Współczesny model autorytetu nauczyciela:
Gespeichert in:
| 1. Verfasser: | |
|---|---|
| Format: | Buch |
| Sprache: | Polish |
| Veröffentlicht: |
Lublin
Katolicki Uniw. Lubelski
2006
Rużomberok |
| Schlagworte: | |
| Online-Zugang: | Inhaltsverzeichnis Abstract |
| Beschreibung: | Zsfassung in dt., engl., ital., slowak., ungar. u. ukrain. Sprache |
| Beschreibung: | 528 S. |
| ISBN: | 8391722554 |
Internformat
MARC
| LEADER | 00000nam a2200000 c 4500 | ||
|---|---|---|---|
| 001 | BV022523709 | ||
| 003 | DE-604 | ||
| 005 | 20171005 | ||
| 007 | t | ||
| 008 | 070723s2006 |||| 00||| pol d | ||
| 020 | |a 8391722554 |9 83-917225-5-4 | ||
| 035 | |a (OCoLC)260127377 | ||
| 035 | |a (DE-599)BVBBV022523709 | ||
| 040 | |a DE-604 |b ger |e rakwb | ||
| 041 | 0 | |a pol | |
| 049 | |a DE-12 | ||
| 084 | |a 7,41 |2 ssgn | ||
| 100 | 1 | |a Zimny, Jan |d 1952- |e Verfasser |0 (DE-588)114080720X |4 aut | |
| 245 | 1 | 0 | |a Współczesny model autorytetu nauczyciela |c Jan Zimny |
| 264 | 1 | |a Lublin |b Katolicki Uniw. Lubelski |c 2006 | |
| 264 | 1 | |a Rużomberok | |
| 300 | |a 528 S. | ||
| 336 | |b txt |2 rdacontent | ||
| 337 | |b n |2 rdamedia | ||
| 338 | |b nc |2 rdacarrier | ||
| 500 | |a Zsfassung in dt., engl., ital., slowak., ungar. u. ukrain. Sprache | ||
| 650 | 0 | 7 | |a Autorität |0 (DE-588)4003990-0 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 650 | 0 | 7 | |a Lehrer |0 (DE-588)4035088-5 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 651 | 7 | |a Ostmitteleuropa |0 (DE-588)4075753-5 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 651 | 7 | |a Osteuropa |0 (DE-588)4075739-0 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 651 | 7 | |a Ungarn |0 (DE-588)4078541-5 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 689 | 0 | 0 | |a Osteuropa |0 (DE-588)4075739-0 |D g |
| 689 | 0 | 1 | |a Lehrer |0 (DE-588)4035088-5 |D s |
| 689 | 0 | 2 | |a Autorität |0 (DE-588)4003990-0 |D s |
| 689 | 0 | |5 DE-604 | |
| 689 | 1 | 0 | |a Ostmitteleuropa |0 (DE-588)4075753-5 |D g |
| 689 | 1 | 1 | |a Lehrer |0 (DE-588)4035088-5 |D s |
| 689 | 1 | 2 | |a Autorität |0 (DE-588)4003990-0 |D s |
| 689 | 1 | |5 DE-604 | |
| 689 | 2 | 0 | |a Ungarn |0 (DE-588)4078541-5 |D g |
| 689 | 2 | 1 | |a Lehrer |0 (DE-588)4035088-5 |D s |
| 689 | 2 | 2 | |a Autorität |0 (DE-588)4003990-0 |D s |
| 689 | 2 | |5 DE-604 | |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSBMuenchen |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=015730416&sequence=000003&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Inhaltsverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB Muenchen |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=015730416&sequence=000004&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Abstract |
| 940 | 1 | |n oe | |
| 999 | |a oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-015730416 | ||
| 942 | 1 | 1 | |c 370 |e 22/bsb |f 090511 |g 439 |
| 942 | 1 | 1 | |c 370 |e 22/bsb |f 090511 |g 47 |
| 942 | 1 | 1 | |c 370 |e 22/bsb |f 090511 |g 437 |
Datensatz im Suchindex
| _version_ | 1804136630933520384 |
|---|---|
| adam_txt |
INHALTSVERZEICHNIS
Verzeichnis der Abkürzungen.395
Bibliografie
.398
Einführung.7
Teill
Aktuelles Bild der Lehrerautorität.19
Kapitel
I
Das Problem der Anwesenheit der Leherautorität
in Bildungsdokumenten und in der gegenwärtigen Literatur.20
1. Die Lehrerautorität in internationalen Bildungsdokumenten.21
2. Der Zustand der Untersuchungen an der Lehrerautorität
in ausgewählten Ländern Europas.27
2.1. Polen.29
2.2. Andere ausgewählte Länder Europas.36
2.2.1. Slowakei.38
2.2.2. Ukraine.42
2.2.3. Russland.49
2.2.4. Weißrussland.55
2.2.5. Ungarn.58
3. Anmerkungen und Fragen.64
Kapitel
II
Die Autorität in der Gegnwärtigen polnischen Literatur.65
1. Die Autorität in der Literatur.71
1.1. Der Begriff Autorität.73
1.2. Die Artender Autorität.83
1.3. Die Rolle der Autorität.1O0
1.4. Die Autorität bildende Faktoren.106
1.5. Die Etappen der Bildung der Autorität im Bewusstsein der Jugend. 121
2. Anmerkungen und Fragen.127
Kapitel
III
Wesentliche die Lehrerautorität konstituierende Elemente.128
1. Würde.132
2. Liebe, Mut, Güte.141
3. Wahrheit.148
4. Freiheit.154
450
5.
Verantwortungsbewusstsein
.165
6. Vernünftigkeit.180
7. Anmerkungen und Fragen.185
Teil
II
Das erwartete Muster der Lehrerautorität.187
Kapitel
IV
Metodologie
der eigenen empirischen Untersuchungen.188
1. Ziel und Objekt der Untersuchungen.192
2. Untersuchungsprobleme und-Hypothesen.195
3. Veränderliche und Kennzahlen .199
4. Methoden und Techniken der Untersuchungen.207
5. Der Bereich der Untersuchungen und Charakteristik der Befragten. 215
6. Organisierung der Untersuchungen
und Art der Bearbeitung von Ergebnissen.228
Kapitel
V
Das Bild der Autorität in der Meinung der Befragten.231
1. Das Verstehen des Begriffs Autorität von den Befragten.234
1.1. Die Autorität im Verstehen der Lehrer.243
1.2. Die Lehrerautorität im Verstehen der Schüler.253
2. Die Haupteigenschaften der Lehrerautorität.267
3. Die Handlungen der Lehrer zum Zweck, die eigene Autorität zu bauen. 281
4. Die Lehrerautorität gegenüber den Schülern,
den Pädagogen und der eigenen Familie.291
5. Die gesellschaftliche Autorität in der Meinung der Befragten.301
6. Die Schule als Platz der Kreierung der Lehrerautorität.317
7. Verifizierung der untersuchten Hypothesen.326
Kapitel
VI
Die Struktur des neuen Musters der Lehrerautorität.330
1. Der Zeuge der Werte.335
2. Der Dialogmensch.350
3. Der Liebegebende.356
4. Zu der Würde des Zöglings.360
5. Der Animator einer integralen Entfaltung des Schülers.366
6. Der Erwartete INSPIRANDER.378
Schlussfolgerungen.386
451
Annex.461
1. Verzeichnis der Tabellen.462
2. Fragebogen für die Lehrer.467
3. Fragebogen für die Schüler.484
Streszczenie
.501
Resume.
505
Summary
.509
Zusammenfassung.513
Riassunto
.517
Összefoglalás
.521
Анотація
.525
452
INDICE
Sigle e abbreviazioni
.395
Bibliografia
.398
Introduzione
.7
Parte
I
L'attuale immagine dell'autorità dell' insegnante
.19
Capitolo
I
II problema della presenza dell'autorità dell' insegnante nei documenti
dell'istruzione pubblica e nella letteratura contemporanea
.20
1.
L'autorità dell' insegnante nei documenti intemazionali
dell'istruzione pubblica
.21
2.
Lo stato di ricerche sul tema dell'autorità dell' insegnante
in alcuni paesi europei
.27
2.1.
Polonia
.29
2.2.
Altri paesi europei
.36
2.2.1.
Slovacchia
.38
2.2.2.
Ucraina
.42
2.2.3.
Russia
.49
2.2.4.
Bielorussia
.55
2.2.5.
Ungheria
.58
3.
Le note e le domande
.64
Capitolo
II
L'autorità nella letteratura polacca contemporanea
.65
1.
L'autorità alla luce della letteratura
.71
1.1.
Il concetto dell'autorità
.73
1.2.
1
generi dell'autorità
.83
1.3.
Il molo dell'autorità
.100
1.4.
1
fattori che plasmano l'autorità
.106
1.5.
Le tappe che plasmano l'autorità nella coscienza della gioventù.
121
2.
Le note e le domande
.127
Capitolo III
Gli elementi essenziali che costituiscono l'autorità del' insegnante
. 128
1.
La dignità
.132
2.
La carità, il coraggio, la bontà
.141
3.
La verità
.148
453
4.
Lalibertà
.154
5.
La responsabilità
.165
6.
La saggezza
.180
7.
Le note eie domande
.185
Parte
II
II modello atteso dell'autorità dell' insegnate
.187
Capitolo
IV
La metodologia delle proprie ricerche empiriche
.188
1.
Lo scopo e
1'
oggetto delle ricerche
.192
2.
1
problemi e le ipotesi di ricerca
.195
3.
Le variabili e gli indicatori
.199
4.
1
metodi e le tecniche delle ricerche
.207
5.
Il campo delle ricerche e la caratteristica degli intervisitati
.215
6.
Ľ
organizzazione delle ricerche e il modo di preparazione dei risultati
. 228
Capitolo
V
Ľ
immagine dell'autorità nella opinione degli intervisitati
.231
1.
La comprensione dell'autorità per gli intervisitati
.234
1.1.
Ľ
autorità secondo la comprensione degli insegnanti
.243
1.2.
Ľ
autorità dell' insegnante secondo la comprensione degli studenti.
253
2.
Gli elementi principali dell'autorità dell' insegnante
.267
3.
Ľ
attività degli insegnanti allo scopo di costruire la propria autorità
.281
4.
Ľ
autorità dell' insegnante secondo gli studenti,
і
pedagoghi
e la sua famiglia
.291
5.
Ľ
autorità sociale secondo le opinioni degli intervisitati
.301
6.
La scuola come il luogo dell' interpretazione dell'autorità
dell' insegnante
.317
7.
La verifica delle ipotesi di ricerca
.326
Capitolo VI
La struttura del nuovo modello dell'autorità del insegnante
.330
1.
Il testimone dei valori
.335
2.
Ľ
uomo del dialogo
.350
3.
Ľ
uomo della carità
.356
4.
Verso la dignità dell' allievo
.360
5.
L'animatore dello sviluppo integrale dell' allievo
.366
6.
Aspettato INSPIRANDER (ispiratore)
.378
454
Conchisione
.386
Allegato
.461
1.
Ľ
elenco delle tabelle
.462
2.
Questionario per gli insegnanti
.467
3.
Questionario per gli studenti
.484
Streszczenie
.501
Resumé
.505
Summary
.509
Zusammenfassung.513
Riassunto
.517
Összefoglalás.
521
Анотація
.525
455
TARTALOM
Rövidítések jegyzéke
.395
Bibliográfia
.398
Bevezetés
.7
I.
Rész
A tanári tekintély jelenlegi képe
.19
I.
Fejezet
A tanári tekintély jelenlétének problémája a mai oktatási
szakirodalomban
.20
1.
A tanári tekintély a nemzetközi oktatási dokumentumokban
.21
2.
A tanári tekintély kutatásának állása egyes európai országokban
.27
2.1.
Lengyelország
.29
2.2.
Egyéb kiválasztott európai országok
.36
2.2.1.
Szlovákia
.38
2.2.2.
Ukrajna
.42
2.2.3.
Oroszország
.49
2.2.4.
Fehéroroszország
.55
2.2.5.
Magyarország
.58
3.
Megjegyzésekés felvetések
.64
II.
Fejezet
Tekintély a mai lengyel szakirodalomban
.65
1.
Tekintély az irodalom fényében
.71
1.1.
A tekintély fogalma
.73
1.2.
A tekintély fajtái
.83
1.3.
A tekintély szerepe
.100
1.4.
A tekintélyt alakító tényezők
.106
1.5.
A tekintély kialakulásának szakaszai az ifjúság tudatában
.121
2.
Megjegyzések és felvetések
.127
III.
Fejezet
A tanári tekintély alakításának lényeges összetevői
.128
1.
Méltóság
.132
2.
Szeretet, bátorság, jóság
.141
3.
Igazság
.148
4.
Szabadság
.154
5.
Felelősség
.165
456
6.
Megértés
.180
7.
Megjegyzések és felvetések
.185
II.
Rész
A tanári tekintély elvárt modelje
.187
IV.
Fejezet
Saját empirikus kutatások módszertana
.188
1.
Kutatások célja és tárgya
.192
2.
Kutatási problémafelvetésekés elméletek
.195
3.
Változók és mutatók
.199
4.
A kutatások módszerei és technikái
.207
5.
Kutatások területe és a válaszadók jellemzői
.215
6.
A kutatások szervezése és az eredmények feldolgozásának módja
. 228
V.
Fejezet
A tekintély képe a válaszadók véleményében
.231
1.
A tekintély értelmezése a válaszadók által
.234
1.1.
Tekintély a tanárok szerint
.243
1.2.
A tanári tekintély a diákok szerint
.253
2.
A tanári tekintély főbb jellemzői
.267
3.
Tanári lépések a saját tekintély kialakítása céljából
.281
4.
Tanári tekintély a diákok, pedagógusok és saját család felé
.291
5.
Társadalmi tekintély a válaszadók szerint
.301
6.
Iskola mint a tanári tekintély megteremtésének helye
.317
7.
Kutatási hipotézisek kiértékelése
.326
VI.
Fejezet
Tanári tekintély új modeljének struktúrája
.330
1.
Értékek tanúja
.335
2.
Párbeszéd embere
.350
3.
Szeretettel megajándékozó
.356
4.
A nevelt méltósága felé
.360
5.
A nevelt integrált fejlődésének
animatora
.366
6.
Az elvárt INSPIRANDER
.378
Befejezés
.386
Függelék
.461
1.
Táblázatok felsorolása
.462
2.
Tanári kérdőív
.467
457
3.
Diákok kérdőíve
.484
Streszczenie.
501
Resumé
.505
Summary
.509
Zusammenfassung.513
Riassunto
.517
Összefoglalás
.521
Анотація
.525
458
ЗМІСТ
Список скорочень
.395
Бібліографія
.398
Вступ
.7
Частина І
Актуальний образ авторитету вчителя
.19
Розділ І
Стан висвітлення проблеми авторитету вчителя в освітніх документах
і в сучасній літературі
.20
1.
Авторитет вчителя у міжнародних освітніх документах
.21
2.
Стан досліджень над авторитетом учителя
у вибраних країнах Європи
.27
2.1.
Польща
.29
2.2.
Інші вибрані країни Європи
.36
2.2.1.
Словаччина
.38
2.2.2.
Україна
.42
2.2.3.
Росія
.49
2.2.4.
Білорусія
.55
2.2.5.
Угорщина
.58
3.
Примітки і питання
.64
Розділ
II
Авторитету сучасній польській літературі
.65
1.
Авторитету світлі літератури
.71
1.1.
Поняття авторитету
.73
1.2.
Типи авторитету
.83
1.3.
Роль авторитету
.100
1.4.
Чинники формування авторитету
.106
1.5.
Етапи формування авторитету в свідомості молоді
.121
2.
Примітки і питання
.127
Розділ
III
Істотні формуючі елементи авторитету вчителя
.128
1.
Гідність
.132
2.
Любов, відвага, доброта
.141
3.
Правдивість
.148
4.
Свобода
.154
5.
Відповідальність
.165
6.
Мудрість
.180
7.
Примітки і питання
.185
459
Частина
II
Очікуваний образ авторитету вчителя
.187
Розділ
IV
Методологія власних емпіричних досліджень
.188
1.
Мета і предмет дослідження
.192
2.
Проблеми і гіпотези дослідження
.195
3.
Зміннії показники
.199
4.
Методи і техніки досліджень
.207
5.
Терен дослідження і характеристика респондентів
.215
6.
Організація процесу дослідження і інтерпретація результатів
.228
Розділ
V
Образ авторитету в розумінні анкетованих
.231
1.
Розуміння авторитету анкетованими
.234
1.1.
Авторитету розумінні вчителів
.243
1.2.
Авторитет учителя у розумінні учнів
.253
2.
Головні риси авторитету вчителя
.267
3.
Діяльність учителя з метою побудови власного авторитету
.281
4.
Авторитет учителя в очах учнів, педагогів і власної родини
.291
5.
Суспільний авторитету свідомості респондентів
.301
6.
Школа як місце формування авторитету вчителя
.317
7.
Перевірка дослідницьких гіпотез
.326
Розділ
VI
Структура нової моделі авторитету вчителя
.330
1.
Втілення цінностей
.335
2.
Людина діалогу
.350
3.
Обдаровуючий любов"ю
.356
4.
До гідності вихованця
.360
5.
Аніматор інтегрального розвитку учня
.366
6.
Очікуваний ШСШРАНДЕР
.378
Закінчення
.386
Додатки
.461
1.
Перелік таблиць
.462
2.
Анкета для вчителів
.467
3.
Анкета для учнів
.484
Streszczenie
.501
Resume.
505
Suramary
.509
Zusammenfassung .513
Riassunto
.517
Összefoglalás
.521
Анотація
.525
460
STRESZCZENIE
W
XXI
wieku, w warunkach rewolucji informacyjno-technicznej, dy¬
namicznych zmian w rozwoju społeczno-ekonomicznym różnych państw,
poszukiwaniu dróg postępu w warunkach procesów globalizacyjnych i inte¬
gracyjnych, rola nauczyciela odgrywa istotną rolę.
Właśnie nauczyciel jest nie tylko kluczową postacią we współcze¬
snych procesach edukacyjnych, ale też swoistym „kierownikiem ducho¬
wym" młodzieży szkolnej i studenckiej oraz innych kategorii społeczeń¬
stwa. Od jego przygotowania zawodowego, psychologiczno-
pedagogicznego a także od jego autorytetu, zależy poziom kultury duchowej
społeczeństwa oraz umocnienie wartości demokratycznych i humanistycz¬
nych. Od niego to zależy więc w dużym stopniu przyszłość każdego pań¬
stwa i społeczeństwa.
W opracowaniu przywołano różne rodzaje autorytetu, jego funkcje,
znaczenie i definicje. Wskazano, iż autorytetu szuka się zarówno w domu, w
szkole, u lekarza, kapłana, nauczyciela, profesora itp. W prezentowanej pra¬
cy autor zajął się autorytetem nauczyciela zarówno od strony teoretycznej
jak i praktycznej. Strona teoretyczna zagadnienia dała podstawę do wyjścia
ku praktycznemu, empirycznemu spojrzeniu na to zagadnienie.
Wyniki badań zostały przedstawione na
414
stronach podstawowego
tekstu dysertacji. Ilościowe wskaźniki badanego zjawiska zostały usystema¬
tyzowane w stu czterech tabelach analiz, które dały podstawy na ujawnienie
jakościowych parametrów związanych z autorytetem nauczyciela.
We wstępie opracowania przedstawiono motywację podjęcia tematu,
charakterystykę literatury, odniesienie pracy do innych opracowań, ukazano
główny problem dysertacji, problematykę oraz opis metod zastosowanych w
pracy. Treść dysertacji podzielona została na dwie główne, logicznie powią¬
zane między sobą części. Część pierwsza pracy nosi tytuł: „Aktualny obraz
autorytetu nauczyciela" i składa się z
3
rozdziałów, przy czym każdy z nich
posiada kolejne elementy stanowiące podpunkty.
W opracowaniu przeanalizowano szerokie spektrum różnorodnej kra¬
jowej i zagranicznej literatury, wśród której znalazły się liczne źródła i
opracowania z pedagogiki, teologii, psychologii, kulturoznawstwa, aksjolo-
gii, antropologii, zarządzania, etyki, historii oświaty,
politologii.
To pozwo-
501
liło na realizację interdyscyplinarnego podejścia do rozpatrywania istoty
autorytetu i jego rodzajów, czynników kształtowania, etapów formowania w
świadomości dorastającej młodzieży oraz zrozumienia tej roli, którą on peł¬
ni w duchowym, moralnym i intelektualnym rozwoju młodego człowieka. A
zwłaszcza w procesie jego socjalizacji i inkulturacji, w kształtowaniu się
prawidłowych stosunków interpersonalnych, postaw, potrzeb, systemu war¬
tości, aspiracji życiowych oraz modeli zachowania.
Na uwagę zasługuje przeprowadzona analiza badań, poświęcona róż¬
norakim aspektom pracy nauczyciela, jego autorytetu w poszczególnych
krajach Europy, a mianowicie: w Polsce, na Słowacji, na Ukrainie, Białoru¬
si, Rosji i na Węgrzech. Wyniki tej porównawczej analizy pedagogicznej są
wartościową bazą nie tylko dla badań autora, ale też dla następnych nauko¬
wych poszukiwań. Przeprowadzona została wszechstronna analiza pojęcia
autorytetu, jego części składowe, rolę oraz czynniki, które wpływają na
jego kształtowanie.
Omawiając (na podstawie literatury przedmiotu) różne rodzaje autory¬
tetów
-
prawdziwy i fałszywy, osobowy i ponadosobowy, formalny i nie¬
formalny, zewnętrzny i wewnętrzny, własny i cudzy, intelektualny i moral¬
ny, racjonalny, epistemiczny i deontyczny, autorytarny, antyautorytarny i
emancypacyjny autor rozprawy trafnie podkreśla bardzo istotną myśl, iż
prawdziwy autorytet jest mocno związany z wolnością wyboru, dlatego nie
może zostać narzucony, a ma być wewnętrznie akceptowany przez człowie¬
ka.
Na zakończenie tej części autor czyni podsumowanie w formie ogól¬
nych uwag i wniosków. Jednym z zasadniczych wniosków jest fakt, iż lite¬
ratura wspomnianych krajów stanowi jedynie pewien sygnał dotyczący au¬
torytetu nauczyciela, który może
-
a raczej powinien
-
stać się punktem wyj¬
ściowym do dyskusji i badań. Po drugie stan badań nad autorytetem na¬
uczyciela jest dopiero w fazie początkowej.
Druga część pracy, nakreślona na podstawie wyników badań wła¬
snych, realizowanych na wiarygodnej próbie, oraz na podstawie metody
analityczno
-
syntetycznej, reprezentuje autorski model autorytetu nauczy¬
ciela
-
wychowawcy. Część ta nosi tytuł: „Oczekiwany model autorytetu
nauczyciela" i składa się również z
3
rozdziałów.
W rozdziale czwartym opracowania została przedstawiona metodolo¬
gia własnych badań empirycznych. Natomiast w rozdziale piątym zostały
przedstawione wartościowe materiały badawcze dotyczące obrazu autoryte¬
tu w opinii respondentów (nauczycieli, uczniów, członków swej rodziny).
Dane empiryczne zostały wszechstronnie przeanalizowane i usystematyzo¬
wane. Biorąc je pod uwagę, autor uzasadnia tę teoretyczną ideę, na podsta-
502
wie danych, które ukształtowały nowy model autorytetu nauczyciela inspi-
randera.
Inspir
ander —
to autorytet wychowawczo
-
twórczy, wyzwalający i
atrakcyjny, autentyczny moralnie i religijnie. Wyzwala inicjatywę u
uczniów, dopuszcza dyskusje i dialog, motywuje do samowychowania i
własnego rozwoju. Nie wyklucza on, obok uznania pozytywnych wartości,
widzenia w swoim autorytecie również słabych stron. W ten sposób wy¬
chowawczo
-
twórczy autorytet inspirandera wspomaga osobę w jej doj¬
rzewaniu, w wewnętrznym uwalnianiu się od tego, co opiera się na ukrytej
indoktrynacji. Bardzo ważnym elementem jest ścisły związek pomiędzy
autorytetem nauczyciela a duchowymi wartościami. Rozważając znaczenie
wartości słusznie podkreślona została ich doniosła rola w kształtowaniu
autorytetu, w pedagogicznym procesie, podkreślając, że nie ma wychowania
bez wartości. Pedagog, który przestał już poszukiwać i doceniać wartości,
zwykle zamyka się w materializmie, wtedy może stać się bezużytecznym a
nawet niebezpiecznym dla rozwoju procesu duchowego ucznia. Nauczyciel
posiadający autorytet inspirandera, mocno trzyma się wartości chrześcijań¬
skich, stawia nie tylko uczniom, ale i sobie ambitne cele oraz wysokie wy¬
magania, dotyczące rozwoju integralności życia.
W osobowości i postawach inspirandera zawiera się nie tylko szereg
cech świadomie pożądanych przez uczniów, ale też zawarte są takie wła¬
ściwości, które mogą być uczniom mało znane, a są niezbędne dla procesów
duchowego, moralnego i intelektualnego rozwoju dzieci i młodzieży (inno-
wacyjność, kreatywność, umiejętności komunikatywne, aktywność, orygi¬
nalność, mądrość życiowa, optymizm, humanizm i
in.).
Inspirander
-
niezależnie od przemian społeczno-kulturowych sam jest
stale „głodny" wzorca osobowego, a to z kolei pozwala także jemu ciągle
wzrastać. Sam inspirander najbardziej potrzebuje autorytetu bezwzględne¬
go, który może przysługiwać tylko bytowi absolutnemu, jakim jest Bóg.
Tylko bowiem w Bogu wszystkie autorytety mają swe pierwsze źródło i
ostateczne spełnienie.
W kontekście refleksji zawartej w dysertacji nasuwają się określone
wnioski i zadania. Jest ich wiele, ale do najważniejszych należą:
1/.
Odpowiedzialni wychowawcy winni być świadomi i stanowczy w
pracy nad własną dojrzałością oraz nad osobistym życiem. Nie ma bowiem
kryzysu wychowanków, wychowania czy instytucji wychowawczych, jeśli
wcześniej nie pojawi się na szeroką skalę kryzys wśród ludzi dorosłych, w
tym również wśród nauczycieli
-
wychowawców.
21.
Zadaniem wychowawców w dobie ponowoczesności (postmoder¬
nizmu) jest bycie znakiem nadziei dla młodego pokolenia.
503
3/.
Trzecim niezwykle ważnym zadaniem odpowiedzialnych nauczy¬
cieli w dobie pono woczesności jest służba na rzecz realizmu, czyli wprowa¬
dzanie wychowanków w świat rzeczywistych faktów i uwarunkowań.
4/.
Ważnym zadaniem jest nabywanie przez nauczyciela mentalności
„zwycięzcy" w dziedzinie wychowania. Przez taką mentalność ma odwagę
pokazywania dzieciom i młodzieży optymalnej drogi życia, promowania
bogactwa pragnień i aspiracji na miarę ludzkiego serca i powołania czło¬
wieka.
„Bez odniesienia do Boga", jak stwierdza Jana Paweł
II,
cały świat
wartości stworzonych, (w rym także „świat" autorytetów) zawisa jakby w
ostatecznej próżni. Traci również swą przejrzystość oraz wyrazistość. Wte¬
dy zło przedstawia się często jako dobro, a dobro zostaje zdyskwalifikowa¬
ne. W zawodzie nauczycielskim nadal nie straciła na aktualności myśl Se-
neki: „Najmniej działa się tym, co się mówi, więcej tym, co się robi, a naj¬
więcej tym, kim się jest".
504
RESUME
V
21.
storočí, v podmienkach informačno-technickej revolúcie,
dynamických zmien spoločensko-ekonomického rozvoja rôznych krajín,
hľadania ciest vzostupu v podmienkach globalizačných a integračných
procesov, hrá rola učiteľa podstatnú rolu.
Vlastne učiteľ nie je len kľúčovou postavou v súčasných edukačných
procesoch, ale aj istým „duchovným vodcom" školskej a študentskej
mládeže, ako aj iných kategórií poločenstva. Od jeho profesionálnej
prípravy,
pedagogi
cko-psychologickej prípravy, ale aj od jeho autority
záleží úroveň duchovnej kultúry spoločenstva a posilnenie demokratických
a humanistických hodnôt. Od neho teda záleží teda vo veľkej miere
budúcnosť štátu a spoločnosti.
V práci boli predstavené rôzne druhy autority, jej funkcie, význam a
definície. Ukázalo sa, že autorita sa hľadá doma, v škole, u lekára, kňaza,
učiteľa, profesora, atď. V prezentovanej práci sa autor zaoberá autoritou
učiteľa z teoretickej strany, ako zo strany praktickej. Teoretická stránka
problému poskytla základy praktickému, empirickému pohľadu na tento
problém.
Výsledky výskumov boli predstavené na
414
stranách hlavného textu
habilitácie. Kvantitatívne ukazovatele skúmaného javu sú systematicky
predstavené v
104
tabuľkách, ktoré poskytli základy opísaniu
kvantitatívnych parametrov súvisiacich s autoritou učiteľa.
V úvode práce bola predstavená motivácia, prečo si autor vybral túto
tému, charakteristika literatúry, vzťah práce k iným vedeckým prácam, bol
predstavený hlavný problém habilitácie, problematika a opis metód
použitých v práci. Obsah habilitácie bol rozdelený na dve hlavné, logicky
prepojené časti. Prvá časť práce sa nazýva „Aktuálny obraz autority učiteľa"
a skladá sa z troch kapitol, pričom každá z nich obsahuje ďalšie
podkapitoly.
V práci bolo preanalyzované široké spektrum rôznorodej domácej i
zahraničnej literatúry, ktoré zahŕňalo rôzne pramene a práce z pedagogiky,
teológie, psychológie,
kulturologie,
axiologógie, antropológie, manažmentu,
etiky, histórie osvety,
politologie. To
umožnilo použiť interdisciplinárny
prístup k štúdiu podstaty autority a jej druhov, činiteľov formovania, etáp
formovania vo vedomí mládeže a pochopenie tejto roly, ktorú autorita plní v
505
duchovnom, morálnom a intelektuálnom rozvoji mladého človeka. A najmä
v procese jeho socializácie a inkulturácie, vo formovaní správnych
interpersonalnych
vzťahov, postojov, potrieb, systému hodnôt, životných
ašpirácií a modelov správania.
Na pozornosť si zasluhuje uskutočnená analýza výskumov, posvätená
rôznorodým aspektom práce učiteľa, jej autority v jednotlivých krajinách
Európy, a konkrétne
-
v Poľsku, na Slovensku, na Ukrajine, Bielorusku,
Rusku a v Maďarsku. Výsledky tejto komparatívnej pedagogickej analýzy
sú hodnotnou bázou nielen pre výskumy autora, ale aj pre ďalšie vedecké
skúmania. Bola realizovaná všestranná analýza pojmu autorita, časti,
z ktorých sa skladá, roly a
činitele,
ktorý vplývajú na jej formovanie.
Pri predstavovaní (na základe vedeckej literatúry) rôznych druhov
autorít
—
pravdivá a falošná, osobná a ponadosobná, formálna a neformálna,
vnútorná a vonkajšia, vlastná a cudzia, intelektuálna a morálna, racionálna,
epistemická a deontická,
autoritarna,
antiautoritárna a emancipačná
-
autor
habilitácie trefne zvýrazňuje veľmi dôležitú myšlienku, že skutočná autorita
je
mocno
spojená so slobodnou voľbou, preto nemôže byť nanútená, a má
byť vnútorne akceptovaná človekom.
Na koniec tejto časti autor robí zhrnutie vo forme všeobecných úvah a
uzáverov. Jedným z podstatných uzáverov je fakt, že literatúra spomínaných
krajín predstavuje len istý signál týkajúci sa autority učiteľa, ktorý sa môže
-
a skôr mal by sa
-
stať východiskom diskusie a výskumov. Po druhé, stav
skúmania autority učiteľa je len v počiatočnej fáze.
Druhá časť práce, predstavená vo forme výsledkov vlastných
výskumov, realizovaných na vierohodnej vzorke s využitím analyticko-
syntetickej metódy, prezentuje autorský model autority učiteľa
-
vychovávateľa. Táto časť sa nazýva
-
„Očakávaný model učiteľa" a taktiež
sa skladá z
3
kapitol.
V
4.
kapitole práve bola predstavená metodológia vlastných
empirických výskumov. V
5.
kapitole boli predstavené hodnotné výskumné
materiály týkajúce sa obrazu autority z pohľadu respondentov (učiteľov,
žiakov, členov svojej rodiny). Empirické údaje boli všestrane
preanalyzované a zosystematizované. Berúc ich do úvahy, autor zdôvodňuje
túto teoretickú ideu, na základe údajov, ktoré vyformovali nový model
autority učiteľa inspirandera.
Inspir
ander —
je výchovnou autoritou
-
tvorivou, povzbudzujúcou
a atraktívnou, morálne a nábožensky autentickou. Povzbudzuje iniciatívu
žiakov, umožňuje diskusiu a dialóg, motivuje samovýchovu a vlastný
rozvoj. Nevylučuje, popri uznaní pozitívnych hodnôt, vidieť vo svojej
autorite aj slabých stránok. Takto výchovno-tvorivá autorita inspirandera
506
pomáha osobe v jej dozrievaní, pri vnútornom oslobodzovaní sa od toho, čo
sa opiera na ukrytej indoktrinácii. Veľmi dôležitým elementom je úzky
súvis pomedzi autoritou učiteľa a duchovnými hodnotami. Analyzujúc
význam hodnôt bola správne zvýraznená ich dôležitá rola pri formovaní
autority v pedagogickom procese, zvýrazňujúc, že neexistuje výchova bez
hodnôt. Pedagóg, ktorý prestal už hľadať a ceniť si hodnoty, sa obyčajne
uzatvára v materializme, vtedy sa môže stať neužitočným a dokonca až
nebezpečným pre duchovný rozvoj žiaka. Učiteľ, ktorý má autoritu
inspirandera, sa
mocno
pridŕža kresťanských hodnôt, kladie nielen žiakom,
ale aj sebe ambiciózne ciele a vysoké požiadavky, týkajúce sa rozvoja
integralnosti
života. V osobnosti a postojoch inspirandera je obsiahnutý
nielen rad vlastností vedome žiadaných žiakmi, ale sú obsiahnuté aj také
vlastnosti, ktoré môžu byť žiakom málo známe, no sú nevyhnutné pre
procesy duchovného, morálneho a intelektuálneho rozvoja detí a mládeže
(inovativnost',
kreativita,
komunikačné schopnosti, aktivita, originalita,
životná múdrosť, optimizmus, humanizmus, a in.)
Inspirander
—
nezávisle na spoločensko-kultúmych premenách sám
stále rúži po osobnom vzore, a to mu ďalej umožňuje stále sa rozvíjať. Sám
inspirander najviac potrebuje bezvýhradnú autoritu, ktorá môže prislúchať
výlučne absolútnej bytosti, akou je Boh. Totiž len v Bohu majú všetky
autority svoj prvý prameň a konečné naplnenie.
V kontexte reflexii obsiahnutej v dizertácii vynikajú určité uzávery i
ďalšie výskumné úlohy. Je ich veľa, ale medzi najdôležitejšie patria:
1)
Zodpovední vychovávatelia by mali byť svedomití a cieľavedomí
v práci nad vlastnou zrelosťou a nad osobným životom. Neexistuje
totiž kríza zverencov, výchovy alebo výchovných inštitúcií, ak sa skôr
neobjaví v širokej škále kríza medzi dospelými ľuďmi, medzi nimi
taktiež učiteľov, vychovávateľov.
2)
Úlohou vychovávateľov v dobe
postmodernizmu je
byť znakom
nádeje pre mladé pokolenie.
3)
Treťou, obzvlášť dôležitou, úlohou zodpovedných učiteľov v období
postmodernizmu
je služba realite, teda privádzané zverencov do sveta
skutočných faktov a
podmienieni.
4)
Dôležitou úlohou učiteľa je to, aby získaval mentalitu „víťaza" v
oblasti výchovy. Vďaka takejto mentalite má odvahu ukazovať deťom
a mládeži optimálnu cestu života, promovať bohatstvo túžob a
ašpirácií úmerné ľudskému srdcu a povolaniu človeka.
„Bez vzťahu k Bohu", ako hovorí Jána Pavol
II,
celý svet stvorených
hodnôt, (v tom taktiež „svet" autorít) sa nachádza akoby vo
vzduchoprázdne. Stráca taktiež svoju jasnosť a výraznosť. Vtedy sa zlo
507
často
predstavuje ako dobro, a dobro je diskvalifikované. V učiteľskej
profesii naďalej nestráca svoju aktuálnosť myšlienka
Seneku:
„Najmenej
môže človek urobiť slovami, viac skutkami, no najviac svojou osobou".
508
SUMMARY
The teacher plays a vital role in the
XXI
century which is the age of an
information and technological revolution, the age of dynamic changes in
social and economic patterns of various countries, the age of searching for
new ways for progress amidst globalization
and. integrative
processes.
The teacher turns out to be not only a key figure in contemporary educa¬
tional processes but also a kind of "spiritual guru" for school pupils, stu¬
dents and other social groups. The level of spiritual culture and strength of
democratic and humanistic values in a society depends on her professional
preparation
(
including psychological preparation) and her authority. Conse¬
quently, the future of each country and society depends on the teacher.
Different types of authority, its functions, meanings and definitions have
been presented in the thesis. It has been pointed out that people search for an
authority at home and at school, with a doctor, a priest, teacher, a professor
and so forth. In this work the author approaches the teacher authority both
from a theoretical and practical point of view. The theoretical approach
gives foundations to a more practical, empirical point of view.
The research results have been presented on
414
pages of the main text
of the dissertation. Quantitative results of the phenomenon under analysis
have been collected in
104
tables. They constitute a basis for the formation
of qualitative parameters with regard to the teacher authority.
In the introduction the author has discussed his motives in choosing this
particular field of research and the literature connected with the area under
research. He presented his dissertation in the light of other works and
showed the main topic of the dissertation and research methods applied. The
dissertation has been divided into two main logically connected parts
.
Part
One has been entitled:
'
The Present Picture of the Teacher Authority' and it
consists of
3
chapters which in turn have been divided into points.
The dissertation contains a thorough examination of different types of
literature from the country and abroad. These are numerous original texts
and studies on pedagogy, theology, psychology, cultural studies, axiology,
anthropology, management, ethics, history of education and political sci¬
ence.
Such variety of sources has allowed the author to use an interdiscipli¬
nary approach to examine the nature of authority, its types, factors modeling
509
authority, stages of forming an image of the authority in teenagers' minds
and the role of an authority in a spiritual, moral and intellectual growth of a
young person, especially its role in a socializing process and inculturaliza-
tion, in the process of forming proper interpersonal attitudes, value systems,
aspirations and role models.
The research analysis of different aspects of the teacher's work and the
teacher's authority in particular countries, namely Poland, Slovakia,
Ukraine, Belorassia, Russia and Hungary is noteworthy. The results of the
comparative analysis constitute a valuable basis not only for the author but
also for further research. The comprehensive study of the concept of author¬
ity, its elements, its role and factors shaping the authority has been made.
Discussing
(
on the basis of the literature) different types of the authority
-true and false, personal and non-personal, formal and informal, internal
and external, one's own and someone else's, intellectual and moral, rational,
epistemic
and deontic, authoritative and anti-authoritative and empowering,
the author underlines a very essential reflection that the true authority is
closely tied with freedom of choice and therefore it cannot be imposed
upon. It has to be internally accepted by a human being.
■
The summary in the form of comments and questions is provided by the
author at the end of this Part. One of the basic conclusions is that literature
of the above mentioned countries gives only some hints relating to the
teacher authority which may- or rather ought to become -a point of depar¬
ture for discussions and research. Secondly, the status of research on the
teacher authority is only in its initial stages.
Part Two of the dissertation contains the results of the author's own re¬
search based on a representative sample and carried out with the use of ana¬
lytic-synthetic method. This Part presents the author's own model of the
teacher- tutor authority. The title of This Part is: "The Expected Model of
the Teacher Authority" and it consists of
3
chapters.
Chapter Four presents the author's research methodology. Valuable re¬
search materials on the picture of the authority in respondents' opinions
(
teachers, pupils, members of their families) have been included in Chapter
Five.
Empirical data have been analyzed and systematized in a comprehensive
manner. Taking the empirical data into consideration, the author justifies his
theoretical idea of a new model of the authority ofateacher-inspirander.
An inspirander is a creative authority in the field of education, liberat¬
ing, attractive, genuine in moral and religious terms. She promotes students'
initiative, allows students' discussions and dialogues, motivates them to self-
educate themselves and to take care of their own growth. Besides positive
510
sides, such an authority is in a position to admit the existence of negative
sides to her authority. In this way the authority of an inspirander assists a
person in her development and in her internal release from everything which
is based on hidden indoctrination.
The close relationship between the teacher authority and spiritual values
is also vital. When pondering the question of values, the vital role of values
in shaping the authority and education has been rightly emphasized since a
process of educating a person fails without values. A teacher who has
ceased to appreciate and search for values usually limits herself to material¬
ism and then she may become useless and even dangerous to the process of
her pupil's spiritual development.
A teacher possessing the authority of an inspirander strongly relies on
Christian values. She demands a lot not only from her students but also from
herself. She values an integral development of her life.
The personality and attitudes of an inspirander do not only have many
attributes consciously craved for by students but also many others not so
well known by them but which are absolutely necessary for a spiritual,
moral and intellectual development of children and young people
(
innova¬
tive character, creativity, communication skills, energetic attitude to life,
wisdom, optimism, humanism and so forth).
Regardless of any social and cultural changes, an inspirander herself is
constantly 'hungry' for a role model, which allows her to grow. What an
inspirander herself needs the most is an absolute authority.This term can
only be reserved for an absolute being, that is GOD. It is God in whom all
authorities have their source and final fulfilment.
The reflections contained in the dissertation bring to mind many
thoughts and ideas but the most important are as follows:
1/
Responsible teachers should be aware of and consistent in their work
to gain maturity and bring order to their lives. All crises related to students,
a process of education or educational institutions are usually preceded by a
large crisis among adults, including teachers.
2/
In our post-modern era a teacher's task is to be a sign of hope for the
young generation.
3/
The third important assignment for responsible teachers is to perform
their duties for the sake of realism, that is to introduce their students to the
world of facts and limitations.
4/
Another important task is to acquire the mentality of
"
a conqueror"
in the field of education. Such attitude to life gives courage to show children
and young people an optimal way of life, gives courage to promote the rich-
511
ness of dreams and aspirations commensurate with a human heart and des¬
tiny.
According to John Paul II, the whole world of established values (in¬
cluding the 'world" of authorities) seems to be in a void "without reference
to God". Hence it loses its transparency and clarity. And then evil is por¬
trayed as goodness and goodness is disqualified. The Seneca's thought
,'
What you say affects students the least, what you do affects them more but
who you are affects them the most' has not lost its relevance for teachers.
512
ZUSAMMENFASSUNG
Im 21. Jahrhundert, in der Zeit der informations-technischen Revolution,
der dynamischen Veränderungen in der gesellschaftlich-ökonomischen
Entwicklung verschiedener Länder, der Suche nach Fortschrittswegen bei
gleichzeitigen Globalisierangs- und Integrationsprozessen, spielt die Gestalt
des Lehrers eine wesentliche Rolle.
Eben der Lehrer ist nicht nur eine Schlüsselgestalt in den gegenwärtigen
Erziehungsprozessen, sondern auch ein spezieller „seelischer Leiter" der
Schul- und Hochschuljugend sowie anderer Gruppen der Gesellschaft. Von
seiner beruflichen und psychologisch-pädagogischen Vorbereitung sowie
von seiner Autorität hängen das Niveau der geistlichen Kultur der Gesell¬
schaft und die Stärkung der demokratischen und humanistischen Werte ab.
Von ihm hängt also in einem großen Ausmaß die Zukunft jedes Staates und
jeder Gesellschaft ab.
In der vorliegenden Ausarbeitung des Themas hat man verschiedene Ar¬
ten der Autorität, ihre Funktionen, Rolle und Definitionen genannt. Man hat
darauf hingewiesen,
dass
man die Autorität sowohl zu Hause, als auch in
der Schule, beim Arzt, Priester, Lehrer, Professor etc., sucht. In der vorlie¬
genden Arbeit beschäftigt sich der Autor mit der Lehrerautorität sowohl von
theoretischer, als auch von praktischer Seite her. Die theoretische Auffas¬
sung des Problems bildete einen Ausgangspunkt zum praktischen, empiri¬
schen Blick auf dieses Problem.
Die Ergebnisse der Untersuchungen wurden auf 414 Seiten des Grund¬
textes der Dissertation dargestellt. Die Mengenkennzahlen der untersuchten
Erscheinung wurden in 104 Analysetabellen systematisiert, die eine Grund¬
lage für die Enthüllung der mit der Lehrerautorität verbundenen Qualitätspa¬
rameter bilden.
In der Einführung in die Ausarbeitung des Problems hat man die Moti¬
vation, das Thema aufzunehmen, die Charakteristik der Literatur, den Bezug
der Arbeit auf andere Ausarbeitungen dargestellt, das Hauptproblem der
Dissertation besprochen, die Problematik sowie die in der Arbeit verwende¬
ten Methoden beschrieben. Der Inhalt der Dissertation wurde in zwei große,
logisch zusammen verbundene Teile geteilt. Der erste Teil trägt den Titel:
„Aktuelles Bild der Lehrerautorität" und besteht aus 3 Kapiteln, wobei jeder
von ihnen weitere Elemente, die Unterkapitel, enthält.
513
In der
Arbeit
hat man ein breites Spektrum unterschiedlicher innen- und
ausländischer Literatur analysiert, in der sich zahlreiche Quellen und Ausar¬
beitungen aus dem Gebiet der Pädagogik, Theologie, Psychologie, Kultur¬
kunde, Axiologie, Anthropologie, Verwaltung, Ethik, Bildungsgeschichte,
Politologie befinden. Dies erlaubte, eine interdisziplinäre Einstellung zu der
Erörterung des Wesens und der Arten der Autorität, der Gestaltungsfakto¬
ren, der Bildungsetappen im Bewusstsein der heranwachsenden Jugend und
des Verstehens der Rolle, die sie in der geistlichen, moralischen und intel¬
lektuellen Entwicklung eines jungen Menschen spielen, zu realisieren. Ins¬
besondere im Prozess seiner Sozialisierung und Inkulturierung, im Bilden
von richtigen interpersonellen Beziehungen, dem Auftreten, der Bedürfnis¬
se, dem Wertsystem, der Lebenserwartungen und der Benehmensmuster.
Der Aufmerksamkeit wert ist die durchgeführte Untersuchungsanalyse,
die verschiedenen Aspekten der Lehrerarbeit und seiner Autorität in einzel¬
nen Ländern Europas gewidmet ist, und zwar: in Polen, in der Slowakei, in
der Ukraine, in Weißrussland, Russland und Ungarn. Die Ergebnisse dieser
pädagogischen Vergleichsanalyse sind eine wertvolle Basis nicht nur für die
Untersuchungen des Autors, sondern auch für nächste wissenschaftliche
Untersuchungen. Es wurde eine allseitige Analyse des Autoritätsbegriffs,
ihrer Bestandteile, Rolle und der sie gestaltenden Faktoren durchgeführt.
Der Autor bespricht (an Hand von Fachliteratur) verschiedene Arten der
Autorität - die richtige und die falsche, die persönliche und außerpersönli¬
che, formelle und informelle, äußere und innere, eigene und fremde, intel¬
lektuelle und moralische, die rationelle, epistemische und deontische, die
autoritäre, antiautoritäre und emanzipatorische -und unterstreicht einen
sehr wesentlichen Gedanken,
dass
eine echte Autorität mit der Wahlfreiheit
verbunden ist, deshalb darf sie nicht aufgeworfen und soll innerlich von
dem Menschen akzeptiert werden.
Am Ende dieses Teils führt der Autor ein Resümee in der Form von all¬
gemeinen Anmerkungen und Schlussfolgerungen durch. Eine der wichtigen
Schlussfolgerangen ist die Tatsache,
dass
die Literatur der erwähnten Län¬
der lediglich ein Signal bildet, das die Lehrerautorität betrifft und das kann -
oder eher soll — ein Ausgangspunkt zur Diskussion und Fragen werden.
Zweitens ist der Zustand der Untersuchungen der Lehrerautorität erst im
Anfangsstadium.
Der zweite Teil der Arbeit, an Hand von Ergebnissen der eigenen, an ei¬
ner repräsentativen Stichprobe realisierten Untersuchungen, sowie an Hand
von einer analytisch - synthetischen Methode aufgeschrieben, vertritt ein
Autorenmuster der Autorität eines Lehrers - Erziehers. Dieser Teil trägt den
514
Titel „Das erwartete Muster der Lehrerautorität" und besteht auch aus 3
Kapiteln.
In dem vierten Kapitel des Beitrags wurde die Methodologie der eigenen
empirischen Untersuchungen dargestellt. In dem fünften Kapitel wurden
wertvolle Untersuchungsmaterialien dargestellt, die das Autoritätsbild nach
der Meinung der Befragten (Lehrer, Schüler, Familienmitglieder) betreffen.
Die empirischen Angaben wurden allseitig analysiert und systematisiert.
Indem sie der Autor in Betracht nimmt, begründet er diese theoretische Idee,
auf Grund von Angaben, die ein neues Muster der Lehrerautorität, einen
Inspirander, gestalten.
Inspirander - ist eine erzieherisch - gestalterische Autorität, befreiend
und attraktiv, moralisch und religiös authentisch. Er lässt die Initiative der
Schüler frei, lässt Diskussionen und einen Dialog zu, motiviert zur Selbster¬
ziehung und eigener Entfaltung. Er schließt nicht aus, außer Anerkennung
der positiven Werte, in seiner Autorität auch schwache Seiten zu sehen. Auf
diese Weise unterstützt die erzieherisch - gestalterische Autorität des Inspi-
randers eine Person in ihrer Entfaltung, bei dem inneren Befreien davon,
was sich auf einer versteckten
Indoktrination
stützt. Ein sehr wichtiges Ele¬
ment ist eine enge Verbindung zwischen der Autorität des Lehrers und den
geistlichen Werten. Beim Erwägen der Bedeutung von Werten wurde zu
Recht ihre bedeutende Rolle beim Bilden einer Autorität, im pädagogischen
Prozess unterstrichen, denn es gibt keine Erziehung ohne Werte. Ein Päda¬
goge, der schon aufgehört hat, nach Werten zu suchen und sie zu schätzen,
schließt sich gewöhnlich in seinem Materialismus und dann kann er für das
Prozess der geistlichen Entfaltung des Schülers nutzlos oder sogar gefähr¬
lich sein. Ein Lehrer, der die Autorität eines Inspiranders genießt, hält stark
an christlichen Werten, stellt nicht nur den Schülern, sondern auch sich
selbst, hochstrebende Ziele und große, die Entwicklung der Integration des
Lebens betreffende Ansprüche. In der Persönlichkeit und dem Auftreten
eines Inspiranders sind nicht nur zahlreiche von den Schülern bewusst er¬
wartete Eigenschaften verborgen, sondern auch solche Eigenschaften, die
den Schülern wenig bekannt sein können, die aber bei den Prozessen einer
geistlichen, moralischen und intellektuellen Entfaltung der Kinder und Ju¬
gendlichen unentbehrlich sind (Innovativität, Kreativität, kommunikative
Fertigkeiten, Aktivität, Originalität, Lebensweisheit, Optimismus, Huma¬
nismus u.a.).
Ein Inspirander ist - unabhängig von gesellschaftlich - kulturellen Ver¬
änderungen - immer „gierig" nach einem Personenmuster, und dies wieder¬
um erlaubt auch ihm, ständig aufzuwachsen. Der Inspirander selbst braucht
am nötigsten eine absolute Autorität, die nur dem absoluten Sein, dem Gott,
515
zustehen kann. Nur im Gott haben nämlich alle Autoritäten ihre Quelle und
ihre endgültige Erfüllung.
Im Kontext der in der Dissertation vorhandenen Reflexion drängen sich
mir bestimmte Schlussfolgerungen und Aufgaben auf. Sie sind sehr zahl¬
reich, aber zu den wichtigsten gehören folgende:
1/. Verantwortliche Erzieher sollen bewusst und entschlossen bei der
Arbeit an eigener Reife sowie am eigenen Leben sein. Es gibt nämlich keine
Krisen bei den Zöglingen, bei der Erziehung oder bei den Erziehungsanstal¬
ten, wenn es früher nicht zu einer umfassenden Krise bei Erwachsenen, dar¬
unter auch bei den Lehrern und Erziehern, kommt.
2/. Die Aufgabe der Erzieher in der Zeit der Postmodernität (Post¬
modernismus) ist es, ein Zeichen der Hoffnung für die junge Generation zu
sein.
3/. Die dritte außergewöhnlich wichtige Aufgabe verantwortlicher
Lehrer in der Zeit der Postmodernität ist es, dem Realismus zu dienen, also
die Zöglinge in die Welt der wirklichen Tatsachen und Bedingtheiten einzu¬
führen.
4/. Eine wichtige Aufgabe ist, von dem Lehrer die Mentalität eines
„Siegers" im Bereich der Erziehung zu gewinnen. Durch eine solche Menta¬
lität hat er den Mut, den Kindern und Jugendlichen den optimalen Lebens¬
weg zu zeigen, den Reichtum an Wünschen und Bestrebungen des mensch¬
lichen Herzens und der Berufung des Menschen zu fördern.
„Ohne einen Bezug auf Gott", wie Johannes Paul
II.
erklärt, hängt die
ganze Welt der künstlichen Werte (darunter auch die „Welt" der Autoritä¬
ten) wie in einer endgültigen Leere. Sie verliert auch ihre Transparenz und
ihre Deutlichkeit. Dann zeigt sich das Böse oft als das Gute, und das Gute
wird disqualifiziert. Im Lehrerb
eraf
verliert der Gedanke von
Seneka
immer
noch nicht an Aktualität: „Am wenigsten wirkt man dadurch, was man sagt,
mehr dadurch, was man tut, und am meisten dadurch, wer man ist".
516
RIASSUNTO
Nel
XXI
sec, in
mezzo alla rivoluzione informatica e tecnica, nei
dinamici cambiamenti dello sviluppo sociale ed economico dei vari paesi,
nella ricerca di vie progressiste nei processi di globalizazione e di
integrazione, il ruolo dell'insegnate svolge un ruolo molto importante.
L'insegnante non è soltanto una persona di primo piano nei
contemporanei processi educativi, ma anche „direttore spirituale" dei
giovani nella scuola, nell'università e in altri ambiti della società. Dalla sua
preparazione professionale, psicologica e pedagogica e dalla sua
autorevolezza dipende il livello della cultura spirituale della società e il
rafforzamento dei valori democratici ed umanistici. Dalla sua persona
dipende anche, in parte, il futuro delle persone singole delle nazione e della
società.
Nel lavoro svolto vengono richiamati
і
vari tipi di autorità, le sue
funzioni, il significato e le definizioni. La tesi indica, che l'autorità si cerca
in casa, nella scuola, dal medico, dal sacerdote, dal professore
etc. In
questo
lavoro scientifico l'autore scrive sul tema dell'autorità dell'insegnate sia in
forma teorica sia in forma pratica. La parte teoretica del problema è il
fondamento dello squardo
practico,
empirico della questione.
I
risultati delle ricerche sono state presentate nelle
414
pagine del testo
principale della dissertazione. Gli indicatori di quantità del fenomeno sono
stati sistemati nelle
104
tabelle d'analisi, che hanno dato
і
fondamenti a
rivelare
і
parametri di qualità coinvolti con l'autorità dell'insegnante.
Nell'introduzione del lavoro l'autore presenta la motivazione del tema,
la caratteristica della letteratura, il riferimento della tesi verso gli altri lavori,
mostra anche il problema principale della dissertazione, la problematica e la
descrizione dei metodi usati nel lavoro. Il contenuto del lavoro è diviso in
due parti principali collegati tra loro. La prima parte .del lavoro ha come
titolo „L'attuale immagine dell'autorità dell'insegnante" ed è composto da
tre parti, ognuna di queste contiene gli elementi
—
commi.
Nell'elaborazione hanno annalizzato il largo
spectrum
della varia
letteratura nazionale ed internazionale, tra cui si trovano
і
molti fonti, (le
elaborazioni) dalla pedagogia alla teologia alla psicologia, dalle scienze di
cultura all'antropologia, all'assiologia all'ordinanza; dall'etica alla storia
dell'istruzione alle scienze politiche. Tutto questo ci permette di realizzare
517
in modo interdisciplinare il tema degli elementi essenziali dell'autorità, il
genere di autorità,
і
fattori che plasmano l'autorità, le tappe che plasmano
l'autorità nella coscienza della gioventù ed anche della comprensione del
ruolo, che compie nello sviluppo spirituale, morale ed intelletuale del
giovane. Inanzitutto nel processo della sua socializzazione ed
inculturazzione, nella formazione delle relazioni interpersonali, degli
atteggiamenti, delle necessità, del sistema dei valori, delle aspirazioni della
vita e dei modelli di comportamento.
Bisogna sottolineare il fatto, che l'autore della tesi ha effettuato le
ricerche sul tema dei vari aspetti del lavoro dell'insegnate, della sua autorità
nei singoli casi dei paesi europei: Polonia, Slovacchia, Ucraina, Bielorussia,
Russia, Ungheria.
I
risultati dell'analisi pedagogica comparativa sono la
base di confronto non solo per le ricerche dell'autore, ma anche per le future
ricerche scientifiche. Nel lavoro sono state fatte le analisi da tutti
і
punti di
vista del concetto dell'autorità; degli elementi costitutivi, del ruolo e dei
fattori che lo plasmano.
Trattando (sulla base della letteratura dell'oggetto)
і
vari tipi
dell'autorità-vero e falso; personale e sovrapersonale; formale e irregolare;
esterno ed interno; proprio ed altrui; intellettuale e morale; razionale,
epistemico e deontico; autoritario,
antiautoritario
ed emancipatore l'autore
della tesi giustamente sottolinea l'idea molto importante, che la vera
l'autorità sia molto coinvolta con la libertà di scelta, perciò non essere
imposta, ma deve essere accettata dalla persona. Alla fine di questa parte,
l'autore riassume il suo lavoro aggiungendo delle note e delle proposte
generali. Una delle proposte sostanziali è questa, che la letteratura dei paesi
soprannominanti da solo alcune indicazioni riguardo l'autorità
dell'insegnante, che può
-
о
piuttosto deve
-
diventare il punto di partenza
per le disscusioni e ricerche. Non possiamo dimenticare, che lo stato delle
ricerche sul tema dell'autorità dell'insegnante si trova appena in fase
iniziale.
La parte seconda del lavoro, delineata sulla base dei risultati delle
proprie ricerche, realizzata sulla attendibile prova e sulla base del metodo
analitico
-
sintetico, rappresenta il modello d'autore dell'autorità
dell'insegnante
-
educatore. Questa parte si chiama: „II modello atteso
dell'autorità dell'insegnante" ed è stato composto da tre capitoli.
Nel capitolo quattro del lavoro è presentata la metodologia delle
proprie ricerche empiriche. Invece nel capitolo quinto sono presentati
і
preziosi materiali di ricerca riguardanti l'immagine di autorità nella
opinione degli intervisitati (degli insegnanti, degli studenti e
і
genitori degli
studenti). Tutti
і
requisiti empirici sono stati analizzati e sistemati.
518
Prendendo
in considerazione questo l'autore giustifica l'idea teoretica sulla
base dei dati, che formano il nuovo modello dell'autorità dell'insegnante
(inspir
ander).
Inspirander
-
questa parola significa l'autorità educativa
-
creativa,
liberata in modo positivo, affascinante, autentico dal punto di vista morale e
religioso. Libera l'iniziativa tra gli allievi, ammette le discussioni e il
dialogo, motiva verso l'autoeducazione e il proprio sviluppo. Lui non
esclude, riconoscendo
і
valori positivi, gli elementi deboli nella sua autorità.
In questo modo educativo
-
creativo l'autorità dell'inspirander soccorre la
persona nel processo della sua maturità, nella intera liberazione dal tutto,
che si basa sulla nascosta idoctrinazzione. La cosa molto importante è la
stretta relazione tra l'autorità dell'insegnante e
і
valori spirituali.
Considerato il significato dei valori è stato accentuato giustamente il loro
ruolo speciale nella fonnazione dell'autorità, nel processo pedagogico,
sottolineando che, non esiste l'educazione senza valori. Il pedagogo che non
cercasse
і
valori e si chiudesse nel materialismo finirebbe per essere inutile
se non pericoloso per lo sviluppo e il processo spirituale dell'allevo.
L'insegnante possedendo l'autorità doti.'inspirander si mantiene forte dei
valori cristiani; mette non solo per gli allievi, ma anche per sé degli scopi
ambiziosi, delle pretese, riguardante lo sviluppo dell'integrità della vita.
La personalità e gli atteggiamenti dell 'inspirander contengono non
solo le caratteristiche e
і
tratti consapevolmente desiderati per gli allievi, ma
anche le peculiarità poco conosciute per loro, necessari nei processi dello
sviluppo spirituale, morale ed intelettuale della gioventù (l'innovazionità, la
creazionità, l'autenticità, la scienza pratica della vita, l'ottimismo,
l'umanesimo
etc.).
L
'inspirander
-
indipendentemente dai profondi processi sociali e
culturali sempre ha „una fame" del modello personale, questo lo da la
possibilità di crescere in modo continuo.
Ľ
inspirander ha bisogno
dell'autorità assoluta, che è l'essere assoluto, Dio. Soltanto da Dio l'autorità
ha la sua prima fonte e il definitivo compimento.
In questo contesto della dissertazione si vedono bene le conclusioni e
і
compiti. Sono tanti, ma tra questi
і
più importanti sono:
1.
Gli educatori responsabili devono essere consapevoli e decisi nel
lavoro sulla loro maturità e sulla vita privata. Non esisterebbe la crisi
degli allievi, dell'educazione, delle istituzioni
о
dell'educazione se
prima non esistesse la crisi profonda degli adulti, anche tra gli
insegnanti
-
educatori
2.
Il compito degli educatori nell'età postmodemistica è diventato il
segno della speranza per
і
giovani
519
3.
Il terzo compito degl'educatori responsabili nell'età
postmodernistica è il servizio per realtà, cioè l'introduzione degli
allievi nel mondo dei fatti e delle condizioni
4.
L'ultima cosa molto importante è l'acquisizione per l'insegnante
della mentalità „di vincitore" nell'ambiente dell'educazione. Grazie
a questa mentalità l'insegnante ha il coraggio di mostrare alla
gioventù la ottimale via della vita, può promuovere la richezza dei
desideri e delle aspirazioni su misura del cuore della persona umana
e della vocazione dell'uomo.
„Senza riferimento a Dio", come disse Giovanni Paolo
II,
tutto il
mondo dei valori creati (anche „il mondo" delle autorità) rimane sospeso nel
vuoto. In questo modo perde anche la sua trasparenza e la sua espressività.
In quel momento il male si presenta spesso come il bene e il bene rimane
squalificato. Nella vocazione dell'insegnante non ha perduto l'attualità il
pensiero di Seneca: „Minimamente si fa per questo, cosa si dice; di più, cosa
si fa; più di tutto, chi è".
520
ÖSSZEFOGLALÁS
A
XXI.
században, az infonnációs és technikai forradalom, különböző
országok társadalmi és gazdasági fejlődése dinamikus változásainak
feltételrendszerében, a
globalizados és
integrációs folyamatok alatti
fejlődési utak keresése közben, az tanár fontos szerepet kap.
Hiszen a tanár nem csak kulcsszereplő a mai tanítási folyamatokban,
hanem egyben sajátos „lelkivezetője" is az iskolás és egyetemi ifjúságnak és
a társadalom további kategóriáinak. Az ő szakmai, pszichológiai és
pedagódiai felkészültségétől, illetve tekintélyétől is függ a társadalom lelki
kultúrájának színvonala, illetve a demokratikus
es
humanista értékek
megerősödése. Tőle függ tehát jelentős mértékben minden állam és
társadalom jövője.
Ezen dolgozatban különböző tekintélytípusokat határoztunk meg, azok
funkcióit, jelentéseit és definícióit. Kimutattuk, hogy a tekintély fellelhető
otthon, iskolában, orvosnál, papnál, tanárnál, professzornál és így tovább. A
bemutatott dolgozatban a szerző foglalkozott a tekintéllyel mind elméleti,
mint gyakorlati szempontból. Az elméleti oldal alapot teremtett a téma
gyakorlati, empirikus nézőpontjához.
414
oldalt tesznek ki a disszertáció alapját adó kutatási eredmények. A
vizsgált jelenség mennyiségi mutatóit
104
elemző táblázatba rendeztük,
melyek alapot adtak a tanár tekintélyéhez kapcsolódó minőségi paraméterek
bemutatásához.
A dolgozat előszavában a témafelvetés motivációját, a bibliográfia
karakterét, egyéb dolgozatokhoz való viszonyt mutattuk be, elővezettük a
disszertáció fő problémáját, problematikáját és a dolgozatban alkalmazott
metodikát. Két fő, egymással logikai kapcsolatban levő részre oszlik a
disszertáció tartalmilag. Az első rész a „Tanári tekintély aktuális képe"
címet kapta és három részből áll, ezek további elemekből állnak, melyek az
alpontokat adják.
A dolgozatban széles spektrumban elemeztük a gazdag hazai és
külföldi szakirodalmat, melyek között volt számos pedagógiai, teológiai,
pszichológiai, kultúratörténeti, aksziológiai, szervezéstani, etikai,
oktatástörténeti és politológiai forrás és dolgozat. Ez lehetővé tette a
tekintély lényegének és fajtáinak, kialakulása tényezőinek, a felnőtté váló
fiatalság tudatában létrejövő kialakulási fokozatok és ezek
—
a fiatal ember
521
lelki, morális és intellektuális fejlődésében betöltött
-
szerepének
interdiszciplináris megközelítését. Különösen a szocializációs és
inkulturációs folyamataiban, a megfelelő interperszonális kapcsolatok,
attitűdök, szükségletek, értékrendszerek, életcélok és viselkedési formák
kialakulása során.
Említésre méltó az a kutatás, melyet a tanár munkája, tekintélye
különböző aspektusainak szenteltünk Európa különböző országaiban, úgy
mint Lengyelországban, Szlovákiában, Ukrajnában, Fehéroroszországban,
Oroszországban és Magyarországon. Ennek az összehasonlító pedagógiai
elemzésnek eredménye értékes alapja nem csak a szerző dolgozatának,
hanem további tudományos kutatásoknak is. Széleskörű elemzésre került a
tekintély fogalma, annak alapelemei, szerepe és azok a tényezők, melyek
hatnak kialakulására.
Elemezve (a téma irodalma alapján) a tekintély különböző fajtáit
-
igaz és hamis, személyes és személyek fölötti, formális és informális, külső
és belső, saját és idegen, intellektuális és morális, episztemikus és
deontisztikus, autoriter, antiautoriter és
émancipait
-
a dolgozat szerzője
pontosan határozza meg azt a jelentős gondolatot, hogy az igazi tekintély a
választás szabadságához erősen kötődik, ezért nem lehet felülről elrendelni,
az ember magában kell, hogy elfogadja.
Ezen rész befejezéseként a szerző általános megjegyzések és
következtetések formájában összegez. Egyik alapvető következtetés az a
tény, hogy az említett országok irodalma a tanári tekintélyt csak
jelzésértékűén érinti, mely lehet
—
de inkább kellene, hogy legyen
-
viták és
kutatások kiindulópontja. Másodsorban a tanári tekintély kutatásai még csak
kezdeti fázisban vannak.
A dolgozat második része, mely saját, megbízható mintára támaszkodó
kutatások, illetve analitikai-szintetízáló módszer alapján készült, az oktatói¬
nevelői tekintély szerzői modelljét mutatja be. Ez a rész „A tanári tekintély
elvárt modellje" címet viseli és három fejezetből áll.
A dolgozat negyedik fejezetében saját, empirikus kutatások
módszertana található. Majd az ötödikben kaptak helyet a válaszadók
(oktatók, diákok, saját családtagok) tekintélyképét érintő véleményének
minőségi anyagai. Az empirikus adatokat széleskörűen elemeztük és
rendszereztük. Ezeket figyelembe véve a szerző alátámasztja az elméleti
ideát, azon adatok alapján, melyek az
inspir
ander
típusú tanári
tekintélymodelljét kialakították.
Inspirander
—
azaz nevelő-alkotó tekintély, felszabadító és atraktív,
eredeti morális és vallási szempontból. Felszabadítja a neveltek
kezdeményezőkészségét, megengedi a vitát és a dialógust, támogatja az
522
önnevelést és az önfejlesztést. Nem zárja ki, a pozitív értékek elismerése
mellett saját tekintélye gyenge oldalainak felismerését.
íly
módon az
inspirander nevelő-alkotó tekintélye segíti a személyt felnövésében, azon
dolgoktól való belső megszabadulásában, melyek rejtett indoktrinációra
épülnek.
Nagyon fontos összetevő a tanár tekintélye és a lelki értékek közötti
közvetlen kapcsolat. Az értékek jelentőségének elemzésekor jogosan húztuk
alá azok jelentős szerepét a tekintély kialakulásában, a pedagógia
folyamatban, aláhúzva, hogy nincs nevelés értékek nélkül. A pedagógus,
amelyik nem keresi és kezeli jelentőségének megfelelően az értékeket,
általában a materializmusba zárja magát, így használhatatlan, sőt veszélyes
lesz a nevelt lelki fejlődésének folyamatára. Az inspirander tekintélyével
rendelkező tanár erősen kötődik a keresztény értékekhez, mind a neveltek,
mind saját magával szemben az integráns élet fejlődését érintő ambiciózus
terveket és magas követelményeket támaszt.
Az inspirander személyiségében és viselkedésében nem csak
nagyszámú, a neveltek által elvárt tulajdonság van jelen, hanem olyan
jellemzők is, melyek a diák számára lehetnek kevésbbé ismertek, de
elengedhetetlenek a gyermekek és fiatalok lelki, morális és intellektuális
fejlődésének folyamatához (innováció, kreativitás, kommunikációs
képességek, aktivitás, eredetiség, élettapasztalat, optimizmus, humanizmus,
stb.).
Az inspirander
—
függetlenül a társadalmi-kulturális változásoktól
állandóan „éhezi" a személyes példaképet, mely lehetővé teszi számára a
folyamatos fejlődést. Az inspirander maga is leginkább szükségelteti a
feltétel nélküli tekintélyt, mely csak az abszolút létnek sajátja, amilyen maga
az Isten. Mert ugyanis az Istenben találja meg minden tekintély elsődleges
forrását és végső kiteljesedését.
A dolgozatban található értékeléssel kapcsolatban bizonyos
következtetések és gondolatok adódnak. Több is van belőlük, ám a
legfontosabbak közé a következők tartoznak:
1/.
Felelős tanárok tudatosan és kitartóan kell dolgozni a saját
növekedésükön és életükön. Nincs ugyanis neveltek között, a nevelésben
vagy a nevelő intézetekben krízis, ha korábban nem jelenik meg széleskörű
krízis a felnőttek, így a tanítók-nevelők között.
2/.
Nevelők feladata a posztmodernizmus idején, hogy a remény jelei
legyenek az ifjú generáció számára.
3/.
Felelős tanárok harmadik, különösen fontos feladata a
posztmodernizmus idején a realizmus szolgálata, vagyis a neveltek
bevezetése a valós tények és feltételrendszerek világába.
523
4/.
Fontos feladat a tanárok számára a nevelés területén a „győztes"
mentalitásának megszerzése. Ez a mentalitás segíti, hogy meg tudja mutatni
a gyerekeknek és az ifjúságnak az optimális életútat, az emberi szívhez és
hivatáshoz méltó vágyak és igények gazdagságának elősegítését.
Ahogy
II.
János Pál mondja, „az Istenre való hivatkozás nélkül" a
teremtett értékek világa (beleértve a tekintélyek világát is) mmtegy végzetes
vákumba kerül. Elveszti egyben átláthatóságát és egyértelműségét. Akkor a
rossz sokszor jóként jelenik meg, a jót viszont kizárja. A tanári szakmában
Seneca
gondolata továbbra sem vesztett érvényéből: „Legkevésbbé az lehet
eredményes, aki beszél, többet ér az el, aki teszi is, de legtöbbet a példa
maga".
524
АНОТАЦІЯ
У
XXI
столітті, в умовах інформаційно-технічної революції, гло
алізаційних і інтеграційних процесів, динамічних змін у соціально-
економічному розвитку різних країн, пошуку шляхів подальшого
noe
упу роль учителя істотно зростає.
Учитель є не лише ключовою постаттю в сучасних едукаційних
процесах, але також і своєрідним „духовним провідником" шкільної і
студентської молоді, інших категорій суспільства. Від його
професійної, психолого-педагогічної підготовки, а також від його
авторитету залежить рівень духовної культури суспільства, а також
зміцнення демократичних і гуманістичних цінностей. Від нього
значною мірою залежить майбутнє кожного суспільства і держави.
У праці наводяться дефініції і різні типи авторитету, йдеться про
його функції і значення. Підкреслюється, що авторитету зазвичай
дошукуються як вдома, так і в школі, в особі лікаря, священика,
вчителя, професора і ін. У пропонованій праці автор досліджує
проблему авторитету як з теоретичного, так і з практичного боку.
Теоретичний аспект проблеми став основою для практичного,
емпіричного погляду.
Результати дослідження знайшли своє відображення на
414
сторінках основного тексту праці. Кількісні показники
досліджуваного явища були систематизовані в в чотирьох аналітичних
таблицях, які стали базою для якісних параметрів, пов»язаних з
авторитетем вчителя.
У вступі обгрунтовано вибір теми дослідження, схарактеризовано
опрацьовану літературу в аспекті висвітлення обраної проблеми,
описано методи, використані в процесі дослідження. Зміст книги є
поділеним на дві головні, логічно пов"язані між собою частини. Перша
частина називається „Актуальний образ авторитету вчителя" і
складається з трьох розділів, кожен з яких має відповідні підрозділи.
У праці проаналізовано широкий спектр різноманітної
вітчизняної і закордонної літератури, серед якої чисельні джерела і
праці з педагогіки, психології, теології, культурології, аксіології,
антропології, управління, етики, історії освіти, політології. Це дало
змогу реалізувати інтердисциплінарний підхід до розуміння сутності
525
авторитету і його типів, чинників та етапів формування у свідомості
молоді, а також для оцінки значення, яке має авторитет для духовного,
інтелектуального і морального розвитку особистості. Особливо
важливу роль виконує авторитет в процесі соціалізації та інкультурації
особистості, у формуванні відповідних інтерперсональних стосунків,
потреб, суджень, системи цінностей, життєвих планів, прагнень, а
також моделей поведінки.
На увагу заслуговує проведений аналіз досліджень,
присвячений різноманітним аспектам праці вчителя, його авторитету в
окремих країнах Європи
,
а саме у Польщі, на Україні, в Білорусії,
Словаччині, в Росії та Угорщині. Результати цього порівняльного
аналізу є цінною базою не лише для авторських досліджень, але також
і для наступних наукових пошуків. На цьому грунті було здійснено
різнобічне вивчення сутності авторитету, його структурних
елементів, ролі та чинників, які впливають на його формування.
Досліджуючи (на підставі літератури) різні типи авторитету
-
правдивий і фальшивий, особовий і понадособовий, формальний і
неформальний, зовнішній і внутрішній, власний і чужий,
інтелектуальний і моральний, раціональний, епістемічний і
деоонтичний, авторитарний, антиавторитарний і емансипаційний,
автор книги слушно підкреслює дуже істотну думку. Вона полягає у
тому, що дійсний (правдивий) авторитет є тісно пов"язаний з
свободою вибору, тому не може бути нав»язаний, а повинен бути
внутрішньо близький цінностям людини.
На закінчення цієї частини книги автор здійснює підсумування і
подає відповідні примітки. Одним із засадничих висновків є те, що
опрацьована література обраних країн становить всього лише певний
поштовх до вивчення проблеми авторитету вчителя, котрий може, а
швидше повинен стати вихідним пунктом для розгортання подальшої
дискусії і наукових пошуків. Окрім цього, стан досліджень
авторитету вчителя знаходиться лише в початковій фазі.
Друга частина праці, написана на основі проведення та
інтерпретації власних досліджень, що були реалізовані на достовірній
вибірці, а також на основі аналітико-синтетичного підходу,
репрезентує авторську модель авторитету вчителя-вихователя. Ця
частина має назву: „Очікувана модель авторитету вчтителя" і
складається також із трьох розділів.
У четвертому розділі праці автором представлена методологічна
концепція власних емпіричних досліджень, а в п"ятому
-
цінні
матеріали, які стосуються розкриття образу авторитету в розумінні
526
респондентів (учителів, учнів, членів родини). Емпіричні дані були
різнобічно проаналізовані автором та відповідно систематизовані.
Опираючись на них, автор обґрунтовує ті теоретичні ідеї, які пізніше
лягли в основу побудованої ним нової моделі авторитету вчителя
-
інспірандера.
Інспірандер
-
це авторитет виховувально-творчий, звільняючий і
привабливий, автентичний з моральних і релігійних позицій. Він
збуджує ініціативу учнів, спонукає до дискусії та діалогу, мотивує до
самовиховання, діалогу та власного розвитку. Не виключає він, поруч
з визнанням власних вартостей, бачення у собі також і слабких сторін.
Таким чином виховувально-творчий авторитет інспірандера підтримує
особистість у її вдосконаленні, у внутрішньому звільненні від того, що
базується на прихованій індоктринації.
Дуже важливим є тісний зв»язок між авторитетом учителя і
духовними цінностями. Оцінюючи вартості, слушно підкреслюється їх
важлива роль у формуванні авторитету учителя в педагогічному
процесі, наголошується, що немає виховання без вартостей. Педагог,
котрий перестав уже шукати і цінувати вартості, зазвичай замикається
в матеріалізмі, а тоді він перестає бути корисним, а що гірше
-
може
стати навіть небезпечним для процесу духовного розвитку своїх учнів.
Учитель, який має авторитет інспірандера, міцно тримається
християнських цінностей, ставить не лише перед учнями, але також і
перед собою амбітні цілі і високі вимоги, які стосуються розвитку
інтегральності життя.
В особистості і поставах інспірандера міститься не тільки низка
рис, які є свідомо бажаними для учнів, але присутні також і такі
якості, які можуть бути маловідомі дітям, але, попри це, є просто
необхідними для процесу морального, духовного та інтелектуального
розвитку їхньої особистості (наприклад, інноваційність, креативність,
комунікативні вміння, активність, оригінальність, життєва мудрість,
оптимізм, гуманізм тощо).
Інспірандер, незалежно від суспільно-культурних змін, сам є
постійно спраглим досягнення особистісного взірця, що, в свою чергу,
дозволяє йому систематично удосконалюватися. Інспірандер і сам
найбільше потребує безумовного авторитету, який може бути втіленим
лише абсолютній сутності, якою є Бог. Лише у Богові усі справжні
авторитети мають своє першоджерело і остаточну реалізацію.
У контексті рефлексій, що містяться у книзі, насуваються
відповідні висновки і завдання. їх є чимало, але до найважливіших
необхідно віднести такі:
527
1.
Відповідальні вихователі повинні бути свідомі і рішучі у праці
над власним удосконаленням та в особистому житті. Адже не може
бути кризи вихованців, виховання чи виховних інституцій, якщо
раніше не проявиться широкомасштабна криза серед людей дорослих,
у тому числі
-
серед вчителів-вихователів.
2.
Завданням вихователів у добі постмодернізму є необхідність
стати знаком надії для молодого покоління.
3.
Третім надзвичайно важливим завданням відповідальних
учителів у поновочасній добі є служіння на користь реалізму, тобто
впровадження вихованців у світ дійсних фактів і реальних умов.
4.
Важливим завданням є набуття учителем ментальності
„переможця" у сфері виховання. Завдяки такій ментальності він має
відвагу вказувати дітям і молоді оптимальну і гідну дорогу життя,
заохочувати їх до розвиток спектру прагнень, які є відображенням
доброти серця і покликання людини.
Без Бога
, -
як стверджував Іван Павло
II,
-
цілий світ
рукотворних цінностей (у тому числі й „світ" авторитетів) ніби
зависає в остаточній порожнечі. І тоді зло часто представляється як
добро, а добро знецінюється. У професійній діяльності учителя і
надалі не втратила актуальності думка
Сенеки:
«Найменше діється
завдяки тому, що говориться, більше завдяки тому, що робиться, а
найбільше завдяки тому, ким є".
ι
Bayerische
528
І
Staatsbibliothek
München |
| any_adam_object | 1 |
| any_adam_object_boolean | 1 |
| author | Zimny, Jan 1952- |
| author_GND | (DE-588)114080720X |
| author_facet | Zimny, Jan 1952- |
| author_role | aut |
| author_sort | Zimny, Jan 1952- |
| author_variant | j z jz |
| building | Verbundindex |
| bvnumber | BV022523709 |
| ctrlnum | (OCoLC)260127377 (DE-599)BVBBV022523709 |
| format | Book |
| fullrecord | <?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><collection xmlns="http://www.loc.gov/MARC21/slim"><record><leader>02295nam a2200565 c 4500</leader><controlfield tag="001">BV022523709</controlfield><controlfield tag="003">DE-604</controlfield><controlfield tag="005">20171005 </controlfield><controlfield tag="007">t</controlfield><controlfield tag="008">070723s2006 |||| 00||| pol d</controlfield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">8391722554</subfield><subfield code="9">83-917225-5-4</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(OCoLC)260127377</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(DE-599)BVBBV022523709</subfield></datafield><datafield tag="040" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-604</subfield><subfield code="b">ger</subfield><subfield code="e">rakwb</subfield></datafield><datafield tag="041" ind1="0" ind2=" "><subfield code="a">pol</subfield></datafield><datafield tag="049" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-12</subfield></datafield><datafield tag="084" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">7,41</subfield><subfield code="2">ssgn</subfield></datafield><datafield tag="100" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Zimny, Jan</subfield><subfield code="d">1952-</subfield><subfield code="e">Verfasser</subfield><subfield code="0">(DE-588)114080720X</subfield><subfield code="4">aut</subfield></datafield><datafield tag="245" ind1="1" ind2="0"><subfield code="a">Współczesny model autorytetu nauczyciela</subfield><subfield code="c">Jan Zimny</subfield></datafield><datafield tag="264" ind1=" " ind2="1"><subfield code="a">Lublin</subfield><subfield code="b">Katolicki Uniw. Lubelski</subfield><subfield code="c">2006</subfield></datafield><datafield tag="264" ind1=" " ind2="1"><subfield code="a">Rużomberok</subfield></datafield><datafield tag="300" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">528 S.</subfield></datafield><datafield tag="336" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">txt</subfield><subfield code="2">rdacontent</subfield></datafield><datafield tag="337" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">n</subfield><subfield code="2">rdamedia</subfield></datafield><datafield tag="338" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">nc</subfield><subfield code="2">rdacarrier</subfield></datafield><datafield tag="500" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Zsfassung in dt., engl., ital., slowak., ungar. u. ukrain. Sprache</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Autorität</subfield><subfield code="0">(DE-588)4003990-0</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Lehrer</subfield><subfield code="0">(DE-588)4035088-5</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Ostmitteleuropa</subfield><subfield code="0">(DE-588)4075753-5</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Osteuropa</subfield><subfield code="0">(DE-588)4075739-0</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Ungarn</subfield><subfield code="0">(DE-588)4078541-5</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="0"><subfield code="a">Osteuropa</subfield><subfield code="0">(DE-588)4075739-0</subfield><subfield code="D">g</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="1"><subfield code="a">Lehrer</subfield><subfield code="0">(DE-588)4035088-5</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="2"><subfield code="a">Autorität</subfield><subfield code="0">(DE-588)4003990-0</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2=" "><subfield code="5">DE-604</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="1" ind2="0"><subfield code="a">Ostmitteleuropa</subfield><subfield code="0">(DE-588)4075753-5</subfield><subfield code="D">g</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="1" ind2="1"><subfield code="a">Lehrer</subfield><subfield code="0">(DE-588)4035088-5</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="1" ind2="2"><subfield code="a">Autorität</subfield><subfield code="0">(DE-588)4003990-0</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="1" ind2=" "><subfield code="5">DE-604</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="2" ind2="0"><subfield code="a">Ungarn</subfield><subfield code="0">(DE-588)4078541-5</subfield><subfield code="D">g</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="2" ind2="1"><subfield code="a">Lehrer</subfield><subfield code="0">(DE-588)4035088-5</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="2" ind2="2"><subfield code="a">Autorität</subfield><subfield code="0">(DE-588)4003990-0</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="2" ind2=" "><subfield code="5">DE-604</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSBMuenchen</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=015730416&sequence=000003&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Inhaltsverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB Muenchen</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=015730416&sequence=000004&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Abstract</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="n">oe</subfield></datafield><datafield tag="999" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-015730416</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">370</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">090511</subfield><subfield code="g">439</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">370</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">090511</subfield><subfield code="g">47</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">370</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">090511</subfield><subfield code="g">437</subfield></datafield></record></collection> |
| geographic | Ostmitteleuropa (DE-588)4075753-5 gnd Osteuropa (DE-588)4075739-0 gnd Ungarn (DE-588)4078541-5 gnd |
| geographic_facet | Ostmitteleuropa Osteuropa Ungarn |
| id | DE-604.BV022523709 |
| illustrated | Not Illustrated |
| index_date | 2024-07-02T18:04:08Z |
| indexdate | 2024-07-09T20:59:28Z |
| institution | BVB |
| isbn | 8391722554 |
| language | Polish |
| oai_aleph_id | oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-015730416 |
| oclc_num | 260127377 |
| open_access_boolean | |
| owner | DE-12 |
| owner_facet | DE-12 |
| physical | 528 S. |
| publishDate | 2006 |
| publishDateSearch | 2006 |
| publishDateSort | 2006 |
| publisher | Katolicki Uniw. Lubelski |
| record_format | marc |
| spelling | Zimny, Jan 1952- Verfasser (DE-588)114080720X aut Współczesny model autorytetu nauczyciela Jan Zimny Lublin Katolicki Uniw. Lubelski 2006 Rużomberok 528 S. txt rdacontent n rdamedia nc rdacarrier Zsfassung in dt., engl., ital., slowak., ungar. u. ukrain. Sprache Autorität (DE-588)4003990-0 gnd rswk-swf Lehrer (DE-588)4035088-5 gnd rswk-swf Ostmitteleuropa (DE-588)4075753-5 gnd rswk-swf Osteuropa (DE-588)4075739-0 gnd rswk-swf Ungarn (DE-588)4078541-5 gnd rswk-swf Osteuropa (DE-588)4075739-0 g Lehrer (DE-588)4035088-5 s Autorität (DE-588)4003990-0 s DE-604 Ostmitteleuropa (DE-588)4075753-5 g Ungarn (DE-588)4078541-5 g Digitalisierung BSBMuenchen application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=015730416&sequence=000003&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Inhaltsverzeichnis Digitalisierung BSB Muenchen application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=015730416&sequence=000004&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Abstract |
| spellingShingle | Zimny, Jan 1952- Współczesny model autorytetu nauczyciela Autorität (DE-588)4003990-0 gnd Lehrer (DE-588)4035088-5 gnd |
| subject_GND | (DE-588)4003990-0 (DE-588)4035088-5 (DE-588)4075753-5 (DE-588)4075739-0 (DE-588)4078541-5 |
| title | Współczesny model autorytetu nauczyciela |
| title_auth | Współczesny model autorytetu nauczyciela |
| title_exact_search | Współczesny model autorytetu nauczyciela |
| title_exact_search_txtP | Współczesny model autorytetu nauczyciela |
| title_full | Współczesny model autorytetu nauczyciela Jan Zimny |
| title_fullStr | Współczesny model autorytetu nauczyciela Jan Zimny |
| title_full_unstemmed | Współczesny model autorytetu nauczyciela Jan Zimny |
| title_short | Współczesny model autorytetu nauczyciela |
| title_sort | wspolczesny model autorytetu nauczyciela |
| topic | Autorität (DE-588)4003990-0 gnd Lehrer (DE-588)4035088-5 gnd |
| topic_facet | Autorität Lehrer Ostmitteleuropa Osteuropa Ungarn |
| url | http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=015730416&sequence=000003&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=015730416&sequence=000004&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |
| work_keys_str_mv | AT zimnyjan wspołczesnymodelautorytetunauczyciela |