Świętych życie po życiu: relikwie w kulturze religijnej na ziemiach polskich w średniowieczu
Gespeichert in:
| 1. Verfasser: | |
|---|---|
| Format: | Buch |
| Sprache: | Polish |
| Veröffentlicht: |
Warszawa
Wydawnictwo DiG
2008
|
| Schlagworte: | |
| Online-Zugang: | Inhaltsverzeichnis Abstract |
| Beschreibung: | Zsfassung in engl. Sprache |
| Beschreibung: | 744 s. 24 cm |
Internformat
MARC
| LEADER | 00000nam a2200000 c 4500 | ||
|---|---|---|---|
| 001 | BV023483570 | ||
| 003 | DE-604 | ||
| 005 | 20081205 | ||
| 007 | t | ||
| 008 | 080808s2008 |||| 00||| pol d | ||
| 020 | |z 9788371815171 |9 9788371815171 | ||
| 020 | |z 9788370514600 |9 9788370514600 | ||
| 035 | |a (OCoLC)233498482 | ||
| 035 | |a (DE-599)BVBBV023483570 | ||
| 040 | |a DE-604 |b ger |e rakwb | ||
| 041 | 0 | |a pol | |
| 049 | |a DE-12 |a DE-B220 | ||
| 084 | |a 7,41 |2 ssgn | ||
| 100 | 1 | |a Starnawska, Maria |e Verfasser |4 aut | |
| 245 | 1 | 0 | |a Świętych życie po życiu |b relikwie w kulturze religijnej na ziemiach polskich w średniowieczu |c Maria Starnawska |
| 264 | 1 | |a Warszawa |b Wydawnictwo DiG |c 2008 | |
| 300 | |a 744 s. |c 24 cm | ||
| 336 | |b txt |2 rdacontent | ||
| 337 | |b n |2 rdamedia | ||
| 338 | |b nc |2 rdacarrier | ||
| 500 | |a Zsfassung in engl. Sprache | ||
| 505 | 0 | |a Bibliogr. s. 663-728. Indeks | |
| 648 | 7 | |a Geschichte 1100-1500 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 650 | 7 | |a Relikwie / Polska / średniowiecze |2 jhpk | |
| 650 | 7 | |a Święci chrześcijańscy / kult / Polska / 600-1500 (Średniowiecze) |2 jhpk | |
| 650 | 7 | |a Święci chrześcijańscy / Polska / 600-1500 (Średniowiecze) |2 jhpk | |
| 650 | 7 | |a Relikwie - Polska - średniowiecze |2 jhpk | |
| 650 | 7 | |a Święci chrześcijańscy - Polska - 600-1500 (Średniowiecze) |2 jhpk | |
| 650 | 7 | |a Święci chrześcijańscy - kult - Polska - 600-1500 (Średniowiecze) |2 jhpk | |
| 650 | 0 | 7 | |a Reliquie |0 (DE-588)4177751-7 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 650 | 0 | 7 | |a Religiöses Leben |0 (DE-588)4115741-2 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 651 | 7 | |a Polen |0 (DE-588)4046496-9 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 689 | 0 | 0 | |a Polen |0 (DE-588)4046496-9 |D g |
| 689 | 0 | 1 | |a Reliquie |0 (DE-588)4177751-7 |D s |
| 689 | 0 | 2 | |a Religiöses Leben |0 (DE-588)4115741-2 |D s |
| 689 | 0 | 3 | |a Geschichte 1100-1500 |A z |
| 689 | 0 | |5 DE-604 | |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSBMuenchen |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=016665658&sequence=000003&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Inhaltsverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB Muenchen |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=016665658&sequence=000004&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Abstract |
| 940 | 1 | |n oe | |
| 999 | |a oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-016665658 | ||
| 942 | 1 | 1 | |c 200.9 |e 22/bsb |f 0902 |g 438 |
Datensatz im Suchindex
| _version_ | 1804137910671245312 |
|---|---|
| adam_text | SPIS TREŚCI
WSTĘP
........................................................
И
Rozdział I. OBIEKTY CZCI. SYSTEMATYKA I ROZPOWSZECHNIENIE
RELIKWII NA ZIEMIACH POLSKICH W ŚREDNIOWIECZU
.............31
1.
Systematyka relikwii w chrześcijaństwie
.............................31
2.
Kategorie relikwii obecnych na ziemiach polskich w średniowieczu
......39
2.1.
Corpus
i sepulcmm
...........................................39
2.1.1.
Pojęcie
corpus
i jego odrębność od innych rodzajów relikwii
... 39
2.1.2.
Rozmieszczenie ciał świętych na ziemiach polskich
..........42
2.2.
Dzielenie i rozdawanie partykuł ciał świętych pochowanych
na ziemiach polskich
........................................55
2.3.
Partykuły ciał świętych
........................................65
2.3.1.
Głowy
................................................67
2.3.2.
Ramiona
.............................................83
2.3.3.
Palce
.................................................92
2.3.4.
Zęby
.................................................98
2.3.5.
Szczęki
...............................................98
2.3.6.
Inne części ciała wymieniane w źródłach: kręgi, łopatka,
nerwy, skóra, szpik, staw, żebro
...........................99
2.3.7.
Relikwie nieokreślone pod względem anatomicznym
........100
2.4.
Relikwie chrystologiczne i maryjne
............................105
2.4.1.
Relikwie Krzyża Świętego
..............................106
2.4.2.
Cząstki Korony Cierniowej
.............................113
2.4.3.
Krew Chrystusa i sprofanowana hostia
....................114
2.4.4.
Inne relikwie chrystologiczne i maryjne
...................116
2.5.
Relikwie wtórne świętych
....................................119
2.5.1.
Obiekty uważane za związane z życiem i śmiercią świętego
lub wydobyte z grobu
..................................120
2.5.2.
Relikwie wtórne wytwarzane na potrzeby kultu
............131
2.6.
Kolekcje relikwii
...........................................133
3.
Gromadzenie i przechowywanie relikwii
...........................140
3.1.
Sposoby pozyskiwania relikwii
................................140
3.1.1.
Dar
.................................................140
3.1.2.
Handel
..............................................153
SPIS TREŚCI
3.1.3.
Kradzież
............................................161
3.2.
Problem autentyczności relikwii
...............................173
3.3.
Przechowywanie ciał świętych i partykuł
........................192
3.3.1.
Przechowywanie ciał świętych w głównych ośrodkach ich kultu
. 192
3.3.1.1.
Św. Wojciech
..................................193
3.3.1.2.
Pięciu Braci
...................................195
3.3.1.3.
Św. Florian
....................................197
3.3.1.4.
Św. Stanisław
..................................200
3.3.1.5.
Św. Jadwiga
...................................214
3.3.1.6.
Podniesione ponad posadzkę groby osób czczonych
bez oficjalnego zatwierdzenia przez Kościół
.........216
3.3.2.
Odrębne przechowywanie niektórych partykuł ciał świętych
w głównych ośrodkach ich kultu
.........................222
3.3.3.
Przechowywanie partykuł
...............................224
3.3.3.1.
Przechowywanie partykuł w relikwiarzach
..........225
3.3.3.2.
Umieszczanie partykuł w przedmiotach
o innym przeznaczeniu
..........................234
3.3.3.3.
Relikwie zamurowane w ołtarzach
.................249
4.
Wnioski
......................................................251
Rozdział
II.
ŻYWI WOBEC CIAŁ ŚWIĘTYCH I RELIKWII.
OBRZĘDY I RYTUAŁY Z UDZIAŁEM ŚWIĘTYCH SZCZĄTKÓW
........257
1.
Obrzędy poświęcone bezpośrednio kultowi ciała świętego lub relikwii
.. 257
1.1.
Obrzędy inicjujące kult ciała świętego
..........................257
1.1.1.
Inwencja
............................................258
1.1.2.
Translacja,
adventus,
elewacja
...........................270
1.1.2.1.
Ryt i znaczenie translacji w Kościele powszechnym.
.. 270
1.1.2.2.
Uroczystości translacji na ziemiach polskich
w średniowieczu
...............................274
1.1.2.3.
Translacja ciała świętego jako wątek fabularny
w polskim dziejopisarstwie średniowiecznym
........301
1.2.
Obrzędy inicjujące kult partykuły ciała świętego lub relikwii
chrystologicznej
...........................................316
1.2.1.
Inwencja partykuły
....................................317
1.2.2.
Translacja partykuły
...................................322
1.3.
Fundacja kościoła lub kaplicy z okazji zainicjowania
kultu ciała świętego lub ważnej relikwii
........................330
1.4.
Obrzędy poświęcone kultowi ciała świętego lub relikwii
po inauguracji kultu
........................................335
1.4.1.
Nawiedzenie grobu świętego lub sanktuarium
przechowującego relikwie
..............................335
1.4.2.
Udostępnianie relikwii chorym i potrzebującym
poza miejscem spoczynku
s wietego
......................355
1.4.3.
Procesje do miejsc przechowywania relikwii lub ciał świętych
. 358
1.4.4.
Ostensje i wystawienia partykuł
.........................361
SPIS TREŚCI
1.4.4.1.
Niepopularność praktyki wystawiania relikwii
do końca
XIII
w
................................361
1.4.4.2.
Ostensje
......................................365
1.4.4.3.
Wystawienia
...................................373
2.
Inne obrzędy nad grobami świętych lub z udziałem relikwii
...........382
2.1.
Konsekracja kościoła i ołtarza
................................382
2.2.
Pocałunek pokoju
..........................................394
2.3.
Procesje z relikwiami
........................................396
2.3.1.
Procesje w święta roku kościelnego
......................397
2.3.2.
Procesje okolicznościowe
...............................403
2.4.
Kolęda
...................................................403
2.5.
Przysięga na relikwie
........................................405
2.6.
Ekskomunika i interdykt
.....................................414
2.7.
Powitanie władcy lub biskupa. Inauguracja władzy
...............417
2.7.1.
Powitania w trakcie rządów lub pontyfikatu
...............419
2.7.2.
Koronacja królewska
..................................423
2.7.3.
Ingres biskupi
........................................424
2.8.
Obrady kapituł
.............................................425
3.
Profanacja
....................................................427
3.1.
Profanacje podczas wojen i rozruchów
.........................428
3.2.
Profanacje przez użycie relikwii do celów świeckich
..............430
3.3.
Profanacje przez zbliżenie się do relikwii osób skalanych
niegodnym zachowaniem
....................................431
4.
Wnioski
......................................................434
Rozdział III. SACR
UM
WSZECHOBECNE. POCZUCIE OBECNOŚCI
ŚWIĘTYCH W ICH RELIKWIACH I WYNIKAJĄCEJ STĄD
ICH NADPRZYRODZONEJ MOCY
....................................436
1.
Szczególne miejsce relikwii w świecie materialnym
..................436
2.
Znaki świętości na ciałach świętych i nad ich grobami
................443
2.1.
Blask i jasność
.............................................443
2.2.
Cudowna woń i olejki
.......................................453
2.3.
Mleko, krew i pot
...........................................459
2.4.
Ptaki nad ciałami świętych
...................................460
2.5.
Rozpoznawanie świętych przez demony
........................465
2.6.
Nienaruszalność ciała
.......................................467
2.6.1.
Odnajdywanie ciał nienaruszonych
.......................468
2.6.2.
Przywracanie integralności ciała podzielonego
w trakcie męczeństwa
..................................473
3.
Aktywność świętych szczątków
...................................482
3.1.
Gesty
.....................................................482
3.2.
Kefaloforia
................................................485
3.3.
Objawianie się świętych w pobliżu ich szczątków
lub w czasie działań wokół nich
...............................490
3.4.
Przeciwdziałanie niepożądanemu traktowaniu relikwii
............501
8__________________________________
SPIS TREŚCI
__________________________
^____
4.
Odczuwanie przez wiernych
obecnos ci
świętych w ich szczątkach
.......508
5.
Wnioski
......................................................513
Rozdział
IV.
ŚWIĘTY WE WSPÓLNOCIE WIERNYCH.
RELIKWIE JAKO FUNDAMENT ŁADU W ŻYCIU WSPÓLNOTY
PAŃSTWOWEJ, MIEJSKIEJ I KOŚCIELNEJ
.............................516
1.
Kult relikwii jako szczególna forma kultu patrona wspólnoty
..........516
2.
Relikwie uświęcające przestrzeń
..................................519
3.
Rola relikwii w powstaniu wspólnoty
..............................526
3.1.
Państwo polskie
............................................528
3.2.
Śląsk Włostowica
(?)
i księstwo wschodniopomorskie
.............529
3.3.
Biskupstwa
................................................534
3.4.
Klasztory
..................................................535
3.5.
Kolegiata św. Floriana w Krakowie. Parafie
.....................541
4.
Rola relikwii w kolejnych etapach kształtowania się wspólnoty
politycznej Polaków
............................................542
5.
Manifestowanie łączności wspólnoty z jej patronem obecnym
w swych relikwiach
.............................................545
5.1.
Państwo polskie i księstwa dzielnicowe
.........................545
5.1.1.
Inicjacja i odnowienie więzi między wspólnotą i patronem
obecnym przez relikwie
................................545
5.1.2.
Wystawienia relikwii wyrazem więzi patronów, władcy
i jego poddanych
......................................547
5.1.3.
Nawiedzanie grobów świętych i relikwii przez władców
......548
5.1.3.1.
Przywracanie ładu w państwie przy grobie patrona
... 549
5.1.3.2.
Nawiedzenia dla wyjednania pomyślności dla państwa
lub dziękczynienia za zwycięstwo
.................551
5.1.4.
Procesje błagalne w intencji królestwa
....................554
5.1.5.
Patroni obecni w swych relikwiach na straży ładu
wewnątrz państwa
.....................................555
5.1.6.
Rola relikwii w dyplomacji
..............................557
5.1.7.
Wnioski
.............................................560
5.2.
Wspólnoty miejskie i kościelne
...............................561
6.
Los relikwii odzwierciedleniem losu wspólnoty
......................564
7.
Patroni obecni przez swoje relikwie jako uczestnicy walk w obronie
królestwa
.....................................................569
8.
Orędownictwo patrona za wspólnotą
—
uwolnienie Warszawy
od zarazy dzięki modlitwie bł. Władysława z Gielniowa
...............574
9.
Wnioski
......................................................575
Rozdział
V
CZŁOWIEK WOBEC SACRUM. ROLA RELIKWII
W RELIGIJNOŚCI OSOBISTEJ
........................................578
1.
Kontakt fizyczny z relikwiami formą łączności z sacrum
..............578
1.1.
Formy kontaktu fizycznego z relikwiami
........................581
SPIS TREŚCI
1.1.1.
Poczucie łączności z sacrum w trakcie zbliżania się
do sanktuarium
.......................................581
1.1.2.
Kontakt wzrokowy
....................................586
1.1.3.
Bliskość i dotyk relikwii
................................589
1.1.4.
Całowanie relikwii
....................................591
1.1.5.
Obmywanie się i picie płynów, które miały kontakt z relikwią
. 594
1.1.6.
Noc jako pora sprzyjająca kontaktowi ze świętym
obecnym w swych relikwiach
............................594
1.2.
Upowszechnianie się poczucia łączności z sacrum za pośrednictwem
fizycznego kontaktu z relikwiami
.............................599
2.
Kult relikwii sposobem zapewnienia pomyślności w życiu doczesnym
... 600
3.
Relikwie a eschatologia
.........................................603
3.1.
Chwała osiągnięta przez świętych nadzieją dla wiernych
...........604
3.2.
Relikwie pomocą w osiągnięciu zbawienia
......................609
3.2.1.
Sąsiedztwo relikwii w miejscu spoczynku
..................611
3.2.2.
Pokuta wobec relikwii
.................................615
4.
Dydaktyka relikwii
.............................................620
4.1.
Wpływ cudów nad relikwiami na pogan
........................621
4.2.
Wpływ cudów nad ciałami męczenników na zabójców
będących chrześcijanami
....................................623
4.3.
Pouczanie niewłaściwie postępujących wiernych przez świętych
obecnych w swych relikwiach
.................................625
4.4.
Relikwie inspiracją do dokonywania dobrych czynów
.............630
5.
Orationis causa
................................................633
6.
Wnioski
......................................................639
ZAKOŃCZENIE
...............................................642
SUMMARY
...................................................652
WYKAZ SKRÓTÓW
...........................................654
BIBLIOGRAFIA
...............................................663
INDEKS
......................................................729
SUMMARY
In the middle ages, the relics of patron saints, Jesus Christ and Virgin Mary used
to be characteristic objects of religious cult. Although they belonged to the mate¬
rial world, according to medieval people, they maintained special communion
with the souls of the saints, who stayed near God, who himself was present in the
relics of Christ. Thus, it was in relics where temporal and spiritual realities per¬
meated each other. According to a popular view which originated in the late an¬
cient times and early middle ages and was finally made official by Pope Gregory
the Great, a saint s soul, staying close to God, could trigger miracles, often occur¬
ring near relics, which were assigned a holy power called virtus. The medieval per¬
ception of relics had a tremendous impact on the religious culture of that period.
This dissertation explores this problem in the area of
Gniezno
ecclesiastical
metropolis in the middle ages, starting from the christianization of the Piasts state
in the late 10th century until the period of religious and cultural transformations
triggered by the reception of reformation and renaissance trends in the 1520s.
The dissertation consists of five chapters. Chapter
1
presents the kinds of relics
found on Polish soil, as well as their hierarchy and appearance in
Gniezno
ecclesia¬
stical metropolis. The chapter also explores how the relics were accessed, stored
and verified. Chapter
2
discusses the rites that were performed with the use of re¬
lics. Chapter
3
analyzes the phenomenon of experiencing the presence of saints in
their remains. The conviction that the saints souls were in communion with their
temporal remains was expressed through faith in out-of-the ordinary relic-rela¬
ted phenomena, such as a wondrous glow beaming from the sacred remains, odor
sanctitatis, birds cruising over the saints bodies, recognition of the saints by de¬
mons, the sanctity of the body, coalescence of the body dismembered during the
martyrdom, making gestures by the saints bodies, or the revelation of the saints
near their relics. Chapter
4
discusses the role of the relics as the basis of order in
the life of a state, urban, and church community, whereas Chapter
5
focuses on the
role of relic cult in personal religiousness.
What is evident is the evolution of these developments, which gained its mo¬
mentum in the 13th century. By then, the number of whole bodies and particles was
relatively small. Those who owned partial relics belonged to the social elite, which
is why average churchgoers had little contact with relics. These obj ects of cult were
SUMMARY
653
hardly ever displayed in public places. The ceremonies in which relics played a key
role included inventiones, translations, and church consecrations. The contents
of
hagiographies
indicate that the special communion between a saint s soul
and their remains was understood very literally. Therefore, Bruno of
Querfurt
described how the Five Hermit Brothers left their graves and appeared onto the
living monks. The 13th century saw the rise in the number of saints bodies and tiny
relics, which were becoming increasingly accessible to the faithful. That period
was also marked by the rising number of regularly recurring ceremonies with the
use of relics, such as: processions, pilgrimages, and public displays. The presence
of saints in their relics was experienced more spiritually.
Translated by
Marcin Lewandowski
|
| adam_txt |
SPIS TREŚCI
WSTĘP
.
И
Rozdział I. OBIEKTY CZCI. SYSTEMATYKA I ROZPOWSZECHNIENIE
RELIKWII NA ZIEMIACH POLSKICH W ŚREDNIOWIECZU
.31
1.
Systematyka relikwii w chrześcijaństwie
.31
2.
Kategorie relikwii obecnych na ziemiach polskich w średniowieczu
.39
2.1.
Corpus
i sepulcmm
.39
2.1.1.
Pojęcie
corpus
i jego odrębność od innych rodzajów relikwii
. 39
2.1.2.
Rozmieszczenie ciał świętych na ziemiach polskich
.42
2.2.
Dzielenie i rozdawanie partykuł ciał świętych pochowanych
na ziemiach polskich
.55
2.3.
Partykuły ciał świętych
.65
2.3.1.
Głowy
.67
2.3.2.
Ramiona
.83
2.3.3.
Palce
.92
2.3.4.
Zęby
.98
2.3.5.
Szczęki
.98
2.3.6.
Inne części ciała wymieniane w źródłach: kręgi, łopatka,
nerwy, skóra, szpik, staw, żebro
.99
2.3.7.
Relikwie nieokreślone pod względem anatomicznym
.100
2.4.
Relikwie chrystologiczne i maryjne
.105
2.4.1.
Relikwie Krzyża Świętego
.106
2.4.2.
Cząstki Korony Cierniowej
.113
2.4.3.
Krew Chrystusa i sprofanowana hostia
.114
2.4.4.
Inne relikwie chrystologiczne i maryjne
.116
2.5.
Relikwie wtórne świętych
.119
2.5.1.
Obiekty uważane za związane z życiem i śmiercią świętego
lub wydobyte z grobu
.120
2.5.2.
Relikwie wtórne wytwarzane na potrzeby kultu
.131
2.6.
Kolekcje relikwii
.133
3.
Gromadzenie i przechowywanie relikwii
.140
3.1.
Sposoby pozyskiwania relikwii
.140
3.1.1.
Dar
.140
3.1.2.
Handel
.153
SPIS TREŚCI
3.1.3.
Kradzież
.161
3.2.
Problem autentyczności relikwii
.173
3.3.
Przechowywanie ciał świętych i partykuł
.192
3.3.1.
Przechowywanie ciał świętych w głównych ośrodkach ich kultu
. 192
3.3.1.1.
Św. Wojciech
.193
3.3.1.2.
Pięciu Braci
.195
3.3.1.3.
Św. Florian
.197
3.3.1.4.
Św. Stanisław
.200
3.3.1.5.
Św. Jadwiga
.214
3.3.1.6.
Podniesione ponad posadzkę groby osób czczonych
bez oficjalnego zatwierdzenia przez Kościół
.216
3.3.2.
Odrębne przechowywanie niektórych partykuł ciał świętych
w głównych ośrodkach ich kultu
.222
3.3.3.
Przechowywanie partykuł
.224
3.3.3.1.
Przechowywanie partykuł w relikwiarzach
.225
3.3.3.2.
Umieszczanie partykuł w przedmiotach
o innym przeznaczeniu
.234
3.3.3.3.
Relikwie zamurowane w ołtarzach
.249
4.
Wnioski
.251
Rozdział
II.
ŻYWI WOBEC CIAŁ ŚWIĘTYCH I RELIKWII.
OBRZĘDY I RYTUAŁY Z UDZIAŁEM ŚWIĘTYCH SZCZĄTKÓW
.257
1.
Obrzędy poświęcone bezpośrednio kultowi ciała świętego lub relikwii
. 257
1.1.
Obrzędy inicjujące kult ciała świętego
.257
1.1.1.
Inwencja
.258
1.1.2.
Translacja,
adventus,
elewacja
.270
1.1.2.1.
Ryt i znaczenie translacji w Kościele powszechnym.
. 270
1.1.2.2.
Uroczystości translacji na ziemiach polskich
w średniowieczu
.274
1.1.2.3.
Translacja ciała świętego jako wątek fabularny
w polskim dziejopisarstwie średniowiecznym
.301
1.2.
Obrzędy inicjujące kult partykuły ciała świętego lub relikwii
chrystologicznej
.316
1.2.1.
Inwencja partykuły
.317
1.2.2.
Translacja partykuły
.322
1.3.
Fundacja kościoła lub kaplicy z okazji zainicjowania
kultu ciała świętego lub ważnej relikwii
.330
1.4.
Obrzędy poświęcone kultowi ciała świętego lub relikwii
po inauguracji kultu
.335
1.4.1.
Nawiedzenie grobu świętego lub sanktuarium
przechowującego relikwie
.335
1.4.2.
Udostępnianie relikwii chorym i potrzebującym
poza miejscem spoczynku
s'wietego
.355
1.4.3.
Procesje do miejsc przechowywania relikwii lub ciał świętych
. 358
1.4.4.
Ostensje i wystawienia partykuł
.361
SPIS TREŚCI
1.4.4.1.
Niepopularność praktyki wystawiania relikwii
do końca
XIII
w
.361
1.4.4.2.
Ostensje
.365
1.4.4.3.
Wystawienia
.373
2.
Inne obrzędy nad grobami świętych lub z udziałem relikwii
.382
2.1.
Konsekracja kościoła i ołtarza
.382
2.2.
Pocałunek pokoju
.394
2.3.
Procesje z relikwiami
.396
2.3.1.
Procesje w święta roku kościelnego
.397
2.3.2.
Procesje okolicznościowe
.403
2.4.
Kolęda
.403
2.5.
Przysięga na relikwie
.405
2.6.
Ekskomunika i interdykt
.414
2.7.
Powitanie władcy lub biskupa. Inauguracja władzy
.417
2.7.1.
Powitania w trakcie rządów lub pontyfikatu
.419
2.7.2.
Koronacja królewska
.423
2.7.3.
Ingres biskupi
.424
2.8.
Obrady kapituł
.425
3.
Profanacja
.427
3.1.
Profanacje podczas wojen i rozruchów
.428
3.2.
Profanacje przez użycie relikwii do celów świeckich
.430
3.3.
Profanacje przez zbliżenie się do relikwii osób skalanych
niegodnym zachowaniem
.431
4.
Wnioski
.434
Rozdział III. SACR
UM
WSZECHOBECNE. POCZUCIE OBECNOŚCI
ŚWIĘTYCH W ICH RELIKWIACH I WYNIKAJĄCEJ STĄD
ICH NADPRZYRODZONEJ MOCY
.436
1.
Szczególne miejsce relikwii w świecie materialnym
.436
2.
Znaki świętości na ciałach świętych i nad ich grobami
.443
2.1.
Blask i jasność
.443
2.2.
Cudowna woń i olejki
.453
2.3.
Mleko, krew i pot
.459
2.4.
Ptaki nad ciałami świętych
.460
2.5.
Rozpoznawanie świętych przez demony
.465
2.6.
Nienaruszalność ciała
.467
2.6.1.
Odnajdywanie ciał nienaruszonych
.468
2.6.2.
Przywracanie integralności ciała podzielonego
w trakcie męczeństwa
.473
3.
Aktywność świętych szczątków
.482
3.1.
Gesty
.482
3.2.
Kefaloforia
.485
3.3.
Objawianie się świętych w pobliżu ich szczątków
lub w czasie działań wokół nich
.490
3.4.
Przeciwdziałanie niepożądanemu traktowaniu relikwii
.501
8_
SPIS TREŚCI
_
^_
4.
Odczuwanie przez wiernych
obecnos'ci
świętych w ich szczątkach
.508
5.
Wnioski
.513
Rozdział
IV.
ŚWIĘTY WE WSPÓLNOCIE WIERNYCH.
RELIKWIE JAKO FUNDAMENT ŁADU W ŻYCIU WSPÓLNOTY
PAŃSTWOWEJ, MIEJSKIEJ I KOŚCIELNEJ
.516
1.
Kult relikwii jako szczególna forma kultu patrona wspólnoty
.516
2.
Relikwie uświęcające przestrzeń
.519
3.
Rola relikwii w powstaniu wspólnoty
.526
3.1.
Państwo polskie
.528
3.2.
Śląsk Włostowica
(?)
i księstwo wschodniopomorskie
.529
3.3.
Biskupstwa
.534
3.4.
Klasztory
.535
3.5.
Kolegiata św. Floriana w Krakowie. Parafie
.541
4.
Rola relikwii w kolejnych etapach kształtowania się wspólnoty
politycznej Polaków
.542
5.
Manifestowanie łączności wspólnoty z jej patronem obecnym
w swych relikwiach
.545
5.1.
Państwo polskie i księstwa dzielnicowe
.545
5.1.1.
Inicjacja i odnowienie więzi między wspólnotą i patronem
obecnym przez relikwie
.545
5.1.2.
Wystawienia relikwii wyrazem więzi patronów, władcy
i jego poddanych
.547
5.1.3.
Nawiedzanie grobów świętych i relikwii przez władców
.548
5.1.3.1.
Przywracanie ładu w państwie przy grobie patrona
. 549
5.1.3.2.
Nawiedzenia dla wyjednania pomyślności dla państwa
lub dziękczynienia za zwycięstwo
.551
5.1.4.
Procesje błagalne w intencji królestwa
.554
5.1.5.
Patroni obecni w swych relikwiach na straży ładu
wewnątrz państwa
.555
5.1.6.
Rola relikwii w dyplomacji
.557
5.1.7.
Wnioski
.560
5.2.
Wspólnoty miejskie i kościelne
.561
6.
Los relikwii odzwierciedleniem losu wspólnoty
.564
7.
Patroni obecni przez swoje relikwie jako uczestnicy walk w obronie
królestwa
.569
8.
Orędownictwo patrona za wspólnotą
—
uwolnienie Warszawy
od zarazy dzięki modlitwie bł. Władysława z Gielniowa
.574
9.
Wnioski
.575
Rozdział
V
CZŁOWIEK WOBEC SACRUM. ROLA RELIKWII
W RELIGIJNOŚCI OSOBISTEJ
.578
1.
Kontakt fizyczny z relikwiami formą łączności z sacrum
.578
1.1.
Formy kontaktu fizycznego z relikwiami
.581
SPIS TREŚCI
1.1.1.
Poczucie łączności z sacrum w trakcie zbliżania się
do sanktuarium
.581
1.1.2.
Kontakt wzrokowy
.586
1.1.3.
Bliskość i dotyk relikwii
.589
1.1.4.
Całowanie relikwii
.591
1.1.5.
Obmywanie się i picie płynów, które miały kontakt z relikwią
. 594
1.1.6.
Noc jako pora sprzyjająca kontaktowi ze świętym
obecnym w swych relikwiach
.594
1.2.
Upowszechnianie się poczucia łączności z sacrum za pośrednictwem
fizycznego kontaktu z relikwiami
.599
2.
Kult relikwii sposobem zapewnienia pomyślności w życiu doczesnym
. 600
3.
Relikwie a eschatologia
.603
3.1.
Chwała osiągnięta przez świętych nadzieją dla wiernych
.604
3.2.
Relikwie pomocą w osiągnięciu zbawienia
.609
3.2.1.
Sąsiedztwo relikwii w miejscu spoczynku
.611
3.2.2.
Pokuta wobec relikwii
.615
4.
Dydaktyka relikwii
.620
4.1.
Wpływ cudów nad relikwiami na pogan
.621
4.2.
Wpływ cudów nad ciałami męczenników na zabójców
będących chrześcijanami
.623
4.3.
Pouczanie niewłaściwie postępujących wiernych przez świętych
obecnych w swych relikwiach
.625
4.4.
Relikwie inspiracją do dokonywania dobrych czynów
.630
5.
Orationis causa
.633
6.
Wnioski
.639
ZAKOŃCZENIE
.642
SUMMARY
.652
WYKAZ SKRÓTÓW
.654
BIBLIOGRAFIA
.663
INDEKS
.729
SUMMARY
In the middle ages, the relics of patron saints, Jesus Christ and Virgin Mary used
to be characteristic objects of religious cult. Although they belonged to the mate¬
rial world, according to medieval people, they maintained special communion
with the souls of the saints, who stayed near God, who himself was present in the
relics of Christ. Thus, it was in relics where temporal and spiritual realities per¬
meated each other. According to a popular view which originated in the late an¬
cient times and early middle ages and was finally made official by Pope Gregory
the Great, a saint's soul, staying close to God, could trigger miracles, often occur¬
ring near relics, which were assigned a holy power called virtus. The medieval per¬
ception of relics had a tremendous impact on the religious culture of that period.
This dissertation explores this problem in the area of
Gniezno
ecclesiastical
metropolis in the middle ages, starting from the christianization of the Piasts' state
in the late 10th century until the period of religious and cultural transformations
triggered by the reception of reformation and renaissance trends in the 1520s.
The dissertation consists of five chapters. Chapter
1
presents the kinds of relics
found on Polish soil, as well as their hierarchy and appearance in
Gniezno
ecclesia¬
stical metropolis. The chapter also explores how the relics were accessed, stored
and verified. Chapter
2
discusses the rites that were performed with the use of re¬
lics. Chapter
3
analyzes the phenomenon of experiencing the presence of saints in
their remains. The conviction that the saints' souls were in communion with their
temporal remains was expressed through faith in out-of-the ordinary relic-rela¬
ted phenomena, such as a wondrous glow beaming from the sacred remains, odor
sanctitatis, birds cruising over the saints' bodies, recognition of the saints by de¬
mons, the sanctity of the body, coalescence of the body dismembered during the
martyrdom, making gestures by the saints' bodies, or the revelation of the saints
near their relics. Chapter
4
discusses the role of the relics as the basis of order in
the life of a state, urban, and church community, whereas Chapter
5
focuses on the
role of relic cult in personal religiousness.
What is evident is the evolution of these developments, which gained its mo¬
mentum in the 13th century. By then, the number of whole bodies and particles was
relatively small. Those who owned partial relics belonged to the social elite, which
is why average churchgoers had little contact with relics. These obj ects of cult were
SUMMARY
653
hardly ever displayed in public places. The ceremonies in which relics played a key
role included inventiones, translations, and church consecrations. The contents
of
hagiographies
indicate that the special communion between a saint's soul
and their remains was understood very literally. Therefore, Bruno of
Querfurt
described how the Five Hermit Brothers left their graves and appeared onto the
living monks. The 13th century saw the rise in the number of saints' bodies and tiny
relics, which were becoming increasingly accessible to the faithful. That period
was also marked by the rising number of regularly recurring ceremonies with the
use of relics, such as: processions, pilgrimages, and public displays. The presence
of saints in their relics was experienced more spiritually.
Translated by
Marcin Lewandowski |
| any_adam_object | 1 |
| any_adam_object_boolean | 1 |
| author | Starnawska, Maria |
| author_facet | Starnawska, Maria |
| author_role | aut |
| author_sort | Starnawska, Maria |
| author_variant | m s ms |
| building | Verbundindex |
| bvnumber | BV023483570 |
| contents | Bibliogr. s. 663-728. Indeks |
| ctrlnum | (OCoLC)233498482 (DE-599)BVBBV023483570 |
| era | Geschichte 1100-1500 gnd |
| era_facet | Geschichte 1100-1500 |
| format | Book |
| fullrecord | <?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><collection xmlns="http://www.loc.gov/MARC21/slim"><record><leader>02404nam a2200529 c 4500</leader><controlfield tag="001">BV023483570</controlfield><controlfield tag="003">DE-604</controlfield><controlfield tag="005">20081205 </controlfield><controlfield tag="007">t</controlfield><controlfield tag="008">080808s2008 |||| 00||| pol d</controlfield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="z">9788371815171</subfield><subfield code="9">9788371815171</subfield></datafield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="z">9788370514600</subfield><subfield code="9">9788370514600</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(OCoLC)233498482</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(DE-599)BVBBV023483570</subfield></datafield><datafield tag="040" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-604</subfield><subfield code="b">ger</subfield><subfield code="e">rakwb</subfield></datafield><datafield tag="041" ind1="0" ind2=" "><subfield code="a">pol</subfield></datafield><datafield tag="049" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-12</subfield><subfield code="a">DE-B220</subfield></datafield><datafield tag="084" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">7,41</subfield><subfield code="2">ssgn</subfield></datafield><datafield tag="100" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Starnawska, Maria</subfield><subfield code="e">Verfasser</subfield><subfield code="4">aut</subfield></datafield><datafield tag="245" ind1="1" ind2="0"><subfield code="a">Świętych życie po życiu</subfield><subfield code="b">relikwie w kulturze religijnej na ziemiach polskich w średniowieczu</subfield><subfield code="c">Maria Starnawska</subfield></datafield><datafield tag="264" ind1=" " ind2="1"><subfield code="a">Warszawa</subfield><subfield code="b">Wydawnictwo DiG</subfield><subfield code="c">2008</subfield></datafield><datafield tag="300" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">744 s.</subfield><subfield code="c">24 cm</subfield></datafield><datafield tag="336" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">txt</subfield><subfield code="2">rdacontent</subfield></datafield><datafield tag="337" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">n</subfield><subfield code="2">rdamedia</subfield></datafield><datafield tag="338" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">nc</subfield><subfield code="2">rdacarrier</subfield></datafield><datafield tag="500" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Zsfassung in engl. Sprache</subfield></datafield><datafield tag="505" ind1="0" ind2=" "><subfield code="a">Bibliogr. s. 663-728. Indeks</subfield></datafield><datafield tag="648" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Geschichte 1100-1500</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Relikwie / Polska / średniowiecze</subfield><subfield code="2">jhpk</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Święci chrześcijańscy / kult / Polska / 600-1500 (Średniowiecze)</subfield><subfield code="2">jhpk</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Święci chrześcijańscy / Polska / 600-1500 (Średniowiecze)</subfield><subfield code="2">jhpk</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Relikwie - Polska - średniowiecze</subfield><subfield code="2">jhpk</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Święci chrześcijańscy - Polska - 600-1500 (Średniowiecze)</subfield><subfield code="2">jhpk</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Święci chrześcijańscy - kult - Polska - 600-1500 (Średniowiecze)</subfield><subfield code="2">jhpk</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Reliquie</subfield><subfield code="0">(DE-588)4177751-7</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Religiöses Leben</subfield><subfield code="0">(DE-588)4115741-2</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Polen</subfield><subfield code="0">(DE-588)4046496-9</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="0"><subfield code="a">Polen</subfield><subfield code="0">(DE-588)4046496-9</subfield><subfield code="D">g</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="1"><subfield code="a">Reliquie</subfield><subfield code="0">(DE-588)4177751-7</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="2"><subfield code="a">Religiöses Leben</subfield><subfield code="0">(DE-588)4115741-2</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="3"><subfield code="a">Geschichte 1100-1500</subfield><subfield code="A">z</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2=" "><subfield code="5">DE-604</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSBMuenchen</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=016665658&sequence=000003&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Inhaltsverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB Muenchen</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=016665658&sequence=000004&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Abstract</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="n">oe</subfield></datafield><datafield tag="999" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-016665658</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">200.9</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">0902</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield></record></collection> |
| geographic | Polen (DE-588)4046496-9 gnd |
| geographic_facet | Polen |
| id | DE-604.BV023483570 |
| illustrated | Not Illustrated |
| index_date | 2024-07-02T21:38:47Z |
| indexdate | 2024-07-09T21:19:48Z |
| institution | BVB |
| language | Polish |
| oai_aleph_id | oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-016665658 |
| oclc_num | 233498482 |
| open_access_boolean | |
| owner | DE-12 DE-B220 |
| owner_facet | DE-12 DE-B220 |
| physical | 744 s. 24 cm |
| publishDate | 2008 |
| publishDateSearch | 2008 |
| publishDateSort | 2008 |
| publisher | Wydawnictwo DiG |
| record_format | marc |
| spelling | Starnawska, Maria Verfasser aut Świętych życie po życiu relikwie w kulturze religijnej na ziemiach polskich w średniowieczu Maria Starnawska Warszawa Wydawnictwo DiG 2008 744 s. 24 cm txt rdacontent n rdamedia nc rdacarrier Zsfassung in engl. Sprache Bibliogr. s. 663-728. Indeks Geschichte 1100-1500 gnd rswk-swf Relikwie / Polska / średniowiecze jhpk Święci chrześcijańscy / kult / Polska / 600-1500 (Średniowiecze) jhpk Święci chrześcijańscy / Polska / 600-1500 (Średniowiecze) jhpk Relikwie - Polska - średniowiecze jhpk Święci chrześcijańscy - Polska - 600-1500 (Średniowiecze) jhpk Święci chrześcijańscy - kult - Polska - 600-1500 (Średniowiecze) jhpk Reliquie (DE-588)4177751-7 gnd rswk-swf Religiöses Leben (DE-588)4115741-2 gnd rswk-swf Polen (DE-588)4046496-9 gnd rswk-swf Polen (DE-588)4046496-9 g Reliquie (DE-588)4177751-7 s Religiöses Leben (DE-588)4115741-2 s Geschichte 1100-1500 z DE-604 Digitalisierung BSBMuenchen application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=016665658&sequence=000003&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Inhaltsverzeichnis Digitalisierung BSB Muenchen application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=016665658&sequence=000004&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Abstract |
| spellingShingle | Starnawska, Maria Świętych życie po życiu relikwie w kulturze religijnej na ziemiach polskich w średniowieczu Bibliogr. s. 663-728. Indeks Relikwie / Polska / średniowiecze jhpk Święci chrześcijańscy / kult / Polska / 600-1500 (Średniowiecze) jhpk Święci chrześcijańscy / Polska / 600-1500 (Średniowiecze) jhpk Relikwie - Polska - średniowiecze jhpk Święci chrześcijańscy - Polska - 600-1500 (Średniowiecze) jhpk Święci chrześcijańscy - kult - Polska - 600-1500 (Średniowiecze) jhpk Reliquie (DE-588)4177751-7 gnd Religiöses Leben (DE-588)4115741-2 gnd |
| subject_GND | (DE-588)4177751-7 (DE-588)4115741-2 (DE-588)4046496-9 |
| title | Świętych życie po życiu relikwie w kulturze religijnej na ziemiach polskich w średniowieczu |
| title_auth | Świętych życie po życiu relikwie w kulturze religijnej na ziemiach polskich w średniowieczu |
| title_exact_search | Świętych życie po życiu relikwie w kulturze religijnej na ziemiach polskich w średniowieczu |
| title_exact_search_txtP | Świętych życie po życiu relikwie w kulturze religijnej na ziemiach polskich w średniowieczu |
| title_full | Świętych życie po życiu relikwie w kulturze religijnej na ziemiach polskich w średniowieczu Maria Starnawska |
| title_fullStr | Świętych życie po życiu relikwie w kulturze religijnej na ziemiach polskich w średniowieczu Maria Starnawska |
| title_full_unstemmed | Świętych życie po życiu relikwie w kulturze religijnej na ziemiach polskich w średniowieczu Maria Starnawska |
| title_short | Świętych życie po życiu |
| title_sort | swietych zycie po zyciu relikwie w kulturze religijnej na ziemiach polskich w sredniowieczu |
| title_sub | relikwie w kulturze religijnej na ziemiach polskich w średniowieczu |
| topic | Relikwie / Polska / średniowiecze jhpk Święci chrześcijańscy / kult / Polska / 600-1500 (Średniowiecze) jhpk Święci chrześcijańscy / Polska / 600-1500 (Średniowiecze) jhpk Relikwie - Polska - średniowiecze jhpk Święci chrześcijańscy - Polska - 600-1500 (Średniowiecze) jhpk Święci chrześcijańscy - kult - Polska - 600-1500 (Średniowiecze) jhpk Reliquie (DE-588)4177751-7 gnd Religiöses Leben (DE-588)4115741-2 gnd |
| topic_facet | Relikwie / Polska / średniowiecze Święci chrześcijańscy / kult / Polska / 600-1500 (Średniowiecze) Święci chrześcijańscy / Polska / 600-1500 (Średniowiecze) Relikwie - Polska - średniowiecze Święci chrześcijańscy - Polska - 600-1500 (Średniowiecze) Święci chrześcijańscy - kult - Polska - 600-1500 (Średniowiecze) Reliquie Religiöses Leben Polen |
| url | http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=016665658&sequence=000003&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=016665658&sequence=000004&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |
| work_keys_str_mv | AT starnawskamaria swietychzyciepozyciurelikwiewkulturzereligijnejnaziemiachpolskichwsredniowieczu |