένη, καθώς πλέον εμφανίστηκαν ως οι πρώτοι που λόγω του
«εθνικού φρονήματος» τους πολέμησαν κατά των κομμουνιστών. Οι πρώην συνεργά¬
τες των Γερμανών μετέτρεψαν τον αντικομμουνισμό σε διαπιστευτήριο για τη δια¬
δρομή τους στη μεταπολεμική Ελλάδα και το παρελθόν της συνεργασίας, όπως σωστά
υποστηρίζει ο συγγραφέας, αποκρύφτηκε και αποσιωπήθηκε.
Η υπερασπιστική στρατηγική των δοσιλόγων ήταν αποτελεσματική επειδή συνά¬
ντησε την απροθυμία του κράτους να τους τιμωρήσει. Η κωλυσιεργία των διωκτικών
αρχών στον εντοπισμό τους και η καθυστέρηση στην προσαγωγή τους στη δικαιοσύ¬
νη, δεν μπορεί να θεωρηθεί αποτέλεσμα της ανεπάρκειας ή της διάλυσης των κρατι¬
κών μηχανισμών λόγω της Κατοχής. Αλλωστε, οι ίδιοι μηχανισμοί λειτούργησαν πολύ
καλά όσον αφορά τον εντοπισμό και τη δίωξη των αριστερών. 'Οταν, τελικά, οι δοσί-
λογοι έφταναν στην αίθουσα των δικαστηρίων, χάρη και στα δίκτυα υποστήριξης που
επιστράτευσαν, συναντούσαν την επιείκεια των δικαστών, που σε πολλές περιπτώσεις
έφτανε την ατιμωρησία. Συνήθως οι ποινές δεν ήταν βαριές και οι περισσότεροι, όπως
προκύπτει από τη μελέτη του Σ. Δορδανά, είχαν καταφέρει να βγουν από τη φυλακή
στις αρχές της δεκαετίας του
1950.
Γενικότερα, η τύχη των δοσιλόγων εγείρει το γενι¬
κότερο ζήτημα της εκκαθάρισης και της ανασυγκρότησης του κρατικού μηχανισμού
στην μεταπολεμική Ελλάδα. Η κωλυσιεργία, η αδράνεια, η καθυστέρηση και, βέβαια,
η ατιμωρησία δεν δείχνει κάποια παθογένεια της διοίκησης αλλά το δίκτυο προστα¬
σίας που προσέφεραν θεσμοί και πρόσωπα στους δοσίλογους. Δυστυχώς, δεν διαθέ-
10
Ντέιβιντ Κλόουζ,
Ot
ρίζες του εμφυλίου πολέμου στην Ελλάδα, Αθήνα
2003,
σ.
224,238-239.
20
Η ΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΣΤΟΛΗ ΣΤΗ ΝΑΦΘΑΛΙΝΗ
τουμε πολλές μελέτες για την ανασυγκρότηση του κρατικού μηχανισμού μεταπολε¬
μικά, ειδικά στους κρίσιμους τομείς της δικαιοσύνης, του στρατού και των σωμάτων
ασφαλείας.110 αποκλεισμός όσων είχαν συμμετάσχει στην εαμική Αντίσταση από τον
κρατικό μηχανισμό μεταπολεμικά είναι, ασφαλώς, η μια πλευρά αυτής της ανασυ¬
γκρότησης. Η άλλη, άγνωστη, πλευρά αφορά τη διαδικασία επιλογής του προσωπικού
που στελέχωσε τον κρατικό μηχανισμό. Με άλλα λόγια, αξίζει να διερευνηθεί περαι¬
τέρω η στελέχωση, η οργάνωση, οι κανονισμοί που διέπουν τη λειτουργία των υπη¬
ρεσιών την περίοδο
1936-1949
για να διαπιστωθεί σε ποιο βαθμό η ανασυγκρότηση του
κρατικού μηχανισμού μεταπολεμικά αντανακλούσε στην πραγματικότητα τη συνέχεια
του κράτους, όπως αυτό είχε δομηθεί από τη μεταξική δικτατορία και τις δοσΐλογες
κυβερνήσεις.
Πολλοί από τους πρώην συνεργάτες των Γερμανών επανεμφανίστηκαν στις δεκαε¬
τίες του
1950
και του 196Ο.Όπως σημειώνει ο συγγραφέας οργανώθηκαν, διεκδίκησαν
ενεργότερο ρόλο στη δημόσια σφαίρα και ενσωματώθηκαν στο κράτος. Οι διαδρομές
δεν ήταν για όλους οι ίδιες, όπως δείχνουν οι περιπτώσεις του Κωνσταντίνου Παπα¬
δόπουλου και του Ξενοφώντα Γιοσμά, οι οποίες εξετάζονται διεξοδικά στο βιβλίο. Ειδι¬
κά η περίπτωση του δεύτερου παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον γιατί θέτει το ζήτη¬
μα του παρακράτους, δηλαδή της δημιουργίας ομάδων που ανέλαβαν να υποκατα¬
στήσουν το κράτος και στις οποίες ανατέθηκαν αρμοδιότητες που το κράτος δεν θα
μπορούσε να αναλάβει γιατί ήταν παράνομες και αντισυνταγματικές. Το γεγονός ότι οι
παρακρατικές ομάδες έδρασαν με την ανοχή ή και την υποστήριξη του κρατικού μηχα¬
νισμού δείχνει την ετοιμότητα του μετεμφυλιακού συστήματος εξουσίας να εγκαταλεί¬
ψει τη συνταγματική νομιμότητα και τη δημοκρατική νομιμοποίηση. Οι παρακρατικές
ομάδες, το «παρασυνταγμα», οι συνωμοτικές οργανώσεις στο στρατό είναι ομόλογα
φαινόμενα στο βαθμό που συντηρούσαν ένα καθεστώς εκτάκτου ανάγκης βασισμένο
στον πολιτικό αποκλεισμό, τις διακρίσεις, τις απαγορεύσεις και τη βία. Η συνύπαρξη
κοινοβουλευτικής δημοκρατίας και καθεστώτος εκτάκτου ανάγκης στη μετεμφυλιακή
Ελλάδα οριοθετούσε και τον εκδημοκρατισμό του πολιτικού συστήματος. Η συνύ¬
παρξη αυτή δεν συνιστούσε αντίφαση αλλά έναν δυϊσμό, ο οποίος επέτρεψε να κυο¬
φορηθούν οι δυνάμεις που επέβαλαν και στήριξαν τη δικτατορία της 21ης Απριλίου.
Η ενσωμάτωση των δοσιλόγων στη συλλογική μνήμη αποδείχτηκε πολύ δύσκολη
και βέβαια δεν εγγράφηκε με τον ίδιο τρόπο στη μνήμη νικητών και ηττημένων. Για
τους νικητές όσοι εξοπλίστηκαν από τους Γερμανούς δεν ήταν δοσίλογοι αλλά εθνι¬
κόφρονες αντιστασιακοί που πολέμησαν την «ερυθρά τρομοκρατία» και πατριώτες που
αγωνίστηκαν κατά των «σλαυοκομμουνιστών».12 Με άλλα λόγια η ένταξη τους στη συλ-
1
1 Ενδεικτικά βλέπε Ντέηβιντ Κλόουζ, «Η ανοικοδόμηση του κράτους της Δεξιάς»,
ото
Ν. Κλόουζ
(επιμ.), Ο ελληνικός εμφύλιος πόλεμος,
1943-1950.
Μελέτες για την πόλωση, Αθήνα
1996,
σ.
197-237,
Βασι¬
λική Λάζου, «Η συγκρότηση και η δράση της Εθνοφυλακής, Νοέμβριος 1944-Σεπτέμβριος
1945.
Η περί¬
πτωση της Λαμίας», Κλειώ, τχ.
3,2006,
σ.
63-95,
Δημήτρης Κουσουρής, «Η ποινική δίωξη των δωσίλο¬
γων της Κατοχής
(1944-1949)»,
στο Χ. Χατζηιωσήφ (επιμ.), Ιστορία της Ελλάόας του 20ού αιώνα. Ανασυ¬
γκρότηση
-
Εμφύλιος
-
Παλινόρθωση, Αθήνα
2009,
τ. ΔΙ, α
105-131,
Χαράλαμπος Νούτσος, Ο «δρόμοςτης
καμιΟας» και το
охоЫо.
Η εκπαιδευτική ποληική στην Ελλάδα,
1944-1946,
Αθήνα
2003,
σ,
82
κ.ε.
1
2 Τάσος Κωοτόπουλος, Η αντολογοκρψένη μνήμη. Τα Τάγματα Ασφαλείας και η μεταπολεμική εθνικό-
ΠΡΟΛΟΓΟΣ ~ Π. ΒΟΓΛΗΣ
21
λογική μνήμη είχε ως προϋπόθεση την απόκρυψη της συνεργασίας τους με τους κατα¬
κτητές. Από αυτήν την άποψη έχει ενδιαφέρον ότι οι αντιδράσεις για την αποκατά¬
σταση των ένοπλων συνεργατών των Γερμανών δεν προήλθαν μόνο από την Αριστε¬
ρά αλλά και από τη Δεξιά. Η «μετονομασία» των δοσιλόγων σε αντιστασιακούς, όπως
υποστηρίζει ο συγγραφέας, προκάλεσε την αντίδραση των αντιστασιακών εθνικιστι¬
κών οργανώσεων, οι οποίοι έχοντας συμμετάσχει στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα
δεν ήθελαν να ταυτιστούν με τους συνεργάτες των Γερμανών. Η στάση τους υποδεί¬
κνυε τον κίνδυνο που ελλόχευε να στιγματιστεί όλος ο κόσμος των εθνικοφρόνων συλ¬
λήβδην ως «δοσίλογοι» εξαιτίας του συγχρωτισμού μεταπολεμικά με τους πρώην
συνεργάτες των Γερμανών, κίνδυνος που αποδείχτηκε βάσιμος. Για τους ηττημένους
οι δοσίλογοι ήταν απλά προδότες, οι οποίοι αντί
vđ
τιμωρηθούν, στελέχωσαν το κρά¬
τος και συνέχισαν να διώκουν τους αριστερούς. Η μνήμη αυτή κυριάρχησε μετά τη
Μεταπολίτευση και απέκτησε δύο συστατικά στοιχεία, πρώτον, ότι οι μάχες μεταξύ
ΕΑΜ-ΕΛΑΣ και Ταγμάτων Ασφαλείας ήταν μια σύγκρουση μεταξύ πατριωτών και προ¬
δοτών και άρα δεν υπήρχε πολιτικό διακύβευμα, και δεύτερο, ότι η ένοπλη συνεργα¬
σία ήταν αριθμητικά περιορισμένη.
Σήμερα, χάρη σε τεκμηριωμένες μελέτες όπως αυτές του Σ. Δορδανά, γνωρίζουμε
ότι η ιστορική πραγματικότητα ήταν διαφορετική. Τόσο η προηγούμενη μελέτη του
Έλληνες εναντίον Ελλήνων όσο και τα πολυάριθμα άρθρα του έδειξαν ότι η ένοπλη
συνεργασία με τους Γερμανούς ήταν εκτεταμένη στη Μακεδονία, τα κίνητρα ένταξης
ήταν ποικίλα και ότι η δράση των Ταγμάτων Ασφαλείας εντάσσεται σε μια δυναμική
συγκρούσεων με τον ΕΛΑΣ, στις οποίες το διακύβευμα ήταν αρχικά μεν τοπικό (ο έλεγ¬
χος μιας περιοχής) αλλά στη συνέχεια έγινε συνολικό (μεταπολεμικό καθεστώς).13 Η
παρούσα μελέτη του παρακολουθεί τη μεταπολεμική διαδρομή των ένοπλων συνερ¬
γατών της Μακεδονίας και φέρνει στην επιφάνεια μια, στην κυριολεξία, σκοτεινή πλευ¬
ρά της μεταπολεμικής ιστορίας της Ελλάδας. Μακριά από μια εντυπωσιοθηρική λογι¬
κή, μετά από κοπιώδη έρευνα και προσεκτική τεκμηρίωση ανασυνθέτει ένα παρελ¬
θόν που πολλοί αγνοούν και κάποιοι θέλουν να ξεχάσουν. Η μελέτη του Σ. Δορδανά
βοηθά να κατανοήσουμε πολλές από τις μεταπολεμικές εξελίξεις αλλά το σημαντι¬
κότερο, κατά τη γνώμη μου, είναι ότι μας βοηθά να αντιμετωπίσουμε με ωριμότητα
αυτό το παρελθόν.
Πολυμερής Βόγλης
Επίκουρος καθηγητής της Ιστορίας τον μεταπολεμικού κόσμου,
ΙΑΚΑ, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
φροσννη, Αθήνα
2005,
σ.
126-139,
Ελένη Πασχαλούδη, Ένας πόλεμος χωρίς τέλος. Η δεκαετία τον
1940
στον
πολιπκόλόγο,
1950-1967,
Θεσσαλονίκη
2010,
σ.
31,69.
13
Στράτος Δορδανάς, Έλληνες εναντίον Ελλήνων. Ο κόσμος των Ταγμάτων Ασφαλείας στην κατοχική
Θεσσαλονίκη,
1941-1944,
Θεσσαλονίκη
2006. |
| any_adam_object | 1 |
| author | Dordanas, Stratos N. 1968- |
| author_GND | (DE-588)133169499 (DE-588)141101407 |
| author_facet | Dordanas, Stratos N. 1968- |
| author_role | aut |
| author_sort | Dordanas, Stratos N. 1968- |
| author_variant | s n d sn snd |
| building | Verbundindex |
| bvnumber | BV039599977 |
| classification_rvk | FD 1010 |
| ctrlnum | (OCoLC)732638424 (DE-599)BVBBV039599977 |
| discipline | Philologie / Byzantinistik / Neulatein |
| edition | 1. ekd. |
| era | Geschichte 1945-1974 gnd |
| era_facet | Geschichte 1945-1974 |
| format | Book |
| fullrecord | <?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><collection xmlns="http://www.loc.gov/MARC21/slim"><record><leader>00000nam a2200000 c 4500</leader><controlfield tag="001">BV039599977</controlfield><controlfield tag="003">DE-604</controlfield><controlfield tag="005">20111129</controlfield><controlfield tag="007">t</controlfield><controlfield tag="008">110926s2011 a||| |||| 00||| gre d</controlfield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">9789600515114</subfield><subfield code="9">978-960-05-1511-4</subfield></datafield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">9600515115</subfield><subfield code="9">960-05-1511-5</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(OCoLC)732638424</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(DE-599)BVBBV039599977</subfield></datafield><datafield tag="040" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-604</subfield><subfield code="b">ger</subfield><subfield code="e">rakwb</subfield></datafield><datafield tag="041" ind1="0" ind2=" "><subfield code="a">gre</subfield></datafield><datafield tag="049" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-12</subfield><subfield code="a">DE-188</subfield></datafield><datafield tag="084" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">FD 1010</subfield><subfield code="0">(DE-625)30165:</subfield><subfield code="2">rvk</subfield></datafield><datafield tag="084" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">8,1</subfield><subfield code="2">ssgn</subfield></datafield><datafield tag="084" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">8</subfield><subfield code="2">ssgn</subfield></datafield><datafield tag="084" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">6,16</subfield><subfield code="2">ssgn</subfield></datafield><datafield tag="100" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Dordanas, Stratos N.</subfield><subfield code="d">1968-</subfield><subfield code="e">Verfasser</subfield><subfield code="0">(DE-588)133169499</subfield><subfield code="4">aut</subfield></datafield><datafield tag="245" ind1="1" ind2="0"><subfield code="a">Ē germanikē stolē stē naphthalinē</subfield><subfield code="b">epibiōseis tu dosilogismu stē Makedonia, 1945 - 1974</subfield><subfield code="c">Stratos N. Dordanas. Prologos Polymerēs Boglēs</subfield></datafield><datafield tag="246" ind1="1" ind2="0"><subfield code="a">nafthalinē dosiligismou</subfield></datafield><datafield tag="250" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">1. ekd.</subfield></datafield><datafield tag="264" ind1=" " ind2="1"><subfield code="a">Athēnai</subfield><subfield code="b">Estia</subfield><subfield code="c">2011</subfield></datafield><datafield tag="300" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">526 S.</subfield><subfield code="b">Ill.</subfield><subfield code="c">24 cm</subfield></datafield><datafield tag="336" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">txt</subfield><subfield code="2">rdacontent</subfield></datafield><datafield tag="337" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">n</subfield><subfield code="2">rdamedia</subfield></datafield><datafield tag="338" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">nc</subfield><subfield code="2">rdacarrier</subfield></datafield><datafield tag="490" ind1="0" ind2=" "><subfield code="a">Istoria kai politikē</subfield></datafield><datafield tag="500" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">In griech. Schr.</subfield></datafield><datafield tag="500" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Includes bibliographical references (p. 513-526) and index</subfield></datafield><datafield tag="648" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Geschichte 1945-1974</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="4"><subfield code="a">World War, 1939-1945 / Collaborationists / Greece / Macedonia</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="4"><subfield code="a">Geschichte</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="4"><subfield code="a">Weltkrieg (1939-1945)</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Kollaboration</subfield><subfield code="0">(DE-588)4031748-1</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Vergangenheitsbewältigung</subfield><subfield code="0">(DE-588)4061672-1</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Besetzung</subfield><subfield code="0">(DE-588)4006020-2</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Zweiter Weltkrieg</subfield><subfield code="0">(DE-588)4079167-1</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="4"><subfield code="a">Greece / History / Occupation, 1941-1944</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="4"><subfield code="a">Griechenland</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Griechenland</subfield><subfield code="0">(DE-588)4022047-3</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="0"><subfield code="a">Griechenland</subfield><subfield code="0">(DE-588)4022047-3</subfield><subfield code="D">g</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="1"><subfield code="a">Zweiter Weltkrieg</subfield><subfield code="0">(DE-588)4079167-1</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="2"><subfield code="a">Besetzung</subfield><subfield code="0">(DE-588)4006020-2</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="3"><subfield code="a">Kollaboration</subfield><subfield code="0">(DE-588)4031748-1</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="4"><subfield code="a">Vergangenheitsbewältigung</subfield><subfield code="0">(DE-588)4061672-1</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="5"><subfield code="a">Geschichte 1945-1974</subfield><subfield code="A">z</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2=" "><subfield code="5">DE-604</subfield></datafield><datafield tag="700" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Boglēs, Polymerēs</subfield><subfield code="d">1964-</subfield><subfield code="e">Sonstige</subfield><subfield code="0">(DE-588)141101407</subfield><subfield code="4">oth</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB Muenchen</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=024450880&sequence=000002&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Inhaltsverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="n">DHB</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="n">oe</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="q">DHB_JDG_ISBN_1</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">306.09</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">0904</subfield><subfield code="g">495</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">355.009</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">09044</subfield><subfield code="g">495</subfield></datafield><datafield tag="943" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-024450880</subfield></datafield></record></collection> |
| geographic | Greece / History / Occupation, 1941-1944 Griechenland Griechenland (DE-588)4022047-3 gnd |
| geographic_facet | Greece / History / Occupation, 1941-1944 Griechenland |
| id | DE-604.BV039599977 |
| illustrated | Illustrated |
| indexdate | 2024-08-31T00:43:24Z |
| institution | BVB |
| isbn | 9789600515114 9600515115 |
| language | Greek |
| oai_aleph_id | oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-024450880 |
| oclc_num | 732638424 |
| open_access_boolean | |
| owner | DE-12 DE-188 |
| owner_facet | DE-12 DE-188 |
| physical | 526 S. Ill. 24 cm |
| psigel | DHB_JDG_ISBN_1 |
| publishDate | 2011 |
| publishDateSearch | 2011 |
| publishDateSort | 2011 |
| publisher | Estia |
| record_format | marc |
| series2 | Istoria kai politikē |
| spelling | Dordanas, Stratos N. 1968- Verfasser (DE-588)133169499 aut Ē germanikē stolē stē naphthalinē epibiōseis tu dosilogismu stē Makedonia, 1945 - 1974 Stratos N. Dordanas. Prologos Polymerēs Boglēs nafthalinē dosiligismou 1. ekd. Athēnai Estia 2011 526 S. Ill. 24 cm txt rdacontent n rdamedia nc rdacarrier Istoria kai politikē In griech. Schr. Includes bibliographical references (p. 513-526) and index Geschichte 1945-1974 gnd rswk-swf World War, 1939-1945 / Collaborationists / Greece / Macedonia Geschichte Weltkrieg (1939-1945) Kollaboration (DE-588)4031748-1 gnd rswk-swf Vergangenheitsbewältigung (DE-588)4061672-1 gnd rswk-swf Besetzung (DE-588)4006020-2 gnd rswk-swf Zweiter Weltkrieg (DE-588)4079167-1 gnd rswk-swf Greece / History / Occupation, 1941-1944 Griechenland Griechenland (DE-588)4022047-3 gnd rswk-swf Griechenland (DE-588)4022047-3 g Zweiter Weltkrieg (DE-588)4079167-1 s Besetzung (DE-588)4006020-2 s Kollaboration (DE-588)4031748-1 s Vergangenheitsbewältigung (DE-588)4061672-1 s Geschichte 1945-1974 z DE-604 Boglēs, Polymerēs 1964- Sonstige (DE-588)141101407 oth Digitalisierung BSB Muenchen application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=024450880&sequence=000002&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Inhaltsverzeichnis |
| spellingShingle | Dordanas, Stratos N. 1968- Ē germanikē stolē stē naphthalinē epibiōseis tu dosilogismu stē Makedonia, 1945 - 1974 World War, 1939-1945 / Collaborationists / Greece / Macedonia Geschichte Weltkrieg (1939-1945) Kollaboration (DE-588)4031748-1 gnd Vergangenheitsbewältigung (DE-588)4061672-1 gnd Besetzung (DE-588)4006020-2 gnd Zweiter Weltkrieg (DE-588)4079167-1 gnd |
| subject_GND | (DE-588)4031748-1 (DE-588)4061672-1 (DE-588)4006020-2 (DE-588)4079167-1 (DE-588)4022047-3 |
| title | Ē germanikē stolē stē naphthalinē epibiōseis tu dosilogismu stē Makedonia, 1945 - 1974 |
| title_alt | nafthalinē dosiligismou |
| title_auth | Ē germanikē stolē stē naphthalinē epibiōseis tu dosilogismu stē Makedonia, 1945 - 1974 |
| title_exact_search | Ē germanikē stolē stē naphthalinē epibiōseis tu dosilogismu stē Makedonia, 1945 - 1974 |
| title_full | Ē germanikē stolē stē naphthalinē epibiōseis tu dosilogismu stē Makedonia, 1945 - 1974 Stratos N. Dordanas. Prologos Polymerēs Boglēs |
| title_fullStr | Ē germanikē stolē stē naphthalinē epibiōseis tu dosilogismu stē Makedonia, 1945 - 1974 Stratos N. Dordanas. Prologos Polymerēs Boglēs |
| title_full_unstemmed | Ē germanikē stolē stē naphthalinē epibiōseis tu dosilogismu stē Makedonia, 1945 - 1974 Stratos N. Dordanas. Prologos Polymerēs Boglēs |
| title_short | Ē germanikē stolē stē naphthalinē |
| title_sort | e germanike stole ste naphthaline epibioseis tu dosilogismu ste makedonia 1945 1974 |
| title_sub | epibiōseis tu dosilogismu stē Makedonia, 1945 - 1974 |
| topic | World War, 1939-1945 / Collaborationists / Greece / Macedonia Geschichte Weltkrieg (1939-1945) Kollaboration (DE-588)4031748-1 gnd Vergangenheitsbewältigung (DE-588)4061672-1 gnd Besetzung (DE-588)4006020-2 gnd Zweiter Weltkrieg (DE-588)4079167-1 gnd |
| topic_facet | World War, 1939-1945 / Collaborationists / Greece / Macedonia Geschichte Weltkrieg (1939-1945) Kollaboration Vergangenheitsbewältigung Besetzung Zweiter Weltkrieg Greece / History / Occupation, 1941-1944 Griechenland |
| url | http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=024450880&sequence=000002&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |
| work_keys_str_mv | AT dordanasstratosn egermanikestolestenaphthalineepibioseistudosilogismustemakedonia19451974 AT boglespolymeres egermanikestolestenaphthalineepibioseistudosilogismustemakedonia19451974 AT dordanasstratosn nafthalinedosiligismou AT boglespolymeres nafthalinedosiligismou |