Verfügbarkeit: Sztuka krakowska 1945-2000

Sztuka krakowska 1945-2000: Tom 1 Socrealizm i czas "odwilży" (1945-1959/1960)

Gespeichert in:

Bibliographische Detailangaben
1. Verfasser:	Zientara, Maria 1953- (VerfasserIn)
Format:	Buch
Sprache:	Polish
Veröffentlicht:	Kraków Muzeum Historyczne Miasta Krakowa 2021
Schriftenreihe:	Biblioteka Krzysztoforska Nr 7
Schlagworte:	Geschichte 1945-1960 Kunst Sozialistischer Realismus Krakau
Online-Zugang:	Inhaltsverzeichnis Literaturverzeichnis Register // Ortsregister Abstract Register // Personenregister
Beschreibung:	384 Seiten
ISBN:	9788366334489

Internformat

MARC


LEADER	00000nam a2200000 cc4500
001	BV047301849
003	DE-604
005	20210803
007	t
008	210528s2021 \|\|\|\| 00\|\|\| pol d
020			\|a 9788366334489 \|9 978-83-66334-48-9
035			\|a (OCoLC)1256407944
035			\|a (DE-599)BVBBV047301849
040			\|a DE-604 \|b ger \|e rda
041	0		\|a pol
049			\|a DE-12 \|a DE-255
100	1		\|a Zientara, Maria \|d 1953- \|e Verfasser \|0 (DE-588)134032446 \|4 aut
245	1	0	\|a Sztuka krakowska 1945-2000 \|n Tom 1 \|p Socrealizm i czas "odwilży" (1945-1959/1960) \|c Maria Zientara
264		1	\|a Kraków \|b Muzeum Historyczne Miasta Krakowa \|c 2021
300			\|a 384 Seiten
336			\|b txt \|2 rdacontent
337			\|b n \|2 rdamedia
338			\|b nc \|2 rdacarrier
490	1		\|a Biblioteka Krzysztoforska \|v Nr 7
490	0		\|a Biblioteka Krzysztoforska
648		7	\|a Geschichte 1945-1960 \|2 gnd \|9 rswk-swf
650	0	7	\|a Kunst \|0 (DE-588)4114333-4 \|2 gnd \|9 rswk-swf
650	0	7	\|a Sozialistischer Realismus \|0 (DE-588)4055848-4 \|2 gnd \|9 rswk-swf
651		7	\|a Krakau \|0 (DE-588)4073760-3 \|2 gnd \|9 rswk-swf
689	0	0	\|a Krakau \|0 (DE-588)4073760-3 \|D g
689	0	1	\|a Kunst \|0 (DE-588)4114333-4 \|D s
689	0	2	\|a Sozialistischer Realismus \|0 (DE-588)4055848-4 \|D s
689	0	3	\|a Geschichte 1945-1960 \|A z
689	0		\|5 DE-604
773	0	8	\|w (DE-604)BV047301846 \|g 1
830		0	\|a Biblioteka Krzysztoforska \|v Nr 7 \|w (DE-604)BV021562382 \|9 7
856	4	2	\|m Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment \|q application/pdf \|u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032705008&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA \|3 Inhaltsverzeichnis
856	4	2	\|m Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment \|q application/pdf \|u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032705008&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA \|3 Literaturverzeichnis
856	4	2	\|m Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment \|q application/pdf \|u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032705008&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA \|3 Register // Ortsregister
856	4	2	\|m Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment \|q application/pdf \|u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032705008&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA \|3 Abstract
856	4	2	\|m Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment \|q application/pdf \|u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032705008&sequence=000009&line_number=0005&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA \|3 Register // Personenregister
940	1		\|n oe
940	1		\|q BSB_NED_20210803
999			\|a oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-032705008
942	1	1	\|c 709 \|e 22/bsb \|f 0904 \|g 438

Datensatz im Suchindex

_version_	1804182482914902016
adam_txt	Spis treści Przedmowa. 7 Wstęp. 9 Rozdział I. Punkt wyjścia. W pojałtańskiej Polsce (1945—1948) 1. Budowa systemu społeczno-gospodarczego. Status artysty w państwie socjalistycznym. Szkolnictwo plastyczne, instytucje opieki nad sztuką, czasopisma . 13 2. Powojenny Kraków. 26 3. Odreagowywanie wojny. 28 4. Grupa Młodych Plastyków. Poszukiwania, inspiracje, propozycje. 64 5. J aka powinna byś polska sztuka?. 75 Rozdział II. Sztuka z partią (1949—1954) 1. Stalinizm po polsku. Uniformizacja życia artystycznego. 2. Zmiany urbanistyczne i architektoniczne. 3. Artyści w służbie realizmu socjalistycznego. Tematy. Ewolucja formy. 4. Rośnie Nowa Huta — miasto i kombinat w sztuce krakowskiej. 5. Sztuka kolektywna. Grupa Dziewięciu Grafików, Grupa Krąg, Grupa Samokształceniowa i Andrzej Wróblewski. 6. Nowocześni i socrealizm. 203 220 Rozdział III. Skutki „odwilży” (1955-1959/1960) 1. Przemiany polityczno-gospodarcze. Liberalizacja polityki kulturalnej. 2. Odwrót od socrealizmu. Urbanistyka i architektura. 3. Wracają nowocześni. Arsenał i Wystawa Dziewięciu. 4. Reaktywacja Grupy Krakowskiej. Inne ugrupowania. 5. Sztuka po „odwilży”. 235 244 255 263 268 Podsumowanie. 299 83 91 116 187 5 Abstract 307 Spis ilustracji . 327 Źródła i bibliografia . 338 Indeks osób . 365 Indeks geograficzny . 377 Wykaz skrótów . 382 6 Źródła i bibliografia Materiały archiwalne Archiwum Akt Nowych w Warszawie Zespól: Akta PKWN Zespół: Ministerstwo Informacji i Propagandy Zespół: Ministerstwo Kultury i Sztuki Oddział VI — Archiwum Lewicy Polskiej Zespół: Polska Partia Robotnicza, Wydział Kultury Archiwum Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie Teka Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Pla stycznych w Krakowie Teczki personalne profesorów ASP Archiwum Okręgu Krakowskiego Związ ku Polskich Artystów Plastyków Teczki personalne artystów plastyków Archiwum Narodowe w Krakowie Zespół: Związek Plastyków. Dokumenta cja stowarzyszeń twórczych plastyków, ANKr, brak sygn. Zespół: KW PZPR. Informacje o krakowskim środowisku plastyków. Sprawozdanie za rok 1954,1955, msp, sygn. PZPR KW Kr 1080 Archiwum Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu Szymańska I.: „Państwowe Muzeum Au schwitz-Birkenau, jego zbiory, ich charak 338 terystyka oraz pierwszy dorobek związany z gromadzeniem i popularyzacją posiada nych dzieł”, msp Wspomnienia więźniów Archiwum Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych Protokoły posiedzeń zarządu i walnych zgro madzeń w latach 1945—1964 Źródła publikowane, pamiętniki, wspomnienia, relacje, opracowania, katalogi wystaw, literatura ogólna, prasa I Ogólnopolska Wystawa Plastyki. „Przegląd Ar tystyczny” 1950, nr 3-4, s. 11—22 I Ogólnopolska Wystawa Plastyki. Wstępy J. Sta rzyński, J. Krajewski. Warszawa 1950. Ka talog wystawy w Muzeum Narodowym w Warszawie, 20 marca — 5 maja 1950 r. I Wystawa Sztuki Nowoczesnej — pięćdziesiąt lat później. Red. M. Świca, J. Chrobak. Kra ków 1998. Katalog wystawy w Starmach Gallery w Krakowie, grudzień 1998 — sty czeń 1999 r. II Ogólnopolska Wystawa Plastyki. Malarstwo - Rzeźba - Grafika. Wstęp L. Motyka, Źródła i bibliografia J. Krajewski.Warszawa 1951. Katalog wystawy w Centralnym Biurze Wystaw Artystycznych Zachęta w Warszawie, 17 grudnia 1951 r. ֊ 27 lutego 1952 r. II Ogólnopolska Wystawa Przodowników Pracy i Racjonalizatorów. Warszawa 1950. Kata log wystawy w CBWA Zachęta w Warsza wie, 21 lipea - 15 sierpnia 1950 r. II Ogólnopolski Salon Zimowy. Wstęp Z. Radnic ki, J. Wolff, M. Włodarski. Kraków 1947. Katalog wystawy w Pałacu TPSP w Krako wie, 26 stycznia - 19 marca 1947 r. III Ogólnopolska Wystawa Plastyki. Malarstwo, rzeźba, grafika. Wstęp L. Motyka, S. Teis- seyre. Warszawa 1952. Katalog wystawy w CBWA Zachęta w Warszawie, 27 listo pada 1952 r. - 28 lutego 1953 r. III Ogólnopolski Salon. Malarstwo, rzeźba, gra fika. Wstępy W Taranczewski, S. Szcze pański. Poznań 1947. Katalog wysta wy w Pałacu Targowym (tereny Targów Poznańskich, pawilon 3) w Poznaniu, 5 czerwca - 10 lipea 1947 r. III Walny Zjazd ZPAP [omówienie M. Wątorskiego}. „Przegląd Artystyczny” 1948, R. 3, nr 1, s. 5 III Wystawa 9 grafików. Kraków 1951. Ka talog wystawy w Pałacu Sztuki TPSP w Krakowie, 4-27 lutego 1951 r. IV Ogólnopolska Wystawa Plastyki. Malarstwo — Rzeźba - Grafika — Satyra. Wstęp L. Moty ka, J. Bogucki. Warszawa 1954. Katalog wystawy w CBWA Zachęta w Warszawie, 21 czerwca — 30 września 1954 r. VIII Plenum КС PZPR — Przemówienie wygło szone 20 X 1956 r. [Przedruk z „Trybu ny Ludu” 1956, z 21 października}, [on line], [dostęp: 08 kwietnia 2014 r.}. Do stępny w Internecie https://www.mpol֊ ska24.pl/post/4236/viii-plenum-kc-pzprprzemowienie-wygloszone-20-х-1956-r 10 lat Ludowego Wojska Polskiego w plastyce. Malarstwo, rzeźba, grafika. Wstęp L. Moty ka, K. Konieczny. Warszawa 1953. Kata log wystawy w CBWA Zachęta w Warsza wie, październik — listopad 1953 r. 175 lat nauczania malarstwa, rzeźby, grafiki w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych/ 175 years of tuitionin in painting, sculpture and graphic art at the Cracow Academy of Pine Art. Red. J.L. Ząbkowski et al. Kra ków 1994 43.993 głupców w Krakowie. „Echo Krakowa”, 1946, nr 113, s. 1 A Adam Marczyński. Wystawa obrazów. Kraków I960. Katalog wystawy w Muzeum Naro dowym w Krakowie, czerwiec I960 r. Adamowicz T.: Grupa 9 Grafików. W: Polskie życie artystyczne w latach 1945—1960. Gru py artystyczne, galerie, salony, kluby, stowarzy szenia twórcze, naukowe oraz instytucje badań nad sztuką, szkolnictwo, mecenat państwowy, społeczne instytucje opieki nad sztuką, muzeal nictwo, architektura, wzornictwo przemysłowe, czasopiśmiennictwo. Red. A. Wojciechowski. Wrocław—Warszawa—Kraków 1992, s. 22-23 Adamowicz T.: „Przegląd Kulturalny”. W: Polskie życie artystyczne w latach 1945— I960., s. 422-432 A.N.: 1 Ogólnopolska Wystawa Plastyki. „Prze gląd Artystyczny” 1950, nr 3-4, s. 11-22 Katowice 2002. Katalog wystawy w Galerii Sztuki Współczesnej w Katowicach, 1—31 marca 2002 r., Muzeum Narodowym we Wro cławiu, 23 kwietnia — 7 czerwca 2002 r., Galerii Sztuki Współczesnej Bunkier Sztu ki w Krakowie, 6 maja — 1 czerwca 2003 r. Andrzej Wróblewski nieznany. Red. J. Michalski et al. Kraków 1993 Andrzej Wróblewski. Patrzeć wciąż naprzód. Tek sty M. Ziółkowska i W Grzybała. Katalog wystawy w Muzeum Narodowym w Kra kowie, 21 września 2012 — 13 stycznia 2013. Andrzej Wróblewski. Red. Z. Gołubiew. War szawa 1998. Katalog wystawy monogra ficznej w Galerii Zachęta w 1995 i Mu zeum Narodowym w Krakowie w 1996 r. Andrzej Wróblewski 1927—1957. Red. J. Gmurek. Warszawa 2007. Katalog wystawy w Muzeum Narodowym w Warszawie w 50. rocznicę śmierci Andrzeja Wróblew skiego, 8 marca — 6 maja 2007 r. Andrzej Pawłowski 1925—1986. Andrzej Wróblewski 1927—1957. W10. roczni cę śmierci. Red. I. Moderska. Poznań 1967. 339 Źródła i bibliografia Katalog wystawy w Muzeum Narodo wym w Poznaniu, 10 kwietnia - 14 maja 1967 r. Andrzej Wróblewski w 10-lecie śmierci. Refera ty i głosy w dyskusji z konferencji w Rogalinie 4 maja 1967 r. Monografie Muzeum Na rodowego w Poznaniu t. 5. Poznań 1971 Antkowiak Z.: Rzeźba Dunikowskiego w nadodrzańskim krajobrazie. „Wieczór Wrocła wia” 1989, nr 22, s. 8 Antologia reportaży o Nowej Hucie. Wybór S. Kozicki i Z. Stolarek. Warszawa 1971 Antologia tekstów Marii Pinińskiej-Bereś. W: Maria Pinińska-Bereś 1931—1999. Red. B. Gajewska, J. Hanusek. Kraków 1999- Katalog wystawy w Galerii Sztuki Współczesnej Bunkier Sztuki w Krakowie, listopad — grudzień 1999 r.; Galerii Biel ska BWA w Bielsku-Białej, styczeń 2000 r.; Galerii Miejskiej Arsenał w Poznaniu, luty — marzec 2000 r., s. 29—34 Antos J.: Kapistów i kolorystów „Raj utraco ny”?. W: Sztuka w okresie PRL-u. Metody i przedmiot badań. Materiały z seminarium naukowego zorganizowanego przez Instytut Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego Zaklad Historii Sztuki Nowoczesnej w dniach 11—12 grudnia 1997 roku. Red. T. Grygle- wicz, A. Szczerski. Kraków 1999, s. 105126 Antos J. : Martwa natura i władza. Socrealistycz ne martwe natury kapistów i kolorystów figurą negatywnego spełnienia. W: Sztu ka i władza. TMaterialy z konferencji IS PAN w dn. 30X1 — 2 XII1998 w Warszawie. Red. D. Konstantynów, R. Pasieczny i R Paszkie wicz. Warszawa 2001, s. 203-216 Aparat bezpieczeństwa w Polsce w latach 1950— 1952. Taktyka, strategia, metody. Oprać. A. Dudek, A. Paczkowski. Warszawa 2000 Arendt H.: Korzenie totalitaryzmu. Warszawa 1989 Artysta ludu Xawery Dunikowski. Rewolucyjny humanista. „Słowo Polskie” 1948, nr 348, s. 1 Daniel Mróz. Tekst M. Smaga. Kraków 2015. Katalog wy stawy w Muzeum Historycznym Miasta Krakowa, Kamienica Hipolitów, 26 lute go — 17 maja 2015 r. Artyści przypomniani. 340 Artyści żydowscy w Krakowie 1873—1939i Je wish artistes in Kraków 1873—1939■ Red. E. Długosz, K. Stefaniak. Kraków 2008. Wstępy J. Malinowski, N. Styrna, koncep cja katalogu E. Duda, przeł. M. Piechaczek-Borkowska. Katalog wystawy w Mu zeum Historycznym Miasta Krakowa, oddział Stara Synagoga, 28 czerwca — 31 października 2008 r. Aszkenazy N.: Meksyk. „Przekrój” 1947, nr 149, s. 4-5 Aszkenazy N.: Wielka trójka Meksyku. „Prze krój” 1948, nr 156, s. 4-5 Auschwitz a zbrodnie ludobójstwa XX wieku. Red. A. Bartuś i P Trojański. Państwowe Mu zeum Auschwitz-Birkenau, Oświęcim 2012 Auschwitz eyewitness — the artwork of Jan Komski. Huston 1998. Katalog wystawy w Holocaust Museum Houston, Josef and Edith Mineberg Gallery, 22 stycz nia- 31 marca 1998 r. В Bafia J.: Prawo o cenzurze. Warszawa 1983 Balicki W: (Zadania Rady Artystycznej w Departamencie Polityki Kulturalnej przy MKiS], „Życie Warszawy” 1953, nr 36, s. 4 Baliszewski D., Kunert A.K.: Ilustrowany przewodnik po Polsce stalinowskiej: 1944— 1956. T. 1. Warszawa 1999 [B.a], Metamorfozy mody. „Moda i Życie Prak tyczne” 1948, nr 1, s. 10 Banach A.: Młodzież walczy o pokój. „Dziennik Literacki” [dod. do „Dziennika Polskie go”] 1950, nr 48, s. 4 Banach A.: Zagadnienia współczesnego portretu. „Przegląd Kulturalny” 1953, nr 34, s. 3 Banaszkiewicz W: Radzieckie prace z zakresu teorii sztuki, estetyki i krytyki artystycznej w polskich przekładach. „Materiały do Stu diów i Dyskusji z Zakresu Teorii i Historii Sztuki, Krytyki Artystycznej oraz Meto dologii Badań nad Sztuką” 1952, t. 3, nr 4 (12), s. 245-258 Baraniewski W: Od Balzaca do Stalina. Kon cepcja dekoracji rzeźbiarskiej Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie i konkurs na pomnik Stalina jako próba „nowego uniwersum symbo licznego”. „Rocznik Rzeźba Polska” 2000— Źródła i bibliografia 2001. T. 10: Metamorfoza figury 1945— 2000, s. 99-109 Baraniewski W: Okolice odwilży. W: Wokół rzeźby współczesnej. Materiały I-go semina rium sztuki współczesnej zorganizowanego w Niedzicy przez Klub Sztuki Współczesnej Oddziału Warszawskiego Stowarzyszenia Historyków Sztuki w dniach 10—12 IV 1986 . „Zeszyty Naukowe Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie” 1987, z. 1/19, s. 52-65 Baraniewski W: Wobec realizmu socjali stycznego. W: Sztuka polska po 1945 roku. Materiały Sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Warszawa, listopad 1984- Warsza wa 1987 Baranowa A.: Grupa Nowohucka. Innowa cja i pamięć. W: Mistrzowi Mieczysławo wi Porębskiemu uczniowie. Kraków 2001, s. 49-63 Baranowa A.: Intensywizm Witolda Urba nowicza. W: Witold Urbanowicz. Stare i nowe. Kraków—Warszawa 2004. Katalog wystawy w Galerii IRSA Fine Art w War szawie, 2004 r., s. 27-29 Bartetzky A. : Wposzukiwaniu narodowejformy. O architekturze stalinowskiej w NRD i PRL. Naród, styl, modernizm. США. Materiały Konferencji. Red. J. Purchla, W Tegethoff Międzynarodowe Centrum Kultury, Zen tralinstitut für Kunsgeschichte. Kraków — Monachium 2006, s. 323—342 Basista A.: Betonowe dziedzictwo. Architektu ra w Polsce czasów komunizmu. Warszawa— Kraków 2001 Bau J.: Czas zbezczeszczenia. Wspomnienia z cza sów drugiej wojny światowej. Tel Awiw 1990. Beiersdorf Z.: Ochrona i konserwacja dóbr kultury w Krakowie w latach 1944—1989Próba oceny. W: Kraków w Polsce Ludowej. Materiały Sesji naukowej odbytej 21 maja 1995 roku w Towarzystwie Miłośników Hi storii i Zabytków Krakowa. Red. J.M. Ma łecki. Kraków w Dziejach Narodu t. 15. Kraków 1996, s. 762 i n. Bęczkowska U.: Pałac Sztuki. Siedziba Towa rzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krako wie. Kraków 2002 (b.g.) Oczyma latka. Wnioski z pewnej dyskusji. „Dziennik Polski” 1953, nr 252, s. 6 Binek T. : Technologie wielkoblokowe w la tach 60. w Nowej Hucie. W: Nowa prze strzeń. Modernizm w Nowej Hucie. Teksty M. Smaga, M. Włodarczyk, T. Binek, K. Łuczak-Surówka. Kraków 2012. Katalog wystawy w Muzeum Historycznym Mia sta Krakowa, oddział Dzieje Nowej Huty, os. Słoneczne 16, 18 kwietnia — 1 lipea 2012 r., s. 79-108 Blum H.: Twórczość Jonasza Sterna. W: Jo nasz Stern. Red. Z. Zygulski. Kraków 1972 Katalog wystawy w Muzeum Naro dowym w Krakowie, marzec — kwiecień 1972 r. Blumówna H.: O polskiej awangardzie w pla styce. „Tygodnik Powszechny” 1949, nr 2, s. 8 Blumówna H.: Polonia i wystawa bieżąca. „Ty godnik Powszechny” 1945, nr 33, s. 8 Blumówna H. : Potrzeby i postulaty plastyków. „Odrodzenie” 1947, nr 9, s. 8 Blumówna H.: Rewia malarstwa polskie go. „Tygodnik Powszechny” 1947, nr 7, s. 3-12 Blumówna H.: Salon Wiosenny w Warszawie. „Twórczość” 1946, nr 7—8, s. 257—265 Blumówna H.: Wystawa młodych plastyków. „Tygodnik Powszechny” 1945, nr 17, s. 6 Blumówna H.: Wystawa sztuki. „Tygodnik Powszechny” 1950, nr 18, s. 6 Blumówna H.: Z Pałacu Sztuki. „Tygodnik Powszechny” 1946, nr 33, s. 7 Błażyński Z.: Mówi Józef Światło. Za kulisa mi bezpieki i partii 1940—1955. Warszawa 2003 Bochenek B.: Jan Komski. „Pro Memoria. Biuletyn Informacyjny” 2002, nr 16, s. 61-67 Bogdanowski J.: Urbanizacja Krakowa w dobie PRL. W: Kraków w Polsce Ludowej., s. 9—22 Bogucki J.: Dysputy nieborowskie. „Odrodze nie” 1949, nr 10, s. 1-2 Bogucki J.: Kraków. Wystawa obrazów Teresy Rudowicz CKronika od 1 III do 30 IV1958]. „Przegląd Artystyczny” 1958, nr 3, s. 49 Bogucki J.: Meksykański morał. „Odrodzenie” 1949, nr 22, s. 3 Bogucki J.: Miejsce opuszczone przez dzięcioły, czyli sztuka majaczenia i dyscypliny. „Odro dzenie” 1949, nr 5, s. 3 Źródła i bibliografia Bogucki J.: O Nowoczesnych. „Przegląd Arty styczny” 1955, nr 5—6, s. 58-82 Bogucki J.: Sztuka Polski Ludowej. Warszawa 1983 Bogucki J.: Wystawa Plastycy w wake o pokój. „Przegląd Artystyczny” 1951, nr 1, s. 24—33 Bogucki J.: Z powodu krakowskiej wystawy No woczesnych. „Zycie Literackie” 1955, nr 50, s. 5, 9 (dokończ.) Bojko S.: Uwagi zwiedzających o IV OWP. „Przegląd Kulturalny” 1954, nr 38, s. 3 Bołdok S.: Państwowe Przedsiębiorstwo DESA Dzieła Sztuki i Antyki. W: Polskie życie artystyczne w latach 1945—1960., s. 259-263 Bogoon-Wróblewska B.: Szkic do portretu Leszka Dutki. „Echo Krakowa” 1992 (wy cinek z „Echa Krakowa” z 1992 r. z archi wum Leszka Dutki], w posiadaniu żony artysty Borowski W: Tadeusz Kantor. Warszawa 1982 [b.p.] Plany nowego zarządu ZPAP. „Echo Krakowa” 1956, nr 90, s. 1-2 Brandhuber J.A.: Jeńcy radzieccy w obozie kon centracyjnym w Oświęcimiu. „Zeszyty Oświę cimskie” I960, nr 4, s. 3—46 Brandhuber J.A.: Ziemia zapomniana. „Ze szyty Oświęcimskie” 1962, nr 5, s. 75—85 В rankka M.: Czerń zmierzchu i biel świtu. W: Między negatywem i pozytywem. Sta nislaw Wojtowicz (1920—1991). Kraków 2002. Wystawa w Salonie Antykwarycz nym Nautilus w Krakowie, 18 październi ka — 2 listopada 2002 r., s. 5—6 Branicka M.: Janusz Tarabuła. W: Malarstwo materii 1958-1963. Grupa Nowohucka. Red. M. Tarabuła. Kraków 2000, s. 225—226 Branicka M. : Jerzy Panek in Memoriam. Próba opisania świata. „Art. Business” 2001, nr 4, s. 26-29 Braterstwo idei i broni Armii Radzieckiej i Ludo wego Wojska Polskiego w twórczości plastycznej. Katalog wystawy w Muzeum Wojska Pol skiego w Warszawie, 25 grudnia 1963 r. — 28 lutego 1964 r. Breza T.: Francuskie spotkania. „Odrodzenie” 1946, R. 3, nr 15, s. 2-А Broszkiewicz J., Rzepiński Cz.: Rola artysty i piękna w rewolucji społecznej. „Przegląd Ar tystyczny” 1946, nr 1, s. 2-3 342 Bruneteau B.: Wiek ludobójstwa. Przeł. B. Spieralska. Warszawa 2005 Bryzek W: (Dom Bankowy przy ul. Falata 2]. „Architektura” 1963, nr 6, s. 193 Brzezicki W: Xawery Dunikowski twórca Po mnika Czynu Powstańczego. Pomnik Czynu Powstańczego. [Stalinogród] 1955 Brzoza C: 3 maja w Krakowie. Kraków 1996 Budownidwo i architektura w Polsce 1945—1966. Red. J. Zachwatowicz. Warszawa 1986 Bunsch F. : Pogmatwane początki. W: I Wy stawa Sztuki Nowoczesnej. Pięćdziesiąt lat później. Red. J. Chrobak, M. Swica. Kra ków 1998. Katalog wystawy w Starmach Gallery w Krakowie, grudzień 1998 r. — styczeń 1999 r., s. 43-49 Burkamp D.: Jerzy Panek. Werkverzeichnis der graphischen Arbeiten 1939-1993. Ed. Ker ber Verlag 1995 Bursa A. : Stare szaty króla. „Od A do Z” 1955, nr 44, s. 15 c Cały kraj odpowiada na wezwanie Pafawagu. „Trybuna Ludu” 1952, nr 66, s. 1 Cenzura w PRL. Red. Z. Romka. Warszawa 2002 Chômiez W: WSSP w Krakowie - Przeszłość, stan obecny, zamierzenia. Kraków 1948 Chrobak J.: Kalendarium. W: Jonasz Stern. Kraków. Wystawa jubileuszowa, Kraków Pa łac Sztuki, styczeń — luty 1985. Red. i teksty J. Chrobak. Kraków 1985. Katalog wy stawy w Pałacu Sztuki TPSP w Krakowie, s. 18-20 Chrobak J.: Z historii Grupy Krakowskiej. W: Grupa Krakowska 1932-1994. War szawa 1994. Katalog wystawy w Naro dowej Galerii Sztuki Współczesnej Zachę ta w Warszawie, 14 kwietnia — 15 maja 1994 r., s. 81-103 Chwalba A.: Dzieje Krakowa. T. 6: Kraków w latach 1945—1989. Red. J. Bieniarzówna, J.M. Małecki. Kraków 2004 Chwalba A.: Rozdział ostatni. Styczeń 1945. W: idem: Dzieje Krakowa. T. 5: Kraków w latach 1939—1945. Red. J. Bieniarzówna i J.M. Małecki. Kraków 2002, s. 431-445 Źródła i bibliografia Ciechanowski S.: Konkurs na przebudowę oto czenia Wawelu. „Architektura” 1954, z. 9, s. 129-209 Cichomski S.: Trzeci ogólnopolski salon plastyki. „Odrodzenie” 1947, nr 31, s. 5 Cierpienie i nadzieja. Twórczość plastyczna więź niów obozu oświęcimskiego. Oprać. J. Datek, T. Swiebocka, T. Grabowski. Katowice 1989 Courtois S.: Zbrodnie komunizmu. W: Czar na księga komunizmu. Zbrodnie, terror, prze śladowania. Red. S. Courtois. Warszawa 1999, s. 23-49 Czerni K.: Nie tylko o sztuce. Rozmowy z Profeso rem Mieczysławem Porębskim. Wrocław 1992 Czerni K.: Slepa uliczka formalizmu. „Arka” (Eseistyka, Krytyka, Literatura) 1989, nr 27, s. 70-80 Czerni K.: Slepa uliczka formalizmu. W: W krę gu lat czterdziestych. Cz. IV Kraków 1992, s. 3-27 Członkowie Klubu Artystów w Krako wie [skład z przełomu marca i kwietnia 1948 r.].W: W kręgu lat czterdziestych. Cz. IV: Stowarzyszenie Artystyczne Grupa Kra kowska. Kraków 1992, s. 111 Człowiek z ekranu. Z antropologii postaci filmo wej. Red. M. Jankun-Dopartowa, M. Przy- lipiak. Kraków 1996 Czyżewski T.: Martyrologia artystów. „Odro dzenie” 1945, nr 24, s. 8 D Damasiewicz W, Jeżowski K. : Rozmowy z Damasiewiczem. O malarstwie i nie tylko. [wywiad przeprowadził K. Jeżowski). Cz. 1. Kraków 1996 Danilczyk L.: Andrzej Pawłowski. „Fotogra fia” 1986, nr 1, s. 4-7 Danuta Urbanowicz. Obrazy. Teksty P Kra kowski et al. Kraków 1993- Katalog wy stawy w Galerii Zderzak w Krakowie, 26 lutego — 30 marca 1993 r. [Danuta Urbanowicz o sobie). W: Danuta Urbanowicz. Obrazy., s. 17-28 Davies N.: Boże igrzysko. Historia Polski. T. 2. Kraków I99I Davies N. : Europa walczy 1939-1945. Nie ta kie proste zwycięstwo. Przeł. E. Tabakowska. Kraków 2008 Dąbrowska M.: Dzienniki powojenne 1945— 1965. T. 2. Warszawa 1997 Dąbrowska M.: Dzienniki. T. 3. Warszawa 1988 Diariusz kultury polskiej 1945. „Twórczość” 1945, nr 40, s. 7-8 Diariusz kultury polskiej 1945. „Twórczość” 1946, nr 2, s. 188 Diariusz ważniejszych wydarzeń plastycznych w Krakowie w latach 1945—1985. W: Kra kowscy malarze, rzeźbiarze i graficy w 40-lecie Polski Ludowej. Red. J. Radzikowska. Kraków 1985. Katalog wystawy w Biurze Wystaw Artystycznych w Krakowie, w Muzeum Narodowym w Krakowie, w Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie, li piec -sierpień 1985, s. nlb (po wstępie) Dłubak Z.: „Uwagi o sztuce nowoczesnej [fragment przemówienia na otwarciu wy stawy], msp Zbigniewa Dłubaka”. Cyt. za: Kowalska B.: Polska awangarda malar ska 1945—1970. Szanse i mity. Warszawa 1975, s. 47,48 Do Artystów [Nakładem Marii Jaremy], 1935. W: Jonasz Stern 1904—1988. Red. M. Swica. Kraków 1997. Katalog wysta wy w Starmach Gallery w Krakowie, ma rzec 1997 r., s. 24 Dobieszewski A.: Kolektywizacja wsi 1948I956. Warszawa 1993 Dobrowolski T: Nowoczesne malarstwo polskie. T. З. Wrocław—Warszawa—Kraków 1964 Dobrowolski T. : O hermetyzmie i społecznej izo lacji dzisiejszego malarstwa. „Odrodzenie” 1946, R. 3, nr 23, s. 1-4 Dobrowolski T: Salon Wiosenny w Warszawie. „Odrodzenie” 1946, nr 25, s. 8—9 Dobrowolski T.: Salon Zimowy w Krakowie. „Odrodzenie” 1947, nr 6, s. 9-Ю Dobrowolski T: Wstęp. W: Realizm w trady cji malarstwa polskiego od XV—XIX wieku. Przewodnik po wystawie urządzonej przez Ko mitet Organizacyjny I Ogólnopolskiej Konferen cji w sprawie badań nad sztuką. Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie, listo pad— grudzień 1950. Oprać. T. Adamowicz, wstęp T. Dobrowolski. Kraków 1950, s. 3՜^ Dobrowolski T. : Wystawa Niezależnych w kra kowskim Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięk nych. „Odrodzenie” 1946, nr 1, s. 10 343 Źródła i bibliografia Dokumentacja narady w sprawie twórczości ar tystycznej w dniach 27—28. Х.1951 w sali Rady Państwa w Warszawie. {Oprać, doku mentacji: M. Brandysowa, J. Leszczycka} „Materiały do Studiów i Dyskusji z Za kresu Teorii i Historii Sztuki, Krytyki Ar tystycznej oraz Metodologii Badań nad Sztuką” 1952, t. 3, nr 1 (9), s. 3-4 Dołżycki L. : Walny Zjazd Artystów Plastyków. „Twórczość” 1945, nr 3, s. 184-187 Dom Kultury w Nowej Hucie. „Architektura” 1957, nr 5, s. 194-195 Drobner B.: Chore miasto. „Naprzód” 1946, nr 145, z 4 lipea, s. 1 Dudek A., Zblewski Z.: Utopia nad Wisłą. Historia Peerelu. Warszawa—Bielsko Biała 2008 Dziedzictwo kulturowe Nowej Huty w rozwoju obszaru strategicznego Kraków-Wschód. Mate riały konferencyjne 13—15 marca 1997. Kra ków 1997 Dzieszyńska R., Franczyk J.L.: Encyklopedia Nowej Huty. Kraków 2006 Dziurok A., Gałęzowski M., Kamiński Ł., Musiał F. : Od niepodległości do niepodległości. Historia Polski 1918—1989. Wyd. 2 popra wione. Warszawa 2011 E Krakowa. Red. prowadzący A.H. Stachowski. Warszawa—Kraków 2000 Eisler J.: Polskie miesiące czyli kryzys(y) w PRL. Monografie Instytutu Pamięci Narodowej t. 47. Warszawa 2008 Eisler J.: Zarys dziejów politycznych Polski 1944-1989. Warszawa 1992 Erna Rosenstein {Wywiady Łukasza Guzka i Z. Macużanki z artystką}. Red. J. Chro bak. Kraków I992 ew: Z wystaw w Krakowie. „Odrodzenie” 1946, nr 36, s. 12 Encyklopedia F Fabiański M., Purchla J.: Historia architektury Krakowa w zarysie. Kraków 2001 Figury i figuracje. Materiały LIV ogólnopolskiej sesji naukowej Stowarzyszenia Historyków 344 Sztuki, Lublin 20—22 października 2005. Red. M. Kitowska-Łysiak et al. Warszawa 2006, s. 239-254 Fijałkowska B.: Polityka i twórcy 1948—1958. Warszawa 1985 Fik M.: Kultura polska po Jałcie. Kronika lat 1944—1981. Warszawa 1991 Fik M.: Kultura polska. W: Polacy wobec prze mocy 1944—1956. Red. B. Otwinowska, J. Zaryn. Warszawa 1996, s. 220—275 Filipowicz K.: Notatki z lat 1948—1958. W: Stowarzyszenie Artystyczne Grupa Krakow ska. W kręgu lat czterdziestych. Cz. I: Ry sunki, grafiki, akwarele i formy przestrzenne. Kraków I99O, s. 8—10 Firlet E.: Zmiany przestrzenno-urbanistyczne Krakowa w latach 1939—2006. W: Kra ków. Nowe studia nad rozwojem miasta. Red. J. Wyrozumski. Biblioteka Krakowska nr 150. Kraków 2007, s. 663-714 Flukowska M.: Wrażenia z wystawy Xawerego Dunikowskiego. „Przegląd Artystyczny” 1948, nr 12, s. 4-5 Flukowski S.: Na parkietach Wiosennego Salo nu. „Przegląd Artystyczny” 1946, R. 1, nr 6, s. 4 Fomin N.: Rozmowa „Sztuki”. Jonasz Stern. „Sztuka” 1988, nr 2, s. 41 Friszke A.: Kultura czy ideologia. Polityka kulturalna PZPR w latach 1957-1963. W: Władza a społeczeństwo w PRL. Red. A. Friszke. Warszawa 2003, s. 116—140 Friszke A.: Polska. Losy państwa i narodu 1939-1989. Warszawa 2003 Fryźlewicz M. : Ikona — Tradycja — Nowosielski. Weryfikacja pojęcia ikony w twórczości Jerze go Nowosielskiego. „Krzysztofory. Zeszyty Naukowe Muzeum Historycznego Miasta Krakowa” 2007, z. 25, s. 217-227 G Garztecka E.: Wystawa Młodej Plastyki w Kra kowie. „Trybuna Ludu” 1957, nr 23, s. 6 Gavrash I.: Ekspozycja polska na Międzynarodo wej Wystawie Sztuki Krajów Socjalistycznych w byłym Maneżu w Moskwie w 1958/1959. „Sztuka Europy Wschodniej/ Iskustwo Bostocznoj Ewropy / Art. Of Eastern Eu rope” 2014, t. 2, s. 437^43 Źródła i bibliografia Geppert E.: Moja droga. Wrocław 1968 Głowiński M.: Peereliada. Komentarze do słów 1976-1981. Warszawa 1993 Głowiński M.: Rytuał i demagogia. Trzynas'cie szkiców o sztuce zdegenerowanej. Warszawa 1992 Goldzamt E.: Architektura zespołów śródmiej skich iproblemy dziedzictwa. Warszawa 1956 Goldzamt E.: 0 realizm socjalistyczny w archi tekturze. „Nowe Drogi” 1949, nr 3, s. 134157 Goldzamt E.: Zagadnienie realizmu socjali stycznego w architekturze. W: 0 polską ar chitekturę socjalistyczną. Materiały z Krajowej Partyjnej Narady Architektów odbytej w dniu 20—21 VI1949 roku w Warszawie. Oprać. J. Minorski. Warszawa 1950, s. 15-47 Gołaszewski T. : Kronika Nowej Huty. Od utwo rzenia działu projektowania Nowej Huty do pierwszego spustu surówki wielkopiecowej. Kraków 1955 Gombrowicz W: Dziennik (1953—1956). Pa ryż 1957 Gontarczyk R: Nowe klopoty z historią. Publi cystyka z lat 2005—2008. Warszawa 2008 Grabowska J.: Akademia Sztuk Pięknych w Krakowie 1945—1956. Warszawa 2018 Grafika w Krakowie 1945—1974. [Tekst H. Blum], Kraków 1974 Grodziska K.: Zapomniana rzeźbiarka Janina Reichert-Toth (1895—1986) i jej twórczość. Kraków 2009 Groys Borys.: Stalin jako totalne dzieło sztuki. Przeł. R Kozak. Warszawa 2010 Grubba-Thiede D. : Nurtfiguracji w powojennej rzeźbie polskiej. Warszawa 2016 Grupa Dziewięciu Grafików. Kraków 2009Folder wystawy w Gmachu Głównym Muzeum Narodowego w Krakowie, Ga leria Sztuki Polskiej XX wieku, w ra mach Galerii Żywej, 17 lutego - 26 lipea 2009 r. Grupa Krakowska 1932—1994- Warszawa 1994. Katalog wystawy w Narodowej Ga lerii Sztuki Współczesnej Zachęta w War szawie, 14 kwietnia—15 maja 1994 r. Grupa Krakowska (dokumenty i materiały). Cz. I. Red. J. Chrobak. Kraków 1991 Grupa Krakowska (dokumenty i materiały). Cz.VIII. Red. J. Chrobak. Kraków 1992 Grupa Krakowska (dokumenty i materiały). Cz. IX. Red. J. Chrobak. Kraków 1992 Grupa Krakowska (dokumenty i materiały). Cz. XI. Red. J. Chrobak. Kraków 1993 Grupa Zamek. Historia — krytyka — sztuka. Red. M. Kitowska-Łysiak, M. Lachowski, R Majewski. Lublin 2007 Gryglewicz T.: Ilustracje Daniela Mroza do „Cyberiady” Stanisława hema w kontekście krakowskiego surrealizmu po II wojnie świato wej. „Quart” 2015: Lem nr Ъ—4 (37—38), s. 187-199 Gryglewicz T.: Kraków i artyści. Teksty o ma larzach i grafikach środowiska krakowskiego drugiej połowy wieku XX. Kraków 2005 Grzesiuk-Olszewska L: Ewolucja formy w polskiej rzeźbie pomnikowej w latach 1945— 1980. „Rocznik Rzeźba Polska” 1989, t. 4, s. 14-45 Grzesiuk-Olszewska L: Polska rzeźba pomniko wa w latach 1945—1995. Warszawa 1995 Gutowski M.: Dyskusja w SHS. „Dziennik Polski” I960, nr 68, s. 6 Gutowski M.: Młoda Plastyka Krakowska. „Dziennik Polski” 1956, nr 310, s. 4 Gutowski M.: Potworowski, Taranczewski, Mar czyński. „Dziennik Polski” I960, nr lói, s. 3 Guttuso R.: Na drodze do Realizmu. Przeł. M. Rzepińska. „Przegląd Artystyczny” 1952, nr 4, s. 52-60 H Hajdo M.: Wizerunek kobiety jako matki, pra cownika i działaczki społecznej prezentowany na lamach prasy kobiecej w latach 1948— 1956. „Dzieje Najnowsze” 2006, R. 38, nr 3, s. 55-72 Halbwachs M.: Społeczne ramy pamięci. Prze kład i wstęp Marcin Król. Warszawa 2008 Herbert Z.: Jesienny Salon Nowoczesnych. „Ty godnik Powszechny” 1957, nr 49, s. 6 Higgins D. : Nowoczesność od czasu postmoderni zmu oraz inne eseje. Wybór i oprać. P. Rypson. Gdańsk 2000 Hoffmann A.: Glos młodych. Rewolucja na Szczepańskim Placu. „Przegląd Artystycz ny” 1946, nr 11-12, s. 18-19 Honigsman J.: Zagłada Żydów lwowskich (1941-1944). Warszawa 2006 345 Źródła i bibliografia Howard E.: To-morrow: a Peaceful Pathto Real Reform. Londyn 1898 Hübner-Wojciechowska J. : Społeczno-arty Kraków 2000. Katalog wystawy w galerii Pod Rejtanem w Krakowie, 27 październi ka ֊ 18 listopada 2000 r. styczne warunki powstawania pomników w Polsce w latach 1945—1980. Warszawa Janina Kraupe-Swiderska. Malarstwo, grafika. 1986 Huta im. Tadeusza Sendzimira S.A. w Krakowie 1949—1999. Teksty M. Choma et al. Kra ków 1999 I Ilkosz J.: Malarstwo realizmu socjalistycz nego w Polsce. W: Sztuka polska po 1945 roku. Materiały Sesji., s. 189-211 [Informacja nt. sztuki meksykańskich arty stów z Taller de Grafica Popular}. „Prze gląd Artystyczny” 1950, nr 1—2, s. 38—40 Informator Międzyszkolnych Popisów Państwo wych Wyższych Szkól Artystycznych w Pozna niu. Poznań 1949 Inteligencja wczoraj i dziś. Red. I. Krasicki. Kraków 1952 Izdebski J: Plakat w służbie propagandy 1944-1936. „Biuletyn IPN” 2001, nr 11, z grudnia, s. 72-74 J Jachuła M.: Grupa malarzy realistów. W: Figury i figuracje. Materiały ЫѴ ogólno polskiej sesji naukowej Stowarzyszenia Hi storyków Sztuki. Lublin, 20—22 paździer nika 2005. Red. M. Kitowska-Łysiak, R. Kaserowicz, M. Lachowski, L. Lameński. Warszawa 2006, s. 321—330 Jakimowicz A.: Polska rzeźba współczesna. Warszawa 1956 Jakimowicz A.: Uwagi o kilku rzeźbach. „Przegląd Artystyczny” 1952, nr 1, s. 55-57 Jakubowska A.: Czy w Polsce okresu PRL-u wolność była kobietą? Śladami pewnej alegorii. W: Sztuka w okresie PRL-u. Metody., s. 151—158 Jakubowski K., Miezian M., Myślik K., Sasadeusz M.: Spacerownik krakowski. Bibliote ka Gazety Wyborczej 2010 Janina Kraupę. Grafiki i monotypie (Jata 40. i 50.). Teksty J. Kraupę, W Taranczewski. 346 Red. Z. Sokołowska-Chwedczuk. Kraków 1997 Jarnuszkiewiczowa J.: Rzeźba na Ogólnopol skiej Wystawie Młodej Plastyki. „Przegląd Artystyczny” 1955, nr 4, s. 44—59 Jarosz D.: Bieda polska 1944-1956. W: Przeciw biedzie. Programy, pomysły, inicjaty wy. Red. E. Tarkowska. Warszawa 2002, s. 15-31 Jarosz D.: Polacy a stalinizm 1948—1956. Warszawa 2000 Jarosz D.: Ze słownika propagandy stalinow skiej: „K” — jak „kułak". „Mówią Wieki” 1990, nr 12, s. 1-5 Jaroszewski T.S.: Rozważania nad portretem skandalicznym. W: Portret. Funkcja — forma — symbol. Materiały Sesji Stowarzyszenia Hi storyków Sztuki, Toruń 1986. Red. A. Mar- czak-Krupa. Warszawa 1990, s. 231—240 Jassem M., Minorowski J.: Wystawa Ziem Od zyskanych we Wrocławiu. „Architektura” 1948, nr 10, s. 1-32 Jaworska J.: Polscy plastycy w Oświęcimiu-Brzezince w latach 1940—1945- W: Xawery Dunikowski i polscy artyści w obozie koncentracyjnym Auschwitz w latach 1940— 1945. Rysunki — obrazy — rzeźby. Warszawa 1985. Katalog wystawy w Muzeum Rzeź by im. Xawerego Dunikowskiego w Kró likarni, oddział Muzeum Narodowego w Warszawie, styczeń - kwiecień 1985 r., s. 61-77 Jaworska J.: Polska sztuka walcząca 1939— 1945. Warszawa 1976 Jeleniewska-Ślesińska J.: Państwowa Wyższa Szkoła Sztuk Plastycznych w Krakowie. W: Polskie życie artystyczne w latach 1945— I960., s. 146-148 Jellenta C: Straszydła gipsowe. „Ateneum” 1904, z. 10-12, s. 125 Jencks Ch.: Ruch nowoczesny w architekturze. Warszawa 1987 ,Jestem prawdziwie dumny, że otwarcie tej wysta wy zbiega się z Kongresem Zjednoczeniowym" powiedział znakomity artysta. Uroczyste otwarcie wystawy prac Xawerego Dunikow- Źródła i bibliografia skiego. „Wrocławski Kurier Ilustrowany” 1948, nr 345, s. 2 Jerzy Napieracz. Retrospektywna wystawa grafi ki. Kraków 1988. Katalog wystawy w Pa wilonie wystawowym Biura Wystaw Ar tystycznych w Krakowie, pl. Szczepański 3 A, listopad 1988 r. Jerzy Nowosielski. Notatki część trzecia. Wstęp T. i A. Starmachowie, tekst A. Szczepanik. Red. J. Chrobak. Kraków 2001 Jerzy Ranek. Malarstwo, grafika, rysunek. Tekst D. Wróblewska, M. Rostworowski, I. Trybowski, J. Harasymowicz, J. Panek. Warsza wa 1991. Katalog wystawy w Galerii Korde garda w Warszawie, kwiecień — maj 1991 r. Jerzy Ranek. Pięćdziesięciolecie twórczość։. Ry sunek, grafika. Tekst J. Fejkiel. Kraków 1992. Katalog wystawy w Fejkiel Gallery w Krakowie, maj 1992 r. Jerzy Skarżyński. Katalog wystawy Stowarzysze nia Artystycznego Grupa Krakowska w Ga lerii Krzysztofory w Krakowie, 1990 r. Jezierski A.: Historia gospodarcza Polski 1815— 1980. Warszawa 1997 Jeżowski G.: Kraków w latach 1945-1948. W: Wyzwolenie czy zniewolenie? W 70. rocz nicę bitwy o Kraków. Kraków 2004. Kata log wystawy w Muzeum Historycznym Miasta Krakowa, oddział Fabryka Emalia Oskara Schindlera, 18 stycznia — 30 sierp nia 2015 r., s. 71-126 Jeżowski G.: Oswobodzenie Krakowa jako manewr wojskowy?. W: Wyzwolenie czy zniewolenie? W 70. rocznicę bitwy o Kra ków., s. 25-70 Jeżowski K.: Rozmowy z Damasiewiczem o ma larstwie i nie tylko. Cz. 1. Kraków 1996 Jędruch D.: Centrum Nowej Huty - oczy sze roko zamknięte. W: Nowa Huta. Architekto niczny portret miasta drugiejpołowy XX wieku. Red. J. Klas. Kraków 2018, s. 40-47 Jędruch D., Macheta D.: Szkoła hutniczo-mechaniczna i osiedle Szkolne. W: Nowa Huta. Architektoniczny portret miasta., s. 58- 63 J.K.: Ciekawa wystawa w Katowicach. Radziec ka literatura w ilustracji polskiej. „Trybuna Robotnicza” 1949, nr 352, s. 5 J.M.Ųerzy Malina}: Sprawozdanie oddziałów. Kraków. „Przegląd Artystyczny - Biuletyn Informacyjny ZZPAP” 1945, nr 1, s. 6 Jodłowski M.: Kwartet Stalina. „Odra” 1990, nr 4, s. 80 Jonasz Stern. Kraków. Wystawa jubileuszowa. Kraków Pałac Sztuki, styczeń — luty 1985. Red. i teksty J. Chrobak. Kraków 1985, s. 18—20. Katalog wystawy w Pałacu Sztuki TPSP w Krakowie Jonasz Stern 1904—1988. Red. M. Świca. Kra ków 1997. Katalog wystawy w Starmach Gallery w Krakowie, marzec 1997 r. Jonasz Stern. Red. Z. Zygulski. Kraków 1972. Katalog wystawy w Muzeum Narodowym w Krakowie, marzec — kwiecień 1972 r. Jones E.: Żydzi Lwowa w czasie okupacji 1939— 1945. Łódź 1999 Józef Marek. Malarstwo, rzeźba. Lata 50. i 60. Kraków 2006. Katalog wystawy w Nauti lus. Salon Antykwaryczny, Galeria, Dom Aukcyjny w Krakowie, 23 czerwca — 8 sierpnia 2005 r. Juchnowicz S.: Nowa Huta, przeszłość i wi zja. Z doświadczeń warsztatu projekto wego. W: Nowa Huta — przeszłość i wizja. Studium muzeum rozproszonego. Red. J. Salwiński, L.J. Sibila. Biblioteka Krzysztoforska t. 2. Kraków 2005, s. 177—230 Juchnowicz S.: Nowa Huta - z doświadczeń warsztatu projektowego. W: Nowa Huta — architektura i twórcy miasta idealnego. Nie zrealizowane projekty. Praca zbiorowa, teksty A. Lorek, J. Salwiński, L. Sibila, S. Juch nowicz. Wydawnictwo towarzyszące wy stawie w Muzeum Historycznym Miasta Krakowa, oddział Dzieje Nowej Huty, luty - maj 2006 r. Kraków 2006, s. 25-33 Juon К.: O realizmie socjalistycznym {fragmen ty z przemówienia na Drugiej Sesji Akade mii Sztuk Pięknych ZSRR w dniach 20-27 maja 1948 roku}. „Przegląd Artystyczny” 1950, nr 1-2, s. 28-30 Juszkiewicz R: Od rozkoszy historiozofii do „gry w nic”. Polska krytyka artystyczna czasu od wilży. Poznań 2005 К Kaczmarek R.: Historia Polski 1914—1989. Warszawa 2010 Kalendarium życia i twórczości {Andrzeja Wróblewskiego}. Oprać. A. Markowska. 347 Źródła i bibliografia W: Andrzej Wróblewski 1927—1957. Red. J. Gmurek., s. 177—189 Kaliński J. : Gospodarka Polski w latach 1944— 1989■ Przemiany strukturalne. Warszawa 1995 Kaliński Gospodarka w PRL. Warszawa 2012 Kaliński J.: Plan odbudowy gospodarczej 1947— 1949. Warszawa 1977 Kałuska L.: Łechtanie czy myślenie. „Zycie Literackie” 1955, nr 51, s. 6 Kamiński Ł.: Polacy wobec nowej rzeczywistości 1944-1948. Toruń 2000 Kantor T.: Abstrakcja umarla — niech żyje abs trakcja!. „Zycie Literackie” 1957, nr 50, s. 6 Kantor T, Porębski M.: Grupa Młodych Pla styków po raz drugi. (Pro domo sua). „Twór czość” 1946, nr 9, s. 82-87 Kantor T: Wystawa Młodej Plastyki Krakow skiej. ,,Zycie Literackie” 1957, nr 1, z 6 stycznia, s. 9 Karski J. : Wielkie mocarstwa wobec Polski. War szawa 1992 Karwat J., Fischer J.: 1956 Poznań — Buda peszt. Poznań 2006 Kersten К.: Historia polityczna Polski 1944— 1956. Warszawa 1986 Kersten К.: Narodziny systemu władzy. Polskal943-1948. Poznań 1990 Kessler E.: Przeżyć Holokaust we Lwowie. War szawa 2007 Kępiński Z.: Fedkowicz. Warszawa 1969 Kilof i woalka. Robotnica jako Inny pism kobiecych około 1950 roku. W: Po lka, medium, cień, wyobrażenie. Warsza wa 2005. Katalog wystawy w Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski, 12 maja — 30 lipea 2005 r. Kuratorki: E. Gorządek, A. Zawadowska, kier. nauk. M. Janion K.M., K.Z.: Szkolnictwo plastyczne. Uwagi krytyczne na marginesie Festiwalu Wyższych Szkół Artystycznych w Poznaniu. „Przegląd Artystyczny” I95O, nr 1—2, s. 42 Kodurowa A.: Xawery Dunikowski w KL Auschwitz w latach 1940—1945. W: Xa wery Dunikowski. Rzeźby, obrazy, rysunki. Przedmowa S. Lorentz. Warszawa 1975. Katalog wystawy w Muzeum Rzeźby im. 348 Xawerego Dunikowskiego w Warszawie, styczeń - luty I975 r. Kodurowa A.: Xawery Dunikowski w KI Auschwitz w latach 1940—1945. W: Xa wery Dunikowski i polscy artyści w obozie koncentracyjnym Auschwitz w latach 1940— 1945., s. 11-35 Kołakowski L.: Główne nurty marksizmu. Po wstanie — Rozwój — Rozklad. Londyn 1988 Komorowski W: Urbanistyka i architektura Nowej Huty 1949—1959. „Rocznik Kra kowski” 2005, t. 71, s. 189-214 Komorowski W.: Urbanistyka i architektu ra Nowej Huty lat pięćdziesiątych. Historia i współczesność. W: Dziedzictwo kulturowe Nowej Huty w rozwoju obszaru strategicznego Kraków-Wschód. Materiały., s. 103-107 Koniew L: Czterdziesty piąty. Przeł. Cz. Wa- luk. Warszawa I968 Korbonski A.: Polityka rolna komunistów 1944- 1956. Nowy Jork 1968 Kordjak-Piotrowska J.: Przekształcenia. Ob raz człowieka w twórczości Andrzeja Wró blewskiego (1955—1957). W: Figury i figu rale. Materiały., s. 255—272 Kosińska L. : Geneza Grupy Krakowskiej w świe tle faktów i dokumentów. „Przegląd Arty styczny” I960, nr 1, s. 40^3 Kostołowski A.: Andrzej Wróblewski — kon frontacje i rozliczenia. W: Andrzej Wró blewski. Red. Z. Gołubiew., s. 13—30 Kotarbiński A. : O ideowości i ideologii w archi tekturze. Warszawa 1985 Kott J.: Mitologia i Prawda. „Przegląd Kultu ralny” I956, nr 14, s. 1-2 Kowalska B.: Polska awangarda malarska 1945— 1970. Szanse i mity. Warszawa 1975 Kowalska B.: Jadwiga Maziarska. W: eadem: Twórcy — postawy. Artyści mojej galerii. Kra ków 1981, s. 83-88 Kowalska B.: Józef Szajna — między plasty ką a teatrem. W: Materiały z seminarium poświęconego twórczości Józefa Szajny z okazji 45-leciapracy artystycznej i 70. Rocznicy uro dzin. Warszawa 1992 Kowalska B.: Twórcy — postawy. Artyści mojej galerii. Kraków 1981 Kowalski K.: Xawery Dunikowski o swojej twórczości. „Dziennik Polski” 1954, nr 278 (dod. „Od A do Z” nr 45), s. 2 Źródła i bibliografia Kozik Z.: Z problemów rozwoju PPR w regio nie krakowskim (1945—1948). „Zeszyty Naukowe UJ. Prace Historyczne” 1972, z. 39, s. 75-88 Kozłowska [Krzyżanowska} M. : Polska szko ła drzeworytu nowoczesnego w powojen nej twórczości Grupy Dziewięciu Grafi ków (1947-1960). W: Wielość w jedności. Drzeworyt polski po 1900 roku. Materiały sesji naukowej 25 października 2009 roku. Red. B. Chojnacka, M. Woźniak. Byd goszcz 2011, s. 88-101 Kozłowska [Krzyżanowska} M.: Zycie dłu tem wyżłobione. Twórczość Krystyny Wróblewskiej (1904—1994). W: Archiwum Sztuki Polskiej XX wieku. T. 2. Red. J. Ma linowski. Warszawa 2007, s. 34-48 Krajewska H.: Zmienne pojęcia piękna. Na marginesie Pierwszej Ogólnopolskiej Wystawy Plastyki. „Nowa Kultura” 1950, nr 2, s. 9 Krajewski J.: Na drogach malarstwa socjali stycznego. „Kuźnica” 1949, nr 28, s. 1-2 Krajewski J.: Realizm i abstrakcja. „Kuźnica” 1947, nr 26, s. 6 Krakowski P.: Ostatnie pokolenie awangardy. „Magazyn Kulturalny” 1973—1974, nr 4, s. 87 Krakowski P.: Trzydziestolecie Grupy Kra kowskiej [tekst, który pierwotnie miał się ukazać w katalogu Wystawy Grupy Kra kowskiej zorganizowanej w październiku I992 r. w Pałacu TPSP w Krakowie}. W: Grupa Krakowska (dokumenty i materiały). Cz. XI., s. 168-173 Krakowski E: Wojciech Krakowski. Red. J. Chrobak. Kraków 1992 Krakowski R: Wstęp. W: Wystawa obrazów. Ju lian Jończyk, Janusz Tarabula, Danuta Urba nowicz, Witold Urbanowicz, Jerzy Wroński. Kraków I960. Katalog wystawy w Galerii Krzysztofory w Krakowie, I960 r., s. nlb Krakowski R: Zycie artystyczne miasta. W: Kraków w Polsce Ludowej., s. 77-90 Kraków. Nowe studia nad rozwojem miasta. Red. J. Wyrozumski. Biblioteka Krakowska nr 150. Kraków 2007 Kraków. Rozwój miasta w Polsce Ludowej. Red. J. Jasieński. Warszawa 1971 Kraków. Studia nad rozwojem miasta. Red. J. Dąbrowski. Kraków 1957 Kraków w Polsce Ludowej. Materiały sesji na ukowej odbytej 21 maja 1995 roku w To warzystwie Miłośników Historii i Zabytków Krakowa. Red. J.M. Małecki. Kraków w Dziejach Narodu t. 15. Kraków 1996 Krasuski K.: Realizmu socjalistycznego śmierć i życie pośmiertne. W: Słownik re alizmu socjalistycznego. Red. Z. Łapiński i W Tomasik. Kraków 2004, s. 271—278 Kraupe-Swiderska J.: [Wspomnienia z lat 1940—1949}. W: I Wystawa Sztuki Nowo czesnej. Pięćdziesiąt lat później., s. 50—53 Kronika krajowa. „Przegląd Artystyczny” 1950, nr 1-2, s. 46-47 Król A.: Katalog obrazów olejnych. W: An drzej Wróblewski. Red. Z. Gołubiew., s. 32-163 Król E.C.: Polska i Polacy w propagandzie naro dowego socjalizmu w Niemczech 1919—1945. Warszawa 2006 Król Z.: Na marginesie wystawy Oświęcim. „Naprzód” 1946, nr 311, s. 4 Kruczkowski L.: Sprzymierzeniec trudny i nie zbędny. Glos w sprawie literatury. „Trybuna Ludu” 1957, nr 151, S.3 Kryptonim „Gigant". Dzieje nowohuckiego Kombinatu w latach 1949—1958. Kraków 2008. Katalog wystawy w Muzeum Hi storycznym Miasta Krakowa, oddział Dzieje Nowej Huty, 8 lutego — 7 wrze śnia 2008 r. Krzymuska J. : Centralne Biuro Wystaw Ar tystycznych. W: Polskie życie artystyczne wiatach 1945-1960., s. 253-256 Krzywicki A.: Poststalinowski karnawał rado ści, V Międzynarodowy Festiwal Młodzieży i Studentów o Pokój i Przyjaźń, Warszawa 1955. Warszawa 2009 Krzyżanowska M.K.: Twórczość grupy Dziewię ciu Grafików (1947—1960). Polski Instytut Studiów nad Sztuką Świata. Studia i mo nografie t. 5. Warszawa—Toruń 2014 Księga Pamięci. Transporty Polaków do KL Au schwitz z Krakowa i innych miejscowości Polski południowej 1940-1944. T. З. Red. nauk. F. Piper, I. Strzelecka. Warszawa— Oświęcim 2002 Kubaszewska H.: Pracownie Sztuk Plastycz nych. W: Polskie życie artystyczne w latach 1945-1960., s. 263-265 349 Źródła i bibliografia Kucharska P.: Kłopotliwy gość. Polska ekspo Laureaci wystawy portretów przodowników pracy. zycja na międzynarodowej wystawie w Mo skwie (1958/1959). {on line], {dostęp: „Przegląd Artystyczny” 1949, nr 7—8—9, s. 13 LenicaJ.: Grafika w Ameryce Łacińskiej. „Od rodzenie” 1949, nr 6, s. 8 Lenin W: Rewolucja bolszewicka. Paryż 1931 Lenin WL, Stalin J.: O roli kobiety w walce o so cjalizm. Warszawa 1950 30 czerwca 2005 r.}. Dostępny w In ternecie : http : //culture. pl/pl/artykul/klopotliwy-gosc-polska-ekspozycja-namiedzynarodowej-wystawie-w-moskwie Kucharska E : O potrzebie realizmu. Andrzej Wróblewski a socrealizm. W: Andrzej Wró blewski 1927—1957. Red. Z. Gołubiew., s. 101-117 Kudelska D. : Wlastimil Hofman. W: Obrazy Wlastimila Hofmana z kolekcji polskich i cze skich/ Obrazy Wlastimila Hofmana s polskich a českých sbírek. Red. A. Sikora-Firszt. Je lenia Góra-Szklarska Poręba 2003, s. 16. Katalog wystawy w Muzeum Karkono skim w Jeleniej Górze, kwiecień - lipiec 2003 r. Kultura narodowa i polityka. Red. J. Kurczew ska. Warszawa 2000 Kunst in Auschwitz 1940—1945. Sztuka w Auschwitz 1940—1945. Hrsg. J. Bo berg, H. Simon, Bearb. S. Schollmeyer. Bramsche 2005 Kupiec J.: Cóż po nas pozostanie. ? Zycie i twór czość więźnia obozu Auschwitz Mieczysława Kościelniaka. Oświęcim 2003 Kupiec J.: Obrazy byłej więźniarki {Janiny Tollik] KL Auschwitz-Birkenau ze zbiorów Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau. Oświęcim 2008 Kupiecki R.: Natchnienie milionów. Kult Stalina w Polsce 1944—1956. Warszawa 1993 Kupiecki R.: Od VIII plenum do VIII plenum 1953—1956. Odchodzenie od kultu Stalina w Polsce. „Kwartalnik Historyczny” 1992, nr 2, s. 71-93 L Lachowski M.: Andrzej Wróblewski — mię dzy kosmogonią a katastrofą. W: Andrzej Wróblewski 1927-1957., s. 90-102 Lachowski M. : Rozstrzelania Andrzeja Wró blewskiego - socjalizacja śmierci. W: Figu ry i figuracje. Materiały., s. 239-254 Lameński L. : Galeria sztuki socrealizmu w Ko złówce. „Biuletyn Historii Sztuki” 1996, nr 1-2, s. 177-179 350 Leopold Lewicki. I Grupa Krakowska w latach 1932—1937. Red. J. Chrobak. Kraków 1991 Lesiakowski K.: Powszechna Organizacja „Służ ba Polsce” 1948—1955. Powstanie, działal ność, likwidacja. T. 1—2, Łódź 2008 Leszkowicz P : GK Collection. Kolekcja Grażyny Kulczyk / Art. From Grażyna Kulczyk Collec tion. Kulczyk Foundation. Poznań 2007 Ligocki A.: Przełom czy rekonwalescencja. „Przegląd Artystyczny” 1954, nr 4—5—6, s. 123-126 Lijewski T.: Uprzemysłowienie Polski 1945— 1956. Warszawa 1978 Lisowski B.: Nowa architektura w Nowej Hucie. „Architektura” I960, nr 1, s. 3—4 Lisowski B.: Współczesna polska architektura. Warszawa 1968 Lista pomordowanych przez Niemców, poległych i zmarłych w latach 1939—1946 artystów plastyków. „Głos Plastyków” 1946, R. 7, s. 5-8; R. 8: 1947, s. 7-8; R. 9: 1948, s. 7 List do Andrzeja Wajdy z 10.XI. 1953 r. Por.: Kalendarium życia i twórczości {Andrze ja Wróblewskiego}. Oprać. M. Tarabuła. W: Andrzej Wróblewski 1927-1957. Red. Z. Gołubiew., s. I66—196 List do Anny Porębskiej {luty-marzec 1949 r.}. W: Andrzej Wróblewski niezna ny., s. 274 Lorek A.: „Geneza powstania i rozwoju re alizmu socjalistycznego w architekturze i urbanistyce na tle przemian społeczno-politycznych w Europie w latach 1917— 1955”. Praca doktorska przyg. pod kier. prof. W Cęckiewicza na Wydziale Archi tektury Politechniki Krakowskiej, 1993, msp Lorek A.: Kompozycja przestrzenna Nowej Huty w kontekście teorii i praktyki urba nistycznej socrealizmu. W: Narodziny N0- Źródła i bibliografia wej Huty. Materiały z Sesji Naukowej odbytej 25 kwietnia 1998 roku. Red. J. Małecki. Kraków 1999, s.121—136 Lorek A.: Nowa Huta - miasto epoki soc realizmu na tle teorii i praktyki urbani stycznej w Europie Środkowo-Wschod niej w latach 1946—1956. W: Dziedzictwo kulturowe Nowej Huty w rozwoju obszaru strategicznego Kraków-Wschód. Materia ły.,*. 95-101 Lorek A.: Nowa Huta na tle miast socreali stycznych. W: Nowa Huta — architektura i twórcy miasta idealnego. Niezrealizowane projekty., s. 7—23 Lorek A.: O wartości jednostki sąsiedzkiej w kształtowaniu mieszkania, domu i śro dowiska. W: Mieszkanie, dom, środowisko mieszkaniowe na przełomie wieków. VII Ogól nopolska II Międzynarodowa Konferencja Instytutu Projektowania Urbanistyczne go, Zakopane 13—15 października 2000, s. 13-15 L.P. [Lech Piwowar}: Grupa Krakowska. „Ty godnik Artystów” 1935, nr 14, s. 2 Lucjan Mianowski. Grafika i malarstwo. Kra ków 2002. [Teksty K. Jelenski, J. Pamuła, J. Madeyski, M. Hniedziewicz, Z. Stankie wicz}. Katalog wystawy w galerii Pod Re jentem w Krakowie, 12 grudnia 2002 r. — 18 stycznia 2003 r. Ł Łabędź K., Mikołajczyk M., Śliwa M., Ślufińska M.: Wielka historia Polski po 1945. Kraków 2003 Łabuz J.: Dyskusja o wystawie „Nowoczesnych”. Sztuka dla milionów. „Zycie Literackie” 1955, nr 51, s. 6 Łach S.: Osadnictwo wiejskie na Ziemiach za chodnich i Północnych w latach 1945—1950. Słupsk 1986 Łatyński M.: Nie paść na kolana. Szkice o opo zycji lat czterdziestych. Wyd. II rozszerzone. Wrocław 2002 Łoziński J. : Sprawy plastyki nafestiwalu poznań skim. „Twórczość” 1949, nrl2,s. 129-132 Łyszcz K.M.: Mieczysław Porębski i realizm socjalistyczny. W: Socrealizm. Fabuły., s. 633-645 M Machcewicz P : Emigracja w polityce międzyna rodowej. Warszawa 1999 Madeyski J.: Bronislaw Chromy. Kraków 1994 Madeyski J.: Jerzy Fedkowicz. Kraków 1981 Madeyski J.: MARG czyli o sztuce i społeczeń stwie. „Zycie Literackie” 1959, nr 24, s. 3 Madeyski J.: Mieczysław Wejman. Kraków 1969 Madeyski J.: Włodzimierz Buczek. Kraków 1971 Majowski M.: Polska Ludowa zaprasza. Poli tyka turystyczna w czasach Edwarda Gierka. Warszawa 2008 Makowski J.E.: Poznański czerwiec 1956. Pierwszy bunt społeczny PRL. Poznań 2001 Malarstwo materii 1958—63. Grupa Nowo hucka: Julian Jończyk, Janusz Farabula, Danuta Urbanowicz, Witold Urbanowicz, Jerzy Wroński. Red M. Tarabuła. Kraków 2000. Katalog wystawy w Galerii Zde rzak w Krakowie, 17 października — 15 grudnia 2000 r. Malarze francuscy w walce o postęp i socjalizm: Wystawa André Fougerona „W krainie ko palń”. „Przegląd Artystyczny” 1951, nr 2, s. 45—48 Malina J.: Ogólnopolski Salon Zimowy. „Prze gląd Artystyczny” 1947, nr 3, s. 1—4 Malina J.: Wystawa współczesnego malarstwa francuskiego w Krakowie. „Przegląd Arty styczny” 1946, nr 7, s. 2 Maluję przede wszystkim dla siebie — z Jerzym Skarżyńskim rozmawia Krystyna Czer ni. W: Jerzy Skarżyński. Red. J. Chrobak. Kraków I99O. Katalog wystawy w Galerii Krzysztofory w Krakowie, czerwiec - li piec I99O r., s. 49—65 Małecki J.M., Noga Z.: Ludność. W: Encyklo pedia Krakowa., s. 563-564 Małyszewska E.: Przed odwilżą, czyli co działo się w polskim życiu artystycznym w latach 1954-1956. W: Polityczne kontek sty sztuki. Red. M. Stępnik. Lublin 2016, s. 241-254 Mangelowa L: ‘Młodzież walczy o pokój’ jako etap walki o realizm socjalistyczny. „Nowa Kultura” 1951, nr 4, s. 2, 10 (dokończ.) Marat S.: Ludzie bezpieki. Warszawa 1990 351 Źródła i bibliografia Malarstwo, rzeźba. Wstęp: M. Porębski. Warszawa 1958. Katalog wystawy w Kordegardzie, 12 kwietnia — 1 maja 1958 r. Maria Pinińska-Bereś 1931—1999. Red. B. Gajewska, J. Hanusek. Kraków 1999Katalog wystawy w Galerii Sztuki Współ czesnej Bunkier Sztuki w Krakowie, listo pad — grudzień 1999 r.; Galerii Bielska BWA w Bielsku-Białej, styczeń 2000 r.; Galerii Miejskiej Arsenał w Poznaniu, luty — marzec 2000 r. Kraków 1999 Markiewicz M.: Grupa Krąg. W: Polskie życie artystyczne w latach 1943-1960., s. 33, 34 Markowska A.: Definiowanie sztuki — objaśnia Maria Jarema. nie świata. 0 pojmowaniu sztuki w PRL-u. Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach nr 2147. Katowice 2003 Markowska A. : Dwa przełomy. Sztuka polska po 1953 i 1989. Toruń 2012 Markowska A.: Orfickie transkrypcje grani cy. Późne gwasze Andrzeja Wróblewskie go. W: Andrzej Wróblewski 1927—1957., s. 157-175 Markowska A. : Sztuka w Krzysztoforach. Mię dzy stylem a doświadczeniem. Kraków—Cie szyn 2000 Marx-Kozakiewicz M.: Ewolucja struktury prze strzennej dzielnicy Nowa Huta jako przykład przemian poglądów dotyczących kształtowania środowiska miejskiego. Kraków 2001. Praca doktorska przyg. pod kier. prof. dr. hab. inż. arch. В. Bartkowicza na Wydziale Ar chitektury (Instytut Projektowania Miasta i Regionów) Politechniki Krakowskiej Materiały XX Zjazdu KPZR. Warszawa 1956 „Materiały do Studiów i Dyskusji z Zakresu Teorii i Historii Sztuki, Krytyki Artystycz nej oraz Metodologii Badań nad Sztuką” 1950-1955, t. 1-6 Matykiewicz A.: Nowa Huta — socrealistycz na utopia. W: Socrealizm. Fabuły, komunika ty., s. 405-413 Mazur M.: 0 człowieku tendencyjnym. Ob raz nowego człowieka w propagandzie komu nistycznej w okresie Polski Ludowej i PRL 1944-1956. Lublin 2009 Mączewski B.: Sztuka powinna być zrozumia ła. Dyskusja o malarstwie między robotnika 352 mi a artystami. „Echo Krakowa” 1949, nr 125, z 11 maja, s. 3 Melbechowska-Luty A.: Kreator. Rzeźbiarskie dzieło Xawerego Dunikowskiego. Warszawa 2012 Miezian M.: Nowa Huta, socjalistyczna w for mie, fascynująca w treści. Kraków 2004 Milewska A.: Wystawa pomordowanych plasty ków. „Tygodnik Powszechny” 1945, nr 6, s. 4 Milewska W : Oblicza wolności. Z polskiej sztuki XX wieku. Faces ofFreedom. Polish Art ofthe 20-th century. Kraków 2008 Minorski J.: Po krajowej naradzie partyjnej ar chitektów. „Stolica” 1949, nr 28, s. 4 Modzelewski J., Sobczyk M: Rozmowy mu zealne. Bydgoszcz, Kraków, Warszawa. W: Andrzej Wróblewski nieznany. s. 57-61 Morin E.: Antropologia śmierci. W: Antropo logia śmierci. Myślfrancuska. Wybrał i przeł. M. Cichowicz i J.M. Godzimirski, wstęp S. Cichowicz. Warszawa 1993, s. 75—92 Murawska-Muthesius K.: How the West corraborated Socialist Realism in the East: Fougeron, Taslitzky and Picasso in Warsaw. „Biuletyn Historii Sztuki” 2003, որ 2, s. 303-329 Mydeł R.: Rozwój urbanistyczny miasta Kra kowa po drugiej wojnie światowej. Kraków 1994 N Na chwałę narodu. Pomnik Grunwaldzki w Kra kowie 1910—1976. Kraków 1976 Nadolski M.: Komuniści wobec chłopów w Polsce 1941-1956. Mity i rzeczywistość. Warszawa 1993 Nagrody na 1 Ogólnopolskiej Wystawie Plasty ków. „Nowa Kultura” 1950, nr 5, s. 11 Nagrody na IV Ogólnopolskiej Wystawie Plastyki. „Przegląd Kulturalny” 1954, nr 30-31, s. 11 Nagrody na Wystawie Młodej Plastyki. „Prze gląd Artystyczny” 1955, nr 3-4, s. 141 Narodziny Nowej Huty. Materiały z Sesji Na ukowej odbytej 25 kwietnia 1998 roku. Red. J. Małecki. Kraków 1999 Nałęcki K., Wajda A.: Głos młodych plastyków. „Wieś” 1948, nr 43, s. 3-4 Źródła i bibliografia Niedosziwin G.: O zagadnieniu piękna w sztu ce radzieckiej. Sztuka radziecka przezwycięża Sprzeczność między prawdą a pięknem. „Prze gląd Artystyczny” 1951, nr 5, s. 3-12 Nowa Huta. Architektoniczny portret miasta dru giej potowy XX wieku. Red. 1. Kłaś. Kra ków, 2018 r. Nowa Huta — architektura i twórcy miasta ide alnego. Niezrealizowane projekty. Praca zbio rowa, teksty A. Lorek, J. Salwiński, L.J. Sibila, S. Juchnowicz. Kraków 2006. Wy dawnictwo towarzyszące wystawie w Mu zeum Historycznym Miasta Krakowa, oddział Dzieje Nowej Huty, luty — maj 2006 r. Nowa Huta. Przeszłości wizja. Studium Muzeum rozproszonego. Red. J. Salwiński i L.J. Sibila. Kraków 2005 Nowa przestrzeń. Modernizm w Nowej Hucie. Tek sty M. Smaga, M. Włodarczyk, T. Binek, K. Łuczak-Surówka. Kraków 2012. Katalog wystawy w Muzeum Historycznym Miasta Krakowa, oddział Dzieje Nowej Huty, os. Słoneczne 16, 18 kwietnia — 1 lipea 2012 r. Nowak J.S. : Dzieje budowy i modernizacji gma chu Biblioteki Książąt Czartoryskich przy ul. Św. Marka w Krakowie (1956-2010). „Rozprawy Muzeum Narodowego w Kra kowie. Seria nowa” 2011, t. 4, s. 169-196 Nowakowski A.: Pomnik współczesny — polskie poszukiwania. „Architektura” 1969, nr 5, s. 258 Nowe władze okręgu ZPAP. „Dziennik Polski” 1956, nr 76, s. 4 Nowocześni a socrealizm. T. 1. Red. M. Swica, J. Chrobak. Kraków 2000. Wydawnictwo towarzyszące wystawie w Starmach Galle ry, styczeń - luty 2000 r. Nowosielski J.: Sprawozdanie z Ogólnopolskiego Zjazdu delegatów ZPAP w Katowicach. „Prze gląd Artystyczny” 1949, nr 7-9, s. Ъ—4 Nowosielski J.: Ze zjazdu w Nieborowie. Na marginesie dyskusji. „Przegląd Artystyczny” 1949, R. 4, nr 3, s. 1 O Oblicza socrealizmu. Oprać, i scenariusz M. Sit- kowska, A. Zacharska. Warszawa 1987. Katalog wystawy w Muzeum Narodo wym w Warszawie, wrzesień — paździer nik 1987 r. Obóz koncentracyjny Oświęcim w twórczości ar tystycznej. 2. Malarstwo: Katalog prac gra ficznych Mieczysława Kościelniaka. Kol. red. K. Smoleń et al., tekst K. Smoleń. Oświę cim I96I Obóz koncentracyjny Oświęcim w twórczości arty stycznej. 3. Malarstwo. Kol. red. K. Smoleń et al. Tekst K. Smoleń. Oświęcim 1962 Obrazy Wlastimila Hofmana z kolekcji polskich i czeskich/ Obrazy Wlastimila Hofmana s polskich a českých sbírek. Red. A. Siko- ra-Firszt. Jelenia Góra-Szklarska Poręba 2003, Katalog wystawy w Muzeum Kar konoskim w Jeleniej Górze, kwiecień — lipiec 2003 r. Ockman J.: Architecture Culture 1943—1968. A Documentary Anthology. New York 1993 Odwilż. Sztuka okolo 1956 r. Praca zbiorowa, red. P Piotrowski. Poznań 1996 Ogólnopolska Narada Architektów. Architekci wobec nowych zadań w budownictwie. War szawa 26—28 III 1956. [Warszawa] 1956 Ogólnopolska Wystawa Młodej Plastyki pod ha słem Przeciw wojnie — przeciw faszyzmowi. [Zorganizowana z okazji V Światowego Festiwalu Młodzieży i Studentów], Wstęp A. Jakimowicz. Warszawa 1955. Katalog wystawy w Arsenale w Warszawie, 21 lip ea - 5 września I955 r. Ogólnopolska Wystawa Młodzież walczy o pokój. Wstęp W Sokorski. Warszawa 1950. Ka talog wystawy w Muzeum Narodowym w Warszawie, 30 października — 29 stycz nia 1951 r. Ogólnopolska Wystawa Plastycy w walce o pokój. Wstęp J. Krajewski. Warszawa 1950. Ka talog wystawy w CBWA Zachęta w War szawie, 8 listopada — 22 grudnia 1950 r. O kulcie jednostki i jego następstwach. Referat I Sekretarza КС PZPR tow. N. S. Chruszczowa na XX Zjezdzie Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego. Warszawa 1956. [on line], [dostęp: 21 października 2018 r.] Dostępny w Internecie http://mizerski. com/2008/referat-chruszczowa/ Olkiewicz J.: Pomniki — przestrzeń architek tonicznie zorganizowana. „Architektura” 1967, nr 10, s. 398-400 353 Źródła i bibliografia Olszewski A.K.: Pomniki pamięci narodowej. Warszawa 1970 Olszewski A.K.: Pomniki walki i zwycięstwa w Polsce. W: Pamięć wojny w sztuce. Wro cław—Warszawa—Kraków—Gdańsk 1978, s. 11-22 Olszewski Z.: Dziennik lekarza. W: Krajo braz ogni. Antologia reportaży o Nowej Hucie. Wybór S. Kozicki i Z. Stolarek. Warszawa 1971, s. 131-149 0 upowszechnianie kultury. Przemówienie Prezy denta Rzeczypospolitej Bolesława Bieruta na otwarciu radiostacji we Wrocławiu 16 listopa da 1947. Kraków 1948 Opaska J.: 0 sztukę socjalistyczną w treści i naro dową w formie: konferencja w Nieborowie 12— 15 lutego 1949 roku. „Mazowieckie Studia Humanistyczne” 2000, 6/12, s. 113—123 Opinie Komisji Kwalifikacyjnej Pierwszej Ogólnopolskiej Wystawy Plastyki o pra cach przejrzanych w pierwszej eliminacji. Archiwum Galerii Sztuki Współczesnej Zachęta. Cyt. za: Nowocześni a socrealizm. T. 1, s. 359-372 0 polską architekturę socjalistyczną. Materiały z Krajowej Partyjnej Narady Architektów odbytej w dniu 20—21 VI1949 roku w War szawie. Oprać. J. Minorski. Warszawa 1950 Osęka A.: jedyna droga Grupy XIV. „Po Pro stu” 1956, nr 25, s. 5 Osęka E: Rytuały stalinizmu. Oficjalne święta i uroczystości rocznicowe w Polsce 1945—1956. Warszawa 2007 Osękowski Cz.: Referendum 30 czerwca 1946 roku w Polsce. Warszawa 2000 Osękowski Cz.: Wybory do sejmu z 19 stycznia 1947 roku w Polsce. Poznań 2000 Ostasz G.: Krakowska Okręgowa Delegatura Rządu na Kraj 1941—1945. Rzeszów 1996 Oświęcim — malarstwo, rzeźba, grafika. Red. J. Domański, scen. K. Smoleń, post. S. Szmaglewska. Kraków 1959 Oświęcim w oczach SS. Höss, Broad, Kremer. Oświęcim 2001. Wybór, oprać, i przypisy J. Bezwińska, D. Czech, przeł. z jęz. niem. E. Kocwa, J. Rawicz Otałęga Z.: Portrety. Jonasz Stern. Wszyscy je steśmy kanibalami. „Gazeta Krakowska” 1982, nr 173, s. 4-5 354 P Paczkowski A.: Trzy twarze Józefa Światły. Przyczynek do historii komunizmu w Polsce. Warszawa 2009 Paczyńska I.: Gospodarka mieszkaniowa a polityka państwa w warunkach przekształ ceń ustrojowych w Polsce w latach 1945—1950 na przykładzie Krakowa. Kraków 1994 Pamięć wojny w sztuce. Praca zbiorowa. War szawa 1978 Państwowe Nagrody Artystyczne. Xawery Duni kowski. „Twórczość” 1949, nr 1, s. 16 Paroszkiewicz M.: Eugeniusz Eibisch, zapo mniany kolorysta. W: Zycie artystyczne go Lublina 1901—2001. Materiały z sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki Oddział w Lublinie 21—22 września 2001 r. Red. L. Lameński. Lublin 2001, s. 161-167 Piecuch H.: Józefpodpułkownik Światło in fla granti. Chicago—Warszawa 2003 Pietrzak A.: Mistrzyni współczesnego drzewory tu Bogna Krasnodębska-Gardowska. Katalog prac ze zbiorów Biblioteki Narodowej. Warszawa 1999 Piotrowski R: Znaczenia modernizmu. W stronę historii sztuki polskiej po 1945 roku. Poznań 1999 Piwocki K.: Pejzaż. „Przegląd Artystyczny” 1952, nr 1, s. 45-52 Pleśniarowicz K.: Kantor. Artysta końca wieku. Wrocław 1997 Podgórzec Z.: Wokół ikony. Rozmowy z Jerzym Nowosielskim. Warszawa 1985 Podkowiński M.: Moja podróż do Meksyku. „Przekrój” 1948, nr 182, s. 4-5 Podlewski W: Projekt odbudowy StaregoMiasta. Studia nad uporządkowaniem dzielnic zabytkowych Warszawy. „Biuletynu Historii Sztuki i Kukury” 1947, nr 1—2, s. 37—43 Polacy wobec PRL. Strategie przystosowawcze. Red. G. Miernik. Kielce 2003 Polanski W: 0 twórczości kolektywnej. Przeł. J. Derwojed Po latach o socrealizmie. Z Heleną i Juliuszem Krajewskimi rozmawia T. Kucharski. „Sztu ka” 1986, s. 15-17 Polityka czy propaganda. PRL wobec historii. Red. P. Skibiński, T. Wiślicki. Warszawa 2009 Źródła i bibliografia Warsza wa 2005. Katalog wystawy w Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski, 12 maja — 30 lipea 2005 r. Kuratorki: E. Gorządek, A. Zawadowska, kier. nauk. M. Janion Polio A.: Publicystyka Urbanowicza. „Magazyn Kulturalny” 1972, nr 1, s. 53-55 Polka, medium, cień, wyobrażenie. jów literatury i polityki w PRL. Kraków 1994, s. 15-42 Prokop J. : Wyobraźnia pod nadzorem. Z dziejów literatury i polityki w PRL. Kraków 1994 Przemówienie Eugeniusza Eibischa. W: Prze mówienia wygłoszone przez czołowych plasty ków Krakowa przed Rozgłośnią Krakowską Polskiego Radia z okazji zjednoczenia partii. Polska sztuka współczesna. Katalog zbiorów. Mu zeum Narodowe we Wrocławiu. Red., wstęp „Przegląd Artystyczny” 1949, nr 1, s. 1 Przemówienie Jerzego Fedkowicz^. W: Prze i wybór ilustracji M. Hermansdorfer. Wro cław 1983 Polskie dzieło plastyczne w XV֊lecie PRL. Wstęp K. Piwocki. Warszawa 1961. Katalog wy stawy w Muzeum Narodowym w Warsza wie, listopad 1961 r. — grudzień 1962 r. mówienia wygłoszone przez czołowych plasty ków Krakowa przed Rozgłośnią Krakowską Polskiego Radia., s. 1 Polskie życie artystyczne w latach 1945—1960. Grupy artystyczne, galerie, salony, kluby, sto warzyszenia twórcze, naukowe oraz instytucje badań nad sztuką, szkolnictwo, mecenat pań stwowy, społeczne instytucje opieki nad sztuką, muzealnictwo, architektura, wzornictwo prze mysłowe, czasopiśmiennidwo. Red A. Wojcie chowski. Wrocław 1992 Pomian K.: Historia. Nauka wobecpamięci. Lu blin 2006 Pomorska U.: Wystawa Młodzież walczy o pokój w Muzeum Narodowym. „Nowa Kultura” 1950, nr 33, s. 10 Pomówmy o znajomych. Rozmowa Marka Łatyńskiego ze Stefanem Kisielewskim. „Kon takt” 1988, nr 7-8, s. 100-101 Porębski M.: Deska. Świadectwa. Rozmowy. Ko mentarze. Warszawa 1997 Porębski M.: Dwugłos o ivystawie Młodych Pla styków w Krakowie. „Przegląd Artystycz ny” 1946, nr 11-12, s. 15-16 Porębski M.: Jak nie wychodzić. „Przegląd Kulturalny” 1957, nr 46, s. 6 Porębski M.: Kompozycja historyczna. „Prze gląd Artystyczny” 1952, nr 1, s. 16-28 Porębski M.: O nową ideologię w malarstwie. „Kuźnica” 1946, nr 4, s. 10 Porębski M.: Rosnące horyzonty (Po IV Ogólno polskiej Wystawie Plastyki). „Przegląd Arty styczny” 1954, nr 5-6, s. 43-53 Prace Komisji Socjologicznej PAN nr 23, Kraków 1971 Prokop J.: Mity fundatorskie Polski Ludowej. W: idem: Wyobraźnia pod nadzorem. Z dzie Przemówienie ministra BP Stanisława Rad kiewicza (?) na temat zadań aparatu bez pieczeństwa publicznego w świetle uchwał VI Plenum КС PZPR (marzec 1951). Do kument nr 5. W: Aparat bezpieczeństwa w Polsce w latach 1950—1952., s. 73 Przemówienie Zbigniewa Pronaszki. W: Przemówienia wygłoszone przez czołowych pla styków Krakowa przed Rozgłośnią Krakowską Polskiego Radia., s. 1 Przyboś J.: Co więc czynić należy?. „Przegląd Kulturalny” 1956, nr 14, s. 3 Przyboś J.: O młode malarstwo młodych. „Prze gląd Kulturalny” 1955, nr 37, s. 3, 7 (do kończ.) Przyboś J.: 0 twórcze idee w plastyce. „Odrodze nie” 1946, nr 51-52, s. 16-17 Przyboś J.: Szkiełkiem i okiem. „Odrodzenie” 1946, nr 32, s. 6—7 Przyboś J.: Sztuka abstrakcyjna - jak z niej wyjść?. „Przegląd Kulturalny” 1957, nr 45, s. 5 Ptaszycka A.: Oblicze urbanistyczne współ czesnego Krakowa (Rozwój miasta w latachl945—1955, perspektywy rozwojowe). W: Kraków. Studia nad rozwojem miasta. Red. J. Dąbrowski. Biblioteka Krakowska nr 111. Kraków 1957, s. 353-389 Puget J.: Na marginesie poczynań ASP w Krako wie. „Przegląd Artystyczny” 1946, nr 3, s. 4 R Radajewski A.: Żywa sztuka współczesności. Wrocław 1982 Rafałowski А.: I spoza palety. Wspomnienia. Warszawa 1970 355 Źródła i bibliografia Ranciere J.: Estetyka jako polityka. Wstęp A. Żmijewski, posłowie S. Žižka, przeł. J. Kutyła i P. Mościcki. Warszawa 2007 Rassalski S.: Wystawa Przodowników Pracy. „Stolica” 1950, nr 31, s. 9 Realizm w tradycji malarstwa polskiego od XV— XIX wieku. Przewodnik po wystawie urzą dzonej przez Komitet Organizacyjny I Ogól nopolskiej Konferencji w sprawie badań nad sztuką. Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięk nych w Krakowie, listopad — grudzień 1950. Oprać. T. Adamowicz, wstęp T. Dobro wolski. Kraków 1950 Referat sprawozdawczy КС wygłoszony na III Zjeździe partii przez I sekretarza КС PZPR Władysława Gomułkę, cyt. za: Fijałkowska B.: Polityka i twórcy 1948— 1958., s. 440 Rezolucja krajowej partyjnej narady architektów. „Stolica” 1949, nr 28, s. 4 Ricoeur E: Pamięć, historia, zapomnienie. Przeł. J. Margański, Kraków 2006 Rocznik Statystyczny Miasta Krakowa 1945— I960. Kraków I96I Rogowska B.: Bolesław Bierut — ikonografia wodza. W: Socrealizm. Fabuły, komunika ty., s. 443-454 Rosenstein R.: To we mnie trwa. Rozmowę przeprowadziła Z. Macużanka. W: Ema Rosenstein., s. 44—63 Roszkowski W: Najnowsza historia Polski 1914-2011. Warszawa 2011 Rottenberg A.: Klub MARG. W: Polskie życie artystyczne w latach 1945—1960., s. 72— 75 Rottenberg A.: Ministerstwo Kultury i Sztu ki — mecenat czy zarządzanie?. W: Sztu ka polska po 1945 roku. Materiały Sesji., s. 335-346 Rottenberg A.: Ministerstwo Kultury i Sztu ki. W: Polskie życie artystyczne w latach 1945-1960., s. 181-252 Rozmowa Łukasza Guzka z Erną Rosenste in przeprowadzona w 1992 roku. W: Ema Rosenstein. Red. J. Chrobak. Kraków 1992, s. 32-33 [Rozmowa Marka Swicy z Mieczysławem Porębskim} I Wystawa sztuki nowocze snej. W pięćdziesiąt lat później., 1998, s. 15-23 356 Rozmowa z W. Sokorskim (rozmawiali: A. Gass, J. Skoczylas, K. Stanisławski). „Sztuka” 1988, nr 2, s. 24-25 S Salon Wiosenny. Wstęp S. Teisseyre. Warsza wa 1946. Katalog wystawy w Muzeum Narodowym w Warszawie, 20 maja — 15 czerwca 1946 r. Salwiński J.: Lokalizacja kombinatu metalur gicznego pod Krakowem. W: Kryptonim „Gigant”. Dzieje nowohuckiego Kombinatu., s. 7-17 Salwiński J.: Powstanie i rozwój Nowej Huty w drugiej połowie XX wieku. W: Kraków. Nowe studia nad rozwojem miasta., s. 715— 756 Sażin W: Przeciw naturalizmowi w malarstwie. „Komsomolska Prawda” 1948, z lip ea, przedruk w: „Przegląd Artystyczny” 1948, nr 12, s. 6-12 Siemaszko Z.S.: Narodowe Siły Zbrojne. Lon dyn 1982 Sieradzka A.: Lagermuseum. Muzeum obozowe w KL Auschwitz. Kraków 2016 Skrzynecki E: Jadwiga Maziarska. „Echo Kra kowa” 1957, nr 58, s. 4 Sławiński J.: Rzut oka na ewolucję poezji pol skiej w latach I956—1980. W: idem: Tek sty i tehty. Warszawa 1990, s. 108 i n. Sławiński J.: Teksty i teksty. Warszawa 1990 Słonimski A.: Alfabet wspomnień. Warszawa 1989 Słownik realizmu socjalistycznego. Red. Z. Ła piński i W Tomasik. Kraków 2004 Smaga M.: Blok Francuski. W: Krakowski szlak modernizmu. Trasa Nowa Huta. [on line}. [dostęp: 10 lipea 2018 r.}. Dostępny w Internecie http://szlakmodernizmu. pl/ photo/do-pobrania/nowa-huta.pdf Smaga M.: Od planu po realizację - budynki „Z” i „S” Centrum Administracyjnego Huty im. Lenina. Część I — Architektura. „Świato wid”. Rocznik Muzeum PRL-u (w organi zacji) 2017, nr 4, s. 125-149 Smaga M. : Osiedla sektora D. W: Nowa Huta. Architektoniczny portret miasta., s. 86—95 Smaga M.: Przyczynek do studium historyczno-architektonicznego kina Światowid. „Swiato- Źródła i bibliografia wid”. Rocznik Muzeum PRL-u (w organi zacji) 2014, nr 1, s. 146—165 Smaga M.: Twórczość Zygmunta Rudnickiego po 1945 roku. „Krzysztofory. Zeszyty Nauko we Muzeum Historycznego Miasta Kra kowa” 2009, z. 27, s. 307-320 Smoleń K.: Obóz koncentracyjny Oświęcim w twór czości artystycznej. 3- Malarstwo. Kol. red. K. Smoleń et al. Oświęcim 1962. Tekst K. Smoleń, układ graficzny J.A. Brandhuber Sobieraj M.: Kalendarium Grupy Krakowskiej. Wystawy Grupy Krakowskiej 1932—1937. Kraków 1979 Sobieraj M.: Wykrystalizowanie się Grupy Krakowskiej i jej wystaw. W: Leopold Lewic ki. I Grupa Krakowska w latach 1932—1937. Red. J. Chrobak. Kraków 1991, s. 38—74 Sobota A.: Obrazowanie światłem. W: An drzej Pawłowski 1925—1986., s. 23-32 Socrealizm. Tabuly, komunikaty, ikony. Red. K. Stępniak, M. Piechota. Lublin 2006 Sokorski W: I Ogólnopolska Wystawa Plastyki i jej konsekwencje. „Przegląd Artystyczny” 1950, nr 5-6, s. 13-15 Sokorski W : 0 realistyczną plastykę naszej epo ki. „Odrodzenie” 1949, nr 29, s. 2 Sokorski W: O twórczej metodzie sztuki ra dzieckiej. „Nowa Kultura” 1950, nr 20, s. 5 Sokorski W: Podsumowanie dyskusji i co dalej. „Przegląd Kulturalny” 1952 , R. 2, nr 9, s. 4 Sokorski W: Realizm socjalistyczny jako nauko wa metoda kształtowania twórczości artystycz nej. „Nowa Kultura” 1950, nr 40, s. 3—5 Sokorski W: Sztuka w walce o socjalizm. War szawa 1950 Sokorski W: Wspomnienia. Warszawa 1990 Sokorski W: Zadania współczesnej plastyki. Sokół Z. : Prasa kobieca w Polsce w latach 1945— 1995. Rzeszów 1998 Sowa A.L.: Historia polityczna Polski 1944— 1991. Kraków 2011 Sowińska B.: Twórcy i ich twórczość. Xawery Dunikowski. „Stolica” 1956, nr 35, s. 8—9 Sprawozdanie z sesji w sprawie krytyki artystycz nej i literackiej z 12 marca 1953 roku. „Prze gląd Kulturalny” 1953, nr 12/30, s. 8 St-53■ Twórcy, postawy, ślady. Katowicki un derground artystyczny po 1953 roku. Red. A. Niesyto. Katowice 2003 Stachówna G.: Równanie szeregów. Bohate rowie filmów socrealistycznych. W: Czło wiek z ekranu. Kraków 1996, s. 7—28 Stajuda J.: O obrazach i innych takich, cz. 15. „Ty i Ja” 1965, nr 3, s. 9 Stanisławski R: Guttuso — malarz ludu wło skiego {Z wystawy prac artysty w Zachę cie}. „Przegląd Artystyczny” 1954, nr 3, s. 46-53 Stanisławski R. : 10 lat Ludowego Wojska Polskie go wplastyce (Uwagipowystawowe). „Przegląd Artystyczny” 1953, nr 6, s. 12—26 Stanisławski R. : Nowe drogi malarstwa francu skiego. „Przegląd Artystyczny” 1952, nr 3, s. 61-72 Stankiewicz G.:Jak powstał Pałac Kultury i Na uki. „Res Publica” 1990, nr 3, s. 25-33 Stano B.: Wystawy zapamiętane, wystawy za pomniane. Zycie artystyczne Krakowa, No wej Huty, Rzeszowa i Zakopanego w okresie Odwilży. Prace Monograficzne Akademii Pedagogicznej im. Komisji Edukacji Na rodowej nr 470. Kraków 2007 Stańczyk H.: Operacja krakowska 1945. War szawa 2000 Stańczyk H.: Operacja sandomiersko-śląska I Frontu Ukraińskiego. Bitwa o Górny Śląsk. Podsumowanie dyskusji па V Zjeździe Delega tów ZPAP. „Przegląd Artystyczny” 1952, Warszawa 1996 Starzyński J.: Artyści polscy na Międzynarodo nr 1, s. 5-10 Sokorski W: Zagadnienia twórczości arty stycznej. W: Dokumentacja narady w sprawie wej Wystawie Sztuki Krajów Socjalistycznych w Moskwie. „Przegląd Artystyczny” 1959, twórczości artystycznej, październik 1951., nr 1, s. 14—24 Starzyński J.: Międzynarodowa Wystawa Pla s. 136-137 Sokorski W: Zasadnia współczesnej plastyki. styki w Moskwie. Rozmowa przeprowadzona przez. Z. Mikołajtisa. „Kierunki” 1958, nr Podsumowanie dyskusji па V Zjeździe Delega tów ZPAP. „Przegląd Artystyczny” 1952, 45, s. 11-12 Starzyński J. : O realistycznej tradycji malarstwa polskiego. „Odrodzenie” 1949, nr 18, s. 6 nr 1, s. 5-10 357 Źródła i bibliografia Starzyński J.: Plastyka w walce o nową treść. „Nowa Kultura” 1950, nr 5, s. 5 Starzyński J.: Plastyka w walce o nową treść (Dokończenie z poprzedniego numeru). „Nowa Kultura” 1950, nr 6, s. 9 Starzyński J. : Problemy współczesnego malarstwa w świetle II Ogólnopolskiej Wystawy Plastyki. „Materiały do Studiów i Dyskusji z Za kresu Teorii i Historii sztuki, Krytyki Ar tystycznej oraz Metodologii Badań nad Sztuką” 1952, nr 9, s. 197-234 Starzyński Realizm mieszczański a realizm socjalistyczny w nawiązaniu do obecnej sytuacji malarstwa polskiego. Warszawa 1950 Starzyński J.: Rozwój nauki o sztuce w Polsce Ludowej w latach 1944—1945. Warszawa 1955 Starzyński J.: Sztuka w świetle historii. Stu dia z metodologii historii sztuki. Warszawa 1951 Starzyński J. : Walka idei w plastyce. „Kuźnica” 1949, nr 47, s. 3 Starzyński J.: Wojsko polskie w sztuce współcze snej. Warszawa 1968 Statut Stowarzyszenia Artystycznego Gru pa Krakowska. Cyt. za: Grupa Krakowska 1932-1994., s. 89 Stażewski H.: Refleksje z salonów sztuki. „Kuź nica” 1947, nr 26, s. 6 Stec E.: Wstęp. W: II Ogólnopolska Wystawa Przodowników Pracy., s. 3—5 Stefaniak J.: Dzień pogrzebu Stalina — dzwonić czy nie dzwonić?. „Przegląd Powszechny” 2000, nr 3/943, s. 298-307 Stefańska I.: Muzeum w KL Auschwitz. „Prze gląd Lekarski” 1982, t. 39, nr 1—3, s. 111-117 Stefański L.E.: Młodzi artyści wybrali realizm. Plastycy zgłaszają swoje „tak". „Po Prostu” 1949, nr 31, s. 4-5 Stefański L: „Jerzy Bereś — etapy i kierunki rozwoju twórczości”. Praca magisterska przyg. pod kier. prof. dr. hab. Waldema ra Okonia w Instytucie Historii Sztuki na Uniwersytecie Wrocławskim, 2006 „Stenogram dyskusji z wystawy dzieł sztuk plastycznych krajów socjalistycznych. Moskwa 24-26 marca 1959”, Zbiory Specjalne Instytut Sztuki PAN, nr inw. 1341 358 Stokłosa B.: Grupa Młodych Plastyków (zwa na także Grupą Nowoczesnych). W: Pol skie życie artystyczne w latach 1945—1960., s. 9-11 Stokłosa B.: Grupa Samokształceniowa Związku Akademickiej Młodzieży Pol skiej. W: Polskie życie artystyczne w latach 1945-1960., s. 31-33 Stryjewska J.: „Krakowska szkoła drzeworytu 1945—1980. Twórczość Mariana Maliny, Je rzego Panka i Stanisława Wojtowicza”. Praca magisterska przyg. pod kier. prof. T. Gryglewicza w Instytucie Historii Sztuki UJ, 2002 Studzińska J. : Socrealizm w malarstwie polskim. Warszawa 2014 Stulecie Towarzystwa Artystów Polskich „Sztu ka”. Red. A.՜ Baranowa. Kraków 2001 Suchan J.: Polityczna historia apolityczności Grupy Krakowskiej (w zarysie). W: Sztuka w okresie PRL-u. Metody., s. 159—166 Suchan J.: Sztuka i jej okolice. Z Marianem Warzechą rozmawia Jarosław Suchan. W: Marian Warzecha. Zbiór. Kraków 1996. Katalog wystawy w Starmach Gallery w Krakowie, październik 1996 r., s. 13 Sibila L.J.: Dzieje nowohuckiego kombinatu w latach 1949—1958. W: Kryptonim „Gi gant”. Dzieje nowohuckiego Kombinatu., s. 17-39 Syrkus S.: W sprawie rozwoju twórczości ar chitektonicznej, wypowiedź na zebraniu jubi leuszowym ZG SARP dnia 15 marca 1949 roku. „Architektura” 1949, nr 5, s. 154 Szacka B.: Czas przeszły, pamięć, mit. Warszawa 2006 Szczepaniak A.: Akademia katów i rysunki erotyczne. Ze wspomnień Mariana Wa rzechy. W: Jerzy Nowosielski. Notatki część trzecia. Starmach Gallery. Kraków 2001, s. 12-14 Szczepaniak J.: Kozłówka. Galeria Sztuki Socre alizmu. Muzeum Zamoyskich w Kozłówce 1998 Szczepaniak J. : Socrealizm. Muzeum Zamoy skich w Kozłówce 2003 Szczepański M.S.: „Miasto socjalistyczne” i świat społeczny jego mieszkańców. Warsza wa I99I Szkoła socjalistycznej sztuki. Streszczenie przemó wienia tow. Wicemin. Sokorskiego na wieczorze Źródła i bibliografia sprawozdawczym z pobytu polskich działaczy kulturalnych w ZSRR. „Trybuna Ludu” 1950, nr 181, z 3 lipea, s. 2 Szleyen Z.: Malarstwo meksykańskie w walce o postęp. „Odrodzenie” 1949, nr 18, s. 8 Sztekker E.: Zycie dla sztuki. „Głos Nauczy cielski” 1959, nr 52, s. 9 Sztuka i władza. Materiały z konferencji IS PAN w dn. 30X1-2 XII 1998 w Warsza wie. Red. D. Konstantynów, R. Pasieczny i E Paszkiewicz. Warszawa 2001 Sztuka jako manifestacja życia [Z Jonaszem Sternem rozmawiała Elżbieta Dzikowska). „Radar” 1986, nr 4, z 23 stycznia, s. 11—12 Sztuka jako rozmowa o przeszłości. Red E Kosiewski. Warszawa 2009 Sztuka nie boi się propagandy. Rozmowa zJerzym Nowosielskim [Rozmawiała K. Czerni). „Res Publica” 1988, nr 9, s. 58-62 Sztuka polska po 1943 roku. Materiały z Sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Warsza wa, listopad 1984. Warszawa 1987 Sztuka w okresie PRL֊u. Metody i przedmiot ba dań. Materiały z seminarium naukowego zor ganizowanego przez Instytut Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego Zaklad Historii Sztuki Nowoczesnej w dniach 11—12 grudnia 1997 roku. Red. T. Gryglewicz, A. Szczer- ski. Kraków 1999 Szubert E: Fomnik Adama Mickiewicza w Kra kowie - idea i realizacja. W: Dzieła czy kicze. Red. T. Jaroszewski. Warszawa 1981 Szuro T.: Historia odtabuizowana. W: Nie należy dopuszczać do publikacji. Cenzura w PRL. Red. G. Gzella, J. Gzella. Toruń 2013, s. 217-226 s / Slesiński W: Akademia Sztuk Pięknych w Krakowie. W: Polskie życie artystyczne wiatach 1943—1960., s. 139—146 Sliż H.: Mężczyźni — transport z 14 stycznia 1943 roku. W: Księga Pamięci. Transporty Polaków do KL Auschwitz., s. 1517—1519 Śniłem swoją sztukę. Malarstwo i rysunek Stefana Zechowskiego. Teksty A. Szczygieł, S. Pi wowarski, W Turdza. Red. K. Olchawa, S. Piwowarski. Kraków 2002. Katalog wystawy w Muzeum Historycznym Mia sta Krakowa, Pałac Krzysztofory, 10 lipea - 1 września 2002 r. oraz w galerii U Jak sy w Miechowie, wrzesień — październik 2002 r. Świat Józefa Szajny. Państwowe Muzeum Oświęcim-Brzezinka 1995 Święcicki K.: Historia w teatrze Tadeusza Kan tora. Poznań 2007 T Teksty W Brzozowski et el. Warszawa 1997. Katalog wystawy w Muzeum Narodo wym w Warszawie, kwiecień — czerwiec 1997 r., Muzeum Tatrzańskim im. Tytusa Chałubińskiego w Zakopanem, czerwiec — sierpień 1997 r., Muzeum Narodowym we Wrocławiu, październik — grudzień I997 r., Muzeum Narodowym w Krako wie, luty - kwiecień 1998 r. Tadeusz Brzozowski. Malarstwo, rysunek. Tekst A. Markowska. Kraków 1992- Katalog wystawy w Biurze Wystaw Artystycznych w Krakowie, czerwiec 1992 r. [Tadeusz Brzozowski o sobie) W: Tadeusz Brzozowski. Nowy Sącz 1984. Katalog wy stawy w Muzeum Okręgowym w Nowym Sączu, sierpień - wrzesień 1984 r. Tadeusz Kantor. Malarstwo i rzeźba. Red. Z. Gołubiew. Kraków 1991· Katalog wy stawy w Muzeum Narodowym w Krako wie, październik 1991 r. — styczeń 1992 r. Tadeusz Szpunar. Prace z lat 60. i 70. Wstęp E. Okołotowicz-Kotowska. Kraków 2006. Katalog wystawy w Galerii Dyląg w Kra kowie, luty — marzec 2006 r. Tarabuła M.: Kalendarium życia i twórczo ści. W: Andrzej Wróblewski. Red. Z. Gołu biew., s. 167-192 Tarabuła M.: Kronika wydarzeń. W: Andrzej Wróblewski nieznany., s. 261—308 Tarkowski J.: Legitymizacja władzy. Zagad nienia teoretyczne i opinie oficjalne. W: idem: Socjologia świata polityki. T. 1: Wła Tadeusz Brzozowski 1918—1987. dza i społeczeństwo w systemie autorytarnym. Warszawa 1994 Tarkowski J.: Socjologia świata polityki. T. 1: Władza i społeczeństwo w systemie autorytar nym. Warszawa 1994 359 Źródła i bibliografia Tatar E.M.: Negocjującpodmiot kobiecy - wczesne poszukiwania rzeźbiarskie Marii Pinińskiej-Beres՜. „Rocznik Rzeźba Polska” 2009, t. 13, s. 237-244 Teisseyre S.: Aktualne zagadnienia w plastyce w związku z III Ogólnopolską Wystawą. Referat na Plenum Zarządu Głównego ZPAP. „Prze gląd Artystyczny” 1952, nr 5-6, s. 3—15 Teisseyre S.: Walny Zjazd Delegatów Związku Polskich Artystów Pastyków w odrodzonej Polsce. Kraków, 28 sierpnia — 2 listopada 1945 [sic!]. „Przegląd Artystyczny” 1946, nr 1, s. 6—7 Terlecki R.: Miecz i tarcza komunizmu. Historia aparatu bezpieczeństwa w Polsce 1944-1990. Kraków 2007 Tomasik W: Inżynieria dusz. Literatura reali zmu socjalistycznego w planie „propagandy mo numentalnej”. Wrocław 1990 Tomczak K.: „Późna twórczość Xawerego Dunikowskiego (1945—1964)”. Praca doktorska przyg. pod kier. prof. dr. hab. T. Gryglewicza w Instytucie Historii Sztu ki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2013 Toniak E.: Olbrzymki. Kobiety i socrealizm. Kra ków 2008 Trafas K.: Plany urbanistyczne. W: Encyklope dia Krakowa., s. 762 Treiderowa A.: Obchody Grunwaldzkie w Kra kowie. Kraków I96I Trybowski I.: Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie. W: Polskie życie arty styczne w latach 1945—1960., s. 269-272 Trzupek J.: Wprowadzenie. Luxogramy (1954—1955), Heliogramy (1956), Mutacje (1959) i Somnamy (1959)- W: Andrzej Paw łowski 1925—1986., s. 16 Turowski A.: Między sztuką a komuną. Kra ków 1998 U Uchwała Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludo wej z dnia 12 lipea 1957 r. o Planie Rozwoju Gospodarczego w latach 1956—1960. Dz.U. z 1957 r. Nr 40, poz. 179 Uczyliśmy się od siebie nawzajem. Rozmowa artystów 1J. Tarabuły, J. Jończyka, T. Wroń skiego, W Urbanowicza i D. Urbanowicz], W: Malarstwo materii 1958—1963. Grupa Nowohucka., s. 173—176 360 V Vetulani A. : Związek Polskich Artystów Pla styków. W: Polskie życie artystyczne w latach 1945-1960., s. 109-116 Vogel D. : O sztuce abstrakcyjnej. „Wiadomości Literackie” 1934, nr 25, s. 4 W Wajda A.: Andrzej Wróblewski znany. W: An drzej Wróblewski. Red. Z. Gołubiew., s. 9-12 Wajda A.: Głos w dyskusji. W: Andrzej Wróblewski w 10-lecie śmierci. Referaty i głosy w dyskusji z konferencji w Rogalinie 4 maja 1967 r. Monografie Muzeum Narodowego w Poznaniu t. 5. Poznań 1971, s. 62 Wajda A.: To lubię. Kraków 1996, s. nlb. Katalog wystawy w Pałacu Sztuki TPSP w Krakowie, 6 listopada - 1 grudnia 1996 r. Wybór, układ wystawy i katalogu A. Wajda Wallis A.: Rola „Przeglądu Artystycznego” w kształtowaniu się sytuacji artystycznej w plastyce polskiej w latach 1946—1949. „Materiały do Studiów i Dyskusji” R.V (1954), nr 2, s. 226-271 Walker J. : Polska osamotniona: Dlaczego Wielka Brytania zdradziła swojego najwierniejszego sojusznika?. Kraków 2010 Wasilkowski E.: Dwugłos o wystawie Młodych Plastyków w Krakowie. „Przegląd Arty styczny” 1946, nr 11—17, s. 17 Wasilkowski E.: Wystawa współczesnego malar stwa francuskiego w Krakowie. „Przegląd Ar tystyczny” 1946, nr 11—12, s. 16 Ważyk A.: Spór o malarstwo. „Kuźnica” 1946, nr 34, s. 8-10 Wąsowski A.: Teheran — Jalta: Nowy porządek świata. Warszawa 2009, s. 15-17 Wejchert K.: Nowe Tychy. Warszawa I960 Wieczorkiewicz R: Historia polityczna Polski 1935-1945. Warszawa 2005 Wielka demonstracja pokojowa w Berlinie za chodnim. Policja i czołgi atakują młodzież. „Dziennik Polski” 1951, nr 221, s. 12 Wielka retrospektywa. Wystawa prac Stefana Zechowskiego. Kielce 2014. Katalog wystawy Źródła i bibliografia w Muzeum Narodowym w Kielcach, czer wiec — październik 2014 r. Wielowiejska H.: Literatura i kolor. „Dzien nik Polski” 1945, nr 257, s. 7 Wielowiejska H.: O Klub Młodych Plastyków. „Odrodzenie” 1945, nr 34, s. 5 K.W {Winkler K.]: II Ogólnopolski Zjazd De legatów Związku Polskich Artystów Plasty ków w Krakowie. „Przegląd Artystyczny” 1947, nr 3, s. 13-14 Winkler K.: Artyści krakowscy na Ogólnopol skiej Wystawie Plastyki. „Dziennik Literac ki” {dod. do „Dziennika Polskiego”] 1950, nr 19, s. 6 Winkler K.: Tradycje realizmu, cz. II. „Dzien nik Literacki” [dodatek do „Dziennika Polskiego”] 1950, nr 51, s. 6 Winkler K. : U krakowskich plastyków. „Dzien nik Literacki” [dodatek do „Dziennika Polskiego”] I95O, nr 43, s. 6 Winkler K.: Wstęp. W: Wystawa Grupy Arty stów Polskich Krąg. Kraków 1949· Katalog wystawy w Pałacu Sztuki TPSP w Krako wie, 23 stycznia - 15 lutego 1949 r. Winkler K. : Wystawa grupy artystycznej Krąg. „Dziennik Polski” 1949, nr 36, s. 4—5 Winkler K.: Wystawa pierwszomajowa w Tow. Przyjaciół Sztuk Pięknych. „Dziennik Pol ski” 1949, nr 118, s. 6 Wisnowska M. [Barbara Majewska]: Ob licza socrealizmu. „Szkice” 1988, nr 7, s. 20-29 Wiśniewski M. : Rozwój architektury Krako wa w latach pięćdziesiątych i sześćdziesią tych XX wieku a metropolitalne funkcje miasta. W: Kraków — Metropolia. T. 2: Dy lematy rozwoju. Red. J. Purchla. Kraków 2017. s. 109-155 Witold Urbanowicz. Stare i nowe / Witold Urbanowicz. The Old and New Art. Teksty T. Gryglewicz et al. Kraków—Warszawa 2004. Katalog wystawy w Galerii Irsa Fine Art w Warszawie, 2004 r. WitzL: Gdzie leży konflikt zasadniczy. „Kuźni ca” 1949, nr 47, s. 3, 7 (dokończ.) Witz L: Na marginesie krakowskiej wystawy sztuki nowoczesnej. „Kuźnica” 1949, nr 7, s. 10-11 Witz J. : Warsztat artystów ludowych. „Kuźnica” 1949, nr 21, s. 6-7 Władysław Siwek. Kiedyś to namaluję. Oprać. J. Mateja, A. Siwek. Oświęcim 2000 Włodarczyk M.: Architektura lat 60-tych w Krakowie. Kraków 2006 Włodarczyk W: Socrealizm. Sztuka polska w latach 1950—1954. Kraków 1991 Włodarczyk W: Sztuka polska 1918—2000. Warszawa 2000 Wojciech Krakowski. Wystawa obrazów. Wstęp A. Kotula. Kraków I960. Katalog wysta wy w Galerii Krzysztofory w Krakowie, kwiecień I960 r. Wojciechowski A.: Czy znowu polityka kultural na?. „Nowa Kultura” 1957 nr 24, s. 1—2 Wojciechowski A.: Młoda plastyka polska 1945—1957. „Przegląd Artystyczny” 1958, nr 4-5, s. 2-76 Wojciechowski A. : Ostrożnie — świeżo malowa ne!. „Przegląd Artystyczny” 1957, nr 2, s. 3-11 Wojsław J.: Obraz teraźniejszości w propagan dzie komunistycznej Polski 1949—1954■ Za rys Problematyki. Gdańsk 2009 Woźniakowski J. : Przedmowa. W: III Wysta wa 9 grafików., s. 5 Wróblewska D.: Po trzykroć Panek. „Dekada Literacka” 2001, nr V2, s. 43-47 Wróblewska К.: 0 zespole „dziewięciu grafi ków". „Magazyn Kulturalny” 1973, nr 4, s. 56-58 Wróblewski A.: Grafika meksykańska (1949). W: Andrzej Wróblewski nieznany., s. 144 Wróblewski A.: Jeszcze w sprawie szkółplastycz nych. „Wieś” 1948, nr 47, s. 11 Wróblewski A.: Krąg i grupa 9-ciu grafików. „Echo Dnia” 1949, nr 54, s. 2 Wróblewski A.: Malarstwo absolutne (1948). W: Andrzej Wróblewski nieznany., s. 133— 138 Wróblewski A.: Marc Chagall (notatki z wy stawy M. Chagalla oglądanej w Muzeum Miejskim w Amsterdamie w 1947 roku podczas pobytu na trzymiesięcznym sty pendium w Holandii). W: Andrzej Wró blewski nieznany., s. 104 Wróblewski A.: Praca samokształceniowa Związku Akademickiego Młodzieży Polskiej. „Przegląd Artystyczny” 1950, nr 5-6, s. 34-37 361 Źródła i bibliografia Wróblewski A.: „Sprawozdanie z pracy Aka demii Sztuk Pięknych z punktu widzenia jej niedomagań i związane z tym sugestie co do reformy studiów [1949 lub 1950]”, msp w posiadaniu rodziny artysty. Cyt. za: Nowocześni a socrealizm. T. 1., s. 324 Wróblewski A.: Sztuka prymitywna. „Przegląd Artystyczny” 1948, nr 8—9, s. 8 Wróblewski A.: Wspaniała idea, słabsze wyko nanie. Na marginesie krakowskiej wystawy pt. „Praca". „Trybuna Ludu” 1949, nr 134, s. 6 Wróblewski A.: Wypowiedz przygotowana w związku z otwarciem Wystawy sztuki No woczesnej. Cyt. za: I Wystawa sztuki Nowo czesnej. Pięćdziesiąt lat później., s. 305— 306 Wróblewski A.: Wystawa sztuki nowoczesnej. I Wstęp ogólny (luźne kartki, 1948). W: Andrzej Wróblewski nieznany., s. 121—124 Wróblewski A.: Wyznania skompromitowa nego „byłego komunisty” [1957?]. W: Andrzej Wróblewski nieznany., s. 191—196 Wróblewski A.: Zjazd jakiego jeszcze nie było. „Echo Tygodnia”, dod. do „Gazety Kra kowskiej” 1949, z 12 listopada, s. 3 Wspomnienia Rudolfa Hossa. W: Oświęcim w oczach SS. Höss, Broad, Kremer. Wybór, oprać, i przypisy J. Bezwińska, D. Czech, przekład z jęz. niem. E. Kocwa, J. Rawicz. Oświęcim 2001 Współczesna sztuka włoska. Warszawa 1946. Katalog wystawy w Muzeum Narodo wym w Warszawie, kwiecień 1946 r. W. Weiss, A. Wiśniewski i W. Waśkowski lau reatami pierwszych nagród Ogólnopolskiej Wystawy Plastyków. „Kurier Codzienny” wystawy w Salonie Sztuk Plastycznych ZPAP w Poznaniu, 24 kwietnia — 30 maja 1949 r. Wystawa grafików włoskich. Warszawa 1953. Katalog wystawy w CBWA w Warszawie, marzec — kwiecień 1953 r. Wystawa Grupy Artystów Polskich Krąg. Kra ków 1949. Katalog wystawy w Pałacu Sztuki TPSP w Krakowie, 23 stycznia — 15 lutego 1949 r. Wystawa Historyczna Wiosna Ludów w Kra kowie 1846—1849. Oprać. M. Tyrowicz. Kraków 1948. Katalog wystawy w Mu zeum Historycznym Miasta Krakowa, 25 kwietnia — 25 maja 1949 r. Wystawa obrazów. Julian Jończyk, Janusz Tarabula, Danuta Urbanowicz, Witold Urbano wicz, Jerzy Wroński. Kraków I960. Katalog wystawy w Galerii Krzysztofory w Krako wie, I960 r. Wystawa obrazów: Tadeusz Brzozowski, Maria Jaremianka, Tadeusz Kantor, Jadwiga Maziarska, Kazimierz Mikulski, Jerzy Nowosiel ski, Brna Rosenstein, Jerzy Skarżyński, Jonasz Stern. Kraków 1955. Katalog wystawy w Domu Plastyków w Krakowie, 13 listo pada— 11 grudnia I955 r. Wystawa Polonia oraz wystawa bieżąca Związ ku Zawodowego Polskich Artystów Plastyków. Kraków 1945. Katalog wystawy w TPSP w Krakowie, 14 października — 30 listo pada 1945 r. Wystawa polska w Moskwie. Rozmowa z inż. Arch. Andrzejem Pawłowskim, projektantem ekspozycji działu polskiego na wystawie sztuki krajów socjalistycznych. Rozmawiał J. Ma- deyski. „Zycie Literackie” 1959, nr 5 (do datek „Plastyka”, nr 30), s. 7 1950, nr 96, s. 3 Wyróżnienia na Wystawie Nowoczesnych [II Wystawa Sztuki Nowoczesnej], Protokół z dnia 11.XI. I957. W: Cricot 2, Grupa Wystawa pośmiertna Marcina Samlickiego, wy stawa zbiorowa rysunków Vlastimila Hof mana, grafiki i rysunków Abby Fenichela. Krakowska i Galeria Krzysztofory w latach 1955—1959 (dokumenty i materiały).Red. Kraków 1946. Katalog wystawy w TPSP w Krakowie, lipiec — sierpień 1946 r. J. Chrobak. Kraków 1991, s. 62—6З Wystawa Artystów Polskich. Międzynarodowa Wystawa Sztuki Krajów Socjalistycznych. Wstęp L Starzyński. Oprać. H. Stępień. Warszawa 1958 Wystawa grafiki meksykańskiej. Wstęp J. Sta rzyński, N. Fryd. Poznań 1949- Katalog 362 Wystawa pośmiertna polskich artystów plasty ków zamordowanych przez Niemców. Wstęp H. Wielowieyska. Kraków 1945. Katalog wystawy w Domu Plastyków w Krako wie, 15-28 kwietnia 1945 r. Wystawa pośmiertna Wandy Komorowskiej; Wy stawa Młodych Plastyków. Kraków 1946. Źródła i bibliografia Katalog wystaw w Pałacu Sztuki TPSP w Krakowie, październik 1946 r. Wystawa Praca. Malarstwo i grafika. Kraków 1949. Katalog wystawy w Pałacu Sztuki TPSP w Krakowie, 30 kwietnia — 10 maja 1949 r. Wystawa Sztuki Nowoczesnej zorganizowana przez Klub Artystów w Krakowie z subwencji Ministra Kultury i Sztuki w lokalu Towarzy stwa Przyjaciół Sztuki w Krakowie. Wstęp M. Porębski. Kraków 1948. Katalog wy stawy w Pałacu Sztuki TPSP w Krakowie, 19 grudnia 1948 r. — 18 stycznia 1949 r. Wystawa współczesnego malarstwa i rysunków francuskich. Wstęp P Francastel. Kraków 1946. Katalog wystawy w Pałacu Sztuki TPSP, 23 czerwca — 15 lipea 1946 r. Wytyczne Sekretariatu КС PZPR w sprawie polityki kulturalnej w dziedzinie plastyki. W: Polskie życie artystyczne w latach 1945— I960 [aneks}., s. 234 Wywiad przeprowadzony z T. Brzozowskim przez A. Papuzińskiego na przełomie 1974/1975 roku, wg maszynopisu w po siadaniu rodziny artysty. W: Nowocześni a socrealizm. T. 1., s. 126-127 Wyzwolenie czy zniewolenie? W 70. roczni cę bitwy o Kraków. Kraków 2004. Kata log wystawy w Muzeum Historycznym Miasta Krakowa, oddział Fabryka Ema lia Oskara Schindlera, 18 stycznia — 30 sierpnia 2015 r. WZPO wiosna, lato. „Moda i Życie” 1950, nr 12, s. 4-5 X Xawery Dunikowski i jego uczniowie. Oprać. A. Kodurowa, A. Tyczyńska-Skromny. Warszawa 1975. Wystawa w 100-lecie urodzin Xawerego Dunikowskiego w Mu zeum Xawerego Dunikowskiego w War szawie, październik — grudzień 1975 r. Xawery Dunikowski i polscy artyści w obozie koncentracyjnym Auschwitz w latach 1940— 1945. Rysunki, obrazy, rzeźby. Warszawa 1985. Katalog wystawy w Muzeum Rzeź by im. Xawerego Dunikowskiego w Kró likarni, oddział Muzeum Narodowego w Warszawie, styczeń — kwiecień 1985 r. Xawery Dunikowski. Rzeźby, obrazy, rysunki. Przedmowa S. Lorentz. Warszawa 1975. Katalog wystawy w Muzeum Rzeźby im. Xawerego Dunikowskiego w Warszawie, styczeń — luty I975 r. Z Z I Ogólnopolskiej Wystawy Przodowników Pra cy. „Kuźnica” 1949, nr 30, s. 6 Zachwatowicz J.: O polskiej szkole odbudowy i konserwacji zabytków. „Ochrona Zabyt ków” 1981, nr 34, s. 4—10 Zachwatowicz J. : Program i zasady konserwacji zabytków. „Biuletyn Historii Sztuki i Kul tury” 1946, z. 1/2, s. 48—52 Zachwatowicz J.: Zabytki Warszawy. „Biule tyn Historii Sztuki i Kultury” 1947, nr 1-2, s. 1-5 Zakrzewska K.: Grupa XIY W: Polskie życie artystyczne w latach 1945—1960., s. 4546 Zakrzewska K.: Grupa Leliwa. W: Polskie życie artystyczne w latach 1945—1960., s. 46^17 Zakrzewska K.: Grupa R-55. W: Polskie życie artystyczne w latach 1945—1960., s. 43— 44 Zakrzewska K.: Przegląd Artystyczny. W: Polskie życie artystyczne w latach 1945— I960., s. 382-392 Zakrzewski W: Nowe kryteria pedagogiki w kształceniu plastycznym. „Materiały do Studiów i Dyskusji z Zakresu Teorii i Hi storii Sztuki, Krytyki Artystycznej oraz Metodologii Badań nad Sztuką” 1951, t. 2, nr 5, s. 127-150 Zakrzewski W : O nową sztukę realizmu socjali stycznego. „Przegląd Artystyczny” 1950, nr 5-6, s. 28-33 Zakrzewski W: O partyjność w plastyce. Tekst niepublikowany z wiosny 1949 roku przeznaczony dla plastyków członków PZPR. W: Nowocześni a socrealizm. T. 1., s. 65-73 Zanoziński J.: Malarstwo portretowe. „Przegląd Artystyczny” 1952, nr 1, s. 36—44 Zanoziński J.: Wystawa malarstwa i grafiki polskiej w ZSSR. „Przegląd Kulturalny” 1955, nr 29, s. 12-15 363 Źródła i bibliografia Zarecor K.E: Manufacturing a Socialist Moder nity: Housing in Czechoslovakia 1945—1960. Znaleźliśmy się wpunkcie wyjścia. Rozmowa z Woj ciechem Krakowskim [prowadziła B. Oster- University of Pitsburgh Press 2011 Zaremba M.: Komunizm, legitymizacja, nacjo loff). „Teatr” 1977, nr 12 (675), s. 18-21 Z przemówienia Prezydenta RP Bolesława Bie nalizm. Nacjonalistyczna legitymizacja wła dzy komunistycznej w Polsce. Warszawa 2001 Zarębska X: Miasto idealne, renesansowa mrzonka czy program działania. „Architek ruta na otwarciu radiostacji we Wrocławiu 16.XI.1947 r. „Przegląd Artystyczny” 1950, nr 1-2, s. Ъ-4 Zwierzchowski R: Zapomniani bohaterowie. O bohaterach filmowych polskiego socrealizmu. tura” 1984, nr 4 (420), s. 26-30 Zarębska X: Teoria urbanistyki włoskiej XV і XVI wieku. Warszawa 1971 Zawodniak M.: Żywy Mickiewicz. Socreali styczny obraz wieszcza (kilka wstępnych uwag). W: Osoba w literaturze i komunikacji literackiej. Red. E. Balcerzan i W Bolecki. Warszawa 2000, s. 177—185 Zechner W: Sensacyjna książka zażaleń. „Polska Zbrojna” 1949, nr 17, s. 8 Zieliński J.A.: Od warszawskiego Arsenału do gorzowskiego spichlerza. Galeria Krąg Arsenału. W: Sztuka zaangażowana — mity i szanse. Materiały seminaryjne. Gorzów Wlkp.—Gościkowo/Paradyż 2003, s. 23—30 Zieliński E: Powstanie i rozwój systemu społecz nego i instytucjonalnego Nowej Huty (1949— 1966). Toruń 2009 Zientara M.: Krakowscy artyści i ich sztuka w latach 1939—1945. Kraków 2013 Zientara M.: Krakowskie środowisko artystyczne w latach II wojny światowej. „Krzysztofory. Zeszyty Naukowe Muzeum Historyczne go Miasta Krakowa” 2009, z. 27, s. 21-47 ZientaraM.: Więzień 774. Xawery Dunikowski w KL Auschwitz. Kraków 2016. Wydaw nictwo związane z wystawą o tym samym tytule w Muzeum Historycznym Miasta Krakowa, oddział Fabryka Emalia Oskara Schindlera, ul. Lipowa 4, 1 czerwca — 28 sierpnia 2016 r. Zientara M.: Wystawa architektury i wnętrz w otoczeniu ogrodowym. „Krzysztofory. Ze szyty Naukowe Muzeum Historycznego Miasta Krakowa” 1984, z. 18, s. 100-111 Ziemie Zachodnie — historia i perspektywy. Red. W Kucharski. Wrocław 2010 Zimand R.: O żdanowskiej teorii odbicia w sztuce. „Myśl Filozoficzna” 1957, z. 1, s. 108-139 Zjazd Grupy Krakowskiej (sprawozdanie). W: Grupa Krakowska (dokumenty i materia ły). Cz. IX., s. 41-57 364 Warszawa 2000 Zwoliński S.: Wojsko Polskie narzędziem umocnienia władzy komunistycznej. W: Grzelak Cz., Stańczyk H., Zwoliński S.: Bez możliwości wyboru. Wojsko Polskie na froncie wschodnim 1943—1945. Warszawa 1993, s. 128-132 Z wystąpienia ministra W. Sokorskiego па II Zjeździe PZPR. „Nowe Drogi” 1954, nr 3, s. 220-223 Ż Zdanow A.: Przemówienie o literaturze i sztuce. Warszawa 1954 Zenczykowski T: Dwa komitety 1920, 1944. Polska w planach Lenina i Stalina. Paryż 1984 Zenczykowski T: Polska lubelska. Warszawa 1990 Żółkiewski S.: Polityka kulturalna [cykl arty kułów}. „Polityka” 1957, nr 5, 8, 11 Żółkiewski S.: Potrzeba wyboru kulturalnego. „Polityka” 1957, nr 5, s. 3-6 Żółkiewski S . \ O kulturze Polski Ludowej. War szawa 1964 Żółkiewski S.: Rozwój naturalny. „Polityka” 1957, nr 11, s. 6 Żółkiewski S.: Wytyczne Sekretariatu КС PZPR w sprawie polityki kulturalnej w dziedzinie plastyki. IV I960. W: Pol skie życie artystyczne w latach 1945—1960 [aneks}., s. 233—234 Żukow-Karczewski M.: Krakowskich pomni ków dzieje niełatwe. „Kraków” 1991, nr 4 (32), s. 30-31 Zycie codzienne w Polsce 1945—1955. Red. K. Kersten et al. Warszawa 2001 Życie codzienne w PRL (1956-1989). Red. G. Miernik i S. Piątkowski. Radom-Starachowice 2006 Indeks geograficzny opracowany ze zwiększoną dokładnością dla haseł Kraków i Nowa Huta (indeks nie obejmuje streszczenia w języku angielskim) Skróty: g. — wzniesienie, szczyt, pasmo gór skie; jez. — jezioro; niem. — nazwa niemiecka; m. — miasto, miejscowość, wieś; rz. — rzeka, strumień; woj. — województwo A Afryka 289 Amsterdam, m. 213 Auschwitz-Birkenau, obóz 20, 29, 44-49, 52 В Balice 168 Bałtyk 17, 187 Belgia 47, 48 Bełżec, obóz 56 Bereza Kartuska, m. 145, 230, 263 Berlin, m. 39, 40, 217 - Zachodni 217 Białostocczyzna 228 białostockie, woj. 228 Bialystok-Dojlidy 228 Biecz, m. 233 Bielsko-Biała, m. 228 Bieńczyce, m. 96 Birkenau, m. zob. Auschwitz-Birkenau Bliski Wschód 79 Bolęcin, m. 43 Brzezinka (niem. Birkenau) zob. Auschwitz-Birkenau Buchenwald, obóz 29 Budapeszt, m. 56 Bug, rz. 13 Bukareszt, m. 219 Bydgoszcz, m. 60, 206, 207, 212 Bytom, m. 206 c Chicago, m. 187 Chiny 223, 272, 273, 295 Chorzów, m. 128 Csillaghegy, m. i obóz 56 Czarny Ląd zob. Afryka Czechosłowacja 105 Częstochowa m. 57, 156, 277 Czyżyny, m. 96, 194 D Dzierżno, m. 187 E Europa 13, 30, 45, 238 — Środkowa 118, 134, 246 — Środkowo-Wschodnia 13, 144 — Wschodnia 20, 118, 289 -Zachodnia 12, 25, 27, 36, 70, 79, 144, 244,289 F Francja 21, 25, 70, 118, 231, 280, 286 377 Indeks geograficzny G Galicja 193 Gdańsk, m. 14, 127, 228 gdańskie, woj. 228 Gdynia, m. 96 Generalne Gubernatorstwo 28 Gliwice, m. 206 Gliwicki Kanał 187 Góra św. Anny, g. 43, 152, 153 Górny Śląsk 14, 21, 91 Gross-Rosen, obóz 29 Gródek, m. 228 H Hawierzów, Ш. 105 Holandia 213, 219 J Jadów, m. 57 Jałta 13 Jelenia Góra, m. 133, 206, 207 jeleniogórskie, woj. 228 Jugosławia 303 К Katowice, m. 21, 86, 89, 91, 117, 118, 156, 158, 173, 206, 207, 227, 243, 267 Kazachstan 54 Kętrzyn, m. 228 Kielce, m. 156 Kijów, m. 122 Komsomolsk, m. 187 Kongo 289 Konstancin, m. 85 Korea Północna 84, 218, 295 Kozłówka, m. 303 Kraków, m. passim - dzielnice, osiedla, parki -Błonia 95, 252 — Borek Fałęcki 250 — Bronowice 97, 110, 168 — Bronowice Wielkie 255 — Dębniki 116, 250 — Grzegórzki 110 — Na Klinach, os. 250 378 — Olsza 95 - Planty 95, 242 - Płaszów 95, 206, 322 - Podgórze 97 - Prądnik 95 - Salwator 168 — Stare Miasto 112 — Wieczysta 97 — Wola Justowska 95 — Zwierzyniec 113 - obiekty - cmentarz Wojskowy 43 — Dworzec Główny 27 — ulice (aleje) - 18 Stycznia zob. Królewska - Dietla 56 - Dolnych Młynów 27 — Falata 250—252 — Feliksa Szlachtowskiego 253 - Filarecka 251, 252 — Garbarska 35 - gen. Leopolda Okulickiego 97 - Grzegórzecka 115 -Ignacego Daszyńskiego 110 — Jana Pawła II 97 — Jaworowa 250 -Józefa Ignacego Kraszewskiego 113, 251 — Kalwaryjska 113, 114 - Konfederacka 250 - Królewska 255 — Królowej Jadwigi 150 - Lipowa 50 -Lubicz 111, 112 - Lublańska 97 - Łobzowska 230, 243, 256 — Mogilska 97, 110 - Opolska 97 - Ostapa Dłuskiego zob. Leopolda Oku lickiego - Pokoju 97 - Retoryka 250, 251 -Rydla 110, 255 - Rzeźnicza 110 - Sławkowska 15, 242 - Szczepańska 242 — Szewska 15 -Św. Marka 252, 253 - Tadeusza Kantora 111 — Wieczysta zob. Tadeusza Kantora - Zagrody 250 Indeks geograficzny - place - Dominikański 35 -Matejki 19 - rondo Mogilskie 95, 110, 111 - Rynek Główny (Rynek) 15, 16, 27, 29 33, 35, 63, 94, 142, 148, 270 — Szczepański 87, 88 - Św. Ducha 221 Kresy Wschodnie 300 Królestwo Kongresowe 92 Krzesławice, m. 43, 96, 97, 200 L Leningrad, m. 122, 191 Londyn, m. 13, 36 Lublin, m. 21, 29, 127, 134, 206, 213, 268 Lwów, m. 13, 56, 65, 211, 220 Ł Łódź, m. 24, 81, 108, 156, 185, 206, 207, 216, 220, 222, 228 M Marsylia, m. 26 Miechów, m. 54 Milanówek, m. 21 Mogiła, m. 96, 187, 188 Monachium, m. 48, 121 Monte Cassino, m. 39 Moskwa, m. 16, 96, 105, 122, 134, 144, 152, 187,191,237,241,245,295,296,297,300 Muranów, m. 191 N Nieborów, m. 86, 117, 118, 222 Niemcy (Rzesza Niemiecka, Republika Fe deralna Niemiec) 14, 16, 28, 31, 42, 63, 121, 152, 174, 236, 280, 299, 300 Niemiecka Republika Demokratyczna 105, 236 Nowa Huta 107, 109, 187-189, 225, 235, 314, 315, 11, 12, 92, 94-96, 99, 113-115, 124, 126, 180, 191, 193, 195-201, 203, 242, 246, 249, 255, 287, 318, 322, 323, 326 105, 184, 206, 294, — osiedla — A-11 zob. Stalowe — A-31 zob. Centrum A — A 1 Południe zob. Willowe — A-l Północ zob. Wandy — A- 0 i A zob. Na Skarpie — А-Zachód zob. Ogrodowe — B-2 Południe zob. Zielone — В-2 Północ zob. Sportowe — Bieńczyce 110 — C-l zob. Teatralne — C-2 Południe zob. Górali — C-2 Północ — Centrum A 101 — Centrum D 248, 249 - Czyżyny 95, 97, 110 — D zob. Centrum D -D-l zob. Spółdzielcze — D-2 zob. Kolorowe — D-З zob. Handlowe ֊ Górali 103, 104 - Handlowe 248, 249 — Hutnicze 250 - Kolorowe 249, 250 — Krakowiaków 104 - Mistrzejowice 110 — Na Skarpie 105—107 — Na Wzgórzach Krzesławickich 250 - Ogrodowe 104 - Sportowe 104 - Spółdzielcze 249, 250 — Stalowe 104 — Szklane Domy 246, 247, 248, 250 — Szkolne 108 - Teatralne 106, 108 -Wandy 103, 104 ֊ Willowe 103, 194 - Zielone 104 — place - Centralny 97, 98, 100, 101, 103, 104, 109, 110, 189, 246, - Ratuszowy 98 — ulice, aleje — Bieńczycka 97 — Bulwarowa 97 - Igołomska 104 — K. Łowińskiego 97 - Kijowska zob. K. Łowińskiego — Kocmyrzowska 97 — Lenina zob. Solidarności 379 Indeks geograficzny - Majakowskiego zob. Obrońców Krzyża — Mierzwy 103 — Nowohucka 97 — Obrońców Krzyża 108 — Planu 6-letniego zob. Jana Pawła II — Płaszowska zob. Nowohucka — Przyjaźni 247 ֊ Róż 98, 109, 242 ֊ Solidarności 98, 104 — Wojewódzka zob. Jana Pawła II Nowy Jork, m. 104 Nowy Korczyn, m. 187 Nowy Sącz, m. 26, 44, 47 Nysa Łużycka, rz. 13, 17, 308 O Odra, rz. 13, 14, 17 Olsztyn, m. 14, 43, 153, 206, 308 Opole, m. 13, 14, 152, 153, 227, 308 Ostrawa, m. 105 Oświęcim, m. 29, 44 Ożarów, m. 264 R Radburn, osiedle 104 Rosja 142, 300 Rzesza, Rzesza Niemiecka, III Rzesza zob. Niemcy Rzeszów, m. 267 Rzym, m. 91 s Sądecczyzna 44 Sierpc, m. 43 Skalbmierz, m. 44 Skawina, m. 187 Sopot, m. 185, 206 Stany Zjednoczone Ameryki Północnej (USA) 13, 25-27, 42, 48, 79, 104, 144, 187, 236, 280 Szanghaj, m. 207 Szczecin, m. 14, 185, 206, 308 Szwecja 246, 280 / s Śląsk 21, 152 P Paryż, m. 25, 70, 100, 118, 207, 220, 222, 321, 260, 261, 179, 280, 284-286, 287, 291, 305 Pekin, m. 207 Petersburg, m. 191, 218 Pleszów, m. 187, 194 Poczdam, m. 13 Polska (Rzeczpospolita Polska, Polska Rzecz pospolita Ludowa) 5, 10—14, 16—18, 24-27, 47, 48, 62, 76, 79, 85, 87, 88, 91, 96, 105, 111, 116, 132-134, 144, 164, 171, 184, 187, 192, 211, 230, 233, 237, 238, 242, 245, 246, 250, 286, 295, 298-300, 303-305 - Polska Południowa 28, 91 Pomorze 43, 187 Poronin, m. 148, 169 Poznań, m. 14, 71, 80, 81, 89, 119, 127, 185, 206, 207, 211, 214, 215, 216, 222, 223, 227, 237, 258, 268 Prądnik, dolina 95 Prusy Wschodnie 14 380 T Tarnów, m. 206, 267 Teheran, m. 13 Tyniec, m. 168 U Ukraina 56, 65 Ukraińska Socjalistyczna Republika Radziec ka 122 USA zob. Stany Zjednoczone Ameryki Pół nocnej W Warszawa, m. 14,21,22,24,27-29,56, 57,63, 71,80,81,85,87,91,92,96,101,124-127, 144, 145, 152, 153, 156, 172, 173, 182, 185-187, 191, 195, 211, 224, 227, 239, 241,243,258,268,283,294,296 — dzielnice — Bielany 24 — Powiśle 24 Indeks geograficzny — place - Małachowskiego 87 — Zamkowy 63 - Zwycięstwa 63 — ulice, aleje — Niepodległości 85 - Klonowa 85 - Krakowskie Przedmieście 153 - Puławska 85 — Rakowiecka 85 ֊ Wiśniowa 85 Waszyngton, m. 48 Wenecja, m. 274, 290 Węgry 56, 105, 295 Wielka Brytania 13, 25, 42 Wilanów, m. 63 Wilno, m. 13, 59 Wisła, rz. 14, 15, 19, 27, 35, 66, 95, 125, 188, 189 Włochy 286, 288, 289 Wrocław, m. 13, 14, 81, 116, 144, 156, 185, 206, 305, 308, 313 Wschód zob. Europa Wschodnia Z Zagłębie Dąbrowskie 271 Zielona Góra 180 Ziemie Odzyskane 14, 18, 299 Związek Socjalistycznych Republik Radziec kich (ZSRR, ZSRS, Związek Radziecki, Związek Sowiecki) 5, 10, 13, 14, 16, 54, 55, 62, 76, 79, 84, 85, 104, 105, 116, 119, 120-122, 131, 134, 170, 191, 194, 201, 211, 213, 222, 238, 299, 300, 303 Ż Żuławy 191 Opracowała Dorota Strojnowska 381 Abstract Introduction The book about Krakow art, which is be ing presented to the readers, focuses on the years 1945-1959/1960 and is the first part of a three-volume publication covering the peri od 1945—2000. It presents the work of Krakow painters, sculptors, graphic artists and architects in the historical and cultural context of the Peo ple’s Republic of Poland, and, after 1989, in the emerging capitalist system of the Republic of Poland. Art is always a function of the times in which it is created, intertwined with history in the broad sense of the word. In order to understand a work of art better, it is necessary to know the historical conditions in which it was created. The aspect of organizing the infrastructure of artistic life in new political realities is also important. It determines the degree of dependence of the art ist’s actions on the state. Therefore, each chap ter is preceded by an introduction characterizing the historical, cultural and political reality in Po land in the period analysed. The text is based on extensive source material and subject literature. I have found important data in the artists’ personal files, stored in the Archive of the Krakow District of the Associa tion of Polish Artists and Designers and the Ar chive of the Academy of Fine Arts. The artists’ diaries and memoirs also turned out to be help ful, enabling us to look at those years through 307 Abstract , the eyes of the interested parties themselves, likewise the monographs, catalogues, re views from exhibitions, the works themselves and interviews with their creators. The book makes use of studies on Krakow’s art and ar chitecture developed so far. I owe my knowl edge of the historical events of this period to numerous historical publications and archi val materials. Materials developed after 1989 were particularly valuable. Chapter I. The starting point. Poland in the post-Yalta era (1945-1948) 1. Building the social and eco nomic system. The status of an artist in a socialist state The Second World War changed the polit ical and economic reality of Europe. As a re sult of the decisions of the Great Three (Great Britain, the United States, the Soviet Union), Central and Eastern Europe, including Po land, entered the sphere of influence of the Soviet Union. The arrangements adopted at the conferences in Tehran (1943), Yalta and Potsdam (1945) brought changes in the ter ritorial shape of Poland and its political sys tem. All the decisions were made without the knowledge and consent of the Government of the Republic of Poland in exile in London. As a result of the adopted arrangements, the area of Poland within the new post-war borders decreased by about 20 percent. More than half of the Polish territory was incorpo rated into the Soviet Union. The Republic of Poland decreased from an area of 389 720 sq. km to 312 688 sq. km, losing the territories east of the Bug River, with the cities of Lviv and Vilnius. As compensation, it received the territories east of the Oder and Nysa Łużycka rivers (with Wroclaw, Opole, Szczecin) and part of East Prussia with Gdańsk and Olsz tyn. These areas were officially known as the Recovered Territories. 308 Poland also suffered significant human losses. It lost six million citizens, i.e. 21 per cent of the country’s population. Half of them were Jews. The biggest cities were in ruins. In the capital, Warsaw, 44 percent of the buildings were completely destroyed, and in the city centre as much as 72 percent of the buildings were in ruins. Hence, the most urgent matter for post war Poland was to remove the war damage. The country was emerging from the war with the highest rate of destruction among Euro pean countries. The losses of the Polish econ omy in the new post-war borders are estimat ed at 39 percent of the value of the national property from 1939. 65 percent of industrial plants were destroyed, and 7 3 percent in the so-called Recovered Territories. Losses were further increased by the plundering of the Red Army and the war administration sub ordinated to it on Polish lands. Industrial equipment, means of communication, rolling stock, livestock from farms were exported to the Soviet Union. The liberation of Poland from German oc cupation did not mean regaining independ ence. Under the wings of Soviet advisors, security services and military counterintelli gence, who came to Poland alongside the Red Army, a period of fighting against the an ti-communist opposition began. The Soviets were ruthless in their actions and the former allies of Poland, Great Britain and the United States, remained passive. At the same time, there were political transformations: the na tionalisation of heavy industry and banking and the agricultural reform, which resulted in the liquidation of land property in Poland without compensation. The falsified results of the referendum (30 June 1946), which legitimised the new bor ders, the nationalisation of industry and the agricultural reform, as well as the falsified elections to the Legislative Sejm (19 January 1947), which was to prepare the legal frame work of the state, allowed the communists to strengthen the new political structure. After the merger of the two most important pro-communist political parties - the Polish Workers’ Party (Polska Partia Robotnicza) Chapter I. The starting point. Poland in the post—Yalta era (1945-1948) and the Polish Socialist Party (Polska Par tia Socjalistyczna) within the Polish United Workers' Party (Polska Zjednoczona Partia Robotnicza) (15-21 December 1948), the communists and their supporters from satel lite unions and associations gained full power in the state. The Polish Republic was to build a communist system. It was dependent on the Soviet Union for political and economic reasons. Parallel to the political and econom ic changes, intensive reconstruction of the country continued, carried out in accordance with the Plan of Reconstructing the Economy adopted for the years 1947-1949. The Plan was carried out quickly and efficiently, with great effort on the part of the entire society, which was ideologically divided, but agreed that Poland should be lifted from the ruins and economic collapse as soon as possible. 2. Post-war Krakow Artists who, due to various events and cir cumstances, had to leave the city were now returning to Krakow. There were also many others who stopped by on their way, most often, to Warsaw. It became clear how the war had reduced this group. In total, almost 300 Polish artists lost their lives during the war. They died during warfare, in concentra tion camps, ghettos and prisons. The Polish avant-garde was particularly repressed by the occupant, both because of its formal innova tion and its left-wing worldview. After the expulsion of the Germans from Krakow, efforts were made to rebuild Polish art schools as soon as possible. Higher artistic ed ucation, like the whole Polish higher and sec ondary education, was liquidated during the war. In 1940, after the Germans strengthened their position on the Polish territory, Polish administration, judiciary, mass media, higher and secondary education (only vocational and primary schools were left), creative associa tions, political parties, theatres, philharmonics and all institutions and associations support ing science and art were liquidated. These ac tivities were the basis for the implementation of the plan of the irreversible liquidation of the Polish state. In place of the Republic of Poland, the eastern borderland of the Great German Reich was to be created, where some Poles unable to submit to the Germans shared the fate ofJews and Roma. Left alive, they became part of a semi-slave labour force at the service of the German state. The launch of art education in post-war Krakow was preceded by the reconstruction of the Association of Polish Artists and De signers (Związek Polskich Artystów Plas tyków). With the creation of association structures and artistic education structures, the institutionalised exhibition movement was revived. The audience, for the last five years deprived of the opportunity to visit Pol ish art exhibitions, could finally see the works of their favourite artists. It turned out at that the war and occupation had a significant im pact on artistic creation. In Western Europe, the war led to a halt in the development of art, but did not stop them as was the case in occupied Poland. Artists in Western Europe enjoyed almost complete freedom to create. There was no plan to exterminate the French, Belgian or Dutch creative elites, as was the case in occupied Poland, which was, like the neighbouring Slavic states, part of the plan to build a “living space” for the Germans. In Poland, the end of the war with regard to art meant a return to the situation from 1939 and an irreversible loss of five years. 3. Releasing emotions related to the war Artists experienced the war with all its barbarity, mass crimes, fear and everyday hu miliation just like the rest of the society. The occupation experience left a lasting imprint on their post-war work. The need for a col lective response to the war and its judgement was realized primarily by the Polonia exhi bition held in October 1945 in Krakow. It showed the image of war and martyrdom of the Polish and Jewish people. Earlier, in April 1945, the Post-Mortem Exhibition of Polish Art ists Murdered by the Germans was opened in the Krakow House of Artists. It was the first art exhibition in the liberated city. 309 Abstract In the first post-war period, the artists’ attitudes to war were varied. Some of them sought to repress bad memories by showing contempt through oblivion. Their post-war art was demonstrably turning away from the war. It was ahistorical, focused on the beauty of the world and traditional aesthetics. This trend included such artists as: Hanna Rudzka-Cybis, Zbigniew Pronaszko, Eugeniusz Eibisch, Wacław Taranczewski, Zygmunt Radnički. A different attitude was expressed in the desire to commemorate tragic experi ences, facts, places, events in a way as close to reality as possible or using symbolic language, allegories and metaphors. Most of the former concentration camp prisoners belonged to this group. This attitude can be seen in Xawery Dunikowski’s post-war art, in a series of paintings entitled Oświęcim (1948—1955). In contrast to the realists, Dunikowski gave up on factography, rejected the documentary approach and linear narrative. He presented everyday life in Auschwitz, the events he heard about, and the situations he witnessed, using metaphors and symbols. Demonic ghosts, masks, mon sters that combine the animal and mythical worlds appeared among the tormented, hu miliated skeletal bodies. On the other hand, a position charac terized by a shift towards surreal metaphor and expressive deformation, drawing on the avant-garde art of the interwar period, de fined the work of artists associated with the avant-garde of the 1920s and 1930s, as well as younger artists from the Young Artists Group. These included: Tadeusz Kantor, Ma ria Jarema, Jonasz Stern, Erna Rosenstein, Kazimierz Mikulski and Tadeusz Brzozowski. In Jonasz Stern’s art war memories took on a particularly shocking character. The artist managed to survive a mass execution during the liquidation of the Lviv Ghetto. The asso ciation with surreal metaphors is also visible in Andrzej Wróblewski’s 1949 painting se ries entitled Rozstrzelania (The Shootings). The artist was inspired by archival photographs of the execution of a group of people in By dgoszcz. They were a typical documentation of one of the numerous murders carried out 310 by the Germans on Polish civilians prepared by a police photographer. Based on the pho tographs, Wróbkwski, in his paintings, pre sented the most specific element of dying — the very moment of transition to non-exist ence, giving an extremely condensed image of human violence against another human being. While the moral assessment of war by the reafists was primarily contained in the con tent of their work, the power of influence of the works of symbolists and surrealists was often determined by ghostly symbolism, sur realistic metaphors and expressive grotesque. These factors were the characteristics of the “fantasy of horror”. All the above poetics pre sented, like colour painting, extremely differ ent reactions to the same war events - they were to enable catharsis, make it easier to re spond to the tragedy of war. Two years after the end of the war, in July 1947, the State Museum in Oświęcim was established at the Auschwitz-Birkenau con centration camps. Its task was to present the history of the committed genocide. The Museum took the form of a spatial exhibi tion, created by the very place including the camp with barracks for prisoners, buildings for camp services, administration, crematoria, service buildings and warehouses. It was or ganized by former prisoners, including sculp tors Tadeusz Myszkowski, Jerzy Brandhuber and painter Janina Tollik. Other artists, for mer Auschwitz prisoners, were later hired as contract workers. These people wanted to testify to the truth about this gruesome place. The creation of the museum exhibition was connected not only with the preparations for making the camp accessible to the public, but also with the need to illustrate the everyday life of prisoners and to present the successive stages of the history of Auschwitz-Birkenau in a document form and art. The first works of art to appear at the State Museum in Oświęcim were prison ers’ wartime works. The next ones arrived in the second half of the 1940s and the 1950s. They created a large collection, which includ ed many works by Krakow artists, includ ing Józef Szajna, Xawery Dunikowski, Jerzy Chapter I. The starting point. Poland in the post—Yalta era (1945-1948) Adam Brandhuber, Janina Tollik and Miec zysław Kościelniak. With time, the depiction of war, and es pecially the struggle of soldiers against the German occupier, became more and more theatricalised. The reality of war underwent a bipolar petrification. Polish soldiers fighting alongside the Red Army and left-wing un derground activists were presented as heroes and liberators of Poland. The armed effort of the Polish Armed Forces in the West fighting alongside the British and American armies and the activities of the underground state in Poland were treated at best as political row diness. Ideologized art satisfied the political interests of the communist authorities. It cre ated a picture of a one-dimensional war, con ducted with the Nazi invader by soldiers and partisans fighting in the name of the future socialist Poland in alliance with the Soviet Union. 4. What should Polish art be like? The Young Visual Artists Group. Searches, inspirations, proposals Discussions conducted in the public fo rum by representatives of the authorities, art historians, art critics and artists stressed the need to create representative art, under standable to the mass audience. Avant-garde art, especially abstract art, was rejected. In Poland, unlike in the Soviet Union, the discussion on the shape of art was in fact sim ulated, although on the outside it looked like a real debate. However, it had to end with the adoption of realism, or more precisely so cialist realism implanted from the Soviet Un ion. This skilfully controlled by the political authorities debate on the fixture of Polish art, illusory independence, lasted for three years. It was supported by art exhibitions, where various proposals were presented, from real ism to abstract art. In addition to large national exhibitions, local centres prepared more hermetic events aimed at presenting the art of small groups seeking to develop their own styles on the basis of agreed formal programmes. These were primarily “modern” groups formed in the years 1945—1948, i.e. that advocating avant-garde art in various forms. In Krakow, this was the position held by the Young Visual Artists Group. It was on its initiative that the Artists’ Club was es tablished, which included, apart from the art section, also a theoretical, musical and liter ary section. The Young Visual Artists Group was formed during the war. It was an infor mal, underground association founded in 1943 by a group of young people, colleagues and friends who knew each other well and trusted each other. The Group included: Ta deusz Kantor, Tadeusz Brzozowski, Adam Hoffmann, Janina Kraupę, Kazimierz Mi kulski, Jerzy Nowosielski, Jerzy Skarżyński. Some of them studied at the Academy of Fine Arts in Krakow before the war. Most of the members of the Group were connected with Tadeusz Kantor’s underground Independent Theatre from 1942. In 1946, already after the war, the Young Visual Artists Group was joined by artists of the older generation, members of the pre war communism supporting Krakow Group: Maria Jarema, Jonasz Stern, Erna Rosenstein and Jadwiga Maziarska. Artists associated with the Young Visual Artists Group present ed their art at several exhibitions. However, they did not gain the acceptance of the au thorities. At the turn of 1948 and 1949 they made another attempt. In the Palace of Art, togeth er with the Warsaw avant-garde community, they organized the First Exhibition of Modern Art. The exhibition was to be a presentation of modern and socialist art at the same time. The artists hoped to overcome the authorities’ re luctance to the avant-garde. The following art ist took part in the exhibition: Tadeusz Kantor, Maria Jarema, Jonasz Stern, Erna Rosenstein, Jadwiga Maziarska, Tadeusz Brzozowski, Ka zimierz Mikulski, Jerzy Skarżyński, Jan Tarasin, Jerzy Nowosielski, Janina Kraupe-Świderska, Andrzej Wróblewski, Marian Malina, Marian Bogusz, Jerzy Tchorzewski, Jadwiga Umińska, Teresa Tyszkiewicz, Zbigniew Dłubak, Ste fan Wegner, Marek Włodarski, Alfred Lenica, 311 Abstract Zbigniew Dłubak and Fortunata Obrąpalska. It was the largest presentation of the achieve ments of Polish avant-garde circles after the war and at the same time the last one before the official introduction of socialist realism to the art. In 1949, the authorities cut off any discussions — there was a turn in the cultural policy. Chapter II. Art and the Party (1949-1954) 1. Stalinism in Poland. Uniformity of artistic life After a positively resolved referendum, successfiil elections to the Legislative Sejm, the elimination of political opposition and the vassalisation of legally operating parties and associations by the Polish United Work ers’ Party, the Moscow-dependent commu nists consolidated the political and economic system in the Constitution of the People’s Re public of Poland (adopted on 22 July 1952). It was based on the Soviet Constitution, as was the case in other Eastern Bloc countries. After the adoption of the Constitution, the period of legalising the communist rule was completed. Post-war Poland, like the rest of the coun tries in the Soviet zone, became a country with a new political and economic system, which was strictly dependent on the Soviet Union. This dependence was sealed by mem bership in the Council for Mutual Economic Assistance (established on 25 January 1949), which acted as the supreme authority super vising the economy and trade market of the Eastern Bloc countries, and in the Warsaw Pact (from 14 May 1955), a political-military alliance of the Eastern Bloc countries. Under changed political conditions, the economic system was unified. The state was gradually to become the sole owner of the means of production and distributor of con sumer goods. The nationalisation of industry and the agricultural reform created an appro 312 priate basis for this. The remnants of private enterprises, crafts and trade were liquidated, and land which was in the hands of farmers was nationalized by creating a system of co operative and state farms. It was not with out reason that the official name of the next economic plan for the years 1950-1955 was: the Six-Year Plan for Economic Development and Building the Foundations of Socialism. The change of ownership relations in the state was important, but not a priority. Dur ing the implementation of the Six-Year Plan, the main focus was on the accelerated indus trialisation of the country. The greatest re sources were absorbed by the development of heavy industry, which is the basis of the armaments industry. The phenomenon of the adaptation of Soviet technical solutions in the economy was common. On the basis of Sovi et projects, new production plants were built, including a metallurgical plant near Krakow. The implementation of ambitious eco nomic plans did not go hand in hand with ap propriate investments in infrastructure. The development of the communication network, trade and services was hampered. Large in dustrial investments devoured the financial resources related to the facilities, including investments in such sensitive sectors of the economy as housing, food and textile indus tries. Rural development was underinvested. Pressure on the collectivization of agriculture, investment in unprofitable collective farms (State Agricultural Farm) at the expense of private farms, the tax policy, the introduction of mandatory supplies of agricultural prod ucts to the state, caused dissatisfaction of in dividual farmers and a decline in production. As a result, there were smaller supplies of food products to cities. This, in turn, result ed in failure to sufficiently satisfy the needs of the urban population and growing social dissatisfaction. Living problems did not af fect the ruling elites. Party dignitaries were first to receive houses and flats, and supplied themselves in separate, well-stocked shops. The lavish lifestyle of the communist elites aroused widespread social indignation. From 1949 the cultural policy of the state entered a new stage. The first propos- Chapter II. Art and the Party (1949-1954) attitude of artists. This was particularly true als for changes were presented by President of the elimination of unemployment, reforms Bolesław Bierut in a speech given in Wroclaw concerning access to health care, reduction on 16 November 1947. It was a lecture on of illiteracy, free education at all levels, and cultural policy, containing a list of expecta making cultural and artistic goods available tions towards artists. A month later, in De to the society. These changes were support cember 1947, at the Third General Assembly ed by many people, initially hostile to the of Delegates of the Association of Polish Art system, not only artists. They were general ists and Designers, the need to limit plural ly encouraged. For artists, it was important ism in art and to focus on visual, realistic art that state institutions not only declared, but was discussed. Art was to support the socialist also put into practice their interest in their system, the so-called socialist realism. material situation. In the interwar period The discussions ended in 1949 with the they often experienced — for various reasons imposition of socialist realism. This happened — far-reaching marginalisation. The state’s first at a two-day convention of artists and realization of its first promises of providing art theorists in Nieborów, prepared by the material security, the opening of opportuni Ministry of Culture and Art (11-12 February ties for employment and purchase of works 1949), and four months later at the Fourth of art caused more and more support for the General Meeting of Delegates of the Associ new authorities. ation of Polish Artists and Designers (ZPAP) in Katowice (27-29 June 1949). At the Fourth General Assembly of ZPAP amend 2. Urban and architectural ments were made to the Association’s stat changes ute, stating that the aim of the organisation is to shape art in accordance with the party’s Socialist realism also affected architecture. expectations and the ideological and formal The first period in the history of post-war ar programme of socialist realism. The dele chitecture and urban planning took place in gates undertook to organise — together with 1945—1948. These were three years of almost the Ministry of Culture and Art — nationwide complete creative freedom, but in practice thematic exhibitions promoting socialist real they did not contribute much to the evolu ism in Polish art. From that moment on, they tion of Polish architecture. The whole design were demanded to be permanently commit effort of the architects at that time focused on ted to building socialism. The political cor rebuilding the destroyed architectural tissue. rectness of the created art was monitored by Not many new projects were implement censors. ed, and those that were created looked very In order to function in their profession, modest. Destroyed by the war, the country artists had to submit to the imposed social did not have the appropriate infrastructure to afford technologically costly construction. realism. In People’s Poland, the state, act The second period in the development ing through the Ministry of Culture and Art, of Polish architecture, which coincided with managed all cultural policy. It exercised full the years of the “Thaw”, was marked by the control over the functioning of the art mar imposed doctrine of socialist realism. The ket. By monopolising funds for the purchase breakthrough moment was the National of works of art, funds for its development and Party Architects’ Meeting at the seat of the assistance for artists, it also decided on the Central Committee of the Polish United exhibition policy and the shape of art. This does not mean that the artistic com Workers’ Party (PZPR) (20—21 June 1949). Representatives of the highest state author munity accepted socialist realism only be ities were present during the meeting: Pres cause of the pressure. Social changes taking ident Boiesław Bierut, Prime Minister Józef place in the country, thanks to which the Cyrankiewicz and the Minister of Construc People’s Republic of Poland became a wel tion Marian Spychalski. The participants’ fare state, were not without influence on the 313 Abstract attention was focused mainly on the future urbanization of the country and urban archi tecture. Classicism (in various forms) and Polish historical architecture inspired by classicist forms were indicated as stylistic models for the new architecture. Another example to follow, allowing one to master the grammar of the new socialist architecture, was to be Soviet architecture and urban planning, es pecially the one created after 1930, based on the Marxist-Leninist theory of architec ture. Soviet socialist realist architects rejected modernism, especially modernist universal ism with its tendencies towards functional ism and constructivism. The point of refer ence for them was primarily eighteenth and nineteenth-century classical architecture. Ac cording to the principles of socialist realism, construction should be socialist in content, and thus adapted to the egalitarian mission of the system, but at the same time nation al in form, i.e. drawing inspiration from the local characteristics of the areas where it was created. In practice, Polish construction most often referred to Neoclassicism and the Re naissance, to some extent to the Baroque, and eagerly introduced native historicising details such as attic style, strongly shading cornices, and finer ornamental details. The introduction of the concept of socialist realism into architecture coincided with sys temic transformations in the field of building infrastructure. Already in 1948 the nation alisation of the construction industry began. The Ministry of Reconstruction took over construction works companies, the Ministry of Industry and Trade took over the produc tion of construction materials and the Min istry of Forestry took over the sawmills. The State became the only dispatcher of the pro duction of building materials. The State also took over the management and control of co operatives and private design offices, taking over the responsibility for the coordination of orders. The situation in Krakow was as follows: after successive transformations, the urban and architectural development of the city was managed by Przedsiębiorstwo Pro jektowania Budownictwa Miejskiego (Mu 314 nicipal Building Design Enterprise) Miastoprojekt-Kraków. Until the beginning of the 1950s, the lay out of Krakow resembled an oval, accentu ated on the north-south axis. The city cen tre was the Main Market Square. The spatial layout of the city changed with the decision to build a metaUurgical plant on its eastern side. Next to the plant, the town of Nowa Huta was planned for 100 000 residents, which would serve as a residential base for the plant’s employees. Nowa Huta was to be the first model socialist city in Poland to be erected from scratch. After its establishment, the Krakow agglomeration was extended by more than 10 km on the east-west line, and the radial urban structure was replaced by a linear system. The construction of Nowa Huta began in summer 1949, while preparations for the metallurgical complex began in spring 1950. It can be said that both the plant and the city were being built at the same time. Although Nowa Huta was originally intended to be a separate urban organism, after just one year of construction, on 1 January 1951, a de cision was made to include it in Krakow as a new district. As a result, the area of Krakow expanded by 65 square kilometres. Nowa Huta was designed by a team of architects, including Tadeusz Ptaszycki (manager), Adam Fołtyn, Marta and Janusz Ingarden, Stanisław Juchnowicz, Bolesław Skrzybalski and Tadeusz Rembiesa. The town was separated from the plant by a narrow protective strip of recreational and sporting character. The problem of Nowa Huta’s in tegration with Krakow was to be solved by a properly managed communication network. The urban concept of Nowa Huta was based on the idea of an ideal Renaissance city formed on a semi-circle plan. The Central Square was the optical centre from which the radially running streets were cross-connected like a cobweb. The urban layout, reflecting the Renaissance citta ideale, was complement ed by the principle of axiality characteristic of Baroque urban planning. The main symmet rical axis of the city was Aleja Róż (the northsouth axis). On the northern side it was to Chapter II. Art and the Party (1949—1954) be closed with a monumental body of the town hall in the spirit of the late Renaissance (designed by Tadeusz Janowski), and on the southern side with a community centre. An obelisk was to be erected in the middle of the Central Square. However, both of these buildings and the obelisk were not complet ed. It is a great pity, because both, especially the community centre (designed in two ver sions under the direction of Janusz Ingarden and Tadeusz Janowski), would undoubtedly enrich the urban planning of the city. The Neoclassical community centre would be connected by a monumental staircase with a recreation park, which would also provide recreational and sports space for the inhabit ants of Nowa Huta. The park was to include a 15 hectare lake, an amusement park, a cir cus and recreational facilities. The plans were ambitious, but there were no financial re sources for the execution of this undertaking, as all funds were directed to the realization of subsequent housing estates. It should be noted that the buildings around the Central Square are among the typ ical but definitely successful socialist realist projects. A whole arsenal of elements recom mended in socialist realist architecture, tak en from the Renaissance, classicist Baroque and neoclassicism, i.e. arcades, porte-fen tres windows, fictile cornices, attics, high loggias resembling serlians, balusters, semi-columns, pilasters, risalits, etc., were used here. All of them were used with great moderation and sensitivity. In the first stage of Nowa Huta’s con struction, several public buildings were also built outside the city centre, including the Stefan Żeromski Municipal Specialist Hospi tal (designed by Stefan Porçbowicz and Hen ryk Skrzyński, built in the years 1952—1954), Światowid Cinema (from 1952—1956) and Świt Cinema (from 1951-1953) - both de signed by Andrzej Uniejewski, maintained in the spirit of Mannerism from the turn of the 16th and 17th centuries and Neoclassicism, and the Folk Theatre from the years 1954—1955 designed by Janusz Ingarden, which is rem iniscent of Neoclassicism and e.g. Sumerian architecture. The architecture of the two buildings of the Ironworks Administrative Centre from the years 1950-1955, designed by Marta and Janusz Ingarden and Janusz Ballenstedt, took on an interesting form. They are an eclectic mixture of 16th and 17 th century Italian mannerist and baroque archi tecture, enriched with native elements in the form of a Neo-Renaissance attic. Due to their location, the residential and utility buildings at the Central Square were representative in character and were built with great care. Less care in this matter was shown in the case of residential houses built on housing estates. Generally, the new devel opments from the years 1950-1956 had two types of layouts: continuous layouts running along the streets, with extensive inter-block spaces accessed through connecting passage ways, and openwork systems with not fully built up frontages in the quarters, and thus with unclosed internal courtyards. A characteristic feature of the planned housing estate development were retail and service outlets located in single-storey build ings composed in compact arrangements with residential houses. Kindergartens and schools were located in the spaces between the blocks, as were playgrounds. The build ings usually had four or five storeys. As can be seen, the concept of a neighbour hood unit was implemented in the housing estate, as was the case in many cities in the Soviet Union. In Nowa Huta, the neighbour hood unit grouped 5—6 thousand inhabitants, and the districts consisting of them — 15—20 thousand. Neighbourhood units usually had all the elements of the housing estate infra structure recommended by Clarence A. Perry (the author of the concept of a neighbourhood unit, an American urban planner and sociol ogist): shops, service outlets, schools, crèches, allowing to satisfy the needs of everyday life in the immediate vicinity. From the beginning, the construction of Nowa Huta, the first socialist realist city in Poland, attracted the attention of the central authorities and absorbed huge financial re sources. The few examples of socialist realist public architecture built in Krakow includ ed: the building of the Directorate of Polish 315 Abstract at the Academy of Fine Arts in Krakowluv, such as: Andrzej Wróblewski, Andrzej Wa jda, Witold Damasiewicz, Konrad Nałęcki, Józef Klimek, Roman Artymowski, Andrzej Strumiłło, Franciszek Bunsch, Barbara Gąsiorowska-Węgorek and artists from the older generation, including: Mieczysław Wątorski. Artists who created in reference to native realism mainly drew from the art of 19th cen tury Polish realists. They also looked upon artists who in fact moved away from the prin ciples of classical nineteenth-century realism, creating compositions that were connected with postimpressionism, new classicism, and even expressionism. Representatives of the older generation, including Wojciech Weiss, Władysław Jarocki, Fryderyk Pautsch, Alfons Karpiński, Ignacy Pieńkowski, Stanisław Popławski frequently referred to the Polish, native realism tradition in its various forms. The postimpressionist version of socialist re alist art was mainly created by former postimpressionists, including Zbigniew Pronasz ko, Eugeniusz Eibisch, Jan Cybis, Hanna Rudzka-Cybis, Zygmunt Radnicki, Czesław Rzepiński and Wacław Taranczewski. In the final phase of socialist realism, be tween 1955 and 1956, artists departed from realistic tendencies. This type of socialist re alism exhibited strong expressionist tenden cies, a metaphorical approach to surrealism, a tendency to sketch, abbreviations charac teristic for reportage, and a naturalness that broke with theatricality, typical of the clas sical manner of socialist realism. The source of inspiration for representatives of the ex pressive trend in socialist realism was the work of Mexican, Italian and French artists, supporters of communism, e.g.: Diego Ri vera, José Clemente Orozco, David Alfaro Siqueiros, André Fougeron, Eduard Pignon and Renato Guttuso. Sympathies for Mex ican and Western European art were re vealed in the graphics of Walerian Borow czyk, Mieczysław Wejman, Jan Tarasin and Zofia Dębowska-Tarasin, among others. This “formalist” variety of socialist realism is visi ble in the paintings of Andrzej Wróblewski from 1948-1950 and 1954-1957 and in the works of artists from the Young Visual Artists Group. But above all in the works presented in 1956 at the Warsaw Arsenal. 4. Nowa Huta is growing — the city and conglomerate in Krakow’s art The decision to build a steelworks plant near Krakow and the city of Nowa Huta, which was being budt at the same time, cre ated a separate theme in socialist realist art. The fixture conglomerate was to produce 1.5 million tons of steel per year, and it was being built and operated on the basis of cooperation with the Soviet Union. The construction of the steelworks, which began in 1949, coin cided with the period of the “Cold War” and the escalation of the arms race between the socialist bloc and the western world, which was sharpened after the outbreak of the Ko rean War on 25 June 1950. In this political situation, steel became a basic commodity not only for the companies being rebuilt, but also for the arms industry. The artists were constantly encouraged by the local party and trade union author ities to visit the construction sites in Nowa Huta and the plant to look for topics for their works. The results of such an organised cam paign were paintings, series of graphics and sculptures, which can be regarded as an artis tic chronicle of the steelworks and its subse quent stages of construction. The most interesting view of the early pe riod of the construction of the Nowa Huta conglomerate can be found in Walerian Borowczyk’s 1954 lithography series Nowa Huta. Episodes from the construction of the 1117 The Association of Polish Academic Youth was founded in 1948 and from the very beginning it was subordinated to the Polish Workers’ Party (PPR), and later to the Polish United Workers’ Party (PZPR). It played a significant role in popularizing socialist realism among the youth of art colleges and universities by means of self-education groups similar to the one established in Krakow. 318 Chapter II. Art and the Party (1949-1954) town and the steelworks, portraits of workers and above all pictures from the everyday life of Nowa Huta residents were recorded by the lithographic cycles Nowa Huta from 1954 by Jan Tarasina and Nowa Huta i jej mieszkańcy (Nowa Huta and its inhabitants) from 1954 by Zofia Dçbowska-Tarasin. A series of drawings and paintings depicting the construction site of the plant and the first departments to be handed over were made between 1953 and 1954 by Andrzej Wróblewski. Scenes depicting work in particular departments of the steelworks were drawn and painted by Jan Swiderski, Tadeusz Łakomski, Fran ciszek Barącz and Krystyna Wolewicz. On 8 September 1952, the construction site was visited by the President of Poland Bolesław Bierut. The painter Jerzy Potrzebowski im mortalized this event in the painting Wizyta prezydenta Bolesława Bieruta na budowie Nowej Huty (The Visit of President Bolesław Bierut at the construction site of Nowa Huta), 1952. 5. Collective art. The Group of Nine Graphic Designers, The Circle Group, The Self-education Group and Andrzej Wróblewski A broad stylistic formula of socialist re alism was created by the Krakow Group of Nine Graphic Designers. The group was founded in 1947 and operated until I960. The group consisted of nine artists: Stefan ia Dretler-Flin, Jerzy Bandura, Bogna Krasnodębska-Gardowska, Helena Krażowska-Knotowa and Stanisław Töpfer, Krystyna Wróblewska, Leon Kosmulski, Adam Młod zianowski, Mieczysław Wejman and Konrad Srzednicki. Srzednicki was invited to join the group after the premature death of Leon Ko smulski. Neither a generational bond nor a simi lar formal orientation connected members of the group. They preferred the woodcut tech nique. Their works were basically realistic, although we often see expressive stylization and decorativeness, leading to a distortion of the figurative character of the representation. They introduced contemporary themes into their works, related to current events and everyday life in post-war Poland. They cre ated, consulting each other and agreeing on the themes of the representations. In this way a series of woodcuts entitled Z walk i zwy cięstw ludu polskiego (The fights and victories of the Polish people) was created. In its most active period, between 1947 and 1954, the Group of Nine Graphic Artists created six joint woodcut files, including: Miasta Pol skie (Polish Cities), 1949; Przemysł Wojewódz twa Krakowskiego (The Industry of the Krakow Voivodship), 1949, and Z walk i zwycięstw ludu polskiego (The fights and victories of the Pol ish people), 1954. A characteristic method of work for some artists of socialist realist was collective action modelled on the work of Soviet socialist real ists. Collective art consisted of mutual con sultations at every stage of creation, starting from the initial collection of historical, liter ary and photographic materials. The work to be created was discussed together, defining the political goals that should be fulfilled as a historical document of the era. This was fol lowed by an initial stage of realization and further work usually carried out by one artist, but observed and corrected by the collective. Artists from the Group of Nine Graphic Art ists, the Self-education Group and the Circle Group worked in this way. 6. The modernists and socialist realism While artists associated with realism and colourism quickly adapted to socialist realism imposed by the authorities, artists belonging to the so-called modern trend had a serious problem. From the beginning they wanted to join the artistic transformations in art, but on their own terms. They tried to create a sepa rate abstract kind of socialist realism. How ever, from 1948 there was no longer permis sion for this kind of art. The departure from the propagated principles of realism meant that their works were not presented on of ficial exhibitions. They were very rarely pre sented to the public and even less frequent ly reproduced in the press, especially during 319 Abstract the reign of orthodox realism in 1949—1951. This was the case of Erna Rosenstein, Maria Jarema, Jadwiga Maziarska and Jonasz Stern. In order to make a living and not to lose the right to pursue their profession, which involved the lack of access to tools and mate rials necessary for artistic work, these artists applied for contracts in the field of applied arts. They designed decorations for day care centres in factories, arranged exhibitions and settings for state ceremonies (Maria Jarema, Tadeusz Kantor), prepared theatrical scenery (Jerzy Skarżyński, Lidia Minticz-Skarżyńska, Kazimierz Mikulski), made patterns for fab rics and textile products (Jadwiga Maziarska), designed shop windows (Jonasz Stern). Paral lel to these activities, which were undertaken out of necessity, they continued to conduct formal experiments which went beyond re alism. It was work for themselves, for their own satisfaction. Jonasz Stern called his own search “his private laboratory”. Socialist realism moved Poland away from the search for Western European and world art for a few years. Compared to other coun tries of the Soviet bloc, in Poland this peri od was the shortest and came to an end as a result of the events of October 1956. The wave of liberalisation, which brought a new team led by Władysław Gomułka to power, condemned the current “facade art model”, which remained entirely at the service of the party and the state. Artists gained the free dom to experiment, choose their subjects and formal language. Chapter III. The Thaw and its effects (1954— 1959/1960) 1. Political and economic changes. Liberalisation of cultural policy Joseph Stalin died on 5 March 1953. The day of his funeral falling on March 9th became 320 a day of national mourning in all countries of the socialist bloc. After the dictator’s death, a group of his former colkborators initially held power. In September 1953, the Com munist Party of the Soviet Union was headed by Nikita Khrushchev. Stalin’s death was followed by a constant and visible turn in the USSR’s domestic and foreign policy. The process of transformation embraced the entire socialist bloc, manifest ing itself mainly in adjustments to the meth ods of exercising power, while maintaining the general characteristics of a totalitarian system. The time of change is known in his tory as the “Thaw”. The name comes from a novel by the Soviet writer Ilia Erenburg, The Thaw, published in 1954. In Poland, the first symptoms of change occurred in culture. They were the result of a discussion on the style of culture manage ment at the Second Congress of the Polish United Workers’ Party (10-17 March 1954). The 11th Session of the Council of Culture and Art (14-15 April 1954), convened a month later, is considered to be the first manifestation of the turning-point taking place in cultural policy, including the visual arts. The paper The actual turning point in our cultural policy, deliv ered at the Session by Włodzimierz Sokorski, Deputy Minister of Culture and Art, included, among other things, postulates to depart from the line of socialist realism. The accounts of former Deputy Direc tor of the 10th Department of the Ministry of Public Security, Józef Światły (originally Józef Fleichfarb) revealing behind-the-scenes activities of the party and the Security Office and the most closely guarded state secrets had a significant impact on the weakening of Polish society’s support for the government. From 28 November 1954, Radio Free Europe started broadcasting these revelations to Po land. This followed the escape of Światły to the United States. In exchange for asylum, he revealed the secrets of the policy of terror used to introduce the new system in Poland. The next years of the “Thaw” in Poland were marked by the easing of the activities of public security authorities, the judiciary and the rigors imposed on culture. Things acceler- Chapter III. The Thaw and its effects (1954-1959/1960) ated after the 20th Congress of the Communist Party of the Soviet Union (14-25 February 1956), during which the new First Secretary Nikita Khrushchev revealed some of the se crets of the Stalinist system in the Soviet Un ion. Faas, hidden until that time, were pre sented in a secret paper entitled On the cult of the individual and its consequences. Khrushchev criticized Stalin’s activities and the idolatrous cult of the leader, the so-called cult of the in dividual, created around him. However, the system of functioning of the communist party was not subject to analysis and criticism. Also, Khrushchev did not assess the very model of the state strictly subordinated to the party ap paratus in a negative way. Personal, political and economic infor mation that had been declassified in Mos cow soon became widespread. It became the subject of talks and party debates in all countries of the Soviet bloc. Also in Poland, where Khrushchev’s paper was in general cir culation. The need for democratization of the state system, reform of management struc tures, openness of political life and changes in economic policy, taking into account the liv ing needs of society to a greater extent, was widely debated. After the death of the First Secretary of the Polish United Workers’ Party (PZPR), Bolesław Bierut, during his visit to Moscow on 12 March 1956, changes in Poland took on a practical dimension. They were accel erated by factional fights for succession in the leadership of the Polish United Workers’ Party, and above all by the dire economic situation of the country. The turning point were the bloodily suppressed June Riots in Poznań (28 June 1956). The June massa cre was followed by changes at the highest levels of power. The most important office in the country, the post of the first secre tary of PZPR, was taken over by Władysław Gomułka - who was accepted by Moscow, and at the same time enjoyed the support of the lower levels of the party and social sym pathy as a former Stalinist prisoner. After Władysław Gomułka took power, there was a change in the current social and economic policy. In the new five-year plan, adopted for the years 1956-1960, the main emphasis was placed on improving the ma terial living conditions of the citizens. The forcible collectivization of agriculture was abandoned. Individual farms were finally recognised as important entities of the state economy. More funds allocated for housing development slightly improved the housing situation in cities. Wages also increased. However, after two years of implement ing the new ideas, the five-year plan was re vised under pressure from the Soviet Union and most of the funds were once again redi rected to heavy industry. Poland had to join the economic competition with the capitalist countries concerning industrial production per capita announced by Moscow under the slogan of “catching up and overtaking”. The described changes, especially in the pe riod between 1956 and 1958, evoked a sense of relative stability and security after the ter ror of Stalinist times. People were able to relax. The improvement of the living conditions and the political and interpersonal atmosphere fa voured desensitizing. The citizens valued what was given to them — relative stability, great er political freedom, openness in cultural life. They were afraid to lose what they had gained. The fear of a return of ideological terror blocked fiirther steps in the field of reforms. The political changes of the “Thaw” pe riod had a decisive influence not only on the economy but also on culture. At the already mentioned 20th Congress of the Communist Party of the Soviet Union in 1956, the pos sibility of peaceful coexistence of different social systems was allowed. This opened the way for the countries of the socialist block, including Poland, to establish cultural con tacts with the West. However, this was open ly controlled and not very broad. In Poland, the improvement of the situa tion in the field of fine arts was significantly influenced by the 19th Session of the Council of Culture and Art, which took place from 24 to 25 March 1956 in Warsaw. It was then that the program of “democratization of ar tistic creation” was adopted. As a result, apart from the realistic style, openly encouraged by the authorities, modernist art was admitted 321 Abstract to official circulation, including non-representational art. However, not wanting to put Moscow’s patience to the test, certain forms of sup pression soon began. The decree allowing only 15 percent of non-representational art at exhibitions, developed by the Secretariat of the Central Committee of the Polish United Workers’ Party in April I960, was a signal that the authorities officially supported tra ditional realistic art. The restrictions, which were initially applied, were rejected by the artists at individual exhibitions, where no body counted and measured abstract can vases. Soon the directive became an “empty” order, which ceased to be observed. The acceptance of modifications in cultur al policy was accompanied by an avalanche of minor or major changes and reforms. Cultural life was significantly decentralised. Local ar tistic circles gained more influence on cultural policy in their cities. New exhibition spaces were created. In 1959, a branch of the Socie ty of Friends of Fine Arts in Nowa Huta was established with its own showroom at 3 Ale ja Róża. In 1959, the National Council of the City of Krakow passed a resolution to build an exhibition pavilion in Planty near the afore mentioned Palace of Art. It was to be the sec ond building intended for contemporary art exhibitions, next to the Palace of Art belong ing to the TPSP at 3 Szczepański Square. The “Thaw” also brought about a reform of studies at art academies, including the Academy of Fine Arts in Krakow. In 1956 the Academy of Visual Arts returned to its former name Academy of Fine Arts. The or der establishing the Chairs of Marxism-Len inism was repealed. A new, more liberal cur riculum was developed which did not place so much emphasis on the realistic workshop. An interdepartmental chair of Art History was established. At the same time, personal changes were also taking place in the central and local authorities of the Association of Polish Art ists and Designers (ZPAP). The managerial positions were taken by young artists. The scholarship policy was changed. Artists could receive foreign scholarships and travel to the 322 West. They brought back knowledge about new exhibitions and new trends in art. In formation was provided during association meetings, and then in the art press, including the “ZPAP Bulletin”, which became an in dustry quarterly for artists published by the Main Board of ZPAP, and not by the Ministry of Culture and Art. The amount of funds for purchasing works of contemporary art from art studios increased. A new period in the history of Polish artistic life began, covering both the formal shape of art and the organ isation of the broadly defined infrastructure of fine arts. 2. Moving away from socialist realism. Urbanism and architecture Architecture was also transformed. There was a tendency to move away from socialist realist architecture. Polish designers tried to make up for the lost time. There was a grow ing interest in new trends in architecture and world urban planning, as well as new tech nologies. During the time of socialist realism, Polish architects were not able to participate in the development of the “international style”, and now they faced ready-made pat terns developed by colleagues from behind the Iron Curtain. They willingly adopted them and started to introduce them into de sign practice. However, they were not inter ested in any kind of rebellion against mod ernism that was taking place in the world at that time, questioning the value of the inter national style. The first concrete changes taking place in Krakow’s architecture were marked not so much in the style of the buildings as in their layout. Architects rejected the compact development of the quarters and the con tinuous enclosure of the streets with walls of buildings, interrupted only by openwork passages connecting the street with the inner courtyard. Instead, they introduced loose de velopment of the quarters, of the point and linear type. In this system, commercial and service pavilions were separated from the structure of the housing estates and not con nected with residential development. Chapter III. The Thaw and its effects (1954-1959/1960) The most spectacular project breaking with idea of socialist realism is the building on the Szklane Domy (Glass Houses) housing estate in Nowa Huta, the so-called Swedish block. It was designed by Märta and Janusz Ingarden, until recently prominent creators of Nowa Hutas socialist realist architecture, including the Ironworks Administrative Cen tre. The design of the block was realized in the years 1957-1959. It was built using a trans verse structural system with light, non-structural curtain walling. Thanks to this, it was possible to introduce larger window openings and build a higher building. The Swedish block signalled a return to the international tradition in architecture, to Corbusier’s con cept of a functional building connected with the greenery. At that time, socialist realism was also abandoned in other residential buildings appearing in Krakow, such as the House with a Hundred Balconies at 4 Retoryka Street designed by Bohdan Lisowski, built in the years 1959—1961, with a front eleva tion with chess-boarded balconies. Another interesting multi-family building was the Banking House (the so-called “Bankowiec”) at 2 Falata Street, designed by Józef Ta deusz Gawłowski and built in the years 1957—1960. It gained its original modernist appearance thanks to its characteristic fa cade resembling Mondrian’s paintings, and — to some extent — the geometrical divisions from the facade of Unité d’Habitation Le Corbusier. The changes leading towards modernism were also visible in the design of schools and office buildings. Jan Gołąb was the author of the design for the Lucjan Rydel Primary School No. 93 at 31 Szlachtowskiego Street. It was established in the years 1958-1959 and completed in I960. The school was an example of free, functional design. It was a complex of low, two-storey pavilions with strongly emphasized horizontal blocks, con nected to each other. The recreation hall, equipped with movable walls, could be an as sembly hall, a common room or a sport hall, depending on the needs. One of the few major investments built in the modernist spirit was the complex of buildings of the Institute of Nuclear Physics in Bronowice Wielkie from 1957, designed by, among others, Janusz In garden. In terms of style, it combined mod ernism with socialist realism. 3. The modernists are back. Arsenal and the Exhibition of the Nine Along with the approval of the formal experiment, the nature of the exhibitions changed. 1955 is considered a breakthrough year. Two important exhibitions were held at that time, which are commonly considered to be the real fruits of “thaw” changes in the visual arts. The first was the National Exhibi tion of Young Visual Arts organised in War saw by the World Federation of Democratic Youth and the International Students’ Associ ation under the slogan Against War - Against Fascism. The exhibition accompanied the 5th International Youth and Student Festival. It opened on 21 July 1955 in the Warsaw Arse nal and lasted until 5 September. It was the first presentation of Polish art to an interna tional audience in five years. Over 26,000 young people and students from 114 coun tries took part in the festival. Among the guests were many art critics and intellectuals, the festival was closely observed by Western journalists. The exhibition covered the works of art school graduates from the last few years. It was an exhibition of the generation of thirty-year-olds. From the name of the place where it was organised, it is commonly known as the “Ar senal exhibition” or Arsenal. It was a pres entation of various trends, mainly expressionistic, cubist and surrealistic. The meaning of the works was less ideologized, more neutral. The exhibition can be regarded as a sponta neous, emotional reaction to the limitations imposed by socialist realism. However, it is difficult to talk about formal courage. Artists entered the regained area of creative freedom with great uncertainty. Not a single abstract work was presented at the Arsenal exhibition. It was rather a manifestation of the will to break with the social realism schematicism, 323 Abstract a spontaneous pursuit of freedom, rather than a declaration of concrete intentions. The lack of formal courage was the rea son why it was not the Warsaw Arsenal that was considered a turning point and a move towards modernity and formal experimenta tion, but the modest Exhibition of Nine (the original name was Exhibition of Paintings), opened on 13 November 1955 at the House of Visual Artists in Krakow. It was an inti mate display of works by nine artists: Tade usz Brzozowski, Maria Jarema, Tadeusz Kan tor, Jadwiga Maziarska, Kazimierz Mikulski, Jerzy Nowosielski, Erna Rosenstein, Jerzy Skarżyński and Jonasz Stern. The exhibition aroused considerable interest. The Exhibition of Nine was dominated by works at the borderline of figurativeness and abstraction, situated in a world of poet ic surreal events and metaphors (Kazimierz Mikulski and Jerzy Skarżyński), with preda tory phenomena (Tadeusz Kantor), crippled human figures (Tadeusz Brzozowski), myste rious characters and objects (Jerzy Nowosiel ski). They did not reflect the reality that was present in the Arsenal. Some of the works were of a non-representational character (paintings and graphics by Jonasz Stern, Ma ria Jarema and Jadwiga Maziarska). Abstract space was built partly by geometric forms, and partly by shapes referring to the organic world or suggesting associations with unde fined ideograms. For example Jadwiga Ma ziarska presented an abstract painting Skazy niepisanych poematm (Flaws of Unwritten Poems) made in 1954 using a technique combining oil paints with stearin. It can be regarded as the most interesting painting at the Exhibi tion of Nine. Summarizing the two exhibitions, one has to conclude that they were significant ly different. The Arsenal was a very impor tant event for the Polish authorities. It was associated with the tradition of expression ist engaged art rather than with the thaw modernist breakthrough. The real hallmark of modernity was the Exhibition of Nine in Krakow. 324 4. Reactivation of the Krakow Group. Other groups Members of the pre-war Krakow Group, who managed to survive the war and re turned to Krakow, from the beginning tried to recreate the broken ties. Soon, younger artists from the Young Visual Artists Group began to gather around them. However, it took a few years before this loose association of people with similar views on art became a formal grouping. The official reactivation of the Krakow Group, confirmed by its registration as the Artistic Association of the Krakow Group, took place on 9 May 1957. The Krakow Group, which was begin ning to operate, had twenty-three members. Among them were: Tadeusz Kantor, Tade usz Brzozowski, Maria Jarema, Wojciech Krakowski, Janina Kraupe-Swiderska, Jad wiga Maziarska, Adam Marczyński, Kazimi erz Mikulski, Daniel Mróz, Jerzy Nowosiel ski, Andrzej Pawłowski, Karol Pustelnik, Erna Rosenstein, Teresa Rudowicz, Jerzy Skarżyński, Jonasz Stern, Jerzy Tchorzewski, Marian Warzecha. In 1959, Andrzej Stopka and Adam Walaciński became members of the Group. Another enlargement and reju venation of the Group took place in 1961. In terms of style, the Krakow Group was a conglomerate of diverse artistic personal ities. Its members assumed that their joint work would be carried out with complete autonomy of individual research and would consist in mutual inspiration, discussions, exchange of thoughts and experiences. In this aspect, the Group resembled its prede cessor. For almost all members of the Krakow Group, the starting point in the 1940s was metaphorical painting related to surrealism, expressionism and abstraction, especially abstraction with geometric origins. In the second half of the 1950s, the work of most of the artists from the Krakow Group was temporarily dominated by Tachisme, and then by the structural version of matter painting. In accordance with the statutes, the Group was strongly focused on main- Chapter III. The Thaw and its effects (1954-1959/1960) was a combination of motifs taken from taining close contact with Western art and wartime martyrdom or everyday life with following new trends emerging in it. formalism derived from expressionism, cub A year after the Krakow Group was reg ism and surrealism. They disintegrated after istered, in 1958, the MARG Club (Painting, a few years of existence, in contrast to the Architecture, Sculpture, Graphics) was estab Krakow Group, which retained its signifi lished in Krakow. It existed until 1964. It in cance as late as the 1990s. cluded, among others: Włodzimierz Buczek, Witold Damasiewicz, Zbigniew Grzybowski, Antoni Hajdecki, Antoni Haska, Józef Kluža, 5. Art after the „thaw” Włodzimierz Kunz, Józef Marek, Jerzy Panek, Due to the political changes artists could Witold Skulicz, Jarosław Sowiński, Jan Tara once again travel to Western European coun sin and Stanisław Wojtowicz, and for a short tries. They eagerly used the freedom they time Józef Szajna. The artists gathered in the gained. In 1955, Tadeusz Kantor for example Club did not manifest any specific artistic went to Paris. The city was still alive with the programme, following the assumption - and exhibition of the fathers of world Informal thus following the footsteps of the artists of ism (Art informel) Tobey, Pollock, Mathieu, the Krakow Group - that such declarations which took place a year earlier, in 1954 at the were a limitation of an individual’s creative Rive Droite Gallery (L’art Informel exhibition). invention and had a negative impact on in Art informel was born in the early 1940s dividual development. In their work, surreal mainly in the USA and France. In the 1950s metaphoricality, expressionism, informalism, and early 1960s it gained a dominant posi and tendencies on the verge of organic ab tion in international art. Art informel was straction appeared. based on emotion, subconsciousness, chance. Two years before the Krakow Group, in The resulting paintings expressed the artist’s 1955, the Group of Five was established. inner states, were a graphological record of It included five very young artists: Julian Jończyk, Janusz Tarabuła, Danuta and Wi his or her individuality. After coming into contact with Tachisme told Urbanowicz and Jerzy Wroński. These in Paris, Kantor became its ardent follower young people recently graduated from the and propagator. At the end of the 1950s and Academy of Fine Arts in Krakow. They were in the first half of the 1960s he painted a se painters and sculptors. They were interested ries of Tachisme paintings. The vivid forms, in formal experiments. They eagerly trans creased texture of the paintings, full of ten ferred their experiences from high art to the sions, reflected the painter’s violent gestures area of stage design. Together with Lucyna and were a direct record of his emotional and Tadeusz Bernhardt, Ewa Buczyńska state. Most of the works remained abroad, and Walenty Gabrysiak, they founded the where they were created — in France, Sweden Widzimisie puppet theatre in Nowa Huta in and Germany. 1956. The theatre became the second im Under the influence of Kantor, who ea portant area of experimentation with form. gerly shared his knowledge about Art infor Apart from the three artistic associations mel at numerous meetings and lectures, the mentioned above, there were a few other as new direction was gaining more and more sociations in Krakow, including: the Circle supporters in Krakow, especially among the Group, the Tarnów Leliwa Group and Group members of the Krakow Group. XIY These were, however, ephemeral groups The interest in Tachisme quickly turned of lesser importance to Krakow’s art. into a fascination with matter painting. This Signs of the modernized artistic thaw period occurred in Krakow after 1958. Ex were visible all over Poland. In the second periments in this field were undertaken by half of the 1950s, “modern” thaw groups most representatives of Krakow’s modernism. were active in other large Polish cities. In Paintings created in the 1950s and early 1960s fact, they continued the Arsenal style which 325 Abstract were created with the use of thickly applied paint, sand, glue, sawdust and raw materials, such as rags, wire, sheet metal, being an en thusiastic reversal from traditional “thematic” painting. What mattered was the richness of texture, the surface. Colour was treated as a substance, not as an optical phenomenon, but as an element of structure. It came from the matter and materials used, and changed with time, e.g. under the influence of the sun or moisture. Matter painting was represented by, for example: Jadwiga Maziarska, Adam Marczyński, Teresa Rudowicz, Jonasz Stern and the young artists from the Group of Five. Jadwiga Maziarska was a pioneer in the de velopment of the new trend. From the be ginning of the 1950s, she conducted searches in this field, and through subsequent stages of formal changes she reached her own ver sion of matter painting independently, with out being inspired by Western art. Until the 1970s, Maziarska’s experiments were not appreciated sufficiently to their importance and novelty. It was only the retrospective exhibition of the artist’s work, prepared by the DESA Pavilion Gallery in Nowa Huta in 1977, that allowed the audience to get to know her work better, assess the maturity of thoughts and consistency in her search. Soon, non-representational art went beyond the walls of art studios. The best opportunity to confront abstraction with a wider audience were nationwide exhi bitions of modern art — in Warsaw the 2nd Exhibition of Modern Art in the Central Office of Art Exhibitions (18 October - 17 November 1957) and two years later the 3rd Exhibition of Modern Art organised in the same place. Both became a demonstration 326 of the independence of visual arts from real ism and Marxist ideology. The permission to present art based on formal search gave the authorities a lot of benefits. One of them was the support of the Polish artistic establishment. Above all, however, the presented art lent credibility to the new political elites, both in the eyes of their own society and in the West, becoming a testimony to Poland’s modernity and its openness to the world. On the other hand, however, the Polish authorities could not ignore the “murmur of discontent” coming from Moscow, which had already revealed the first symptoms of reluctance at the In ternational Exhibition of Fine Arts of Socialist Countries in Moscow. Apart from realistic works, Polish artists presented postimpres sionist, expressionist and abstract works at the exhibition held in December 1958. The latter - especially Tachisme paintings by Adam Marczyński - became a sensa tion of the Moscow exhibition, dominated by works still maintained in the spirit of realism. The exhibition in the Polish pavil ion evoked critical reactions of the partici pants of the Moscow exhibition, including the hosts themselves. The Polish authori ties could not ignore Moscow’s disapprov al. Also, they could not underestimate the conservatives, supporters of realism, in their own ranks. They had to act. And thus they closed the 3rd Exhibition of Modern Art on the third day after its opening. It can be said that both Modern Art Exhibi tions - the second and the third one — should be regarded as a summary of the “thaw” peri od. Their characteristic feature was their fasci nation with abstract art. (nie obejmuje nazwisk autorów publikacji wymienionych w przypisach, Źródłach i Bi bliografii oraz nazwisk zawartych w tytu łach) A Adamski Franciszek 103, 104, 329 Agam Ja’akow 284 Aleksander III Romanow 148 AN zob. Potrzebowski Jerzy Anders Władysław, generał 79 Andersen Hans Chrystian 258 Anioła Jan 191 Anlauf Anna 96, 249 Aragon Louis 185 Arp Hans 278 Artymowski Roman 209, 318 В Bacciarelli Marcello 123 Baer Richard 51 Bahr Andrzej 113, 114, 330 Balewicz Stanisław 264, 265 Balicki Witold 86 Ballenstedt Janusz 96, 101, 102, 315, 329 Balthus 234 Bandura Jerzy 39, 40, 44, 131, 142, 172, 203, 204, 277, 319, 328 Baranowa Anna 284, 294 Barącz Franciszek 130, 163, 198, 319, 331 Barbacki Mieczysław 94 Bartkowski Antoni 158, 159, 207 Basista Andrzej 109 Batko Stefan 157, 158 Bau Józef 55 Bazylewicz 216 Bednarski Wincenty 155 Bellmer Hans 234 Berdak Stefan 195, 285 Bereś Jerzy 257, 264, 279 Bergson Henri 122 Berman Jakub 151, 176 Berman Mieczysław 87 Bernhardt Lucyna 266, 325 Bernhardt Tadeusz 266, 325 Bielska-Tworowska Leokadia 224 Biełousow Piotr 122, 330 Bierut Bolesław 75, 76, 90, 92, 116, 128, 132, 134, 153, 154, 175, 187, 197, 209, 227, 237, 313, 317, 319, 321 Bieszczad Antoni Tli Binek Tadeusz 110 Blonder Aleksander (Sacha, Sasza) 220, 221 Blum Helena zob. Blumówna Helena Blumówna Helena 64, 67, 166, 289, 345 Bobrowski Czesław 18 Bogdanow Aleksander 211 Bogoon-Wróblewska Barbara 276 Bogucka Maria 265 Bogucki Janusz 74, 215, 219, 263, 265, 328, 331, 333, 334, 335 Bogusz Marian 71, 311 Boguszewska-Chlebowska Danuta 198 Bologna-Biegańska Carlotta 15 5, 207, 208 Bonnard Pierre 30, 292 365 Indeks osób Borowczyk Walerian 40, 161, 172, 178, 180, 183, 184, 186, 199, 200, 201, 203, 209, 267, 318, 335 Boznańska Olga 169 В rancassi Constantin 278 Brandhuber Jerzy Adam 44, 46, 47, ЗЮ ЗИ Brandt Józef 124 Branicka Monika 274 Braque Georges 69, 257 Breton André 7 0 Brodowski Antoni 117 Brodski Izaak 123, 124, 168, 169, 330 Broszkiewicz Jerzy 70 Brykalski Przemysław 209 Brykner Bronisław 207, 208 Brzeźniak Zofia 199 Brzozowski Tadeusz 57, 58, 64—71, 74, 225, 226, 256, 261, 265, 280, 281, 294, 295, 310, 311, 324, 335 Buczek Włodzimierz 216, 257, 266, 270— 271, 325 Buczyńska-Gabrysiak Ewa 266, 325 Budziło Jan 189 Buffet Bernard 229, 234 Bukowski Marcin 43 Bunsch Adam 125-127, 129, 158-159, 172, 194-195, 330, 332, 334 Bunsch Alojzy (Ali) 64, 67, 70, 228 Bunsch Franciszek 19, 20, 133, 134, 144, 145, 209, 214, 316, 318 Burri Alberto 286, 288, 291 Bursa Andrzej 262 c Candilis Georges 26 Celine Louis Ferdinand 65 Cézanne Paul 67, 69, 76, 77, 292 Cęckiewicz Witold 111, 112, 316, 330 Chagall Marc 213, 220, 257 Chełmoński Józef 121, 167, 169 Chirico Giorgio de 257, 262 Chmieliński Edmund 193 Chmurski Kazimierz 20, 29 Chodorowski Kazimierz 247-249, 336 Chômiez Witold 20, 119, 127, 188-190, 207,334 Chopin Fryderyk 63 Chromy Bronisław 257, 276, 278, 337 366 Chruszczów Nikita 223, 236—239, 241, 256, 297, 303, 320, 321 Chrystus 51, 133 Chudzikiewicz Zbigniew 113 Chwalba Andrzej 15, 91, 191 Chwistek Leon 221 Courbet Gustaw 77, 78, 118, 119 Cybis Jan 21, 22, 77, 81, 165, 171, 184, 296, 318 Cybulski Andrzej 64, 67, 70 Cyrankiewicz Józef 92, 135, 151, 152, 313 Czajkowski Ludwik 207 Czekaj Franciszek 33, 34, 327 Czełkowska Wanda 279 Czerwenka Erwin 132, 133, 159, 191, 195, 196, 207, 208, 334 Czyżewski Tytus 221 245, 175, 173, 192, D Dadlez Paweł 29 Dali Salvador 73, 231 Damasiewicz Witold 209, 214, 216, 257, 266, 270, 271, 274, 284, 293, 318, 325 Daszyński Ignacy 134, 153 Daumier Honoré 119, 223 Davis Norman 28 Dąbrowska Maria 76, 188 Dąbrowski Edmund 96, 108 Dąbrowski Jarosław 207 Dejneka Aleksander 169, 175 Delacroix Eugène 118 Dębowska-Tarasin Zofia 136, 161, 172, 183, 184, 186, 199, 200, 203, 258, 318, 319, 335 Dickens Charles 205 Dien Raymonde 218 Dix Otton 119 Dłubak Zbigniew 71—73, 222, 311, 312 Długosz Alfons 134, 139, 169, 316 Długosz Wojciech 139, 192 Dobrowolski Henryk 16, 188 Dobrowolski Tadeusz 77, 78, 80, 81, 122, 123 Dobrowolski Władysław 265 Dobrzycki Jerzy 142 Domański Andrzej 94 Dretler-Flin Stefania 39, 125, 126, 142, 203, 204, 269, 270, 319, 327, 335 Indeks osób Drewniok Epifaniusz zob. Nikifor Drobner Bolesław 17 Drwalowie Bogdana i Anatol 267 Dubuffet Jean 286, 291 Duchamp Marcel 70 Dulęba Maria 121 Dunikowski Xawery 20, 30, 42, 43, 45, 50— 54, 117, 150-153, 157, 168, 169, 172, 238, 296, 310, 317, 328, 332 Dusza Bolesław 267 Dutka Leszek 275, 276, 293, 337 Dutkiewicz Jan 139 Dutkiewicz Józef Edward 155 Dybowski Stefan 153 Dylewski (Stefan?) 209 Dzieliński Kazimierz 129 Dzierżyński Feliks 143, 152, 155 Dziewoński Kazimierz 28 Dzikowska Elżbieta 229 E Eibisch Eugeniusz 19-24, 77, 79, 81, 90, 117, 145, 149, 171, 175-177, 179, 180, 182-184, 210, 228, 285, 296, 310, 317, 318,333 Erenburg Ilia 236, 320 Ernst Max 73, 231, 261 Estreicher Karol 20, 91 F Fabijański Stanisław 168 Fangor Wojciech 229 Fautrier Jean 231, 286, 290, 291 Fedkowicz Jerzy 20, 2 3, 81, 87, 90, 129, 132, 172, 173, 180, 182, 184, 186, 218, 285 Fenichel Abba 54, 55 Fibonacci 26 Fiderkiewicz Alfred 16 Filipkiewicz Stefan 29 Filipowicz Kornel 70, 223 Fleichfarb Józef zob. Światło Józef Flukowski Stefan 30 Fołtyn Adam 96, 250, 314 Fontaine Pierre EL. 100 Fontana Lucio 291 Fornalska Małgorzata 155 Förster (Ferster) Karol 31 Fougeron André Fougeron André 69, 186 Frank Hans 28 Frid 209 Frycz Karol 20 Fryźlewicz Magdalena 65 G Gabo Naum 74 Gabor Józef 199 Gabryel-Rużycka Maria zob. Rużycka Maria Gabrysiak Walenty 266, 325 Gaj Jacek 293 Galica Józef 277 Gałczyński Konstanty Ildefons 227 Gałęzowski Józef 20 Gawłowski Józef Tadeusz 251, 252, 323, 336 Gąsiorowska Barbara zob. Węgorek Barbara Geppert Eugeniusz 21, 31, 172 Géricault Théodore 118 Gerson Wojciech 121, 124, 316 Giacometti Alberto 278 Gierasimow Aleksander 168, 169, 184, 297, 317 Gierymski Aleksander 117, 121, 124, 169, 316 Gierymski Maksymilian 124 Gischia Léon 68 Głąb Józef 316 Głowiński Michał 155 Godebski Cyprian 63 Gogh Vincent van 77 Goldberg Józef zob. Różański Józef Goldzamt Edmund 92, 96, 345 Golonka Stefan 96, 249 Golas 159 Gołaszewski Tadeusz 100 Gołąb Jan 323 Gołąb Józef 113, 115, 253, 330, 336 Gombrowicz Witold 65, 268, 303 Gomułka Władysław 134, 237, 238, 241, 246, 263, 294, 297, 304, 320, 321 Gostyński Tadeusz 63 Gotlieb Henryk 172 Grabowski Julian 267 Grocholska Krystyna 209 Grochot Zbigniew 64, 67 Gromaire Marcel 119 Grosz George 119, 220, 258 367 Indeks osób Grott Teodor 79, 172 Grottger Artur 29, 54, 124, 169 Groys Borys 345 Grubba-Thiede Dorota 279 Grünberg Berta 220, 221 Grygiel Tadeusz 229 Grymek Maria 199 Grzybowska Krystyna 126 Grzybowski Zbigniew 209, 266, 272, 274, 284,325 Gutkowska Zofia zob. Gutkowska-Nowosielska Zofia Gutkowska-Nowosielska Zofia 64, 67, 70, 228 Guttuso Renato 185, 186, 318 Guzek Łukasz 224, 263, 344 H Hajdecki Antoni 257, 266, 274, 325 Hajnowscy, bracia 201 Harlan Veit 188 Hartung Hans 25, 280 Hartwig Edward 71 Haska Antoni 159, 184, 209, 266, 270, 274,284,325 Herbert Zbigniew 305 Herling-Grudziński Gustaw 2б8 Hermanowicz Henryk 102, 105, 107, 108, 248, 253, 329, 330, 336 Higgins Dick 79 Himmler Heinrich 49 Hitler Adolf 28, 62 Hoffmann Adam 64, 67, 69, 311 Hofman Wlastimil 55, 79, 133, 158, 172 Horno-Popławski Stanisław 169, 296 Höss Rudolf 45, 49, 52 Howard Ebenezer 93, 95 Husarski Roman 243 Jabłoński Mieszko 163 Jakimowicz Andrzej 178 Jakowlew 169 Janikowski Andrzej 106, 329, 335 Janion Maria 162 Janowski Tadeusz 98, 99, 315 Januszewski Jan 207, 208 Jańczak Witold 128 Jaracz Stefan 178 Jarema Maria 23, 57, 58, 68-70, 71, 72, 74, 81, 117, 119, 173, 181, 186, 220-224, 227, 231, 256, 260, 263-265, 284, 285, 294, 295, 310, 311, 319, 324, 336, 337 Jaremianka zob. Jarema Maria Jarnuszkiewiczowa Jadwiga 257 Jarocki Władysław 20, 32-34, 126, 129, 132, 158, 166, 172, 318, 327, 330 Jaroszewski Marian 252, 253, 336 Jasiewicz-Walczak Alina 130 Jaźwiecki Franciszek 29, 220 Jeanneret-Gris Charles-Edouard zob. Le Cor busier Jekiełek Józef 20 Jellenta Cezary 53 Jesion Alfred 151 Jodko-Narkiewicz Witold 154 Joganson Borys 135, 168, 169 Johanson 135 Joniak Juliusz 137, 138, 257, 331 Jończyk Julian 265, 266, 291-293, 325 Juchnowicz Stanisław 96, 99, 314 Juon Konstantin 169 Jurkiewicz Andrzej 20, 136, 137, 172, 195, 285,331 Jurkiewicz Ewa 64, 67 Juszczyk Stanisław 115, 330 I Ingarden Janusz 96, 99, 101, 102, 108, 248, 250, 255, 314, 315, 323, 329, 330, 336 Ingarden Marta 96, 99, 101, 102, 108, 314, 323, 329, 330, 336 Ingardenowie Marta ijanusz 246, 247 Izaak Fleichfarb zob. Światło Józef 368 Kaduk Oswald 46 Kafka Franz 65 Kalarus Tomasz 111, 112-115, 249, 251, 252, 254, 327, 328, 330, 331, 332-337 Kalczyńska Alina 294 Kaliński Janusz 238 Kałucki Jerzy 291 Kamieński Antoni 168 Kamykowski Bolesław 19 Indeks osób Kandinsky Wasyl 220, 261 Kantor Tadeusz 11, 57, 58, 64—74, 76, 77, 81, 117-119, 173, 186, 212, 222, 223, 227, 228, 231, 232, 239, 256, 261, 263265, 268, 276, 277, 279, 280-282, 286288, 290, 291, 294, 295, 310, 311, 320, 324, 325, 329, 335, 337 Karakiewicz Zbigniew 95, 96 Karczewski Antoni 26 Karny Alfons 151 Karolak Jerzy 119 Karpiński Alfons 138, 146, 147, 317, 318, 331, 332 Kasarab Józef 207 Kenar Antoni 151 Kędziorek Bogdan 2бЗ Khrushchev Nikita zob. Chruszczów Nikita Kieferling Edward 267 Kiełbiński Czeslaw 31, 132, 133, 159, 160, 163, 207, 331, 333 Kierska-Hoffmannowa Ewa 155, 332 Kisielewski Stefan 241 Klee Paul 73, 74, 212, 220, 261, 290 Klimek Józef 209, 214, 318 Kliszko Zenon 263 Kluza Józef 266, 272, 325 Kobro Katarzyna 71, 221 Kobzdej Aleksander 229 Kooning Willem (Will) de 26, 280 Kollwitz Käthe 119 Komorowska Wanda 68 Komski (Baraś-Komski) Jan 48 Konczalowski Piotr 169 Konieczny Marian 63 Koniew Iwan, marszałek 15, 349 König Józef 250 Koniuszy Edward 43 Konrad Kazimierz 283 Kopernik Mikołaj 63 Kopf Marian 34, 35, 327 Kornijasz Aleksander 257 Korotkiewicz Tadeusz 29 Korotkow Georgij? 122, 330 Korownikow Iwan 15 Korpák Jadwiga 154 Korski Roman 108 Korski Witold 108 Korzeniowski Józef 336, 337 Kosiba Antoni 267 Kosińska Mieczysława 31 Kosko Allan 57 Kosmulski Leon 125, 172, 203, 205, 319 Kossak Jerzy 35, 36, 327 Kossak Juliusz 124 Kossak Wojciech 168 Kostałowski Andrzej 219 Kostenko, pułkownik 15 Kostka-Napierski Aleksander 207 Kostołowski Andrzej 219, 258, 336 Kostrzewa Antoni 43, 243, 257 Kostrzewa Halina 257 Kostrzewski Franciszek 121 Kościelniak Mieczysław 40, 47, 125, 148, 172, 311 Kościuszko Tadeusz 63, 177 Kotowicz Cezariusz 267 Kotsis Aleksander 121, 124, 316 Kott Jan 239, 303 Kotula Adam 265 Kowalewski Zbigniew 137 Kowalska Bożena 73, 74, 256 Kowalski Andrzej 265, 283, 291 Kowarski Felicjan Szczęsny 21, 169, 175, 185, 296 Kozłowski Dariusz 109 Krajewscy Juliusz, Helena 178, 184 Krajewska Helena 78, 81, 87, 117, 174, 176 Krajewski Juliusz 77, 78, 81, 87, 117, 118, 119, 174, 176, 179, 222, 229 Krakowski Piotr 264, 265, 291, 294 Krakowski Wojciech 265, 288, 290, 324 Krasicka Lila 64 Krasnodębska-Gardowska Bogna 126, 130, 139, 142, 172, 191, 203, 204, 269, 319 Krasko Wincenty 263 Kraupe-Swiderska Janina 57, 64, 67, 70, 71, 74, 154, 155, 165, 172, 178, 179, 225227, 232, 257, 265, 282, 291, 311, 317, 324, 333 Krażowska-Knotowa Helena 125, 126, 129, 142, 172, 203-205, 270, 319 KrchaEmil 172, 285 Król Tadeusz 29 Kruczek Marian 145 Kruczkowski Leon 239, 240 Krug Jan 113, 114, 330 Krzyształowski Stanisław 128, 130, 136, 159, 195, 208, 285 Krzyżak Józef 149 369 Indeks osób Kujawski Jerzy 64, 67 Kulczyk Grażyna 233 Kulig-Janarek K. 203 Kunz Włodzimierz 257, 266, 271, 325 Kupiecki Robert 151 Kurcz Aleksander 207 Kurylewicz Andrzej 291 Kuryluk Karol 11 Kuźniar Marian 255 Kwaśniewska Barbara 216, 257, 266 Kwiatkowski Tadeusz 70, 190 L Lachowski Marcin 60, 61 Lamsere 169 Le Corbusier (właśc. Jeanneret Charles-Edou ard) 26, 27, 252, 323 Le Nain (bracia Antoin, Louis i Mathieu) 223 Ledwos Ryszard 132, 285, 293 Léger Fernand 220, 257 Lem Stanisław 291 Lenczewska Janina 96 Lenczowski Czesław 47 Lenica Alfred 71, 73, 81, 311 Lenin Włodzimierz I. 8, 16, 162, 143, 146— 150, 152, 154, 178, 179, 184, 203, 317 Lentz Stanisław 169 Leonardo da Vinci 264 Leonowicz Władysław 44, 250 Leszczyńska-Kluza Danuta 15 5, 163, 284, 293 Leszko Ludwik 207 Leszkowicz Paweł 233 Lewicki Leopold 220, 221 Ligier Piotr 335 Ligocki Alfred 181 Lipowicz-Paciorkowa Bronisława 207 Lisicka Jadwiga 257 Lisowski Bohdan 246, 247, 2 5 0, 2 51, 2 5 5, 323, 336 Lohner Rudolf 63 Lorenc Stefan 199 Lorentz Stanisław 151, 241 Luksemburg Róża 155 Lumumba Patrice Emery 289 Ł Łakomski Tadeusz 81, 137, 144, 145, 154, 180, 186, 198, 272, 319, 331, 332 370 Laktionow 169 Łaszkiewicz-Masłowska Janina 155 Łoziński Jerzy 215 Łoziński Wojciech 97-99, 102-104, 247, 329,329,336 Łuczyńska-Szymanowska Irena 161 Łunczarski Anatolij 211 Łunkiewicz Maria 81 Μ Mach Ernst 122 Majakowski Włodzimierz 152 Majcher Alojzy 29 Majchrzak Stanisław 29 Majewski Jerzy 267 Makarewicz Maciej 70, 81, 131, 293 Makarewicz Jerzy 29 Makowski Tadeusz 64 Małecki Władysław Aleksander 167 Malewicz Kazimierz 295 Malina Jerzy 68, 80 Malina Marian 70, 71, 163, 164, 182, 266, 271, 274, 284, 293, 333, 336 Malinowski Jerzy 4, 6, 8, 5 5, 203, 340, 349 Małecki Władysław 124 Mangelowa Irena 215 Mann Thomas 65 Мао-Tse Tung 226 Marchlewski Julian 152 Marcinkowska-Brykner Eugenia 134, 143, 159, 207, 208 Marcinów Stanisław 80 Marconi Leonard 63 Marczyński Adam 81, 130, 137, 164, 184, 210, 220, 221, 265, 288, 290, 294-296, 324, 326 Marek Józef 257, 266, 271, 272, 325 Markowska Anna 67, 217, 258-259, 263, 280, 287 Markowska Maria 155, 172, 257 Marks Karol 179 Marona Włodzimierz 113, 114, 330 Marshall George 144, 187 Masłowski Stanisław 168 Masson André 57, 68, 231 Matejko Jan 118, 124, 169, 316 Mathieu Georges 25, 279, 280, 325 Matisse Henri 257, 292 Matta Roberto 73, 261, 262, 271 Indeks osób Maziarska Jadwiga 57, 68, 69, 70, 71, 73, 74, 81, 220, 225, 228, 231, 256, 262, 264, 265, 286-288, 294, 311, 319, 320, Mączyński Franciszek 28, 110 Mehoffer Józef 31 Meissonier Jean Louis Ernest 77 Melbechowska-Luty Aleksandra 151 Mendez Leopold 211 Merleau-Ponty Maurice 280 Mianowski Lucjan 257, 277 Michałowski Piotr 169 Mickiewicz Adam 18, 63, 177 Mieszkowska Danuta 255 Mikulski Kazimierz 58, 64, 67, 68—71, 73, 228, 232, 256, 261, 263, 265, 284, 291, 310, 311, 320, 324, 329 Milhaujean 185 Miller Danuta 145 Milli Zygmunt 207 Minc Hilary 18 Minnich Włodzimierz 112, 316, 330 Minorski Jan 92, 93 Minticz-Skarżyńska Lidia 228, 320 Miodoński Jan 159 Miodoński Władysław 159 Mir Juan (Joan) 57, 73, 231, 261, 271, 290 Młodzianowski Adam 126, 136, 142, 172, 203, 205, 269, 319 Moholy-Nagy Laszlo 220 Molli Clemente 63 Molotow Wiaczesław 14, 134 Mondrian Piet 220, 295, 323, 252 Moore Henry 274 Morawski Jerzy 298 Morin Edgar 61 Motyka Lucjan 39, 40, 128, 151, 327, 331-335, 338,339 Mrożewski Stefan 21 Mróz Daniel 265, 291, 324 Mróz Sokrates 265 Mróz-Łękawski Tadeusz 20, 29 Mściwujewski Adam 28 Mucha Eugeniusz 196 Muchina Wiera 168, 169 Muszanka-Łakomska Janina 150, 332 Muszkiet Karol 43, 172 Mycielski Jan 87 Myszkowski Tadeusz 44, 45, 49, 310 N Nacht-Samborski Artur 22 Nałęcki Konrad 209, 210, 214, 216, 318 Napieracz Jerzy 41, 42, 142, 201, 202, 273, 274, 275, 328, 337 Narde lii Zdzisław 70 Nawałka Józef 128 Neruda Pablo 227 Niekrasow Wiktor 204 Nikifor 272 Nita 222 Nowak Janusz S. 253 Nowicki Maciej 27 Nowosielski Jerzy 64, 65, 67—69, 70, 71, 74, 117-119, 223, 225, 228, 229, 233, 234, 256, 262, 265, 284, 294, 295, 311, 324,328 Nowotko Marceli 152, 155 O Obrąpalska Fortunata 71, 312 Ociepka Teofil 272 Okoń Waldemar 279 Olszakowski Zbigniew 115, 255 Olszewski Zenon 194 Orłowski Aleksander 123, 316 Ormezowski Leon 24 Orozco José Clemente 185, 318 Orwell George 236 Osęka Andrzej 2б7 Osostowicz Stanisław 220 Osóbka-Morawski Edward 162 Ostaszewski Tadeusz 266, 270, 274 Ożański Piotr 191, 192 Ożóg-Czarnowska Janina 267 P Pabisiak Zdzisław 214 Paciorek Stanisław 31, 149, 150, 207, 332 Paczkowski Henryk 20 Paderewski Ignacy 63 Palczewski Tadeusz 21, 29 Palitzsch Gerhard 46 Pałka Eugeniusz 191 Pałkin Aron 17 Panek Jerzy 40, 41, 128-131, 133, 135— 137, 172, 186, 192, 193, 195, 257, 371 Indeks osób 266, 270, 273, 325, 328, 330, 331, 334,337 Pautsch Fryderyk 20, 220, 318 Pawluk-Nowakowa Janina 196, 198 Pawłowski Andrzej 265, 282, 283, 294, 295, 296, 324 Peczenko-Srzednicka Olga 130, 131 Pelczarski Bronisław 80 Percier Charles 100 Perendyk Wacław 158, 159, 169, 207, 332 Perret Auguste 112 Perry Clarence Arthur 93, 104, 105, 315 Peschel, rzeźbiarz niem., 63 Petryński Boleslaw 29 Petryński Borys 20 Pevsner Antoine 74 Piasecki Marek 265, 283 Piasecki Szymon 220 Picasso Pablo 67, 69, 220, 257, 272 Piela Tadeusz 94 Pieńkowski Ignacy 20, 318 Pietsch Andrzej 293 Pignon Édouard 68, 69, 73, 81, 185, 231, 318 Pinińska-Bereś Maria 257, 264, 279 Piotrowski Piotr 61 Pius XII 180 Piwocki Ksawery 167 Pochwalski Kasper 157—159, 172, 318, 332 Pochwalski Stanislaw 172 Policht Henryk 207 Pollock Jackson 25, 279, 280, 291, 325 Poniatowski Józef 63 Popiel Antoni 63 Popławski Stanisław 63, 158, 165, 172, 318 Porębowicz Stefan 105, 106, 315, 329 Porębska Anna 222 Porębski Mieczysław 59, 64, 66—68, 70— 72, 76, 77, 87, 173, 183, 198, 199, 200, 201,212,217,222,224,227,229,295 Potępa Józef 277 Potrzebowski Jerzy 33, 40, 46, 138, 142, 148, 149, 154, 155, 169, 180, 186, 193, 197, 257, 319, 332, 334 Procajłowicz Antoni 207 Pronaszko Zbigniew 20, 23, 24, 81, 90, 91, 133, 134, 145, 147, 154, 172, 177, 179, 181, 195, 209, 210, 218, 239, 296, 310, 316, 317, 318, 332-334 372 Proust Marcel 65 Przyboś Julian 69, 76, 77, 257, 295, 303 Przybulski Czesław 108 Pstrowski Wincenty 157 Ptaszycka Anna 95, 96, 111 Ptaszycki Tadeusz 44, 96, 99, 314 Puget Franciszek 66 Puget Jacek 24, 66, 80, 146, 147, 172, 178, 184, 277, 317, 332, 333 Puget Ludwik 21, 29 Puget Zofia Albana 164, 257, 333, 337 Pustelnik Karol 265, 284, 324 Putek Józef 233 R Radkiewicz Stanisław 85, 151 Radnički Zygmunt 20, 81, 126, 130, 133, 143, 149, 155, 165, 166, 167, 168, 172, 173, 175, 180,186, 210, 310, 316-318, 333 Rafael (Raffaello Santi) 118 Rafałowski Aleksander 21,24 Rapacka Halina 190 Raynoch-Brzozowska Anna 44, 48, 49, 80 Raynoch Władysław Zbigniew 29, 48 Reichert-Toth Janina 43, 44, 63, 80, 163 Reinholz Wanda 227 Rembiesa Tadeusz 96, 249, 314 Rembrandt (Rembrandt Harmensz van Rijn) 118 Reutt Walerian 197 Ribbentrop Joachim von 14 Ritterówna Maria 285 Rivera Diego 185, 318 Rodakowski Henryk 124, 169 Rohrenschef Wiesław 267 Rosenstein Erna 55-57, 68, 71, 74, 211, 220, 221, 224, 231, 256, 261, 263-265, 282, 284, 310, 311, 319, 324 Rosensteinowie, rodzina 56 Różański Józef 236 Różewicz Tadeusz 70, 234 Różycka Maria zob. Rużycka Maria Różycki Tadeusz 20, 29 Rubczak Jan 21, 29 Rudowicz Teresa 265, 281, 282, 288, 289, 290, 324, 326, 337 Rudzka-Cybis (Rudzka-Cybisowa) Hanna 20, 21, 81, 154, 172, 180, 182, 183, 186, 209, 216, 285, 310, 317, 318, 334 Indeks osób Rużycka Maria 125 Ry chlak Józef 56 Rydygier Teodor 63 Rymar Halina 196 Rzegociński Witold 198 Rzepa Stanisław 293 Rzepiński Czesław 21, 24, 81, 147, 154, 172, 182, 186, 285, 317,318 S Sade Donatien Alphonse François de 233 Samlicki Marcin 5 5 Sandauer Artur 224 Sarian Martiros 169 Sartre Jean-Paul 280 Saura Antonio 280 Schillinger Josef 46 Schinagel Emil 29 Schindler Oskar 15, 50 Schöffer Nicolas 283 Schönborn Bronisław 33 Schulmann, kuśnierz 159 Schultze-Battman Alfred Otto Wolfgang zob. Wols Schwanenfeld Mojżesz 220 Seidemannowa Dorota 29 Sempoliński Leonard 71 Serafin Wladyslaw 126 Sheybal Stanislaw 79 Siedlecka Ewa 64, 66, 67, 70 Sieklucki Tadeusz 43 Sieradzka Agnieszka 47 Sieradzki Zbigniew 96 Sierow Walentin 168 Sierow Wladimir 120, 330 Sierow Włodzimierz 169 Sigmund Marek 188, 195, 334 Sigmund Marian 70, 101, 103, 195 Simmler Józef 124 Singier Gustave 185 Siqueiros David Alfaro 185, 318 Siwecki Alojzy 81, 128, 285 Siwek Karol 21, 29 Siwek Władysław 45, 46, 49 Skarżyński Jerzy 64, 67, 68, 70, 71, 73, 228, 232,256,261,265,284,291, 311,320, 324 Skrzybalski Bolesław 96, 249, 314 Skrzynecki Piotr 287 Skrzyński Henryk 105, 106, 315, 329 Skulicz Witold 144, 266, 271, 325 Skulski 123, 124, 330 Sławiński Janusz 304 Słonimski Antoni 150 Słowacki Juliusz 65 Smaga Magdalena 108 Sobczyk Marek 59 Sobolew Leonid 209 Sokołow Michaił 169 Sokorski Włodzimierz 77, 86, 117, 118, 120-122, 123, 145, 151, 173, 176, 179, 184, 209, 222, 236, 255, 256, 320 Sokrates 184 Soroka Mikołaj 110 Soto Jesús Rafael 284 Soulages Pierre 25, 280 Sowiński Jarosław 266, 270, 271, 325 Spychalski Marian 92, 313 Srzednicki Konrad 20, 40, 126, 128, 142, 143, 172, 203, 205, 206, 243, 269, 270, 319,335 Stachanow Aleksiej 157 Stalin Józef 6, 11, 14-17, 86, 134, 147, 150-152, 154, 162, 169, 184, 219, 223, 227, 229, 235, 236, 238, 241, 245, 303, 304, 317, 320, 321 Stangret Maria 291 Stanisław August Poniatowski 105 Stanisławski Jan 124 Stankiewicz Grażyna 151 Stankiewicz Teresa 121 Stańczyk Henryk 15 Starewicz Artur 241 Starzyński Henryk 189 Starzyński Juliusz 117, 119, 120, 122, 126, 128, 146, 147, 296 Stawiński Bolesław 220 Stażewski Henryk 24, 71, 72, 80, 81, 220, 295 Stec Edmund 125 Stefański Lech E. 119, 214 Stern Jonasz 55-58, 70-73, 74, 81, 173, 180, 186, 220-222, 229, 230, 256, 261, 263, 264, 265, 284, 288, 289, 310, 311, 319, 320, 324, 326, 328, 335 Stępień Czesław 168 Stobierski Mieczysław 49, 5 0, 80, 3 28 Stopka Andrzej 265, 324 Strumiłło Andrzej 136,142,145, 209,214,318 Struszkiewicz Jerzy 28 373 Indeks osób Strzemiński Władysław 24, 71, 81, 220, 221, 295 Strynkiewicz Franciszek 151 Studnicki Juliusz 296 Stulgiński Tadeusz 277 Stwosz Wit 153 Styrylska-Taranczewska Celina 130 Suliga Jan 108 Siisle-Muszkietowa Janina 172 Sygietyński Antoni 121 Syrkusowie (Helena, Szymon) 220 Szajna Józef 266, 274, 310, 325 Szancenbach Jan 19, 165 Szaniawski Jerzy 291 Szczęsnowicz-Puget Zofia 80, 132, 137 Szczuka Mieczysław 220, 221 Szermentowski Józef 121, 167, 316 Szpunar Tadeusz 267, 277, 278, 337 Szpyrkowski Zdzisław 255 Sztern zob. Stern Jonasz Szulc Marian 67, 70, 73, 266, 275 Szuszkiewicz Józef 159 Szwacz Bogusław 68—70 Szymanowski Wacław 63 Szymborska Wisława 235 Szymborski Roman 108 Szyszko-Bohusz Adolf 28 Tarabuła Janusz 265, 266, 291—293, 325, 361 Taranczewski Wacław 21, 81, 180, 184, 186, 227, 285,296,310,318 Tarasin Jan 71, 183, 184, 186, 199, 202, 203, 209, 216, 257, 258, 266, 272, 311, 318, 319, 325, 335 Tarasin Zofia zob. Dębowska-Tarasin Zofia Tarasinowie 186 Targosz Franciszek 45 Tarkowski Roman 174 Taslitsky Boris 185 Tchorzewski Jerzy 71, 265, 283, 311, 324 Teisseyre Stanisław 21, 22, 24 Thorvaldsen Bertel 63 Tobey Mark 25, 279, 280, 325 TollikJanina44, 47, 48, ЗЮ, ЗИ, 3 5 0 Toniak Ewa 192 Töpfer Stanisław 142, 172, 203, 204, 205, 270, 319 Toth Fryderyk 44, 63, 80, 154, 15 5 Truman Harry 144, 180 Trybowski Ignacy 242 Trzebińska Magdalena 328 Tylko Marian 199 Tyszkiewicz Teresa 71, 72, 311 U Ś Ślendziński Ludomir 128, 135, 142, 145, 169,172,317 Ślewiński Władysław 172, 178 Ślędzińska Wanda 130, 172, 182, 277 Śliwiński Jan 207 Śmiałowski Rudolf Franciszek 28 Śmiga Władysław 67 Światło Józef 85, 236, 237 Światłowska Maria 267 Świderski Jan 81,128, 134,136,147,165-167, 169,198,199, 227, 317, 319, 333, 335 Świerczewski Karol, generał 152, 180 Świerczyński Jan 207, 208 T Tal-Coat Pierre 231 Tanguy Yves 57, 261 Tapié Michel 279 Tapies Antoni 286, 291 374 Umińska Jadwiga 70, 71, 311 Uniechowski Antoni 207 Uniejewski Andrzej 96, 106, 107, 315, 329 Urbanowicz Danuta 266, 292, 325, 337 Urbanowicz Henryk 151 Urbanowicz Witold 284, 291-293, 325 Urbanowiczowie Danuta i Witold 266, 291 Utrillo Maurice 229 V Vasarely Victor 284 W Wajda Andrzej 62, 209, 210, 214, 216, 218, 318 Walaciński Adam 265, 283, 324 Walas Stefan 16 Waliszewski Zygmunt 64, 65 Indeks osób Waniek Eugeniusz 31, 54, 70, 127, 128, 220, 225, 330 Wanitzschke Reinhold 63 Warpechowski Zbigniew 264 Warska Wanda 291 Waryński Ludwik 152, 155 Warzecha Marian 233, 264, 265, 282, 288290,324 Wasilkowski Eustachy 68, 69 Waśkowski Tadeusz 207, 208 Waśkowski Wacław 95 Ważyk Adam 11, 30, 76 Ważykowa Gizela 29 Wątorski Mieczysław 31, 32, 40, 139—141, 143, 154, 317, 318, 327, 331, 332 Wegner Stanisław 71 Wegner Stefan 81, 311 Weiman zob. Wejman Mieczysław Weiss Wojciech 31, 133, 174, 296, 318, 333 Wejman Mieczysław 70, 90, 119, 142, 147, 155, 172, 183, 184, 186, 203, 205, 223, 269, 285, 293, 318, 319, 336 Węgorek Barbara (z domu Gąsiorowska) 209, 210, 214, 318 Węgorek Lucjan 209, 214 Wiciński Henryk 56, 64, 211, 220 Wieczorek Edward 167 Wieczorkiewicz Aleksander 240 Wierciak Zygmunt 54, 142, 317, 332 Wilczek Jan 151 Wilczyński Krzysztof 333 Wilkoń Józef 267 Winkler Konrad 156, 159, 165, 207-209 Winnicki Aleksander 21, 220 Wiśniowski Adam 20 Witek Stefania 159 Witkacy zob. Witkiewicz Stanisław Ignacy Witkiewicz Kazimierz 121 Witkiewicz Stanisław 121 Witkiewicz Stanisław Ignacy 65 Witold 63 Witz Ignacy 72, 215, 224 Wiwulski Antoni 63 Władysław ΐγ król polski 63 Władysław Jagiełło, król Polski 63 Włodarski Marek 71, 72, 81, 222, 311 Wnuk Marian 151, 178 Wodyński Jan 21 Wojciechowski Aleksander 67, 240 Wojniakowski Kazimierz 123 Wojtanowicz Kazimierz 70 Wojtkiewicz Witold 168, 169 Wojtyczko Ludwik 28 Wojtyna Paulin 257, 277 Wolewicz Krystyna 198, 319 Wols (Alfred O.W Schultze-Battman) 26, 280, 291 Woods Shadrach 26 Woźniakowski Jacek 205 Wojtowicz Stanisław 137, 257, 266, 273, 274, 325, 337 Wroński Jerzy 266, 291, 292, 293, 325 Wróbel Antoni 136 Wróblewska Krystyna 125, 129, 142, 172 203, 205, 269, 270, 319, 336 Wróblewska Teresa 197 Wróblewski Andrzej 30, 58—62, 71, 73, 119, 137, 142, 144, 182, 186, 192, 196, 198, 203, 208-220, 222, 258, 259, 266, 271, 310, 311, 317-319, 328,335 Wróblewski Bronisław 59 Wyczółkowski Leon 167, 169 Wygrzywalski Feliks 168 Wyka Kazimierz 235 Wyleżyńska Aurelia 5 7 Wyspiański Stanisław 66 Z Zacharewicz Witold 35—38, 327 Zachwatowicz Jan 26, 27 Zagórowski Antoni 207 Zajączkowski Lesław 143 Zakrzewski Władysław 29 Zakrzewski Włodzimierz 77, 87, 89, 169, 178, 184, 215, 222, 223 Zambrowski 151 Zanoziński Jerzy 146, 177, 178 Zarzycki Wiesław 20 Zawadzki Daniel 101, 329 Ząbkowski Lucjan 285 Zbigniewicz Stefan 20 Zbiróg-Malec Bogumiła 57 Zieleniewski, fabrykant 158 Zieniukowa Barbara 158 Zientara Maria {MZ} 2,3,4 Zin Wiktor 63 Zydroń Stanisław 113 375 Indeks osób Zygmunt III Waza, król polski i wielki książę litewski 63 ż Zaruk-Michalski Aleksander 16 Żdanow Andriej A. 303 Żebrowski Adam 207, 208, 267 Żechowski Stefan 30, 54, 131, 132, 136, 143, 148, 149, 154, 15 5, 172, 316, 317 {Żechowski] Antoni 54 {Żechowski} Wacław 54 Żegociński Witold 199 Żółkiewski Stefan 239, 240, 304, Յ66 Żórawski Juliusz 28 Opracowała Dorota Strojnowska 376
any_adam_object	1
any_adam_object_boolean	1
author	Zientara, Maria 1953-
author_GND	(DE-588)134032446
author_facet	Zientara, Maria 1953-
author_role	aut
author_sort	Zientara, Maria 1953-
author_variant	m z mz
building	Verbundindex
bvnumber	BV047301849
ctrlnum	(OCoLC)1256407944 (DE-599)BVBBV047301849
era	Geschichte 1945-1960 gnd
era_facet	Geschichte 1945-1960
format	Book
fullrecord	<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><collection xmlns="http://www.loc.gov/MARC21/slim"><record><leader>02980nam a2200505 cc4500</leader><controlfield tag="001">BV047301849</controlfield><controlfield tag="003">DE-604</controlfield><controlfield tag="005">20210803 </controlfield><controlfield tag="007">t</controlfield><controlfield tag="008">210528s2021 \|\|\|\| 00\|\|\| pol d</controlfield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">9788366334489</subfield><subfield code="9">978-83-66334-48-9</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(OCoLC)1256407944</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(DE-599)BVBBV047301849</subfield></datafield><datafield tag="040" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-604</subfield><subfield code="b">ger</subfield><subfield code="e">rda</subfield></datafield><datafield tag="041" ind1="0" ind2=" "><subfield code="a">pol</subfield></datafield><datafield tag="049" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-12</subfield><subfield code="a">DE-255</subfield></datafield><datafield tag="100" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Zientara, Maria</subfield><subfield code="d">1953-</subfield><subfield code="e">Verfasser</subfield><subfield code="0">(DE-588)134032446</subfield><subfield code="4">aut</subfield></datafield><datafield tag="245" ind1="1" ind2="0"><subfield code="a">Sztuka krakowska 1945-2000</subfield><subfield code="n">Tom 1</subfield><subfield code="p">Socrealizm i czas "odwilży" (1945-1959/1960)</subfield><subfield code="c">Maria Zientara</subfield></datafield><datafield tag="264" ind1=" " ind2="1"><subfield code="a">Kraków</subfield><subfield code="b">Muzeum Historyczne Miasta Krakowa</subfield><subfield code="c">2021</subfield></datafield><datafield tag="300" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">384 Seiten</subfield></datafield><datafield tag="336" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">txt</subfield><subfield code="2">rdacontent</subfield></datafield><datafield tag="337" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">n</subfield><subfield code="2">rdamedia</subfield></datafield><datafield tag="338" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">nc</subfield><subfield code="2">rdacarrier</subfield></datafield><datafield tag="490" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Biblioteka Krzysztoforska</subfield><subfield code="v">Nr 7</subfield></datafield><datafield tag="490" ind1="0" ind2=" "><subfield code="a">Biblioteka Krzysztoforska</subfield></datafield><datafield tag="648" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Geschichte 1945-1960</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Kunst</subfield><subfield code="0">(DE-588)4114333-4</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Sozialistischer Realismus</subfield><subfield code="0">(DE-588)4055848-4</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Krakau</subfield><subfield code="0">(DE-588)4073760-3</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="0"><subfield code="a">Krakau</subfield><subfield code="0">(DE-588)4073760-3</subfield><subfield code="D">g</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="1"><subfield code="a">Kunst</subfield><subfield code="0">(DE-588)4114333-4</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="2"><subfield code="a">Sozialistischer Realismus</subfield><subfield code="0">(DE-588)4055848-4</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="3"><subfield code="a">Geschichte 1945-1960</subfield><subfield code="A">z</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2=" "><subfield code="5">DE-604</subfield></datafield><datafield tag="773" ind1="0" ind2="8"><subfield code="w">(DE-604)BV047301846</subfield><subfield code="g">1</subfield></datafield><datafield tag="830" ind1=" " ind2="0"><subfield code="a">Biblioteka Krzysztoforska</subfield><subfield code="v">Nr 7</subfield><subfield code="w">(DE-604)BV021562382</subfield><subfield code="9">7</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032705008&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Inhaltsverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032705008&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Literaturverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032705008&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Register // Ortsregister</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032705008&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Abstract</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032705008&sequence=000009&line_number=0005&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Register // Personenregister</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="n">oe</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="q">BSB_NED_20210803</subfield></datafield><datafield tag="999" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-032705008</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">709</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">0904</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield></record></collection>
geographic	Krakau (DE-588)4073760-3 gnd
geographic_facet	Krakau
id	DE-604.BV047301849
illustrated	Not Illustrated
index_date	2024-07-03T17:23:35Z
indexdate	2024-07-10T09:08:16Z
institution	BVB
isbn	9788366334489
language	Polish
oai_aleph_id	oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-032705008
oclc_num	1256407944
open_access_boolean
owner	DE-12 DE-255
owner_facet	DE-12 DE-255
physical	384 Seiten
psigel	BSB_NED_20210803
publishDate	2021
publishDateSearch	2021
publishDateSort	2021
publisher	Muzeum Historyczne Miasta Krakowa
record_format	marc
series	Biblioteka Krzysztoforska
series2	Biblioteka Krzysztoforska
spelling	Zientara, Maria 1953- Verfasser (DE-588)134032446 aut Sztuka krakowska 1945-2000 Tom 1 Socrealizm i czas "odwilży" (1945-1959/1960) Maria Zientara Kraków Muzeum Historyczne Miasta Krakowa 2021 384 Seiten txt rdacontent n rdamedia nc rdacarrier Biblioteka Krzysztoforska Nr 7 Biblioteka Krzysztoforska Geschichte 1945-1960 gnd rswk-swf Kunst (DE-588)4114333-4 gnd rswk-swf Sozialistischer Realismus (DE-588)4055848-4 gnd rswk-swf Krakau (DE-588)4073760-3 gnd rswk-swf Krakau (DE-588)4073760-3 g Kunst (DE-588)4114333-4 s Sozialistischer Realismus (DE-588)4055848-4 s Geschichte 1945-1960 z DE-604 (DE-604)BV047301846 1 Biblioteka Krzysztoforska Nr 7 (DE-604)BV021562382 7 Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032705008&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Inhaltsverzeichnis Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032705008&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Literaturverzeichnis Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032705008&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Register // Ortsregister Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032705008&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Abstract Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032705008&sequence=000009&line_number=0005&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Register // Personenregister
spellingShingle	Zientara, Maria 1953- Sztuka krakowska 1945-2000 Biblioteka Krzysztoforska Kunst (DE-588)4114333-4 gnd Sozialistischer Realismus (DE-588)4055848-4 gnd
subject_GND	(DE-588)4114333-4 (DE-588)4055848-4 (DE-588)4073760-3
title	Sztuka krakowska 1945-2000
title_auth	Sztuka krakowska 1945-2000
title_exact_search	Sztuka krakowska 1945-2000
title_exact_search_txtP	Sztuka krakowska 1945-2000
title_full	Sztuka krakowska 1945-2000 Tom 1 Socrealizm i czas "odwilży" (1945-1959/1960) Maria Zientara
title_fullStr	Sztuka krakowska 1945-2000 Tom 1 Socrealizm i czas "odwilży" (1945-1959/1960) Maria Zientara
title_full_unstemmed	Sztuka krakowska 1945-2000 Tom 1 Socrealizm i czas "odwilży" (1945-1959/1960) Maria Zientara
title_short	Sztuka krakowska 1945-2000
title_sort	sztuka krakowska 1945 2000 socrealizm i czas odwilzy 1945 1959 1960
topic	Kunst (DE-588)4114333-4 gnd Sozialistischer Realismus (DE-588)4055848-4 gnd
topic_facet	Kunst Sozialistischer Realismus Krakau
url	http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032705008&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032705008&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032705008&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032705008&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032705008&sequence=000009&line_number=0005&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA
volume_link	(DE-604)BV047301846 (DE-604)BV021562382
work_keys_str_mv	AT zientaramaria sztukakrakowska19452000tom1

Verfügbarkeit

Es ist kein Print-Exemplar vorhanden.

Fernleihe Bestellen Achtung: Nicht im THWS-Bestand! Inhaltsverzeichnis

MARC

Datensatz im Suchindex

Es ist kein Print-Exemplar vorhanden.

Ähnliche Einträge