Kaiser-Friedrich-Museum w Poznaniu (1904-1919): muzeum na niemieckiej i europejskiej prowincji
Saved in:
| Main Author: | |
|---|---|
| Format: | Book |
| Language: | Polish |
| Published: |
Poznań
Muzeum Narodowe w Poznaniu
[2021]
|
| Subjects: | |
| Online Access: | Inhaltsverzeichnis Literaturverzeichnis Register // Personenregister |
| Item Description: | Volltext (als PDF) auf academia.edu abrufbar (Stand: 25.05.2023) |
| Physical Description: | 355 Seiten Illustrationen |
| ISBN: | 9788364080906 |
Staff View
MARC
| LEADER | 00000nam a2200000 c 4500 | ||
|---|---|---|---|
| 001 | BV047954438 | ||
| 003 | DE-604 | ||
| 005 | 20240130 | ||
| 007 | t| | ||
| 008 | 220426s2021 xx a||| |||| 00||| pol d | ||
| 020 | |a 9788364080906 |9 978-83-64080-90-6 | ||
| 035 | |a (OCoLC)1314902909 | ||
| 035 | |a (DE-599)BVBBV047954438 | ||
| 040 | |a DE-604 |b ger |e rda | ||
| 041 | 0 | |a pol | |
| 049 | |a DE-12 |a DE-255 | ||
| 084 | |a OST |q DE-12 |2 fid | ||
| 084 | |a 2 |2 KUBA2 | ||
| 100 | 1 | |a Kłudkiewicz, Kamila |d 19XX- |e Verfasser |0 (DE-588)1135302324 |4 aut | |
| 245 | 1 | 0 | |a Kaiser-Friedrich-Museum w Poznaniu (1904-1919) |b muzeum na niemieckiej i europejskiej prowincji |c Kamila Kłudkiewicz |
| 264 | 1 | |a Poznań |b Muzeum Narodowe w Poznaniu |c [2021] | |
| 300 | |a 355 Seiten |b Illustrationen | ||
| 336 | |b txt |2 rdacontent | ||
| 337 | |b n |2 rdamedia | ||
| 338 | |b nc |2 rdacarrier | ||
| 500 | |a Volltext (als PDF) auf academia.edu abrufbar (Stand: 25.05.2023) | ||
| 610 | 2 | 7 | |a Kaiser-Friedrich-Museum |g Posen |0 (DE-588)117911-1 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 610 | 2 | 7 | |a Muzeum Narodowe w Poznaniu |0 (DE-588)1008385-6 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 648 | 7 | |a Geschichte 1904-1919 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 689 | 0 | 0 | |a Kaiser-Friedrich-Museum |g Posen |0 (DE-588)117911-1 |D b |
| 689 | 0 | 1 | |a Muzeum Narodowe w Poznaniu |0 (DE-588)1008385-6 |D b |
| 689 | 0 | 2 | |a Geschichte 1904-1919 |A z |
| 689 | 0 | |5 DE-604 | |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033335751&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Inhaltsverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033335751&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Literaturverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033335751&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Register // Personenregister |
| 940 | 1 | |n oe | |
| 940 | 1 | |q BSB_NED_20240130 | |
| 942 | 1 | 1 | |c 069 |e 22/bsb |f 09041 |g 438 |
| 942 | 1 | 1 | |c 069 |e 22/bsb |f 09041 |g 43 |
| 943 | 1 | |a oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-033335751 | |
Record in the Search Index
| _version_ | 1822792370744197120 |
|---|---|
| adam_text |
Wstęp 8 Rozdział I. Preludium: trzy wystąpienia w Izbie Deputowanych pruskiego Landtagu 24 Rozdział II. Koncepcja muzeum 44 1. Kolekcja 50 a) „Przypadkowo pomieszany konglomerat": zbiory Niemieckiego Towarzy stwa Historycznego i pierwszego Muzeum Prowincji 50 b) Kolekcja Atanazego Raczyńskiego 53 c) Kartony Geselschapa i inne depozyty z Berlina 62 d) Polityka zakupowa Kaiser-Friedrich-Museum 69 e) Wykopaliska z „naszej" prowincji 73 f) Zakupy ze środków fundacji Hermanna Paetela 76 2. Ekspozycja 80 3. Ambicje dyrektora prowincjonalnego muzeum 98 a) Mecenasi w muzeum 98 b) Za ku p Plaży w Pourville 104 4. Koncepcja muzeum Ludwiga Kaemmerera 109 Rozdział III. Narodowa tożsamość i pamięć w muzeum 122 1. Konstruowanie niemieckiej tożsamości 123 a) „Szczególnie ważne dla naszej kolekcji odlewy drzwi katedry w Gnieźnie, grób Sebalda autorstwa Petera Vischera w Norymberdze, dzieła Adama Krafta i Veita Stossa", czyli o zakupach niemieckiego muzeum 125 b) Ewangelickie ołtarze i judaika, rzemiosło i poznańskie malarstwo, czyli o muzealnej ekspozycji 132 c) Projekt wystawy fotografii ze zbiorów Królewskiego Pruskiego Instytutu Pomiarowego 147
Rozdział IV. Muzeum i region 160 1. Tożsamość regionalna, tożsamość prowincjonalna, tożsamość narodo wa. Muzea prowincjonalne w Prusach na początku XX w. 160 2. Wędrówka obrazów. Rozwój zbiorów w prowincjach a działalność Muzeów Królewskich w Berlinie 170 3. Trzy regiony - trzy muzealne modele: Szlezwik-Holsztyn - Wielkopolska - Alzacja 177 a) Przejęta kolekcja. Z Flensburga do Kilonii 178 b) Poznań: dwie społeczności, dwa muzea 182 c) Un petit Berlin w Strasburgu 189 Rozdział V. Mecenas w muzeum przełomu wieków 202 1. Żydowscy mecenasi poznańskiego muzeum 203 2. Darczyńcy z Niemiec 208 a) Casus: James Simon 209 b) Casus: Karl Wesendonck 215 Rozdział VI. Edukacja w muzeum 224 1. Historia sztuki w odlewach gipsowych 231 2. Warsztat badacza: biblioteka, zbiór reprodukcji i Archiwum Zabytków Prowincji Poznańskiej (Denkmäler Archiv) 237 3. Program wystaw czasowych 242 4. Gabinet dyrektora - promocja lokalnego rzemiosła 246 5. Sprawa muzeum szkolnego 251 Rozdział VII. Ostatni akord: Wielka Wojna i muzeum 262 Zakończenie 288 Aneksy 298 Spis ilustracji 322 Bibliografia 326 Indeks 348
BIBLIOGRAFIA ŹRÓDŁA ARCHIWALNE Berlin, Geheimes Staatsarchiv Preußischer Kulturbesitz (GStA): GStA, I.HA Rep. 76, Ve, sekt. 7, Abt. Ill, nr 1, Bd. 1-4 GStA, I.HA Rep. 76, Ve, sekt. 3, Abt. III, nr 1, Bd. 3 GStA, I.HA Rep. 76, VII Neu, Sekt. 6B II, nr 2 GStA, I.HA Rep. 76, VII Neu, Sekt. 6B II, nr 2, k. 61-114 (SCENARIUSZ 1915/1916) GStA, I.HA Rep. 89,14793-14794, 20428, 21350 Berlin, Zentralarchiv der Staatlichen Museen zu Berlin (SMB-ZA): zespól: Nationalgalerie, l/NG 25, l/NG 26, l/NG 29, l/NG 37, l/NG 266, l/NG 217, l/NG 265, l/NG 1020, l/NG 521 zespół: Generalverwaltung, l/GG 218 zespół: Spuścizna Wilhelma von Bodego, IV/NL Bode 2817 zespół: Kupferstichkabinett, l/KK 31 zespół: Skulpturensammlung, l/SKS 86 Coburg, Staatsarchiv Coburg (StACO): zespół: Der Aufsichtsrat der Überlandwerk Coburg: AG CO 38222, AG CO 38407 zespół: Coburger Landesstiftung: 705 zespół: Nachlass Ludwig Kaemmerer: 1 Gdańsk, Archiwum Muzeum Narodowego w Gdańsku, sygn. MNG-l-A-7 Gdańsk, Archiwum Państwowe w Gdańsku: zespół: Muzeum Miejskie w Gdańsku, sygn. 10-11 zespół: Naczelne Prezydium Prowincji Prusy Zachodnie, sygn. 197-199,206,207 zespół: Starosta Krajowy Prowincji Prusy Zachodnie, sygn. 36-38,42 Poznań, Archiwum Muzeum Narodowego w Poznaniu (AMNP), sygn: 2, 3, 6-9,11, 33-35, 1494-1505,1684-1687, 2331, 2332, 2394, 2978, 4360 Poznań, Archiwum Państwowe w Poznaniu (APP): zespół: Starostwo Powiatowe w Międzychodzie, sygn. 201 zespół: Starostwo Krajowe w Poznaniu, sygn. 91 zespół: Akta Miasta Poznania, sygn. 3586 Poznań, Archiwum Muzeum Archeologicznego w Poznaniu (AMAP), MAP-A-DZ. 9-3; MAP-A-DZ.
9-4; MAP-A-DZ. 12-2 ŹRÓDŁA OPUBLIKOWANE A.G. 1837: A[mbroży] G[rabowski], Wit Stos, Krakowianin, snycerz wieku XV, „Przyjaciel Ludu”, t. 2, nr 32, s. 255-256. BLUME 1910a: E. Blume, Austeilung vorgeschichtlicher Altertümer aus der Provinz Posen, „Historische Monatsblätter für die Provinz Posen", X, nr 1, s. 8-10. BLUME 1910b: E. Blume, Aufgaben der Vorgeschichtsforschung in der Provinz Posen, „Aus dem Posener Lande: Monatsblätter für Heimatkunde", H. 1, s. 21-24. BODE 1899: W. von Bode, Die Entwicklung der öffentlichen Kunstsammlungen Deutschlands im letzten Jahrzehnt, „Vossische Zeitung", Sonntagsbeilage nr, 38,17.09.1899 [dodatek do
327 numeru 437], s. 299-302 oraz„Vossische Zeitung", Sonntagsbeilage nr. 40,1.10.1899 [do datek do numeru 461], s. 315-317. BRANDT 1906: G. Brandt, Provinzial- und Lokal Museen, „Museumskunde", B. II, s. 1-7. CONWENTZ1905: H. Conwentz, Das Westpreussische Provinzial-Museum 1880-1905, Dan zig 1905. DETTLOFF1917: Sz. Dettloff, Przechadzka w Muzeum Mielżyńskich, Popularny przewodnik po zbiorach Towarzystwa Przyj. Nauk, Poznań 1917. DETTLOFF 1919: Sz. Dettloff, Nasze Muzeum Krajowe i nowe jego zadania, „Kurier Poznań ski", nr 122, 28.05.1919, S. 1. DETTLOFF 1928: Sz. Dettloff, Zbiory artystyczne, „Roczniki Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauki", t. 50, s. 469-479. DONOP 1886: L. von Donop, Verzeichniss der Gräflich Raczynski'schen Kunstsammlungen in der Königlichen National-Galerie, Berlin 1886. EHRENBERG 1893: H. Ehrenberg, Geschichte der Kunst im Gebiete der Provinz Posen, Ber lin 1893. ERZEPK11889: B. Erzepki, Katalog Galeryi obrazów w Muzeum im, Mielżyńskich Towarzy stwa Przyjaciół Nauk Poznańskiego/ Katalog der Gemäldegalerie im. Gr. Mielżyński’sches Museum der Towarzystwo Przyjaciół Nauk zu Posen, Poznań 1889. ERZEPK11893: B. Erzepki, Album zabytków prehistorycznych Wielkiego Księstwa Poznań skiego, 1.1, Poznań 1893. ERZEPK11909: B. Erzepki, Sprawozdanie konserwatora, „Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk", t. 38, s. 261-275. ETATSJAHR 1903-1912: Etat für das Kaiser-Friedrich-Museum in Posen für das Etatsjahr 1903-1912, Posen 1904-1913. EVERTH 1913: E. Everth, Wie man Bilder hängt. Zur Technik von Museum und Ausstellung, „Zeitschrift für Ästhetik und allgemeine
Kunstwissenschaft", B. 8, s. 43-72. FEYERABEND 1906: L. Feyerabend, Das Kaiser-Friedrich-Museum in Görlitz und seine Auf gaben, „Museumskunde", Band II, Heft 4, s. 219-222. GIELDZINSK11912: Sammlung Gieldzinski Danzig, Ausstellung: Sonnabend, den 30. Novem ber 1912 [.] Montag, den 2. Dezember: Versteigerung: Dienstag, den 3. Dezember 1912 [.] Montag, den 9. Dezember 1912, Berlin 1912. GOLDSTEIN 1935: Μ. Goldstein, Kultura i sztuka ludu żydowskiego na ziemiach polskich: zbiory Maksymiljana Goldsteina, Lwów 1935. GUMOWSKI 1920a: Μ. Gumowski, Od Redakcji, „Przegląd Muzealny", nr 1, s. 1-2. GUMOWSKI 1920b: Μ. Gumowski, Otwarcie Muzeum Wielkopolskiego, „Przegląd Muzealny", nr1, s. 7-10. GUMOWSK11924: Μ. Gumowski, Muzeum Wielkopolskie w Poznaniu. Wybór i opis celniej szych zabytków oraz wybitniejszych dzieł sztuki współczesnej, [w:] Muzea polskie, II, red. F. Kopera, Kraków 1924. HAUPT 1904a: G. Haupt, Begründung und erste Geschichte des Museums, „Historische Monatsblätter für die Provinz Posen”, V, nr 11, s. 164-171. HAUPT 1904b: G. Haupt, Allgemeine Bestimmungen für den Besuch des Kaiser Friedrich Museums in Posen, „Historische Monatsblätter für die Provinz Posen", V, nr 11, s. 184-186. HAUPT 1905a: G. Haupt, Ausgrabungen in Biernatki,,,Historische Monatsblätter für die Provinz Posen", VI, nr 1, s. 12. HAUPT 1905b: G. Haupt, Neuerwerbungen des Kaiser-Friedrich-Museums zu Posen, „His torische Monatsblätter für die Provinz Posen", VI, nr 1, s. 12. HAUPT 1905c: G. Haupt, Ziegler-Ausstellung im Kaiser-Friedrich-Museum zu Posen, „His torische Monatsblätter für die Provinz
Posen", VI, s. 12.
BIBLIOGRAFIA HAUPT 1905d: G. Haupt, Graphische Ausstellung zu Posen, „Historische Monatsblätter für die Provinz Posen", VI, nr 2, s. 31. HAUPT 1905e: G. Haupt, Menzel und Leistikow-Ausstellungen im Kaiser-Friedrich-Museum zu Posen, „Historische Monatsblätter für die Provinz Posen", VI, nr 3, s. 45. HAUPT 1905f: G. Haupt, Erwerbungen des Kaiser-Friedrich-Museums zu Posen, „Historische Monatsblätter für die Provinz Posen", VI, nr 4, s. 63. HAUPT 1905g: G. Haupt, Sonderausstellungen im Kaiser-Friedrich-Museum zu Posen wahrend der Sommermonate 1905, „Historische Monatsblätter für die Provinz Posen", VI, nr 9, s. 149. HAUPT 1906: G. Haupt, Stiftung eines Brunnens für Posen von Gustav Kronthai, „Historische Monatsblätter für die Provinz Posen", VII, nr 2, s. 30. HAUPT 1907a: G. Haupt, Münzfund in Gnesen, „Historische Monatsblätter für die Provinz Posen", VIII, nr7, s. 112. HAUPT 1907b: G. Haupt, Arthur Bendrats Kunstlersteinzeichnungen „Aus dem deutschen Osten", „Historische Monatsblätter für die Provinz Posen", VIII, nr 10, s. 159. HAUPT 1907c: G. Haupt, Die Ausstellung des Posener Kunstvereins im Kaiser-Friedrich-Museumzu Posen 1907, „Historische Monatsblätter für die Provinz Posen", VIII, nr 11/12, s. 188. HAUPT 1908: G. Haupt, Die photographische Ausstellung, „Historische Monatsblätter für die Provinz Posen", IX, nr 9, s. 150. HAUPT 1909a: G. Haupt, Leesch und Hagen - Ausstellung im Kaiser-Friedrich-Museum zu Posen, „Historische Monatsblätter für die Provinz Posen", X, nr 1, s. 15. HAUPT 1909: G. Haupt, Ansichtspostkarten mit Motiven aus der Umgebung Posens, „Histo rische
Monatsblätter für die Provinz Posen", X, nr 7, s. 116. HAUPT 1910a: G. Haupt, Bühne und Bild, „Aus dem Posener Lande: Monatsblätter für Hei matkunde", H. 1, s. 3-11. HAUPT 1910b: G. Haupt, Bruno Pawl-Ausstellung im Kaiser-Friedrich-Museum zu Posen, „Historische Monatsblätter für die Provinz Posen", XI, nr 1, s. 15. HAUPT 1911a: G. Haupt, Das Bauernhaus in der Provinz Posen, „Aus dem Posener Lande: Monatsblätter für Heimatkunde", H. 1, s. 4-17. HAUPT 1911b: G. Haupt, Die bildende Kunst auf der Ostdeutschen Ausstellung, „Aus dem Posener Lande: Monatsblätter für Heimatkunde", H. 9, s. 413-416. HAUPT 1911c: G. Haupt, Das neue Stadttheater in Posen, „Aus dem Posener Lande: Monats blätter für Heimatkunde", H. 6, s. 265-273. HAUPT 1912: G. Haupt, Wanderausstellung der Deutschen Gesellschaft für Kunst und Wis senschaft zur Forderung künstlerischer Bestrebungen im Städtebau, „Aus dem Posener Lande: Monatsblätter für Heimatkunde", H. 1, s. 12-14. HAUPT 1913: G. Haupt, Zur Herstellung des Posener Rathauses, „Aus dem Posener Lande: Monatsblätter für Heimatkunde", H. 11, s. 481-483. HAUPT 1914: G. Haupt, Die Ausstellung des Posener Künstlervereins, „Aus dem Posener Lande: Monatsblätter für Heimatkunde", s. 113-115. HAUPT 1915: G. Haupt, Zur Geschichte des Raczynskischen Palais in Posen, „Historische Monatsblätter für die Provinz Posen", XVII, nr 11/12, s. 181-184. HÜBNER 1909: Μ. Hübner, Überblick über die Schulmuseen des Deutschen Reiches am Ausgange des Jahres 1908 und die Tauschvereinigung deutscher Schulmuseen, [Nachfrage zur Veröffentlichung des Städtischen Schulmuseums],
Breslau, [b.p.]. IM KAMPF UM DIE KUNST 1911: Im Kampf um die Kunst. Die Antwort auf den „Protest deutscher Künstler", München 1911. JACKOWSKI, CYBICHOWSK11923: H. Jackowski, S. Cybichowski, О Muzeum Wielkopolskie, „Dziennik Poznański", nr 12,17.01.1923, s. 2.
329 JAFFE 2012: Μ. Jaffe, Poznan pod panowaniem pruskim, tłum. J. Baron-Grzesiak, oprać. P. Ma tusik, Poznań 2012. JAHRESBERICHT 1903-1912: Kaiser-Friedrich-Museum zu Posen. 1-10. Jahresbericht-Etats jahr 1903-1912, von dem Direktor Prof. Kaemmerer (Bojanowo 1904-1913). KAEMMERER 1904: L. Kaemmerer, Das Gebäude des Kaiser-Friedrich-Museums in Posen, „Historische Monatsblätter für die Provinz Posen", V, nr 11, s. 172-174. KAEMMERER 1911: L. Kaemmerer, Das Kaiser-Friedrich-Museum, seine Geschichte und Organisation, [w:] Deutsche Bildungsinstitute in der Provinz Posen. Festschrift der wissen schaftlichen Anstalten und Vereine, gewidmet der 51. Versammlung deutscher Philologen und Schulmänner zu Posen am 3. bis 6 Oktober 1911, Posen 1911, s. 36-47. KAEMMERER, GRAEF 1909: L. Kaemmerer, P. Graef, Die wichtigsten Baudenkmäler der Provinz Posen, Berlin 1909. KANTECK11883: K. Kantecki, Sprawozdanie konserwatora, [w:] Sprawozdania PTPNza 1882 rok, Poznań, s. 24-27. KFM FÜHRER 1904: Kaiser-Friedrich-Museum in Posen. Amtlicher Führer durch die Samm lungen, Posen 1904. KFM FÜHRER 1907: Kaiser-Friedrich-Museum in Posen. Amtlicher Führer durch die Samm lungen, Posen 1907. KFM FÜHRER 1911: Kaiser-Friedrich-Museum in Posen. Amtlicher Führer durch die Samm lungen, Posen 1911. КОНТЕ 1898: J. Kohte, Verzeichnis der Kunstdenkmäler der Provinz Posen, 1.1, Berlin 1898. КОНТЕ 1896: J. Kohte, Verzeichnis der Kunstdenkmäler der Provinz Posen, t. II, Berlin 1896. KOHTE 1895-1896: J. Kohte, Verzeichnis der Kunstdenkmäler der Provinz Posen, t. Ill, Berlin 1895-1896. KOHTE 1897: J. Kohte,
Verzeichnis der Kunstdenkmäler der Provinz Posen, t. IV, Berlin 1897. KOHTE 1903: J. Kohte, Die Provinz Posen in der deutschen Kunstgeschichte, „Historische Monatsblätter für die Provinz Posen", nr 10, s. 155-158. KOHTE 1906: J. Kohte, [recenzja: К. Simon, Die Stellung der Provinz Posen in der allge meinen Kunstgeschichte, „Deutsche Monatsschrift", 1906, t. V, s. 226-235], „Historische Monatsblätter für die Provinz Posen", nr 11, s. 159. KOLLER 1920: J. Koller, Galerja Zygmunta Rosińskiego, „Przegląd Muzealny", 1920, 6, s. 81-83. 100 KÖNIGSBERG 1931: Zum 100 jährigen Bestehen des Kunstvereins Königsberg, Königs berg 1931. KÖNNEMANN1913: W. Könnemann, Fritz Stuhl, „Aus dem Posener Lande", H. 9, s. 385-390. KRONIKA 1920a: Kronika. ZMuzeum Wielkopolskiego, „Przegląd Muzealny", nr 4, s. 63. KRONIKA 1920b: Kronika. Z Muzeum Wielkopolskiego, „Przegląd Muzealny", nr 6, s. 94. KROTOSK11923: K. Krotoski, Muzeum Wielkopolskie, „Dziennik Poznański", nr 4, 6.01.1923, s. 2-3; nr 5, 9.01.1923, S. 2-3; nr Ί, 11.01.1923, s. 2-3. KUNSTHANDBUCH 1904: Kunsthandbuch für Deutschland. Verzeichnis der Behörden, Sammlungen, Lehranstalten und Vereine für Kunst, Kunstgewerbe und Altertumskunde, Berlin 1904. KUNSTHALIS LEMPERTZ KÖLN 1935: Kunsthaus Lempertz Köln (Hrsg.), Westdeutscher Museumsbesitz. Sammlung Wesendonk - von Bissing. Werke alter Malerei mit 28 Lichtdruck tafeln, Köln 1935. LAUFFER 1907: O. Lauffer, Das historische Museum, sein Wesen und Wirken und sein Un terschied des Kunst- und Kunstgewerbe Museen, „Museumskunde. Zeitschrift für Verwal tung und Technik Öffentlicher und Privater
Sammlungen", 111/1, s. 1-14; III/2, s. 78-99; ш/З, s. 170-186; III/4, s. 222-245.
BIBLIOGRAFIA MW PRZEWODNIK 1921: Muzeum Wielkopolskie. Przewodnik po zbiorach muzealnych, Poznań 1921. MW PRZEWODNIK 1939: Muzeum Wielkopolskie w Poznaniu. Zbiory sztuki, Poznań 1939. PAJZDERSK11920: N. Pajzderski, Galerja Muzeum Wielkopolskiego, „Przegląd Muzealny", nr1,s. 10-12. PRZEMÓWIENIE 1883: Przemówienie sekretarza Zarządu hr. W. Benzelstjerny Engeströma, „Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk Poznańskiego”, 1.16, s. 44-50. PRZEZDZIECKI, RASTAWIECKI 1862: A. Przezdziecki, E. Rastawiecki, Wzory sztu ki średniowiecznej i z epoki Odrodzenia po koniec w. XVII w dawnej Polsce, Serya 3, z. XI-XII, Warszawa 1862. SCHMIDT 1902: R. Schmidt, Deutsche Buchhändler. Deutsche Buchdrucker. Beiträge zu einer Firmengeschichte des deutschen Buchgewerbes, Bd. 4, Berlin 1902. SECKER1917: F. Seeker, Die Kunstsammlungen im Franziskanerkloster zu Danzig, Berlin 1917. SHERMAN 1987: DJ. Sherman, The Bourgeoisie, Cultural Appropriation and the Art Museum in Nineteenth-Century France, „Radical History Review", vol. 38, s. 38-58. SIMON 1904a: К. Simon, Der Kamin im alten Stadtwagegebäude in Posen, V, nr 7, s. 111. SIMON 1904b: K. Simon, Aus dem Briefwechsel zwischen dem Grafen Athanasius Baczyń ski und Wilhelm von Kaulbach, „Historische Monatsblätter für die Provinz Posen", V, nr 11, S. 174-185. SIMON 1905a: K. Simon, Zur politischen Stellung des Grafen Athanasius Raczyński, „Histo rische Monatsblätter für die Provinz Posen”, VI, nr 8, s. 128-131. SIMON 1905 b: Ein Grabmalstypus im Posener Dome und seine geschichtliche Stellung, „His torische Monatsblätter für die Provinz Posen”, VI, nr 8,
s. 161-167. SIMON 1905c: K. Simon, Hans Makart und Graf Athanasius Raczynski, „Historische Monats blätter für die Provinz Posen", VI, nr 8, s. 45. SIMON 1905d: K. Simon, Zur Stoss-Schule in der Provinz Posen, „Die Denkmalpflege”, VII, nr10,s. 82. SIMON 1906a: K. Simon, Die Stellung der Provinz Posen in der allgemeinen Kunstgeschichte, „Deutsche Monatsschrift", V, s. 226-235. SIMON 1906b: K. Simon, Die Provinz Posen auf der Breslauer Ausstellung von Goldschmieder arbeiten, „Historische Monatsblätter für die Provinz Posen", VII, nr3, s. 42-44. SIMON 1907: K. Simon, Die Ausstellung des Vereins deutscher bildender Künstler und Künst lerinnen Posens,„Historische Monatsblätter für die Provinz Posen", VIII, nr 11/12, s. 161-162. SIMON 1908a: K. Simon, Ziegler-Ausstellung im Kaiser-Friedrich-Museum, „Historische Monatsblätter für die Provinz Posen", IX, nr 4, s. 68. SIMON 1908b: K. Simon, Römischer Denarfund von Legnowo, „Historische Monatsblätter für die Provinz Posen", IX, nr 4, s. 69. SIMON 1908c: K. Simon, Zwei Vischersche Grabplatten in der Provinz Posen, „Historische Monatsblätter für die Provinz Posen”, nr 5, s. 81. SPRAWOZDANIE 1890: Sprawozdanie Zarządu za półrocze pierwsze 1890, „Roczniki Towa rzystwa Przyjaciół Nauk Poznańskiego", 1.18, z. 1, s. 342-356. STATISTISCH ES JAHRBUCH 1904: Statistisches Jahrbuch für den Preußischen Staat, Berlin 1904. VEREINSBUCH PPL 1904-1914: „Vereinsbuch Posener Provinzial Lehrervereins", 1904-1914. WAETZOLDT1932: W. Waetzoldt, Trilogie der Museumsleidenschaft (Bode, Tschudi, Licht wark), „Zeitschrift für Kunstgeschichte", 1932, Bd. 1,
H. 1, s. 5-12. WAGENER 1871: Verzeichniss der Gemälde-Sammlung des J.H.W. Wagener, Berlin 1871.
331 WESENDONCK-KATALOG A1888: Gemälde-Sammlung von Otto Wesendonck in Berlin. Katalog A / Katalog A mit Anhang. A, Haack-Verlag, Berlin 1888. WESENDONCK-KATALOG В 1888: Gemälde-Sammlung von Otto Wesendonck in Berlin. Katalog В mit Anhang / mit Nachtrag. A. Haack-Verlag, Berlin 1888. WOJTKOWSK11928: A. Wojtkowski, Historja Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Poznaniu, Poznań 1928. VINNEN 1911: C. Vinnen (red.). Ein Protest deutscher Künstler, Jena 1911. ZEITSCHRIFT 1885-1899: „Zeitschrift der Historischen Gesellschaft für die Provinz Posen", t. I-XIV. ZIEMIĘCKI 1879: T. Ziemięcki, Zamek na Wawelu i Muzeum Narodowe przez T. Ziemięckiego Czł. Kom. Arch. Akademii Umiejętności, Kraków 1879. AKTY PRAWNE DOSTĘPNE ON-LINE „Provinzialordnung für die Provinzen Preußen, Brandenburg, Pommern, Schlesien und Sach sen (östliche Provinzialordnung) vom 29. Juni 1875", http://www.verfassungen.de/preussen/ gesetze/provinzialordnung1875.htm [dostęp: 28.11.2020]. „Zusammengestellte Provinzialordnung für die Provinz Posenvom 27. März 1824 und vom 19. Mai 1889", https://www.verfassungen.de/preussen/provinzen/Posen/provinzialordnungen81-89-vergleich.htm [dostęp: 28.11.2020]. ŹRÓDŁA INTERNETOWE 100 JAHRE 2010: Aufbruch in eine neue Zeit: Die Gründung des Museums für Ostasiatische Künstln Köln, (prospekt wystawy z okazji stulecia otwarcia Muzeum Sztuki Wschodniej Azji w Kolonii, w dniach 17.10.2009-10.01.2010), https://web.archive.org/web/20160723012143/ http://www.museenkoeln.de/ausstellungen/mok_0910_100jahre/100Jahre.asp [dostęp: 1.07.2020]. AKG-IMAGES, https://www.akg-images.de/archive/Das-Licht-der-
Welt-2UMEBMHE7UJC. html [dostęp: 30.12.2020]. BIOPARL („Biographien deutscher Parlamentarier 1848 bis heute'1): http://zhsf.gesis.org/ biorabkr_db/biorabkr_db.php [dostęp: 30.12.2020]. CORDIER 2002: N. Cordier, Deutsche Landesmuseum. Entwicklungsgeschichtliche Be trachtung eines Museumstypus, Inauguraldissertation zur Erlangung der Doktorwürde der Philosophischen Fakultät Rheinischen Friedrich-Wilhelms-Universität zu Bonn, Bonn 2002, http://hss.ulb.uni-bonn.de/2003/0281/0281.pdf [dostęp: 27.02.2020]. CYRYL: Cyryl. Wirtualne Muzeum Historii Poznania, Listy Ludwiga Kaemmerera: https:// cyryl. poznan.pl/katalog.php?reset=1 baza=obiekty autor_obiektu=Ludwig%20Kaemmerer [dostęp: 2.06.2020]. GLIŃSKI 2015: Μ. Gliński, Carl Rudolf Kämmerer, w: Gedanopedia, https://www.gedanopedia.pl/gdansk/?title=K%C3%84MMERER_CARL_RUDOLF [dostęp: 20.05.2020]. KATALOG STRAT WOJENNYCH: Katalog Strat Wojennych, Wydział Restytucji Dóbr Kultu ry, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, http://dzielautracone.gov.pl/katalog-strat-wojennych/obiekt/?obid=11140 [dostęp: 30.12.2020]. KŁUDKIEWICZ 2018с: К. Kłudkiewicz, Drzwi Gnieźnieńskie i Płockie (Nowogrodzkie), http:// visualheritage.eu/portfolio/drzwi-gnieznienskie/ [dostęp: 7.07.2020]. KŁUDKIEWICZ 2019d: K. Kłudkiewicz, Muzeum im. Mielżyńskich w Poznaniu, http://visualheritage.eu/en/portfolio/muzeum-im-mielzynskich-w-poznaniu/ [dostęp: 20.12.2020]. KŁUDKIEWICZ 2020с: К. Kłudkiewicz, Muzeum Miejskie (Stadtmuseum) w Gdańsku, http:// visualheritage.eu/en/portfolio/muzeum-miejskie-stadtmuseum-w-gdansku/ [dostęp: 3.12.2020].
BIBLIOGRAFIA MANIKOWSKA 2018: E. Manikowska, The Gniezno and the Novgorod/Pfock Doors and the Power of Scientific Reproduction, http://visualhentage.eu/portfolio/the-gniezno-and-thenovgorod-plock-doors-and-the-power-of-scientific-reproduction/ [dostęp: 7.07.2020]. MANIKOWSKA 2019: E. Manikowska, Muzea przemysłowe, http://visualheritage.eu/portfolio/muzea-przemyslowe/ [dostęp: 24.07.2020]. MICHAŁOWSKI 2020: L. Michałowski, Ludność Gdańska, lata 1814-1914, w: Gedanopedia, https://www.gedanopedia.pl/gdansk/?title=LUDNO%C5%9A%C4%86# [dostęp: 4.12.2020]. RADEMACHER 2006: Μ. Rademacher, Deutsche Verwaltungsgeschichte von der Reichseini gung 1871 bis zur Wiedervereinigung 1919. Reichsland ElsaB-Lothtingen 1871-1919, Material zur Dissertation, Osnabrück 2006, https://treemagic.org/rademacher/www.verwaltungsgeschichte.de/elsasslothringen.html#bevoelkerung [dostęp: 5.01.2021]. US WROCŁAW 1999: Urząd Statystyczny we Wrocławiu. Wrocław w liczbach 2000, http:// www.sbc.org.pl/Content/208447/546_wroclaw_liczby_2000-0000-00-0001.pdf [dostęp: 4.12.2020]. SMB-ZA on-line: Strona Zentralarchiv der Staatlichen Museen zu Berlin: https://www.smb. museum/fileadmin/website/lnstitute/Zentralarchiv/Dokumente/Findbuch_Nachlass_Wilhelm_von_Bode.pdf [dostęp: 28.09.2020]. WARMUSEUM: Canadian War Museum, https://www.warmuseum.ca/firstworldwar/objects-and-photos/art-and-culture/official-art/battle-of-courcelette/ [dostęp: 28.12.2020]. OPRACOWANIA ADAM 2016: T. Adam, Transnational Philantrophy. The Mond Family's Support for Public Institutions in Western Europe from 1890 to 1938, New York 2016. ALBERTI
2002: S.J. Μ.Μ. Alberti, Placing Nature: Natural History Collections and Their Owners in Nineteenth-Century Provincial England, „The British Journal for the History of Science", vol. 35, no. 3, s. 291-311. ALBERTI 2009: S.J. Μ. Μ. Alberti, Nature and culture: objects, disciplines and the Manchester Museum, Manchester 2009. ANDERS 1992: I. Anders, Die Oberlausitzer Gedenkhalle mit Kaiser-Friedrich-Museum in Görlitz 1902 bis 1932. Ein Beitrag zu Geschichte und Selbstverständnis der Städtischen Kunstsammlungen Görlitz. Teil I, „Görlitzer Magazin", t. 6, s. 1-36. ANDERSSON 1997: B. Andersson, Wspólnoty wyobrażone. Rozważania o źródłach i rozprze strzenianiu się nacjonalizmu, tłum. S. Amsterdamski, Kraków 1997. AMUDSEN BUGGE 2011: A. Amudsen Bugge, National Museums in Norway, w: Building National Museums in Europe 1750-2010: Conference Proceedings from EuNaMus, Euro pean National Museums: Identity Politics, the Uses of the Past and the European Citi zen, Bologna 28-30 April, 2011, red. P. Aronsson, G. Elgenius, Linkoping 2011, s. 653-666, https://ep.liu.se/ecp/064/027/ecp64027.pdf [dostęp: 28.09.2020]. APPLEGATE 1990: C. Applegate, A Nation of Provincials. The German Idea of Heimat, Berke ley 1990. ARONSSON 1998: P. Aronsson (red.), The Making of Regions in Sweden and Germany: Cul ture and Identityt, Religion and Economy in a Comparative Perspective, Växjö 1998. ARONSSON, ELGENIUS 2011: P. Aronsson, G. Elgenius (ed.), Building National Museums in Europe 1750-2011: Conference Proceedings from EuNaMus, European National Museums: Identity Politics, the Uses of the Past and the
European Citizen, Bologna 28-30 April, 2011, Linkoping 2011, https://ep.liu.se/ecp/contents.asp?issue=064 [dostęp: 28.09.2020]. ASSMANN A. 2013: A. Assmann, Między historią a pamięcią. Antologia, red. Μ. Saryusz-Wolska, Warszawa 2013.
333 ASSMANN J. 2015: J. Assmann, Pamięć kulturowa. Pismo, zapamiętywanie i polityczna toż samość w cywilizacjach starożytnych, ttum. A. Kryczyńska-Pham, Warszawa 2015. AUGUSTEIJN, STORM 2012: J. Augusteijn, E. Storm (ed.), Region and State in Nineteenth Century Europe. Nation-Building, Regional Identities and Separatism, London 2012. AUGUSTINE 1994: D.L. Augustine, Patricians and Parvenus: Wealth and High Society in Wilhelmine Germany, Ofxord 1994. AUGUSTINE 1995: D.L. Augustine, Die jüdische Wirtschaftselite im wilhelminischen Berlin: Ein jüdisches Patriziat?, w: Jüdische Geschichte in Berlin. Essays und Studien, red. R. Rürup, Berlin 1995, s. 101-116. BAENSCH 2007: T. Baensch, „Un petit Berlin"? Die Neugründung der Straßburger Gemäl desammlung durch Wilhelm Bode im zeitgenössischen Kontext. Ein Beitrag zur Museums politik im deutschen Kaiserreich, Göttingen 2007. BANDURSKA 1998: Z. Bandurska, Królewskie Muzeum Sztuki i Starożytności/Konigliches Museum für Kunst und Altertümer, [w:] Muzea sztuki w dawnym Wroctawiu/Kunstmuseen im alten Breslau, red. P. Łukaszewicz, Wrocław 1998, s. 27-38. BAUER 2012: J. Bauer, Gipsabgüsse zwischen Museum, Kunst und Wissenschaft. Wiener Abguss-Sammlungen im späten 19. Jahrhundert, [w:] Gipsabgüsse und antike Skulpturen. Präsentation und Kontext, red. Ch. Schreiter, Berlin 2012, s. 273-290. BEDNAREK 2018: A. Bednarek, Historia jednego albumu. „Pomniki Krakowa. Sztuka i starożytność = Monumenta Antiquae Artis Cracoviensia" Karola Beyera i Melecjusza Dut kiewicza, „Folia Historiae Artium. Seria Nowa", 1.16, s. 81-104. BEHR 1983: H.-J. Behr,
Rheinland, Westfalen und Preußen in ihrem gegenseitigen Verhältnis 1815-1945, „Westfälische Zeitschrift", nr 133, s. 37-56. BEIL 2004: Ch. Beil, Der ausgestellte Krieg. Präsentationen des Ersten Weltkriegs 1914-1939, Tübingen 2004. BENEKE 1999: S. Beneke, Im Blick der Moderne. „Die Jahrhundertausstellung deutscher Kunst (1775-1875) in der Berliner Nationalgalerie 1906", Berlin 1999. BENTMANN, VIEBROCK 2006: R. Bentmann, J.N. Viebrock(Hrsg.), Dokumentaraufnahmen der Preußischen Messbildanstalt zu Berlin von Albrecht Meydenbauer, Stuttgart 2006. BENTZ, RAFFLER 2011: E. Bentz, Μ. Raffler, National Museums in Austria, in: Building National Museums in Europe 1750-2010: Conference Proceedings from EuNaMus, Euro pean National Museums: Identity Politics, the Uses of the Past and the European Citizen, Bologna 28-30 April, 2011, ed. P. Aronsson, G. Elgenius, Linkoping 2011, https://ep.liu. se/ecp/064/003/ecp64003.pdf [dostęp: 18.11.2021] BERGER 2015: S. Berger, National museums in between nationalism, imperia lism and regionalism, 1750-1914, [w:] National Museums and Nation-Building in Eu rope 1750-2010. Mobilization and legitimacy, continuity and change, ed. P. Aronsson, G. Elgenius, Routledge 2015, s. 13-32. BERGVELT 2009: E. Bergvelt (red.), Napoleon's Legacy: the Rise of National Museums in Europe 1794-1830, Berlin 2009. BETLEJEWSKA 2001: Cz. Betlejewska, Meble gdańskie odXVI do XIX w., Warszawa 2001. BIEDERMANN 2009: В. Biedermann, Präsentationsformen - museologische Zugänge. Am Beispeil des „Kulturhistrischen und Kunstgewerbemuseums" am Landesmuseum Joanneum in Graz, Leipzig
2009. BIELAK 2003: J. Bielak, Wielka Synagoga gdańska An der Reitbahn 11/13 w latach 1887-1939, [w:] Studia z historii sztuki i kultury Gdańska i Europy Północnej, red. E. Kizik, J. Friedrich, Gdańsk 2003, s. 417-437. BOŃCZUK-DAWI DZIUK, PALICA 2013: U. Bończuk-Dawidziuk, Μ. Palica, Zbiory dziel sztuki, [w:] Księga Pamiątkowa Jubileuszu 200-lecia utworzenia Państwowego Uniwersytetu we Wrocławiu, t. II Universitas litterarum Wratislaviensis, red. J. Harasimowicz, Wrocław 2013, s. 528-545.
] BIBLIOGRAFIA BOŃCZUK-DAWIDZIUK 2014: U. Bończuk-Dawidziuk, Zbiory malarstwa, rzeźby i grafiki zgromadzone przy wrocławskim uniwersytecie po sekularyzacji klasztorów w 1810 r„ [w:] Kasaty klasztorów na obszarze dawnej Rzeczypospolitej Obojga Narodów i na Śląsku na tle procesów sekularyzacyjnych w Europie, t. III Źródła. Skutki kasat XVIII i XIX w. Kasata w latach 1954-1956, red. Μ. Derwich, Wrocław 2014, s. 277-292. BOŃCZUK-DAWIDZIUK 2017: U. Bończuk-Dawidziuk, Geschichtspflege im Breslauer Uni versitasmuseum und in anderen Museen Schlesiens vor dem Ersten Weltkrieg, [w:] Institu tionen der Geschichtspflege und Geschichtsforschung in Schlesien. Von der Aufklärung bis zum Ersten Weltkrieg, red. J. Bahlcke, R. Gehrke, Köln-Weimar-Wien 2017, s. 297-322. BŁASZCZYK 2009:1. Błaszczyk, Przedmowa, [w:] A. Kronthal, Poznań oczami Prusaka wzo rowego. Przyczynki do historii zabytków oraz życia artystycznego i umysłowego Poznania, tłum. J. Grzesiak, Poznań 2009, s. 7-11. BŁASZCZYK, WIESIOŁOWSKI 2009: I. Błaszczyk, J. Wiesiołowski, Arthur Kronthal - po znański bourgeois, „Kronika Miasta Poznania", nr1, s. 172-183. BORN, STÖRTKUHL 2017: R. Born, В. Störtkuhl, Apologeten der Vernichtung oder Kunstschützer? Kunsthistoriker der Mittelmächte im Ersten Weltkrieg, [w:] Apologeten der Vernichtung oder „Kunstschützer''? Kunsthistoriker der Mittelmächte im Ersten Weltkrieg, red. R. Born, B. Störtkuhl, s. 9-28. BREUER, HOLTZ, KAHL 2015: C. Breuer, B. Holtz, P. Kahl (red.), Die Musealisierung der Nation. Ein kulturpolitisches Gestaltungsmodell des 19. Jahrhunderts, Oldenbourg 2015. BRĘCZEWSKA-
KULESZA 2017: D. Bręczewska-Kulesza, Wykorzystanie architektury jako narzędzia germanizacji i tworzenia nowej tożsamości miasta na przykładzie Bydgoszczy w XIX i na początku XX w„ [w:] Architektura w mieście. Architektura dla miasta. Społeczne i kulturowe aspekty funkcjonowania architektury na ziemiach polskich lat 1815-1914, red. Μ. Getka-Kenig, A. Łupienko, Warszawa 2017, s. 71-88. BRISCH 1996: К. Brisch, Wilhelm von Bode und sein Verhältnis zur islamischen und ostasi atischen Kunst, „Jahrbuch der Berliner Museen" 1996, t. 38, s. 33-48. BRÖDEL 2000: R. Brödel, Erwachsenenpädagogischer Bezug der Beiträge, [w:] Grenzüber schreitende Erwachsenenbildung, red. R. Brödel, Münster-New York-München-Berlin 2000, s. 57-110. BRYL 1996: Μ. Bryl, Königliche Akademie w Poznaniu 1903-1918, [w:] Dzieje historii sztuki w Polsce. Kształtowanie się instytucji naukowych wXIXiXXw., red. A.S. Labuda, Poznań 1996, S. 120-144. CARAFFA 2009: C. Caraffa, Einleitung, [w:] Fotografie ais Instrument und Medium der Kun stgeschichte, red. C. Caraffa, Berlin 2009, s. 7-26. CONFINO 1997: A. Confino, The Nation as Local Metaphor: Württemberg, Imperial Germany, and National Memory, 1871-1918, Chapel Hill-London 1997. CRANE 1997: S.A. Crane, Memory, Distortion, and History in the Museum, „History and Theory" 1997, vol. 36, no 4, s. 44-63. CRANE 2000a: S.A. Crane (red.), Museums and Memory, Stanford 2000. CRANE 2000b: S.A. Crane, Collecting Historical Consciousness in Early Nineteenth-Century Germany, Cornell 2000. CURRAN 2016: K. Curran, The invention of the American Art Museum. From Craft to Kultur
geschichte 1870-1930, Los Angeles 2016. CYGAŃSK11969: Niemieckie Towarzystwo Historyczne w Poznańskiem (1885-1945), „Prze gląd Zachodni" 1969, nr 5, s. 320-350. DĄBROWSKI 2020: D. Dąbrowski, Pamięć wyparta. O rosyjskich muzeach na ziemiach Rze czypospolitej, [w:] Studia o muzealnej pamięci na ziemiach dawnej Rzeczpospolitej do roku 1918, red. T.F. de Rosset, A. Tołysz, Μ. Wawrzak, Toruń 2020, s. 457-510. DENEKE/KAHSNITZ1977: Das kunst- und kulturgeschichtliche Museum im 19. Jahrhundert. Vorträge des Symposions im Germanischen Nationalmuseum, Nürnberg, red. B. Deneke, R. Kahsnitz, München 1977.
335 DENEKE 1977: В. Deneke, Die Museen und die Entwicklung der Kulturgeschichte, [w:] Das kunst- und kulturgeschichtliche Museum im 79. Jahrhundert. Vorträge des Sympo sions im Germanischen Nationalmuseum, Nürnberg, red. B. Deneke, R. Kahsnitz, München 1977, S. 118-132. DOLCZEWSKI 2004: Z. Dolczewski, Szklą, [w:] Stulecie otwarcia Muzeum im. Cesarza Fry deryka w Poznaniu, red. W. Suchocki, T.J. Żuchowski (katalog wystawy w Muzeum Narodo wym w Poznaniu w dniach 5.10-7.11.2004), Poznań 2004, s. 217-230. DYROFF 2007: S. Dyroff, Stephan von Dziembowski. Zapomniany marszałek poznańskiego Sejmu Prowincjonalnego z zamku międzyrzeckiego, [w:] Ziemia międzyrzecka. Ze studiów nad dziejami i tożsamością, red. B. Mykietów, Μ. Tureczek, Międzyrzecz-Zielona Góra 2007, s. 165-168. DYROFF 2015: S. Dyroff, Wielkopolska/Ostmark, [w:] Polsko-niemieckie miejsca pamięci, t. 1 Wspólne/Oddzielne, red. R. Traba, H.H. Hahn, Warszawa 2015, s. 150-168. ECKERSLEY 2012: S. Eckersley, Museums and Instrumental Cultural Policy in 19"’ Century Britain and Germany, „Museum History Journal" 2012, vol. 5, nr 1, s. 77-104. EDWARDS 2012: E. Edwards, The Camera as Historian. Amateur Photographers and Histori cal Imagination, 1885-1918, Durham 2012. ERIKSEN 2014: A. Eriksen, From Antiquities to Heritage. Transformations of Cultural Memory, New York-Oxford 2014. ERLL 2020: A. Erll, Kultura pamięci. Wprowadzenie, tłum. A. Teperek, Warszawa 2020. FARYNA-PASZKIEWICZ 1998: H. Faryna-Paszkiewicz, Sporo Wita Stwosza, [w:] Nacjona lizm w sztuce i historii sztuki, red. D. Konstantynów, R. Pasieczny, P. Paszkiewicz,
Warszawa 1998, s. 61-70. FISHMAN 1966: S. Fishman, Alfred Lichtwark and the Founding of the German Art Education Movement, „History of Education Quarterly", Autumn, 1966, Vol. 6, No. 3, s. 3-17. FONT-RÉAULX 2011: D. de Font-Réaulx, The history of the Musée de sculpture compare as founded by Eugène -Emmanuel Viollet-le-Duc: a nationalist creation, [w:] Museale Spe zialisierung und Nationalisierung ab 1830. Das Neue Museum in Berlin im Internationalen Kontext, red. E. Bergvelt, DJ. Meijers, L. Tibbe, E. van Wezel, Berlin 2011, s. 227-239. FREY 1998: Μ. Frey, Die Moral des Schenkens. Zum Bedeutungswandel des Begriffs „Mäzen“ in der Bürgerlichen Gesellschaft, [w:] Mäzenatisches Handeln. Studien zur Kul tur des Bürgersinns in der Gesellschaft. Festschrift für Günter Braurftpjm 70. Geburstag, red. Thomas W. Gaehtgens, Martin Schieder, Fannei Walz Verlag, Berlin 1998, s. 11-29. GAEHTGENS 1992: T.W. Gaehtgens, Die Berliner Museumsinsel im deutschen Kaiserreich. Zur Kulturpolitik der Museen in der wilhelminischen Epoche, München 1992. GAEHTGENS, SCHIEDER 1998: T. Gaehtgens, Μ. Schieder (red.), Mäzenatisches Handeln. Studien zur Kultur des Bürgersinns in der Gesellschaft. Festschrift für Günter Braun zum 70. Geburstag, Fannei Walz Verlag, Berlin 1998. GEORG EL 1992: Ch. Georgel, L'État et „ses" musées de province ou comment „concilier la liberté d'initiative des villes et les devoirs de l'État", „Le Mouvement social" 1992, no 160, s. 65-77. GESCHICHTSBILDER 2014: Geschichtsbilder: die Gründung des Germanischen National museums und das Mittelalter, red. J. Zander-Seidel, A.
Kregeloh, Nürnberg 2014. GIRARDET 1997: C.-M. Girardet, Jüdische Mäzene für die Preußischen Museen zu Berlin. Eine Studie zum Mäzenatentum im Deutschen Kaiserreich und in der Weimarer Republik, Egelsbach 1997. GÓRNY 2014: Μ. Górny, Wielka Wojna profesorów. Nauki o człowieku (1912-1923), Warszawa 2014. GÖTTSCH-ELTEN 2015: S. Göttsch-Elten) Wie Preußen gemacht werden - preußische Identitätspolitiken in der deutsch-dänischen Grenzregion nach 1864, [w:] 1864 - Menschen
BIBLIOGRAFIA zwischen den Mächten/1864 - Mennesker mellem magterne, red. R. Hering, H. Schultz Han sen, Hamburg 2015, s. 443-477. GRABSK11998: T.l. Grabski, Polonizacja Muzeum Wielkopolskiego w Poznaniu, „Kronika Miasta Poznania" 1998, nr 4, s. 200-213. GRABSKI 2004a: T.l. Grabski, Okoliczności powstania Muzeum Prowincji w Poznaniu, [w:] Stulecie otwarcia Muzeum im. Cesarza Fryderyka w Poznaniu, red. W. Suchocki, TJ. Żuchowski (katalog wystawy w Muzeum Narodowym w Poznaniu w dniach 5.10-7.11.2004), Poznań 2004, s. 9-29. GRABSKI 2004b: T.l. Grabski, Zbiory archiwalne, [w:] Stulecie otwarcia Muzeum im. Cesarza Fryderyka w Poznaniu, red. W. Suchocki, T.J. Żuchowski (katalog wy stawy w Muzeum Narodowym w Poznaniu w dniach 5.10-7.11.2004), Poznań 2004, s. 293-316. GRABSKI 2013: T.l. Grabski, Marian Gumowski - dyrektor Muzeum Wielkopolskie go w latach 1919-1932, „Rocznik Polskiego Towarzystwa Heraldycznego", 2013, t. XII, s. 107-114. GRABOWSKI 2015: J. Grabowski, Leitbilder einer Nation. Zur Geschichte der Berliner Nati onalgalerie, Berlin 2015. GRANGER 2005: C. Granger, L'Empereur et les arts: La liste civile de Napoléon III, Paris 2005. GRIPENTROG1998: Μ. Gripentrog, Kulturhistorische Museen in Westfalen (1900-1950). Ge schichtsbilder, Kulturströmungen, Bildungskonzepte, Paderborn 1998. GRODZINSKI 2006: V. Grodzinski, Collecting against the grain, „Jewish Quarterly", nr 202, http://www.jewishquarterly.org/issuearchive/article4441.html?articleid=205 [dostęp], GRODZINSKI 2009: V. Grodzinski, The art dealer and collector as visionary. Discovering Vincent van Gogh in
Wilhelmine Germany 1900-1914, „Journal of the History of Collections" 2009, vol. 21, nr 2, s. 221-228. HALBWACHS 2008: Μ. Halbwachs, Społeczne ramy pamięci, tłum. Μ. Król, Warszawa 2008. HAŁASA 2004: G. Hałasa, Grafika i rysunek, [w:] Stulecie otwarcia Muzeum im. Cesarza Fryderyka w Poznaniu, red. W. Suchocki, T.J. Żuchowski, (katalog wystawy w Muzeum Na rodowym w Poznaniu w dniach 5.10-7.11.2004), Poznań 2004, s. 129-143. HAŁASA 2010: G. Hałasa, Kolekcja Atanazego Raczyńskiego: jej recepcja w Kaiser-Friedrich-Museum w Poznaniu (1904-1918). „Ojciec Ren" Moritza von Schwinda i zakup rysunków do obrazu, [w:] Edward i Atanazy Raczyńscy: dzieła - osobowości - wybory - epoka, red. A.S. Labuda, Μ. Mencfel, W. Suchocki, Poznań 2010, s. 431-441. HAHN, TRABA 2015: H.H. Hahn, R. Traba, O czym (nie) opowiadają polsko-niemieckie miejs ca pamięci, [w:] Polsko-niemieckie miejsca pamięci. T. 1 Wspólne/Oddzielne, red. R. Traba, H.H. Hahn, Warszawa 2015, s. 9-44. HAMMER-SCHENK1981: H. Hammer-Schenk, „Wer die Schule hat, hat das Land!" Grün dung und Ausbau der Universität Straßburg nach 1870, [w:] Kunstverwaltung, Bau- und Denkmal-Politik im Kaiserreich, Band 1, red. E. Mai, S. Waetzoldt, Berlin 1981, s. 121-146. HARDTWIG 1993: W. Hardtwig, Drei Berliner Porträts: Wilhelm von Bode, Eduard Arnhold, Harry Graf Kessler Museumsmann, Mäzen und Kunstvermittler - drei herausragende Bei spiele, [w:] Mäzenatentum in Berlin. Bürgersinn und Kulturelle Kompetenz unter sich verän dernden Bedingungen, red. G. i W. Braun, Berlin-New York 1993. HARE 2015: J.L. Hare, Excavating Nations. Archeology,
Museums and the German-Danish Borderlands, Toronto 2015. HARTUNG 2010: O. Hartung, Kleine Deutsche Museumsgeschichte. Von der Aufklärung bis zum frühen 20. Jahrhundert, Böhlau 2010. HEINEN 2016: J. Heinen, Ein „jüdisches" Mäzenatentum für moderne französische Kunst? Das Fallbeispiel der Nationalgalerie im Berlin der wilhelminischen Ära (1882-1911). Eine kulturundsozialhistorische Studie, Frankfurt am Main 2016.
337 HILL 2016: К. Hill, Culture and Class in English Public Museums, 1850-1914, Routledge 2016. HOBSBAWM, RANGER 2008: E. Hobsbawm, T. Ranger, Tradycje wynalezione, tłum. F. Godyń, Kraków 2008. HOBSBAWM 2008: E. Hobsbawm, Wprowadzenie. Wynajdywanie tradycji, [w:] Tradycje wynalezione, red. E. Hobsawm, T. Ranger, tłum. F. Godyń, Kraków 2008, s. 9-23. HOBSBAWM 2010: E. Hobsbawm, Narody i nacjonalizm po 1780 roku. Program, mit, rzeczy wistość, tłum. J. Maciejszyk, Μ. Starnawski, Warszawa 2010. HOCHREITER 1994: W. Hochreiter, Vom Musentempel zum Lernort. Zur Sozialgeschichte deutscher Museen 1800-1914, Darmstadt 1994. HOFFMANN 2003: MJ. Hoffmann, Hugo Conwentz - przyrodnik, prahistoryk, muzealnik oraz twórca konserwatorstwa archeologicznego i przyrodniczego Prus Zachodnich, „Echa Przeszłości" 2003, t. IV, s. 67-78. HOFFMANN 2004/2005: MJ. Hoffmann, Emil Hollack - nauczyciel, historyk i badacz pra dziejów ziemi mrągowskiej. W 80. rocznicę śmierci, „Mrągowskie Studia Humanistyczne" 2004/2005, nr 6/7, s. 17-27. HOFFMANN, WAWRZYKOWSKA 2005: MJ. Hoffmann, B. Wawrzykowska, Trzy listy Emila Hollacka do Artura Semraua. Przyczynek do dziejów archeologii Prus Wschodnich i Zachod nich, „Rocznik Muzeum Okręgowego w Toruniu" 2005, nr XIII/XIV, s. 139-167. HOJKA1994: ZJ. Hojka, 70 lat Muzeum Okręgowego im. Leona Wyczółkowskiego w Byd goszczy, „Muzealnictwo", 1994, nr 36, s. 23-25. HOPPE 2001: J. Hoppe, Jüdische Geschichte und Kulturin Museen. Zur nichtjüdischen Mu séologie des Jüdischen in Deutschland, Münster 2001. HORNE 2016: W. Horne, Von Museen im Weltkrieg zu Weltkriegsmuseen, [w:]
Mars Museum. Eu ropäische Museen im Ersten Weltkrieg, red. Ch. Kott, B. Savoy, Köln-Weimar-Wien 2016, s. 33-52. JAFFE 2012: Μ. Jaffé, Poznan pod panowaniem pruskim, tłum. J. Baron-Grzesiak, Poznań 2012. JAGIELSKA 2003: Μ. Jagielska, Prace rysunkowe uczniów poznańskich szkól z 1911 i 1913 roku w zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu, „Biblioteka" 2003, t. 7, s. 59-68. JAWORSK11998: R. Jaworski, „Swój do swego". Studium o kształtowaniu się zmysłu gospo darności Wielkopolan 1871-1914, Poznań 1998. JAKIMOWICZ 1996: T. Jakimowicz, Konserwatorstwo i konserwatorzy w Wielkopolsce w la tach 1793-1918, [w:] Dzieje historii sztuki w Polsce. Kształtowanie się instytucji naukowych wXIXiXX w., red. A.S. Labuda, Poznań 1996, s. 102-119. JAKÓBCZYK1976: W. Jakóbczyk, Pruska komisja osadnicza 1886-1919, Poznań 1976. JANUSZAJTIS1994: A. Januszajtis, Zarys historii Politechniki Gdańskiej do 1945 r„ [w:] Po litechnika Gdańska. Wczoraj, dziś, jutro. Rok jubileuszowy 1994/1995, Gdańsk 1994, s. 5-13. JENSEN 1989: J.Ch. Jensen, Die Kunsthalle zu Kiel. Geschichte und Aufgabe, [w:] Museum. Kunsthalle zu Kiel, Braunschweig 1989, s. 8-14. JOACHIMEDES 2000: A. Joachimedes, The Museum's Discourse on Art: The Formation of Curatorial Art History in Turn-of-the-Century Berlin, [w:] Museums and Memory, red. S.A. Crane, Stanford 2000, s. 200-220. JOACHIMEDES 2001: A. Joachimedes, Die Museumsreformbewegung in Deutschland und Entstehung des modernen Museums 1880-1940, Berlin 2001. JOHNSON 2013: G.A. Johnon, „(Un)richtige Aufnahme": Renaissance Sculpture and the Vi sual Historiography of Art
History, „Art History", February 2013, s. 12-51. KACZMAREK 1996: J.E. Kaczmarek, Organizacja badań i ochrony zabytków archeologicz nych w Poznaniu (1720-1958), Poznań 1996. KAISER 2017: U. Kaiser, Sammler, Kenner, Kunstschriftsteller. Studien zur „Geschichte der neueren deutschen Kunst" (1836-1841) des Athanasius Raczyński, Hildesheim-Zürich-New York 2017.
; BIBLIOGRAFIA KAMINIARZ-ROSTOCKI 1976: S. Kaminiarz-Rostocki, Technikum Odzieżowe im. Władysła wa Reymonta w latach 1881-1970 (szkic monograficzny), „Kronika Miasta Poznania" 1976, t. XIV, nr 3, s. 43-62. KAROLCZAK 2014a: W. Karolczak, Życie codzienne w Poznaniu w czasie Wielkiej Wojny, „Kronika Miasta Poznania" 2014, t. 3, s. 193-210. KAROLCZAK 2014b: W. Karolczak, Wojenny chleb (nie)powszedni, czyli kłopoty aprowizacyjne, „Kronika Miasta Poznania", t. 3, s. 211-228. KEMLEIN 2001: S. Kemlein, Żydzi w Wielkim Księstwie Poznańskim 1815-1848. Przeobrażenia w łonie żydostwa polskiego pod panowaniem pruskim, tłum. Z. Choderny-Loew, Poznań 2001. KIEC 2001: O. Kiec, Protestantyzm w Poznańskiem 1815-1918, Warszawa 2001. KIEC 2015: O. Kiec, Historia protestantyzmu w Poznaniu odXVI do XXI w., Poznań 2015. KLEIN 2012: D. Klein, Folklore as a Weapon: National Identity in German-Annexed Alsace, 1890-1914, [w:] Folklore and Nationalism in Europe during the long Nineteenth Century, red. D.M. Hopkin, T. Baycroft, Leiden-Boston 2012, s. 161-192. KŁUDKIEWICZ 2016a: K. Kłudkiewicz, Współpraca, pokojowe istnienie czy konkurencja? Działalność polskich i niemieckich towarzystw przyjaciół sztuk pięknych w XIX-wiecznym Poznaniu, [w:] Historia kluczem do zrozumienia współczesnych relacji międzysąsiedzkich, red. T. Maresz, K. Grysińska-Jarmuła, Bydgoszcz 2016, s. 52-65. KŁUDKIEWICZ 2016b: К. Kłudkiewicz, Wybór i konieczność. Kolekcje arystokracji polskiej w Wielkopolsce na przełomie XIX i XX w., Poznań 2016. KŁUDKIEWICZ 2018а: К. Kłudkiewicz, Nasze czyli czyje? Wielkopolskie zabytki w oczach
Polaków i Niemców w XIX i na przełomie XIX i XX w., [w:] Dobre i złe sąsiedztwa. Obce-nasze-inne, t. 2 Sąsiadzi w historiografii, edukacji i kulturze, red. T. Maresz, K. Grysińska-Jarmuła, Bydgoszcz 2018, s. 201-215. KŁUDKIEWICZ 2018b: К. Kłudkiewicz, Muzeum im. Mielżyńskich versus Kaiser-Friedrich-Museum w Poznaniu. Współistnienie polskiego i niemieckiego muzeum sztuki na przełomie XIX i XX w., [w:] Muzeum a pamięć - forma, produkcja, miejsce, red. T.F. de Rosset, A. Tołysz, E. Bednarz Doiczmanowa, Warszawa 2018, s. 99-112. KŁUDKIEWICZ 2019а: К. Kłudkiewicz, Musée de l'Empereur Frédéric (Kaiser-Friedrich-Museum) à Poznan (1904-1918), [w:] Spannungs feld Museum. Akteure, Narrative und Politik in Deutschland und Frankreich um 1900, red. V. Kobi, A. Linke, S. Marchal, Berlin/Boston 2019, S. 182-195. KŁUDKIEWICZ 2019b: K. Kłudkiewicz (oprać.), Libri Veritatis Atanazego Raczyńskiego /иол Athanasius Raczyński. Suplement/Supplement, Poznań 2019. KŁUDKIEWICZ 2019с: К. Kłudkiewicz, Ilustracje w czasopiśmie „Przyjaciel Ludu" - od oświe ceniowego encyklopedyzmu do wizualnego kanonu narodowego, „Biblioteka" 2019, nr 23 (32), s. 121-165. KŁUDKIEWICZ 2019d: K. Kłudkiewicz, The History and Role of Institute of Art History Photo Archive in the Art History Research and Education in Poznań. General characteristics and the result of preliminary research, „Krzysztofory. Zeszyty Naukowe Muzeum Historii Miasta Krakowa" 2019, nr 37, s. 59-68. KŁUDKIEWICZ 2020а: К. Kłudkiewicz, Ludwig Kaemmerer (1862-1938) - dyrektor Muzeum im. Cesarza Fryderyka (Kaiser-Friedrich-Museum)/Ludwig Kaemmerer
(1862-1938) - the Director of the Kaiser-Friedrich-Museum in Poznań, [w:] Kolekcje. Kształtowanie, historia, dziedzictwo utracone, red. Μ. Mielnik, Gdańsk 2020, s. 399-415. KŁUDKIEWICZ 2020b: К. Kłudkiewicz, Städtisches Museum in Thorn (Toruń) in den Jahren 1896-1921. Arthur Semrau und seine Vision des Museums in der Jahrhundertwende des 19. und20. Jahrhunderts, „Rocznik Toruński" 2020, t. 47, s. 7-45. KŁUDKIEWICZ 2021a: K. Kłudkiewicz, Regional identity and national identity. Provin cial museums in Prussia at the turn of the 20th century, „Museum History Journal" 2021, DOI: 10.1080/19369816,2021.1990594.
339 KŁUDKIEWICZ 2021b: К. Kłudkiewicz, Zespół szklanych przeźroczy w Kaiser-FriedrichMuseum w Poznaniu na początku XX wieku, „Studia Muzealne" 2021, z. XXVI (w druku). KŁUDKIEWICZ 2021с: К. Kłudkiewicz, Nie-kolekcje? Dawne zbiory reprodukcji i fotografii dokumentacyjnej w muzeach - wybrane przykłady, „Muzealnictwo" 2021, t. 62, s. 153-162. KNELL, ARONSSON, BUGGE AMUNDSEN 2011: S. Knell, P. Aronsson, A. Bugge Amundsen (red.), National Museums, New Studies from Around the World, London 2011. KNOLL 2012: K. Knoll, Von der „künstlerisch vollendeten" Aufstellung zum wissenschaft lich-didaktischen Abgussmuseum, Die Entwicklung der Dresdener Abguss-Sammlung im 19, Jahrhundert, [w:] Gipsabgüsse und antike Skulpturen. Präsentation und Kontext, red. Ch. Schreiter, Berlin 2012, s. 301-318. KOCKA, FREY 1998: J. Kocka, Μ. Frey, Einleitung und einige Ergebnisse, [w:] Bürgerkultur und Mäzenatentum im 19. Jahrhundert, red. J. Kocka, Μ. Frey, Berlin 1998, s. 7-17. KÖNIG, TIMM 2019: G.M. König, E. Timm, „Deutsche" Dinge. Der Germanist Otto Lauffer zwischen Altertums- und Volkskunde, [w:] Schriftlose Vergangenheiten. Geschichtsschrei bung an ihrer Grenze - von der Frühen Neuzeit bis in die Gegenwart, red. L. Regazzoni, Oldenburg 2019, s. 157-192. KORDUBA 2001: P. Korduba, Szafy w roli strażników. Meble gdańskie wzbiorach kórnickich, „Pamiętnik Biblioteki Kórnickiej" 2001, 25, s. 313-323. KORDUBA 2004: P. Korduba, O gdańskich wnętrzach poza Gdańskiem, [w:] Gust gdański. Materiały z sympozjum 23-24 października 2002, Gdańsk 2004, s. 150-164. KORDUBA 2006: P. Korduba, Danziger Möbel und
Innenräaume im 19. und 20. Jahrhundert und ihre polnischen und deutschen Konnotationen, [w:] Visuelle Erinnerungskulturen und Geschichtskonstruktionen in Deutschland und Polen 1800 bis 1939 /Wizualne konstrukcje historii i pamięci historycznej w Niemczech i w Polsce 1800-1939, red. R. Born, A.S. Labuda, B. Störtkuhl, Warszawa 2006, s. 305-322. KORDUBA 2011: P. Korduba, Sarmatia semper viva - estetyka wnętrz w Polsce (XIX-XXI wiek), [w:] Nowoczesność i sarmatyzm, red. P. Czapliński, Poznań 2011, s. 3-26. KOROBOWICZ, WITKOWSKI 2012: A. Korobowicz, W. Witkowski, Historia ustroju i prawa polskiego (1772-1918), Warszawa 2012. KOTT 2006: Ch. Kott, Préserver l'art de l'annemi? Le patrimoine artistique en Belgique et en France occupies, 1914-1918, Bruxelles 2006. KOTT 2017: Ch. Kott, „Kunstschutz" an der Westfront, ein transnationales Forschungsfeld? Methoden, Quellen, Perspektiven, [w:] Apologeten der Vernichtung oder „Kunstschützer"? Kunsthistoriker der Mittelmächte im Ersten Weltkrieg, red. R. Born, B. Störtkuhl, Köln 2017, s. 29-42. KOWALSKA 2017: H. Kowalska, Dzieje zbiorów malarstwa Muzeum Miejskiego w Gdańsku (Stadtmuseum) w latach 1870-1945, [w:] Taż, Straty wojenne Muzeum Miejskiego (Stadtmuseum) w Gdańsku, Seria Nowa, 1.1 Malarstwo, Gdańsk 2017, s. 7-67. KOWALSKI 1993: W. Kowalski, Restytucja dziel sztuki. Studium z dziedziny prawa międzynarodowego, Katowice 1993. KOWALSK11998: W. Kowalski, Repatriacja dóbr kultury w sytuacji cesji terytorialnej i rozpa du państw wielonarodowych, Warszawa 1998. KOWALSKI 2004: W. Kowalski, Rodzaj roszczeń o wydanie utraconych dóbr
kultury, [w:] Przemieszczone dobra kultury. Przypadek Europy Zachodniej i problemy państw Europy Środkowej i Wschodniej w XX w„ red. G. Czubek, P. Kosiewski, Warszawa 2003, s. 25-48. KOZIŃSKA 2013: B. Kozińska, Szczecińskie muzeum wczoraj, [w:] 100 lat Muzeum w Szcze cinie, red. S.P. Kubiak, D. Kacprzak, Szczecin 2013, s. 14-181. KOZŁOWSK11994: J. Kozłowski, Niemcy w Poznańskiem do 1918 roku, [w:] Polska - Niemcy - mniejszość niemiecka w Wielkopolsce. Przeszłość i teraźniejszość, red. A. Sakson, Poznań 1994, s. 7-32.
BIBLIOGRAFIA KOZŁOWSKI 2000: J. Kozłowski, Administracja Wielkopolski pod pruskim zaborem 1793-1918, Poznań 2000. KOZŁOWSKI 2006: J. Kozłowski, Wielkopolska pod zaborem pruskim w latach 1815-1918, Poznań 2006. KRAUS 1998: E. Kraus, Jüdisches Mäzenatentum im Kaiserreich: Befunde - Motive - Hy pothesen, [w:] Bürgerkultur und Mäzenatentum im 19. Jahrhundert, red. J. Kocka, Μ. Frey, Berlin 1998, s. 28-53. KRAUS 2008: E. Kraus, Zwischen bürgerlicher Philanthropie und traditioneller Zedaka: Das Mäzenatentum der deutsch-jüdischen Familie Mosse, [w:] Sammeln. Stiften. Fördern. Jüdi sche Mäzene in der deutschen Gesellschaft, red. A. Barasel-Brand, P. Müller, Magdeburg 2004, s. 73-100. KRÓL 2004: A. Król, Biblioteka, [w:] Stulecie otwarcia Muzeum im. Cesarza Fryderyka w Po znaniu, red. W. Suchocki, TJ. Żuchowski (katalog wystawy w Muzeum Narodowym w Po znaniu w dniach 5.10-7.11.2004), Poznań 2004, s. 317-324. KRUEGER 2002:1. Krueger, „.fast nur Gutes und einiges ganz Treffliche.“ Zu Otto Wesendoncks Gemäldesammlung, [w:] Minne, Muse und Mäzen. Otto und Mathilde Wesendonck und ihr Zürcher Künstlerzirkel, red. A. Langer, Ch. Walton, Zürich 2002, s. 101-116. KRUMBIEGIEL B., KRUMBIEGIEL G. 2004: G. Krumbiegiel, B. Krumbiegel, Z historii Zachodniopruskiego Muzeum Prowincjonalnego w Gdańsku, [w:] Bursztyn. Poglądy, opinie. Materiały seminariów Amberif, 1994-2004, Gdańsk 2004, s. 198-201. KRUSZELNICKI 2000: Z. Kruszelnicki, Postać Wita Stwosza w literaturze i plastyce polskiej XIX i pierwszej połowy XX w., „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Zabytkoznawstwo i Kon serwatorstwo",
2000, t. 31, nr 338, s. 119-158. KUHRAU 1998: S. Kuhrau, Der Kunstsammler als Mäzen. Sammlen und Stiften als Praxis der „kulturellen Elite"im wilhelminischen Berlin, [w:] Mäzenatisches Handeln. Studien zur Kultur des Bürgersinns in der Gesellschaft. Festschrift für Günter Braun zum 70. Geburstag, red. T.W. Gaehtgens, Μ. Schieder, Fannei Walz Verlag, Berlin 1998, s. 39-59. KUH RAU 2005: S. Kuhrau, Der Kunstsammler im Kaiserreich: Kunst und Repräsentation in der Berliner Privatsammlerkultur, Kiel 2005. KUNZ 2000: G. Kunz, Verortete Geschichte. Regionales Geschichtsbewußtsein in den deutschen Historischen Vereinen des 19. Jahrhunderts, Göttingen 2000. KUNIŃSKA 2020: Μ. Kunińska, Między Gabinetem Historii Sztuki a Muzeum Lanckoronnum - kolekcja odlewów gipsowych w zbiorach Uniwersytetu Jagiellońskiego na tle zmian roli kopii gipsowych w wystawiennictwie i w historii sztuki, [w;] Zapomniane dziedzictwo. Zbiór odlewów gipsowych Uniwersytetu Jagiellońskiego, red. A. Betlej, Kraków 2020, s. 21-50. KWIATEK 2012: J. Kwiatek, Spór o model gimnazjum w ΧΙΧ-wiecznej niemieckiej myśli peda gogicznej, „Cieszyński Almanach Pedagogiczny", 2012,1.1, s. 36-62. LAMBOURNE 1999: N. Lambourne, Production versus Destruction: Art, World War land art history, "Art History", 1999, vol. 22, no. 3, s. 347-363. LANGER 2002: A. Langer, Die Villa Wesendonck. Wohnhaus, Ausstellungsraum und Mu sentempel, [w:] Minne, Muse und Mäzen. Otto und Mathilde Wesendonck und ihr Zürcher Künstlerzirkel, red. A. Langer, Ch Walton, Zürich 2002, s. 23-52. LEHMANN 2008: K.D. Lehmann, Jüdische Mäzene - Sammeln und Stiften
als zivilgesell schaftliches Engagement, [w:] Sammeln. Stiften. Fördern. Jüdische Mäzene in der deutschen Gesellschaft, red. A. Barasel-Brand, P. Müller, Magdeburg 2008, s. 13-26. LEVY 2017: E. Levy, The German Art Historians in the Great War. „Kulturpropaganda"and the Stillbirth of Propaganda Analysis, [w:] Apologeten der Vernichtung oder „Kunstschützer"? Kunsthistoriker der Mittelmächte im Ersten Weltkrieg, red. R. Born, B. Störtkuhl, Köln 2017, s. 43-60. LIPOWICZ 2004: W. Lipowicz, Meble europejskie, [w:] Stulecie otwarcia Muzeum im. Cesa rza Fryderyka w Poznaniu, red. W. Suchocki, T.J. Żuchowski (katalog wystawy w Muzeum Narodowym w Poznaniu w dniach 5.10-7.11.2004), Poznań 2004, s. 175-186.
341 LONG 2007: V. Long, Mécènes des deux mondes. Les collectionneurs donateurs du Louvre et de l'Art Institute de Chicago, 1879-1940, Rennes 2007. LUDEWIG, SCHOEPS, SONDER 2012: A.D. Ludewig, J.H. Schoeps, I. Sonder (red.), Auf bruch in die Moderne. Sammler, Mäzene und Kunsthändler in Berlin, Berlin 2012. ŁUCZAK 1988: Cz. Łuczak, Od Bismarcka do Hitlera. Polsko-niemieckie stosunki gospodar cze, Poznań 1988. ŁUCZAK 2001: Cz. Łuczak, Dzieje gospodarcze Wielkopolski w okresie zaborów (1815-1918), Poznań 2001. ŁUCZAK 2020: P. Łuczak, Lekcje rysunku w poznańskim gimnazjum św. Marii Magdaleny wiatach 1815-1918. Teoria i praktyka wychowania estetycznego w zaborze pruskim, praca magisterska napisana pod kierunkiem prof, dra hab. TJ. Żuchowskiego w Instytucie Historii Sztuki Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 2000. ŁUKASZEWICZ 1998: P. Łukaszewicz (red.), Muzea sztuki w dawnym Wrocławiu/Kunstmuseen im alten Breslau, Wrocław 1998. ŁUKASZEWICZ 1998a: P. Łukaszewicz, Galeria obrazów w Domu Stanów/Bildgalerie im Ständehaus, [w:] Muzea sztuki w dawnym Wroctawiu/Kunstmuseen im alten Breslau, red. Tenże, Wrocław 1998, s. 45-50. ŁUKASZEWICZ 1998b: P. Łukaszewicz, Śląskie Muzeum Sztuk Pięknych/Schlesisches Museum der bildenden Künste, [w:] Muzea sztuki w dawnym Wrocławiu/Kunstmuseen im alten Breslau, red. Tenże, Wrocław 1998, s. 73-96. ŁUKASZEWICZ 1998c: P. Łukaszewicz, Muzeum Starożytności Śląskich/Museum Schlesi scher Altertümer, [w:] Muzea sztuki w dawnym Wrocławiu/Kunstmuseen im alten Breslau, red. Tenże, Wrocław 1998, s. 51-66. ŁUKASZEWICZ 1998d: P. Łukaszewicz,
Śląskie Muzeum Przemyślu Artystycznego i Starożytności/ Schlessisches Museum für Kunstgewerbe und Altertümer, [w:] Muzea sztuki w dawnym Wrocławiu/Kunstmuseen im alten Breslau, red. Tenże, Wrocław 1998, s. 97-124. Μ AAZ 2009: B. Maaz, An illustrated cultural history. The wall paintings of Wilhelm von Kaul bach, [in:] Neues Museum. Architecture, collections, history, ed. E. Blauert, Berlin 2009. MAI, POHL, WAETZOLDT1982: E. Mai, H. Pohl, S. Waetzoldt (red.), Kunstpolitik und Kunst förderung im Kaiserreich, Berlin 1982. MANIKOWSKA 2010: E. Manikowska, Wielka Wojna i zabytki, [w:] Polskie dziedzictwo kulturowe u progu niepodległości. Wokół Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Przeszłości, Warszawa 2010, s. 21-91. MALINOWSK11990: K. Malinowski, Niemieckie Towarzystwo Historyczne w Poznaniu działalność w latach 1885-1918, „Przegląd Zachodni", 1990, nr 3, s. 1-18. MARCHAND 2000: S. Marchand, The Quarrel of the Ancients and Moderns in the German Museums, [w:] Museums and Memory, red. S.A. Crane, Stanford, 2000, s. 179-199. MATELSKI 2003: D. Matelski, Problemy restytucji polskich dóbr kultury: od czasów nowożytnych do współczesnych: archiwa, księgozbiory, dzieła sztuki, pomniki, Poznań 2003. MATTHES 2008: O. Matthes, James Simon - ein außergewöhnlicher Mäzen, [w:] Sammeln. Stiften. Fördern. Jüdische Mäzene in der deutschen Gesellschaft, red. A. Barasel-Brand, P. Müller, Magdeburg 2008, s. 53-72. MATTHES 2019: O. Matthes (oprac.), James Simon: Briefe an Wilhem Bode 1885-1927, Köln 2019. MATUSIK 2012: P. Matusik, Mieszczańskość, nowoczesność, nacjonalizm: o Poznaniu Moritza Jaffego,
[w:] Μ. Jaffe, Poznań pod panowaniem pruskim, tłum. J. Baron-Grzesiak, Poznań 2012, s. 8-24. MAYEUR 1986: J.-M. Mayeur, Une mémoire-frontière: l'Alsace, [w:] Les lieux de mémoire, t. Il La Nation, red. P. Nora, Paris 1986, s. 63-95.
BIBLIOGRAFIA MENCFEL2016: Μ. Mencfel, Atanazy Raczynski (1788-1874). Biografia, Poznań 2016. MEYER 1985: R. Meyer, Albrecht Meydenbauer. Baukunst in historischen Fotografien, Leipzig 1985. MEYER 2014: A. Meyer, The Journal Museumskunde - "Another Link between the Muse ums of the World", [w:] The Museum Is Open: Towards a Transnational History of Museums 1750-1940, red. A. Meyer, B. Savoy, Berlin/Boston 2014, s. 179-190. MEYER, SAVOY 2014: A. Meyer, B. Savoy (red.), The Museum Is Open: Towards a Transna tional History of Museums 1750-1940, Berlin/Boston 2014. MICHAŁOWSKA-BARŁÓG 2004: Tkaniny i varia, [w:] Stulecie otwarcia Muzeum im. Cesa rza Fryderyka w Poznaniu, red. W. Suchocki, T.J. Żuchowski (katalog wystawy w Muzeum Narodowym w Poznaniu w dniach 5.10-7.11.2004), Poznań 2004, s. 143-174. MICHAŁOWSKI 2004: M.P. Michałowski, Malarstwo i rzeźba, [w:] Stulecie otwarcia Muze um im. Cesarza Fryderyka w Poznaniu, red. W. Suchocki, T.J. Żuchowski (katalog wystawy w Muzeum Narodowym w Poznaniu w dniach 5.10-7.11.2004), Poznań 2004, s. 115-128. MICHAŁOWSKI 2005: M.P. Michałowski i in., Galeria Atanazego Raczyńskiego, katalog zbio rów Muzeum Narodowego w Poznaniu, vol. 9, Poznań 2005. MIELŻYŃSKI 2018: Seweryn Mielżyński (1804-1872) (katalog wystawy w Muzeum Narodo wym w Poznaniu), K. Gieszczyńska-Nowacka, T.l. Grabski, M.P. Michałowski, A. Murawska, E. Siejkowska-Askutja, Poznań 2018. MILLER 2013: P.N. Miller, The Germanisches Nationalmuseum and the Museums Debate in later 19th-Century Germany, [w:] The Challenge of the Object. Die Herausforderung des Objekts. Congress
Proceedings, part 1, red. G.U. Großmann, P. Krutisch, Nürnberg 2013, s. 370-373. MOLIK 1999: W. Molik, Procesy asymilacyjne i akulturacyjne na obszarach pogranicza polsko-niemieckiego w okresie międzywojennym, [w:] Procesy akulturacji/asymilacji na po graniczu polsko-niemieckim wXIXiXX w., red. W. Molik, R. Traba, Poznań 1999, s. 97-126. MOLIK 2009: W. Molik, Inteligencja polska w Poznańskiem w XIX i na początku XX w., Poznań 2009. MRUGALSKA-BANASZAK 2018: Μ. Mrugalska-Banaszak, Wilda w czterech odsłonach 1235-1945, Poznań 2018. MULCZYŃSKI 2004: J. Mulczyński, Leon Wyczółkowski w Wielkopolsce, „Kronika Wielko polski", 2004, nr 1,s. 74-91. MURAWSKA 2009: A. Murawska, Plakiety renesansowe i secesyjne z daru Jamesa Simona w Muzeum Narodowym w Poznaniu, „Biuletyn Numizmatyczny", 2009, nr 3, s. 207-216. MURAWSKA 2014: A. Murawska, Skarby monet z Wielkopolski w świetle zasobu archiwalne go Gabinetu Numizmatycznego Muzeum Narodowego w Poznaniu dotyczącego łat 1894-1918, „Studia Lednickie", 2014,13, s. 77-93. MYSCHOR 2014: Ch. Myschor, Wyżsi urzędnicy pruskiej administracji prowincjonalnej w Po znańskiem (1871-1918), Poznań 2014. NOHLEN 1981: K. Nohlen, Baupolitik im Reichsland Elsaß-Lothringen 1870-1918. Stadter weiterung und Kaiserpalast in Straßburg, [w:] Kunstverwaltung, Bau- und Denkmal-Politik im Kaiserreich, Band 1, red. E. Mai, S. Waetzoldt, Berlin 1981, s. 103-120. NORA 1986: P. Nora (red.), Les lieux de mémoire. T. 2. La nation, Paris 1986. NORA 2009 : P. Nora, Między pamięcią a historią: Les lieux de Mémoire, tłum. P. Mościcki, „Tytuł roboczy: Archiwum", 2009, nr 2,
s. 4-12. NÙNEZ 2012: X.M. Nûnez, Historiographical Approaches to Sub-national Identities in Eu rope: A Reappraisal and Some Suggestions, [w:J AUGUSTEIJN, STORM 2012, s. 13-35. OHLSEN 2007: Μ. Ohlsen, Wilhelm von Bode. Zwischen Kaisermacht und Kunsttempel. Bio graphie, Berlin 2007.
343 OSTROWSKA-KĘBŁOWSKA 1982: Z. Ostrowska-Kębłowska, Gmach Poznańskiego Towa rzystwa Przyjaciół Nauk, [w:] Zbiory Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Muzeum Narodowym w Poznaniu (katalog wystawy), Poznań 1982, s. 47-60. PAŁAT 2004: Z. Patat, Architektura i ikonografia poznańskiego Muzeum im. Cesarza Fryde ryka III, [w:] Stulecie otwarcia Muzeum im. Cesarza Fryderyka w Poznaniu, red. W. Suchocki, T.J. Żuchowski (katalog wystawy w Muzeum Narodowym w Poznaniu w dniach 5.107.11.2004), Poznań 2004, s. 47-79. PAŁAT 2011: Z. Patat, Architektura a polityka. Gloryfikacja Prus i niemieckiej misji cywiliza cyjnej w Poznaniu na początku XX w., Poznań 2011. PETTERSSON 2011: S. Pettersson, National Museums in Finland, [w:] Building National Mu seums in Europe 1750-2010: Conference Proceedings from EuNaMus, European National Museums : Identity Politics, the Uses of the Past and the European Citizen, Bologna 28-30 April, 2011, red. P. Aronsson, G. Elgenius, Linkoping 2011, s. 261-288, on-line: https://ep.liu. se/ecp/064/013/ecp64013.pdf [dostęp: 18.11.21]. PIOTROWSKA 2017: Μ. Piotrowska, „Świeże gniazdo krajowych szerszeni." Jak Muzeum Przyrodnicze w Poznaniu powstawało, „Kronika Miasta Poznania", 2017,1.1, s. 332-346. PLATZ-HORSTER 2011: G. Platz-Horster,,,. der eigentliche Mittelpunkt aller Sammlun gen.". Die Gipssamlung im Neuen Museum 1855-1916, [w:] Museale Spezialisierung und Nationalisierung ab 1830. Das Neue Museum in Berlin im Internationalen Kontext, red. E. Bergvelt, DJ. Meijers, L. Tibbe, E. van Wezel, Berlin 2011, s. 191-205. POMIAN 1991: К. Pomian, Musée,
Nation, Musée National, „Le Débat", 1991, nr 65, s. 160-168. POMIAN 2002: K. Pomian, Archeologia, historia, naród, [w:] Archeologia toruńska. Historia i teraźniejszość, red. B. Wawrzykowska, Toruń 2002, s. 9-16. POMIAN 2016: K. Pomian, Muzea i narody w Europie Środkowej. Przed pierwszą wojną światową, Warszawa 2016. POMMIER 1986: E. Pommier, Naissanace des musées de Province, [w:] Les lieux de mémoire, t. Il La Nation, ed. P. Nora, Paris 1986, s. 451-495. POSPIESZNA 2001: B. Pospieszna, Archiwum fotograficzne malborskiegoZarządu Odbudo wy Zamku (1882-1920), [w:] Praeterita Posteritati. Studia z historii sztuki i kultury ofiarowane Maciejowi Kilarskiemu, red. Μ. Mierzwiński, Malbork 2001, s. 359-382. POURCHIER-PLASSERAUD 2013: S. Pourchier-Plasseraud, Les Arts de la Nation. Construc tion nationale arts visuels en Lettonie 1905-1934, Rennes 2013. POULOT1985: D. Poulot, L’invention de la bonne volonté culturelle: l'image du musée au XIXe siècle, „Le Mouvement social", 1985, no. 131, s. 35-64. POULOT, BODENSTEIN, LANZAROTE GUIRAL 2012: D. Poulot, F. Bodenstein, J.Μ. Lanzarote Guiral, Great Narratives of the Past Traditions and Revisions in National Museums: Conference Proceedings from EuNaMus: European National Museums: Identity Politics, the Uses of the Past and the European Citizen; Paris 28 June - 1 July 25-26 November 2011, Linkoping 2012, https://ep.liu.se/ecp/contents.asp?issue=078 [dostęp: 18.11.21]. PRANGE 2004: R. Prange, Die Geburt der Kunstgeschichte: Philosophische Ästhetik und empirische Wissenschaft, Kolonia 2004. PRIEM, MAYER 2017: K. Priem, Ch. Mayer, Learning
how to see and feel: Alfred Lichtwark and his concept of artistic and aesthetic education, "Pedagogika Historica", 2017, vol. 53, no 3, s. 199-213. PRINKE 2017: A. Prinke, Od studenta do profesora. Rola Poznańskiego Towarzystwa Przyja ciół Nauk w karierze czołowego polskiego prehistoryka - Józefa Kostrzewskiego (1885-1869), „Kronika Miasta Poznania", 2017, nr 1, s. 311-322. PRZYMUS 2004:1. Przymus, Plakaty, [w:] Stulecie otwarcia Muzeum im. Cesarza Fryderyka w Poznaniu, red. W. Suchocki, T.J. Żuchowski (katalog wystawy w Muzeum Narodowym w Poznaniu w dniach 5.10-7.11.2004), Poznań 2004, s. 281-292.
BIBLIOGRAFIA RAFFLER 2002: Μ. Raffler, Museum - Spiegel der Nation? Zugänge zur Historischen Musé ologie am Beispiel der Genese von Landes- und Nationalmuseen in der Habsburgermonar chie, Wien-Köln-Weimar 2002. RAMPLEY 2010: Μ. Rampley, Design Reform in the Habsburg Empire: Technology, Aestetics and Ideology, „Journal of Design History", 2010, vol. 23, t. 3, s. 247-264. RASMUSSEN 2011: R. Rasmussen, Unter Preussen 1864-1945, [w:] Zwischen Grenzkonflikt und Grenzfrieden. Die dänische Minderheit in Schleswig-Holstein in Geschichte und Geg enwart, red. L.N. Henningsen, Flensburg 2011, s. 49-76. REJDUCH-SAMKOWA1994:1. Rejduch-Samkowa, Lesser Gieldziński - kolekcjoner judai ków i prekursor żydowskich muzeów w Polsce, „Porta Aurea", 1994, t. 3, s. 161-187. ROCZNIK POLSKIEGO TOWARZYSTWA HERALDYCZNEGO 2013: „Rocznik Polskiego Towa rzystwa Heraldycznego" pod red. S. Górzyńskiego, t. XII (poświęcony Marianowi Gumowskiemu). RÜCKERT, KUHRAU 1998: C. Rückert, S. Kuhrau [red.),„Der Deutschen Kunst."National galerie und nationale Identität 1876-1998, Amsterdam 1998. RYSZKIEWICZ1984: A. Ryszkiewicz, Zasługi Edwarda Rastawieckiego jako kolekcjonera i mecenasa, [w:] Mecenas - Kolekcjoner - Odbiorca. Materiały Sesji Stowarzyszenia Histo ryków Sztuki, Katowice, listopad 1981, Warszawa 1984, s. 147-164. RZESZOTARSKA-NOWAKIEWICZ 2008: A. Rzeszotarska-Nowakiewicz, Prussia-Museum w Królewcu, [w:] Archeologiczne księgi inwentarzowe dawnego Prussia-Museum, red. A. Bitner-Wróblewska, Olsztyn 2008, s. 32-45. RZYSKA-LAUBE 2011: D. Rżyska-Laube, Roman Janta-Połczyński (1849-1816) jako kolekcjo
ner malarstwa, „Kronika Muzeum Sopotu", 2011, t. 8, s. 19-24. RZYSKA-LAUBE 2017: D. Rzyska-Laube, Kolekcja malarstwa Romana Stanisława Janty- Połczyńskiego z Żabiczyna, „Porta Aurea", 2017,1.16, s. 73-102. SALMONOWICZ 2001: S. Salmonowicz, Pomorskie prowincje Prus w latach 1850-1918: pró ba bilansu, „Acta Cassubiana", 2001, nr 3, s. 193-205. SARYUSZ-WOLSKA 2009: Μ. Saryusz-Woiska (red.), Pamięć zbiorowa i kulturowa. Współ czesna niemiecka perspektywa, Warszawa 2009. SARYUSZ-WOLSKA 2009a: Μ. Saryusz-Woiska, Wprowadzenie, [w:] Pamięć zbiorowa i kulturowa. Współczesna niemiecka perspektywa, red. Μ. Saryusz-Woiska, Warszawa 2009. SAWYER, WATSON 2011a: S. Watson, A. Sawyer, National Museums in Britain, [w:] Building National Museums in Europe 1750-2010: Conference Proceedings from EuNaMus, European National Museums: Identity Politics, the Uses of the Past and the European Citizen, Bologna 28-30 April, 2011, red. P. Aronsson, G. Elgenius, Linkoping 2011, s. 99-132, https://ep.liu.se/ ecp/064/006/ecp64006.pdf [dostęp: 18.11.2021]. SAWYER, WATSON 2011b: S. Watson, A. Sawyer, National Museums in Wales, [w:] Building National Museums in Europe 1750-2010: Conference Proceedings from EuNaMus, Euro pean National Museums: Identity Politics, the Uses of the Past and the European Citi zen, Bologna 28-30 April, 2011, red. P. Aronsson, G. Elgenius, Linkoping 2011, s. 953-982, https://ep.liu.se/ecp/064/039/ecp64039.pdf [dostęp: 18.11.2021]. SCHREITER 2012: Ch. Schreiter, Gipsabgüsse und antike Skulpturen. „Aufstellung" und „Ausstellung" seit der Renaissance, [w:] Gipsabgüsse und antike
Skulpturen. Präsentation und Kontext, red. Ch. Schreiter, Berlin 2012, s. 9-36. SCHULZE 1983: H.K.L. Schulze, Das Westfälische Provinzialmuseum Münster. Planung, Ent würfe, Wettbewerbe, 1879-1908, Münster 1983. SCHUTTE 2008: Ch. Schutte, Die Königliche Akademie in Posen (1903-1919) und andere kul turelle Einrichtungen im Rahmen der Politik zur „Hebung des Deutschtums", Marburg 2008. SERRIER 2005: Th. Serrier, Provinz Posen, Ostmark, Wielkopolska. Eine Grenzregion zwi schen Deutschen und Polen, 1848-1914, Marburg 2005. SHEEHAN 2000: J. Sheehan, Museums in the German Art World: From the End of the Old Regime to the Rise of Modernism, New York 2000.
345 SHERMAN 2001: DJ. Sherman, The Construction of Memory in Interwar France, Chicago 2001. SIERADZAN 2018: W. Sieradzan, Bernharda Schmida (1872-1947) zasługi dla ziemi chełmińskiej, [w:] Stare i Nowe dziedzictwo Torunia, Bydgoszczy i regionu. Studia i materiały z dziedzictwa kulturowego Torunia i regionu, t. 2, red. J. Raczkowski, Toruń 2018, s. 21-35. SKUTECKI 2001: J. Skutecki, Zapomniana szkoła, „Kronika Miasta Poznania", 2001, nr 4, s. 153-160. SKUTECKI 2014a: J. Skutecki, Kriegsbeute-Ausstellung Posen 1917. Propagandowa wystawa dla szerokiej publiczności, „Biblioteka", 2014, nr 18, s. 83-121. SKUTECKI 2014b: J. Skutecki, Muzeum im. Hindenburga w Poznaniu, „Kronika Miasta Po znania", 2014, nr 3, s. 305-318. SMITH 2006: L. Smith, The Uses of Heritage, Routledge 2006. SOBCZAK-JASKULSKA 2004: R. Sobczak-Jaskulska, Wyroby metalowe, [w:] Stulecie ot warcia Muzeum im. Cesarza Fryderyka w Poznaniu, red. W. Suchocki, TJ. Żuchowski (kata log wystawy w Muzeum Narodowym w Poznaniu w dniach 5.10-7.11.2004), Poznań 2004, s. 231-260. STAHR 1994: Μ. Stahr, Plakiety renesansowe (katalog wystawy w Muzeum Narodowym w Poznaniu maj-lipiec 1994), Poznań 1994. STAHR 2004a: Μ. Stahr, Numizmaty, [w:] Stulecie otwarcia Muzeum im. Cesarza Fryderyka w Poznaniu, red. W. Suchocki, TJ. Żuchowski (katalog wystawy w Muzeum Narodowym w Poznaniu w dniach 5.10-7.11.2004), Poznań 2004, s. 261-266. STAHR 2004b: Μ. Stahr, Plakiety i medale, [w:] Stulecie otwarcia Muzeum im. Cesarza Fry deryka w Poznaniu, red. W. Suchocki, TJ. Żuchowski (katalog wystawy w Muzeum Narodo wym w Poznaniu w dniach
5.10-7.11.2004), Poznań 2004, s. 267-280. STOCKHAUSEN 2000: T. von Stockhausen, Gemäldegalerie Berlin. Die Geschichte ihrer Erwebungspolitik 1830-1904, Berlin 2000. STÖRTKUHL 2015: B. Störtkuhl, Wit Stwosz. Polska kariera norymberskiego artysty, [w:] Polsko-niemieckie miejsca pamięci, 1.1 Wspólne/Oddzielne, red. R. Traba, H.H. Hahn, War szawa 2015, s. 551-566. STORM 2011: E. Storm, The culture of regionalism. Art, architecture and international exhi bitions in France, Germany and Spain, 1890-1939, Manchester 2011. STORM 2012: E. Storm, The Birth of regionalism and the Crisis of Reason: France, Germany and Spain, [w:] Region and State in Nineteenth-century Europe. Nation-building, Regional identities and Separatism, red. J. Augusteijn, E. Storm, London 2012, s. 36-56. SWENSON 2013: A. Swenson, The Rise of Heritage. Preserving the Past in France, Germany and England, 1898-1914, Cambridge 2013. SZTYMA-KNASIECKA 2006: T. Sztyma-Knasiecka, Między tradycją a nowoczesnością. Ży dzi poznańscy w XIX i XX w., Poznań 2006. SZYMKIEWICZ 2004: J. Szymkiewicz, Sztuka starożytna, [w:] Stulecie otwarcia Muzeum im. Cesarza Fryderyka w Poznaniu, red. W. Suchocki, TJ. Żuchowski (katalog wystawy w Muze um Narodowym w Poznaniu w dniach 5.10-7.11.2004), Poznań 2004, s. 103-114. TOMCZAK 2017: A. Tomczak, „Każdy z najważniejszych obrazów z tej kolekcji ma swój mały Librum Veritatis."- Kilka uwag o archiwum galerii Atanazego Raczyńskiego, [w:] Libri Veritatis Atanazego Raczyńskiego, oprać. W. Suchocki, 1.1, Poznań 2017, s. 18-47. TOŁYSZ 2018: A. Totysz, Muzea szkolne w Królestwie Polskim -
rozpoznanie problematyki, „Muzealnictwo", 2018, t. 59, s. 39-47. TOŁYSZ 2020: A. Totysz, Edukacyjna funkcja muzeów polskich za I Rzeczpospolitej i w epoce rozbiorów, [w:] Studia o muzealnej pamięci na ziemiach dawnej Rzeczpospolitej do roku 1918, red. T.F. de Rosset, A. Totysz, Μ. Wawrzak, Toruń 2020, s. 65-98.
BIBLIOGRAFIA TRABA 1999: R. Traba, Asymilacja/akulturacja w perspektywie doświadczeń polsko-niemieckie go pogranicza kulturowego: próba bilansu, [w:] Procesy akulturacji i asymilacji na pograniczu polsko-niemieckim wXIX iXX w., red. W. Molik, R. Traba, Poznań 1999, s. 127-146. TRABA, HAHN 2012a: R. Traba, H.H. Hahn (red.), Polsko-niemieckie miejsca pamięci, t. 3 Paralele, Warszawa 2012. TRABA, HAHN 2013: R. Traba, H.H. Hahn (red.), Polsko-niemieckie miejsca pamięci, t. 4 Refleksje metodologiczne, Warszawa 2013. TRABA, HAHN 2015a: R. Traba, H.H. Hahn (red.), Polsko-niemieckie miejsca pamięci, 1.1 Wspólne-Oddzielne, Warszawa 2015. TRABA, HAHN 2015b: R. Traba, H.H. Hahn (red.), Polsko-niemieckie miejsca pamięci, t. 2 Wspólne-Oddzielne, Warszawa 2015. TRABA, HAHN 2017: R. Traba, H.H. Hahn (red.), Wyobrażenia przeszłości. Polsko-niemieckie miejsca pamięci, Warszawa 2017. TRUSTED 2012: Μ. Trusted, Reproduction as Spectalce, Education and Inspiration. The Cast Courts at the Victoria and Albert Museum: Past, Present and Future, [w:] Gipsabgüsse und antike Skulpturen. Präsentation und Kontext, red. Ch. Schreiter, Berlin 2012, s. 355-373. TRZECIAKOWSKI 1964: L. Trzeciakowski, Walka o polskość miast Poznańskiego na przełomie XIXiXX w., Poznań 1964. TRZECIAKOWSK11973: L. Trzeciakowski, Pod zaborem pruskim 1850-1918, Poznań 1973. TSCHIRNER 2011: U. Tschirner, Museum, Photographie und Reproduktion. Mediale Konstel lationen im Untergrund des Germanischen Nationalmuseums, Bielefeld 2011. VERWIEBE, WESENBERG 2013: B. Verwiebe, A. Wesenberg (red.), Die Gründung der Nati onalgalerie in
Berlin, Köln-Weimar-Wien 2013. VIEREGG 1991: H. Vieregg, Vorgeschichte der Museumspädagogik. Dargestellt an der Mu seumsentwicklung in den Städten Berlin, Dresden, München und Hamburg bis zum Beginn der Weimarer Republik, Münster-Hamburg 1991. VOLKOV 2006: S. Volkov, Pomyślna nowoczesność. Żydzi niemieccy w XIX i na początku XX w„ tłum. J. Górny, P. Pieńkowska, Warszawa 2006. WAJROCH 2017: A. Wajroch, Dział ludoznawczy pod opieką Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Poznaniu 1912-1914, „Kronika Miasta Poznania", 2017, nr 1, s. 304-310. WALTON 2002: Ch. Walton, Otto Wesendonck und seine Mathilden, [w:] Minne, Muse und Mäzen. Otto und Mathilde Wesendonck und ihr Zürcher Künstlerzirkel, red. A. Langer, Ch. Walton, Zürich 2002, s. 93-100. WARKOCZEWSKA 2007: Μ. Warkoczewska, Zbiory historyczno-artystyczne Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk do roku 1919", [w:] Ars una species mille. 150 dzietna 150-lecie Muzeum Narodowego w Poznaniu ze zbiorów Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk (ka talog wystawy w Muzeum Narodowym w Poznaniu), red. D. Suchocka, Poznań 2007, s. 7-14. WARKOCZEWSKA 2017: Μ. Warkoczewska, Zbiory Muzealne Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk 1857-1922, „Kronika Miasta Poznania", 2017, nr 1, s. 287-303. WATSON 2011: S. Watson, National Museums in Scotland, [w:] Building National Museums in Europe 1750-2010: Conference Proceedings from EuNaMus, European National Museums: Identity Politics, the Uses of the Past and the European Citizen, Bologna 28-30 April, 2011, red. P. Aronsson, G. Elgenius, Linkoping 2011, s. 747-777, https://ep.liu.se/ecp/064/032/
ecp64032.pdf [dostęp: 18.11.2021]. WEBER 2008: A. Weber, Zwischen Altruismus und Akzeptanz - Sammeln als Inbegriff bür gerlicher Selbstverwirklichung, [w:] Sammeln. Stiften. Fördern. Jüdische Mäzene in der deut schen Gesellschaft, red. A. Barasel-Brand, P. Müller, Magdeburg 2008, s. 27-54. WEBER-FAULHABER 2004: Μ. Weber-Faulhaber, Ceramika, [w:] Stulecie otwarcia Muze um im. Cesarza Fryderyka w Poznaniu, red. W. Suchocki, TJ. Żuchowski (katalog wystawy w Muzeum Narodowym w Poznaniu w dniach 5.10-7.11.2004), Poznań 2004, s. 187-216.
347 WEHRY 2012: К. Wehry, Kaiser Friedrich III (1831-1888) als Protektor der Königlichen Museen. Skizze einerneuen Kulturpolitik, „Jahrbuch der Berliner Museen", 2012, Bd. 54. WEICHLEIN 2012: S. Weichlein, Pegionalism, Federalism and Nationalism in the German Em pire, [w:] Region and State in Nineteenth-century Europe. Nation-building, Regional identities and Separatism, red. J. Augusteijn, E. Storm, London 2012, s. 93-112. WEI 2005: G. Weiß, Sinnstiftung in der Provinz. Westfälische Museen im Kaiserreich, Paderborn 2005. WEIßBRICH 2016: T. Weißbrich, Trophäen und Tribut. Das Königliche Zeughaus zu Berlin während des Ersten Weltkrieges, [w:] Mars Museum. Europäische Museen im Ersten Welt krieg, red. Ch. Kott, B. Savoy, Köln-Weimar-Wien 2016, s. 53-68. WIELL1997: S. Wieli, Flensborgsalingen 1852-1864 og dens skæbne, Flensborg 1997. WITKOWSKI 2004: R. Witkowski, Działalność Muzeum im. Cesarza Fryderyka III w Poznaniu w świetle prasy poznańskiej (1904-1914), [w:] Stulecie otwarcia Muzeum im. Cesarza Frydery ka w Poznaniu, red. W. Suchocki, T.J. Żuchowski (katalog wystawy w Muzeum Narodowym w Poznaniu w dniach 5.10-7.11.2004), Poznań 2004, s. 81-99. WITKOWSKI 2012: R. Witkowski, Żydzi w Poznaniu. Krótki przewodnik po historii i zabytkach, Poznań 2012. WITKOWSKI 2021: R. Witkowski, Droga ku niemieckości? Żydzi w Wielkim Księstwie Po znańskim, [w:] Poznański sposób na niepodległość, red. A. Gulczyński, Sz. Paciorkowski, Poznań 2021, s. 243-272. WOJDAK 2018: E. Wojdak, Fotogrametria, polityka i przedsiębiorczość a inwentaryzacja za bytków. Albrecht Meydenbauer w Poznańskiem w
roku 1885 i 1887, „Artium Quaestiones", 2018, XXIX, s. 349-379. WOJTCZAK 2001: Μ. Wojtczak, „Ostmarkenliteratur". Prowincja Poznańska w literaturze niemieckiej lat 1890-1918, Poznań 2001. WOJTCZAK 2009: W. Wojtczak, Stereotypy w codziennym życiu lokalnych społeczności Prowincji Poznańskiej na przełomie XIX i XX w., [w:] Akulturacja/asymilacja na pograni czach kulturowych Europy Środkowo-Wschodniej w XIX i XX wieku, T. 1 Stereotypy i pamięć, red. R. Traba, Warszawa 2009, s. 116-125. WOJTKOWSK11928: A. Wojtkowski, Historia Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Poznaniu. To warzystwo Przyjaciół Nauk w Poznaniu w latach 1857-1927, „Roczniki Poznańskiego Towa rzystwa Przyjaciół Nauk", 1928, t. 50, s. 3-450. ZIEGLER 2003a: H. Ziegler, Le musée de Colmar après l'Annexion de 1871 a 1900, [w:] His torie du Musée d’Unterlinden et de ses collections. De la Révolution â la Première Guerre mondiale, red. S. Lecoq-Ramond, Colmar 2003, s. 278-299. ZIEGLER 2003b: H. Ziegler, Wilhelm von Bode et le musée de Colmar, [w:] Historie du Mu sée d’Unterlinden et de ses collections. De la Révolution â la Première Guerre mondiale, red. S. Lecoq-Ramond, Colmar, s. 300-315. ŻUCHOWSKI 1996 : T.J. Żuchowski, Kaiser-Friedrich-Museum a formowanie się historii sztuki w Poznaniu u progu powołania Uniwersytetu, [w:] Dzieje historii sztuki w Polsce. Kształtowanie się instytucji naukowych wXIX iXX w., red. A.S. Labuda, Poznań 1996, s. 145-155. ŻUCHOWSKI 2004: T.J. Żuchowski, Muzeum Prowincji w Poznaniu. Nowa koncepcja mu zealna w świetle źródeł, [w:] Stulecie otwarcia Muzeum im. Cesarza Fryderyka w Poznaniu,
red. W. Suchocki, T.J. Żuchowski (katalog wystawy w Muzeum Narodowym w Poznaniu w dniach 5.10-7.11.2004), Poznań 2004, s. 31-46.
INDEKS Bergson Henri 267 Berndt Johann 126 Bersohn Mathias 126,186 Achenbach Andreas 61 Adamo Max 62 Adolf VII1197 Ahrens Reinhold 41 Aitken Max 285 Alberti Conrad 109 Alberti Leon Battista 238 Alberts Jacob 317 Alt Rudolf von 61 Altwasser Max 279, 282, 325 Amerling Friedrich von 61 Anders Ines115,116,176,197 Andersson Benedict 21 Beyer Karol 126,128,155 Bielefeld Brunon 112, 278 Bismarck Otto 30,199 Bissing Friedrich Wilhelm von 219 Bitter Rudolf von młodszy 73 Blechen Karl 61, 62,145, 240, 324 Bleibtreu Georg 114 Bleichröder Georg von 118,213 Bioemen Pieter von 209 Blume Erich 49, 50, 73,112,116, 299 Bode Wilhelm von 8, 9,15, 20, 45, 46, 48, 89, 90, 92, 93, 95, 99,106,112,114,115,117,118,132,167,171,189, 190,195,196, 212, 214, 215, 218, 221, 225, 235, 253, 254, 259, 308, 309, 317 Anguissola Sofonisba 54, 322 Boeck Karl Leopold 196 Applegate Celia 21,194 Boetticher Friedrich von 197 Arnhold Eduard 118 Bokelmann Christian Ludwig 62 Asmussen Worsaae Jens Jacob 198 Bolesław Chrobry 126,184 Assmann Aleida 21,154 Bonaparte Lucjan 54 Assmann Jan 21,154 Bork Tony Ottomar 138 Aufseß Hans von und zu 51,113, 239 Borrmann Richard 41,242,243,258 August I1184 Bosse Robert 27, 31, 63 Augustine Dolores L. 204,220 Botticelli Sandro 58,113 Baader Joseph 129 Böcklin Arnold 60, 61, 215, 216, 219, 221, 318, 324 Boye Vilhelm 198 Bacciarelli Marcello 184 Brandenburg Martin 76,145,146, 316, 323 Baensch Tanja 199 Brandt Gustav 76,116,181,182,198, 219, 221 Baldung Grien Hans 190 Brandt Józef 188 Bałaban Majer 220 Brangwyn Frank 318 Bamberg Julius 79 Brant Sebastian 199 Barres Maurice 191 Bräunlich
Adolf 62 Bastian Adolf 63 Breuer Constanze 21 Baumgärtel Max 317 Brockhusen Theo von 319 Bausinger Hermann 162 Bronzino Agnolo 209,212 Bayer Peter 318 Bruckmann Friedrich 317 Bean Charles 285 Brunelleschi Filipp 235 Beauharnais Eugene de 56 Brütt Dolph 36 Begas Karl 61 Burckhardt Jakob 253 Beil Christine 270, 278, 284, 285 Burgkmair Hans 35 Beit Alfred 118 Busch Wilhelm 319 Béjot Eugene 316 Bürkel Heinrich 61 Bendemann Eduard 60 Büsching Johann Gustav Gottlieb 195 Berger Gotthilf 20, 258 Berger Peter 270, 284 Caprivi Leo von 31 Berghold Louis 130 Cassirer Paul 106, 295
349 Cegielski Hipolit 184 Eyck Hubert van 49 Cézanne Paul 106, 316 Eyck Jan van 49 Chełmoński Józef 290 Chodowiecki Daniel 49 Falck Niels Nikolaus 179 Christiansen Hans 315 Falk Adalbert 171,172,197 Closson William 106 Fayerabend Ludwig 176 Cole Henry 256 Feuerbach Anselm 61, 316 Confino Alon 164,194 Fidiasz 232 Conwentz Hugon 74,116,163,193,196, 203, 220 Fischer Adolf 78,79 Conze Alexander 235 Fischer Frieda 78, 79 Cornelius Peter von 35, 59 Fischer Otto 319 Courbet Gustave 106, 316 Fleischer Philipp 62, 94, 95,173,176, 323 Crane Susan A. 21,112,154 Flinsch Ferdinand 66 Cybichowski Stefan 291,293,295 Flor Christian 179 Flottwell Eduard 220 Daubigny Charles 107 Focke Rudolf 285 Degas Edgar 106,316 Franck Richard 279, 285 Dettloff Szczęsny 188,199, 288, 289, 294, 295, 299 Freese Ernst 62 Deutsch Rudolf von 115 Freitag Rudolf 195,196 Ditt Karl 194 Friedländer Max Jakob 106 Donatello 235 Friedländer-Fuld Fritz von 118, 213 Donop Lionel von 60,113,154 Friedrich Carl 236 Dönhoff-Friedrichstein August Carl 117 Friedrich Caspar David 60, 61 Drwęski Jarosław 295 Fryderyk Barbarossa 77 Dudler August 317 Duncker Alexander 117 Fryderyk III 8, 34,37, 38, 68,98,101,173,196, 227, 230, 246, 298, 313, 314, 322 Dürer Albrecht 35, 48,104,190 Fryderyk Wielki 36,115 Działyński Tytus 137,184 Fryderyk Wilhelm II 36 Dziembowski Sigismund von 39,73, 221, 226, 238 Fryderyk Wilhelm III 162 Dziembowski Stephan von 24,25, 26,27, 28,29,39,40, 53, 62, 73,114,115 Fryderyk Wilhelm IV 56, 235 Fürstenberg Carl 99 Dziembowski Zygmunt 32, 33, 38, 39, 40,182, 238 Gaertner Eduard 61 Echnaton 212 Gaillard
Claude-Ferdinand 104 Edlinger Johann Georg 61 Garbe Eduard Ludwig 196 Edwards Edwin 106 Geiger Nicolaus 115 Edwards Elizabeth 194 Gensler Jakob 61 Egger-Lienz Albin 319 Geselschap Friedrich 62,66,67, 68,173, 322 Ehrenberg Hermann 26, 47,112,127,140,141,156, 298 Ghiberti Lorenzo 235 Endrulat Bernhard 26,124 Giełdziński Lesser 48,129,130,131,155, 207, 208, 323 Engelhardt Conrad 180,198 Gierymski Maksymilian 290 Engeström Wawrzyniec Benzelstjerna 183 Ginschel Emanuel 285 Erler Fritz 319 Girardet Cella Marghareta 21,117,118, 204,220, 221 Erler Georg 315 Girodie André 189 Erzepki Bolesław 186,199 Gleichen Alex von 103 Essenwein August von 113 Goethe Johann Wolfgang 199,253 Everth Erich 97,117 Goff Lupton Thomas 104
INDEKS Goldstein Maksymilian 220 Herrmann-Roschinno Franz 316 Golther Wolfgang 221 Hertel Albert 62,318 Goßler Gustav Heinrich Konrad von 163,172,197 Heydt Karl von der 118, 293 Goßler Karl Gustav von 157 Heyse Paul 284 Gottfried ze Strasburga 199 Hiddemann Friedrich Peter 62,115 Goyen Jan von 101 Hildebrand Adolf von 60,129 Górka Łukasz 73,125 Hildebrandt Theodor 60 Górka Uriel 73,125 Hinckeldeyn Karl 35,41 Grabowski Ambroży 21,113,127,128 Hindenburg Georg Theodor 198 Graef Paul 127,141,155,156 Hindenburg Paul von 207, 264, 267, 272, 285, 321 Graff Anton 60 Hirt Aloys 110, 225 Grenander Alfred 247 Hobsbawm Eric 21,154 Grimm Hermann 238, 253, 254, 259 Hofmann Georg 116 Gross Wilhelm 155, 310, 319 Hofmann Ludwig von 317, 318 Gumowski Marian 155,156, 289, 290, 291, 293, 294, 295, 296, 299 Holbein Hans 35 Hollack Emil 75,116 Gumprecht Wilhelm 89 Hollitscher Karl von 89 Gussow Karl 173 Holtz Bärbel 21 Güterbock Gustav 118 Höhn Jan 115 Huber Anton 315 Hackert Jakob Philipp 61 Huber Patriz 243, 315 Hagen August 128 Hubert G. 281, 325 Hagen Carl 118 Huldschinsky Oskar 89,118 Hagen Friedrich Heinrich von der 113 Humboldt Wilhelm von 14,110, 225 Hagen Theodor 317 Hutten-Czapska Elżbieta z Meyendorfów 295 Hainauer Oskar 118 Hutten-Czapski Emeryk 295 Halbawachs Maurice 21 Hübner Julius 114 Halm Peter 106 Hübner Ulrich 72,116, 259, 281, 325 Hamacher Willy 71,116, 318 Handelmann Heinrich 181 Jagow Ernst Ludwig von 31 Hardenberg Karl August von 195 Jahn Otto 14 Hare J. Lawrence 116,181,198 Jamnitzer Wencel 35 Harrach Ferdinand von 107 Jan III Sobieski 50 Haupt Georg 49,112,140,182, 263,
298 Janson Alfred von 63 Hausmann Friedrich Karl 61 Janta-Połczyński Roman 290 Heckscher Martin 117 Jarecki Jacob 250 Hege Fr. 250 Jażdżewski Ludwik 27, 28, 29, 40 Hegel Georg Wilhelm 253 Jongkind Johan Berthold 106 Heidel Heinrich 62 Jordan Max 59 Heinen Johanna 205, 220, 221 Józef 1173 Helfft Julius 62 Justi Carl 253 Hellqvist Karl Gustav 114 Justi Ludwik 285 Henckel von Donnersmarck Guido 107,118 Hennings Friedrich 195 Kabrun Jakob 195 Hennings Johanna Caroline 195 Kaemmerer Ludwig Carl Joachim 15,18,19, 34, 37, 38, 44, 47-49, 52, 64, 66, 68, 70, 71, 73, 74, 76, 79, 80, 89, 92, 100, 104, 106-118,122,127, 129, 130, 140, 141, 147, 148,155,156,157,189, 215, 221, 224-227, 236, 238, 239, Herbst Christian Frederik 198 Hermanns Heinrich 71 Herrmann Kurt 317,319
351 246. 247. 250, 253, 254, 255, 257, 258, 263, 285, 288, 289, 294, 295, 298, 311, 314, 322 Kruell Gustav 106 Kaemmerer Rudolf 48 (syn Ludwiga) Krzysztof III Bawarski 197 Kahl Paul 21 Kuhne Max Hans 315 Kalckreuth Leopold von 319 Kuhne Walter 318 Kampf Arthur 114, 319 Kuhrau Sven 21, 98, 99,117, 204, 220 Krüger Franz 61 Kamyn Erazm 141 Kantecki Klemens 186,199 Labenwolf Pankraz 129 Kapliński Leon 184 Laboschin Siegfried 316 Kappel Marcus 118 Lange Georg 317 Kardorff Konrad von 319 Lauffer Otto 52,113, 242, 258 Kauffmann Hermann 61 Laussedat Aimé 157 Kaulbach Wilhelm 60,132-135,155,156, 323 Leblanc Henri 279, 285 Kammerer Carl Rudolf 48 (ojciec Ludwiga) Lederer Fritz 289, 294, 317 Kekulévon Stradonitz Reinhard von 63,235 Lederer Hugon 207, 289, 294 Kemlein Sophie 205, 206, 220 Leesch Johanna 317,319 Kirchmajer Wincenty Józef 290 Leibl Wilhelm 61, 316 Kittel Hans 319 Leistikow Walter 145, 315, 318 Klee, pan 138 Lelewel Joachim 126 Klemm Gustav Friedrich 51 Lenbach Franz von 37, 219 Klenze Leo von 129, 225 Lenz Melchior 141 Klinger Max 129, 315, 316 Leo, kolekcjoner 63 Klingspor, bracia 317 Lepke Rudolf 129,130 Klose Karl Gottfried 169 Leprè August 104 Knaus Ludwig 107 Lepsius Sabine 318 Koberstein Hans 35 Lessing Carl Friedrich 60 Koch Josef Anton 60, 61 Levy Carl (Hagen Carl) 118,284 Koenig Hermann 317 Libelt Karol 184 Koetschau Karl Theodor 46,237,282,283 Lichtwark Alfred 60, 98, 226, 229, 230, 255 Kohte Julius 127,139,140,141,155,156 Lilien Markus (?) 316 Kollwitz Käthe 317, 319 Lindenschmir Wilhelm 61 Komeński Jan Amos 138 Linton William 106 Koppel Leopold 213 Lipmann
Friedrich 63,104 Kossak Juliusz 188 Lippisch Franz 72, 73,116, 318 Kossinna Gustaf 50,181 Lissner Julius 76 Kostrzewski Józef 288,299 Lizyp 232 Kościuszko Tadeusz 184,188 Loche Ida Maria 48 Köller Ernst Mattias von 30,179, 295 Lock Michael 129, 232 Kraft Adam 125,155, 220 Loeschigk William 218 Kraus Elisabeth 204, 220 Lössnitzer Max 129 Lubarsch Otto 70 Kronthal Arthur 100,101,102,103, 203, 206, 207, 208, 285, 298, 299, 310-314 Kronthal Gustav 100,101,203, 206, 208,298, 308, 309, 315 Kronthal Simon 100, 206 Kronthal Wolf 100,118 Kronthalowie 18,100,103, 205 Krotoski Kazimierz 291, 295 Lubrański Bernard 32,125 Luckemeyer Agnes 218 Luckmann Thomas 270, 284 Ludwik Filip 54 Ludwik I Bawarski 56 Lunois Alexandre 317
i INDEKS Łepkowski Józef 290 Łepkowski Wincenty 290 Łukaszewicz Józef 127,137,138,195,197 Monet Claude 20,104,105,106,107,108,109,119, 316, 323, Morawski Franciszek 184 Mosse Rudolf 118 Magnus Eduard 61 Möbius Karl 114 Makart Hans 61 Munch Edvard 315 Malczewski Jacek 188 Murr Christoph Gottlieb von 128 Manet Édouard 315 Müller Sophus 181 Mantegna Andrea 209,212 Mycielski Jerzy 293, 295 Manzel Ludwig 64,232 Myron 232 Marcinkowski Karol 102,184, 207, 285 Myschor Christian 139,154,156, 206, 220 Marées Hans von 61 Mark Alexander von der 64 Nefretete 209 Matejko Beata 290 Nerly Christian Friedrich 61 Matejko Jan 18,144,188, 290, 291, 294 Neudörfer Johann 155 Matthei Adalbert 182 Neumann H.L. 295 Matthes Otto 214, 220, 221 Neumann Theodor 315 Matusik Przemysław 44,112, 220 Nora Pierre 21,154 May Gabriel 61 Nostitz-Jackowski Henryk 291 Meier-Graefe Julius 60 Nûfiez Xosé-Manoel 17, 21,194 Melville Carl 316 Memling Hans 49 Oesterley Carl jun. 62 Mendelssohn Franz von 117,118, 213 Oldach Julius 61 Mendelssohn Robert von 118 Olfers Ignaz von 115, 235, 256 Mendelssohn-Bartholdy Ernst von 118 Oppenheim Benoit 89 Menge Franz Anton 196 Oppenheim Hugo 118 Menzel Adolph 61,315 Orlik Emil 315 Merling Paul von 118 Otton III 126 Méryon Charles 104 Overbeck Friedrich 57,61,322 Mestorf Johanna 75,181 Metzendorf Georg 244,324 Paetel Elwin 77,78,79, 80,117, 246, 258, 299, 316 Meydenbauer Albrecht 147,148,149,150,157, 324 Paetel Friedrich 77, 78,79, 80, 246, 258, 299, 316 Meyer Julius 20,112,115,157, 256 Paetel Hermann 5,76,77,78,79, 80,117, 246, 258, 299, 316 Meyerheim Paul Friedrich 107,116
Michał Anioł 235, 253 Mielżyński Józef 17,26,27,28,73,116,126,144,177,178, 182,183,185,186,187,188,189,192,198,199, 288, 324 Mielżyński Seweryn 17,26,27,28,73,116,126,144,177, 178,182,183,184,185,186,187,188,189,192,198,199, 288, 324 Pallat Ludwig 92,114,117 Pałat Zenon 20,34,35,41 Paul Bruno 318 Pauli Gustav von 107,108 Paulsen Christian 179 Paum Paul 317 Mieszko 1184 Pechstein Max 319 Minde-Pouet Georg 41,49,68,112,114, Pennell Joseph 104 Miquel Johannes von 29, 31 Peßler Wilhelm 282 Molik Witold 154,156 Pettenkofen August von 61,71 Moll Oscar 319 Pfeiffer Felix 317 Mond Alfred 99 Piloty Karl von 61,173 Mond Ludwig 99 Piłsudski Józef 295, 299 Mond Robert 99 Piotrowski Maksymilian Antoni 184
353 Pissarro Camille 104,106, 316 Rosiński Zygmunt 290 Plahn Anton 161 Rosler Waldemar 319 Pleissner Robert 315 Rudolph Arthur 319 Plersch Jan Bogumił 184 Ruhmor Karl Friedrich von 110 Podczaszyński Bolesław 126 Rundlack Regine (?) 316 Poldi Pezzoli di Albertone Gian Giacomo 89 Runge Philipp Otto 61 Poliklet 232 Ruszczynski Edmund 267, 269, 284, 285 Pomian Krzysztof 20, 21,157, 208, 220 Posadowsky-Wehner Arthur von 31 Salmonowicz Stanisław 167,195 Praksyteles 232 Sametzki Benno 36 Preller Friedrich 60 Sas Zubrzycki Jan 128 Preusker Karl Benjamin 45 Sattler Carl 28 Prümers Rodgero 26,124,285 Schack Adolph Friedrich von 56 Przezdziecki Aleksander 128,155 Schadow Johann Gottfried 35,64,129 Schaller Ludwig 129 Quadro Giovanni Baptista 33 Schick Gotlieb 49 Schick Rudolf 62 Raczyński Atanazy 5, 8, 9,12,15, 20, 28, 33, 40, 41, 47, 50, 53, 54, 56, 57, 58, 59, 60, 61, 62, 68, 80, 85, 86, 87, 88, 97, 99,113,114,132,133,134,137,154, 237, 298, 322, 323 Raczyński Edward 12, 28, 33, 50, 54, 56, 57, 58,62,102, 126,134,137,138,184, 322, 323 Schinkel Carl Friedrich 35, 60, 61,138, 224, 225, 226 Schluter Andreas 35,129 Schmarje Walter 316 Schneider Christian 317 Schneider Karl Heinz 164 Raczyński Edward Aleksander 12,28,33,54,56,57,58, 62,134,137,186, 322, 323 Schnorr von Carolsfeld Julius 173 Raczyński Karol 12, 28, 33, 53, 54, 56, 57, 58, 61,113, 134,137, 322, 323 Schönborn-Wiesentheid Franz Erwein 56 Raczyński Zygmunt 12,28, 33, 54, 56, 57, 58, 61,70,114, 134,137,155,156, 293, 322,323 Schraudolph Claudius starszy 60 Raffaëlli Jean-François 104,316 Rastawiecki Edward 128,155,183,184 Rayski
Ferdinand von 61 Rebel Karl Max 315 Recke Eberhard von der 31,41 Reinhard Johann Christian 61 Rembrandt Harmenszoon van Rijn 104,118,316 Remy August 146,323 Renoir Auguste 106,316 Richter Gustav 61 Richter Johannes 50 Rickert Heinrich 166 Riegel Ernst 317 Riemenschneider Tilman 129 Riezler Walter 108 Robbia Andrea della 212 Robbia Luca della 235 Rodin August 234, 315, 324 Roehr Jan 131 Rops Félicien 106 Schongauer Martin 104,190,199 Schöne Richard 235 Schraudolph Johann 60 Schraudolph Matthias 60 Schröder Theodor 63 Schubart Martin 218 Schuch Karl 103 Schulte Eduard 295 Schultz Johann Carl 196 Schutte Christoph 20, 39, 40, 41,194,195 Schwabach Paul von 213 Schwalbe 259 Schwanthaler Ludwig 60 Schwartz Franz 44, 46, 47, 50, 51, 52, 62,101,112, 298 Seger Hans 50 Seidlitz Woldemar von 59,110 Semrau Arthur 74,116 Serrier Thomas 124,154,156 Seyboth Adolphe 191 Sherman Daniel 10, 20, 285 Siemens Arnold von 118 Siemiradzki Henryk 290
INDEKS Simon Adolphine z Heilbornów 215 Simon Eduard 118, 213 Tschudi Hugo von 15, 46, 59, 60, 61, 62, 89, 96,101,106, 107,109,117,118 Simon Izaak 215 Simon James 6,18, 89,117,118, 209, 210, 211, 212, 213, 214, 215, 218, 219, 220, 221, 246, 258, 324 Uhde Fritz von 292, 293, 294 Simon Karl 49,112,129,140,141,155,156, 209, 299 Unruh Christoph 93 Sinding Stephan 232 Uphues Joseph 36 Sisley Alfred 106, 316 Usedom Guido von 235 Uhle W. 76 Slevogt Max 241,289,291, 292,293, 294, 295, 316, 324, 325 Velde Henry van de 243,245,324 Smuglewicz Franciszek 184 Verrochio Andrea del 235 Sohnrey Heinrich 283 Vinnen Carl 107,108,119 Sorterup Julius Benjamin 198 Vischer Peter 5, 35,125,127,129,141,155 Sperl Johann 316 Volkmann Hans von 116, 318 Spitzer Frédéric 89, 317 Volkov Shulamit 203, 220 Spitzweg Karl 61,116 Springer Anton 48,49,110,127,190,199, 236, 238,257 Waagen Gustav Friedrich 14,225 Stablewski Florian 28 Waetzoldt Wilhelm 21, 45,46, 89,112,117 Stanisław August 184,196,199 Wagenbauer Max Josef 61 Stasiak Ludwik 128 Wagener Joachim Heinrich Wilhelm 59, 60,99,113 Steinbach Erwin von 35 Wagner Friedrich 128 Steinhauer Carl Ludvig 198 Wagner R. 79, 316 Steinthal Max 118 Wagner Ryszard 218, 221 Stem Julius 118 Waitzmann Chaim 213 Stoedtner Franz 238 Waldau Grete 101 Storm Eric 21,194 Waldow Wilhelm von 37,154,221 Störtkuhl Beate 155, 284 Warschauer Adolf 26,70,124 Strathmann Karl 319 Warschauer Robert 118 Struck Hermann 316 Wasmann Friedrich 61 Strunk Adolph 198 Weddig Heinz 102,103,310, 313, 323 Stryowski Wilhelm 48 Weisbach Valentin 117,118,204 Studt Konrad von 58 Weiß Gisela 20,
21,112,115,162,165,166,193,194, 255, 256 Stuhl Fritz 70,115 Stwosz Wit, także jako: Veit Stoss 5,125,127,128,129, 141,155 Welcker Friedrich G. 14 Süß Hans 141 Wesendonck Karl 6,18,133, 209, 215, 218, 219, 221 Szydłowski Tadeusz 128 Wesendonck Mathilde 215, 218, 219, 221 Werner Anton von 107,190 Wesendonck Myrrha 219, 221 Thamm Wilhelm 49 Wesendonck Otto 215, 218, 219,221 Thaulow Gustav Ferdinand 76,181,182 Wesendonck Otto-Günther 218, 219, 221 Thiesse Anne-Marie 194 Whistler James McNeill 104,106 Thoma Hans 145,316,318 Wierusz-Kowalski Alfred 188 Thomsen Christian Jürgensen 179,180,198 Wierzejewski 276 Thorvaldsen Bertel 196 Thum Erich 319 Wierzejski Tadeusz 291,293 Wilamowitz-Moellendorff Ulrich von 255 Tiedemann Christoph Willers von 28 Wilamowitz-Möllendorff Hugo von 29, 30, 31 Touillon Louis 37 Wilberg Christian 106 Trübner Wilhelm 72,116, 289, 292, 293, 294, 295, 316 Wilde H. 317
355 Wildhagen Fritz 116,318 Wilhelm I 66, 68,176, 227,232, 263 Wilhelm II 31, 36, 50,58,102,106,115,123,166,171,173, 190,197, 208,212, 213, 228, 263, 272, 324 Wilms Ernst 285 Winter Leopold von 169 Winterhalter Franz Xaver 61 Wojtczak Maria 156 Wojtkowski Andrzej 177,184,197,199 Wolbehr Theodor 108 Woltmann Alfred 199 Wölfflin Heinrich 236 Zakrzewski Ignacy 25 Zäslein Ernst 37 Ziegler Karl 70, 71, 72,145,199, 263, 264, 315, 317, 318, 319,322 Ziemięcki Teodor 128,155 Zinck Ludwig 198 Zorn Anders 315, 318 Zuloaga Ignacio 101,102, 323 Zurbaran y Salazar Francisco de 54,322 Zügel Heinrich von 72,116,318 Żuchowski Tadeusz J. |
| adam_txt |
Wstęp 8 Rozdział I. Preludium: trzy wystąpienia w Izbie Deputowanych pruskiego Landtagu 24 Rozdział II. Koncepcja muzeum 44 1. Kolekcja 50 a) „Przypadkowo pomieszany konglomerat": zbiory Niemieckiego Towarzy stwa Historycznego i pierwszego Muzeum Prowincji 50 b) Kolekcja Atanazego Raczyńskiego 53 c) Kartony Geselschapa i inne depozyty z Berlina 62 d) Polityka zakupowa Kaiser-Friedrich-Museum 69 e) Wykopaliska z „naszej" prowincji 73 f) Zakupy ze środków fundacji Hermanna Paetela 76 2. Ekspozycja 80 3. Ambicje dyrektora prowincjonalnego muzeum 98 a) Mecenasi w muzeum 98 b) Za ku p Plaży w Pourville 104 4. Koncepcja muzeum Ludwiga Kaemmerera 109 Rozdział III. Narodowa tożsamość i pamięć w muzeum 122 1. Konstruowanie niemieckiej tożsamości 123 a) „Szczególnie ważne dla naszej kolekcji odlewy drzwi katedry w Gnieźnie, grób Sebalda autorstwa Petera Vischera w Norymberdze, dzieła Adama Krafta i Veita Stossa", czyli o zakupach niemieckiego muzeum 125 b) Ewangelickie ołtarze i judaika, rzemiosło i poznańskie malarstwo, czyli o muzealnej ekspozycji 132 c) Projekt wystawy fotografii ze zbiorów Królewskiego Pruskiego Instytutu Pomiarowego 147
Rozdział IV. Muzeum i region 160 1. Tożsamość regionalna, tożsamość prowincjonalna, tożsamość narodo wa. Muzea prowincjonalne w Prusach na początku XX w. 160 2. Wędrówka obrazów. Rozwój zbiorów w prowincjach a działalność Muzeów Królewskich w Berlinie 170 3. Trzy regiony - trzy muzealne modele: Szlezwik-Holsztyn - Wielkopolska - Alzacja 177 a) Przejęta kolekcja. Z Flensburga do Kilonii 178 b) Poznań: dwie społeczności, dwa muzea 182 c) Un petit Berlin w Strasburgu 189 Rozdział V. Mecenas w muzeum przełomu wieków 202 1. Żydowscy mecenasi poznańskiego muzeum 203 2. Darczyńcy z Niemiec 208 a) Casus: James Simon 209 b) Casus: Karl Wesendonck 215 Rozdział VI. Edukacja w muzeum 224 1. Historia sztuki w odlewach gipsowych 231 2. Warsztat badacza: biblioteka, zbiór reprodukcji i Archiwum Zabytków Prowincji Poznańskiej (Denkmäler Archiv) 237 3. Program wystaw czasowych 242 4. Gabinet dyrektora - promocja lokalnego rzemiosła 246 5. Sprawa muzeum szkolnego 251 Rozdział VII. Ostatni akord: Wielka Wojna i muzeum 262 Zakończenie 288 Aneksy 298 Spis ilustracji 322 Bibliografia 326 Indeks 348
BIBLIOGRAFIA ŹRÓDŁA ARCHIWALNE Berlin, Geheimes Staatsarchiv Preußischer Kulturbesitz (GStA): GStA, I.HA Rep. 76, Ve, sekt. 7, Abt. Ill, nr 1, Bd. 1-4 GStA, I.HA Rep. 76, Ve, sekt. 3, Abt. III, nr 1, Bd. 3 GStA, I.HA Rep. 76, VII Neu, Sekt. 6B II, nr 2 GStA, I.HA Rep. 76, VII Neu, Sekt. 6B II, nr 2, k. 61-114 (SCENARIUSZ 1915/1916) GStA, I.HA Rep. 89,14793-14794, 20428, 21350 Berlin, Zentralarchiv der Staatlichen Museen zu Berlin (SMB-ZA): zespól: Nationalgalerie, l/NG 25, l/NG 26, l/NG 29, l/NG 37, l/NG 266, l/NG 217, l/NG 265, l/NG 1020, l/NG 521 zespół: Generalverwaltung, l/GG 218 zespół: Spuścizna Wilhelma von Bodego, IV/NL Bode 2817 zespół: Kupferstichkabinett, l/KK 31 zespół: Skulpturensammlung, l/SKS 86 Coburg, Staatsarchiv Coburg (StACO): zespół: Der Aufsichtsrat der Überlandwerk Coburg: AG CO 38222, AG CO 38407 zespół: Coburger Landesstiftung: 705 zespół: Nachlass Ludwig Kaemmerer: 1 Gdańsk, Archiwum Muzeum Narodowego w Gdańsku, sygn. MNG-l-A-7 Gdańsk, Archiwum Państwowe w Gdańsku: zespół: Muzeum Miejskie w Gdańsku, sygn. 10-11 zespół: Naczelne Prezydium Prowincji Prusy Zachodnie, sygn. 197-199,206,207 zespół: Starosta Krajowy Prowincji Prusy Zachodnie, sygn. 36-38,42 Poznań, Archiwum Muzeum Narodowego w Poznaniu (AMNP), sygn: 2, 3, 6-9,11, 33-35, 1494-1505,1684-1687, 2331, 2332, 2394, 2978, 4360 Poznań, Archiwum Państwowe w Poznaniu (APP): zespół: Starostwo Powiatowe w Międzychodzie, sygn. 201 zespół: Starostwo Krajowe w Poznaniu, sygn. 91 zespół: Akta Miasta Poznania, sygn. 3586 Poznań, Archiwum Muzeum Archeologicznego w Poznaniu (AMAP), MAP-A-DZ. 9-3; MAP-A-DZ.
9-4; MAP-A-DZ. 12-2 ŹRÓDŁA OPUBLIKOWANE A.G. 1837: A[mbroży] G[rabowski], Wit Stos, Krakowianin, snycerz wieku XV, „Przyjaciel Ludu”, t. 2, nr 32, s. 255-256. BLUME 1910a: E. Blume, Austeilung vorgeschichtlicher Altertümer aus der Provinz Posen, „Historische Monatsblätter für die Provinz Posen", X, nr 1, s. 8-10. BLUME 1910b: E. Blume, Aufgaben der Vorgeschichtsforschung in der Provinz Posen, „Aus dem Posener Lande: Monatsblätter für Heimatkunde", H. 1, s. 21-24. BODE 1899: W. von Bode, Die Entwicklung der öffentlichen Kunstsammlungen Deutschlands im letzten Jahrzehnt, „Vossische Zeitung", Sonntagsbeilage nr, 38,17.09.1899 [dodatek do
327 numeru 437], s. 299-302 oraz„Vossische Zeitung", Sonntagsbeilage nr. 40,1.10.1899 [do datek do numeru 461], s. 315-317. BRANDT 1906: G. Brandt, Provinzial- und Lokal Museen, „Museumskunde", B. II, s. 1-7. CONWENTZ1905: H. Conwentz, Das Westpreussische Provinzial-Museum 1880-1905, Dan zig 1905. DETTLOFF1917: Sz. Dettloff, Przechadzka w Muzeum Mielżyńskich, Popularny przewodnik po zbiorach Towarzystwa Przyj. Nauk, Poznań 1917. DETTLOFF 1919: Sz. Dettloff, Nasze Muzeum Krajowe i nowe jego zadania, „Kurier Poznań ski", nr 122, 28.05.1919, S. 1. DETTLOFF 1928: Sz. Dettloff, Zbiory artystyczne, „Roczniki Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauki", t. 50, s. 469-479. DONOP 1886: L. von Donop, Verzeichniss der Gräflich Raczynski'schen Kunstsammlungen in der Königlichen National-Galerie, Berlin 1886. EHRENBERG 1893: H. Ehrenberg, Geschichte der Kunst im Gebiete der Provinz Posen, Ber lin 1893. ERZEPK11889: B. Erzepki, Katalog Galeryi obrazów w Muzeum im, Mielżyńskich Towarzy stwa Przyjaciół Nauk Poznańskiego/ Katalog der Gemäldegalerie im. Gr. Mielżyński’sches Museum der Towarzystwo Przyjaciół Nauk zu Posen, Poznań 1889. ERZEPK11893: B. Erzepki, Album zabytków prehistorycznych Wielkiego Księstwa Poznań skiego, 1.1, Poznań 1893. ERZEPK11909: B. Erzepki, Sprawozdanie konserwatora, „Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk", t. 38, s. 261-275. ETATSJAHR 1903-1912: Etat für das Kaiser-Friedrich-Museum in Posen für das Etatsjahr 1903-1912, Posen 1904-1913. EVERTH 1913: E. Everth, Wie man Bilder hängt. Zur Technik von Museum und Ausstellung, „Zeitschrift für Ästhetik und allgemeine
Kunstwissenschaft", B. 8, s. 43-72. FEYERABEND 1906: L. Feyerabend, Das Kaiser-Friedrich-Museum in Görlitz und seine Auf gaben, „Museumskunde", Band II, Heft 4, s. 219-222. GIELDZINSK11912: Sammlung Gieldzinski Danzig, Ausstellung: Sonnabend, den 30. Novem ber 1912 [.] Montag, den 2. Dezember: Versteigerung: Dienstag, den 3. Dezember 1912 [.] Montag, den 9. Dezember 1912, Berlin 1912. GOLDSTEIN 1935: Μ. Goldstein, Kultura i sztuka ludu żydowskiego na ziemiach polskich: zbiory Maksymiljana Goldsteina, Lwów 1935. GUMOWSKI 1920a: Μ. Gumowski, Od Redakcji, „Przegląd Muzealny", nr 1, s. 1-2. GUMOWSKI 1920b: Μ. Gumowski, Otwarcie Muzeum Wielkopolskiego, „Przegląd Muzealny", nr1, s. 7-10. GUMOWSK11924: Μ. Gumowski, Muzeum Wielkopolskie w Poznaniu. Wybór i opis celniej szych zabytków oraz wybitniejszych dzieł sztuki współczesnej, [w:] Muzea polskie, II, red. F. Kopera, Kraków 1924. HAUPT 1904a: G. Haupt, Begründung und erste Geschichte des Museums, „Historische Monatsblätter für die Provinz Posen”, V, nr 11, s. 164-171. HAUPT 1904b: G. Haupt, Allgemeine Bestimmungen für den Besuch des Kaiser Friedrich Museums in Posen, „Historische Monatsblätter für die Provinz Posen", V, nr 11, s. 184-186. HAUPT 1905a: G. Haupt, Ausgrabungen in Biernatki,,,Historische Monatsblätter für die Provinz Posen", VI, nr 1, s. 12. HAUPT 1905b: G. Haupt, Neuerwerbungen des Kaiser-Friedrich-Museums zu Posen, „His torische Monatsblätter für die Provinz Posen", VI, nr 1, s. 12. HAUPT 1905c: G. Haupt, Ziegler-Ausstellung im Kaiser-Friedrich-Museum zu Posen, „His torische Monatsblätter für die Provinz
Posen", VI, s. 12.
BIBLIOGRAFIA HAUPT 1905d: G. Haupt, Graphische Ausstellung zu Posen, „Historische Monatsblätter für die Provinz Posen", VI, nr 2, s. 31. HAUPT 1905e: G. Haupt, Menzel und Leistikow-Ausstellungen im Kaiser-Friedrich-Museum zu Posen, „Historische Monatsblätter für die Provinz Posen", VI, nr 3, s. 45. HAUPT 1905f: G. Haupt, Erwerbungen des Kaiser-Friedrich-Museums zu Posen, „Historische Monatsblätter für die Provinz Posen", VI, nr 4, s. 63. HAUPT 1905g: G. Haupt, Sonderausstellungen im Kaiser-Friedrich-Museum zu Posen wahrend der Sommermonate 1905, „Historische Monatsblätter für die Provinz Posen", VI, nr 9, s. 149. HAUPT 1906: G. Haupt, Stiftung eines Brunnens für Posen von Gustav Kronthai, „Historische Monatsblätter für die Provinz Posen", VII, nr 2, s. 30. HAUPT 1907a: G. Haupt, Münzfund in Gnesen, „Historische Monatsblätter für die Provinz Posen", VIII, nr7, s. 112. HAUPT 1907b: G. Haupt, Arthur Bendrats Kunstlersteinzeichnungen „Aus dem deutschen Osten", „Historische Monatsblätter für die Provinz Posen", VIII, nr 10, s. 159. HAUPT 1907c: G. Haupt, Die Ausstellung des Posener Kunstvereins im Kaiser-Friedrich-Museumzu Posen 1907, „Historische Monatsblätter für die Provinz Posen", VIII, nr 11/12, s. 188. HAUPT 1908: G. Haupt, Die photographische Ausstellung, „Historische Monatsblätter für die Provinz Posen", IX, nr 9, s. 150. HAUPT 1909a: G. Haupt, Leesch und Hagen - Ausstellung im Kaiser-Friedrich-Museum zu Posen, „Historische Monatsblätter für die Provinz Posen", X, nr 1, s. 15. HAUPT 1909: G. Haupt, Ansichtspostkarten mit Motiven aus der Umgebung Posens, „Histo rische
Monatsblätter für die Provinz Posen", X, nr 7, s. 116. HAUPT 1910a: G. Haupt, Bühne und Bild, „Aus dem Posener Lande: Monatsblätter für Hei matkunde", H. 1, s. 3-11. HAUPT 1910b: G. Haupt, Bruno Pawl-Ausstellung im Kaiser-Friedrich-Museum zu Posen, „Historische Monatsblätter für die Provinz Posen", XI, nr 1, s. 15. HAUPT 1911a: G. Haupt, Das Bauernhaus in der Provinz Posen, „Aus dem Posener Lande: Monatsblätter für Heimatkunde", H. 1, s. 4-17. HAUPT 1911b: G. Haupt, Die bildende Kunst auf der Ostdeutschen Ausstellung, „Aus dem Posener Lande: Monatsblätter für Heimatkunde", H. 9, s. 413-416. HAUPT 1911c: G. Haupt, Das neue Stadttheater in Posen, „Aus dem Posener Lande: Monats blätter für Heimatkunde", H. 6, s. 265-273. HAUPT 1912: G. Haupt, Wanderausstellung der Deutschen Gesellschaft für Kunst und Wis senschaft zur Forderung künstlerischer Bestrebungen im Städtebau, „Aus dem Posener Lande: Monatsblätter für Heimatkunde", H. 1, s. 12-14. HAUPT 1913: G. Haupt, Zur Herstellung des Posener Rathauses, „Aus dem Posener Lande: Monatsblätter für Heimatkunde", H. 11, s. 481-483. HAUPT 1914: G. Haupt, Die Ausstellung des Posener Künstlervereins, „Aus dem Posener Lande: Monatsblätter für Heimatkunde", s. 113-115. HAUPT 1915: G. Haupt, Zur Geschichte des Raczynskischen Palais in Posen, „Historische Monatsblätter für die Provinz Posen", XVII, nr 11/12, s. 181-184. HÜBNER 1909: Μ. Hübner, Überblick über die Schulmuseen des Deutschen Reiches am Ausgange des Jahres 1908 und die Tauschvereinigung deutscher Schulmuseen, [Nachfrage zur Veröffentlichung des Städtischen Schulmuseums],
Breslau, [b.p.]. IM KAMPF UM DIE KUNST 1911: Im Kampf um die Kunst. Die Antwort auf den „Protest deutscher Künstler", München 1911. JACKOWSKI, CYBICHOWSK11923: H. Jackowski, S. Cybichowski, О Muzeum Wielkopolskie, „Dziennik Poznański", nr 12,17.01.1923, s. 2.
329 JAFFE 2012: Μ. Jaffe, Poznan pod panowaniem pruskim, tłum. J. Baron-Grzesiak, oprać. P. Ma tusik, Poznań 2012. JAHRESBERICHT 1903-1912: Kaiser-Friedrich-Museum zu Posen. 1-10. Jahresbericht-Etats jahr 1903-1912, von dem Direktor Prof. Kaemmerer (Bojanowo 1904-1913). KAEMMERER 1904: L. Kaemmerer, Das Gebäude des Kaiser-Friedrich-Museums in Posen, „Historische Monatsblätter für die Provinz Posen", V, nr 11, s. 172-174. KAEMMERER 1911: L. Kaemmerer, Das Kaiser-Friedrich-Museum, seine Geschichte und Organisation, [w:] Deutsche Bildungsinstitute in der Provinz Posen. Festschrift der wissen schaftlichen Anstalten und Vereine, gewidmet der 51. Versammlung deutscher Philologen und Schulmänner zu Posen am 3. bis 6 Oktober 1911, Posen 1911, s. 36-47. KAEMMERER, GRAEF 1909: L. Kaemmerer, P. Graef, Die wichtigsten Baudenkmäler der Provinz Posen, Berlin 1909. KANTECK11883: K. Kantecki, Sprawozdanie konserwatora, [w:] Sprawozdania PTPNza 1882 rok, Poznań, s. 24-27. KFM FÜHRER 1904: Kaiser-Friedrich-Museum in Posen. Amtlicher Führer durch die Samm lungen, Posen 1904. KFM FÜHRER 1907: Kaiser-Friedrich-Museum in Posen. Amtlicher Führer durch die Samm lungen, Posen 1907. KFM FÜHRER 1911: Kaiser-Friedrich-Museum in Posen. Amtlicher Führer durch die Samm lungen, Posen 1911. КОНТЕ 1898: J. Kohte, Verzeichnis der Kunstdenkmäler der Provinz Posen, 1.1, Berlin 1898. КОНТЕ 1896: J. Kohte, Verzeichnis der Kunstdenkmäler der Provinz Posen, t. II, Berlin 1896. KOHTE 1895-1896: J. Kohte, Verzeichnis der Kunstdenkmäler der Provinz Posen, t. Ill, Berlin 1895-1896. KOHTE 1897: J. Kohte,
Verzeichnis der Kunstdenkmäler der Provinz Posen, t. IV, Berlin 1897. KOHTE 1903: J. Kohte, Die Provinz Posen in der deutschen Kunstgeschichte, „Historische Monatsblätter für die Provinz Posen", nr 10, s. 155-158. KOHTE 1906: J. Kohte, [recenzja: К. Simon, Die Stellung der Provinz Posen in der allge meinen Kunstgeschichte, „Deutsche Monatsschrift", 1906, t. V, s. 226-235], „Historische Monatsblätter für die Provinz Posen", nr 11, s. 159. KOLLER 1920: J. Koller, Galerja Zygmunta Rosińskiego, „Przegląd Muzealny", 1920, 6, s. 81-83. 100 KÖNIGSBERG 1931: Zum 100 jährigen Bestehen des Kunstvereins Königsberg, Königs berg 1931. KÖNNEMANN1913: W. Könnemann, Fritz Stuhl, „Aus dem Posener Lande", H. 9, s. 385-390. KRONIKA 1920a: Kronika. ZMuzeum Wielkopolskiego, „Przegląd Muzealny", nr 4, s. 63. KRONIKA 1920b: Kronika. Z Muzeum Wielkopolskiego, „Przegląd Muzealny", nr 6, s. 94. KROTOSK11923: K. Krotoski, Muzeum Wielkopolskie, „Dziennik Poznański", nr 4, 6.01.1923, s. 2-3; nr 5, 9.01.1923, S. 2-3; nr Ί, 11.01.1923, s. 2-3. KUNSTHANDBUCH 1904: Kunsthandbuch für Deutschland. Verzeichnis der Behörden, Sammlungen, Lehranstalten und Vereine für Kunst, Kunstgewerbe und Altertumskunde, Berlin 1904. KUNSTHALIS LEMPERTZ KÖLN 1935: Kunsthaus Lempertz Köln (Hrsg.), Westdeutscher Museumsbesitz. Sammlung Wesendonk - von Bissing. Werke alter Malerei mit 28 Lichtdruck tafeln, Köln 1935. LAUFFER 1907: O. Lauffer, Das historische Museum, sein Wesen und Wirken und sein Un terschied des Kunst- und Kunstgewerbe Museen, „Museumskunde. Zeitschrift für Verwal tung und Technik Öffentlicher und Privater
Sammlungen", 111/1, s. 1-14; III/2, s. 78-99; ш/З, s. 170-186; III/4, s. 222-245.
BIBLIOGRAFIA MW PRZEWODNIK 1921: Muzeum Wielkopolskie. Przewodnik po zbiorach muzealnych, Poznań 1921. MW PRZEWODNIK 1939: Muzeum Wielkopolskie w Poznaniu. Zbiory sztuki, Poznań 1939. PAJZDERSK11920: N. Pajzderski, Galerja Muzeum Wielkopolskiego, „Przegląd Muzealny", nr1,s. 10-12. PRZEMÓWIENIE 1883: Przemówienie sekretarza Zarządu hr. W. Benzelstjerny Engeströma, „Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk Poznańskiego”, 1.16, s. 44-50. PRZEZDZIECKI, RASTAWIECKI 1862: A. Przezdziecki, E. Rastawiecki, Wzory sztu ki średniowiecznej i z epoki Odrodzenia po koniec w. XVII w dawnej Polsce, Serya 3, z. XI-XII, Warszawa 1862. SCHMIDT 1902: R. Schmidt, Deutsche Buchhändler. Deutsche Buchdrucker. Beiträge zu einer Firmengeschichte des deutschen Buchgewerbes, Bd. 4, Berlin 1902. SECKER1917: F. Seeker, Die Kunstsammlungen im Franziskanerkloster zu Danzig, Berlin 1917. SHERMAN 1987: DJ. Sherman, The Bourgeoisie, Cultural Appropriation and the Art Museum in Nineteenth-Century France, „Radical History Review", vol. 38, s. 38-58. SIMON 1904a: К. Simon, Der Kamin im alten Stadtwagegebäude in Posen, V, nr 7, s. 111. SIMON 1904b: K. Simon, Aus dem Briefwechsel zwischen dem Grafen Athanasius Baczyń ski und Wilhelm von Kaulbach, „Historische Monatsblätter für die Provinz Posen", V, nr 11, S. 174-185. SIMON 1905a: K. Simon, Zur politischen Stellung des Grafen Athanasius Raczyński, „Histo rische Monatsblätter für die Provinz Posen”, VI, nr 8, s. 128-131. SIMON 1905 b: Ein Grabmalstypus im Posener Dome und seine geschichtliche Stellung, „His torische Monatsblätter für die Provinz Posen”, VI, nr 8,
s. 161-167. SIMON 1905c: K. Simon, Hans Makart und Graf Athanasius Raczynski, „Historische Monats blätter für die Provinz Posen", VI, nr 8, s. 45. SIMON 1905d: K. Simon, Zur Stoss-Schule in der Provinz Posen, „Die Denkmalpflege”, VII, nr10,s. 82. SIMON 1906a: K. Simon, Die Stellung der Provinz Posen in der allgemeinen Kunstgeschichte, „Deutsche Monatsschrift", V, s. 226-235. SIMON 1906b: K. Simon, Die Provinz Posen auf der Breslauer Ausstellung von Goldschmieder arbeiten, „Historische Monatsblätter für die Provinz Posen", VII, nr3, s. 42-44. SIMON 1907: K. Simon, Die Ausstellung des Vereins deutscher bildender Künstler und Künst lerinnen Posens,„Historische Monatsblätter für die Provinz Posen", VIII, nr 11/12, s. 161-162. SIMON 1908a: K. Simon, Ziegler-Ausstellung im Kaiser-Friedrich-Museum, „Historische Monatsblätter für die Provinz Posen", IX, nr 4, s. 68. SIMON 1908b: K. Simon, Römischer Denarfund von Legnowo, „Historische Monatsblätter für die Provinz Posen", IX, nr 4, s. 69. SIMON 1908c: K. Simon, Zwei Vischersche Grabplatten in der Provinz Posen, „Historische Monatsblätter für die Provinz Posen”, nr 5, s. 81. SPRAWOZDANIE 1890: Sprawozdanie Zarządu za półrocze pierwsze 1890, „Roczniki Towa rzystwa Przyjaciół Nauk Poznańskiego", 1.18, z. 1, s. 342-356. STATISTISCH ES JAHRBUCH 1904: Statistisches Jahrbuch für den Preußischen Staat, Berlin 1904. VEREINSBUCH PPL 1904-1914: „Vereinsbuch Posener Provinzial Lehrervereins", 1904-1914. WAETZOLDT1932: W. Waetzoldt, Trilogie der Museumsleidenschaft (Bode, Tschudi, Licht wark), „Zeitschrift für Kunstgeschichte", 1932, Bd. 1,
H. 1, s. 5-12. WAGENER 1871: Verzeichniss der Gemälde-Sammlung des J.H.W. Wagener, Berlin 1871.
331 WESENDONCK-KATALOG A1888: Gemälde-Sammlung von Otto Wesendonck in Berlin. Katalog A / Katalog A mit Anhang. A, Haack-Verlag, Berlin 1888. WESENDONCK-KATALOG В 1888: Gemälde-Sammlung von Otto Wesendonck in Berlin. Katalog В mit Anhang / mit Nachtrag. A. Haack-Verlag, Berlin 1888. WOJTKOWSK11928: A. Wojtkowski, Historja Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Poznaniu, Poznań 1928. VINNEN 1911: C. Vinnen (red.). Ein Protest deutscher Künstler, Jena 1911. ZEITSCHRIFT 1885-1899: „Zeitschrift der Historischen Gesellschaft für die Provinz Posen", t. I-XIV. ZIEMIĘCKI 1879: T. Ziemięcki, Zamek na Wawelu i Muzeum Narodowe przez T. Ziemięckiego Czł. Kom. Arch. Akademii Umiejętności, Kraków 1879. AKTY PRAWNE DOSTĘPNE ON-LINE „Provinzialordnung für die Provinzen Preußen, Brandenburg, Pommern, Schlesien und Sach sen (östliche Provinzialordnung) vom 29. Juni 1875", http://www.verfassungen.de/preussen/ gesetze/provinzialordnung1875.htm [dostęp: 28.11.2020]. „Zusammengestellte Provinzialordnung für die Provinz Posenvom 27. März 1824 und vom 19. Mai 1889", https://www.verfassungen.de/preussen/provinzen/Posen/provinzialordnungen81-89-vergleich.htm [dostęp: 28.11.2020]. ŹRÓDŁA INTERNETOWE 100 JAHRE 2010: Aufbruch in eine neue Zeit: Die Gründung des Museums für Ostasiatische Künstln Köln, (prospekt wystawy z okazji stulecia otwarcia Muzeum Sztuki Wschodniej Azji w Kolonii, w dniach 17.10.2009-10.01.2010), https://web.archive.org/web/20160723012143/ http://www.museenkoeln.de/ausstellungen/mok_0910_100jahre/100Jahre.asp [dostęp: 1.07.2020]. AKG-IMAGES, https://www.akg-images.de/archive/Das-Licht-der-
Welt-2UMEBMHE7UJC. html [dostęp: 30.12.2020]. BIOPARL („Biographien deutscher Parlamentarier 1848 bis heute'1): http://zhsf.gesis.org/ biorabkr_db/biorabkr_db.php [dostęp: 30.12.2020]. CORDIER 2002: N. Cordier, Deutsche Landesmuseum. Entwicklungsgeschichtliche Be trachtung eines Museumstypus, Inauguraldissertation zur Erlangung der Doktorwürde der Philosophischen Fakultät Rheinischen Friedrich-Wilhelms-Universität zu Bonn, Bonn 2002, http://hss.ulb.uni-bonn.de/2003/0281/0281.pdf [dostęp: 27.02.2020]. CYRYL: Cyryl. Wirtualne Muzeum Historii Poznania, Listy Ludwiga Kaemmerera: https:// cyryl. poznan.pl/katalog.php?reset=1 baza=obiekty autor_obiektu=Ludwig%20Kaemmerer [dostęp: 2.06.2020]. GLIŃSKI 2015: Μ. Gliński, Carl Rudolf Kämmerer, w: Gedanopedia, https://www.gedanopedia.pl/gdansk/?title=K%C3%84MMERER_CARL_RUDOLF [dostęp: 20.05.2020]. KATALOG STRAT WOJENNYCH: Katalog Strat Wojennych, Wydział Restytucji Dóbr Kultu ry, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, http://dzielautracone.gov.pl/katalog-strat-wojennych/obiekt/?obid=11140 [dostęp: 30.12.2020]. KŁUDKIEWICZ 2018с: К. Kłudkiewicz, Drzwi Gnieźnieńskie i Płockie (Nowogrodzkie), http:// visualheritage.eu/portfolio/drzwi-gnieznienskie/ [dostęp: 7.07.2020]. KŁUDKIEWICZ 2019d: K. Kłudkiewicz, Muzeum im. Mielżyńskich w Poznaniu, http://visualheritage.eu/en/portfolio/muzeum-im-mielzynskich-w-poznaniu/ [dostęp: 20.12.2020]. KŁUDKIEWICZ 2020с: К. Kłudkiewicz, Muzeum Miejskie (Stadtmuseum) w Gdańsku, http:// visualheritage.eu/en/portfolio/muzeum-miejskie-stadtmuseum-w-gdansku/ [dostęp: 3.12.2020].
BIBLIOGRAFIA MANIKOWSKA 2018: E. Manikowska, The Gniezno and the Novgorod/Pfock Doors and the Power of Scientific Reproduction, http://visualhentage.eu/portfolio/the-gniezno-and-thenovgorod-plock-doors-and-the-power-of-scientific-reproduction/ [dostęp: 7.07.2020]. MANIKOWSKA 2019: E. Manikowska, Muzea przemysłowe, http://visualheritage.eu/portfolio/muzea-przemyslowe/ [dostęp: 24.07.2020]. MICHAŁOWSKI 2020: L. Michałowski, Ludność Gdańska, lata 1814-1914, w: Gedanopedia, https://www.gedanopedia.pl/gdansk/?title=LUDNO%C5%9A%C4%86# [dostęp: 4.12.2020]. RADEMACHER 2006: Μ. Rademacher, Deutsche Verwaltungsgeschichte von der Reichseini gung 1871 bis zur Wiedervereinigung 1919. Reichsland ElsaB-Lothtingen 1871-1919, Material zur Dissertation, Osnabrück 2006, https://treemagic.org/rademacher/www.verwaltungsgeschichte.de/elsasslothringen.html#bevoelkerung [dostęp: 5.01.2021]. US WROCŁAW 1999: Urząd Statystyczny we Wrocławiu. Wrocław w liczbach 2000, http:// www.sbc.org.pl/Content/208447/546_wroclaw_liczby_2000-0000-00-0001.pdf [dostęp: 4.12.2020]. SMB-ZA on-line: Strona Zentralarchiv der Staatlichen Museen zu Berlin: https://www.smb. museum/fileadmin/website/lnstitute/Zentralarchiv/Dokumente/Findbuch_Nachlass_Wilhelm_von_Bode.pdf [dostęp: 28.09.2020]. WARMUSEUM: Canadian War Museum, https://www.warmuseum.ca/firstworldwar/objects-and-photos/art-and-culture/official-art/battle-of-courcelette/ [dostęp: 28.12.2020]. OPRACOWANIA ADAM 2016: T. Adam, Transnational Philantrophy. The Mond Family's Support for Public Institutions in Western Europe from 1890 to 1938, New York 2016. ALBERTI
2002: S.J. Μ.Μ. Alberti, Placing Nature: Natural History Collections and Their Owners in Nineteenth-Century Provincial England, „The British Journal for the History of Science", vol. 35, no. 3, s. 291-311. ALBERTI 2009: S.J. Μ. Μ. Alberti, Nature and culture: objects, disciplines and the Manchester Museum, Manchester 2009. ANDERS 1992: I. Anders, Die Oberlausitzer Gedenkhalle mit Kaiser-Friedrich-Museum in Görlitz 1902 bis 1932. Ein Beitrag zu Geschichte und Selbstverständnis der Städtischen Kunstsammlungen Görlitz. Teil I, „Görlitzer Magazin", t. 6, s. 1-36. ANDERSSON 1997: B. Andersson, Wspólnoty wyobrażone. Rozważania o źródłach i rozprze strzenianiu się nacjonalizmu, tłum. S. Amsterdamski, Kraków 1997. AMUDSEN BUGGE 2011: A. Amudsen Bugge, National Museums in Norway, w: Building National Museums in Europe 1750-2010: Conference Proceedings from EuNaMus, Euro pean National Museums: Identity Politics, the Uses of the Past and the European Citi zen, Bologna 28-30 April, 2011, red. P. Aronsson, G. Elgenius, Linkoping 2011, s. 653-666, https://ep.liu.se/ecp/064/027/ecp64027.pdf [dostęp: 28.09.2020]. APPLEGATE 1990: C. Applegate, A Nation of Provincials. The German Idea of Heimat, Berke ley 1990. ARONSSON 1998: P. Aronsson (red.), The Making of Regions in Sweden and Germany: Cul ture and Identityt, Religion and Economy in a Comparative Perspective, Växjö 1998. ARONSSON, ELGENIUS 2011: P. Aronsson, G. Elgenius (ed.), Building National Museums in Europe 1750-2011: Conference Proceedings from EuNaMus, European National Museums: Identity Politics, the Uses of the Past and the
European Citizen, Bologna 28-30 April, 2011, Linkoping 2011, https://ep.liu.se/ecp/contents.asp?issue=064 [dostęp: 28.09.2020]. ASSMANN A. 2013: A. Assmann, Między historią a pamięcią. Antologia, red. Μ. Saryusz-Wolska, Warszawa 2013.
333 ASSMANN J. 2015: J. Assmann, Pamięć kulturowa. Pismo, zapamiętywanie i polityczna toż samość w cywilizacjach starożytnych, ttum. A. Kryczyńska-Pham, Warszawa 2015. AUGUSTEIJN, STORM 2012: J. Augusteijn, E. Storm (ed.), Region and State in Nineteenth Century Europe. Nation-Building, Regional Identities and Separatism, London 2012. AUGUSTINE 1994: D.L. Augustine, Patricians and Parvenus: Wealth and High Society in Wilhelmine Germany, Ofxord 1994. AUGUSTINE 1995: D.L. Augustine, Die jüdische Wirtschaftselite im wilhelminischen Berlin: Ein jüdisches Patriziat?, w: Jüdische Geschichte in Berlin. Essays und Studien, red. R. Rürup, Berlin 1995, s. 101-116. BAENSCH 2007: T. Baensch, „Un petit Berlin"? Die Neugründung der Straßburger Gemäl desammlung durch Wilhelm Bode im zeitgenössischen Kontext. Ein Beitrag zur Museums politik im deutschen Kaiserreich, Göttingen 2007. BANDURSKA 1998: Z. Bandurska, Królewskie Muzeum Sztuki i Starożytności/Konigliches Museum für Kunst und Altertümer, [w:] Muzea sztuki w dawnym Wroctawiu/Kunstmuseen im alten Breslau, red. P. Łukaszewicz, Wrocław 1998, s. 27-38. BAUER 2012: J. Bauer, Gipsabgüsse zwischen Museum, Kunst und Wissenschaft. Wiener Abguss-Sammlungen im späten 19. Jahrhundert, [w:] Gipsabgüsse und antike Skulpturen. Präsentation und Kontext, red. Ch. Schreiter, Berlin 2012, s. 273-290. BEDNAREK 2018: A. Bednarek, Historia jednego albumu. „Pomniki Krakowa. Sztuka i starożytność = Monumenta Antiquae Artis Cracoviensia" Karola Beyera i Melecjusza Dut kiewicza, „Folia Historiae Artium. Seria Nowa", 1.16, s. 81-104. BEHR 1983: H.-J. Behr,
Rheinland, Westfalen und Preußen in ihrem gegenseitigen Verhältnis 1815-1945, „Westfälische Zeitschrift", nr 133, s. 37-56. BEIL 2004: Ch. Beil, Der ausgestellte Krieg. Präsentationen des Ersten Weltkriegs 1914-1939, Tübingen 2004. BENEKE 1999: S. Beneke, Im Blick der Moderne. „Die Jahrhundertausstellung deutscher Kunst (1775-1875) in der Berliner Nationalgalerie 1906", Berlin 1999. BENTMANN, VIEBROCK 2006: R. Bentmann, J.N. Viebrock(Hrsg.), Dokumentaraufnahmen der Preußischen Messbildanstalt zu Berlin von Albrecht Meydenbauer, Stuttgart 2006. BENTZ, RAFFLER 2011: E. Bentz, Μ. Raffler, National Museums in Austria, in: Building National Museums in Europe 1750-2010: Conference Proceedings from EuNaMus, Euro pean National Museums: Identity Politics, the Uses of the Past and the European Citizen, Bologna 28-30 April, 2011, ed. P. Aronsson, G. Elgenius, Linkoping 2011, https://ep.liu. se/ecp/064/003/ecp64003.pdf [dostęp: 18.11.2021] BERGER 2015: S. Berger, National museums in between nationalism, imperia lism and regionalism, 1750-1914, [w:] National Museums and Nation-Building in Eu rope 1750-2010. Mobilization and legitimacy, continuity and change, ed. P. Aronsson, G. Elgenius, Routledge 2015, s. 13-32. BERGVELT 2009: E. Bergvelt (red.), Napoleon's Legacy: the Rise of National Museums in Europe 1794-1830, Berlin 2009. BETLEJEWSKA 2001: Cz. Betlejewska, Meble gdańskie odXVI do XIX w., Warszawa 2001. BIEDERMANN 2009: В. Biedermann, Präsentationsformen - museologische Zugänge. Am Beispeil des „Kulturhistrischen und Kunstgewerbemuseums" am Landesmuseum Joanneum in Graz, Leipzig
2009. BIELAK 2003: J. Bielak, Wielka Synagoga gdańska An der Reitbahn 11/13 w latach 1887-1939, [w:] Studia z historii sztuki i kultury Gdańska i Europy Północnej, red. E. Kizik, J. Friedrich, Gdańsk 2003, s. 417-437. BOŃCZUK-DAWI DZIUK, PALICA 2013: U. Bończuk-Dawidziuk, Μ. Palica, Zbiory dziel sztuki, [w:] Księga Pamiątkowa Jubileuszu 200-lecia utworzenia Państwowego Uniwersytetu we Wrocławiu, t. II Universitas litterarum Wratislaviensis, red. J. Harasimowicz, Wrocław 2013, s. 528-545.
] BIBLIOGRAFIA BOŃCZUK-DAWIDZIUK 2014: U. Bończuk-Dawidziuk, Zbiory malarstwa, rzeźby i grafiki zgromadzone przy wrocławskim uniwersytecie po sekularyzacji klasztorów w 1810 r„ [w:] Kasaty klasztorów na obszarze dawnej Rzeczypospolitej Obojga Narodów i na Śląsku na tle procesów sekularyzacyjnych w Europie, t. III Źródła. Skutki kasat XVIII i XIX w. Kasata w latach 1954-1956, red. Μ. Derwich, Wrocław 2014, s. 277-292. BOŃCZUK-DAWIDZIUK 2017: U. Bończuk-Dawidziuk, Geschichtspflege im Breslauer Uni versitasmuseum und in anderen Museen Schlesiens vor dem Ersten Weltkrieg, [w:] Institu tionen der Geschichtspflege und Geschichtsforschung in Schlesien. Von der Aufklärung bis zum Ersten Weltkrieg, red. J. Bahlcke, R. Gehrke, Köln-Weimar-Wien 2017, s. 297-322. BŁASZCZYK 2009:1. Błaszczyk, Przedmowa, [w:] A. Kronthal, Poznań oczami Prusaka wzo rowego. Przyczynki do historii zabytków oraz życia artystycznego i umysłowego Poznania, tłum. J. Grzesiak, Poznań 2009, s. 7-11. BŁASZCZYK, WIESIOŁOWSKI 2009: I. Błaszczyk, J. Wiesiołowski, Arthur Kronthal - po znański bourgeois, „Kronika Miasta Poznania", nr1, s. 172-183. BORN, STÖRTKUHL 2017: R. Born, В. Störtkuhl, Apologeten der Vernichtung oder Kunstschützer? Kunsthistoriker der Mittelmächte im Ersten Weltkrieg, [w:] Apologeten der Vernichtung oder „Kunstschützer''? Kunsthistoriker der Mittelmächte im Ersten Weltkrieg, red. R. Born, B. Störtkuhl, s. 9-28. BREUER, HOLTZ, KAHL 2015: C. Breuer, B. Holtz, P. Kahl (red.), Die Musealisierung der Nation. Ein kulturpolitisches Gestaltungsmodell des 19. Jahrhunderts, Oldenbourg 2015. BRĘCZEWSKA-
KULESZA 2017: D. Bręczewska-Kulesza, Wykorzystanie architektury jako narzędzia germanizacji i tworzenia nowej tożsamości miasta na przykładzie Bydgoszczy w XIX i na początku XX w„ [w:] Architektura w mieście. Architektura dla miasta. Społeczne i kulturowe aspekty funkcjonowania architektury na ziemiach polskich lat 1815-1914, red. Μ. Getka-Kenig, A. Łupienko, Warszawa 2017, s. 71-88. BRISCH 1996: К. Brisch, Wilhelm von Bode und sein Verhältnis zur islamischen und ostasi atischen Kunst, „Jahrbuch der Berliner Museen" 1996, t. 38, s. 33-48. BRÖDEL 2000: R. Brödel, Erwachsenenpädagogischer Bezug der Beiträge, [w:] Grenzüber schreitende Erwachsenenbildung, red. R. Brödel, Münster-New York-München-Berlin 2000, s. 57-110. BRYL 1996: Μ. Bryl, Königliche Akademie w Poznaniu 1903-1918, [w:] Dzieje historii sztuki w Polsce. Kształtowanie się instytucji naukowych wXIXiXXw., red. A.S. Labuda, Poznań 1996, S. 120-144. CARAFFA 2009: C. Caraffa, Einleitung, [w:] Fotografie ais Instrument und Medium der Kun stgeschichte, red. C. Caraffa, Berlin 2009, s. 7-26. CONFINO 1997: A. Confino, The Nation as Local Metaphor: Württemberg, Imperial Germany, and National Memory, 1871-1918, Chapel Hill-London 1997. CRANE 1997: S.A. Crane, Memory, Distortion, and History in the Museum, „History and Theory" 1997, vol. 36, no 4, s. 44-63. CRANE 2000a: S.A. Crane (red.), Museums and Memory, Stanford 2000. CRANE 2000b: S.A. Crane, Collecting Historical Consciousness in Early Nineteenth-Century Germany, Cornell 2000. CURRAN 2016: K. Curran, The invention of the American Art Museum. From Craft to Kultur
geschichte 1870-1930, Los Angeles 2016. CYGAŃSK11969: Niemieckie Towarzystwo Historyczne w Poznańskiem (1885-1945), „Prze gląd Zachodni" 1969, nr 5, s. 320-350. DĄBROWSKI 2020: D. Dąbrowski, Pamięć wyparta. O rosyjskich muzeach na ziemiach Rze czypospolitej, [w:] Studia o muzealnej pamięci na ziemiach dawnej Rzeczpospolitej do roku 1918, red. T.F. de Rosset, A. Tołysz, Μ. Wawrzak, Toruń 2020, s. 457-510. DENEKE/KAHSNITZ1977: Das kunst- und kulturgeschichtliche Museum im 19. Jahrhundert. Vorträge des Symposions im Germanischen Nationalmuseum, Nürnberg, red. B. Deneke, R. Kahsnitz, München 1977.
335 DENEKE 1977: В. Deneke, Die Museen und die Entwicklung der Kulturgeschichte, [w:] Das kunst- und kulturgeschichtliche Museum im 79. Jahrhundert. Vorträge des Sympo sions im Germanischen Nationalmuseum, Nürnberg, red. B. Deneke, R. Kahsnitz, München 1977, S. 118-132. DOLCZEWSKI 2004: Z. Dolczewski, Szklą, [w:] Stulecie otwarcia Muzeum im. Cesarza Fry deryka w Poznaniu, red. W. Suchocki, T.J. Żuchowski (katalog wystawy w Muzeum Narodo wym w Poznaniu w dniach 5.10-7.11.2004), Poznań 2004, s. 217-230. DYROFF 2007: S. Dyroff, Stephan von Dziembowski. Zapomniany marszałek poznańskiego Sejmu Prowincjonalnego z zamku międzyrzeckiego, [w:] Ziemia międzyrzecka. Ze studiów nad dziejami i tożsamością, red. B. Mykietów, Μ. Tureczek, Międzyrzecz-Zielona Góra 2007, s. 165-168. DYROFF 2015: S. Dyroff, Wielkopolska/Ostmark, [w:] Polsko-niemieckie miejsca pamięci, t. 1 Wspólne/Oddzielne, red. R. Traba, H.H. Hahn, Warszawa 2015, s. 150-168. ECKERSLEY 2012: S. Eckersley, Museums and Instrumental Cultural Policy in 19"’ Century Britain and Germany, „Museum History Journal" 2012, vol. 5, nr 1, s. 77-104. EDWARDS 2012: E. Edwards, The Camera as Historian. Amateur Photographers and Histori cal Imagination, 1885-1918, Durham 2012. ERIKSEN 2014: A. Eriksen, From Antiquities to Heritage. Transformations of Cultural Memory, New York-Oxford 2014. ERLL 2020: A. Erll, Kultura pamięci. Wprowadzenie, tłum. A. Teperek, Warszawa 2020. FARYNA-PASZKIEWICZ 1998: H. Faryna-Paszkiewicz, Sporo Wita Stwosza, [w:] Nacjona lizm w sztuce i historii sztuki, red. D. Konstantynów, R. Pasieczny, P. Paszkiewicz,
Warszawa 1998, s. 61-70. FISHMAN 1966: S. Fishman, Alfred Lichtwark and the Founding of the German Art Education Movement, „History of Education Quarterly", Autumn, 1966, Vol. 6, No. 3, s. 3-17. FONT-RÉAULX 2011: D. de Font-Réaulx, The history of the Musée de sculpture compare as founded by Eugène -Emmanuel Viollet-le-Duc: a nationalist creation, [w:] Museale Spe zialisierung und Nationalisierung ab 1830. Das Neue Museum in Berlin im Internationalen Kontext, red. E. Bergvelt, DJ. Meijers, L. Tibbe, E. van Wezel, Berlin 2011, s. 227-239. FREY 1998: Μ. Frey, Die Moral des Schenkens. Zum Bedeutungswandel des Begriffs „Mäzen“ in der Bürgerlichen Gesellschaft, [w:] Mäzenatisches Handeln. Studien zur Kul tur des Bürgersinns in der Gesellschaft. Festschrift für Günter Braurftpjm 70. Geburstag, red. Thomas W. Gaehtgens, Martin Schieder, Fannei Walz Verlag, Berlin 1998, s. 11-29. GAEHTGENS 1992: T.W. Gaehtgens, Die Berliner Museumsinsel im deutschen Kaiserreich. Zur Kulturpolitik der Museen in der wilhelminischen Epoche, München 1992. GAEHTGENS, SCHIEDER 1998: T. Gaehtgens, Μ. Schieder (red.), Mäzenatisches Handeln. Studien zur Kultur des Bürgersinns in der Gesellschaft. Festschrift für Günter Braun zum 70. Geburstag, Fannei Walz Verlag, Berlin 1998. GEORG EL 1992: Ch. Georgel, L'État et „ses" musées de province ou comment „concilier la liberté d'initiative des villes et les devoirs de l'État", „Le Mouvement social" 1992, no 160, s. 65-77. GESCHICHTSBILDER 2014: Geschichtsbilder: die Gründung des Germanischen National museums und das Mittelalter, red. J. Zander-Seidel, A.
Kregeloh, Nürnberg 2014. GIRARDET 1997: C.-M. Girardet, Jüdische Mäzene für die Preußischen Museen zu Berlin. Eine Studie zum Mäzenatentum im Deutschen Kaiserreich und in der Weimarer Republik, Egelsbach 1997. GÓRNY 2014: Μ. Górny, Wielka Wojna profesorów. Nauki o człowieku (1912-1923), Warszawa 2014. GÖTTSCH-ELTEN 2015: S. Göttsch-Elten) Wie Preußen gemacht werden - preußische Identitätspolitiken in der deutsch-dänischen Grenzregion nach 1864, [w:] 1864 - Menschen
BIBLIOGRAFIA zwischen den Mächten/1864 - Mennesker mellem magterne, red. R. Hering, H. Schultz Han sen, Hamburg 2015, s. 443-477. GRABSK11998: T.l. Grabski, Polonizacja Muzeum Wielkopolskiego w Poznaniu, „Kronika Miasta Poznania" 1998, nr 4, s. 200-213. GRABSKI 2004a: T.l. Grabski, Okoliczności powstania Muzeum Prowincji w Poznaniu, [w:] Stulecie otwarcia Muzeum im. Cesarza Fryderyka w Poznaniu, red. W. Suchocki, TJ. Żuchowski (katalog wystawy w Muzeum Narodowym w Poznaniu w dniach 5.10-7.11.2004), Poznań 2004, s. 9-29. GRABSKI 2004b: T.l. Grabski, Zbiory archiwalne, [w:] Stulecie otwarcia Muzeum im. Cesarza Fryderyka w Poznaniu, red. W. Suchocki, T.J. Żuchowski (katalog wy stawy w Muzeum Narodowym w Poznaniu w dniach 5.10-7.11.2004), Poznań 2004, s. 293-316. GRABSKI 2013: T.l. Grabski, Marian Gumowski - dyrektor Muzeum Wielkopolskie go w latach 1919-1932, „Rocznik Polskiego Towarzystwa Heraldycznego", 2013, t. XII, s. 107-114. GRABOWSKI 2015: J. Grabowski, Leitbilder einer Nation. Zur Geschichte der Berliner Nati onalgalerie, Berlin 2015. GRANGER 2005: C. Granger, L'Empereur et les arts: La liste civile de Napoléon III, Paris 2005. GRIPENTROG1998: Μ. Gripentrog, Kulturhistorische Museen in Westfalen (1900-1950). Ge schichtsbilder, Kulturströmungen, Bildungskonzepte, Paderborn 1998. GRODZINSKI 2006: V. Grodzinski, Collecting against the grain, „Jewish Quarterly", nr 202, http://www.jewishquarterly.org/issuearchive/article4441.html?articleid=205 [dostęp], GRODZINSKI 2009: V. Grodzinski, The art dealer and collector as visionary. Discovering Vincent van Gogh in
Wilhelmine Germany 1900-1914, „Journal of the History of Collections" 2009, vol. 21, nr 2, s. 221-228. HALBWACHS 2008: Μ. Halbwachs, Społeczne ramy pamięci, tłum. Μ. Król, Warszawa 2008. HAŁASA 2004: G. Hałasa, Grafika i rysunek, [w:] Stulecie otwarcia Muzeum im. Cesarza Fryderyka w Poznaniu, red. W. Suchocki, T.J. Żuchowski, (katalog wystawy w Muzeum Na rodowym w Poznaniu w dniach 5.10-7.11.2004), Poznań 2004, s. 129-143. HAŁASA 2010: G. Hałasa, Kolekcja Atanazego Raczyńskiego: jej recepcja w Kaiser-Friedrich-Museum w Poznaniu (1904-1918). „Ojciec Ren" Moritza von Schwinda i zakup rysunków do obrazu, [w:] Edward i Atanazy Raczyńscy: dzieła - osobowości - wybory - epoka, red. A.S. Labuda, Μ. Mencfel, W. Suchocki, Poznań 2010, s. 431-441. HAHN, TRABA 2015: H.H. Hahn, R. Traba, O czym (nie) opowiadają polsko-niemieckie miejs ca pamięci, [w:] Polsko-niemieckie miejsca pamięci. T. 1 Wspólne/Oddzielne, red. R. Traba, H.H. Hahn, Warszawa 2015, s. 9-44. HAMMER-SCHENK1981: H. Hammer-Schenk, „Wer die Schule hat, hat das Land!" Grün dung und Ausbau der Universität Straßburg nach 1870, [w:] Kunstverwaltung, Bau- und Denkmal-Politik im Kaiserreich, Band 1, red. E. Mai, S. Waetzoldt, Berlin 1981, s. 121-146. HARDTWIG 1993: W. Hardtwig, Drei Berliner Porträts: Wilhelm von Bode, Eduard Arnhold, Harry Graf Kessler Museumsmann, Mäzen und Kunstvermittler - drei herausragende Bei spiele, [w:] Mäzenatentum in Berlin. Bürgersinn und Kulturelle Kompetenz unter sich verän dernden Bedingungen, red. G. i W. Braun, Berlin-New York 1993. HARE 2015: J.L. Hare, Excavating Nations. Archeology,
Museums and the German-Danish Borderlands, Toronto 2015. HARTUNG 2010: O. Hartung, Kleine Deutsche Museumsgeschichte. Von der Aufklärung bis zum frühen 20. Jahrhundert, Böhlau 2010. HEINEN 2016: J. Heinen, Ein „jüdisches" Mäzenatentum für moderne französische Kunst? Das Fallbeispiel der Nationalgalerie im Berlin der wilhelminischen Ära (1882-1911). Eine kulturundsozialhistorische Studie, Frankfurt am Main 2016.
337 HILL 2016: К. Hill, Culture and Class in English Public Museums, 1850-1914, Routledge 2016. HOBSBAWM, RANGER 2008: E. Hobsbawm, T. Ranger, Tradycje wynalezione, tłum. F. Godyń, Kraków 2008. HOBSBAWM 2008: E. Hobsbawm, Wprowadzenie. Wynajdywanie tradycji, [w:] Tradycje wynalezione, red. E. Hobsawm, T. Ranger, tłum. F. Godyń, Kraków 2008, s. 9-23. HOBSBAWM 2010: E. Hobsbawm, Narody i nacjonalizm po 1780 roku. Program, mit, rzeczy wistość, tłum. J. Maciejszyk, Μ. Starnawski, Warszawa 2010. HOCHREITER 1994: W. Hochreiter, Vom Musentempel zum Lernort. Zur Sozialgeschichte deutscher Museen 1800-1914, Darmstadt 1994. HOFFMANN 2003: MJ. Hoffmann, Hugo Conwentz - przyrodnik, prahistoryk, muzealnik oraz twórca konserwatorstwa archeologicznego i przyrodniczego Prus Zachodnich, „Echa Przeszłości" 2003, t. IV, s. 67-78. HOFFMANN 2004/2005: MJ. Hoffmann, Emil Hollack - nauczyciel, historyk i badacz pra dziejów ziemi mrągowskiej. W 80. rocznicę śmierci, „Mrągowskie Studia Humanistyczne" 2004/2005, nr 6/7, s. 17-27. HOFFMANN, WAWRZYKOWSKA 2005: MJ. Hoffmann, B. Wawrzykowska, Trzy listy Emila Hollacka do Artura Semraua. Przyczynek do dziejów archeologii Prus Wschodnich i Zachod nich, „Rocznik Muzeum Okręgowego w Toruniu" 2005, nr XIII/XIV, s. 139-167. HOJKA1994: ZJ. Hojka, 70 lat Muzeum Okręgowego im. Leona Wyczółkowskiego w Byd goszczy, „Muzealnictwo", 1994, nr 36, s. 23-25. HOPPE 2001: J. Hoppe, Jüdische Geschichte und Kulturin Museen. Zur nichtjüdischen Mu séologie des Jüdischen in Deutschland, Münster 2001. HORNE 2016: W. Horne, Von Museen im Weltkrieg zu Weltkriegsmuseen, [w:]
Mars Museum. Eu ropäische Museen im Ersten Weltkrieg, red. Ch. Kott, B. Savoy, Köln-Weimar-Wien 2016, s. 33-52. JAFFE 2012: Μ. Jaffé, Poznan pod panowaniem pruskim, tłum. J. Baron-Grzesiak, Poznań 2012. JAGIELSKA 2003: Μ. Jagielska, Prace rysunkowe uczniów poznańskich szkól z 1911 i 1913 roku w zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu, „Biblioteka" 2003, t. 7, s. 59-68. JAWORSK11998: R. Jaworski, „Swój do swego". Studium o kształtowaniu się zmysłu gospo darności Wielkopolan 1871-1914, Poznań 1998. JAKIMOWICZ 1996: T. Jakimowicz, Konserwatorstwo i konserwatorzy w Wielkopolsce w la tach 1793-1918, [w:] Dzieje historii sztuki w Polsce. Kształtowanie się instytucji naukowych wXIXiXX w., red. A.S. Labuda, Poznań 1996, s. 102-119. JAKÓBCZYK1976: W. Jakóbczyk, Pruska komisja osadnicza 1886-1919, Poznań 1976. JANUSZAJTIS1994: A. Januszajtis, Zarys historii Politechniki Gdańskiej do 1945 r„ [w:] Po litechnika Gdańska. Wczoraj, dziś, jutro. Rok jubileuszowy 1994/1995, Gdańsk 1994, s. 5-13. JENSEN 1989: J.Ch. Jensen, Die Kunsthalle zu Kiel. Geschichte und Aufgabe, [w:] Museum. Kunsthalle zu Kiel, Braunschweig 1989, s. 8-14. JOACHIMEDES 2000: A. Joachimedes, The Museum's Discourse on Art: The Formation of Curatorial Art History in Turn-of-the-Century Berlin, [w:] Museums and Memory, red. S.A. Crane, Stanford 2000, s. 200-220. JOACHIMEDES 2001: A. Joachimedes, Die Museumsreformbewegung in Deutschland und Entstehung des modernen Museums 1880-1940, Berlin 2001. JOHNSON 2013: G.A. Johnon, „(Un)richtige Aufnahme": Renaissance Sculpture and the Vi sual Historiography of Art
History, „Art History", February 2013, s. 12-51. KACZMAREK 1996: J.E. Kaczmarek, Organizacja badań i ochrony zabytków archeologicz nych w Poznaniu (1720-1958), Poznań 1996. KAISER 2017: U. Kaiser, Sammler, Kenner, Kunstschriftsteller. Studien zur „Geschichte der neueren deutschen Kunst" (1836-1841) des Athanasius Raczyński, Hildesheim-Zürich-New York 2017.
; BIBLIOGRAFIA KAMINIARZ-ROSTOCKI 1976: S. Kaminiarz-Rostocki, Technikum Odzieżowe im. Władysła wa Reymonta w latach 1881-1970 (szkic monograficzny), „Kronika Miasta Poznania" 1976, t. XIV, nr 3, s. 43-62. KAROLCZAK 2014a: W. Karolczak, Życie codzienne w Poznaniu w czasie Wielkiej Wojny, „Kronika Miasta Poznania" 2014, t. 3, s. 193-210. KAROLCZAK 2014b: W. Karolczak, Wojenny chleb (nie)powszedni, czyli kłopoty aprowizacyjne, „Kronika Miasta Poznania", t. 3, s. 211-228. KEMLEIN 2001: S. Kemlein, Żydzi w Wielkim Księstwie Poznańskim 1815-1848. Przeobrażenia w łonie żydostwa polskiego pod panowaniem pruskim, tłum. Z. Choderny-Loew, Poznań 2001. KIEC 2001: O. Kiec, Protestantyzm w Poznańskiem 1815-1918, Warszawa 2001. KIEC 2015: O. Kiec, Historia protestantyzmu w Poznaniu odXVI do XXI w., Poznań 2015. KLEIN 2012: D. Klein, Folklore as a Weapon: National Identity in German-Annexed Alsace, 1890-1914, [w:] Folklore and Nationalism in Europe during the long Nineteenth Century, red. D.M. Hopkin, T. Baycroft, Leiden-Boston 2012, s. 161-192. KŁUDKIEWICZ 2016a: K. Kłudkiewicz, Współpraca, pokojowe istnienie czy konkurencja? Działalność polskich i niemieckich towarzystw przyjaciół sztuk pięknych w XIX-wiecznym Poznaniu, [w:] Historia kluczem do zrozumienia współczesnych relacji międzysąsiedzkich, red. T. Maresz, K. Grysińska-Jarmuła, Bydgoszcz 2016, s. 52-65. KŁUDKIEWICZ 2016b: К. Kłudkiewicz, Wybór i konieczność. Kolekcje arystokracji polskiej w Wielkopolsce na przełomie XIX i XX w., Poznań 2016. KŁUDKIEWICZ 2018а: К. Kłudkiewicz, Nasze czyli czyje? Wielkopolskie zabytki w oczach
Polaków i Niemców w XIX i na przełomie XIX i XX w., [w:] Dobre i złe sąsiedztwa. Obce-nasze-inne, t. 2 Sąsiadzi w historiografii, edukacji i kulturze, red. T. Maresz, K. Grysińska-Jarmuła, Bydgoszcz 2018, s. 201-215. KŁUDKIEWICZ 2018b: К. Kłudkiewicz, Muzeum im. Mielżyńskich versus Kaiser-Friedrich-Museum w Poznaniu. Współistnienie polskiego i niemieckiego muzeum sztuki na przełomie XIX i XX w., [w:] Muzeum a pamięć - forma, produkcja, miejsce, red. T.F. de Rosset, A. Tołysz, E. Bednarz Doiczmanowa, Warszawa 2018, s. 99-112. KŁUDKIEWICZ 2019а: К. Kłudkiewicz, Musée de l'Empereur Frédéric (Kaiser-Friedrich-Museum) à Poznan (1904-1918), [w:] Spannungs feld Museum. Akteure, Narrative und Politik in Deutschland und Frankreich um 1900, red. V. Kobi, A. Linke, S. Marchal, Berlin/Boston 2019, S. 182-195. KŁUDKIEWICZ 2019b: K. Kłudkiewicz (oprać.), Libri Veritatis Atanazego Raczyńskiego /иол Athanasius Raczyński. Suplement/Supplement, Poznań 2019. KŁUDKIEWICZ 2019с: К. Kłudkiewicz, Ilustracje w czasopiśmie „Przyjaciel Ludu" - od oświe ceniowego encyklopedyzmu do wizualnego kanonu narodowego, „Biblioteka" 2019, nr 23 (32), s. 121-165. KŁUDKIEWICZ 2019d: K. Kłudkiewicz, The History and Role of Institute of Art History Photo Archive in the Art History Research and Education in Poznań. General characteristics and the result of preliminary research, „Krzysztofory. Zeszyty Naukowe Muzeum Historii Miasta Krakowa" 2019, nr 37, s. 59-68. KŁUDKIEWICZ 2020а: К. Kłudkiewicz, Ludwig Kaemmerer (1862-1938) - dyrektor Muzeum im. Cesarza Fryderyka (Kaiser-Friedrich-Museum)/Ludwig Kaemmerer
(1862-1938) - the Director of the Kaiser-Friedrich-Museum in Poznań, [w:] Kolekcje. Kształtowanie, historia, dziedzictwo utracone, red. Μ. Mielnik, Gdańsk 2020, s. 399-415. KŁUDKIEWICZ 2020b: К. Kłudkiewicz, Städtisches Museum in Thorn (Toruń) in den Jahren 1896-1921. Arthur Semrau und seine Vision des Museums in der Jahrhundertwende des 19. und20. Jahrhunderts, „Rocznik Toruński" 2020, t. 47, s. 7-45. KŁUDKIEWICZ 2021a: K. Kłudkiewicz, Regional identity and national identity. Provin cial museums in Prussia at the turn of the 20th century, „Museum History Journal" 2021, DOI: 10.1080/19369816,2021.1990594.
339 KŁUDKIEWICZ 2021b: К. Kłudkiewicz, Zespół szklanych przeźroczy w Kaiser-FriedrichMuseum w Poznaniu na początku XX wieku, „Studia Muzealne" 2021, z. XXVI (w druku). KŁUDKIEWICZ 2021с: К. Kłudkiewicz, Nie-kolekcje? Dawne zbiory reprodukcji i fotografii dokumentacyjnej w muzeach - wybrane przykłady, „Muzealnictwo" 2021, t. 62, s. 153-162. KNELL, ARONSSON, BUGGE AMUNDSEN 2011: S. Knell, P. Aronsson, A. Bugge Amundsen (red.), National Museums, New Studies from Around the World, London 2011. KNOLL 2012: K. Knoll, Von der „künstlerisch vollendeten" Aufstellung zum wissenschaft lich-didaktischen Abgussmuseum, Die Entwicklung der Dresdener Abguss-Sammlung im 19, Jahrhundert, [w:] Gipsabgüsse und antike Skulpturen. Präsentation und Kontext, red. Ch. Schreiter, Berlin 2012, s. 301-318. KOCKA, FREY 1998: J. Kocka, Μ. Frey, Einleitung und einige Ergebnisse, [w:] Bürgerkultur und Mäzenatentum im 19. Jahrhundert, red. J. Kocka, Μ. Frey, Berlin 1998, s. 7-17. KÖNIG, TIMM 2019: G.M. König, E. Timm, „Deutsche" Dinge. Der Germanist Otto Lauffer zwischen Altertums- und Volkskunde, [w:] Schriftlose Vergangenheiten. Geschichtsschrei bung an ihrer Grenze - von der Frühen Neuzeit bis in die Gegenwart, red. L. Regazzoni, Oldenburg 2019, s. 157-192. KORDUBA 2001: P. Korduba, Szafy w roli strażników. Meble gdańskie wzbiorach kórnickich, „Pamiętnik Biblioteki Kórnickiej" 2001, 25, s. 313-323. KORDUBA 2004: P. Korduba, O gdańskich wnętrzach poza Gdańskiem, [w:] Gust gdański. Materiały z sympozjum 23-24 października 2002, Gdańsk 2004, s. 150-164. KORDUBA 2006: P. Korduba, Danziger Möbel und
Innenräaume im 19. und 20. Jahrhundert und ihre polnischen und deutschen Konnotationen, [w:] Visuelle Erinnerungskulturen und Geschichtskonstruktionen in Deutschland und Polen 1800 bis 1939 /Wizualne konstrukcje historii i pamięci historycznej w Niemczech i w Polsce 1800-1939, red. R. Born, A.S. Labuda, B. Störtkuhl, Warszawa 2006, s. 305-322. KORDUBA 2011: P. Korduba, Sarmatia semper viva - estetyka wnętrz w Polsce (XIX-XXI wiek), [w:] Nowoczesność i sarmatyzm, red. P. Czapliński, Poznań 2011, s. 3-26. KOROBOWICZ, WITKOWSKI 2012: A. Korobowicz, W. Witkowski, Historia ustroju i prawa polskiego (1772-1918), Warszawa 2012. KOTT 2006: Ch. Kott, Préserver l'art de l'annemi? Le patrimoine artistique en Belgique et en France occupies, 1914-1918, Bruxelles 2006. KOTT 2017: Ch. Kott, „Kunstschutz" an der Westfront, ein transnationales Forschungsfeld? Methoden, Quellen, Perspektiven, [w:] Apologeten der Vernichtung oder „Kunstschützer"? Kunsthistoriker der Mittelmächte im Ersten Weltkrieg, red. R. Born, B. Störtkuhl, Köln 2017, s. 29-42. KOWALSKA 2017: H. Kowalska, Dzieje zbiorów malarstwa Muzeum Miejskiego w Gdańsku (Stadtmuseum) w latach 1870-1945, [w:] Taż, Straty wojenne Muzeum Miejskiego (Stadtmuseum) w Gdańsku, Seria Nowa, 1.1 Malarstwo, Gdańsk 2017, s. 7-67. KOWALSKI 1993: W. Kowalski, Restytucja dziel sztuki. Studium z dziedziny prawa międzynarodowego, Katowice 1993. KOWALSK11998: W. Kowalski, Repatriacja dóbr kultury w sytuacji cesji terytorialnej i rozpa du państw wielonarodowych, Warszawa 1998. KOWALSKI 2004: W. Kowalski, Rodzaj roszczeń o wydanie utraconych dóbr
kultury, [w:] Przemieszczone dobra kultury. Przypadek Europy Zachodniej i problemy państw Europy Środkowej i Wschodniej w XX w„ red. G. Czubek, P. Kosiewski, Warszawa 2003, s. 25-48. KOZIŃSKA 2013: B. Kozińska, Szczecińskie muzeum wczoraj, [w:] 100 lat Muzeum w Szcze cinie, red. S.P. Kubiak, D. Kacprzak, Szczecin 2013, s. 14-181. KOZŁOWSK11994: J. Kozłowski, Niemcy w Poznańskiem do 1918 roku, [w:] Polska - Niemcy - mniejszość niemiecka w Wielkopolsce. Przeszłość i teraźniejszość, red. A. Sakson, Poznań 1994, s. 7-32.
BIBLIOGRAFIA KOZŁOWSKI 2000: J. Kozłowski, Administracja Wielkopolski pod pruskim zaborem 1793-1918, Poznań 2000. KOZŁOWSKI 2006: J. Kozłowski, Wielkopolska pod zaborem pruskim w latach 1815-1918, Poznań 2006. KRAUS 1998: E. Kraus, Jüdisches Mäzenatentum im Kaiserreich: Befunde - Motive - Hy pothesen, [w:] Bürgerkultur und Mäzenatentum im 19. Jahrhundert, red. J. Kocka, Μ. Frey, Berlin 1998, s. 28-53. KRAUS 2008: E. Kraus, Zwischen bürgerlicher Philanthropie und traditioneller Zedaka: Das Mäzenatentum der deutsch-jüdischen Familie Mosse, [w:] Sammeln. Stiften. Fördern. Jüdi sche Mäzene in der deutschen Gesellschaft, red. A. Barasel-Brand, P. Müller, Magdeburg 2004, s. 73-100. KRÓL 2004: A. Król, Biblioteka, [w:] Stulecie otwarcia Muzeum im. Cesarza Fryderyka w Po znaniu, red. W. Suchocki, TJ. Żuchowski (katalog wystawy w Muzeum Narodowym w Po znaniu w dniach 5.10-7.11.2004), Poznań 2004, s. 317-324. KRUEGER 2002:1. Krueger, „.fast nur Gutes und einiges ganz Treffliche.“ Zu Otto Wesendoncks Gemäldesammlung, [w:] Minne, Muse und Mäzen. Otto und Mathilde Wesendonck und ihr Zürcher Künstlerzirkel, red. A. Langer, Ch. Walton, Zürich 2002, s. 101-116. KRUMBIEGIEL B., KRUMBIEGIEL G. 2004: G. Krumbiegiel, B. Krumbiegel, Z historii Zachodniopruskiego Muzeum Prowincjonalnego w Gdańsku, [w:] Bursztyn. Poglądy, opinie. Materiały seminariów Amberif, 1994-2004, Gdańsk 2004, s. 198-201. KRUSZELNICKI 2000: Z. Kruszelnicki, Postać Wita Stwosza w literaturze i plastyce polskiej XIX i pierwszej połowy XX w., „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Zabytkoznawstwo i Kon serwatorstwo",
2000, t. 31, nr 338, s. 119-158. KUHRAU 1998: S. Kuhrau, Der Kunstsammler als Mäzen. Sammlen und Stiften als Praxis der „kulturellen Elite"im wilhelminischen Berlin, [w:] Mäzenatisches Handeln. Studien zur Kultur des Bürgersinns in der Gesellschaft. Festschrift für Günter Braun zum 70. Geburstag, red. T.W. Gaehtgens, Μ. Schieder, Fannei Walz Verlag, Berlin 1998, s. 39-59. KUH RAU 2005: S. Kuhrau, Der Kunstsammler im Kaiserreich: Kunst und Repräsentation in der Berliner Privatsammlerkultur, Kiel 2005. KUNZ 2000: G. Kunz, Verortete Geschichte. Regionales Geschichtsbewußtsein in den deutschen Historischen Vereinen des 19. Jahrhunderts, Göttingen 2000. KUNIŃSKA 2020: Μ. Kunińska, Między Gabinetem Historii Sztuki a Muzeum Lanckoronnum - kolekcja odlewów gipsowych w zbiorach Uniwersytetu Jagiellońskiego na tle zmian roli kopii gipsowych w wystawiennictwie i w historii sztuki, [w;] Zapomniane dziedzictwo. Zbiór odlewów gipsowych Uniwersytetu Jagiellońskiego, red. A. Betlej, Kraków 2020, s. 21-50. KWIATEK 2012: J. Kwiatek, Spór o model gimnazjum w ΧΙΧ-wiecznej niemieckiej myśli peda gogicznej, „Cieszyński Almanach Pedagogiczny", 2012,1.1, s. 36-62. LAMBOURNE 1999: N. Lambourne, Production versus Destruction: Art, World War land art history, "Art History", 1999, vol. 22, no. 3, s. 347-363. LANGER 2002: A. Langer, Die Villa Wesendonck. Wohnhaus, Ausstellungsraum und Mu sentempel, [w:] Minne, Muse und Mäzen. Otto und Mathilde Wesendonck und ihr Zürcher Künstlerzirkel, red. A. Langer, Ch Walton, Zürich 2002, s. 23-52. LEHMANN 2008: K.D. Lehmann, Jüdische Mäzene - Sammeln und Stiften
als zivilgesell schaftliches Engagement, [w:] Sammeln. Stiften. Fördern. Jüdische Mäzene in der deutschen Gesellschaft, red. A. Barasel-Brand, P. Müller, Magdeburg 2008, s. 13-26. LEVY 2017: E. Levy, The German Art Historians in the Great War. „Kulturpropaganda"and the Stillbirth of Propaganda Analysis, [w:] Apologeten der Vernichtung oder „Kunstschützer"? Kunsthistoriker der Mittelmächte im Ersten Weltkrieg, red. R. Born, B. Störtkuhl, Köln 2017, s. 43-60. LIPOWICZ 2004: W. Lipowicz, Meble europejskie, [w:] Stulecie otwarcia Muzeum im. Cesa rza Fryderyka w Poznaniu, red. W. Suchocki, T.J. Żuchowski (katalog wystawy w Muzeum Narodowym w Poznaniu w dniach 5.10-7.11.2004), Poznań 2004, s. 175-186.
341 LONG 2007: V. Long, Mécènes des deux mondes. Les collectionneurs donateurs du Louvre et de l'Art Institute de Chicago, 1879-1940, Rennes 2007. LUDEWIG, SCHOEPS, SONDER 2012: A.D. Ludewig, J.H. Schoeps, I. Sonder (red.), Auf bruch in die Moderne. Sammler, Mäzene und Kunsthändler in Berlin, Berlin 2012. ŁUCZAK 1988: Cz. Łuczak, Od Bismarcka do Hitlera. Polsko-niemieckie stosunki gospodar cze, Poznań 1988. ŁUCZAK 2001: Cz. Łuczak, Dzieje gospodarcze Wielkopolski w okresie zaborów (1815-1918), Poznań 2001. ŁUCZAK 2020: P. Łuczak, Lekcje rysunku w poznańskim gimnazjum św. Marii Magdaleny wiatach 1815-1918. Teoria i praktyka wychowania estetycznego w zaborze pruskim, praca magisterska napisana pod kierunkiem prof, dra hab. TJ. Żuchowskiego w Instytucie Historii Sztuki Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 2000. ŁUKASZEWICZ 1998: P. Łukaszewicz (red.), Muzea sztuki w dawnym Wrocławiu/Kunstmuseen im alten Breslau, Wrocław 1998. ŁUKASZEWICZ 1998a: P. Łukaszewicz, Galeria obrazów w Domu Stanów/Bildgalerie im Ständehaus, [w:] Muzea sztuki w dawnym Wroctawiu/Kunstmuseen im alten Breslau, red. Tenże, Wrocław 1998, s. 45-50. ŁUKASZEWICZ 1998b: P. Łukaszewicz, Śląskie Muzeum Sztuk Pięknych/Schlesisches Museum der bildenden Künste, [w:] Muzea sztuki w dawnym Wrocławiu/Kunstmuseen im alten Breslau, red. Tenże, Wrocław 1998, s. 73-96. ŁUKASZEWICZ 1998c: P. Łukaszewicz, Muzeum Starożytności Śląskich/Museum Schlesi scher Altertümer, [w:] Muzea sztuki w dawnym Wrocławiu/Kunstmuseen im alten Breslau, red. Tenże, Wrocław 1998, s. 51-66. ŁUKASZEWICZ 1998d: P. Łukaszewicz,
Śląskie Muzeum Przemyślu Artystycznego i Starożytności/ Schlessisches Museum für Kunstgewerbe und Altertümer, [w:] Muzea sztuki w dawnym Wrocławiu/Kunstmuseen im alten Breslau, red. Tenże, Wrocław 1998, s. 97-124. Μ AAZ 2009: B. Maaz, An illustrated cultural history. The wall paintings of Wilhelm von Kaul bach, [in:] Neues Museum. Architecture, collections, history, ed. E. Blauert, Berlin 2009. MAI, POHL, WAETZOLDT1982: E. Mai, H. Pohl, S. Waetzoldt (red.), Kunstpolitik und Kunst förderung im Kaiserreich, Berlin 1982. MANIKOWSKA 2010: E. Manikowska, Wielka Wojna i zabytki, [w:] Polskie dziedzictwo kulturowe u progu niepodległości. Wokół Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Przeszłości, Warszawa 2010, s. 21-91. MALINOWSK11990: K. Malinowski, Niemieckie Towarzystwo Historyczne w Poznaniu działalność w latach 1885-1918, „Przegląd Zachodni", 1990, nr 3, s. 1-18. MARCHAND 2000: S. Marchand, The Quarrel of the Ancients and Moderns in the German Museums, [w:] Museums and Memory, red. S.A. Crane, Stanford, 2000, s. 179-199. MATELSKI 2003: D. Matelski, Problemy restytucji polskich dóbr kultury: od czasów nowożytnych do współczesnych: archiwa, księgozbiory, dzieła sztuki, pomniki, Poznań 2003. MATTHES 2008: O. Matthes, James Simon - ein außergewöhnlicher Mäzen, [w:] Sammeln. Stiften. Fördern. Jüdische Mäzene in der deutschen Gesellschaft, red. A. Barasel-Brand, P. Müller, Magdeburg 2008, s. 53-72. MATTHES 2019: O. Matthes (oprac.), James Simon: Briefe an Wilhem Bode 1885-1927, Köln 2019. MATUSIK 2012: P. Matusik, Mieszczańskość, nowoczesność, nacjonalizm: o Poznaniu Moritza Jaffego,
[w:] Μ. Jaffe, Poznań pod panowaniem pruskim, tłum. J. Baron-Grzesiak, Poznań 2012, s. 8-24. MAYEUR 1986: J.-M. Mayeur, Une mémoire-frontière: l'Alsace, [w:] Les lieux de mémoire, t. Il La Nation, red. P. Nora, Paris 1986, s. 63-95.
BIBLIOGRAFIA MENCFEL2016: Μ. Mencfel, Atanazy Raczynski (1788-1874). Biografia, Poznań 2016. MEYER 1985: R. Meyer, Albrecht Meydenbauer. Baukunst in historischen Fotografien, Leipzig 1985. MEYER 2014: A. Meyer, The Journal Museumskunde - "Another Link between the Muse ums of the World", [w:] The Museum Is Open: Towards a Transnational History of Museums 1750-1940, red. A. Meyer, B. Savoy, Berlin/Boston 2014, s. 179-190. MEYER, SAVOY 2014: A. Meyer, B. Savoy (red.), The Museum Is Open: Towards a Transna tional History of Museums 1750-1940, Berlin/Boston 2014. MICHAŁOWSKA-BARŁÓG 2004: Tkaniny i varia, [w:] Stulecie otwarcia Muzeum im. Cesa rza Fryderyka w Poznaniu, red. W. Suchocki, T.J. Żuchowski (katalog wystawy w Muzeum Narodowym w Poznaniu w dniach 5.10-7.11.2004), Poznań 2004, s. 143-174. MICHAŁOWSKI 2004: M.P. Michałowski, Malarstwo i rzeźba, [w:] Stulecie otwarcia Muze um im. Cesarza Fryderyka w Poznaniu, red. W. Suchocki, T.J. Żuchowski (katalog wystawy w Muzeum Narodowym w Poznaniu w dniach 5.10-7.11.2004), Poznań 2004, s. 115-128. MICHAŁOWSKI 2005: M.P. Michałowski i in., Galeria Atanazego Raczyńskiego, katalog zbio rów Muzeum Narodowego w Poznaniu, vol. 9, Poznań 2005. MIELŻYŃSKI 2018: Seweryn Mielżyński (1804-1872) (katalog wystawy w Muzeum Narodo wym w Poznaniu), K. Gieszczyńska-Nowacka, T.l. Grabski, M.P. Michałowski, A. Murawska, E. Siejkowska-Askutja, Poznań 2018. MILLER 2013: P.N. Miller, The Germanisches Nationalmuseum and the Museums Debate in later 19th-Century Germany, [w:] The Challenge of the Object. Die Herausforderung des Objekts. Congress
Proceedings, part 1, red. G.U. Großmann, P. Krutisch, Nürnberg 2013, s. 370-373. MOLIK 1999: W. Molik, Procesy asymilacyjne i akulturacyjne na obszarach pogranicza polsko-niemieckiego w okresie międzywojennym, [w:] Procesy akulturacji/asymilacji na po graniczu polsko-niemieckim wXIXiXX w., red. W. Molik, R. Traba, Poznań 1999, s. 97-126. MOLIK 2009: W. Molik, Inteligencja polska w Poznańskiem w XIX i na początku XX w., Poznań 2009. MRUGALSKA-BANASZAK 2018: Μ. Mrugalska-Banaszak, Wilda w czterech odsłonach 1235-1945, Poznań 2018. MULCZYŃSKI 2004: J. Mulczyński, Leon Wyczółkowski w Wielkopolsce, „Kronika Wielko polski", 2004, nr 1,s. 74-91. MURAWSKA 2009: A. Murawska, Plakiety renesansowe i secesyjne z daru Jamesa Simona w Muzeum Narodowym w Poznaniu, „Biuletyn Numizmatyczny", 2009, nr 3, s. 207-216. MURAWSKA 2014: A. Murawska, Skarby monet z Wielkopolski w świetle zasobu archiwalne go Gabinetu Numizmatycznego Muzeum Narodowego w Poznaniu dotyczącego łat 1894-1918, „Studia Lednickie", 2014,13, s. 77-93. MYSCHOR 2014: Ch. Myschor, Wyżsi urzędnicy pruskiej administracji prowincjonalnej w Po znańskiem (1871-1918), Poznań 2014. NOHLEN 1981: K. Nohlen, Baupolitik im Reichsland Elsaß-Lothringen 1870-1918. Stadter weiterung und Kaiserpalast in Straßburg, [w:] Kunstverwaltung, Bau- und Denkmal-Politik im Kaiserreich, Band 1, red. E. Mai, S. Waetzoldt, Berlin 1981, s. 103-120. NORA 1986: P. Nora (red.), Les lieux de mémoire. T. 2. La nation, Paris 1986. NORA 2009 : P. Nora, Między pamięcią a historią: Les lieux de Mémoire, tłum. P. Mościcki, „Tytuł roboczy: Archiwum", 2009, nr 2,
s. 4-12. NÙNEZ 2012: X.M. Nûnez, Historiographical Approaches to Sub-national Identities in Eu rope: A Reappraisal and Some Suggestions, [w:J AUGUSTEIJN, STORM 2012, s. 13-35. OHLSEN 2007: Μ. Ohlsen, Wilhelm von Bode. Zwischen Kaisermacht und Kunsttempel. Bio graphie, Berlin 2007.
343 OSTROWSKA-KĘBŁOWSKA 1982: Z. Ostrowska-Kębłowska, Gmach Poznańskiego Towa rzystwa Przyjaciół Nauk, [w:] Zbiory Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Muzeum Narodowym w Poznaniu (katalog wystawy), Poznań 1982, s. 47-60. PAŁAT 2004: Z. Patat, Architektura i ikonografia poznańskiego Muzeum im. Cesarza Fryde ryka III, [w:] Stulecie otwarcia Muzeum im. Cesarza Fryderyka w Poznaniu, red. W. Suchocki, T.J. Żuchowski (katalog wystawy w Muzeum Narodowym w Poznaniu w dniach 5.107.11.2004), Poznań 2004, s. 47-79. PAŁAT 2011: Z. Patat, Architektura a polityka. Gloryfikacja Prus i niemieckiej misji cywiliza cyjnej w Poznaniu na początku XX w., Poznań 2011. PETTERSSON 2011: S. Pettersson, National Museums in Finland, [w:] Building National Mu seums in Europe 1750-2010: Conference Proceedings from EuNaMus, European National Museums : Identity Politics, the Uses of the Past and the European Citizen, Bologna 28-30 April, 2011, red. P. Aronsson, G. Elgenius, Linkoping 2011, s. 261-288, on-line: https://ep.liu. se/ecp/064/013/ecp64013.pdf [dostęp: 18.11.21]. PIOTROWSKA 2017: Μ. Piotrowska, „Świeże gniazdo krajowych szerszeni." Jak Muzeum Przyrodnicze w Poznaniu powstawało, „Kronika Miasta Poznania", 2017,1.1, s. 332-346. PLATZ-HORSTER 2011: G. Platz-Horster,,,. der eigentliche Mittelpunkt aller Sammlun gen.". Die Gipssamlung im Neuen Museum 1855-1916, [w:] Museale Spezialisierung und Nationalisierung ab 1830. Das Neue Museum in Berlin im Internationalen Kontext, red. E. Bergvelt, DJ. Meijers, L. Tibbe, E. van Wezel, Berlin 2011, s. 191-205. POMIAN 1991: К. Pomian, Musée,
Nation, Musée National, „Le Débat", 1991, nr 65, s. 160-168. POMIAN 2002: K. Pomian, Archeologia, historia, naród, [w:] Archeologia toruńska. Historia i teraźniejszość, red. B. Wawrzykowska, Toruń 2002, s. 9-16. POMIAN 2016: K. Pomian, Muzea i narody w Europie Środkowej. Przed pierwszą wojną światową, Warszawa 2016. POMMIER 1986: E. Pommier, Naissanace des musées de Province, [w:] Les lieux de mémoire, t. Il La Nation, ed. P. Nora, Paris 1986, s. 451-495. POSPIESZNA 2001: B. Pospieszna, Archiwum fotograficzne malborskiegoZarządu Odbudo wy Zamku (1882-1920), [w:] Praeterita Posteritati. Studia z historii sztuki i kultury ofiarowane Maciejowi Kilarskiemu, red. Μ. Mierzwiński, Malbork 2001, s. 359-382. POURCHIER-PLASSERAUD 2013: S. Pourchier-Plasseraud, Les Arts de la Nation. Construc tion nationale arts visuels en Lettonie 1905-1934, Rennes 2013. POULOT1985: D. Poulot, L’invention de la bonne volonté culturelle: l'image du musée au XIXe siècle, „Le Mouvement social", 1985, no. 131, s. 35-64. POULOT, BODENSTEIN, LANZAROTE GUIRAL 2012: D. Poulot, F. Bodenstein, J.Μ. Lanzarote Guiral, Great Narratives of the Past Traditions and Revisions in National Museums: Conference Proceedings from EuNaMus: European National Museums: Identity Politics, the Uses of the Past and the European Citizen; Paris 28 June - 1 July 25-26 November 2011, Linkoping 2012, https://ep.liu.se/ecp/contents.asp?issue=078 [dostęp: 18.11.21]. PRANGE 2004: R. Prange, Die Geburt der Kunstgeschichte: Philosophische Ästhetik und empirische Wissenschaft, Kolonia 2004. PRIEM, MAYER 2017: K. Priem, Ch. Mayer, Learning
how to see and feel: Alfred Lichtwark and his concept of artistic and aesthetic education, "Pedagogika Historica", 2017, vol. 53, no 3, s. 199-213. PRINKE 2017: A. Prinke, Od studenta do profesora. Rola Poznańskiego Towarzystwa Przyja ciół Nauk w karierze czołowego polskiego prehistoryka - Józefa Kostrzewskiego (1885-1869), „Kronika Miasta Poznania", 2017, nr 1, s. 311-322. PRZYMUS 2004:1. Przymus, Plakaty, [w:] Stulecie otwarcia Muzeum im. Cesarza Fryderyka w Poznaniu, red. W. Suchocki, T.J. Żuchowski (katalog wystawy w Muzeum Narodowym w Poznaniu w dniach 5.10-7.11.2004), Poznań 2004, s. 281-292.
BIBLIOGRAFIA RAFFLER 2002: Μ. Raffler, Museum - Spiegel der Nation? Zugänge zur Historischen Musé ologie am Beispiel der Genese von Landes- und Nationalmuseen in der Habsburgermonar chie, Wien-Köln-Weimar 2002. RAMPLEY 2010: Μ. Rampley, Design Reform in the Habsburg Empire: Technology, Aestetics and Ideology, „Journal of Design History", 2010, vol. 23, t. 3, s. 247-264. RASMUSSEN 2011: R. Rasmussen, Unter Preussen 1864-1945, [w:] Zwischen Grenzkonflikt und Grenzfrieden. Die dänische Minderheit in Schleswig-Holstein in Geschichte und Geg enwart, red. L.N. Henningsen, Flensburg 2011, s. 49-76. REJDUCH-SAMKOWA1994:1. Rejduch-Samkowa, Lesser Gieldziński - kolekcjoner judai ków i prekursor żydowskich muzeów w Polsce, „Porta Aurea", 1994, t. 3, s. 161-187. ROCZNIK POLSKIEGO TOWARZYSTWA HERALDYCZNEGO 2013: „Rocznik Polskiego Towa rzystwa Heraldycznego" pod red. S. Górzyńskiego, t. XII (poświęcony Marianowi Gumowskiemu). RÜCKERT, KUHRAU 1998: C. Rückert, S. Kuhrau [red.),„Der Deutschen Kunst."National galerie und nationale Identität 1876-1998, Amsterdam 1998. RYSZKIEWICZ1984: A. Ryszkiewicz, Zasługi Edwarda Rastawieckiego jako kolekcjonera i mecenasa, [w:] Mecenas - Kolekcjoner - Odbiorca. Materiały Sesji Stowarzyszenia Histo ryków Sztuki, Katowice, listopad 1981, Warszawa 1984, s. 147-164. RZESZOTARSKA-NOWAKIEWICZ 2008: A. Rzeszotarska-Nowakiewicz, Prussia-Museum w Królewcu, [w:] Archeologiczne księgi inwentarzowe dawnego Prussia-Museum, red. A. Bitner-Wróblewska, Olsztyn 2008, s. 32-45. RZYSKA-LAUBE 2011: D. Rżyska-Laube, Roman Janta-Połczyński (1849-1816) jako kolekcjo
ner malarstwa, „Kronika Muzeum Sopotu", 2011, t. 8, s. 19-24. RZYSKA-LAUBE 2017: D. Rzyska-Laube, Kolekcja malarstwa Romana Stanisława Janty- Połczyńskiego z Żabiczyna, „Porta Aurea", 2017,1.16, s. 73-102. SALMONOWICZ 2001: S. Salmonowicz, Pomorskie prowincje Prus w latach 1850-1918: pró ba bilansu, „Acta Cassubiana", 2001, nr 3, s. 193-205. SARYUSZ-WOLSKA 2009: Μ. Saryusz-Woiska (red.), Pamięć zbiorowa i kulturowa. Współ czesna niemiecka perspektywa, Warszawa 2009. SARYUSZ-WOLSKA 2009a: Μ. Saryusz-Woiska, Wprowadzenie, [w:] Pamięć zbiorowa i kulturowa. Współczesna niemiecka perspektywa, red. Μ. Saryusz-Woiska, Warszawa 2009. SAWYER, WATSON 2011a: S. Watson, A. Sawyer, National Museums in Britain, [w:] Building National Museums in Europe 1750-2010: Conference Proceedings from EuNaMus, European National Museums: Identity Politics, the Uses of the Past and the European Citizen, Bologna 28-30 April, 2011, red. P. Aronsson, G. Elgenius, Linkoping 2011, s. 99-132, https://ep.liu.se/ ecp/064/006/ecp64006.pdf [dostęp: 18.11.2021]. SAWYER, WATSON 2011b: S. Watson, A. Sawyer, National Museums in Wales, [w:] Building National Museums in Europe 1750-2010: Conference Proceedings from EuNaMus, Euro pean National Museums: Identity Politics, the Uses of the Past and the European Citi zen, Bologna 28-30 April, 2011, red. P. Aronsson, G. Elgenius, Linkoping 2011, s. 953-982, https://ep.liu.se/ecp/064/039/ecp64039.pdf [dostęp: 18.11.2021]. SCHREITER 2012: Ch. Schreiter, Gipsabgüsse und antike Skulpturen. „Aufstellung" und „Ausstellung" seit der Renaissance, [w:] Gipsabgüsse und antike
Skulpturen. Präsentation und Kontext, red. Ch. Schreiter, Berlin 2012, s. 9-36. SCHULZE 1983: H.K.L. Schulze, Das Westfälische Provinzialmuseum Münster. Planung, Ent würfe, Wettbewerbe, 1879-1908, Münster 1983. SCHUTTE 2008: Ch. Schutte, Die Königliche Akademie in Posen (1903-1919) und andere kul turelle Einrichtungen im Rahmen der Politik zur „Hebung des Deutschtums", Marburg 2008. SERRIER 2005: Th. Serrier, Provinz Posen, Ostmark, Wielkopolska. Eine Grenzregion zwi schen Deutschen und Polen, 1848-1914, Marburg 2005. SHEEHAN 2000: J. Sheehan, Museums in the German Art World: From the End of the Old Regime to the Rise of Modernism, New York 2000.
345 SHERMAN 2001: DJ. Sherman, The Construction of Memory in Interwar France, Chicago 2001. SIERADZAN 2018: W. Sieradzan, Bernharda Schmida (1872-1947) zasługi dla ziemi chełmińskiej, [w:] Stare i Nowe dziedzictwo Torunia, Bydgoszczy i regionu. Studia i materiały z dziedzictwa kulturowego Torunia i regionu, t. 2, red. J. Raczkowski, Toruń 2018, s. 21-35. SKUTECKI 2001: J. Skutecki, Zapomniana szkoła, „Kronika Miasta Poznania", 2001, nr 4, s. 153-160. SKUTECKI 2014a: J. Skutecki, Kriegsbeute-Ausstellung Posen 1917. Propagandowa wystawa dla szerokiej publiczności, „Biblioteka", 2014, nr 18, s. 83-121. SKUTECKI 2014b: J. Skutecki, Muzeum im. Hindenburga w Poznaniu, „Kronika Miasta Po znania", 2014, nr 3, s. 305-318. SMITH 2006: L. Smith, The Uses of Heritage, Routledge 2006. SOBCZAK-JASKULSKA 2004: R. Sobczak-Jaskulska, Wyroby metalowe, [w:] Stulecie ot warcia Muzeum im. Cesarza Fryderyka w Poznaniu, red. W. Suchocki, TJ. Żuchowski (kata log wystawy w Muzeum Narodowym w Poznaniu w dniach 5.10-7.11.2004), Poznań 2004, s. 231-260. STAHR 1994: Μ. Stahr, Plakiety renesansowe (katalog wystawy w Muzeum Narodowym w Poznaniu maj-lipiec 1994), Poznań 1994. STAHR 2004a: Μ. Stahr, Numizmaty, [w:] Stulecie otwarcia Muzeum im. Cesarza Fryderyka w Poznaniu, red. W. Suchocki, TJ. Żuchowski (katalog wystawy w Muzeum Narodowym w Poznaniu w dniach 5.10-7.11.2004), Poznań 2004, s. 261-266. STAHR 2004b: Μ. Stahr, Plakiety i medale, [w:] Stulecie otwarcia Muzeum im. Cesarza Fry deryka w Poznaniu, red. W. Suchocki, TJ. Żuchowski (katalog wystawy w Muzeum Narodo wym w Poznaniu w dniach
5.10-7.11.2004), Poznań 2004, s. 267-280. STOCKHAUSEN 2000: T. von Stockhausen, Gemäldegalerie Berlin. Die Geschichte ihrer Erwebungspolitik 1830-1904, Berlin 2000. STÖRTKUHL 2015: B. Störtkuhl, Wit Stwosz. Polska kariera norymberskiego artysty, [w:] Polsko-niemieckie miejsca pamięci, 1.1 Wspólne/Oddzielne, red. R. Traba, H.H. Hahn, War szawa 2015, s. 551-566. STORM 2011: E. Storm, The culture of regionalism. Art, architecture and international exhi bitions in France, Germany and Spain, 1890-1939, Manchester 2011. STORM 2012: E. Storm, The Birth of regionalism and the Crisis of Reason: France, Germany and Spain, [w:] Region and State in Nineteenth-century Europe. Nation-building, Regional identities and Separatism, red. J. Augusteijn, E. Storm, London 2012, s. 36-56. SWENSON 2013: A. Swenson, The Rise of Heritage. Preserving the Past in France, Germany and England, 1898-1914, Cambridge 2013. SZTYMA-KNASIECKA 2006: T. Sztyma-Knasiecka, Między tradycją a nowoczesnością. Ży dzi poznańscy w XIX i XX w., Poznań 2006. SZYMKIEWICZ 2004: J. Szymkiewicz, Sztuka starożytna, [w:] Stulecie otwarcia Muzeum im. Cesarza Fryderyka w Poznaniu, red. W. Suchocki, TJ. Żuchowski (katalog wystawy w Muze um Narodowym w Poznaniu w dniach 5.10-7.11.2004), Poznań 2004, s. 103-114. TOMCZAK 2017: A. Tomczak, „Każdy z najważniejszych obrazów z tej kolekcji ma swój mały Librum Veritatis."- Kilka uwag o archiwum galerii Atanazego Raczyńskiego, [w:] Libri Veritatis Atanazego Raczyńskiego, oprać. W. Suchocki, 1.1, Poznań 2017, s. 18-47. TOŁYSZ 2018: A. Totysz, Muzea szkolne w Królestwie Polskim -
rozpoznanie problematyki, „Muzealnictwo", 2018, t. 59, s. 39-47. TOŁYSZ 2020: A. Totysz, Edukacyjna funkcja muzeów polskich za I Rzeczpospolitej i w epoce rozbiorów, [w:] Studia o muzealnej pamięci na ziemiach dawnej Rzeczpospolitej do roku 1918, red. T.F. de Rosset, A. Totysz, Μ. Wawrzak, Toruń 2020, s. 65-98.
BIBLIOGRAFIA TRABA 1999: R. Traba, Asymilacja/akulturacja w perspektywie doświadczeń polsko-niemieckie go pogranicza kulturowego: próba bilansu, [w:] Procesy akulturacji i asymilacji na pograniczu polsko-niemieckim wXIX iXX w., red. W. Molik, R. Traba, Poznań 1999, s. 127-146. TRABA, HAHN 2012a: R. Traba, H.H. Hahn (red.), Polsko-niemieckie miejsca pamięci, t. 3 Paralele, Warszawa 2012. TRABA, HAHN 2013: R. Traba, H.H. Hahn (red.), Polsko-niemieckie miejsca pamięci, t. 4 Refleksje metodologiczne, Warszawa 2013. TRABA, HAHN 2015a: R. Traba, H.H. Hahn (red.), Polsko-niemieckie miejsca pamięci, 1.1 Wspólne-Oddzielne, Warszawa 2015. TRABA, HAHN 2015b: R. Traba, H.H. Hahn (red.), Polsko-niemieckie miejsca pamięci, t. 2 Wspólne-Oddzielne, Warszawa 2015. TRABA, HAHN 2017: R. Traba, H.H. Hahn (red.), Wyobrażenia przeszłości. Polsko-niemieckie miejsca pamięci, Warszawa 2017. TRUSTED 2012: Μ. Trusted, Reproduction as Spectalce, Education and Inspiration. The Cast Courts at the Victoria and Albert Museum: Past, Present and Future, [w:] Gipsabgüsse und antike Skulpturen. Präsentation und Kontext, red. Ch. Schreiter, Berlin 2012, s. 355-373. TRZECIAKOWSKI 1964: L. Trzeciakowski, Walka o polskość miast Poznańskiego na przełomie XIXiXX w., Poznań 1964. TRZECIAKOWSK11973: L. Trzeciakowski, Pod zaborem pruskim 1850-1918, Poznań 1973. TSCHIRNER 2011: U. Tschirner, Museum, Photographie und Reproduktion. Mediale Konstel lationen im Untergrund des Germanischen Nationalmuseums, Bielefeld 2011. VERWIEBE, WESENBERG 2013: B. Verwiebe, A. Wesenberg (red.), Die Gründung der Nati onalgalerie in
Berlin, Köln-Weimar-Wien 2013. VIEREGG 1991: H. Vieregg, Vorgeschichte der Museumspädagogik. Dargestellt an der Mu seumsentwicklung in den Städten Berlin, Dresden, München und Hamburg bis zum Beginn der Weimarer Republik, Münster-Hamburg 1991. VOLKOV 2006: S. Volkov, Pomyślna nowoczesność. Żydzi niemieccy w XIX i na początku XX w„ tłum. J. Górny, P. Pieńkowska, Warszawa 2006. WAJROCH 2017: A. Wajroch, Dział ludoznawczy pod opieką Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Poznaniu 1912-1914, „Kronika Miasta Poznania", 2017, nr 1, s. 304-310. WALTON 2002: Ch. Walton, Otto Wesendonck und seine Mathilden, [w:] Minne, Muse und Mäzen. Otto und Mathilde Wesendonck und ihr Zürcher Künstlerzirkel, red. A. Langer, Ch. Walton, Zürich 2002, s. 93-100. WARKOCZEWSKA 2007: Μ. Warkoczewska, Zbiory historyczno-artystyczne Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk do roku 1919", [w:] Ars una species mille. 150 dzietna 150-lecie Muzeum Narodowego w Poznaniu ze zbiorów Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk (ka talog wystawy w Muzeum Narodowym w Poznaniu), red. D. Suchocka, Poznań 2007, s. 7-14. WARKOCZEWSKA 2017: Μ. Warkoczewska, Zbiory Muzealne Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk 1857-1922, „Kronika Miasta Poznania", 2017, nr 1, s. 287-303. WATSON 2011: S. Watson, National Museums in Scotland, [w:] Building National Museums in Europe 1750-2010: Conference Proceedings from EuNaMus, European National Museums: Identity Politics, the Uses of the Past and the European Citizen, Bologna 28-30 April, 2011, red. P. Aronsson, G. Elgenius, Linkoping 2011, s. 747-777, https://ep.liu.se/ecp/064/032/
ecp64032.pdf [dostęp: 18.11.2021]. WEBER 2008: A. Weber, Zwischen Altruismus und Akzeptanz - Sammeln als Inbegriff bür gerlicher Selbstverwirklichung, [w:] Sammeln. Stiften. Fördern. Jüdische Mäzene in der deut schen Gesellschaft, red. A. Barasel-Brand, P. Müller, Magdeburg 2008, s. 27-54. WEBER-FAULHABER 2004: Μ. Weber-Faulhaber, Ceramika, [w:] Stulecie otwarcia Muze um im. Cesarza Fryderyka w Poznaniu, red. W. Suchocki, TJ. Żuchowski (katalog wystawy w Muzeum Narodowym w Poznaniu w dniach 5.10-7.11.2004), Poznań 2004, s. 187-216.
347 WEHRY 2012: К. Wehry, Kaiser Friedrich III (1831-1888) als Protektor der Königlichen Museen. Skizze einerneuen Kulturpolitik, „Jahrbuch der Berliner Museen", 2012, Bd. 54. WEICHLEIN 2012: S. Weichlein, Pegionalism, Federalism and Nationalism in the German Em pire, [w:] Region and State in Nineteenth-century Europe. Nation-building, Regional identities and Separatism, red. J. Augusteijn, E. Storm, London 2012, s. 93-112. WEI 2005: G. Weiß, Sinnstiftung in der Provinz. Westfälische Museen im Kaiserreich, Paderborn 2005. WEIßBRICH 2016: T. Weißbrich, Trophäen und Tribut. Das Königliche Zeughaus zu Berlin während des Ersten Weltkrieges, [w:] Mars Museum. Europäische Museen im Ersten Welt krieg, red. Ch. Kott, B. Savoy, Köln-Weimar-Wien 2016, s. 53-68. WIELL1997: S. Wieli, Flensborgsalingen 1852-1864 og dens skæbne, Flensborg 1997. WITKOWSKI 2004: R. Witkowski, Działalność Muzeum im. Cesarza Fryderyka III w Poznaniu w świetle prasy poznańskiej (1904-1914), [w:] Stulecie otwarcia Muzeum im. Cesarza Frydery ka w Poznaniu, red. W. Suchocki, T.J. Żuchowski (katalog wystawy w Muzeum Narodowym w Poznaniu w dniach 5.10-7.11.2004), Poznań 2004, s. 81-99. WITKOWSKI 2012: R. Witkowski, Żydzi w Poznaniu. Krótki przewodnik po historii i zabytkach, Poznań 2012. WITKOWSKI 2021: R. Witkowski, Droga ku niemieckości? Żydzi w Wielkim Księstwie Po znańskim, [w:] Poznański sposób na niepodległość, red. A. Gulczyński, Sz. Paciorkowski, Poznań 2021, s. 243-272. WOJDAK 2018: E. Wojdak, Fotogrametria, polityka i przedsiębiorczość a inwentaryzacja za bytków. Albrecht Meydenbauer w Poznańskiem w
roku 1885 i 1887, „Artium Quaestiones", 2018, XXIX, s. 349-379. WOJTCZAK 2001: Μ. Wojtczak, „Ostmarkenliteratur". Prowincja Poznańska w literaturze niemieckiej lat 1890-1918, Poznań 2001. WOJTCZAK 2009: W. Wojtczak, Stereotypy w codziennym życiu lokalnych społeczności Prowincji Poznańskiej na przełomie XIX i XX w., [w:] Akulturacja/asymilacja na pograni czach kulturowych Europy Środkowo-Wschodniej w XIX i XX wieku, T. 1 Stereotypy i pamięć, red. R. Traba, Warszawa 2009, s. 116-125. WOJTKOWSK11928: A. Wojtkowski, Historia Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Poznaniu. To warzystwo Przyjaciół Nauk w Poznaniu w latach 1857-1927, „Roczniki Poznańskiego Towa rzystwa Przyjaciół Nauk", 1928, t. 50, s. 3-450. ZIEGLER 2003a: H. Ziegler, Le musée de Colmar après l'Annexion de 1871 a 1900, [w:] His torie du Musée d’Unterlinden et de ses collections. De la Révolution â la Première Guerre mondiale, red. S. Lecoq-Ramond, Colmar 2003, s. 278-299. ZIEGLER 2003b: H. Ziegler, Wilhelm von Bode et le musée de Colmar, [w:] Historie du Mu sée d’Unterlinden et de ses collections. De la Révolution â la Première Guerre mondiale, red. S. Lecoq-Ramond, Colmar, s. 300-315. ŻUCHOWSKI 1996 : T.J. Żuchowski, Kaiser-Friedrich-Museum a formowanie się historii sztuki w Poznaniu u progu powołania Uniwersytetu, [w:] Dzieje historii sztuki w Polsce. Kształtowanie się instytucji naukowych wXIX iXX w., red. A.S. Labuda, Poznań 1996, s. 145-155. ŻUCHOWSKI 2004: T.J. Żuchowski, Muzeum Prowincji w Poznaniu. Nowa koncepcja mu zealna w świetle źródeł, [w:] Stulecie otwarcia Muzeum im. Cesarza Fryderyka w Poznaniu,
red. W. Suchocki, T.J. Żuchowski (katalog wystawy w Muzeum Narodowym w Poznaniu w dniach 5.10-7.11.2004), Poznań 2004, s. 31-46.
INDEKS Bergson Henri 267 Berndt Johann 126 Bersohn Mathias 126,186 Achenbach Andreas 61 Adamo Max 62 Adolf VII1197 Ahrens Reinhold 41 Aitken Max 285 Alberti Conrad 109 Alberti Leon Battista 238 Alberts Jacob 317 Alt Rudolf von 61 Altwasser Max 279, 282, 325 Amerling Friedrich von 61 Anders Ines115,116,176,197 Andersson Benedict 21 Beyer Karol 126,128,155 Bielefeld Brunon 112, 278 Bismarck Otto 30,199 Bissing Friedrich Wilhelm von 219 Bitter Rudolf von młodszy 73 Blechen Karl 61, 62,145, 240, 324 Bleibtreu Georg 114 Bleichröder Georg von 118,213 Bioemen Pieter von 209 Blume Erich 49, 50, 73,112,116, 299 Bode Wilhelm von 8, 9,15, 20, 45, 46, 48, 89, 90, 92, 93, 95, 99,106,112,114,115,117,118,132,167,171,189, 190,195,196, 212, 214, 215, 218, 221, 225, 235, 253, 254, 259, 308, 309, 317 Anguissola Sofonisba 54, 322 Boeck Karl Leopold 196 Applegate Celia 21,194 Boetticher Friedrich von 197 Arnhold Eduard 118 Bokelmann Christian Ludwig 62 Asmussen Worsaae Jens Jacob 198 Bolesław Chrobry 126,184 Assmann Aleida 21,154 Bonaparte Lucjan 54 Assmann Jan 21,154 Bork Tony Ottomar 138 Aufseß Hans von und zu 51,113, 239 Borrmann Richard 41,242,243,258 August I1184 Bosse Robert 27, 31, 63 Augustine Dolores L. 204,220 Botticelli Sandro 58,113 Baader Joseph 129 Böcklin Arnold 60, 61, 215, 216, 219, 221, 318, 324 Boye Vilhelm 198 Bacciarelli Marcello 184 Brandenburg Martin 76,145,146, 316, 323 Baensch Tanja 199 Brandt Gustav 76,116,181,182,198, 219, 221 Baldung Grien Hans 190 Brandt Józef 188 Bałaban Majer 220 Brangwyn Frank 318 Bamberg Julius 79 Brant Sebastian 199 Barres Maurice 191 Bräunlich
Adolf 62 Bastian Adolf 63 Breuer Constanze 21 Baumgärtel Max 317 Brockhusen Theo von 319 Bausinger Hermann 162 Bronzino Agnolo 209,212 Bayer Peter 318 Bruckmann Friedrich 317 Bean Charles 285 Brunelleschi Filipp 235 Beauharnais Eugene de 56 Brütt Dolph 36 Begas Karl 61 Burckhardt Jakob 253 Beil Christine 270, 278, 284, 285 Burgkmair Hans 35 Beit Alfred 118 Busch Wilhelm 319 Béjot Eugene 316 Bürkel Heinrich 61 Bendemann Eduard 60 Büsching Johann Gustav Gottlieb 195 Berger Gotthilf 20, 258 Berger Peter 270, 284 Caprivi Leo von 31 Berghold Louis 130 Cassirer Paul 106, 295
349 Cegielski Hipolit 184 Eyck Hubert van 49 Cézanne Paul 106, 316 Eyck Jan van 49 Chełmoński Józef 290 Chodowiecki Daniel 49 Falck Niels Nikolaus 179 Christiansen Hans 315 Falk Adalbert 171,172,197 Closson William 106 Fayerabend Ludwig 176 Cole Henry 256 Feuerbach Anselm 61, 316 Confino Alon 164,194 Fidiasz 232 Conwentz Hugon 74,116,163,193,196, 203, 220 Fischer Adolf 78,79 Conze Alexander 235 Fischer Frieda 78, 79 Cornelius Peter von 35, 59 Fischer Otto 319 Courbet Gustave 106, 316 Fleischer Philipp 62, 94, 95,173,176, 323 Crane Susan A. 21,112,154 Flinsch Ferdinand 66 Cybichowski Stefan 291,293,295 Flor Christian 179 Flottwell Eduard 220 Daubigny Charles 107 Focke Rudolf 285 Degas Edgar 106,316 Franck Richard 279, 285 Dettloff Szczęsny 188,199, 288, 289, 294, 295, 299 Freese Ernst 62 Deutsch Rudolf von 115 Freitag Rudolf 195,196 Ditt Karl 194 Friedländer Max Jakob 106 Donatello 235 Friedländer-Fuld Fritz von 118, 213 Donop Lionel von 60,113,154 Friedrich Carl 236 Dönhoff-Friedrichstein August Carl 117 Friedrich Caspar David 60, 61 Drwęski Jarosław 295 Fryderyk Barbarossa 77 Dudler August 317 Duncker Alexander 117 Fryderyk III 8, 34,37, 38, 68,98,101,173,196, 227, 230, 246, 298, 313, 314, 322 Dürer Albrecht 35, 48,104,190 Fryderyk Wielki 36,115 Działyński Tytus 137,184 Fryderyk Wilhelm II 36 Dziembowski Sigismund von 39,73, 221, 226, 238 Fryderyk Wilhelm III 162 Dziembowski Stephan von 24,25, 26,27, 28,29,39,40, 53, 62, 73,114,115 Fryderyk Wilhelm IV 56, 235 Fürstenberg Carl 99 Dziembowski Zygmunt 32, 33, 38, 39, 40,182, 238 Gaertner Eduard 61 Echnaton 212 Gaillard
Claude-Ferdinand 104 Edlinger Johann Georg 61 Garbe Eduard Ludwig 196 Edwards Edwin 106 Geiger Nicolaus 115 Edwards Elizabeth 194 Gensler Jakob 61 Egger-Lienz Albin 319 Geselschap Friedrich 62,66,67, 68,173, 322 Ehrenberg Hermann 26, 47,112,127,140,141,156, 298 Ghiberti Lorenzo 235 Endrulat Bernhard 26,124 Giełdziński Lesser 48,129,130,131,155, 207, 208, 323 Engelhardt Conrad 180,198 Gierymski Maksymilian 290 Engeström Wawrzyniec Benzelstjerna 183 Ginschel Emanuel 285 Erler Fritz 319 Girardet Cella Marghareta 21,117,118, 204,220, 221 Erler Georg 315 Girodie André 189 Erzepki Bolesław 186,199 Gleichen Alex von 103 Essenwein August von 113 Goethe Johann Wolfgang 199,253 Everth Erich 97,117 Goff Lupton Thomas 104
INDEKS Goldstein Maksymilian 220 Herrmann-Roschinno Franz 316 Golther Wolfgang 221 Hertel Albert 62,318 Goßler Gustav Heinrich Konrad von 163,172,197 Heydt Karl von der 118, 293 Goßler Karl Gustav von 157 Heyse Paul 284 Gottfried ze Strasburga 199 Hiddemann Friedrich Peter 62,115 Goyen Jan von 101 Hildebrand Adolf von 60,129 Górka Łukasz 73,125 Hildebrandt Theodor 60 Górka Uriel 73,125 Hinckeldeyn Karl 35,41 Grabowski Ambroży 21,113,127,128 Hindenburg Georg Theodor 198 Graef Paul 127,141,155,156 Hindenburg Paul von 207, 264, 267, 272, 285, 321 Graff Anton 60 Hirt Aloys 110, 225 Grenander Alfred 247 Hobsbawm Eric 21,154 Grimm Hermann 238, 253, 254, 259 Hofmann Georg 116 Gross Wilhelm 155, 310, 319 Hofmann Ludwig von 317, 318 Gumowski Marian 155,156, 289, 290, 291, 293, 294, 295, 296, 299 Holbein Hans 35 Hollack Emil 75,116 Gumprecht Wilhelm 89 Hollitscher Karl von 89 Gussow Karl 173 Holtz Bärbel 21 Güterbock Gustav 118 Höhn Jan 115 Huber Anton 315 Hackert Jakob Philipp 61 Huber Patriz 243, 315 Hagen August 128 Hubert G. 281, 325 Hagen Carl 118 Huldschinsky Oskar 89,118 Hagen Friedrich Heinrich von der 113 Humboldt Wilhelm von 14,110, 225 Hagen Theodor 317 Hutten-Czapska Elżbieta z Meyendorfów 295 Hainauer Oskar 118 Hutten-Czapski Emeryk 295 Halbawachs Maurice 21 Hübner Julius 114 Halm Peter 106 Hübner Ulrich 72,116, 259, 281, 325 Hamacher Willy 71,116, 318 Handelmann Heinrich 181 Jagow Ernst Ludwig von 31 Hardenberg Karl August von 195 Jahn Otto 14 Hare J. Lawrence 116,181,198 Jamnitzer Wencel 35 Harrach Ferdinand von 107 Jan III Sobieski 50 Haupt Georg 49,112,140,182, 263,
298 Janson Alfred von 63 Hausmann Friedrich Karl 61 Janta-Połczyński Roman 290 Heckscher Martin 117 Jarecki Jacob 250 Hege Fr. 250 Jażdżewski Ludwik 27, 28, 29, 40 Hegel Georg Wilhelm 253 Jongkind Johan Berthold 106 Heidel Heinrich 62 Jordan Max 59 Heinen Johanna 205, 220, 221 Józef 1173 Helfft Julius 62 Justi Carl 253 Hellqvist Karl Gustav 114 Justi Ludwik 285 Henckel von Donnersmarck Guido 107,118 Hennings Friedrich 195 Kabrun Jakob 195 Hennings Johanna Caroline 195 Kaemmerer Ludwig Carl Joachim 15,18,19, 34, 37, 38, 44, 47-49, 52, 64, 66, 68, 70, 71, 73, 74, 76, 79, 80, 89, 92, 100, 104, 106-118,122,127, 129, 130, 140, 141, 147, 148,155,156,157,189, 215, 221, 224-227, 236, 238, 239, Herbst Christian Frederik 198 Hermanns Heinrich 71 Herrmann Kurt 317,319
351 246. 247. 250, 253, 254, 255, 257, 258, 263, 285, 288, 289, 294, 295, 298, 311, 314, 322 Kruell Gustav 106 Kaemmerer Rudolf 48 (syn Ludwiga) Krzysztof III Bawarski 197 Kahl Paul 21 Kuhne Max Hans 315 Kalckreuth Leopold von 319 Kuhne Walter 318 Kampf Arthur 114, 319 Kuhrau Sven 21, 98, 99,117, 204, 220 Krüger Franz 61 Kamyn Erazm 141 Kantecki Klemens 186,199 Labenwolf Pankraz 129 Kapliński Leon 184 Laboschin Siegfried 316 Kappel Marcus 118 Lange Georg 317 Kardorff Konrad von 319 Lauffer Otto 52,113, 242, 258 Kauffmann Hermann 61 Laussedat Aimé 157 Kaulbach Wilhelm 60,132-135,155,156, 323 Leblanc Henri 279, 285 Kammerer Carl Rudolf 48 (ojciec Ludwiga) Lederer Fritz 289, 294, 317 Kekulévon Stradonitz Reinhard von 63,235 Lederer Hugon 207, 289, 294 Kemlein Sophie 205, 206, 220 Leesch Johanna 317,319 Kirchmajer Wincenty Józef 290 Leibl Wilhelm 61, 316 Kittel Hans 319 Leistikow Walter 145, 315, 318 Klee, pan 138 Lelewel Joachim 126 Klemm Gustav Friedrich 51 Lenbach Franz von 37, 219 Klenze Leo von 129, 225 Lenz Melchior 141 Klinger Max 129, 315, 316 Leo, kolekcjoner 63 Klingspor, bracia 317 Lepke Rudolf 129,130 Klose Karl Gottfried 169 Leprè August 104 Knaus Ludwig 107 Lepsius Sabine 318 Koberstein Hans 35 Lessing Carl Friedrich 60 Koch Josef Anton 60, 61 Levy Carl (Hagen Carl) 118,284 Koenig Hermann 317 Libelt Karol 184 Koetschau Karl Theodor 46,237,282,283 Lichtwark Alfred 60, 98, 226, 229, 230, 255 Kohte Julius 127,139,140,141,155,156 Lilien Markus (?) 316 Kollwitz Käthe 317, 319 Lindenschmir Wilhelm 61 Komeński Jan Amos 138 Linton William 106 Koppel Leopold 213 Lipmann
Friedrich 63,104 Kossak Juliusz 188 Lippisch Franz 72, 73,116, 318 Kossinna Gustaf 50,181 Lissner Julius 76 Kostrzewski Józef 288,299 Lizyp 232 Kościuszko Tadeusz 184,188 Loche Ida Maria 48 Köller Ernst Mattias von 30,179, 295 Lock Michael 129, 232 Kraft Adam 125,155, 220 Loeschigk William 218 Kraus Elisabeth 204, 220 Lössnitzer Max 129 Lubarsch Otto 70 Kronthal Arthur 100,101,102,103, 203, 206, 207, 208, 285, 298, 299, 310-314 Kronthal Gustav 100,101,203, 206, 208,298, 308, 309, 315 Kronthal Simon 100, 206 Kronthal Wolf 100,118 Kronthalowie 18,100,103, 205 Krotoski Kazimierz 291, 295 Lubrański Bernard 32,125 Luckemeyer Agnes 218 Luckmann Thomas 270, 284 Ludwik Filip 54 Ludwik I Bawarski 56 Lunois Alexandre 317
i INDEKS Łepkowski Józef 290 Łepkowski Wincenty 290 Łukaszewicz Józef 127,137,138,195,197 Monet Claude 20,104,105,106,107,108,109,119, 316, 323, Morawski Franciszek 184 Mosse Rudolf 118 Magnus Eduard 61 Möbius Karl 114 Makart Hans 61 Munch Edvard 315 Malczewski Jacek 188 Murr Christoph Gottlieb von 128 Manet Édouard 315 Müller Sophus 181 Mantegna Andrea 209,212 Mycielski Jerzy 293, 295 Manzel Ludwig 64,232 Myron 232 Marcinkowski Karol 102,184, 207, 285 Myschor Christian 139,154,156, 206, 220 Marées Hans von 61 Mark Alexander von der 64 Nefretete 209 Matejko Beata 290 Nerly Christian Friedrich 61 Matejko Jan 18,144,188, 290, 291, 294 Neudörfer Johann 155 Matthei Adalbert 182 Neumann H.L. 295 Matthes Otto 214, 220, 221 Neumann Theodor 315 Matusik Przemysław 44,112, 220 Nora Pierre 21,154 May Gabriel 61 Nostitz-Jackowski Henryk 291 Meier-Graefe Julius 60 Nûfiez Xosé-Manoel 17, 21,194 Melville Carl 316 Memling Hans 49 Oesterley Carl jun. 62 Mendelssohn Franz von 117,118, 213 Oldach Julius 61 Mendelssohn Robert von 118 Olfers Ignaz von 115, 235, 256 Mendelssohn-Bartholdy Ernst von 118 Oppenheim Benoit 89 Menge Franz Anton 196 Oppenheim Hugo 118 Menzel Adolph 61,315 Orlik Emil 315 Merling Paul von 118 Otton III 126 Méryon Charles 104 Overbeck Friedrich 57,61,322 Mestorf Johanna 75,181 Metzendorf Georg 244,324 Paetel Elwin 77,78,79, 80,117, 246, 258, 299, 316 Meydenbauer Albrecht 147,148,149,150,157, 324 Paetel Friedrich 77, 78,79, 80, 246, 258, 299, 316 Meyer Julius 20,112,115,157, 256 Paetel Hermann 5,76,77,78,79, 80,117, 246, 258, 299, 316 Meyerheim Paul Friedrich 107,116
Michał Anioł 235, 253 Mielżyński Józef 17,26,27,28,73,116,126,144,177,178, 182,183,185,186,187,188,189,192,198,199, 288, 324 Mielżyński Seweryn 17,26,27,28,73,116,126,144,177, 178,182,183,184,185,186,187,188,189,192,198,199, 288, 324 Pallat Ludwig 92,114,117 Pałat Zenon 20,34,35,41 Paul Bruno 318 Pauli Gustav von 107,108 Paulsen Christian 179 Paum Paul 317 Mieszko 1184 Pechstein Max 319 Minde-Pouet Georg 41,49,68,112,114, Pennell Joseph 104 Miquel Johannes von 29, 31 Peßler Wilhelm 282 Molik Witold 154,156 Pettenkofen August von 61,71 Moll Oscar 319 Pfeiffer Felix 317 Mond Alfred 99 Piloty Karl von 61,173 Mond Ludwig 99 Piłsudski Józef 295, 299 Mond Robert 99 Piotrowski Maksymilian Antoni 184
353 Pissarro Camille 104,106, 316 Rosiński Zygmunt 290 Plahn Anton 161 Rosler Waldemar 319 Pleissner Robert 315 Rudolph Arthur 319 Plersch Jan Bogumił 184 Ruhmor Karl Friedrich von 110 Podczaszyński Bolesław 126 Rundlack Regine (?) 316 Poldi Pezzoli di Albertone Gian Giacomo 89 Runge Philipp Otto 61 Poliklet 232 Ruszczynski Edmund 267, 269, 284, 285 Pomian Krzysztof 20, 21,157, 208, 220 Posadowsky-Wehner Arthur von 31 Salmonowicz Stanisław 167,195 Praksyteles 232 Sametzki Benno 36 Preller Friedrich 60 Sas Zubrzycki Jan 128 Preusker Karl Benjamin 45 Sattler Carl 28 Prümers Rodgero 26,124,285 Schack Adolph Friedrich von 56 Przezdziecki Aleksander 128,155 Schadow Johann Gottfried 35,64,129 Schaller Ludwig 129 Quadro Giovanni Baptista 33 Schick Gotlieb 49 Schick Rudolf 62 Raczyński Atanazy 5, 8, 9,12,15, 20, 28, 33, 40, 41, 47, 50, 53, 54, 56, 57, 58, 59, 60, 61, 62, 68, 80, 85, 86, 87, 88, 97, 99,113,114,132,133,134,137,154, 237, 298, 322, 323 Raczyński Edward 12, 28, 33, 50, 54, 56, 57, 58,62,102, 126,134,137,138,184, 322, 323 Schinkel Carl Friedrich 35, 60, 61,138, 224, 225, 226 Schluter Andreas 35,129 Schmarje Walter 316 Schneider Christian 317 Schneider Karl Heinz 164 Raczyński Edward Aleksander 12,28,33,54,56,57,58, 62,134,137,186, 322, 323 Schnorr von Carolsfeld Julius 173 Raczyński Karol 12, 28, 33, 53, 54, 56, 57, 58, 61,113, 134,137, 322, 323 Schönborn-Wiesentheid Franz Erwein 56 Raczyński Zygmunt 12,28, 33, 54, 56, 57, 58, 61,70,114, 134,137,155,156, 293, 322,323 Schraudolph Claudius starszy 60 Raffaëlli Jean-François 104,316 Rastawiecki Edward 128,155,183,184 Rayski
Ferdinand von 61 Rebel Karl Max 315 Recke Eberhard von der 31,41 Reinhard Johann Christian 61 Rembrandt Harmenszoon van Rijn 104,118,316 Remy August 146,323 Renoir Auguste 106,316 Richter Gustav 61 Richter Johannes 50 Rickert Heinrich 166 Riegel Ernst 317 Riemenschneider Tilman 129 Riezler Walter 108 Robbia Andrea della 212 Robbia Luca della 235 Rodin August 234, 315, 324 Roehr Jan 131 Rops Félicien 106 Schongauer Martin 104,190,199 Schöne Richard 235 Schraudolph Johann 60 Schraudolph Matthias 60 Schröder Theodor 63 Schubart Martin 218 Schuch Karl 103 Schulte Eduard 295 Schultz Johann Carl 196 Schutte Christoph 20, 39, 40, 41,194,195 Schwabach Paul von 213 Schwalbe 259 Schwanthaler Ludwig 60 Schwartz Franz 44, 46, 47, 50, 51, 52, 62,101,112, 298 Seger Hans 50 Seidlitz Woldemar von 59,110 Semrau Arthur 74,116 Serrier Thomas 124,154,156 Seyboth Adolphe 191 Sherman Daniel 10, 20, 285 Siemens Arnold von 118 Siemiradzki Henryk 290
INDEKS Simon Adolphine z Heilbornów 215 Simon Eduard 118, 213 Tschudi Hugo von 15, 46, 59, 60, 61, 62, 89, 96,101,106, 107,109,117,118 Simon Izaak 215 Simon James 6,18, 89,117,118, 209, 210, 211, 212, 213, 214, 215, 218, 219, 220, 221, 246, 258, 324 Uhde Fritz von 292, 293, 294 Simon Karl 49,112,129,140,141,155,156, 209, 299 Unruh Christoph 93 Sinding Stephan 232 Uphues Joseph 36 Sisley Alfred 106, 316 Usedom Guido von 235 Uhle W. 76 Slevogt Max 241,289,291, 292,293, 294, 295, 316, 324, 325 Velde Henry van de 243,245,324 Smuglewicz Franciszek 184 Verrochio Andrea del 235 Sohnrey Heinrich 283 Vinnen Carl 107,108,119 Sorterup Julius Benjamin 198 Vischer Peter 5, 35,125,127,129,141,155 Sperl Johann 316 Volkmann Hans von 116, 318 Spitzer Frédéric 89, 317 Volkov Shulamit 203, 220 Spitzweg Karl 61,116 Springer Anton 48,49,110,127,190,199, 236, 238,257 Waagen Gustav Friedrich 14,225 Stablewski Florian 28 Waetzoldt Wilhelm 21, 45,46, 89,112,117 Stanisław August 184,196,199 Wagenbauer Max Josef 61 Stasiak Ludwik 128 Wagener Joachim Heinrich Wilhelm 59, 60,99,113 Steinbach Erwin von 35 Wagner Friedrich 128 Steinhauer Carl Ludvig 198 Wagner R. 79, 316 Steinthal Max 118 Wagner Ryszard 218, 221 Stem Julius 118 Waitzmann Chaim 213 Stoedtner Franz 238 Waldau Grete 101 Storm Eric 21,194 Waldow Wilhelm von 37,154,221 Störtkuhl Beate 155, 284 Warschauer Adolf 26,70,124 Strathmann Karl 319 Warschauer Robert 118 Struck Hermann 316 Wasmann Friedrich 61 Strunk Adolph 198 Weddig Heinz 102,103,310, 313, 323 Stryowski Wilhelm 48 Weisbach Valentin 117,118,204 Studt Konrad von 58 Weiß Gisela 20,
21,112,115,162,165,166,193,194, 255, 256 Stuhl Fritz 70,115 Stwosz Wit, także jako: Veit Stoss 5,125,127,128,129, 141,155 Welcker Friedrich G. 14 Süß Hans 141 Wesendonck Karl 6,18,133, 209, 215, 218, 219, 221 Szydłowski Tadeusz 128 Wesendonck Mathilde 215, 218, 219, 221 Werner Anton von 107,190 Wesendonck Myrrha 219, 221 Thamm Wilhelm 49 Wesendonck Otto 215, 218, 219,221 Thaulow Gustav Ferdinand 76,181,182 Wesendonck Otto-Günther 218, 219, 221 Thiesse Anne-Marie 194 Whistler James McNeill 104,106 Thoma Hans 145,316,318 Wierusz-Kowalski Alfred 188 Thomsen Christian Jürgensen 179,180,198 Wierzejewski 276 Thorvaldsen Bertel 196 Thum Erich 319 Wierzejski Tadeusz 291,293 Wilamowitz-Moellendorff Ulrich von 255 Tiedemann Christoph Willers von 28 Wilamowitz-Möllendorff Hugo von 29, 30, 31 Touillon Louis 37 Wilberg Christian 106 Trübner Wilhelm 72,116, 289, 292, 293, 294, 295, 316 Wilde H. 317
355 Wildhagen Fritz 116,318 Wilhelm I 66, 68,176, 227,232, 263 Wilhelm II 31, 36, 50,58,102,106,115,123,166,171,173, 190,197, 208,212, 213, 228, 263, 272, 324 Wilms Ernst 285 Winter Leopold von 169 Winterhalter Franz Xaver 61 Wojtczak Maria 156 Wojtkowski Andrzej 177,184,197,199 Wolbehr Theodor 108 Woltmann Alfred 199 Wölfflin Heinrich 236 Zakrzewski Ignacy 25 Zäslein Ernst 37 Ziegler Karl 70, 71, 72,145,199, 263, 264, 315, 317, 318, 319,322 Ziemięcki Teodor 128,155 Zinck Ludwig 198 Zorn Anders 315, 318 Zuloaga Ignacio 101,102, 323 Zurbaran y Salazar Francisco de 54,322 Zügel Heinrich von 72,116,318 Żuchowski Tadeusz J. |
| any_adam_object | 1 |
| any_adam_object_boolean | 1 |
| author | Kłudkiewicz, Kamila 19XX- |
| author_GND | (DE-588)1135302324 |
| author_facet | Kłudkiewicz, Kamila 19XX- |
| author_role | aut |
| author_sort | Kłudkiewicz, Kamila 19XX- |
| author_variant | k k kk |
| building | Verbundindex |
| bvnumber | BV047954438 |
| ctrlnum | (OCoLC)1314902909 (DE-599)BVBBV047954438 |
| era | Geschichte 1904-1919 gnd |
| era_facet | Geschichte 1904-1919 |
| format | Book |
| fullrecord | <?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><collection xmlns="http://www.loc.gov/MARC21/slim"><record><leader>00000nam a2200000 c 4500</leader><controlfield tag="001">BV047954438</controlfield><controlfield tag="003">DE-604</controlfield><controlfield tag="005">20240130</controlfield><controlfield tag="007">t|</controlfield><controlfield tag="008">220426s2021 xx a||| |||| 00||| pol d</controlfield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">9788364080906</subfield><subfield code="9">978-83-64080-90-6</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(OCoLC)1314902909</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(DE-599)BVBBV047954438</subfield></datafield><datafield tag="040" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-604</subfield><subfield code="b">ger</subfield><subfield code="e">rda</subfield></datafield><datafield tag="041" ind1="0" ind2=" "><subfield code="a">pol</subfield></datafield><datafield tag="049" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-12</subfield><subfield code="a">DE-255</subfield></datafield><datafield tag="084" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">OST</subfield><subfield code="q">DE-12</subfield><subfield code="2">fid</subfield></datafield><datafield tag="084" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">2</subfield><subfield code="2">KUBA2</subfield></datafield><datafield tag="100" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Kłudkiewicz, Kamila</subfield><subfield code="d">19XX-</subfield><subfield code="e">Verfasser</subfield><subfield code="0">(DE-588)1135302324</subfield><subfield code="4">aut</subfield></datafield><datafield tag="245" ind1="1" ind2="0"><subfield code="a">Kaiser-Friedrich-Museum w Poznaniu (1904-1919)</subfield><subfield code="b">muzeum na niemieckiej i europejskiej prowincji</subfield><subfield code="c">Kamila Kłudkiewicz</subfield></datafield><datafield tag="264" ind1=" " ind2="1"><subfield code="a">Poznań</subfield><subfield code="b">Muzeum Narodowe w Poznaniu</subfield><subfield code="c">[2021]</subfield></datafield><datafield tag="300" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">355 Seiten</subfield><subfield code="b">Illustrationen</subfield></datafield><datafield tag="336" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">txt</subfield><subfield code="2">rdacontent</subfield></datafield><datafield tag="337" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">n</subfield><subfield code="2">rdamedia</subfield></datafield><datafield tag="338" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">nc</subfield><subfield code="2">rdacarrier</subfield></datafield><datafield tag="500" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Volltext (als PDF) auf academia.edu abrufbar (Stand: 25.05.2023)</subfield></datafield><datafield tag="610" ind1="2" ind2="7"><subfield code="a">Kaiser-Friedrich-Museum</subfield><subfield code="g">Posen</subfield><subfield code="0">(DE-588)117911-1</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="610" ind1="2" ind2="7"><subfield code="a">Muzeum Narodowe w Poznaniu</subfield><subfield code="0">(DE-588)1008385-6</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="648" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Geschichte 1904-1919</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="0"><subfield code="a">Kaiser-Friedrich-Museum</subfield><subfield code="g">Posen</subfield><subfield code="0">(DE-588)117911-1</subfield><subfield code="D">b</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="1"><subfield code="a">Muzeum Narodowe w Poznaniu</subfield><subfield code="0">(DE-588)1008385-6</subfield><subfield code="D">b</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="2"><subfield code="a">Geschichte 1904-1919</subfield><subfield code="A">z</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2=" "><subfield code="5">DE-604</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033335751&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Inhaltsverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033335751&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Literaturverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033335751&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Register // Personenregister</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="n">oe</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="q">BSB_NED_20240130</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">069</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">09041</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">069</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">09041</subfield><subfield code="g">43</subfield></datafield><datafield tag="943" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-033335751</subfield></datafield></record></collection> |
| id | DE-604.BV047954438 |
| illustrated | Illustrated |
| index_date | 2024-07-03T19:38:26Z |
| indexdate | 2025-01-31T19:04:27Z |
| institution | BVB |
| isbn | 9788364080906 |
| language | Polish |
| oai_aleph_id | oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-033335751 |
| oclc_num | 1314902909 |
| open_access_boolean | |
| owner | DE-12 DE-255 |
| owner_facet | DE-12 DE-255 |
| physical | 355 Seiten Illustrationen |
| psigel | BSB_NED_20240130 |
| publishDate | 2021 |
| publishDateSearch | 2021 |
| publishDateSort | 2021 |
| publisher | Muzeum Narodowe w Poznaniu |
| record_format | marc |
| spelling | Kłudkiewicz, Kamila 19XX- Verfasser (DE-588)1135302324 aut Kaiser-Friedrich-Museum w Poznaniu (1904-1919) muzeum na niemieckiej i europejskiej prowincji Kamila Kłudkiewicz Poznań Muzeum Narodowe w Poznaniu [2021] 355 Seiten Illustrationen txt rdacontent n rdamedia nc rdacarrier Volltext (als PDF) auf academia.edu abrufbar (Stand: 25.05.2023) Kaiser-Friedrich-Museum Posen (DE-588)117911-1 gnd rswk-swf Muzeum Narodowe w Poznaniu (DE-588)1008385-6 gnd rswk-swf Geschichte 1904-1919 gnd rswk-swf Kaiser-Friedrich-Museum Posen (DE-588)117911-1 b Muzeum Narodowe w Poznaniu (DE-588)1008385-6 b Geschichte 1904-1919 z DE-604 Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033335751&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Inhaltsverzeichnis Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033335751&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Literaturverzeichnis Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033335751&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Register // Personenregister |
| spellingShingle | Kłudkiewicz, Kamila 19XX- Kaiser-Friedrich-Museum w Poznaniu (1904-1919) muzeum na niemieckiej i europejskiej prowincji Kaiser-Friedrich-Museum Posen (DE-588)117911-1 gnd Muzeum Narodowe w Poznaniu (DE-588)1008385-6 gnd |
| subject_GND | (DE-588)117911-1 (DE-588)1008385-6 |
| title | Kaiser-Friedrich-Museum w Poznaniu (1904-1919) muzeum na niemieckiej i europejskiej prowincji |
| title_auth | Kaiser-Friedrich-Museum w Poznaniu (1904-1919) muzeum na niemieckiej i europejskiej prowincji |
| title_exact_search | Kaiser-Friedrich-Museum w Poznaniu (1904-1919) muzeum na niemieckiej i europejskiej prowincji |
| title_exact_search_txtP | Kaiser-Friedrich-Museum w Poznaniu (1904-1919) muzeum na niemieckiej i europejskiej prowincji |
| title_full | Kaiser-Friedrich-Museum w Poznaniu (1904-1919) muzeum na niemieckiej i europejskiej prowincji Kamila Kłudkiewicz |
| title_fullStr | Kaiser-Friedrich-Museum w Poznaniu (1904-1919) muzeum na niemieckiej i europejskiej prowincji Kamila Kłudkiewicz |
| title_full_unstemmed | Kaiser-Friedrich-Museum w Poznaniu (1904-1919) muzeum na niemieckiej i europejskiej prowincji Kamila Kłudkiewicz |
| title_short | Kaiser-Friedrich-Museum w Poznaniu (1904-1919) |
| title_sort | kaiser friedrich museum w poznaniu 1904 1919 muzeum na niemieckiej i europejskiej prowincji |
| title_sub | muzeum na niemieckiej i europejskiej prowincji |
| topic | Kaiser-Friedrich-Museum Posen (DE-588)117911-1 gnd Muzeum Narodowe w Poznaniu (DE-588)1008385-6 gnd |
| topic_facet | Kaiser-Friedrich-Museum Posen Muzeum Narodowe w Poznaniu |
| url | http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033335751&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033335751&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033335751&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |
| work_keys_str_mv | AT kłudkiewiczkamila kaiserfriedrichmuseumwpoznaniu19041919muzeumnaniemieckiejieuropejskiejprowincji |