Humanitas grecka i rzymska: [materiały ze zjazdu Polskiego Towarzystwa Filologicznego, Lublin 17 - 20 września 2003 roku]
Gespeichert in:
| Format: | Buch |
|---|---|
| Sprache: | Polish English |
| Veröffentlicht: |
Lublin
Wydawn. KUL
2005
|
| Schlagworte: | |
| Online-Zugang: | Inhaltsverzeichnis Abstract |
| Beschreibung: | Einführung in franz. Sprache |
| Beschreibung: | 258 S. |
| ISBN: | 8373632638 |
Internformat
MARC
| LEADER | 00000nam a2200000 c 4500 | ||
|---|---|---|---|
| 001 | BV022207044 | ||
| 003 | DE-604 | ||
| 005 | 20220511 | ||
| 007 | t | ||
| 008 | 070103s2005 |||| 10||| pol d | ||
| 020 | |a 8373632638 |9 83-7363-263-8 | ||
| 035 | |a (gbd)0892379 | ||
| 035 | |a (OCoLC)69487755 | ||
| 035 | |a (DE-599)BVBBV022207044 | ||
| 040 | |a DE-604 |b ger |e rakwb | ||
| 041 | 0 | |a pol |a eng | |
| 049 | |a DE-12 | ||
| 084 | |a 6,12 |2 ssgn | ||
| 245 | 1 | 0 | |a Humanitas grecka i rzymska |b [materiały ze zjazdu Polskiego Towarzystwa Filologicznego, Lublin 17 - 20 września 2003 roku] |c red. Remigiusz Popowski |
| 264 | 1 | |a Lublin |b Wydawn. KUL |c 2005 | |
| 300 | |a 258 S. | ||
| 336 | |b txt |2 rdacontent | ||
| 337 | |b n |2 rdamedia | ||
| 338 | |b nc |2 rdacarrier | ||
| 500 | |a Einführung in franz. Sprache | ||
| 648 | 7 | |a Geschichte |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 650 | 7 | |a Cywilizacja klasyczna - konferencje |2 jhpk | |
| 650 | 7 | |a Cywilizacja klasyczna - wpływ - konferencje |2 jhpk | |
| 650 | 7 | |a Wartości (filozofia) - Grecja - starożytność - konferencje |2 jhpk | |
| 650 | 7 | |a Wartości (filozofia) - Rzym (państwo) - konferencje |2 jhpk | |
| 650 | 0 | 7 | |a Antike |0 (DE-588)4068754-5 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 650 | 0 | 7 | |a Humanität |0 (DE-588)4026147-5 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 650 | 0 | 7 | |a Wertphilosophie |0 (DE-588)4079189-0 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 650 | 0 | 7 | |a Römisches Recht |0 (DE-588)4050306-9 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 650 | 0 | 7 | |a Zivilisation |0 (DE-588)4067906-8 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 651 | 7 | |a Griechenland |g Altertum |0 (DE-588)4093976-5 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 651 | 7 | |a Römisches Reich |0 (DE-588)4076778-4 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 655 | 7 | |0 (DE-588)1071861417 |a Konferenzschrift |y 2003 |z Lublin |2 gnd-content | |
| 689 | 0 | 0 | |a Antike |0 (DE-588)4068754-5 |D s |
| 689 | 0 | 1 | |a Zivilisation |0 (DE-588)4067906-8 |D s |
| 689 | 0 | 2 | |a Wertphilosophie |0 (DE-588)4079189-0 |D s |
| 689 | 0 | |5 DE-604 | |
| 689 | 1 | 0 | |a Römisches Recht |0 (DE-588)4050306-9 |D s |
| 689 | 1 | 1 | |a Zivilisation |0 (DE-588)4067906-8 |D s |
| 689 | 1 | 2 | |a Wertphilosophie |0 (DE-588)4079189-0 |D s |
| 689 | 1 | 3 | |a Geschichte |A z |
| 689 | 1 | |5 DE-604 | |
| 689 | 2 | 0 | |a Griechenland |g Altertum |0 (DE-588)4093976-5 |D g |
| 689 | 2 | 1 | |a Zivilisation |0 (DE-588)4067906-8 |D s |
| 689 | 2 | 2 | |a Wertphilosophie |0 (DE-588)4079189-0 |D s |
| 689 | 2 | 3 | |a Geschichte |A z |
| 689 | 2 | |5 DE-604 | |
| 689 | 3 | 0 | |a Antike |0 (DE-588)4068754-5 |D s |
| 689 | 3 | 1 | |a Humanität |0 (DE-588)4026147-5 |D s |
| 689 | 3 | |5 DE-604 | |
| 689 | 4 | 0 | |a Griechenland |g Altertum |0 (DE-588)4093976-5 |D g |
| 689 | 4 | 1 | |a Humanität |0 (DE-588)4026147-5 |D s |
| 689 | 4 | 2 | |a Geschichte |A z |
| 689 | 4 | |5 DE-604 | |
| 689 | 5 | 0 | |a Römisches Reich |0 (DE-588)4076778-4 |D g |
| 689 | 5 | 1 | |a Humanität |0 (DE-588)4026147-5 |D s |
| 689 | 5 | 2 | |a Geschichte |A z |
| 689 | 5 | |5 DE-604 | |
| 700 | 1 | |a Popowski, Remigiusz |d 1936-2014 |e Sonstige |0 (DE-588)1257257390 |4 oth | |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSBMuenchen |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=015418417&sequence=000003&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Inhaltsverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB Muenchen |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=015418417&sequence=000004&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Abstract |
| 940 | 1 | |n oe | |
| 940 | 1 | |n gbd | |
| 940 | 1 | |q gbd_4_0711 | |
| 999 | |a oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-015418417 | ||
| 942 | 1 | 1 | |c 001.09 |e 22/bsb |f 09014 |g 496 |
| 942 | 1 | 1 | |c 001.09 |e 22/bsb |f 09015 |g 495 |
| 942 | 1 | 1 | |c 001.09 |e 22/bsb |f 09014 |g 495 |
| 942 | 1 | 1 | |c 001.09 |e 22/bsb |f 09015 |g 496 |
Datensatz im Suchindex
| _version_ | 1804136184980439040 |
|---|---|
| adam_text | Spis rzeczy
Remigiusz Popowski: Wprowadzenie
.................................. 5
Remigiusz Popowski:
Introduction
.................................... 11
Arcybp Józef Życiński: Chrześcijańskie składniki w kulturze europejskiej
...... 17
Krzysztof Głombiowski: Pojęcia „hellenizmu i „barbaryzmu jako
wyznaczniki Herodotowej i eropejskiej
humanitás
..................... 31
Marian Szarmach: Filantropia Apolloniosa z Tyany w dziele Filostrata
........ 47
Radosław Piętka: Antyczna cywilizacja jako wzorzec i antywzorzec kulturowy
. . 55
Juliusz Domariski: De Platonis
παιδεία
deque
Ciceronis humanitate
(streszczenie)
................................................. 69
Joanna Sowa: Współdziałanie i współzawodnictwo w obrazie przyjaźni
u Platona i Arystotelesa
......................................... 73
Ulana
Holovatch:
Pojęcie Erosa w filozofii Platona (streszczenie)
............ 87
Barbara Hartleb-Kropidło: Analogie i opozycje znaczeniowe wyrazów
homo,
humánus, inhumanus
u Plauta
............................... 89
Tadeusz Aleksandrowicz: Kultura intelektualna rzymskich konsulów
z lat
146-43
przed
Chr.
a
humanitás
Romana
.........................105
Jerzy Styka:
Humanitás
litterarum w pismach Sydoniusza Appolinarisa
........123
Alfons
Wouters: Quintilian
and the Roman praeceptor sermonis
.............143
Gościwit Malinowski: Granice człowieczeństwa
-
Grecy na Czarnym Lądzie.
... 169
Maciej Jońca:
Exilium
jako przejaw
humanitás
w rzymskim prawie karnym
okresu republiki
...............................................191
Anna Wasyl: Dziedzictwo kulturalne antyku w ocenie Petrarki
..............203
Remigiusz Popowski: Inspiracje estetyczne Filostrata Flawiusza
w malarstwie renesansu
.........................................231
Jerzy Styka: Języki klasyczne
-
stan nauczania w krajach Unii Europejskiej
.... 243
Annexe.
International
Conference on Classical Studies (Athens
Delphi,
3-5
April
2003)................................................249
List of participants
.............................................249
Memorandum
.................................................253
Report on teaching Classics in Poland by prof.
Jerzy Styka..............
256
Bayerische
Staatsbibliothek
München
Remigiusz
Popowski
Wprowadzenie
Wolumin
„Humanitas
grecka i rzymska zawiera odczyty wygło¬
szone w dniach
17 - 20
września
2003
r. na
1С
Walnym Zgromadze¬
niu Polskiego Towarzystwa Filologicznego. Organizatorem było Lu¬
belskie Koło tegoż Towarzystwa oraz Instytut Filologii Klasycznej
Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Polskie Towarzystwo Filologiczne zrzesza filologów klasycznych
oraz sympatyków kultury antycznej. Założone zostało we Lwowie
w
1893
r. przede wszystkim z inicjatywy i staraniem
prof.
Ludwika
Ćwiklińskiego. Towarzystwo pielęgnuje i krzewi naukę o kulturze
antycznej, głównie greckiej i rzymskiej. Naukowym organem Towa¬
rzystwa jest rocznik
Eos,
publikujący w językach kongresowych pra¬
ce najwybitniejszych uczonych polskich, a częściowo także zagranicz¬
nych. Aktualna siedziba Zarządu Głównego
(2004
r.) mieści się
w Krakowie przy Uniwersytecie Jagiellońskim, a jego prezesem jest
prof.
Jerzy Styka.
Walne Zgromadzenie obradowało na kilka miesięcy przed wejś¬
ciem Polski do Unii Europejskiej. Organizatorzy zatem obrali taki
temat, który by od nowa ukazał prawdę dla mądrych wprost banalną,
lecz przez programujących przyszłość Europy, zdaje się, niedostrze¬
ganą, że mianowicie Kefizos attycki i beocki, Eurotas i Alfejos, Tybr
i Jordan zawsze niosły Europie orzeźwienie i odnowę, dyscyplinowa¬
ły jej logikę, prostowały etykę i inspirowały literaturę i sztuki piękne.
Także dziś ich ożywcze nurty potrzebne są Brukseli, Paryżowi, War¬
szawie i innym metropoliom władzy, aby sycić nimi wszystkich miesz¬
kańców Europy. Stąd pełny tytuł całej sesji miał formę:
„Humanitas
grecka i rzymska u źródeł kultury europejskiej .
6
Remigiusz
Popowski
Łaciński wyraz
humanitás
najdosłowniej znaczy „człowieczeń¬
stwo , ale uczeni Rzymianie (np.
Markus Tullius
Cycero,
Markus
Fabius
Kwintylian,
Markus Terentius Warron, Aulus Gelliusz)
uży¬
wali go w znaczeniu „szlachetność obyczajów, kultura, cywilizacja,
życzliwość, uprzejmość, wykształcenie, ogłada, smak estetyczny .
Grecy określali te pojęcia słowem
φιλανθρωπία
(Nowy Testament
-
αγάπη)
bądź
σοφία,
ale przez to drugie, tak jak przez
παιδεία,
rozumieli też kulturę bycia, wszechstronne wykształcenie oraz cywi¬
lizację i cały swój ogromny dorobek kulturalny w filozofii, literaturze,
sztuce, prawodawstwie, naukach ścisłych, religii. Prelegenci zatem
mogli mówić bądź to o historycznym etosie Greków i Rzymian, bądź
też o całym ogromnym dorobku kulturalnym antyku oraz o jego
żywej i wciąż inspirującej obecności w kształtowaniu się nowożytnej
Europy.
Arcybiskup Józef Życiński wskazuje w swoim odczycie na ko¬
nieczność stałej łączności Europy z jej aksjologicznymi korzeniami,
gdyż niemożliwa jest integracja bez wspólnych duchowych wartości.
Opierając się na nauce Jana Pawła
II,
za aksjologiczny fundament
Europy uznaje m.in. antropologię akcentującą wartość każdej osoby
ludzkiej
,
wiarę w sens historii i możliwość postępu, afirmację rozumu,
nauki i ludzkich dążeń do budowy sprawiedliwego świata, otwarcie
na transcendentny wymiar rzeczywistości odkrywanej w Bogu.
W uznaniu jednego Boga widzi fundament prawdziwej demokracji
i ochronę przed absolutyzacją i dyktaturą władzy. Symbolami miejsc,
gdzie te trwałe wartości zostały wypracowane i przekazane następ¬
nym generacjom, są Ateny, Rzym i Golgota.
Prof.
Krzysztof Głom-
biowski z kolei opiera swoje refleksje tylko na tekście Herodota,
wyprowadza z nich jednak wnioski ogólne na temat greckiego po¬
jęcia „hellenizmu i „barbaryzmu . Grecy określenia „barbarzyńca
używali nie według kryterium etnicznego, religijnego czy językowe¬
go, lecz według stosunku do uniwersalnego kanonu etycznego. Istota
stosowanego przez nich podziału na barbarzyńców i Hellenów tkwiła
w sferze etycznej i intelektualnej. Za oznakę barbarzyństwa Grecy
uważali brak panowania nad sobą, uleganie namiętnościom, niena¬
wiść, okrucieństwo, zbrodnię, górowanie siły nad prawem, brak sza¬
cunku do ludzkiego życia, za cnotę natomiast,
αρετή,
uznawali nie
Wprowadzenie
tylko męstwo bojowe, lecz także mądrość życiową i przestrzeganie
sprawiedliwości. Bogowie w przekonaniu Greków byli ostoją
ladu
moralnego, obrońcami ludzi słabych oraz sprawiedliwymi sędziami
czynów każdego człowieka. W świadomości Herodota konflikt mię¬
dzy „hellenizmem i „barbaryzmem sprowadza się do antagonizmu
między tym, co świadome i rozumne, a tym, co irracjonalne i przy¬
padkowe. Sofistyczny ideał życzliwości do każdego człowieka, nieza¬
leżnie od jego religii, nacji czy pozycji społecznej ukazuje w swoim
referacie
prof.
Marian Szarmach na przykładzie „Żywota Apollonio-
sa z Tyany .
Szeroką panoramę dzisiejszych ocen wartości antyku przedstawia
dr Radosław Piętka. Wyróżnia dwa przeciwstawne sposoby postrze¬
gania przeszłości: jedni w dziedzictwie antyku dostrzegają zaporę
przed moralnym zdziczeniem ludzkości i przed politycznymi aberra¬
cjami, a inni właśnie w owej starożytności widzą inspiracje dwudzies¬
towiecznych totalitaryzmów. Od rewolucji francuskiej zaczęła się
w Europie „anty-antyczna rewolta, świadomie usiłująca oderwać
się od wszystkiego, co dawniej uznawano za fundament ładu społecz¬
nego i politycznego.
Ogół prelegentów zajmuje się w swoich odczytach pojęciem
hu¬
manitás,
παιδεία
lub
σοφία
u wybranych autorów greckich lub rzym¬
skich. Platon przez
παιδεία
rozumiał jedność wszystkich nauk. Czło¬
wiek wykształcony znać je powinien wszystkie, łączy je bowiem więź
jedności i harmonii. Cyceron natomiast w swoim ideale wykształce¬
nia ogólnego,
humanitás,
redukuje niektóre nauki, zostawiając je
specjalistom
(prof.
Juliusz Domanski). Oprócz wszechstronnego wy¬
kształcenia Platon określa terminem
παιδεία
także osiągnięcie przez
wychowanie i naukę prawdziwego człowieczeństwa, dojrzałego cha¬
rakteru, umiejętności współżycia z innymi ludźmi (dr Joanna Sowa).
Według dr Ulany
Holovatch
filozofia Platona nie przeciwstawia
Erosa Logosowi. Wręcz przeciwnie, Platon pojmował Erosa w bar¬
dzo ścisłym związku z Logosem. Logos prowadzi człowieka od mi¬
łości ciał przez miłość prawdy i szlachetnych postępków etycznych do
miłości piękna samego w sobie, piękna wiecznego, które nie ginie.
U Plauta
humanitás
oznacza charakterystyczne tylko dla człowieka
wartości moralne (dr Barbara Hartleb-Kropidło). Poziom wykształ-
Remigiusz
Popowski
cenia i
kultury intelektualnej konsulów rzymskich z lat
146 - 43
przed
Chrystusem opisuje dr Tadeusz Aleksandrowicz.
Prof.
Jerzy Styka
zajmuje się literacką kulturą
(humanitás litterarum)
Sydoniusza Apo-
linarisa. Ten późnoantyczny autor rzymski jest wierny kulturalnym
tradycjom Rzymu, a równocześnie pozostaje pod wielkim urokiem
całego dziedzictwa Grecji. W jego utworach odzwierciedla się sym¬
bioza dorobku kulturalnego Greków i Rzymian z chrześcijaństwem.
Profesor Alfons
Wouters (Leuven)
zajmuje się gramatyczną
παιδεία
w obu tradycjach: greckiej i rzymskiej. Wykazuje, że uczeni
rzymscy nie powielali jedynie nauki Greków w dziedzinie gramatyki,
ale mieli własny, oryginalny wkład w jej rozwój. Dla Greków grama¬
tyka była filologią, miała strzec poprawnego zachowania tekstów
pisanych i właściwego czytania, Rzymianie natomiast ukierunkowali
gramatykę także na poprawne mówienie
(ratio loquendi
et
enarratio
auctorum).
Główną tezą odczytu
dra
Gościwita Malinowskiego jest twierdze¬
nie, że Grecy epoki hellenistycznej stosowali bardzo szerokie granice
w uznawaniu człowieczeństwa obcych plemion. W etnograficznych
opisach szczepów żyjących na południe od Egiptu zaliczyli do gatun¬
ku ludzi nawet niektóre rasy małp. Natomiast mgr Maciej Jońca
uznaje,
že
możliwość skorzystania przez przestępcę z prawa
exilium
w okresie republiki rzymskiej było na tle bardzo surowego ówczes¬
nego prawa przejawem humanitaryzmu. W dopuszczalności
exilium
stykały się dwie idee:
humanitás,
dająca szansę ratowania życia ludz¬
kiego, oraz utilitas, dążąca do oczyszczenia społeczeństwa z jednostek
niepożądanych.
Dr Anna Maria Wasyl oraz ks.
prof.
Remigiusz
Popowski
mówią
o twórczej recepcji antyku w okresie renesansu.
Francesco Petrarka
idealizował kulturę starożytnego Rzymu. Zaproponował twórczy
dialog z tradycją klasyczną. Zalecał formowanie współczesnego czło¬
wieka na wzór wielkich postaci świata antycznego (dr A. M. Wasyl).
Wielki wpływ na malarstwo renesansu, zwłaszcza włoskiego, np. na
Leonardo
da Vinci,
wywarły Obrazy Filostrata Flawiusza (ks.
prof.
R.
Popowski).
Wolumin zamyka sprawozdanie
prof.
Jerzego Styki z międzyna¬
rodowej konferencji w Grecji w
2003
г.,
poświęconej przyszłości
Wprowadzenie
nauczania języków klasycznych w zjednoczonej Europie. Do spra¬
wozdania dołączone są następujące dokumenty: tekst uchwalonego
na konferencji memorandum w sprawie powołania w Unii Europej¬
skiej Centrum Studiów Klasycznych, lista uczestników konferencji
oraz przedstawiony tam przez
prof. J.
Stykę raport ze stanu naucza¬
nia języków klasycznych w Polsce.
Remigiusz
Popowski
Introduction
Le
volume
«Humanitas
grecque et romaine» comporte les com¬
munications présentées pendant l Assemblée Générale de la Société
Polonaise de Philologie Classique
(17-23
septembre
2003)
organisée
par le Cercle de
Lublin
de ladite société et l Institut de Philologie
Classique de l Université Catholique de
Lublin.
Les membres de la Société Polonaise de Philologie Classique
sont des philologues classiques et des adeptes de la culture antique.
Fondée à
Lvov
en
1893,
surtout grâce aux sollicitations du professeur
Ludwik Ćwiklinski,
la Société cultive et propage l enseignement de
culture antique, surtout culture grecque et romaine. L annuaire
Eos
où apparaissent, en langues de congrès, les travaux des plus grands
scientifiques polonais et même étrangers est l organe scientifique de
la Société. L Université Jagellonne de Cracovie est le siège actuel
(2004)
de la Direction Générale de la Société, présidée par le pro¬
fesseur
Jerzy Styka.
L Assemblée Générale a été convoquée quelques mois avant
l accession de la Pologne à l Union Européenne. Les organisateurs
ont choisi alors le thème qui puisse de nouveau révéler aux sages une
vérité quasi banale, mais imperceptible pour les constructeurs du
futur destin de l Europe: Céphise attique et béotien, Eurotas, Alp-
hée, Tibre et Jourdain ont toujours apporté à l Europe du renouveau
et un souffle de fraîcheur, tout en disciplinant sa logique, rectifiant sa
morale et inspirant sa littérature et ses beaux arts. Même au¬
jourd hui, Bruxelles, Paris, Varsovie et d autres métropoles du po¬
uvoir ont besoin de leurs courants révivifiants pour en nourrir tous
les habitants du continent. Par cela s explique, d ailleurs, le plein
12
Remigiusz
Popowski
titre de la session:
«Humanitas
grecque et romaine aux racines de la
culture européenne».
La définition la plus littérale du mot latin
humanitás
correspond à
humanité, mais les savants romains (p. ex.
Marcus
Tullius Cycéron,
Marcus
Fabius Quintillian,
Marcus
Terentius
Varrón,
Aulu-Gelle)
l employaient au sens de noblesse des moeurs, culture, civilisation,
bienveillance, amabilité, éducation, érudition, goût d esthétique. De
parmi les équivalents énumérés, les Grecs désignaient ceux qui ren¬
voyaient aux valeurs éthiques par le mot
ιΐΗλανθρωπία
(Nouveau
Testament
-
αγάπη)
ou
σοφία.
Pour eux, ce deuxième terme signi¬
fiait plutôt (de même que
παιδεία)
culture de vie, instruction com¬
plète, civilisation, tout leur énorme patrimoine culturel de philosop¬
hie, littérature, art, jurisprudence, sciences exactes et religion. Les
intervenants avaient donc le choix, ils pouvaient parler soit de l éthos
historique des Grecs et Romains, soit de tout un énorme acquis
culturel de l Antiquité et de sa vive et inspiratrice présence à la
formation de l Europe moderne.
L archevêque
Józef Życiński
fait voir dans sa communication
qu un lien permanent de l Europe avec ses racines axiologiques est
nécessaire, vu qu une pleine intégration européenne sans recours
aux valeurs spirituelles communes est impossible. Tout en se basant
sur l enseignement de Jean Paul
II,
il considère comme fondement
axiologique de l Europe entre autres: anthropologie accentuant
l unicité de chaque personne humaine, conviction que l histoire
a un caractère sensé et que le progrès est toujours possible, affirma¬
tion de la raison, science et tentatives des gens à créer un monde de
justice et ouverture à la dimension transcendante de la réalité que
l on découvre en Dieu. Dans la reconnaissance de Dieu unique, il
voit le fondement d une vraie démocratie et la protection contre
l absolutisation du pouvoir et toute dictature. Les lieux où ces va¬
leurs durables avaient été découvertes et transmises aux générations
postérieures sont représentés par Athènes, Rome et
Golgotha.
A son
tour, le professeur
Krzysztof Głombiowski,
appuie sa réflexion uni¬
quement sur le texte d Hérodote. Il en tire quand même des conclu¬
sions générales sur les notions grecques d hellénisme et de barbarie.
Les Grecs employaient le terme barbare non selon les critères ethni-
Introduction
13
ques, religieux ou linguistiques, mais en fonction de l attitude des
gens envers un code éthique universel. Le facteur essentiel de leur
division des gens en barbares et hellènes est à chercher dans la
sphère éthique et intellectuelle. Comme signe de barbarie, les Grecs
considéraient la non-maîtrise de soi et de ses passions, haine, cruauté,
crimes, domination de la force sur la loi, manque de respect envers la
vie humaine, en revanche, ils considéraient comme vertu,
αρετή,
non
seulement le courage guerrier, mais aussi la sagesse de vie et la
justice. Les dieux, ont été, selon les croyances des Grecs, la base
de l ordre moral, défenseurs des personnes faibles et de justes juges
des actes de chaque homme. Dans la conscience d Hérodote, le
conflit entre l hellénisme et la barbarie se ramène à l antagonisme
entre ce qui est conscient et rationnel et ce qui est irrationnel et
accidentel. L idéal sophistique de la bienveillance envers
ľautrui,
indépendamment de sa religion, nationalité ou position sociale est
mis en évidence par le professeur
Marian Szarmach,
sur l exemple de
«Vie d Apollonios de Tyane».
Un vaste panorama des jugements actuels portés sur l antiquité
a été présenté par le docteur es lettres
Radosław Piętka.
Il met
l accent sur deux façons opposées d interpréter le passé: les uns
voient dans le patrimoine de l antiquité un barrage contre la sauva¬
gerie des gens et des aberrations politiques, d autres y voient, avant
tout, l inspiration pour les systèmes totalitaires du XXe siècle.
A partir de la Révolution Française, en Europe on observe une
révolte «anti-antique», qui consciemment tendait à écarter les gens
de tout ce que l on avait considéré comme fondement de l ordre
social et politique.
La totalité des intervenants s occupent dans leurs communica¬
tions de la notion de
humanitás,
παιδεία,
ou
σοφία
chez des auteurs
grecs ou romains choisis. Platon définissait
παιδεία
comme l unité
des toutes les sciences. L homme instruit devrait les connaître toutes,
car elles sont liées dans l unité et harmonie. Cycéron, par contre,
dans son idéal d instruction générale,
humanitás,
rénonce à certaines
sciences et les laisse aux spécialistes (prof.
Juliusz Domański).
Pla¬
ton, à part de désigner par le terme
παιδεία
une instruction générale,
le rapporte aussi à l humanité, maturité de caractre, capacité de vivre
14
Remigiusz
Popowski
aves
les autres à quoi l homme peut arriver grâce l éducation et
apprentissage (dr es lettres
Joana
Sowa).
Selon le docteur es lettres
Ulana
Holovath, la philosophie de Platon n opposait pas
Eros
au
Logos. Tout au contraire, Platon concevait
Eros
en très étroit rap¬
port avec Logos. C est celui-ci qui conduit l homme de l amour des
corps, à travers l amour de la vérité et de sublimes actes éthiques
jusqu à l amour de la beauté en elle-même, de la beauté éternelle qui
ne se détériore jamais. Chez Plaute,
humanitás
désigne les valeurs
morales qui appartiennent uniquement aux personnes humaines (dr
es lettres Barbara
Hartleb-Kropidło).
Le niveau de l éducation et de
la culture intellectuelle des consuls romains des années
146-143
avant
le Christ est analysé par le docteur es lettres
Tadeusz Aleksandrowicz.
Le professeur
Jerzy Styka,
s occupe de la culture littéraire de Sidoine
Apollinaire. Cet auteur romaine d antiquité tardive reste fidèle à la
tradition culturelle de Rome et en même temps se laisse attirer par le
grand héritage de la Grèce. Ses ouvrages traduisent la symbiose
entre les acquis culturels grecs et romains et le christianisme.
Le professeur
Alfons
Wouters (Louvain)
se dédie à la
παιδεία
grammaticale dans les deux traditions: grecque et romaine. Il fait voir
que les savants romains ne se limitaient pas à copier les découvertes
grecques, mais ils ont apporté leur propre et originale contribution
au développement de la grammaire. Pour les Grecs, la grammaire
a été synomyme de philologie, son objectif était de statuer sur la
grammaticalité des textes écrits et sur leur bonne lecture. Les Ro¬
mains, par contre, ont centré la grammaire sur la capacité de la
parole {ratio loquendi et enarratio auctorum).
La thèse principale de la communication du docteur es lettres
Gościwit Malinowski
est la constatation que les Grecs de l époque
hellénistique furent très flexibles à reconnaître l humanité des peu¬
ples étrangers. Dans les descriptions ethnologiques des tribus qui
avaient habité les territoires situés plus au sud de l Egypte, ils ont
attribué le caractère humain même à certains genres de singes. Le
diplômé
Maciej Jońca
indique que la possibilité de recourir au droit
d exilium dont disposaient les délinquants pendant la république
romaine a été une manifestation d humanitarisme. En fait, deux
idées se sont jointes dans le droit d exilium:
humanitás,
qui offrait
Introduction
15
la possibilité de sauver la vie humaine, et utilitas qui contribuait à
débarasser la société des personnes non désirées.
Le docteur es lettres Anna Maria Wasyl et le professeur, père
Remigiusz
Popowski
parlent d une réception créatrice de l Antiquité
pendant la période de Renaissance. François Pétrarque a idéalisé la
culture de Rome antique. Il a proposé un dialogue créateur avec la
tradition classique. Il conseillait de former l homme moderne à
l instar de grands personnages du monde antique (A. M. Wasyl).
Une grande influence sur la peinture de la renaissance, surtout sur
la peinture italienne, p.ex. celle de Léonard
da
Vinci ont exercé les
Tableaux de Philostrate (R.
Popowski).
Le volume se termine par le compte rendu du professeur
Jerzy
Styka
de la conférence internationale tenue en Grèce en
2003
et
consacrée aux perspectives de l enseignement des langues classiques
en Europe unie. Les documents suivants sont joints au compte rendu:
le texte du mémorandum approuvé par les participants qui concerne
la future création du Centre d Etudes Classiques dans l Union Euro¬
péenne, liste des intervenants et un rapport sur l état actuel de
l enseignement des langues classiques en Pologne fait par le profes¬
seur J.
Styka
lui-même.
|
| adam_txt |
Spis rzeczy
Remigiusz Popowski: Wprowadzenie
. 5
Remigiusz Popowski:
Introduction
. 11
Arcybp Józef Życiński: Chrześcijańskie składniki w kulturze europejskiej
. 17
Krzysztof Głombiowski: Pojęcia „hellenizmu" i „barbaryzmu" jako
wyznaczniki Herodotowej i eropejskiej
humanitás
. 31
Marian Szarmach: Filantropia Apolloniosa z Tyany w dziele Filostrata
. 47
Radosław Piętka: Antyczna cywilizacja jako wzorzec i antywzorzec kulturowy
. . 55
Juliusz Domariski: De Platonis
παιδεία
deque
Ciceronis humanitate
(streszczenie)
. 69
Joanna Sowa: Współdziałanie i współzawodnictwo w obrazie przyjaźni
u Platona i Arystotelesa
. 73
Ulana
Holovatch:
Pojęcie Erosa w filozofii Platona (streszczenie)
. 87
Barbara Hartleb-Kropidło: Analogie i opozycje znaczeniowe wyrazów
homo,
humánus, inhumanus
u Plauta
. 89
Tadeusz Aleksandrowicz: Kultura intelektualna rzymskich konsulów
z lat
146-43
przed
Chr.
a
humanitás
Romana
.105
Jerzy Styka:
Humanitás
litterarum w pismach Sydoniusza Appolinarisa
.123
Alfons
Wouters: Quintilian
and the Roman praeceptor sermonis
.143
Gościwit Malinowski: Granice człowieczeństwa
-
Grecy na Czarnym Lądzie.
. 169
Maciej Jońca:
Exilium
jako przejaw
humanitás
w rzymskim prawie karnym
okresu republiki
.191
Anna Wasyl: Dziedzictwo kulturalne antyku w ocenie Petrarki
.203
Remigiusz Popowski: Inspiracje estetyczne Filostrata Flawiusza
w malarstwie renesansu
.231
Jerzy Styka: Języki klasyczne
-
stan nauczania w krajach Unii Europejskiej
. 243
Annexe.
International
Conference on Classical Studies (Athens
Delphi,
3-5
April
2003).249
List of participants
.249
Memorandum
.253
Report on teaching Classics in Poland by prof.
Jerzy Styka.
256
Bayerische
Staatsbibliothek
München
Remigiusz
Popowski
Wprowadzenie
Wolumin
„Humanitas
grecka i rzymska" zawiera odczyty wygło¬
szone w dniach
17 - 20
września
2003
r. na
1С
Walnym Zgromadze¬
niu Polskiego Towarzystwa Filologicznego. Organizatorem było Lu¬
belskie Koło tegoż Towarzystwa oraz Instytut Filologii Klasycznej
Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Polskie Towarzystwo Filologiczne zrzesza filologów klasycznych
oraz sympatyków kultury antycznej. Założone zostało we Lwowie
w
1893
r. przede wszystkim z inicjatywy i staraniem
prof.
Ludwika
Ćwiklińskiego. Towarzystwo pielęgnuje i krzewi naukę o kulturze
antycznej, głównie greckiej i rzymskiej. Naukowym organem Towa¬
rzystwa jest rocznik
Eos,
publikujący w językach kongresowych pra¬
ce najwybitniejszych uczonych polskich, a częściowo także zagranicz¬
nych. Aktualna siedziba Zarządu Głównego
(2004
r.) mieści się
w Krakowie przy Uniwersytecie Jagiellońskim, a jego prezesem jest
prof.
Jerzy Styka.
Walne Zgromadzenie obradowało na kilka miesięcy przed wejś¬
ciem Polski do Unii Europejskiej. Organizatorzy zatem obrali taki
temat, który by od nowa ukazał prawdę dla mądrych wprost banalną,
lecz przez programujących przyszłość Europy, zdaje się, niedostrze¬
ganą, że mianowicie Kefizos attycki i beocki, Eurotas i Alfejos, Tybr
i Jordan zawsze niosły Europie orzeźwienie i odnowę, dyscyplinowa¬
ły jej logikę, prostowały etykę i inspirowały literaturę i sztuki piękne.
Także dziś ich ożywcze nurty potrzebne są Brukseli, Paryżowi, War¬
szawie i innym metropoliom władzy, aby sycić nimi wszystkich miesz¬
kańców Europy. Stąd pełny tytuł całej sesji miał formę:
„Humanitas
grecka i rzymska u źródeł kultury europejskiej".
6
Remigiusz
Popowski
Łaciński wyraz
humanitás
najdosłowniej znaczy „człowieczeń¬
stwo", ale uczeni Rzymianie (np.
Markus Tullius
Cycero,
Markus
Fabius
Kwintylian,
Markus Terentius Warron, Aulus Gelliusz)
uży¬
wali go w znaczeniu „szlachetność obyczajów, kultura, cywilizacja,
życzliwość, uprzejmość, wykształcenie, ogłada, smak estetyczny".
Grecy określali te pojęcia słowem
φιλανθρωπία
(Nowy Testament
-
αγάπη)
bądź
σοφία,
ale przez to drugie, tak jak przez
παιδεία,
rozumieli też kulturę bycia, wszechstronne wykształcenie oraz cywi¬
lizację i cały swój ogromny dorobek kulturalny w filozofii, literaturze,
sztuce, prawodawstwie, naukach ścisłych, religii. Prelegenci zatem
mogli mówić bądź to o historycznym etosie Greków i Rzymian, bądź
też o całym ogromnym dorobku kulturalnym antyku oraz o jego
żywej i wciąż inspirującej obecności w kształtowaniu się nowożytnej
Europy.
Arcybiskup Józef Życiński wskazuje w swoim odczycie na ko¬
nieczność stałej łączności Europy z jej aksjologicznymi korzeniami,
gdyż niemożliwa jest integracja bez wspólnych duchowych wartości.
Opierając się na nauce Jana Pawła
II,
za aksjologiczny fundament
Europy uznaje m.in. antropologię akcentującą wartość każdej osoby
ludzkiej
,
wiarę w sens historii i możliwość postępu, afirmację rozumu,
nauki i ludzkich dążeń do budowy sprawiedliwego świata, otwarcie
na transcendentny wymiar rzeczywistości odkrywanej w Bogu.
W uznaniu jednego Boga widzi fundament prawdziwej demokracji
i ochronę przed absolutyzacją i dyktaturą władzy. Symbolami miejsc,
gdzie te trwałe wartości zostały wypracowane i przekazane następ¬
nym generacjom, są Ateny, Rzym i Golgota.
Prof.
Krzysztof Głom-
biowski z kolei opiera swoje refleksje tylko na tekście Herodota,
wyprowadza z nich jednak wnioski ogólne na temat greckiego po¬
jęcia „hellenizmu" i „barbaryzmu". Grecy określenia „barbarzyńca"
używali nie według kryterium etnicznego, religijnego czy językowe¬
go, lecz według stosunku do uniwersalnego kanonu etycznego. Istota
stosowanego przez nich podziału na barbarzyńców i Hellenów tkwiła
w sferze etycznej i intelektualnej. Za oznakę barbarzyństwa Grecy
uważali brak panowania nad sobą, uleganie namiętnościom, niena¬
wiść, okrucieństwo, zbrodnię, górowanie siły nad prawem, brak sza¬
cunku do ludzkiego życia, za cnotę natomiast,
αρετή,
uznawali nie
Wprowadzenie
tylko męstwo bojowe, lecz także mądrość życiową i przestrzeganie
sprawiedliwości. Bogowie w przekonaniu Greków byli ostoją
ladu
moralnego, obrońcami ludzi słabych oraz sprawiedliwymi sędziami
czynów każdego człowieka. W świadomości Herodota konflikt mię¬
dzy „hellenizmem" i „barbaryzmem" sprowadza się do antagonizmu
między tym, co świadome i rozumne, a tym, co irracjonalne i przy¬
padkowe. Sofistyczny ideał życzliwości do każdego człowieka, nieza¬
leżnie od jego religii, nacji czy pozycji społecznej ukazuje w swoim
referacie
prof.
Marian Szarmach na przykładzie „Żywota Apollonio-
sa z Tyany".
Szeroką panoramę dzisiejszych ocen wartości antyku przedstawia
dr Radosław Piętka. Wyróżnia dwa przeciwstawne sposoby postrze¬
gania przeszłości: jedni w dziedzictwie antyku dostrzegają zaporę
przed moralnym zdziczeniem ludzkości i przed politycznymi aberra¬
cjami, a inni właśnie w owej starożytności widzą inspiracje dwudzies¬
towiecznych totalitaryzmów. Od rewolucji francuskiej zaczęła się
w Europie „anty-antyczna" rewolta, świadomie usiłująca oderwać
się od wszystkiego, co dawniej uznawano za fundament ładu społecz¬
nego i politycznego.
Ogół prelegentów zajmuje się w swoich odczytach pojęciem
hu¬
manitás,
παιδεία
lub
σοφία
u wybranych autorów greckich lub rzym¬
skich. Platon przez
παιδεία
rozumiał jedność wszystkich nauk. Czło¬
wiek wykształcony znać je powinien wszystkie, łączy je bowiem więź
jedności i harmonii. Cyceron natomiast w swoim ideale wykształce¬
nia ogólnego,
humanitás,
redukuje niektóre nauki, zostawiając je
specjalistom
(prof.
Juliusz Domanski). Oprócz wszechstronnego wy¬
kształcenia Platon określa terminem
παιδεία
także osiągnięcie przez
wychowanie i naukę prawdziwego człowieczeństwa, dojrzałego cha¬
rakteru, umiejętności współżycia z innymi ludźmi (dr Joanna Sowa).
Według dr Ulany
Holovatch
filozofia Platona nie przeciwstawia
Erosa Logosowi. Wręcz przeciwnie, Platon pojmował Erosa w bar¬
dzo ścisłym związku z Logosem. Logos prowadzi człowieka od mi¬
łości ciał przez miłość prawdy i szlachetnych postępków etycznych do
miłości piękna samego w sobie, piękna wiecznego, które nie ginie.
U Plauta
humanitás
oznacza charakterystyczne tylko dla człowieka
wartości moralne (dr Barbara Hartleb-Kropidło). Poziom wykształ-
Remigiusz
Popowski
cenia i
kultury intelektualnej konsulów rzymskich z lat
146 - 43
przed
Chrystusem opisuje dr Tadeusz Aleksandrowicz.
Prof.
Jerzy Styka
zajmuje się literacką kulturą
(humanitás litterarum)
Sydoniusza Apo-
linarisa. Ten późnoantyczny autor rzymski jest wierny kulturalnym
tradycjom Rzymu, a równocześnie pozostaje pod wielkim urokiem
całego dziedzictwa Grecji. W jego utworach odzwierciedla się sym¬
bioza dorobku kulturalnego Greków i Rzymian z chrześcijaństwem.
Profesor Alfons
Wouters (Leuven)
zajmuje się gramatyczną
παιδεία
w obu tradycjach: greckiej i rzymskiej. Wykazuje, że uczeni
rzymscy nie powielali jedynie nauki Greków w dziedzinie gramatyki,
ale mieli własny, oryginalny wkład w jej rozwój. Dla Greków grama¬
tyka była filologią, miała strzec poprawnego zachowania tekstów
pisanych i właściwego czytania, Rzymianie natomiast ukierunkowali
gramatykę także na poprawne mówienie
(ratio loquendi
et
enarratio
auctorum).
Główną tezą odczytu
dra
Gościwita Malinowskiego jest twierdze¬
nie, że Grecy epoki hellenistycznej stosowali bardzo szerokie granice
w uznawaniu człowieczeństwa obcych plemion. W etnograficznych
opisach szczepów żyjących na południe od Egiptu zaliczyli do gatun¬
ku ludzi nawet niektóre rasy małp. Natomiast mgr Maciej Jońca
uznaje,
že
możliwość skorzystania przez przestępcę z prawa
exilium
w okresie republiki rzymskiej było na tle bardzo surowego ówczes¬
nego prawa przejawem humanitaryzmu. W dopuszczalności
exilium
stykały się dwie idee:
humanitás,
dająca szansę ratowania życia ludz¬
kiego, oraz utilitas, dążąca do oczyszczenia społeczeństwa z jednostek
niepożądanych.
Dr Anna Maria Wasyl oraz ks.
prof.
Remigiusz
Popowski
mówią
o twórczej recepcji antyku w okresie renesansu.
Francesco Petrarka
idealizował kulturę starożytnego Rzymu. Zaproponował twórczy
dialog z tradycją klasyczną. Zalecał formowanie współczesnego czło¬
wieka na wzór wielkich postaci świata antycznego (dr A. M. Wasyl).
Wielki wpływ na malarstwo renesansu, zwłaszcza włoskiego, np. na
Leonardo
da Vinci,
wywarły Obrazy Filostrata Flawiusza (ks.
prof.
R.
Popowski).
Wolumin zamyka sprawozdanie
prof.
Jerzego Styki z międzyna¬
rodowej konferencji w Grecji w
2003
г.,
poświęconej przyszłości
Wprowadzenie
nauczania języków klasycznych w zjednoczonej Europie. Do spra¬
wozdania dołączone są następujące dokumenty: tekst uchwalonego
na konferencji memorandum w sprawie powołania w Unii Europej¬
skiej Centrum Studiów Klasycznych, lista uczestników konferencji
oraz przedstawiony tam przez
prof. J.
Stykę raport ze stanu naucza¬
nia języków klasycznych w Polsce.
Remigiusz
Popowski
Introduction
Le
volume
«Humanitas
grecque et romaine» comporte les com¬
munications présentées pendant l'Assemblée Générale de la Société
Polonaise de Philologie Classique
(17-23
septembre
2003)
organisée
par le Cercle de
Lublin
de ladite société et l'Institut de Philologie
Classique de l'Université Catholique de
Lublin.
Les membres de la Société Polonaise de Philologie Classique
sont des philologues classiques et des adeptes de la culture antique.
Fondée à
Lvov
en
1893,
surtout grâce aux sollicitations du professeur
Ludwik Ćwiklinski,
la Société cultive et propage l'enseignement de
culture antique, surtout culture grecque et romaine. L'annuaire
Eos
où apparaissent, en langues de congrès, les travaux des plus grands
scientifiques polonais et même étrangers est l'organe scientifique de
la Société. L'Université Jagellonne de Cracovie est le siège actuel
(2004)
de la Direction Générale de la Société, présidée par le pro¬
fesseur
Jerzy Styka.
L'Assemblée Générale a été convoquée quelques mois avant
l'accession de la Pologne à l'Union Européenne. Les organisateurs
ont choisi alors le thème qui puisse de nouveau révéler aux sages une
vérité quasi banale, mais imperceptible pour les constructeurs du
futur destin de l'Europe: Céphise attique et béotien, Eurotas, Alp-
hée, Tibre et Jourdain ont toujours apporté à l'Europe du renouveau
et un souffle de fraîcheur, tout en disciplinant sa logique, rectifiant sa
morale et inspirant sa littérature et ses beaux arts. Même au¬
jourd'hui, Bruxelles, Paris, Varsovie et d'autres métropoles du po¬
uvoir ont besoin de leurs courants révivifiants pour en nourrir tous
les habitants du continent. Par cela s'explique, d'ailleurs, le plein
12
Remigiusz
Popowski
titre de la session:
«Humanitas
grecque et romaine aux racines de la
culture européenne».
La définition la plus littérale du mot latin
humanitás
correspond à
humanité, mais les savants romains (p. ex.
Marcus
Tullius Cycéron,
Marcus
Fabius Quintillian,
Marcus
Terentius
Varrón,
Aulu-Gelle)
l'employaient au sens de noblesse des moeurs, culture, civilisation,
bienveillance, amabilité, éducation, érudition, goût d'esthétique. De
parmi les équivalents énumérés, les Grecs désignaient ceux qui ren¬
voyaient aux valeurs éthiques par le mot
ιΐΗλανθρωπία
(Nouveau
Testament
-
αγάπη)
ou
σοφία.
Pour eux, ce deuxième terme signi¬
fiait plutôt (de même que
παιδεία)
culture de vie, instruction com¬
plète, civilisation, tout leur énorme patrimoine culturel de philosop¬
hie, littérature, art, jurisprudence, sciences exactes et religion. Les
intervenants avaient donc le choix, ils pouvaient parler soit de l'éthos
historique des Grecs et Romains, soit de tout un énorme acquis
culturel de l'Antiquité et de sa vive et inspiratrice présence à la
formation de l'Europe moderne.
L'archevêque
Józef Życiński
fait voir dans sa communication
qu'un lien permanent de l'Europe avec ses racines axiologiques est
nécessaire, vu qu'une pleine intégration européenne sans recours
aux valeurs spirituelles communes est impossible. Tout en se basant
sur l'enseignement de Jean Paul
II,
il considère comme fondement
axiologique de l'Europe entre autres: anthropologie accentuant
l'unicité de chaque personne humaine, conviction que l'histoire
a un caractère sensé et que le progrès est toujours possible, affirma¬
tion de la raison, science et tentatives des gens à créer un monde de
justice et ouverture à la dimension transcendante de la réalité que
l'on découvre en Dieu. Dans la reconnaissance de Dieu unique, il
voit le fondement d'une vraie démocratie et la protection contre
l'absolutisation du pouvoir et toute dictature. Les lieux où ces va¬
leurs durables avaient été découvertes et transmises aux générations
postérieures sont représentés par Athènes, Rome et
Golgotha.
A son
tour, le professeur
Krzysztof Głombiowski,
appuie sa réflexion uni¬
quement sur le texte d'Hérodote. Il en tire quand même des conclu¬
sions générales sur les notions grecques d'hellénisme et de barbarie.
Les Grecs employaient le terme barbare non selon les critères ethni-
Introduction
13
ques, religieux ou linguistiques, mais en fonction de l'attitude des
gens envers un code éthique universel. Le facteur essentiel de leur
division des gens en barbares et hellènes est à chercher dans la
sphère éthique et intellectuelle. Comme signe de barbarie, les Grecs
considéraient la non-maîtrise de soi et de ses passions, haine, cruauté,
crimes, domination de la force sur la loi, manque de respect envers la
vie humaine, en revanche, ils considéraient comme vertu,
αρετή,
non
seulement le courage guerrier, mais aussi la sagesse de vie et la
justice. Les dieux, ont été, selon les croyances des Grecs, la base
de l'ordre moral, défenseurs des personnes faibles et de justes juges
des actes de chaque homme. Dans la conscience d'Hérodote, le
conflit entre l'hellénisme et la barbarie se ramène à l'antagonisme
entre ce qui est conscient et rationnel et ce qui est irrationnel et
accidentel. L'idéal sophistique de la bienveillance envers
ľautrui,
indépendamment de sa religion, nationalité ou position sociale est
mis en évidence par le professeur
Marian Szarmach,
sur l'exemple de
«Vie d'Apollonios de Tyane».
Un vaste panorama des jugements actuels portés sur l'antiquité
a été présenté par le docteur es lettres
Radosław Piętka.
Il met
l'accent sur deux façons opposées d'interpréter le passé: les uns
voient dans le patrimoine de l'antiquité un barrage contre la sauva¬
gerie des gens et des aberrations politiques, d'autres y voient, avant
tout, l'inspiration pour les systèmes totalitaires du XXe siècle.
A partir de la Révolution Française, en Europe on observe une
révolte «anti-antique», qui consciemment tendait à écarter les gens
de tout ce que l'on avait considéré comme fondement de l'ordre
social et politique.
La totalité des intervenants s'occupent dans leurs communica¬
tions de la notion de
humanitás,
παιδεία,
ou
σοφία
chez des auteurs
grecs ou romains choisis. Platon définissait
παιδεία
comme l'unité
des toutes les sciences. L'homme instruit devrait les connaître toutes,
car elles sont liées dans l'unité et harmonie. Cycéron, par contre,
dans son idéal d'instruction générale,
humanitás,
rénonce à certaines
sciences et les laisse aux spécialistes (prof.
Juliusz Domański).
Pla¬
ton, à part de désigner par le terme
παιδεία
une instruction générale,
le rapporte aussi à l'humanité, maturité de caractre, capacité de vivre
14
Remigiusz
Popowski
aves
les autres à quoi l'homme peut arriver grâce l'éducation et
apprentissage (dr es lettres
Joana
Sowa).
Selon le docteur es lettres
Ulana
Holovath, la philosophie de Platon n'opposait pas
Eros
au
Logos. Tout au contraire, Platon concevait
Eros
en très étroit rap¬
port avec Logos. C'est celui-ci qui conduit l'homme de l'amour des
corps, à travers l'amour de la vérité et de sublimes actes éthiques
jusqu'à l'amour de la beauté en elle-même, de la beauté éternelle qui
ne se détériore jamais. Chez Plaute,
humanitás
désigne les valeurs
morales qui appartiennent uniquement aux personnes humaines (dr
es lettres Barbara
Hartleb-Kropidło).
Le niveau de l'éducation et de
la culture intellectuelle des consuls romains des années
146-143
avant
le Christ est analysé par le docteur es lettres
Tadeusz Aleksandrowicz.
Le professeur
Jerzy Styka,
s'occupe de la culture littéraire de Sidoine
Apollinaire. Cet auteur romaine d'antiquité tardive reste fidèle à la
tradition culturelle de Rome et en même temps se laisse attirer par le
grand héritage de la Grèce. Ses ouvrages traduisent la symbiose
entre les acquis culturels grecs et romains et le christianisme.
Le professeur
Alfons
Wouters (Louvain)
se dédie à la
παιδεία
grammaticale dans les deux traditions: grecque et romaine. Il fait voir
que les savants romains ne se limitaient pas à copier les découvertes
grecques, mais ils ont apporté leur propre et originale contribution
au développement de la grammaire. Pour les Grecs, la grammaire
a été synomyme de philologie, son objectif était de statuer sur la
grammaticalité des textes écrits et sur leur bonne lecture. Les Ro¬
mains, par contre, ont centré la grammaire sur la capacité de la
parole {ratio loquendi et enarratio auctorum).
La thèse principale de la communication du docteur es lettres
Gościwit Malinowski
est la constatation que les Grecs de l'époque
hellénistique furent très flexibles à reconnaître l'humanité des peu¬
ples étrangers. Dans les descriptions ethnologiques des tribus qui
avaient habité les territoires situés plus au sud de l'Egypte, ils ont
attribué le caractère humain même à certains genres de singes. Le
diplômé
Maciej Jońca
indique que la possibilité de recourir au droit
d'exilium dont disposaient les délinquants pendant la république
romaine a été une manifestation d'humanitarisme. En fait, deux
idées se sont jointes dans le droit d'exilium:
humanitás,
qui offrait
Introduction
15
la possibilité de sauver la vie humaine, et utilitas qui contribuait à
débarasser la société des personnes non désirées.
Le docteur es lettres Anna Maria Wasyl et le professeur, père
Remigiusz
Popowski
parlent d'une réception créatrice de l'Antiquité
pendant la période de Renaissance. François Pétrarque a idéalisé la
culture de Rome antique. Il a proposé un dialogue créateur avec la
tradition classique. Il conseillait de former l'homme moderne à
l'instar de grands personnages du monde antique (A. M. Wasyl).
Une grande influence sur la peinture de la renaissance, surtout sur
la peinture italienne, p.ex. celle de Léonard
da
Vinci ont exercé les
Tableaux de Philostrate (R.
Popowski).
Le volume se termine par le compte rendu du professeur
Jerzy
Styka
de la conférence internationale tenue en Grèce en
2003
et
consacrée aux perspectives de l'enseignement des langues classiques
en Europe unie. Les documents suivants sont joints au compte rendu:
le texte du mémorandum approuvé par les participants qui concerne
la future création du Centre d'Etudes Classiques dans l'Union Euro¬
péenne, liste des intervenants et un rapport sur l'état actuel de
l'enseignement des langues classiques en Pologne fait par le profes¬
seur J.
Styka
lui-même. |
| any_adam_object | 1 |
| any_adam_object_boolean | 1 |
| author_GND | (DE-588)1257257390 |
| building | Verbundindex |
| bvnumber | BV022207044 |
| ctrlnum | (gbd)0892379 (OCoLC)69487755 (DE-599)BVBBV022207044 |
| era | Geschichte gnd |
| era_facet | Geschichte |
| format | Book |
| fullrecord | <?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><collection xmlns="http://www.loc.gov/MARC21/slim"><record><leader>03559nam a2200853 c 4500</leader><controlfield tag="001">BV022207044</controlfield><controlfield tag="003">DE-604</controlfield><controlfield tag="005">20220511 </controlfield><controlfield tag="007">t</controlfield><controlfield tag="008">070103s2005 |||| 10||| pol d</controlfield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">8373632638</subfield><subfield code="9">83-7363-263-8</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(gbd)0892379</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(OCoLC)69487755</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(DE-599)BVBBV022207044</subfield></datafield><datafield tag="040" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-604</subfield><subfield code="b">ger</subfield><subfield code="e">rakwb</subfield></datafield><datafield tag="041" ind1="0" ind2=" "><subfield code="a">pol</subfield><subfield code="a">eng</subfield></datafield><datafield tag="049" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-12</subfield></datafield><datafield tag="084" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">6,12</subfield><subfield code="2">ssgn</subfield></datafield><datafield tag="245" ind1="1" ind2="0"><subfield code="a">Humanitas grecka i rzymska</subfield><subfield code="b">[materiały ze zjazdu Polskiego Towarzystwa Filologicznego, Lublin 17 - 20 września 2003 roku]</subfield><subfield code="c">red. Remigiusz Popowski</subfield></datafield><datafield tag="264" ind1=" " ind2="1"><subfield code="a">Lublin</subfield><subfield code="b">Wydawn. KUL</subfield><subfield code="c">2005</subfield></datafield><datafield tag="300" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">258 S.</subfield></datafield><datafield tag="336" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">txt</subfield><subfield code="2">rdacontent</subfield></datafield><datafield tag="337" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">n</subfield><subfield code="2">rdamedia</subfield></datafield><datafield tag="338" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">nc</subfield><subfield code="2">rdacarrier</subfield></datafield><datafield tag="500" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Einführung in franz. Sprache</subfield></datafield><datafield tag="648" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Geschichte</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Cywilizacja klasyczna - konferencje</subfield><subfield code="2">jhpk</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Cywilizacja klasyczna - wpływ - konferencje</subfield><subfield code="2">jhpk</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Wartości (filozofia) - Grecja - starożytność - konferencje</subfield><subfield code="2">jhpk</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Wartości (filozofia) - Rzym (państwo) - konferencje</subfield><subfield code="2">jhpk</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Antike</subfield><subfield code="0">(DE-588)4068754-5</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Humanität</subfield><subfield code="0">(DE-588)4026147-5</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Wertphilosophie</subfield><subfield code="0">(DE-588)4079189-0</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Römisches Recht</subfield><subfield code="0">(DE-588)4050306-9</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Zivilisation</subfield><subfield code="0">(DE-588)4067906-8</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Griechenland</subfield><subfield code="g">Altertum</subfield><subfield code="0">(DE-588)4093976-5</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Römisches Reich</subfield><subfield code="0">(DE-588)4076778-4</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="655" ind1=" " ind2="7"><subfield code="0">(DE-588)1071861417</subfield><subfield code="a">Konferenzschrift</subfield><subfield code="y">2003</subfield><subfield code="z">Lublin</subfield><subfield code="2">gnd-content</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="0"><subfield code="a">Antike</subfield><subfield code="0">(DE-588)4068754-5</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="1"><subfield code="a">Zivilisation</subfield><subfield code="0">(DE-588)4067906-8</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="2"><subfield code="a">Wertphilosophie</subfield><subfield code="0">(DE-588)4079189-0</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2=" "><subfield code="5">DE-604</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="1" ind2="0"><subfield code="a">Römisches Recht</subfield><subfield code="0">(DE-588)4050306-9</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="1" ind2="1"><subfield code="a">Zivilisation</subfield><subfield code="0">(DE-588)4067906-8</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="1" ind2="2"><subfield code="a">Wertphilosophie</subfield><subfield code="0">(DE-588)4079189-0</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="1" ind2="3"><subfield code="a">Geschichte</subfield><subfield code="A">z</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="1" ind2=" "><subfield code="5">DE-604</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="2" ind2="0"><subfield code="a">Griechenland</subfield><subfield code="g">Altertum</subfield><subfield code="0">(DE-588)4093976-5</subfield><subfield code="D">g</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="2" ind2="1"><subfield code="a">Zivilisation</subfield><subfield code="0">(DE-588)4067906-8</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="2" ind2="2"><subfield code="a">Wertphilosophie</subfield><subfield code="0">(DE-588)4079189-0</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="2" ind2="3"><subfield code="a">Geschichte</subfield><subfield code="A">z</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="2" ind2=" "><subfield code="5">DE-604</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="3" ind2="0"><subfield code="a">Antike</subfield><subfield code="0">(DE-588)4068754-5</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="3" ind2="1"><subfield code="a">Humanität</subfield><subfield code="0">(DE-588)4026147-5</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="3" ind2=" "><subfield code="5">DE-604</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="4" ind2="0"><subfield code="a">Griechenland</subfield><subfield code="g">Altertum</subfield><subfield code="0">(DE-588)4093976-5</subfield><subfield code="D">g</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="4" ind2="1"><subfield code="a">Humanität</subfield><subfield code="0">(DE-588)4026147-5</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="4" ind2="2"><subfield code="a">Geschichte</subfield><subfield code="A">z</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="4" ind2=" "><subfield code="5">DE-604</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="5" ind2="0"><subfield code="a">Römisches Reich</subfield><subfield code="0">(DE-588)4076778-4</subfield><subfield code="D">g</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="5" ind2="1"><subfield code="a">Humanität</subfield><subfield code="0">(DE-588)4026147-5</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="5" ind2="2"><subfield code="a">Geschichte</subfield><subfield code="A">z</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="5" ind2=" "><subfield code="5">DE-604</subfield></datafield><datafield tag="700" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Popowski, Remigiusz</subfield><subfield code="d">1936-2014</subfield><subfield code="e">Sonstige</subfield><subfield code="0">(DE-588)1257257390</subfield><subfield code="4">oth</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSBMuenchen</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=015418417&sequence=000003&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Inhaltsverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB Muenchen</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=015418417&sequence=000004&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Abstract</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="n">oe</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="n">gbd</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="q">gbd_4_0711</subfield></datafield><datafield tag="999" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-015418417</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">001.09</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">09014</subfield><subfield code="g">496</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">001.09</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">09015</subfield><subfield code="g">495</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">001.09</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">09014</subfield><subfield code="g">495</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">001.09</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">09015</subfield><subfield code="g">496</subfield></datafield></record></collection> |
| genre | (DE-588)1071861417 Konferenzschrift 2003 Lublin gnd-content |
| genre_facet | Konferenzschrift 2003 Lublin |
| geographic | Griechenland Altertum (DE-588)4093976-5 gnd Römisches Reich (DE-588)4076778-4 gnd |
| geographic_facet | Griechenland Altertum Römisches Reich |
| id | DE-604.BV022207044 |
| illustrated | Not Illustrated |
| index_date | 2024-07-02T16:25:50Z |
| indexdate | 2024-07-09T20:52:22Z |
| institution | BVB |
| isbn | 8373632638 |
| language | Polish English |
| oai_aleph_id | oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-015418417 |
| oclc_num | 69487755 |
| open_access_boolean | |
| owner | DE-12 |
| owner_facet | DE-12 |
| physical | 258 S. |
| psigel | gbd_4_0711 |
| publishDate | 2005 |
| publishDateSearch | 2005 |
| publishDateSort | 2005 |
| publisher | Wydawn. KUL |
| record_format | marc |
| spelling | Humanitas grecka i rzymska [materiały ze zjazdu Polskiego Towarzystwa Filologicznego, Lublin 17 - 20 września 2003 roku] red. Remigiusz Popowski Lublin Wydawn. KUL 2005 258 S. txt rdacontent n rdamedia nc rdacarrier Einführung in franz. Sprache Geschichte gnd rswk-swf Cywilizacja klasyczna - konferencje jhpk Cywilizacja klasyczna - wpływ - konferencje jhpk Wartości (filozofia) - Grecja - starożytność - konferencje jhpk Wartości (filozofia) - Rzym (państwo) - konferencje jhpk Antike (DE-588)4068754-5 gnd rswk-swf Humanität (DE-588)4026147-5 gnd rswk-swf Wertphilosophie (DE-588)4079189-0 gnd rswk-swf Römisches Recht (DE-588)4050306-9 gnd rswk-swf Zivilisation (DE-588)4067906-8 gnd rswk-swf Griechenland Altertum (DE-588)4093976-5 gnd rswk-swf Römisches Reich (DE-588)4076778-4 gnd rswk-swf (DE-588)1071861417 Konferenzschrift 2003 Lublin gnd-content Antike (DE-588)4068754-5 s Zivilisation (DE-588)4067906-8 s Wertphilosophie (DE-588)4079189-0 s DE-604 Römisches Recht (DE-588)4050306-9 s Geschichte z Griechenland Altertum (DE-588)4093976-5 g Humanität (DE-588)4026147-5 s Römisches Reich (DE-588)4076778-4 g Popowski, Remigiusz 1936-2014 Sonstige (DE-588)1257257390 oth Digitalisierung BSBMuenchen application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=015418417&sequence=000003&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Inhaltsverzeichnis Digitalisierung BSB Muenchen application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=015418417&sequence=000004&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Abstract |
| spellingShingle | Humanitas grecka i rzymska [materiały ze zjazdu Polskiego Towarzystwa Filologicznego, Lublin 17 - 20 września 2003 roku] Cywilizacja klasyczna - konferencje jhpk Cywilizacja klasyczna - wpływ - konferencje jhpk Wartości (filozofia) - Grecja - starożytność - konferencje jhpk Wartości (filozofia) - Rzym (państwo) - konferencje jhpk Antike (DE-588)4068754-5 gnd Humanität (DE-588)4026147-5 gnd Wertphilosophie (DE-588)4079189-0 gnd Römisches Recht (DE-588)4050306-9 gnd Zivilisation (DE-588)4067906-8 gnd |
| subject_GND | (DE-588)4068754-5 (DE-588)4026147-5 (DE-588)4079189-0 (DE-588)4050306-9 (DE-588)4067906-8 (DE-588)4093976-5 (DE-588)4076778-4 (DE-588)1071861417 |
| title | Humanitas grecka i rzymska [materiały ze zjazdu Polskiego Towarzystwa Filologicznego, Lublin 17 - 20 września 2003 roku] |
| title_auth | Humanitas grecka i rzymska [materiały ze zjazdu Polskiego Towarzystwa Filologicznego, Lublin 17 - 20 września 2003 roku] |
| title_exact_search | Humanitas grecka i rzymska [materiały ze zjazdu Polskiego Towarzystwa Filologicznego, Lublin 17 - 20 września 2003 roku] |
| title_exact_search_txtP | Humanitas grecka i rzymska [materiały ze zjazdu Polskiego Towarzystwa Filologicznego, Lublin 17 - 20 września 2003 roku] |
| title_full | Humanitas grecka i rzymska [materiały ze zjazdu Polskiego Towarzystwa Filologicznego, Lublin 17 - 20 września 2003 roku] red. Remigiusz Popowski |
| title_fullStr | Humanitas grecka i rzymska [materiały ze zjazdu Polskiego Towarzystwa Filologicznego, Lublin 17 - 20 września 2003 roku] red. Remigiusz Popowski |
| title_full_unstemmed | Humanitas grecka i rzymska [materiały ze zjazdu Polskiego Towarzystwa Filologicznego, Lublin 17 - 20 września 2003 roku] red. Remigiusz Popowski |
| title_short | Humanitas grecka i rzymska |
| title_sort | humanitas grecka i rzymska materialy ze zjazdu polskiego towarzystwa filologicznego lublin 17 20 wrzesnia 2003 roku |
| title_sub | [materiały ze zjazdu Polskiego Towarzystwa Filologicznego, Lublin 17 - 20 września 2003 roku] |
| topic | Cywilizacja klasyczna - konferencje jhpk Cywilizacja klasyczna - wpływ - konferencje jhpk Wartości (filozofia) - Grecja - starożytność - konferencje jhpk Wartości (filozofia) - Rzym (państwo) - konferencje jhpk Antike (DE-588)4068754-5 gnd Humanität (DE-588)4026147-5 gnd Wertphilosophie (DE-588)4079189-0 gnd Römisches Recht (DE-588)4050306-9 gnd Zivilisation (DE-588)4067906-8 gnd |
| topic_facet | Cywilizacja klasyczna - konferencje Cywilizacja klasyczna - wpływ - konferencje Wartości (filozofia) - Grecja - starożytność - konferencje Wartości (filozofia) - Rzym (państwo) - konferencje Antike Humanität Wertphilosophie Römisches Recht Zivilisation Griechenland Altertum Römisches Reich Konferenzschrift 2003 Lublin |
| url | http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=015418417&sequence=000003&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=015418417&sequence=000004&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |
| work_keys_str_mv | AT popowskiremigiusz humanitasgreckairzymskamateriałyzezjazdupolskiegotowarzystwafilologicznegolublin1720wrzesnia2003roku |