Beteja e parë dhe e katërt e Skënderbeut me Ballabanin: (beteja e Zerqanit dhe Valikardhës, të njohura si "Betejat Velkale")
Saved in:
| Main Author: | |
|---|---|
| Format: | Book |
| Language: | Albanian |
| Published: |
Durrës
Botimet 2M
2020
|
| Subjects: | |
| Online Access: | Inhaltsverzeichnis Literaturverzeichnis Register // Gemischte Register |
| Physical Description: | 238 Seiten Illustrationen, Pläne 20,5 x 14,6 cm |
| ISBN: | 9789928253910 |
Staff View
MARC
| LEADER | 00000nam a2200000 c 4500 | ||
|---|---|---|---|
| 001 | BV047325524 | ||
| 003 | DE-604 | ||
| 005 | 20241216 | ||
| 007 | t| | ||
| 008 | 210615s2020 xx a||| |||| 00||| alb d | ||
| 020 | |a 9789928253910 |9 978-9928-253-91-0 | ||
| 035 | |a (OCoLC)1257808058 | ||
| 035 | |a (DE-599)BVBBV047325524 | ||
| 040 | |a DE-604 |b ger |e rda | ||
| 041 | 0 | |a alb | |
| 049 | |a DE-12 |a DE-Re13 | ||
| 084 | |a OST |q DE-12 |2 fid | ||
| 100 | 1 | |a Kica, Ramazan |d ca. 20./21. Jh. |e Verfasser |0 (DE-588)1235556611 |4 aut | |
| 245 | 1 | 0 | |a Beteja e parë dhe e katërt e Skënderbeut me Ballabanin |b (beteja e Zerqanit dhe Valikardhës, të njohura si "Betejat Velkale") |c Ramazan Kica |
| 264 | 1 | |a Durrës |b Botimet 2M |c 2020 | |
| 300 | |a 238 Seiten |b Illustrationen, Pläne |c 20,5 x 14,6 cm | ||
| 336 | |b txt |2 rdacontent | ||
| 337 | |b n |2 rdamedia | ||
| 338 | |b nc |2 rdacarrier | ||
| 600 | 0 | 7 | |a Georgius |c Castriota |d 1405-1468 |0 (DE-588)11861486X |2 gnd |9 rswk-swf |
| 600 | 0 | 7 | |a Ballaban Badera |d ca. 15. Jahrhundert |0 (DE-588)1235557073 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 648 | 7 | |a Geschichte 1464-1465 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 650 | 0 | 7 | |a Unabhängigkeitsbewegung |0 (DE-588)4121814-0 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 650 | 0 | 7 | |a Schlacht |0 (DE-588)4052531-4 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 650 | 0 | 7 | |a Türkenkriege |0 (DE-588)4186408-6 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 650 | 0 | 7 | |a Albaner |0 (DE-588)4068517-2 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 651 | 7 | |a Osmanisches Reich |0 (DE-588)4075720-1 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 689 | 0 | 0 | |a Georgius |c Castriota |d 1405-1468 |0 (DE-588)11861486X |D p |
| 689 | 0 | 1 | |a Albaner |0 (DE-588)4068517-2 |D s |
| 689 | 0 | 2 | |a Unabhängigkeitsbewegung |0 (DE-588)4121814-0 |D s |
| 689 | 0 | 3 | |a Türkenkriege |0 (DE-588)4186408-6 |D s |
| 689 | 0 | 4 | |a Schlacht |0 (DE-588)4052531-4 |D s |
| 689 | 0 | 5 | |a Ballaban Badera |d ca. 15. Jahrhundert |0 (DE-588)1235557073 |D p |
| 689 | 0 | 6 | |a Osmanisches Reich |0 (DE-588)4075720-1 |D g |
| 689 | 0 | 7 | |a Geschichte 1464-1465 |A z |
| 689 | 0 | |5 DE-604 | |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032728169&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Inhaltsverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032728169&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Literaturverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032728169&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Register // Gemischte Register |
| 940 | 1 | |n oe | |
| 940 | 1 | |q BSB_NED_20210616 | |
| 942 | 1 | 1 | |c 909 |e 22/bsb |f 09024 |g 4965 |
| 942 | 1 | 1 | |c 355.009 |e 22/bsb |f 09024 |g 4965 |
| 942 | 1 | 1 | |c 909 |e 22/bsb |f 09024 |g 561 |
| 942 | 1 | 1 | |c 355.009 |e 22/bsb |f 09024 |g 561 |
| 943 | 1 | |a oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-032728169 | |
Record in the Search Index
| _version_ | 1818602059768791040 |
|---|---|
| adam_text |
Përmbajtja. Përmbajtja. 4 Në vend të parathënies. 5 Dibra dhe Dibrat. 10 Nga cili shteg futeshin ushtritë osmane në Epir?. 19 Të dhëna për betejën e Zerqanit dhe Valikardhës. 21 Bulqiza, Valikárdha dhe Zerqani, si vende që lidhen me keto dy beteja. 22 Lugina Valkale. 32 Mbi vendin e zhvillimit të këtyre dy betejave mes Skënderbeut dhe Ballabanit. 40 Në luginën e Bulqizës nuk është bërë asnjë ndeshje e Skënderbeut me ushtritë osmane. 64 Valikárdha, vendi і kampit të ushtrisë së Skënderbeut. 67 A është zhvilluar beteja e parë e Skënderbeut me Ballabanin në luginën e fiishës së Zerqanit?. 70 Nga udhëtoi Ballaban Pasha?. 80 Beteja e Zerqanit. 83 Beteja e Valikardhës. 117 Betej a e Skënderbeut me Jakupin. 141 Përfundime. 147 Mbi vend-betejën
e tretë të Skënderbeut me Ballabanin. 155 Të dhëna të autorëve për betejat Valkale. 158 Konkluzione për betejat Valkale, nga Historia e Shqipërisë dhe Historia e popullit shqiptar. 176 Bibliografi. 180 Sqarime të emrave të vendve e personave, dhe jo vetëm 185 Indeks і emrave të vendeve e personave, dhe jo vetëm. 204 4
Bibliografi Akademia, Historia; - “Historia e popullit shqiptar” (në katër vëllime), botim i Akademise së Shkencave të Shqipërisë, vëllimi II, botimet Toena, Tirane 2002. Akademia, Skënderbeu dhe Evropa; - “Skënderbeu dhe Evropa” (Përmbledhje kumtesash). Akademia e Shkencave e Shqipërisë, Instituti і Historisë - ILAR, Tiranë 2006. Barleti Skënderbeu 2005; - Historia e jetës dhe e veprave të Skënderbeut, Marin Barleti, shtypur nga “INFOBOTUES” Tiranë 2005, përkthyer nga Stefan Prifti. Barleti, Skënderbeu; - Historia e jetës dhe e veprave të Skënderbeut, Marin Barleti, shtypur nga “Mihal Duri” Tiranë 1964, përkthyer nga Stefan Prifti. Barletii M. Historia de vita; - MARINI BARLETII “Historia de vita et gestis Scanderbegi, Epirotarum Principis, imressum Romae, per, BV”. Biçoku, Për Skënderbeun; - Kasem Biçoku, “Për Skënderbeun”, shtëpia botuese “BOTIMPEX”, Tiranë 2005. Biemmi, Istoria; - ISTORIA DI GIORGIO CASTRIOTO DETTO SCANDER-BEGH DI GIAMMARIA BIEMMI, IN BRESCIA. MDCCLVI. Bozhori - Liço, Būrime tregimtare bizantine; - Būrime tregimtare bizantine për Historinë e Shqipërisë. Shek. X-XV. Përgatitur për botim nga Koço Bozhori - Filip Liço, Tiranë, 1975. Bozhori, Būrime Bizantine; ֊ LUFTA SHQIPTAROTURKE NË SHEKULLIN XV - Būrime Bizantine (Krønika e Janinës, Laonik Halkokondili, Kritobuli 180
prej Imbrosit, Dukas, dhe Sfrances), përgatitur për shtyp nga Koço Bozhori, Tiranë 1967. Bozhori, Dokumente bizantine; - Dokumente të periudhës bizantine për historinë e Shqipërisë (Shek. VII-XV), përgatitur për botim nga Koço Bozhori, Tiranë 1978. (Përkthimi është bërë nga: Patrologia Greace, cursus completus v. 126, f. 442-452). Breve memoria; - Breve memoria de li discendenti de nostra casa Musachi”, gjendet në: Hopf, Chroniques, pagina 270 - 340. Būrime të zgjedhura, autorēt antike; - Būrime të zgjedhura për historinë e Shqipërisë, ilirët dhe Iliria te autorēt antike. Shtyp. N.I.SH. Shtypshkronja “Mihal Duri”, Tiranë 1965. Būrime të zgjedhura; - Būrime të zgjedhura për historinë e Shqipërisë, shekulli VII-XV, Vëllimi II. Shtyp. N.I.SH. Shtypshkronja “Mihal Duri”, Tiranë 1962. Durham, Some tribal; - Durham, M. Edith: Some tribal origins, laws and costoms of the Balkans. London 1928. Ergebnisse Der Volkszählung In Albanien; - Regjistrmi і popullsisë shqiptare, і bërë nga administrata e Perandorisë së Austro-Hungarisë, і vitit 1916-1918, botuar në Vienë dhe Laipzig më 1922. Franco, Giorgio Castriotto 1679; - Historia e gloriosi gesti: et vittoriose imprese fatte contra Turchi dal signor D. Giorgio Castriotto, detto Scanderbeg. Prencipe d'Epirro . by Scanderbeg, 1405?1468; Adams, John, 1735-1826, former owner. MB (BRL); John Adams Library (Boston Public Library) MB (BRL). Publication date 1679. Publisher In Veneţia: Appresso li Prodotti. 181
Franco, Giorgio Castriotto; - Demetrio Franco: Gli illustri et gloriosi gesti et vittoriose imprese fatte contra Turchi dal Sign. D. Giorgio Castriotto detto Scanderbeg Prencipe d’Epirro. In Venegia Pressio Altobello Salicato. 1584. Alla Libraria della Forezza. Frangu, Skënderbeu; - Veprat e famshme e të lavdishme dhe ndërmarrjet fitimtare kundër turqve të zotit Don Gjergj Kastriotit і quejtun Skanderbeg, Princ i Epirit, shkruar nga Dhimitër Frangu, shtypur nga “Arbëria”, Tirane 2007, përktheu Lek Përvizi. Frashëri, Dibra; - Kristo Frashëri “Historia e Dibrës”, Botime “M B”, Tirane 2012. Frashëri, Skënderbeu; - Kristo Frashëri “Gjergj Kastrioti Skënderbeu, jeta dhe vepra”, botimet TOENA, Tiranë 2002. Hahn, Reise durch die Gebiete; - Johann Georg Hahn, "Reise durch die Gebiete des Drin und Wardar im Aufträge der Kaiserl. Akademie der Wissenschaften, unternommen im Jahre 1863". Part 1. Denkschriften (Österreichische Akademie der Wissenschaften. Philosophisch-Historische Klasse) Volume 15. Part 2 Volume 16, Part 2 of Denkschriften / Österreichische Akademie der Wissenschafien. Publisher: Kaiserl. Königl. Hof - und Staatsdruckerei, 1867. Original from: Oxford University. Digitized: 18 Dec 2008. Hanku, Drita e shpirtit; - Lutfí Hanku, "Drita e shpirtit (Baba Fejzë Bulqiza)", Albpaper, Tiranë, 2002. Hecquard, Histoire de la Haute Albanie; - Hyacinthe Hecquard “Histoire et Description de la Haute Albanie ou Guégarie - Paris, 1858”. Historia 1959; - Historia e Shqipërisë, në tre vëllime, Tiranë 1959. 182
Hopf, Chroniques; - Charles Hopf. “Chroniques GrékoRomanés”, Berlin. 1873. (p. 270 - 340; “Breve memoria de li discendenti de nostra casa Musachi”). Jano M, - Mihal Llaqi Jano, "Myzeqeja dhe mistere historike shqiptare". Keegan John, Battle՛, - The Face of Battle, shkruar nga Sir John Desmond Patrick Keegan, botuar më 1976, fíllimisht në Mbretërinë e Bashkuar nga Jonathan Cape, dhe në Shtetet e Bashkuara nga Viking Press. Kica R, Beteja e pare e Skënderbeut; - Ramazan Kica, Beteja e pare e Skënderbeut, 2 M Printing, 2019. Konferenca e dytë; - “Konferenca e dytë e studimeve albanologjike, me rastin e 500-vjetorit të vdekjes së Gjergj Kastriotit - Skënderbeut”. Shtypur në NISH të shtypshkronjave “Mihal Duri”. Stabilimenti і Botimeve Arsimore - Tirane, 1969. Muzaka, Memorje; - Gjon Muzaka, Memorje, përktheu Dhori Qiriazi, Botimet Toena. Tirane, 1996. Noli, Skënderbeu; - Fan S. Noli, Vepra 4, Shtypur Kombinati Poligrafìk, Shtypshkronja “8 Nëntori” Tirane 1989. Në këtë vepër janë tre librat e Nolit për Skënderbeun (Boston 1921, Nju Jork 1947, Boston 1950). Pulaha, Būrime Osmane; - LUFTA SHQIPTAROTURKE NË SHEKULLIN XV - Būrime Osmane, përgatitur për shtyp nga Selami Pulaha, Tiranë 1968. Schmitt, Skënderbeu; - Oliver Jeans Schmitt, “Skënderbeu”, rishtypje e zgjeruar, shqip nga Ardian Klosi, shtypur në Shtypshkronjën “Natyra”, Tiranë 2009. Shqipria më 1927; - Teki Selenica, "Shqipria më 1927", Tiranë, Shtypshkronja "Tirana", 1928. 183
Viezzoli, Shqypnija; - Lorenzo Viezzoli S. J, "Shqypnija njofiime gjeografike, shtetistike-administrore", Dora V, e plotsueme e e ndreqme. Botue prej Etneve Jezuit, Shkodër1923. 184
Sqarime të emrave të vendve e personave, dhe jo vetëm Ahanzë-t (Ahanxë-t); - kështu quheshin ndryshe akinxhinjtë, akinxhijtë, akënxhijtë, akënxhinjtë. Konsiderohen si fundërrina të ushtrisë, dūke u vënë në krye të saj si mish për top. Janë pa pagesë dhe shkojnë në betejë me qëllim plaçkitje dhe zjarrvënie. Ahridë; - emri në mesjetë і Ohrit. Akënxhijtë (akinxhinj-të); - ishin pjesa më e ulët e ushtrisë osmane dhe të armatosur lehtë. Shumë studiues i kanë quajtur plaçkitësit. Akropolid - Gjergj Akropolid. Akt arkivor dokumentär; - dokument që është і vërtetë dhe і saktë. Aleksandër; - Kështu quajnë Skënderbeun kronikanët bizantine. Aleksiada; - libër і shkruar nga Ana Komnena (1083 1153). Ali Pasha; - komandanti і ushtrisë osmane të vidt 1444, që bëri betejën e pare me ushtrinë epirote nën komanden e Skënderbeut, betejën e Korabit. Anonimi Gorka; - udhëtar і panjohur që përshkruan Arbërinë në vitin 1308. Arkibugj; - një lloj dyfektu і shekullit XV (një lloj stërgjyshi і pushkës). Autorēt osmane; - quhen përgjithsisht kronikanët osmanë që kanë shkruar, kryesisht, për periudhën nga lufta e Fushëkosovës (1379) dhe deri në rënien e Epirit në duar të turqve (1478). Azap (azapët); - ushtarë të rregullt në sundimin osman (nga turqishtja do të thotë "beqar", "i pamartuar"). 185
Këto ushtarë, në rast nevoje, mblidheshin ndër Sanxhaqe të Perandorisë Osmane dhe ingranoheshin në ushtri. U ndalohej martesa. Ballabani; - tradhtar shqiptar і njohur dhe si Bailaban Badera, nga fshatrat në lindje të Krujës, komandant në ushtrinë osmane (ka mundësi që mbiemri і tij lidhet me Badrën, toponim që ekziston dhe në ditët e sotme, në Martanesh). Në pak muaj solii në Epir katër (plus një, atë të Jakup Amautit) ushtri osmane, pa përmendur ardhjen e vetë Sülitan Mehmetit, і cili e la komandant të ushtrisë osmane prej 70 mijë ushtarëve në rrethimin e dytë të Krujës, ku humbi jetën. Ka mbetur në histori si krimineli që zuri të gjallë në luginën Valkale, tetë komandantët e ushtrisë epirote dhe і dërgoi te Mehmeti II, і cili i rropi të gjallë. Barbari; - quhen përgjithsisht komandantët osmanë. Barbarët; - quhen përgjithsisht osmanët. Barleti (Barleci); - Marin Barleti "Marin Barleci" (- 1450/1460- 1512/1513). Belica e Sipërme; - toponim në veriperëndim të Strugës. Beteja e Albulenës; - shih "Beteja e Ujëbardhës" Beteja e Beratit; - beteja ku ushtria e Epirit pësoi disfate të rende. Beteja e Zerqanit; - beteja e pare e Skënderbeut me Ballabanin (e njohur dhe si beteja e parë në luginën Valkale). Beteja e Korabit; - Beteja e vitit 1444 ndërmjet ushtrisë osmane të komanduar nga Ali Pasha dhe ushtrisë së Epirit të komanduar nga Skënderbeu (e quajtura konvencialisht Beteja e Torviollit). Beteja e parë dhe e dytë e luginës Valkale; - Beteja e Zerqanit dhe Beteja e Valikardhës. 186
Beteja e pare dhe e dytë e Vajkalit; - shih Beteja e pare dhe e dytë e luginës Valkale. Beteja e parë dhe e katërt e Skënderbeut me Ballabanin; Beteja e Zerqanit dhe Beteja e Valikardhës. Beteja e Ujëbardhës; - Beteja e Albulenës, është zhvilluar gjatë gjysmës së dytë të muajit shtator të vitit 1457. Beteja e Valikardhës; - Beteja e katërt e Skënderbeut me Ballabanin (beteja e dytë e luginës Valkale), zhvilluar me 26 tetor 1464. Beteja e vitit 1444; - Beteja e Korabit. Betejat që u zhvilluan në luginën e Falkalit (Valkalit) pranë malit Bigë (Furkë) në afërsi të Ohrit; - Beteja e Zerqanit dhe Beteja e Valikardhës. Biemmi; - GIAMMARIA BIEMMI, prift nga Breshia, autor і "ISTORIA DI GIORGIO CASTRIOTO DETTO SCANDER-BEGH". Është konsideruar, nga studiues më zë, si mashtrues profesionist dhe і rrafmuar. Biga të Valkalisë; - emërtime që përdor Barleti, për ngushticat në lindje të luginës Valchale. Shih Falkale Furkas. Bozhori; - Koço Bozhori. Buharaja; ֊ Vexhi Buharaja, përkthyes і Defterit turk, mars 1467 (viti 871 Hixhri). Bulqizë; - pjesa perëndimore e luginës Valkale. Centurie; - (shih Manipul) njësia më e vogel e ushtrisë romake, e cila përbëhej nga 100 ushtarë. Cimarosta; - Antonio da Cosenza. Debarca e Epërme (Goma Debarca); - krahinë në perëndim të Plaćenska Planina. Debarca e Poshtme (Doina Debarca); - krahinë në perëndim të Plaćenska Planina. 187
Deftei osman і marsit 1467; - Defter i mbajtur nga adninistratacosmane në mars 1467, përkthyer shqip nga Buharaja. Demir Hisar; - rajon në Maqedoni, në verilindje të Ohrit, Sfetigradi. Dibër e Epërme; - pjesa më e madhe e territoreve të Dibrës së Epërme të kohës së Skënderbeut, sot ndodhen në Maqedoni me tjera emërtime. Dibër e Madhe; - Dibër e Epërme. Dibër e Poshtme; - ato territore që dhe sot quhen Dibër e Poshtme. Dibër e Vogël; - Dibër e Poshtme. Dibra; - territoret e Dibrës së Epërme (deri në shekullin XIII). Dibrat; - Dibra e Poshtme dhe Dibra e Epërme. Dobéra, Doberos; - (qytet і Paionisë), nga Ptolemeu. Doberët (si fis në Maqedoni), nga Plini. Doberët (si fis paion), nga Herodoti. Doberi; - (mal në Maqedoni), nga Straboni. Dokumente të periudhës bizantine për historinë e Shqipërisë; (Shek. VII-XV) - materiale të përgatitura për botim nga Koço Bozhori, Tiranë 1978. Dozhë; - Dozhë është përkthimi në shqip і titullit latin "Dux", që, sipas fjalorit latinisht - shqip të Henrik Laćaj e Filip Fishta (1966), do të thotë: udhëheqës, prijs, komandant ushtrie, sundimtar, perandor (f. 149). Dragua; - fshat në Bulqizë. Drimon; - emri në mesjetë i Drinit. Drini і Zi; - lum që búron nga liqeni і Ohrit, e deri në Kukës ku bashkohet me Drinin e Bardhë. Dukati venecian; - monedhë e Venedikut me peshë 3.56 gram arë. Viente 120 akçe. 188
Dushaj; - fshat në Bulqizë. Dy autentikët; - Marin Barleti dhe Dhimitër Frangu. Dyfektarë; - Dyfektarët ishin këmbësorët që mbanin dyfek, një lloj stërgjyshi і pushkës, і cili në atë kohë quhej "Arkibugj". Dyqani і Lleshit; - toponim që ndodhet rreth një km, nga qafa e Dushkut të Kuq drejtim Klosit. Emërtim bizantin; - historianët bizantine nuk përdorin të njëjtat emërtime me historianët latinë. Historianët bizantinė, “ilirë” quajnë shqiptarët. Emërtim latin; - latinët, “ilirë” quajnë sllavët. Emërtim sllav; - edhe sllavët kanë emërtimet e tyre, të cilat nuk janë të njëjtë me ato të latinëve, apo bizantinëve. Epir; - Shqipëri. Epirotët; - shqiptarët. Epiroti; - Gjergj Kastrioti. Epokë e Skënderbeut; - 1443 - 1468. Falchale; - Valkale (falchale furcas- Falkale Furkas). Falkale Furkas (Furkat Valkale); - ngushticë, rreth 170 metra e gjatë, mes malit të Kasgjakut dhe Krastës së Zerqanit; e cila, në fakt është qafa që lidh livadhet e Gurrijve me fushën e Zerqanit. Familja Gropa; - famiije fisnikësh nga Gropa (sot Fushë Bulqiza) e Dibrës së Epërme që del në skenën e historisë në pjesën e dytë të shekullit XIII, deri nga fundi і shekullit XV. Në shekullin XV, kjo familj e, qendrën e Dibrës së Epërme e pati në Ohër. Familja Kastrioti; - Familje fisnikësh që mendohet nga Kastrioti і Dibrës së Poshtme, që del në skenën e historisë në pjesën e dytë të shekullit XIV, deri nga fundi і shekullit XV. Nga kjo familje ka dalë Heroi 189
jonë Kombëtar, Gjergj Kastrioti Skënderbeu (14051468). Frangu; - Dhimitër Frangu (1443 - 1525), njëri ndër autorēt autentik që shkroi për Skënderbeun. Farishtë (Farajshtë); - (njihet dhe si fusha e Kalasë) toponim në Valikardhë, në lindje të luginës së Bulqizës, vendi ku është bërë beteja e Valikardhës ndërmjet Skënderbeut dhe Ballabanit (1465). Frashëri; - Kristo Frashëri, historian. Shkroi, ndër të tjera, “Gjergj Kastrioti Skënderbeu, jeta dhe vepra”, botimet TOENA, Tiranë 2002, si dhe “Historia e Dibrës”, Botime “M B”, Tiranë 2012. Furkat Kaudine; - lugina Kaudine (bigëzimet Kaudine) e njohur si "furkat Kaudine", është një ngushticë pranë qytetit Kaudium në krahinën e Samnitëve (fis italik і lashtë і races sabine në Italinë qendrore), ku në vitin 321 para e. sonë, dy legjione romake, të rrethuar mes dy malesh, u detyruan të dorëzohen. Ndryshe nga samnitët që u sollën si njerëz me robërit, otomanët u dhanë vdekje në torture të dorëzuarve. Barleti і përmend për të krashasuar, me to, Falkale Furkas. Fusha e Farishtës, Valikardhë; - (njihet dhe si fusha e Kalasë) shih Farishtë (Farajshtë). Fusha e Kalasë; - shih Farishtë (Farajshtë). Fusha e Zerqanit; - fUshë (në luginën e fushës së Zerqanit), rreth 1000x300-500 metra. Fushata e Isa Beut; - Beteja e Ujëbardhës, Beteja e Albulenës, ndërmarrja e ushtrisë osmane kundër Skënderbeut e vitit 1457, me në krye Isa (Isak) Pashën, і njohur si Pasha і Romës së Re, e cila përbëhej nga 50-80 mijë ushtarë, ku në shtator 1457 u shkatërrua nga Skënderbeu në Albulenë. 190
Fushatë perandorake; - ndërmarrja e ushtrisë osmane drejt Epirit kur në krye të saj vihej vetë Suiltani. Fushë Bulqizë; - fshat në Bulqizë. Fushë Studë; - toponim në Gollobordë. GEORGE CASTRIOTI SCANDERBEG; - libri і dytë і Nolit për Skënderbeun, në anglisht), botuar. në Nju Jorkmë 1947. Gollobordë; territore në Shqipëri (kryesisht në Dibrën e Epërme të mesjetës) që banohen nga fise sllavobullgarë të Maqedonisë (gollobordas); të vendosur në këto territore nga fimdi і mijëvjeçarit të parë dhe fiilimi і mijëvjeçarit të dytë të erës sonë. Grigor; - kalendari Grigor. Shih Hixhri, kalendari hixhri. Gryka e Madhe; - krahina e Zerqanit. Gıyka e Vogël; - krahina e Shupenzës dhe Gjorica. Gurët e Skëndereut; - toponim në luginën e Bulqizës. Guri і Bardhë; - toponim në Mat. Gjakatari Mehmet; (si dhe shkurt Mehmeti) - Sülitan Mehmeti II. Gjergj Kuka; - komandant në ushtrinë e Skënderbeut і zënë rob në betejën e Zerqanit, në vjeshtën e vitit 1464. Gjin Maneshi; - komandant në ushtrinë e Skënderbeut і zënë rob në betejën e Zerqanit, në vjeshtën e vitit 1464. Gjin Muzaka; - komandant në ushtrinë e Skënderbeut і zënë rob në betejën e Zerqanit, në vjeshtën e vitit 1464. Gjon Muzaka; - Shkroi librin Historia e Genealogia della casa Musachia, scritta da Don Giovanni Musachio Despoto dell’ Epiro. Gjon Periati; - komandant në ushtrinë e Skënderbeut і 191
zënë rob në betejën e Zerqanit, në vjeshtën e vitit 1464. Gjuric Vladeni; - komandant në ushtrinë e Skënderbeut і zënë rob në betejën e Zerqanit, në vjeshtën e vitit 1464. Gjurmët e Skëndereut; - toponim në Skënderbej, Rajcë. Halil Inalçik; - historian turk i shekullit XX. Ka referuar në Konferenca e dytë të studinteve, Tiranë 12-18 janar 1968. Historia e jetës dhe e veprave të Skënderbeut; - libri і Marin Barletit, shtypur nga “Mihal Duri” Tiranë 1964, përkthyer nga Stefan Prifti. Historia e popullit shqiptar; - botim i Akademise së Shkencave të Shqipërisë, (në katër vëllime), botimet Toena, Tiranë 2002. HISTORIA E SKENDERBEUT KRYEZOTIT TË ARBËRISË (1405-1467); - libri і trete і Nolit për Gjergj Kastriotin, botuar në Boston, në vitin 1950. HISTORIA E SKËNDERBEUT (Gjerq Kastriotit) MBRETIT TË SHQIPËRISË 1412 - 1468; - botuar në Boston në vitin 1921 nga Noli (botimi і pare і Nolit për histerine e Skënderbeut). Hixhri; - kalendari hixhri. Viti 1 hixhri është viti 595 grigor. Viti 871 hixhri është viti 1466 grigor. Ilirë; - Në mesjetë “ilirë” quheshin sllavët (përgjithsisht burimet latine). Edhe Barleti kështu shkruan. Ndërsa Kritobuli (si dhe përgjithsisht kronikanët bizantine), “Ilirë” quajnë shqiptarët. Internati і Kastriotit; - shkollë 6-vjeçare konviktore (19261939). Isa Evrenozi (Pasha і Romës Re); - komandant і ushtrisë osmane, і cili në fushatën e vitit 1457, përshkoi 192
pothuajse të githa territoret fushore të Skënderbeut. Isak Pasha; - Isa Evrenozi. İskender; - kronikanët turq quajnë kështu Skënderbeun. Jakupi; - Jakup (Jak) Beu, tradhtar shqiptar, komandant і ushtrisë osmane. Njihet dhe si Jakup Amauti, apo Jakup Muzaka. Janiçer-ët (jeniçer-ët); - klasē e rregullt ushtarake turke, krijuar më 1334 prej Sülitan Orhanit, dhe shpëmdarë prej Mahmutit II, më 1826, duke e zevendësuar me amaten e nizamëve (turqisht: nizam - ushtar і ri). Jeniçerët ishin institúcióm ushtarak ndër më të rreptit e kohës së vet dhe konsideroheshin si të bekuar dhe të pagëzuar nga Haxhi Bektash Veliu, themelues і urdhërit Bektashi (në kuptimin figurativ do të thotë "tiran", "mizor"). Kaçorri Th; - Thoma Kaçorri, shkrimtar, filolog dhe studiues në zhvillimin e shkencave albanologjike. Lindi në Shtikë të Kolonjës, në vitin 1922. U nda nga jeta në Sofje të Bullgarisë, më 13 dhjetor 2008. Ka jetuar dhe punuar në Bullgari. Kalendari venecian; - Kalendari venecian fillonte në mars dhe jo në janar. Kampi në Dibër të Epërme; - kampi і Skënderbeut në Oronik, afer aeroportit të sotëm të Ohrit. Kampi në Dibër të Poshtme; - kampi і Skënderbeut në Dibër të Poshtme të sotme. Kastrioti; - heroi kombëtar і Shqipërisë, Gjergj Kastrioti Skënderbeu (1405 - 1468). Keegan John, Battle՝, - Sir John Desmond Patrick Keegan, historian ushtarak anglez, autor і librit The Face of Battle, botuar më 1976, fillimisht në Mbretërinë e Bashkuar nga Jonathan Cape, dhe në Shtetet e 193
Bashkuara nga Viking Press. Koçaj; - fshat në Bulqizë. Kodra e Kasgjakut; - mali i Kasgjakut. Kodra e Shkamit; - toponim (kodër) në jug të Valikardhës. Kohorte (kohorë); - (shih Manipul) njësi ushtarake e barabartë me 1/10 e legjionit romak, kishte si efektiv 500-600 njerëz dhe përfshinte tri manipule. Manipul njësi taktike ushtarake romake e përbërë prej dy centurësh. Centurie - njësia më e vogei e ushtrisë romake, e cila përbëhej nga 100 ushtarë. Kokërdhak; - toponim në luginën e Bulqizës. Komnena; - Ana Komnena (1083 - 1153), autoija e librit Aleksiada. Komneni; - Gjergj Aranit Komneni (1376 - 1470). Luftëtar і madh ndaj ushtrive të Perandorisë Aziatike, dūke u barazçmuar nga studiuesit si një Skënderbe і dytë. Konferenca e dytë e studimeve albanologjike; - me rastin e 500-vjetorit të vdekjes së Gjergj Kastriotit Skënderbeut”, është mbajtur në Tiranë 12-18 janar 1968. Kostenjë; - krahinë e Librazhdit. Koxhaxhik; - toponim vendi në lindje të luginës së Drinit, nga Struga për në Dibër, pa arritur në Rahovnik. Krahina Debarca; - janë dy krahina Debarca, Debarca e Poshtme dhe Debarca e Epërme, të cilāt ndodhen në perëndim të Demir Hisarit në Maqedoni. Krasta e Zerqanit; - një varg kodrash në anan Undoré të luginës së fushës së Zerqanit. Kreshta e Peristerit; - në rrugën e vjetër Egnatia, Ohër Manastır 194
Legjion Romák; - Leg) ioni Romák ishte njësi e madhe ushtarake. Përbërja e struktura e tij në kohën e perandorisë Romake ndryshon shumë herë. Efektivi і legjionit romák lëvizte nga 3000 deri 10000 ushtarë. Shih: Būrime të zgjedhura, Vëllimi I; f. 509. Lihknidë; ՝ emri antik i Ohrit. Liqeni Ahridë; - liqeni i Ohrit. Liqeni i Bardhë; - liqen ně jug të Valikardhěs dhe malit të Kasgjakut. Liqeni i Sopës; - liqen në jug të Valikardhěs dhe malit të Kasgjakut. Liqeni і Sopotit; - liqen në jug të Valikardhěs dhe malit të Kasgjakut. Liqeni і Zi; - liqen në jug të Valikardhěs dhe malit të Kasgjakut. Liqeni Lihknidë; - liqeni і Ohrit. Livadhet e Drizave; - janë dy livadhe që shtrihen mes malit të kasgjakut dhe Krastës së Zerqanit, ndërmjet li vadheve të Kumllave dhe livadheve të Gurrijve. Livadhet e Gurrijve; - Iivadh me disa ngushtica dhe kodrinëza të ngritura (ndaj quhet në shumës - livadhet) ku në vjeshtën e vitit 1464, filloi beteja mes forcave të Skënderbeut dhe forcave osmane nën komanden e Bailaban Baderës (Beteja e Zerqanit). Kjo betejë duke u shtrirë në një gjatësi rreth një kilometer (në livadhet e Gurrijve, në Falkale Furkas, në fushën e Zerqanit, në Qafdardhë dhe në shpatin jugor të malit të Kasgjakut), përfundoi në malin e Kasgjakut, me kapjen rob të 8 komandantëve të Skënderbeut, të shoqëruar nga një numër kalorësish. Livadhet e Gurrijve (rreth 370400x150-200 metra) shtrihen mes malit të Kasgjakut dhe Krastës së Zerqanit, si dhe ndërmjet livadheve të 195
Kumllave dhe Falkale Furkas. Livadhet e Kumllave; - janë dy livadhe që shtrihen mes malit të kasgjakut dhe Krastës së Zerqanit, ndërmjet qafes së Kumllave dhe livadheve të Drizave. LUFTA SHQIPTARO-TURKE NË SHEKULLIN XV Būrime Bizantine; - përgatitur për shtyp nga Koço Bozhori, Tirane 1967. LUFTA SHQIPTARO-TURKE NË SHEKULLIN XV Būrime Osmane; - përgatitur për shtyp nga Selami Pulaha, Tirane 1968. Lugina e Drinit; - vazhdimi і luginës së rrugës së Drinit nga liqeni і Ohrit ku búron. Lugina e fiishës së Zerqanit; - është një luginë rreth tre km e gjatë (përafersisht veri-jug, rreth 2.5 km në jug të Zerqanit dhe ngjitur me kufirin juglindor të Valikardhës), që përbëhet nga fusha e Zerqanit (në mes) dhe dy ngushtica (në veri dhe në jug). Lugina e Pelagonisë; - ndodhet në Maqedoni, në verilindje të Manastirit. Lugina e Pollogut; - lugina që dhe sot ka këtë emër, në të cilën ndodhen, qyteti і Tetovēs (Pollogu і Poshtëm) dhe qyteti і Gostivarit (Pollogu і Epërm). Kjo luginë, rreth 30x5 km, shtrihet drejt veriut deri në ngushticën e Radushës, nga kalon lumi Vardar për në Shkup. Shih: Pylli і Perëndisë. Lugina në veri të Ohrit; - luginë që fillon nga qyteti і Ohrit dhe vazhdon drejtim veriut, vend-grabitje për Skënderbeun. Lugina Valka (valle de Valcha); - lugina Valkale Lugina Valkale; - Bulqiza dhe Valikardha. Maja e Bisnjës; - toponim në Fushë Bulqizë. Maja e Helmës; - toponim në Koçaj, Bulqizë. 196
Maja e Kishës (Majkishe); - kodër në jug të fushës së Farishtës. Maja e qafes Bullt; - qafa e Bullt. Maja e qafes Vorreve ťVrame; - qafa e Vorreve ťVrame. Maja e Valkalit; - toponim që vjen nga Barleti. Sot "qafa e Bullt". Mali і Bardhë; - mal në luginën e Bulqizës. Mali і Kaculit; - mal në luginën e Bulqizës. Mali і Kasgjakut; - mal në jug të Valikardhës dhe në veriperëndim të luginës së fushës së Zerqanit. Mali і Muriqit; - mal në luginën e Bulqizës. Mali і Pjakthit; - mal në luginën e Bulqizës. Mali і Temlës; - mal në luginën e Bulqizës. Mali që ishte sipër barbarëve si urë; - mali і Kasgjakut, Manastırı; - qyteti і sotëm і Mănăstirii (Bitola). Manipul; - njësi taktike ushtarake romake e përbërë nga 200 ushtarë, dy centurësh (Centurie - njësia më e vogei e ushtrisë romake, e cila përbëhej nga 100 ushtarë). Manueli; - Pejk Manueli, komandant і Skënderbeut. Maqellarë; - krahinë r Dibrës së Epërme, në Shqipëri. Mehmeti; - Sülitan Mehmeti II. Melan; - fshat ngjitur me Qenokun në anën veriore të tij, që njihet si kufiri jugor і Dibrës së Poshtme me Dibrën e Epërme. Metoh; - quheshin pronai e kishave dhe manastireve (siapas "Historia 1959"; vëllim I, f. 212). Miian; - Melan. Moisi Golemi; - Moisiu і Dibrës. Moisi Komneni; - Moisiu і Dibrës. Moisiu і Dibrës; - komandant në ushtrinë e Skënderbeut і zënë rob në betejën e Zerqanit, në vjeshtën e vitit 1464. 197
Mokër; - krahinë në lindje të Pollogut, sot Suva Gora. Muzaka і Angjelinës; - komandant në ushtrinë e Skënderbeut і zënë rob në betejën e Zerqanit, në vjeshtën e vitit 1464. Muzaka; - Gjon Muzaka (— 1515, ose më vonë), që shkruajti “Historia della casa Musachia”. Nikolle Berisha; - komandant në ushtrinë e Skënderbeut і zënë rob në betejën e Zerqanit, në vjeshtën e vitit 1464. Njëfarë pylli - kështu quhet nga Barleti pylli і Dushkut Kuq. Njëfarë vendi - kështu quhet nga Barleti qafa e Bulit ku Ballabani i ngriti pusi Skënderbet (1465). Njëfarë lugine - kështu quhet nga Barleti fusha e Farishtës, Valikardhë, vendi ku Ballabani ngriti kämpin e ushtrisë osmane (1465), vendi dhe ku u bë beteja e Valikardhës; njëkohësisht po vendi і kampit të ushtrisë së Skënderbeut në betejën e Zerqanit (1464). Noli; - Theofan Stiljan Noli, historian і cili shkroi tre here historinë e Skënderbeut. Nurgropa; - toponim, sheshe të vogla, si livadhe, në jug të Shkamit (në jug të Valikardhës), ku mbaron përroi і Kasgjakut dhe fillon përroi i Gjollet, përroi që i bie rreth e qark Shkamit, i cili, pas toponimii "Nur-Gjoll" quhet Përroi i Xhems (deri kur derdhet në zailin e Bulqizës). Nur-Gjoll; - toponim në juglindje të fiishës së Fatishtës. Okshtuni і Vogël; - fshat që shtrihet në jug të Tëmovës dhe në veri të Prodanit. Olofanxë-t (olofanzë-t); - quheshin ushtarët e rregullt në Perandorinë Osmane (në atë kohë), që shërbenin me rrogë, kalorës dhe këmbësorë. 198
Oronik (si dhe Oronok); - toponim pranë aeroportit të sotëm të Ohrit (Orovnikut) që shërbente si kampi і ushtrisë së Kastriotit. Pachymerius (Pahimeri); - Georgii Pachymerius (Gjergj Pahimeri), kronisti bizantin. Pahisore; - (në ushtri) "mur" і ndërtuar nga dy apo tri radhë drurësh të forte, të ngulur pingul në tokë. Pahisorja ngrihej rreth kampit ku stacionohej ushtria, sidomos kur pritej ushtria armike. Pall; - Francesco PaU, autor і librit “Marino Barlezio uno storico umanista”. Estratto. dal volume mélanges d’histoire generale ii, cluj, 1938. Monitorul Oficial si imprimeritle statului imprimeria nationala, Bucuresti 1938. Pejko Manueli; - komandant ushtrie në betejën e Valikardhës, 26 tetor 1465. Pelagoni (lugina e Pelagonisë); - luginë në Maqedoninë e Veriut që shtrihet në verilindje të Mănăstirii. Pellgu і Strugës; - toponim në veri të liqenit të Ohrit. Pervizi; - Lek Pervizi, përkthyesi і librit “Gli illustri et gloriosi gesti et vittoriose imprese fatte contra Turchi dal Sign. D. Giorgio Castriotto detto Scanderbeg Prencipe d’Epirro”, të Dhimitër Frangut. Petralba; - emri latinisht i Gurit të Bardhë (kështu e përdorin Barleti dhe Frangu). Petrelbë; - Petralbë - Guri і Bardhë. Për Skënderbeun; - Biçoku, Për Skënderbeun. Përroi і Gjollet; - pjesa në jug e përroit të Xhems. Përroi і Kasgjakut; - përroi në perëndim të malit të Kasgjakut, nga Nurgropa deri në Qafdardhë. Përroi і Xhems; - përrua në lindje të fushës së Farishtës, në Valikardhë (vetëm pjesa nga mesi і fushës e në 199
veri). Plani і Bardhë; - luginë (fshat) në anën perëndimore të qafes së Bullt. Prifti; - Stefan Prifti, përkthyesi nga latinishtja në shqip і Historisë së Skënderbeut të Barletit. Prodan; - fshat që shtrihet në veri të qafes së Prévalût dhe në jug të Okshtunit të Vogël. Pulaha; - Selami Pulaha. Pylli і Dushkut të Kuq; - shih qafa e Dushkut Kuq. Buallit (qafa e Buallit); - shih qafa e Bullt. Qafa e Bullt; - kufiri perëndimor і Bulqizës, është qafa që lidh luginën e Planit të Bardhë me luginën Valkale (Bulqizën dhe Valikardhë). Qafa e Dushkut Kuq; - është një pyli і vogël dushku, në veriperëndim të fshatit Plani і Bardhë (në Mat), në perëndim të qafes së Bullt. Barleti e quan "Një farë pylli përtej majës së Vaikaiti". Skënderbeu me 5 kalorës të tjerë, pikërisht në shtegun e ngushtë të qafes së Dushkut të Kuq, dūke i ikur ndjekjes së një bande kalorësish turq, и pengne nga një lis і rrëzuem që kishte zanë gjithë rrugën. Skënderbeu duke ngarë me mamuz me sa fuqi kishte, kalin e tij, së bashku me një tjetër, arriti me e kapërcye lisin e rrëzuem. Ndërsa 4 kalorësit e tjerë skënderbegas u vranë egërsisht nga banda e madhe e barbarëve. Qafa e Kumllave; - kufiri juglindor і Valikardhës. Qafa e Polemit; - toponim që shtrihet në veriperëndim të Kostenjës. Qafa e Prevalih; - toponim që shtrihet në perëndim të Fushë Studēs. Qafdardhë; - qafa mes fushës së Zerqanit dhe përroit të Kasgjakut, në jug të malit të Kasgjakut. 200
Qarrishtë; - krahinë në Librazhd. Qytet; - toponim në Valikardhë, në anën lindore të luginës së Bulqizës (qytet antik, sot і rrënuar, i pa studiuar dhe i pa zbuluar). Shtrihet rreth 9 km në lindje të qytetit Bulqizë, ku sot gjënden vetëm rrënojat e kalasë së tij. Në krahun e veriut ngrihet shkëmbi і Qytetit, ndërsa në jug shtrihet fUsha e Farishtës. Qyteti і Alhries; - Ohri. Qyteti mbretëror; - Kruja. Radolishta; - shtrihet në veriperëndim të Strugës. Rahonik; - shih Rahovnk. Rahovnik; - fshat і Dibrës së Epërme në shekullin XV, sot qyteti Dibër në Maqedoninë e Veriut. Regjistër і nxjerrë nga Financa, Arkivi і kryeministrisë, Stamboll Nr. 508; - regjistrimi і popullsisë që bëri administrata osmane në mars të vitit 1467. Reka; - krahinë me shumë fshatra e Dibrës së Epërme, sot ndodhet në Maqedoni. Ndahet në dy emërtime, Reka e Poshtme (në jug) dhe Reka e Epërme (në veri). Sfetigradi; - kalaja më juglindore e Skënderbeut, që ndodhej në malin e Dervenikut, në rajonin e Demir Hisarit të sotëm në Maqedoni. Skënderbej (Rajca e Skënderbeut); - fshat në Rajcë të Librazhdit Sofra e Skëndereut; - toponim në Skënderbej, Rajcë. Stefanikë (Stefanika); - emri і territoreve që sot quhen Dibër e Poshtme, deri nga fundi і shekullit XIII. Struga; - qytet në veri të liqenit të Ohrit, që do të thotë "kanale ku kryhet gjuajtja e peshqve". Suiltani; - kryesisht Murati II, ose Mehmeti II. Sheremeti; - komandant і ushtrisë osmane i shpartalluar nga Skënderbeu në Ohër, në vjeshtë 1464. 201
Shkalla e Tyçit; - toponim në anën perëndimore të qytetit të Bulqizës. Shkolla Plotore 5-vjeçare Zerqan; - Shkolla e parë plotore (fillore) në Zerqan është hapur zyrtarisht në vitin 1910. Por mësimi і gjuhës shqipe në Zerqan ka fllluar që në vitin 1893 (në të njëjtin vit me atë të qytetit të Dibrës), në grupe nxënësish (jo në kuptimin klasik). Shkupi; - qytet në Maqedoninë e Veriut і cili në shekullin e XV ishte në duar të osmanëve. Shtegu і Mokrës (shtegu і veriut); - vend і mundshëm si rrugë kalimi për lëvizje të ushtrisë si dhe të kafshëve të transportit, në lindje të Pollogut, nga ku ushtritë osmane e kishin të detyrueshme të kalonin, kur vinin nga Shkupi, për në territoret e Skënderbeut. Shtegu і Ohrit (shtegu i jugut); - zona e Alhrisë. Vend і mundshëm si rrugë kalimi për lëvizje të ushtrisë si dhe të kafshëve të transportit, në veriperëndim të Ohrit, nga ku ushtritë osmane e kishin më të lehtë lëvizjen për në territoret e Skënderbeut. Shumi; - fshat në veriperëndim të Strugës. Tanush Topia; - komandant ushtrie në betejën e Valikardhës, 26 tetor 1465. Territoret Undoré të shtetit të Skënderbeut; - janë territoret kufitare të Skënderbeut në anën Undoré që ndajnë ato me territoret osmane. Tetë komandantē që u zuně rob; - 8 komandantët që u zunë rob nga ushtria osmane në betejën e Zerqanit (vjeshtë 1464), janë: Moisiu і Dibrës, Gjuric Vladeni, Muzaka і Angjelinës, Gjin Muzaka, Gjon Periati, Nikolle Berisha, Gjergj Kuka dhe Gjin Maneshi; të cilët suiltani u dha vdekje në torturë. Tëmovë - fshat në jug, apo, pak në juglindje të luginës së 202
fushës së Zerqanit. Tirane; - (e Vogel dhe e Madhe) tenitore që përgjithësisht përputhen me pozicionin e Tiranës së sotme. Trevizani; - Gabriel Trevizani (Trivisanus), përfaqësues і Venedikut pranë Skënderbeut, komandant i trupave venedikase në Arbëri, pjesmarrës në ushtrinë e Skënderbeut në verë të vitit 1464. Ualchale; - Valkale. Ura e Qytetit; - urë mbi zailin e Bulqizës, në Qytet. Ura e Vashës; - ura e lumit të Matit që lidh Gurin e Bardhë me Planın e Bardhë. Ushtria epirote; - ushtria e Skënderbeut. Vajkai; - fshat në Bulqizë. Valchal; - Valkale. Valchale; - Valkale. Valchalia; - Valkale. Valikardhë; - fshat në lindje të luginës së Bulqizës, ku Skënderbeu ka pasur kampin veror në vitet e fundit. Nga Valikardha janë shkruar informacione nga të dërguarit e Perëndimit pranë Skënderbeut. Valkale; - lugina e Bulqizës dhe Valikardha. Vargmali Plaćenska Panina (vargmali і Plakenit); vargmal në perëndim të Sfetigradit. Veleshta; - fshat në fushën veriperëndimore të pellgut të Strugës. Vishnja; - fshat në veriperëndim të Strugës. Võrret e Vrame; - toponim, si qafe, që shtrihet në jug të luginës së fushës së Zerqanit. Vendi ku u varrosën të rënët në betejën e Zerqanit, në vjeshtën e vitit 1464. Zagraçani; - fshat në veriperëndim të Strugës. Zahari Gropa; - komandant ushtrie në betejën e Valikardhës, 26 tetor 1465. 203
Indeks i emrave të vendeve e personave, dhe jo vetëm Sqarim: - Kur emri (i indeksuar) përmendet më shumë se njëherë në të njëjtën faqe, apo dhe në futnotë, numri і faqes jepet vetëm njëherë. - Në indeks nuk përfshihen: nëntitulli “Të dhëna të autorëve për betejat Valkale”; nëntitulli “Konkluzione për betejat Valkale, nga Historia e Shqipërisë dhe Historia e popullit shqiptar”; nëntitulli "Bibliografia"; nëntitulli "Sqarime të emrave të vendve e personave, dhe jo vetëm"; nëntitulli "Përmbajtja"; faqet 1 dhe 2; skicat, skanimet, projeksionet dhe fotot, së bashku me sqarimet rreth tyre. Ahanzë-t (ahanxë-t); 132,133,134,138 Ahridë; 11 Akademia, Historia; 6, 9, 43, 47, 50, 84, 126, 156 Akënxhij-të (akinxhinj-të); 132 Akropolid; 12 Albulena (ujëbardha); 114 Aleksiada; 11 Alhria; 47 Ali Pasha; 62, 63, 65, 115, 147, 148 Angjelinës (Muzaka і Angjelinës); 105 Arkibugj (arkbys); 135 Azap (azapët); 132, 133, 134, 138, 139 Ballabani (Bailaban Badera); 5 - 10, 19, 21, 25, 28-29, 31, 36-57, 64-66, 68, 70, 71, 76-78, 80-103, 105-107, 109112, 116-127, 129-146, 148-153, 155,156 Bardhë (Guri і Bardhë); 36, 39, 41-50, 52-57, 59, 60, 63, 69-71, 87, 90, 117, 119, 121, 128, 129, 131, 137, 139, 142, 151-153, 156 204
Bardhë (liqeni і Bardhë); 81, 82 Bardhë (Plani і Bardhë); 57, 63 Barleti, Barleci (Marin Barleti); 5-7, 9, 14, 16, 17, 21, 23, 25-28, 30-32, 34-38, 40-48, 51-58, 60-64, 65, 67, 69, 71, 72, 76-80, 82-91, 93, 94, 96-103, 105-110, 115, 118-119, 121-139, 141, 143-144, 146, 155-157 Belica e Sipërme (Goma Belica); 81 Beratı; 50, 101, 112, 141, 143, 148, 151 Berisha (Nikolle Berisha); 105 Beteja e vitit 1444 (Beteja e pare e Skënderbeut, Beteja e Korabit); 8, 12, 16, 17, 19, 63, 65, 66, 103, 115, 147, 148, 157 Biçoku (Kasem Biçoku); 7, 8, 46 Biemmi; 8, 83, 85, 105 Bisnjë (maja e Bisnjës); 58 Boba (shkami і Bobs); 66 Bozhori; 11, 12, 148 Buallit (qafa e Buallit); 22 Bulls (qafa e Bulls); 22 Bull (qafa e Bullt); 22, 23, 32, 34-36, 39, 40, 42, 45, 51, 52, 54, 55, 57, 58, 60, 62-64, 117, 119,121, 125, 131, 152 Buharaja; 23, 26 Bulqiza; 8, 13, 16, 18, 22-24, 26, 31-35, 40, 41, 43, 45, 46, 54, 64-66, 68, 74, 75, 80, 87, 88, 94, 120, 121, 156 Centurie; 133 Cimarosta; 67, 83 Debarca (e Epërme, e Poshtme); 16, 20, 87, 157 Deftei osman і marsit 1467 (regjistër Nr. 508); 15, 16, 17, 23, 26 Demir Hisar; 17, 62, 87, 156 Dibra (Dibër); 10-21, 23, 26, 34, 62, 87, 105, 136, 146205
149, 156 Dobéra (Doberos, Doberët, Doberi); 10, 11 Dozhë; 67, 84 Dragua; 22, 32, 33, 66, 116 Drimon; 11 Drini і Zi; 12, 62 Driza (livadhet e Drizave); 29, ЗО, 78, 92, 102-104 Dushaj; 22, 32, 33, 66, 74 Dushku i Kuq (qafa e Dushkut Kuq); 57-60, 63, 69, 131, 153 Dyfektarë; 132, 135 Dyqani і Lieshit; 59 Epir (epirot); 5, 19, 44, 50-52, 54, 55, 59, 64, 70, 81-83, 87, 88, 92, 93, 97, 98, 101, 105, 110-113, 123, 125, 129, 130, 133, 137, 141, 142, 146-148, 150, 151, 152 Falchale furcas; 30, 38, 72, 76, 99, 100, 102, 104, 106, 108, 110, 111 Falkale; 6, 9, 23, 26, 27, 38, 40, 43, 47, 51, 72, 126, 156 Farishtë (fusha e Farishtës, fusha e Kalasë); 9, 24, 36, 37, 39, 44, 45, 52-54, 57, 60, 63, 67-71, 82, 87, 88, 90, 91, 95, 97, 117, 118, 120, 121, 124,-126, 128, 130, 131,134, 136, 139, 149, 152, 153 Franco (Demetrio Franco); 6, 7, 23, 25, 35, 39, 60, 89, 104, 169 Frangu (Dhimitër Frangu); 5-7, 9, 16, 17, 21, 23, 25, 26, 21, 32, 34, 35, 37-40, 42-47, 49-63, 65, 67, 69, 71, 72, 76, 77, 79, 82, 84-95, 97-99, 101-103, 105-110, 112, 115, 119, 121-123, 125, 127-130, 135, 139-146, 153, 155, 155, 157 Frashëri (Kristo Frashëri); 7, 8, 16, 23, 26, 156 Furkat Kaudine; 30, 38, 72, 110 Fushë-Bulqizë; 13, 22, 32, 33, 41, 66 206
Fushë-Studë; 81 Golemi (Moisi Golemi, M. Komneni, M. і Dibrës); 21, 95, 105 Gollobordë; 14 Gorka (anonimi Gorka); 13 Grigor; (kalendari Grigor); 23 Gropa (fshat dhe familje); 13, 14, 33 Gropa (Zaharí Gropa); 131 Gryka e Madhe; 16, 33, 68 Gryka e Vogel; 16 Gurrij (livadhet e Gurrijve); 9, 29, 30, 37, 38, 72, 76-78, 90, 92, 94, 97-100, 102, 104, 108, 111, 150, 151 Halil Inalçik; 26 Helmě (maja e Helmës); 58 Historia 1959; 6, 8, 40, 83, 106 Hixhri (kalendari Hixhri); 23 Internati i Kastriotit; 15 IsaEvrenozi (Isak Pasha); 16, 19, 114, 148 Jakupi; 50-52, 118-122, 124-130, 136, 141-146, 151, 153, 154 Janiçer-ët (jeniçer-ët); 133, 135 Jano M; 11 Kaçorri Th; 157 Kasgjak; 9, 31, 37, 38, 72, 73, 76-78, 90, 92-96, 99, 100, 105-107, 109-113, 115, 150 Kastrioti; 5, 14, 15, 19, 21, 25, 28, 36-38, 40, 41, 45, 46, 50, 52, 53, 56, 64, 66, 69-71, 82, 83, 86-89, 97, 100ЮЗ, 117, 118, 121, 122, 127, 128, 131, 136-141, 143, 145-147,151-154 Keegan (John Keegan); 9 KicaR; 8, 12,16,17,19, 65,103, 147,148, 157 Koçaj; 22, 32, 33, 66, 74 207
Kohorte (kohorë); 133, 134, 136, 137 Komnena (Anna Komnena); 11, 80 Komneni (Muzak Komneni); 105 Korabi; 19, 62, 66, 103, 115, 147 Kostenjë; 81 Koxhaxhik; 16 Kreshta e Peristerit; 157 Krujë; 50, 62, 135, 146, 148, 149 Kuka (Gjergj Kuka); 105 Kumila (livadh, qafë); 24, 28, 29, 32, 34, 35, 37- 39, 42, 60, 76, 78, 90-92, 95, 97, 103, 118, 119, 124 Legjion Romák; 30, 133 Lihknidë; 11 Majkishe (maja e Kishës, kodra e Kishës); 69, 117, 120122, 124, 125, 136, 138 Manastiri; 12 Maneshi (Gjin Maneshi); 105 Manipul; 133 Manueli (Pejko Manueli); 131-133, 135,137 Maqellarë; 16 Mehmeti (Sülitan Mehmeti II); 81, 83, 84, 88 Mokra; 17, 19, 147, 149 Muzaka (Gjin Muzaka); 105 Muzaka (i Angjelinës); 105 Muzaka (Gjon Muzaka); 5-7, 9, 14, 21, 23, 25, 26, 31, 32, 35, 40, 70, 76, 79, 93-95, 105-110, 112, 126, 141 Noli (Fan Noli); 7, 8, 83, 105, 156 Nurgropa; 93 Nur-Gjoll; 82 Ohri; 6-9, 11, 12, 14, 16, 17, 19, 20, 37, 39, 41-43, 45, 46, 47-52, 67, 68, 70, 71, 80, 81-84, 85-87, 116, 130, 147,149, 155, 156 208
Okshtuni і Vogel; 81 Olofanxë-t (olofanzë-t); 132-134, 138 Oronik (Oronok); 19, 80, 87, 148, 156 Pachymerius (Gjergj Pahimeri); 12 Pahisore; 88, 123, 124, 130, 139 Pali (Francesco Pall); 46, 67 Pelagonia (lugina e Pelagonisë); 12, 19, 147, 148 Periati (Gjon Periati); 105 Petralba (Petrelbë); 44, 45, 48, 49, 56, 119, 121, 128, 129 Plaćenska Planina (vargmali i Plakenit); 20, 87, 157 Po lemi (qafa e Polemit); 81 Prevalli (qafa e Prévalût); 81 Prodan; 81 Pulaha (Selamı Pulaha); 16, 23, 26 Qafdardhë; 29, 76, 78, 92-95, 99, 106, 107-112, 149 Qarrishtë; 81 Qhitet (shkami і Qhitetit); 22, 24, 27, 69, 80, 120 Qyteti (Qiteti, Qhiteti); 22-24, 35, 62, 64, 68, 69, 80, 87, 117, 120, 121, 125, 134 Radolishta; 81 Rahonik (Rahovnik); 13, 16 Schmitt (Oliver Shmit); 67, 68, 84, 85, 126, 141, 142 Sfetigradi; 14, 16, 17, 20, 62, 86, 112, 151, 155, 156, 158 Skënderbej (Rajca e Skënderbeut); - 81 Sopë (liqeni і Sopës); 81 Sopot (liqeni i Sopotit); 81 Stefanika; 12, 13, 15 Struga; 11, 13, 16, 35, 36, 38, 80-82, 91, 92, 117, 124 Suiltani; 19, 70, 83, 84, 88, 109, 112, 133, 148 Sheremeti; 68, 81, 84, 85 Shkami (kodra e Shkamit); 82, 87 Shkolla plotore 5-vjeçare Zerqan; 15 209
Shkupi; 19, 147 Shuttli; 81 Tëmovë; 28, 81, 91, 112, 149, 150 Tirane; 8, 26, 31, 46, 50, 51, 105, 126-128, 133, 139, 141144, 153 Topia (Tanush Topia); 131 Trevizani; 41, 67, 84 Tyçi (Shkalla e Tyçit); 66 Ualchale; 7, 25, 26, 28, 32 Vajkali; 6, 8, 22, 27, 32, 33, 40-43, 66, 75, 77, 86 Valchale (Valcha, Valchal, Valchalia); 7,25,26, 32 Valikardha; 9, 21-24, 27-29, 31-39, 41-43, 45, 46, 52, 54, 59, 60, 67-74, 78, 80, 82, 84-88, 90, 91, 94, 95, 97, 103, 111, 113, 117-121, 126-131, 137, 139, 141-143, 149, 151-153, 156 Valkai (maja e Valkalit); 23, 35, 52, 58, 60, 119,121 Valkale; 5-9, 19, 21, 23-27, ЗО, 32-52, 54-58, 60, 68-72, 78, 80, 81, 87, 89, 90, 97, 99, 116-119, 121, 125, 126, 130, 148, 151, 152, 156 Vashës (Ura e Vashës); 57, 117 Veleshta; 11, 14 Vishnja; 81 Vladeni (Gjuric Vladeni); 105 Võrret e Vrame; 28, 58, 70, 76-78, 81, 91-94, 107, 109, 112-117, 145, 149, 150 Xhem (përroi i Xhems); 88, 120 Zagraçani; 81 Zerqani; 9, 13, 15, 18, 21, 22, 24, 25, 28-31, 33-35, 37, 38, 42, 45, 68, 70, 72, 76-78, 80-83, 90-109, 111-113, 117-120, 124, 149, 150 Zi (liqeni і Zi); 81, 82, 87 Zi (Drini і Zi); 12, 62 210 |
| adam_txt |
Përmbajtja. Përmbajtja. 4 Në vend të parathënies. 5 Dibra dhe Dibrat. 10 Nga cili shteg futeshin ushtritë osmane në Epir?. 19 Të dhëna për betejën e Zerqanit dhe Valikardhës. 21 Bulqiza, Valikárdha dhe Zerqani, si vende që lidhen me keto dy beteja. 22 Lugina Valkale. 32 Mbi vendin e zhvillimit të këtyre dy betejave mes Skënderbeut dhe Ballabanit. 40 Në luginën e Bulqizës nuk është bërë asnjë ndeshje e Skënderbeut me ushtritë osmane. 64 Valikárdha, vendi і kampit të ushtrisë së Skënderbeut. 67 A është zhvilluar beteja e parë e Skënderbeut me Ballabanin në luginën e fiishës së Zerqanit?. 70 Nga udhëtoi Ballaban Pasha?. 80 Beteja e Zerqanit. 83 Beteja e Valikardhës. 117 Betej a e Skënderbeut me Jakupin. 141 Përfundime. 147 Mbi vend-betejën
e tretë të Skënderbeut me Ballabanin. 155 Të dhëna të autorëve për betejat Valkale. 158 Konkluzione për betejat Valkale, nga Historia e Shqipërisë dhe Historia e popullit shqiptar. 176 Bibliografi. 180 Sqarime të emrave të vendve e personave, dhe jo vetëm 185 Indeks і emrave të vendeve e personave, dhe jo vetëm. 204 4
Bibliografi Akademia, Historia; - “Historia e popullit shqiptar” (në katër vëllime), botim i Akademise së Shkencave të Shqipërisë, vëllimi II, botimet Toena, Tirane 2002. Akademia, Skënderbeu dhe Evropa; - “Skënderbeu dhe Evropa” (Përmbledhje kumtesash). Akademia e Shkencave e Shqipërisë, Instituti і Historisë - ILAR, Tiranë 2006. Barleti Skënderbeu 2005; - Historia e jetës dhe e veprave të Skënderbeut, Marin Barleti, shtypur nga “INFOBOTUES” Tiranë 2005, përkthyer nga Stefan Prifti. Barleti, Skënderbeu; - Historia e jetës dhe e veprave të Skënderbeut, Marin Barleti, shtypur nga “Mihal Duri” Tiranë 1964, përkthyer nga Stefan Prifti. Barletii M. Historia de vita; - MARINI BARLETII “Historia de vita et gestis Scanderbegi, Epirotarum Principis, imressum Romae, per, BV”. Biçoku, Për Skënderbeun; - Kasem Biçoku, “Për Skënderbeun”, shtëpia botuese “BOTIMPEX”, Tiranë 2005. Biemmi, Istoria; - ISTORIA DI GIORGIO CASTRIOTO DETTO SCANDER-BEGH DI GIAMMARIA BIEMMI, IN BRESCIA. MDCCLVI. Bozhori - Liço, Būrime tregimtare bizantine; - Būrime tregimtare bizantine për Historinë e Shqipërisë. Shek. X-XV. Përgatitur për botim nga Koço Bozhori - Filip Liço, Tiranë, 1975. Bozhori, Būrime Bizantine; ֊ LUFTA SHQIPTAROTURKE NË SHEKULLIN XV - Būrime Bizantine (Krønika e Janinës, Laonik Halkokondili, Kritobuli 180
prej Imbrosit, Dukas, dhe Sfrances), përgatitur për shtyp nga Koço Bozhori, Tiranë 1967. Bozhori, Dokumente bizantine; - Dokumente të periudhës bizantine për historinë e Shqipërisë (Shek. VII-XV), përgatitur për botim nga Koço Bozhori, Tiranë 1978. (Përkthimi është bërë nga: Patrologia Greace, cursus completus v. 126, f. 442-452). Breve memoria; - Breve memoria de li discendenti de nostra casa Musachi”, gjendet në: Hopf, Chroniques, pagina 270 - 340. Būrime të zgjedhura, autorēt antike; - Būrime të zgjedhura për historinë e Shqipërisë, ilirët dhe Iliria te autorēt antike. Shtyp. N.I.SH. Shtypshkronja “Mihal Duri”, Tiranë 1965. Būrime të zgjedhura; - Būrime të zgjedhura për historinë e Shqipërisë, shekulli VII-XV, Vëllimi II. Shtyp. N.I.SH. Shtypshkronja “Mihal Duri”, Tiranë 1962. Durham, Some tribal; - Durham, M. Edith: Some tribal origins, laws and costoms of the Balkans. London 1928. Ergebnisse Der Volkszählung In Albanien; - Regjistrmi і popullsisë shqiptare, і bërë nga administrata e Perandorisë së Austro-Hungarisë, і vitit 1916-1918, botuar në Vienë dhe Laipzig më 1922. Franco, Giorgio Castriotto 1679; - Historia e gloriosi gesti: et vittoriose imprese fatte contra Turchi dal signor D. Giorgio Castriotto, detto Scanderbeg. Prencipe d'Epirro . by Scanderbeg, 1405?1468; Adams, John, 1735-1826, former owner. MB (BRL); John Adams Library (Boston Public Library) MB (BRL). Publication date 1679. Publisher In Veneţia: Appresso li Prodotti. 181
Franco, Giorgio Castriotto; - Demetrio Franco: Gli illustri et gloriosi gesti et vittoriose imprese fatte contra Turchi dal Sign. D. Giorgio Castriotto detto Scanderbeg Prencipe d’Epirro. In Venegia Pressio Altobello Salicato. 1584. Alla Libraria della Forezza. Frangu, Skënderbeu; - Veprat e famshme e të lavdishme dhe ndërmarrjet fitimtare kundër turqve të zotit Don Gjergj Kastriotit і quejtun Skanderbeg, Princ i Epirit, shkruar nga Dhimitër Frangu, shtypur nga “Arbëria”, Tirane 2007, përktheu Lek Përvizi. Frashëri, Dibra; - Kristo Frashëri “Historia e Dibrës”, Botime “M B”, Tirane 2012. Frashëri, Skënderbeu; - Kristo Frashëri “Gjergj Kastrioti Skënderbeu, jeta dhe vepra”, botimet TOENA, Tiranë 2002. Hahn, Reise durch die Gebiete; - Johann Georg Hahn, "Reise durch die Gebiete des Drin und Wardar im Aufträge der Kaiserl. Akademie der Wissenschaften, unternommen im Jahre 1863". Part 1. Denkschriften (Österreichische Akademie der Wissenschaften. Philosophisch-Historische Klasse) Volume 15. Part 2 Volume 16, Part 2 of Denkschriften / Österreichische Akademie der Wissenschafien. Publisher: Kaiserl. Königl. Hof - und Staatsdruckerei, 1867. Original from: Oxford University. Digitized: 18 Dec 2008. Hanku, Drita e shpirtit; - Lutfí Hanku, "Drita e shpirtit (Baba Fejzë Bulqiza)", Albpaper, Tiranë, 2002. Hecquard, Histoire de la Haute Albanie; - Hyacinthe Hecquard “Histoire et Description de la Haute Albanie ou Guégarie - Paris, 1858”. Historia 1959; - Historia e Shqipërisë, në tre vëllime, Tiranë 1959. 182
Hopf, Chroniques; - Charles Hopf. “Chroniques GrékoRomanés”, Berlin. 1873. (p. 270 - 340; “Breve memoria de li discendenti de nostra casa Musachi”). Jano M, - Mihal Llaqi Jano, "Myzeqeja dhe mistere historike shqiptare". Keegan John, Battle՛, - The Face of Battle, shkruar nga Sir John Desmond Patrick Keegan, botuar më 1976, fíllimisht në Mbretërinë e Bashkuar nga Jonathan Cape, dhe në Shtetet e Bashkuara nga Viking Press. Kica R, Beteja e pare e Skënderbeut; - Ramazan Kica, Beteja e pare e Skënderbeut, 2 M Printing, 2019. Konferenca e dytë; - “Konferenca e dytë e studimeve albanologjike, me rastin e 500-vjetorit të vdekjes së Gjergj Kastriotit - Skënderbeut”. Shtypur në NISH të shtypshkronjave “Mihal Duri”. Stabilimenti і Botimeve Arsimore - Tirane, 1969. Muzaka, Memorje; - Gjon Muzaka, Memorje, përktheu Dhori Qiriazi, Botimet Toena. Tirane, 1996. Noli, Skënderbeu; - Fan S. Noli, Vepra 4, Shtypur Kombinati Poligrafìk, Shtypshkronja “8 Nëntori” Tirane 1989. Në këtë vepër janë tre librat e Nolit për Skënderbeun (Boston 1921, Nju Jork 1947, Boston 1950). Pulaha, Būrime Osmane; - LUFTA SHQIPTAROTURKE NË SHEKULLIN XV - Būrime Osmane, përgatitur për shtyp nga Selami Pulaha, Tiranë 1968. Schmitt, Skënderbeu; - Oliver Jeans Schmitt, “Skënderbeu”, rishtypje e zgjeruar, shqip nga Ardian Klosi, shtypur në Shtypshkronjën “Natyra”, Tiranë 2009. Shqipria më 1927; - Teki Selenica, "Shqipria më 1927", Tiranë, Shtypshkronja "Tirana", 1928. 183
Viezzoli, Shqypnija; - Lorenzo Viezzoli S. J, "Shqypnija njofiime gjeografike, shtetistike-administrore", Dora V, e plotsueme e e ndreqme. Botue prej Etneve Jezuit, Shkodër1923. 184
Sqarime të emrave të vendve e personave, dhe jo vetëm Ahanzë-t (Ahanxë-t); - kështu quheshin ndryshe akinxhinjtë, akinxhijtë, akënxhijtë, akënxhinjtë. Konsiderohen si fundërrina të ushtrisë, dūke u vënë në krye të saj si mish për top. Janë pa pagesë dhe shkojnë në betejë me qëllim plaçkitje dhe zjarrvënie. Ahridë; - emri në mesjetë і Ohrit. Akënxhijtë (akinxhinj-të); - ishin pjesa më e ulët e ushtrisë osmane dhe të armatosur lehtë. Shumë studiues i kanë quajtur plaçkitësit. Akropolid - Gjergj Akropolid. Akt arkivor dokumentär; - dokument që është і vërtetë dhe і saktë. Aleksandër; - Kështu quajnë Skënderbeun kronikanët bizantine. Aleksiada; - libër і shkruar nga Ana Komnena (1083 1153). Ali Pasha; - komandanti і ushtrisë osmane të vidt 1444, që bëri betejën e pare me ushtrinë epirote nën komanden e Skënderbeut, betejën e Korabit. Anonimi Gorka; - udhëtar і panjohur që përshkruan Arbërinë në vitin 1308. Arkibugj; - një lloj dyfektu і shekullit XV (një lloj stërgjyshi і pushkës). Autorēt osmane; - quhen përgjithsisht kronikanët osmanë që kanë shkruar, kryesisht, për periudhën nga lufta e Fushëkosovës (1379) dhe deri në rënien e Epirit në duar të turqve (1478). Azap (azapët); - ushtarë të rregullt në sundimin osman (nga turqishtja do të thotë "beqar", "i pamartuar"). 185
Këto ushtarë, në rast nevoje, mblidheshin ndër Sanxhaqe të Perandorisë Osmane dhe ingranoheshin në ushtri. U ndalohej martesa. Ballabani; - tradhtar shqiptar і njohur dhe si Bailaban Badera, nga fshatrat në lindje të Krujës, komandant në ushtrinë osmane (ka mundësi që mbiemri і tij lidhet me Badrën, toponim që ekziston dhe në ditët e sotme, në Martanesh). Në pak muaj solii në Epir katër (plus një, atë të Jakup Amautit) ushtri osmane, pa përmendur ardhjen e vetë Sülitan Mehmetit, і cili e la komandant të ushtrisë osmane prej 70 mijë ushtarëve në rrethimin e dytë të Krujës, ku humbi jetën. Ka mbetur në histori si krimineli që zuri të gjallë në luginën Valkale, tetë komandantët e ushtrisë epirote dhe і dërgoi te Mehmeti II, і cili i rropi të gjallë. Barbari; - quhen përgjithsisht komandantët osmanë. Barbarët; - quhen përgjithsisht osmanët. Barleti (Barleci); - Marin Barleti "Marin Barleci" (- 1450/1460- 1512/1513). Belica e Sipërme; - toponim në veriperëndim të Strugës. Beteja e Albulenës; - shih "Beteja e Ujëbardhës" Beteja e Beratit; - beteja ku ushtria e Epirit pësoi disfate të rende. Beteja e Zerqanit; - beteja e pare e Skënderbeut me Ballabanin (e njohur dhe si beteja e parë në luginën Valkale). Beteja e Korabit; - Beteja e vitit 1444 ndërmjet ushtrisë osmane të komanduar nga Ali Pasha dhe ushtrisë së Epirit të komanduar nga Skënderbeu (e quajtura konvencialisht Beteja e Torviollit). Beteja e parë dhe e dytë e luginës Valkale; - Beteja e Zerqanit dhe Beteja e Valikardhës. 186
Beteja e pare dhe e dytë e Vajkalit; - shih Beteja e pare dhe e dytë e luginës Valkale. Beteja e parë dhe e katërt e Skënderbeut me Ballabanin; Beteja e Zerqanit dhe Beteja e Valikardhës. Beteja e Ujëbardhës; - Beteja e Albulenës, është zhvilluar gjatë gjysmës së dytë të muajit shtator të vitit 1457. Beteja e Valikardhës; - Beteja e katërt e Skënderbeut me Ballabanin (beteja e dytë e luginës Valkale), zhvilluar me 26 tetor 1464. Beteja e vitit 1444; - Beteja e Korabit. Betejat që u zhvilluan në luginën e Falkalit (Valkalit) pranë malit Bigë (Furkë) në afërsi të Ohrit; - Beteja e Zerqanit dhe Beteja e Valikardhës. Biemmi; - GIAMMARIA BIEMMI, prift nga Breshia, autor і "ISTORIA DI GIORGIO CASTRIOTO DETTO SCANDER-BEGH". Është konsideruar, nga studiues më zë, si mashtrues profesionist dhe і rrafmuar. Biga të Valkalisë; - emërtime që përdor Barleti, për ngushticat në lindje të luginës Valchale. Shih Falkale Furkas. Bozhori; - Koço Bozhori. Buharaja; ֊ Vexhi Buharaja, përkthyes і Defterit turk, mars 1467 (viti 871 Hixhri). Bulqizë; - pjesa perëndimore e luginës Valkale. Centurie; - (shih Manipul) njësia më e vogel e ushtrisë romake, e cila përbëhej nga 100 ushtarë. Cimarosta; - Antonio da Cosenza. Debarca e Epërme (Goma Debarca); - krahinë në perëndim të Plaćenska Planina. Debarca e Poshtme (Doina Debarca); - krahinë në perëndim të Plaćenska Planina. 187
Deftei osman і marsit 1467; - Defter i mbajtur nga adninistratacosmane në mars 1467, përkthyer shqip nga Buharaja. Demir Hisar; - rajon në Maqedoni, në verilindje të Ohrit, Sfetigradi. Dibër e Epërme; - pjesa më e madhe e territoreve të Dibrës së Epërme të kohës së Skënderbeut, sot ndodhen në Maqedoni me tjera emërtime. Dibër e Madhe; - Dibër e Epërme. Dibër e Poshtme; - ato territore që dhe sot quhen Dibër e Poshtme. Dibër e Vogël; - Dibër e Poshtme. Dibra; - territoret e Dibrës së Epërme (deri në shekullin XIII). Dibrat; - Dibra e Poshtme dhe Dibra e Epërme. Dobéra, Doberos; - (qytet і Paionisë), nga Ptolemeu. Doberët (si fis në Maqedoni), nga Plini. Doberët (si fis paion), nga Herodoti. Doberi; - (mal në Maqedoni), nga Straboni. Dokumente të periudhës bizantine për historinë e Shqipërisë; (Shek. VII-XV) - materiale të përgatitura për botim nga Koço Bozhori, Tiranë 1978. Dozhë; - Dozhë është përkthimi në shqip і titullit latin "Dux", që, sipas fjalorit latinisht - shqip të Henrik Laćaj e Filip Fishta (1966), do të thotë: udhëheqës, prijs, komandant ushtrie, sundimtar, perandor (f. 149). Dragua; - fshat në Bulqizë. Drimon; - emri në mesjetë i Drinit. Drini і Zi; - lum që búron nga liqeni і Ohrit, e deri në Kukës ku bashkohet me Drinin e Bardhë. Dukati venecian; - monedhë e Venedikut me peshë 3.56 gram arë. Viente 120 akçe. 188
Dushaj; - fshat në Bulqizë. Dy autentikët; - Marin Barleti dhe Dhimitër Frangu. Dyfektarë; - Dyfektarët ishin këmbësorët që mbanin dyfek, një lloj stërgjyshi і pushkës, і cili në atë kohë quhej "Arkibugj". Dyqani і Lleshit; - toponim që ndodhet rreth një km, nga qafa e Dushkut të Kuq drejtim Klosit. Emërtim bizantin; - historianët bizantine nuk përdorin të njëjtat emërtime me historianët latinë. Historianët bizantinė, “ilirë” quajnë shqiptarët. Emërtim latin; - latinët, “ilirë” quajnë sllavët. Emërtim sllav; - edhe sllavët kanë emërtimet e tyre, të cilat nuk janë të njëjtë me ato të latinëve, apo bizantinëve. Epir; - Shqipëri. Epirotët; - shqiptarët. Epiroti; - Gjergj Kastrioti. Epokë e Skënderbeut; - 1443 - 1468. Falchale; - Valkale (falchale furcas- Falkale Furkas). Falkale Furkas (Furkat Valkale); - ngushticë, rreth 170 metra e gjatë, mes malit të Kasgjakut dhe Krastës së Zerqanit; e cila, në fakt është qafa që lidh livadhet e Gurrijve me fushën e Zerqanit. Familja Gropa; - famiije fisnikësh nga Gropa (sot Fushë Bulqiza) e Dibrës së Epërme që del në skenën e historisë në pjesën e dytë të shekullit XIII, deri nga fundi і shekullit XV. Në shekullin XV, kjo familj e, qendrën e Dibrës së Epërme e pati në Ohër. Familja Kastrioti; - Familje fisnikësh që mendohet nga Kastrioti і Dibrës së Poshtme, që del në skenën e historisë në pjesën e dytë të shekullit XIV, deri nga fundi і shekullit XV. Nga kjo familje ka dalë Heroi 189
jonë Kombëtar, Gjergj Kastrioti Skënderbeu (14051468). Frangu; - Dhimitër Frangu (1443 - 1525), njëri ndër autorēt autentik që shkroi për Skënderbeun. Farishtë (Farajshtë); - (njihet dhe si fusha e Kalasë) toponim në Valikardhë, në lindje të luginës së Bulqizës, vendi ku është bërë beteja e Valikardhës ndërmjet Skënderbeut dhe Ballabanit (1465). Frashëri; - Kristo Frashëri, historian. Shkroi, ndër të tjera, “Gjergj Kastrioti Skënderbeu, jeta dhe vepra”, botimet TOENA, Tiranë 2002, si dhe “Historia e Dibrës”, Botime “M B”, Tiranë 2012. Furkat Kaudine; - lugina Kaudine (bigëzimet Kaudine) e njohur si "furkat Kaudine", është një ngushticë pranë qytetit Kaudium në krahinën e Samnitëve (fis italik і lashtë і races sabine në Italinë qendrore), ku në vitin 321 para e. sonë, dy legjione romake, të rrethuar mes dy malesh, u detyruan të dorëzohen. Ndryshe nga samnitët që u sollën si njerëz me robërit, otomanët u dhanë vdekje në torture të dorëzuarve. Barleti і përmend për të krashasuar, me to, Falkale Furkas. Fusha e Farishtës, Valikardhë; - (njihet dhe si fusha e Kalasë) shih Farishtë (Farajshtë). Fusha e Kalasë; - shih Farishtë (Farajshtë). Fusha e Zerqanit; - fUshë (në luginën e fushës së Zerqanit), rreth 1000x300-500 metra. Fushata e Isa Beut; - Beteja e Ujëbardhës, Beteja e Albulenës, ndërmarrja e ushtrisë osmane kundër Skënderbeut e vitit 1457, me në krye Isa (Isak) Pashën, і njohur si Pasha і Romës së Re, e cila përbëhej nga 50-80 mijë ushtarë, ku në shtator 1457 u shkatërrua nga Skënderbeu në Albulenë. 190
Fushatë perandorake; - ndërmarrja e ushtrisë osmane drejt Epirit kur në krye të saj vihej vetë Suiltani. Fushë Bulqizë; - fshat në Bulqizë. Fushë Studë; - toponim në Gollobordë. GEORGE CASTRIOTI SCANDERBEG; - libri і dytë і Nolit për Skënderbeun, në anglisht), botuar. në Nju Jorkmë 1947. Gollobordë; territore në Shqipëri (kryesisht në Dibrën e Epërme të mesjetës) që banohen nga fise sllavobullgarë të Maqedonisë (gollobordas); të vendosur në këto territore nga fimdi і mijëvjeçarit të parë dhe fiilimi і mijëvjeçarit të dytë të erës sonë. Grigor; - kalendari Grigor. Shih Hixhri, kalendari hixhri. Gryka e Madhe; - krahina e Zerqanit. Gıyka e Vogël; - krahina e Shupenzës dhe Gjorica. Gurët e Skëndereut; - toponim në luginën e Bulqizës. Guri і Bardhë; - toponim në Mat. Gjakatari Mehmet; (si dhe shkurt Mehmeti) - Sülitan Mehmeti II. Gjergj Kuka; - komandant në ushtrinë e Skënderbeut і zënë rob në betejën e Zerqanit, në vjeshtën e vitit 1464. Gjin Maneshi; - komandant në ushtrinë e Skënderbeut і zënë rob në betejën e Zerqanit, në vjeshtën e vitit 1464. Gjin Muzaka; - komandant në ushtrinë e Skënderbeut і zënë rob në betejën e Zerqanit, në vjeshtën e vitit 1464. Gjon Muzaka; - Shkroi librin Historia e Genealogia della casa Musachia, scritta da Don Giovanni Musachio Despoto dell’ Epiro. Gjon Periati; - komandant në ushtrinë e Skënderbeut і 191
zënë rob në betejën e Zerqanit, në vjeshtën e vitit 1464. Gjuric Vladeni; - komandant në ushtrinë e Skënderbeut і zënë rob në betejën e Zerqanit, në vjeshtën e vitit 1464. Gjurmët e Skëndereut; - toponim në Skënderbej, Rajcë. Halil Inalçik; - historian turk i shekullit XX. Ka referuar në Konferenca e dytë të studinteve, Tiranë 12-18 janar 1968. Historia e jetës dhe e veprave të Skënderbeut; - libri і Marin Barletit, shtypur nga “Mihal Duri” Tiranë 1964, përkthyer nga Stefan Prifti. Historia e popullit shqiptar; - botim i Akademise së Shkencave të Shqipërisë, (në katër vëllime), botimet Toena, Tiranë 2002. HISTORIA E SKENDERBEUT KRYEZOTIT TË ARBËRISË (1405-1467); - libri і trete і Nolit për Gjergj Kastriotin, botuar në Boston, në vitin 1950. HISTORIA E SKËNDERBEUT (Gjerq Kastriotit) MBRETIT TË SHQIPËRISË 1412 - 1468; - botuar në Boston në vitin 1921 nga Noli (botimi і pare і Nolit për histerine e Skënderbeut). Hixhri; - kalendari hixhri. Viti 1 hixhri është viti 595 grigor. Viti 871 hixhri është viti 1466 grigor. Ilirë; - Në mesjetë “ilirë” quheshin sllavët (përgjithsisht burimet latine). Edhe Barleti kështu shkruan. Ndërsa Kritobuli (si dhe përgjithsisht kronikanët bizantine), “Ilirë” quajnë shqiptarët. Internati і Kastriotit; - shkollë 6-vjeçare konviktore (19261939). Isa Evrenozi (Pasha і Romës Re); - komandant і ushtrisë osmane, і cili në fushatën e vitit 1457, përshkoi 192
pothuajse të githa territoret fushore të Skënderbeut. Isak Pasha; - Isa Evrenozi. İskender; - kronikanët turq quajnë kështu Skënderbeun. Jakupi; - Jakup (Jak) Beu, tradhtar shqiptar, komandant і ushtrisë osmane. Njihet dhe si Jakup Amauti, apo Jakup Muzaka. Janiçer-ët (jeniçer-ët); - klasē e rregullt ushtarake turke, krijuar më 1334 prej Sülitan Orhanit, dhe shpëmdarë prej Mahmutit II, më 1826, duke e zevendësuar me amaten e nizamëve (turqisht: nizam - ushtar і ri). Jeniçerët ishin institúcióm ushtarak ndër më të rreptit e kohës së vet dhe konsideroheshin si të bekuar dhe të pagëzuar nga Haxhi Bektash Veliu, themelues і urdhërit Bektashi (në kuptimin figurativ do të thotë "tiran", "mizor"). Kaçorri Th; - Thoma Kaçorri, shkrimtar, filolog dhe studiues në zhvillimin e shkencave albanologjike. Lindi në Shtikë të Kolonjës, në vitin 1922. U nda nga jeta në Sofje të Bullgarisë, më 13 dhjetor 2008. Ka jetuar dhe punuar në Bullgari. Kalendari venecian; - Kalendari venecian fillonte në mars dhe jo në janar. Kampi në Dibër të Epërme; - kampi і Skënderbeut në Oronik, afer aeroportit të sotëm të Ohrit. Kampi në Dibër të Poshtme; - kampi і Skënderbeut në Dibër të Poshtme të sotme. Kastrioti; - heroi kombëtar і Shqipërisë, Gjergj Kastrioti Skënderbeu (1405 - 1468). Keegan John, Battle՝, - Sir John Desmond Patrick Keegan, historian ushtarak anglez, autor і librit The Face of Battle, botuar më 1976, fillimisht në Mbretërinë e Bashkuar nga Jonathan Cape, dhe në Shtetet e 193
Bashkuara nga Viking Press. Koçaj; - fshat në Bulqizë. Kodra e Kasgjakut; - mali i Kasgjakut. Kodra e Shkamit; - toponim (kodër) në jug të Valikardhës. Kohorte (kohorë); - (shih Manipul) njësi ushtarake e barabartë me 1/10 e legjionit romak, kishte si efektiv 500-600 njerëz dhe përfshinte tri manipule. Manipul njësi taktike ushtarake romake e përbërë prej dy centurësh. Centurie - njësia më e vogei e ushtrisë romake, e cila përbëhej nga 100 ushtarë. Kokërdhak; - toponim në luginën e Bulqizës. Komnena; - Ana Komnena (1083 - 1153), autoija e librit Aleksiada. Komneni; - Gjergj Aranit Komneni (1376 - 1470). Luftëtar і madh ndaj ushtrive të Perandorisë Aziatike, dūke u barazçmuar nga studiuesit si një Skënderbe і dytë. Konferenca e dytë e studimeve albanologjike; - me rastin e 500-vjetorit të vdekjes së Gjergj Kastriotit Skënderbeut”, është mbajtur në Tiranë 12-18 janar 1968. Kostenjë; - krahinë e Librazhdit. Koxhaxhik; - toponim vendi në lindje të luginës së Drinit, nga Struga për në Dibër, pa arritur në Rahovnik. Krahina Debarca; - janë dy krahina Debarca, Debarca e Poshtme dhe Debarca e Epërme, të cilāt ndodhen në perëndim të Demir Hisarit në Maqedoni. Krasta e Zerqanit; - një varg kodrash në anan Undoré të luginës së fushës së Zerqanit. Kreshta e Peristerit; - në rrugën e vjetër Egnatia, Ohër Manastır 194
Legjion Romák; - Leg) ioni Romák ishte njësi e madhe ushtarake. Përbërja e struktura e tij në kohën e perandorisë Romake ndryshon shumë herë. Efektivi і legjionit romák lëvizte nga 3000 deri 10000 ushtarë. Shih: Būrime të zgjedhura, Vëllimi I; f. 509. Lihknidë; ՝ emri antik i Ohrit. Liqeni Ahridë; - liqeni i Ohrit. Liqeni i Bardhë; - liqen ně jug të Valikardhěs dhe malit të Kasgjakut. Liqeni i Sopës; - liqen në jug të Valikardhěs dhe malit të Kasgjakut. Liqeni і Sopotit; - liqen në jug të Valikardhěs dhe malit të Kasgjakut. Liqeni і Zi; - liqen në jug të Valikardhěs dhe malit të Kasgjakut. Liqeni Lihknidë; - liqeni і Ohrit. Livadhet e Drizave; - janë dy livadhe që shtrihen mes malit të kasgjakut dhe Krastës së Zerqanit, ndërmjet li vadheve të Kumllave dhe livadheve të Gurrijve. Livadhet e Gurrijve; - Iivadh me disa ngushtica dhe kodrinëza të ngritura (ndaj quhet në shumës - livadhet) ku në vjeshtën e vitit 1464, filloi beteja mes forcave të Skënderbeut dhe forcave osmane nën komanden e Bailaban Baderës (Beteja e Zerqanit). Kjo betejë duke u shtrirë në një gjatësi rreth një kilometer (në livadhet e Gurrijve, në Falkale Furkas, në fushën e Zerqanit, në Qafdardhë dhe në shpatin jugor të malit të Kasgjakut), përfundoi në malin e Kasgjakut, me kapjen rob të 8 komandantëve të Skënderbeut, të shoqëruar nga një numër kalorësish. Livadhet e Gurrijve (rreth 370400x150-200 metra) shtrihen mes malit të Kasgjakut dhe Krastës së Zerqanit, si dhe ndërmjet livadheve të 195
Kumllave dhe Falkale Furkas. Livadhet e Kumllave; - janë dy livadhe që shtrihen mes malit të kasgjakut dhe Krastës së Zerqanit, ndërmjet qafes së Kumllave dhe livadheve të Drizave. LUFTA SHQIPTARO-TURKE NË SHEKULLIN XV Būrime Bizantine; - përgatitur për shtyp nga Koço Bozhori, Tirane 1967. LUFTA SHQIPTARO-TURKE NË SHEKULLIN XV Būrime Osmane; - përgatitur për shtyp nga Selami Pulaha, Tirane 1968. Lugina e Drinit; - vazhdimi і luginës së rrugës së Drinit nga liqeni і Ohrit ku búron. Lugina e fiishës së Zerqanit; - është një luginë rreth tre km e gjatë (përafersisht veri-jug, rreth 2.5 km në jug të Zerqanit dhe ngjitur me kufirin juglindor të Valikardhës), që përbëhet nga fusha e Zerqanit (në mes) dhe dy ngushtica (në veri dhe në jug). Lugina e Pelagonisë; - ndodhet në Maqedoni, në verilindje të Manastirit. Lugina e Pollogut; - lugina që dhe sot ka këtë emër, në të cilën ndodhen, qyteti і Tetovēs (Pollogu і Poshtëm) dhe qyteti і Gostivarit (Pollogu і Epërm). Kjo luginë, rreth 30x5 km, shtrihet drejt veriut deri në ngushticën e Radushës, nga kalon lumi Vardar për në Shkup. Shih: Pylli і Perëndisë. Lugina në veri të Ohrit; - luginë që fillon nga qyteti і Ohrit dhe vazhdon drejtim veriut, vend-grabitje për Skënderbeun. Lugina Valka (valle de Valcha); - lugina Valkale Lugina Valkale; - Bulqiza dhe Valikardha. Maja e Bisnjës; - toponim në Fushë Bulqizë. Maja e Helmës; - toponim në Koçaj, Bulqizë. 196
Maja e Kishës (Majkishe); - kodër në jug të fushës së Farishtës. Maja e qafes Bullt; - qafa e Bullt. Maja e qafes Vorreve ťVrame; - qafa e Vorreve ťVrame. Maja e Valkalit; - toponim që vjen nga Barleti. Sot "qafa e Bullt". Mali і Bardhë; - mal në luginën e Bulqizës. Mali і Kaculit; - mal në luginën e Bulqizës. Mali і Kasgjakut; - mal në jug të Valikardhës dhe në veriperëndim të luginës së fushës së Zerqanit. Mali і Muriqit; - mal në luginën e Bulqizës. Mali і Pjakthit; - mal në luginën e Bulqizës. Mali і Temlës; - mal në luginën e Bulqizës. Mali që ishte sipër barbarëve si urë; - mali і Kasgjakut, Manastırı; - qyteti і sotëm і Mănăstirii (Bitola). Manipul; - njësi taktike ushtarake romake e përbërë nga 200 ushtarë, dy centurësh (Centurie - njësia më e vogei e ushtrisë romake, e cila përbëhej nga 100 ushtarë). Manueli; - Pejk Manueli, komandant і Skënderbeut. Maqellarë; - krahinë r Dibrës së Epërme, në Shqipëri. Mehmeti; - Sülitan Mehmeti II. Melan; - fshat ngjitur me Qenokun në anën veriore të tij, që njihet si kufiri jugor і Dibrës së Poshtme me Dibrën e Epërme. Metoh; - quheshin pronai e kishave dhe manastireve (siapas "Historia 1959"; vëllim I, f. 212). Miian; - Melan. Moisi Golemi; - Moisiu і Dibrës. Moisi Komneni; - Moisiu і Dibrës. Moisiu і Dibrës; - komandant në ushtrinë e Skënderbeut і zënë rob në betejën e Zerqanit, në vjeshtën e vitit 1464. 197
Mokër; - krahinë në lindje të Pollogut, sot Suva Gora. Muzaka і Angjelinës; - komandant në ushtrinë e Skënderbeut і zënë rob në betejën e Zerqanit, në vjeshtën e vitit 1464. Muzaka; - Gjon Muzaka (— 1515, ose më vonë), që shkruajti “Historia della casa Musachia”. Nikolle Berisha; - komandant në ushtrinë e Skënderbeut і zënë rob në betejën e Zerqanit, në vjeshtën e vitit 1464. Njëfarë pylli - kështu quhet nga Barleti pylli і Dushkut Kuq. Njëfarë vendi - kështu quhet nga Barleti qafa e Bulit ku Ballabani i ngriti pusi Skënderbet (1465). Njëfarë lugine - kështu quhet nga Barleti fusha e Farishtës, Valikardhë, vendi ku Ballabani ngriti kämpin e ushtrisë osmane (1465), vendi dhe ku u bë beteja e Valikardhës; njëkohësisht po vendi і kampit të ushtrisë së Skënderbeut në betejën e Zerqanit (1464). Noli; - Theofan Stiljan Noli, historian і cili shkroi tre here historinë e Skënderbeut. Nurgropa; - toponim, sheshe të vogla, si livadhe, në jug të Shkamit (në jug të Valikardhës), ku mbaron përroi і Kasgjakut dhe fillon përroi i Gjollet, përroi që i bie rreth e qark Shkamit, i cili, pas toponimii "Nur-Gjoll" quhet Përroi i Xhems (deri kur derdhet në zailin e Bulqizës). Nur-Gjoll; - toponim në juglindje të fiishës së Fatishtës. Okshtuni і Vogël; - fshat që shtrihet në jug të Tëmovës dhe në veri të Prodanit. Olofanxë-t (olofanzë-t); - quheshin ushtarët e rregullt në Perandorinë Osmane (në atë kohë), që shërbenin me rrogë, kalorës dhe këmbësorë. 198
Oronik (si dhe Oronok); - toponim pranë aeroportit të sotëm të Ohrit (Orovnikut) që shërbente si kampi і ushtrisë së Kastriotit. Pachymerius (Pahimeri); - Georgii Pachymerius (Gjergj Pahimeri), kronisti bizantin. Pahisore; - (në ushtri) "mur" і ndërtuar nga dy apo tri radhë drurësh të forte, të ngulur pingul në tokë. Pahisorja ngrihej rreth kampit ku stacionohej ushtria, sidomos kur pritej ushtria armike. Pall; - Francesco PaU, autor і librit “Marino Barlezio uno storico umanista”. Estratto. dal volume mélanges d’histoire generale ii, cluj, 1938. Monitorul Oficial si imprimeritle statului imprimeria nationala, Bucuresti 1938. Pejko Manueli; - komandant ushtrie në betejën e Valikardhës, 26 tetor 1465. Pelagoni (lugina e Pelagonisë); - luginë në Maqedoninë e Veriut që shtrihet në verilindje të Mănăstirii. Pellgu і Strugës; - toponim në veri të liqenit të Ohrit. Pervizi; - Lek Pervizi, përkthyesi і librit “Gli illustri et gloriosi gesti et vittoriose imprese fatte contra Turchi dal Sign. D. Giorgio Castriotto detto Scanderbeg Prencipe d’Epirro”, të Dhimitër Frangut. Petralba; - emri latinisht i Gurit të Bardhë (kështu e përdorin Barleti dhe Frangu). Petrelbë; - Petralbë - Guri і Bardhë. Për Skënderbeun; - Biçoku, Për Skënderbeun. Përroi і Gjollet; - pjesa në jug e përroit të Xhems. Përroi і Kasgjakut; - përroi në perëndim të malit të Kasgjakut, nga Nurgropa deri në Qafdardhë. Përroi і Xhems; - përrua në lindje të fushës së Farishtës, në Valikardhë (vetëm pjesa nga mesi і fushës e në 199
veri). Plani і Bardhë; - luginë (fshat) në anën perëndimore të qafes së Bullt. Prifti; - Stefan Prifti, përkthyesi nga latinishtja në shqip і Historisë së Skënderbeut të Barletit. Prodan; - fshat që shtrihet në veri të qafes së Prévalût dhe në jug të Okshtunit të Vogël. Pulaha; - Selami Pulaha. Pylli і Dushkut të Kuq; - shih qafa e Dushkut Kuq. Buallit (qafa e Buallit); - shih qafa e Bullt. Qafa e Bullt; - kufiri perëndimor і Bulqizës, është qafa që lidh luginën e Planit të Bardhë me luginën Valkale (Bulqizën dhe Valikardhë). Qafa e Dushkut Kuq; - është një pyli і vogël dushku, në veriperëndim të fshatit Plani і Bardhë (në Mat), në perëndim të qafes së Bullt. Barleti e quan "Një farë pylli përtej majës së Vaikaiti". Skënderbeu me 5 kalorës të tjerë, pikërisht në shtegun e ngushtë të qafes së Dushkut të Kuq, dūke i ikur ndjekjes së një bande kalorësish turq, и pengne nga një lis і rrëzuem që kishte zanë gjithë rrugën. Skënderbeu duke ngarë me mamuz me sa fuqi kishte, kalin e tij, së bashku me një tjetër, arriti me e kapërcye lisin e rrëzuem. Ndërsa 4 kalorësit e tjerë skënderbegas u vranë egërsisht nga banda e madhe e barbarëve. Qafa e Kumllave; - kufiri juglindor і Valikardhës. Qafa e Polemit; - toponim që shtrihet në veriperëndim të Kostenjës. Qafa e Prevalih; - toponim që shtrihet në perëndim të Fushë Studēs. Qafdardhë; - qafa mes fushës së Zerqanit dhe përroit të Kasgjakut, në jug të malit të Kasgjakut. 200
Qarrishtë; - krahinë në Librazhd. Qytet; - toponim në Valikardhë, në anën lindore të luginës së Bulqizës (qytet antik, sot і rrënuar, i pa studiuar dhe i pa zbuluar). Shtrihet rreth 9 km në lindje të qytetit Bulqizë, ku sot gjënden vetëm rrënojat e kalasë së tij. Në krahun e veriut ngrihet shkëmbi і Qytetit, ndërsa në jug shtrihet fUsha e Farishtës. Qyteti і Alhries; - Ohri. Qyteti mbretëror; - Kruja. Radolishta; - shtrihet në veriperëndim të Strugës. Rahonik; - shih Rahovnk. Rahovnik; - fshat і Dibrës së Epërme në shekullin XV, sot qyteti Dibër në Maqedoninë e Veriut. Regjistër і nxjerrë nga Financa, Arkivi і kryeministrisë, Stamboll Nr. 508; - regjistrimi і popullsisë që bëri administrata osmane në mars të vitit 1467. Reka; - krahinë me shumë fshatra e Dibrës së Epërme, sot ndodhet në Maqedoni. Ndahet në dy emërtime, Reka e Poshtme (në jug) dhe Reka e Epërme (në veri). Sfetigradi; - kalaja më juglindore e Skënderbeut, që ndodhej në malin e Dervenikut, në rajonin e Demir Hisarit të sotëm në Maqedoni. Skënderbej (Rajca e Skënderbeut); - fshat në Rajcë të Librazhdit Sofra e Skëndereut; - toponim në Skënderbej, Rajcë. Stefanikë (Stefanika); - emri і territoreve që sot quhen Dibër e Poshtme, deri nga fundi і shekullit XIII. Struga; - qytet në veri të liqenit të Ohrit, që do të thotë "kanale ku kryhet gjuajtja e peshqve". Suiltani; - kryesisht Murati II, ose Mehmeti II. Sheremeti; - komandant і ushtrisë osmane i shpartalluar nga Skënderbeu në Ohër, në vjeshtë 1464. 201
Shkalla e Tyçit; - toponim në anën perëndimore të qytetit të Bulqizës. Shkolla Plotore 5-vjeçare Zerqan; - Shkolla e parë plotore (fillore) në Zerqan është hapur zyrtarisht në vitin 1910. Por mësimi і gjuhës shqipe në Zerqan ka fllluar që në vitin 1893 (në të njëjtin vit me atë të qytetit të Dibrës), në grupe nxënësish (jo në kuptimin klasik). Shkupi; - qytet në Maqedoninë e Veriut і cili në shekullin e XV ishte në duar të osmanëve. Shtegu і Mokrës (shtegu і veriut); - vend і mundshëm si rrugë kalimi për lëvizje të ushtrisë si dhe të kafshëve të transportit, në lindje të Pollogut, nga ku ushtritë osmane e kishin të detyrueshme të kalonin, kur vinin nga Shkupi, për në territoret e Skënderbeut. Shtegu і Ohrit (shtegu i jugut); - zona e Alhrisë. Vend і mundshëm si rrugë kalimi për lëvizje të ushtrisë si dhe të kafshëve të transportit, në veriperëndim të Ohrit, nga ku ushtritë osmane e kishin më të lehtë lëvizjen për në territoret e Skënderbeut. Shumi; - fshat në veriperëndim të Strugës. Tanush Topia; - komandant ushtrie në betejën e Valikardhës, 26 tetor 1465. Territoret Undoré të shtetit të Skënderbeut; - janë territoret kufitare të Skënderbeut në anën Undoré që ndajnë ato me territoret osmane. Tetë komandantē që u zuně rob; - 8 komandantët që u zunë rob nga ushtria osmane në betejën e Zerqanit (vjeshtë 1464), janë: Moisiu і Dibrës, Gjuric Vladeni, Muzaka і Angjelinës, Gjin Muzaka, Gjon Periati, Nikolle Berisha, Gjergj Kuka dhe Gjin Maneshi; të cilët suiltani u dha vdekje në torturë. Tëmovë - fshat në jug, apo, pak në juglindje të luginës së 202
fushës së Zerqanit. Tirane; - (e Vogel dhe e Madhe) tenitore që përgjithësisht përputhen me pozicionin e Tiranës së sotme. Trevizani; - Gabriel Trevizani (Trivisanus), përfaqësues і Venedikut pranë Skënderbeut, komandant i trupave venedikase në Arbëri, pjesmarrës në ushtrinë e Skënderbeut në verë të vitit 1464. Ualchale; - Valkale. Ura e Qytetit; - urë mbi zailin e Bulqizës, në Qytet. Ura e Vashës; - ura e lumit të Matit që lidh Gurin e Bardhë me Planın e Bardhë. Ushtria epirote; - ushtria e Skënderbeut. Vajkai; - fshat në Bulqizë. Valchal; - Valkale. Valchale; - Valkale. Valchalia; - Valkale. Valikardhë; - fshat në lindje të luginës së Bulqizës, ku Skënderbeu ka pasur kampin veror në vitet e fundit. Nga Valikardha janë shkruar informacione nga të dërguarit e Perëndimit pranë Skënderbeut. Valkale; - lugina e Bulqizës dhe Valikardha. Vargmali Plaćenska Panina (vargmali і Plakenit); vargmal në perëndim të Sfetigradit. Veleshta; - fshat në fushën veriperëndimore të pellgut të Strugës. Vishnja; - fshat në veriperëndim të Strugës. Võrret e Vrame; - toponim, si qafe, që shtrihet në jug të luginës së fushës së Zerqanit. Vendi ku u varrosën të rënët në betejën e Zerqanit, në vjeshtën e vitit 1464. Zagraçani; - fshat në veriperëndim të Strugës. Zahari Gropa; - komandant ushtrie në betejën e Valikardhës, 26 tetor 1465. 203
Indeks i emrave të vendeve e personave, dhe jo vetëm Sqarim: - Kur emri (i indeksuar) përmendet më shumë se njëherë në të njëjtën faqe, apo dhe në futnotë, numri і faqes jepet vetëm njëherë. - Në indeks nuk përfshihen: nëntitulli “Të dhëna të autorëve për betejat Valkale”; nëntitulli “Konkluzione për betejat Valkale, nga Historia e Shqipërisë dhe Historia e popullit shqiptar”; nëntitulli "Bibliografia"; nëntitulli "Sqarime të emrave të vendve e personave, dhe jo vetëm"; nëntitulli "Përmbajtja"; faqet 1 dhe 2; skicat, skanimet, projeksionet dhe fotot, së bashku me sqarimet rreth tyre. Ahanzë-t (ahanxë-t); 132,133,134,138 Ahridë; 11 Akademia, Historia; 6, 9, 43, 47, 50, 84, 126, 156 Akënxhij-të (akinxhinj-të); 132 Akropolid; 12 Albulena (ujëbardha); 114 Aleksiada; 11 Alhria; 47 Ali Pasha; 62, 63, 65, 115, 147, 148 Angjelinës (Muzaka і Angjelinës); 105 Arkibugj (arkbys); 135 Azap (azapët); 132, 133, 134, 138, 139 Ballabani (Bailaban Badera); 5 - 10, 19, 21, 25, 28-29, 31, 36-57, 64-66, 68, 70, 71, 76-78, 80-103, 105-107, 109112, 116-127, 129-146, 148-153, 155,156 Bardhë (Guri і Bardhë); 36, 39, 41-50, 52-57, 59, 60, 63, 69-71, 87, 90, 117, 119, 121, 128, 129, 131, 137, 139, 142, 151-153, 156 204
Bardhë (liqeni і Bardhë); 81, 82 Bardhë (Plani і Bardhë); 57, 63 Barleti, Barleci (Marin Barleti); 5-7, 9, 14, 16, 17, 21, 23, 25-28, 30-32, 34-38, 40-48, 51-58, 60-64, 65, 67, 69, 71, 72, 76-80, 82-91, 93, 94, 96-103, 105-110, 115, 118-119, 121-139, 141, 143-144, 146, 155-157 Belica e Sipërme (Goma Belica); 81 Beratı; 50, 101, 112, 141, 143, 148, 151 Berisha (Nikolle Berisha); 105 Beteja e vitit 1444 (Beteja e pare e Skënderbeut, Beteja e Korabit); 8, 12, 16, 17, 19, 63, 65, 66, 103, 115, 147, 148, 157 Biçoku (Kasem Biçoku); 7, 8, 46 Biemmi; 8, 83, 85, 105 Bisnjë (maja e Bisnjës); 58 Boba (shkami і Bobs); 66 Bozhori; 11, 12, 148 Buallit (qafa e Buallit); 22 Bulls (qafa e Bulls); 22 Bull (qafa e Bullt); 22, 23, 32, 34-36, 39, 40, 42, 45, 51, 52, 54, 55, 57, 58, 60, 62-64, 117, 119,121, 125, 131, 152 Buharaja; 23, 26 Bulqiza; 8, 13, 16, 18, 22-24, 26, 31-35, 40, 41, 43, 45, 46, 54, 64-66, 68, 74, 75, 80, 87, 88, 94, 120, 121, 156 Centurie; 133 Cimarosta; 67, 83 Debarca (e Epërme, e Poshtme); 16, 20, 87, 157 Deftei osman і marsit 1467 (regjistër Nr. 508); 15, 16, 17, 23, 26 Demir Hisar; 17, 62, 87, 156 Dibra (Dibër); 10-21, 23, 26, 34, 62, 87, 105, 136, 146205
149, 156 Dobéra (Doberos, Doberët, Doberi); 10, 11 Dozhë; 67, 84 Dragua; 22, 32, 33, 66, 116 Drimon; 11 Drini і Zi; 12, 62 Driza (livadhet e Drizave); 29, ЗО, 78, 92, 102-104 Dushaj; 22, 32, 33, 66, 74 Dushku i Kuq (qafa e Dushkut Kuq); 57-60, 63, 69, 131, 153 Dyfektarë; 132, 135 Dyqani і Lieshit; 59 Epir (epirot); 5, 19, 44, 50-52, 54, 55, 59, 64, 70, 81-83, 87, 88, 92, 93, 97, 98, 101, 105, 110-113, 123, 125, 129, 130, 133, 137, 141, 142, 146-148, 150, 151, 152 Falchale furcas; 30, 38, 72, 76, 99, 100, 102, 104, 106, 108, 110, 111 Falkale; 6, 9, 23, 26, 27, 38, 40, 43, 47, 51, 72, 126, 156 Farishtë (fusha e Farishtës, fusha e Kalasë); 9, 24, 36, 37, 39, 44, 45, 52-54, 57, 60, 63, 67-71, 82, 87, 88, 90, 91, 95, 97, 117, 118, 120, 121, 124,-126, 128, 130, 131,134, 136, 139, 149, 152, 153 Franco (Demetrio Franco); 6, 7, 23, 25, 35, 39, 60, 89, 104, 169 Frangu (Dhimitër Frangu); 5-7, 9, 16, 17, 21, 23, 25, 26, 21, 32, 34, 35, 37-40, 42-47, 49-63, 65, 67, 69, 71, 72, 76, 77, 79, 82, 84-95, 97-99, 101-103, 105-110, 112, 115, 119, 121-123, 125, 127-130, 135, 139-146, 153, 155, 155, 157 Frashëri (Kristo Frashëri); 7, 8, 16, 23, 26, 156 Furkat Kaudine; 30, 38, 72, 110 Fushë-Bulqizë; 13, 22, 32, 33, 41, 66 206
Fushë-Studë; 81 Golemi (Moisi Golemi, M. Komneni, M. і Dibrës); 21, 95, 105 Gollobordë; 14 Gorka (anonimi Gorka); 13 Grigor; (kalendari Grigor); 23 Gropa (fshat dhe familje); 13, 14, 33 Gropa (Zaharí Gropa); 131 Gryka e Madhe; 16, 33, 68 Gryka e Vogel; 16 Gurrij (livadhet e Gurrijve); 9, 29, 30, 37, 38, 72, 76-78, 90, 92, 94, 97-100, 102, 104, 108, 111, 150, 151 Halil Inalçik; 26 Helmě (maja e Helmës); 58 Historia 1959; 6, 8, 40, 83, 106 Hixhri (kalendari Hixhri); 23 Internati i Kastriotit; 15 IsaEvrenozi (Isak Pasha); 16, 19, 114, 148 Jakupi; 50-52, 118-122, 124-130, 136, 141-146, 151, 153, 154 Janiçer-ët (jeniçer-ët); 133, 135 Jano M; 11 Kaçorri Th; 157 Kasgjak; 9, 31, 37, 38, 72, 73, 76-78, 90, 92-96, 99, 100, 105-107, 109-113, 115, 150 Kastrioti; 5, 14, 15, 19, 21, 25, 28, 36-38, 40, 41, 45, 46, 50, 52, 53, 56, 64, 66, 69-71, 82, 83, 86-89, 97, 100ЮЗ, 117, 118, 121, 122, 127, 128, 131, 136-141, 143, 145-147,151-154 Keegan (John Keegan); 9 KicaR; 8, 12,16,17,19, 65,103, 147,148, 157 Koçaj; 22, 32, 33, 66, 74 207
Kohorte (kohorë); 133, 134, 136, 137 Komnena (Anna Komnena); 11, 80 Komneni (Muzak Komneni); 105 Korabi; 19, 62, 66, 103, 115, 147 Kostenjë; 81 Koxhaxhik; 16 Kreshta e Peristerit; 157 Krujë; 50, 62, 135, 146, 148, 149 Kuka (Gjergj Kuka); 105 Kumila (livadh, qafë); 24, 28, 29, 32, 34, 35, 37- 39, 42, 60, 76, 78, 90-92, 95, 97, 103, 118, 119, 124 Legjion Romák; 30, 133 Lihknidë; 11 Majkishe (maja e Kishës, kodra e Kishës); 69, 117, 120122, 124, 125, 136, 138 Manastiri; 12 Maneshi (Gjin Maneshi); 105 Manipul; 133 Manueli (Pejko Manueli); 131-133, 135,137 Maqellarë; 16 Mehmeti (Sülitan Mehmeti II); 81, 83, 84, 88 Mokra; 17, 19, 147, 149 Muzaka (Gjin Muzaka); 105 Muzaka (i Angjelinës); 105 Muzaka (Gjon Muzaka); 5-7, 9, 14, 21, 23, 25, 26, 31, 32, 35, 40, 70, 76, 79, 93-95, 105-110, 112, 126, 141 Noli (Fan Noli); 7, 8, 83, 105, 156 Nurgropa; 93 Nur-Gjoll; 82 Ohri; 6-9, 11, 12, 14, 16, 17, 19, 20, 37, 39, 41-43, 45, 46, 47-52, 67, 68, 70, 71, 80, 81-84, 85-87, 116, 130, 147,149, 155, 156 208
Okshtuni і Vogel; 81 Olofanxë-t (olofanzë-t); 132-134, 138 Oronik (Oronok); 19, 80, 87, 148, 156 Pachymerius (Gjergj Pahimeri); 12 Pahisore; 88, 123, 124, 130, 139 Pali (Francesco Pall); 46, 67 Pelagonia (lugina e Pelagonisë); 12, 19, 147, 148 Periati (Gjon Periati); 105 Petralba (Petrelbë); 44, 45, 48, 49, 56, 119, 121, 128, 129 Plaćenska Planina (vargmali i Plakenit); 20, 87, 157 Po lemi (qafa e Polemit); 81 Prevalli (qafa e Prévalût); 81 Prodan; 81 Pulaha (Selamı Pulaha); 16, 23, 26 Qafdardhë; 29, 76, 78, 92-95, 99, 106, 107-112, 149 Qarrishtë; 81 Qhitet (shkami і Qhitetit); 22, 24, 27, 69, 80, 120 Qyteti (Qiteti, Qhiteti); 22-24, 35, 62, 64, 68, 69, 80, 87, 117, 120, 121, 125, 134 Radolishta; 81 Rahonik (Rahovnik); 13, 16 Schmitt (Oliver Shmit); 67, 68, 84, 85, 126, 141, 142 Sfetigradi; 14, 16, 17, 20, 62, 86, 112, 151, 155, 156, 158 Skënderbej (Rajca e Skënderbeut); - 81 Sopë (liqeni і Sopës); 81 Sopot (liqeni i Sopotit); 81 Stefanika; 12, 13, 15 Struga; 11, 13, 16, 35, 36, 38, 80-82, 91, 92, 117, 124 Suiltani; 19, 70, 83, 84, 88, 109, 112, 133, 148 Sheremeti; 68, 81, 84, 85 Shkami (kodra e Shkamit); 82, 87 Shkolla plotore 5-vjeçare Zerqan; 15 209
Shkupi; 19, 147 Shuttli; 81 Tëmovë; 28, 81, 91, 112, 149, 150 Tirane; 8, 26, 31, 46, 50, 51, 105, 126-128, 133, 139, 141144, 153 Topia (Tanush Topia); 131 Trevizani; 41, 67, 84 Tyçi (Shkalla e Tyçit); 66 Ualchale; 7, 25, 26, 28, 32 Vajkali; 6, 8, 22, 27, 32, 33, 40-43, 66, 75, 77, 86 Valchale (Valcha, Valchal, Valchalia); 7,25,26, 32 Valikardha; 9, 21-24, 27-29, 31-39, 41-43, 45, 46, 52, 54, 59, 60, 67-74, 78, 80, 82, 84-88, 90, 91, 94, 95, 97, 103, 111, 113, 117-121, 126-131, 137, 139, 141-143, 149, 151-153, 156 Valkai (maja e Valkalit); 23, 35, 52, 58, 60, 119,121 Valkale; 5-9, 19, 21, 23-27, ЗО, 32-52, 54-58, 60, 68-72, 78, 80, 81, 87, 89, 90, 97, 99, 116-119, 121, 125, 126, 130, 148, 151, 152, 156 Vashës (Ura e Vashës); 57, 117 Veleshta; 11, 14 Vishnja; 81 Vladeni (Gjuric Vladeni); 105 Võrret e Vrame; 28, 58, 70, 76-78, 81, 91-94, 107, 109, 112-117, 145, 149, 150 Xhem (përroi i Xhems); 88, 120 Zagraçani; 81 Zerqani; 9, 13, 15, 18, 21, 22, 24, 25, 28-31, 33-35, 37, 38, 42, 45, 68, 70, 72, 76-78, 80-83, 90-109, 111-113, 117-120, 124, 149, 150 Zi (liqeni і Zi); 81, 82, 87 Zi (Drini і Zi); 12, 62 210 |
| any_adam_object | 1 |
| any_adam_object_boolean | 1 |
| author | Kica, Ramazan ca. 20./21. Jh |
| author_GND | (DE-588)1235556611 |
| author_facet | Kica, Ramazan ca. 20./21. Jh |
| author_role | aut |
| author_sort | Kica, Ramazan ca. 20./21. Jh |
| author_variant | r k rk |
| building | Verbundindex |
| bvnumber | BV047325524 |
| ctrlnum | (OCoLC)1257808058 (DE-599)BVBBV047325524 |
| era | Geschichte 1464-1465 gnd |
| era_facet | Geschichte 1464-1465 |
| format | Book |
| fullrecord | <?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><collection xmlns="http://www.loc.gov/MARC21/slim"><record><leader>00000nam a2200000 c 4500</leader><controlfield tag="001">BV047325524</controlfield><controlfield tag="003">DE-604</controlfield><controlfield tag="005">20241216</controlfield><controlfield tag="007">t|</controlfield><controlfield tag="008">210615s2020 xx a||| |||| 00||| alb d</controlfield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">9789928253910</subfield><subfield code="9">978-9928-253-91-0</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(OCoLC)1257808058</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(DE-599)BVBBV047325524</subfield></datafield><datafield tag="040" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-604</subfield><subfield code="b">ger</subfield><subfield code="e">rda</subfield></datafield><datafield tag="041" ind1="0" ind2=" "><subfield code="a">alb</subfield></datafield><datafield tag="049" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-12</subfield><subfield code="a">DE-Re13</subfield></datafield><datafield tag="084" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">OST</subfield><subfield code="q">DE-12</subfield><subfield code="2">fid</subfield></datafield><datafield tag="100" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Kica, Ramazan</subfield><subfield code="d">ca. 20./21. Jh.</subfield><subfield code="e">Verfasser</subfield><subfield code="0">(DE-588)1235556611</subfield><subfield code="4">aut</subfield></datafield><datafield tag="245" ind1="1" ind2="0"><subfield code="a">Beteja e parë dhe e katërt e Skënderbeut me Ballabanin</subfield><subfield code="b">(beteja e Zerqanit dhe Valikardhës, të njohura si "Betejat Velkale")</subfield><subfield code="c">Ramazan Kica</subfield></datafield><datafield tag="264" ind1=" " ind2="1"><subfield code="a">Durrës</subfield><subfield code="b">Botimet 2M</subfield><subfield code="c">2020</subfield></datafield><datafield tag="300" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">238 Seiten</subfield><subfield code="b">Illustrationen, Pläne</subfield><subfield code="c">20,5 x 14,6 cm</subfield></datafield><datafield tag="336" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">txt</subfield><subfield code="2">rdacontent</subfield></datafield><datafield tag="337" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">n</subfield><subfield code="2">rdamedia</subfield></datafield><datafield tag="338" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">nc</subfield><subfield code="2">rdacarrier</subfield></datafield><datafield tag="600" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Georgius</subfield><subfield code="c">Castriota</subfield><subfield code="d">1405-1468</subfield><subfield code="0">(DE-588)11861486X</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="600" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Ballaban Badera</subfield><subfield code="d">ca. 15. Jahrhundert</subfield><subfield code="0">(DE-588)1235557073</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="648" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Geschichte 1464-1465</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Unabhängigkeitsbewegung</subfield><subfield code="0">(DE-588)4121814-0</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Schlacht</subfield><subfield code="0">(DE-588)4052531-4</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Türkenkriege</subfield><subfield code="0">(DE-588)4186408-6</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Albaner</subfield><subfield code="0">(DE-588)4068517-2</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Osmanisches Reich</subfield><subfield code="0">(DE-588)4075720-1</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="0"><subfield code="a">Georgius</subfield><subfield code="c">Castriota</subfield><subfield code="d">1405-1468</subfield><subfield code="0">(DE-588)11861486X</subfield><subfield code="D">p</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="1"><subfield code="a">Albaner</subfield><subfield code="0">(DE-588)4068517-2</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="2"><subfield code="a">Unabhängigkeitsbewegung</subfield><subfield code="0">(DE-588)4121814-0</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="3"><subfield code="a">Türkenkriege</subfield><subfield code="0">(DE-588)4186408-6</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="4"><subfield code="a">Schlacht</subfield><subfield code="0">(DE-588)4052531-4</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="5"><subfield code="a">Ballaban Badera</subfield><subfield code="d">ca. 15. Jahrhundert</subfield><subfield code="0">(DE-588)1235557073</subfield><subfield code="D">p</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="6"><subfield code="a">Osmanisches Reich</subfield><subfield code="0">(DE-588)4075720-1</subfield><subfield code="D">g</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Geschichte 1464-1465</subfield><subfield code="A">z</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2=" "><subfield code="5">DE-604</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032728169&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Inhaltsverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032728169&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Literaturverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032728169&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Register // Gemischte Register</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="n">oe</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="q">BSB_NED_20210616</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">909</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">09024</subfield><subfield code="g">4965</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">355.009</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">09024</subfield><subfield code="g">4965</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">909</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">09024</subfield><subfield code="g">561</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">355.009</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">09024</subfield><subfield code="g">561</subfield></datafield><datafield tag="943" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-032728169</subfield></datafield></record></collection> |
| geographic | Osmanisches Reich (DE-588)4075720-1 gnd |
| geographic_facet | Osmanisches Reich |
| id | DE-604.BV047325524 |
| illustrated | Illustrated |
| index_date | 2024-07-03T17:30:50Z |
| indexdate | 2024-12-16T13:01:15Z |
| institution | BVB |
| isbn | 9789928253910 |
| language | Albanian |
| oai_aleph_id | oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-032728169 |
| oclc_num | 1257808058 |
| open_access_boolean | |
| owner | DE-12 DE-Re13 DE-BY-UBR |
| owner_facet | DE-12 DE-Re13 DE-BY-UBR |
| physical | 238 Seiten Illustrationen, Pläne 20,5 x 14,6 cm |
| psigel | BSB_NED_20210616 |
| publishDate | 2020 |
| publishDateSearch | 2020 |
| publishDateSort | 2020 |
| publisher | Botimet 2M |
| record_format | marc |
| spelling | Kica, Ramazan ca. 20./21. Jh. Verfasser (DE-588)1235556611 aut Beteja e parë dhe e katërt e Skënderbeut me Ballabanin (beteja e Zerqanit dhe Valikardhës, të njohura si "Betejat Velkale") Ramazan Kica Durrës Botimet 2M 2020 238 Seiten Illustrationen, Pläne 20,5 x 14,6 cm txt rdacontent n rdamedia nc rdacarrier Georgius Castriota 1405-1468 (DE-588)11861486X gnd rswk-swf Ballaban Badera ca. 15. Jahrhundert (DE-588)1235557073 gnd rswk-swf Geschichte 1464-1465 gnd rswk-swf Unabhängigkeitsbewegung (DE-588)4121814-0 gnd rswk-swf Schlacht (DE-588)4052531-4 gnd rswk-swf Türkenkriege (DE-588)4186408-6 gnd rswk-swf Albaner (DE-588)4068517-2 gnd rswk-swf Osmanisches Reich (DE-588)4075720-1 gnd rswk-swf Georgius Castriota 1405-1468 (DE-588)11861486X p Albaner (DE-588)4068517-2 s Unabhängigkeitsbewegung (DE-588)4121814-0 s Türkenkriege (DE-588)4186408-6 s Schlacht (DE-588)4052531-4 s Ballaban Badera ca. 15. Jahrhundert (DE-588)1235557073 p Osmanisches Reich (DE-588)4075720-1 g Geschichte 1464-1465 z DE-604 Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032728169&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Inhaltsverzeichnis Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032728169&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Literaturverzeichnis Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032728169&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Register // Gemischte Register |
| spellingShingle | Kica, Ramazan ca. 20./21. Jh Beteja e parë dhe e katërt e Skënderbeut me Ballabanin (beteja e Zerqanit dhe Valikardhës, të njohura si "Betejat Velkale") Georgius Castriota 1405-1468 (DE-588)11861486X gnd Ballaban Badera ca. 15. Jahrhundert (DE-588)1235557073 gnd Unabhängigkeitsbewegung (DE-588)4121814-0 gnd Schlacht (DE-588)4052531-4 gnd Türkenkriege (DE-588)4186408-6 gnd Albaner (DE-588)4068517-2 gnd |
| subject_GND | (DE-588)11861486X (DE-588)1235557073 (DE-588)4121814-0 (DE-588)4052531-4 (DE-588)4186408-6 (DE-588)4068517-2 (DE-588)4075720-1 |
| title | Beteja e parë dhe e katërt e Skënderbeut me Ballabanin (beteja e Zerqanit dhe Valikardhës, të njohura si "Betejat Velkale") |
| title_auth | Beteja e parë dhe e katërt e Skënderbeut me Ballabanin (beteja e Zerqanit dhe Valikardhës, të njohura si "Betejat Velkale") |
| title_exact_search | Beteja e parë dhe e katërt e Skënderbeut me Ballabanin (beteja e Zerqanit dhe Valikardhës, të njohura si "Betejat Velkale") |
| title_exact_search_txtP | Beteja e parë dhe e katërt e Skënderbeut me Ballabanin (beteja e Zerqanit dhe Valikardhës, të njohura si "Betejat Velkale") |
| title_full | Beteja e parë dhe e katërt e Skënderbeut me Ballabanin (beteja e Zerqanit dhe Valikardhës, të njohura si "Betejat Velkale") Ramazan Kica |
| title_fullStr | Beteja e parë dhe e katërt e Skënderbeut me Ballabanin (beteja e Zerqanit dhe Valikardhës, të njohura si "Betejat Velkale") Ramazan Kica |
| title_full_unstemmed | Beteja e parë dhe e katërt e Skënderbeut me Ballabanin (beteja e Zerqanit dhe Valikardhës, të njohura si "Betejat Velkale") Ramazan Kica |
| title_short | Beteja e parë dhe e katërt e Skënderbeut me Ballabanin |
| title_sort | beteja e pare dhe e katert e skenderbeut me ballabanin beteja e zerqanit dhe valikardhes te njohura si betejat velkale |
| title_sub | (beteja e Zerqanit dhe Valikardhës, të njohura si "Betejat Velkale") |
| topic | Georgius Castriota 1405-1468 (DE-588)11861486X gnd Ballaban Badera ca. 15. Jahrhundert (DE-588)1235557073 gnd Unabhängigkeitsbewegung (DE-588)4121814-0 gnd Schlacht (DE-588)4052531-4 gnd Türkenkriege (DE-588)4186408-6 gnd Albaner (DE-588)4068517-2 gnd |
| topic_facet | Georgius Castriota 1405-1468 Ballaban Badera ca. 15. Jahrhundert Unabhängigkeitsbewegung Schlacht Türkenkriege Albaner Osmanisches Reich |
| url | http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032728169&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032728169&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032728169&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |
| work_keys_str_mv | AT kicaramazan betejaeparedheekaterteskenderbeutmeballabaninbetejaezerqanitdhevalikardhestenjohurasibetejatvelkale |