Dzieje prószkowskiej pomologii: opowieść sentymentalna : historia kształcenia ogrodniczego w Prószkowie z Królewską Akademią Rolniczą w tle = Proskauer Pomologie - eine sentimentale Geschichte = Pomology in Prószków - a sentimental story
Gespeichert in:
| Hauptverfasser: | , |
|---|---|
| Format: | Buch |
| Sprache: | Polish |
| Veröffentlicht: |
Opole
Uniwersytet Opolski
2023
|
| Ausgabe: | Wydanie I. |
| Schlagworte: | |
| Online-Zugang: | Inhaltsverzeichnis Register // Personenregister Literaturverzeichnis Abstract |
| Beschreibung: | 349 Seiten Illustrationen 25 cm |
| ISBN: | 9788383320120 |
Internformat
MARC
| LEADER | 00000nam a2200000 c 4500 | ||
|---|---|---|---|
| 001 | BV049378891 | ||
| 003 | DE-604 | ||
| 005 | 20240301 | ||
| 007 | t | ||
| 008 | 231024s2023 a||| |||| 00||| pol d | ||
| 015 | |a UWD 2023/22577 |2 dnb | ||
| 020 | |a 9788383320120 |9 978-83-8332-012-0 | ||
| 020 | |z 8383320124 |9 8383320124 | ||
| 035 | |a (OCoLC)1409124632 | ||
| 035 | |a (DE-599)BVBBV049378891 | ||
| 040 | |a DE-604 |b ger |e rda | ||
| 041 | 0 | |a pol | |
| 049 | |a DE-12 | ||
| 084 | |a OST |q DE-12 |2 fid | ||
| 084 | |a HIST |q DE-12 |2 fid | ||
| 100 | 1 | |a Kozłowska, Monika |d ca. 20./21. Jh. |e Verfasser |0 (DE-588)1307065619 |4 aut | |
| 245 | 1 | 0 | |a Dzieje prószkowskiej pomologii |b opowieść sentymentalna : historia kształcenia ogrodniczego w Prószkowie z Królewską Akademią Rolniczą w tle = Proskauer Pomologie - eine sentimentale Geschichte = Pomology in Prószków - a sentimental story |c Monika Kozłowska, Marek Zgoda |
| 246 | 1 | 1 | |a Proskauer Pomologie - eine sentimentale Geschichte |
| 246 | 1 | 1 | |a Pomology in Prószków - a sentimental story |
| 250 | |a Wydanie I. | ||
| 264 | 1 | |a Opole |b Uniwersytet Opolski |c 2023 | |
| 300 | |a 349 Seiten |b Illustrationen |c 25 cm | ||
| 336 | |b txt |2 rdacontent | ||
| 337 | |b n |2 rdamedia | ||
| 338 | |b nc |2 rdacarrier | ||
| 546 | |a Zusammenfassung in deutscher und englischer Sprache | ||
| 610 | 1 | 7 | |a Królewska Akademia Rolnicza (Prószków) |2 dbn |
| 610 | 2 | 7 | |a Königlich Pomologisches Institut |g Proskau |0 (DE-588)252579-3 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 648 | 7 | |a Geschichte 1847-2002 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 650 | 7 | |a Absolwenci szkół wyższych |2 dbn | |
| 650 | 7 | |a Sadownictwo |2 dbn | |
| 650 | 7 | |a Szkolnictwo wyższe |2 dbn | |
| 650 | 7 | |a Szkoły rolnicze |2 dbn | |
| 650 | 7 | |a Uczelnie rolnicze |2 dbn | |
| 650 | 0 | 7 | |a Landwirtschaftliche Hochschule |0 (DE-588)4343457-5 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 650 | 0 | 7 | |a Landwirtschaftsschule |0 (DE-588)4135718-8 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 651 | 7 | |a Prószków (woj. opolskie, pow. opolski, gm. Prószków) |2 dbn | |
| 651 | 7 | |a Prószków |0 (DE-588)4609813-6 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 689 | 0 | 0 | |a Prószków |0 (DE-588)4609813-6 |D g |
| 689 | 0 | 1 | |a Königlich Pomologisches Institut |g Proskau |0 (DE-588)252579-3 |D b |
| 689 | 0 | 2 | |a Landwirtschaftliche Hochschule |0 (DE-588)4343457-5 |D s |
| 689 | 0 | 3 | |a Landwirtschaftsschule |0 (DE-588)4135718-8 |D s |
| 689 | 0 | 4 | |a Geschichte 1847-2002 |A z |
| 689 | 0 | |5 DE-604 | |
| 700 | 1 | |a Zgoda, Marek |d ca. 20./21. Jh. |e Verfasser |0 (DE-588)1307071589 |4 aut | |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034706565&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Inhaltsverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034706565&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Register // Personenregister |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034706565&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Literaturverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034706565&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Abstract |
| 940 | 1 | |n oe | |
| 940 | 1 | |q BSB_NED_20240301 | |
| 999 | |a oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-034706565 | ||
| 942 | 1 | 1 | |c 370.9 |e 22/bsb |f 0904 |g 438 |
| 942 | 1 | 1 | |c 370.9 |e 22/bsb |f 090511 |g 438 |
| 942 | 1 | 1 | |c 370.9 |e 22/bsb |f 09034 |g 438 |
Datensatz im Suchindex
| _version_ | 1804186079380635648 |
|---|---|
| adam_txt |
Spis treści Słowo wstępne. Przedmowa. Wprowadzenie. Rys historyczny Śląska Opolskiego. 7 9 13 1. Królewska Akademia Rolnicza w Prószkowie (1847-1881). 19 1.1. 1.2. 1.3. 1.4. 1.5. 1.6. Wprowadzenie. 19 Powołanie uczelni i jej organizacja. 22 Kadra nauczycielska.31 Zasady i przebieg kształcenia.39 Prószkowska akademia ośrodkiem kształcenia Polaków. 51 Inicjatywy polskiej młodzieży w Prószkowie. 59 2. Królewski Instytut Pomologiczny w Prószkowie (1868-1924) ikształcenieogrodnicze wiatach 1924-1944 . 2.1. 2.2. 2.3. 2.4. 2.5. 2.6. 2.7. 67 Wprowadzenie.67 Organizacja instytutu i jego działalność. 72 Kadra nauczycielska. 95 Zasady i
przebieg kształcenia ogrodniczego. 100 Baza dydaktyczna - zabudowania i ogrody. 107 Polacy - ogrodnicy kształceni w prószkowskiej Pomologii. 115 Kształcenie ogrodnicze wiatach 1924-1944 . 129 3. Park arboretum łączący dzieje. 141 4. Kształcenie ogrodnicze w Prószkowie; od liceum i technikum do zespołu szkół ogrodniczych (1947-2002) . . . 153 4.1. Wprowadzenie. 153 4.2. Zanim powołano szkołę. . 154
4.3. Organizacja edukacji ogrodniczej. 162 4.4. Nasza Pomologia - sentymentalne wspomnienia.168 4.4.1. Wprowadzenie. 168 4.4.2. Trudne początki nauczania ogrodniczego. 169 4.4.3. Pomologia w okresie wielkiego rozwoju.190 Uczniowie w szkole - na serio i z przypadku. 195 Kadra pedagogiczna.206 Kształcenie praktyczne - rola szkolnego gospodarstwa . 224 Życie pozalekcyjne uczniów.231 4.4.4. Szkoła w latach przemian społeczno-gospodarczych . 240 4.4. Absolwenci z dorobkiem naukowym.244 5. Wspomnienia absolwentów.257 Janina Laszkiewicz - moja droga do Bierdzan. 257 Nana z Podstolskich Drogowska - mój ogrodniczy życiorys. 260 Mirosława Marszycka-Ciołek - niezapomniana Pomologia. 265 Janusz Szymański - zaczęło się w Pomologii. 267 Zbigniew Gruca - okruchy wspomnień z lat 1956-1961 . 270 Waldemar Stanisław Gawroński - Pomologia tkwi w naszych
umysłach. 273 5.7. Stefania Kulik z domu Kaleta - matura 1968 . 277 5.8. Andrzej Kozera - wspomnienia z Pomologii. 279 5.9. Tadeusz Kolasa - najmłodszy z czwórki rodzeństwa. 282 5.10. Leszek Mularz - nasza Pomologia. 285 5.11. Marek Sojka - nasza rodzinna Pomologia.287 5.12. Agnieszka Rokosz z domu Holinej - wspomnienia z sentymentem . . 290 5.13. Dominik Pikos - podwójne zakończenie.292 5.1. 5.2. 5.3. 5.4. 5.5. 5.6. Posłowie. 297 Indeks osób. 301 Załączniki. 309 Bibliografia. 329 Źródła ilustracji. 337 Summary. 343
Zusammenfassung. 347
Indeks osób Aderhold Rudolf 86, 88, 90, 92, 98, Alexandrowicz Jerzy 116, 118, 128 Andrzejewski Henryk 170 Arnim-Boitzenburg Adolf von 22, 27 Arndt Paul 30 Au Juliusz 54 Baar Elisabeth 100 Babicka Anna (zob. Poniewierska) 295 Baranowska Alicja (zob. Marszycka) 199 Barcik Edward 238 Barth Jan Ш Bartman Edward 269 Bartoszak Bernard 237-238 Bednarz Franciszek 244 Bednorz Eugeniusz 173, 179 Bender Robert 201 Benka Marcin 201, 283 Berdau Feliks 167 Bernatowicz Karol 63 Białas Daniela 294 Białkowska Maria 219 Białkowski Jerzy 219 Białobok Stefan 250, 272 Bielecki Edward 227 Biłous Halina 294 Blomeyer Adolf 31, 32 Bojanowski Stefan 54 Bokacki Aleksander 227 Bolesławita Bogdan (zob. Kraszewski Józef Ignacy) 44, 65 Boniecki Michał 60 Borkowski Krzysztof 143 Borówka Jadwiga (zob. Sypicka) 185 Bortkiewicz Marian 280 Bornstein Richard 31, 33, 46, 335, 340 Broki Leonard 54 Bromer Kazimierz 237 Bulik Danuta 196 Burda Jan 184 Burghauss Hermann Nicolau Friedrich von 20 Celichowski Stefan 116, 124,125, 244 Chachulska Krystyna (zob. Czarnik) 178, 294 Chamiec Antoni 57 Chamcówna Mirosława 43, 51, 54, 57 Chełkowska Maria 56 Chełkowski August 56 Chełkowski Józef 56 Chrząszcz Johannes (Jan) 73, 74, 86, 92, 102, 106 Chudecki Zbigniew 227 Cianciara Zdzisław 246 Ciborowski Janusz 263 Ciborowski Eugeniusz 263 Cieszkowski August hr 22, 51 Ciołek Mirosława (zob. Marszycka) 172, 265 Ciundziewicka Felicja 126 Cwarno Marcin Stanisław 176, 224, 225, 228 Cwarno Urszula (zob. Orlańska) 11, 225 Culik Katarzyna 196 Czaplińska Karina 295 Czaczka Piotr 238 Czacki Tadeusz 266 301
Czarnik Władysław 178, 245 Czarnik Krystyna (zob. Chachulska) 178, 294 Czekalski Mieczysław 142, 143, 147, 250 Czerniawski Eugeniusz 118, 126 Czosnyka Mieczysław 208 Czech Monika (zob. Kozłowska) 254, 295 Czudek Władysław 237 Dammann Karl Johann Christian 31, 33, 34, 335, 340, 344 Dammann Hans 33-34, 89 Damrot Konstanty 50 Darrow Μ. Georg 98 Dąbrowska Jadwiga 11, 203, 204, 295 Dąbrowski Józef 203 Dąmbska Celina 126 Dąmbski Zygmunt 126 Dembiński Wincenty 57 Dietrichstein Karol Maksymilian von (książę) 24 Doerffer Paweł 58, 59 Dojka Henryk 169, 194, 195, 207, 219, 220, 295 Dojka Wiesława (zob. Kubacka) 207, 208, 219, 220, 281, 295 Dołżycka Renata (zob. Zdaniak) 295 Domiczek Bożena 295 Donimirska Zofia 56, Donimirski Antoni 56, 126 Donimirski Edward 56, 63, 126 Donimirski Jan 44, 51, 56, 61, 65, 126 Drapella Alina 269 Drogowska Janina, Nana (zob. Podstolska) 11, 157, 172, 178, 184, 225, 260, 283, 294 Drogowski Andrzej 283 Drwięga Tadeusz 228 Dubiel Bernard 171, 173, 178, 185, 224, 225, 258 Dupla Elwira 295 Düring Tadeusz 179, 224 Dziadkiewicz Maria 221 302 Dziadkiewicz Zbigniew 11, 221, 238, 239, 282, 289 Działowski Zygmunt 56 Dziamdziora Lech 204, 280 Dziubałtowski Tadeusz 230 Dziunikowski Walerian 173,179, 259 Dzieduszycki Włodzimierz hr. 59, 63, 64 Dzięcioł Wacław 244 Dzięgielewski Maksymilian 24, 52 Dźwigniewska Alicja 295 Eismart Irena (zob. Wojciechowska) 295 Eizyk Aron 204 Erbe Johannes 68, 106 Esenbeck Nieesem von 90 Ewert Richard 98 Faber Julian 198, 208, 219, 220, 283, 287, 294, 298 Faber Czesława (zob. Pawluk) 11, 294 Fahrenheid Friedrich von 28 Felsztyński Paweł
239 Fiegler Urszula (zob. Nawratil) 265, 266, 268 Flak Łucja 188, 233 Flechsig Ernst 31 Foryś Kazimierz 215 Friese Viktor 82 Friedrich II von Hohenzollern (zob. Fry deryk II Hohenzollern, Wielki) 9, 16, 24, 335 Fryderyk Wilhelm IV (król) 19 Fryderyk II Hohenzollern, Wielki (zob. Friedrich II von Hohenzollern) 9, 16, 24, 335 Friedländer Siegfried 32 Funke Walter von 31, 34, 35, 46 Gabor Jerzy 230 Gagarin Anatolij Eugeniusz 105 Gałązka Józef 157, 158, 173, 179, 224, 259, 262 Gałązka-Deputat Teresa 11, 158 Gawlik Łucja 170, 171, 173, 258 Gałuszka Piotr 261
Gawrońska Helena (zob. Książek) 227, 253, 254 Gawroński Stanisław 11, 190, 209, 210, 212, 252, 273, 275 Generałów Fiedor 236 Gesler Krystyna 269 Girdwoyń Aleksander 122,125, 126, 127 Girdwoyń Kazimierz 54 Girdwoyń Michał 54, 126 Głażewska Maria (zob. Kozłowska) 227 Goerth Bernhard 73, 79, 84, 89, 93, 96, 99, 107, 130 Goeschke Franz 86, 88, 98, 109, 122, 123 Goeschke Gottlieb 98 Goliński Stanisław 121, 122, 244 Gorjaczkowski Włodzimierz 120, 121, 244 Goryńska-Bittner Barbara 51 Grabowski Wojciech 260 Graczyk Jerzy 289 Graff Karol 49, 53 Graffstein Włodzimierz 65 Grahl Hugo 31, 36, 46 Grałek Alicja (zob. Słomka) 185, 171, 233 Gröning Gert 46 Gruca Zbigniew 190, 251, 252, 270, 271 Gruner Hans 31, 46 Gruszka Cezary 239 Grysko Teresa (zob. Roesler) 231 Gucwińscy 270 Guerquin Anna 270 Guerquin Bogdan 270 Hadasz Czesław 230 Hanich Andrzej 18, 62 Hartmann Robert 31, 35 Haubach (imię nieznane) 82 Hauk Roman 200 Heinrich Erhard 24, 50, 106 Heinrich Ernst 27, 28, 63, 335, 340, 344 Hemar Marian 199 Herrmann (imię nieznane) 98 Herzog Angela 103 Hildt Ludwik 54 Hochuł Jadwiga 234 Holinej Janina (Biernacka) 290 Holinej Tomasz 290 Holinej Agnieszka (zob. Rokosz) 11, 198, 290, 291 Holinej Walerian 290 Homko Czesław 163 Hoser Monika 119 Hoser Piotr Ferdynand 118, 119, 125, 244 Hryniewicz Artur 219, 220 Hryniewicz Magdalena (zob. Łukowiak) 196 Hrynkiewicz Sudnik Jerzy 269 Humboldt Alexander von 167 Hurajda Krzysztof 235 Imiełowski Włodzimierz 275 Jaksy-Chamiec Marjan 57 Jamro Adam 169, 194, 195, 207, 216, 217, 281, 288, 336 Jan II Dobry (książę) 15 Jan Paweł II (zob. Wojtyła Karol) 184, 215,
265 Janczewski Edward 120, 122 Jankowski Edmund 105, 116, 117, 122, 124, 128 Jankowski Mieczysław 117 Jokiel Alfons 294 Jończyk Henryk 227 Jośko Danuta (zob. Sojka) 287, 294 Jurajda Krzysztof 280 Kaczmarek Ryszard 194, 220, 281, 295 Kaczyński Józef 128 Kaczyński Władysław 128 Kamiński Witold 244 Kaleta Stefania (zob. Kulik) 11, 190, 277, 295 Kalisz Jolanta 270 Kania Bronisław 219, 285 Kania Jakub 219 Kansy Marie 103 Kantak Kazimierz 56 Karczewska Ewa 208, 219 Karol IV (król) 14, 15 303
Kartienko Aleksander 236 Kazimierczak Kazimierz 237 Kazimierz III Wielki (król) 15 Kilian Zuzanna 284 Kimmel Joanna (zob. Klama) 196, 218 Kirchner Oskar von 98 Kiszą Paweł 180 Klacza Jerzy 219, 284 Klacza Krystyna 284 Klama Bolesław 177, 195, 196, 207, 208, 218, 232, 273, 274, 283, 288, 294 Klama Joanna (zob. Kimmel) 196, 207, 218,219, 286 Klein (imię nieznane) 50 Klepaczewski Władysław 59 Kocot Benedykt 238 Koch Ludwig Konrad Albert 31, 36, 37, 335, 340, 344 Kolasa Franciszek Henryk 201, 283 Kolasa Paweł 11, 201, 202, 239, 283 Kolasa Stanisław 283 Kolasa Agata 283 Kolasa Tadeusz 11, 190, 201, 282, 284 Kołłątaj Hugo 266 Koranowski kpt. tow. 154 Kosmol Jan 126 Koszutski Kazimierz 52, 55 Kotarska Bożena 294 Kotecki Andrzej 32, 47 Kotelmann Wilhelm 100 Kowal Kazimierz 197, 235, 280, 295 Kowalińska Jolanta 295 Kownacka Maria 269 Kowalczyk Arkadiusz 227 Kozera Andrzej 11, 169, 190, 197, 235, 279 Kozica Marek 228 Kozłowska Maria (zob. Głażewska) 227 Kozłowska Monika (zob. Czech) 254, 295 Kolasa Elżbieta (zob. Turczuk) 283 Kozłowski Tomasz 56-57 Krajczyk Michał 228 Krajewicz Franciszek 105 Kręcichwost Kazimierz 219, 292 304 Kraszewski Józef Ignacy (zob. Bolesławita Bogdan) 44, 64, 65, 66, 234 Krocker Eugen 31, 63 Krombholz Julius 82 Kruszewski Tadeusz 30 Krzemińska Izabela 162 Książek Helena (zob. Gawrońska) 227, 253, 254 Kubacka Wiesława (zob. Dojka) 207, 208, 219, 220, 281, 295 Kubis Natalia 243 Kudelka Szczęsny 49, 53 Kudyba Teresa 211 Kulbianka Zofia 261 Kupisiewicz Marian 218, 273 Kupisiewicz Helena 218, 285, 294 Kurek Czesław 170-173, 178, 179, 180-184, 199, 232-234, 258,
261, 262, 265, 266, 268, 269, 297 Kurek Jan 11, 181 Kurek Wanda Halina 181 Kurek Agnieszka 181 Kurek Maria 181 Kurek Barbara 181 Kuliberda Zenona 284 Kulik Stefania (zob. Kaleta) 190, 277, 295 Kuliś Jacek 284 Krawczyk Krzysztof 236 Kurosawa Eiichi 254, 276 Kurpierz Beata 295 Kühn Julius 31, 37, 38, 45 Kwaśniak Stanisława 233 Kwilecki Mieczysław hr 59 Lamich Florian 275 Landolt Hans 33 Ladra Wanda 208, 214, 219 Langer Gustav Adolf 98, 99, 309 Langier Teresa 295 Langner Maria 294 Latzel Adolf 44 Litkowska Teodora 295 Laszkiewicz Janina 11, 170, 171, 172, 188, 233, 257, 259, 294
Leddin Paul 99 Leczkowska Henryka 261, 263 Lehmann Jakub 11, 327 Lehmann Julius 31 Leisewitz Carl 31 Lempka Marie 103 Lennhoff Eugen 31 Lesiuk Wiesław 169 Leszewicz Elżbieta 294 Licheński Władysław 126 Lichwa Jerzy 239 Linard Mieczysław 193,194, 206, 280 Lipka Sonia 234 Litwiniec Katarzyna 234 Lisoń Maria 219 Litwinowicz Wanda 126 Loik Adela 294 Lubański Eustachy 57 Lucas Eduard 67, 68, 92, 115 Łobodzic Roman 294 Łokietek Władysław (król) 14, 15 Łubowska Zofia 233 Lukasiewicz Ignacy 63, 64 Łukowiak Magdalena (zob. Hryniewicz) 196 Mac Tadeusz 197 Majlert Anna 58 Majewski Janusz 197 Makosz Eberhard 248, 249 Makowski Jan 258 Makowski Zygmunt 126 Maksymilian 1 Habsburg (cesarz) 15 Małecki Bolesław 126 Małek Krzysztof 235, 280 Mandrysz Teresa 185, 224, 225 Manitius Irena 126 Marcinkowska Małgorzata 229 Marszycka Alicja (zob. Baranowska) 11, 199, 238 Marszycka Mirosława (zob. Ciołek) 11, 172, 180, 193, 265, 266, 267 Marszycki Ksawery 266 Marusarz Stanisław 236 Mateuszuk Andrzej 228, 229 Meller Eugeniusz 158, 159, 170, 173, 178, 179, 180, 258, 265, 297 Metzdorf Richard 32 Meylert Wilhelm Karol 58 Micek Filomena 172 Michalak Katarzyna 295 Michalak Krystian 193, 195, 216, 296 Mickówna Filomena 263 Miczurin Iwan 167 Mierzejewski Zenobiusz 72, 142, 144, 193-195, 206-212, 237, 247, 251, 269, 272, 273, 277, 278, 280, 285, 289, 294, 295, 297-298 Mierzejewski Jarosław 11, 212 Mierzejewska Ewa (zob. Zawiślak) 212 Mierzejewska Anna (zob. Ulińska) 213 Miozga Ryszard 228 Miszczycha Janusz 295 Miśtalska Kazimiera 292 Młocek Ryszard 184 Mrzygłód Władysław 197, 198, 206, 207, 213, 214, 215, 235,
275, 279, 283, 286, 288, 289, 298 Modler Irena (zob. Mularz) 287 Mohr Alina (zob. Sielmanowicz) 295 Molik Witold 43 Morgenstern Stefanie 20 Mularz Irena (zob. Modler) 287 Mularz Leszek 190, 285, 287 Nawarecki Stanisław 234, 237 Nawarecki Witold 233 Nawratil Urszula (zob. Fiegler) 265, 266, 268 Nęcka Seweryna 126 Nikorowicz Olga 234 Niesiołowski Michał 54 Nogieć Zdzisław 197 Nogosek Winfried 294 Nowak Tomasz 270 Nowacka Halina 221 Obstoi Barbara (zob. Rok) 243 Odelga Begonia 172 305
Ogon Andrzej 196, 295 Oldenburg (imię nieznane) 82 Olenhusen Karl Götz von 44 Olendzki Władysław 55 Olszewska Halina 235 Opielewicz Łucja 280 Orlańska Urszula (zob. Cwarno) 11, 225 Orlański Ryszard 227 Otto Richard 96 Owczarek Jolanta 228 Oziembała Henryk 205 Panek Eugeniusz 211 Partyka Janusz 238 Pałosz Andrzej 264 Paralla Tadeusz 162 Patelski Mariusz 10, 30, 47, 55, 57, 59, 153 Pawelczyk Andrzej 24, 50, 106 Pawluk Czesława (zob. Faber) 11, 294 Perzyna Julita 214 Perzyna Bronisław 208 Pfeffer Wilhelm 119 Piaszczyk Janusz 197 Pietruszczyński Zygmunt 37 Pikos Dominik 198, 292, 293 Podstolska Janina (zob. Drogowska) 11, 157, 172, 178, 184, 225, 260, 283, 294 Pogoda Emil 235 Poliwoda Michał 197 Poniewierska Anna (zob. Babicka) 197, 295 Popiełuszko Jerzy 265 Posadowsky-Wehner Helena hr. 126 Posner Oskar 31 Pośpiech Jerzy 64 Potocki Stanisław 266 Powiłański Kazimierz 157 Poznakowski Ryszard 236 Prokopowicz Alicja 284 Proskau Georg von 23 Proskau Leopold von 23 Proskau Christoph Georg von (zob. Prószkowski Jerzy Krzysztof II) 23 Prószkowski Jerzy Krzysztof II (zob. Pro skau Christoph Georg) 26 306 Puchała Cecylia (zob. Skóra) 11, 196 Pychyński Kazimierz 196 Pytlik Michał 178, 188, 258 Pyzik Zbigniew 233 Raczek Adam 197, 295 Rainda Rudolf 191 Reiter Bernhard 130 Rek Alojzy 295 Rędzińska Bogumiła 219 Riegler Alexander 106 Rimann Carl 82, 99, 100 Roesler Teresa (zob. Grysko) 231 Roesler Krzysztof 231 Roesler Alfred 208, 231, 286 Rok Barbara (zob. Obstoi) 243 Rokosz Agnieszka (zob. Holinej) 11, 198, 290, 291 Rokosz Józef 212 Rokosz Marek 11, 291 Romer Eugeniusz 265 Romer Zygmunt 54
Ronczewska Iwona 237 Rościszewski Zygmunt 49, 53 Rumun Henryk 156 Rutkowski Stanisław 124 Ryster Stanisława 220 Sadlok Marek 289 Salawa Krystyna 278 Samiec Władysław 237, 263 Sawicka Barbara 11, 200, 295 Schauer C. Johann 90 Scheel Friedrich Wilhelm Hans von 31, 38 Schindler Otto 70, 73, 83, 86, 88, 89, 94, 96, 98, 99, 110, 132, 144, 186 Schneider Ernst 100, 106 Schulze Friedrich Gottlob 45 Schmook Anna 103 Schönfeld Stanisław 122, 123 Seiffert Louis 106 Selchow Werner von 68 Settegast Hermann Gustav 23, 27, 28, 29, 30, 31, 42, 46, 51, 54, 55, 63, 297 Sętowski Juliusz 127
Sielmanowicz Alina (zob. Mohr) 278, 295 Siemion Małgorzata 295 Siostrzonek Stanisław 173, 179,180, 184, 185, 297 Skarżyński Witold 56 Skoromowska-Wilimowska Łucja 269 Skowrońska Stanisława 174 Skóra Cecylia (zob. Puchała) 11,196 Słomka Alicja (zob. Grałek) 171, 185, 223 Sobczyk Jan 198 Sobera Danuta 169 Sobotkiewicz Stanisław 230 Socha Lucjan 270 Sobków Dariusz 169 Sojka Marek 196, 198, 287, 289 Sojka Bernard 288 Sojka Dariusz 288 Sojka Katarzyna 288 Sojka Karol 196, 288, 289 Sojka Piotr 288 Sojka Franciszek 233, 287 Sojka (zob. Jośko) Danuta 287, 294 Sojka Danuta (zob. Stadnicka) 288 Solecka Maria 276 Sołowij Jan 59, 60 Sorauer Paul 88, 97, 98 Sporeń Marta 156 Srokosz Maria 219, 286 Stadnicka Danuta (zob. Sojka) 288 Stadnicka Zenobia 220, 281 Stal Halina 193 Starszyna Mikołaj 154 Stecki Bolesław 63 Steppa Mikołaj 158 Stępień Jerzy 51 Stoll Gustav 31, 73, 74, 76, 77, 90, 92, 105, 107, 297 Stoll Rudolf 76, 80, 84, 86, 88, 92, 93, 102, 106 Stodolna Bożena (zob. Turska) 203 Stodolna Elżbieta 202 Stodolny Jerzy 11, 202, 203, Stodolny Franciszek 202 Stodolny Krzysztof 203 Stodolny Tadeusz 202 Stosch Georg von 81, 82, 89, 100 Stöger Maria 58 Struszkiewicz Władysław 54, 57 Stryjkowski Krzysztof 10, 18 Strzelec Stanisław 157, 158, 160, 170, 173177, 179, 185, 193, 194, 258, 262, 272, 275, 280, 297 Strzelecki Antoni 55 Suchodolski Stanisław 193, 212 Surnik Tadeusz 180 Susałek Gilda 229 Sypicka Jadwiga (zob. Borówka) 185 Szanior Franciszek 117, 128 Szczeciński Stefan 126 Szlęzak Czesław 188, 237, 263 Szugajew Michał 154 Szulc Tadeusz 32, 47 Szumski Maciej 65 Szwaja Tadeusz 191
Szydłowski Jerzy 235, 295 Szymainda Urszula 229 Szymański Janusz 172, 195, 206, 259, 264, 267, 268 Szymański Marian 171, 173, 179, 259 Szymula Zygmunt 294 Śniady Roman 32 Sniegocki Antoni 49, 54, 63 Sredniawski Andrzej 179, 180 Swieżawski Józef 60 Święcicka Beata 239 Swięchówna Maria 262 Takahashi Nobutaka 254, 276 Tantała Ryszard 289 Tarabasz Alina 219 Tarłowski Waldemar 196, 227 Thiele-Winckler Hubert von 90 Thierolf Hans 99,100 Tischbirek Maria 157, 262, 278 Tischbirek Franciszka 278 Trojanowska Ewa 295 Trojanowska Helena (zob. Tyc) 200, 294 Trylski Aleksander 30, 55 307
Trzebiński Józef 119, 120, 244 Tschaplowitz Friedr. Carl 96 Turczuk Beata 283 Turczuk Elżbieta (zob. Kolasa) 283 Turczuk Tadeusz 283 Turska Bożena (zob. Stodolna) 203 Tyc Helena (zob. Trojanowska) 294 Tyc Wiktor 280 Tyc Stanisław 200 Tyrowska Anastazja 170 Tyszkiewicz Jakub 32, 47 Ulbrich Andreas 88 Ulińska Anna (zob. Mierzejewska) 213 Uruski Jan hr 117 Wachol Sylwester 170 Wachowski Marian 37, 43, 45, 53, 58 Walaszek Ryszard 214, 219, 228 Waldau Max 44, 45 Waligórski Stanisław 207, 219, 278, 281 Warszewicz Józef 166, 167, 195, 198, 213, 214, 228, 241, 288, 292 Wartel Zenon 51 Wauer Otto 89, 129, 130 Wawrzuta Ryszard 238 Weiske Hugon 32 Wesołowski Stanisław 126 Wieczorek Brygida 294 Wiatr Marian 295 Wilga Stanisław 63 Winiarz Ryszard 235, 280 Wingert Krzysztof 239 Wituski Feliks 154-158 Witos Wincenty 180 Wituszyński Bolesław 204, 280 Wiszewski Przemysław 270 Wiśniewski Jerzy 51 Włodarczyk Wawrzyniec 268 Wojciechowska Irena (zob. Eismart) 295 308 Wojtas Czesław 193, 197, 207, 286, 289, 291 Wojtas Jadwiga 219, 221, 291 Wojtuszkiewicz Teodora 294 Wojtyła Karol (zob. Jan Paweł II) 184, 215 Wolna Henryka 196 Woliny Martin Ewald 31, 39 Woyniłłowicz Edward 57 Woźniacka Irena 236 Wójcik Roman 196 Wulich por. tow 154 Wybraniec Marta 173 Wybraniec Róża 278 Wyskowski Wincenty 157 Zachariasz Agata 90 Zagórski Eustachy 57 Zaleski Antoni 96, 112, 113, 114, 123, 124, 141 Zaliwski Stanisław 159 Zawada August 128 Zawada Karol 127, 128 Zawada Władysław 127, 128 Zawadzka Dominika 294 Zawadzki Aleksander 157, 175 Zawiślak Ewa (zob. Mierzejewska) 212 Zdaniak Renata (zob. Dołżycka) 295
Zeininger Heinrich 90, 95 Zdziebłowska Hanna 222 Zdziebłowski Wacław 11, 148, 166, 208, 219, 222, 239, 240 Zgoda Marek 230, 241, 289 Zgoda Wiktoria 10, 213 Zielonka Alfons 247, 269 Zmysłowska Maria 170 Żukowska Zofia 206, 207, 218, 281, 284, 290, 298 Żołna Józef 173, 179
Bibliografia Aderhold Rudolf, Oekonomierath Gustav Stoll ein eifriger Förberer des deutschen Obstbauer. Proskauer Obstbau-Zeitung, Proskau, Oktober 1897,10, s. 145-147. Adolf Blomeyer [hasło], Wikipedia [online], https://de.wikipedia.org [dostęp 12 paździer nika 2022]. Aleksander Girdwoyń [hasło], Wikipedia [online], https://pl.wikipedia.org/wiki/Aleksander_Girdwoy%C5%84. Archiwum Państwowe w Opolu (dalej cyt. APO) sygn. 865, s. 1-2. Pismo Powiatowego Biura Rolnego Śląskiej Izby Rolniczej w Opolu z 5 czerwca 1945 roku. APO sygn. 867, s. 8. Akt zdania i przejęcia. APO sygn. 867, s. 9-10. Opis inwentarza żywego i martwego Państwowych Zakładów Ogrodniczych Pomologia z dnia 6 października 1945 roku. APO sygn. 865, s. 11-12. Pisma: Wojewódzkiego Urzędu Ziemskiego w Katowicach z 9 lipca 1945 roku oraz Powiatowego Instruktora Szkół Rolniczych w Opolu z 14 sierpnia 1945 roku. APO sygn. 867, s. 15-16. Pisma Śląskiej Izby Rolniczej w Katowicach z 5 listopada 1945 roku oraz Ministerstwa i Reform Rolnych z 6 listopada 1945 roku. APO sygn. 865, s 19-20, 32-33, 43-44. Pisma: Naczelnika Wydziału Oświaty Rolniczej w Katowicach z 8 marca 1946 roku, Naczelnika Wydziału Funduszu Ziemi z 14 marca 1946 roku, Powiatowego Instruktora Oświaty Rolniczej w Opolu z 28 marca 1946 roku oraz Protokół zdawczo-odbiorczy Zakładu Pomologia z 6 kwietnia 1946 roku. APO sygn. 865, s. 57. Protokół zdawczo-odbiorczy Liceum Ogrodniczego w Pruszkowie „Pomologia”. APO sygn. 865, s. 81. Pismo Feliksa Wituskiego z dnia 30 sierpnia 1946 roku do Woje wódzkiego Urzędu Ziemskiego w Katowicach. Au Juliusz, Wiadomość o
szkole rolniczej imienia Haliny w Żabikowie. Poznań 1870, Bericht der Höheren staatlichen Lehranstalt für Obst- und Gartenbau zu Proskau für die Rechnungsjahre 1918 und 1919. W: Berichte der Höheren staatlichen Gärtnerlehranstalt zu Dahlem, der Höheren staatlichen Lehranstalt für Wein-, Obst-, und Gartenbau zu Geisenheim a. Rh. und der Höheren staatlichen Lehranstaltfür Obst- und Gartenbau zu Proskau für die Rechnungsjahre 1918 und 1919. Berlin 1921. Bericht der Lehranstalt für Obst- und Gartenbau zu Proskau für die Rechnungsjahre 1916/1917. Schulnachrichten 1917, 8. Bolesławita Bogdan [Józef Ignacy Kraszewski], Rachunki. Rok trzeci. Wyd. J.K. Żupański, Poznań 1867. 329
Browicz Kazimierz, Bugała Władysław, Ważniejsze drzewa i krzewy w niektórych parkach Polski zachodniej. Rocznik Sekcji Dendrologicznej Polskiego Towarzystwa Botanicz nego 1952, 8. Chamcówna Mirosława, Z życia studentów polskich w Prószkowie na Opolszczyźnie w dru giej połowie XIX w. Sobótka 1949, 4, s. 120-137. Cianciara Zdzisław (1930-2011). Hasło Ogrodnicze 2011, 7. Chrząszcz Johannes, Die Landwirtschaftliche Akademie in Proskau. Oberschlesiche Heimat 1918, 14, s. 55-71. Chrząszcz Johannes, Zum fünfzigjährigen Jubiläum des Pomologischen Instituts in Proskau. 1868-1918. Oberschlesiche Heimat 1918, 14, s. 103-111. Czerniawski Eugeniusz, W Prószkowie opolskim uczyli się polscy ogrodnicy. Hasło Ogrod niczo-Rolnicze 1961, 11, s. 431-432. Czesław Kurek - pierwszy biograf Średniawskiego. Życie i działalność Andrzeja Średniawskiego, http://sredniawski.blogspot.com/2019/04/czeslaw-kurek-pierwszy-biograf [dostęp 15 sierpnia 2021]. Czosnyka Mieczysław, 140 lat tarnowskiego ogrodnika 1881-2021. Wyd. Zespół Szkół Ekonomiczno-Ogrodniczych im. Tadeusza Kościuszki, Tarnów 2022. Darrow Μ. Georg, The strawberry. History, breeding and physiology. Holt, Rinehart and Winston. Chicago 1966, s. 275-277. Das Königliche Pomologische Institut zu Proskau. Möller s Deutsche Gärtner Zeitung, Erfurt 10 grudnia 1897 [1897,12, 38, s. 444-447] Das Pomologische Institut. W: Die Landwirtschaftliche Akademie Proskau, dargestellt von den Lehrern der Akademie. Wiegandt Hempel, Berlin 1869. Der heutige Gartenbau. Berufliche Lebenserfahrungen ehemaliger Schüler der staatlichen Lehranstalt für Obst- und
Gartenbau in Proskau. Paul Parey, Berlin 1919. Der Staatshaushalt und die Finanzen Preussens. Band II. Die Zuschussverwaltungen. Red. O. Schwarz, J. Guttentag. Verlagsbuchhandlung, Berlin 1902. Die Landwirtschaftliche Akademie Proskau, dargestellt von den Lehrern der Akademie. Wiegandt Hempel, Berlin 1869. Die Landwirtschaftliche Akademie Proskau, dargestellt von den Lehrern derselben. Fe stschrift zur Feier des fünfundzwanzigjährigen Bestehens der Akademie. Wiegandt Hempel, Berlin 1872. Drogowska Janina, Wiosna w Prószkowie. Katolik 27 kwietnia 1958. Drogowska Janina (Nana), Listy - polemiki. Indeks 2021, 9-10. Dzieje Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu. Red. Andrzej Kotecki, Tadeusz Szulc, Jakub Tyszkiewicz. Wyd. UP, Wrocław 2011. Dziennik Literacki 1860, 3. s. 23 [online], https://polona.pl/item/dziennik-literacki-r-8-tl-2-nr-3-10-stycznia-1860,MTYxMTAlNTY/0/#info:metadata. Dzięgielewski Maksymilian, Zakład wyższy naukowy rolniczy w Pruskowie. Ziemianin 2 [podszyt 7], lipiec 1850. Ehrenmalfür die im Weltkriege Gefallenen der staatlichen Lehranstaltfür Obst- und Garten bau in Proskau, O.-S. Die Gartenwelt 1920,24,38, s. 353-354. [online], https://archive. org/details/diegartenwelt24berl/page/353/mode/lup?view=theater q=Oswitze 330
Erbe, Noch einmail Proskau. Sein Abbau und seine Geschichte. Die Gartenwelt 1924,28,37, s. 422-425 [w pracy brak imienia, ale był to Johannes Erbe, MK]. Heinrich Erhard, Pawelczyk Andrzej, Zarys dziejów Prószkowa. Prószków 2000. Faber Julian, Wspomnienia absolwenta - emeryta. W: 50 lat Technikum Ogrodniczego im. Józefa Warszewicza w Prószkowie 1947-1997. Prószków 1997, s. 27-31. Fachlehrer und Dipl. Gartenmeister G. A. Langer. Gewächshaus-, Mistbeet- und Freilandblu men- Kulturen, Garten- und Fieldgemüsebau, Obst- und Gemüseverwertungs-station. W: Otto Schindler, Proskau. Möllers Deutscher Gärtner Zeitung, Erfurt 1913 [Sonde rabdruck aus nr 19 und 20]. Goerth Bernhard, Die Entwiclung und das Wirken der Lehranstaltfür Obst- und Gartenbau zu Proskau. Oberschlesiche Heimat 1919,15. Goerth Bernhard, Personalnachrichten. Dr. Rud. Stoll t- Die Gartenkunst 1913,16, s. 248. Goerth Bernhard, Otto Wauer zu seinem sechzigsten Geburtstage. Die Gartenwelt 1932,36, 47, s. 680 [18 November 1932]. Gröning Gert, Proskau / Prószków und die Rettung der Reste der Bibliotek der einstigen staatlichen Lehranstaltfür Obst- und Gartenbau in Proskau. Zandera 2015, 30,1. Gwiazdy i debiuty. Słowo Polskie 12 sierpnia 1975. Heinrich Ernst [hasło]. Algemeine Deutsche Biographie 11 (1880) [online], https.7www. deutsche-biographie.de [dostęp 29 września 2021]. Heinrich Zeininger [hasło], Wikipedia [online], https://de.wikipedia.org/wiki/Heinrich_Zeininger. Hermann Settegast [hasło]. Neue Deutsche Biographie 24 (2010) [online], https://www. deutsche-biographie.de [dostęp 29 września 2021]. Gawrońska
Helena [hasło], http://helena_gawronska.users.sggw.pl [dostęp 20 sierpnia 2022]. Hoser Monika, Historia rodziny Hoserów na ziemiach polskich. Zeszyty Wolskie 2003, 5. Hugo Grahl [hasło]. Wikipedia [online], https://de.wikipedia.org/wiki/Hugo_Grahl_ (Agrarwissenschaftler). Imperium kwiatowe Rodu Tyców. Katalog na wystawę kwiatów 6-10 czerwca 1994 r. Mu zeum Historii Przemysłu w Opatówku. Instytut Ochrony Roślin 1951-2001. Poznań 2001. Jankowski Edmund, Wspomnienia ogrodnika. Oprać. A. Szwejcerowa, A. Brachfogel. PIW, Warszawa 1972. Jan Uruski [hasło]. Wikipedia [online], https://pl.wikipedia.org/wiki/Jan_Uruski. Józef Trzebiński [hasło], Wikipedia [online], https://pl.wikipedia.org/wiki/J%C3%B3zef_ Trzebi%C5%84ski. Jubiläums-Ausstellung Mannheim 1907: Internationale Kunst- und Grosse Gartenbau-Aus stellung, Mai bis October, Manheim 1907, 35. Julius Kühn [hasło]. Wikipedia [online], https://de.wikipedia.org/wiki/Julius_K%C3% BChn_(Agrarwissenschaftler). Karl Dammann [hasło]. Neue Deutsche Biographie 3 (1957) [online], https://www.deutsche-biographie.de. Karl Dammann [hasło], Wikipedia [online], https://de.wikipedia.org/wiki/ Karl Dammann (Tiermediziner) [dostęp 10 września 2022]. 331
Katolik 1 stycznia 1870, s. 7 [online], https://www.sbc.org.pl/dlibra/publication/28498/ edition/25534/content. Klama Bolesław, Moje czterdzieści lat w Technikum Ogrodniczym w Prószkowie. W: 50 lat Technikum Ogrodniczego im. Józefa Warszewicza w Prószkowie 1947-1997. Prószków 1997, s. 32-37. Konarski Stanisław, Strutyńska Maria, Stanisław Barnaba Schönfeld [biogram pierwotnie opublikowany w 1994 roku w 35 tomie Polskiego Słownika Biograficznego]. Interne towy Polski Słownik Biograficzny. https://www.ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/stanislaw-barnaba-schnfeld. Kruszewski Tadeusz, Szkoły rolnicze w prowincji Śląskiej w XIX i XX wieku. Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego 2009,12, s. 219-226. Krystyna Wituska (1920-1944) [hasło]. Porta Polonica [online], https://www.porta-polonica.de/pl/atlas-miejsc-pami%C4%99ci/krystyna-wituska-1920-1944. Krzemińska Izabela, Projekt stworzenia Wyższej Szkoły Rolniczej na Opolszczyźnie w nowym świetle. Nowiny Opolskie 4 grudnia 1949 (nr 44) [online], https://sbc.org.pl/dlibra/ publication/335693/edition/317192/content. Księga pamiątkowa jubileuszu J.I. Kraszewskiego 1879 roku. W.L. Anczyc, Kraków 1881. Kupczak Katarzyna, Grel Piotr, Prof, dr hab. Eberhard Makosz (1932-2018). Ogrodinfo.pl [online], https://www.ogrodinfo.pl/sadownictwo/prof-dr-hab-eberhard-makosz-1932-2018/. Kurek Czesław, Obyś uczył miłości do Ojczyzny. Oprać. W. Tarnawska, Z. Grzyś. Wyd. SAS W. Tarnawska, Rzeszów 2015. Kurek Czesław, Tradycja i współczesność opolskich starostów weselnych. Wyd. Instytutu Śląskiego, Opole 1978. Lakwa Klaudia, Lakwa Henryk, Prószków miasteczko
z nutą nostalgii. Wydawnictwo MS, Opole 2010. Landesökonomiekollegium [hasło]. Wikipedia [online], https://de.wikipedia.org/wiki/ Landesökonomiekollegium [dostęp 29 września 2021]. Lennh off Eugen, Posner Oskar, Internationales Freimaurer-Lexicon. Amalthea, Zürich 1932. „Ławeczka pamięci" - hołd dla dr. Rokoszy. Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego [on line] , https://www.sggw.edu.pl/laweczka-pamieci-hold-dla-dr-rokoszy/. Ludwig Konrad Albert Koch [hasło]. Wikipedia [online], https://de.wikipedia.org/wiki/ Ludwig_Konrad_Albert_Koch. Łoza Stanisław, Rodziny polskie pochodzenia cudzoziemskiego osiadłe w Warszawie i oko licach. Warszawa 1932. Majdecki Longin, Twórczość planisty Stefana Celichowskiego. PWN, Warszawa 1969. Mateuszuk Andrzej, Gospodarstwo Pomocnicze ZSR. Ogrodnik. Biuletyn szkolny 1982,8. Max Waldau [hasło]. Wikipedia [online], https://en.wikipedia.org/wiki/Max_Waldau . Meller Eugeniusz, Akademia Pruszkowska. Ośrodek kształcenia ogrodniczego na Śląsku Opolskim. Dziennik Zachodni 6 listopada 1946 [online], https://sbc.org.pl/Content/477747/iv5522-1946-306-0001 .pdf. Mierzejewski Zenobiusz, Park arboretum w Prószkowie. Śląskie Wyd. ADAN, Opole 2001. Mierzejewski Zenobiusz, Park arboretum w Prószkowie (część II). Ogrodnik. Biuletyn szkolny 1981, 7. 332
Meyers Großes Konversations-Lexikon. Band 17, Leipzig 1909 [online], http://www.zeno. org/nid/20007415001. Meyers Großes Konversations-Lexikon. Band 20, Leipzig 1905 [online], http://www.zeno. org/nid/20007705182. ML. Czarodzieje z Prószkowa. Trybuna Opolska 20 listopada 1952. Molik Witold, Polscy studenci na uniwersytetach niemieckich od końca XVIII do początków XX wieku, Poznań 2016,1.1, s. 242-243. Morgenstern Stefanie, Entwicklung der landwirtschaftlichen akademischen Ausbildung. 2008 [online] https://www.wdl.de uploads 2018/07 Entw. Nachrichten über das König! Preussische pomolog. Institut zu Proskau (Schlesien). Proskau 1903. Nowe Słowo. Dwutygodnik Społeczno-Literacki 1904, 3, 10, s. 225-226. https://jbc.bj.uj. edu.pl/dlibra/publication/667765/edition/632045. Nowiny Opolskie 29 czerwca 1947 (nr 26) [online], https://sbc.org.pl/dlibra/publication/335603/edition/317104. Odeszli. Władysław Mrzygłód [oraz nekrologi]. Nowa Trybuna Opolska 29 sierpnia 2001. Ognisko 1874,64 [2 września 1874], 67 [9 września 1874]. Wielkopolska Biblioteka Cyfro wa [online], https://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/592999/edition/507525/ content. Ogrodnik. Biuletyn szkolny 1985,14. Ogrodnik. Biuletyn szkolny 1987,15. Otto Schindler (Agrarwissenschaftler) [hasło]. Wikipedia [online], https://de.wikipedia.org/ wiki/O tto_Schindler_(Agrarwissenschaftler). Patelski Mariusz, Czerwony świt 1945. Walki sowiecko-niemieckie na Śląsku Opolskim i ich ofiary. Niezależna Gazeta Obywatelska 24 stycznia 2017. Patelski Mariusz, Przyziemna Szkoła Wyższa. Indeks 2019, 9-10. Patelski Mariusz, Przyziemna
Szkoła Wyższa (część II). Indeks 2020,1-2. Patelski Mariusz, Jego magnificencja dyrektor. Prof. Hermann Settegast - twórca sukcesu powstałej 175 lat temu prószkowskiej Pomologii. Indeks 2022, 7-8. Park arboretum w Prószkowie. Parki i ogrody [online], http://www.parki.org.pl/inne-pozostale/park-arboretum-w-proszkowie. Przyjaciel kwiatów [online], https://chorzow.naszemiasto.pl przyjaciel kwiatów. Paul Sorauer [hasło]. Wikipedia [online], https://pl.wikipedia.org/wiki/Paul_Sorauer . PiotrFerdynadHoser [hasło], Wikipedia [online], https://pl.wikipedia.org/wiki/Piotr_Ferdynand_Hoser. Plan zur Organization der Königlichen landwirthschaftlichen Lehranftalt zu Proskau. Amst-Blatt der Königlichen Regierung zu Liegnitz, Liegnitz den 21 August 1847, 34. Polski ewangelik ze Sztokholmu. Nowa Gazeta Polska 9 października 2005. Pomologia [hasło]. Encyklopedia PWN [online], https://encyklopedia.pwn.pl/szukaj/ pomologia.html. Pomologia - ocalić od zapomnienia. Facebook [online], https://pl-pl.facebook.com/people/ Pomologia-ocali%C4%87-od-zapomnienia/100057313935701/. 333
Pomologia - ocalić tradycję [film]. Reż. Teresa Kudyba, zdj. Marcin Pawełczak, Ma riusz Przygoda. tress-FILM, Opole 2014 [online], https://www.youtube.com/watch?v=m68D92gt5Cc. Pośpiech Jerzy, Śląsk w twórczości i korespondencji J.I. Kraszewskiego. Instytut Śląski w Opo lu, Wrocław 1969. Profesor od sadowników - nasz Profesor Eberhard Makosz. Odsłonięcie pomnika 23.05. 2021. KUPS [online], https://kups.org.pl/branza/informacje-dla-branzy/newsy-prasowe/profesor-od-sadownikow-nasz-profesor-eberhard-makosz-odsloniecie-pomnika-23052021-3916/. Reiter Bernhard, Proskau 1868-1938. Bericht 1938 Jubiläumsausgabe der Lehranstalt für Obst- und Gartenbau zu Proskau bei Oppeln. Schweidnitz 1938. Richard Bornstein [hasło], https://en.wikipedia.org [dostęp 12 października 2022]. Riegler Alexander, Eine Landwirtschaft in Besarabien. Agronomische Zeitung 1859,44. Robert Hartmann [hasło]. Wikipedia [online], https://en.wikipedia.org/wiki/Robert_Hartmann_(naturalist), https://www.wiki-data.de-de.nina.az/Robert_Hartmann_(Naturforscherj.html. Rozwój, osiągnięcia i dorobek Technikum Ogrodniczego w Prószkowie na przestrzeni minio nego XX-lecia. Archiwum szkolne. Rudolf Aderhold [hasło]. Wikipedia [online], https://pl.wikipedia.org/wiki/Rudolf_Aderhold. Schindler Otto, Proskau. Möllers Deutscher Gärtner Zeitung. Erfurt 1913 [Sonderabdruck aus nr 19 und 20]. Settegast Hermann, Der Betrieb der Landwirthschafl in Proskau und die höhere Landwirthschaftliche Lehranstalt daselbst. Gustav Buseeimann, Berlin 1856. Sętowski Juliusz, Zawada Karol [hasło], Zawada Władysław [hasło]. Encyklopedia Czę
stochowy [online], https://encyklopedia.czestochowa.pl/hasla/zawada-karol, https:// encyklopedia.czestochowa.pl/hasla/zawada-wladyslaw. 70 lat edukacji w Pomologii. Prószków 1947-2017. Prószków 2017. Słownik botaniczny. Wiedza Powszechna, Warszawa 2003. Stanisław Gołiński [hasło]. Wikipedia [online], https://pl.wikipedia.org/wiki/Stanis%C5% 82aw_GoIi%C5%84ski. Szkoła ogrodnicza i ogród pomologiczny. Świat 30-10 [5 listopada 1915]. 100 lat temu.pl [online], http ://1001attemu.pl/aktualnosci/z-ziem-polskich/18529-szkola-ogrodniczai-ogrod-pomologiczny. Śniady Roman, Instytut Rolniczy Uniwersytetu Breslau. W: Dzieje Uniwersytetu Przyrodni czego we Wrocławiu. Red. Andrzej Kotecki, Tadeusz Szulc, Jakub Tyszkiewicz. Wrocław 2011. Ulbrich Andreas, Gärtnerisches Unterrichtswesen. Proskau. Die Gartenwelt 1911, 15, 41, s. 561-654. Uroczystość akademickiej młodzieży polskiej w Berlinie na cześć J.I. Kraszewskiego. Przegląd Tygodniowy 1879, 27, s. 331-332. Vorsteher Professor Dr. Otto. Die chemische Versuchsstation. W: Otto Schindler, Proskau. Möllers Deutscher Gärtner Zeitung, Erfurt 1913 [Sonderabdruck aus nr 19 und 20]. 334
Wachowski Marian, Polska kolonia akademicka w Akademii Rolniczej w Prószkowie na Śląsku w latach 1847-1880. Studia i Materiały z Dziejów Nauki Polskiej, Seria B, 1964, 9, s. 211-226. Wachowski Marian, Przyczynek do historii studiów rolniczych Polaków w Prószkowie na Śląsku. Sobótka 1956,11, 272-276. Walter von Funke [hasło], Wikiwand [online], https://www.wikiwand.com/de/Walter_ von_Funke. Warszewicz Józef, Tygodnik Illustrowany, 1861,89,209-210. Biblioteka Cyfrowa Uniwer sytetu Łódzkiego, https://bcul.lib.uni.lodz.p1/dlibra/publication/1501/edition/l 170/ content. Wartel Zenon, Walka Cieszkowskiego o szkołę wyższą w księstwie poznańskim. W: August Cieszkowski Wielkopolanin i Europejczyk. Red. Barbara Goryńska-Bittner, Jerzy Stępień. Wyd. AR, Poznań 1994. Wauer Otto, Notatka służbowa z dnia 14 października 1928 roku w dokumentacji Königlische Lehranstalt für Obst- und Gartenbau zu Proskau [obecnie: archiwum szkolne]. Wierny Polsce i Zaolziu. Głos Ziemi Cieszyńskiej 11 sierpnia 2006, 32. Wilga Stanisław, Ignacy Lukasiewicz. Wyd. Roksana, Krosno 2005. Wilhelm Karol Meylert (1853-1931). Warszawa Białołęka [online], https://bialoleka. um.warszawa.pl/-/wilhelm-karol-meylert-1853-1931-. Wiśniewski Jerzy, Szkoła leśna w Prószkowie koło Opola. Studia i Materiały Ośrodka Kultury Leśnej 2010,9, s. 113-116. Woyniłłowicz Edward, Wspomnienia 1847-1928, część pierwsza. Wyd. Klinika Języka, Warszawa 2016, s. 38-39. Włodzimierz Gorjaczkowski [hasło], Wikipedia [online], https://pl.wikipedia.org/wiki/W%C5%82odzimierz_Gorjaczkowski. Wspomnienie o prof. Stanisławie Siostrzonku. Głos Ludu 8
października 2005,119. Zachariasz Agata, Historia i projekt rewaloryzacji Parku Ludowego, dawnego parku Ihiele-Wincklerów w Bytomiu-Miechowicach. Architektura 2012,19. Zaleski Antoni, Instytut Pomologiczny w Pruszkowie. Ogrodnik Polski 1894,14,15,16 [on line] , https://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/162363/edition/l 82056/content. Zaliwski Stanisław, Sadownictwo Ziem Odzyskanych. Hasło Ogrodniczo-Rolnicze 1946, 3, s. 99 [online],https://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/publication/930783/edition/894642/content. Zentralblattfür die gesamte Unterrichtsverwaltung in Preussen. Berlin 1868. Zielony prezent dla Fabrycznej. Gazeta Robotnicza 9 marca 1964. Ziemianin 1865, nr 9, s. 8. Ziemianin 1865, nr 35, s. 8. Ziemianin 1866, nr 47, s. 4. Ziemianin 1870, nr 13, s. 9. Zdzisław Cianciara (1930-2011). Hasło Ogrodnicze 2011, 7. Zgoda Wiktoria, Zespół Szkół im. Józefa Warszewicza w Prószkowie. Zarys monograficzny. Praca magisterska wykonana na Wydziale Historyczno-Pedagogicznym Uniwersytetu Opolskiego, Opole 2005. Zmarł dr Józef Rokosza. Ogrodinfo.pl [online], https://www.ogrodinfo.pl/szkolkarstwo/ zmarl-dr-hab-jozef-rokosza/. 335
POMOLOGY IN PRÓSZKÓW - A SENTIMENTAL STORY Summary Pomology is a branch of science, but it is little known that it is closely and uniquely associated with the Opole region of Poland. Pomologia (Polish for “pomology”) is also the name of the present-day district in the town of Prószków, which historically has also been the seat of horticultural education institutions. In 1868, the Royal Institute of Pomology (Königlische Pomologische Institut zu Proskau) was established here, subsequently trans formed into a one-year horticultural school operating until 1944. Prior to the establishment of the Institute, the local castle in the centre of Prószków housed the Royal Agricultural Academy (Königlische Landwirthschaftliche Akademie), which had been providing educa tion in agronomy in the years 1847-1881. Both these institutions were part of the educa tional system of Prussia and later Germany. Following WWII, after the region had been incorporated into post-war Poland, starting from 1947 specialists in horticulture were again being educated in Pomologia, historically being part of a former province ruled by the Silesian Piasts, a line of the Polish Piast dynasty. It is the history of this school that constitutes the primary subject of this book. It is based on recollections of school graduates, their fond memories of their school, teachers and the unique atmosphere of that educational institution. It is a universal sentimental attachment and emotional ties that they express when talking about their teachers transferring knowl edge with great enthusiasm and commitment to the
young generation, which is particularly formidable considering the extremely complicated social, political and financial conditions of the first decades after WWII. A valuable and important background for this history is provided by the description of agricultural and horticultural education in the pre-WWII period, when the town was part of Prussia and later Germany. This part of the book presents a well-designed and con tinuously developed infrastructure as well as a rich curriculum. This was where education in agronomy was provided for many Poles, mainly landowners from the Wielkopolska, Pomerania and Galicia regions as well as more distant regions of the Russian Partition. This school gave the Polish nation many scientists and teachers of agricultural sciences, activists, columnists as well as administrators of landed estates. In later years, the Institute of Pomology educated Polish horticulturalists, who highly valued the quality of training and qualifications they received in Prószków, then called Proskau. Former students from the Prószków school included scientists and founders of horticulture studies, founders of gardens and parks as well as organisers of horticultural associations and societies. The aim and inspiration for the Prószków agricultural school in the mid-19th century was to improve the standard of agriculture in the Silesian Province. At that time, Silesia 343
was one of the most developed regions in Europe in terms of its economy; however, its ag riculture failed to reach an equivalent rank. The Prószków estate was owned by the crown, having been bought by the Prussian king Frederick the Great in 1783, which considerably facilitated the establishment of the school - the Royal Agricultural Academy. The Prószków castle was turned into its seat, comprising also the nearby manor farms of approx, one thou sand hectares. The first headmaster and creator of the Academy was Dr. Ernst Heinrich, a Silesian lawyer by education and an experienced agronomist. The school owed most to Prof. Hermann Settegast due to his management of the school, an outstanding German scientist who specialised in animal breeding. The teaching staff included many renowned personalities, including such as Richard Bornstein, Karl Dammann, Ludwig Konrad Koch or Julius Kühn. The training programme was a 2-year education, in addition to agricultural courses comprising also of life sciences as well as two disciplines considered of paramount importance - national economy and economic law. Many students in Prószków came from outside of Germany, with Poles accounting for 1/5 - which is a clear indication of their appreciation for the quality of education offered at the school. These Polish students had their own students’ association and a library of Polish books. They were treated kindly by the school professors who valued their interest in agriculture and knowledge acquired at their family landed estates. In 1881, the Prószków Academy was dissolved, partly transferred
to Berlin and partly to present-day Wroclaw (Breslau), and incorporated into the newly established faculty or university of agriculture. The academic character of Prószków was maintained however, as a little over a decade later the Royal Institute of Pomology was established there. That institution was founded with its seat in the area and is still called Pomologia up to the present day. In its first years the institution educated mainly pomologists, later joined by specialists in the cultivation of vegetables and ornamental plants as well as landscape architecture. For this reason in 1910, the name was changed into the Royal School of Pomology and Hor ticulture (Königlische Lehranstalt für Obst- und Gartenbau). Individuals who particularly contributed to the organisation and management of this educational institution included Gustav Stoll, his son Dr. Rudolf Stoll as well as Otto Schindler. Along with the foundation of this Institute, extensive orchards and nurseries were also established, covering many hectares in area, as well as an almost 15-hectare arboretum. This park served an import ant educational and promotional role, while constituting also a natural shelter belt for the school orchards and facilities. With time, it was increasingly admired and at the same time, it served the teachers as an experimental ground for observation and investigation of trees and shrubs in the dynamically developing industrial region of Silesia. In the period between WWI and WWII the education programme offered in Pomologia was transformed into vocational education. The next years
brought WWII, ending with the last months of the German Silesia, the Soviet military offensive and heavy Soviet-German fighting. Although Soviet military units remained in Pomologia for a long time, the decision to recreate the horticultural school was made practically immediately. The institution combined traditions and new pressing needs, irrespective of the complexity of the social, political and ethnic context. Teaching staff from the former pre-war Poland arrived at Pomologia, including those displaced from the former 344
eastern regions of the Second Polish Republic. Local residents were employed to perform manual labour tasks, as many of them had been working at the school before WWII. The first headmaster of the school in Pomologia became Stanislaw Strzelec, Eng., a graduate of Jagiellonian University, a wise and kind person. Initially the school was a secondary school, later a technical secondary school and in its final decades it was transformed into a complex of horticultural schools operating until 2002. The school was named after Józef Warszewicz, a world-renowned naturalist, botanist and explorer. The first years after WWII were very difficult. After the devastation left by the Soviet army the school was in bad need of renovation. Nevertheless, already the first graduates fondly remember the school, its beautiful park and the school estate. They all cherish the memory of their outstanding teachers, amongst which were professors Czeslaw Kurek, Eugeniusz Meller and Stanislaw Siostrzonek. Although those teachers were not allowed to work at the school for long and the staff was being replaced, the school in Pomologia was thriving. The students recollect with fondness and gratitude the boarding school, practical training, being taught how to respect and cherish nature, and participation in an extensive range of extracurricular programmes. In the 1960s and 1970s, interest in the Horticultural Technical School in Prószków was growing from year to year. Teachers instructed the young generation with great enthusiasm and passion, while horticulture was an interesting and profitable
profession. Former stu dents very well remember their professors: Zenobiusz Mierzejewski, Władysław Mrzygłód and Adam Jamro. Soon the school gained recognition as providing high quality education and this reputation was well-grounded. By 1969, when there were 120-150 students, pro spective candidates faced stiff competition. The highest number of admissions, resulting from high interest in horticulture as a profession, was recorded after new school facilities and a new boarding school were constructed, i.e. after 1970. This was also the period of dynamic development of horticulture in Poland. At that time the number of students reached 900, including many working in this sector and gaining horticultural education through part-time or distance learning. Finally, interest in the school in Pomologia waned. Horticulture ceased to be a prom ising and profitable profession. The political and economic transformations after 1989, changes in social conditions and the free market economy eliminated the need for educa tion in this profession. For the last time, students started their education in the first class of the horticultural technical school in the school year of 1999/2000. The last class graduated from the vocation al school programme in 2001, while the last class of the technical school graduated in 2002. Since 2002 the school now named the Józef Warszewicz Complex of Schools in Prószków provides education within the sports, public safety and national security programmes. Translated by Anna Binczarowska, with verification by Patrick Patton as native speaker 345
PROSKAUER POMOLOGIE - EINE SENTIMENTALE GESCHICHTE Zusammenfassung Pomologie ist ein Bereich in der Wissenschaft, aber für die Oppelner Region stellt sie einen besonderen, einmaligen Ort dar. Heutzutage ist sie ein Stadtteil von Prószków. His torisch gesehen ist sie eine Gartenbau-Bildungsstätte. Im Jahre 1868 wurde hier das König liche Pomologische Institut zu Proskau ins Leben gerufen, das nach einer Umwandlung als einjährige Schule für Gartenbau bis zum Jahr 1944 agierte. Bevor das Institut entstanden war, hatte im Schloß die Königliche Landwirthschaftliche Akademie ihren Sitz. Sie bildete in den Jahren 1847-1881 aus. Beide Lehranstalten waren Teil des preußischen und später deutschen Bildungsystems. In den Nachkriegsjahren bildete man auf dem Altpiasten-Territorium, dann bereits im Staat Polen, in der Pomologie wieder Gartenbauer aus. Die Geschichte dieser Schule spielt die Hauptrolle in diesem Buch. Sie stützt sich auf Erinnerungen von Absolventen, insbesondere auf ihre Sympathie für die Schule, ihre Lehrer und ihr einmaliges Klima. Mit großer Anerkennung erinnern sie sich der Leidenschaft von Pädagogen und ihrem Engagement bei der Ausbildung der Jugend in schweren gesellschaftlich-politischen und materiellen Zeiten der ersten Nachkriegsjahre. Besonderen Wert für diese Geschichte hat die Beschreibung der landwirtschaftlichen und gärtnerischen Ausbildung während der deutschen Zeit. In dieser werden eine gut geplante und sich ständig vergrößernde Infrastruktur und ein reiches Bildungsprogramm beschrieben. Hier haben viele Polen, hauptsächlich Gutsbesitzer aus
Großpolen, Pommern und Galizien, und aus weitentfernten Territorien im russisch-annerkierten Gebiet eine Ausbildung zu landwirtschaftlichen Berufen erhalten. Die Lehranstalt brachte für Polen viele Gelehrten, Lehrer der Landwirtschaft, Aktivisten, Publizisten und auch Landsgut verwalter hervor. Im Pomologischen Institut bildete man später polnische Gartenbauer aus. Sie schätzten die Ausbildung, die sie in Prószków, in damaligen Proskau, erhielten, sehr. Unter ihnen gab es Gelehrte, Gründer von Gartenbau-Studiengängen, Gärten und Parkanlagen, sowie von Gartenbau-Vereinigungen und Verbänden. Ziel und Idee der Entstehung einer land wirtschaftlichen Schule in Prószków war Mitte des XIX. Jahrhunderts die Verbesserung der landwirtschaftlichen Lage in der Provinz Schlesien. In dieser Zeit war Schlesien wirtschaftlich eine der am meisten entwickelten Re gionen in damaligem Europa. Die Landwirtschaft blieb jedoch dahinter zurück. Die Landgüter von Prószków waren im königlichen Besitz. Sie wurden von König von Preußen Friedrich II dem Großen im Jahr 1783 angekauft, was die Gründung der Lehranstalt der Königlichen Landwirtschaftlichen Akademie wesentlich vereinfachte. 347
Sitz wurde das Schloß von Prószków, die Basis bildeten Güter, die etwa 1000ha Fläche einnahmen. Dr. Ernst Heinrich, ein aus Schlesien stammender ausgebildeter Jurist und erfah rener Agronom, wurde erster Direktor und Gründer dieser Akademie. Die größten Verdienste bei der Leitung der Schule konnte Prof. Hermann Settegast vorweisen, ein hervorragender deutscher Gelehrte im Bereich Tierhaltung. Zu den Dozenten im Kolle gium zählten viele bekannten Persönlichkeiten, u.a. Richard Bürnstein, Karl Dammann, Ludwig Konrad Koch und Julius Kühn. Die Ausbildung dauerte zwei Jahre und umfasste zusätzlich zu Gartenbau-Schwerpunkten ebenfalls Naturkunde und zwei besonders wichtige Fächer - Nationalökonomie und Wirtschaftsrecht. In Prószków studierten viele von außerhalb Deutschlands. Die Polen machten ein Fünftel aus - ein klarer Hinweis darauf, wie sehr sie die Qualität dieser Lehranstalt als ihren Bildungsort schätzten. Sie hatten ihren eigenen Studentenverband und eine Bibliothek mit einer polnischen Bü chersammlung. Die Polen erfreuten sich seitens der Professoren großer Zuneigung, da sie sich für die Landwirtschaft interessierten und von zu Hause erworbene Kenntnisse mitbrachten. Im Jahre 1881 wurde die Akademie von Prószków aufgelöst. Sie wurde zum Teil nach Berlin und zum Teil nach Wroclaw verlegt und dort in neue Abteilungen der Landwirt schaftlichen Hochschule integriert. Der akademische Geist von Prószków blieb jedoch erhalten, denn bereits wenige Jahre später entstand dort das Königliche Pomologische Institut. Diese damals entstände Bildungsstätte wird bis heute Pomologie
genannt. Am Anfang bildete man dort hauptsächlich Pomologen und mit der Zeit auch Ge müsebauer und Fachleute für Gemüsekultur, Zierpflanzen und Gartenarchitektur aus. Aus diesem Grund änderte man im Jahre 1910 den Namen der Schule auf Königliche Lehranstalt für Obst- und Gartenbau. Große Verdienste bei der Organisation und Leitung dieser Lehranstalt leisteten insbesondere Gustav Stoll, sein Sohn Dr. Rudolf Stoll sowie Otto Schindler. Mit der Institutsberufung hatte man sowohl weitläufige Obstgärten und Baumschulen als auch einen Park von ca. 15ha eingerichtet. Dieser diente als Arboretum und erfüllte eine wichtige Bildungs- und Außenbildrolle. Außerdem bot er natürlichen Schutz für Obstgärten und Gebäude. Im Laufe der Zeit genoss er außergewöhnliche Be wunderung. Für die Dozenten diente er zur Beobachung und Untersuchung von Bäumen und Sträuchern in dem sich industriell rapide entwickelnden Schlesien. In der Zwischen kriegszeit änderte man die Lehrstätte in der Pomologie in eine Berufsausbildungsstätte. In den Folgejahren kam der 2. Weltkrieg und die letzten Monate eines deutschen Schlesiens, der sowjetische Angriff und die schweren sowjetisch-deutschen Kämpfe. Obwohl in der Pomologie die Rote Armee Truppen lange blieben, traf man schnell die Entscheidung, die Gartenbauschule wieder in Gang zu bringen. Es gab Traditionen und neue Bedürfnisse, unabhängig von gesellschaftspolitischen und ethnischen Verwicklungen. Zur Pomologie kamen Lehrer aus dem Gebiet der II. Polnischen Republik, unter anderem Übersiedler im Rahmen der Heimkehr. Für körperliche Arbeiten stellte man
lokale Ein wohner ein, von denen früher zu deutschen Zeiten viele an der Schule beschäftigt waren. Der erste Schuldirektor der Pomologie war Ing. Stanislaw Strzelec, ein kluger und wohl gesinnter Absolvent der Jagiellonen Universität. Anfangs war die Schule ein Gymnasium, dann eine technische Fachoberschule und anschließend bis zum Jahr 2002 ein Komplex 348
an Gartenbau-Berufsschulen. Die Patenschaft für die Schule übernahm Jozef Warszewicz, ein weltbekannter Naturwissenschaftler und Weltreisender. Die ersten Nachkriegsjahre waren schwierig. Nach den Zerstörungen seitens der Sow jetischen Armee war eine Runderneuerung der Schule nowendig. Die ersten Absolventen erinnern sich jedoch mit Begeisterung an die Schule, den schönen Park und das gesamte Schulgelände. Bis heute gedenken sie der hervorragenden Lehrer, u.a. der Professoren Czeslaw Kurek, Eugeniusz Meller und Stanislaw Siostrzonek. Obwohl man ihnen eine lang fristige Tätigkeit nicht erlaubte und den Kader auswechselte, blühte die Pomologie auf. Es gibt warme und dankbare Erinnerungen an das Internat und dort stattfindende praktische Übungen, an eine Sensibilisierung für die Natur und an ein reiches außerunterrichtliches Programm. In den 60er und 70er Jahren nahm das Interesse an dem Gartentechnikum in Prószków von Jahr zu Jahr zu. Die Lehrer bildeten die Jugend mit Hingabe aus. Der Gartenbau war ein interessanter und eintragsbringender Beruf. In den Erinnerungen tauchen besonders die Namen der Professoren Zenobiusz Mierzejewski, Wladyslaw Mrzyglod und Adam Jamro auf. Bald wurde die Schule als Elitenschule betrachtet und dieser Ruf prägte sich ein. Bis 1969 unter richtete man dort 120-190 Schüler. Der Wettbewerb und die Auslese waren sehr groß. Die meisten aufgenommenen Schüler gab es nach 1970. Es gab ein sehr großes Interesse am Gartenbau nach der Eröffnung des neuen Schulgebäudes und des neuen Internats. Dies war ebenfalls die Zeit des Aufschwungs für den Gartenbau
in Polen. Damals erreichte die Anzahl an Schülern die Zahl 900, darunter viele Berufstätige, die im Fernstudium oder über den zweiten Bildungsweg ihre Qualifizierung erwarben. Das Interesse an der Pomologie kam schließlich zu einem Ende. Der Gartenbau war kein interessantes Berufsfeld mehr. Die politische Umwandlung nach dem Jahre 1989, gesellschaftliche Umwälzungen und der freie Markt reduzierten den Bedarf nach einer Ausbildung in diesem Beruf. Im Schuljahr 1999-2000 nahmen die Schüler zum letzten Mal den Unterricht im Gartenbautechnikum auf. Die letzten Absolventen im Fernstudium verließen die Berufschule im Jahre 2001 und im Jahre 2002 das Technikum. Seit 2002 bildet die Jozef Warszewicz Gesamtschule in Prószków im Sportbreich und auch in der Bürgerund Staatssicherheit aus. Übersetzung von Bożena Bochenek mit Muttersprachler- Verifizierung durch Anette Graf 349 |
| any_adam_object | 1 |
| any_adam_object_boolean | 1 |
| author | Kozłowska, Monika ca. 20./21. Jh Zgoda, Marek ca. 20./21. Jh |
| author_GND | (DE-588)1307065619 (DE-588)1307071589 |
| author_facet | Kozłowska, Monika ca. 20./21. Jh Zgoda, Marek ca. 20./21. Jh |
| author_role | aut aut |
| author_sort | Kozłowska, Monika ca. 20./21. Jh |
| author_variant | m k mk m z mz |
| building | Verbundindex |
| bvnumber | BV049378891 |
| ctrlnum | (OCoLC)1409124632 (DE-599)BVBBV049378891 |
| edition | Wydanie I. |
| era | Geschichte 1847-2002 gnd |
| era_facet | Geschichte 1847-2002 |
| format | Book |
| fullrecord | <?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><collection xmlns="http://www.loc.gov/MARC21/slim"><record><leader>03780nam a2200685 c 4500</leader><controlfield tag="001">BV049378891</controlfield><controlfield tag="003">DE-604</controlfield><controlfield tag="005">20240301 </controlfield><controlfield tag="007">t</controlfield><controlfield tag="008">231024s2023 a||| |||| 00||| pol d</controlfield><datafield tag="015" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">UWD 2023/22577</subfield><subfield code="2">dnb</subfield></datafield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">9788383320120</subfield><subfield code="9">978-83-8332-012-0</subfield></datafield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="z">8383320124</subfield><subfield code="9">8383320124</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(OCoLC)1409124632</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(DE-599)BVBBV049378891</subfield></datafield><datafield tag="040" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-604</subfield><subfield code="b">ger</subfield><subfield code="e">rda</subfield></datafield><datafield tag="041" ind1="0" ind2=" "><subfield code="a">pol</subfield></datafield><datafield tag="049" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-12</subfield></datafield><datafield tag="084" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">OST</subfield><subfield code="q">DE-12</subfield><subfield code="2">fid</subfield></datafield><datafield tag="084" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">HIST</subfield><subfield code="q">DE-12</subfield><subfield code="2">fid</subfield></datafield><datafield tag="100" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Kozłowska, Monika</subfield><subfield code="d">ca. 20./21. Jh.</subfield><subfield code="e">Verfasser</subfield><subfield code="0">(DE-588)1307065619</subfield><subfield code="4">aut</subfield></datafield><datafield tag="245" ind1="1" ind2="0"><subfield code="a">Dzieje prószkowskiej pomologii</subfield><subfield code="b">opowieść sentymentalna : historia kształcenia ogrodniczego w Prószkowie z Królewską Akademią Rolniczą w tle = Proskauer Pomologie - eine sentimentale Geschichte = Pomology in Prószków - a sentimental story</subfield><subfield code="c">Monika Kozłowska, Marek Zgoda</subfield></datafield><datafield tag="246" ind1="1" ind2="1"><subfield code="a">Proskauer Pomologie - eine sentimentale Geschichte</subfield></datafield><datafield tag="246" ind1="1" ind2="1"><subfield code="a">Pomology in Prószków - a sentimental story</subfield></datafield><datafield tag="250" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Wydanie I.</subfield></datafield><datafield tag="264" ind1=" " ind2="1"><subfield code="a">Opole</subfield><subfield code="b">Uniwersytet Opolski</subfield><subfield code="c">2023</subfield></datafield><datafield tag="300" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">349 Seiten</subfield><subfield code="b">Illustrationen</subfield><subfield code="c">25 cm</subfield></datafield><datafield tag="336" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">txt</subfield><subfield code="2">rdacontent</subfield></datafield><datafield tag="337" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">n</subfield><subfield code="2">rdamedia</subfield></datafield><datafield tag="338" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">nc</subfield><subfield code="2">rdacarrier</subfield></datafield><datafield tag="546" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Zusammenfassung in deutscher und englischer Sprache</subfield></datafield><datafield tag="610" ind1="1" ind2="7"><subfield code="a">Królewska Akademia Rolnicza (Prószków)</subfield><subfield code="2">dbn</subfield></datafield><datafield tag="610" ind1="2" ind2="7"><subfield code="a">Königlich Pomologisches Institut</subfield><subfield code="g">Proskau</subfield><subfield code="0">(DE-588)252579-3</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="648" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Geschichte 1847-2002</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Absolwenci szkół wyższych</subfield><subfield code="2">dbn</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Sadownictwo</subfield><subfield code="2">dbn</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Szkolnictwo wyższe</subfield><subfield code="2">dbn</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Szkoły rolnicze</subfield><subfield code="2">dbn</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Uczelnie rolnicze</subfield><subfield code="2">dbn</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Landwirtschaftliche Hochschule</subfield><subfield code="0">(DE-588)4343457-5</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Landwirtschaftsschule</subfield><subfield code="0">(DE-588)4135718-8</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Prószków (woj. opolskie, pow. opolski, gm. Prószków)</subfield><subfield code="2">dbn</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Prószków</subfield><subfield code="0">(DE-588)4609813-6</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="0"><subfield code="a">Prószków</subfield><subfield code="0">(DE-588)4609813-6</subfield><subfield code="D">g</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="1"><subfield code="a">Königlich Pomologisches Institut</subfield><subfield code="g">Proskau</subfield><subfield code="0">(DE-588)252579-3</subfield><subfield code="D">b</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="2"><subfield code="a">Landwirtschaftliche Hochschule</subfield><subfield code="0">(DE-588)4343457-5</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="3"><subfield code="a">Landwirtschaftsschule</subfield><subfield code="0">(DE-588)4135718-8</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="4"><subfield code="a">Geschichte 1847-2002</subfield><subfield code="A">z</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2=" "><subfield code="5">DE-604</subfield></datafield><datafield tag="700" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Zgoda, Marek</subfield><subfield code="d">ca. 20./21. Jh.</subfield><subfield code="e">Verfasser</subfield><subfield code="0">(DE-588)1307071589</subfield><subfield code="4">aut</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034706565&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Inhaltsverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034706565&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Register // Personenregister</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034706565&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Literaturverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034706565&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Abstract</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="n">oe</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="q">BSB_NED_20240301</subfield></datafield><datafield tag="999" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-034706565</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">370.9</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">0904</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">370.9</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">090511</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">370.9</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">09034</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield></record></collection> |
| geographic | Prószków (woj. opolskie, pow. opolski, gm. Prószków) dbn Prószków (DE-588)4609813-6 gnd |
| geographic_facet | Prószków (woj. opolskie, pow. opolski, gm. Prószków) Prószków |
| id | DE-604.BV049378891 |
| illustrated | Illustrated |
| index_date | 2024-07-03T22:58:38Z |
| indexdate | 2024-07-10T10:05:25Z |
| institution | BVB |
| isbn | 9788383320120 |
| language | Polish |
| oai_aleph_id | oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-034706565 |
| oclc_num | 1409124632 |
| open_access_boolean | |
| owner | DE-12 |
| owner_facet | DE-12 |
| physical | 349 Seiten Illustrationen 25 cm |
| psigel | BSB_NED_20240301 |
| publishDate | 2023 |
| publishDateSearch | 2023 |
| publishDateSort | 2023 |
| publisher | Uniwersytet Opolski |
| record_format | marc |
| spelling | Kozłowska, Monika ca. 20./21. Jh. Verfasser (DE-588)1307065619 aut Dzieje prószkowskiej pomologii opowieść sentymentalna : historia kształcenia ogrodniczego w Prószkowie z Królewską Akademią Rolniczą w tle = Proskauer Pomologie - eine sentimentale Geschichte = Pomology in Prószków - a sentimental story Monika Kozłowska, Marek Zgoda Proskauer Pomologie - eine sentimentale Geschichte Pomology in Prószków - a sentimental story Wydanie I. Opole Uniwersytet Opolski 2023 349 Seiten Illustrationen 25 cm txt rdacontent n rdamedia nc rdacarrier Zusammenfassung in deutscher und englischer Sprache Królewska Akademia Rolnicza (Prószków) dbn Königlich Pomologisches Institut Proskau (DE-588)252579-3 gnd rswk-swf Geschichte 1847-2002 gnd rswk-swf Absolwenci szkół wyższych dbn Sadownictwo dbn Szkolnictwo wyższe dbn Szkoły rolnicze dbn Uczelnie rolnicze dbn Landwirtschaftliche Hochschule (DE-588)4343457-5 gnd rswk-swf Landwirtschaftsschule (DE-588)4135718-8 gnd rswk-swf Prószków (woj. opolskie, pow. opolski, gm. Prószków) dbn Prószków (DE-588)4609813-6 gnd rswk-swf Prószków (DE-588)4609813-6 g Königlich Pomologisches Institut Proskau (DE-588)252579-3 b Landwirtschaftliche Hochschule (DE-588)4343457-5 s Landwirtschaftsschule (DE-588)4135718-8 s Geschichte 1847-2002 z DE-604 Zgoda, Marek ca. 20./21. Jh. Verfasser (DE-588)1307071589 aut Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034706565&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Inhaltsverzeichnis Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034706565&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Register // Personenregister Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034706565&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Literaturverzeichnis Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034706565&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Abstract |
| spellingShingle | Kozłowska, Monika ca. 20./21. Jh Zgoda, Marek ca. 20./21. Jh Dzieje prószkowskiej pomologii opowieść sentymentalna : historia kształcenia ogrodniczego w Prószkowie z Królewską Akademią Rolniczą w tle = Proskauer Pomologie - eine sentimentale Geschichte = Pomology in Prószków - a sentimental story Królewska Akademia Rolnicza (Prószków) dbn Königlich Pomologisches Institut Proskau (DE-588)252579-3 gnd Absolwenci szkół wyższych dbn Sadownictwo dbn Szkolnictwo wyższe dbn Szkoły rolnicze dbn Uczelnie rolnicze dbn Landwirtschaftliche Hochschule (DE-588)4343457-5 gnd Landwirtschaftsschule (DE-588)4135718-8 gnd |
| subject_GND | (DE-588)252579-3 (DE-588)4343457-5 (DE-588)4135718-8 (DE-588)4609813-6 |
| title | Dzieje prószkowskiej pomologii opowieść sentymentalna : historia kształcenia ogrodniczego w Prószkowie z Królewską Akademią Rolniczą w tle = Proskauer Pomologie - eine sentimentale Geschichte = Pomology in Prószków - a sentimental story |
| title_alt | Proskauer Pomologie - eine sentimentale Geschichte Pomology in Prószków - a sentimental story |
| title_auth | Dzieje prószkowskiej pomologii opowieść sentymentalna : historia kształcenia ogrodniczego w Prószkowie z Królewską Akademią Rolniczą w tle = Proskauer Pomologie - eine sentimentale Geschichte = Pomology in Prószków - a sentimental story |
| title_exact_search | Dzieje prószkowskiej pomologii opowieść sentymentalna : historia kształcenia ogrodniczego w Prószkowie z Królewską Akademią Rolniczą w tle = Proskauer Pomologie - eine sentimentale Geschichte = Pomology in Prószków - a sentimental story |
| title_exact_search_txtP | Dzieje prószkowskiej pomologii opowieść sentymentalna : historia kształcenia ogrodniczego w Prószkowie z Królewską Akademią Rolniczą w tle = Proskauer Pomologie - eine sentimentale Geschichte = Pomology in Prószków - a sentimental story |
| title_full | Dzieje prószkowskiej pomologii opowieść sentymentalna : historia kształcenia ogrodniczego w Prószkowie z Królewską Akademią Rolniczą w tle = Proskauer Pomologie - eine sentimentale Geschichte = Pomology in Prószków - a sentimental story Monika Kozłowska, Marek Zgoda |
| title_fullStr | Dzieje prószkowskiej pomologii opowieść sentymentalna : historia kształcenia ogrodniczego w Prószkowie z Królewską Akademią Rolniczą w tle = Proskauer Pomologie - eine sentimentale Geschichte = Pomology in Prószków - a sentimental story Monika Kozłowska, Marek Zgoda |
| title_full_unstemmed | Dzieje prószkowskiej pomologii opowieść sentymentalna : historia kształcenia ogrodniczego w Prószkowie z Królewską Akademią Rolniczą w tle = Proskauer Pomologie - eine sentimentale Geschichte = Pomology in Prószków - a sentimental story Monika Kozłowska, Marek Zgoda |
| title_short | Dzieje prószkowskiej pomologii |
| title_sort | dzieje proszkowskiej pomologii opowiesc sentymentalna historia ksztalcenia ogrodniczego w proszkowie z krolewska akademia rolnicza w tle proskauer pomologie eine sentimentale geschichte pomology in proszkow a sentimental story |
| title_sub | opowieść sentymentalna : historia kształcenia ogrodniczego w Prószkowie z Królewską Akademią Rolniczą w tle = Proskauer Pomologie - eine sentimentale Geschichte = Pomology in Prószków - a sentimental story |
| topic | Królewska Akademia Rolnicza (Prószków) dbn Königlich Pomologisches Institut Proskau (DE-588)252579-3 gnd Absolwenci szkół wyższych dbn Sadownictwo dbn Szkolnictwo wyższe dbn Szkoły rolnicze dbn Uczelnie rolnicze dbn Landwirtschaftliche Hochschule (DE-588)4343457-5 gnd Landwirtschaftsschule (DE-588)4135718-8 gnd |
| topic_facet | Królewska Akademia Rolnicza (Prószków) Königlich Pomologisches Institut Proskau Absolwenci szkół wyższych Sadownictwo Szkolnictwo wyższe Szkoły rolnicze Uczelnie rolnicze Landwirtschaftliche Hochschule Landwirtschaftsschule Prószków (woj. opolskie, pow. opolski, gm. Prószków) Prószków |
| url | http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034706565&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034706565&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034706565&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034706565&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |
| work_keys_str_mv | AT kozłowskamonika dziejeproszkowskiejpomologiiopowiescsentymentalnahistoriakształceniaogrodniczegowproszkowiezkrolewskaakademiarolniczawtleproskauerpomologieeinesentimentalegeschichtepomologyinproszkowasentimentalstory AT zgodamarek dziejeproszkowskiejpomologiiopowiescsentymentalnahistoriakształceniaogrodniczegowproszkowiezkrolewskaakademiarolniczawtleproskauerpomologieeinesentimentalegeschichtepomologyinproszkowasentimentalstory AT kozłowskamonika proskauerpomologieeinesentimentalegeschichte AT zgodamarek proskauerpomologieeinesentimentalegeschichte AT kozłowskamonika pomologyinproszkowasentimentalstory AT zgodamarek pomologyinproszkowasentimentalstory |