Parafie ewangelickie w Wielkopolsce w XIX-XXI wieku: historia, tożsamość i polityka pamięci na polsko-niemieckim pograniczu
Saved in:
| Main Author: | |
|---|---|
| Format: | Book |
| Language: | Polish |
| Published: |
Poznań
Instytut Kultury Popularnej
2021
|
| Edition: | Wydanie I |
| Series: | Wielkopolskie Mikrohistorie
tom 8 |
| Subjects: | |
| Online Access: | Inhaltsverzeichnis Literaturverzeichnis Register // Personenregister |
| Item Description: | Nazwa autora na okładce Literaturverzeichnis Seite 361-372 |
| Physical Description: | 386 Seiten Illustrationen 25 cm |
| ISBN: | 9788396045430 8396045437 |
Staff View
MARC
| LEADER | 00000nam a2200000 cb4500 | ||
|---|---|---|---|
| 001 | BV048234207 | ||
| 003 | DE-604 | ||
| 005 | 20220927 | ||
| 007 | t| | ||
| 008 | 220518s2021 xx a||| |||| 00||| pol d | ||
| 020 | |a 9788396045430 |9 978-83-960454-3-0 | ||
| 020 | |a 8396045437 |9 83-960454-3-7 | ||
| 035 | |a (OCoLC)1319630158 | ||
| 035 | |a (DE-599)BVBBV048234207 | ||
| 040 | |a DE-604 |b ger |e rda | ||
| 041 | 0 | |a pol | |
| 049 | |a DE-12 |a DE-B1595 | ||
| 084 | |a OST |q DE-12 |2 fid | ||
| 100 | 1 | |a Kiec, Olgierd |d 1965- |e Verfasser |0 (DE-588)1050623436 |4 aut | |
| 245 | 1 | 0 | |a Parafie ewangelickie w Wielkopolsce w XIX-XXI wieku |b historia, tożsamość i polityka pamięci na polsko-niemieckim pograniczu |c Olgierd Kiec |
| 250 | |a Wydanie I | ||
| 264 | 1 | |a Poznań |b Instytut Kultury Popularnej |c 2021 | |
| 300 | |a 386 Seiten |b Illustrationen |c 25 cm | ||
| 336 | |b txt |2 rdacontent | ||
| 337 | |b n |2 rdamedia | ||
| 338 | |b nc |2 rdacarrier | ||
| 490 | 1 | |a Wielkopolskie Mikrohistorie |v tom 8 | |
| 500 | |a Nazwa autora na okładce | ||
| 500 | |a Literaturverzeichnis Seite 361-372 | ||
| 648 | 7 | |a Geschichte |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 648 | 7 | |a Geschichte 1800-2021 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 650 | 0 | 7 | |a Evangelische Kirche |0 (DE-588)4015833-0 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 650 | 0 | 7 | |a Religiöse Identität |0 (DE-588)4354651-1 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 650 | 0 | 7 | |a Evangelische Gemeinde |0 (DE-588)4015829-9 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 651 | 7 | |a Polen |0 (DE-588)4046496-9 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 651 | 7 | |a Großpolen |0 (DE-588)4223407-4 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 653 | 0 | |a Protestanci / Polska / Wielkopolska (region) / historia | |
| 653 | 0 | |a Kościoły protestanckie / Polska / Wielkopolska (region) / historia | |
| 689 | 0 | 0 | |a Polen |0 (DE-588)4046496-9 |D g |
| 689 | 0 | 1 | |a Großpolen |0 (DE-588)4223407-4 |D g |
| 689 | 0 | 2 | |a Evangelische Gemeinde |0 (DE-588)4015829-9 |D s |
| 689 | 0 | 3 | |a Geschichte 1800-2021 |A z |
| 689 | 0 | |5 DE-604 | |
| 689 | 1 | 0 | |a Großpolen |0 (DE-588)4223407-4 |D g |
| 689 | 1 | 1 | |a Religiöse Identität |0 (DE-588)4354651-1 |D s |
| 689 | 1 | 2 | |a Evangelische Kirche |0 (DE-588)4015833-0 |D s |
| 689 | 1 | 3 | |a Geschichte |A z |
| 689 | 1 | |5 DE-604 | |
| 830 | 0 | |a Wielkopolskie Mikrohistorie |v tom 8 |w (DE-604)BV044488034 |9 8 | |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033614856&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Inhaltsverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033614856&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Literaturverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033614856&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Register // Personenregister |
| 940 | 1 | |n oe | |
| 940 | 1 | |q BSB_NED_20220927 | |
| 942 | 1 | 1 | |c 200.9 |e 22/bsb |f 0904 |g 438 |
| 942 | 1 | 1 | |c 200.9 |e 22/bsb |f 0905 |g 438 |
| 942 | 1 | 1 | |c 200.9 |e 22/bsb |f 09034 |g 438 |
| 943 | 1 | |a oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-033614856 | |
Record in the Search Index
| _version_ | 1823320655984066560 |
|---|---|
| adam_text |
Spis treści Wstęp. I. Protestantyzm a historia, tożsamość i polityka pamięci . II. Struktura pracy, literatura i źródła . III. Geneza i rozwój parafii ewangelickich w Wielkopolsce . 7 7 13 22 Rozdział I. Wschowa i Leszno. Historyczne stolice wielkopolskiego protestantyzmu . Wschowa. Leszno . 35 35 61 Rozdział II. Kopanica i Rostarzewo. Łuteranizm w małych miastach zachodniej Wielkopolski . 83 Kopanica. 83 Rostarzewo . 137 Rozdział III. Nekielka. Olędrzy w sosnowych horach . 159 Rozdział IV. Pleszew i Jarocin. Łuteranizm w średnich miastach południowej Wielkopolski . 203 Pleszew. 203 Jarocin. 225 Rozdział V. Czempiń i Żabno. Łuteranizm w małym mieście i w osadzie Komisji
Kolonizacyjnej . . 269 Czempiń. 269 Żabno. 339
Podziękowania. 357 Nota bibliograficzna. 359 Źródła i literatura. 361 Indeks nazwisk . 373
Źródła i literatura Archiwa Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Akta sprawy obiektowej „August” (Biuro Udostępniania i Archiwizacji Dokumen tów w Warszawie) - Wydział do Spraw Wyznań w Poznaniu (Okręgowe Biuro Udostępniania i Archiwi zacji Dokumentów w Poznaniu) Archiwum Państwowe w Poznaniu - Akta Stanu Cywilnego Parafii Ewangelickiej Pleszew Centrala do Spraw Grobów Niemieckich - Konsystorz Ewangelicki w Poznaniu Naczelne Prezydium Prowincji Poznańskiej Starostwo Powiatowe w Kościanie Starostwo Powiatowe w Wolsztynie 1939-1945 Starostwo Powiatowe w Jarocinie Starostwo Powiatowe w Pleszewie Superintendentura Poznań Archiwum Państwowe we Wrocławiu Śląski Konsystorz Ewangelicki Geheimes Staatsarchiv Preussischer Kulturbesitz w Berlinie Generaldirektorium Südpreussen Rep. 76 III Kultusministerium Rep. 84a Justizministerium Zbiory prywatne Michała Werwińskiego (Czempiń) Grundbuch/Księga Wieczysta Piechanin Rittergut/dobra rycerskie, powiat Ko ścian [z adnotacją, że KW została zamknięta 24 marca 1958 roku z powodu odpi sania jej stanu do KW 3887] Fragmenty maszynopisu wspomnień z okresu ewakuacji z Borowa w styczniu 1945 roku 361
Źródła i literatura Źródła drukowane Allgemeine Uebersicht der evangelischen Pfarrgemeinden der Provinz Posen im Herbst 1860, w: Evangelisches Jahrbuch für die Provinz Posen auf das Jahr 1861, Posen 1861. Amtsblatt der Königlichen Regierung zu Bromberg, Nr. 47 vom 22. November 1844. Amtsblatt der Königlichen Regierung zu Posen 1839, nr 46; 1846, nr 33; 1855 nr 12. Bericht über den Stand des Gemeindelebens, „Kirchen-Kalender der evang. reform. Johan nisgemeinde zu Lissa i.P.” auf das Jahr 1900. Bestimmungen, betreffend das Amt der Distriktskommissare, w: L. Haase, Die Verwaltungsge setze für die Provinz Posen, Berlin 1913. Bickerich Wilhelm, Evangelisches Leben unter dem weißen Adler. Übersicht über die Geschich te und den gegenwärtigen Stand der evangelischen Kirche im Gebiet des einstigen undjetzi gen polnischen Staates, Poznań 1925. Bickerich Wilhelm, Unsere Ziele und Aufgaben, „Aus Posens kirchlicher Vergangenheit” 1911, Jg. 1, s. 1-6. Bickerich Wilhelm, Johann Metzig, ein deutscher Idealist im Posener Lande, „Deutsche Wis senschaftliche Zeitschrift für Polen” 1926, H. 7, s. 80-111. Bickerich Wolfgang, Lissa im Reichsgau Wartheland, Posen 1940. Braune August Gustav Wilhelm, Geschichte der Stadt Fraustadt, [Fraustadt 1889]. Cleinow Georg, Der Verlust der Ostmark. Die Deutschen Volksräte des Bromberger Systems im Kampf um die Erhaltung der Ostmark beim Reich 1918/19, Berlin 1934. Darstellung der wichtigsten statistischen Verhältnisse des Bomster Kreises mit Berücksich tigung der Resultate der Kreisverwaltung in den letzten Jahren. Vorgetragen bei der am 18. Februar
1840 stattgehabten Kreisständischen Verwaltung, Posen 1840. „Dies und Das aus dem Posener Lande”. Beilage zu den Monatsblättern „Aus dem Posener Lande” April 1914. Dobrindt Otto, Der Kreis Bomst. Eine Heimatkunde auf wissenschaftlicher Grundlage, Woll stein 1918. Dziennik Praw [Księstwa Warszawskiego] 1810. Eichner Max, Zur Geschichte des höheren Schulwesens in Fraustadt, Fraustadt 1903. Engelmann Paul, Bilder aus der Kirchengeschichte Fraustadts, Fraustadt 1905. Die evangelischen General-Kirchenvisitationen in den von Ost- und Westpreußen sowie Posen 1920 abgetrennten Kirchenkreisen, bearb. und hrsg. von W. Hubatsch, Göttingen 1971. „Evangelische Kirchen-Zeitung”, nr 84 z 20 października 1860 r. Fechner August, Einige Nachrichten über die Gründung der evangeljischen] Kirche der Neu stadt, genannt zur heiligen Dreifaltigkeit, Fraustadt 1846. Festschrift zur Feier des hundertjährigen Bestehens des evangelischen Kirchensystems Pieschen am 18. November 1794, Pieschen 1894. Fischer Georg Wilhelm Theodor, Versuch einer Geschichte der Reformation in Polen, Teil 1-2, Grätz 1855. Gedenkrede für Lie. Ernst Kienitz, „Posener Evangelisches Kirchenblatt”, Jg. 18, Nr. 4: Ja nuar 1940, s. 101-106. Gerlach [Christian], Zion, das ist die Geschichte der Stadt Fraustadt vom Jahre 1821 an, „Das Fraustädter Ländchen” 1928, 7. Jahrg., Nr. 8, s. 29-31. 362
Źródła i literatura Geschichte der Gemeine zum Kripplein Christi in Fraustadt, „Der evangelische Hausfreund” 1847, nr 35, s. 213-214, nr 36, s. 221-222, nr 37, s. 225-226 (na stronie 225 błędna numeracja: 219), որ 38, s. 233-234, որ 40, s. 240-242. Gesetz wegen Aufhebung der Zwangs- und Bannrechte in der Provinz Posen, vom 13ten Mai 1833, w: Gesetz-Sammlung für die Königlichen Preußischen Staaten, 1833. Jahresbericht, „Jahrbüchlein der ev.-reform. Johannis-Gemeinde zu Lissa i.P.”, 13. Jg., Lis sa 1912. Jankowski Stanisław „Agaton", Z fałszywym ausweisem w prawdziwej Warszawie. Wspo mnienia cichociemnego, Warszawa 2019. Jouanne Claus von, Malinie, Baranówek i folwark Lasek, przekł. Μ. Gulczyński, „Rocznik Pleszewski” 2014, Pleszew 2015, s. 332-352. A.K.-B., In Czempiń wurden die Bürgerbeiträge zur Kämmereikasse sorgfältig individuell ab gestuft 1796, „Deutsche Wissenschaftliche Zeitschrift im Wartheland” 1943, H. 7-8, s. 351-352. Jahresbericht der evangelischen Kirchengemeinde Czempiń für das Jahr 1912. Jahresbericht der evangelischen Kirchengemeinde Czempiń für das Jahr 1913. Jahresbericht der evangelischen Kirchengemeinde Czempiń für das Jahr 1915. Jahresbericht der evangelischen Kirchengemeinde Czempiń für das Jahr 1918. Jahresbericht der evangelischen Gemeinde Czempiń für das Jahr 1920. Jahresbericht der evangelischen Kirchengemeinde Czempiń für die Jahre 1921/27. Jahresbericht der evangel. Kirchengemeinde Czempiń für die Jahre 1931 und 1932. Kammel Richard, Kriegsschicksale der deutschen evangelischen Gemeinden in Posen und Westpreußen, Berlin 1940. Karwowski
Stanisław, Kronika miasta Leszna, Poznań 1877. Koch Rudolf, Die Senioratswahl bei den Unitätsgemeinden der Provinz Posen, Lissa 1882. Konrad Karl, Der Hauptheld des „Ihorner Blutgerichts” - ein Sohn Fraustadts, „Das Fraustäd ter Ländchen” 1936, Jg. 15, nr 12, s. 45-46. Lauterbach Samuel Friedrich, Fraustädtisches Zion, Leipzig 1711. Liselotte Keding - ein Nachruf, „Die Kirchturm-Eule”. Gemeindebrief des Pfarrverbandes der ev.-luth. Gemeinden St. Catharina Bornhausen und Machthausen-Bilderlahe, Juli-November 2007, s. 44-49. Moritz Hugo, Reformation und Gegenreformation in Fraustadt, Teil I, Posen 1907. Moritz Hugo, Reformation und Gegenreformation in Fraustadt, Teil I, Posen 1908. Müller-Górzno Annemarie, Kogóż mam się lękać? Wspomnienia wielkopolskiej Niemki 1945-1949, Poznań 2000. Pismo Królewskiej Pruskiej Rejencji do Radcy Ziemiańskiego Powiatu Pleszewskiego z odpisem dla Radolińskiego odnośnie wymogów związanych z budową kościoła ewangelickiego w Ja rocinie, oprać. B. Krzysiak, „Zapiski Jarocińskie” 2010, nr 3-4, s. 84-85. Pflug Eduard, Das Wichtigste und Merkwürdigste aus der Geschichte der Stadt Lissa (Leszno) von ihrer Entstehung bis zum Brande 1790, Lissa 1846. Pflug Eduard, Einiges aus der Geschichte der Stadt Lissa (Leszno) im Großherzogthum Posen, Zweite Ausgabe, Lissa 1861. Podział Powiatu Kościańskiego na obwody wóytowskie, w: Amtsblatt der Königlichen Regie rung zu Posen 1833, nr 41, Anhang. Pokłosie konferencji (list Ryszarda Kordusa z 2.09.2011), „Przegląd Nekielski” 2011, nr 2/247. 363
Źródła i literatura Die Preußischen Städte-Ordnungen vom 19. November 1808 und vom 17. März 1831 mit ihren Ergänzungen und Erläuterungen durch Gesetzgebung und Wissenschaft, hrsg. von L. von Rönne, Breslau 1840. Raport o sytuacji w Pleszewie w przededniu i pierwszych dniach wojny, przekł. i przygotowa nie do druku Μ. Gulczyński, „Rocznik Pleszewski” 2013, s. 250-256. Rhode Arthur, Die Evangelische Kirche in Posen und Pommereilen; Erfahrungen und Erlebnisse in drei Jahrzehnten 1914-1945, Lüneburg 1984. Smend Gottfried, Die Begründung der Kreuzkirchengemeinde in Lissa. Ein Bild aus der Vorzeit der evangelischen Kirche in Polen, Poznań 1928. [Smend Gottfried], Evangelisches Schulwesen in Lissa, „Jahrbüchlein der evangel. Kreuz kirchengemein de in Lissa” 1913, 4. Jg., s. 12-47. Smend Gottfried, Evangelisches Schulwesen in Lissa (Fortsetzung), „Jahrbüchlein der evan gel. Kreuzkirchengemeinde in Lissa” 1914, 5. Jg, s. 15-44. Smend Gottfried, Die Kreuzkirche in Lissa. Ein Beitrag zu ihrer Baugeschichte, Lissa 1910. Smend Gottfried, Die Synoden der Kirche Augsburgischer Konfession in Großpolen im 16., 17. und 18. Jahrhundert, Poznań 1930. [Smend Gottfried], Unsere Orgel, „Jahrbüchlein der Kreuzkirchengemeinde Lissa i.P.” 1911, Jahrgang 2, s. 22-31. Specht Johannes Friedrich, Der neue Zion oder die Geschichte der evangelisch-lutherischen Gemeinde am Kripplein Christ zu Fraustadt, Fraustadt 1855. Sprawozdanie Stenograficzne z 54. posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 14grud nia 2017 r. (trzeci dzień obrad), Warszawa 2017, s. 292-294. Statystyka Polski, Seria C,
zeszyt 76, Warszawa 1938. Szymański Andrzej, Pleszew w XVIII wieku w świetle spisów pruskich, Pleszew 1996. Urkunden und Akten zur Geschichte der preußischen Verwaltung in Südpreußen und Neuost preußen 1793-1806, oprac. I.Ch. Bussenius, red. W. Hubatsch, Frankfurt/M 1961. Verzeichnis der Schriften von Pastor D. Lie. Johann Wilhelm Adam Bickerich, „Deutsche Wis senschaftliche Zeitschrift für Polen” 1928, H. 12, s. 154-162. Verzeichnis der Schriften des Superintendenten D. theol. Gottfried Smend, „Deutsche Wissen schaftliche Zeitschrift für Polen” 1936, H. 30, s. 196-197. Ziemia jarocińska w świetle opisów pruskich z lat 1793-1794, Jarocin 2020. Źródła internetowe Das Bernuth-Buch, http://www.von-bernuth.de/BB-Kl.html (dostęp 8 listopada 2019; 29 września 2021). Dahlkötter Eva-Maria, Das Stadtpalais am Rathausplatz in Lippstadt. Einblicke in die we chselvolle Geschichte des Hauses von 1788-2004, pdf https://www.yumpu.com/de/document/read/6748490/das-stadtpalais-am-rathausplatz-in-lippstadt-reckerdesign (dostęp 17 października 2019). Dokument z 27 listopada 1752 roku przyznający prawa miejskie dla Rostarzewa, http:// prawamiejskie.rostarzewo.pl/ (dostęp 27 września 2021). Druk nr 2133 (projekt uchwały w sprawie upamiętnienia 500-lecia Reformacji), https:// orka.sejm.gov.pl/Druki8ka.nsf/0/18514310274050D3C12581F6005F2007/%24FileZ2133.pdf (dostęp 21 października 2021). 364
Źródła i literatura Kirchliches Amtsblatt der Evangelisch-Lutherischen Landeskirche Mecklemburgs 1988, Nr. 9, https://www.kirchenrecht-nordkirche.de/kabl/31204.pdf (dostęp 6 września 2021). Kolejna tablica pamiątkowa. Przyjechała delegacja z Niemiec, http://rakoniewice.pgo24.pl/ rostarzewo-cmentarz-ewangelicki/ (dostęp 23 kwietnia 2015). List otwarty biskupów ewangelickich, https://bik.luteranie.pl/pl/nowosci/list_otwarty_ biskupów,2619.html (dostęp 15.11.2021). Mazovia.genealogiapolska.pl [strona internetowa], https://mazovia.genealogiapolska.pl/ date/wawa.htm (dostęp 22 września 2021). Nekrolog Michała Agatona Jankowskiego (1947-2015) http://nekrologi.wyborcza . pl/0,ll„341243,Micha%C5%82-Agaton-Jankowski-nekrolog.html (dostęp 22 wrze śnia 2021). Operacja Tannenberg w Wielkopolsce - 275 ofiar, http://www.grzybno.info.pl/wspomnienia_tannenberg.php (dostęp 25 października 2021). Projekt indeksacji małżeństw zawartych w Wielkopolsce w latach 1800-1899 http://poznan-project.psnc.pl/ (dostęp 6 października 2021). http://www.rostarzewo.pl/historia.html (dostęp 23 kwietnia 2015). Stanisław Jankowski „Agaton” (1911-2002) [strona internetowa], https://stanislawjankowskiagaton.pl/ (dostęp 24 września 2021). Stenogram 34.posiedzenia Senatu RP IX kadencji, 1 dzień, 1 lutego 2017, https://www. senat.gov.pl/prace/posiedzenia/przebieg,479,l.html (dostęp 21 października 2021). Szklarska-Meller Anna, Na cmentarzu ewangelickim w Czempiniu przeprowadzono ekshu mację 16 ofiar wojny, 11 lipea 2013 https://koscian.naszemiasto.pl/na-cmentarzuewangelickim-w-czempiniu-
przeprowadzono/ar/cl-1929559 (dostęp 27 września 2021). Wspomnienie Michała Agatona Jankowskiego (1947-2015) na stronie Archiwum Akt No wych https://www.aan.gov.pl/art,83,zmarl-darczynca-archiwum-akt-nowych (dostęp 22 września 2021). Wykład Adama Staszaka, dyrektora Muzeum Regionalnego w Pleszewie, nagrany w 2020 roku na cmentarzu ewangelickim: https://en-gb.facebook.com/muzeum.pleszew/videos/pastor-ernst-gottlieb-kłeiner/392553631798906/ (dostęp 22 września 2021). Wystąpienie prezydenta na sesji jubileuszowej Centralnych Obchodów 500-lecia Reforma cji, 27 października 2017, https://www.prezydent.pl/aktualnosci/wypowiedzi-prezydenta-rp/wystapienia/art,305,wystapienie-prezydenta-na-sesji-jubileuszowej-centra lnych-obchodow-500-lecia-reformacji.html (dostęp 15 listopada 2021). Opracowania Adamczak Marcin, Wolsztyn w XIX wieku, Wolsztyn 2012. Adamczak Marcin, Z dziejów gminy ewangelickiej w Wolsztynie w XIX і XX wieku, w: Cmen tarze nieistniejących cmentarzy. Ewangelickie dziedzictwo kulturowe w Wolsztynie (w 500 rocznicę reformacji)/Friedhöfe nichtexistierender Friedhöfe. Das evangelische Kulturerbe in Wollstein (zum 500. Jahrestag der Reformation), red. J. Kołacki, Poznań 2018, s. 89-107. Alabrudzińska Elżbieta, Juliusz Bursche (1862-1942) - zwierzchnik Kościoła ewangelicko-au gsburskiego w Polsce. Biografia, Toruń 2010. 365
Źródła i literatura Antytrynitaryzm w Pierwszej Rzeczypospolitej w kontekście europejskim. Źródła-rozwój-oddziaływanie, red. Μ. Choptiany, P. Wilczek, Warszawa 2017 (seria Kultura Pierwszej Rzeczypospolitej, է. X). Aschenbrenner Cord, Das evangelische Pfarrhaus. 300 Jahre Glaube, Geist und Macht. Eine Familiengeschichte, München 2015. Bartoszewicz Agnieszka, Piśmienność mieszczańska w późnośredniowiecznej Роксе, Warsza wa 2012. Beiträge zu einem Biographischen Lexikon der Deutschen aus dem Raum der Provinz Posen, hrsg. von J. Balde, Herne 2003. Belzyt Leszek, Sprachliche Minderheiten im preußischen Staat 1815-1914. Die preußische Sprachenstatistik in Bearbeitung und Kommentar, Marburg 1998. Belzyt Leszek C., Kargowa w okresie nowożytnym, w: Historia Kargowej i zarys dziejów miasta partnerskiego Weissenberg, red. W. Strzyżewski, Kargowa 2013, s. 73-156. Bem Kazimierz, Słownik biograficzny duchownych ewangelicko-reformowanych. Pastorzy i dia konisy Jednoty Małopolskiej i Jednoty Warszawskiej 1815-1939, Warszawa 2015. Birecki Piotr, Budownictwo ewangelickie w Prusach Zachodnich. Relacje między państwem a Kościołem ewangelicko-unijnym, Toruń 2014. Błaszkowski Marcin, Ksiądz Martin Rutz - ostatni niemieckojęzyczny luteranski duchowny z Leszna (1936-1945) z perspektywy po 1945 roku, „Rocznik Leszczyński” 2017, t. 17, s. 207-222. Bogdanowicz Jerzy, Stryjkowski Krzysztof, Leszno-Gronowo. Obóz, o którym nikt nie chciał pamiętać, Leszno 2014. Bogucka Maria, Samsonowicz Henryk, Dzieje miast i mieszczaństwa w Polsce przedrozbioro wej, Wrocław 1986. Bömelburg Hans-Jürgen, Polska myśl
historyczna a humanistyczna historia narodowa (1500-1700), Kraków 2011. Brückner Aleksander, Różnowiercy polscy. Szkice obyczajowe i literackie, Warszawa 1905. Brüning Alfons, Unio non est unitas. Polen-Litauens Weg im konfessionellen Zeitalter (1569-1648), Wiesbaden 2008. Brylla Wolfgang, Luter.pl. Obchody 500-lecia reformacji w zwierciadle polityki, mediów oraz nauki, w: Reformacja protestancka 1517 roku. Spory o dziedzictwo, red. C. Lipiński i W. Brylla, Wrocław 2018, s. 291-315. Bussenius Charlotte, Die preussische Verwaltung in Süd- und Neuostpreussen 1793-1806, Heidelberg 1960. Chaunu Pierre, Czas reform. Historia religii i cywilizacji (1250-1550), przekł. J. Grosfeld, Warszawa 1989. Chinciński Tomasz, Forpoczta Hitlera. Niemiecka dywersja w Polsce w 1939 roku, Gdańsk-Warszawa 2010. Chodyła Zbigniew, Najstarsze dzieje osad olęderskich w okolicach Nekli w latach 1749-1793, Nekla 2005. Chodyła Zbigniew, Zarys najstarszych dziejów osad olęderskich na Ziemi Jarocińskiej w latach 1747-1790 (1793), „Zapiski Jarocińskie” 2011, nr 1-2, s. 7-77. Chodynicki Kazimierz, Reformacja w Polsce, Sandomierz 2017 (reprint wydania z około 1921 roku). Chwedoruk Rafał, Polityka historyczna, Warszawa 2018. 366
Źródła i literatura Cieślak Tomasz, Dochodzenie przeciwko Christianowi Jouanneowi i jego proces przed Specjal nym Sądem Karnym w Poznaniu, „Rocznik Pleszewski” 2014, s. 309-331. Cieślak Tomasz, Tajemnica śmierci Chrystiana von Jouanne z Baranówka, „Rocznik Pleszew ski” 2017, s. 107-124. Cieślak Tomasz, Wokół zbrodni niemieckich w Pleszewie w 1939 roku, „Rocznik Pleszewski” 2013, s. 226-249. Cieślak Tomasz, Wysiedlenia ludności niemieckiej z terenu powiatu jarocińskiego w latach 1945-1948, „Zapiski Jarocińskie” 2010, nr 3-4, s. 57-76. Domasłowski Jerzy, Kościół Ewangelicko-Augsburski w Poznaniu i w zachodniej Wielkopolsce w latach 1919-2005, Poznań 2005. Dworzaczkowa Jolanta, Bracia Czescy w Wielkopolsce w XVI і XVII wieku, Warszawa 1997. Dziedzictwo górnośląskiej reformacji. Wpływ protestantyzmu na politykę, społeczeństwo i kul turę w XVI-XX wieku, red. J. Bahlcke, W. Gojniczek, R. Kaczmarek, Katowice 2018. Dzieje Jarocina, red. Cz. Łuczak, Poznań 1998. Eser Ingo, „Volk, Staat, Gotti”. Die deutsche Minderheit in Polen und ihr Schulwesen 1918-1939, Wiesbaden 2010. Evangelisches Pfarrerbuch für die Mark Brandenburg seit der Reformation. Verzeichnis der Pfarrstellen und der Pfarrer, Bd. 1-2, bearbeitet von O. Fischer, Berlin 1941. Ewangelicy w regionie kujawsko-pomorskim na przestrzeni wieków, red. J. Kłaczków, Toruń 2020. Ewangelicyzm reformowany w Pierwszej Rzeczypospolitej. Dialog z Europą i wybory aksjolo giczne w świetle literatury i piśmiennictwa XVTXVII wieku, red. D. Chemperek, Warsza wa 2016 (seria Kultura Pierwszej Rzeczypospolitej, t. IX). Fliedner Karl, Gebt
unserm Gott die Ehre! Denkschrift zum 50-jährigen Jubiläum der Evange lischen Diakonissenanstalt in Posen, Posen 1916. Fukuyama Francis, Tożsamość. Współczesna polityka tożsamościowa i walka o uznanie, przekł. J. Pyka, Poznań 2019. Gawlitta Severin, Zwischen Einladung und Ausweisung. Deutsche bäuerliche Siedler im König reich Polen 1815-1915, Marburg 2009. Gdańsk protestancki w epoce nowożytnej. W 500-lecie wystąpienia Marcina Lutra, 1.1: Eseje, red. E. Kizik, S. Kościelniak, Gdańsk 2017. Gesetz wegen Aufhebung der gewerblichen und persönlichen Abgaben und Leistungen in den Mediatstädten der Provinz Posen, vom 13ten Mai 1833, w: Gesetz-Sammlung für die Kö niglichen Preußischen Staaten, 1833. Golon Arnold, Steffani Johannes, Posener Evangelische Kirche. Ihre Gemeinden und Pfarrer von 1548 bis 1945, Lüneburg 1967. Gregory Brad S., Niezamierzona Reformacja. Od rewolucji religijnej do świeckiego społeczeń stwa, przekł. A. Dzierzgowska, Warszawa 2020. Hauser Przemysław, Kolonista niemiecki w Polsce w XIX і XX wieku, w: Polskie mity polityczne XIXіXX wieku, red. W. Wrzesiński, Wrocław 1994, s. 195-213. Heine Ludwig, Geschichte des Kirchenkampfes in der Grenzmark Posen-Westpreußen, Göttin gen 1961. Jasiński Grzegorz, Luteranie na Mazurach i Warmii po 1945 roku, Olsztyn 2021. Jóźwiak Ewa, Sachsowie. Polacy z wyboru, Wieluń 2017. Karwowski Stanisław, Miasto Jarocin i jego dziedzice, „Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk Poznańskiego” 1902, t. 29. 367
Źródła i literatura Kaufmann Thomas, Erlöste und Verdammte. Eine Geschichte der Reformation, München 2016. Kemlein Sophie, Żydzi w Wielkim Księstwie Poznańskim 1815-1848. Przeobrażenia w łonie żydostwa polskiego pod panowaniem pruskim, Poznań 2001. Kempa Tomasz, Konflikty wyznaniowe w Wilnie od początku reformacji do końca XVII wieku, Toruń 2016. Kempa Tomasz, Wobec kontrreformacji. Protestanci i prawosławni w obronie swobód wyzna niowych w Rzeczypospolitej w końcu XVI i w pierwszej połowie XVII wieku, Toruń 2007. Kiec Olgierd, Dzieje wspólnoty protestanckiej w Koźminie Wlkp., w: Monografia Koźmina Wielkopolskiego i okolic, red. Μ. Pietrowski i A. Wędzki, Koźmin Wielkopolski 2006, s. 609-624. Kiec Olgierd, Historia protestantyzmu w Poznaniu odXVI do XXI wieku, Poznań 2015. Kiec Olgierd, Paul Rudolph (1893-1939). Pastor z Wielkopolski ijego rodzinne związki z Landsbergiem nad Wartą (Gorzowem Wielkopolskim), „Nadwarciański Rocznik Historyczno-Archiwalny” 2021, nr 28, s. 267-284. Kiec Olgierd, Piła czy Frankfurt nad Odrą? Spór o nową stolicę niemieckiej Marchii Wschodniej (Ostmark) w latach 1918-1939, „Studia Zachodnie” 2014,1.16, s. 59-89. Kiec Olgierd, Protestantyzm w Poznańskiem 1815-1918, Warszawa 2001. Kiec Olgierd, Uroczystości milenijne 1966 roku i mniejszości wyznaniowe w Polsce, „Roczniki Historyczne” 2002, t. 68, s. 175-193. Kiec Olgierd, Wilhelm i Wolfgang Bickerichowie. Ostatni duchowni wielkopolskiej Jednoty w Le sznie, cz. I: „Jednota“ 2010, nr 5-6, s. 14-16, cz. II: „Jednota” 2010, nr 7-8, s. 18-21. Kiec Olgierd, Zarys dziejów ewangelickiej parafii w Pleszewie
1794-1945, „Rocznik Pleszewski” 2010, s. 159-174. Kłaczków Jarosław, Kościół Ewangelicko-Augsburski w Polsce 1945-1975, Toruń 2010. Kłaczków Jarosław, Kościół Ewangelicko-Augsburski w Polsce w latach 1918-1939, Toruń 2017. Kłaczków Jarosław, Ksiądz biskup Andrzej Wantuła (1905-1976). Biografia, Toruń 2019. Kneifel Eduard, Die Pastoren der Evangelisch-Augsburgischen Kirche in Polen, Eging, b.r.w. Konarski Szymon, Szlachta kalwińska w Polsce, Warszawa 1936. Kordel Jacek, Królestwo anarchii. W poszukiwaniu nowożytnych wyobrażeń o Rzeczypospolitej i jej mieszkańcach, Warszawa 2020. Kosman Marceli, Opowieści kórnickie, Poznań 1983. Kościoły laterańskie na ziemiach polskich (XVI-XX w.), red. J. Kłaczków, 1.1-3, Toruń 2012. Kowalczyk Maciej, Powiat pleszewski w latach 1818-1932. Zarys dziejów ustrojowo-politycz nych, Pleszew 2014. Kozak Adam, Pleszew w późnym średniowieczu i u progu epoki nowożytnej (koniec XIV-począ tek XVI wieku), Poznań 2020. Kramer Valentin, Zwischen den Heimaten. Deutsch-argentinische Einwanderervereine in Ro sario und Esperanza 1856-1933, Bielefeld 2016. Krasuski Jerzy, Między wojnami. Polityka zagraniczna IIRzeczypospolitej, Warszawa 1985. Kraushar Aleksander, Książę Repnin i Polska w pierwszem czteroleciu panowania Stanisława Augusta, 1.1, wyd. drugie przejrzane i popr., Krakow 1898. Kriegseisen Wojciech, Stosunki wyznaniowe w relacjach państwo-kościół między reformacją a oświeceniem (Rzesza Niemiecka-Niderlandy Północne-Rzeczpospolita polsko-litewska), Warszawa 2010. 368
Źródła i literatura Kryszak Franciszek, Dzieje miasta Pleszewa na podstawie źródeł historycznych, Pleszew 1938. Krzysiak Bolesława, Dawny kościół ewangelicki w Pogorzeli. Z dziejów przekształceń architek tury ewangelickiej w Wielkopolsce, „Ecclesia. Studia z Dziejów Wielkopolski” 2013, t. 8, s. 237-281. Krzysiak Bolesława, Dawny kościół św. Pawła na Fredry, obecny kościół Najświętszego Zbawi ciela, Poznań 2003. Krzysiak Bolesława, Ewangelicki kościół w Kopanicy, w: J. Rosiński i in., Kopanica. Gród nad Obrą, red. T. Noculak, Kopanica 2010, s. 129-168. Krzysiak Bolesława, Kościół Najświętszego Zbawiciela w Poznaniu, Poznań 2017. Krzysiak Bolesława, Poewangelicki kościół w Jarocinie, „Zapiski Jarocińskie” 2010, nr 3-4 (20-21), s. 7-37. Kubicki Paweł, Wynajdywanie miejskości. Polska kwestia miejska z perspektywy długiego trwania, Kraków 2016. Kucharczyk Grzegorz, Kryzys i destrukcja. Szkice o protestanckiej reformacji, Warszawa 2017. Kulejewska-Topolska Zoña, Nowe lokacje miejskie w Wielkopolsce od XVI do końca XVIII wie ku. Studium historyczno-prawne, Poznań 1964. Lange Carl, Entstehung und weitere Entwicklung der Parochie Neutomyśl, „Der evangelische Hausfreund” 1847, nr 19, s. 118-120. Liczbańska Grażyna, Lutherans in the Poznań Province. Biological Dynamics of the Lutheran Population in the 19th and Early 20th Centuries, Hamburg 2015. Lisicki Paweł, Luter. Ciemna strona rewolucji, Warszawa 2017. Litak Stanisław, Od reformacji do oświecenia. Kościół katolicki w Polsce nowożytnej, Lublin 1994. Litak Stanisław, Parafie w Rzeczypospolitej w XVI-XVIII wieku. Struktura,
funkcje społeczno-religijne i edukacyjne, Lublin 2004. Luteranizm w kulturze Pierwszej Rzeczypospolitej, red. K. Meller, Warszawa 2017 (seria Kul tura Pierwszej Rzeczypospolitej w dialogu z Europą. Hermeneutyka wartości, t. VIII). Łaszkiewicz Tomasz, Ewangelicy w Inowrocławiu, w: Ewangelicy w regionie kujawsko-pomor skim, s. 43-58. Lukasiewicz Dariusz, Sarmatyzm i Prusy na przełomie XVIII i XIX wieku, Warszawa 2015. Lukasiewicz Dariusz, Szkolnictwo w Prusach Południowych (1793-1806), Poznań 2008 Matyja Rafał, Miejski grunt. 250 lat polskiej gry z nowoczesnością, Kraków 2021. Mazurkiewicz Sebastian, Nekla. Historia miasta, Września-Nekla 2007. Merczyng Henryk, Zbory i senatorowie protestanccy w Dawnej Rzeczypospolitej, Warszawa 1904. Michalak Ryszard, Polityka wyznaniowa państwa polskiego wobec mniejszości religijnych w la tach 1945-1989, Zielona Góra 2014. Nasierowski Tadeusz, Zagłada osób z zaburzeniami psychicznymi w okupowanej Polsce, War szawa 2008. Ness Dietmar, Schlesisches Pfarrerbuch, Bd. I, Leipzig 2014. Ness Dietmar, Schlesisches Pfarrerbuch, Bd. V, Leipzig 2015. Ness Dietmar, Schlesisches Pfarrerbuch, Bd. VI, Leipzig 2016. Nijakowski Lech, Polska polityka pamięci. Esej socjologiczny, Warszawa 2008. Nowakowska Natalia, King Sigismund of Poland and Martin Luther. The Reformation before Confessionalization, Oxford 2018. 369
Źródła i literatura Pettegree Andrew, Marka Luter. Rok 1517, druk i początki Reformacji, przekł. Μ. Denderski, Warszawa 2015. Piątek Grzegorz, Najlepsze miasto świata. Warszawa w odbudowie 1944-1949, Warszawa 2020. Piasecki Jan, Trochę wiosny jesienią. Dorn Pomocy Społecznej w Pleszewie wczoraj i dziś, Ple szew 1994. Podkowski Marek, Komisariaty i wójtostwa obwodowe w Wielkopolsce (1919-1935). Kilka uwag o praktycznym działaniu, „Acta Universitatis Wratislaviensis. Prawo” 2016, t. 321, s. 203-214. Reformacja. Europa-Polska-Wielkopolska-Szamotuły, red. Μ. Grzywacz, Szamotuły 2017. Reformacja i ewangelicyzm nad Bałtykiem 1517-2017, red. J. Borzyszkowski, Gdańsk 2018. Reformacja w Krakowie (XVI-XVII wiek). Materiały z sesji naukowej 6 maja 2017 roku, red. Z. Noga, Kraków 2018. Reformacja z perspektywy Bielska i Białej, red. A.E. Banot, E. Gajewska, T. Markiewka, Biel sko-Biała 2018. Romaniuk Marek, Ewangelicy w Bydgoszczy, w: Ewangelicy w regionie kujawsko-pomorskim, red. J. Kłaczków, Toruń 2020, s. 13-41. Rubiś Daniel, Początki okupacji niemieckiej w Wielkopolsce na przykładzie Kostrzyna, „Biule tyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2011, nr 5-6, s. 54-62. Ruszczyński Franciszek, Historia Czempinia, Poznań 1928. Saat und Ernte. Lebensbilder Posener deutscher Landwirte, hrsg. H. von Rosen, Rossbach 1978. Schott Christian-Erdmann, Der erste polnische Historiograph in deutscher Sprache Samuel Friedrich Lauterbach (1662-1728), Beiträge zur ostdeutschen Kirchengeschichte, Folge 4, Düsseldorf 2001, s. 12-27. Schulz Georg, Unions- und Verfassungsbestrebungen der protestantischen
Kirchen im Gross herzogtum Warschau, „Deutsche Wissenschaftliche Zeitschrift für Polen” 1930, H. 18, s. 5-52. Stegner Tadeusz, Bóg, protestantyzm, Polska. Biografia pastora Leopolda Marcina Otto (1819-1882), Gdańsk 2000. Stegner Tadeusz, Ks. Leopold Otto (1819-1882). Nowa droga Kościoła ewangelickiego w Pol sce, Bielsko-Biała 2019. Swieder Anna, Otto Dobrindt. Auf den Spuren eines Denkmalpflegers, „Fontes Archeologici Posnanienses” 2009, vol. 45, s. 5-92. Stolice wielkopolskiego protestantyzmu. Leszno i Śmigiel: współistnienie wyznań, dziedzictwo, red. K. Szymańska, Leszno 2018. Syrnyk Jarosław, Historia, naród i narodowa historia - perspektywa antropologiczna, w: Bli ska historia. O badaniach historii lokalnej i regionalnej, red. P. Wiszewski, Warszawa 2018, s. 28-48. Syrnyk Jarosław, Kwestia wołyńska w perspektywie historycznej, politycznej i perspektywie pamięci, „Dzieje Najnowsze” 2018, t. 50, nr 2, s. 71-86. Szady Bogumił, Geografia struktur religijnych i wyznaniowych w Koronie w II połowie XVIII wieku, Lublin 2010. Szczukowski Ireneusz, Marcin Luter i reformacja w polskim dyskursie prawicowym, w: Marcin Luter 1517-2017, red. K. Obremski, Toruń 2018, s. 135-158. 370
Źródła i literatura Szeszuła Jacek, W rocznicę zbrodni, w: Mieszkańcy Ziemi Mosińskiej w czasach wojny 1939-1945, cz. 1, Mosina 2013. Szymański Andrzej, Pleszew w XVIII wieku w świetle spisów pruskich, Pleszew 1996. Tokarczuk Olga, Polacy i Niemcy: mapa przyjaźni, „Gazeta Wyborcza” z 19 grudnia 2006 roku, s. 18. Troeltsch Ernst, Die Bedeutung des Protestantismus für die Entstehung der modernen Welt, „Historische Zeitschrift” 1906, t. 97, s. 1-66. Tureczek Marceli, Pogranicze. Przeszłość bez historii, Gorzów Wielkopolski 2021. Urbaniak Miron, Modernizacja infrastruktury miejskiej Leszna w latach 1832-1914, Poznań 2009. Verbum Domini manet in aeternum. Wschowski Syjon - centrum wielkopolskiego protestanty zmu. Katalog wystawy, Muzeum Ziemi Wschowskiej, red. M.T. Malkus, Wschowa 2017. W 500-lecie reformacji (1517-2017). Z dziejów Kościołów ewangelickich w dawnych Prusach Królewskich i Książęcych. Tereny dawnych Prus Królewskich, red. J. Kłaczków, G. Jasiń ski, P. Birecki, Toruń 2017. W 500-lecie reformacji (1517-2017). Z dziejów Kościołów ewangelickich w dawnych Prusach Królewskich i Książęcych. Tereny dawnych Książęcych, red. J. Kłaczków, G. Jasiński, P. Bi recki, Toruń 2017. Wąsicki Jan, Opisy miast polskich z lat 1793-1794, Poznań 1962. Wąsicki Jan, Ziemie polskie pod zaborem pruskim. Wielkie Księstwo Poznańskie 1815-1848, Warszawa-Poznań 1980. Werner Albert, Geschichte der evangelischen Parochiën in der Provinz Posen, überarbeitet von J. Steffani, Lissa 1904. Wickham Chris, Średniowieczna Europa, przekł. Μ. Kowalczyk, Warszawa 2018. Wieczorek Katarzyna, Lange Krzysztof,
Rewitalizacja cmentarza ewangelickiego w Czempi niu, w: Ziemia skrywa kości. Zapomniane krajobrazy pamięci - cmentarze protestanckie w Wielkopolsce po 1945 roku, red. J. Kołacki i I. Skórzyńska, Poznań 2017, s. 185-193. William Barstow von Guenther, „Zeitschrift des Historischen Vereins für die Provinz Posen” 1893, Jg. 8, s. 233-250. Wiszewski Przemysław, (Trans)narodowe, krzyżujące się, zaplątane. historie społeczności, w: Bliska historia. O badaniach historii lokalnej i regionalnej, red. P. Wiszewski, Warsza wa 2018, s. 17-27. Wiśniowski Eugeniusz, Parafie w średniowiecznej Polsce. Struktura i funkcje społeczne, Lublin 2004. Wojdon Joanna, Czym jest public history?, w: Historia w przestrzeni publicznej, red. J. Wojdon, Warszawa 2018, s. 11-16. Wojdon Joanna, Historia w przestrzeni publicznej, w: Bliska historia. O badaniach historii lokalnej i regionalnej, red. P. Wiszewski, Warszawa 2018, s. 187-200. Wotschke Theodor, Der Aufbau der grosspolnischen lutherischen Kirche nach erlangter Reli gionsfreiheit, „Deutsche Wissenschaftliche Zeitschrift für Polen” 1934, H. 27, s. 1-50. Woźniak Krzysztof Paweł, Niemieckie osadnictwo wiejskie między Prosną a Pilicą i Wisłą od lat 70. XVIII wieku do 1866 roku. Proces i jego interpretacje, Łódź 2013. Wuttke Heinrich, Städtebuch des Landes Posen, Leipzig 1864. Zgaiński Mieczysław, Rostarzewo. Zarys monograficzny. Część pierwsza - do roku 1945, Gro dzisk Wielkopolski-Rostarzewo 2000. 371
Źródła ì literatura Zgaiński Mieczysław, Rostarzewo, Zarys monograficzny. Część druga 1945-1975, Grodzisk Wielkopolski 2013. Ziemia skrywa kości. Zapomniane krajobrazy pamięci - cmentarze ewangelickie w Wielkopolsce po 1945 roku, red. J. Kołacki і I. Skórzyńska, Poznań 2017. Zitzlaff Franz, Die kleinen Städte, w: Preußische Städte im Gebiete des polnischen Nationalitä tenkampfes, hrsg. von L. Bernhard, Leipzig 1909, s. 3֊77. 372
Indeks nazwisk Indeks nie obejmuje zestawienia bibliograficznego. A Abitz Gustav 95, 98, 99,105,113 Achilles Christian 345, 347 Achilles Elisabeth z domu Dreyer 346, 356 Achilles Emanuel Heinrich Werner 345-347, 354, 356 Achilles Ernst 347,354,356 Achilles Johannes 347, 354 Adamczak Marcin 21, 87 Adolf-Verein Gustaw 111 Agricola Eduard Wilhelm Moritz 148 Agricola Margarete (z d. Zipper) 149 Agricola Rudolf 148,151,152 Alabrudzińska Elżbieta 19 Albrecht Otto 115 Arndt Friedrich 172 Arndt Rudolf 174,176,188,194 Aschenbrenner Cord 352 Ast Oswald 315 August II Wettyn 37 Aust Konrad Moritz 164 Aust Robert 247 Bahlcke Joachim 20 Balde Joachim 79 Baltz Gotthelf Johann Konrad 227, 228 Banot Aleksandra E. 20 Bartosiak Edmund 199 Bartoszewicz Agnieszka 29 Bauer Ludwig 109 Bauz Johann Friedrich 206 Becker Bernhard 262, 264 Bederke 347 Bederke Robert 147 Bege (Bage?) Johann 175,176 Behnke Hermann 192,193,195 Belzyt Leszek C. 49 Bem Kazimierz 64 Benåde Irmgard 217, 220 Benåde Wilhelm (Willy) 121,122, 217 Benz Samuel 175,176 Berendes Heinrich 252 Berg Georg 147,148 Berger Hugo 148 Bernhard Ludwig 49, 321 Bernim Wilhelm Hugo 179,180 Bernuth Bernhard von 308, 309,311, 312, 315, 317, 320, 322, 324, 325, 328, 330 Bernuth Elise (z d. Fuhrmann) 308, 330 Bernuth Emil von 308 Bernuth Heinrich von 309 В Bach Jan Sebastian 262 Bade Johanna 214 Badinski Joseph (Badyński Józef) 276 Baensch Samuel 248 373
Indeks nazwisk Bernuth Johann Heinrich 308 Bernuth Marie von (z d. von Delhaes) 309, 329, 333 Bernuth Otto von 308,309,325,328,330, 333 Bernuth Wolf von 330, 333 Bernuthowie 308, 309, 317, 334 Bertheau Lorenz 130 Bethusa-Huc Heinrich von 343 Beurmann Carl Moritz von 92 Bickerich Wilhelm 68-73 Bickerich Wolfgang 78-80 Bierbaum Hermann 303 Bierwagen (Bernhagen) Reinhold 340-343, 345 Birecki Piotr 18,19 Birk Georg 206 Blanck Ulrich 311 Blau Paul 155,218, 257, 259, 261, 331,349 Bloch Louis (Ludwig) 85, 89 Bloch Ludwig 85, 95, 98, 105, 109, 113, 114 Blümel Oskar 354 Blaszkowski Marcin 79 Bnińscy 269 Bock Otto 180 Bodelschwingh Ernst von 92 Bogdanowicz Jerzy 80 Bogucka Maria 28, 29 Bömelburg Hans-Jürgen 37 Bonaparte Hieronim (Jérôme) 91 Bonaparte Napoleon I 91 Bondorff Ferdinand 237 Borack Julius 111, 250 Borgius Eugen 68 Bork Tony 110 Bornemann Johannes 64 Borzyszkowski Józef 20 Bosse Heinrich 332 Bosse Hermann 332, 333, 353 Böttcher Otto Johannes Hermann 117-120, 122-125,127 Brasch Wolff 290 Brauer Klara 198 Braun Johann Samuel 85 Braune August Gustav Wilhelm 48, 50, 53 374 Bresse Jacob 229 Eressel Gustav 351 Brinkmann Clara (z d. von Madai) 311 Brinkmann Eduard 310 Brodersen Hermann Georg 118 Brohm Helmut 191 Brückner Aleksander 61 Brüning Alfons 25 Brunowsky Leonhard 352 Brüsewitz Karl Friedrich von 278 Brust Paul 322 Brylla Wolfgang 10 Buch Alexander von 112 Büchner Otto 348 Buk Peter 175,176 Burchardt Julius 114 Bursche Juliusz 10 Bussenius Charlotte 274 Bussmann Wilhelm 345 Buth Karl 179,180 C Carus Gustav 170, 303, 306 Cassius Boguslaus David 65, 66 Cassius Christian
Theophil/Teofil 40,64,66 Cassius Johann Friedrich 65, 66, 68 Cassius Johann Ludwig 65-68 Chaunu Pierre 22, 27 Chemperek Dariusz 19 Cherubim Carl 109 Chinciński Tomasz 79 Choderny-Loew Zenona 283 Chodyła Zbigniew 159,160, 225, 226 Chodynicki Kazimierz 28 Choptiany Michal 19 Chwedoruk Rafał 16 Cieślak Tomasz 221, 266 Cleinow Georg 52 Cleinow Marcell 52 Clément Gustav 109 Cranz Friedrich Leopold 46, 106, 110, 146,164, 214, 245, 247, 252, 299 Czarnkowski Adam Sędziwój 203 Czeczatka Oscar 54, 57-59 Czyszewski (Czyżewski?) 278
Indeks nazwisk D da Vinci Leonardo 288, 317 Dahlkötter Eva-Maria 288 Dałkowski Kazimierz 275 Dehmel Julius 186, 319, 347 Delhaes Anna Gräfin von (z d. von Roe dern) 317,329,333 Delhaes August Gilles Johannes von 288, 289, 296,299-301,303,305,306,308, 309, 311-313, 317,322, 329, 334 Delhaes Carl 288 Delhaes Charlotte Liselotte (z d. Epping) 288 Delhaes Ferdinande (Fernande) von (z d. von Bernuth) 309, 320 Delhaes Gilles 288 Delhaes Karl Emil von 309, 317, 320, 322, 325, 328, 329, 333,338 Delhaesowie 308,309, 329, 333, 334 Denderski Mikołaj 27 Diehl Karol 41, 63 Dietrich Ernst Wilhelm 270, 279 Dilling Gottlieb 296 Dilthey Wilhelm 256 DittfachPaul 115 Dobrindt Otto 126 Dohle 161-163 Domaslowski Jerzy 81 Drescher Gustav 107 Drescher Wilhelm 312, 322 Dreyer Ernst August 346 Drobnitzky Walter 57, 58 Dross Karl 191 Duda Andrzej 8-10 Dumke Otto 192 Dünnebier Max 252 Dürer Albrecht 262 Dütschke Friedrich Leopold 42, 44, 46 Dütschke Johann Wilhelm August 65 Dworzaczkowa Jolanta 61 Dymek Walenty 352 Działyńska Teofila 270 Dzierzgowska Anna 27 375 E Eckardt Gustav 113 Eiche Karl Heinrich 140 Eichler Gottlieb 114 Eichner Max 50 Elsner Gustav Eduard Ferdinand 103,110 Elsner Hugo Alexander Eunomius 46 Engel Alfred 133-135 Engelmann Paul Heinrich 49-51, 53, 54 Erazm z Rotterdamu 25 Erbguth Ernst 340, 341 Erler Wilhelm 343 Ertel Adolf 322, 329 Ertel Wilhelm 292, 299, 300, 312, 315, 320, 322 Esche Gustav 246, 254 Esche Karl (Carl) 246, 250-252, 254-256 Eser Ingo 188 Exner Friedrich Wilhelm 43 F Fabianke Gustav 117,118,122 Fabianke Wilhelm senior 114 Falkenhahn Arthur 344 Fäustel Kaspar
Gottfried 227 Fechner August Timotheus 43-48, 50, 53, 284 Fechner Carl, mistrz piekarski 113 Fechner Carl (Karl) 87, 98 Fechner Chrystian 87 Fechner Emilia (z d. Domke) 43 Fechner Friedrich Wilhelm 64 Fechner Heinrich 114,115 Fechner Johann Gottfried 43,140-142,206 Fechner Johann Martin 43, 63, 65, 140, 339 Feist Gottlieb 240 Feldmann Julius 262 Fiebig Christian 84 Finke Ernst 114,117,119 Fintz Carl 293 Fischer Christian Wilhelm 39, 43, 44, 46, 284, 339 Fischer Daniel 39, 41, 43, 46, 205 Fischer Georg Wilhelm Theodor 45,46,147 Fischer Otto 96
Indeks nazwisk Fischer von Mollard Eduard 261 Fischer von Mollard Ernst 261 Flemming Adolf 322 Fliedner Karl 50, 215, 256, 318 Flottwell Eduard von 92, 210 Franciszek, papież 10 Franck 148 Franke Wilhelm 317 Frankenberg und Ludwigsdorf Wolf Sylvius Leopold von 285, 286 Freymark Karl 44, 96,103, 211, 242, 243 Frey Hellmuth 80 Friedrich Johann Gottlob 65 Frischbier Johann 182 Frommberger Robert 67, 68 Frost Gottlieb 65 Fryderyk II (Wielki) 35, 87 Fryderyk August 279 Fryderyk Mądry 27 Fryderyk Wilhelm III 41, 67, 144, 162, 210, 237, 280 Fryderyk Wilhelm IV 67, 93, 103-105, 162, 211, 297, 300 Fuhrmann Karl 252, 253, 255 Fukuyama Francis 16 Füllkrug August 121 Fürer Wilhelm 123 G Gajewska Ewelina 20 Gawlitta Severin 19 Gebethner Gustaw Adolf 8 Geissler Christoph von 205 Georg Wilhelm 332 Geppert Adolph 296 Gerlach Christian Balthasar 38, 39, 41 Gerlach Christian Carl 41-45 Gerlach Christian Gotthold 139 Gerlach Heinrich 48, 91, 92,108 Gerson Wojciech 8 Gess Friedrich 179 Gess Wolfgang 213 Geßner (Gessner) Anna Laura Leontine 169, 201 Geßner (Gessner) Henrietta z domu Grams 168 376 Geßner (Gessner) Ludolf Theobald Raimun 164-174,176-179 Gierke Gottlieb 312 Glaeser, landrat 164 Gliemann, burmistrz Jarocina 247, 248 Gmyz Cezary 10 Goebel Carl 67-69 Gojniczek Wacław 20 Goldenring 250 Golon Arnold 125,318 Golz 89 Gorzeńska Ludwika 204 Gorzeński Makary 205, 206 Gowin Jarosław 8 Górkowie 269 Grabig Johann Traugott 47, 66, 209, 239, 242 Grabowski Józef 234, 236-238, 244 Grabski Tadeusz 200 Gramowski Gottlob 236-238 Grams Gottfried 164,168 Grams Johann 175,176 Gregorovius Ernst 212, 249
Gregory Brad S. 26, 32 Greiser Arthur 154,155,194,262 Greulich Gottfried 130 Greulich Karl 345 Grimm Friedrich Heinrich Ernst Wilhelm 205, 206, 212 Grimm Julia 212 Grobe Bertha z domu Müller 111 Grobe Friedrich 112 Grobe Johannes Franz 111,112,116,117 Grosfeld Jan 22 Gruber Karl August 161, 286 Grundmann Kurt 134 Gryczyński Nikodem 291, 292 Grygiel Ryszard 225 Grzywacz Małgorzata 11, 21 Guderian Hugo 171,174-176 Guenther Erna Leontine Melanie Freiin (z d. von Schlichting-Bukowiec) 310 Guenther Franz Archibald von 309, 312, 322, 323, 331, 341, 344, 346, 348 Guenther (Guenther-Delhaes) Georg Richard von 309,329,333
Indeks nazwisk Guenther Gerd von 329 Guenther Johanna von (z d. Bernuth) 309 Guenther Luise von (z d. Delhaes) 309, 317, 329 Guenther William Barstow von 309 Guenther William Bernhard von 310, 331 Guentherowie 308, 309,334 Gulczyński Michal 211, 220 Gumprecht Theodor 67 Günther Gottlieb 145 Günzel Dienegott 114 Gürtler Ernst 54 Gürtler Martin 54 Gürtler Paul 54 Gürtler Paul Emanuel 53-55, 57 Gustav Adolf 329 Gutenberg Johannes 62 H Haberbusch Błażej 8 Haberland Karl 296 Haesner 212 Haase L. 282 Haenisch Gerhard 70, 331 Hahn 184 Hanisch Adolph 292 Harhausen Karl 315 Hartknoch Christoph 37 Hauser 162 Hauser Przemysław 13 Häusler 194 Häusser Ludwig 47 Hautzinger Ferdinand August 212 Heckert Grzegorz 11 Heermann Johann 62 Heine Ludwig 58 Heinrich Christel (z d. Schiweck) 133 Heinrich Clara (z d. Weber) 132 Heinrich Gerhard Waldemar 131,132 Heinrich Gottfried 131 Heinrich Otto Wilhelm 247,248,254,299 Heinrich Paul Gerhard 132,133 Heinrich Ursula 135 Heise Karl 322 Heldmann Eduard 288 Hellmann Daniel 139 Helm Wilhelm 98,101,114 Hemmerling Johann Karl Samuel 103 Henel Albert 296, 299 Henke Johannes Joachim Ernst 251 Henkel Johann 174-176 Henkel Otto 193 Heppner Gottfried 206 Herberger Valerius 36, 37,47, 59, 62 Herold Christian Anton 39 Hermann August 263-265 Herrmann Johann Friedrich 144 Hersztopscy 225 Hersztopski Józef 226 Hersztopski Ludwik 226 Hersztopski Łukasz 138 Herzog 279 Hese Carl 312 Hesekiel Johannes 51, 53, 121, 123, 181, 253, 340 Hesse Rudolf Oswald 164 Heus Ferdinand 302 Heydebrand Heinrich von 78 Heydt August Freiherr von der 245 Heyne Anna Maria (z d. Schoene)
143 Heyne Johann Karl Gottlob 142-146 Heyse Wilhelm 108,109,187 Hindenburg Paul von 262 Hitler Adolf 260 Hoerschelmann Gotthard 352-354 Hoerschelmann Paul-Gerhard 354 Hoffmann Friedrich 57, 58 Hoffmann Julius 211 Hoffmann Robert 288 Hohenzollern Albrecht 30 Hohenzollernowie 38, 40, 42, 63, 76,139, 162, 235, 238, 249, 259, 288, 289, 329 Hollen Bernhardine Helene von (z d. von Roedern) 329 Hollen Gustav von 329 Hollen Gustav von junior 330 Hollmann Franz 333 Holtz Martin 187-190, 331, 348 Höpner August 296,199, 300, 312 Höpner Hermann 315, 322 Horn Michael 229 Horst Johannes 327 377
Indeks nazwisk Hubatsch Walther 128, 274, 327 Hudi Samuel 113 Hudy Gottfried 87 I Iffland Gustav 288, 303 Isemer Johann Gottfried 39-41 Iwan ze Swarzędza 182 Iwand Hans 132 Iwaszkiewicz Wincenty 287 J Jabłoński Daniel Ernest 62, 63 Jackelén Antje 10 Jackowski Jan Maria 9 Jacobi Friedrich 281, 282, 284 Jaeckel Samuel Friedrich 233-239, 242 Jaekel Carl 240 Jaenisch Christian 140 Jaensch Gottlieb 240 Jaensch Gottlob 237-240 Jalowski Martin Friedrich 140 Jan Kazimierz 84 Janke Marie 319 Janke Otto 121, 122, 314, 318, 319, 321, 344 Jankowski Adam 223 Jankowski Michal Agaton 223 Jankowski Stanisław 223 Jaroszewicz Stanislaus 65 Jasinski Grzegorz 18,19 Jenke Hildegard 262, 263 Jensch Hermann 113,114 Jerzy, książę saski 27 Jeschke 235 Jeske Emil 115,122 Jeske Friedrich 175,188 Jeske Max 193,195 Jochmann Gottlob 240 Johnston Maximilian von 43 Johr 282, 293 Jonas Georg 211 Jost Oswald 15, 215-220 Jouanne Benjamin Eduard 212 Jouanne Christian von 220, 221 Jouanne Claus von 211, 220 378 Jouanne Jules von 218, 220 Jouanne Max 265 Jouanne Willy von 220 Jouanne’owie 211, 216 JóźwiakEwa 19 Jung Jakob 220 Junger Alwine 314, 315 Jungfer August 292, 299 Juntke Heinrich 181 Juntke Katharina (Käthe) 181 Juntke Margarethe 181 Juntke Paulina (z d. Mende) 181 Jüterbock Hilmar 254 К Kaczmarek Ryszard 20 Kadler Friedrich 312, 322 Kadziak Esthera 244 Kadziak Isaac 244 Kalckreut Friedrich von 240 Kaliske August 93 Kammel Richard 134,154 Kaplicki Andrzej 292 KareńskaAnna 202 Karge Johann Georg 227,228, 230,233 Kärger Friedrich 241 Karnowsky Harry 333 Karthaus Heinrich Otto 208, 209 Karwowski Stanislaw
62, 70, 71, 225, 226, 228, 234, 244 Kaschube Gottlieb 174 Kaskel Elisabeth 253 Kaskel Marie (z d. Scholz) 253 Kaskel Walter 246, 253-257 Kastner Karl 350-354 Kästner Wilhelm 312, 322 Kaufe Martin 229 Kaufmann Thomas 62 Kaulfuss Alexander 65 Kayser Otto 78 Keding Liselotte (z d. Kröselberg) 264, 265 Keding Max 260-265 Kéler Carl Friedrich von 89, 90 Kéler Friedrich von 142 Kelm Andreas 175,176 Kemlein Sophie 283
Indeks nazwisk Kempa Tomasz 19, 25 Kennemann Hermann 265, 309, 324 Kerstan Otto 265 Kesner Joachim 229 Kędzierski Edmund 199 Kiec Olgierd 8,14, 20, 55, 63, 65, 67, 68, 92,103,154, 210, 222, 227, 352 Kiehl August Alfred 74,75 Kiehl Walther 57 Kiehn Georg 115,126 Kienitz Ernst 327, 331, 332, 337 Kinstle Johann Siegismund 278 Kizik Edmund 20 Klar Otto 214 Kleiner Ernst Gottlieb 205-209, 223 Kleiner Johanna (z d. Bredschneider) 207 Kleiner Julius 266 Kleiner Karolina Johanna Berta 223 Kleiner Karolina Marta 223 Klette Ferdinand 169-171, 177, 178, 307, 316 Klingbeil Rudolf 193 Klippstein Adolf 208, 209 Kluge 106 Kłaczków Jarosław 18,19, 21 Kneifel Eduard 230 Knispel Johann Christoph 140 Koch Heinz 193-195 Koch Rudolf 68 Kochanowski Jan 8 Köhler Johann Bernhard 247 Kohls Gustav 193,195-197 Kolacki Jerzy 12, 21 Komenský Jan Amos 61, 62, 70, 71 Konarski Szymon 269 Konietzko Gotthilf 115-120,122 Königsberger Michael 290, 292 Konrad Karl 38 Kopeć Tadeusz 8 Kordel Jacek 63 Kordus Ryszard 199 Koschembahr Werner von 311 Kosman Marceli 270 Kościeleccy 203 Kościelniak Sławomir 20 Kościuszko Tadeusz 278 Kottusch Karol 287 Kowalczyk Maciej 27, 210 Kozak Adam 203 Kramer Valentin 345 Krasuski Jerzy 13 Krause Gottlieb 175,176 Kraushar Aleksander 269 Krebs Albert 254, 341, 342, 344 Kriegseisen Wojciech 18,19, 25, 30-32 Kriele Adolf 306,313-316 Kriese Gottlieb 174,175,177 Kriese Martin 176 Krische Wilhelm 52 Kroh Elisa 263 Kroschel Adolf 299, 304 Kroschel Theodor 187 Krug Wilhelm 299 Kryszak Franciszek 203, 204 Krzysiak Bolesława 21, 125, 135, 231, 243, 244, 254 Kubicki Paweł 11,12 Kucharczyk
Grzegorz 10,11 Kuchciński Marek 9 Kühn Ernst 343, 344 Kühn Jeny 245 Kühn Johann Gottlieb 91-99, 101, 103, 108,110, 111 Kühn August 193 Kühn Karl August 241-246, 255 Kühn Klara 245 Kühn Mathilde 245 Kühn Ottilie (z d. Erler) 245, 343 Kulejewska-Topolska Zofia 83 Kulke Friedrich 58, 59 Kunkel Waldemar 190 Kunz (Kunze) Friedrich 173-176 Kuss Karl 220 Kuss Otto 253 Kwakboliński (Quackbolinski) Samuel 84 L Ladenberg Adalbert von 92, 93 Laengner Johann Caspar 38, 63 Lange Carl 270 Lange Friedrich Otto 228 Lange Gustav 348-350 379
Indeks nazwisk Lange Krzysztof 335 Langholz Wilhelm 119,124 Langner Carl Georg 39֊43, 64,115 Langner Eleonore (z d. Herold) 39 Langner Johann Friedrich 65 Lasius Friedrich 103 Lauterbach Samuel Friedrich 37, 46, 53, 55 Lautier Johann Friedrich 210 Ledóchowski Mieczysław 250 Lehmann Adolf 310 Lehmann Erhard 310 Lehmann Ernestine Wilhelmine (z d. Hof fmann) 310 Lehmann Eugen (Lehmann-Nitsche Eugen von) 310, 312,322,325,328, 331 Lehmann Karl Gustav Robert 303, 310 Lehmann Luise (z d. Hoffmann) 310 Lehmann Robert (Lehmann-Nitsche) 310 Lehmann Rudolf (Lehmann-Nitsche) 310 Lehmann-Nitsche Eberhard Rolf von 311, 325, 328, 331, 333 Lehmann-Nitsche Eleonore 311 Lehmann-Nitsche Else 311 Lehmann-Nitsche Else (Elisabeth, z d. Brink mann) 310 Lehmannowie (Lehmann-Nitsche) 308,310, 317, 334 Leske 162 Leske Friedrich 115 L’Estocq Karl Ludwig Georg von 103 Leszczyński Rafał 62 Liczbińska Grażyna 19 Liersch Gottlieb 175 Liersch Johann 175 Lierse Gustav Theodor 148 Linde Samuel Bogumił 8 Linemann Julius 322 Lipiński Cezary 10 Lisicki Pawel 10,11 Litak Stanisław 23 Loake Paul 321 Loesch Maria (Marie) von 76, 78 Lohwasser Franz 314 Lorenz Bernhard 312 Lorentz Stanisław 8 380 Lorenz Paul 254 Lubomirski Jerzy Sebastian 37 Lulitz Wilhelm 237,240 Luter Marcin 7,10, 26-28, 61, 262 Ł Laskijan 30 Łaszkiewicz Tomasz 21 Łuczak Czesław 225 Lukasiewicz Dariusz 273, 275, 280 Lukomski Sylwester 151 Μ Machol Jakob/Jacob 292 Machol Louis 292 Madai Guido von 303, 311 Mahler Heinrich 326 Mahler Max Wolfgang 326, 327, 348 Malczewski Maciej Skarbek 138 Malechowscy 269 Malkus Marta Tatiana 20 Małłek Janusz 29
Manthey Gottlieb 174,175 Manthey Johann 175,176 Manthey Michael 175-177 Manthey Wilhelm 193-195 Marggraf Carl Friedrich, kantor 103, 104, 109,114,115 Marggraf Carl Friedrich, skarbnik miejski 87, 93,104,135 Markiewka Tomasz 20 Marsch Paul 258 Martin Christian 237 Martin Johann 161 Massow Valentin von 85 Matecka Marianna (z d. Zelizer) 290 Matthiae Paul 205, 230, 231, 234 Matuszkiewicz Ignacy 287 Matyja Rafał 32 Mazurkiewicz Sebastian 159 Mehlfeldt Karl Wilhelm 171,172,178 Mekner Andreas 229 Melhorn Andreas 240 Meller Katarzyna 19 Mende Gustav Wilhelm 44 Merczyng Henryk 23
Indeks nazwisk Mertens Karl Emil Richard 319-321, 324, 326, 331, 347 Mertens Martha (z d. Schuchmann) 319 Methner Samuel Eduard 108, 248-250 Mettner Andreas 237 Meyer, radca, referent namiestnictwa 196 Meyer Johann 274, 277, 278 Meyer Wilhelm 348 Mibus Georg 174 Mibus Jonathan 176 Mibus Wilhelm 174,175 Michaelis August 113 Michaelis Bernhard 87, 93 Michaelis Heinrich 113,122 Michalak Ryszard 19 Michałowski Otto 260, 262, 264 Miegel Christian 312 Mielęcki Kazimierz 140,142 Mielżyński Józef 148 Mispel Gottlieb 98 Mlynek Georg 352 Moder Friedrich 122 Mojaczewski Jan Stanislaw 269, 271 Mollardowie (Fischer von Mollardowie) 245 Möller Otto 347 Möllinger Heinrich 147 Möllmann Friedrich Carl Adalbert 314-316, 318, 320-322 Möllmann Gertrud Amalie Bertha (z d. Brunck) 316 Möllmann Karl August 316, 317 Moritz Hugo 55 Moser 167 Mühlnieckel Gottlieb 174,175 Müller (Müller-Górzno) Annamarie 76, 78, 80 Müller Elsbeth (z d. Krische) 52 Müller Karl August 111 Müller Karl Reinhard Gustav 51-53 Müller Kurt 189,190,193 Müller Kurt von 76, 78 Müller Siegfried 59 Naaz Wilhelmine 214 Nałęczowioe 269 Nasierowski Tadeusz 222 Nehring Erich 185 Nerlich Gustav 134 Nerreter Ernst Ludwig Otto 44-46 Ness Dietmar 39, 57, 343 Nicolai Hermann Friedrich Adolph 94, 96-99,101,102 Nicolovius Ludwig 87, 240, 241 Nieczkowska Christina Friederika Lisette (z d. Vogler) 286 Nieczkowski Michael 286 Nijakowski Lech 16 Noack Karl 322 Noculak Tomasz 21 Noga Zdzisław 20 Normann Gerhard 351 NörnbergEmil 193 Noske Christoph 162,163 Nowak 151 Nowakowska Natalia 19, 25, 26, 29 Nowicki Władysław 200 Nuske Friedrich 174,175 О
Obremski Krzysztof 10 Oranski Wilhelm 279 Otto Ernst 125 Otto Karl Theodor Reinhold 124,125,127-131 Owczarek Zdzisław 37 P Paeschel August 113 Paschke Gerhard 134,135 Petersen Hans Peter 299 Pettegree Andrew 27, 28 Pfeiffer Gustav Adolf 47,48, 51 Pfeiffer Hedwig Magdalene (z d. Gerlach) 47 Pfitzner Otto 122 Pflug Eduard 67, 68, 72 Pfundheller Christian Friedrich 240 Piasecki Jan 221, 222 Piątek Grzegorz 223 N Naatz Otto 347 Naatz Walther 347, 348 381
Indeks nazwisk Rasmus Leonhard 97,108 Pieper Wilhelm 351 Rau Paul 115 Pietrowski Michał 227 Reder Johann Georg 139 Pinto Franz Ignatz von 87 Rehekampff Alexandra Clementine Emilie Pinto Heinrich Graf von 87-90, 92 von 148 Pinto Józefina (Józefa) Katarzyna (z d. PodRehekampff Friedrich Otto Theodor von czaska) 90 148 Pinto Teodozja (z d. Waszewicz, primo voto Reich Heinrich 211 Sedlag) 90 Reichard Max 179 Pitt Paul 133,134, 320, 338 Podkowski Marek 282 Reichardt Volker 194,196 Poelchau Peter Harald 332 Reichel Alfred 70 Pohl Johann Georg 204 Reinhold Heinrich 147 Polluge Karl Gottlob 63, 65 Reisel Georg 126,128,130,132,134,153, 154 Poniatowski Stanisław August 31, 38, 204, 226 Reiter Gottlieb 175,176 Poniński Antoni Józef 83 Rej Mikołaj 8 Poniński Franciszek 84 Reuss Henryk VII von 127 Przyjemscy 225 Reuss Marie Alexandrine von 127 Ptaszyński Maciej 19 Rhode Arthur 154,186-196,326-328,331Puttkamer Eugen von 212 -333, 348-350 Pyka Jan 16 Richter Christian 84 Richter Johann Heinrich 84 Riedel Albert 122,186,187 Q Quade Agnes 124 Riedel August 312 Quade August 123,124 Riedel Johann 296 Quade Elfriede 124 Riegel Christian 296 Quade Günther 124 Riesner Martin 175,176 Quade Herbert 124 Rimpel Gottlob 87 Quade Reinhold 122 Rintsch Heinrich 322 Quade Wilhelm 115,122-125 Rippke Alfred 190 Rissmann Johann Gottlieb 209 R Roeper Franz Theodor Eduard 180-187 Rabsch 212 Roeper Heinrich 180 Rachner Manfred 122 Roeper Johanna Martha (z d. Juntke) 181 Raddatz Karl Friedrich Wilhelm 214 Roeper Margarethe 184,186 Raddatz Maximilian 214, 215, 254, 341, Röhnisch Ernst Robert 290, 291, 299 342
Röhnisch Johanna Helena (z d. Fiedler) 290, Rademacher Wilhelm 190 291 Radolińscy 225, 236, 237, 244 Rohr Christian 98 Radoliński Franciszek 229-231 Roihl Karl 322 Radoliński Ignacy 231-235 Rolffs August 251 Radoliński Władysław 238, 242-244, 249 Rolffs Eberhard 250, 251 Radomicki Hieronim 36 Rolffs Georg 251 Romaniuk Marek 21 Radziwiłł Michał 142 Ramm Betty 214 Rönne L. von 280 RankowiczJan 210 Rosen Hans von 265, 331 382
Indeks nazwisk Rosiński Jan 21 Rösner Johann Gottfried 38 Rubiś Daniel 193 Rübschläger Ludwig 176 Rüdenburg Albert 242 Rudolph z Trotha w Saksonii 110 Rudolph Marie 110 Rudolph Paul 154 Rudolph Wilhelm 109-111 Ruszczyński Franciszek 269, 279, 287 Rutz Friedrich 124 Rutz Martin 78, 79 Ryszka Czesław 8 S Sachs Hans 217 220 Samsonowicz Henryk 28, 29 Sandberger Salomon 292 Saran August 256, 314 Sattler Adolph Emil 51,53,54,57 Schäfer Samuel Gottlob 38, 63 Schannewitzki Matthäus 314 Scharm Daniel 175,176 Schatz Johann Friedrich 236 Schenkel Daniel 47 Schiedewitz August 66-68, 72 Schiebusch 249 Schiele Konstanty 8 Schiweck Fritz 133 Schliepp Augusta 151 Schlotheim Carl Freiherr von 91 Schlotheim Jéròme Napoleon Freiherr von 91, 92, 94 Schmidt August 312,322 Schmidt Friedrich Wilhelm junior 299,300 Schmidt Fritz 76, 78 Schmidt Johann Eduard 43, 45, 296 Schmidt Johannes 96 Schmidt Paul 180 Schmidtke Paul 124 Schneider August 312, 315, 322 Schneider Carl 116,117 Schneider Eduard 312, 315, 322 Schneider Karl 253 Schniewind Julius 132 Schober Friedrich August 111 Schodka Amelie 220 Scholtz Jonathan 161 Scholz Emil 220, 221 Scholz Joachim 219-222 Scholz Johannes 262 Schönborn Heinrich Alexander 299 Schott Christian-Erdmann 37 Schreiner Adolf 108,109 Schreiner Emilie (z d. Cherubim) 109 Schreiner Ferdinand 108 Schrodke Amalie 217 Schröter Friedrich 111 Schubert Johann Samuel 207 Schultz 162 Schultz Harry 191 Schultz Julius 238, 239 Schultze Leopold 170-172,177, 306 Schulz 106,107,192 Schulz Georg 41 Schulz Johann 175,176 Schulz Jonathan 175,176 Schulz Karl 152,154,155 Schulz Samuel 296
Schulze Johann Ernst 116 Schupe Wilhelm 122 Schütt Daniel 299-301, 311 Schweinichen Konstantin von 257 Schwengers Adolf Georg 184 Schwenzer Wilhelm 179,180 Seidel Gustav Adolph Heinrich 113,114 Seiler Martin 175,176 Seipold Christian 229 Selle August 108 Semmler, wycużnik 164 Semmler Friedrich 174,175,177 Semmler Johann 175 Semmler Michael 174,175,177 Semmler Oskar 193 Senftleben Gottreu 322 Siarkowska Anna 9 Siedler 296 Siedler Adolf 67, 96, 99,100 Sieniuta Piotr 203 Sierakowski Lampart 83 Silberstein Adolph 292 Silla Karl 220 383
Indeks nazwisk Skirecki 162 Skomski Walenty 292 Skórzewski Zygmunt Michał 182 Skórzyńska Izabela 12 Smend Gottfried 62, 64, 69-73, 76-78 Smend Gottfried (junior) 78, 79 Soyaux Adolph Wilhelm Ferdinand 65 Specht Johannes Friedrich 42, 45-48, 53 Sperling Robert 288, 300, 303, 309 Spornberger Georg Daniel 65 Sprenger Luise 120 Stack August 312 Staemmler Johannes 52, 129, 183-186, 188, 215, 319, 321, 324 Starke Robert 245-248 Starzeńscy 270 StaszakAdam 223 Stechebahr Ephraim Gottfried 63 Steffani Hertha (z d. Ebert) 256, 259 Steffani J., autor książki 14,125, 244, 318 Steffani Johannes (junior) 194-198, 216, 217, 220, 246, 257, 333, 353 Steffani Johannes (senior) 193-195, 254-260,266, 342,344,346,347,351,353 Steffani Ottilie (z d. von Schweinichen) 257 Steffani Winfried 257 Stege Friedrich 119-121,123 Stege Helene (z d. Rothbarth) 120 Stegner Tadeusz 19 Steinbach Erika 137 Steinbrink Carl 312 Stemmer Heinrich 296 Stier Carl Otto Ludwig 65,139 Stiller Erich 54 Stiller Ernst 57-59 Stockmann Wilhelm 110 Stockmar Friedrich Wilhelm 139 Stoltz Christoph 278 Strauss Johann Georg 207 Strauss Otto 110 Strecker Karl (Carl) Gottfried 15, 204, 207-213, 242, 245, 246, 249 Stryjkowski Krzysztof 80 Strzyżewski Wojciech 84 Stüler August 106 Stüler Friedrich August 211 384 Stumpf August Friedrich 103, 105, 107-109,111,123 Stumpf August Hermann Theodor 102-104 Stumpf Ida (z d. Selle) 108 Sturzei Johann Gottlieb 143,145 Stürzenbecher Michael 237, 240 Swieder Anna 126 Sydow Bernhard von 126 Syrnyk Jaroslaw 13,16 SzadyBogumił 23 Szalaty Michal 185 Szallies Johannes 258 Szczukowski Ireneusz 10
Szczyglowski 106 Szeszula Jacek 351 Szklarska-Meller Anna 336 Szlichtyng Jan Jerzy 36 Szoldrscy 269-271,281,284-286,288,334 Szoldrska Marianna (z d. Unrug) 270 Szołdrska Teofila (z d. Działyńska) 270 Szoldrski Feliks 270-275 Szoldrski Stefan Maciej 270 Szoldrski Wiktor 278, 281 Szuwalski Konstanty 292 Szymańska Kamila 20 Szymański Andrzej 205 T Taczanowski Dionizy 208 Tepper Paul 128 Thiele Gottlob 87 Thiele Karl 120,123 Theune Gottfried 78 Thönert Karl Friedrich 173 Thüm Christian Gottlob 141,142,145,146 Thurn und Taxis 149 Tietjen Wöltje 345 Tietze, inspektor budowlany 106 Tietze Wilhelm 90, 91, 93-95,97, 98,103-105,109,113,135 Tischler Johann 175,176 Tischner 164 Tokarczuk Olga 17 Tomalicki Jan 277, 279 Troeltsch Ernst 24 Trzebiatowski Oskar Malotka von 248, 249
Indeks nazwisk Tscheuschner Heinrich 332 Tureczek Marceli 22 U Ueberfeld Georg 53 Uechtritz Rudolf von 94 Uiko August 166,172 Ullin Szymon 285 Unrug Krzysztof (Unruh Christoph von) 84 Unruhe-Bomst Hans Wilhelm Stanislaus Freiherr von 95-101, 103-105, 107, 108,110 Urbaniak Miron 48 V Velde Henry van de 127 Vincent Hermann 76, 78 Vockrodt Georg Christian 208, 209 Voelkel Paul 345 Vogel Friedrich Wilhelm 161 Voss Karl 256 Voss Otto Karl Friedrich von 273 W Wagner Ludwig 162,163 Walter, bracia 317 Walter August 312 Warnke Ernst 344 Wawrzynowicz Kazimierz 100 Wąsicki Jan 40,64,85, 205,226, 271,274, 280-282 Wąsowicz Jan 292 Weber Benjamin 146 Weber Carl Julius Oscar 146-148 Weber Friedrich 311, 312 Weber Hermann 322 Weber Julius 322 Weber Klara 328 Weber Max 323 Wedemeyer Wilhelm Justus von 76, 78 Wedlowie, fabrykanci czekolady 8 Weigt Carl 86, 87, 90, 91, 95 Weigelt Carl Gustav Adolf 341, 342 Wende Friedrich Wilhelm 293 Wende Julius Gustav 293 Wende Louise (z d. Fintz) 293 Wende Susanne (z d. Gellert) 293 Wendland Gottfried 175,176 Wendt Robert 314 Wenzel Julius Heinrich Theodor 68 Werner Albert 14, 31, 32, 65, 146, 160, 179,195, 203, 244, 251, 257 Werner Gustav 148 Werwiński Michal 288, 333 Wettke 148 Wędzki Andrzej 227 Wichern Johann 213 Wichert 141 Wickham Chris 27 Wieczorek Katarzyna 335 Wiedemann August Leberecht 291, 298 Wiedemann August Wilhelm Ottomar 297-307, 312, 313, 316, 322 Wiedemann Henriette (z d. Heus) 302 Wiegert Georg (Jerzy) 152-155 Wiegert Wilhelm 152 Wieterstein Melanie Gräfin von 91 Wilamowitz Hugo Freiherr von 148 Wilczek Piotr 19 Wilhelmi 174 Wilhelmil
310,314,315 Wilhelm Orański 279 Wilke Karl 296 Wilkoński Franciszek 159 Willigmann Wilhelm 75 Wincenty z Lerynu 25 Winkler Friedrich Wilhelm 65 Wirth Samuel Gottlob 63 Wiszewski Przemysław 12 Wiśniowski Eugeniusz 22, 23 Witzleben Gottfried 237 Władysław IV Waza 37 Wodarg Johann 237-240, 244 Wodarg Rosina 244 Wojdon Joanna 12 Wolf 204 Wolff August Robert 8 Wotschke Theodor 38 Woźniak Krzysztof Paweł 19 Wrzesiński Wojciech 13 Wuttke Heinrich 203, 236 Wutzke Hermann 193 385
Indeks nazwisk Z Zając Zenon 156 Zakobielski Ludwig 111,119 Zakobielski Martin 121 Zarembowie 225 Zarnack Theodor 51 Zasada Jerzy 200 Zehn Karl (Carl) Gustav 179,180,306,315, 318 Zellman Richard 197 Zelm Paul 193 Zerbst Friedrich Ernst 247, 248 Zeuschner Hugo Paul 315 386 Zgaiński Mieczysław 137, 138, 150, 153-155 Zippel Wilhelm 193 Zitzlaff Franz 49,149,321 Zöckler Theodor 80 Zugehör 243 Zygmunt I Stary 25,28-30 Zygmunt III Waza 31 Zygmunt August 29, 30 Ż Zaryn Jan 9 |
| adam_txt |
Spis treści Wstęp. I. Protestantyzm a historia, tożsamość i polityka pamięci . II. Struktura pracy, literatura i źródła . III. Geneza i rozwój parafii ewangelickich w Wielkopolsce . 7 7 13 22 Rozdział I. Wschowa i Leszno. Historyczne stolice wielkopolskiego protestantyzmu . Wschowa. Leszno . 35 35 61 Rozdział II. Kopanica i Rostarzewo. Łuteranizm w małych miastach zachodniej Wielkopolski . 83 Kopanica. 83 Rostarzewo . 137 Rozdział III. Nekielka. Olędrzy w sosnowych horach . 159 Rozdział IV. Pleszew i Jarocin. Łuteranizm w średnich miastach południowej Wielkopolski . 203 Pleszew. 203 Jarocin. 225 Rozdział V. Czempiń i Żabno. Łuteranizm w małym mieście i w osadzie Komisji
Kolonizacyjnej . . 269 Czempiń. 269 Żabno. 339
Podziękowania. 357 Nota bibliograficzna. 359 Źródła i literatura. 361 Indeks nazwisk . 373
Źródła i literatura Archiwa Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Akta sprawy obiektowej „August” (Biuro Udostępniania i Archiwizacji Dokumen tów w Warszawie) - Wydział do Spraw Wyznań w Poznaniu (Okręgowe Biuro Udostępniania i Archiwi zacji Dokumentów w Poznaniu) Archiwum Państwowe w Poznaniu - Akta Stanu Cywilnego Parafii Ewangelickiej Pleszew Centrala do Spraw Grobów Niemieckich - Konsystorz Ewangelicki w Poznaniu Naczelne Prezydium Prowincji Poznańskiej Starostwo Powiatowe w Kościanie Starostwo Powiatowe w Wolsztynie 1939-1945 Starostwo Powiatowe w Jarocinie Starostwo Powiatowe w Pleszewie Superintendentura Poznań Archiwum Państwowe we Wrocławiu Śląski Konsystorz Ewangelicki Geheimes Staatsarchiv Preussischer Kulturbesitz w Berlinie Generaldirektorium Südpreussen Rep. 76 III Kultusministerium Rep. 84a Justizministerium Zbiory prywatne Michała Werwińskiego (Czempiń) Grundbuch/Księga Wieczysta Piechanin Rittergut/dobra rycerskie, powiat Ko ścian [z adnotacją, że KW została zamknięta 24 marca 1958 roku z powodu odpi sania jej stanu do KW 3887] Fragmenty maszynopisu wspomnień z okresu ewakuacji z Borowa w styczniu 1945 roku 361
Źródła i literatura Źródła drukowane Allgemeine Uebersicht der evangelischen Pfarrgemeinden der Provinz Posen im Herbst 1860, w: Evangelisches Jahrbuch für die Provinz Posen auf das Jahr 1861, Posen 1861. Amtsblatt der Königlichen Regierung zu Bromberg, Nr. 47 vom 22. November 1844. Amtsblatt der Königlichen Regierung zu Posen 1839, nr 46; 1846, nr 33; 1855 nr 12. Bericht über den Stand des Gemeindelebens, „Kirchen-Kalender der evang. reform. Johan nisgemeinde zu Lissa i.P.” auf das Jahr 1900. Bestimmungen, betreffend das Amt der Distriktskommissare, w: L. Haase, Die Verwaltungsge setze für die Provinz Posen, Berlin 1913. Bickerich Wilhelm, Evangelisches Leben unter dem weißen Adler. Übersicht über die Geschich te und den gegenwärtigen Stand der evangelischen Kirche im Gebiet des einstigen undjetzi gen polnischen Staates, Poznań 1925. Bickerich Wilhelm, Unsere Ziele und Aufgaben, „Aus Posens kirchlicher Vergangenheit” 1911, Jg. 1, s. 1-6. Bickerich Wilhelm, Johann Metzig, ein deutscher Idealist im Posener Lande, „Deutsche Wis senschaftliche Zeitschrift für Polen” 1926, H. 7, s. 80-111. Bickerich Wolfgang, Lissa im Reichsgau Wartheland, Posen 1940. Braune August Gustav Wilhelm, Geschichte der Stadt Fraustadt, [Fraustadt 1889]. Cleinow Georg, Der Verlust der Ostmark. Die Deutschen Volksräte des Bromberger Systems im Kampf um die Erhaltung der Ostmark beim Reich 1918/19, Berlin 1934. Darstellung der wichtigsten statistischen Verhältnisse des Bomster Kreises mit Berücksich tigung der Resultate der Kreisverwaltung in den letzten Jahren. Vorgetragen bei der am 18. Februar
1840 stattgehabten Kreisständischen Verwaltung, Posen 1840. „Dies und Das aus dem Posener Lande”. Beilage zu den Monatsblättern „Aus dem Posener Lande” April 1914. Dobrindt Otto, Der Kreis Bomst. Eine Heimatkunde auf wissenschaftlicher Grundlage, Woll stein 1918. Dziennik Praw [Księstwa Warszawskiego] 1810. Eichner Max, Zur Geschichte des höheren Schulwesens in Fraustadt, Fraustadt 1903. Engelmann Paul, Bilder aus der Kirchengeschichte Fraustadts, Fraustadt 1905. Die evangelischen General-Kirchenvisitationen in den von Ost- und Westpreußen sowie Posen 1920 abgetrennten Kirchenkreisen, bearb. und hrsg. von W. Hubatsch, Göttingen 1971. „Evangelische Kirchen-Zeitung”, nr 84 z 20 października 1860 r. Fechner August, Einige Nachrichten über die Gründung der evangeljischen] Kirche der Neu stadt, genannt zur heiligen Dreifaltigkeit, Fraustadt 1846. Festschrift zur Feier des hundertjährigen Bestehens des evangelischen Kirchensystems Pieschen am 18. November 1794, Pieschen 1894. Fischer Georg Wilhelm Theodor, Versuch einer Geschichte der Reformation in Polen, Teil 1-2, Grätz 1855. Gedenkrede für Lie. Ernst Kienitz, „Posener Evangelisches Kirchenblatt”, Jg. 18, Nr. 4: Ja nuar 1940, s. 101-106. Gerlach [Christian], Zion, das ist die Geschichte der Stadt Fraustadt vom Jahre 1821 an, „Das Fraustädter Ländchen” 1928, 7. Jahrg., Nr. 8, s. 29-31. 362
Źródła i literatura Geschichte der Gemeine zum Kripplein Christi in Fraustadt, „Der evangelische Hausfreund” 1847, nr 35, s. 213-214, nr 36, s. 221-222, nr 37, s. 225-226 (na stronie 225 błędna numeracja: 219), որ 38, s. 233-234, որ 40, s. 240-242. Gesetz wegen Aufhebung der Zwangs- und Bannrechte in der Provinz Posen, vom 13ten Mai 1833, w: Gesetz-Sammlung für die Königlichen Preußischen Staaten, 1833. Jahresbericht, „Jahrbüchlein der ev.-reform. Johannis-Gemeinde zu Lissa i.P.”, 13. Jg., Lis sa 1912. Jankowski Stanisław „Agaton", Z fałszywym ausweisem w prawdziwej Warszawie. Wspo mnienia cichociemnego, Warszawa 2019. Jouanne Claus von, Malinie, Baranówek i folwark Lasek, przekł. Μ. Gulczyński, „Rocznik Pleszewski” 2014, Pleszew 2015, s. 332-352. A.K.-B., In Czempiń wurden die Bürgerbeiträge zur Kämmereikasse sorgfältig individuell ab gestuft 1796, „Deutsche Wissenschaftliche Zeitschrift im Wartheland” 1943, H. 7-8, s. 351-352. Jahresbericht der evangelischen Kirchengemeinde Czempiń für das Jahr 1912. Jahresbericht der evangelischen Kirchengemeinde Czempiń für das Jahr 1913. Jahresbericht der evangelischen Kirchengemeinde Czempiń für das Jahr 1915. Jahresbericht der evangelischen Kirchengemeinde Czempiń für das Jahr 1918. Jahresbericht der evangelischen Gemeinde Czempiń für das Jahr 1920. Jahresbericht der evangelischen Kirchengemeinde Czempiń für die Jahre 1921/27. Jahresbericht der evangel. Kirchengemeinde Czempiń für die Jahre 1931 und 1932. Kammel Richard, Kriegsschicksale der deutschen evangelischen Gemeinden in Posen und Westpreußen, Berlin 1940. Karwowski
Stanisław, Kronika miasta Leszna, Poznań 1877. Koch Rudolf, Die Senioratswahl bei den Unitätsgemeinden der Provinz Posen, Lissa 1882. Konrad Karl, Der Hauptheld des „Ihorner Blutgerichts” - ein Sohn Fraustadts, „Das Fraustäd ter Ländchen” 1936, Jg. 15, nr 12, s. 45-46. Lauterbach Samuel Friedrich, Fraustädtisches Zion, Leipzig 1711. Liselotte Keding - ein Nachruf, „Die Kirchturm-Eule”. Gemeindebrief des Pfarrverbandes der ev.-luth. Gemeinden St. Catharina Bornhausen und Machthausen-Bilderlahe, Juli-November 2007, s. 44-49. Moritz Hugo, Reformation und Gegenreformation in Fraustadt, Teil I, Posen 1907. Moritz Hugo, Reformation und Gegenreformation in Fraustadt, Teil I, Posen 1908. Müller-Górzno Annemarie, Kogóż mam się lękać? Wspomnienia wielkopolskiej Niemki 1945-1949, Poznań 2000. Pismo Królewskiej Pruskiej Rejencji do Radcy Ziemiańskiego Powiatu Pleszewskiego z odpisem dla Radolińskiego odnośnie wymogów związanych z budową kościoła ewangelickiego w Ja rocinie, oprać. B. Krzysiak, „Zapiski Jarocińskie” 2010, nr 3-4, s. 84-85. Pflug Eduard, Das Wichtigste und Merkwürdigste aus der Geschichte der Stadt Lissa (Leszno) von ihrer Entstehung bis zum Brande 1790, Lissa 1846. Pflug Eduard, Einiges aus der Geschichte der Stadt Lissa (Leszno) im Großherzogthum Posen, Zweite Ausgabe, Lissa 1861. Podział Powiatu Kościańskiego na obwody wóytowskie, w: Amtsblatt der Königlichen Regie rung zu Posen 1833, nr 41, Anhang. Pokłosie konferencji (list Ryszarda Kordusa z 2.09.2011), „Przegląd Nekielski” 2011, nr 2/247. 363
Źródła i literatura Die Preußischen Städte-Ordnungen vom 19. November 1808 und vom 17. März 1831 mit ihren Ergänzungen und Erläuterungen durch Gesetzgebung und Wissenschaft, hrsg. von L. von Rönne, Breslau 1840. Raport o sytuacji w Pleszewie w przededniu i pierwszych dniach wojny, przekł. i przygotowa nie do druku Μ. Gulczyński, „Rocznik Pleszewski” 2013, s. 250-256. Rhode Arthur, Die Evangelische Kirche in Posen und Pommereilen; Erfahrungen und Erlebnisse in drei Jahrzehnten 1914-1945, Lüneburg 1984. Smend Gottfried, Die Begründung der Kreuzkirchengemeinde in Lissa. Ein Bild aus der Vorzeit der evangelischen Kirche in Polen, Poznań 1928. [Smend Gottfried], Evangelisches Schulwesen in Lissa, „Jahrbüchlein der evangel. Kreuz kirchengemein de in Lissa” 1913, 4. Jg., s. 12-47. Smend Gottfried, Evangelisches Schulwesen in Lissa (Fortsetzung), „Jahrbüchlein der evan gel. Kreuzkirchengemeinde in Lissa” 1914, 5. Jg, s. 15-44. Smend Gottfried, Die Kreuzkirche in Lissa. Ein Beitrag zu ihrer Baugeschichte, Lissa 1910. Smend Gottfried, Die Synoden der Kirche Augsburgischer Konfession in Großpolen im 16., 17. und 18. Jahrhundert, Poznań 1930. [Smend Gottfried], Unsere Orgel, „Jahrbüchlein der Kreuzkirchengemeinde Lissa i.P.” 1911, Jahrgang 2, s. 22-31. Specht Johannes Friedrich, Der neue Zion oder die Geschichte der evangelisch-lutherischen Gemeinde am Kripplein Christ zu Fraustadt, Fraustadt 1855. Sprawozdanie Stenograficzne z 54. posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 14grud nia 2017 r. (trzeci dzień obrad), Warszawa 2017, s. 292-294. Statystyka Polski, Seria C,
zeszyt 76, Warszawa 1938. Szymański Andrzej, Pleszew w XVIII wieku w świetle spisów pruskich, Pleszew 1996. Urkunden und Akten zur Geschichte der preußischen Verwaltung in Südpreußen und Neuost preußen 1793-1806, oprac. I.Ch. Bussenius, red. W. Hubatsch, Frankfurt/M 1961. Verzeichnis der Schriften von Pastor D. Lie. Johann Wilhelm Adam Bickerich, „Deutsche Wis senschaftliche Zeitschrift für Polen” 1928, H. 12, s. 154-162. Verzeichnis der Schriften des Superintendenten D. theol. Gottfried Smend, „Deutsche Wissen schaftliche Zeitschrift für Polen” 1936, H. 30, s. 196-197. Ziemia jarocińska w świetle opisów pruskich z lat 1793-1794, Jarocin 2020. Źródła internetowe Das Bernuth-Buch, http://www.von-bernuth.de/BB-Kl.html (dostęp 8 listopada 2019; 29 września 2021). Dahlkötter Eva-Maria, Das Stadtpalais am Rathausplatz in Lippstadt. Einblicke in die we chselvolle Geschichte des Hauses von 1788-2004, pdf https://www.yumpu.com/de/document/read/6748490/das-stadtpalais-am-rathausplatz-in-lippstadt-reckerdesign (dostęp 17 października 2019). Dokument z 27 listopada 1752 roku przyznający prawa miejskie dla Rostarzewa, http:// prawamiejskie.rostarzewo.pl/ (dostęp 27 września 2021). Druk nr 2133 (projekt uchwały w sprawie upamiętnienia 500-lecia Reformacji), https:// orka.sejm.gov.pl/Druki8ka.nsf/0/18514310274050D3C12581F6005F2007/%24FileZ2133.pdf (dostęp 21 października 2021). 364
Źródła i literatura Kirchliches Amtsblatt der Evangelisch-Lutherischen Landeskirche Mecklemburgs 1988, Nr. 9, https://www.kirchenrecht-nordkirche.de/kabl/31204.pdf (dostęp 6 września 2021). Kolejna tablica pamiątkowa. Przyjechała delegacja z Niemiec, http://rakoniewice.pgo24.pl/ rostarzewo-cmentarz-ewangelicki/ (dostęp 23 kwietnia 2015). List otwarty biskupów ewangelickich, https://bik.luteranie.pl/pl/nowosci/list_otwarty_ biskupów,2619.html (dostęp 15.11.2021). Mazovia.genealogiapolska.pl [strona internetowa], https://mazovia.genealogiapolska.pl/ date/wawa.htm (dostęp 22 września 2021). Nekrolog Michała Agatona Jankowskiego (1947-2015) http://nekrologi.wyborcza . pl/0,ll„341243,Micha%C5%82-Agaton-Jankowski-nekrolog.html (dostęp 22 wrze śnia 2021). Operacja Tannenberg w Wielkopolsce - 275 ofiar, http://www.grzybno.info.pl/wspomnienia_tannenberg.php (dostęp 25 października 2021). Projekt indeksacji małżeństw zawartych w Wielkopolsce w latach 1800-1899 http://poznan-project.psnc.pl/ (dostęp 6 października 2021). http://www.rostarzewo.pl/historia.html (dostęp 23 kwietnia 2015). Stanisław Jankowski „Agaton” (1911-2002) [strona internetowa], https://stanislawjankowskiagaton.pl/ (dostęp 24 września 2021). Stenogram 34.posiedzenia Senatu RP IX kadencji, 1 dzień, 1 lutego 2017, https://www. senat.gov.pl/prace/posiedzenia/przebieg,479,l.html (dostęp 21 października 2021). Szklarska-Meller Anna, Na cmentarzu ewangelickim w Czempiniu przeprowadzono ekshu mację 16 ofiar wojny, 11 lipea 2013 https://koscian.naszemiasto.pl/na-cmentarzuewangelickim-w-czempiniu-
przeprowadzono/ar/cl-1929559 (dostęp 27 września 2021). Wspomnienie Michała Agatona Jankowskiego (1947-2015) na stronie Archiwum Akt No wych https://www.aan.gov.pl/art,83,zmarl-darczynca-archiwum-akt-nowych (dostęp 22 września 2021). Wykład Adama Staszaka, dyrektora Muzeum Regionalnego w Pleszewie, nagrany w 2020 roku na cmentarzu ewangelickim: https://en-gb.facebook.com/muzeum.pleszew/videos/pastor-ernst-gottlieb-kłeiner/392553631798906/ (dostęp 22 września 2021). Wystąpienie prezydenta na sesji jubileuszowej Centralnych Obchodów 500-lecia Reforma cji, 27 października 2017, https://www.prezydent.pl/aktualnosci/wypowiedzi-prezydenta-rp/wystapienia/art,305,wystapienie-prezydenta-na-sesji-jubileuszowej-centra lnych-obchodow-500-lecia-reformacji.html (dostęp 15 listopada 2021). Opracowania Adamczak Marcin, Wolsztyn w XIX wieku, Wolsztyn 2012. Adamczak Marcin, Z dziejów gminy ewangelickiej w Wolsztynie w XIX і XX wieku, w: Cmen tarze nieistniejących cmentarzy. Ewangelickie dziedzictwo kulturowe w Wolsztynie (w 500 rocznicę reformacji)/Friedhöfe nichtexistierender Friedhöfe. Das evangelische Kulturerbe in Wollstein (zum 500. Jahrestag der Reformation), red. J. Kołacki, Poznań 2018, s. 89-107. Alabrudzińska Elżbieta, Juliusz Bursche (1862-1942) - zwierzchnik Kościoła ewangelicko-au gsburskiego w Polsce. Biografia, Toruń 2010. 365
Źródła i literatura Antytrynitaryzm w Pierwszej Rzeczypospolitej w kontekście europejskim. Źródła-rozwój-oddziaływanie, red. Μ. Choptiany, P. Wilczek, Warszawa 2017 (seria Kultura Pierwszej Rzeczypospolitej, է. X). Aschenbrenner Cord, Das evangelische Pfarrhaus. 300 Jahre Glaube, Geist und Macht. Eine Familiengeschichte, München 2015. Bartoszewicz Agnieszka, Piśmienność mieszczańska w późnośredniowiecznej Роксе, Warsza wa 2012. Beiträge zu einem Biographischen Lexikon der Deutschen aus dem Raum der Provinz Posen, hrsg. von J. Balde, Herne 2003. Belzyt Leszek, Sprachliche Minderheiten im preußischen Staat 1815-1914. Die preußische Sprachenstatistik in Bearbeitung und Kommentar, Marburg 1998. Belzyt Leszek C., Kargowa w okresie nowożytnym, w: Historia Kargowej i zarys dziejów miasta partnerskiego Weissenberg, red. W. Strzyżewski, Kargowa 2013, s. 73-156. Bem Kazimierz, Słownik biograficzny duchownych ewangelicko-reformowanych. Pastorzy i dia konisy Jednoty Małopolskiej i Jednoty Warszawskiej 1815-1939, Warszawa 2015. Birecki Piotr, Budownictwo ewangelickie w Prusach Zachodnich. Relacje między państwem a Kościołem ewangelicko-unijnym, Toruń 2014. Błaszkowski Marcin, Ksiądz Martin Rutz - ostatni niemieckojęzyczny luteranski duchowny z Leszna (1936-1945) z perspektywy po 1945 roku, „Rocznik Leszczyński” 2017, t. 17, s. 207-222. Bogdanowicz Jerzy, Stryjkowski Krzysztof, Leszno-Gronowo. Obóz, o którym nikt nie chciał pamiętać, Leszno 2014. Bogucka Maria, Samsonowicz Henryk, Dzieje miast i mieszczaństwa w Polsce przedrozbioro wej, Wrocław 1986. Bömelburg Hans-Jürgen, Polska myśl
historyczna a humanistyczna historia narodowa (1500-1700), Kraków 2011. Brückner Aleksander, Różnowiercy polscy. Szkice obyczajowe i literackie, Warszawa 1905. Brüning Alfons, Unio non est unitas. Polen-Litauens Weg im konfessionellen Zeitalter (1569-1648), Wiesbaden 2008. Brylla Wolfgang, Luter.pl. Obchody 500-lecia reformacji w zwierciadle polityki, mediów oraz nauki, w: Reformacja protestancka 1517 roku. Spory o dziedzictwo, red. C. Lipiński i W. Brylla, Wrocław 2018, s. 291-315. Bussenius Charlotte, Die preussische Verwaltung in Süd- und Neuostpreussen 1793-1806, Heidelberg 1960. Chaunu Pierre, Czas reform. Historia religii i cywilizacji (1250-1550), przekł. J. Grosfeld, Warszawa 1989. Chinciński Tomasz, Forpoczta Hitlera. Niemiecka dywersja w Polsce w 1939 roku, Gdańsk-Warszawa 2010. Chodyła Zbigniew, Najstarsze dzieje osad olęderskich w okolicach Nekli w latach 1749-1793, Nekla 2005. Chodyła Zbigniew, Zarys najstarszych dziejów osad olęderskich na Ziemi Jarocińskiej w latach 1747-1790 (1793), „Zapiski Jarocińskie” 2011, nr 1-2, s. 7-77. Chodynicki Kazimierz, Reformacja w Polsce, Sandomierz 2017 (reprint wydania z około 1921 roku). Chwedoruk Rafał, Polityka historyczna, Warszawa 2018. 366
Źródła i literatura Cieślak Tomasz, Dochodzenie przeciwko Christianowi Jouanneowi i jego proces przed Specjal nym Sądem Karnym w Poznaniu, „Rocznik Pleszewski” 2014, s. 309-331. Cieślak Tomasz, Tajemnica śmierci Chrystiana von Jouanne z Baranówka, „Rocznik Pleszew ski” 2017, s. 107-124. Cieślak Tomasz, Wokół zbrodni niemieckich w Pleszewie w 1939 roku, „Rocznik Pleszewski” 2013, s. 226-249. Cieślak Tomasz, Wysiedlenia ludności niemieckiej z terenu powiatu jarocińskiego w latach 1945-1948, „Zapiski Jarocińskie” 2010, nr 3-4, s. 57-76. Domasłowski Jerzy, Kościół Ewangelicko-Augsburski w Poznaniu i w zachodniej Wielkopolsce w latach 1919-2005, Poznań 2005. Dworzaczkowa Jolanta, Bracia Czescy w Wielkopolsce w XVI і XVII wieku, Warszawa 1997. Dziedzictwo górnośląskiej reformacji. Wpływ protestantyzmu na politykę, społeczeństwo i kul turę w XVI-XX wieku, red. J. Bahlcke, W. Gojniczek, R. Kaczmarek, Katowice 2018. Dzieje Jarocina, red. Cz. Łuczak, Poznań 1998. Eser Ingo, „Volk, Staat, Gotti”. Die deutsche Minderheit in Polen und ihr Schulwesen 1918-1939, Wiesbaden 2010. Evangelisches Pfarrerbuch für die Mark Brandenburg seit der Reformation. Verzeichnis der Pfarrstellen und der Pfarrer, Bd. 1-2, bearbeitet von O. Fischer, Berlin 1941. Ewangelicy w regionie kujawsko-pomorskim na przestrzeni wieków, red. J. Kłaczków, Toruń 2020. Ewangelicyzm reformowany w Pierwszej Rzeczypospolitej. Dialog z Europą i wybory aksjolo giczne w świetle literatury i piśmiennictwa XVTXVII wieku, red. D. Chemperek, Warsza wa 2016 (seria Kultura Pierwszej Rzeczypospolitej, t. IX). Fliedner Karl, Gebt
unserm Gott die Ehre! Denkschrift zum 50-jährigen Jubiläum der Evange lischen Diakonissenanstalt in Posen, Posen 1916. Fukuyama Francis, Tożsamość. Współczesna polityka tożsamościowa i walka o uznanie, przekł. J. Pyka, Poznań 2019. Gawlitta Severin, Zwischen Einladung und Ausweisung. Deutsche bäuerliche Siedler im König reich Polen 1815-1915, Marburg 2009. Gdańsk protestancki w epoce nowożytnej. W 500-lecie wystąpienia Marcina Lutra, 1.1: Eseje, red. E. Kizik, S. Kościelniak, Gdańsk 2017. Gesetz wegen Aufhebung der gewerblichen und persönlichen Abgaben und Leistungen in den Mediatstädten der Provinz Posen, vom 13ten Mai 1833, w: Gesetz-Sammlung für die Kö niglichen Preußischen Staaten, 1833. Golon Arnold, Steffani Johannes, Posener Evangelische Kirche. Ihre Gemeinden und Pfarrer von 1548 bis 1945, Lüneburg 1967. Gregory Brad S., Niezamierzona Reformacja. Od rewolucji religijnej do świeckiego społeczeń stwa, przekł. A. Dzierzgowska, Warszawa 2020. Hauser Przemysław, Kolonista niemiecki w Polsce w XIX і XX wieku, w: Polskie mity polityczne XIXіXX wieku, red. W. Wrzesiński, Wrocław 1994, s. 195-213. Heine Ludwig, Geschichte des Kirchenkampfes in der Grenzmark Posen-Westpreußen, Göttin gen 1961. Jasiński Grzegorz, Luteranie na Mazurach i Warmii po 1945 roku, Olsztyn 2021. Jóźwiak Ewa, Sachsowie. Polacy z wyboru, Wieluń 2017. Karwowski Stanisław, Miasto Jarocin i jego dziedzice, „Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk Poznańskiego” 1902, t. 29. 367
Źródła i literatura Kaufmann Thomas, Erlöste und Verdammte. Eine Geschichte der Reformation, München 2016. Kemlein Sophie, Żydzi w Wielkim Księstwie Poznańskim 1815-1848. Przeobrażenia w łonie żydostwa polskiego pod panowaniem pruskim, Poznań 2001. Kempa Tomasz, Konflikty wyznaniowe w Wilnie od początku reformacji do końca XVII wieku, Toruń 2016. Kempa Tomasz, Wobec kontrreformacji. Protestanci i prawosławni w obronie swobód wyzna niowych w Rzeczypospolitej w końcu XVI i w pierwszej połowie XVII wieku, Toruń 2007. Kiec Olgierd, Dzieje wspólnoty protestanckiej w Koźminie Wlkp., w: Monografia Koźmina Wielkopolskiego i okolic, red. Μ. Pietrowski i A. Wędzki, Koźmin Wielkopolski 2006, s. 609-624. Kiec Olgierd, Historia protestantyzmu w Poznaniu odXVI do XXI wieku, Poznań 2015. Kiec Olgierd, Paul Rudolph (1893-1939). Pastor z Wielkopolski ijego rodzinne związki z Landsbergiem nad Wartą (Gorzowem Wielkopolskim), „Nadwarciański Rocznik Historyczno-Archiwalny” 2021, nr 28, s. 267-284. Kiec Olgierd, Piła czy Frankfurt nad Odrą? Spór o nową stolicę niemieckiej Marchii Wschodniej (Ostmark) w latach 1918-1939, „Studia Zachodnie” 2014,1.16, s. 59-89. Kiec Olgierd, Protestantyzm w Poznańskiem 1815-1918, Warszawa 2001. Kiec Olgierd, Uroczystości milenijne 1966 roku i mniejszości wyznaniowe w Polsce, „Roczniki Historyczne” 2002, t. 68, s. 175-193. Kiec Olgierd, Wilhelm i Wolfgang Bickerichowie. Ostatni duchowni wielkopolskiej Jednoty w Le sznie, cz. I: „Jednota“ 2010, nr 5-6, s. 14-16, cz. II: „Jednota” 2010, nr 7-8, s. 18-21. Kiec Olgierd, Zarys dziejów ewangelickiej parafii w Pleszewie
1794-1945, „Rocznik Pleszewski” 2010, s. 159-174. Kłaczków Jarosław, Kościół Ewangelicko-Augsburski w Polsce 1945-1975, Toruń 2010. Kłaczków Jarosław, Kościół Ewangelicko-Augsburski w Polsce w latach 1918-1939, Toruń 2017. Kłaczków Jarosław, Ksiądz biskup Andrzej Wantuła (1905-1976). Biografia, Toruń 2019. Kneifel Eduard, Die Pastoren der Evangelisch-Augsburgischen Kirche in Polen, Eging, b.r.w. Konarski Szymon, Szlachta kalwińska w Polsce, Warszawa 1936. Kordel Jacek, Królestwo anarchii. W poszukiwaniu nowożytnych wyobrażeń o Rzeczypospolitej i jej mieszkańcach, Warszawa 2020. Kosman Marceli, Opowieści kórnickie, Poznań 1983. Kościoły laterańskie na ziemiach polskich (XVI-XX w.), red. J. Kłaczków, 1.1-3, Toruń 2012. Kowalczyk Maciej, Powiat pleszewski w latach 1818-1932. Zarys dziejów ustrojowo-politycz nych, Pleszew 2014. Kozak Adam, Pleszew w późnym średniowieczu i u progu epoki nowożytnej (koniec XIV-począ tek XVI wieku), Poznań 2020. Kramer Valentin, Zwischen den Heimaten. Deutsch-argentinische Einwanderervereine in Ro sario und Esperanza 1856-1933, Bielefeld 2016. Krasuski Jerzy, Między wojnami. Polityka zagraniczna IIRzeczypospolitej, Warszawa 1985. Kraushar Aleksander, Książę Repnin i Polska w pierwszem czteroleciu panowania Stanisława Augusta, 1.1, wyd. drugie przejrzane i popr., Krakow 1898. Kriegseisen Wojciech, Stosunki wyznaniowe w relacjach państwo-kościół między reformacją a oświeceniem (Rzesza Niemiecka-Niderlandy Północne-Rzeczpospolita polsko-litewska), Warszawa 2010. 368
Źródła i literatura Kryszak Franciszek, Dzieje miasta Pleszewa na podstawie źródeł historycznych, Pleszew 1938. Krzysiak Bolesława, Dawny kościół ewangelicki w Pogorzeli. Z dziejów przekształceń architek tury ewangelickiej w Wielkopolsce, „Ecclesia. Studia z Dziejów Wielkopolski” 2013, t. 8, s. 237-281. Krzysiak Bolesława, Dawny kościół św. Pawła na Fredry, obecny kościół Najświętszego Zbawi ciela, Poznań 2003. Krzysiak Bolesława, Ewangelicki kościół w Kopanicy, w: J. Rosiński i in., Kopanica. Gród nad Obrą, red. T. Noculak, Kopanica 2010, s. 129-168. Krzysiak Bolesława, Kościół Najświętszego Zbawiciela w Poznaniu, Poznań 2017. Krzysiak Bolesława, Poewangelicki kościół w Jarocinie, „Zapiski Jarocińskie” 2010, nr 3-4 (20-21), s. 7-37. Kubicki Paweł, Wynajdywanie miejskości. Polska kwestia miejska z perspektywy długiego trwania, Kraków 2016. Kucharczyk Grzegorz, Kryzys i destrukcja. Szkice o protestanckiej reformacji, Warszawa 2017. Kulejewska-Topolska Zoña, Nowe lokacje miejskie w Wielkopolsce od XVI do końca XVIII wie ku. Studium historyczno-prawne, Poznań 1964. Lange Carl, Entstehung und weitere Entwicklung der Parochie Neutomyśl, „Der evangelische Hausfreund” 1847, nr 19, s. 118-120. Liczbańska Grażyna, Lutherans in the Poznań Province. Biological Dynamics of the Lutheran Population in the 19th and Early 20th Centuries, Hamburg 2015. Lisicki Paweł, Luter. Ciemna strona rewolucji, Warszawa 2017. Litak Stanisław, Od reformacji do oświecenia. Kościół katolicki w Polsce nowożytnej, Lublin 1994. Litak Stanisław, Parafie w Rzeczypospolitej w XVI-XVIII wieku. Struktura,
funkcje społeczno-religijne i edukacyjne, Lublin 2004. Luteranizm w kulturze Pierwszej Rzeczypospolitej, red. K. Meller, Warszawa 2017 (seria Kul tura Pierwszej Rzeczypospolitej w dialogu z Europą. Hermeneutyka wartości, t. VIII). Łaszkiewicz Tomasz, Ewangelicy w Inowrocławiu, w: Ewangelicy w regionie kujawsko-pomor skim, s. 43-58. Lukasiewicz Dariusz, Sarmatyzm i Prusy na przełomie XVIII i XIX wieku, Warszawa 2015. Lukasiewicz Dariusz, Szkolnictwo w Prusach Południowych (1793-1806), Poznań 2008 Matyja Rafał, Miejski grunt. 250 lat polskiej gry z nowoczesnością, Kraków 2021. Mazurkiewicz Sebastian, Nekla. Historia miasta, Września-Nekla 2007. Merczyng Henryk, Zbory i senatorowie protestanccy w Dawnej Rzeczypospolitej, Warszawa 1904. Michalak Ryszard, Polityka wyznaniowa państwa polskiego wobec mniejszości religijnych w la tach 1945-1989, Zielona Góra 2014. Nasierowski Tadeusz, Zagłada osób z zaburzeniami psychicznymi w okupowanej Polsce, War szawa 2008. Ness Dietmar, Schlesisches Pfarrerbuch, Bd. I, Leipzig 2014. Ness Dietmar, Schlesisches Pfarrerbuch, Bd. V, Leipzig 2015. Ness Dietmar, Schlesisches Pfarrerbuch, Bd. VI, Leipzig 2016. Nijakowski Lech, Polska polityka pamięci. Esej socjologiczny, Warszawa 2008. Nowakowska Natalia, King Sigismund of Poland and Martin Luther. The Reformation before Confessionalization, Oxford 2018. 369
Źródła i literatura Pettegree Andrew, Marka Luter. Rok 1517, druk i początki Reformacji, przekł. Μ. Denderski, Warszawa 2015. Piątek Grzegorz, Najlepsze miasto świata. Warszawa w odbudowie 1944-1949, Warszawa 2020. Piasecki Jan, Trochę wiosny jesienią. Dorn Pomocy Społecznej w Pleszewie wczoraj i dziś, Ple szew 1994. Podkowski Marek, Komisariaty i wójtostwa obwodowe w Wielkopolsce (1919-1935). Kilka uwag o praktycznym działaniu, „Acta Universitatis Wratislaviensis. Prawo” 2016, t. 321, s. 203-214. Reformacja. Europa-Polska-Wielkopolska-Szamotuły, red. Μ. Grzywacz, Szamotuły 2017. Reformacja i ewangelicyzm nad Bałtykiem 1517-2017, red. J. Borzyszkowski, Gdańsk 2018. Reformacja w Krakowie (XVI-XVII wiek). Materiały z sesji naukowej 6 maja 2017 roku, red. Z. Noga, Kraków 2018. Reformacja z perspektywy Bielska i Białej, red. A.E. Banot, E. Gajewska, T. Markiewka, Biel sko-Biała 2018. Romaniuk Marek, Ewangelicy w Bydgoszczy, w: Ewangelicy w regionie kujawsko-pomorskim, red. J. Kłaczków, Toruń 2020, s. 13-41. Rubiś Daniel, Początki okupacji niemieckiej w Wielkopolsce na przykładzie Kostrzyna, „Biule tyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2011, nr 5-6, s. 54-62. Ruszczyński Franciszek, Historia Czempinia, Poznań 1928. Saat und Ernte. Lebensbilder Posener deutscher Landwirte, hrsg. H. von Rosen, Rossbach 1978. Schott Christian-Erdmann, Der erste polnische Historiograph in deutscher Sprache Samuel Friedrich Lauterbach (1662-1728), Beiträge zur ostdeutschen Kirchengeschichte, Folge 4, Düsseldorf 2001, s. 12-27. Schulz Georg, Unions- und Verfassungsbestrebungen der protestantischen
Kirchen im Gross herzogtum Warschau, „Deutsche Wissenschaftliche Zeitschrift für Polen” 1930, H. 18, s. 5-52. Stegner Tadeusz, Bóg, protestantyzm, Polska. Biografia pastora Leopolda Marcina Otto (1819-1882), Gdańsk 2000. Stegner Tadeusz, Ks. Leopold Otto (1819-1882). Nowa droga Kościoła ewangelickiego w Pol sce, Bielsko-Biała 2019. Swieder Anna, Otto Dobrindt. Auf den Spuren eines Denkmalpflegers, „Fontes Archeologici Posnanienses” 2009, vol. 45, s. 5-92. Stolice wielkopolskiego protestantyzmu. Leszno i Śmigiel: współistnienie wyznań, dziedzictwo, red. K. Szymańska, Leszno 2018. Syrnyk Jarosław, Historia, naród i narodowa historia - perspektywa antropologiczna, w: Bli ska historia. O badaniach historii lokalnej i regionalnej, red. P. Wiszewski, Warszawa 2018, s. 28-48. Syrnyk Jarosław, Kwestia wołyńska w perspektywie historycznej, politycznej i perspektywie pamięci, „Dzieje Najnowsze” 2018, t. 50, nr 2, s. 71-86. Szady Bogumił, Geografia struktur religijnych i wyznaniowych w Koronie w II połowie XVIII wieku, Lublin 2010. Szczukowski Ireneusz, Marcin Luter i reformacja w polskim dyskursie prawicowym, w: Marcin Luter 1517-2017, red. K. Obremski, Toruń 2018, s. 135-158. 370
Źródła i literatura Szeszuła Jacek, W rocznicę zbrodni, w: Mieszkańcy Ziemi Mosińskiej w czasach wojny 1939-1945, cz. 1, Mosina 2013. Szymański Andrzej, Pleszew w XVIII wieku w świetle spisów pruskich, Pleszew 1996. Tokarczuk Olga, Polacy i Niemcy: mapa przyjaźni, „Gazeta Wyborcza” z 19 grudnia 2006 roku, s. 18. Troeltsch Ernst, Die Bedeutung des Protestantismus für die Entstehung der modernen Welt, „Historische Zeitschrift” 1906, t. 97, s. 1-66. Tureczek Marceli, Pogranicze. Przeszłość bez historii, Gorzów Wielkopolski 2021. Urbaniak Miron, Modernizacja infrastruktury miejskiej Leszna w latach 1832-1914, Poznań 2009. Verbum Domini manet in aeternum. Wschowski Syjon - centrum wielkopolskiego protestanty zmu. Katalog wystawy, Muzeum Ziemi Wschowskiej, red. M.T. Malkus, Wschowa 2017. W 500-lecie reformacji (1517-2017). Z dziejów Kościołów ewangelickich w dawnych Prusach Królewskich i Książęcych. Tereny dawnych Prus Królewskich, red. J. Kłaczków, G. Jasiń ski, P. Birecki, Toruń 2017. W 500-lecie reformacji (1517-2017). Z dziejów Kościołów ewangelickich w dawnych Prusach Królewskich i Książęcych. Tereny dawnych Książęcych, red. J. Kłaczków, G. Jasiński, P. Bi recki, Toruń 2017. Wąsicki Jan, Opisy miast polskich z lat 1793-1794, Poznań 1962. Wąsicki Jan, Ziemie polskie pod zaborem pruskim. Wielkie Księstwo Poznańskie 1815-1848, Warszawa-Poznań 1980. Werner Albert, Geschichte der evangelischen Parochiën in der Provinz Posen, überarbeitet von J. Steffani, Lissa 1904. Wickham Chris, Średniowieczna Europa, przekł. Μ. Kowalczyk, Warszawa 2018. Wieczorek Katarzyna, Lange Krzysztof,
Rewitalizacja cmentarza ewangelickiego w Czempi niu, w: Ziemia skrywa kości. Zapomniane krajobrazy pamięci - cmentarze protestanckie w Wielkopolsce po 1945 roku, red. J. Kołacki i I. Skórzyńska, Poznań 2017, s. 185-193. William Barstow von Guenther, „Zeitschrift des Historischen Vereins für die Provinz Posen” 1893, Jg. 8, s. 233-250. Wiszewski Przemysław, (Trans)narodowe, krzyżujące się, zaplątane. historie społeczności, w: Bliska historia. O badaniach historii lokalnej i regionalnej, red. P. Wiszewski, Warsza wa 2018, s. 17-27. Wiśniowski Eugeniusz, Parafie w średniowiecznej Polsce. Struktura i funkcje społeczne, Lublin 2004. Wojdon Joanna, Czym jest public history?, w: Historia w przestrzeni publicznej, red. J. Wojdon, Warszawa 2018, s. 11-16. Wojdon Joanna, Historia w przestrzeni publicznej, w: Bliska historia. O badaniach historii lokalnej i regionalnej, red. P. Wiszewski, Warszawa 2018, s. 187-200. Wotschke Theodor, Der Aufbau der grosspolnischen lutherischen Kirche nach erlangter Reli gionsfreiheit, „Deutsche Wissenschaftliche Zeitschrift für Polen” 1934, H. 27, s. 1-50. Woźniak Krzysztof Paweł, Niemieckie osadnictwo wiejskie między Prosną a Pilicą i Wisłą od lat 70. XVIII wieku do 1866 roku. Proces i jego interpretacje, Łódź 2013. Wuttke Heinrich, Städtebuch des Landes Posen, Leipzig 1864. Zgaiński Mieczysław, Rostarzewo. Zarys monograficzny. Część pierwsza - do roku 1945, Gro dzisk Wielkopolski-Rostarzewo 2000. 371
Źródła ì literatura Zgaiński Mieczysław, Rostarzewo, Zarys monograficzny. Część druga 1945-1975, Grodzisk Wielkopolski 2013. Ziemia skrywa kości. Zapomniane krajobrazy pamięci - cmentarze ewangelickie w Wielkopolsce po 1945 roku, red. J. Kołacki і I. Skórzyńska, Poznań 2017. Zitzlaff Franz, Die kleinen Städte, w: Preußische Städte im Gebiete des polnischen Nationalitä tenkampfes, hrsg. von L. Bernhard, Leipzig 1909, s. 3֊77. 372
Indeks nazwisk Indeks nie obejmuje zestawienia bibliograficznego. A Abitz Gustav 95, 98, 99,105,113 Achilles Christian 345, 347 Achilles Elisabeth z domu Dreyer 346, 356 Achilles Emanuel Heinrich Werner 345-347, 354, 356 Achilles Ernst 347,354,356 Achilles Johannes 347, 354 Adamczak Marcin 21, 87 Adolf-Verein Gustaw 111 Agricola Eduard Wilhelm Moritz 148 Agricola Margarete (z d. Zipper) 149 Agricola Rudolf 148,151,152 Alabrudzińska Elżbieta 19 Albrecht Otto 115 Arndt Friedrich 172 Arndt Rudolf 174,176,188,194 Aschenbrenner Cord 352 Ast Oswald 315 August II Wettyn 37 Aust Konrad Moritz 164 Aust Robert 247 Bahlcke Joachim 20 Balde Joachim 79 Baltz Gotthelf Johann Konrad 227, 228 Banot Aleksandra E. 20 Bartosiak Edmund 199 Bartoszewicz Agnieszka 29 Bauer Ludwig 109 Bauz Johann Friedrich 206 Becker Bernhard 262, 264 Bederke 347 Bederke Robert 147 Bege (Bage?) Johann 175,176 Behnke Hermann 192,193,195 Belzyt Leszek C. 49 Bem Kazimierz 64 Benåde Irmgard 217, 220 Benåde Wilhelm (Willy) 121,122, 217 Benz Samuel 175,176 Berendes Heinrich 252 Berg Georg 147,148 Berger Hugo 148 Bernhard Ludwig 49, 321 Bernim Wilhelm Hugo 179,180 Bernuth Bernhard von 308, 309,311, 312, 315, 317, 320, 322, 324, 325, 328, 330 Bernuth Elise (z d. Fuhrmann) 308, 330 Bernuth Emil von 308 Bernuth Heinrich von 309 В Bach Jan Sebastian 262 Bade Johanna 214 Badinski Joseph (Badyński Józef) 276 Baensch Samuel 248 373
Indeks nazwisk Bernuth Johann Heinrich 308 Bernuth Marie von (z d. von Delhaes) 309, 329, 333 Bernuth Otto von 308,309,325,328,330, 333 Bernuth Wolf von 330, 333 Bernuthowie 308, 309, 317, 334 Bertheau Lorenz 130 Bethusa-Huc Heinrich von 343 Beurmann Carl Moritz von 92 Bickerich Wilhelm 68-73 Bickerich Wolfgang 78-80 Bierbaum Hermann 303 Bierwagen (Bernhagen) Reinhold 340-343, 345 Birecki Piotr 18,19 Birk Georg 206 Blanck Ulrich 311 Blau Paul 155,218, 257, 259, 261, 331,349 Bloch Louis (Ludwig) 85, 89 Bloch Ludwig 85, 95, 98, 105, 109, 113, 114 Blümel Oskar 354 Blaszkowski Marcin 79 Bnińscy 269 Bock Otto 180 Bodelschwingh Ernst von 92 Bogdanowicz Jerzy 80 Bogucka Maria 28, 29 Bömelburg Hans-Jürgen 37 Bonaparte Hieronim (Jérôme) 91 Bonaparte Napoleon I 91 Bondorff Ferdinand 237 Borack Julius 111, 250 Borgius Eugen 68 Bork Tony 110 Bornemann Johannes 64 Borzyszkowski Józef 20 Bosse Heinrich 332 Bosse Hermann 332, 333, 353 Böttcher Otto Johannes Hermann 117-120, 122-125,127 Brasch Wolff 290 Brauer Klara 198 Braun Johann Samuel 85 Braune August Gustav Wilhelm 48, 50, 53 374 Bresse Jacob 229 Eressel Gustav 351 Brinkmann Clara (z d. von Madai) 311 Brinkmann Eduard 310 Brodersen Hermann Georg 118 Brohm Helmut 191 Brückner Aleksander 61 Brüning Alfons 25 Brunowsky Leonhard 352 Brüsewitz Karl Friedrich von 278 Brust Paul 322 Brylla Wolfgang 10 Buch Alexander von 112 Büchner Otto 348 Buk Peter 175,176 Burchardt Julius 114 Bursche Juliusz 10 Bussenius Charlotte 274 Bussmann Wilhelm 345 Buth Karl 179,180 C Carus Gustav 170, 303, 306 Cassius Boguslaus David 65, 66 Cassius Christian
Theophil/Teofil 40,64,66 Cassius Johann Friedrich 65, 66, 68 Cassius Johann Ludwig 65-68 Chaunu Pierre 22, 27 Chemperek Dariusz 19 Cherubim Carl 109 Chinciński Tomasz 79 Choderny-Loew Zenona 283 Chodyła Zbigniew 159,160, 225, 226 Chodynicki Kazimierz 28 Choptiany Michal 19 Chwedoruk Rafał 16 Cieślak Tomasz 221, 266 Cleinow Georg 52 Cleinow Marcell 52 Clément Gustav 109 Cranz Friedrich Leopold 46, 106, 110, 146,164, 214, 245, 247, 252, 299 Czarnkowski Adam Sędziwój 203 Czeczatka Oscar 54, 57-59 Czyszewski (Czyżewski?) 278
Indeks nazwisk D da Vinci Leonardo 288, 317 Dahlkötter Eva-Maria 288 Dałkowski Kazimierz 275 Dehmel Julius 186, 319, 347 Delhaes Anna Gräfin von (z d. von Roe dern) 317,329,333 Delhaes August Gilles Johannes von 288, 289, 296,299-301,303,305,306,308, 309, 311-313, 317,322, 329, 334 Delhaes Carl 288 Delhaes Charlotte Liselotte (z d. Epping) 288 Delhaes Ferdinande (Fernande) von (z d. von Bernuth) 309, 320 Delhaes Gilles 288 Delhaes Karl Emil von 309, 317, 320, 322, 325, 328, 329, 333,338 Delhaesowie 308,309, 329, 333, 334 Denderski Mikołaj 27 Diehl Karol 41, 63 Dietrich Ernst Wilhelm 270, 279 Dilling Gottlieb 296 Dilthey Wilhelm 256 DittfachPaul 115 Dobrindt Otto 126 Dohle 161-163 Domaslowski Jerzy 81 Drescher Gustav 107 Drescher Wilhelm 312, 322 Dreyer Ernst August 346 Drobnitzky Walter 57, 58 Dross Karl 191 Duda Andrzej 8-10 Dumke Otto 192 Dünnebier Max 252 Dürer Albrecht 262 Dütschke Friedrich Leopold 42, 44, 46 Dütschke Johann Wilhelm August 65 Dworzaczkowa Jolanta 61 Dymek Walenty 352 Działyńska Teofila 270 Dzierzgowska Anna 27 375 E Eckardt Gustav 113 Eiche Karl Heinrich 140 Eichler Gottlieb 114 Eichner Max 50 Elsner Gustav Eduard Ferdinand 103,110 Elsner Hugo Alexander Eunomius 46 Engel Alfred 133-135 Engelmann Paul Heinrich 49-51, 53, 54 Erazm z Rotterdamu 25 Erbguth Ernst 340, 341 Erler Wilhelm 343 Ertel Adolf 322, 329 Ertel Wilhelm 292, 299, 300, 312, 315, 320, 322 Esche Gustav 246, 254 Esche Karl (Carl) 246, 250-252, 254-256 Eser Ingo 188 Exner Friedrich Wilhelm 43 F Fabianke Gustav 117,118,122 Fabianke Wilhelm senior 114 Falkenhahn Arthur 344 Fäustel Kaspar
Gottfried 227 Fechner August Timotheus 43-48, 50, 53, 284 Fechner Carl, mistrz piekarski 113 Fechner Carl (Karl) 87, 98 Fechner Chrystian 87 Fechner Emilia (z d. Domke) 43 Fechner Friedrich Wilhelm 64 Fechner Heinrich 114,115 Fechner Johann Gottfried 43,140-142,206 Fechner Johann Martin 43, 63, 65, 140, 339 Feist Gottlieb 240 Feldmann Julius 262 Fiebig Christian 84 Finke Ernst 114,117,119 Fintz Carl 293 Fischer Christian Wilhelm 39, 43, 44, 46, 284, 339 Fischer Daniel 39, 41, 43, 46, 205 Fischer Georg Wilhelm Theodor 45,46,147 Fischer Otto 96
Indeks nazwisk Fischer von Mollard Eduard 261 Fischer von Mollard Ernst 261 Flemming Adolf 322 Fliedner Karl 50, 215, 256, 318 Flottwell Eduard von 92, 210 Franciszek, papież 10 Franck 148 Franke Wilhelm 317 Frankenberg und Ludwigsdorf Wolf Sylvius Leopold von 285, 286 Freymark Karl 44, 96,103, 211, 242, 243 Frey Hellmuth 80 Friedrich Johann Gottlob 65 Frischbier Johann 182 Frommberger Robert 67, 68 Frost Gottlieb 65 Fryderyk II (Wielki) 35, 87 Fryderyk August 279 Fryderyk Mądry 27 Fryderyk Wilhelm III 41, 67, 144, 162, 210, 237, 280 Fryderyk Wilhelm IV 67, 93, 103-105, 162, 211, 297, 300 Fuhrmann Karl 252, 253, 255 Fukuyama Francis 16 Füllkrug August 121 Fürer Wilhelm 123 G Gajewska Ewelina 20 Gawlitta Severin 19 Gebethner Gustaw Adolf 8 Geissler Christoph von 205 Georg Wilhelm 332 Geppert Adolph 296 Gerlach Christian Balthasar 38, 39, 41 Gerlach Christian Carl 41-45 Gerlach Christian Gotthold 139 Gerlach Heinrich 48, 91, 92,108 Gerson Wojciech 8 Gess Friedrich 179 Gess Wolfgang 213 Geßner (Gessner) Anna Laura Leontine 169, 201 Geßner (Gessner) Henrietta z domu Grams 168 376 Geßner (Gessner) Ludolf Theobald Raimun 164-174,176-179 Gierke Gottlieb 312 Glaeser, landrat 164 Gliemann, burmistrz Jarocina 247, 248 Gmyz Cezary 10 Goebel Carl 67-69 Gojniczek Wacław 20 Goldenring 250 Golon Arnold 125,318 Golz 89 Gorzeńska Ludwika 204 Gorzeński Makary 205, 206 Gowin Jarosław 8 Górkowie 269 Grabig Johann Traugott 47, 66, 209, 239, 242 Grabowski Józef 234, 236-238, 244 Grabski Tadeusz 200 Gramowski Gottlob 236-238 Grams Gottfried 164,168 Grams Johann 175,176 Gregorovius Ernst 212, 249
Gregory Brad S. 26, 32 Greiser Arthur 154,155,194,262 Greulich Gottfried 130 Greulich Karl 345 Grimm Friedrich Heinrich Ernst Wilhelm 205, 206, 212 Grimm Julia 212 Grobe Bertha z domu Müller 111 Grobe Friedrich 112 Grobe Johannes Franz 111,112,116,117 Grosfeld Jan 22 Gruber Karl August 161, 286 Grundmann Kurt 134 Gryczyński Nikodem 291, 292 Grygiel Ryszard 225 Grzywacz Małgorzata 11, 21 Guderian Hugo 171,174-176 Guenther Erna Leontine Melanie Freiin (z d. von Schlichting-Bukowiec) 310 Guenther Franz Archibald von 309, 312, 322, 323, 331, 341, 344, 346, 348 Guenther (Guenther-Delhaes) Georg Richard von 309,329,333
Indeks nazwisk Guenther Gerd von 329 Guenther Johanna von (z d. Bernuth) 309 Guenther Luise von (z d. Delhaes) 309, 317, 329 Guenther William Barstow von 309 Guenther William Bernhard von 310, 331 Guentherowie 308, 309,334 Gulczyński Michal 211, 220 Gumprecht Theodor 67 Günther Gottlieb 145 Günzel Dienegott 114 Gürtler Ernst 54 Gürtler Martin 54 Gürtler Paul 54 Gürtler Paul Emanuel 53-55, 57 Gustav Adolf 329 Gutenberg Johannes 62 H Haberbusch Błażej 8 Haberland Karl 296 Haesner 212 Haase L. 282 Haenisch Gerhard 70, 331 Hahn 184 Hanisch Adolph 292 Harhausen Karl 315 Hartknoch Christoph 37 Hauser 162 Hauser Przemysław 13 Häusler 194 Häusser Ludwig 47 Hautzinger Ferdinand August 212 Heckert Grzegorz 11 Heermann Johann 62 Heine Ludwig 58 Heinrich Christel (z d. Schiweck) 133 Heinrich Clara (z d. Weber) 132 Heinrich Gerhard Waldemar 131,132 Heinrich Gottfried 131 Heinrich Otto Wilhelm 247,248,254,299 Heinrich Paul Gerhard 132,133 Heinrich Ursula 135 Heise Karl 322 Heldmann Eduard 288 Hellmann Daniel 139 Helm Wilhelm 98,101,114 Hemmerling Johann Karl Samuel 103 Henel Albert 296, 299 Henke Johannes Joachim Ernst 251 Henkel Johann 174-176 Henkel Otto 193 Heppner Gottfried 206 Herberger Valerius 36, 37,47, 59, 62 Herold Christian Anton 39 Hermann August 263-265 Herrmann Johann Friedrich 144 Hersztopscy 225 Hersztopski Józef 226 Hersztopski Ludwik 226 Hersztopski Łukasz 138 Herzog 279 Hese Carl 312 Hesekiel Johannes 51, 53, 121, 123, 181, 253, 340 Hesse Rudolf Oswald 164 Heus Ferdinand 302 Heydebrand Heinrich von 78 Heydt August Freiherr von der 245 Heyne Anna Maria (z d. Schoene)
143 Heyne Johann Karl Gottlob 142-146 Heyse Wilhelm 108,109,187 Hindenburg Paul von 262 Hitler Adolf 260 Hoerschelmann Gotthard 352-354 Hoerschelmann Paul-Gerhard 354 Hoffmann Friedrich 57, 58 Hoffmann Julius 211 Hoffmann Robert 288 Hohenzollern Albrecht 30 Hohenzollernowie 38, 40, 42, 63, 76,139, 162, 235, 238, 249, 259, 288, 289, 329 Hollen Bernhardine Helene von (z d. von Roedern) 329 Hollen Gustav von 329 Hollen Gustav von junior 330 Hollmann Franz 333 Holtz Martin 187-190, 331, 348 Höpner August 296,199, 300, 312 Höpner Hermann 315, 322 Horn Michael 229 Horst Johannes 327 377
Indeks nazwisk Hubatsch Walther 128, 274, 327 Hudi Samuel 113 Hudy Gottfried 87 I Iffland Gustav 288, 303 Isemer Johann Gottfried 39-41 Iwan ze Swarzędza 182 Iwand Hans 132 Iwaszkiewicz Wincenty 287 J Jabłoński Daniel Ernest 62, 63 Jackelén Antje 10 Jackowski Jan Maria 9 Jacobi Friedrich 281, 282, 284 Jaeckel Samuel Friedrich 233-239, 242 Jaekel Carl 240 Jaenisch Christian 140 Jaensch Gottlieb 240 Jaensch Gottlob 237-240 Jalowski Martin Friedrich 140 Jan Kazimierz 84 Janke Marie 319 Janke Otto 121, 122, 314, 318, 319, 321, 344 Jankowski Adam 223 Jankowski Michal Agaton 223 Jankowski Stanisław 223 Jaroszewicz Stanislaus 65 Jasinski Grzegorz 18,19 Jenke Hildegard 262, 263 Jensch Hermann 113,114 Jerzy, książę saski 27 Jeschke 235 Jeske Emil 115,122 Jeske Friedrich 175,188 Jeske Max 193,195 Jochmann Gottlob 240 Johnston Maximilian von 43 Johr 282, 293 Jonas Georg 211 Jost Oswald 15, 215-220 Jouanne Benjamin Eduard 212 Jouanne Christian von 220, 221 Jouanne Claus von 211, 220 378 Jouanne Jules von 218, 220 Jouanne Max 265 Jouanne Willy von 220 Jouanne’owie 211, 216 JóźwiakEwa 19 Jung Jakob 220 Junger Alwine 314, 315 Jungfer August 292, 299 Juntke Heinrich 181 Juntke Katharina (Käthe) 181 Juntke Margarethe 181 Juntke Paulina (z d. Mende) 181 Jüterbock Hilmar 254 К Kaczmarek Ryszard 20 Kadler Friedrich 312, 322 Kadziak Esthera 244 Kadziak Isaac 244 Kalckreut Friedrich von 240 Kaliske August 93 Kammel Richard 134,154 Kaplicki Andrzej 292 KareńskaAnna 202 Karge Johann Georg 227,228, 230,233 Kärger Friedrich 241 Karnowsky Harry 333 Karthaus Heinrich Otto 208, 209 Karwowski Stanislaw
62, 70, 71, 225, 226, 228, 234, 244 Kaschube Gottlieb 174 Kaskel Elisabeth 253 Kaskel Marie (z d. Scholz) 253 Kaskel Walter 246, 253-257 Kastner Karl 350-354 Kästner Wilhelm 312, 322 Kaufe Martin 229 Kaufmann Thomas 62 Kaulfuss Alexander 65 Kayser Otto 78 Keding Liselotte (z d. Kröselberg) 264, 265 Keding Max 260-265 Kéler Carl Friedrich von 89, 90 Kéler Friedrich von 142 Kelm Andreas 175,176 Kemlein Sophie 283
Indeks nazwisk Kempa Tomasz 19, 25 Kennemann Hermann 265, 309, 324 Kerstan Otto 265 Kesner Joachim 229 Kędzierski Edmund 199 Kiec Olgierd 8,14, 20, 55, 63, 65, 67, 68, 92,103,154, 210, 222, 227, 352 Kiehl August Alfred 74,75 Kiehl Walther 57 Kiehn Georg 115,126 Kienitz Ernst 327, 331, 332, 337 Kinstle Johann Siegismund 278 Kizik Edmund 20 Klar Otto 214 Kleiner Ernst Gottlieb 205-209, 223 Kleiner Johanna (z d. Bredschneider) 207 Kleiner Julius 266 Kleiner Karolina Johanna Berta 223 Kleiner Karolina Marta 223 Klette Ferdinand 169-171, 177, 178, 307, 316 Klingbeil Rudolf 193 Klippstein Adolf 208, 209 Kluge 106 Kłaczków Jarosław 18,19, 21 Kneifel Eduard 230 Knispel Johann Christoph 140 Koch Heinz 193-195 Koch Rudolf 68 Kochanowski Jan 8 Köhler Johann Bernhard 247 Kohls Gustav 193,195-197 Kolacki Jerzy 12, 21 Komenský Jan Amos 61, 62, 70, 71 Konarski Szymon 269 Konietzko Gotthilf 115-120,122 Königsberger Michael 290, 292 Konrad Karl 38 Kopeć Tadeusz 8 Kordel Jacek 63 Kordus Ryszard 199 Koschembahr Werner von 311 Kosman Marceli 270 Kościeleccy 203 Kościelniak Sławomir 20 Kościuszko Tadeusz 278 Kottusch Karol 287 Kowalczyk Maciej 27, 210 Kozak Adam 203 Kramer Valentin 345 Krasuski Jerzy 13 Krause Gottlieb 175,176 Kraushar Aleksander 269 Krebs Albert 254, 341, 342, 344 Kriegseisen Wojciech 18,19, 25, 30-32 Kriele Adolf 306,313-316 Kriese Gottlieb 174,175,177 Kriese Martin 176 Krische Wilhelm 52 Kroh Elisa 263 Kroschel Adolf 299, 304 Kroschel Theodor 187 Krug Wilhelm 299 Kryszak Franciszek 203, 204 Krzysiak Bolesława 21, 125, 135, 231, 243, 244, 254 Kubicki Paweł 11,12 Kucharczyk
Grzegorz 10,11 Kuchciński Marek 9 Kühn Ernst 343, 344 Kühn Jeny 245 Kühn Johann Gottlieb 91-99, 101, 103, 108,110, 111 Kühn August 193 Kühn Karl August 241-246, 255 Kühn Klara 245 Kühn Mathilde 245 Kühn Ottilie (z d. Erler) 245, 343 Kulejewska-Topolska Zofia 83 Kulke Friedrich 58, 59 Kunkel Waldemar 190 Kunz (Kunze) Friedrich 173-176 Kuss Karl 220 Kuss Otto 253 Kwakboliński (Quackbolinski) Samuel 84 L Ladenberg Adalbert von 92, 93 Laengner Johann Caspar 38, 63 Lange Carl 270 Lange Friedrich Otto 228 Lange Gustav 348-350 379
Indeks nazwisk Lange Krzysztof 335 Langholz Wilhelm 119,124 Langner Carl Georg 39֊43, 64,115 Langner Eleonore (z d. Herold) 39 Langner Johann Friedrich 65 Lasius Friedrich 103 Lauterbach Samuel Friedrich 37, 46, 53, 55 Lautier Johann Friedrich 210 Ledóchowski Mieczysław 250 Lehmann Adolf 310 Lehmann Erhard 310 Lehmann Ernestine Wilhelmine (z d. Hof fmann) 310 Lehmann Eugen (Lehmann-Nitsche Eugen von) 310, 312,322,325,328, 331 Lehmann Karl Gustav Robert 303, 310 Lehmann Luise (z d. Hoffmann) 310 Lehmann Robert (Lehmann-Nitsche) 310 Lehmann Rudolf (Lehmann-Nitsche) 310 Lehmann-Nitsche Eberhard Rolf von 311, 325, 328, 331, 333 Lehmann-Nitsche Eleonore 311 Lehmann-Nitsche Else 311 Lehmann-Nitsche Else (Elisabeth, z d. Brink mann) 310 Lehmannowie (Lehmann-Nitsche) 308,310, 317, 334 Leske 162 Leske Friedrich 115 L’Estocq Karl Ludwig Georg von 103 Leszczyński Rafał 62 Liczbińska Grażyna 19 Liersch Gottlieb 175 Liersch Johann 175 Lierse Gustav Theodor 148 Linde Samuel Bogumił 8 Linemann Julius 322 Lipiński Cezary 10 Lisicki Pawel 10,11 Litak Stanisław 23 Loake Paul 321 Loesch Maria (Marie) von 76, 78 Lohwasser Franz 314 Lorenz Bernhard 312 Lorentz Stanisław 8 380 Lorenz Paul 254 Lubomirski Jerzy Sebastian 37 Lulitz Wilhelm 237,240 Luter Marcin 7,10, 26-28, 61, 262 Ł Laskijan 30 Łaszkiewicz Tomasz 21 Łuczak Czesław 225 Lukasiewicz Dariusz 273, 275, 280 Lukomski Sylwester 151 Μ Machol Jakob/Jacob 292 Machol Louis 292 Madai Guido von 303, 311 Mahler Heinrich 326 Mahler Max Wolfgang 326, 327, 348 Malczewski Maciej Skarbek 138 Malechowscy 269 Malkus Marta Tatiana 20 Małłek Janusz 29
Manthey Gottlieb 174,175 Manthey Johann 175,176 Manthey Michael 175-177 Manthey Wilhelm 193-195 Marggraf Carl Friedrich, kantor 103, 104, 109,114,115 Marggraf Carl Friedrich, skarbnik miejski 87, 93,104,135 Markiewka Tomasz 20 Marsch Paul 258 Martin Christian 237 Martin Johann 161 Massow Valentin von 85 Matecka Marianna (z d. Zelizer) 290 Matthiae Paul 205, 230, 231, 234 Matuszkiewicz Ignacy 287 Matyja Rafał 32 Mazurkiewicz Sebastian 159 Mehlfeldt Karl Wilhelm 171,172,178 Mekner Andreas 229 Melhorn Andreas 240 Meller Katarzyna 19 Mende Gustav Wilhelm 44 Merczyng Henryk 23
Indeks nazwisk Mertens Karl Emil Richard 319-321, 324, 326, 331, 347 Mertens Martha (z d. Schuchmann) 319 Methner Samuel Eduard 108, 248-250 Mettner Andreas 237 Meyer, radca, referent namiestnictwa 196 Meyer Johann 274, 277, 278 Meyer Wilhelm 348 Mibus Georg 174 Mibus Jonathan 176 Mibus Wilhelm 174,175 Michaelis August 113 Michaelis Bernhard 87, 93 Michaelis Heinrich 113,122 Michalak Ryszard 19 Michałowski Otto 260, 262, 264 Miegel Christian 312 Mielęcki Kazimierz 140,142 Mielżyński Józef 148 Mispel Gottlieb 98 Mlynek Georg 352 Moder Friedrich 122 Mojaczewski Jan Stanislaw 269, 271 Mollardowie (Fischer von Mollardowie) 245 Möller Otto 347 Möllinger Heinrich 147 Möllmann Friedrich Carl Adalbert 314-316, 318, 320-322 Möllmann Gertrud Amalie Bertha (z d. Brunck) 316 Möllmann Karl August 316, 317 Moritz Hugo 55 Moser 167 Mühlnieckel Gottlieb 174,175 Müller (Müller-Górzno) Annamarie 76, 78, 80 Müller Elsbeth (z d. Krische) 52 Müller Karl August 111 Müller Karl Reinhard Gustav 51-53 Müller Kurt 189,190,193 Müller Kurt von 76, 78 Müller Siegfried 59 Naaz Wilhelmine 214 Nałęczowioe 269 Nasierowski Tadeusz 222 Nehring Erich 185 Nerlich Gustav 134 Nerreter Ernst Ludwig Otto 44-46 Ness Dietmar 39, 57, 343 Nicolai Hermann Friedrich Adolph 94, 96-99,101,102 Nicolovius Ludwig 87, 240, 241 Nieczkowska Christina Friederika Lisette (z d. Vogler) 286 Nieczkowski Michael 286 Nijakowski Lech 16 Noack Karl 322 Noculak Tomasz 21 Noga Zdzisław 20 Normann Gerhard 351 NörnbergEmil 193 Noske Christoph 162,163 Nowak 151 Nowakowska Natalia 19, 25, 26, 29 Nowicki Władysław 200 Nuske Friedrich 174,175 О
Obremski Krzysztof 10 Oranski Wilhelm 279 Otto Ernst 125 Otto Karl Theodor Reinhold 124,125,127-131 Owczarek Zdzisław 37 P Paeschel August 113 Paschke Gerhard 134,135 Petersen Hans Peter 299 Pettegree Andrew 27, 28 Pfeiffer Gustav Adolf 47,48, 51 Pfeiffer Hedwig Magdalene (z d. Gerlach) 47 Pfitzner Otto 122 Pflug Eduard 67, 68, 72 Pfundheller Christian Friedrich 240 Piasecki Jan 221, 222 Piątek Grzegorz 223 N Naatz Otto 347 Naatz Walther 347, 348 381
Indeks nazwisk Rasmus Leonhard 97,108 Pieper Wilhelm 351 Rau Paul 115 Pietrowski Michał 227 Reder Johann Georg 139 Pinto Franz Ignatz von 87 Rehekampff Alexandra Clementine Emilie Pinto Heinrich Graf von 87-90, 92 von 148 Pinto Józefina (Józefa) Katarzyna (z d. PodRehekampff Friedrich Otto Theodor von czaska) 90 148 Pinto Teodozja (z d. Waszewicz, primo voto Reich Heinrich 211 Sedlag) 90 Reichard Max 179 Pitt Paul 133,134, 320, 338 Podkowski Marek 282 Reichardt Volker 194,196 Poelchau Peter Harald 332 Reichel Alfred 70 Pohl Johann Georg 204 Reinhold Heinrich 147 Polluge Karl Gottlob 63, 65 Reisel Georg 126,128,130,132,134,153, 154 Poniatowski Stanisław August 31, 38, 204, 226 Reiter Gottlieb 175,176 Poniński Antoni Józef 83 Rej Mikołaj 8 Poniński Franciszek 84 Reuss Henryk VII von 127 Przyjemscy 225 Reuss Marie Alexandrine von 127 Ptaszyński Maciej 19 Rhode Arthur 154,186-196,326-328,331Puttkamer Eugen von 212 -333, 348-350 Pyka Jan 16 Richter Christian 84 Richter Johann Heinrich 84 Riedel Albert 122,186,187 Q Quade Agnes 124 Riedel August 312 Quade August 123,124 Riedel Johann 296 Quade Elfriede 124 Riegel Christian 296 Quade Günther 124 Riesner Martin 175,176 Quade Herbert 124 Rimpel Gottlob 87 Quade Reinhold 122 Rintsch Heinrich 322 Quade Wilhelm 115,122-125 Rippke Alfred 190 Rissmann Johann Gottlieb 209 R Roeper Franz Theodor Eduard 180-187 Rabsch 212 Roeper Heinrich 180 Rachner Manfred 122 Roeper Johanna Martha (z d. Juntke) 181 Raddatz Karl Friedrich Wilhelm 214 Roeper Margarethe 184,186 Raddatz Maximilian 214, 215, 254, 341, Röhnisch Ernst Robert 290, 291, 299 342
Röhnisch Johanna Helena (z d. Fiedler) 290, Rademacher Wilhelm 190 291 Radolińscy 225, 236, 237, 244 Rohr Christian 98 Radoliński Franciszek 229-231 Roihl Karl 322 Radoliński Ignacy 231-235 Rolffs August 251 Radoliński Władysław 238, 242-244, 249 Rolffs Eberhard 250, 251 Radomicki Hieronim 36 Rolffs Georg 251 Romaniuk Marek 21 Radziwiłł Michał 142 Ramm Betty 214 Rönne L. von 280 RankowiczJan 210 Rosen Hans von 265, 331 382
Indeks nazwisk Rosiński Jan 21 Rösner Johann Gottfried 38 Rubiś Daniel 193 Rübschläger Ludwig 176 Rüdenburg Albert 242 Rudolph z Trotha w Saksonii 110 Rudolph Marie 110 Rudolph Paul 154 Rudolph Wilhelm 109-111 Ruszczyński Franciszek 269, 279, 287 Rutz Friedrich 124 Rutz Martin 78, 79 Ryszka Czesław 8 S Sachs Hans 217 220 Samsonowicz Henryk 28, 29 Sandberger Salomon 292 Saran August 256, 314 Sattler Adolph Emil 51,53,54,57 Schäfer Samuel Gottlob 38, 63 Schannewitzki Matthäus 314 Scharm Daniel 175,176 Schatz Johann Friedrich 236 Schenkel Daniel 47 Schiedewitz August 66-68, 72 Schiebusch 249 Schiele Konstanty 8 Schiweck Fritz 133 Schliepp Augusta 151 Schlotheim Carl Freiherr von 91 Schlotheim Jéròme Napoleon Freiherr von 91, 92, 94 Schmidt August 312,322 Schmidt Friedrich Wilhelm junior 299,300 Schmidt Fritz 76, 78 Schmidt Johann Eduard 43, 45, 296 Schmidt Johannes 96 Schmidt Paul 180 Schmidtke Paul 124 Schneider August 312, 315, 322 Schneider Carl 116,117 Schneider Eduard 312, 315, 322 Schneider Karl 253 Schniewind Julius 132 Schober Friedrich August 111 Schodka Amelie 220 Scholtz Jonathan 161 Scholz Emil 220, 221 Scholz Joachim 219-222 Scholz Johannes 262 Schönborn Heinrich Alexander 299 Schott Christian-Erdmann 37 Schreiner Adolf 108,109 Schreiner Emilie (z d. Cherubim) 109 Schreiner Ferdinand 108 Schrodke Amalie 217 Schröter Friedrich 111 Schubert Johann Samuel 207 Schultz 162 Schultz Harry 191 Schultz Julius 238, 239 Schultze Leopold 170-172,177, 306 Schulz 106,107,192 Schulz Georg 41 Schulz Johann 175,176 Schulz Jonathan 175,176 Schulz Karl 152,154,155 Schulz Samuel 296
Schulze Johann Ernst 116 Schupe Wilhelm 122 Schütt Daniel 299-301, 311 Schweinichen Konstantin von 257 Schwengers Adolf Georg 184 Schwenzer Wilhelm 179,180 Seidel Gustav Adolph Heinrich 113,114 Seiler Martin 175,176 Seipold Christian 229 Selle August 108 Semmler, wycużnik 164 Semmler Friedrich 174,175,177 Semmler Johann 175 Semmler Michael 174,175,177 Semmler Oskar 193 Senftleben Gottreu 322 Siarkowska Anna 9 Siedler 296 Siedler Adolf 67, 96, 99,100 Sieniuta Piotr 203 Sierakowski Lampart 83 Silberstein Adolph 292 Silla Karl 220 383
Indeks nazwisk Skirecki 162 Skomski Walenty 292 Skórzewski Zygmunt Michał 182 Skórzyńska Izabela 12 Smend Gottfried 62, 64, 69-73, 76-78 Smend Gottfried (junior) 78, 79 Soyaux Adolph Wilhelm Ferdinand 65 Specht Johannes Friedrich 42, 45-48, 53 Sperling Robert 288, 300, 303, 309 Spornberger Georg Daniel 65 Sprenger Luise 120 Stack August 312 Staemmler Johannes 52, 129, 183-186, 188, 215, 319, 321, 324 Starke Robert 245-248 Starzeńscy 270 StaszakAdam 223 Stechebahr Ephraim Gottfried 63 Steffani Hertha (z d. Ebert) 256, 259 Steffani J., autor książki 14,125, 244, 318 Steffani Johannes (junior) 194-198, 216, 217, 220, 246, 257, 333, 353 Steffani Johannes (senior) 193-195, 254-260,266, 342,344,346,347,351,353 Steffani Ottilie (z d. von Schweinichen) 257 Steffani Winfried 257 Stege Friedrich 119-121,123 Stege Helene (z d. Rothbarth) 120 Stegner Tadeusz 19 Steinbach Erika 137 Steinbrink Carl 312 Stemmer Heinrich 296 Stier Carl Otto Ludwig 65,139 Stiller Erich 54 Stiller Ernst 57-59 Stockmann Wilhelm 110 Stockmar Friedrich Wilhelm 139 Stoltz Christoph 278 Strauss Johann Georg 207 Strauss Otto 110 Strecker Karl (Carl) Gottfried 15, 204, 207-213, 242, 245, 246, 249 Stryjkowski Krzysztof 80 Strzyżewski Wojciech 84 Stüler August 106 Stüler Friedrich August 211 384 Stumpf August Friedrich 103, 105, 107-109,111,123 Stumpf August Hermann Theodor 102-104 Stumpf Ida (z d. Selle) 108 Sturzei Johann Gottlieb 143,145 Stürzenbecher Michael 237, 240 Swieder Anna 126 Sydow Bernhard von 126 Syrnyk Jaroslaw 13,16 SzadyBogumił 23 Szalaty Michal 185 Szallies Johannes 258 Szczukowski Ireneusz 10
Szczyglowski 106 Szeszula Jacek 351 Szklarska-Meller Anna 336 Szlichtyng Jan Jerzy 36 Szoldrscy 269-271,281,284-286,288,334 Szoldrska Marianna (z d. Unrug) 270 Szołdrska Teofila (z d. Działyńska) 270 Szoldrski Feliks 270-275 Szoldrski Stefan Maciej 270 Szoldrski Wiktor 278, 281 Szuwalski Konstanty 292 Szymańska Kamila 20 Szymański Andrzej 205 T Taczanowski Dionizy 208 Tepper Paul 128 Thiele Gottlob 87 Thiele Karl 120,123 Theune Gottfried 78 Thönert Karl Friedrich 173 Thüm Christian Gottlob 141,142,145,146 Thurn und Taxis 149 Tietjen Wöltje 345 Tietze, inspektor budowlany 106 Tietze Wilhelm 90, 91, 93-95,97, 98,103-105,109,113,135 Tischler Johann 175,176 Tischner 164 Tokarczuk Olga 17 Tomalicki Jan 277, 279 Troeltsch Ernst 24 Trzebiatowski Oskar Malotka von 248, 249
Indeks nazwisk Tscheuschner Heinrich 332 Tureczek Marceli 22 U Ueberfeld Georg 53 Uechtritz Rudolf von 94 Uiko August 166,172 Ullin Szymon 285 Unrug Krzysztof (Unruh Christoph von) 84 Unruhe-Bomst Hans Wilhelm Stanislaus Freiherr von 95-101, 103-105, 107, 108,110 Urbaniak Miron 48 V Velde Henry van de 127 Vincent Hermann 76, 78 Vockrodt Georg Christian 208, 209 Voelkel Paul 345 Vogel Friedrich Wilhelm 161 Voss Karl 256 Voss Otto Karl Friedrich von 273 W Wagner Ludwig 162,163 Walter, bracia 317 Walter August 312 Warnke Ernst 344 Wawrzynowicz Kazimierz 100 Wąsicki Jan 40,64,85, 205,226, 271,274, 280-282 Wąsowicz Jan 292 Weber Benjamin 146 Weber Carl Julius Oscar 146-148 Weber Friedrich 311, 312 Weber Hermann 322 Weber Julius 322 Weber Klara 328 Weber Max 323 Wedemeyer Wilhelm Justus von 76, 78 Wedlowie, fabrykanci czekolady 8 Weigt Carl 86, 87, 90, 91, 95 Weigelt Carl Gustav Adolf 341, 342 Wende Friedrich Wilhelm 293 Wende Julius Gustav 293 Wende Louise (z d. Fintz) 293 Wende Susanne (z d. Gellert) 293 Wendland Gottfried 175,176 Wendt Robert 314 Wenzel Julius Heinrich Theodor 68 Werner Albert 14, 31, 32, 65, 146, 160, 179,195, 203, 244, 251, 257 Werner Gustav 148 Werwiński Michal 288, 333 Wettke 148 Wędzki Andrzej 227 Wichern Johann 213 Wichert 141 Wickham Chris 27 Wieczorek Katarzyna 335 Wiedemann August Leberecht 291, 298 Wiedemann August Wilhelm Ottomar 297-307, 312, 313, 316, 322 Wiedemann Henriette (z d. Heus) 302 Wiegert Georg (Jerzy) 152-155 Wiegert Wilhelm 152 Wieterstein Melanie Gräfin von 91 Wilamowitz Hugo Freiherr von 148 Wilczek Piotr 19 Wilhelmi 174 Wilhelmil
310,314,315 Wilhelm Orański 279 Wilke Karl 296 Wilkoński Franciszek 159 Willigmann Wilhelm 75 Wincenty z Lerynu 25 Winkler Friedrich Wilhelm 65 Wirth Samuel Gottlob 63 Wiszewski Przemysław 12 Wiśniowski Eugeniusz 22, 23 Witzleben Gottfried 237 Władysław IV Waza 37 Wodarg Johann 237-240, 244 Wodarg Rosina 244 Wojdon Joanna 12 Wolf 204 Wolff August Robert 8 Wotschke Theodor 38 Woźniak Krzysztof Paweł 19 Wrzesiński Wojciech 13 Wuttke Heinrich 203, 236 Wutzke Hermann 193 385
Indeks nazwisk Z Zając Zenon 156 Zakobielski Ludwig 111,119 Zakobielski Martin 121 Zarembowie 225 Zarnack Theodor 51 Zasada Jerzy 200 Zehn Karl (Carl) Gustav 179,180,306,315, 318 Zellman Richard 197 Zelm Paul 193 Zerbst Friedrich Ernst 247, 248 Zeuschner Hugo Paul 315 386 Zgaiński Mieczysław 137, 138, 150, 153-155 Zippel Wilhelm 193 Zitzlaff Franz 49,149,321 Zöckler Theodor 80 Zugehör 243 Zygmunt I Stary 25,28-30 Zygmunt III Waza 31 Zygmunt August 29, 30 Ż Zaryn Jan 9 |
| any_adam_object | 1 |
| any_adam_object_boolean | 1 |
| author | Kiec, Olgierd 1965- |
| author_GND | (DE-588)1050623436 |
| author_facet | Kiec, Olgierd 1965- |
| author_role | aut |
| author_sort | Kiec, Olgierd 1965- |
| author_variant | o k ok |
| building | Verbundindex |
| bvnumber | BV048234207 |
| ctrlnum | (OCoLC)1319630158 (DE-599)BVBBV048234207 |
| edition | Wydanie I |
| era | Geschichte gnd Geschichte 1800-2021 gnd |
| era_facet | Geschichte Geschichte 1800-2021 |
| format | Book |
| fullrecord | <?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><collection xmlns="http://www.loc.gov/MARC21/slim"><record><leader>00000nam a2200000 cb4500</leader><controlfield tag="001">BV048234207</controlfield><controlfield tag="003">DE-604</controlfield><controlfield tag="005">20220927</controlfield><controlfield tag="007">t|</controlfield><controlfield tag="008">220518s2021 xx a||| |||| 00||| pol d</controlfield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">9788396045430</subfield><subfield code="9">978-83-960454-3-0</subfield></datafield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">8396045437</subfield><subfield code="9">83-960454-3-7</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(OCoLC)1319630158</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(DE-599)BVBBV048234207</subfield></datafield><datafield tag="040" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-604</subfield><subfield code="b">ger</subfield><subfield code="e">rda</subfield></datafield><datafield tag="041" ind1="0" ind2=" "><subfield code="a">pol</subfield></datafield><datafield tag="049" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-12</subfield><subfield code="a">DE-B1595</subfield></datafield><datafield tag="084" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">OST</subfield><subfield code="q">DE-12</subfield><subfield code="2">fid</subfield></datafield><datafield tag="100" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Kiec, Olgierd</subfield><subfield code="d">1965-</subfield><subfield code="e">Verfasser</subfield><subfield code="0">(DE-588)1050623436</subfield><subfield code="4">aut</subfield></datafield><datafield tag="245" ind1="1" ind2="0"><subfield code="a">Parafie ewangelickie w Wielkopolsce w XIX-XXI wieku</subfield><subfield code="b">historia, tożsamość i polityka pamięci na polsko-niemieckim pograniczu</subfield><subfield code="c">Olgierd Kiec</subfield></datafield><datafield tag="250" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Wydanie I</subfield></datafield><datafield tag="264" ind1=" " ind2="1"><subfield code="a">Poznań</subfield><subfield code="b">Instytut Kultury Popularnej</subfield><subfield code="c">2021</subfield></datafield><datafield tag="300" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">386 Seiten</subfield><subfield code="b">Illustrationen</subfield><subfield code="c">25 cm</subfield></datafield><datafield tag="336" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">txt</subfield><subfield code="2">rdacontent</subfield></datafield><datafield tag="337" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">n</subfield><subfield code="2">rdamedia</subfield></datafield><datafield tag="338" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">nc</subfield><subfield code="2">rdacarrier</subfield></datafield><datafield tag="490" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Wielkopolskie Mikrohistorie</subfield><subfield code="v">tom 8</subfield></datafield><datafield tag="500" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Nazwa autora na okładce</subfield></datafield><datafield tag="500" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Literaturverzeichnis Seite 361-372</subfield></datafield><datafield tag="648" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Geschichte</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="648" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Geschichte 1800-2021</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Evangelische Kirche</subfield><subfield code="0">(DE-588)4015833-0</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Religiöse Identität</subfield><subfield code="0">(DE-588)4354651-1</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Evangelische Gemeinde</subfield><subfield code="0">(DE-588)4015829-9</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Polen</subfield><subfield code="0">(DE-588)4046496-9</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Großpolen</subfield><subfield code="0">(DE-588)4223407-4</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="0"><subfield code="a">Protestanci / Polska / Wielkopolska (region) / historia</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="0"><subfield code="a">Kościoły protestanckie / Polska / Wielkopolska (region) / historia</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="0"><subfield code="a">Polen</subfield><subfield code="0">(DE-588)4046496-9</subfield><subfield code="D">g</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="1"><subfield code="a">Großpolen</subfield><subfield code="0">(DE-588)4223407-4</subfield><subfield code="D">g</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="2"><subfield code="a">Evangelische Gemeinde</subfield><subfield code="0">(DE-588)4015829-9</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="3"><subfield code="a">Geschichte 1800-2021</subfield><subfield code="A">z</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2=" "><subfield code="5">DE-604</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="1" ind2="0"><subfield code="a">Großpolen</subfield><subfield code="0">(DE-588)4223407-4</subfield><subfield code="D">g</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="1" ind2="1"><subfield code="a">Religiöse Identität</subfield><subfield code="0">(DE-588)4354651-1</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="1" ind2="2"><subfield code="a">Evangelische Kirche</subfield><subfield code="0">(DE-588)4015833-0</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="1" ind2="3"><subfield code="a">Geschichte</subfield><subfield code="A">z</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="1" ind2=" "><subfield code="5">DE-604</subfield></datafield><datafield tag="830" ind1=" " ind2="0"><subfield code="a">Wielkopolskie Mikrohistorie</subfield><subfield code="v">tom 8</subfield><subfield code="w">(DE-604)BV044488034</subfield><subfield code="9">8</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033614856&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Inhaltsverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033614856&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Literaturverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033614856&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Register // Personenregister</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="n">oe</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="q">BSB_NED_20220927</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">200.9</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">0904</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">200.9</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">0905</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">200.9</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">09034</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield><datafield tag="943" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-033614856</subfield></datafield></record></collection> |
| geographic | Polen (DE-588)4046496-9 gnd Großpolen (DE-588)4223407-4 gnd |
| geographic_facet | Polen Großpolen |
| id | DE-604.BV048234207 |
| illustrated | Illustrated |
| index_date | 2024-07-03T19:52:01Z |
| indexdate | 2025-02-06T15:01:20Z |
| institution | BVB |
| isbn | 9788396045430 8396045437 |
| language | Polish |
| oai_aleph_id | oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-033614856 |
| oclc_num | 1319630158 |
| open_access_boolean | |
| owner | DE-12 DE-B1595 |
| owner_facet | DE-12 DE-B1595 |
| physical | 386 Seiten Illustrationen 25 cm |
| psigel | BSB_NED_20220927 |
| publishDate | 2021 |
| publishDateSearch | 2021 |
| publishDateSort | 2021 |
| publisher | Instytut Kultury Popularnej |
| record_format | marc |
| series | Wielkopolskie Mikrohistorie |
| series2 | Wielkopolskie Mikrohistorie |
| spelling | Kiec, Olgierd 1965- Verfasser (DE-588)1050623436 aut Parafie ewangelickie w Wielkopolsce w XIX-XXI wieku historia, tożsamość i polityka pamięci na polsko-niemieckim pograniczu Olgierd Kiec Wydanie I Poznań Instytut Kultury Popularnej 2021 386 Seiten Illustrationen 25 cm txt rdacontent n rdamedia nc rdacarrier Wielkopolskie Mikrohistorie tom 8 Nazwa autora na okładce Literaturverzeichnis Seite 361-372 Geschichte gnd rswk-swf Geschichte 1800-2021 gnd rswk-swf Evangelische Kirche (DE-588)4015833-0 gnd rswk-swf Religiöse Identität (DE-588)4354651-1 gnd rswk-swf Evangelische Gemeinde (DE-588)4015829-9 gnd rswk-swf Polen (DE-588)4046496-9 gnd rswk-swf Großpolen (DE-588)4223407-4 gnd rswk-swf Protestanci / Polska / Wielkopolska (region) / historia Kościoły protestanckie / Polska / Wielkopolska (region) / historia Polen (DE-588)4046496-9 g Großpolen (DE-588)4223407-4 g Evangelische Gemeinde (DE-588)4015829-9 s Geschichte 1800-2021 z DE-604 Religiöse Identität (DE-588)4354651-1 s Evangelische Kirche (DE-588)4015833-0 s Geschichte z Wielkopolskie Mikrohistorie tom 8 (DE-604)BV044488034 8 Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033614856&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Inhaltsverzeichnis Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033614856&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Literaturverzeichnis Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033614856&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Register // Personenregister |
| spellingShingle | Kiec, Olgierd 1965- Parafie ewangelickie w Wielkopolsce w XIX-XXI wieku historia, tożsamość i polityka pamięci na polsko-niemieckim pograniczu Wielkopolskie Mikrohistorie Evangelische Kirche (DE-588)4015833-0 gnd Religiöse Identität (DE-588)4354651-1 gnd Evangelische Gemeinde (DE-588)4015829-9 gnd |
| subject_GND | (DE-588)4015833-0 (DE-588)4354651-1 (DE-588)4015829-9 (DE-588)4046496-9 (DE-588)4223407-4 |
| title | Parafie ewangelickie w Wielkopolsce w XIX-XXI wieku historia, tożsamość i polityka pamięci na polsko-niemieckim pograniczu |
| title_auth | Parafie ewangelickie w Wielkopolsce w XIX-XXI wieku historia, tożsamość i polityka pamięci na polsko-niemieckim pograniczu |
| title_exact_search | Parafie ewangelickie w Wielkopolsce w XIX-XXI wieku historia, tożsamość i polityka pamięci na polsko-niemieckim pograniczu |
| title_exact_search_txtP | Parafie ewangelickie w Wielkopolsce w XIX-XXI wieku historia, tożsamość i polityka pamięci na polsko-niemieckim pograniczu |
| title_full | Parafie ewangelickie w Wielkopolsce w XIX-XXI wieku historia, tożsamość i polityka pamięci na polsko-niemieckim pograniczu Olgierd Kiec |
| title_fullStr | Parafie ewangelickie w Wielkopolsce w XIX-XXI wieku historia, tożsamość i polityka pamięci na polsko-niemieckim pograniczu Olgierd Kiec |
| title_full_unstemmed | Parafie ewangelickie w Wielkopolsce w XIX-XXI wieku historia, tożsamość i polityka pamięci na polsko-niemieckim pograniczu Olgierd Kiec |
| title_short | Parafie ewangelickie w Wielkopolsce w XIX-XXI wieku |
| title_sort | parafie ewangelickie w wielkopolsce w xix xxi wieku historia tozsamosc i polityka pamieci na polsko niemieckim pograniczu |
| title_sub | historia, tożsamość i polityka pamięci na polsko-niemieckim pograniczu |
| topic | Evangelische Kirche (DE-588)4015833-0 gnd Religiöse Identität (DE-588)4354651-1 gnd Evangelische Gemeinde (DE-588)4015829-9 gnd |
| topic_facet | Evangelische Kirche Religiöse Identität Evangelische Gemeinde Polen Großpolen |
| url | http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033614856&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033614856&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033614856&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |
| volume_link | (DE-604)BV044488034 |
| work_keys_str_mv | AT kiecolgierd parafieewangelickiewwielkopolscewxixxxiwiekuhistoriatozsamoscipolitykapamiecinapolskoniemieckimpograniczu |