Filozofia kultury Augusta Cieszkowskiego: poznanie, praktyka społeczna i religia
Saved in:
| Main Author: | |
|---|---|
| Format: | Book |
| Language: | Polish |
| Published: |
Częstochowa
Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego im. Jana Długosza w Częstochowie
2022
|
| Subjects: | |
| Online Access: | Inhaltsverzeichnis Literaturverzeichnis Abstract |
| Physical Description: | 212 Seiten 25 cm |
| ISBN: | 9788366536609 |
Staff View
MARC
| LEADER | 00000nam a2200000 c 4500 | ||
|---|---|---|---|
| 001 | BV048506060 | ||
| 003 | DE-604 | ||
| 005 | 20221209 | ||
| 007 | t | ||
| 008 | 221011s2022 |||| 00||| pol d | ||
| 015 | |a UWD 2022/27631 |2 dnb | ||
| 020 | |a 9788366536609 |9 978-83-66536-60-9 | ||
| 020 | |z 8366536602 |9 8366536602 | ||
| 035 | |a (OCoLC)1349534748 | ||
| 035 | |a (DE-599)BVBBV048506060 | ||
| 040 | |a DE-604 |b ger |e rda | ||
| 041 | 0 | |a pol | |
| 049 | |a DE-12 | ||
| 100 | 1 | |a Sajdek, Wiesława |e Verfasser |0 (DE-588)1210496216 |4 aut | |
| 245 | 1 | 0 | |a Filozofia kultury Augusta Cieszkowskiego |b poznanie, praktyka społeczna i religia |c Wiesława Sajdek ; Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im. Jana Długosza w Częstochowie |
| 264 | 1 | |a Częstochowa |b Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego im. Jana Długosza w Częstochowie |c 2022 | |
| 300 | |a 212 Seiten |c 25 cm | ||
| 336 | |b txt |2 rdacontent | ||
| 337 | |b n |2 rdamedia | ||
| 338 | |b nc |2 rdacarrier | ||
| 600 | 1 | 7 | |a Cieszkowski, August / (1814-1894) |2 dbn |
| 600 | 0 | 7 | |a Cieszkowski, August |c Graf |d 1814-1894 |0 (DE-588)118520822 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 650 | 7 | |a Etyka |2 dbn | |
| 650 | 7 | |a Filozofia kultury |2 dbn | |
| 650 | 7 | |a Filozofia polska |2 dbn | |
| 650 | 7 | |a Filozofia współczesna |2 dbn | |
| 650 | 7 | |a Przemysł |2 dbn | |
| 650 | 7 | |a Religia |2 dbn | |
| 650 | 7 | |a Sztuka |2 dbn | |
| 650 | 7 | |a Teoria poznania |2 dbn | |
| 689 | 0 | 0 | |a Cieszkowski, August |c Graf |d 1814-1894 |0 (DE-588)118520822 |D p |
| 689 | 0 | |5 DE-604 | |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033883210&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Inhaltsverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033883210&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Literaturverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033883210&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Abstract |
| 940 | 1 | |n oe | |
| 940 | 1 | |q BSB_NED_20221209 | |
| 999 | |a oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-033883210 | ||
| 942 | 1 | 1 | |c 001.09 |e 22/bsb |f 09034 |g 438 |
Record in the Search Index
| _version_ | 1804184478957961216 |
|---|---|
| adam_text | Spis treści Wstęp. Filozofia kultury jako rozwoju człowieczeństwa. August Cieszkowski i jego Ojcze nasz.......................................................... 7 Część I. Poznanie Rozdział pierwszy. Intuicje poznawcze................................................... 39 Rozdział drugi. Rola i miejsce nauk ścisłych w filozofii Augusta Cieszkowskiego .............................................................................. 49 Rozdział trzeci. Spekulacja jako najdoskonalsza metoda pewnego poznania ....................................................................................... 71 Część II. Praktyka społeczna Rozdział pierwszy. Sztuka......................................................................... 91 Rozdział drugi. Moralność i obyczaje ............................................................ 105 Rozdział trzeci. Przemysł i wolne towarzystwa wzajemnej pomocy ........................................................................................ 123 Część III. Religia Rozdział pierwszy. Religia jako różnorodność więzi i spoiwo społeczne ....................................................................................... 131 Rozdział drugi. Chrześcijaństwo jako druga epoka dziejów..................... 141 Rozdział trzeci. Nadrzędne miejsce religii wobec systemu filozoficznego ................................................................................................ 157 Podsumowanie: kultura i wolność................................................................... 169
Bibliografia.......................................................................................................... 205 Streszczenie....................................................................................................... 211
Bibliografia Źródła Arystoteles, Etyka nikomachejska, tłum. Daniela Gromska, PWN, Warszawa 1982. Cegielski i Cieszkowski (fragmenty korespondencji), oprać. Zdzisław Grot, „Kro nika Miasta Poznania. Kwartalnik poświęcony sprawom kulturalnym miasta Poznania 21 (1948), nr 3, s. 191-200. Cieszkowski August, Ojcze nasz, t. 1-3, Fiszer i Majewski, Poznań; E. Wende i S-ka, Warszawa; L. Fischer, Łódź; Towarzystwo Wydawnicze „Ignis , Toruń 1922-1923. Cieszkowski August, O ochronach wiejskich, „Biblioteka Warszawska 1 (1842), s. 367-412. Cieszkowski August, Prolegomena do historiozofii. Bóg i palingeneza oraz mniej sze pisma filozoficzne z lat 1838-1842, PIW, Warszawa 1972. Cieszkowski August, Wyjątek z pracy o ažiotažu, w: tegoż, Pisma rozproszone, t. 2, red. Andrzej Wawrzynowicz, Fundacja Augusta hrabiego Cieszkowskiego, Warszawa 2019, s. 281-292. Comte August, Rozprawa o duchu filozofii pozytywnej, tłum. J.K., „De Agostini we współpracy z Ediciones Altaya Polska, Warszawa 2003. Gandhi, Autobiografia. Dzieje moich poszukiwań prawdy, tłum. Józef Brodzki, Książka i Wiedza, Warszawa 1973. Hegel Georg Wilhelm Friedrich, Wykłady o filozofii dziejów, tłum. Adam Zieleńczyk, Altaya De Agostini, Warszawa 2003. Monteskiusz, O duchu praw, t. 1, tłum. Tadeusz Boy-Żeleński, PWN, Warszawa 1957. Pascal Blaise, Myśli, tłum. Tadeusz Żeleński (Boy), Altaya De Agostini, War szawa 2001. Platon, Charmides i Lyzis, tłum. Witold Witwicki, PWN, Warszawa 1959. Platon, Fajdros, tłum. Witold Witwicki, PWN, Warszawa 1958. Platon, Teajtet, tłum. Witold Witwicki, PWN, Warszawa 1959. Plotyn, Enneady, 1.1,
tłum. Adam Krokiewicz, Wydawnictwo „Акте , Warszawa 2000. Plotini Opera, ed. Paul Henry, Hans-Rudolf Schwyzer, vol. 1, Oxford University Press, Oxford 1964. Tacyt Publiusz Korneliusz, Germania, tłum. Władysław Okęcki, Księgarnia Feliksa Westa, Brody 1906. Trentowski Bronisław, Podstawy filozofii uniwersalnej, PWN, Warszawa 1978. Trentowski Bronisław, Wstęp do nauki o naturze, PWN, Warszawa 1958.
206 Bibliografia Opracowania August Cieszkowski (1814-1894) - filozof wielu języków, red. Wiesława Sajdek, Wydawnictwo im. Stanisława Podobińskiego Akademii im. Jana Długosza, Częstochowa 2017. Bartula Piotr, Chrześcijański liberalizm Augusta Cieszkowskiego, w. Filozofia a religia w dziejach filozofii polskiej. Inspiracje, krytyka, red. Stanisław Jane czek, Anna Starościc, Wydawnictwo KUL, Lublin 2014, s. 177-190. Bartula Piotr, Jako w niebie tak i na ziemi: August Cieszkowski redivivus, Księgar nia Akademicka, Kraków 2006. Blaszkę Marek, De Saint-Pierre a Projekt wiecznego pokoju w Europie, w: Idea i światopoglgd. Z badań nad historią filozofii polskiej i jej okolicami, red. To masz Herbich, Wawrzyniec Rymkiewicz, Andrzej Wawrzynowicz, Fundacja Augusta hrabiego Cieszkowskiego, Warszawa 2018, s. 23-42. Boroch Robert, Kultura w systematyce Alfreda L. Kroebera iClyde a Kluckhohna, Bel Studio, Warszawa 2013. Bozhong Luo, Historiozofia Cieszkowskiego a komunistyczna filozofia historii Marksa: nowe ujęcie, tłum. Dawid Rogacz, „Kronos 4 (2017), s. 135-148. Chudy Wojciech, Hegel Georg Wilhelm Fryderyk [hasło], w: Powszechna encyklo pedia filozofii, red. Andrzej Maryniarczyk i in., t. 4, Polskie Towarzystwo To masza z Akwinu, Lublin 2003, s. 274-282. Copleston Frederick, Historia filozofii, t. 9, tłum. Bohdan Chwedeńczuk, Instytut Wydawniczy „Pax , Warszawa 1991. Dadaczyński Jerzy, Pearson Karl [hasło], w: Powszechna encyklopedia filozofii, red. Andrzej Maryniarczyk i in., t. 8, Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, Lublin 2007, s. 93-94. Domański Juliusz, O dwóch
Cycerońskich znaczeniach humanitás jako „człowie czeństwa kwalifikowanego , w: Wielkość i piękno filozofii, Collegium Columbinum, red. Józef Lipiec, Kraków 2003, s. 157-168. Gajewski Krzysztof, Nie czas na żarty, panie SokalI, „Teksty Drugie 4 (2005), s. 121-132. Grzeszczak Jan, Joachim z Fiore i filozofia dziejów, w: Przewodnik po filozofii średniowiecznej. Od św. Augustyna do Joachima z Fiore, red. Agnieszka Kijewska, Wydawnictwo WAM, Kraków 2012, s. 341-358. Herbich Tomasz, Władimir Ern i Siergiej Hessen o możliwości filozofii religijnej, w: Idea i światopoglgd. Z badań nad historig filozofii polskiej i jej okolicami, red. Tomasz Herbich, Wawrzyniec Rymkiewicz, Andrzej Wawrzynowicz, Fun dacja Augusta hrabiego Cieszkowskiego, Warszawa 2018, s. 217-246. Jaeger Werner, Paideia, t. 1, tłum. Marian Plezia, Instytut Wydawniczy „Pax , Warszawa 1962.
Bibliografia 207 Judycki Stanisław, Intuicja [hasło], w: Leksykon filozofii klasycznej, red. Józef Herbut, TN KUL, Lublin 1997, s. 306-309. Kenny Anthony, Aristotle s Theory of the Will, Yale University Press, New Haven 1979. Klepacz Michał, Idea Boga w historiozofiiAugusta Cieszkowskiego na tle ówczesnych prqdów umysłowych, Kielce 1933. Kłoskowska Antonina, Kultura masowa. Krytyka i obrona, WN PWN, Warszawa 2005. Kowalczykowa Alina, Poglądy filozoficzne Zygmunta Krasińskiego, w: Polska myśl filozoficzna ¡społeczna, 1.1, red. Andrzej Walicki, Książka i Wiedza, War szawa 1973, s. 306-347. Kowalski Kazimierz, Filozofia Augusta hr. Cieszkowskiego w świetle zasadfilozofii św. Tomasza z Akwinu: studjum porównawcze, Nakład Księgarni św. Wojcie cha, Poznań-Warszawa-Wilno-Lublin 1929. Krąpiec Mieczysław Albert, Intuicja [hasło], w: Powszechna encyklopedia filozo fii, red. Andrzej Maryniarczyk i in., t. 4, Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, Lublin 2003, s. 897-901. Krąpiec Mieczysław Albert, U podstaw rozumienia kultury, Redakcja Wydaw nictw KUL, Lublin 1991. Krober Alfred, Kluchhohn Clyde, Culture: A Critical Review of Concepts and Defi nitions, Vintage, New York 1952. Kurdziałek Marian, Wielkość św. Alberta z Lauingen zwanego także Albertem Wielkim, w: tegoż, Średniowiecze w poszukiwaniu równowagi między ary- stotelizmem a platonizmem. Studia i artykuły, TN KUL, Lublin 1996, s. 183-210. Malewska Hanna. Apokryf rodzinny, PIW, Warszawa 1977. Mannheim Karl, Ideologia i Utopia, tłum. Jan Miziński, Wydawnictwo Fundacji Aletheia, Warszawa 2008. Nybakken Oscar E., Humanitás
Romana, „Transaction and Proceedings of the American Philological Association 70 (1939), s. 396-413. Pasterczyk Piotr, U źródeł pojęcia ludzkiej woli-studium koncepcji woli Augustyna z Hippony w świetle platońskiej teorii duszy, Wydawnictwo KUL, Lublin 2018. Pawlaczyk Krystian, Koncepcja narodu historycznego u Hegla i Cieszkowskiego, „Kronos 4 (2017), s. 149-169. Pawlak Wiesław, Z dziejów pojęcia humanitás (do wieku XVII), w: Humanitás. Projekty antropologii humanistycznej, red. Alina Nowicka-Jeżowa, cz. 1, Wy dawnictwo Neriton, Warszawa 2009-2010, s. 165-204. Pieróg Stanisław, Dialektyka i Objawienie w historiozofii Augusta Cieszkow skiego, w: tegoż, Pokusa ideologii. Studia i szkice o filozofii polskiej epoki ro mantyzmu, Fundacja Augusta hrabiego Cieszkowskiego, Warszawa 2020, s. 323-349.
208 Bibliografia Pieróg Stanisław, Modlitwa jako ideologia. Próba interpretacji Ojcze nasz Augu sta Cieszkowskiego, w: tegoż, Pokusa ideologii. Studia i szkice o filozofii pol skiej epoki romantyzmu, Fundacja Augusta hrabiego Cieszkowskiego, War szawa 2020, s. 351-365. Pietrowicz Joanna, Podróże Augusta Cieszkowskiego, w: Duch wielki, serce złote: August Cieszkowski -jego intelektualna i materialna spuścizna, red. Andrzej Kurowski, Ewa J. Buczyńska, Włodzimierz Buczyński, Urząd Miasta i Gminy, Swarzędz 2004, s. 23-30. Ratzinger Joseph, Wolność i wyzwolenie. Wizja antropologiczna instrukcji Libertatis conscientia, „Znak 7/398 (1988), R. XL, s. 4-20. Rogacz Dawid, Recepcja historiozofii Augusta Cieszkowskiego w Chińskiej Repu blice Ludowej, „Kronos 4 (2017), s. 129-134. Romantyzmy polskie, red. Anna Dziedzic, Tomasz Herbich, Stanisław Pieróg, Piotr Ziemski, Fundacja Historii Filozofii Polskiej, Warszawa 2016. Sajdek Paweł, August Cieszkowski o Indiach - uwagi na marginesie Ojcze nasz, w: August Cieszkowski (1814-1894) - filozof wielu języków, red. Wiesława Sajdek, Wydawnictwo im. Stanisława Podobińskiego Akademii im. Jana Dłu gosza, Częstochowa 2017, s. 49-63. Sajdek Wiesława, Czy wszystkie dusze sq jednq?, „Kwartalnik Filozoficzny 1 (2001), s. 119-131. Sajdek Wiesława, Direct and Intuitive Cognition in the Philosophy of Polish Ro manticism, „Ruch Filozoficzny 75 (2019), nr 4, s. 111-135. Sajdek Wiesława, Humanizm chrześcijański w średniowiecznym Krakowie. Wqtki neoplatońskie, w: Renesansowy ideał chrześcijanina. Źródła jedności narodów Europy, red. Wiesława Sajdek,
Wydawnictwo KUL, Lublin 2006, s. 99-125. Sajdek Wiesława, Jedność filozofii i religii w perspektywie eschatologicznej. W kręgu myśli J.Μ. Hoene-Wrońskiego, w: Filozofia a religia w dziejach filo zofii polskiej. Inspiracje, krytyka, red. Stanisław Janeczek, Anna Starościc, Wy dawnictwo KUL, Lublin 2014, s. 155-175. Sajdek Wiesława, Po wojnie. Pedagogiczne ideały w wybranych artykułach z lat 1945-1949, „Polska Myśl Pedagogiczna 4 (2018), s. 343-358. Sajdek Wiesława, Pojęcie „socjalności w filozofii społecznej Augusta Cieszkow skiego, w: August Cieszkowski (1814-1894) -filozof wielu języków, red. Wie sława Sajdek, Wydawnictwo im. Stanisława Podobińskiego Akademii im. Jana Długosza, Częstochowa 2017, s. 74-92. Sajdek Wiesława, Polski Sokrates. Pojęcie czynu w filozofii Augusta Cieszkow skiego, Wydawnictwo KUL, Lublin 2013. Sajdek Wiesława, Postęp bez rozboju. Podstawy teorii dynamizmu społecznego w filozofii Augusta Cieszkowskiego, Wydawnictwo KUL, Lublin 2008.
Bibliografia 209 Schadewaldt Wolfgang, Humanitás Romana, w: tegoż, Aufstieg und Niedergang der Römischen Welt, Bd. 1, Teil 4, De Gruyter, Berlin-New York 1973. Sokal Alan, Bricmont Jean, Modne bzdury. O nadużywaniu pojęć z zakresu nauk ścisłych przez postmodernistycznych intelektualistów, tłum. Piotr Amster damski, Ariadna Lewańska, Prószyński i S-ka, Warszawa 2004. Szlachta Bogdan, Konserwatywna krytyka wolności liberalnej, „Znak VIII (8) 1991, R. XLIII (435), s. 57-71. Świderska Alina, Zygmunt. Powieść biograficzna o Zygmuncie Krasińskim, Nakła dem Katolickiego Ośrodka Wydawniczego „Veritas , Londyn 1960. Tatarkiewicz Władysław, Dziewiętnastowieczny scjentyzm, „Sprawozdania z Działalności Polskiej Akademii Umiejętności w Krakowie oraz Jej Prelimina rze Budżetowe 51 (1950), nr 3, s. 104-109. Tatarkiewicz Władysław, Historia estetyki, t. 1, Zakład Narodowy im. Ossoliń skich, Wrocław-Warszawa-Kraków 1962. Tatarkiewicz Władysław, Romantyzm, czyli rozpacz semantyka, „Pamiętnik Lite racki 4 (1971), R. LXII, s. 3-21. Tyszyński Aleksander, Rozbiory i krytyki, 1.1, Nakładem B.M. Wolffa, Petersburg 1854. Walczak Monika, Intuicja jako typ poznania, wiedzy i dyspozycji, „Zagadnienia Naukoznawstwa 2 (2011), s. 127-144. Walicki Andrzej, Adama Mickiewicza prelekcje paryskie, w. Polska myśl filozo ficzna i społeczna, t. 1, red. Andrzej Walicki, Książka i Wiedza, Warszawa 1973, s. 216-272. Walicki Andrzej, August Cieszkowski, w: Polska myśl filozoficzna i społeczna, 1.1, red. Andrzej Walicki, Książka i Wiedza, Warszawa 1973, s. 395-442. Walicki Andrzej, Mickiewicz a Cieszkowski,
„Archiwum Historii Filozofii i Myśli Społecznej 13 (1967), s. 173-232. Walicki Andrzej, Wstęp, w: August Cieszkowski, Prolegomena do historiozofii. Bóg i palingeneza oraz mniejsze pisma filozoficzne z lat 1838-1842, PIW, Warszawa 1972, s. VII-XLVII. Wawrzynowicz Andrzej, Filozoficzne przesłanki holizmu historiozoficznego w myśli Augusta Cieszkowskiego, WN UAM, Poznań 2010. Wierzyński Kazimierz, Cygańskim wozem. Miasta, ludzie, ksiqžki, Nakładem Pol skiej Fundacji Kulturalnej, Londyn 1966. Wiśniewska-Rutkowska Lucyna, Dwa mesjanizmy: Józef Maria Hoene-Wroński i August Cieszkowski. Ustalenia wstępne, w: August Cieszkowski (1814-1894) filozof wielu języków, red. Wiesława Sajdek, Wydawnictwo im. Stanisława Po dobińskiego Akademii im. Jana Długosza, Częstochowa 2017, s. 37-48.
210 Bibliografia Wojtczak Albert OMC, Philosophie der Freiheit bei GrafAugust Cieszkowski. Eine spiritualische Lösung des Freiheitsproblems, Rycerz Niepokalanej, Niepokala nów 1933. Wolicki Marian, Podstawowe zagadnienia analizy egzystencjalnej i logoterapii, KUL WZNoS, Stalowa Wola 2008. Youlan Feng, Krótka historia filozofii chińskiej, tłum. Michał Zagrodzki, WN PWN, Warszawa 2001. Zaleski Zygmunt Lubicz, Edgar Quinet et Auguste Cieszkowski, H. Champion, Pa ris 1930. Żółtowski Adam, August Cieszkowski (1814-1894), w: Polska filozofia narodowa, red. Maurycy Straszewski, Towarzystwo Filozoficzne w Krakowie, Kraków 1921, s. 241-260. Encyklopedie i słowniki Leksykon filozofii klasycznej, red. Józef Herbut, TN KUL, Lublin 1997. Powszechna encyklopedia filozofii, red. Andrzej Maryniarczyk i in., Polskie Towa rzystwo Tomasza z Akwinu, Lublin 2000-2009. Słownik grecko-polski, red. Zofia Abramowiczówna, PWN, Warszawa 1958. Słownik łacińsko-polski, red. Marian Plezia, WN PWN, Warszawa 1999. Bayerische Staatsbibliothek München
Streszczenie August Cieszkowski (1814-1894) - filozof, polityk, obeznany z zagadnieniami rol nictwa ekonomista, działacz społeczny, Europejczyk i zarazem wielki polski pa triota ֊ powinien być bardziej znany nie tylko w Europie i na świecie, lecz przede wszystkim w Polsce. Zaniedbania pod tym względem są rażące, a wynikają z za szłości historycznych oraz uwarunkowań politycznych, które sprawiły, że zajmo wano się nim głównie aspektowo, traktując jego filozofię bądź to jako źródło wpływów na filozofię młodoheglistów, bądź jako przejaw jego heterodoksyjnego myślenia w kontekście doktryny chrześcijańskiej, albo też jako jednego z epigo nów Hegla, co wydaje się szczególnie niesprawiedliwe. W sytuacji postępującej globalizacji warto przyjrzeć się temu, co proponował i miał do powiedzenia pol ski filozof, choćby z tego względu, że wiele instytucji o zasięgu światowym nie tyle przewidział, ile sam zaprojektował - niezależnie od tego, że powstawały na stępnie, wiele lat po jego śmierci, w nieco innym kształcie, opierając się na mniej przemyślanej niż w jego pismach aksjologii. Instytucje bowiem, których powsta nia spodziewał się już w najbliższym sobie czasie, miały stać na straży świato wego pokoju oraz umożliwiać coraz pełniejszą współpracę międzynarodową. Pierwszym celem owej współpracy było zlikwidowanie rażących dysproporcji związanych z głodem i nędzą na świecie, a więc „załatwienie kwestii socjalnej , jak wówczas mówiono. Celem dalszym, a zarazem nadrzędnym oraz ściśle zwią zanym z tym pierwszym, było zaś stworzenie warunków rozwoju dla wszystkich ludzi, a więc dla
osób żyjących w różnych częściach świata, bogatych i biednych, niezależnie od koloru skóry, przynależności narodowej i państwowej oraz stop nia oddalenia od ówczesnych światowych centrów kultury. Cieszkowski radykalnie potępiał wszelkie formy terroryzmu i uważał za jeden z największych skandali swoich czasów istnienie niewolnictwa. Był entuzjastą odkryć naukowych, których charakter dobrze rozumiał, i spodziewał się, że zo staną wkrótce odpowiednio wykorzystane do budowania nowego światowego ładu. Podziwiał z tego samego powodu bujnie rozwijający się przemysł, również ten związany z uprawą ziemi. Był entuzjastą techniki, a zwłaszcza kolei żelaznych. Te wszystkie pozytywne przemiany rozpoznawał jako potwierdzenie swoich przewidywań, że nadchodzi epoka „socjalności , w której zostaną zlikwidowane wszelkie przejawy dyskryminacji. Uważał, że filozofia jako teoria powinna zostać „zrealizowana lub też „wcielona w życie . Historiozofia Cieszkowskiego nabiera właściwych barw oraz głębszego sensu w kontekście refleksji kulturowych. Chodziło tutaj o klasyczne, starożytne rozu mienie kultury jako „uprawy ducha (cultura animi), ale były obok tego rów nież brane pod uwagę inne rozumienia tego pojęcia, komplementarne wobec klasycznego i najbardziej zadomowionego w historii europejskiej - i nie tylko
212 Streszczenie europejskiej. Dorobek filozoficzny Cieszkowskiego można w sposób uporządko wany, a zarazem spójny przedstawić wedle obszarów, na jakie zwykło się dzielić kulturę, a więc wyróżniając najpierw sferę poznania, a bardziej szczegółowo po glądy na temat intuicji poznawczych, a następnie roli i znaczenia nauk szczegó łowych, z uwzględnieniem postępu poznawczego w dziejach ludzkości, następ nie sferę szeroko pojętej praktyki społecznej, obejmującej zarówno przemysł, technikę, jak i sztukę w znaczeniu sztuk pięknych, i wreszcie - last but not leastreligię, przez Cieszkowskiego opisywaną przede wszystkim w kategoriach różno rodnych więzi, w których człowiek uczestniczy i je tworzy. Niektóre z nich, wy brane, transcendują poziom zmiennej doczesności i sięgają Absolutu. Objawie nie poucza, że jest nim Bóg Abrahama, Izaaka i Jakuba i że to On właśnie inicjuje te najważniejsze więzi, o fundamentalnym znaczeniu dla życia. Tak rzecz tę ro zumiał Cieszkowski, religię postrzegając w centrum życia społecznego. Wszystkie te tradycyjnie rozpatrywane formy kultury tworzyły nadto swoistą harmonię. Nie było w tym systemie żadnych istotnych sprzeczności pomiędzy sferą pozna nia, społecznego działania oraz religii. Sprzeczności mogły się pojawiać ֊ i się pojawiały - na kolejnych etapach historycznego rozwoju ludzkości, ale po to tylko, aby stopniowo wyłaniała się z nich coraz doskonalsza harmonia. Cieszkow ski nazywał jej najwyższe rodzaje wspólnym mianem: Civitas Dei terrena, a więc „Królestwo Boże na ziemi , które miało powstać dzięki ludzkim wysił kom współtworzącym
kulturę. Każdy jej przejaw jest ważny, tak jak ważny jest każdy ludzki wysiłek skierowany ku wspólnemu dobru, chociaż dopiero reali zacja celów ostatecznych w pełni objawi ich wzajemne zależności oraz rangi. Można wskazać po kolei obszary ludzkiej aktywności, na których opiera się kul tura, tak jak rozumiał tę aktywność - a w jego własnym języku pojęć: ten czyn August Cieszkowski. Następnie można i trzeba próbować je uporządkować oraz odpowiednio opisać. Podstaw do tego powinna dostarczyć skrupulatna analiza treści przedstawionych w kolejnych pismach polskiego filozofa. I temu głównie została poświęcona ta książka.
|
| adam_txt |
Spis treści Wstęp. Filozofia kultury jako rozwoju człowieczeństwa. August Cieszkowski i jego Ojcze nasz. 7 Część I. Poznanie Rozdział pierwszy. Intuicje poznawcze. 39 Rozdział drugi. Rola i miejsce nauk ścisłych w filozofii Augusta Cieszkowskiego . 49 Rozdział trzeci. Spekulacja jako najdoskonalsza metoda pewnego poznania . 71 Część II. Praktyka społeczna Rozdział pierwszy. Sztuka. 91 Rozdział drugi. Moralność i obyczaje . 105 Rozdział trzeci. Przemysł i wolne towarzystwa wzajemnej pomocy . 123 Część III. Religia Rozdział pierwszy. Religia jako różnorodność więzi i spoiwo społeczne . 131 Rozdział drugi. Chrześcijaństwo jako druga epoka dziejów. 141 Rozdział trzeci. Nadrzędne miejsce religii wobec systemu filozoficznego . 157 Podsumowanie: kultura i wolność. 169
Bibliografia. 205 Streszczenie. 211
Bibliografia Źródła Arystoteles, Etyka nikomachejska, tłum. Daniela Gromska, PWN, Warszawa 1982. Cegielski i Cieszkowski (fragmenty korespondencji), oprać. Zdzisław Grot, „Kro nika Miasta Poznania. Kwartalnik poświęcony sprawom kulturalnym miasta Poznania" 21 (1948), nr 3, s. 191-200. Cieszkowski August, Ojcze nasz, t. 1-3, Fiszer i Majewski, Poznań; E. Wende i S-ka, Warszawa; L. Fischer, Łódź; Towarzystwo Wydawnicze „Ignis", Toruń 1922-1923. Cieszkowski August, O ochronach wiejskich, „Biblioteka Warszawska" 1 (1842), s. 367-412. Cieszkowski August, Prolegomena do historiozofii. Bóg i palingeneza oraz mniej sze pisma filozoficzne z lat 1838-1842, PIW, Warszawa 1972. Cieszkowski August, Wyjątek z pracy o ažiotažu, w: tegoż, Pisma rozproszone, t. 2, red. Andrzej Wawrzynowicz, Fundacja Augusta hrabiego Cieszkowskiego, Warszawa 2019, s. 281-292. Comte August, Rozprawa o duchu filozofii pozytywnej, tłum. J.K., „De Agostini" we współpracy z Ediciones Altaya Polska, Warszawa 2003. Gandhi, Autobiografia. Dzieje moich poszukiwań prawdy, tłum. Józef Brodzki, Książka i Wiedza, Warszawa 1973. Hegel Georg Wilhelm Friedrich, Wykłady o filozofii dziejów, tłum. Adam Zieleńczyk, Altaya De Agostini, Warszawa 2003. Monteskiusz, O duchu praw, t. 1, tłum. Tadeusz Boy-Żeleński, PWN, Warszawa 1957. Pascal Blaise, Myśli, tłum. Tadeusz Żeleński (Boy), Altaya De Agostini, War szawa 2001. Platon, Charmides i Lyzis, tłum. Witold Witwicki, PWN, Warszawa 1959. Platon, Fajdros, tłum. Witold Witwicki, PWN, Warszawa 1958. Platon, Teajtet, tłum. Witold Witwicki, PWN, Warszawa 1959. Plotyn, Enneady, 1.1,
tłum. Adam Krokiewicz, Wydawnictwo „Акте", Warszawa 2000. Plotini Opera, ed. Paul Henry, Hans-Rudolf Schwyzer, vol. 1, Oxford University Press, Oxford 1964. Tacyt Publiusz Korneliusz, Germania, tłum. Władysław Okęcki, Księgarnia Feliksa Westa, Brody 1906. Trentowski Bronisław, Podstawy filozofii uniwersalnej, PWN, Warszawa 1978. Trentowski Bronisław, Wstęp do nauki o naturze, PWN, Warszawa 1958.
206 Bibliografia Opracowania August Cieszkowski (1814-1894) - filozof wielu języków, red. Wiesława Sajdek, Wydawnictwo im. Stanisława Podobińskiego Akademii im. Jana Długosza, Częstochowa 2017. Bartula Piotr, Chrześcijański liberalizm Augusta Cieszkowskiego, w. Filozofia a religia w dziejach filozofii polskiej. Inspiracje, krytyka, red. Stanisław Jane czek, Anna Starościc, Wydawnictwo KUL, Lublin 2014, s. 177-190. Bartula Piotr, Jako w niebie tak i na ziemi: August Cieszkowski redivivus, Księgar nia Akademicka, Kraków 2006. Blaszkę Marek, De Saint-Pierre'a Projekt wiecznego pokoju w Europie, w: Idea i światopoglgd. Z badań nad historią filozofii polskiej i jej okolicami, red. To masz Herbich, Wawrzyniec Rymkiewicz, Andrzej Wawrzynowicz, Fundacja Augusta hrabiego Cieszkowskiego, Warszawa 2018, s. 23-42. Boroch Robert, Kultura w systematyce Alfreda L. Kroebera iClyde'a Kluckhohna, Bel Studio, Warszawa 2013. Bozhong Luo, Historiozofia Cieszkowskiego a komunistyczna filozofia historii Marksa: nowe ujęcie, tłum. Dawid Rogacz, „Kronos" 4 (2017), s. 135-148. Chudy Wojciech, Hegel Georg Wilhelm Fryderyk [hasło], w: Powszechna encyklo pedia filozofii, red. Andrzej Maryniarczyk i in., t. 4, Polskie Towarzystwo To masza z Akwinu, Lublin 2003, s. 274-282. Copleston Frederick, Historia filozofii, t. 9, tłum. Bohdan Chwedeńczuk, Instytut Wydawniczy „Pax", Warszawa 1991. Dadaczyński Jerzy, Pearson Karl [hasło], w: Powszechna encyklopedia filozofii, red. Andrzej Maryniarczyk i in., t. 8, Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, Lublin 2007, s. 93-94. Domański Juliusz, O dwóch
Cycerońskich znaczeniach humanitás jako „człowie czeństwa kwalifikowanego", w: Wielkość i piękno filozofii, Collegium Columbinum, red. Józef Lipiec, Kraków 2003, s. 157-168. Gajewski Krzysztof, Nie czas na żarty, panie SokalI, „Teksty Drugie" 4 (2005), s. 121-132. Grzeszczak Jan, Joachim z Fiore i filozofia dziejów, w: Przewodnik po filozofii średniowiecznej. Od św. Augustyna do Joachima z Fiore, red. Agnieszka Kijewska, Wydawnictwo WAM, Kraków 2012, s. 341-358. Herbich Tomasz, Władimir Ern i Siergiej Hessen o możliwości filozofii religijnej, w: Idea i światopoglgd. Z badań nad historig filozofii polskiej i jej okolicami, red. Tomasz Herbich, Wawrzyniec Rymkiewicz, Andrzej Wawrzynowicz, Fun dacja Augusta hrabiego Cieszkowskiego, Warszawa 2018, s. 217-246. Jaeger Werner, Paideia, t. 1, tłum. Marian Plezia, Instytut Wydawniczy „Pax", Warszawa 1962.
Bibliografia 207 Judycki Stanisław, Intuicja [hasło], w: Leksykon filozofii klasycznej, red. Józef Herbut, TN KUL, Lublin 1997, s. 306-309. Kenny Anthony, Aristotle's Theory of the Will, Yale University Press, New Haven 1979. Klepacz Michał, Idea Boga w historiozofiiAugusta Cieszkowskiego na tle ówczesnych prqdów umysłowych, Kielce 1933. Kłoskowska Antonina, Kultura masowa. Krytyka i obrona, WN PWN, Warszawa 2005. Kowalczykowa Alina, Poglądy filozoficzne Zygmunta Krasińskiego, w: Polska myśl filozoficzna ¡społeczna, 1.1, red. Andrzej Walicki, Książka i Wiedza, War szawa 1973, s. 306-347. Kowalski Kazimierz, Filozofia Augusta hr. Cieszkowskiego w świetle zasadfilozofii św. Tomasza z Akwinu: studjum porównawcze, Nakład Księgarni św. Wojcie cha, Poznań-Warszawa-Wilno-Lublin 1929. Krąpiec Mieczysław Albert, Intuicja [hasło], w: Powszechna encyklopedia filozo fii, red. Andrzej Maryniarczyk i in., t. 4, Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, Lublin 2003, s. 897-901. Krąpiec Mieczysław Albert, U podstaw rozumienia kultury, Redakcja Wydaw nictw KUL, Lublin 1991. Krober Alfred, Kluchhohn Clyde, Culture: A Critical Review of Concepts and Defi nitions, Vintage, New York 1952. Kurdziałek Marian, Wielkość św. Alberta z Lauingen zwanego także Albertem Wielkim, w: tegoż, Średniowiecze w poszukiwaniu równowagi między ary- stotelizmem a platonizmem. Studia i artykuły, TN KUL, Lublin 1996, s. 183-210. Malewska Hanna. Apokryf rodzinny, PIW, Warszawa 1977. Mannheim Karl, Ideologia i Utopia, tłum. Jan Miziński, Wydawnictwo Fundacji Aletheia, Warszawa 2008. Nybakken Oscar E., Humanitás
Romana, „Transaction and Proceedings of the American Philological Association" 70 (1939), s. 396-413. Pasterczyk Piotr, U źródeł pojęcia ludzkiej woli-studium koncepcji woli Augustyna z Hippony w świetle platońskiej teorii duszy, Wydawnictwo KUL, Lublin 2018. Pawlaczyk Krystian, Koncepcja narodu historycznego u Hegla i Cieszkowskiego, „Kronos" 4 (2017), s. 149-169. Pawlak Wiesław, Z dziejów pojęcia humanitás (do wieku XVII), w: Humanitás. Projekty antropologii humanistycznej, red. Alina Nowicka-Jeżowa, cz. 1, Wy dawnictwo Neriton, Warszawa 2009-2010, s. 165-204. Pieróg Stanisław, Dialektyka i Objawienie w historiozofii Augusta Cieszkow skiego, w: tegoż, Pokusa ideologii. Studia i szkice o filozofii polskiej epoki ro mantyzmu, Fundacja Augusta hrabiego Cieszkowskiego, Warszawa 2020, s. 323-349.
208 Bibliografia Pieróg Stanisław, Modlitwa jako ideologia. Próba interpretacji Ojcze nasz Augu sta Cieszkowskiego, w: tegoż, Pokusa ideologii. Studia i szkice o filozofii pol skiej epoki romantyzmu, Fundacja Augusta hrabiego Cieszkowskiego, War szawa 2020, s. 351-365. Pietrowicz Joanna, Podróże Augusta Cieszkowskiego, w: Duch wielki, serce złote: August Cieszkowski -jego intelektualna i materialna spuścizna, red. Andrzej Kurowski, Ewa J. Buczyńska, Włodzimierz Buczyński, Urząd Miasta i Gminy, Swarzędz 2004, s. 23-30. Ratzinger Joseph, Wolność i wyzwolenie. Wizja antropologiczna instrukcji Libertatis conscientia, „Znak" 7/398 (1988), R. XL, s. 4-20. Rogacz Dawid, Recepcja historiozofii Augusta Cieszkowskiego w Chińskiej Repu blice Ludowej, „Kronos" 4 (2017), s. 129-134. Romantyzmy polskie, red. Anna Dziedzic, Tomasz Herbich, Stanisław Pieróg, Piotr Ziemski, Fundacja Historii Filozofii Polskiej, Warszawa 2016. Sajdek Paweł, August Cieszkowski o Indiach - uwagi na marginesie Ojcze nasz, w: August Cieszkowski (1814-1894) - filozof wielu języków, red. Wiesława Sajdek, Wydawnictwo im. Stanisława Podobińskiego Akademii im. Jana Dłu gosza, Częstochowa 2017, s. 49-63. Sajdek Wiesława, Czy wszystkie dusze sq jednq?, „Kwartalnik Filozoficzny" 1 (2001), s. 119-131. Sajdek Wiesława, Direct and Intuitive Cognition in the Philosophy of Polish Ro manticism, „Ruch Filozoficzny" 75 (2019), nr 4, s. 111-135. Sajdek Wiesława, Humanizm chrześcijański w średniowiecznym Krakowie. Wqtki neoplatońskie, w: Renesansowy ideał chrześcijanina. Źródła jedności narodów Europy, red. Wiesława Sajdek,
Wydawnictwo KUL, Lublin 2006, s. 99-125. Sajdek Wiesława, Jedność filozofii i religii w perspektywie eschatologicznej. W kręgu myśli J.Μ. Hoene-Wrońskiego, w: Filozofia a religia w dziejach filo zofii polskiej. Inspiracje, krytyka, red. Stanisław Janeczek, Anna Starościc, Wy dawnictwo KUL, Lublin 2014, s. 155-175. Sajdek Wiesława, Po wojnie. Pedagogiczne ideały w wybranych artykułach z lat 1945-1949, „Polska Myśl Pedagogiczna" 4 (2018), s. 343-358. Sajdek Wiesława, Pojęcie „socjalności" w filozofii społecznej Augusta Cieszkow skiego, w: August Cieszkowski (1814-1894) -filozof wielu języków, red. Wie sława Sajdek, Wydawnictwo im. Stanisława Podobińskiego Akademii im. Jana Długosza, Częstochowa 2017, s. 74-92. Sajdek Wiesława, Polski Sokrates. Pojęcie czynu w filozofii Augusta Cieszkow skiego, Wydawnictwo KUL, Lublin 2013. Sajdek Wiesława, Postęp bez rozboju. Podstawy teorii dynamizmu społecznego w filozofii Augusta Cieszkowskiego, Wydawnictwo KUL, Lublin 2008.
Bibliografia 209 Schadewaldt Wolfgang, Humanitás Romana, w: tegoż, Aufstieg und Niedergang der Römischen Welt, Bd. 1, Teil 4, De Gruyter, Berlin-New York 1973. Sokal Alan, Bricmont Jean, Modne bzdury. O nadużywaniu pojęć z zakresu nauk ścisłych przez postmodernistycznych intelektualistów, tłum. Piotr Amster damski, Ariadna Lewańska, Prószyński i S-ka, Warszawa 2004. Szlachta Bogdan, Konserwatywna krytyka wolności liberalnej, „Znak" VIII (8) 1991, R. XLIII (435), s. 57-71. Świderska Alina, Zygmunt. Powieść biograficzna o Zygmuncie Krasińskim, Nakła dem Katolickiego Ośrodka Wydawniczego „Veritas", Londyn 1960. Tatarkiewicz Władysław, Dziewiętnastowieczny scjentyzm, „Sprawozdania z Działalności Polskiej Akademii Umiejętności w Krakowie oraz Jej Prelimina rze Budżetowe" 51 (1950), nr 3, s. 104-109. Tatarkiewicz Władysław, Historia estetyki, t. 1, Zakład Narodowy im. Ossoliń skich, Wrocław-Warszawa-Kraków 1962. Tatarkiewicz Władysław, Romantyzm, czyli rozpacz semantyka, „Pamiętnik Lite racki" 4 (1971), R. LXII, s. 3-21. Tyszyński Aleksander, Rozbiory i krytyki, 1.1, Nakładem B.M. Wolffa, Petersburg 1854. Walczak Monika, Intuicja jako typ poznania, wiedzy i dyspozycji, „Zagadnienia Naukoznawstwa" 2 (2011), s. 127-144. Walicki Andrzej, Adama Mickiewicza prelekcje paryskie, w. Polska myśl filozo ficzna i społeczna, t. 1, red. Andrzej Walicki, Książka i Wiedza, Warszawa 1973, s. 216-272. Walicki Andrzej, August Cieszkowski, w: Polska myśl filozoficzna i społeczna, 1.1, red. Andrzej Walicki, Książka i Wiedza, Warszawa 1973, s. 395-442. Walicki Andrzej, Mickiewicz a Cieszkowski,
„Archiwum Historii Filozofii i Myśli Społecznej" 13 (1967), s. 173-232. Walicki Andrzej, Wstęp, w: August Cieszkowski, Prolegomena do historiozofii. Bóg i palingeneza oraz mniejsze pisma filozoficzne z lat 1838-1842, PIW, Warszawa 1972, s. VII-XLVII. Wawrzynowicz Andrzej, Filozoficzne przesłanki holizmu historiozoficznego w myśli Augusta Cieszkowskiego, WN UAM, Poznań 2010. Wierzyński Kazimierz, Cygańskim wozem. Miasta, ludzie, ksiqžki, Nakładem Pol skiej Fundacji Kulturalnej, Londyn 1966. Wiśniewska-Rutkowska Lucyna, Dwa mesjanizmy: Józef Maria Hoene-Wroński i August Cieszkowski. Ustalenia wstępne, w: August Cieszkowski (1814-1894) filozof wielu języków, red. Wiesława Sajdek, Wydawnictwo im. Stanisława Po dobińskiego Akademii im. Jana Długosza, Częstochowa 2017, s. 37-48.
210 Bibliografia Wojtczak Albert OMC, Philosophie der Freiheit bei GrafAugust Cieszkowski. Eine spiritualische Lösung des Freiheitsproblems, Rycerz Niepokalanej, Niepokala nów 1933. Wolicki Marian, Podstawowe zagadnienia analizy egzystencjalnej i logoterapii, KUL WZNoS, Stalowa Wola 2008. Youlan Feng, Krótka historia filozofii chińskiej, tłum. Michał Zagrodzki, WN PWN, Warszawa 2001. Zaleski Zygmunt Lubicz, Edgar Quinet et Auguste Cieszkowski, H. Champion, Pa ris 1930. Żółtowski Adam, August Cieszkowski (1814-1894), w: Polska filozofia narodowa, red. Maurycy Straszewski, Towarzystwo Filozoficzne w Krakowie, Kraków 1921, s. 241-260. Encyklopedie i słowniki Leksykon filozofii klasycznej, red. Józef Herbut, TN KUL, Lublin 1997. Powszechna encyklopedia filozofii, red. Andrzej Maryniarczyk i in., Polskie Towa rzystwo Tomasza z Akwinu, Lublin 2000-2009. Słownik grecko-polski, red. Zofia Abramowiczówna, PWN, Warszawa 1958. Słownik łacińsko-polski, red. Marian Plezia, WN PWN, Warszawa 1999. Bayerische Staatsbibliothek München
Streszczenie August Cieszkowski (1814-1894) - filozof, polityk, obeznany z zagadnieniami rol nictwa ekonomista, działacz społeczny, Europejczyk i zarazem wielki polski pa triota ֊ powinien być bardziej znany nie tylko w Europie i na świecie, lecz przede wszystkim w Polsce. Zaniedbania pod tym względem są rażące, a wynikają z za szłości historycznych oraz uwarunkowań politycznych, które sprawiły, że zajmo wano się nim głównie aspektowo, traktując jego filozofię bądź to jako źródło wpływów na filozofię młodoheglistów, bądź jako przejaw jego heterodoksyjnego myślenia w kontekście doktryny chrześcijańskiej, albo też jako jednego z epigo nów Hegla, co wydaje się szczególnie niesprawiedliwe. W sytuacji postępującej globalizacji warto przyjrzeć się temu, co proponował i miał do powiedzenia pol ski filozof, choćby z tego względu, że wiele instytucji o zasięgu światowym nie tyle przewidział, ile sam zaprojektował - niezależnie od tego, że powstawały na stępnie, wiele lat po jego śmierci, w nieco innym kształcie, opierając się na mniej przemyślanej niż w jego pismach aksjologii. Instytucje bowiem, których powsta nia spodziewał się już w najbliższym sobie czasie, miały stać na straży świato wego pokoju oraz umożliwiać coraz pełniejszą współpracę międzynarodową. Pierwszym celem owej współpracy było zlikwidowanie rażących dysproporcji związanych z głodem i nędzą na świecie, a więc „załatwienie kwestii socjalnej", jak wówczas mówiono. Celem dalszym, a zarazem nadrzędnym oraz ściśle zwią zanym z tym pierwszym, było zaś stworzenie warunków rozwoju dla wszystkich ludzi, a więc dla
osób żyjących w różnych częściach świata, bogatych i biednych, niezależnie od koloru skóry, przynależności narodowej i państwowej oraz stop nia oddalenia od ówczesnych światowych centrów kultury. Cieszkowski radykalnie potępiał wszelkie formy terroryzmu i uważał za jeden z największych skandali swoich czasów istnienie niewolnictwa. Był entuzjastą odkryć naukowych, których charakter dobrze rozumiał, i spodziewał się, że zo staną wkrótce odpowiednio wykorzystane do budowania nowego światowego ładu. Podziwiał z tego samego powodu bujnie rozwijający się przemysł, również ten związany z uprawą ziemi. Był entuzjastą techniki, a zwłaszcza kolei żelaznych. Te wszystkie pozytywne przemiany rozpoznawał jako potwierdzenie swoich przewidywań, że nadchodzi epoka „socjalności", w której zostaną zlikwidowane wszelkie przejawy dyskryminacji. Uważał, że filozofia jako teoria powinna zostać „zrealizowana" lub też „wcielona w życie". Historiozofia Cieszkowskiego nabiera właściwych barw oraz głębszego sensu w kontekście refleksji kulturowych. Chodziło tutaj o klasyczne, starożytne rozu mienie kultury jako „uprawy ducha" (cultura animi), ale były obok tego rów nież brane pod uwagę inne rozumienia tego pojęcia, komplementarne wobec klasycznego i najbardziej zadomowionego w historii europejskiej - i nie tylko
212 Streszczenie europejskiej. Dorobek filozoficzny Cieszkowskiego można w sposób uporządko wany, a zarazem spójny przedstawić wedle obszarów, na jakie zwykło się dzielić kulturę, a więc wyróżniając najpierw sferę poznania, a bardziej szczegółowo po glądy na temat intuicji poznawczych, a następnie roli i znaczenia nauk szczegó łowych, z uwzględnieniem postępu poznawczego w dziejach ludzkości, następ nie sferę szeroko pojętej praktyki społecznej, obejmującej zarówno przemysł, technikę, jak i sztukę w znaczeniu sztuk pięknych, i wreszcie - last but not leastreligię, przez Cieszkowskiego opisywaną przede wszystkim w kategoriach różno rodnych więzi, w których człowiek uczestniczy i je tworzy. Niektóre z nich, wy brane, transcendują poziom zmiennej doczesności i sięgają Absolutu. Objawie nie poucza, że jest nim Bóg Abrahama, Izaaka i Jakuba i że to On właśnie inicjuje te najważniejsze więzi, o fundamentalnym znaczeniu dla życia. Tak rzecz tę ro zumiał Cieszkowski, religię postrzegając w centrum życia społecznego. Wszystkie te tradycyjnie rozpatrywane formy kultury tworzyły nadto swoistą harmonię. Nie było w tym systemie żadnych istotnych sprzeczności pomiędzy sferą pozna nia, społecznego działania oraz religii. Sprzeczności mogły się pojawiać ֊ i się pojawiały - na kolejnych etapach historycznego rozwoju ludzkości, ale po to tylko, aby stopniowo wyłaniała się z nich coraz doskonalsza harmonia. Cieszkow ski nazywał jej najwyższe rodzaje wspólnym mianem: Civitas Dei terrena, a więc „Królestwo Boże na ziemi", które miało powstać dzięki ludzkim wysił kom współtworzącym
kulturę. Każdy jej przejaw jest ważny, tak jak ważny jest każdy ludzki wysiłek skierowany ku wspólnemu dobru, chociaż dopiero reali zacja celów ostatecznych w pełni objawi ich wzajemne zależności oraz rangi. Można wskazać po kolei obszary ludzkiej aktywności, na których opiera się kul tura, tak jak rozumiał tę aktywność - a w jego własnym języku pojęć: ten czyn August Cieszkowski. Następnie można i trzeba próbować je uporządkować oraz odpowiednio opisać. Podstaw do tego powinna dostarczyć skrupulatna analiza treści przedstawionych w kolejnych pismach polskiego filozofa. I temu głównie została poświęcona ta książka. |
| any_adam_object | 1 |
| any_adam_object_boolean | 1 |
| author | Sajdek, Wiesława |
| author_GND | (DE-588)1210496216 |
| author_facet | Sajdek, Wiesława |
| author_role | aut |
| author_sort | Sajdek, Wiesława |
| author_variant | w s ws |
| building | Verbundindex |
| bvnumber | BV048506060 |
| ctrlnum | (OCoLC)1349534748 (DE-599)BVBBV048506060 |
| format | Book |
| fullrecord | <?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><collection xmlns="http://www.loc.gov/MARC21/slim"><record><leader>02469nam a2200493 c 4500</leader><controlfield tag="001">BV048506060</controlfield><controlfield tag="003">DE-604</controlfield><controlfield tag="005">20221209 </controlfield><controlfield tag="007">t</controlfield><controlfield tag="008">221011s2022 |||| 00||| pol d</controlfield><datafield tag="015" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">UWD 2022/27631</subfield><subfield code="2">dnb</subfield></datafield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">9788366536609</subfield><subfield code="9">978-83-66536-60-9</subfield></datafield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="z">8366536602</subfield><subfield code="9">8366536602</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(OCoLC)1349534748</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(DE-599)BVBBV048506060</subfield></datafield><datafield tag="040" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-604</subfield><subfield code="b">ger</subfield><subfield code="e">rda</subfield></datafield><datafield tag="041" ind1="0" ind2=" "><subfield code="a">pol</subfield></datafield><datafield tag="049" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-12</subfield></datafield><datafield tag="100" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Sajdek, Wiesława</subfield><subfield code="e">Verfasser</subfield><subfield code="0">(DE-588)1210496216</subfield><subfield code="4">aut</subfield></datafield><datafield tag="245" ind1="1" ind2="0"><subfield code="a">Filozofia kultury Augusta Cieszkowskiego</subfield><subfield code="b">poznanie, praktyka społeczna i religia</subfield><subfield code="c">Wiesława Sajdek ; Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im. Jana Długosza w Częstochowie</subfield></datafield><datafield tag="264" ind1=" " ind2="1"><subfield code="a">Częstochowa</subfield><subfield code="b">Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego im. Jana Długosza w Częstochowie</subfield><subfield code="c">2022</subfield></datafield><datafield tag="300" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">212 Seiten</subfield><subfield code="c">25 cm</subfield></datafield><datafield tag="336" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">txt</subfield><subfield code="2">rdacontent</subfield></datafield><datafield tag="337" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">n</subfield><subfield code="2">rdamedia</subfield></datafield><datafield tag="338" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">nc</subfield><subfield code="2">rdacarrier</subfield></datafield><datafield tag="600" ind1="1" ind2="7"><subfield code="a">Cieszkowski, August / (1814-1894)</subfield><subfield code="2">dbn</subfield></datafield><datafield tag="600" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Cieszkowski, August</subfield><subfield code="c">Graf</subfield><subfield code="d">1814-1894</subfield><subfield code="0">(DE-588)118520822</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Etyka</subfield><subfield code="2">dbn</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Filozofia kultury</subfield><subfield code="2">dbn</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Filozofia polska</subfield><subfield code="2">dbn</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Filozofia współczesna</subfield><subfield code="2">dbn</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Przemysł</subfield><subfield code="2">dbn</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Religia</subfield><subfield code="2">dbn</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Sztuka</subfield><subfield code="2">dbn</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Teoria poznania</subfield><subfield code="2">dbn</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="0"><subfield code="a">Cieszkowski, August</subfield><subfield code="c">Graf</subfield><subfield code="d">1814-1894</subfield><subfield code="0">(DE-588)118520822</subfield><subfield code="D">p</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2=" "><subfield code="5">DE-604</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033883210&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Inhaltsverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033883210&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Literaturverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033883210&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Abstract</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="n">oe</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="q">BSB_NED_20221209</subfield></datafield><datafield tag="999" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-033883210</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">001.09</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">09034</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield></record></collection> |
| id | DE-604.BV048506060 |
| illustrated | Not Illustrated |
| index_date | 2024-07-03T20:46:04Z |
| indexdate | 2024-07-10T09:39:59Z |
| institution | BVB |
| isbn | 9788366536609 |
| language | Polish |
| oai_aleph_id | oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-033883210 |
| oclc_num | 1349534748 |
| open_access_boolean | |
| owner | DE-12 |
| owner_facet | DE-12 |
| physical | 212 Seiten 25 cm |
| psigel | BSB_NED_20221209 |
| publishDate | 2022 |
| publishDateSearch | 2022 |
| publishDateSort | 2022 |
| publisher | Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego im. Jana Długosza w Częstochowie |
| record_format | marc |
| spelling | Sajdek, Wiesława Verfasser (DE-588)1210496216 aut Filozofia kultury Augusta Cieszkowskiego poznanie, praktyka społeczna i religia Wiesława Sajdek ; Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im. Jana Długosza w Częstochowie Częstochowa Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego im. Jana Długosza w Częstochowie 2022 212 Seiten 25 cm txt rdacontent n rdamedia nc rdacarrier Cieszkowski, August / (1814-1894) dbn Cieszkowski, August Graf 1814-1894 (DE-588)118520822 gnd rswk-swf Etyka dbn Filozofia kultury dbn Filozofia polska dbn Filozofia współczesna dbn Przemysł dbn Religia dbn Sztuka dbn Teoria poznania dbn Cieszkowski, August Graf 1814-1894 (DE-588)118520822 p DE-604 Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033883210&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Inhaltsverzeichnis Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033883210&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Literaturverzeichnis Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033883210&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Abstract |
| spellingShingle | Sajdek, Wiesława Filozofia kultury Augusta Cieszkowskiego poznanie, praktyka społeczna i religia Cieszkowski, August / (1814-1894) dbn Cieszkowski, August Graf 1814-1894 (DE-588)118520822 gnd Etyka dbn Filozofia kultury dbn Filozofia polska dbn Filozofia współczesna dbn Przemysł dbn Religia dbn Sztuka dbn Teoria poznania dbn |
| subject_GND | (DE-588)118520822 |
| title | Filozofia kultury Augusta Cieszkowskiego poznanie, praktyka społeczna i religia |
| title_auth | Filozofia kultury Augusta Cieszkowskiego poznanie, praktyka społeczna i religia |
| title_exact_search | Filozofia kultury Augusta Cieszkowskiego poznanie, praktyka społeczna i religia |
| title_exact_search_txtP | Filozofia kultury Augusta Cieszkowskiego poznanie, praktyka społeczna i religia |
| title_full | Filozofia kultury Augusta Cieszkowskiego poznanie, praktyka społeczna i religia Wiesława Sajdek ; Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im. Jana Długosza w Częstochowie |
| title_fullStr | Filozofia kultury Augusta Cieszkowskiego poznanie, praktyka społeczna i religia Wiesława Sajdek ; Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im. Jana Długosza w Częstochowie |
| title_full_unstemmed | Filozofia kultury Augusta Cieszkowskiego poznanie, praktyka społeczna i religia Wiesława Sajdek ; Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im. Jana Długosza w Częstochowie |
| title_short | Filozofia kultury Augusta Cieszkowskiego |
| title_sort | filozofia kultury augusta cieszkowskiego poznanie praktyka spoleczna i religia |
| title_sub | poznanie, praktyka społeczna i religia |
| topic | Cieszkowski, August / (1814-1894) dbn Cieszkowski, August Graf 1814-1894 (DE-588)118520822 gnd Etyka dbn Filozofia kultury dbn Filozofia polska dbn Filozofia współczesna dbn Przemysł dbn Religia dbn Sztuka dbn Teoria poznania dbn |
| topic_facet | Cieszkowski, August / (1814-1894) Cieszkowski, August Graf 1814-1894 Etyka Filozofia kultury Filozofia polska Filozofia współczesna Przemysł Religia Sztuka Teoria poznania |
| url | http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033883210&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033883210&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033883210&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |
| work_keys_str_mv | AT sajdekwiesława filozofiakulturyaugustacieszkowskiegopoznaniepraktykaspołecznaireligia |