Polska administracja szkolna w latach 1944 - 1950:
Gespeichert in:
| 1. Verfasser: | |
|---|---|
| Format: | Buch |
| Sprache: | Polish |
| Veröffentlicht: |
Piotrków Trybunalski
Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie przy Filii Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego Jana Kochanowskiego
2010
|
| Ausgabe: | Wyd. 1. |
| Schlagworte: | |
| Online-Zugang: | Inhaltsverzeichnis Abstract |
| Beschreibung: | Zsfassung in dt. u. engl. Sprache u.d.T.: Polnische Schulverwaltung in den Jahren 1944 - 1950 |
| Beschreibung: | 582 s., [7] k. tabl. il. 25 cm. |
| ISBN: | 9788389935939 |
Internformat
MARC
| LEADER | 00000nam a2200000 c 4500 | ||
|---|---|---|---|
| 001 | BV037294070 | ||
| 003 | DE-604 | ||
| 005 | 20230516 | ||
| 007 | t | ||
| 008 | 110322s2010 |||| |||| 00||| pol d | ||
| 020 | |a 9788389935939 |9 978-83-89935-93-9 | ||
| 035 | |a (OCoLC)711871405 | ||
| 035 | |a (DE-599)BVBBV037294070 | ||
| 040 | |a DE-604 |b ger |e rakwb | ||
| 041 | 0 | |a pol | |
| 049 | |a DE-12 | ||
| 084 | |a 7,41 |2 ssgn | ||
| 100 | 1 | |a Chmielewski, Witold Jan |d ca. 20./21. Jh. |e Verfasser |0 (DE-588)1289509182 |4 aut | |
| 245 | 1 | 0 | |a Polska administracja szkolna w latach 1944 - 1950 |c Witold Jan Chmielewski |
| 250 | |a Wyd. 1. | ||
| 264 | 1 | |a Piotrków Trybunalski |b Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie przy Filii Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego Jana Kochanowskiego |c 2010 | |
| 300 | |a 582 s., [7] k. tabl. |b il. |c 25 cm. | ||
| 336 | |b txt |2 rdacontent | ||
| 337 | |b n |2 rdamedia | ||
| 338 | |b nc |2 rdacarrier | ||
| 500 | |a Zsfassung in dt. u. engl. Sprache u.d.T.: Polnische Schulverwaltung in den Jahren 1944 - 1950 | ||
| 648 | 7 | |a Geschichte 1944-195ß |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 650 | 0 | 7 | |a Schulverwaltung |0 (DE-588)4053588-5 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 651 | 7 | |a Polen |0 (DE-588)4046496-9 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 689 | 0 | 0 | |a Polen |0 (DE-588)4046496-9 |D g |
| 689 | 0 | 1 | |a Schulverwaltung |0 (DE-588)4053588-5 |D s |
| 689 | 0 | 2 | |a Geschichte 1944-195ß |A z |
| 689 | 0 | |5 DE-604 | |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB Muenchen 2 |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=021206587&sequence=000003&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Inhaltsverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB Muenchen 2 |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=021206587&sequence=000004&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Abstract |
| 940 | 1 | |n oe | |
| 999 | |a oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-021206587 | ||
| 942 | 1 | 1 | |c 370.9 |e 22/bsb |f 09044 |g 438 |
Datensatz im Suchindex
| _version_ | 1804143929383190528 |
|---|---|
| adam_text | Spis treści
WSTĘP
........................................................................................................... 19
ROZDZIAŁ I
ZARYS DZIAŁALNOŚCI I KONCEPCJE ODBUDOWY ADMINISTRACJI
SZKOLNEJ W CZASIE DRUGIEJ WOJNY ŚWIATOWEJ
1.
Administracja szkolna przed drugą wojną światową
................................. 27
2.
Polska administracja szkolna w Wielkiej Brytanii w latach
1940-1943
i jej praca nad odbudową szkolnictwa w nie¬
podległej Polsce
........................................................................................ 33
3.
Działalność Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświece¬
nia Publicznego na uchodźstwie oraz jego inicjatywy na
rzecz wznowienia szkolnictwa w powojennej Polsce
................................ 48
4.
Zarządzanie tajnym nauczaniem w czasie okupacji. Projek¬
ty środowisk oświatowych w zakresie organizacji admini¬
stracji szkolnej po wojnie
........................................................................... 67
5.
Koncepcje zarządzania szkolnictwem sformułowane pod¬
czas okupacji przez partie i ugrupowania polityczne
................................. 102
ROZDZIAŁ
Π
PRACA
ADMINISTRAI
SZKOLNEJ POLSKIEGO KOMITETU
WYZWOLENIA NARODOWEGO I RZĄDU TYMCZASOWEGO
1.
Powstawanie centralnego systemu zarządzania szkolnic¬
twem Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego
............................... 109
2.
Inicjatywy ideowo-programowe Resortu Oświaty Polskiego
Komitetu Wyzwolenia Narodowego
.......................................................... 119
3.
Organizowanie terenowej administracji szkolnej w Polsce
„lubelskiej
................................................................................................ 131
4.
Powstawanie administracji szkolnej w centralnej Polsce,
na ziemiach zachodnich i północnych
....................................................... 150
5.
Administracja szkolna a Ogólnopolski Zjazd Oświatowy
w Łodzi
...................................................................................................... 180
ROZDZIAŁ III
INICJATYWY ADMINISTRACJI SZKOLNEJ W
OÍCRESIE
TYMCZASOWEGO RZĄDU JEDNOŚCI NARODOWEJ
1.
Zarządzanie szkolnictwem w nowych warunkach politycznych
.................... 189
2.
Spór o koncepcję zarządzania szkolnictwem
.............................................210
3.
Stabilizacja administracji szkolnej
.............................................................221
4.
Próba reformy systemu oświaty i wychowania narodowego
.....................239
5.
Struktury oświatowe partii politycznych
....................................................251
A. Polska Partia Robotnicza
...................................................................251
B. Polska Partia Socjalistyczna
.............................................................258
C. Ruch ludowy (Stronnictwo Ludowe, Polskie Stronnic¬
two Ludowe)
.....................................................................................264
D. Stronnictwo Demokratyczne
.............................................................268
6.
Powstanie Sekcji Pracowników Administracji Szkolnej
Zarządu Głównego Związku Nauczycielstwa Polskiego
...........................269
ROZDZIAŁ
IV
ZMIANY W ADMINISTRACJI SZKOLNEJ PO WYBORACH DO SEJMU
W STYCZNIU
1947
ROKU
1.
Założenia i uwarunkowania polityki oświatowej
.......................................275
2.
Administracja szkolna w ogniu ofensywy ideologicznej
Wymiana kadr
............................................................................................286
3.
Kierunki zarządzania szkolnictwem
...........................................................327
4.
Upartyjnienie administracji szkolnej
.......................................................... 342
ROZDZIAŁ
V
DĄŻENIE DO PEŁNEJ KONTROLI NAD SZKOLNICTWEM
1.
Administracja szkolna u progu ważnych zmian w oświacie
.....................357
2.
Udział administracji szkolnej w opanowaniu Związku
Nauczycielstwa Polskiego przez władze państwowe
.................................371
3.
Spór o koncepcję reformy szkolnictwa ogólnokształcącego
......................383
4.
Przygotowania do zjednoczenia Polskiej Partii Robotniczej
i Polskiej Partii Socjalistycznej w środowisku oświatowym
„Odchylenie prawicowonacjonalistyczne
.................................................393
ROZDZIAŁ
VI
ADMINISTRACJA SZKOLNA PRZED UJEDNOLICENIEM
TERENOWYCH ORGANÓW WŁADZY PAŃSTWOWEJ W
1950
ROKU
1.
Funkcja ideologiczno-polityczna administracji szkolnej
..........................417
2.
Reorganizacja Ministerstwa Oświaty
.........................................................430
3.
Administracja szkolna przed ujednoliceniem organów wyko¬
nawczych rad narodowych
..........................................................................437
4.
Początki wdrażania w życie ustawy o terenowych
organach jednolitej władzy państwowej
.......................................................453
ZAKOŃCZENIE
............................................................................................471
SUMMARY
...................................................................................................479
ZUSAMMENFASSUNG...............................................................................483
WYKAZ SKRÓTÓW
....................................................................................487
SPIS TABEL
..................................................................................................491
SPIS FOTOGRAFII
.......................................................................................493
BIBLIOGRAFIA
............................................................................................495
ANEKSY
........................................................................................................513
INDEKS NAZWISK
......................................................................................567
Contents
INTRODUCTION
.......................................................................................... 19
Chapter I
ACTIVITIES OF SCHOOL ADMINISTRATION DURING
THE SECOND WORLD WAR AND CONCEPTS OF ITS RESTORATION
1.
School administration before the Second World War
................................ 27
2.
Polish school administration in Great Britain in the years
1940-1943
and its work on the restoration of the
educational system in the independent Poland
.......................................... 33
3.
The activity of the Ministry of Religious Beliefs and Public
Enlightenment in exile and its initiatives on restoring
education in post-war Poland
.................................................................... 48
4.
Management of underground education during the Nazi
occupation Concepts of school administration structure
proposed by educational groups in post-war period
.................................. 67
5.
Concepts concerning educational management proposed by
political parties during the occupation period
............................................ 102
Chapter II
SCHOOL ADMINISTRATION WORK IN THE PERIOD
OF THE POLISH COMMITTEE OF NATIONAL LIBERATION
(PKWN)
AND PROVISIONAL GOVERNMENT (RT)
1.
The foundation of central system of educational management
by the Polish Committee of National Liberation
(PKWN)
........................ 109
2.
Ideological initiatives of the Educational Department of the
Polish Committee of National Liberation
(PKWN)
................................... 119
3.
Establishing local school administration in Poland, in the
Lublin area
................................................................................................. 131
4.
Foundation of school administration in central Poland,
on western and northern territories
............................................................ 150
5.
School administration against provisions of the Polish
Educational Convention held in
Łódź
....................................................... 180
Chapter
Ш
SCHOOL ADMINISTRATION INITIATIVES IN THE PERIOD
OF PROVISIONAL GOVERNMENT OF NATIONAL UNITY (TRJN)
1.
Educational management in new political conditions
................................ 189
2.
Dispute about educational management
.....................................................210
3.
Stabilization of school administration
........................................................221
4.
Attempt to reform the educational system and national
education
....................................................................................................239
5.
Educational structures of political parties
..................................................251
A. Polish Workers Party
.......................................................................251
B. Polish Socialist Party
.........................................................................258
C. Peoples Movement (Peoples Political Party,
Peoples Political Party of Poland)
...................................................264
D. Democratic Party
...............................................................................268
6.
Establishing a school administration department in the
Managing Board of Polish Teachers Union
..............................................269
Chapter IV
CHANGES IN SCHOOL ADMINISTRATION
AFTER PARLIAMENTARY ELECTIONS OF JANUARY,
1947
1.
Main provisions of the educational policy and its background
..................275
2.
School administration in the middle of ideological fight.
Personnel exchange
.....................................................................................286
3.
Guidelines of educational management
.....................................................327
4.
Political affiliation of school administration workers
................................342
Chapter V
ASPIRATION TO FULLY CONTROL EDUCATION
1.
School administration on the threshold of important changes
in the education system
..............................................................................357
2.
Contribution of school administration to seizing power in the
Polish Teacher s Union by state authorities
...............................................371
3.
Dispute about reforms of general education
...............................................383
4.
Preparation to combination of Polish Workers Party and
Polish Socialist Party in the educational environment.
Rightist-nationalist deviation
...................................................................393
Chapter VI
SCHOOL ADMINISTRATION BEFORE THE BILL CONCERNING
REGIONAL ORGANS OF UNIFIED STATE AUTHORITY IN
1950
1.
Political and ideological role of school administration
..............................417
2.
Reorganization of the Ministry of Education
.............................................430
3.
School administration before the bill concerning regional
organs of unified state authority
.................................................................437
4.
Beginnings of implementing the bill concerning regional
organs of unified state authority
.................................................................453
CONCLUSIONS
............................................................................................471
SUMMARY
...................................................................................................479
ZUSAMMENFASSUNG...............................................................................483
ABBREVIATION INDEX
............................................................................487
LIST OF TABLES
.........................................................................................491
INDEX OF PHOTOGRAPHS
............................................................................ 493
BIBLIOGRAPHY
..........................................................................................495
APPENDICES
................................................................................................513
NAME INDEX
...............................................................................................567
Inhaltsverzeichnis
EINLEITUNG................................................................................................ 19
Kapitel
I
ABRISS DER TÄTIGKEIT UND KONZEPTE FÜR WIEDERAUFBAU
DER SCHULVERWALTUNG WÄHREND DES ZWEITEN WELTKRIEGES
1. Die Schulverwaltung vor dem Zweiten Weltkrieg.................................... 27
2. Die polnische Schul Verwaltung in Großbritannien in den
Jahren 1940-1943 und ihre Arbeit an dem Wiederaufbau
des Schulwesens im unabhängigen Polen................................................. 33
3. Die Tätigkeit des Ministeriums für religiöse Konfessionen
und öffentliche Aufklärung im Exil und seine Initiativen
das Schulwesen in Polen in der Nachkriegszeit wiederauf¬
zubauen ..................................................................................................... 48
4. Das Management von Geheimunterricht in der Besetzungs¬
zeit. Projekte der Bildungskreise im Bereich der Organisa¬
tion der Schulverwaltung nach dem Krieg................................................ 67
5. Konzepte für das Management im Schulwesen - formuliert
in der Kriegszeit durch Parteien und politische Grup¬
pierungen................................................................................................... 102
Kapitel
II
DIE ARBEIT DER SCHULVERWALTUNG DES POLNISCHEN KOMITEES
DER NATIONALEN BEFREIUNG
(PKWN)
UND DER PROVISORISCHEN
REGIERUNG DER REPUBLIK POLEN (RTRP)
1. Der Entstehungsprozess des zentralen Managementsystems
im Schulwesen des Polnischen Komitees der Nationalen
Befreiung
(PKWN)
.................................................................................... 109
2. Ideologische und programmorientierte Initiativen der Bil¬
dungsabteilung des Polnischen Komitees der Nationalen
Befreiung
(PKWN)
.................................................................................... 119
3. Organisierung der regionalen Schulverwaltung im sog.
Lubliner-Polen........................................................................................... 131
4. Der Entstehungsprozess der Schulverwaltung in Zentral¬
polen, in den West- und Nordgebieten....................................................... 150
5. Die Schul Verwaltung und Allgemeinpomische Bildungs¬
versammlung in Lodz................................................................................ 180
Kapitel
III
INITIATIVEN DER
S
CHUL
VERWALTUNG IN DER ZEIT DER
PROVISORISCHEN REGIERUNG DER NATIONALEN EINHEIT (TRJN)
1. Das Management im Schulwesen unter neuen politischen
Bedingungen.............................................................................................. 189
2. Streit um die Managementkonzeption im Schulwesen..............................210
3. Die Stabilisierung der Schulverwaltung.....................................................221
4. Der Reformversuch des nationalen
Bildungs-
und Erziehungs¬
systems.......................................................................................................239
5. Bildungsstrukturen der politischen Parteien...............................................251
A. Polnische Arbeiterpartei....................................................................251
B. Polnische Sozialistische Partei..........................................................258
С
Volksbewegung (Volkspartei, Polnische Volkspartei).....................264
D. Demokratische Partei........................................................................268
6. Die Entstehung der Mitarbeiterabteilung der Schulverwal¬
tung von Hauptvorstand des Verbands der polnischen Leh¬
rerschaft (ZNP)..........................................................................................269
Kapitel
IV
VERÄNDERUNGEN IN DER SCHULVERWALTUNG NACH
DEN SEJMWAHLEN IM JANUAR 1947
1. Grundlinien und Bedingungen der Bildungspolitik...................................275
2. Die Schulverwaltung unter Feuer der ideologischen Offensi¬
ve Der Personalwechsel..............................................................................286
3. Managementrichtungen im Schulwesen.....................................................327
4. Die Parteiunterordnung der Schulverwaltung............................................342
Kapitel
V
DAS STREBEN NACH VOLLER KONTROLLE ÜBER
DAS SCHULWESEN
1. Die Schulverwaltung an der Schwelle der wichtigen Verän¬
derungen im Bildungswesen.......................................................................357
2. Die Teilnahme der Schulverwaltung an der Beherrschung
des Verbands der polnischen Lehrerschaft (ZNP) durch die
Staatsorgane................................................................................................371
3. Streit um die Reformkonzeption im allgemeinbildenden
Schulwesen.................................................................................................383
4. Vorbereitungen auf die Vereinigung der Polnischen Arbeiter¬
partei und der Polnischen Sozialistischen Partei in den Bil¬
dungskreisen. „Die rechtsnationalistische Abweichung ...........................393
Kapitel
VI
DIE SCHULVERWALTUNG VOR DER VEREINHEITLICHUNG
DER REGIONALEN STAATSORGANE IM JAHR 1950
1. Die ideologisch-politische Funktion der Schul Verwaltung........................417
2. Die Reorganisation des Bildungsministeriums..........................................430
3. Die Schulverwaltung vor der Vereinheitlichung der ausfüh¬
renden Organe der nationalen Räte............................................................437
4. Anfänge das Gesetz über die regionalen Organe der einheit¬
lichen Staatsmacht umzusetzen..................................................................453
SCHLUSSWORT...........................................................................................471
SUMMARY
...................................................................................................479
ZUSAMMENFASSUNG...............................................................................483
ABKÜRZUNGSVERZEICHNIS..................................................................487
TABELLEN...................................................................................................491
FOTOVERZEICHNIS ..................................................................................493
LITERATURVERZEICHNIS.......................................................................495
ANHÄNGE....................................................................................................513
NACHNAMENVERZEICHNIS....................................................................567
ІАКОМШШЕ
Zasadniczym celem tej książki jest ukazanie działalności administracji szkol¬
nej i jej opanowania przez nową władzę w latach
1944-1950.
W tym okresie
nastąpiło wyraźne ukształtowanie systemu zarządzania szkolnictwem, dostoso¬
wanego do potrzeb nowego ustroju społeczno-polirycznego. Wdrażane formy
i metody pracy, mimo pewnych zmian, przetrwały pod wieloma względami,
zwłaszcza w zakresie pracy ideowo-wychowawczej i polityki kadrowej, do
1989
roku. W celu wprowadzenia Czytelnika w tę problematykę przedstawiono
w ogólnym zarysie strukturę polskiej administracji szkolnej przed wojną oraz jej
działalność w okresie okupacji na uchodźstwie i w kraju. Uwzględniono kon¬
cepcje zarządzania szkolnictwem po wojnie, formułowane przez rząd polski,
środowiska nauczycielskie i polityczne. Podkreślono, że w innych warunkach
społeczno-politycznych zarządzanie szkolnictwem i jego odbudowa po wojnie
przybrałyby odmienny charakter. Wykazano stan gotowości środowisk dotych¬
czas zarządzających oświatą i związanych ze szkolnictwem do jego uruchomienia
po wojnie oraz znikome możliwości intelektualne i kadrowe
siry
politycznej, działa¬
jącej z obcego nadania, która uzyskała warunki do objęcia swoimi wpływami powo¬
jennej szkoły i podporządkowania sobie nauczycieli.
Następnie przedstawiono powstawanie administracji szkolnej w Polsce „lu¬
belskiej . Prześledzono proces uruchamiania systemu władz oświatowych
w centrum kraju, oraz na ziemiach zachodnich i północnych. Wiele miejsca po¬
święcono działaniom administracji szkolnej pod kierownictwem Czesława Wy-
cecha. Ukazano na wybranych przykładach umacnianie struktur zarządzania
szkolnictwem pod względem organizacyjnym i kadrowym. Podkreślono zaanga¬
żowanie i profesjonalizm wielu zatrudnionych wówczas osób, zwłaszcza spo¬
śród kadry kierowniczej. Przedstawiono dużą aktywność ustawodawczą Mini¬
sterstwa Oświaty i podejmowanie prób zmierzających do zreformowania szkol¬
nictwa i usprawnienia, a zwłaszcza uspołecznienia (usamorządowienia) systemu
zarządzania. Rozpatrzono przyczyny niepowodzeń w tym zakresie. Starano się
wykazać nieprawdziwość zarzutu Polskiej Partii Robotniczej pod adresem Cze¬
sława Wycecha w sprawie zaprzepaszczenia szansy wprowadzenia reformy
szkolnej. Zwrócono również uwagę na wywieranie coraz większego wpływu
przez partie polityczne na sprawy szkolne.
W pracy mniejszej ukazano istotne zmiany w zarządzaniu szkolnictwem po
wyborach do sejmu
19
stycznia
1947
roku. Ministerstwo Oświaty uznało za
jedno z głównych zadań swojego działania wymianę kadr według kryteriów
ideologiczno-politycznych i wzrost upartyjnienia w administracji szkolnej
wszystkich stopni. Konsekwentnej realizacji tego celu poświęcono wiele wysił¬
ku. „Czystki kadrowe w administracji szkolnej zapoczątkowały zmiany perso¬
nalne na niespotykaną dotąd skalę wśród wszystkich pracowników oświaty.
Ruchom kadrowym towarzyszył nieustanny konflikt pomiędzy Polską Partią
Robotniczą i Polską Partią Socjalistyczną, który był daleki od propagandowej
przyjaźni zjednoczonych wkrótce partii. Zwraca uwagę fakt, że Ministerstwo
Oświaty pod kierownictwem Stanisława Skrzeszewskiego pochłonięte przez
pewien czas realizacją polityki personalnej wśród kadry kierowniczej w kurato¬
riach, inspektoratach szkolnych i szkołach średnich, według kryteriów ideologiczno-
politycznych a także przekształcaniem świadomości nauczycieli i uczniów (wpro¬
wadzanie zasadniczych zmian w treściach nauczania i wychowania), nie przejawia¬
ło większych inicjatyw ustawodawczych. Dostosowano jedynie działalność Mi¬
nisterstwa Oświaty i terenowych władz szkolnych do potrzeb wiodącej siły poli¬
tycznej. Przystąpiono natomiast do usuwania z administracji szkolnej pracowni¬
ków związanych z kierownictwem resortu w okresie Tymczasowego Rządu
Jedności Narodowej, którzy z reguły odznaczali się wieloletnim doświadcze¬
niem, wysokimi kompetencjami zawodowymi, a także dużymi zasługami dla
rozwoju tajnego nauczania w czasie okupacji.
W publikacji podjęto problem dążenia władzy do wywierania wpływu na śro¬
dowisko nauczycielskie poprzez Związek Nauczycielstwa Polskiego. Szczególną
uwagę poświęcono roli kuratoriów i inspektoratów szkolnych w kampanii wy¬
borczej w ZNP, przeprowadzonej w roku szkolnym
1947/1948.
Akcja polityczna
realizowana wewnątrz zawodowej organizacji nauczycielskiej spowodowała
istotne zmiany w jej działalności. Zwiększeniu wpływu na środowisko nauczy¬
cielskie służyło wprowadzenie do ZNP pracowników administracji szkolnej.
Przedstawiono toczący się spór i rolę centralnej administracji szkolnej
w sprawie zasadniczych zmian w funkcjonowaniu szkolnictwa ogólnokształcą¬
cego. Podejmując niektóre aspekty zarządzania szkolnictwem, w kontekście
wchłonięcia PPS przez PPR, sporo uwagi poświęcono kwestii zwalczania tzw.
„odchylenia prawicowonacjonalistycznego w oświacie, a zwłaszcza w central¬
nym aktywie oświatowym.
472
W niniejszej książce wielokrotnie odwoływano się do konkretnych zdarzeń,
przykładów, postaw oraz poglądów poszczególnych osób, pragnąc w ten sposób
przybliżyć i wnikliwie przeanalizować rozpatrywane procesy i zachodzące zja¬
wiska. Wśród pracowników powojennej administracji szkolnej, zwłaszcza
w pierwszych trzech latach analizowanego okresu, znalazło się wiele osób wy¬
soce kompetentnych i oddanych sprawie zarządzania szkolnictwem. Do najwy¬
bitniejszych z nich zaliczyć należy: Czesława Wycecha, Władysława Bieńkow-
skiego, Halinę Kuczkowską, Bronisława Biedowicza, Ignacego Klimaszewskie-
go, Mariana Falskiego, Stanisława Kwiatkowskiego, Wacława Schayera, Maria¬
na Józefkowicza, Michała
Poliaka,
Stanisława Stetkiewicza i Władysława Ozgę.
Szczególnie zasługujący na uwagę kuratorzy to: Włodzimierz Gałecki i Stefan
Białas z Krakowa, Jan Smoleń i Oskar
Kotula z
Katowic, Teofil Wojeński
i Ignacy Górecki z Warszawy, Artur Kopacz z Rzeszowa, Jan Dębski z Wrocła¬
wia oraz Stanisław Helsztyński ze Szczecina. Wielu świetnych znawców szkol¬
nictwa pracowało na mniej eksponowanych stanowiskach w administracji szkol¬
nej, np. Władysław Radwan, Jadwiga Michałowska, Edward Czernichowski, Jan
Szurek, Stanisław Pieczkowski, Tomasz
Serafín,
Leszek Franciszek
Klima,
Adolf Malak, Stanisław Tynelski, Ignacy Jakubiec. Część z nich posiadała zna¬
czący dorobek teoretyczny z zakresu zarządzania szkolnictwem. Zarówno jed¬
nak ich doświadczenie, umiejętności praktyczne, organizacyjne, jak i głęboka
wiedza zawodowa nie zostały w większości w należyty sposób wykorzystane.
Ideologiczno-polityczne kryteria doboru kadr, realizowane w atmosferze mię¬
dzypartyjnej walki o stanowiska kierownicze spowodowały, że w administracji
szkolnej zatrudniano osoby z niewielkimi kwalifikacjami zawodowymi, ale za to
dyspozycyjne politycznie. Ten system doboru pracowników wszystkich szczebli
zarządzania oświatą, rozciągnięty został stopniowo na politykę kadrową w ca¬
łym szkolnictwie.
W końcowej części pracy wiele uwagi poświęcono zmianom w organizacji
Ministerstwa Oświaty, kuratoriów, inspektoratów szkolnych w
1949
i w pierw¬
szej połowie
1950
roku. Inicjatywy te, uzasadniane troską o poprawę efektyw¬
ności zarządzania szkolnictwem, miały w istocie na celu całkowite podporząd¬
kowanie władz oświatowych czynnikom politycznym przez włączenie struktur
administracji szkolnej, na wzór sowiecki, do systemu pracy administracji ogól¬
nej i oddanie szkolnictwa pod zarząd rad narodowych. Doprowadzono więc do
zespolenia administracji szkolnej z administracją ogólną. Działania te przyniosły
szereg niekorzystnych rezultatów doraźnych i długofalowych. W końcu lat
czterdziestych wyraźnie uwidoczniła się dominująca rola instancji partyjnych
wszystkich szczebli w zarządzaniu szkolnictwem, a zwłaszcza w realizacji poli¬
tyki kadrowej. Tendencja ta utrzymała się, z pewnym osłabieniem w latach
1956-1958,
do
1989
roku.
Opinie osób związanych z oświatą dotyczące włączenia urzędów administra¬
cji szkolnej do prezydiów rad narodowych były na ogół negatywne. Na przykład
473
odchodzący ze stanowiska kuratora poznańskiego Janusz Łopuski mówił:
„w nowym układzie stosunków pozycja kuratora spadła do zera. Siedzę na spa¬
kowanych walizkach i w dniu wejścia w życie ustawy o radach narodowych
noga moja więcej tego progu nie przestąpi. Komu strzelił do głowy ten idiotycz¬
ny pomysł podporządkowania nas Prezydiom Rad Narodowych?! Czy wiecie
[zwracał się do swojego rozmówcy
-
Romana Czeraeckiego] komu będziemy
podlegać? Dyletantom!
Cui
bono to czynią? Wszakże wiadomo, że każde spię¬
trzenie szczebli zależności biurokratyzuje administrację szkolną. W tym poro¬
nionym pomyśle kurator, ściślej kierownik Wydziału Oświaty prezydium WRN
będzie jednocześnie podporządkowany ministrowi i przewodniczącemu WRN.
Pytam was: kto będzie koordynować, kto rozstrzygać nieuchronne «zderzenia»
przeciwstawnych zarządzeń tych dwóch dysponentów? Wszystko to jest nowym
czołobitnym ukłonem w stronę Związku Sowieckiego, bezmyślnym, bezkry¬
tycznym kopiowaniem wzorów sowieckich, dobrych być może tam, nie zawsze
dobrych u nas. Ludzie ci zapominają, że my Polacy byliśmy twórcami Komisji
Edukacji Narodowej, pierwszego na świecie
ministerium
oświaty, opartego na naj¬
szerzej pojętej samorządności. Kiedy myślę nad tym, nawiedzają mnie czarne myśli,
widzę równię pochyłą, po której staczać się będzie dorobek nasz w przepaść
.
Odmiennie wypowiedział się na ten temat kurator Andrzej Jasiński z Wro¬
cławia, zatrudniony po reformie administracji na stanowisku kierownika Wy¬
działu Oświaty prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej, który zauważył, że
w nowych warunkach „spadnie nam [kierownikom wydziałów] z głowy cały
balast spraw nie mających niczego wspólnego z pedagogiką. Wreszcie przesta¬
niemy kołatać w ministerstwie o każdą złotówkę na nakłady inwestycyjne, na
remonty, etaty. To wszystko będziemy załatwiać tu, u nas, na miejscu, w prezy¬
dium WRN. Ponadto przestaniemy być urzędnikami, a staniemy się działaczami
społecznymi wybieranymi przez rady narodowe, obdarzonymi przez nie zaufa¬
niem.
(...)
Wzrośnie nasza pozycja społeczna 2.
Zdecydowanie negatywnie oceniono podporządkowanie szkolnictwa radom
narodowym w „Materiałach do projektu reorganizacji administracji szkolnej
opracowanych przez Komisję Administracji Szkolnej Komitetu Organizacyjne¬
go Zjazdu Oświatowego Związku Nauczycielstwa Polskiego obradującego
w dniach od
2
do
5
maja
1957
roku w Warszawie. Stwierdzono w nich, że li¬
kwidacja odrębności szkolnictwa i włączenie sprawy zarządzania oświatą do
kompetencji rad narodowych w
1950
roku okazafy się błędne i wręcz szkodliwe.
Skrytykowano brak wydania zbioru przepisów prawnych niezbędnych do funk¬
cjonowania wydziałów oświaty, co niekorzystnie odbijało się na pracy nowo
zatrudnionych w nich pracowników. Pracę wydziałów normowano wydawanymi
„od przypadku do przypadku pisemnymi instrukcjami . „W wydziałach oświaty
1
R. Czemecki, Z Krzemieńca..., s.
231, 232.
2
Tamże, s.
232.
474
panował prymat doraźnej, źle rozumianej pracy politycznej nad zawodową. Wy¬
dział oświaty przestał być władzą szkolną, która miała realizować stojące przed
nią zadania zgodnie z założeniami nadrzędnej władzy oświatowej i potrzebami
terenu. Faktycznie wydziałem oświaty «rządził» komitet partyjny oraz resortowy
(zwykle niefachowy) «opiekun» wydziału oświaty z ramienia prezydium rady
narodowej. Również ZMP rościł sobie pretensje do «ustawiania» wydziałów
oświaty, a bardzo często faktycznie je «ustawiał». Na skutek polecenia różnych
dysponentów wydziały oświaty zaniedbywały swoje podstawowe obowiązki,
a przeprowadzały (niekiedy wielkim nakładem sił i kosztów) różne «akcje».
Prowadziło to do zwichnięcia pracy wydziałów, którą cechował brak systema¬
tyczności, akcyjność i nerwowość.
(...)
Wydział oświaty zatracił pedagogiczny
charakter władzy oświatowej 3. Ta opinia o pracy wydziałów oświaty sformu¬
łowana w czasie krótkotrwałej październikowej „odwilży , była w
perni
uzasad¬
niona i w znacznej mierze odnosiła się również do pracy kuratoriów i inspekto¬
ratów szkolnych od połowy
1947
roku do zakończenia ich działalności. Tadeusz
Pasierbiński, powołując się na ustalenia zjazdowej Komisji Administracji Szkol¬
nej, stwierdził jednak, starając się unikać jednostronności w formułowaniu sta¬
nowiska, że w okresie powojennym nie osiągnięto poziomu pracy administracji
szkolnej sprzed września
1939
roku. Oceny tej nie można usprawiedliwiać trud¬
nymi warunkami pracy i wielością zadań związanych z odbudową szkolnictwa.
Komisja stwierdziła bowiem, że im trudniejsze problemy pojawiały się do rozwią¬
zania, tym zarządzanie pracą administracji szkolnej powinno być doskonalsze4.
Likwidację wydziałów oświaty prezydiów rad narodowych i utworzenie ku¬
ratoriów okręgów szkolnych postulowały w drugiej połowie lat pięćdziesiątych
władze Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego. Podczas obrad prezydium Na¬
czelnego Komitetu ZSL w dniu
20
stycznia tegoż roku, dyskutowano na temat
przekształcenia wydziałów oświaty prezydiów wojewódzkich rad narodowych
w kuratoria okręgów szkolnych, bądź wyodrębnienia ich z prezydiów rad naro¬
dowych. Wnoszono także o nadanie wydziałom oświaty większych uprawnień
w sprawach kadrowych, nauczania i wychowania. Zgłaszano propozycje, aby
dla powiatów i miast wydzielonych tworzyć wspólne wydziały oświaty, bądź
inspektoraty szkolne5. W projekcie uchwały plenum Naczelnego Komitetu tej
partii w
1958
roku stwierdzono między innymi, że podporządkowanie spraw
oświatowych radom narodowym wywarło niekorzystny wpływ na rozwój szkol-
3
Zjazd Oświatowy
2-5
maja
1957
r.
-
Warszawa, red. S. Kwiatkowski i
in.,
Warszawa, nakl.
Związku Nauczycielstwa Polskiego,
1958,
s.
384,385.
Tamże, s.
401.
5
Tamże, sygn.
49,
Notatka z posiedzenia Prezydium NK ZSL, odbytego dniu
20
stycznia
1958
г.,
poświęconego sprawom oświaty i kultury. Obradom przewodniczył kol[ega] [Stefan]
Ignar,
prezes
NKZSLX5.
475
nictwa w Polsce6. Najbardziej krytycznie oceniła podporządkowanie szkolnic¬
twa radom narodowym i utworzenie wydziałów oświaty prezydiów rad narodo¬
wych Komisja Oświaty i Kultury Wojewódzkiego Komitetu ZSL we Wrocła¬
wiu. Domagała się ona powołania kuratoriów okręgów szkolnych, obejmujących
swym zasięgiem województwa wraz z miastami dotychczas z nich wydzielony¬
mi i inspektoratów szkolnych w granicach powiatów. Kuratorzy i inspektorzy
szkolni powinni być powoływani przez ministra oświaty7. Przytoczone opinie
i postulaty, oparte na obserwacji funkcjonowania szkolnictwa w pierwszej po¬
łowie lat pięćdziesiątych, wskazują, że utworzenie wydziałów oświaty i zespole¬
nie administracji szkolnej z administracją ogólną było decyzją błędną i szkodli¬
wą dla sprawnego funkcjonowania systemu edukacji narodowej.
Ocena tego faktu, zdaniem znawcy problemów pracy administracji szkolnej
-
Jerzego Mieczysława Wróbla, dokonana po latach, z perspektywy czasu i rezul¬
tatów praktycznego działania była również negatywna. Stwierdził on, że niepo¬
trzebnie „zlikwidowano kuratoria i inspektoraty oświaty, powołując w to miej¬
sce wydziały oświaty utworzone w radach narodowych. W praktyce wystąpiło
na szeroką skalę zjawisko niekompetencji rad narodowych w dziedzinie oświaty,
łączące się z obniżeniem pozycji społecznej zawodu nauczyciela 8. W lipcu
1958
roku utworzono ponownie kuratoria i inspektoraty szkolne oraz dokonano
usprawnienia pracy i organizacji Ministerstwa Oświaty. Były to jednak zmiany
powierzchowne, nawiązujące do formy, a nie do treści działania9. Administracja
szkolna była jeszcze kilkakrotnie modyfikowana. Inicjatywy te jednak nie wy¬
kraczały poza ogólny schemat działalności administracji państwowej.
Wśród części badaczy panowało przekonanie, że błędy w nadaniu kierunków
działania administracji szkolnej i całego szkolnictwa występowały głównie
w pierwszej połowie lat pięćdziesiątych ubiegłego wieku. Tymczasem przewa¬
żająca część decyzji w sprawie organizacji, realizacji polityki kadrowej i formu¬
łowania dalekosiężnych celów programowych administracji szkolnej zapadła
(formalnie bądź nieformalnie) już w latach
1944-1950.
Następne lata nie obfi¬
towały w tak liczne koncepcje i decyzje o charakterze programowym oraz orga¬
nizacyjnym.
W okresie istnienia PRL, sformułowaniu pogłębionej opinii na temat pracy ad¬
ministracji szkolnej w analizowanych latach, nie sprzyjał panujący ustrój społeczno-
polityczny, a w szczególności związana z nim cenzura. Znaczna część zachowanych
6
AZHRL, Zespół: Zjednoczone Stronnictwo Ludowe, Wydział Oświaty i Kultury, sygn.
25,
Uchwała Plenum NK ZSL w sprawie polityki w zakresie oświaty, kultury, słitżby zdrowia i wycho¬
wania młodzieży
-
projekt, k.
43.
7
Tamże, sygn.
221,
Wnioski Komisji Oświaty i Kultury Wojewódzkiego Komitetu Oświaty
Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego we Wrocławiu w sprawie reorganizacji szkolnictwa, k.
11 ■
J.M. Wróbel, Administracja w polskim systemie oświatowym. Analiza i koncepcja zmian,
Gdańsk, Uniwersytet Gdański,
1992,
s.
73.
*
Tamże, s.
74.
476
źródeł na temat wielu aspektów funkcjonowania administracji szkolnej znajdo¬
wała się poza zasięgiem badaczy.
Praca administracji szkolnej w analizowanym okresie czasu przyczyniła się
do rozwoju szkolnictwa, ale jednocześnie była jedną z ważnych dróg wywiera¬
nia wpływu przez PPR, a następnie PZPR na środowisko nauczycielskie i kie¬
runki wychowania dzieci oraz młodzieży szkolnej. Do jej podstawowych zadań
należało realizowanie i upowszechnianie polityki oświatowej partii. Zmiana
priorytetów działania administracji szkolnej nastąpiła dopiero wraz z upadkiem
realnego socjalizmu w Polsce.
Summary
POLISH SCHOOL
ADMINISTRA
TION
IN THE YEARS
1944-1950
r*he book presents the foundation, structure and activity of the Polish school
A administration in the years
1944-1950
as well as its political seizure by
communists having a thorough support in the Soviet Union. The greatest
attention is being given to school executive ranks and pedagogical professionals
employed in the Ministry of Education, educational boards and school inspection
bureaus. The inspiring role of the central administration is emphasized,
particularly education ministers and their employees in the reconstruction of the
after-war schooling in Poland. The role of political parties is also discussed in
the process of ideologization and politicizing of school authorities of all levels,
especially their influence on personnel recruitment and political affiliation. The
analyses has been possible thanks to resources of the archives of the Ministry of
Education, political parties, the heritage of people like:
Stanislaw Skrzeszewski,
Czesław Wycech, Żanna Kormanowa
and
Władysław Radwan
and also other
documents stored in the Archives of New Records in Warsaw, local archives, the
Institute of National Remembrance, the Polish Institute and Sikorski Museum in
London. Supplementary sources to the those mentioned above, but still very
crucial for the present research, have been the publications in scientific journals.
The publication consists of six chapters. Chapter one is an introduction to the
actual issue and describes the structure of pre-war school administration in
Poland, activities of school administration in exile and home, during the Nazi
occupation, as well as some concepts of its restoration after the war. Chapter two
is devoted to the foundation and functioning of the school administration during
the times of the Polish Committee of National Liberation
(PKWN)
and the
Provisional Government (RT). Its activity under new social and political
conditions is presented and the fact of employing school senior management
according to their political and ideological affiliation. More attention is given to
the foundation of school administration in the Lublin area, then in central
Poland, and finally in western and northern parts of the country. Several
provisions of the Polish Educational Convention, June
1945,
are presented,
particularly those referring to the role of school administration.
Chapter three gives an analyses of educational management, structure and
activities of school administration during the time of the Provisional
Government of National Unity (TRJN). Some of the most interesting initiatives
of the Ministry of Education concerning school administration are discussed
here. Many of the proposed solutions were aimed at a kind of stabilization of
school administration and were close to those proposed during the Nazi
occupation by the former Department of Education and Culture in the Polish
Government in exile. This chapter also aims at presenting initiatives directed at
improving school administration, reforming the system of education and national
education. The political parties standpoints on school management are also
discussed.
Chapter four shows deep changes that took place in the educational
management after the parliamentary elections on
19
January
1947.
Main
elements of the fight for the political seizure of school administration are
presented, which lay at the basis of the Polish Workers Party
(PPR)
tactics
concerning education. New mechanisms and criteria of human resources policy
are revealed which constituted the framework of ideological offensive of PPP
members. It is emphasized that all the activities of the Ministry of Education
were aimed at gaming control over school administration and, in this way,
influencing teachers and teaching materials. One of the methods was making
school administration workers join the Party, particularly the executive ranks.
This idea was tackled by special resources sections. Purges among school
administration personnel were conducted persistently, fairly consistently and due
to ideological and political criteria.
Chapter five discusses the role of school administration workers in
overtaking the teachers environment by
PPR
and collaborating political parties,
which was possible due to deep changes conducted within the Polish Teachers
Union (ZNP). Selected problems affecting the activity of school administration
workers within teachers trade union are also shown. It is demonstrated how the
concepts of reforming the school at elementary and secondary levels came into
being. Subsequently, the combination of Polish Workers Party and Polish
Socialist Party in educational environment is presented. Then, parallel to this
campaign, the struggle against the so called rightist-nationalist deviation in the
educational environment at the executive level is explained.
Chapter six, the last one, exposes the growth of the ideological and political
role of school administration at the beginnings of Stalinism in Poland, and
further passes on to reporting crucial changes in the structure of the Ministry of
Education,
arising from the foundation of the Central Office for Vocational
Training as well as autonomous system of management of higher education and
science. Those innovations gave a beginning to restructuring the Ministry of
Education departments, as well as forming relevant sections in educational
boards and school inspection bureaus. It is revealed, in broad outline, what the
way to unification of local authorities was and what were the first steps towards
practical realization of the bill concerning regional organs of unified state
authorities. Finally, opinions and comments of experts on school administration
functioning are given, which mostly refer to results of changes in educational
management system. These opinions
-
no matter when and how voiced
-
were
mostly critical.
The aim of the publication is to present the activity of school administration
as well as major factors influencing this management together with the work of
remarkable professionals of this field. The contents of the book referring to the
workings of school authorities in the years
1944-1950
allow for better
understanding of the history of Polish education in difficult, post-war times,
which then had a straight impact on educational management in the times of real
socialism in Poland.
Key words: School administration structure; Ideologization, politicizing and
political affiliation; Personnel purges; Role of school administration in seizure of
educational environment
lUSAMMENFASSUNG
Polnische Schulverwaltung in den Jahren 1944-1950
Das Buch stellt ausfuhrlich die Entstehung, Struktur und Tätigkeit der polni¬
schen Schulverwaltung in den Jahren 1944-1950 dar und den Prozess sie
durch Kommunisten zu beherrschen, die starke Unterstützung in Sowjetunion
hatten. Besonders viel Aufmerksamkeit wurde dem Leitungspersonal und den
pädagogischen Mitarbeitern dieser Berufsgruppe gewidmet, die im Bildungs¬
ministerium, in Schulaufsichtsbehörden der Schulbezirke und in Schulinspekto-
raten eingestellt waren. Es wurde die inspirierende Rolle der Tätigkeit von Zentral¬
verwaltung betont, insbesondere von Bildungsministern und ihren nächsten Mitar¬
beitern beim Wiederaufbau des Schulwesens in der Nachkriegszeit in Polen. Es
wurde die Rolle der politischen Parteien bei der Ideologisierung und politischer
Unterordnung der Schulleitung aller Stufen berücksichtigt, besonders beim Ein-
fluss auf ihre personelle Besetzung und politische Abhängigkeit. Bei der Analy¬
se der im Buch angesprochenen Themen wurden Archivalien des Bildungsminis¬
teriums genutzt, sowie die der politischen Parteien, das Vermächtnis von
Sta¬
nisław Skrzeszewski, Czesław
Wycech,
Zanna
Kormanowa und
Władysław
Radwan und andere Dokumente, die im Archiv der Neuen Akten
(AAN)
in War¬
schau und in regionalen Staatsarchiven, sowie im Institut für Nationales Geden¬
ken (IPN), im Polnischen Institut und General-Sikorski-Museum in London
aufbewahrt werden. Eine wichtige Ergänzung von gedruckten Archivquellen
waren die Veröffentlichungen in Fachzeitschriften.
Die Veröffentlichung besteht aus sechs Kapiteln. Das erste Kapitel ist eine
Einfuhrung in die eigentliche Problematik und enthält die Struktur der Schul¬
verwaltung in der Vorkriegszeit in Polen, die Tätigkeit der Schulverwaltung im
Exil und im Land in der Kriegszeit und Ideen sie in der Nachkriegszeit wieder¬
aufzubauen. Das zweite Kapitel zeigt, wie die Schulverwaltung in der Zeit
des Polnischen Komitees der Nationalen Befreiung
(PKWN)
und der Provisori¬
schen Regierung der Republik Polen (RTRP) entstand und funktionierte. Es
wurde ihre Arbeit unter den neuen sozial-politischen Bedingungen dargestellt
und die Aufmerksamkeit auf das Einstellen für leitende Stellungen in die Schul¬
verwaltung gelenkt, welches nach politischen und ideologischen Kriterien
erfolgte. Viel Aufmerksamkeit wurde der Entwicklung der Schulverwaltung auf
dem Lubliner-Gebiet geschenkt und dann in Zentral-, West- und Nordpolen. Es
wurden auch manche Aspekte der Tagung der Allgemeinpolnischen Bildungs¬
versammlung in Lodz im Juni 1945 dargestellt, mit Berücksichtigung der Rolle
der Schulverwaltung.
Im dritten Kapitel wurde das Management im Schulwesen, Organisation und
Arbeit der Schulverwaltung in der Zeit der Provisorischen Regierung der Natio¬
nalen Einheit (TRJN) präsentiert. Es wurde eine Reihe von interessanten Initiati¬
ven des Bildungsministeriums in dieser Hinsicht dargestellt. Viele der vorge¬
schlagenen Lösungen haben zur gewissen Stabilisierung der Schulverwaltung
führen sollen und auf die in der Kriegszeit formulierten Konzepten der ehemali¬
gen Abteilung
för
Bildung und Kultur der Polnischen Regierung für das Land
zurückgeführt. In dem Kapitel wurden Initiativen geschildert, deren Ziel war, die
Arbeit der Schulverwaltung zu verbessern und das nationale
Bildungs-
und Er¬
ziehungssystem zu reformieren. Es wurde auch der Standpunkt der politischen
Parteien zu Managementfragen im Schulwesen dargelegt.
Das vierte Kapitel beschreibt große Veränderungen beim Management im
Schulwesen nach den Sejmwahlen vom 19. Januar 1947. Hier wurden Haupt¬
elemente des Kampfes um die Beherrschung der Schulverwaltung genannt.
Das war die Grundbedingung, die Taktik der
PPR
(Polnische Arbeiterpartei) im
Bildungswesen einzuleiten. Es wurden neue Mechanismen und Kriterien der
Personalpolitik gezeigt, und dies im Rahmen der Umsetzung der ideologischen -
von PPR-Mitgliedern bevorzugten - Offensive. Es wurde betont,
dass
das Ziel
der von Ministeriumsleitung vorgenommenen Schritte war, sich die Schulver¬
waltung unterzuordnen, damit sie dann den Einfluss auf die Lehrer ausübte. Ei¬
ner der wichtigen Wege, der zu diesem Ziel fuhren sollte, war eine größere Partei¬
unterordnung der Schulverwaltung, besonders ihres Leitungspersonals. Die
Umsetzung dieser Aufgabe gehörte zu den Pflichten der sich mit dem Personal¬
wechsel beschäftigten Zellen. Die Personalsäuberung in der Schulverwaltung
wurde mit Ausdauer, eher konsequent und nach den ideologisch-politischen
Kriterien realisiert.
Im fünften Kapitel wurde die Rolle der Schulverwaltungsmitarbeiter bei der
Beherrschung der Lehrerkreise durch die
PPR
und die mit ihr agierenden politi¬
schen Gruppierungen besprochen. Das sollte infolge großer Veränderungen im
Verband der polnischen Lehrerschaft (ZNP) erfolgen. Es wurden auch ausge¬
wählte Probleme der Tätigkeit der Schulverwaltungsmitarbeiter im Rahmen des
Lehrerverbands präsentiert. Es wurde der Prozess dargestellt, wie die Reform-
idee
der allgemeinbildenden Schule der Grund- und Mittelstufe entstand. Darm
wurde die Vereinigung der
PPR
mit der
PPS
im Bildungswesen geschildert.
Parallel dazu wurde der Kampf gegen sog. „rechtsnationalistische Abweichung
in Bildungskreisen auf der Zentralebene dargestellt.
Im letzten sechsten Kapitel wurde die immer größere ideologisch-politische
Rolle der Schulverwa-ltung am Anfang der Stalin-Epoche in Polen geschildert.
Dann wurde über wesentliche Veränderungen in der Organisation des Bil¬
dungsministeriums berichtet, welche aus der Entstehung des Zentralen Berufs¬
schulungsamtes und des autonomen Managements im Hochschulwesen und in
der Wissenschaft erfolgten. Diese Innovationen waren Anfang sowohl für die
Reorganisation von
Departementen
und anderen Zellen des Bildungsministeriums
als auch für die Entstehung von Strukturen in Schulaufsichtsbehörden der
Schulbezirke und in Schulinspektoraten. Zum Schluss wurden Meinungen und
Kommentare von Fachexperten aus dem Bereich der Schulverwaltung zusam¬
mengestellt. Sie betreffen Folgen, welche die Veränderungen im Management
im Schulwesen bringen können. Diese Meinungen - unabhängig von Zeit und
Gegebenheiten - waren vorwiegend kritisch.
Die Veröffentlichung ist ein Versuch, die Tätigkeit der Schul Verwaltung so¬
wie wichtige Bedingungen beim Management im Schulwesen im engen Zusam¬
menhang mit der Arbeit der bedeutenden Vertreter dieser Berufsgrappe zu schil¬
dern. Die im Buch dargestellten Informationen, wie die Schulaufsichtsbehörde in
den Jahren 1944-1950 funktionierte, lassen die Geschichte des polnischen
Schulwesens in den schwierigen Nachkriegsjahren besser verstehen. Sie waren
entscheidend für die Entwicklung der Managementkonzeption im Bildungs¬
wesen in der Zeit des realen Sozialismus in Polen.
Schlüsselwörter: Organisation der Schulverwaltung, Ideologisierung, politische
Abhängigkeit, Parteiunterordnung, Personalsäuberung
|
| any_adam_object | 1 |
| author | Chmielewski, Witold Jan ca. 20./21. Jh |
| author_GND | (DE-588)1289509182 |
| author_facet | Chmielewski, Witold Jan ca. 20./21. Jh |
| author_role | aut |
| author_sort | Chmielewski, Witold Jan ca. 20./21. Jh |
| author_variant | w j c wj wjc |
| building | Verbundindex |
| bvnumber | BV037294070 |
| ctrlnum | (OCoLC)711871405 (DE-599)BVBBV037294070 |
| edition | Wyd. 1. |
| era | Geschichte 1944-195ß gnd |
| era_facet | Geschichte 1944-195ß |
| format | Book |
| fullrecord | <?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><collection xmlns="http://www.loc.gov/MARC21/slim"><record><leader>01954nam a2200421 c 4500</leader><controlfield tag="001">BV037294070</controlfield><controlfield tag="003">DE-604</controlfield><controlfield tag="005">20230516 </controlfield><controlfield tag="007">t</controlfield><controlfield tag="008">110322s2010 |||| |||| 00||| pol d</controlfield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">9788389935939</subfield><subfield code="9">978-83-89935-93-9</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(OCoLC)711871405</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(DE-599)BVBBV037294070</subfield></datafield><datafield tag="040" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-604</subfield><subfield code="b">ger</subfield><subfield code="e">rakwb</subfield></datafield><datafield tag="041" ind1="0" ind2=" "><subfield code="a">pol</subfield></datafield><datafield tag="049" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-12</subfield></datafield><datafield tag="084" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">7,41</subfield><subfield code="2">ssgn</subfield></datafield><datafield tag="100" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Chmielewski, Witold Jan</subfield><subfield code="d">ca. 20./21. Jh.</subfield><subfield code="e">Verfasser</subfield><subfield code="0">(DE-588)1289509182</subfield><subfield code="4">aut</subfield></datafield><datafield tag="245" ind1="1" ind2="0"><subfield code="a">Polska administracja szkolna w latach 1944 - 1950</subfield><subfield code="c">Witold Jan Chmielewski</subfield></datafield><datafield tag="250" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Wyd. 1.</subfield></datafield><datafield tag="264" ind1=" " ind2="1"><subfield code="a">Piotrków Trybunalski</subfield><subfield code="b">Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie przy Filii Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego Jana Kochanowskiego</subfield><subfield code="c">2010</subfield></datafield><datafield tag="300" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">582 s., [7] k. tabl.</subfield><subfield code="b">il.</subfield><subfield code="c">25 cm.</subfield></datafield><datafield tag="336" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">txt</subfield><subfield code="2">rdacontent</subfield></datafield><datafield tag="337" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">n</subfield><subfield code="2">rdamedia</subfield></datafield><datafield tag="338" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">nc</subfield><subfield code="2">rdacarrier</subfield></datafield><datafield tag="500" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Zsfassung in dt. u. engl. Sprache u.d.T.: Polnische Schulverwaltung in den Jahren 1944 - 1950</subfield></datafield><datafield tag="648" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Geschichte 1944-195ß</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Schulverwaltung</subfield><subfield code="0">(DE-588)4053588-5</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Polen</subfield><subfield code="0">(DE-588)4046496-9</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="0"><subfield code="a">Polen</subfield><subfield code="0">(DE-588)4046496-9</subfield><subfield code="D">g</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="1"><subfield code="a">Schulverwaltung</subfield><subfield code="0">(DE-588)4053588-5</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="2"><subfield code="a">Geschichte 1944-195ß</subfield><subfield code="A">z</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2=" "><subfield code="5">DE-604</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB Muenchen 2</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=021206587&sequence=000003&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Inhaltsverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB Muenchen 2</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=021206587&sequence=000004&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Abstract</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="n">oe</subfield></datafield><datafield tag="999" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-021206587</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">370.9</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">09044</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield></record></collection> |
| geographic | Polen (DE-588)4046496-9 gnd |
| geographic_facet | Polen |
| id | DE-604.BV037294070 |
| illustrated | Not Illustrated |
| indexdate | 2024-07-09T22:55:28Z |
| institution | BVB |
| isbn | 9788389935939 |
| language | Polish |
| oai_aleph_id | oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-021206587 |
| oclc_num | 711871405 |
| open_access_boolean | |
| owner | DE-12 |
| owner_facet | DE-12 |
| physical | 582 s., [7] k. tabl. il. 25 cm. |
| publishDate | 2010 |
| publishDateSearch | 2010 |
| publishDateSort | 2010 |
| publisher | Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie przy Filii Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego Jana Kochanowskiego |
| record_format | marc |
| spelling | Chmielewski, Witold Jan ca. 20./21. Jh. Verfasser (DE-588)1289509182 aut Polska administracja szkolna w latach 1944 - 1950 Witold Jan Chmielewski Wyd. 1. Piotrków Trybunalski Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie przy Filii Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego Jana Kochanowskiego 2010 582 s., [7] k. tabl. il. 25 cm. txt rdacontent n rdamedia nc rdacarrier Zsfassung in dt. u. engl. Sprache u.d.T.: Polnische Schulverwaltung in den Jahren 1944 - 1950 Geschichte 1944-195ß gnd rswk-swf Schulverwaltung (DE-588)4053588-5 gnd rswk-swf Polen (DE-588)4046496-9 gnd rswk-swf Polen (DE-588)4046496-9 g Schulverwaltung (DE-588)4053588-5 s Geschichte 1944-195ß z DE-604 Digitalisierung BSB Muenchen 2 application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=021206587&sequence=000003&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Inhaltsverzeichnis Digitalisierung BSB Muenchen 2 application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=021206587&sequence=000004&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Abstract |
| spellingShingle | Chmielewski, Witold Jan ca. 20./21. Jh Polska administracja szkolna w latach 1944 - 1950 Schulverwaltung (DE-588)4053588-5 gnd |
| subject_GND | (DE-588)4053588-5 (DE-588)4046496-9 |
| title | Polska administracja szkolna w latach 1944 - 1950 |
| title_auth | Polska administracja szkolna w latach 1944 - 1950 |
| title_exact_search | Polska administracja szkolna w latach 1944 - 1950 |
| title_full | Polska administracja szkolna w latach 1944 - 1950 Witold Jan Chmielewski |
| title_fullStr | Polska administracja szkolna w latach 1944 - 1950 Witold Jan Chmielewski |
| title_full_unstemmed | Polska administracja szkolna w latach 1944 - 1950 Witold Jan Chmielewski |
| title_short | Polska administracja szkolna w latach 1944 - 1950 |
| title_sort | polska administracja szkolna w latach 1944 1950 |
| topic | Schulverwaltung (DE-588)4053588-5 gnd |
| topic_facet | Schulverwaltung Polen |
| url | http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=021206587&sequence=000003&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=021206587&sequence=000004&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |
| work_keys_str_mv | AT chmielewskiwitoldjan polskaadministracjaszkolnawlatach19441950 |