Hē symmetochē tu hellēnorthodoxu klēru stá epanastatika kinēmata tēs Turkokratias (1453-1821):
Gespeichert in:
| 1. Verfasser: | |
|---|---|
| Format: | Abschlussarbeit Buch |
| Sprache: | Greek |
| Veröffentlicht: |
Athēna
Ennoia
2020
|
| Ausgabe: | Prōtē ekdosē |
| Schlagworte: | |
| Online-Zugang: | Inhaltsverzeichnis Literaturverzeichnis Register // Personenregister |
| Beschreibung: | In griechischer Schrift |
| Beschreibung: | 389 Seiten 21 cm |
| ISBN: | 9789606410260 9606410269 |
Internformat
MARC
| LEADER | 00000nam a2200000 c 4500 | ||
|---|---|---|---|
| 001 | BV047224151 | ||
| 003 | DE-604 | ||
| 005 | 20210428 | ||
| 007 | t | ||
| 008 | 210406s2020 m||| 00||| gre d | ||
| 020 | |a 9789606410260 |9 978-960-641-026-0 | ||
| 020 | |a 9606410269 |9 960-641-026-9 | ||
| 035 | |a (OCoLC)1249664757 | ||
| 035 | |a (DE-599)BVBBV047224151 | ||
| 040 | |a DE-604 |b ger |e rda | ||
| 041 | 0 | |a gre | |
| 049 | |a DE-12 | ||
| 084 | |a OST |q DE-12 |2 fid | ||
| 100 | 1 | |a Kontalē, Athēna |d ca. 20./21. Jh. |e Verfasser |0 (DE-588)1229654534 |4 aut | |
| 245 | 1 | 0 | |a Hē symmetochē tu hellēnorthodoxu klēru stá epanastatika kinēmata tēs Turkokratias (1453-1821) |c Kontalē N. Athēna |
| 246 | 1 | 3 | |a The participation of the greek orthodox clergy in the uprising movements against the turkish conquest (1453-1821) |
| 246 | 1 | 0 | |a ellēnorthodoxou ellēnorthodoxu hellēnorthodoxou klērou Tourkokratias |
| 250 | |a Prōtē ekdosē | ||
| 264 | 1 | |a Athēna |b Ennoia |c 2020 | |
| 300 | |a 389 Seiten |c 21 cm | ||
| 336 | |b txt |2 rdacontent | ||
| 337 | |b n |2 rdamedia | ||
| 338 | |b nc |2 rdacarrier | ||
| 500 | |a In griechischer Schrift | ||
| 502 | |b Dissertation |d 2011 | ||
| 505 | 8 | |a Zusammenfassung in englischer Sprache u.d.T.: The participation of the greek orthodox clergy in the uprising movements against the turkish conquest (1453-1821) S. 382-384 und Index S. 385-389 | |
| 600 | 0 | 7 | |a Osmanen |0 (DE-588)118747797 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 648 | 7 | |a Geschichte 1453-1821 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 650 | 0 | 7 | |a Orthodoxe Kirche |0 (DE-588)4043912-4 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 650 | 0 | 7 | |a Widerstand |0 (DE-588)4079262-6 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 651 | 7 | |a Griechenland |0 (DE-588)4022047-3 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 653 | 0 | |a History of Greece | |
| 653 | 0 | |a Philosophy (General) | |
| 653 | 0 | |a Philosophy of religion. Psychology of religion. Religion in relation to other subjects | |
| 653 | 0 | |a Religion (General) | |
| 653 | 0 | |a Sociology (General) | |
| 655 | 7 | |0 (DE-588)4113937-9 |a Hochschulschrift |2 gnd-content | |
| 689 | 0 | 0 | |a Griechenland |0 (DE-588)4022047-3 |D g |
| 689 | 0 | 1 | |a Orthodoxe Kirche |0 (DE-588)4043912-4 |D s |
| 689 | 0 | 2 | |a Widerstand |0 (DE-588)4079262-6 |D s |
| 689 | 0 | 3 | |a Osmanen |0 (DE-588)118747797 |D p |
| 689 | 0 | 4 | |a Geschichte 1453-1821 |A z |
| 689 | 0 | |5 DE-604 | |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032628701&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Inhaltsverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032628701&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Literaturverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032628701&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Register // Personenregister |
| 940 | 1 | |n oe | |
| 940 | 1 | |q BSB_NED_20210428 | |
| 942 | 1 | 1 | |c 200.9 |e 22/bsb |f 0903 |g 495 |
| 943 | 1 | |a oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-032628701 | |
Datensatz im Suchindex
| _version_ | 1808862387110936576 |
|---|---|
| adam_text |
ΠβΡΙβΧΟΜβΝΑ Συντομογραφίες.10 Πρόλογος.13 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ό 'Ελληνισμός στήν ’Οθωμανική αυτοκρατορία (1453-1821). 17 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α' ΤΟ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟ ΦΡΟΝΗΜΑ ΤΟΥ ΓΕΝΟΥΣ ΚΑΙ ΟΙ ΦΑΝΕΡΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΟΥΛΕΙΑ 1. Έλληνορθοδοξία καί’Ελευθερία. 33 α. ’Ορθοδοξία καί ’Ελευθερία. 34 β. Ελληνισμός καί ’Ελευθερία.46 2. Τό φιλελεύθερο φρόνημα του έλληνορθόδοξου κλήρου.56 3. Φιλελεύθερα σκιρτήματα τού Γένους στή διάρκεια τής δουλείας. 64 4. Ή ρεαλιστική πολιτική τού ’Εθναρχικού Κέντρου.83 . α. ’Ενσωμάτωση ή ανταρσία;.84 β. ’Εξωτερική «αποδοχή» της οθωμανικής κυριαρχίας. 87 γ. ’Επιφυλακτική στάση καί ή κανονική της θεμελίωση.90
6 Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΚΛΗΡΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟ В' ΑΜΕΣΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΚΟΡΥΦΑΙΩΝ ΚΛΗΡΙΚΩΝ ΣΕ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΑ ΚΙΝΗΜΑΤΑ 1. Ό μητροπολίτης Ρόδου Εύθύμιος (1523-1527) καί ή συμμετοχή του στήν τοπική έξέγερση.99 2. Ό μητροπολίτης Παλαιών Πατρών Γερμανός Α' (1561-1672) καί ή ανάμειξή του στήν
έπαναστατική απόπειρα τής ΒΔ Πελοποννήσου (1571). 107 3. Ό μητροπολίτης Μονεμβασίας Μακάριος (1569-1572) καί ή συμβολή του στήν επανάσταση τής ΝΔ Πελοποννήσου (1572). 114 4. Οί έπαναστατικές κινήσεις του μητροπολίτη Τυρνόβου καί πάσης Βουλγαρίας
Διονυσίου (1597-1598). 121 5. Τά έπαναστατικά κινήματα του μητροπολίτη Λαρίσης Διονυσίου Β' (1541-1611), [Θεσσαλίας (1600) καί’Ηπείρου (1611)].125 6. Ή συμμετοχή του αρχιεπισκόπου Φαναριού καί Νεοχωρίου Σεραφείμ (1587-1601) στήν επανάσταση
των ορεινών Αγραφιωτών. 136 7. Οί έπαναστατικές ένέργειες του αρχιεπισκόπου Άχρίδος Αθανασίου.140 8. Ή έπαναστατική δραστηριότητα του έπισκόπου Μάνης Νεοφύτου γιά τήν απελευθέρωση τής Πελοποννήσου
(1612-1615). 146 9. Οί έπαναστατικές κινήσεις τού έπισκόπου Σαλώνων Φιλοθέου (1698-1699). 152 10. Οί έπαναστατικές ένέργειες τού μητροπολίτη Λακεδαίμονος Άνανία (1750-1767). 156 11. Ή έπαναστατική
δραστηριότητα τού Παλαιών Πατρών Παρθενίου E' (1750-1756 καί 1759-1770). 162 12. Οί έπαναστατικές κινήσεις του έπισκόπου
Μεθώνης Ανθίμου (1745-1770). 167
Περιεχόμενα 7 13. Ή έπαναστατική δράση του Ίερομονάχου Σαμουήλ (1733-1803) στόΚούγκι. 171 14. Ή επανάσταση του παπα-Εύθυμίου Βλαχάβα (1808). 181 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ ΕΜΜΕΣΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΚΛΗΡΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΠΡΟΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΏΝ ΚΙΝΗΜΑΤΩΝ 1. Ό αρχιεπίσκοπος Άχρίδος
Ιωακείμ καί ή συμμετοχή του στίς συνωμοτικές - επαναστατικές κινήσεις στή Βόρειο Ήπειρο (1572-1576). 197 2. ’Επαναστατικές ενέργειες του μητροπολίτη Λακεδαιμόνιας Χρύσανθου (1601-1604).200 3. Οί έπαναστατικές έκκλήσεις του αρχιεπισκόπου Κύπρου
Χριστοδούλου A' (1606-1638). 205 4. Ή έθνικοεπαναστατική πρωτοβουλία του μητροπολίτου Ναύπακτού καί ’Άρτης Γαβριήλ Β' (1601-1633).209 5. Ή συμμετοχή του λόγιου μητροπολίτη Φιλαδέλφειας καί Ένετίας Γερασίμου (1605/7-1685) στήν πολιορκία τού Χάνδακα τής
Κρήτης. 212 6. Ό μητροπολίτης Κεφαλληνίας, Ζακύνθου καί ’Ιθάκης Τιμόθεος Β’ (1684-1718) ώς έπικεφαλής μονάδας Έπτανησίων μαχητών. 218 7. Ή απελευθερωτική δράση του Θεόκλητου Πολυείδη: Oi χρησμοί του
«Αγαθάγγελου».220 8. Ό μητροπολίτης Κορίνθου Μακάριος (1765-1776) καί ή επανάσταση τής Πελοποννήσου τό 1770.230 9. Ό μητροπολίτης Σερβίων καί Κοζάνης Θεόφιλος (1785-1811) καί τό επαναστατικό κίνημα τού 1790.237 10. Οί έπαναστατικές ένέργειες τού άπό
Ναύπακτού καί’Άρτης (1794-1805) μητροπολίτη Ούγγροβλαχίας (1810-1819) ’Ιγνατίου (1765-1828).241
8 Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΚΛΗΡΟΥ 11. Ή επαναστατική δράση του μητροπολίτη Λευκάδος καί Αγίας Μαύρας Παρθενίου Β' (Κονιδάρη) (1799-1817).247 12. Ό τοποτηρητής του μητροπολιτικοΰ θρόνου τής Κεφαλληνίας μητροπολίτης Αγαθάγγελος
(1818-1821) καί ή έθνεγερτική στάση του. 250 13. Ή επαναστατική δράση του παπα-Άλέξη τής ’Ολυμπίας (1741-1821).253 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ' Η ΠΟΙΜΑΙΝΟΥΣΑ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΣΕ ΔΙΑΡΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ 1. Oi κληρικοί πρωτοστάτες στόν απελευθερωτικό
αγώνα.261 2. Νεομάρτυρες - ’Εθνομάρτυρες.267 α. Νεομάρτυρες. 267 β.
’Εθνομάρτυρες. 273 γ. Κοινά σημεία καί διαφορές μεταξύ Νεομαρτύρων καί ’Εθνομαρτύρων. 275 3. Ιερομάρτυρες.279 4. Νεομάρτυρες
Μοναχοί. Τά μοναστήρια ως αντιστασιακά - επαναστατικά κέντρα.288 5. Ή στάση τού Έθναρχικοΰ Κέντρου απέναντι στούς Νεομάρτυρες καί ’Εθνομάρτυρες. 299 6. Αίτια τής «αποτυχίας» των επαναστατικών κινημάτων μέχρι τό
1821.304 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 311
Περιεχόμενα 9 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Πηγές. 315 2. Βοηθήματα.234 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ: Ιστορικός πίνακας ονομάτων κληρικών μέ συμμετοχή σέ επαναστατικά κινήματα της Τουρκοκρατίας.372 SUMMARY. 382 ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΟΝΟΜΑΤΩΝ 385
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Πηγές a. Ανέκδοτες Χφ EBE 1126: «Του Θεοφιλέστατου καί λογιωτάτου έπισκόπου Κυθήρων κυρίου μαξίμου τοΰ μαργουνίου έπιστολάς καί άλλων τινών» - «Διονυσίφ πατριαρχικοί έξάρχφ μάξιμος εδ πράξεσιν» (φφ. 63β-64). Χφ EBE 2243: «Σημειώσεις καί χειρόγραφα ιστορικών μελετών, μή καθ’ ολοκληρίαν
άπηρτισμένα. Σημειώσεις έκ διαφόρων βιβλί ων: περί τής ναυμαχίας τής Ναύπακτού, τών έπαναστάσεων τοΰ 1770 (Δασκαλογιάννη) καί 1790 (Όρλωφικά), ναυμαχίας Ναυαρίνου, Τούρκοι καί Ενετοί έν Ελλάδι 1453-1669» (Λυτά φύλλα). Χφ Δημόσια Βιβλιοθήκη Άνδρίτσαινας (Λυτά φύλλα άναφερόμενα στόν παπά Άλέξη
Κανελλετόπουλο). β. Έκδεδομένες Άγγελοπούλου, Συλλογή = Γ. Άγγελοπούλου, Συλλογή έκ των γραφέντων καί παραδοθέντων περί τοΰ Οικουμενικού Πατριάρχου Γρηγορίου E', Αθήνησι 1863. Αγγελοπούλου - Παπαδοπούλου, Τά κατά τόν αοίδιμον = Γ. Άγγε λοπούλου - Γ. Παπαδόπουλου, Τά κατά τόν άοίδιμον πρωταθλητήν
τοΰ ίεροΰ τών Ελλήνων Άγώνος τόν Πατριάρχην ΚΠόλεως Γρηγόριον τόν Ε \ τόμ. Α'-Β', Έν Άθήναις 1866. Αδελφική Διδασκαλία = Αδελφική Διδασκαλία πρός τούς ευρισκο μένους κατά πάσαν τήν όθωμανικήν έπικράτειαν Γραικούς. Πατριω τικός λόγος γραμμένος στά 1798 καί τυπωμένος ανώνυμα στό Παρίσι άπό τόν
Αδαμάντιο Κοραή, ξανατυπώνεται τώρα άπό τό αρχέτυπο μαζί μέ τήν «Πατρική Διδασκαλία» τοΰ Πατριάρχου Ιεροσολύμων Ανθίμου μέ εισαγωγή καί επιμέλεια Γ. Βαλέτα, Αθήνα 1949.
316 Я ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΚΛΗΡΟΥ Αθανασίου, Αθηναγόρα, Τατιανοΰ, Λόγοι = Αθανασίου Αλεξάν δρειάς, Άθηναγόρα, Τατιανοΰ, Λόγοι Χριστιανών κατά ’Εθνικών, πρόλ. Μ. Μπέγζου, είσ.-μτφρ.-σχ. Γ. Πλεξίδα, Θεσσαλονίκη 2004. Αθανασίου Μεγάλου, Επιστολή πρός Άμοΰν μονάζοντα, PG 26, 1169-1176.
[Ανωνύμου], «Σύνοψις Χρονική», Μεσαιωνική Βιβλιοθήκη 7 (1894) 3-680. [Ανωνύμου], Aí αποκαλύψεις = [Ανωνύμου], Ai άποκαλύψεις του Νέου Άγαθαγγέλου περί του τέλους της Τουρκίας καί του μέλλοντος της Κωνσταντινουπόλεως, (έκδ. Ά. Διακόπουλου), Έν Αθήναις 1915. Ανωνύμου τού Έλληνος, Ελληνική Νομαρχία,
ήτοι Λόγος περί Ε λευθερίας, φιλολογική άπομνημείωση Γ. Βαλέτα, μελετήματα Ν. Βέη - Μ. Σιγούρου, Αθήνα 1948-1949. [Ανωνύμου], Ό Αγαθάγγελος = [Ανωνύμου], Ό Αγαθάγγελος. Οι προφητείες του γιά το μέλλον των Εθνών καί της Ελλάδος, (έκδ. Ρηγοπούλου) Θεσσαλονίκη [1987]. Άποστολόπουλου - Μιχαηλάρη, Ή
Νομική Συναγωγή = Δ. Άποστολόπουλου - Π. Μιχαηλάρη, Ή Νομική Συναγωγή του Δοσιθέου. Μία πηγή καί ένα τεκμήριο, A', [ΕΙΕ/ΚΝΕ, Θεσμοί καί ιδεολογία στή Νεοελληνική ’Ιστορία: 38,], Αθήνα 1987. Άραβαντινοΰ, Χρονογραφία = Π. Αραβαντινοΰ, Χρονογραφία τής Ηπείρου, των όμορων έλληνικων καί ιλλυρικών χωρών,
διατρέχουσα κατά σειράν τά έν αύταΐς συμβάντα άπό του σωτηρίου έτους μέχρι του 1854. Περιέχουσα καί τοπογραφικόν πίνακα άναπτύσσοντα τήν πολιτειογραφικήν, ιστορικήν καί γεωγραφικήν κατάστασιν των έν τφ κειμένφ ένδιαλαμβανομένων έπαρχιών, πόλεων, κωμών, καί θέσε ων, πρός δέ τούτοις καί ακριβή
στατιστικήν έκθεσιν πόσης τής Ηπεί ρου, τόμ. 1-2, Έν Αθήναις 1856. Άραβαντινοΰ, 'Ιστορία = Σπ. Άραβαντινοΰ, 'Ιστορία
Άλή Πασά του Τεπελενλή, τόμ. I, Αθήνα 1979. Αρχεία τής Ελληνικής Παλιγγενεσίας 1821-1832, έκδ. Βιβλιοθή κης της Βουλής των Ελλήνων, τόμ. 1-20, Αθήναι 1971-2001. Barozzi-Berchet, Le Relazioni = N. Barozzi - G. Berchet, Le Re lazioni degli stati Europei lette al Senato dagli Ambasciatori Vene ziani nel secolo decimosettimo: Turchia, voi. 1-2, Venezia 1871-1872. Βελεστινλή, Άπαντα = P. Βελεστινλή, Άπαντα τά Σωζόμενα. Νέα Πολιτική Διοίκησις τών κατοίκων τής Ρούμελης τής Μικρας Ασίας
Βιβλιογραφία 317 των Μεσογείων Νήσων καί της Βλαχομπογδανίας, είσ.-έπιμ.-σχ. Πασχ. Κιτρομηλίδη, Αθήνα 2000. Βελεστινλή, Τά Επαναστατικά = Ρ. Βελεστινλή, Τά Επαναστατικά. (Επαναστατική προκήρυξη, τά Δίκαια του ανθρώπου, τό Σύνταγμα, ό Θούριος, Ύμνος Πατριωτικός), έπιμ. Δημ. Καραμπερόπουλου, Αθή να
2005. Bosio, Istoria = G. Bosio, Dell’Istoria della sacra religione et il lustrissima Militia di San Giovanni Gierosolimitano, parte 3, Roma 1602. Βουλγάρεως, ’Επιστολή = Ευγενίου Βουλγάρεως, Πρός Πέτρον τόν Κλαίρκιον. Επιστολή περί των μετά τό σχίσμα άγιων τής ’Ορθοδόξου Εκκλησίας καί των
γενομένων εν αύτή θαυμάτων, Άθήνησι 1844. Βουλγάρεως, Επιστολή πρός Πέτρον = Εύγενίου Βουλγάρεως, Ε πιστολή πρός Πέτρον τόν Κλαίρκιον περί των μετά τό σχίσμα Άγιων τής ’Ορθοδόξου Ανατολικής Εκκλησίας καί των γενομένων έν αύτή θαυμάτων, στό: Εκκλησία Άγιων, θαυμάτων, διωγμών, είσαγ.-σημ. Ίερομον. Ν.
Μπαρούση, Άθήναι 1993. Βρανούση, «Άγνωστα πατριωτικά φυλλάδια» = Λ. Βρανούση, «Άγνωστα πατριωτικά φυλλάδια καί ανέκδοτα κείμενα τής έποχής του Ρήγα καί τοΰ Κοραή. Ή φιλογαλλική καί ή άντιγαλλική προπα γάνδα», EMA 15-16 (1965-1966), Αθήνα 1997, σσ. 124-330. Buchón, Nouvelles = A. Buchón, Nouvelles
recherches historiques sur la principauté française de Moréé et ses hautes baronnies, vol. 1, Paris 1845. Γερμανού Παλαιών Πατρών, Απομνημονεύματα, έπιμ.-έκδ. Έμμ. Πρωτοψάλτη, Άθήναι 1956. Γερμανού Π. Πατρών, Απομνημονεύματα (φωτοτυπική έπανέκδοση έκ τής β' έκδόσεως, έπιμ., είσαγ., εύρετ. Ί.
ΓιανναροπούλουΤ. Γριτσοπούλου), Άθήναι 1975. Γορδίου, Περί Μωάμεθ καί κατά Αατείνων ֊ Αναστασίου τοΰ Γορδίου
(1654/5-1729), Σύγγραμμα περί Μωάμεθ καί κατά Αατείνων, Édition critique accompagnée d’une introduction et de notes par Ast. Argyriou, ['Εταιρεία Στερεοελλαδικών Μελετών. Κείμενα καί Μελέται: 3], Athènes 1983. Γούδα, Βίοι = Αν. Γούδα, Βίοι παράλληλοι των έπί τής άναγεννήσεως τής Ελλάδος διαπρεψάντων άνδρων, τόμ. Α'-Η', Άθήναι 18721876.
318 Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΚΛΗΡΟΥ Γρηγοριάδου Άθ., Ίστορικαί άλήθειαι ήτοι Ιστορικόν χειρόγραφον του Αρχείου Χειρογράφων αγωνιστών της Εθνικής Βιβλιοθήκης περιεχον τούς έλληνικούς άπελευθερωτικούς αγώνας άπό του έτους 1479-1834 του νομού Μεσσηνίας, έν Άθήναις 1934. Crusius, Turcograecia = Μ.
Crasius, Turcograeciae, libri octo, Ваsileae 1584. Cyrillus, Codices = S. Cyrillus, Codices Graeci Manuscripti Bib liothecae Divi Marci Venetiarum, Vol. II: Codices qui in sextám, sep timám atque octavam ciassem, Roma 1960. Δαμασκηνού, Θησαυρός = Δαμασκηνού του ύποδιακόνου καί Στουδίτου, Θησαυρός,
Βενετία 1873. Δαπόντε, «Κατάλογος Ιστορικός» = Κ. Δαπόντε, «Κατάλογος ιστορικός αξιόλογος των καθ’ ήμας χρηματισάντων επισήμων Ρω μαίων, καί τινων μεγάλων συμβεβηκότων καί υποθέσεων, άρχόμενος άπό του χιλιοστού έπτακοσιοστοΰ έτους, έως του ένεστώτος ογδοη κοστού τετάρτου», έπιστ. Κ. Σάθα,
Μεσαιωνική Βιβλιοθήκη 3 (1872) 72-200. Δασκαλάκη, Κείμενα - Πηγαί = Απ. Δασκαλάκη, Κείμενα - Πηγαί τής 'Ιστορίας τής 'Ελληνικής Έπαναστάσεως, τόμ. Α'-Β', Άθηναι 1966. Δασκαλάκη, Άρχέϊον = Άπ. Δασκαλάκη, Άρχειον Τζωρτζάκη - Γρηγοράκη, Ανέκδοτα 'Ιστορικά έγγραφα Μάνης (1810-1835), Άθηναι 1976.
Δεληγιάννη, Απομνημονεύματα = Κ. Δεληγιάννη, Απομνημονεύ ματα, Αθήνα 2005. Δουκάκη, Μέγας Συναξαριστής = Κ. Δουκάκη, Μέγας Συναξαρι στής πάντων τών Αγίων τών καθ’ άπαντα τόν μήνα Δεκέμβριον εορταζόμενων ήτοι αμέθυστος τού νοητού παραδείσου ή Δωδεκάβιβλος, βιβλίον ψυχωφελέστατον, τόμ. 12ος, Έν
Άθήναις 1896. Ελληνική Νομαρχία = Ελληνική Νομαρχία, ήτοι Λόγος περί Ελευ θερίας. Δι ’ου άποδεικνύεται, πόσον είναι
καλυωτέρα (sic) ή Νομαρ χιακή Διοίκησις άπό τάς λοιπός, δτι είς αυτήν μόνον φυλάττεται ή Ελευθερία τού άνθρώπου, τί έστί Ελευθερία, όπόσων μεγάλων κα τορθωμάτων είναι πρόξενος, δτι τάχιστα ή Ελλάς πρέπει νά συντρίψη τάς άλύσους της, ποϊαι έστάθησαν ai αίτίαι οπού μέχρι τής σήμερον τήν έφύλαξαν δούλην καί όποϊαι είναι έκεΐναι όποΰ μέλλει νά τήν έλευθερόσωσι. Συντεθείς τε καί Τύποις έκδωθείς Ιδίοις άναλώμασι πρός ώφέλειαν τών Ελλήνων παρά Άνονίμου (sic) τού Έλληνος. Έν
Βιβλιογραφία 319 Ιταλία 1806 [Φωτοτ. ανατύπωση, Άθήναι (Ιστορική καί ’Εθνολογική Εταιρεία) 1976]. Εύθυμίου, Χρονικόν = Εύθυμίου, Ίερομονάχου, Χρονικόν του Γαλαξειδίου, έπιμ. Ήλ. Άναγνωστάκη, Αθήνα 20042. Εύστρατιάδου, Άγιολόγιον = Σ. Εύστρατιάδου, Άγιολόγιον τής ’Ορ θοδόξου Εκκλησίας, έκδ.
Άποστολικής Διακονίας, Αθήνα 1995. Έφημερίς των Συζητήσεων τής Βουλής, Συνεδρίασις 290 τής 3ης Αύγούστου 1864, σσ. 252-253. Ζαφειροπούλου, Oi Αρχιερείς = Ίω. Ζαφειροπούλου, Oi Αρχιερείς καί Προύχοντες εντός τής έν Τριπόλει φυλακής έν ετει 1821, Έν Άθήναις 1890. Ζαχαριάδου, Δέκα τουρκικά έγγραφα =
Έλ. Ζαχαριάδου, Δέκα τουρκικά έγγραφα γιά τή Μεγάλη Εκκλησία (1483-1567), Αθήνα 1996. Ζερλέντου, Παραλειπόμενα = Π. Ζερλέντου, Παραλειπόμενα τοΰ οίκου Ζυγομαλά: Έπροστάτευσαν oi Πάπαι τούς "Ελληνας καί τά ελ ληνικά γράμματα;, Έν Αθήναις 1923. Iorga, « Le Métropolite Denis Rhalis» = N. Iorga, «Un
conseiller byzantin de Michel le brave: Le Métropolite Denis Rhalis, Paléologue», Bulletin de la section historique de l’Académie Roumaine 5 (1920) 92-104. Καλινδέρη, Τά λυτά έγγραφα = Μ. Καλινδέρη, Τά λυτά έγγραφα τής Δημοτικής Βιβλιοθήκης Κοζάνης, 1676-1808, Θεσσαλονίκη 1951. Κασομούλη, Ενθυμήματα
= Ν. Κασομούλη, Ενθυμήματα στρατιαπικά τής Έπαναστάσεως των Ελλήνων 1821-1833, τόμ. Ι05, Άθήναι 1939. Κάσση, Ή κατάκτηση = Κ. Κάσση, Ή κατάκτηση τής Ρόδου άπό τούς ’Οθωμανούς τό 1522, ένα συγκλονιστικό άγνωστο ώς τώρα ντο κουμέντο τοΰ 1523, Μάνη-Αθήνα-Ρόδος 2005. Κεμεντζετζίδη, (έκδ.), Συναξαριστής
= Στ. Κεμεντζετζίδη, Των άγιων καί θεοφόρων πατέρων ήμων Μακαρίου Κορίνθου, Νικοδήμου Αγιορείτου, Νικηφόρου
Χίου, καί διδασκάλου Αθανασίου Παρίου, Συ ναξαριστής Νεομαρτύρων. Έργον ψυχωφελέστατον καί σωτηριωδέστατον, περιέχον μαρτύρια 150 καί πλέον νεοφανών άγιων μαρτύρων τής ’Ορθοδόξου τοΰ Χρίστου Εκκλησίας μας των έτων 1400 έως 1900 μετά Χριστόν, Θεσσαλονίκη 1984. Κολοκοτρώνη, Διήγησις = Θ. Κολοκοτρώνη, Δ ιήγησις συμβάντων τής ελληνικής φυλής (Απομνημονεύματα), καταγρ.-παρουσ. Γ. Τερτσέτη, Αθήναι 1883.
320 Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΚΛΗΡΟΥ Κομνηνοΰ ֊ Ύψηλάντου, Τά μετά την Άλωσιν = Άθ. Κομνηνοΰ Ύψηλάντου, Εκκλησιαστικών καί Πολιτικών των εις Δώδεκα βιβλίον Η’ Θ' καί ľ ήτοι τά μετά την Άλωσιν (1453-1789% εκδ. Γ. Αφθονίδου, Έν Κωνσταντινουπόλει 1870. Κοραή, Άσμα Πολεμιστήριον — Αδ. Κοραή, Άσμα
Πολεμιστήριον τών ένΑίγύπτφ ττερί ελευθερίαςμαχομένων Γραικών, Έν Αίγυπτο} 1800. Κοραή, Διάλογος δύο Γραικών = Αδ. Κοραή, Τί συμφύρει είς τήν έλευθερωμένην άπό Τούρκους Ελλάδα νά πράξη είς τάς παρούσας πε ριστάσεις, διά vá μή δουλωθή είς χριστιανούς τουρκίζοντας: Διάλογος δύο Γραικών Δεύτερος, έκδ.
Γ. Πανταζίδη, Παρίσι 1831. Κοραή, Αδελφική Διδασκαλία = Αδ. Κοραή, Αδελφική Διδασκαλία πρός τούς ευρισκομένους κατά πάσαν τήν όθωμανικήν έπικράτειαν Γραικούς, είσ.-έπιμ., Γ. Βαλέτα, Αθήνα 1949. Κοραή, Ό Παπατρέχας = Αδ. Κοραή, Ό Παπατρέχας, έπιμ. Άλ. Αγγέλου, Αθήνα 1978. Κοράνιο, τό ιερό, εκδ. Ίω.
Λάτση, Αθήνα 1978. Κούκκου, «Ανέκδοτοι έπιστολαί» = Έλ. Κούκκου, «Ανέκδοτοι έπιστολαί του μητροπολίτου Ούγγροβλαχίας Ιγνατίου πρός τόν Ί. Καποδίστριαν», ΔΙΕΕΕ 12 (1958) 151-177. Κούμα, Ίστορίαι = Κ. Κούμα, Ίστορίαι τών άνθρωπίνων πράξεων άπό τών αρχαιότατων χρόνων έως τών ήμερών μας, έκ παλαιών
άπανθισθεΐσαι, καί τά νεότερα έξ άριστων Γερμανών ιστοριογράφων έλευθέρως μεταφρασθεΐσαι, τόμ. 120ς, Έν Βιέννη 1832. Κριτοβούλου, 'Ιστορία = Κριτοβούλου του Ίμβρίου, Ιστορία, είσαγ.-μτφ.-σχ. D. Roderich-Reinsch - Φ. Κολοβού, Αθήνα 2005. Lamansky, Secrets = VI. Lamansky, Secrets ď Etat de Venise.
Doc uments, extraits, notices et études servant à éclaircir les rapports de la Seigneurie avec les Grecs,
les Slaves et la Porte Ottomane à la fin duXVe et au XVIe siècle, N. York 1968. Leake, Travels = W. Leake, Travels in Northern Greece, vol. I, London 1835. Legrand, Bibliographie = E. Legrand, Bibliographie Hellénique ou description raisonnee des ouvrages publies en grec par des Grecs auxXVIIe s., vol. IV, Paris 1895. Locatelli, Racconto = Al. Locatelli, Racconto histórico della veneta Guerra in Levante diretta dal valore del Sevenissimo Principe Francesco Morosini, parti 1-2, Colonia 1691.
Βιβλ։ογραφία 321 Λυκούργου, Κατά Λεωκράτους, μτφρ. К. Θ. Άραπόπουλου, Αθήνα 1962. Makouchew, Monuments = V. Makouchew, Monuments historiques des Slaves méridionaux et de leurs voisins, vol. 2, Beograd 1882. Μακρυγιάννη, Απομνημονεύματα, 1957 [Ίω.] Μακρυγιάννη, Απο μνημονεύματα, είσ.-σχόλ. Σπ.
Άσδραχα, Αθήνα 1957. Μακρυγιάννη, Απομνημονεύματα, 1972 = [Ίω.] Μακρυγιάννη, Α πομνημονεύματα, έπιμ.-πρόλ., Τ. Βουρνα, Αθήνα 1972. Μανούσακα, «Συλλογή» = Μ. Μανούσακα, «Συλλογή ανεκδότων έγγραφων (1578-1685) άναφερομένων εις τούς έν Βενετία μητροπολίτας Φιλαδέλφειας», Θησαυρίσματα 6 (1969) 7-112.
Μενούνου, Κοσμά = Ίω. Μενούνου, Κοσμά του Αίτωλοΰ διδαχές καί βιογραφία, Αθήνα 20 078. Miklosich - Müller, Acta = F. Miklosich -1. Müller, Acta et diplo mata Craeca medii aevi sacra et profana, vol. 3, Vindobonae 1865. Μονιού, Μνήμες = Δ. Μονιού, Μνήμες Άλώσεως, Κωνσταντινού πολη 1453, Αθήνα 2006.
Μοσχόπουλου, 'Ιστορία = Ν. Μοσχόπουλου, Ιστορία τής ελληνικής έπαναστάσεως κατά τούς Τούρκους 'Ιστοριογράφους έν άντιπαραβολή καί πρός τούς "Ελληνας ιστορικούς, Άθήναι 1960. Νέον Μαρτυρολόγιον = Νέον Μαρτυρολόγιον, ήτοι Μαρτύρια των νεοφανών μαρτύρων των μετά τήν άλωσιν τής Κωνσταντινουπόλεως κατά
διαφόρους καιρούς καί τόπους μαρτυρησάντων. Συναχθέντα έκ διαφόρων Συγγραφέων καί μετ’ επιμέλειας ön πλείστης διορθωθέντα, έν οίς καί ίκαναί άκολουθίαι προσετέθησαν. Παρά τού όσιου Νικο δήμου τού Αγιορείτου, Αθήναι 19933. Νέον Λειμωνάριον = Νέον Αειμωνάριον περιέχον μαρτύρια παλαιά καί νέα καί
βίους Όσιων, άτινα έσυνάχθησαν παρά του αοιδίμου μη τροπολίτου Αγίου Κορίνθου Κυρίου Μακαρίου Νοταρά, οΐς
προσετέ θησαν καί περί του Τριωδίου καί Πεντηκοσταρίου Συναξάρια Μεταφρασθέντα παρά του Σοφολογιωτάτου Διδασκάλου Κυρίου Αθανασί ου του Παρίου. Πρός τούτοις καί άσματικαί Άκολουθίαι εις διαφό ρους Νεομάρτυρας Φιλόπονηθεΐσαι παρά του Πανοσιολογιοτάτου Κυρίου Νικοφόρου του Χίου νυν πρώτον τύποις λαμπροϊς έκδοθέν διά φιλότιμου δαπάνης των τιμιότατων φιλοχρίστων Συνδρομητών των έν τω τέλει τής Βίβλου όνόμασι καταγραφέντων, εις κοινήν απάντων των ’Ορθοδόξων Ωφέλειαν, Έν Βενετία 1819.
322 Я ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΚΛΗΡΟΥ Νέον Χιακόν Αειμωνάριον = Νέον Χιακόν Λειμωνάριον: περιέχον μαρτύρια παλαιά καί νέα καί βίους Όσιων ώς καί άσματικάς άκολουθίας είς διαφόρους νεομάρτυρας Χίονς ή ένΧίφ άθλήσαντας, ώς καί τά μάλα τιμωμένους έν Χίφ: έκδίδοται έπί τη βάσει των παλαιών
λειμωνάριων έν οΐς εμπεριέχονται άπαντα τά έργα Μακαρίου του Νοταρδ, Αθανασίου τοΰ Παρίου καί Νικηφόρου του Χίου: δαπάνη του ίερομονάχου Αμβροσίου Μιχάλου, Έν Αθήναις 1930. Οικονόμου, Ιστορικά = Μ. Οικονόμου, Ιστορικά της Ελληνικής Παλιγγενεσίας ή ό ιερός των Ελλήνων άγών, Έν Αθήναις 1873. Parata,
Historia = Ρ. Parata, Della historia vinetiana, nella quale in libri tre si contiene la guerra fatta dalla Lega de ’Principi Chris tiani contra Selino Ottomano, per occasione del Regno di Cipro, Venezia 1703. Περαντώνη, Λεξικόν = Ίω. Περαντώνη, Λεξικόν των Νεομαρτύρων, (Oi Νεομάρτυρες άπό τής
όλώσεως τής Κπόλεως, μέχρι τής άπελευθερώσεως τοΰ δούλου Έθνους), [Έκκλησιαστικαί εκδόσεις έθνικής έκατονπεντηκονταετηρίδος 8-10], τόμ. 1-3, Έν Αθήναις 1972. Περραιβοΰ, Απομνημονεύματα = Χρ. Περραιβοΰ, Απομνημονεύμα τα Πολεμικά διαφόρων μαχών συγκροτηθεισών μεταξύ Ελλήνων καί 'Οθωμανών κατά τε τό
Σούλιον καί Ανατολικήν Ελλάδα άπό τοΰ 1820 μέχρι τοΰ 1829 έτους, Έν Αθήναις 1836. Περραιβοΰ, Ιστορία = Χρ. Περραιβοΰ, Ιστορία τοΰ Σουλλίου (sic) καί τής Πάργας περιέχουσα τήν χρονολογίαν αύτών, τάς πρός ’Οθωμα νούς μάχας, κυρίως δέ τάς πρός τόν Άλή Πασά Σατράπην τής Ηπεί ρου, τόμ. Α'-Β', Έν
Αθήναις 1857. Περραιβοΰ, Βιογραφία = Χρ. Περραιβοΰ, Σύντομος Βιογραφία τοΰ άοιδίμου Ρήγα Φεραίου τοΰ Θετταλοΰ, Έν Αθήναις
1860. Pouqueville, Histoire = Fr. Pouqueville, Histoire de la regeneration de la Grèce, comprenant les précis des événemants depuis 1740 jusqu ’en 1824, Paris 1824 (καί έλλ. μτφρ. ύπό Ί. Θ. Ζαφειρόπουλου, τόμ. Α'-Δ', Αθήναι 1890). Pouqueville, Voyage = F. C. H. L. Pouqueville, Voyage dans la Crece, vol. I- II, Paris 18262. Πουκεβίλ, Ταξίδι = Φρ. Ού. Κ. Λ. Πουκεβίλ, Ταξίδι στήν Ελλάδα. Ήπειρος, μτφρ. Π. Κώτσου, Αθήνα 1994. Pouqueville, 'Ιστορία = F.C.H.L. Pouqueville, Ιστορία τής Ελληνικής
Βιβλιογραφία 323 Έπαναστάσεως ήτοι ή Αναγέννησις τής Ελλάδος, μτφρ. Ξ. Ζυγούρα, τόμ. A', Αθήνα 2006. Πρωτοψάλτη, ’Ιγνάτιος = Έμμ. Πρωτοψάλτη, Ιγνάτιος Μητροπο λίτης Ούγγροβλαχίας (1766-1828), τόμ. B', Αθήναι 1961. Σάθα, Χρονικόν ανέκδοτον = Κ. Σάθα, Χρονικόν ανέκδοτον Γαλαξειδίον ή 'Ιστορία
Άμφίσσης, Ναύπακτού, Γαλαξειδίου, Λοιδορικίου καί των περιχώρων, Άθήνησι 1865. Σάθα, Ή κατά τόν IZ' αιώνα έπανάστασις = Κ. Σάθα, Ή κατά τόν IZ' αιώνα έπανάστασις τής έλληνικής φυλής, 1684-1715, Αθήναι 1865. Σάθα, Τουρκοκρατουμένη Ελλάς = Κ. Σάθα, Τουρκοκρατουμένη Ελλάς. Ιστορικόν Δοκίμιον περί των
πρός άποτίναξιν του όθωμανικοϋ ζυγοΰ έπαναστάσεων του έλληνικοΰ Έθνους (1453-1821), Άθήνησι 1869. Σάθα, «Περίληψις» = Κ. Σάθα, «Περίληψις πατριαρχικών εγγρά φων (1538-1684)», Μεσαιωνική Βιβλιοθήκη 3 (1872) 545-604. Σάθα, «Κατάλογος» = Κ. Σάθα, «Κατάλογος των άπό τής άλώσεως τής Κωνσταντινουπόλεως
μέχρι του 1811 έτους ύπέρ τής Χριστιανι κής πίστεως μαρτυρησάντων», Μεσαιωνική Βιβλιοθήκη 3 (1872) 605-610. Σάθα, Μνημεία = Κ. Σάθα, Μνημεία έλληνικής ιστορίας. Docu ments inédits relatifs à l’histoire de la Grèce au moyen âge, τόμ. Ι Ο, Paris 1880-1890. Sanuto, Diarri = I Diarri di Marino Sanuto
(MCCCCXCVIMDXXXII), pubblicati per cura di Rinaldo Fulin, Federico Stefani, Nicolò Barozzi, Guglielmo Berchet, Marco Allegri, Venezia 18791903, vol. 50-51(1898). Σάρρου, «Στηλιτευτικός» = Δ. Σάρρου, «Μαξίμου Ίερομονάχου του Πελοποννησίου, Λόγος Στηλιτευτικός κατά Διονυσίου του έπικληθέντος
Σκυλλοσόφου (sic) καί των μετ’ αύτοΰ έπαναστατησάντων είς Ιωάννινα έν ετει 1611, μετά σχετικής εισαγωγής», ΗΧ 3
(1928) 169-210. Σιμόπουλου, Πώς είδαν οί ξένοι = Κ. Σιμόπουλου, Πώς είδαν οί ξένοι τήν 'Ελλάδα του ’21. Απομνημονεύματα, χρονικά, ήμερολόγια, υπομνήματα, άλληλογραφία έθελοντών, διπλωματών, είδικών απεσταλ μένων, περιηγητών, πρακτόρων κ.ά., τόμ. A', (1821-1822), Αθήνα 1999.
324 Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΚΛΗΡΟΥ Σιμόπουλου, Ξένοι ταξιδιώτες = Κ. Σιμόπουλου, Ξένοι ταξιδιώτες στην 'Ελλάδα (1800-1810), τόμ. ΓΊ- Γ'2, Αθήνα 2001. Σπηλιάδου, Απομνημονεύματα = Ν. Σπηλιάδου, Απομνημονεύματα διά vá χρησιμεύσωσιν εις τήν Νέαν Ελληνικήν 'Ιστορίαν, (1821-1843), τόμ. A', έπιμ.
Π. Χριστόπουλου, Αθήναι 1972. Τατιανοΰ, Πρός Ελληνας = Τατιανοΰ, Πρός Έλληνας, PG 6, 803888. Thévet, Cosmographie = A. Thévet, Cosmographie universelle, Paris 1575. Φιλήμονος, Αοκίμιον ιστορικόν = Ίω. Φιλήμονος, Αοκίμιον Ιστο ρικόν περί της Φιλικής Εταιρίας, Έν Ναυπλία 1834. Φιλήμονος, Αοκίμιον =
Ί. Φιλήμονος, Αοκίμιον ίστορικόν περί της Ελληνικής Έπαναστάσεως, τόμ. A'-Δ', Αθήναι 1859-1861. Φιλήμονος, Αοκίμιον ίστορικόν = Ί. Φιλήμονος, Αοκίμιον ίστο ρικόν περί τής Φιλικής Εταιρείας, Αθήνα 2008. Φίνλεϋ, 'Ιστορία = Γ. Φίνλεϋ, 'Ιστορία τής 'Ελληνικής Έπαναστάσε ως, τόμ. Α'-Β', μτφρ. Άλ.
Παπαδιαμάντη, φιλ. έπιμ. Ά. Μαντδ, Αθή να 2008. Φραντζή, Χρονικόν = Γ. Φραντζή, Χρονικόν, PG 156, 631-1022. Χατζή, Ζαχαρίον Καραντινου = Ί. Χατζή, Ζαχαρίου Καραντινοΰ Ιερόμονάχου του έξΑιτωλίας Ακολουθία καίΣυναξάριο τώνΝεομαρτύρων Χρίστου καί Πανάγου τών έκ Γαστούνης (1716), Αθήνα 2005.
Χρυσανθόπουλου = Φ. Χρυσανθόπουλου ή Φωτάκου, Απομνημο νεύματα περί τής Ελληνικής Έπαναστάσεως, Έν Αθήναις 1899. Ώριγένους, Κατά Κέλσου, Τόμος όγδοος, PG 11, 1521-1632. 2. Βοηθήματα Αβούρη, «Κεφαλληνίας» = Σπ. Άβούρη, «Κεφαλληνίας, Μητρόπολις», ΘΗΕ 7 (1965) 531-536. Άβούρη, «Λευκάδος» = Σπ. Άβούρη,
«Λευκάδος καί ’Ιθάκης, Μητρόπολις», ΘΗΕ 8 (1966) 251-254. Αβούρη, Σύντομος 'Ιστορία = Σπ. Αβούρη, Σύντομος Ιστορία
τής Εκκλησίας τών Ίονίων Νήσων, Έν Αθήναις 1966. Αγγελή, Αγώνες = Δ. Αγγελή, Ελλήνων άγώνες, Εκκλησίας μάχες (1191-1821), Αθήνα 2008.
Βιβλιογραφία 325 Άγγελόπουλου, «’Ορθόδοξος ’Εκκλησία» = Άθ. Άγγελόπουλου, «’Ορθόδοξος ’Εκκλησία καί έλληνική παλιγγενεσία 1453-1821», Πρακτικά του Επιστημονικού Συμποσίου με θέμα: Χριστιανική Μα κεδονία ό έθνομάρτυς μητροπολίτης Θεσσαλονίκης ’Ιωσήφ (f 1821, Κωνσταντινούπολή), Θεσσαλονίκη 1995,
Θεσσαλονίκη 2002, σσ. 305-329. Αγγελόπουλου, Εκκλησιαστική Ιστορία = Άθ. Άγγελόπουλου, Εκ κλησιαστική Ιστορία. Ιστορία των δομών διοικήσεως καί ζωής τής Εκκλησίας τής Ελλάδος (εικοστός αιώνας), Θεσσαλονίκη 20073. Άγγελόπουλου, Εκκλησία Κύπρου = Άθ. Άγγελόπουλου, Εκκλη σιαστική Ιστορία. Ή Εκκλησία
τής Κύπρου, στό παρελθόν καί στό πα ρόν, Θεσσαλονίκη 20 083. Άγουρίδη, Ή Αποκάλυψη = Σ. Άγουρίδη, Ή Αποκάλυψη τοϋ Ιωάν νη, Θεσσαλονίκη 1994. Άδαμόπουλου, «Νίκη» = Π. Άδαμόπουλου, «Νίκη των χριστιανι κών δυνάμεων κατά των ’Οθωμανών κατά τή ναυμαχία τής Ναύπα κτού (1571) καί τά αποτελέσματα
αύτής», Ναυπακτιακά 4 (1988-89) 43-63. Άθανασιάδου, «Ή θρησκευτική έλευθερία» = Κ. Άθανασιάδου, «Ή θρησκευτική έλευθερία έν Έλλάδι κατά τούς χρόνους τής Έπαναστάσεωςτοΰ 1821», Θεολογία 42 (1971) 149-155. Άθηναγόρα, «Νικηφόρος» = Άθηναγόρα, μητρ. Παραμυθίας καί Φιλιατών, «Νικηφόρος Μελισσηνός -
Κομνηνός», ΕΕΒΣ 8 (1931) 134-147. Άθηναγόρα, «Διονύσιος» = Άθηναγόρα, μητρ. Παραμυθίας καί Φιλιατών, «Διονύσιος ό Σκυλόσοφος», ΗΧ6 (1931) 10-22. Άθηναγόρα, «Ό Σκυλόσοφος» = Άθηναγόρα, μητρ., «Ό Ααρίσσης Διονύσιος ό Σκυλόσοφος», Γρηγόριος ό Παλαμάς 18(1934) 286293, 311-319, 355-361 καί 19 (1935)
16-24, 52-59. Άθανασιάδη, Άγιοι = Τ. Άθανασιάδη, Άγιοι καί Εθνομάρτυρες Μι κρός Ασίας καί Πόντου, Αθήνα 2002.
Άθανασόπουλου, «Ή συμβολή» = Ίω. Άθανασόπουλου, «Ή συμ βολή τών Νεομαρτύρων είς τήν άνάστασιν τού Γένους», Πρακτικά Διορθοδόξου Επιστημονικού Συνεδρίου «Κωνσταντίνος ό Υδραίος Νεομάρτυρες προάγγελοι τής άναστάσεως τού Γένους», (10-14 Νοεμ βρίου 2000), 'Ύδρα 2007, σσ. 65-76. Άκριβόπουλου, Τό κολλυβαδικό κίνημα = Κ. Άκριβόπουλου, Τό
326 Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΚΛΗΡΟΥ κολλυβαδικό κίνημα. Ή τελευταία φιλοκαλική αναγέννηση, Κατερίνη 2001. Άλεβιζόπουλου, Ή φιλελληνική κίνησις = Ά. Άλεβιζόπουλου, Ή φιλελληνική κίνησις καί ai πρώται έν Γερμανία έλληνικαί κοινότητες, Άθήναι 1979. Αλεξάνδρου, «Νεομάρτυρες» = Αλεξάνδρου, μητρ.
Μαντινείας καί Κυνουρίας, «Νεομάρτυρες - Εθνομάρτυρες», Πρακτικά του Ε πιστημονικού Συμποσίου, μέ θέμα: Χριστιανική Μακεδονία ό έθνομάρτυς μητροπολίτης Θεσσαλονίκης ’Ιωσήφ [f 1821, Κωνσταντινού πολή] (Θεσσαλονίκη 1995), Θεσσαλονίκη 2002, σσ. 23-41. Αλεξάνδρου, «Νεομάρτυρες» = Αλεξάνδρου, μητρ.
Μαντινείας καί Κυνουρίας, «Νεομάρτυρες - Εθνομάρτυρες», Μνημοσύνη 13 (1995-1997)27-39. Άμάντου, «Oi προνομιακοί ορισμοί» = Κ. Άμάντου, «Oi προνο μιακοί ορισμοί του Μουσουλμανισμού ύπέρ των Χριστιανών», Ελ ληνικά 9 (1936) 103-166. Άμάντου, «Ή Άλωσις» = Κ. Άμάντου, «Ή Άλωσις της Κωνστα
ντινουπόλεως», L ’Hellenisme Contemporain, Αναμνηστικός Τόμος, 1453-1953. Ή πεντακοσιοστή έπέτειος άπό της Άλώσεως της Κων σταντινουπόλεως, Άθήναι 1953, σσ. 7-19. Άμάντου, Νεομάρτυρες = Κ. Άμάντου, Νεομάρτυρες, Άθήναι 1954. Άμάντου, Σχέσεις = Κ. Άμάντου, Σχέσεις Ελλήνων καί Τούρκων άπό του
ένδεκάτου αίωνος μέχρι του 1821, τόμ. A ’, Oi πόλεμοι των Τούρκων πρός κατάληψιν των έλληνικώνχωρών 1071-1571, Άθήναι 1955. Άμάντου, Σύντομος Ιστορία = Κ. Άμάντου, Σύντομος Ιστορία τής Κύπρου, Άθήναι 1956. Αναστασίου, «Σχεδίασμα» = Ίω. Αναστασίου, «Σχεδίασμα περί των Νεομαρτύρων», «Μνήμη 1821».
Αφιέρωμα είς τήν εθνικήν πα λιγγενεσίαν έπί τή 150ή έπετείφ, Θεσσαλονίκη 1971, σσ. 7-62. Αναστασίου, «Εισαγωγικά» = Ίω.
Αναστασίου, «Εισαγωγικά γιά τή μελέτη των Νεομαρτύρων», Πρακτικά τού Θεολογικοΰ Συνεδρί ου τής Ιεράς Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης είς τιμήν καί μνήμην των Νεομαρτύρων (17-19 Νοεμβρίου 1986), Θεσσαλονίκη 1988, σσ. 2938. Άνδριόπουλου, Ή περί αμαρτίας = Π. Άνδριόπουλου, Ή περί αμαρ τίας καίχάριτος διδασκαλία του Αποστόλου Παύλου, Άθήναι 1989.
Βιβλιογραφία 327 Άντιόχου, Τά προνόμια = Σπ. Αντιόχου, 7α προνόμια τής όρθοδόξου τον Χρίστου Εκκλησίας, Έν Άθήναις 1890. Angold, Ή τέταρτη Σταυροφορία = Μ. Angold, Ή τέταρτη Σταυρο φορία. Τά γεγονότα καί τό ιστορικό πλαίσιο, μτφρ. Άθ. Κονδύλη, Α θήνα 2006. Angold, Ήβυζαντινή Αυτοκρατορία = Μ.
Angold, Ήβυζαντινή Αυ τοκρατορία άπό τό 1025 έως τό 1204. Μία πολιτική ιστορία, μτφρ. Εύ. Καργιανιώτη, έπιστ. έπιμ. Π. Αγαπητού, Αθήνα 20 083. [Ανωνύμου], Επίκαιροι προσφωνήσεις = [Ανωνύμου], Επίκαιροι προσφωνήσεις τής Α.Π. του Τοποτηρητοΰ του Οικουμενικού Θρόνου Μητροπολίτου Προύσης, Παρίσιοι
1919. Άξελοΰ, Ρήγας = Λ. Άξελοΰ, Ρήγας Βελεστινλής. Σταθμοί καί όρια στήν διαμόρφωση τής έθνικής καί κοινωνικής συνείδησης στήν Ελ λάδα, Αθήνα 2003. Άξελοΰ, «Oi βασικές συνιστώσες» = Λ. Άξελοΰ, «ΟΙ βασικές συ νιστώσες τοΰ ΐδεολογικοΰ καί πολιτικοΰ κόσμου τοΰ Ρήγα», Ρήγας Βελεστινλής. Διαφωτιστής,
Επαναστάτης, Μάρτυρας, Αθήνα 2007, σσ. 107-118. Άποστολακόπουλου, Παπαθύμιος = Γρ. Άποστολακόπουλου, Παπαθύμιος Βλαχάβας. Ό θρυλικός άρματολός των Χασίων. Ή ζωή καί τό έργο του, Καλαμπάκα 2004. Αποστολόπουλου, Ή Γαλλική έπανάσταση = Δ. Άποστολόπουλου, Ή Γαλλική έπανάσταση στήν τουρκοκρατούμενη
έλληνική κοινωνία. Αντιδράσεις στά 1798, Αθήνα 1989. Άποστολόπουλου, Οί Ιδεολογικοί προσανατολισμοί = Δ. Άποστο λόπουλου, ΟΙ ιδεολογικοί προσανατολισμοί τοΰ Πατριαρχείου Κων σταντινουπόλεως μετά τήν Άλωση, Αθήνα 1995. Αργυρίου, «Αναστάσιος» = Ά. Αργυρίου, «Αναστάσιος ό Γόρδιος καί τό σύγγραμμά
του: Περί τοΰ Μωάμεθ καί εναντίον τών Λατί νων», ΕΕΣΤΜ2 (1969-1970) 305-324. Αργυρίου, «Αποκάλυψη» = Ά. Αργυρίου,
«Οί έλληνικές έρμηνεΐες στήν Αποκάλυψη κατά τούς χρόνους τής Τουρκοκρατίας», ΕΕΘΣΠΘ 24 (1979) 359-379. Αργυρίου, ’Ιδεολογικά ρεύματα = Ά. Αργυρίου, ’Ιδεολογικά ρεύμα τα στούς κόλπους τοΰ Ελληνισμού καί τής ’Ορθοδοξίας κατά τά χρό νια τής Τουρκοκρατίας, Λάρισα 1980. Argyriou, Les Exégèses grecques = A. Argyriou, Les Exégèses
328 Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΚΛΗΡΟΥ grecques de ľ Apocalypse à l’époque turque (1453-1821), Thessalonique 1982. Αργυρίου, «Ή χρήση» = Στ. Αργυρίου, «Ή χρήση τής ιστορικής μεθόδου ώς κατεξοχήν μεθόδου έρμηνείας τής Αποκάλυψης κατά τούς χρόνους τής Τουρκοκρατίας», Εισηγήσεις Στ ' Συνάξεως ’Ορθο
δόξων Βιβλικών Θεολόγων «Ή Αποκάλυψη του ’Ιωάννη. Προβλήμα τα φιλολογικά, Ιστορικά, έρμηνευτικά, θεολογικά», Λευκωσία 26 Σε πτεμβρίου - 3 ’Οκτωβρίου 1991, Λευκωσία χ.χρ., σσ. 65-77. Αργυρίου, «Ή απελευθέρωση» = Ά. Αργυρίου, «Ή απελευθέρω ση των Ελλήνων καί ό έσχατολογικός ρόλος τής Ρωσίας καί τής
Γαλλίας μέσα στό έρμηνευτικό έργο τού Θεοδωρήτου Ίωαννίνων (περ. 1740-1823)», Καιρός. Τόμος Τιμητικός στόν 'Ομότιμο Καθηγητή Α. Δόϊκο, ΕΕΘΣΠΘ 5 (1995) 11-24. Αργυρίου, «Κοραής» = Α. Αργυρίου, «Αδαμάντιος Κοραής καί Νικόδημος ό Αγιορείτης: δύο διαφορετικοί δρόμοι, ένας κοινός σκο πός», Σύναξη 97
(2006) 72-83. Άργυροπούλου, Ό Βενιαμίν = Ρ. Άργυροπούλου, Ό Βενιαμίν Λέσβιος καί ή ευρωπαϊκή σκέψη του δέκατου όγδοου αιώνα, Αθήνα 2003. Αρσενίου, Ή Θεσσαλία = Λ. Αρσενίου, Ή Θεσσαλία στήν Τουρ κοκρατία, Αθήνα 1984. Βαβούσκου, Ή Μεγάλη ’Ιδέα = Κ. Βαβούσκου, Ή Μεγάλη ’Ιδέα ώς ιδέα καί πραγματικότης,
Θεσσαλονίκη 1970. Βακαλόπουλου, Εθνικά αισθήματα = Απ. Βακαλόπουλου, Εθνι κά αισθήματα καί δράση των Ελλήνων τής Μακεδονίας επί Τουρκο κρατίας (1430-1821), Θεσσαλονίκη 1954. Βακαλόπουλου, «Νέα στοιχεία» = Απ. Βακαλόπουλου, «Νέα στοι χεία γιά τά έλληνικά αρματολίκια καί τήν έπανάσταση του Θυμίου
Μπλαχάβα στή Θεσσαλία στά 1808», ΕΕΦΣΠΘ 9 (1965) 229-251. Βακαλόπουλου, H πορεία = Απ. Βακαλόπουλου,
Ή πορεία του Γέ νους. Από τό Βυζάντιο στόν Νέο Ελληνισμό, Αθήνα 1966. Βακαλόπουλου, Ιστορία, Γ' = Απ. Βακαλόπουλου, Ιστορία του Νέου Ελληνισμού. Τουρκοκρατία (1453-1669). Οίάγώνεςγιά τήν πί στη καί τήν έλευθερία, τόμ. Γ', Θεσσαλονίκη 1968. Βακαλόπουλου, Ιστορία = Απ. Βακαλόπουλου, Ιστορία της Μα κεδονίας, 1354-1833, Θεσσαλονίκη 1969. Βακαλόπουλου, Αγώνες = Απ. Βακαλόπουλου, Αγώνες των Ελλήνων
Βιβλιογραφία 329 έπί Τουρκοκρατίας. Πανεπιστημιακές παραδόσεις, Θεσσαλονίκη 1970. Βακαλόπουλου, «Ή οικονομική άνοδος» = Άπ. Βακαλόπουλου, «Ή οικονομική άνοδος των Ελλήνων έπί Τουρκοκρατίας. Ή κοινω νική τους ανέλιξη καί ή προετοιμασία των απελευθερωτικών αγώ νων του 1821», Νέα Εστία 88 (1970)
12-24. Βακαλόπουλου, «Τά αίτια» = Άπ. Βακαλόπουλου, «Τά αίτια του έξισλαμισμοΰ στίς ελληνικές χώρες κατά τή διάρκεια της Τουρκο κρατίας», Χριστιανικό Συμπόσιο Στ', Αθήνα 1972, σσ. 32-34. Βακαλόπουλου, «Επαναστατικές κινήσεις» = Άπ. Βακαλόπουλου, «’Επαναστατικές κινήσεις καί ζυμώσεις», ΙΕΕ 11 (1975)
402-424. Βακαλόπουλου, Πηγές = Άπ. Βακαλόπουλου, Πηγές της ιστορίας του Νέου Ελληνισμού 2, (1669-1812), Θεσσαλονίκη 1977. Βακαλόπουλου, Ιστορία, Ε' = Άπ. Βακαλόπουλου, Ιστορία του Νέ ου Ελληνισμού. Ή Μεγάλη Ελληνική Επανάσταση (1821-1829), τόμ. E', Θεσσαλονίκη 1980. Βακαλόπουλου, Ό χαρακτήρας των
Ελλήνων = Άπ. Βακαλόπου λου, Ό χαρακτήρας των Ελλήνων. Άνιχνεύοντας τήν έθνική μας ταυ τότητα, Θεσσαλονίκη 1983. Βακαλόπουλου, Τά έλληνικά στρατεύματα = Άπ. Βακαλόπουλου, Τά έλληνικά στρατεύματα τού 1821. ’Οργάνωση, ήγεσία, τακτική, ή θη, ψυχολογία, Θεσσαλονίκη 1991. Βακαλόπουλου, Ιστορία, Β' =
Άπ. Βακαλόπουλου, Ιστορία του Νέου Ελληνισμού. Τουρκοκρατία (1453-1669). Οι ιστορικές βάσεις τής νεοελληνικής κοινωνίας καί οικονομίας, τόμ. B', Αθήνα 20084. Βακαλόπουλου, Ιστορία, A' = Άπ. Βακαλόπουλου, Ιστορία του Νέου Ελληνισμού. Αρχές καί διαμόρφωσή του, τόμ. A', Αθήνα 20095. Βακαλόπουλου,
Ιστορία, Δ' = Άπ. Βακαλόπουλου, Ιστορία τού Νέου Ελληνισμού. Τουρκοκρατία (1669-1812). Ή οικονομική άνοδος καί
ό φωτισμός τού γένους, τόμ. Δ', Αθήνα 20 095. Βακαλόπουλου, Κεφάλαια = Κ. Βακαλόπουλου, Κεφάλαια Νεοελ ληνικής Ιστορίας (1204-1833). Τουρκοκρατία, Θεσσαλονίκη 1987. Βακαλόπουλου, Ιστορία τής Ηπείρου = Κ. Βακαλόπουλου, Ιστο ρία τής Ηπείρου άπό τίς αρχές τής Όθωμανοκρατίας ώς τις μέρες μας, Θεσσαλονίκη 20073. Βαλαβάνη, Μορφές = Έλ. Βαλαβάνη, Μορφές τού Νέου Ελληνι σμού (προεπαναστατική έποχή), Αθήνα χ.χ.
330 Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΚΛΗΡΟΥ Βαλαή, Ή θρησκευτική διάσταση = Δ. Βαλαή, Ή θρησκευτική διά σταση στή ζωή καί τό έργο τον Γιάννη Μακρυγιάννη, Θεσσαλονίκη 1991. Βαλαή, Πτυχές = Δ. Βαλαή, Πτυχές άπό τήν πνευματική κίνηση στόν υπόδουλο καί τόν παροικιακό Ελληνισμό κατά τήν περίοδο του
18ου-19°ν αιώνα, Θεσσαλονίκη 2005. Βαλαή, «Ιστορική θεώρηση» = Δ. Βαλαή, «Ιστορική θεώρηση των απαρχών τοΰ πατριαρχικού προνομιακού ζητήματος κατά τήν πρώιμη οθωμανική περίοδο», ΕΕΘΣΠΘ 16 (2006) 21-63. Βαλαή, Ή πατριαρχία τοΰ Θεοδοσίου В ' = Δ. Βαλαή, Ή πατριαρ χία τοΰ Θεοδοσίου B' (1769-1773).
Συμβολή στή μελέτη της θεσμικής λειτουργίας τοΰ Οικουμενικού Πατριαρχείου κατά τή μεταβυζαντινή περίοδο, Θεσσαλονίκη 2009. Βαλαωρίτου, Βίος = Άρ. Βαλαωρίτου, Βίος καί έργα, έπιμ. Ί. Βαλαωρίτη-Γ. Δροσίνη, τόμ. Γ', Αθήναι 1908. Βαλέτα, «Σεραφείμ Μυτιληναΐος» = Γ. Βαλέτα, «Σεραφείμ Μυτιληναΐος
πρόδρομος τής εθνεγερσίας καί τοΰ διαφωτισμού», Αιολικά Γράμματα 1 (1971) 226-235. Βαλληνδρά, «Ό Παλαιών Πατρών Γερμανός» = Νικοδήμου Βαλ ληνδρά, «Ό Παλαιών Πατρών Γερμανός καί οί κληρικοί εθνικοί άγωνισταί ’Ενώπιον τής ιερατικής των συνειδήσεως», Πρακτικά τοΰ В ' Τοπικοΰ Συνεδρίου Αρκαδικών
Σπουδών (Τεγέα-Τρίπολις, 11-14 Νοεμβρίου 1988) Αθήναι 1990, σσ. 49-58. Βαμβακίδου, Θράκες = Ίφ. Βαμβακίδου, Θράκες. 'Ιστορική κατα γραφή καί ιστορική ανάγνωση τών εικαστικών μαρτυριών γιά τή συμ μετοχή τους στόν Αγώνα τοΰ 1821. Συμβολή στήν εικονογραφία καί στή διδακτική τής τοπικής ιστορίας,
Θεσσαλονίκη 20032. Βαρδουνιώτη, Ή καταστροφή = Δ. Βαρδουνιώτη, Ή καταστροφή τοΰΔράμαλη: ιστορική μελέτη, Έν Τριπόλει 1913.
Βαρθόλδη, 'Ιστορία = Κ. Μ. Βαρθόλδη, 'Ιστορία τής 'Ελλάδος άπό τής έν ετει 1453 άλώσεως τής Κωνσταντινουπόλεως ύπό τών Τούρ κων μέχρι καί τών καθ ' ήμάς χρόνων, μτφ. Άγγ. Βλάχου, Έν Άθήναις 1873. Barozzi - Berchet, Le Relazioni = N. Barozzi - G. Berchet, Le Re lazioni degli stati Europei lette al Senato dagli Ambasciatori Vene ziani nel secolo decimosettimo, τόμ. 1, Venezia 1871-72. Βασδραβέλλη, ΟΐΜακεδόνες= Ίω. Βασδραβέλλη, ΟίΜακεδόνες
Βιβλιογραφία 331 είς τούς υπέρ τής Ανεξαρτησίας Αγώνας 1796-1832, Θεσσαλονίκη 19502. Βασδραβέλλη, «Oi πολεμικοί άνδρες» = Ίω. Βασδραβέλλη, «Οί πολεμικοί άνδρες τής Μακεδονίας κατά τήν προεπαναστατικήν πε ρίοδον», Μακεδονικά 7 (1966-1967) 31-76. Βασιλειάδη, «“Νεομάρτυρες”» = Π. Βασιλειάδη,
«“Νεομάρτυρες” καί ή σημασιολογική εξέλιξη των ορών “μάρτυς” καί “μαρτυρία”», Πρακτικά του Θεολογικου Συνεδρίου τής Ίερας Μητροπόλεως Θεσ σαλονίκης είς τιμήν καί μνήμην των Νεομαρτύρων (17-19 Νοεμβρίου 1986), Θεσσαλονίκη 1988, σσ. 439-448. Βασιλείου, Ή έπισκοπή = Π. Βασιλείου, Ή έπισκοπή Λιτζάς καί
Ά γραφων έπί Τουρκοκρατίας. Με σύντομη επισκόπηση τής ιστορίας τής Εύρυτανίας, των μοναστηριών καί των σχολών της, Αθήνα 1960. Βασιλείου, «Σεραφείμ» = Π. Βασιλείου, «Σεραφείμ», ΘΗΕ 11 (1967) 52-54. Vatin, L ’ Ordre = Ν. Vatin, L Ordre de Saint-Jean-de-Jérus alem, l’Empire ottoman et la Méditerranée
orientate entre les deux sieges de Rhodes. 1480-1522, Paris 1994. Βέη, «Βλαχάβας» = N. Βέη, «Βλαχάβας (Θύμιος)», ΕΕΛ (1928) 327-328. Βελιανίτη, Ή Φιλόμουσος Εταιρεία = Τ. Βελιανίτη, Ή Φιλόμουσος Εταιρεία τών Αθηνών, Αθήνα 1993. Βιζουκίδου, «Ή ’Εκκλησία» = Π. Βιζουκίδου, «Ή ’Εκκλησία καί ό ιερός
Άγων», Γρηγόριος ό Παλαμας 21(1937) 141-143. Βιλμένου, 'Ιστορικόν δοκίμιον = Μ. Βιλμένου, Ιστορικόν δοκίμιον τής καταστάσεως τών Ελλήνων, ά.πό τής άλώσεως τής Κωνσταντι νουπόλεως μέχρι τής έθνικής αυτών Έπαναστάσεως, Άθήνησι 1856. Βιότη, «’Εθναρχικός ρόλος» = Σ. Βιότη, «’Εθναρχικός ρόλος τής
’Ορθοδόξου ’Εκκλησίας», ΚυπριακαίΣπουδαί 35 (1971) 95-107. Βλαντή, Ή Λεύκάς = Σπ. Βλαντή, Ή Λεύκάς ύπό τούς Φράγκους,
τούς Τούρκους καί τούς Ενετούς (1204-1797), Αθήνα 2008. Βλάχου, «Ή σχέσις» = Ν. Βλάχου, «Ή σχέσις των ύποδούλων 'Ελ λήνων πρός τό κυρίαρχον οθωμανικόν κράτος», L ’Hellenisme Con temporain, Αναμνηστικός Τόμος, 1453-1953. Ή πεντακοσιοστή έπέτειος άπό τής Άλώσεως τής Κωνσταντινουπόλεως, Άθήναι 1953, σσ. 35-151. Βλησίδου, Ή Ιδέα = Θρ. Βλησίδου, Ή Ιδέα τής έλευθερίας καί ή βούλησις πρός αύτοθυσίαν παρ ’ Έλλησιν, Άθήναι 1995.
332 Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΚΛΗΡΟΥ Βοβολίνη, Ή Εκκλησία = Κ. Βοβολίνη, Ή Εκκλησία εις τόν Αγώ να της Ελευθερίας 1453-1953, Αθήνα 20033. Βογιατζόγλου, Κοσμάς ό Aíχωλός = Στ. Βογιατζόγλου, Κοσμάς ό Αίτωλός. Ό Άγιος των Γραμμάτων καί τής Λευτεριάς, Αθήνα 2008. Βουρνά, Φιλική Εταιρεία = Τ.
Βουρνα, Φιλική Εταιρεία, A ' τό πα ράνομο οργανωτικό της, В ’ ό διωγμός της άπό τούς ξένους, Αθήνα 1982. Βρανούση, Ρήγας = Λ. Βρανούση, Ρήγας Βελεστινλής 1757-1798, Άθήναι 19632. Braudel, La Mediterranée = F. Braudel, La Mediterranée et le monde méditerranéen à l’époque de Philippe II, Paris 1966.
Βυζαντίου, Ή Κωνσταντινούπολή - Σκ. Βυζαντίου, Ή Κωνστα ντινούπολή ή περιγραφή τοπογραφική, αρχαιολογική καί Ιστορική τής περιωνύμου ταύτης μεγαλοπόλεως καί των εκατέρωθεν του κόλ που καί του Βοσπόρου προαστείων αυτής άπ’αύτών που τών άρχαιοτάτων χρόνων άχρι καί καθ’ ήμάς μετά πολλών καί ποικίλων
εικόνων καί τών άπαιτουμένων τοπογραφικών τε καί χρονολογικών πινάκων πρός διασάφησιν τής Βυζαντινής Ιστορίας, τόμ. Γ', Άθήνησιν 1869. Βυζαντίου - Ξενοπούλου, Δοκίμιον = Σ. Βυζαντίου - Ξενοπούλου, Μητρ. Άρτης, Δοκίμιον ιστορικής τίνος περιλήψεως τής αρχαίας καί έγκριτου ’Ηπειρωτικής πόλεως Άρτης καί
ωσαύτως νεωτέρας πόλεως Πρεβέζης, Έν Αθήναις 1884. Βώρου, Συμβολή = Φ. Βώρου, Συμβολή στήν Ιστορία τής έννοιας του Έθνους. (Μέ άφετηρία τούς όρους 'Ελλάδα - Έλληνες), Αθήνα 1997. Γαλενιανοΰ, Ό χορός- Μ. Γαλενιανοΰ, Ό χορός τού Ζαλόγγου ώς ηθικό δίλημμα, Αθήνα 2003. Γαλίτη, «Ai περί κλήρου ίδέαι» =
Ίω. Γαλίτη, «Aí περί κλήρου ίδέαιτοΰ Κοραή», Εκκλησία 37 (1960) 305-307, 329-333, 360-363. Γεδέων, Ή
πνευματική κίνησις = Μ. Γεδέων, Ή πνευματική κίνησις του Γένους κατά τόν IH’ καί ΙΘ ' αιώνα, Αθήνα 1976. Geizer, Der Patriarchat = Η. Geizer, Der Patriarchat von Achrida. Geschichte und Urkunden [Abhandlungen der (Kgl.) sächischen Gesellschaft der Wissenschaften philologisch-historische Klasse 20, 5], Leipzig 1902 [φωτ. ανατύπωση: Scientia Verlag Aalen, Darmstadt 1980]. Γερβίνου, Ιστορία = Γ. Γερβίνου, Ιστορία τής έπαναστάσεως καί
Βιβλιογραφία 333 άναγεννήσεως τής Ελλάδος, μτφρ. Ίω. Περβανόγλου, τόμ. Α'-Β', Άθήνησι1864. Γερμανού, «’Επισκοπικοί κατάλογοι» = Γερμανού Μητρ. Σάρδεων, «’Επισκοπικοί κατάλογοι τής ’Εκκλησίας Δωδεκανήσου», Εκκ λησιαστικός Φάρος 30 (1937) 200-211, 332-342, 461-466. Γεωργακόπουλου, Ή παιδεία = Ν.
Γεωργακόπουλου, Ή παιδεία στην Αρκαδία επί Τουρκοκρατίας, Άγιά 2000. Γεωργαντζή, Oi άρχιερεΐς = Π. Γεωργαντζή, Oi αρχιερείς καί τό είκοσιένα (αντίδραση ή προσφορά;), Ξάνθη 1985. Γεωργαντζή, Ό «άφορισμός» = Π. Γεωργαντζή, Ό «άφορισμός» τον Αλέξανδρου Ύψηλάντη. (Ιστορική καί Θεολογική διερεύνηση του
θέματος), Καβάλα 1988. Γεωργαντζή, Ή Εκκλησία = Π. Γεωργαντζή, Ή Εκκλησία κατά τό 1821, τόμ. Α'-Β', Ξάνθη 2003. Γιάγκου, «Ό 'Άγιος Μακάριος» = Θ. Γιάγκου, «Ό Άγιος Μακάρι ος Κορίνθου καί ό νεομάρτυς Θεόδωρος ό Βυζάντιος», Πρακτικά του Επιστημονικού Συνεδρίου τής Ίερας Μητροπόλεως Μυτιλήνης μέ θέμα:
Ο Νεομάρτυς Θεόδωρος ό Βυζάντιος Πολιούχος Μυτιλήνης, (17-19 Φεβρουάριου 1998), Μυτιλήνη 2000, σσ. 213-237. Γιανναρά, Ή έλευθερία = Χρ. Γιανναρα, Ή έλευθερία τοϋ ήθους, Αθήνα 19893. Γιαννουλάτου, Ίσλάμ = Αν. Γιαννουλάτου, Ίσλάμ. Θρησκειολογική έπισκόπησις, Άθήναι 19936. Γιαννόπουλου, «Παρθένιος» =
Β. Γιαννόπουλου, «Παρθένιος, ό Г'», ΘΗΕ 10 (1968) 56-57. Γ. Γκίνη, (είσ.-σημ.), «Στοχασμοί του Κρίτωνος», 'Ερανος εις Α δαμάντιον Κοραήν, Άθήναι 1956, σσ. 140-156. Γλαβίνα, Οί Νεομάρτυρες = Απ. Γλαβίνα, Οί Νεομάρτυρες τής Τουρκοκρατίας. Είσαγωγή-Βιβλιογραφία-Άσματικές Ακολουθίες, Κα τερίνη 1997.
Γλύκατζη-Άρβελέρ, Βυζάντιο = Έλ. Γλύκατζη-Άρβελέρ, Γιατί τό Βυζάντιο, Αθήνα 2009. Γλύκατζη-Άρβελερ, Ή
πολιτική ιδεολογία = 'Ελ. Γλύκατζη-Άρβε λέρ, Ή πολιτική ιδεολογία τής Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, μτφρ. Τ. Δρακοπούλου, Αθήνα 20092. Γόνη, «Ένας συλλέκτης» = Δ. Γόνη, «Ένας συλλέκτης πληροφορι ών γιά τόν νεομάρτυρα Κωνσταντίνο τόν Υδραίο. Ό πρώην Άδριανου-
334 Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΉ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΚΛΗΡΟΥ πόλεως Γρηγόριος», Τιμητικό άφιέρωμα είςτόνΣεβασμιώτατον Μητρο πολίτην Ύδρας Σπετσών καίΑίγίνης 'Ιερόθεον, 'Ύδρα 1997, σσ. 505-523. Γριτσόπουλου, «Άνθιμος Καράκαλλος» = Τ. Γριτσόπουλου, «Άν θιμος Καράκαλλος, επίσκοπος Μεθώνης, ό έκΔημητσάνης καί ή σωζόμενη
αλληλογραφία αύτοΰ», Θεολογία 24 (1953) 117-127,234-249, 390-412. Γριτσόπουλου, «Ό Λακεδαιμόνιας» = Τ. Γριτσόπουλου, «Ό Λα κεδαιμόνιας Άνανίας (1740-1764)», ΆΘηνσ. 63 (1959) 286-296. Γριτσόπουλου, «Γρηγόριος Ε'» = Τ. Γριτσόπουλου, «Γρηγόριος Ε' ό πατριάρχης τού Έθνους», ΔΙΕΕΕ 14 (1960) 164-230.
Γριτσόπουλου, Μονή Φιλοσόφου = Τ. Γριτσόπουλου, Μονή Φιλο σόφου, Έν Άθήναις 1960. Γριτσόπουλου, «Άνανίας» = Τ. Γριτσόπουλου, «Άνανίας. Μητρο πολίτης Λακεδαιμόνιας», ΘΗΕ 2 (1963) 529-531. Γριτσόπουλου, « Άνθιμος» = Τ. Γριτσόπουλου, « Άνθιμος. Ό Με θώνης», ΘΗΕ 2 (1963) 774-775. Γριτσόπουλου,
«Γαβριήλ» = Τ. Γριτσόπουλου, «Γαβριήλ. ’Επίσκο ποι», ΘΗΕ 4 ( 1964) 112-115. Γριτσόπουλου, « Γεράσιμος» = Τ. Γριτσόπουλου, «Γεράσιμος. Ό Βλάχος», ΘΗΕ 4 (1964) 332-334. Γριτσόπουλου, «Γρηγόριος» = Τ. Γριτσόπουλου, «Γρηγόριος ό Ε'», ΘΗΕ 4 (1964) 736-741. Γριτσόπουλου, «Δανιήλ» = Τ. Γριτσόπουλου,
«Δανιήλ», ΘΗΕ 4 (1964) 958-959. Γριτσόπουλου, «Διονύσιος» = Τ. Γριτσόπουλου, «Διονύσιος ό Σκυλόσοφος», ΘΗΕ 5 (1964) 29-32. Γριτσόπουλου, «Ήσαίάς» = Τ. Γριτσόπουλου, «Ήσαΐας. ’Επίσκο πος Σαλώνων», ΘΗΕ 6 (1965) 79-81. Γριτσόπουλου, Σχολή = Τ. Γριτσόπουλου, Πατριαρχική Μεγάλη τοΰ Γένους Σχολή, τόμ.
Α'-Β', Έν Άθήναις 1966. Γριτσόπουλου, «Λαρίσης» = Τ. Γριτσόπουλου, «Λαρίσης καί Πλαταμώνος, Μητρόπολις», ΘΗΕ 8
(1966) 124-132. Γριτσόπουλου, «Παραμυθίας» = Τ. Γριτσόπουλου, «Παραμυθίας, Φιλιατών καί Γηρομερίου, Μητρόπολις», ΘΗΕ 10 (1966) 42-44. Γριτσόπουλου, Τά Όρλωφικά = Τ. Γριτσόπουλου, Τά Όρλωφικά. Ή Έν Πελοποννήσφ έπανάστασις τοΰ 1770 καί τά έπακόλουθα αυ τής, Έν Άθήναις 1967.
Βιβλιογραφία 335 Γριτσόπουλου, «Σερβίων» = Τ. Γριτσόπουλου, «Σερβίων καί Κο ζάνης, Μητρόπολις», ΘΗΕ 11 (1967) 88-102. Γριτσόπουλου, «Oi Ρώσοι» = Τ. Γριτσόπουλου, «Oi Ρώσοι είς τό Αίγαΐονκατάτό 1770», Αθήνα 71 (1970) 85-129. Γριτσόπουλου, «Ιστοριογραφία» = Τ. Γριτσόπουλου, «Ιστοριο γραφία του
Άγώνος» Μνημοσύνη 3 (1970-1971) 33-253. Γριτσόπουλου, «Ή ’Εκκλησία» = Τ. Γριτσοπούλου, «Ή ’Εκκλησία είς τόν απελευθερωτικόν αγώνα», Παρνασσός 1Γ' (1971) 237 - 266. Γριτσόπουλου, «’Εκκλησιαστική Ιστορία» = Τ. Γριτσόπουλου, «’Εκκλησιαστική Ιστορία Κορινθίας», Πελοποννησιακά 9 (1972) 9356.
Γριτσόπουλου, «Παρατηρήσεις» = Τ. Γριτσόπουλου, «Παρατηρή σεις έπί μιας νέας μελέτης περί του Πατριάρχου Κπόλεως Γρηγορίου Ε'», Μνημοσύνη 6 (1976-1977) 299-232. Γριτσόπουλου, «Ή ’Εκκλησία της Πελοποννήσου» = Τ. Γριτσόπουλου, «Ή ’Εκκλησία τής Πελοποννήσου μετά τήν 'Άλωσιν», 77ελοποννησιακά 18
(1989-1990) 1-167, 19 (1991-1992) 1-224. Γριτσόπουλου, «Πώς τό ύπόδουλον έλληνικόν έθνος» = Τ. Γριτσόπουλου, «Πώς τό ύπόδουλον έλληνικόν έθνος εφθασε στήν ένο πλη έξέγερσιτό 1821 \», Μνημοσύνη 13 (1995-1997) 3-26. Γ ριτσόπουλου, «Ό πατριαρχικός άφορισμός» = Τ. Γ ριτσόπουλου, «Ό πατριαρχικός
άφορισμός κατά Ύψηλάντου καί τό πραγματικόν αύτοΰ νόημα», Μνημοσύνη 14 (1998-2000) 3-32. Γ ριτσόπουλου, «Λόγος» = Τ. Γ ριτσόπουλου, «Λόγος περί Πελοποννησίων Νεομαρτύρων», Πρακτικά Διορθοδόξον Επιστημονικού Συνεδρίου «Κωνσταντίνος ό Υδραίος - Νεομάρτυρες προάγγελοι τής άναστάσεως του Γένους», (10-14
Νοεμβρίου 2000), 'Ύδρα 2007, σσ. 375-390. Δασκαλάκη, Ή Μάνη = Λπ. Δασκαλάκη, Ή Μάνη καί ή ’Οθωμα νική Αυτοκρατορία 1453-1821,
ΈνΆθήναις 1928. Δασκαλάκη, Ο Ελληνικός λαός = Άπ. Δασκαλάκη, Ό 'Ελληνικός λαός κατά τήν περίοδον τής Τουρκοκρατίας, Εκκλησία καί Γένος Κοινοτικός βίος καί αύτοδιοίκησις - Αριστοκρατία του Γένους- Κοι νότητες εξωτερικού - Οικονομική ζωή, Άθήναι 1959. Δασκαλάκη, Ό Αγών = Άπ. Δασκαλάκη, Ό Αγών τής ελευθερίας των Ελλήνων. Παρασκευή καί εναρξις τής έπαναστάσεως. Ή Ευρώ πη καί ό Αγών τής έλληνικής ελευθερίας, Άθήναι 1960.
336 Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΚΛΗΡΟΥ Δασκαλάκη, Ό 'Ελληνικός λαός = Άπ. Δασκαλάκη, Ό Ελληνικός λαός κατά την περίοδον τής Τουρκοκρατίας, Μέρος Г' Aí άγωνιστικαί δυνάμεις του Εθνους (αρματολοί καί κλέφτες - Μανιάται καί Σουλιώται - ναυτικαί νήσοι), Άθήναι 1964. Δελένδα, Οί ίππόται = Ίω. Δελένδα,
Oi ίππόται τής Ρόδου (ΤοΰΆγ. Ιωάννου τής 'Ιερουσαλήμ, τής Ρόδου, τής Μάλτας), Άθήναι χ.χ. Δεληκωσταντή, Τό ήθος = Κ. Δεληκωσταντή, Τό ήθος τής έλευθερίας. Φιλοσοφικές απορίες καί θεολογικές άποκρίσεις, Αθήνα 1990. Δεληκωσταντή, Τό. δικαιώματα = Κ. Δεληκωσταντή, Τά δικαιώ ματα του ανθρώπου. Αυτικό
ιδεολόγημα ή οικουμενικό ήθος;, Θεσ σαλονίκη 1995. Δεληκωσταντή, «Ό Απόστολος Παΰλος» = Κ. Δεληκωσταντή, «Ό Απόστολος Παΰλος ώς θεολόγος τής ελευθερίας - σήμερα», Απόστο λος Τίτος 10(2008) 133-139. Δεσποτόπουλου, «Ή Ελληνική Επανάσταση (1821-1830)» = Άλ. Δεσποτόπουλου, «Ή 'Ελληνική Επανάσταση
(1821-1830): ’Έναρξη καί τοπική επικράτηση τής Έπαναστάσεως τοΰ 1821. Ή ’Επανά σταση στή Μολδοβλαχία», ΙΕΕ 12 (1975) 20-69. Δετοράκη, 'Ιστορία = Θ. Δετοράκη, 'Ιστορία τής Κρήτης, Ηράκλειο 19902. Δημητρακοπούλου, Προσθήκαι = Άν. Δημητρακοπούλου, Προσθήκαι καί διορθώσεις εις τήν Νεοελληνικήν
Φιλολογίαν Κωνσταντί νου Σάθα, Έν Λειψία 1871. Δημητρακοπούλου, ’Ορθόδοξος Ελλάς = Άν. Δημητρακοπούλου, ’Ορθόδοξος Ελλάς ήτοι περί των Ελλήνων των γραψάντων κατά Λα τίνων καί περί των συγγραμμάτων αύτών, Έν Λειψία 1872. Δημητρίου, Ό 'Ελληνισμός = Ά. Δημητρίου, Ό Ελληνισμός ύπό ξένη κυριαρχία (250
π.Χ.-1821), Άθήναι 1992. Δημητροκάλη - Φάλμπου, «Περί τοΰ Νεομάρτυρος Κωνσταντίνου τοΰ Ρώσου» = Γ. Δημητροκάλη -
Φ. Φάλμπου, «Περί τοΰ Νεομάρ τυρος Κωνσταντίνου τοΰ Ρώσου», Θεολογία 53 (1982) 1150-1156. Διαμαντοπούλου, «Γεννάδιος ό Σχολάριος» = Άδ. Διαμαντοπούλου, «Γεννάδιος ό Σχολάριος ώς ιστορική πηγή των περί τήν άλωσιν χρόνων», Ελληνικά 9 (1936) 285-308. Διαμαντούρου, Οί απαρχές = Ν. Διαμαντούρου, Οί άπαρχές τής συ γκρότησης σύγχρονου κράτους στήν Ελλάδα 1821-1828, Αθήνα 2006. Dölger, Μακάριος = Fr. Dölger, Εις κατά τόν 16ον αιώνα νοθευτής
Βιβλιογραφία 337 κειμένων καί έγγραφων, ό Μονεμβασίας Μακάριος ό Μελισσηνός, μτφρ. Ό. Λαμψίδου, Άθήναι 1938. Δόϊκου, «Ό Αγαθάγγελος» = Δ. Δόϊκου, «Ό Αγαθάγγελος ώς προ φητικόν αποκαλυπτικόν εργον καί τό μήνυμά του», Αφιέρωμα εις την έθνικήν παλιγγενεσίαν έπί τη 150fį έπετείφ, Θεσσαλονίκη 1971, σσ.
95-126. Δούκα, Ή Σπάρτη = Π. Δούκα, Ή Σπάρτη διά μέσου των αιώνων, ΈνΝέαΎόρκη 1922. Δυοβουνιώτου, «Μελετίου» = Κ. Δυοβουνιώτου, «Μελετίου Μη τροπολίτου Αθηνών, 'Ομιλία περί ίερωσύνης», ΕΕΒΣ14 (1938) 147156. Έγγλεζάκη, Είκοσι μελέται = Β. Έγγλεζάκη, Είκοσι μελέται διά τήν Εκκλησίαν Κύπρου, (40( έως
20ύς αιών), Άθήναι 1996. Εθνική Ιστορία των Τρικάλων = Εθνική Ιστορία των Τρικάλων κατά τήν Τουρκοκρατίαν καί τήν έπανάσταση του 1821, Έκδοσις Νο μαρχίας Τρικάλων έπί τφ έορτασμφ τής 150ετηρίδος άπό τής έπαναστάσεωςτοΰ 1821, Τρίκαλα 1971. Έλευθεριάδου, Τά προνόμια = Ν. Έλευθεριάδου, Τό. προνόμια
του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Ύπό ιστορικήν, θρησκευτικήν, πολιτι κήν, καί νομικήν εποψιν κρινόμενα καί ή κατ’αύτά πολιτική καί νο μική καί θρησκευτική κατάστασις των έν Τουρκία χριστιανών, Κατε ρίνη 1999. Εύαγγελίδου, Γεννάδιος = Τρ. Εύαγγελίδου, Γεννάδιος ό Σχολάριος, πρώτος μετά τήν Άλωσιν
Οικουμενικός Πατριάρχης. (Ιστορική καί κριτική μελέτη), Έν Άθήναις 1896. Εύθυμιάδη, Ή συμβολή = Άπ. Εύθυμιάδη, Ή συμβολή τής Θράκης στους άπελευθερωτικούς άγώνες τού Έθνους (άπό τό 1361-1920), Α λεξανδρούπολη 2001. Εύθυμίου, Εβραίοι - Μ. Εύθυμίου, Εβραίοι καί Χριστιανοί στά τουρκοκρατούμενα νησιά
τού νοτιανατολικοΰ Αιγαίου: Οί δύσκολες πλευρές μιας γόνιμης συνύπαρξης, Αθήνα 1992. Εύστρατιάδου, «Ό
Καμπανίας Θεόφιλος» = Σ. Εύστρατιάδου, «Ό Κομπανίας Θεόφιλος ό έξ Ίωαννίνων», Ηπειρωτικά Χρονικά 2 (1927) 54-97. Efthymiou, «Continuities and ruptures» = M. Efthymiou, «Conti nuities and ruptures in a revolution: practices, morals, ideologies and violence in the Creek Revolution of 1821 », La société grecque sous
338 Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΚΛΗΡΟΥ la domimation ottomane. Économie, identité, structure sociale et conflits, sous la direction M. Efthymiou, Athènes 2010, σσ. 259-324. Fonkič, «Τρία αύτόγραφα» = B. Fonkič, «Τρία αύτόγραφα του Γε ρασίμου Βλάχου», Ροδωνιά. Τιμή στόνΜ. Μανούσακα, τόμ. B', Ρέ
θυμνο 1994, σσ. 591-597. Frazze, ’Ορθόδοξος Εκκλησία = Ch. Frazze, ’Ορθόδοξος Εκκλησία καί Ελληνική Ανεξαρτησία 1821-1852, μτφρ. I. Ροηλίδη, Αθήνα 1987. Ζαβίρα, Νέα Ελλάς = Γ. Ζαβίρα, Νέα Ελλάς ή Ελληνικόν Θέατρον, Αθήνησι, 1872. Ζακυθηνοΰ, Τουρκοκρατία = Δ. Ζακυθηνοΰ, Ή Τουρκοκρατία. Ει σαγωγή εις
τήν νεωτέραν ιστορίαν του έλληνισμοΰ, Άθήναι 1957. Ζακυθηνοΰ, «Υπερεθνικοί άξίαι» = Δ. Ζακυθηνοΰ, «Υπερεθνικοί άξίαι τοΰ έλληνικοΰ πολιτισμοΰ της Τουρκοκρατίας», Νέα Εστία 88 (1970)3-11. Ζαμπέλη, 'Ιστορία = Γ. Ζαμπέλη, Ιστορία της Εκκλησίας τήςΛευκάδος, τόμ. Α'-Β', Λευκάδα 2003. Ζαχαριάδου, «Βίοι
νεότερων άγιων» = Έλ. Ζαχαριάδου, «Βίοι νε ότερων αγίων: Ή έπαγρύπνηση γιά τό ποίμνιο», Oi ήρωες της όρθόδοξης Εκκλησίας. Οί νέοι άγιοι, 8°ς-16ος αιώνας, Αθήνα 2004, σσ. 215-225. Ζαχαριάδου, «Τό Οικουμενικό Πατριαρχείο» = Έλ. Ζαχαριάδου, «Τό Οικουμενικό Πατριαρχείο καί ό Ελληνισμός τήν έπαύριο της
Άλωσης», Επιστημονική Διημερίδα υπό τήν αιγίδα τής Α.Θ.Π. τοΰ Οικουμενικού Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου: Τό Οικουμενικό Πα τριαρχείο καί ή οικονομία τοΰ Γένους, (Αθήνα, 16-17 Οκτωβρίου 2006), Αδελφότης Όφφικιάλων τοΰ ΟΙκουμενικοΰ Πατριαρχείου «Πα ναγία ή Παμμακάριστος», Αθήνα 2007, σσ. 61-68.
Ζαχαρόπουλου, Γρηγόριος Ε ' = Ν. Ζαχαρόπουλου, Γρηγόριος Ε '. Σαφής εκφρασις τής εκκλησιαστικής πολιτικής
επί Τουρκοκρατίας, Θεσσαλονίκη 1974. Ζερλέντη, «Χρύσανθος» = Π. Ζερλέντη, «Χρύσανθος Λακεδαιμό νιας», Γρηγόριος ό Παλαμάς 3 (1919) 224-229. Ζερλέντου, Συνθήκη = Π. Ζερλέντου, Συνθήκη Έτττανησίων καί Άλή Πασσά, ετει 1803, Έν Αθήναις 1921. Ζηζιούλα, Ελληνισμός = Ί. Ζηζιούλα, Ελληνισμός καί Χριστιανι σμός. Ή συνάντηση των δύο κόσμων, Αθήνα 20082.
Βιβλιογραφία 339 Ζήση, Γεννάδιος Β ' = Θ. Ζήση, Γεννάδιος Β ' Σχολάμιος. Βίος-Συγ γράμματα - Διδασκαλία, Θεσσαλονίκη 1980. Ζήση, ΌΠατριάρχηςΓρηγόριοςΕ' = Θ. Ζήση, Ό Πατριάρχης Γρηγόριος Ε' στη συνείδηση τοΰ Γένους, Θεσσαλονίκη 1986. Ζήση, «Τό Ίσλάμ» = Θ. Ζήση, «Τό Ίσλάμ στούς βίους των
Νεομαρτύρων», Πρακτικά Διορθοδόξου Επιστημονικού Συνεδρίου «Κων σταντίνος ό Υδραίος - Νεομάρτυρες προάγγελοι τής άναστάσεως του Γένους», (10-14 Νοεμβρίου 2000), 'Ύδρα 2007, σσ. 497-508. Ζιάκα, Έθνος = Θ. Ζιάκα, Έθνος καί παράδοση, Λευκωσία 1993. Ζώρα, Κατευθύνσεις = Γ. Ζώρα, Ai πρό καί μετά τήν
Άλωσιν διαμορφωθέϊσαι ίδεολογικαί καί πολιτικοί κατευθύνσεις, Άθήναι 1953. Ζώρα, «Κατευθύνσεις» = Γ. Ζώρα, «Aí πρό καί μετά τήν Άλωσιν διαμορφωθεΐσαι ίδεολογικαί καί πολιτικοί κατευθύνσεις», Ĺ ’Hel lenisme Contemporain, Αναμνηστικός Τόμος, 1453-1953. Ή πεντα κοσιοστή επέτειος άπό της Άλώσεως τής
Κωνσταντινουπόλεως, Άθήναι 1953, σσ. 111-133. Ζώρα, Ό άπαγχονισμός = Γ. Ζώρα, Ό απαγχονισμός του Πατριάρχου Γρηγορίου του Ε' είς τήν εκθεσιν του 'Ολλανδού Επιτετραμμένου Κωνσταντινουπόλεως, Άθήναι 1976. Harnack, Ή χριστιανική θρησκεία = A. Harnack, Ή χριστιανική θρησκεία καί τό στράτευμα κατά τούς
τρεις πρώτους αιώνες, είσ.μτφρ.-έπίλ., Μ. Κουράκλη, Αθήνα 2007. Henderson, Ή άναβίωση = G. Henderson, Ή άναβίωση τού ελλη νικού στοχασμού 1620-1830. Ή έλληνική φιλοσοφία στά χρόνια τής Τουρκοκρατίας, μτφρ. Φ. Βώρου, Άθήναι 1994. Hering, Οικουμενικό Πατριαρχείο = G. Hering, Οικουμενικό Πα τριαρχείο
καί Εύρωπαϊκή πολιτική (1620-1638), μτφρ. Δ. Κούρτοβικ, Αθήνα 1992. Θεοδωρόπουλου, Oi Τούρκοι = Β. Θεοδωρόπουλου, Oi
Τούρκοι καί Εμείς, Αθήνα 1988. Θεοδωρόπουλου, «Οίκουμενικότητα» = Β. Θεοδωρόπουλου, «Οίκουμενικότητα καί Γένος», Επιστημονική Διημερίδα ύπό τήν αιγίδα τήςΑ.Θ.Π. τού ΟικουμενικούΠατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου: Τό Οι κουμενικό Πατριαρχείο καί ή οικονομία τού Γένους, (Αθήνα, 16-17 ’Οκτωβρίου 2006), Αδελφότης Όφφικιάλων τού Οικουμενικού Πατρι αρχείου «Παναγία ή Παμμακάριστος», Αθήνα 2007, σσ. 387-392.
340 Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΚΛΗΡΟΥ Θεοδωρακόπουλου, «Ελληνισμός» = Ί. Θεοδωρακόπουλου, «Ελ ληνισμός καί ’Ελευθερία», Ή Ελληνική Παράδοση [Ευθύνη - Κείμε να της Μεθορίου: 2], Αθήνα 20003, σσ. 37-50. Θεοδώρου, «’Ελευθερία» = Εύ. Θεοδώρου, «’Ελευθερία», ΘΗΕ 5 (1964) 560-563. Θεοδώρου, Ασκήσεις
= Εύ. Θεοδώρου, Ασκήσεις έκκλησιαστικής ρητορικής ή ομιλητικής, Έν Αθήναις 1983. Θεοδώρου, Ή Εκκλησία = Εύ. Θεοδώρου, Ή Εκκλησία καί ή Ε θνεγερσία του 1821 (Παρατηρήσεις εξ αφορμής αιτιάσεων εναντίον τής ’Εκκλησίας), Άθήναι 1983. Θεοχαρίδη - Λουλέ, «Oi Νεομάρτυρες» = Ίω. Θεοχαρίδη, - Δ. Λουλέ, «Οί
Νεομάρτυρες στην έλληνική Ιστορία (1453-1821 )», Δω δώνη 17 (1988) 135-149. Θερειανοΰ, Κοραής = Δ. Θερειανοΰ, Αδαμάντιος Κοραής, τόμ. Α'Γ', ’Εν Τεργέστη 1889-1890. Θωμόπουλου, 'Ιστορία, έπιμ. Τριανταφύλλου = Στ. Θωμόπουλου, 'Ιστορία τής πόλεως των Πατρων άπό άρχαιοτάτων χρόνων μέχρι 1821, έπιμ. Κ.
Τριανταφύλλου, Πάτραι 1950. Θωμόπουλου, 'Ιστορία, έπιμ. Λάζαρη = Στ. Θωμόπουλου, 'Ιστορία τής πόλεως των Πατρων άπό άρχαιοτάτων χρόνων μέχρι 1821, έπιμ. Β. Λάζαρη, τόμ. 2, Πάτρα 1999. [Ιακώβου], Ιγνάτιος = [Ιακώβου, μητρ. Μυτιλήνης, έπιμ.], Ιγνάτιος όΛέσβιος μητροπολίτης Ούγγροβλαχίας 1765-1828,
Άθήναι 1965. Ιερωνύμου, «Ή Ιερά Μονή τού Όσιου Λουκά» = Ιερωνύμου, Αρ χιεπισκόπου Αθηνών καί πάσης Ελλάδος, «Ή Ιερά Μονή τού Όσι ου Λουκά καί ή έλληνική έπανάστασις», Κοινωνία 54/1 (2011) 1-15. Ί. Μ. Όσιου Γρηγορίου, Άγιος Μάξιμος = Ί. Μ. Όσιου Γρηγορίου Αγ. Όρους (μτφρ. - έπιμ.), Άγιος Μάξιμος ό
Γραικός ό Φωτιστής των Ρώσων, Αθήνα 1991. İnalcık, Ή ’Οθωμανική Αυτοκρατορία = Η. İnalcık, Ή
’Οθωμανική Αυτοκρατορία. Ή κλασσική εποχή, 1300-1600, μτφρ. Μ. Κοκολάκη, Αθήνα 1995. Iorga, Τό Βυζάντιο = Ν. Iorga, Τό Βυζάντιο μετά τό Βυζάντιο, μτφρ. Γ. Καρά, Αθήνα 19892. ’Ιωάννη, «Γένος» = [Ζηζιούλα] Ιωάννη, μητρ. Περγάμου, «Γένος καί οικουμένη στή συνείδηση τού Οικουμενικού Πατριαρχείου», Ε πιστημονική Διημερίδα ύπό τήν αιγίδα τήςΑ.Θ.Π. τοΰ Οικουμενικού
Βιβλιογραφία 341 Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου: Τό Οικουμενικό Πατριαρχείο καί ή οικονομία του Γένους (Αθήνα, 16-17 ’Οκτωβρίου 2006), Αδελφότης Όφφικιάλων του Οικουμενικού Πατριαρχείου «Παναγία ή Παμμακά ριστος», Αθήνα 2007, σσ. 393-404. ’Ιωάννη, Ή νοηματοδότηση = Λ. Ιωάννη, Ή νοηματοδότηση του 1821
καί ή ναυτική Ισχύς του Ελληνισμού. Ιδεολογία καί προπαγάνδα στις προκηρύξεις του Άλ. Ύψηλάντη, Αθήνα 1996. Ίωαννίδη, Μικρή Εγκυκλοπαίδεια = Γ. Ίωαννίδη, Μικρή Εγκυκλο παίδεια Εθνομαρτύρων Κληρικών, τόμ. Α'-Β', Αθήνα 1991-1992. Κακριδή, Φως = Ί. Κακριδή, Φως Ελληνικό. Πανεπιστημιακοί λό γοι, Αθήνα
1963. Κακριδή, «Αρχαίοι Έλληνες» = Ί. Κακριδή, «Αρχαίοι Έλληνες καί Έλληνες του Είκοσιένα», Ή Ελληνική Παράδοση [Εύθύνη - Κεί μενα τής Μεθορίου: 2], Αθήνα 20003, σσ. 62-64. Καλινδέρη, Aí συντεχνίαι = Μ. Καλινδέρη, Ai συντεχνίαι τής Κο ζάνης έπί Τουρκοκρατίας, ’Εν Θεσσαλονίκη 1958. Καλλιακμάνη,
Θεολογικά ρεύματα = Β. Καλλιακμάνη, Θεολογικά ρεύματα στήν Τουρκοκρατία, Θεσσαλονίκη 2009. Καλλίμαχου, Χαρακτήρες = Δ. Καλλίμαχου, Δυνατοί νεοελληνικοί χαρακτήρες. Οί κατά τούς τελευταίους τρεις αιώνας άγωνισθέντες διά τήν άναγέννησιν του ελληνικού έθνους, ’Εν Νέα Ύόρκη 1917. Καλλινίκου,
Χριστιανισμός = Κ. Καλλινίκου, Χριστιανισμός καί πόλεμος, ’Εν Άθήναις 1963. Κανδηλώρου, Ή Δημητσάνα = Τ. Κανδηλώρου, Ή Λημητσάνα. 'Ιστορική μονογραφία μετά βιογραφιών τού Πατριάρχου καί τού Γερ μανού, ’Εν Αθήναις 1897. Κανδηλώρου, ΉΓορτυνία = Τ. Κανδηλώρου, ΉΓορτυνία. 'Ιστορία άπό τών άρχαιοτάτων
χρόνων μέχρι τών καθ’ήμάς, τόμ. A', ’Εν Πάτραις 1898. Κανδηλώρου, Ό άρματολισμός = Τ. Κανδηλώρου, Ό άρματολισμός
τής Πελοποννήσου (1500-1821), Έν Άθήναις 1924. Κανδηλώρου, «Βλαχάβας» = Τ. Κανδηλώρου, «Βλαχάβας», ΜΕΕΊ (χ.χ·) 412-413. Καραγεώργου, «Ή Πατριαρχική ’Εγκύκλιος» = Β. Καραγεώργου, «Ή Πατριαρχική Εγκύκλιος τοΰ Γρηγορίου Ε' πρός τούς Έπτανήσιους. Τό Οικουμενικό Πατριαρχείο καί ή Γαλλική ’Επανάσταση»,
342 Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΚΛΗΡΟΥ Χαριστήριος Τόμος πρός Τιμήν του Οικουμενικού Πατριάρχου Βαρθο λομαίου A «’Ορθοδοξία καί Οικουμένη», Αθήνα 2000, σσ. 469-518. Καραγιαννίδου, «Ή ελληνική Εκκλησία» = Χρ. Καραγιαννίδου, «Ή έλληνική ’Εκκλησία στά χρόνια της Τουρκοκρατίας», Τόλμη, τχ. 75
(2007/7) 48-52. Καραγιαννόπουλου, Τό Βυζαντινό κράτος=1. Καραγιαννόπουλου, Τό Βυζαντινό κράτος, Θεσσαλονίκη 2001. Καραθανάση, Ή τρίσημη ένότητα = Άθ. Καραθανάση, Ή τρίσημη ενότητα του Ελληνισμού. Άρχαιότητα-Βυζάντιο-Νέος Ελληνισμός, Θεσσαλονίκη 1991. Καραθανάση, «Ή ’Ορθόδοξη ’Εκκλησία» = Άθ.
Καραθανάση, «Ή ’Ορθόδοξη ’Εκκλησία κατά τούς αγώνας του Έθνους», Εισηγήσεις τού Λαϊκού Πανεπιστημίου τής Εκκλησίας της Ελλάδας, μέ θέμα: «Ή συμβολή τής Εκκλησίας καί τού ιερού κλήρου εις τήν διαμόρφωσιν τής νεοελληνικής ταυτότητος», Αθήνα 2005, σσ. 97-110. Καραθανάση, «Ή ’Ορθόδοξη ’Εκκλησία» = Άθ.
Καραθανάση, «Ή ’Ορθόδοξη ’Εκκλησία κατά τούς αγώνας τού Έθνους», ’Εκκλησία 83/3 (2006) 209-213. Καραμανωλάκη - Στάθη, «Ιστορίες» = Β. Καραμανωλάκη - Π. Στάθη, «'Ιστορίες γιά τήν 'Άλωση στόν πρώτο αιώνα τού έλληνικοΰ βασιλείου», 1453. Ή άλωση τής Κωνσταντινούπολης καί ή μετάβαση άπό τούς μεσαιωνικούς
στούς νεώτερους χρόνους, έπιστ. έπιμ. Τ. Κιουσιοπούλου, Ηράκλειο 2005, σσ. 227-257. Καραμπελια, 1204= Γ. Καραμπελιά, 1204. Ή διαμόρφωση τού Νε ότερου Ελληνισμού, Αθήνα 2006. Καραμπελια, Ή ανολοκλήρωτη επανάσταση = Γ. Καραμπελια, Ή άνολοκλήρωτη επανάσταση τού Ρήγα Βελεστινλή, «κόψε τό ρόδο πρίν
μαραθεί», Αθήνα 2011. Καραμπερόπουλου, Ρήγας = Δ. Καραμπερόπουλου, Ρήγας καί ’Ορ θόδοξη Πίστη, Αθήνα 2005.
Καραμπερόπουλου, «Ο βίος»=Δ. Καραμπερόπουλου, «Ο βίος καί τό έργο του», Ρήγας Βελεστινλής. Διαφωτιστής, ’Επαναστάτης, Μάρ τυρας, Αθήνα 2007, σσ. 9-14. Καραμπερόπουλου, Ό Ρήγας = Δ. Καραμπερόπουλου, Ηταν τελι κά ό Ρήγας έκδοτης τού «Αγαθάγγελου»;, Αθήνα 2009.
Βιβλιογραφία 343 Καρανικόλα, Ήέθνική δράσις = Παντελεήμονος Καρανικόλα, μητρ. Κορίνθου, Ή έθνική δράσις τού κλήρου. Μοναχοί καί κληρικοί εις τό 1821, Αθήνα 1981. Καραστάθη, Τετρακόσια χρόνια = Κ. Καραστάθη, Τετρακόσια χρό νια επανάσταση, Αθήνα 2004. Καριώτογλου, Ίσλάμ = Άλ. Καριώτογλου, Ίσλάμ καί
Χριστιανική Χρησμολογία. Άπό τό μύθο στήν πραγματικότητα, Αθήνα 2000. Καρκαλέτση, «Μιά λησμονημένη έξέγερση» = Στ. Καρκαλέτση, «Μιά λησμονημένη έξέγερση των ύπόδουλων Ελλήνων. Ή επανά σταση του Διονυσίου του Σκυλοσόφου», Ιστορικά Θέματα 36 (2005) 6-23. Καρύτσα, Οί ΑίτωλοίΔιδάσκαλοι = Γ. Καρύτσα, Οί
ΑίτωλοίΔιδά σκαλοι Ευγένιος Γιαννούλης, Αναστάσιος Γόρδιος, Χρύσανθος ό Αίτωλός. Ή εποχή καί τό έργο τους, Αθήνα 2002. Καστόρη, «Ή συμβολή» = Δ. Καστόρη, «Ή συμβολή των Μονών στήν επανάσταση του 1821», Εφημέριος 49/3 (Μάρτιος 2000) 24-25. Καταφυγιώτη, Εθνομάρτυρες = Λ. Καταφυγιώτη, Εθνομάρτυρες
κληρικοί καί ό πάτερ Κοσμάς, Καρδίτσα 1940. Κατερέλου, Ή κανονική δικαιοδοσία = Κ. Κατερέλου, Ή κανονι κή δικαιοδοσία του Οικουμενικού Πατριαρχείου έπί των επαρχιών τού Δεσποτάτου τής Ηπείρου κατά τήν περίοδο 1204-1235, Θεσσα λονίκη 1995. Κατσούλα, «Παρθένιος»=Ί. Κατσούλα, «Άγιος Νεοϊερομάρτυς
Παρθένιος Κωνσταντινουπόλεως», Στάλος ’Ορθοδοξίας 110/3 (2010) 33. Κιρμιτζή, «Ό Πατριάρχης Γρηγόριος Ε'» = Αθ. Κιρμιτζή, «Ό Πα τριάρχης Γρηγόριος Ε' καί τό Είκοσιένα. Προδότης ή Εθνομάρτυ ρας;», Κοινωνία 27 (1984) 154-171. Κιτρομηλίδη, 7ο όραμα = Π. Κιτρομηλίδη, Τό όραμα τής ελευθε ρίας στήν
έλληνική κοινωνία. Άπό τήν πολιτική σκέψη στήν πολιτική πράξη, Αθήνα 1992. Κιτσίκη, Ίστορία = Δ. Κιτσίκη,
Ιστορία τής ’Οθωμανικής Αύτοκρατορίας 1280-1924, Αθήνα 2003. Κλούρα, Ό πολιτικός στοχασμός = Έ. Κλούρα, Ό πολιτικός στο χασμός ’Ιγνατίου τού Λεσβίου, μητροπολίτου Ούγγροβλαχίας (17651828), Άθήναι 1971. Knos, L’histoire = В. Knős, L’histoire de la littérature neo-grecque, la periode jusqu’en 1821, Stockholm 1962.
344 Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΚΛΗΡΟΥ Κόκκινου, Ή Ελληνική Έπανάστασις = Δ. Κόκκινου, Ή 'Ελληνική Έπανάστασις, τόμ. A', Άθήναι 19675. Κολοβού, «Τό Άγιον Όρος» = Ήλ. Κολοβού, «Τό Άγιον Όρος καί ή συγκρότηση της ’Οθωμανικής Αύτοκρατορίας», 1453. Ή άλω ση της Κωνσταντινούπολης καί ή μετάβαση άπό
τους μεσαιωνικούς στούς νεότερους χρόνους, έπιστ. έπιμ. Τ. Κιουσιοπούλου, ’Ηράκλειο 2005, σσ. 107-119. Κονιδάρη, Ή Ελληνική Εκκλησία = Γ. Κονιδάρη, Ή Ελληνική Εκ κλησία ώς πολιτιστική δύναμις έν τη ιστορία τής Χερσονήσου του Αί μου, Έν Άθήναις 1948. Κονιδάρη, Συμβολαί = Γ. Κονιδάρη, Συμβολαί εις
τήν έκκλησιαστικήν ιστορίαν τής Άχρίδος, Έν Άθήναις 1967. Κονιδάρη, «77 έλληνική Εκκλησία» = Γ. Κονιδάρη, «Ή ελληνική ’Εκκλησία παράγων άναγεννήσεως του έλληνισμοΰ διά του άγώνος του 1821», Παρνασσός 16 (1974) 1-10. Κονόρτα, ’Οθωμανικές θεωρήσεις = Π. Κονόρτα, ’Οθωμανικές θεω ρήσεις γιά τό
Οικουμενικό Πατριαρχείο. Βεράτια γιά τούς προκαθή μενους τής Μεγάλης Εκκλησίας (17ος-άρχές 20a" αιώνα), Αθήνα 1998. Κονταλή, Ή σιμωνιακή χειροτονία = Άθ. Κονταλή, Ή σιμωνιακή χειροτονία κατά τούς Ιερούς Κανόνες, Αθήνα 2006. Κονταξή, «Ή συμμετοχή» = Τ. Κονταξή, «Ή συμμετοχή της Θεσ σαλίας εις τήν
εθνεγερσίαν του 1821 », Θεσσαλικά Χρονικά 10(1971) 49-52. Κοντογιάννη, «Κριτήρια διακρίσεως» = Σπ. Κοντογιάννη, «Κρι τήρια διακρίσεως μεταξύ ’Εθνομαρτύρων καί Νεομαρτύρων», Πρα κτικά A ' Συνεδρίου γιά τούς Άγιους Νεομάρτυρες (1453-1821) (Λιδωρίκι, 29-30 Μαΐου 1997), Άθήναι 1998, σσ. 126-136.
Κοντογιάννη, Οί Έλληνες=Π. Κοντογιάννη, Οί Έλληνες κατά τόν πρώτον έπί Αικατερίνης В ' Ρωσσοτουρκικόν πόλεμον
(1768-1774), Έν Άθήναις 1903. Κοντογιαννίδη, «Ή επανάσταση» = Τ. Κοντογιαννίδη, «Ή επανά σταση τού 1821 καί ό ρόλος τής Εκκλησίας», Realnews 20.3.2011, σ. 38. Κορδάτου, Ιστορία = Γ. Κορδάτου, 'Ιστορία τής Νεότερης Ελλά δας, τόμ. Α' (Τουρκοκρατία), Αθήνα 1957. Κορδάτου, Ή κοινωνική σημασία = Γ. Κορδάτου, Ή κοινωνική ση μασία τής Ελληνικής Επανάστασης του 1821, Αθήνα 1977".
Βιβλιογραφία 345 Κορδώση, Συμβολή = Μ. Κορδώση, Συμβολή στήν ιστορία καί το πογραφία τής περιοχής Κορίνθου στους μέσους χρόνους, Αθήνα χ.χ. Κοριζή, «’Ιδεολογικοί προσανατολισμοί» = X. Κοριζή, «Ιδεολο γικοί προσανατολισμοί πρό τής έπαναστάσεως του 1821», Νέα Ε στία 88 (1970) 37-39. Κούκη, Κουβάδες
= Κ. Κούκη, Κολλυβάδες. Μακάριος Νοταράς, ΑθανάσιοςΠάριος, Νικόδημος ό Αγιορείτης, Αθήνα 2005. Κούκου, Διαμόρφωσις = Έλ. Κούκου, Διαμόρφωσις τής έλληνικής κοινωνίας κατά τήν Τουρκοκρατίαν, A ' Τά Προνόμια του Πατριαρ χείου καί ή Φαναριωτική Κοινωνία, Άθήναι 1971. Κούκου, Θεσμοί = Έλ. Κούκκου,
Θεσμοί καί προνόμια του έλληνισμοΰ μετά τήν άλωση. Διαμόρφωση τής έλληνικής κοινωνίας κατά τήν Τουρκοκρατία, Αθήνα 1984. Κούκουρα, Τό μήνυμα του Εύαγγελίου = Δ. Κούκουρα, Τό μήνυμα του Εύαγγελίου. Μετάδοση καί πρόσληψη, Θεσσαλονίκη 2009. Κουμπουρλή, «Έθνος καί ’Ορθοδοξία» = Γ. Κουμπουρλή, «Έθνος καί
’Ορθοδοξία στήν έλληνική εθνική ιστοριογραφία: Ή εθνικοποί ηση τού ρόλου τής Θείας Πρόνοιας στήν ιστορία τού “Περιούσιου Λαού” τού Κυρίου», ’Ορθοδοξία, Έθνος καί Ιδεολογία». Επιστημο νική Ημερίδα Σχολής Μωραΐτη (7 Σεπτεμβρίου 2005), Αθήνα 2007, σσ. 123-144. Κουράκλη, Θρησκευτικοί λειτουργοί = Μ.
Κουράκλη, Θρησκευτι κοί λειτουργοί στό στράτευμα διά μέσου των αιώνων, Αθήνα 2010. Κουρίλα - Λαυριώτου, «Θεόκλητος ό Πολυείδης» = Εύ. Κουρίλα - Λαυριώτου, «Θεόκλητος ό Πολυείδης καί τό λεύκωμα αύτοΰ έν Γερμανία», Θρακικά 3 (1932) 84-149, 4 (1933) 129-199, 5 (1934) 69-162. Κουρκουμέλη,
«’Εμμανουήλ»=Ν. Κουρκουμέλη, «’Εμμανουήλ Παπαδόπουλου: Διδασκαλίαι στρατιωτικοί. Ένας πρώιμος κανονισμός στρατευμάτων
τής Έπτανήσου πολιτείας (1804)», Επτάνησος Πολιτεία (1800-1807). Τό πρώτο άνεξάρτητο Ελληνικό Κράτος. Τά Πρακτικά του Συνεδρίου «ΕπτάνησοςΠολιτεία (1800-1807): 200χρόνια άπό τήν ίδρυ σή της (1800-2000)», Αργοστόλι, 28-31 ’Οκτωβρίου 2000, έπιμ. Γ. Μοσχόπουλου-Γ. Μπάλλα, Αργοστόλι 2003, σσ. 229-237. Κουρκουμέλη, «’Εμμανουήλ Παπαδόπουλου» = Ν. Κουρκουμέ λη, «’Εμμανουήλ Παπαδόπουλου: Διδασκαλίαι στρατιωτικοί», Στρα τιωτική Επιθεώρηση 2 (2006) 146-151.
346 Я ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΚΛΗΡΟΥ Κουρνούτου, Λόγιοι = Γ. Κουρνούτου, Λόγιοι της Τουρκοκρατίας, τόμ. Α'-Β', Αθήναι 1956. Κουτιβα, Oi Νοταραδες = Στ. Κουτιβα, Οι Νοταραδες στην ύπηρεσία του Έθνους καί τής Εκκλησίας, Αθήναι 1968. Κραψίτη, «Τό βαθύτερο νόημα» = Β. Κραψίτη, «Τό βαθύτερο νόημα
τού Σουλίου», Μνήμη Σουλίου, τόμ. Α'-Β', Αθήναι 1971, σσ. 78-100. Κρικώνη, «Ή συμβολή» = Χρ. Κρικώνη, «Ή συμβολή του κλήρου τής ’Εκκλησίας είς τούς απελευθερωτικούς αγώνας τού έλληνικοΰ έθνους», «Μνήμη 1821»: Αφιέρωμα είς τήν εθνικήν παλιγγενεσίαν έπί τή 150ή έπετείφ, Θεσσαλονίκη 1971, σσ. 143-170.
Κρικώνη, «Κληρικοί Νεομάρτυρες» = Χρ. Κρικώνη, «Κληρικοί Νεομάρτυρες - Εθνομάρτυρες», Πρακτικά του Θεολογικοΰ Συνεδρίου τής Ίερο.ς Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης είς τιμήν καί μνήμην των Νεομαρτύρων, (17-19 Νοεμβρίου 1986), Θεσσαλονίκη 1988, σσ. 241-310. Κρικώνη, «'Ομολογιακός» = Χρ. Κρικώνη,
«'Ομολογιακός - Χριστοκεντρικός χαρακτήρας των μαρτυρίων των Νεομαρτύρων», Τι μητικό αφιέρωμα είς τόν Σεβασμιώτατον Μητροπολίτην Ύδρας Σπε τσών καίΑίγίνης 'Ιερόθεον, 'Ύδρα 1997, σσ. 473-488. Κρικώνη, «Τά κυριότερα γνωρίσματα» = Χρ. Κρικώνη, «Τά κυριότερα γνωρίσματα των Νεομαρτύρων», Πρακτικά
Διορθοδόξου Ε πιστημονικού Συνεδρίου «Κωνσταντίνος ό Υδραίος - Νεομάρτυρες προάγγελοι τής άναστάσεως του Γένους» (10-14 Νοεμβρίου 2000), Ύδρα 2007, σσ. 47-76. Κρομμύδα, Σεραφείμ = Β. Κρομμύδα, Ό Άγιος Νεομάρτυς Σερα φείμ, Αρχιεπίσκοπος Φαναριού καί Νεοχωρίου, Αθήνα 1999. Κυριάκού, Οί ιστορημένοι
χρησμοί = Κ. Κυριάκού, Οί ιστορημένοι χρησμοί τοΰ Λέοντος ς’τοΰ Σοφού. Χειρόγραφη παράδοση καί έκδόσειςκατά τούς ιε’-ιθ'
αιώνες, Αθήναι 1995. Κυριατζή, Πνευματική κίνηση = Ά. Κυριατζή, Πνευματική κίνηση καί ιδεολογικά ρεύματα τοΰ γένους καί τοΰ έλληνισμοϋ στούςχρόνους τής όθωμανικής κυριαρχίας μέσα άπό τις έκδόσεις τών Φυλλαδίων, Θεσσαλονίκη 2009. Κωνσταντινίδου, «Ό πρώτος εκκλησιαστικός προεστός» = Μ. Κωνσταντινίδου, «Ό πρώτος εκκλησιαστικός προεστός τής έν Τερ γέστη Ελληνικής κοινότητος Αρχιμανδρίτης Δαμασκηνός Όμηρος, (1709-1793), Νέα Σιών 11 (1911) 823-831.
Βιβλιογραφία 347 Κωνσταντινίδου, «Μάξιμος» = Έμμ. Κωνσταντινίδου, «Μάξιμος. Ό Πελοποννήσιος», ΘΗΕ 8 (1966) 637-638. Κωνσταντινίδου, «Ρόδου» = Έμμ. Κωνσταντινίδου, «Ρόδου, Μητρόπολις», ΘΗΕ 10 (1966) 817-820. Κωνσταντινίδου, Συμβολή = Έμμ. Κωνσταντινίδου, Συμβολή εις τήν Εκκλησιαστικήν Ιστορίαν
τήςΔωδεκανήσου, Άθήναι 1968. Κωνσταντινίδου, Ή έν Έλλάδι Εκκλησία = Έμμ. Κωνσταντινίδου, Ή έν Έλλάδι Εκκλησία κατά τήν επαναστατικήν καί τήν μέχρι της άφίξεως του Όθωνοςμεταβατικήν έποχήν (1821-1833), ΈνΆθήναις 1970. Κωνσταντινίδου, «Εύγένιος» = Ίω. Κωνσταντινίδου, «Ευγένιος», ΘΗΕ 5(1964) 1013-1015.
Κωνσταντινίδου, «Μακάριος» = Ίω. Κωνσταντινίδου, «Μακάριος. Ό Νοταράς», ΘΗΕ 8 (1966) 486-489. Κωνσταντινίδου, «Σαμουήλ» = Ίω. Κωνσταντινίδου, «Σαμουήλ. Ό Ιερομόναχος (1733-1803)», ΘΗΕ 10 (1966) 1147-1148. Κωνσταντόπουλου, «Εκκλησία» = Κ. Κωνσταντόπουλου, «Ή Με γάλη τοΰ Χρίστου Εκκλησία», ΑΕΚΔ 4/3
(1949) 227-232. Κωτσιόπουλου, Άνεξιθρησκεία = Κ. Κωτσιόπουλου, Άνεξιθρησκεία. Κοινωνική θεώρηση των άνθρωπίνων δικαιωμάτων στόν Ευρω παϊκό καί Νεοελληνικό Διαφωτισμό. Τό παράδειγμα των John Locke καί Ευγενίου Βούλγαρη, Θεσσαλονίκη 2008. Λαιμοΰ, «Εκκλησία» = Άνδ. Λαιμοΰ, «Εκκλησία καί Είκοσιένα»,
Θεολογία 42 (1971) 118-128. Lamansky, Secrets = VI. Lamansky, Secrets d’Etat de Venise. Do cuments, extraits, notices et etudes servant a éclaircir les rapports de la Seigneurie avec les grecs, les slaves et la Porte Ottomane a la fin du XVe et au XVIe siede, N. York 1968. Λάμπρου, «Ό έξοικισμός» =
Σπ. Λάμπρου, «Ό κατά τόν Δέκατον Έβδομον Αιώνα είς τήν Τοσκάναν έξοικισμός των Μανιατών», NE 2 (1905)
396-434. Λάμπρου, «Επιστολή» = Σπ. Λάμπρου, «Επιστολή τοΰ Σαλώνων Φιλοθέου», NE 12 (1915) 450-455. Λάμπρου, «Μακάριος» = Σπ. Λάμπρου, «Μακάριος, Θεόδωρος καί Νικηφόρος, oi Μελισσηνοί. Συμβολαί είς τήν ιστορίαν της Εκ κλησίας Παροναξίας», NE 19 (1925) 42-57. Λάμπρου, «Σελίδες» = Σπ. Λάμπρου, «Σελίδες έκ της Ιστορίας τών Ίωαννίνων», NE 21 (1927) 337-360.
348 Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΚΛΗΡΟΥ Λάσκαρι, «’Εκκλήσεις» = Μ. Λάσκαρι, «’Εκκλήσεις του επισκό που Μάνης Νεοφύτου πρός τούς Ισπανούς (1612-1613) διά τήν άπελευθέρωσιν της Πελοποννήσου», Ελληνικά 15 (1957) 293-310. Λεοντσίνη, «Ή διαμόρφωση» = Γ. Λεοντσίνη, «Ή διαμόρφωση τής πολιτικής σκέψης
του Ρήγα», Ρήγας Βελεστινλής. Διαφωτιστής, Επαναστάτης, Μάρτυρας, Αθήνα 2007, σσ. 47-58. Λιούφη, Ιστορία = Π. Λιούφη, Ιστορία της Κοζάνης, Έν Αθήναις 1924. Λουκάτου, «Αγαθάγγελος» = Δ. Λουκάτου, «Αγαθάγγελος», ΘΗΕ 1 (1962) 86-88. Λούντζη, «Ό Μοτσενΐγος» = Ν. Λούντζη, «Ό Κόμης Γεώργιος Μοτσενΐγος στό
βλέμμα τού Έρμάνου Λούντζη», Επτάνησος Πολι τεία (1800-1807). Τό πρώτο ανεξάρτητο Ελληνικό Κράτος. Τά Πρα κτικά του Συνεδρίου «Επτάνησος Πολιτεία (1800-1807): 200 χρόνια άπό τήν ίδρυσή της (1800-2000)», Αργοστόλι, 28-31 'Οκτωβρίου 2000, έπιμ. Γ. Μοσχόπουλου-Γ. Μπάλλα, Αργοστόλι 2003, σσ. 203-207.
Λώλη, «Ό Ανώνυμος Συγγραφέας» = Σ. Λώλη, «Ό Ανώνυμος Συγ γραφέας τής “Ελληνικής Νομαρχίας” καί ό 'Ελληνικός κλήρος έν σχέσει πρός τήν εποποιίαν τού 1821, Θεολογία 42 (1971) 139-148. Μακράκη, «’Ορθοδοξία» = Μ. Μακράκη, «’Ορθοδοξία καί ’Ελευ θερία», Κωνσταντίνος Δωρ. Μουρατίδης, Πρόμαχος
'Ορθοδοξίας. Τι μητικό αφιέρωμα Πανελληνίου Ένώσεως Θεολόγων, Αθήναι 2003, σσ. 501-530. Maloney, A history = G. Maloney, A history ofOrthodox Theology since 1453, Belmont, Massachusetts 1976. Μαμαλάκη, «Δοσιθέου Κωνσταμονίτου» = Ίω. Μαμαλάκη, «Δοσιθέου Κωνσταμονίτου. Νέον Υπόμνημα των νεοφανών
ιερομαρτύ ρων καί όσιομαρτύρων», Γρηγόριος ό Παλαμάς 46 (1963) 331-342. Μαμαλάκη, Τό Άγιον Όρος = Ίω. Μαμαλάκη, Τό
Άγιον Όρος (Ά θως) διά μέσου των αιώνων, Θεσσαλονίκη 1971. Μάνεση, «Ή πολιτική ιδεολογία» = Άρ. Μάνεση, «Ή πολιτική ι δεολογία του Ρήγα», Τιμή στόν Ρήγα Βελεστινλή, Εργασίες της Διε θνούς Διημερίδος γιά τήν έπέτειο των 200 χρόνων άπό τό θάνατο του Ρήγα Βελεστινλή (Αθήνα, 21-22 Σεπτ. 1998), έπιμ. Μ. Ευθυμίου, Δ. Κοντογεώργη, Αθήνα 2002, σσ. 13-33. Μανίκα, «Γεννάδιος ό В '» = К. Μανίκα, «Γεννάδιος ό B', ό Σχολάριος», n.L.B 16(1996) 291-292.
Βιβλιογραφία 349 Μανίκα, Σχέσεις = Κ. Μανίκα, Σχέσεις ’Ορθοδοξίας καί Ρωμαιο καθολικισμού στην Ελλάδα κατά τήν διάρκεια της Έπαναστάσεως (1821-1827), Αθήνα 2002. Μανίκα, Ή διαμόρφωση = Κ. Μανίκα, Ή διαμόρφωση των σχέ σεων Εκκλησίας καί Πολιτείας στη νεώτερη Ελλάδα (1821-1852). 'Ιστορική καί
κανονική θεώρηση των θεσμικών πλαισίων τής πολιτειοκρατείας. Α'.Ήπερίοδος τής Έπαναστάσεως, Αθήνα 2008. Μανούσακα, «Δύο άγνωστα έργα» = Μ. Μανούσακα, «Δύο άγνω στα έργα του Γερασίμου Βλάχου είς άγιορείτικον κώδικα», Κρητικά Χρονικά 8/1 (1954) 55-60. Μαντζαρίδη, «Κοινωνιολογική προσέγγιση» = Γ.
Μαντζαρίδη, «Κοινωνιολογική προσέγγιση της παρουσίας των Νεομαρτύρων», Πρακτικά του Θεολογικοϋ Συνεδρίου τής Ιερός Μητροπόλεως Θεσ σαλονίκης είς τιμήν καί μνήμην των Νεομαρτύρων (17-19 Νοεμβρίου 1986), Θεσσαλονίκη 1988, σσ. 227-237. Μαντζαρίδη, Χριστιανική ήθική = Γ. Μαντζαρίδη, Χριστιανική ήθική,
Θεσσαλονίκη 19913. Μαντζαρίδη, Πρόσωπο = Γ. Μαντζαρίδη, Πρόσωπο καί θεσμοί, Θεσσαλονίκη 1997. Μαντουβάλου, 'Ερμηνευτικές προσεγγίσεις = Μ. Μαντουβάλου, Ερμηνευτικές προσεγγίσεις του φαινομένου των Νεομαρτύρων, Αθή να 2004. Μαξίμου, Τό Οικουμενικόν Πατριαρχέϊον = Μαξίμου μητρ. Σάρδεων, Τό
Οικουμενικόν Πατριαρχέϊον έν τή Όρθοδόξφ Εκκλησία. 'Iστορικοκανονική μελέτη, Θεσσαλονίκη 19892. Μαραβελέα, Σκόρπιες σελίδες = Γ. Μαραβελέα, Σκόρπιες σελίδες ιστορίας: έπανάσταση τοΰ ’21 (Αρχαίοι χρόνοι - Τουρκοκρατία - Νε ώτερη έποχή), Αθήνα 1977. Μαρίνου, Ελευθερία = Αν. Μαρίνου, Ή θρησκευτική
έλευθερία, Άθήναι 1972. Ματσούκα, «Σκέψεις» = Ν. Ματσούκα, «Σκέψεις καί σχόλια στά ‘ "Οράματα καί θάματα” τοΰ στρατηγού
Μακρυγιάννη», Γρηγόριος όΠαλαμάς 67 (1984) 135-149. Maurer, Ο έλληνικός λαός = G.L. von Maurer, Ο έλληνικός λαός. Δημόσιο, ιδιωτικό καί έκκλησιαστικό Δίκαιο άπό τήν έναρξη τοΰ α γώνα γιά τήν ανεξαρτησία ώς τήν 31 Ι’ουλίου 1834 (μτφρ. Ο. Ρομπάκη, είσαγ. - έπιμ.- σχολ. Τ. Βουρνά), Αθήνα 1976.
350 Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΚΛΗΡΟΥ Μαυρογιάννη, Ιστορία = Γ. Μαυρογιάννη, Ιστορία των Ίονίων Νήσων άρχομένη τφ 1797 καί λήγουσα τφ 1815, τόμ. Α'-Β', Έν Αθήναις 1889. Μαχαιρα, Πολιτική = Κ. Μαχαιρα, Πολιτική καί διπλωματική ιστορία τηςΑευκάδος, (1797-1810), τόμ. Α'-Β', Αθήναι 1954. Μαχαιρα, Ή
Λεύκάς = Κ. Μαχαιρα, Ή Λεύκάς έπί Ενετοκρατίας, 1684-1797, Αθήνα 2008. Μέρτζιου, «Ή έπανάστασις» = Κ. Μέρτζιου, «Ή έπανάστασις Διο νυσίου του Φιλοσόφου», ΗΧ13 (1938) 81-90. Μέρτζιου, «Νέαι ειδήσεις» = Κ. Μέρτζιου, «Νέαι ειδήσεις περί Κρητών έκ των αρχείων τής Βενετίας», Κρητικά Χρονικά 2/2 (1948)
274-297. Μέρτζιου, «Φιλόθεος» = Κ. Μέρτζιου, «Φιλόθεος ’Επίσκοπος Σά λωνων (1698-1699)» ΕΕΣΜ1 (1968) 241-244. Μεταλληνοΰ, 'Ιστορικά = Γ. Μεταλληνοΰ, Μικρά Ιστορικά, Λευ κωσία 1988. Μεταλληνοΰ, «Άγιότης» = Γ. Μεταλληνοΰ, «Άγιότης μαρτυρουμένη», Απόστολος Βαρνάβας 50/1 (1989) 39-47. Μεταλληνοΰ, «Τό
ράσο» = Γ. Μεταλληνοΰ, «Τό ράσο στή θυσία γιά τήν ελευθερία», Πρακτικά του Συμποσίου ΠΑΠΑΦΛΕΣΣΑΣ, Αιακόσια χρόνια άπό τή γέννησή του (1788-1988), μέ θέμα: Ή έλευθεριά ώς θυσία, Αθήνα 1991, σσ. 112-118. Μεταλληνοΰ, «Ή συνέχεια τοΰ Γένους» = Γ. Μεταλληνοΰ, «Ή συ νέχεια τοΰ Γένους μετά τήν Αλωση», Ή
Άλωση τής Πόλης, έπιστ. έπιμ., Εύ. Χρυσοΰ, Αθήνα 1994, σσ. 309-329. Μεταλληνοΰ, «Θεολογία» = Γ. Μεταλληνοΰ, «Θεολογία έλευθερίας καί ‘’θεολογία άπελευθερώσεως”», Τό δικαίωμα της άντίστασης, έπιμ. Κ. Μπέη, Αθήνα 1995, σσ. 369-384. Μεταλληνοΰ, «Αθανάσιος Πάριος» = Γ. Μεταλληνοΰ, «Αθανάσιος Πάριος
(1721-1813) (Έργογραφία - Ιδεολογία -Βιβλιογραφικά)», ΕΕΘΣΠΑ 30 (1995) 293-349. Μεταλληνοΰ, Ελληνισμός
μαχόμενος = Γ. Μεταλληνοΰ, Ελληνι σμός μαχόμενος, Αθήνα 1995. Μεταλληνοΰ, «Γρηγόριος Ε'» = Γ. Μεταλληνοΰ, «Γρηγόριος Ε'», Πάπυρος Ααρούς Μπριτάννικα 19 (1996) 242-244. Μεταλληνοΰ, ’Ορθοδοξία = Γ. Μεταλληνοΰ, ’Ορθοδοξία καί έλληνικότητα. Προσεγγίσεις στή νεοελληνική ταυτότητα, Αθήνα 1998.
Βιβλιογραφία 351 Μεταλληνοΰ, Παρεμβάσεις = Γ. Μεταλληνοΰ, Παρεμβάσεις. Ιστο ρικές καί θεολογικές, Αθήνα 1998. Μεταλληνοΰ, Ελληνισμός Μετέωρος = Γ. Μεταλληνοΰ, Ελληνι σμός Μετέωρος, Αθήνα 19992. Μεταλληνοΰ, Ή Εκκλησία = Γ. Μεταλληνοΰ, Ή Εκκλησία τής Κέρκυρας. Διαχρονική επισκόπηση, Κέρκυρα 1999.
Μεταλληνοΰ, Ιχνηλασία = Γ. Μεταλληνοΰ, Ιχνηλασία πνευματι κής σχοινοβασίας. (Ψηλάφηση καίριων στιγμών στήν πορεία του Χρι στιανικού Ελληνισμού), Κατερίνη 1999. Μεταλληνοΰ, «Νεομάρτυρες», = Γ. Μεταλληνοΰ, «Oi Νεομάρτυρες καί ή έθνικοθρησκευτική σημασία τους», Πρακτικά του Επιστη μονικού Συνεδρίου
τής Ίερσ.ς Μητροπόλεως Μυτιλήνης μέ θέμα: Ό Νεομάρτυς Θεόδωρος ό Βυζάντιος Πολιούχος Μυτιλήνης, (17-19 Φε βρουάριου 1998), Μυτιλήνη 2000, σσ. 77-90. Μεταλληνοΰ, Παράδοση = Γ. Μεταλληνοΰ, Παράδοση καί Αλλο τρίωση, Αθήνα 20015. Μεταλληνοΰ, Φώτα = Γ. Μεταλληνοΰ, Φώτα καί φώς. Ιστορικά μελετήματα,
Αθήνα 2001. Μεταλληνοΰ, «Ή Άλωση» = Γ. Μεταλληνοΰ, «Ή Άλωση τής Πόλης (1453) καί τό δράμα των έθνικών μας διχασμών», ΕλΒυΠο 6/2 (2004) 12-19. Μεταλληνοΰ, «Ειρήνη» =Γ. Μεταλληνοΰ, «Ορθοδοξία καί Ειρή νη», Κατάθεση Τιμής στόν Μητροπολίτη Σισανίου καί Σιατίστης κ. Αντώνιο, Σιάτιστα 2004, σσ. 571-580.
Μεταλληνοΰ, «Αλήθεια» = Γ. Μεταλληνοΰ, «Όταν ή άγνοια καί ή κακία παραποιοΰν τήν αλήθεια», Τόλμη 40 (2004) 22-26. Μεταλληνοΰ, Τουρκοκρατία = Γ. Μεταλληνοΰ, Τουρκοκρατία. Oi "Ελληνες στήν 'Οθωμανική αυτοκρατορία, Αθήνα 20056. Μεταλληνοΰ, «Ορθοδοξία» = Γ. Μεταλληνοΰ, «’Ορθοδοξία καί νε οελληνική
ταυτότητα», Εισηγήσεις του Λαϊκού Πανεπιστημίου τής Εκκλησίας τής Ελλάδας, μέ θέμα: «Ή συμβολή τής Εκκλησίας
καί τοΰ ίεροΰ κλήρου είς τήν διαμορφωτήν τής νεοελληνικής ταυτότητος», Αθήνα 2005, σσ. 37-52. Μεταλληνοΰ, Συναντήσεις = Γ. Μεταλληνοΰ, Συναντήσεις. Ερευνη τικές ανιχνεύσεις στήν ιστορία καί τό παρόν, Αθήνα 2005.
352 Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΚΛΗΡΟΥ Μεταλληνοΰ, Στά μονοπάτια = Γ. Μεταλληνοΰ, Στά μονοπάτια της Ρωμιοσύνης. Σταθμοί στην ιστορική διαδρομή του όρθόδοξου Ελληνι σμού, Αθήνα 2008. Μεταλληνοΰ, «Ή 'Άλωση του 1204» = Γ. Μεταλληνοΰ, «Ή Άλωση τοΰ 1204 καί oi συνέπειες της», ΕΕΘΣΠΑ 44 (2009)
517-526. Μηλιώρη, Oi κρυπτοχριστιανοί = Ν. Μηλιώρη, Oi κρυπτοχριστιανοί, Άθήναι 1962. Μητσοπούλου, Ή ¿ν Χριστώ ελευθερία = Ν. Μητσοπούλου, Ή έν Χριστώ έλευθερία ώς συμμόρφωσις πρός τό θέλημα τοΰ Θεού, Άθήναι 1980. Μισύρη, Ή ναυμαχία τής Ναύπακτού = Β. Μισύρη, Ή ναυμαχία τήςΝαυπάκτου (1571 μ.Χ).
Άγνωστες σελίδες δόξας τοΰ μεσαιωνικού Ελληνισμού, Αθήνα 2004. Μιτσίδη, «Κύπρος» = Ά. Μιτσίδη, «Κύπρος (Εκκλησιαστική Ιστο ρία)», ΘΗΕ 7 (1965) 1126-1138. Μιχαηλάρη, Άφορισμός = Π. Μιχαηλάρη, Άφορισμός. Ή προσαρ μογή μιας ποινής στίς αναγκαιότητες τής Τουρκοκρατίας, Αθήνα 1997. Μιχάλαγα, Συμβολή =
Δ. Μιχάλαγα, Συμβολή στήν έκκλησιαστική ιστορία τής Πελοποννήσου κατά τή В ' Βενετοκρατία (1685-1715), Α θήνα 2008. Μιχαλόπουλου, «Oi 'Έλληνες» = Δ. Μιχαλόπουλου, «Oi Έλληνες καί τό μεσσιανικό όραμα της Ρωσίας κατά τή νεώτερη καί σύγχρονη περίοδο», Νέα Κοινωνιολογία 10 (1998) 20-26. Μοναχών Μονής
Δοχειαρίου, «Ή συμβολή» = Μοναχών Μονής Δοχειαρίου, Αγίου Όρους, «Ή συμβολή τών χρησμών στήν επανά σταση τοΰ 1770», Πρακτικά Διεθνοΰς Συνεδρίου με θέμα: Ό Άγιος Μακάριος (Νοταράς) - Γενάρχης τοΰ Φιλοκαλισμοΰ - Μητροπολίτης Κορίνθου καί ό περίγυρος του, Αθήνα 2006, σσ. 613-625. Μοσχοβάκη, Δημόσιον
δίκαιον = Ν. Μοσχοβάκη, Τό έν Έλλάδι Δημόσιον δίκαιον έπί Τουρκοκρατίας, Έν Άθήναις 1882. Μόσχου, Συνοπτική
Ιστορία, Α' = Δ. Μόσχου, Συνοπτική Ιστορία τής χριστιανικής Εκκλησίας. Ή πρώτη χιλιετία, τ. A', Αθήνα 2008, τ. B', Από τό σχίσμα εως τούς Νεότερους χρόνους, Αθήνα 2010. Μουστάκη, «Ελληνικόν» = Β. Μουστάκη, «Ελληνικόν καί ’Ορθο δοξία», ΘΗΕ 5 (1964) 652-653. Μουτζούρη, Ή Λέσβος = Ίω. Μουτζούρη, ΉΛέσβος καί ή έλληνική έπανάστασις, Μυτιλήνη 1955.
Βιβλιογραφία 353 Μουτζούρη, «Μακάριος ό Νοταρδς» = Ίω. Μουτζούρη, «Μακά ριος ό Νοταράς καί τό άναγεννητικόν του εργον», Πρακτικά του A ' Τοπικού Συνεδρίου Κορινθιακών Ερευνών (Κόρινθος 27-28 Απριλί ου 1974), Άθηναι 1975. Μπαλάνου, Αί θρησκευτικοί ίδέαι = Δ. Μπαλάνου, Ai θρησκευτι κοί ίδέαι του
Αδαμάντιου Κοραή, Έν Άθήναις 1920. Μπαλάνου, «Εκκλησία» = Δ. Μπαλάνου, «Εκκλησία καί Έθνος», Πρακτικά τής Ακαδημίας Αθηνών 13 (1938), 208-218. Μπαλατσούκα, Τό Νεομαρτυρολόγιο = Ίω. Μπαλατσούκα, Τό Νεομαρτυρολόγιο του Ίωάννου Καρυοφύλλη, Θεσσαλονίκη 2003. Μπέη, «Ή θρησκευτική ελευθερία» = Κ. Μπέη, «Ή
θρησκευτική έλευθερία στήν καθημερινή έλληνική πρακτική. 1. ’Ορθοδοξία καί θρησκευτική έλευθερία», Ή θρησκευτική έλευθερία. Θεωρία καί πρά ξη στήν έλληνική κοινωνία καί εννομη τάξη, έπιμ. Κ. Μπέη, Αθήνα 1997, σσ. 205-212. Μπελέζου, Ή σημειολογία = Κ. Μπελέζου, Ή σημειολογία του Γάμον στήν Αποκάλυψη
του Ίωάννου. Πρόσωπα καί συμβολισμοί, Αθήνα 2007. Μπερδιάγεφ, Πνεύμα = Ν. Μπερδιάγεφ, Πνεύμα καί έλευθερία. Δο κίμων χριστιανικής φιλοσοφίας, μτφρ. ύπό Μητρ. Σάμου Ειρηναίου, Άθηναι 1952. Μπολανάκη, «Ή θρησκευτικότητα» = Ίω. Μπολανάκη, «Ή θρη σκευτικότητα του Ρήγα Βελεστινλή», Ρήγας Βελεστινλής.
Διαφωτι στής, Επαναστάτης, Μάρτυρας, Αθήνα 2007, σσ. 165-170. Μπόμπου-Σταμάτη, «Παρατηρήσεις» = Β. Μπόμπου-Σταμάτη, «Παρατηρήσεις στά χειρόγραφα των έργων του Γερασίμου Βλά χου», Ελληνικά 28/2 (1975) 375-393. Μπόνη, Γεώργιος-Γεννάδιος = Κ. Μπόνη, Γεώργιος-Γεννάδιος Κουρτέσης ό Σχολάριος, Άθηναι
1953. Μυστακίδου, Έπί τή Αλώσει = Β. Μυστακίδου, Έπί τή Αλώσει. Τά μετά τήν Άλωσιν. Μωάμεθ ό
Κατακτητής. Ελληνικόν Έθνος. Πατρι αρχεία, Έν Κωνσταντινουπόλει 1920. Μυστακίδου, «Λασκάρεις» = Β. Μυστακίδου, «Λασκάρεις 14001869», ΕΕΒΣ 5 (1928) 131-168. Μυστακίδου, «Επισκοπικοί Κατάλογοι» = Β. Μυστακίδου, «Επι σκοπικοί Κατάλογοι», ΕΕΒΣ 12 (1936) 139-238. Μυστακίδου, Ένδοξη δουλεία = Κ. Μυστακίδου, Ένδοξη δουλεία.
354 Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΚΛΗΡΟΥ Σχέσεις Φαναριωτών, Ελλήνων ύπηκοων της Υψηλής καί Έλλαδιτών, Αθήνα 2008. Μωϋσέως, «Oi διά των αγίων σχέσεις» = Μωϋσέως Αγιορείτου μονάχου, «Oi διά των άγιων σχέσεις Αγίου Όρους καί Θεσσαλονί κης», Καιρός. Τιμητικός Τόμος στόν Όμ. Καθηγητή Δαμιανό Άθ.
Αόϊκο, Θεσσαλονίκη 1995, σσ. 163-173. Μωϋσέως, «Άγνωστα στοιχεία» = Μωϋσέως Αγιορείτου μονά χου, «Άγνωστα στοιχεία περί των Αγιορειτών Νεομαρτύρων», Πρα κτικά Αιορθοδόξου Επιστημονικού Συνεδρίου «Κωνσταντίνος ό Υδραίος - Νεομάρτυρες προάγγελοι της άναστάσεως του Γένους», (ΙΟ Ι 4 Νοεμβρίου 2000),
'Ύδρα 2007, σσ. 317-339. Νανάκη, Εκκλησία = Άνδρ. Νανάκη, Μητρ., Εκκλησία, Γένος, Ελ ληνισμός, Κατερίνη 1993. Νανάκη, «Έθναρχοΰσα ’Εκκλησία» = Άνδρ. Νανάκη, Μητρ., «Έθναρχοΰσα ’Εκκλησία καί Κρήτες νεομάρτυρες (1643-1867)», Πρα κτικά Αιορθοδόξου Επιστημονικού Συνεδρίου «Κωνσταντίνος ό Υ δραίος -
Νεομάρτυρες προάγγελοι τής άναστάσεως του Γένους» (ΙΟ Ι 4 Νοεμβρίου 2000), Ύδρα 2007, σσ. 423-441. Νανάκου, «Διονύσιος В'» = Σ. Νανάκου, «Διονύσιος B' ό “Φιλό σοφος” Πρωτοστάτης - Πρωτομάρτυς της έλευθερίας», Θεολογία 42 (1971) 179-186. Νανάκου, Ό Άγιος Σεραφείμ = Σ. Νανάκου, Ό Άγιος Νεομάρτυς
Σεραφείμ, Καρδίτσα 2002. Necipoğlu, «Conditions» = Ν. Necipoğlu, «Social and Economic Conditions in Constantinople during Mehmed II’s Siege», 1453. Ή άλωση τής Κωνσταντινούπολης καί ή μετάβαση άπό τούς μεσαιωνι κούς στούς νεότερους χρόνους, έπιστ. έπιμ. Τ. Κιουσιοπούλου, Ηράκλειο 2005, σσ. 75-86.
Νέλλα, «’Ορθοδοξία» = Π. Νέλλα, «’Ορθοδοξία καί πολιτική», Μαρτυρία ’Ορθοδοξίας, Αθήνα 1971. Νιάρχου, «Ή
έλευθερία» = Κ. Νιάρχου, «Ή έλευθερία ώς θυσία. Ή ψυχολογία των αγωνιστών τοΰ 1821», Πρακτικά του Συμποσίου Παπαφλέσσας, Διακόσια χρόνια άπό τή γέννηση του (1788-1988), μέ θέμα: Ή έλευθερία ώς θυσία, Αθήνα 1991, σσ. 35-44.
Βιβλιογραφία 355 Νικολαΐδη, Επανάσταση = Λπ. Νικολα'ί'δη, Κοινωνικοπολιτική Επανάσταση καί Πολιτική Θεολογία, Κατερίνη 1987. Νικολαΐδη, Προβληματισμοί = Άπ. Νικολαΐδη, Προβληματισμοί χριστιανικού ήθους, Αθήνα 2002. Νικολαΐδη, «’Ελευθερία» = Άπ. Νικολαΐδη, «’Ελευθερία καί ανε λευθερία», ΕΕΘΣΠΑ 43
(2008) 345-359. Νικολάου, «Ή ελευθερία» = Θ. Νικολάου, «Ή έλευθερία τής βουλήσεως καί ή έν Χριστώ σωτηρία», Θεολογία 59 (1988) 490-506. Νικολάου, Ai περί πολιτείας = Θ. Νικολάου, Aí περί πολιτείας καί δικαίου ίδέαι του Γ. Πλήθωνος Γεμιστού, Θεσσαλονίκη 19892. Νικολάου, Εθνομάρτυρες = Ν. Νικολάου,
Εθνομάρτυρες ιεράρχες στην τουρκοκρατούμενη Ελλάδα. Αγλάισμα καί κλέος τής έλευθερίας, Αθήνα 1999. Νικολάου, Μετουσία = Θ. Νικολάου, Μετουσία Θεού. Φιλοσοφικές καί θεολογικές μελέτες, Άθήναι 2011. Νούτσου, Ελληνική Νομαρχία = Π. Νούτσου, Ελληνική Νομαρχί α. Συμβολή στην έρευνα των πηγών της, Αθήνα
1982. Ξηρουχάκη, Ό Κρητικός πόλεμος = Άγ. Ξηρουχάκη, Ό Κρητικός πόλεμος (1645-1669) ή συλλογή των ελληνικών ποιημάτων Ανθίμου Διακρούση καί Μαρίνου Ζάνε, Έν Τεργέστη 1908. Ξυπνητού, «Ή σημασία των ορών» = Ν. Ξυπνητού, «Ή σημασία των ορών χειροτονία καί άφορισμός καί ή ειδικότερη προβληματική στό
Κανονικό Δίκαιο κατά τόν Άγιο Νικόδημο», ΕΕΚΥΜ 16(1995) 1 31. Οίκονόμου, «Θεός» = Ήλ. Οικονόμου, «Θεός καί ’Επανάσταση τού 1821», Κοινωνία 27/2 (1984) 139-153. Οίκονόμου, Κείμενα = Ήλ. Οικονόμου, Κείμενα πίστεως καί έλευ θερίας. (Αύθεντικαίμαρτυρίαι έπωνύμων καί ανωνύμων Ελλήνων πε ρί τής
Εθνεγερσίας του 1821), Άθήναι 1985. Οικονόμου, ΉένΆρτη Εκκλησία = Φ. Οικονόμου, ΉένΆρτη Εκκλη σία άπό τής ίδρύσεώς
της μέχρι τών καθ’ήμάςχρόνων, Άθήναι 1972. Παΐζη - Άποστολοπούλου, - Άποστολόπουλου, Μετά τήν κατάχτη ση = Μ. Παΐζη - Άποστολοπούλου, - Δ. Άποστολόπουλου, Μετά τήν κατάκτηση. Στοχαστικές προσαρμογές του Πατριαρχείου Κωνσταντι νουπόλεως σέ άνέκδοτη έγκύκλιο του 1477, Αθήνα 2006. Πάλλη, «Ό ρόλος» = Π. Πάλλη, «Ό ρόλος τής ’Εκκλησίας είς τήν ’Εθνεγερσίαν τού 1821», Θεολογία 42 (1971) 110-117.
356 Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΚΛΗΡΟΥ Πάλλη, «Τό προπαρασκευαστικό έργο» = Π. Πάλλη, «Τό προπα ρασκευαστικό έργο της Εκκλησίας διά τήν εθνεγερσίαν του 1821», ’Ορθόδοξος Επιστασία 24 (1978) 21-22. Παναγιωτάκου, Θρόνος = Π. Παναγιωτάκου, Ό Οικουμενικός Πα τριαρχικός Θρόνος της
Κωνσταντινουπόλεως. Εκκλησιαστική καί Πο λιτική θέσις, Άθήναι 1948. Παναγιωτίδη, «Ή διαμεσολαβημένη πρόσληψη» = Στ. Παναγιωτίδη, «Ή διαμεσολαβημένη πρόσληψη τοΰ 1821 στή σύγκρουση Κορδάτου - Ζεύγου: Μία περίπτωση ιδεολογικής χρήσης της Ιστο ρίας», Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «Πολιτική Επιστήμη
καί Ιστορία» Επετηρίδα 2008-2009, Αθήνα 2010, σσ. 241-260. Παναγιωτόπουλου, «Διδασκαλία Πολιτική» = Ί. Παναγιωτόπουλου, «“Διδασκαλία Πολιτική”. Εισαγωγή, παρουσίαση καί κριτική των προεπαναστατικών έργων ‘ ’Διδασκαλία Πατρική” καί “Αδελ φική Διδασκαλία”», Εκκλησιαστικός Φάρος 71 (1999) 251-291.
Πανοπούλου, «Oi συνέπειες» = Άγγ. Πανοπούλου, «Oi συνέπειες της Σταυροφορίας στό έκκλησιαστικό επίπεδο. Πνευματική δικαιο δοσία, έπιρροές καί ανατροπές», Ή Τέταρτη Σταυροφορία καί ό ελληνικός κόσμος, έπιστ. έπιμ. Ν. Μοσχονά, Αθήνα 2008, σσ. 343-364. Πανταζοπούλου, Συσσωματώσεις = Ν. Πανταζοπούλου,
Ελλήνων συσσωματώσεις κατά τήν Τουρκοκρατίαν, Άθήναι 1958. Παντελεήμονος, «Όσιομάρτυρες» = Παντελεήμονος, μητρ. Κό ρινθου, «Όσιομάρτυρες καί άσκηταί καί ή έπανάστασις τοΰ 1821», Εκκλησία 63 (1986) 313-316. Παπαγεωργίου, Από τό Γένος = Στ. Παπαγεωργίου, Από τό Γένος στό Έθνος. Ή θεμελίωση τοΰ
έλληνικοΰ κράτους 1821-1862, Αθήνα 2004. Παπαδάκη, Ή Χριστιανική Ανατολή = Ά. Παπαδάκη, Ή Χριστια νική Ανατολή καί ή άνοδος
του παπισμού. Ή Εκκλησία άπό τό 1071 ώς τό 1453, μτφρ. Στ. Εύθυμιάδη (άπό τό πρωτότυπο The Christian East and the Rise of the Papacy. The Church 1071-1453 A.D.), Αθήνα 2003. Παπαδεροΰ, «Κοραής» = Άλ. Παπαδεροΰ, «Κοραής Αδαμάντιος», ΘΗΕ 7 (1965) 818-825. Παπαδεροΰ, Μετακένωσις = Άλ. Παπαδεροΰ, Μετακένωσις. Ελ λάδα - ’Ορθοδοξία - Διαφωτισμός κατά τόν Κοραή καί τόν Οίκονόμο, Αθήνα 2010.
Βιβλιογραφία 357 Παπαδημητρίου, Ή έπισκοττή Πλαταμώνος = Ν. Παπαδημητρίου, Ή έπισκοπή Πλαταμώνος καί Λυκοστομίου, Άθήναι 20072. Παπαδόπουλου - Κεραμέως, Ό Ακάθιστος Ύμνος = Α. Παπαδόπουλου-Κεραμέως, Ό Ακάθιστος Ύμνος, oi Ρώς καί ό πατριάρχης Φώ τιος, Έν Άθήναις 1903. Παπαδόπουλου, Oi Άγιοι = Κ.
Παπαδόπουλου, Oi Άγιοι Μάρτυρες εις τήν ζωήν καί την πίστιν τής Αρχαίας Εκκλησίας, Αθήναι 1997. Παπαδόπουλου, Αλλάτιος = Θ. Παπαδόπουλου, Λέων Άλλάτιος (Χίος 1588 - Ρώμη 1669): Σύμμικτα Άλλατιανά, Αθήνα 2007. Παπαδόπουλου, Ή προετοιμασία του Αγώνος = Στέφ. Παπαδόπου λου, Ή προετοιμασία του Αγώνος
τής Παλιγγενεσίας στή Μακεδονία, Θεσσαλονίκη 1968. Παπαδόπουλου, Απελευθερωτικοί αγώνες — Στέφ. Παπαδόπουλου, Απελευθερωτικοί άγώνες τών Ελλήνων έπί Τουρκοκρατίας. (Πανεπι στημιακές παραδόσεις), τχ. Α' (1453-1669), Θεσσαλονίκη 1969. Παπαδόπουλου, «’Επαναστατικές ζυμώσεις» = Στέφ. Παπαδόπου λου,
«’Επαναστατικές ζυμώσεις καί ανταρσίες κατά τά τέλη τοΰ 16ου καί τίς αρχές τοΰ 17ου αιώνα», ΙΕΕ 10 (1974) 324-333. Παπαδόπουλου, «Ή Ελληνική ’Επανάσταση» = Στέφ. Παπαδό πουλου, «Ή Ελληνική ’Επανάσταση τοΰ 1770 καί ό αντίκτυπος της στίς έλληνικές χώρες», ΙΕΕ 11 (1975) 58-85. Παπαδόπουλου, Κύρια
χαρακτηριστικά = Στέφ. Παπαδόπουλου, Κύρια χαρακτηριστικά τών άπελευθερωτικών άγώνων τών Ελλήνων κατά τήν περίοδο τής Τουρκοκρατίας, Θεσσαλονίκη 1982. Παπαδόπουλου, Oi Νεομάρτυρες = Στυλ. Παπαδόπουλου, Oi Νεομάρτυρες καί τό δοϋλον Γένος, Έν Αθήναις 1991. Παπαδόπουλου, Άγιος Μακάριος = Στυλ.
Παπαδόπουλου, Άγιος Μακάριος Κορίνθου. Ό Γενάρχης τοΰ Φιλοκαλισμοΰ, Αθήνα 2000. Παπαδόπουλου, «Σφαιρικότητα» = Στυλ.
Παπαδόπουλου, «Σφαιρικότητα έργου καί δράσεως τοΰ Γενάρχη τοΰ Φιλοκαλισμοΰ Αγίου Μακαρίου τοΰ Νοταρα», Άγιος Μακάριος (Νοταρας). Γενάρχης τοΰ Φιλοκαλισμοΰ - Μητροπολίτης Κορίνθου, έπιμ. Στ. Παπαδόπουλου, Αθήνα 2006, σσ. 17-40. Papadopoulos, Studies = Th. Papadopoulos, Studies and documents
358 Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΚΛΗΡΟΥ relating to the history ofthe Greek Church andpeople under Turkish domination, Variorum 19902. Παπαδόπουλου, Oi Νεομάρτνρες = Xp. Παπαδόπουλου, Οί Νεομάρτυρες, Άθήναι 1922. Παπαδόπουλου, «’Εσωτερική κατάστασις» = Χρ. Παπαδόπουλου, «’Εσωτερική κατάστασις τής
’Εκκλησίας Κύπρου εν τελεί τοΰ ΙΣΤ' καί κατά τόν ΙΖ' αιώνα», Θεολογία 6 (1928) 97-129. Παπαδόπουλου, Ή Εκκλησία Κύπρου = Χρ. Παπαδόπουλου, Ή Εκκλησία Κύπρου έπί Τουρκοκρατίας (1571-1878), Λθήνησι 1929. Παπαδόπουλου, Ή Ορθόδοξος Ανατολική Εκκλησία = Χρ. Παπα δόπουλου, Ή Ορθόδοξος Ανατολική Εκκλησία.
Γενική ιστορική έπισκόπησις, έπιμ. Γρ. Παπαμιχαήλ, Έν Άθήναις 1954. Παπαδόπουλου, Οί Νεομάρτυρες1 = Χρ. Παπαδόπουλου, Οί Νεομάρτυρες, Άθήναι 19703. Παπαδόπουλου, Ή Εκκλησία = Χρ. Παπαδόπουλου, Ή Εκκλησία τής Ελλάδος. Απ’ αρχής μέχρι τοΰ 1934, μεταγλ. Β. Καραγιώργου, Άθήναι 20003. Papathomas, Le
Patriarcat cuménique = Gr. Papathomas, Le Pa triarcat cuménique de Constantinople (y compris la Politela monastique du Mont Athos) dans l’Europe unie (Approche nomocanonique), Katérini 1998. Παπαθωμα, «’Ορθοδοξία» = Γρ. Παπαθωμα, «’Ορθοδοξία καί Πα γκοσμιοποίηση», Κατάθεση Τιμής στόν Μητροπολίτη
Σισανίου καί Σιατίστης κ. Αντώνιο, Σιάτιστα 2004, σσ. 645-648. Παπαθωμα, Κανονικά άμορφα = Γρ. Παπαθωμα, Κανονικά άμορ φα (Δοκίμια Κανονικής Οικονομίας), Κατερίνη 2006. Παπαϊωάννου, Ιστορικές Γραμμές = I. Παπαϊωάννου, 'Ιστορικές Γραμμές, τόμ. A', Άάρισα 1979. Παπαϊωάννου, Ή πολιτική = Δ.
Παπαϊωάννου, Ή πολιτική των έτασκόπων στήν Τουρκοκρατία. Ίστορικοκανονική προσέγγιση, Αθήνα 1991. Παπακώστα,
«Σαμουήλ» = Ά. Παπακώστα, «Σαμουήλ (f1803). Ή θυσία τοΰ θρυλικοΰ καλογήρου στό Κοΰγκι - Ανασκευή άβασίμων καί κακόβουλων αμφισβητήσεων», Μνήμη Σουλίου, τόμ. A', Άθήναι 1971, σσ. 145-150. Παπακώστα, «Ή καταγωγή» = Ά. Παπακώστα, « Ή καταγωγή τοΰ έθνομάρτυρος καλογήρου Σαμουήλ (f1803). Έλεγχος άντικρουομενων ειδήσεων», Μνήμη Σουλίου, τόμ. Α'-Β', Άθήναι 1971, σσ. 151-166.
Βιβλιογραφία 359 Παπανικολάου, Κοινότητα = Λ. Παπανικολάου, Άπό την βυζαντινή στή νεοελληνική κοινότητα. Εσωτερική ιστορία τής Τουρκοκρατίας στήν Ελλάδα, Αθήνα 1995. Παπανικολάου, Σκηνές = Λ. Παπανικολάου, Σκηνές άπό τήν κα θημερινή ζωή στήν Τουρκοκρατία, Αθήνα 1995. Παπαπέτρου, Προσβάσεις = Κ.
Παπαπέτρου, Προσβάσεις. Ζητή ματα άπολογητικής θεολογίας καί φιλοσοφικής κριτικής του καιρού μας, Άθήναι 1979. Παπαρούνη, Τουρκοκρατία = Π. Παπαρούνη, Τουρκοκρατία, Αθή να 1977. Παπαρρηγόπουλου, 'Ιστορία, 5"ς = Κ. Παπαρρηγοπούλου, Ιστορία του Ελληνικοί) Έθνους, άπό των αρχαιότατων χρόνων μέχρι των
νεωτέρων, τόμ. 5οςκαί τελευταίος, Έν Άθήναις 1874. Παπαρρηγόπουλου, Ιστορία, [1853] = Κ. Παπαρρηγόπουλου, 'Ιστορία του Ελληνικού Έθνους. [Ή πρώτη μορφή: 1853], έπιμ. Κ.Θ. Δημαρά, Αθήνα 1970. Παπαρρηγόπουλου, Τά διδακτικότερα πορίσματα = Κ. Παπαρρη γόπουλου, 7α διδακτικότερα πορίσματα τής ιστορίας
του έλληνικοΰ Έθνους, τόμ. Α'-Β', Άθήναι 1980. Παπαρρηγόπουλου - Καρολίδη - Άναστασιάδη, 'Ιστορία = Κ. Πα παρρηγόπουλου - Π. Καρολίδη - Γ. Άναστασιάδη, 'Ιστορία τοϋ Ελ ληνικού Έθνους, τόμ. 8, Αθήνα 1993. Παπαστεργίου, Χριστιανός = Ν. Παπαστεργίου, Χριστιανός καί έξουσία, Θεσσαλονίκη 1993.
Παπαχριστοδούλου, 'Ιστορία = X. Παπαχριστοδούλου, 'Ιστορία τής Ρόδου. Άπό τούς προϊστορικούς χρόνους έως τήν ένσωμάτωση τής Δωδεκανήσου (1948), Αθήνα 19942. Παπουλίδη, Μακάριος = Κ. Παπουλίδη, Μακάριος Νοταράς (1731-1805). Αρχιεπίσκοπος πρώην Κορινθίας, Έν Άθήναις 1974. Παπουλίδη, Σεραφείμ = Κ.
Παπουλίδη, Τό πολιτικό καί θρησκευ τικό κίνημα του Ίεροεθνισμοΰ καί οί πρωτοπόροι του: Σεραφείμ ό Μυτιληναχος (ci.
1667- ci. 1735), Θεσσαλονίκη 2008. Παρασκευαΐδη, Ό ρόλος = Χριστοδούλου Παρασκευαΐδη, μητρ. Δημητριάδος, Ό ρόλος τής Εκκλησίας, Αθήναι χ.χρ. Παρασκευαΐδη, «Ή συμβολή» = Χρ. Παρασκευαΐδη, «Ή συμβολή των μετά τήν Άλωσιν μονών καί μοναχών είς τήν έθνικήν παλιγγε νεσίαν», Θεολογία 42 (1971) 207-228.
360 Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΚΛΗΡΟΥ Πάσχου, Έν ασκήσει = Π. Πάσχου, Έν ασκήσει καίμαρτυρίφ, Αθή να 1996. Πάσχου, «Ελληνορθόδοξα» = Π. Πάσχου, «Ελληνορθόδοξα», Εύθύνη 396 (2004) 604-606. Πάσχου, Κοσμάς = Π. Πάσχου, Κοσμάς ό Αίτωλός, Αθήνα 20086. Πατρινέλη, «Ή οργάνωση» = X. Πατρινέλη, «Ή
οργάνωση τού Γένους ύπό τούς Τούρκους καί ή έπιβίωσή του: Ή Εκκλησία καί ή ’Ορθοδοξία», ΙΕΕ 10 (1974) 92-113, 126-133, 139-146. Πατρινέλη, Ό έλληνισμός = X. Πατρινέλη, Ό έλληνισμός κατά τήν πρώιμη Τουρκοκρατία (1453-1669), Πανεπιστημιακές παραδόσεις, Θεσσαλονίκη 1980. Πατρινέλη, «Ειδήσεις» = X.
Πατρινέλη, «Ειδήσεις γιά γνωστούς καί άγνωστους Νεομάρτυρες», Ροδωνιά. Τιμή στόν M. I. Μανούσακα, τόμ. B', Ρέθυμνο 1994, σσ. 451-458. Παυλόπουλου, «Ό άγιος Νικόδημος» = Ν. Παυλόπουλου, «Ό ά γιος Νικόδημος ό Αγιορείτης καί οί Νεομάρτυρες», Πρακτικά A ' Ε πιστημονικού Συνεδρίου «Άγιος Νικόδημος ό
Αγιορείτης, ή ζωή καί ή διδασκαλία του» (21-23 Σεπτεμβρίου 1999), τόμ. Α'-Β', Γουμέ νισσα 2006, σσ. 173-187. Pears, Ή Άλωση = En. Pears, Ή Άλωση της Κωνσταντινούπολης τό 1204. Ιστορία της Τέταρτης Σταυροφορίας, μτφρ. Ί. Κασσεσιάν - Χρ. Κασσεσιάν, Αθήνα 2005. Πεκίου, Πνευματική άποψις = Άλ. Πεκίου,
Πνευματική άποψις της τουρκοκρατούμενης Ελλάδος ήτοι περιεκτικόν διάγραμμα τής έπί Τουρκοκρατίας διανοητικής τοΰ έλληνικοΰ Έθνους καταστάσεως, Θεσσαλονίκη 19922. Πελεκίδη, Ιδεολογικά ρεύματα = Χρ. Πελεκίδη, Ιδεολογικά ρεύ ματα τοΰ ελληνισμού τής Τουρκοκρατίας, ’Ιωάννινα 1974. Περαντώνη,
«Νεομάρτυρες» = Ίω. Περαντώνη, «Νεομάρτυρες», ΘΗΕ 9 (1966) 403-404. Περαντώνη, «Τά αίτια» = Ίω. Περαντώνη, «Τά αίτια καί
αί άφορμαίτοΰ μαρτυρίου των Νεομαρτύρων», Θεολογία 42 (1971) 129-138. Πετρακάκου, Κοινοβουλευτική 'Ιστορία = Δ. Πετρακάκου, Κοινο βουλευτική Ιστορία τής Ελλάδος, τόμ. A', Άθήναι 1935. Πετράκου, Ήλειακό Αγιολόγιο = Δ. Πετράκου, Ήλειακό Αγιολό γιο. 'Ιστορικές καί κριτικές έπισημάνσεις, Πύργος 2010. Phillips, Ή Τέταρτη Σταυροφορία = J. Phillips, Ή Τέταρτη Σταύρο-
Βιβλιογραφία 361 φορία καί ή λεηλασία της Κωνσταντινούπολης, μτφρ. Λ. Καρατζα, Αθήνα 2005. Πηλίλη, Ό Ελληνισμός = Ίακ. Πηλίλη, Ό Ελληνισμός καί ή Καινή Διαθήκη, Άθήναι 1991. Πιτσάκη, «Νομικά ζητήματα» = Κ. Πιτσάκη, «Νομικά ζητήματα άπό τόν βίο καί τήν άθληση των Νεομαρτύρων», Πρακτικά του Επι
στημονικού Συνεδρίου τής Ίεράς Μητροπόλεως Μυτιλήνης μέ θέμα: Ό Νεομάρτυς Θεόδωρος ό Βυζάντιος Πολιούχος Μυτιλήνης, (17-19 Φεβρουάριου 1998), Μυτιλήνη 2000, σσ. 93-118. Πιτσάκη, «Τό τέλος» = Κ. Πιτσάκη, «Τό τέλος τής ένεργοΰ άρχιερατείας του Αγίου Μακαρίου Νοταρά: Απόπειρα διερευνήσεως ένός
κανονικού προβλήματος», Άγιος Μακάριος (Νοταράς). Γενάρ χης τού Φιλοκαλισμού - Μητροπολίτης Κορίνθου, έπιμ. Στ. Παπαδόπουλου, Αθήνα 2006, σσ. 213-234. Πιτσάκη, «Canonica Byzantino-Serbica» = Κ. Πιτσάκη, «Canon ica Byzantino-Serbica [ Byzantino-Hungarika] Minora, IL . είτε είς Τούρκον συμβή, είτε
είς Ούγγρον καί Σέρβον; Μία ανάγνωση τής Gramel/ Darrouzès, Les Regestes N. *1087.13)», Κατευόδιον in memoriam Nikos Oikonomides, έκδ. έπιμ. Σπ. Τρωϊάνου, Άθήνα-Κομοτηνή 2008, σσ. 127-159. Πλουμίδη, «Ρόλος» = Γ. Πλουμίδη, «Ό μεσολαβητικός έκκλησιαστικός ρόλος τής Βενετίας», Χαριστήριος Τόμος πρός
Τιμήν τού Οι κουμενικού Πατριάρχου Βαρθολομαίου A ', «’Ορθοδοξία καί Οικου μένη», Αθήνα 2000, σσ. 431-438. Podskalski, Ή έλληνική Θεολογία = G. Podskalski, Ή έλληνική Θε ολογία έπί Τουρκοκρατίας 1453-1821, μτφρ. πρ. Γ. Μεταλληνοΰ, Α θήνα 2005. Πολίτη, «Ή μονή Ταξιαρχών» = Λ. Πολίτη, «Ή μονή
Ταξιαρχών Αίγιου», Ελληνικά 11 (1939) 65-80. Πουλή, Ό άκούσιος φόνος = Γ. Πουλή, Ό ακούσιος φόνος κατά τό
Εκκλησιαστικό Δίκαιο, Θεσσαλονίκη 1993. Πρίντζιπα, «Καί πάλι περί μυθολογίας» = Γ. Πρίντζιπα, «Καί πάλι περί μυθολογίας καί άφορισμών. Απαντήσεις σέ παλιές θεωρίες πού έπανέρχονται βαρετά», Τόλμη 40 (2004) 40-42. Πρωτοψάλτη, Ήέπαναστατική κίνησις = Έμμ. Πρωτοψάλτη, Ήέπαναστατική κίνησις των Ελλήνων κατά τόν δεύτερον έπί Αικατερί νης B'ρωσοτουρκικόν πόλεμον (1787-1792), Άθήναι 1959.
362 Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΉ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΚΛΗΡΟΥ Πρωτοψάλτη, Ιγνάτιος = Έμμ. Πρωτοψάλτη, ’Ιγνάτιος Μητροπο λίτης Ούγγροβλαχίας (1766-1828), τόμ. A', Έν Άθήναις 1959. Πρωτοψάλτη, «Ιγνάτιος» = Έμμ. Πρωτοψάλτη, «’Ιγνάτιος», ΘΗΕ 6 (1965) 727-730. Πρωτοψάλτη, Ό χαρακτήρ = Έμμ. Πρωτοψάλτη, Όχαρακτήρ της
Ελληνικής Έπαναστάσεως, Άθήναι 1971. Πρωτοψάλτη, «Χριστιανισμός» = Έμμ. Πρωτοψάλτη, «Χριστια νισμός καί Ελληνισμός», Κοινωνία 27/2 (1984) 191-204. Ράλλη, Ποινικόν Δίκαιον = Κ. Ράλλη, Ποινικόν Δίκαιον της ’Ορ θοδόξου Ανατολικής Εκκλησίας, Θεσσαλονίκη 1985. Ράμφου, «Στέφανος» = Ί. Ράμφου,
«Στέφανος», ΘΗΕ 11 (1967) 468-469. Runciman, Σχίσμα = St. Runciman, Δύση καί Ανατολή σε Σχίσμα, μτφρ. Χρ. Μακρόπουλου, Αθήνα 2008. Runciman, Ήμεγάλη Εκκλησία = St. Runciman, Ήμεγάλη Εκκλη σία έν αιχμαλωσία, μτφρ. Π. Άντωνοπούλου, Αθήνα 20ΙΟ3. Ράπτη, Όλυμπος = Γ. Ράπτη, Όλυμπος - Πιερία, Βέρμιο καί
Άθως στή ζωή των Μακεδόνων, Κατερίνη 1996. Ρούσσα, Εκκλησία = Ανθίμου Ρούσσα, μητρ. Άλεξανδρουπόλεως, Εκκλησία καί Νέος Ελληνισμός, Αλεξανδρούπολη 1986. Ρώμα, Περίπλους = Δ. Ρώμα, Περίπλους (1570-1870). Φανταστι κό χρονικό σέ τρεις Τριλογίες, В '. Τό φως πού καίει, II. Αντάτζιο καί Φούγκα, Αθήνα
1981. Σαβράμη, «Συμβολαί» = Εύ. Σαβράμη, «Συμβολαί είς τήν ιστορίαν της Δημητσάνης», ΕΕΒΣ 9(1932) 219-238. Σάθα, Νεοελληνική Φιλολογία = Κ. Σάθα, Νεοελληνική Φιλολογία. Βιογραφίαι των έν τοΐς γράμμασι διαλαμψάντων Ελλήνων, άπό τής καταλύσεως τής Βυζαντινής Αυτοκρατορίας μέχρι τής Ελληνικής Ε
θνεγερσίας (1453-1821), Έν Άθήναις 1868. Σακελλαρίου, «Ή άνάκτησις» = Μ. Σακελλαρίου, «Ή άνάκτησις της Πελοποννήσου ύπό των
Τούρκων έν έτει 1715», Ελληνικά 9 (1936)221-240. Σακελλαρίου, Τουρκοκρατία = Μ. Σακελλαρίου, Τουρκοκρατία καί Ελληνισμός, Θεσσαλονίκη 1962. Σακελλαρίου, Ή Πελοπόννησος = Μ. Σακελλαρίου, Ή Πελοπόν νησος κατά τήν δεοτέραν τουρκοκρατίαν (1715-1821), Athen 1939 (ανατύπωση Αθήνα 1978).
Βιβλιογραφία 363 Σαλαμάγκα, Ή σπηλιά = Δ. Σαλαμάγκα, Ή σπηλιά του Σκυλοσόφου. Ό Λαρίσης - Τρίκκης Διονύσιος ό Φιλόσοφος καί Ηπειρωτικό απελευθερωτικό κίνημα του 1611, Άθήναι 1953. Σαμπανοπούλου, Εκκλησία = Β. Σαμπανοπούλου, Εκκλησία καί Επαναστατικά κινήματα στην Κοζάνη, Θεσσαλονίκη 1973. Σαρδελή,
Τό Συναξάρι = Κ. Σαρδελή, Τό Συναξάρι του Γένους, Αθήνα 20003. Σαρρή, Όσμανική πραγματικότητα = Ν. Σαρρή, Όσμανική πραγ ματικότητα. Συστηματική παράθεση δομών καί λειτουργιών, I. Τό δεσποτικό κράτος, Αθήνα χ.χ. Σβολόπουλου, «Ή πολιτική πρόταση» = Κ. Σβολόπουλου, «Ή πο λιτική πρόταση του Ρήγα
Βελεστινλή. Μία επανεκτίμηση», Τιμή στον Ρήγα Βελεστινλή. Εργασίες τής Διεθνούς Διημερίδος γιά τήν επέτειο τών 200 χρόνων άπό τό θάνατο του Ρήγα Βελεστινλή (Αθήνα, 21-22 Σεπτ. 1998), έπιμ. Μ. Εύθυμίου - Δ. Κοντογεώργη, Αθήνα 2002, σσ. 87-110. Σβορώνου, «Ή έλληνική ιδέα» = Ν. Σβορώνου, «Ή έλληνική
ιδέα στή Βυζαντινή Αύτοκρατορία», Επίσημοι Δόγοι Εθνικού καί ΚαποδιστριακοϋΠανεπιστημίου Αθηνών 20 (1975-1976) 331-343. Σβορώνου, Επισκόπηση = Ν. Σβορώνου, Επισκόπηση τής Νεοελ ληνικής Ιστορίας, Αθήνα 1999. Σβορώνου, Έθνος = Ν. Σβορώνου, Τό ελληνικό Έθνος. Γένεση καί διαμόρφωση του Νέου
'Ελληνισμού, Αθήνα 2004. Sherrard, Δοκίμια = Ph. Sherrard, Δοκίμια γιά τόν Νέο Ελληνισμό, Αθήνα 1971. Σιατόπουλου, Τό Θέατρο = Δ. Σιατόπουλου, Τό Θέατρο τής Ρω μιοσύνης. Ή Νεοελληνική Σκηνή στις Πηγές της, Αθήνα 1984. Σιμόπουλου, Μάρτυρες = Θ. Σιμόπουλου, Μάρτυρες καί άγωνισταί Ίεραρχαί τής
έλληνικής έθνεγερσίας 1821-1829. Συμβολή εις τήν Νεωτέραν Ιστορίαν του Ελληνικού έθνους καί τής ορθοδόξου Εκκ λησίας, Αθήναι
1971. Σιμόπουλου,ΓρηγόριοςόΕ'= Θ. Σιμόπουλου, Ό ΐερομάρτυςΠα τριάρχης Γρηγόριος ό E', Άθήναι 1973. Σιμόπουλου, ’Ιδεολογία = Κ. Σιμόπουλου, Ιδεολογία καί άξιοττιστία τού Μακρυγιάννη, Αθήνα χ.χ.3 Σιμόπουλου, Ξενοκρατία = Κ. Σιμόπουλου, Ξενοκρατία, μισελλη νισμός καί ύποτέλεια, Αθήνα 1990.
364 Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΚΛΗΡΟΥ Σιώτου, Ή θρησκευτική αξία = Μ. Σιώτου, Ή θρησκευτική άξια της έθνικής έλευθερίας, Αθήνα 1974. Σκαρίμπα, Τό '21 = Γ. Σκαρίμπα, Τό ’21 καί ή άλήθεια, τόμ. Α'B', Άθήναι 19753. Σκιαδαρέση, «Πρότυπα» = Ί. Σκιαδαρέση, «Πρότυπα ιερατικής διακονίας στην Αποκάλυψη
του Ιωάννη», Πρακτικά Ήμερίδος, Ή αποστολή του ίερέωςστόν σύγχρονο κόσμο (11 ’Ιουνίου 2009), Άθή ναι 2010, σσ. 41-78. Σκόρδα, Ό ορθόδοξος ελληνικός κλήρος = Εύ. Σκόρδα, Ό όρθόδοξος έλληνικός κλήρος στόν αγώνα γιά τήν ελευθερία τής Μακεδονίας, Αθήνα 2001. Σκουτέρη, Μακάριος — Β. Σκουτέρη, Μακάριος
Νοταράς. Ό μη τροπολίτης Κορίνθου καί τό αναμορφωτικόν εργόν του, Άθήναι 1957. Snegarov, Ιστορία = I. Snegarov, 'Ιστορία τής άρχιεπισκοπής - πα τριαρχείου τής Αχρίδας άπό τήν υποταγή της στους Τούρκους ώς τήν έξαφάνισή της (1394-1767), Σόφια 1932. Σούλη, «Διονύσιος» = X. Σούλη, «Διονύσιος ό
Σκυλόσοφος, επί σκοπος Τρίκκης», MEE 9, 406. Σούτζου, «Τά επαναστατικά κινήματα» = Δ. Σούτζου, «Τά έπαναστατικά κινήματα τού σκλαβωμένου ελληνισμού (1453-1821)», ΔΙΕΕΕ 20 (1971-1977) 111-204. Σοφιανού, «Έξισλαμισμοί» = Δ. Σοφιανού, «Έξισλαμισμοί, Κρυπτοχριστιανισμοί καί Νεομάρτυρες», Πρακτικά τοΰ
Επιστημονικού Συνεδρίου τής Ιερας Μητροπόλεως Μυτιλήνης με θύμα: Ό Νεομάρτυς Θεόδωρος ό Βυζάντιος Πολιούχος Μυτιλήνης (17-19 Φεβρουά ριου 1998), Μυτιλήνη 2000, σσ. 121-134. Σπυριδάκη, «Γεράσιμος» = Γ. Σπυριδάκη, «Γεράσιμος Βλάχος (1607; -1685)», EMA 2 (1940) 70-106. Σταματόπουλου, Τό Βυζάντιο = Δ.
Σταματόπουλου, Τό Βυζάντιο μετά τό Έθνος. Τό πρόβλημα τής συνέχειας στις βαλκανικές ιστοριο γραφίες, Αθήνα
2009. Σταμίρη, «Τό έτος» = Γ. Σταμίρη, «Τό έτος τοΰ μαρτυρίου τοΰ Αακεδαίμονος Άνανίου», Σπαρτιάτικα Χρονικά 3/34 (1940) 7-8. Σταυρίδου, 'Ιστορία = Β. Σταυρίδου, Ιστορία τοΰ Οικουμενικού Πατριαρχείου, Άθήναι 1967. Σταυρίδη, Οικουμενικό Πατριαρχείο = Θ. Σταυρίδη, Οικουμενικό
Βιβλιογραφία 365 Πατριαρχείο καί Κύπρος. Τά πατριαρχικά έγγραφα των έτών 16001878, Λευκωσία 2001. Στεφανίδου, «Ό Ούγγροβλαχίας» = Β. Στεφανίδου, «Ό Ούγγροβλαχίας Ιγνάτιος ό Λέσβιος», Ό Ποιμήν 2 (1934) 52-56, 78-82. Στεφανίδου, Ιστορία = Β. Στεφανίδου, Εκκλησιαστική 'Ιστορία. Άπ’ άρχής μέχρι σήμερον,
Άθήναι 19905. Στογιάννου, Ελευθερία = Β. Στογιάννου, Ελευθερία. Ή περί έλευθερίας διδασκαλία του Αποστόλου Παύλου καί των πνευματικών ρευ μάτων τής εποχής του, Θεσσαλονίκη 1970. Στογιάννου, Ερμηνευτικά = Β. Στογιάννου, Ερμηνευτικά Μελετήματα, Θεσσαλονίκη 1988. Στράγκα, 'Ιστορία = Θ. Στράγκα,
Εκκλησίας Ελλάδος 'Ιστορία έκ πηγών αψευδών 1817-1967, τόμ. A', Άθήναι 1969. Στυλιαρά, «Στοιχεία» = Γ. Στυλιαρά, «Στοιχεία γιά τήν προσωπι κότητα τοΰ Αναστασίου Γορδίου (1654-1729)», Γρηγόριος ό Παλαμάς 91 (2008) 549-556. Sugar, Ή Νοτιοανατολική Ευρώπη = Ρ. Sugar, Ή Νοτιοανατολική Εύρώπη κάτω άπό
τήν 'Οθωμανική κυριαρχία (1354-1804), τόμ. Α'B', Αθήνα 1994. Συκουτρή, Εμείς = Ίω. Συκουτρή, Εμείς καί οί Αρχαίοι, Αθήνα 2006. Συνοδινοΰ, «Ό Μεθώνης ’Άνθιμος» = Π. Συνοδινοΰ, «Ό Μεθώνης Άνθιμος (Καρακάλος)», Θεολογία 5 (1927) 342-344. Συνοδινοΰ, «Ό Παλαιών Πατρών Παρθένιος» = Π. Συνοδινοΰ, «Ό
Παλαιών Πατρών Παρθένιος καί ό πατριάρχης Κωνσταντινουπόλε ως Σεραφείμ Β'», ΗΧ5 (1930) 153-160. Σφυρόερα, «Χρύσανθος» = Β. Σφυρόερα, «Χρύσανθος. Ό Λάσκαρις», ΘΗΕ (1968) 386-387. Σφυρόερα, Οί "Ελληνες = Β. Σφυρόερα, Οί Έλληνες έπί Τουρκο κρατίας, Άθήναι 1971. Σωτηρίου, «Ή Εκκλησία» = Γ. Σωτηρίου,
«Ή Εκκλησία είς τούς ύπέρ της ανεξαρτησίας αγώνας καί ή ιδέα τοΰ Γένους», Εκκλησία 28 (1951) 104-106, 114-116,
132-133. Τατάκη, Γεράσιμος = Β. Τατάκη, Γεράσιμος Βλάχος ό Κρής (1605/7 -1685), φιλόσοφος, θεολόγος, φιλόλογος, Βενετία 1973. Τ.Ε.Ε.-Ν.Γ.Μ., «Ρόδος», MEE 21, 193-199. Tzakis, «Intégration et révolte» = D. Tzakis, «Intégration et révolte:
366 Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΚΛΗΡΟΥ élites chrétiennes et musulmanes dans le Péloponnèse sous la domi nation ottomane (XVIIIe - début du XIXe siècle)», La société grecque sous la domimation ottomane. Economie, identité, structure sociale et conflits, sous la direction M. Efthymiou, Athènes
2010, σσ. 171-200. Τζεδόπουλου, «’Εθνική ομολογία» = Г. Τζεδόπουλου, «’Εθνική ομολογία καί συμβολική στήν 'Ελλάδα τοΰ 19ου αιώνα. Οί εθνομάρ τυρες», Μνημών 24 (2002) 107-143. Todorov, Ή Βαλκανική διάσταση = Ν. Todorov, Ή Βαλκανική διά σταση της Επανάστασης τοΰ 1821 (Ή περίπτωση των Βουλγάρων),
ίστ. είσαγ. Π. Κανελλόπουλου, έπιμ. Γ. Καρά, Αθήνα 1982. Todorov, «Rhigas» = Ν. Todorov, «Rhigas Velestinlis et les Bul gares», Τιμή στόν Ρήγα Βελεστινλή, Εργασίες της Διεθνούς Διημερίδος γιά τήν έπέτειο των 200 χρόνων άπό τό θάνατο τοΰ Ρήγα Βελε στινλή, (Αθήνα, 21-22 Σεπτ. 1998), έπιμ. Μ.
Εύθυμίου, Δ. Κοντογεώργη, Αθήνα 2002. Τουρλίδη, «Ή συμβολή» = Γ. Τουρλίδη, «Ή συμβολή τοΰ κλήρου στήν έπανάστασιν τοΰ 1821», Πρακτικά τοΰ Συμποσίου ΠΑΠΑΦΑΕΣΣΑΣ: Διακόσια χρόνια άπό τή γέννησή του (1788-1988), μέ θέ μα: Ή έλευθερία ώς θυσία, Αθήνα 1991, σσ. 119-121. Τριανταφύλλου, «Οί Ιερομάρτυρες»
= Κ. Τριανταφύλλου, «Οί Ι ερομάρτυρες των Πατρών», Πρακτικά Αιορθοδόξου Επιστημονικού Συνεδρίου «Κωνσταντίνος ό Υδραίος - Νεομάρτυρες προάγγελοι της άναστάσεως τοΰ Γένους» (10-14 Νοεμβρίου 2000), 'Ύδρα 2007, σσ. 391-394. Τρικούπη, Ιστορία = Σπ.Τρικούπη, Ιστορία της Ελληνικής Έπαναστάσεως, τόμ.
Α'-Β', ΈνΛονδίνφ 19252. Τρίτου, «Γενικά» = Μ. Τρίτου, «Γενικά περί των Νεομαρτύρων», Εισηγήσεις μαθημάτων θεολογικοΰ
κύκλου «Ανοικτού Πανεπιστημί ου» έτών 2005-2006, 2006-2007, 2007-2008, Θεσσαλονίκη 2008, σσ. 99-109. Τρίτου, Κοσμάς = Μ. Τρίτου, Κοσμάς ό Αίτωλός. Ό φωτιστής τοΰ Γένους - ό προφήτης, Αθήνα 20092. Τρίτου, «Ή προσφορά» = Μ. Τρίτου, «Ή προσφορά της ’Ορθοδό ξου ’Εκκλησίας στούς έθνικούς αγώνες», Ενατενίσεις 10 (2010) 7883. Τσάμη, «Ή θεληματική προσέλευση» = Δ. Τσάμη, «Ή θεληματική
Βιβλιογραφία 367 προσέλευση στό μαρτύριο αγιορειτών Νεομαρτύρων», Πρακτικά του Θεολογικοΰ Συνεδρίου τής Ιεράς Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης είς τι μήν καί μνήμην των Νεομαρτύρων, (17-19 Νοεμβρίου 1986), Θεσ σαλονίκη 1988, σσ.343-353. Τσάμη, Τό μαρτυρολόγιον = Δ. Τσάμη, Τό μαρτυρολόγιον του Σιvã,
Θεσσαλονίκη 2003. Τσιλιγιάννη, Τουρκοκρατούμενη Άρτα = Κ. Τσιλιγιάννη, Τουρκο κρατούμενη Άρτα καί κλήρος, Αθήνα 1992. Τσιλιγιάννη, Μαξίμου = Κ. Τσιλιγιάννη, Μαξίμου του Γραικού. Διήγηση γιά κάποιο Νεομάρτυρα, ’Άρτα 1996. Τσιροπούλου, Μάθημα = Κ. Τσιροπούλου, Μάθημα ελευθερίας, Αθήνα 1973.
Τσιρπανλή, Μελέτες = Ζ. Τσιρπανλή, Μελέτες γιά τήν Ιστορία τής Ρόδου στά χρόνια των Ιπποτών, Θεσσαλονίκη 1970. Τσιρπανλή, «Τό αρχείο» = Ζ. Τσιρπανλή, «Τό αρχείο των Ίωαννιτών Ιπποτών καί ή σημασία του γιά τή νεώτερη Ιστορία τής Δωδεκανήσου», Τέχνη (Ρόδου,) 2/1 (1971) 24-31. Τσιρπανλή, Ή Ρόδος = Ζ.
Τσιρπανλή, Ή Ρόδος καί oi νότιες Σπο ράδες στά χρόνια των Ίωαννιτών Ιπποτών (14°(-16ος), Ρόδος 1991. Τσιρπανλή, «Ή έλληνική κοινότητα» = Ζ. Τσιρπανλή, «Ή έλληνική κοινό-τητα τής Βενετίας καί τό Οικουμενικό Πατριαρχείο Κων σταντινουπόλεως (15ος-18ος αί.). Δοκίμιο ερμηνείας θεσμών καί γεγονότων»,
Χαριστήριος Τόμος πρός Τιμήν τού Οικουμενικού Πατριάρχου Βαρθολομαίου A «’Ορθοδοξία καί Οικουμένη», Αθήνα 2000, σσ. 401-430. Τσιρπανλή, Στή Ρόδο = Ζ. Τσιρπανλή, Στή Ρόδο τού 16°°-17ου αιώνα. Από τούς 1ωαννίτες 'Ιππότες στούς ’Οθωμανούς Τούρκους, Ρόδος 2002. Τσιρπανλή, Ό κυπριακός Ελληνισμός = Ζ.
Τσιρπανλή, Ό κυπρια κός Ελληνισμός τήςΔιασπορας καί οί σχέσεις Κύπρου καί Βατικανού (1571-1878), Θεσσαλονίκη 2006.
Τσίτερ, Τρεις μεγάλοι διδάσκαλοι = Χρ. Τσίτερ, Τρεις μεγάλοι δι δάσκαλοι τού Γένους: Αναστάσιος Γόρδιος, Χρύσανθος Αίτωλός, Φραγκίσκος Κόκκος, Έν Άθήναις 1934. Τσιτσέλη, Κεφαλληνιακά, Α' = ’Ηλ. Τσιτσέλη, Κεφαλληνιακά Σύμμικτα. Συμβολαί είς τήν ιστορίαν καί λαογραφίαν τής νήσου Κεφαλ ληνίας, τόμ. A', Έν Άθήναις 1904, τόμ. B', Έν Άθήναις 1960.
368 Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΉ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΚΛΗΡΟΥ Τωμαδάκη, Περί άλώσεως = Ν. Τωμαδάκη, Περί άλώσεως τής Κωνσταντινουπόλεως (1453), Άθήναι 1953. Τωμαδάκη, «Σύντομον διάγραμμα» = Ν. Τωμαδάκη, «Σύντομον διάγραμμα της ιστορίας της ’Εκκλησίας Κρήτης έπί Τουρκοκρατίας», ΔΙΕΕΕ 14 (1960) 3-32. Τωμαδάκη, Σύλλαβος =
Ν. Τωμαδάκη, Σύλλαβος βυζαντινών με λετών καί κειμένων, τόμ. Α'-Β', Έν Άθήναις 1961. Τωμαδάκη, «Ήτο εθνικόν» = Ν. Τωμαδάκη, «ΤΗτο εθνικόν ή κοι νωνικόν κίνημα ή έλληνική έθνεγερσία;», Μνημοσύνη 3 (1970-71) 5-32. Τωμαδάκη, «Oi Έλληνες» = Ν. Τωμαδάκη, «Οί Έλληνες ώς Γέ νος καί Έθνος κατά τήν
ιστορικήν ήμών διαδρομήν καί ό ιερός α γών τού 1821», Επίσημοι Λόγοι έκφωνηθέντες κατά τό έτος 19691970 στό Εθνικόν καί Καποδιστριακόν Πανεπιστήμιον Αθηνών 14 (1971)235-250. Τωμαδάκη, «Ή Κρήτη» = Ν. Τωμαδάκη, «Ή Κρήτη καί ή Τουρ κοκρατία», Φιλολογική Πρωτοχρονιά 28 (1971) 73-76. Τωμαδάκη, Συναγωγή
= Ν. Τωμαδάκη, Δούκα-ΚριτοβούλουΣφραντζή-Χαλκοκονδύλη, Περί άλώσεως τής Κωνσταντινουπόλεως (1453). Συναγωγή κειμένων μετά προλόγου καίβιογραφικών μελετημάτων περί τών τεσσάρων ιστοριογράφων καί τού Ιωσήφ Βρυεννίου, Θεσσαλονίκη 1993. Υφαντή, Μέγα Σττήλαιο = Π. Υφαντή, Μέγα Σπήλαιο. 'Ιστορία,
πνευματική καί έθνική μαρτυρία, Αθήναι 1999. Φανουργάκη, «Ή συμβολή» = Β. Φανουργάκη, «Ή συμβολή των μαρτυρολογίων στή ζωή τής ’Εκκλησίας», Πρακτικά Διορθοδόξου Επιστημονικού Συνεδρίου «Κωνσταντίνος ό Υδραίος - Νεομάρτυρες προάγγελοι τής άναστάσεως του Γένους», (10-14 Νοεμβρίου 2000), 'Ύδρα 2007,
σσ. 103-120. Φειδά, «Μάξιμος» = Βλ. Φειδά, «Μάξιμος», ΘΠΕ 8 (1966) 627632. Φειδα, «'Ελληνοχριστιανική Παράδοσις» =
Βλ. Φειδά, «Ελληνο χριστιανική Παράδοσις καί ’Ορθοδοξία», Κοινωνία 19 (1976) 85-98. Φειδά, «Ή Έλληνική ’Επανάσταση» = Βλ. Φειδά, «Ή Έλληνική ’Επανάσταση καί οί ιδεολογικές ζυμώσεις τού Γένους», Κοινωνία 25 (1982)265-276. Φειδά, Εκκλησιαστική 'Ιστορία, A' = Βλ. Φειδά, Εκκλησιαστική
Βιβλιογραφία 369 Ιστορία, τ. A', Άθήναι 19952, τ. B', Άπό τήν Είκονομαχία μέχρι τή Μεταρρύθμιση, Άθήναι 20023. Φειδα, Βυζάντιο = Βλ. Φειδα, Βυζάντιο. Βίος-Θεσμοί-ΚοινωνίαΈκκλησία-Παιδεία-Τέχνη, Αθήνα 1997. Φειδα, Εκκλησιαστική Ιστορία της Ρωσίας = Βλ. Φειδα, Εκκλησι αστική Ιστορία τής Ρωσίας άπό
τήν ίδρυσή της μέχρι σήμερα, Αθήνα 2005. Φιλητα, «Περί του συνοικισμού» = X. Φιλητα, «Περί τού συνοι κισμού των Γραικών έν Τεργέστη», ΔΙΕΕΕ 5 (1900) 370-376. Φιλιππαίου, «Oi νεομάρτυρες» = Θεοκλήτου Φιλιππαίου, μητρ. Μαντινείας - Κυνουρίας, «Οί νεομάρτυρες τής Τριπόλεως», Πρα κτικά του В ' Τοπικού
Συνεδρίου Αρκαδικών Σπουδών (Τεγέα-Τρίπολις 11-14 Νοεμβρίου 1988), Άθήναι 1990, σσ. 39-46. Φιλίππου, Ή Εκκλησία = Λ. Φιλίππου, Ή Εκκλησία τής Κύπρου έπί Τουρκοκρατίας, Έν Λευκωσία 1975. Φούγια, Φανάρι - Αθήνα = Π. Φούγια, Φανάρι - Αθήνα: Παραλει πόμενα, Θεσσαλονίκη 2006. Φραντζή, Επιτομή = Α.
Φραντζή, Επιτομή τής Ιστορίας τής άναγεννηθείσης Ελλάδος, τ. A'-ΣΤ', Άθήναι 1976. Φυτράκη, «Ήρωες» = Α. Φυτράκη, «Οί ήρωες τής χριστιανικής πίστεως κατά τούς χρόνους τής τουρκικής δουλείας», ’Ορθόδοξος Ε πιστασία 2 (1956) 28-29, 35-36. Χάμμερ, Ιστορία = Ί. Χάμμερ, Ιστορία τής ’Οθωμανικής
Αύτοκρατορίας, τ. Α'-Β', μτφρ. Κ. Κροκίδα, Άθήναι 1870. Χαμουδόπουλου, «Πατριαρχεΐον» = Μ. Χαμουδόπουλου, «Πότε τό Πατριαρχεΐον έγκατέστη έν Φαναρίφ;», Εκκλησιαστική Αλήθεια 2(1881-1882) 779-781. Χαραλαμπόπουλου, Ή πνευματική άναγέννησις = Β. Χαραλαμπόπουλου, Ή πνευματική άναγέννησις του ύπόδουλου
έλληνισμοϋ. Έπί τή 150ή Έπετείω τής Εθνικής Παλιγγενεσίας, Άθήναι 1971. Χαραλαμπόπουλου, «Ή συμβολή» = Β.
Χαραλαμπόπουλου, «Ή συμβολή τής θυσίας τού Πατριάρχου Γρηγορίου τού Ε' εις τήν επι τυχίαν τής έπαναστάσεως τού 1821», Κοινωνία 27/2 (1984) 172-188. Χαραλαμπόπουλου, Ό Παπαλέξης = Π. Χαραλαμπόπουλου, Ό Παπαλέξης τής ’Ολυμπίας (1741-1821), Άθήναι 1974. Χαροκόπου, Ό Άγιος Μακάριος = Άντ. Χαροκόπου, Ό Άγιος Μα κάριος ό Νοταράς Μητροπολίτης Κορίνθου (1731-1805), Άθήναι 2001.
370 Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΚΛΗΡΟΥ Χασιώτη, «Ιωακείμ» = Ίω. Χασιώτη, «Ό αρχιεπίσκοπος Αχρίδος Ιωακείμ καί oi συνωμοτικές κινήσεις στήν Βόρειο Ήπειρο (15721576)», Μακεδονικά 6 (1965) 237-255. Χασιώτη, Μακάριος = Ίω. Χασιώτη, Μακάριος, Θεόδωρος καί Νι κηφόρος οί Μελισσηνοί (Μελισσουργοί)
(16ος-17ος aí.), Θεσσαλονί κη 1966. Χασιώτη, Oi ".Έλληνες = Ίω. Χασιώτη, Οί Έλληνες στις παραμο νές της ναυμαχίας της Ναύπακτού. ’Εκκλήσεις, Επαναστατικές κινή σεις καί εξεγέρσεις στήν έλληνική Χερσόνησο άπό τις παραμονές ως τό τέλος του Κυπριακού πολέμου (1568-1571), Θεσσαλονίκη 1970. Χασιώτη,
«Ό Ελληνισμός» = Ίω. Χασιώτη, «Ό Ελληνισμός κατά τούς δύο πρώτους αιώνες μετά τήν άλωση», ΙΕΕ 10 (1974) 10-21. Χασιώτη, «Οί Έλληνες» = Ίω. Χασιώτη, «Οί Έλληνες, τό πρό βλημα της Ανεξαρτησίας καί τά πολεμικά γεγονότα στόν ελληνικό χώρο: Πολεμικές συγκρούσεις στόν έλληνικό χώρο καί ή συμμετο χή τών
Ελλήνων», ΙΕΕ 10 (1974) 246-249, 252-323, 334-351, 353355. Χατζηαντωνίου, Εθνικισμός = Κ. Χατζηαντωνίου, Εθνικισμός καί Ελληνικότητα. Δοκίμια έθνικής θεωρίας καί έλληνικής ιστορίας, Α θήνα 20032. Χατζηφώτη, Άνθη = Ίω. Χατζηφώτη, Άνθη Εύλαβείας του Μακρυγιάννη, Αθήνα 1984. Χατζηφώτη, Γρηγόριος
όΕ’=Ίω. Χατζηφώτη, Ό Γρηγόριος ό Ε ' μέσα άπό τά έγγραφα καί τίς πηγές του Αγώνα, Αθήνα 1988. Χατζηφώτη, Ή καθημερινή ζωή = Ίω. Χατζηφώτη, Ή καθημερινή ζωή των Ελλήνων στήν Τουρκοκρατία, Αθήνα 2002. Χριστοδούλου, Ό εθνάρχης = Χριστοδούλου, άρχιεπ. Αθηνών, Ό έθνάρχης της όδύνης. ΓρηγόριοςE', Αθήνα
2004. Χριστόπουλου, «Βλαχάβας» = Τ. Χριστόπουλου, «Βλαχάβας Εύθύμιος», ΘΗΕ 3 (1963) 934-935. Χριστόπουλου,
«Ναύπακτος» = Τ. Χριστόπουλου, «Ναύπακτος», ΘΗΕ 9(1966) 323-328. Χριστόπουλου, «Βλαχαβαΐοι» = Τ. Χριστόπουλου, «Βλαχαβαίοι. Μιά δυναστεία κλεφταρματολών της Θεσσαλίας», Θεσσαλικά Χρο νικά 10(1971)7-31. Χριστόπουλου, «Ό Λακεδαιμόνιας Άνανίας» = Π. Χριστοπούλου, «Ό Λακεδαιμόνιας Ανανίας Λαμπάρδης (ca. 1710-1760)», Πελοπον-
Βιβλιογραφία 371 νησιακά 8 (1981-1982) [= Παράρτημα: Πρακτικά τον В ' Διεθνούς Επιστημονικού Συνεδρίου Πελοποννησιακών Σπουδών (Πάτραι, 2531 Μαΐου 1980)] 441-458. Χριστόπουλου, Τό βιβλίο = Π. Χριστόπουλου, Τό βιβλίο “Ή αλή θεια κριτής” καί ή τυχοδιωκτική δράση του συγγραφέα του Leandro Lombardi
στόν έλληνικό χώρο. Συμβολή στήν ¿εκκλησιαστική καί πο λιτική ιστορία τών μέσων του ιη ' aí., [Εταιρεία Στερεοελλαδικών Μελετών. Κείμενα καί μελέται, τόμ. 4], Αθήνα 1984. Χρυσοστόμου, «ΌΛαρίσης-ΤρίκκηςΔιονύσιος Β'» = Χρυσοστό μου Παπαδοπούλου, άρχιεπ. Αθηνών, «Ό Λαρίσης-Τρίκκης Διονύ σιος В ' ό
”φιλόσοφος”, ό χλευαστικώς έπικληθείς ”Σκυλλόσοφος” (sic) (1541-1611)», ΗΧ 8 (1933) 150-188. Χρυσοστόμου, Υπόμνημα = Χρυσοστόμου, ’Επισκόπου Ροδοστό λου Υπόμνημα, (είσ., κείμ. καί έρμ.) στήν άπαντητική επιστολή του Ευγενίου Βούλγαρη πρός τόν Ρωμαιοκαθολικό Διάκονο Πέτρο Κλαίρκιο, Αγιον Όρος 2002.
Ψυχάρη, Τέσσερα μεγάλα προβλήματα = Θ. Ψυχάρη, Τέσσερα με γάλα προβλήματα υπό τόν προβολέα του χριστιανικού πνεύματος, I. Τό πρόβλημα τής ύγείας, II. Τό πρόβλημα τής χαράς, III. Τό πρόβλη μα τό κοινωνικόν, IV. Τό πρόβλημα τής έλευθερίας, Άθήναι 1961. Ψευτογκά, Νεομαρτυρολογικά = Β. Ψευτογκά,
Νεομαρτυρολογικά Μελετήματα, τόμ. Δ', Θεσσαλονίκη 2008.
ӨҮРӨТНРЮ ONOMATÍDN Αγαθάγγελος (μητροπολίτης Κε φαλληνίας) 250, 252-3, 281 «Αγαθάγγελος» 220,226-7,316, 337, 342, 348 Αθανάσιος (αρχιεπίσκοπος Άχρίδος) 140-6, 150, 265, 373 Αθανάσιος (έπίσκοπος Πέτρας) 238 Αθανάσιος (μητροπολίτης Νικο μήδειας) 286 Αθανάσιος (Λαυριώτης) (μονα χός) 292 Αικατερίνη
Β' 69,71-2,159,164, 167, 238, 308, 344, 361 Ακάκιος (όσιο μάρτυρας) 281,292 Αλέξανδρος Α' (τσάρος Ρωσίας) 246 Αμβρόσιος (έπίσκοπος Δημητσάνης) 168, 375 Αμβρόσιος Εύβοιας 68 Άνανίας (Λαμπάρδης) (μητροπο λίτης Λακεδαιμόνιας) 156-62,168, 232,313,334,364,370,374 Αναστάσιος (ιερομάρτυρας) 285 Άνθιμος
Ιεροσολύμων 85, 315 Άνθιμος (έπίσκοπος Έλους) 63 Άνθιμος (Καράκαλλος) (έπίσκο πος Μεθώνης) 158-9, 165, 16770, 266, 334, 365, 374 Ανώνυμος 53,56,60,78,82,316, 348 Άραβαντινός Σπυρίδων 171-2, 175, 177-80,316 Βακαλόπουλος Απόστολος 47, 56, 69-73, 75,77-80, 82,118, 122, 124,143,145,148,151,154-5,169,
183-4,186,188-9,215,238-9,261, 270, 328-9 Βελεστινλής Ρήγας 49,52,55,169, 225,316, 342,363,366 Βλαχάβας παπα-Θύμιος 80,18193,290,313,375 Βούλγαρις Εύγένιος 26, 268-9, 317, 347,371 Γαβριήλ (αρχιεπίσκοπος Πεκίου) 283 Γαβριήλ (έπίσκοπος Προύσης) 283 Γαβριήλ (Σεβήρος) (μητροπολί της Φιλαδέλφειας) 116
Γαβριήλ В ' (μητροπολίτης Ναύ πακτού καί Άρτης) 209-12, 378 Γαβριήλ (μοναχός) 289 Γεμιστός Γεώργιος 51, 355 Γεννάδιος B' ό Σχολάριος 22, 25, 336-7, 348, 353 Γεράσιμος (μητροπολίτης Γανοχώρας) 286
386 Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΚΛΗΡΟΥ Γεράσιμος (Βλάχος) (μητροπολί της Φιλαδέλφειας καί Ένετίας) 212-8, 338, 349, 364-5, 378 Γερμανός Α' Παλαιών Πατρών 57, 99, 107-13, 265, 297, 317, 330, 372 Γερμανός Α' (πατριάρχης Κωνστα ντινουπόλεως) 60 Γεώργιος (ιερομάρτυρας) 285 Γρηγόριος Ε'
(οικουμενικός πα τριάρχης) 169,188-9,286-7,292, 315, 334-5, 338-9, 341, 343, 350, 363, 369-70 Γρηγόριος ΙΓ' (πάπας) 116, 121 Δαβίδ (μοναχός) 290 Δαμασκηνός (ιερομόναχος) 285 Δαμασκηνός (μοναχός) 289 Δαμιανός (μοναχός) 289 Δανιήλ (μητροπολίτης Τριπολιτζδς) 254, 334 Δαπόντε Καισάριος 269, 318
Δημήτριος (μοναχός) 187, 290 Διάκος Αθανάσιος 273,296,313 Διονύσιος (επίσκοπος Άδραμερίου) 239, 380 Διονύσιος (επίσκοπος Πλαταμώνος) 238, 380 Διονύσιος (επίσκοπος Τυρνόβου) 66, 89, 121,210, 264-5,373 Διονύσιος (Καλλιάρχης) (μητρο πολίτης ’Εφέσου) 286 Διονύσιος В ' (Σκυλόσοφος) (επί σκοπος Τρίκκης
καί μετέπειτα μη τροπολίτης Λαρίσης) 66,89,12539,143,212,264,283,305,323,325, 334,343,350,354,363-4,371,373 Διονύσιος (Ράλλης) (μητροπολί της Τυρνόβου καί πάσης Βουλγα ρίας) 121-4 Δοσίθεος Ιεροσολύμων 85 ’Εθνομάρτυρες 59,139,154,159, 215, 267, 273-80, 299, 302, 304, 313,325-6, 343, 346, 355,366
Εύγένιος (Καραβιάς) (μητροπο λίτης Άγχιάλου) 286-7 Εύγένιος (μοναχός) 292 Εύθύμιος (μητροπολίτης Ρόδου) 99, 101-7 Εύθύμιος (όσιο μάρτυρας) 281,292 Ζαρείφης Αθανάσιος 296 Ζαχαρίας (ιερομόναχος) 285 Ζαχαρίας (μητροπολίτης Κόριν θου) 266, 284, 373 Ζυγομαλάς Θεοδόσιος 108 Ήσαΐας (έπίσκοπος Σάλωνων)
273, 296, 334 Θεοδόσιος Β' (πατριάρχης) 234, 330 Θεόληπτος В ' (πατριάρχης) 264 Θεόφιλος (έπίσκοπος Κομπα νίας) 238, 337,
380 Θεόφιλος (μητροπολίτης Σερ βίων καί Κοζάνης) 237-40, 380 ’Ιάκωβος (έπίσκοπος Αθηνών) 266, 374 ’Ιάκωβος (έπίσκοπος Ρέοντος καί Πραστοΰ)266, 374 ’Ιάκωβος (οικουμενικός πατριάρ χης)2^ ΊβάνΔ' ό Τρομερός 108 ’Ιγνάτιος (έπίσκοπος Κίτρους) 238, 380 ’Ιγνάτιος (μητροπολίτης Ναύπα κτού καί Άρτης καί μετέπειτα Ούγγροβλαχίας) 172,241-8, 320, 323, 340, 343,362, 365, 380 ’Ιγνάτιος (μητροπολίτης Σερβίων καί Κοζάνης) 238
Ευρετήριο ’Ονομάτων ’Ιγνάτιος (όσιομάρτυρας) 292 ΊερεμίαςΒ'όΤρανός25,122,126, 197,264 'Ιερόθεος (επίσκοπος Πολυανης) 239,380 Ιερόθεος Θηβών 67, 266, 374 Ιερομάρτυρες 112,164,279,287, 313, 366 Ίλαρίων (μοναχός) 289 Ιωακείμ (αρχιεπίσκοπος Άχρίδος) 197-9, 265, 370, 375 Ίωάσαφ Β' (πατριάρχης) 108 Ίωσάφ
(μοναχός) 289 Καλλίνικος (επίσκοπος Πολυανής) 221 Κανελλετόπουλος παπα-Αλέξης (της’Ολυμπίας) 253-4,256-7,381 Κοντούλης’Ιωάννης (πατριάρχης Πεκίου) 131 Καραϊσκάκης Γεώργιος 297 Κάρολος (δούκας τού Νεβέρ) 131 -2, 147, 149, 202-3, 210-2, 266, 376, 378 Κασομούλης Νικόλαος 70,1812,185-8,190,245,319
Κατσώνης Λάμπρος 73, 169 Κιγάλας Ίλαρίωνας 218-9 Κλαδας Κροκόδειλος 65 Κλήμης (μητροπολίτης Ρόδου) 101 Κλήμης Ζ' 102 Κολοκοτρώνης Θεόδωρος 275, 319 Κοραής Αδαμάντιος 74, 77, 81, 315, 317, 320, 328, 332-3, 340, 353, 356 Κοσμάς ό Αίτωλός 52, 77, 85, 172,180,227,249,282-3,294-5, 297, 313, 321,332, 343,
360,366 387 Κούμας Κωνσταντίνος 128, 320 Κυπριανός (μοναχός) 291 Κύριλλος Ε' (πατριάρχης Κων σταντινουπόλεως) 168 Κωνσταντίνος (ό Ρώσος) (Ιερέ ας) 284, 336 Λέσβιος Βενιαμίν 27, 328 Λιμπρίτης ’Ιωάννης (Ιερέας) 287 Μακάριος (Καράκαλλος) (επί σκοπος Κορώνης) 165, 379 Μακάριος (μητροπολίτης Κόριν
θου) βλ. Νοταρας Μακάριος Μακάριος (μητροπολίτης Μονεμβασίας) 114-21, 265, 336-7, 370, 372 Μακάριος (μοναχός) 289 Μακάριος Λαρίσης 68,266,374 Μακρυγιάννης’Ιωάννης 53,2934, 296-8, 321, 330, 349, 363, 370 Μαλαξός Γρηγόριος 108,110,112, 160 Μάξιμος ό Αγιορείτης ή «Γραικός» 68, 368 Μάξιμος Πελοποννήσιος
126, 347 Μελέτιος Αθηνών 213-4, 216-7 Μελισσουργός Θεόδωρος 115, 120, 370 Μελχισεδέκ (μητροπολίτης
Κασσανδρείας) 266, 374 Μεταλληνός Γεώργιος (πατήρ) 33-7, 39,42-3,45,49, 52, 57, 613, 65, 68, 78, 82-3, 86-8,90, 248, 268-9, 271-9, 293-302, 309-10, 351-2,361 Μεχμέτ Γ' (σουλτάνος) 128 Μητροφάνης Γ' (πατριάρχης) 264 Μοισιόδαξ Ίώσηπος 27
388 Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΚΛΗΡΟΥ Μοτσενίγος Γεώργιος 177, 243, 249-50, 348 Μπούας Πέτρος 65 Μώραλη Μβλίκ βέης 307 Νεκτάριος (πατριάρχης Ιεροσο λύμων) 85, 269 Νεκτάριος (έπίσκοπος Βελεγράδων) 198, 265, 376 Νεκτάριος (μοναχός) 290-1 Νεομάρτορες 125,138,182,190,
267-81,283-5,288-9,291,299-302, 304, 313, 321-2, 325-6, 331, 333, 335, 339-40, 344, 346, 351, 354, 357-8, 360, 364, 366, 368-9 Νεόφυτος (έπίσκοπος Μάνης) 146 -9, 151-2,210,373 Νεόφυτος Β' (οικουμενικός πα τριάρχης) 130-1 Νήφων (μοναχός) 291 Νικήτας (Ιερομάρτυρας) 285 Νικόδημος ό Αγιορείτης 27,272,
282, 328, 345, 355, 360 Νικόδημος (μοναχός) 288 Νικοτζάρας 297 Νοταράς Λουκάς 85 Νοταράς Μακάριος (έπίσκοπος καί μετέπειτα μητροπολίτης Κό ρινθου) 27, 159, 165,230-6, 3212,333,345,347,352-3, 357,359, 361, 364, 369, 379 Οικονόμος Κωνσταντίνος ό έξ Οικονόμων 188 Όνούφριος (όσιομάρτυρας) 281, 292
Όρλώφ Αλέξιος καί Θεόδωρος (αδελφοί) 69-70, 164,233,255 Όσιομάρτυρες 292, 356 Παμπούκης Δανιήλ 295 Παπαδόπουλος Χρυσόστομος 138, 269, 358 Παπαζώλης Γεώργιος 69-70, 164, 232 Παρθένιος Λήμνου 266, 374 Παρθένιος Μαΐνης 266, 374 Παρθένιος Β' (Κονιδάρης) (μη τροπολίτης Λευκάδος καί Αγίας Μαύρας) 244,
247-50, 380 Παρθένιος Γ' (πατριάρχης Κων σταντινουπόλεως) 281-2,333,343 Παρθένιος Ε' Παλαιών Πατρών 159, 162-7, 232-3, 266, 365, 374 Πάριος Αθανάσιος 27, 85, 230, 236, 271-2, 300,319, 345,350 Περραιβός Χριστόφορος 75-7, 171, 173-4, 176, 178-9, 273, 322 Πηγάς Μελέτιος 85 Πΐος Ε' (πάπας) 119, 265
Πιτσάκης Κωνσταντίνος 94,299, 361 Πολυείδης Θεόκλητος 220-8, 345 Προκόπιος (μοναχός) 281, 292 Ράλλης Μιχαήλ 65 Ρωμανός (ιερομόναχος) 289
Ρωμανός (μοναχός) 289-91 Σάθας Κωνσταντίνος 66, 99, 101-5, 109, 111-3, 118, 120-2, 137-8,147, 150,152,154-5,1578, 164-5, 169, 184-90, 197, 2001, 205, 207-11, 219-21, 231-3, 238, 269,318, 323,336,362 Σαμουήλ (Θεμελής) (ιερομόνα χος) 171-81,347,358, 375 Σενιάβιν Δημήτριος 183 Σεραφείμ (Αθανασίου) (αρχιεπί σκοπος Φαναριού καί Νεοχωρίου) 125, 128-9, 136-9
389 Ευρετήριο ’Ονομάτων Σεραφείμ ό Μυτιληναΐος 68-9, 330, 359 Σέργιος (πατριάρχης) 60 Σιμόπουλος Κυριάκος 78, 266, 308,310,323-4, 363 Σουλεϊμάν Α' ό Μεγαλοπρεπής 100-1 Σπηλιάδης Νικόλαος 254,256-7, 324 Συνέσιος (μοναχός) 292 Συρόπουλος Βαρθολομαίος 266, 378 Σφραντζής Γεώργιος 115, 368 Σωτήρης
Λουδοβίκος 238-9 Σωφρόνιος (μητροπολίτης Κα στοριάς) 265, 375 Τζαβέλλας Λάμπρος 72-3 Τιμόθεος (μητροπολίτης Δαλμα τίας, ’Ιταλίας, Λμβρακίας καί Σι κελίας) 265 Τιμόθεος (μοναχός) 291 Τιμόθεος Λ' 264 Τιμόθεος В ' (Τυπάλδος) (μητρο πολίτης Κεφαλληνίας, Ζακύνθου καί Ιθάκης) 218-20, 378 Ύψηλάντης
Κωνσταντίνος 79 Φιλόθεος (Χαριτόπουλος) (μη τροπολίτης Σάλωνων) 67, 152-6, 255, 266, 350, 373 Φίνλεϋ Γεώργιος 172-3, 175, 178-9, 324 Φωτάκος 55, 255, 275, 324 Φωτιάδης Λάμπρος 27 Φώτιος (έπίσκοπος Βελεσσοΰ) 198, 265, 376 Χριστόδουλος Λ' (αρχιεπίσκοπος Κύπρου) 205-8, 377 Χρίστος (ιερέας) 284
Χρύσανθος (έπίσκοπος Παραμυ θίας) 173 Χρύσανθος Ιεροσολύμων 85 Χρύσανθος (πρώην, μητροπολί της Λακεδαιμόνιας) 200-4, 266, 338 Ψαλίδας Αθανάσιος 27 Ωριγένης (μητροπολίτης Φωκαίας, Κρήνης καί Περγάμου) 280 փ Bosio Antonio 99,101-5,107,317 Don Juan 119-20 Don Juan de Austria 197-200, 265 Humphreys
Henry William 262 Leake Martin William 178-9, 242, 320 Lowndes Isaac 82 Maitland Thomas 252 Morosini Francesco 153, 21920, 284, 320 Pouqueville François 133, 165, 175, 177-8, 180, 184, 188, 191, 243, 322 Runciman Steven 50-1, 84, 362 Thévet André 113, 324 Bayerische j 1 Staatsbibliothek ļ München J |
| adam_txt |
ΠβΡΙβΧΟΜβΝΑ Συντομογραφίες.10 Πρόλογος.13 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ό 'Ελληνισμός στήν ’Οθωμανική αυτοκρατορία (1453-1821). 17 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α' ΤΟ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟ ΦΡΟΝΗΜΑ ΤΟΥ ΓΕΝΟΥΣ ΚΑΙ ΟΙ ΦΑΝΕΡΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΟΥΛΕΙΑ 1. Έλληνορθοδοξία καί’Ελευθερία. 33 α. ’Ορθοδοξία καί ’Ελευθερία. 34 β. Ελληνισμός καί ’Ελευθερία.46 2. Τό φιλελεύθερο φρόνημα του έλληνορθόδοξου κλήρου.56 3. Φιλελεύθερα σκιρτήματα τού Γένους στή διάρκεια τής δουλείας. 64 4. Ή ρεαλιστική πολιτική τού ’Εθναρχικού Κέντρου.83 . α. ’Ενσωμάτωση ή ανταρσία;.84 β. ’Εξωτερική «αποδοχή» της οθωμανικής κυριαρχίας. 87 γ. ’Επιφυλακτική στάση καί ή κανονική της θεμελίωση.90
6 Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΚΛΗΡΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟ В' ΑΜΕΣΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΚΟΡΥΦΑΙΩΝ ΚΛΗΡΙΚΩΝ ΣΕ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΑ ΚΙΝΗΜΑΤΑ 1. Ό μητροπολίτης Ρόδου Εύθύμιος (1523-1527) καί ή συμμετοχή του στήν τοπική έξέγερση.99 2. Ό μητροπολίτης Παλαιών Πατρών Γερμανός Α' (1561-1672) καί ή ανάμειξή του στήν
έπαναστατική απόπειρα τής ΒΔ Πελοποννήσου (1571). 107 3. Ό μητροπολίτης Μονεμβασίας Μακάριος (1569-1572) καί ή συμβολή του στήν επανάσταση τής ΝΔ Πελοποννήσου (1572). 114 4. Οί έπαναστατικές κινήσεις του μητροπολίτη Τυρνόβου καί πάσης Βουλγαρίας
Διονυσίου (1597-1598). 121 5. Τά έπαναστατικά κινήματα του μητροπολίτη Λαρίσης Διονυσίου Β' (1541-1611), [Θεσσαλίας (1600) καί’Ηπείρου (1611)].125 6. Ή συμμετοχή του αρχιεπισκόπου Φαναριού καί Νεοχωρίου Σεραφείμ (1587-1601) στήν επανάσταση
των ορεινών Αγραφιωτών. 136 7. Οί έπαναστατικές ένέργειες του αρχιεπισκόπου Άχρίδος Αθανασίου.140 8. Ή έπαναστατική δραστηριότητα του έπισκόπου Μάνης Νεοφύτου γιά τήν απελευθέρωση τής Πελοποννήσου
(1612-1615). 146 9. Οί έπαναστατικές κινήσεις τού έπισκόπου Σαλώνων Φιλοθέου (1698-1699). 152 10. Οί έπαναστατικές ένέργειες τού μητροπολίτη Λακεδαίμονος Άνανία (1750-1767). 156 11. Ή έπαναστατική
δραστηριότητα τού Παλαιών Πατρών Παρθενίου E' (1750-1756 καί 1759-1770). 162 12. Οί έπαναστατικές κινήσεις του έπισκόπου
Μεθώνης Ανθίμου (1745-1770). 167
Περιεχόμενα 7 13. Ή έπαναστατική δράση του Ίερομονάχου Σαμουήλ (1733-1803) στόΚούγκι. 171 14. Ή επανάσταση του παπα-Εύθυμίου Βλαχάβα (1808). 181 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ ΕΜΜΕΣΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΚΛΗΡΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΠΡΟΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΏΝ ΚΙΝΗΜΑΤΩΝ 1. Ό αρχιεπίσκοπος Άχρίδος
Ιωακείμ καί ή συμμετοχή του στίς συνωμοτικές - επαναστατικές κινήσεις στή Βόρειο Ήπειρο (1572-1576). 197 2. ’Επαναστατικές ενέργειες του μητροπολίτη Λακεδαιμόνιας Χρύσανθου (1601-1604).200 3. Οί έπαναστατικές έκκλήσεις του αρχιεπισκόπου Κύπρου
Χριστοδούλου A' (1606-1638). 205 4. Ή έθνικοεπαναστατική πρωτοβουλία του μητροπολίτου Ναύπακτού καί ’Άρτης Γαβριήλ Β' (1601-1633).209 5. Ή συμμετοχή του λόγιου μητροπολίτη Φιλαδέλφειας καί Ένετίας Γερασίμου (1605/7-1685) στήν πολιορκία τού Χάνδακα τής
Κρήτης. 212 6. Ό μητροπολίτης Κεφαλληνίας, Ζακύνθου καί ’Ιθάκης Τιμόθεος Β’ (1684-1718) ώς έπικεφαλής μονάδας Έπτανησίων μαχητών. 218 7. Ή απελευθερωτική δράση του Θεόκλητου Πολυείδη: Oi χρησμοί του
«Αγαθάγγελου».220 8. Ό μητροπολίτης Κορίνθου Μακάριος (1765-1776) καί ή επανάσταση τής Πελοποννήσου τό 1770.230 9. Ό μητροπολίτης Σερβίων καί Κοζάνης Θεόφιλος (1785-1811) καί τό επαναστατικό κίνημα τού 1790.237 10. Οί έπαναστατικές ένέργειες τού άπό
Ναύπακτού καί’Άρτης (1794-1805) μητροπολίτη Ούγγροβλαχίας (1810-1819) ’Ιγνατίου (1765-1828).241
8 Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΚΛΗΡΟΥ 11. Ή επαναστατική δράση του μητροπολίτη Λευκάδος καί Αγίας Μαύρας Παρθενίου Β' (Κονιδάρη) (1799-1817).247 12. Ό τοποτηρητής του μητροπολιτικοΰ θρόνου τής Κεφαλληνίας μητροπολίτης Αγαθάγγελος
(1818-1821) καί ή έθνεγερτική στάση του. 250 13. Ή επαναστατική δράση του παπα-Άλέξη τής ’Ολυμπίας (1741-1821).253 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ' Η ΠΟΙΜΑΙΝΟΥΣΑ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΣΕ ΔΙΑΡΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ 1. Oi κληρικοί πρωτοστάτες στόν απελευθερωτικό
αγώνα.261 2. Νεομάρτυρες - ’Εθνομάρτυρες.267 α. Νεομάρτυρες. 267 β.
’Εθνομάρτυρες. 273 γ. Κοινά σημεία καί διαφορές μεταξύ Νεομαρτύρων καί ’Εθνομαρτύρων. 275 3. Ιερομάρτυρες.279 4. Νεομάρτυρες
Μοναχοί. Τά μοναστήρια ως αντιστασιακά - επαναστατικά κέντρα.288 5. Ή στάση τού Έθναρχικοΰ Κέντρου απέναντι στούς Νεομάρτυρες καί ’Εθνομάρτυρες. 299 6. Αίτια τής «αποτυχίας» των επαναστατικών κινημάτων μέχρι τό
1821.304 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 311
Περιεχόμενα 9 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Πηγές. 315 2. Βοηθήματα.234 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ: Ιστορικός πίνακας ονομάτων κληρικών μέ συμμετοχή σέ επαναστατικά κινήματα της Τουρκοκρατίας.372 SUMMARY. 382 ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΟΝΟΜΑΤΩΝ 385
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Πηγές a. Ανέκδοτες Χφ EBE 1126: «Του Θεοφιλέστατου καί λογιωτάτου έπισκόπου Κυθήρων κυρίου μαξίμου τοΰ μαργουνίου έπιστολάς καί άλλων τινών» - «Διονυσίφ πατριαρχικοί έξάρχφ μάξιμος εδ πράξεσιν» (φφ. 63β-64). Χφ EBE 2243: «Σημειώσεις καί χειρόγραφα ιστορικών μελετών, μή καθ’ ολοκληρίαν
άπηρτισμένα. Σημειώσεις έκ διαφόρων βιβλί ων: περί τής ναυμαχίας τής Ναύπακτού, τών έπαναστάσεων τοΰ 1770 (Δασκαλογιάννη) καί 1790 (Όρλωφικά), ναυμαχίας Ναυαρίνου, Τούρκοι καί Ενετοί έν Ελλάδι 1453-1669» (Λυτά φύλλα). Χφ Δημόσια Βιβλιοθήκη Άνδρίτσαινας (Λυτά φύλλα άναφερόμενα στόν παπά Άλέξη
Κανελλετόπουλο). β. Έκδεδομένες Άγγελοπούλου, Συλλογή = Γ. Άγγελοπούλου, Συλλογή έκ των γραφέντων καί παραδοθέντων περί τοΰ Οικουμενικού Πατριάρχου Γρηγορίου E', Αθήνησι 1863. Αγγελοπούλου - Παπαδοπούλου, Τά κατά τόν αοίδιμον = Γ. Άγγε λοπούλου - Γ. Παπαδόπουλου, Τά κατά τόν άοίδιμον πρωταθλητήν
τοΰ ίεροΰ τών Ελλήνων Άγώνος τόν Πατριάρχην ΚΠόλεως Γρηγόριον τόν Ε \ τόμ. Α'-Β', Έν Άθήναις 1866. Αδελφική Διδασκαλία = Αδελφική Διδασκαλία πρός τούς ευρισκο μένους κατά πάσαν τήν όθωμανικήν έπικράτειαν Γραικούς. Πατριω τικός λόγος γραμμένος στά 1798 καί τυπωμένος ανώνυμα στό Παρίσι άπό τόν
Αδαμάντιο Κοραή, ξανατυπώνεται τώρα άπό τό αρχέτυπο μαζί μέ τήν «Πατρική Διδασκαλία» τοΰ Πατριάρχου Ιεροσολύμων Ανθίμου μέ εισαγωγή καί επιμέλεια Γ. Βαλέτα, Αθήνα 1949.
316 Я ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΚΛΗΡΟΥ Αθανασίου, Αθηναγόρα, Τατιανοΰ, Λόγοι = Αθανασίου Αλεξάν δρειάς, Άθηναγόρα, Τατιανοΰ, Λόγοι Χριστιανών κατά ’Εθνικών, πρόλ. Μ. Μπέγζου, είσ.-μτφρ.-σχ. Γ. Πλεξίδα, Θεσσαλονίκη 2004. Αθανασίου Μεγάλου, Επιστολή πρός Άμοΰν μονάζοντα, PG 26, 1169-1176.
[Ανωνύμου], «Σύνοψις Χρονική», Μεσαιωνική Βιβλιοθήκη 7 (1894) 3-680. [Ανωνύμου], Aí αποκαλύψεις = [Ανωνύμου], Ai άποκαλύψεις του Νέου Άγαθαγγέλου περί του τέλους της Τουρκίας καί του μέλλοντος της Κωνσταντινουπόλεως, (έκδ. Ά. Διακόπουλου), Έν Αθήναις 1915. Ανωνύμου τού Έλληνος, Ελληνική Νομαρχία,
ήτοι Λόγος περί Ε λευθερίας, φιλολογική άπομνημείωση Γ. Βαλέτα, μελετήματα Ν. Βέη - Μ. Σιγούρου, Αθήνα 1948-1949. [Ανωνύμου], Ό Αγαθάγγελος = [Ανωνύμου], Ό Αγαθάγγελος. Οι προφητείες του γιά το μέλλον των Εθνών καί της Ελλάδος, (έκδ. Ρηγοπούλου) Θεσσαλονίκη [1987]. Άποστολόπουλου - Μιχαηλάρη, Ή
Νομική Συναγωγή = Δ. Άποστολόπουλου - Π. Μιχαηλάρη, Ή Νομική Συναγωγή του Δοσιθέου. Μία πηγή καί ένα τεκμήριο, A', [ΕΙΕ/ΚΝΕ, Θεσμοί καί ιδεολογία στή Νεοελληνική ’Ιστορία: 38,], Αθήνα 1987. Άραβαντινοΰ, Χρονογραφία = Π. Αραβαντινοΰ, Χρονογραφία τής Ηπείρου, των όμορων έλληνικων καί ιλλυρικών χωρών,
διατρέχουσα κατά σειράν τά έν αύταΐς συμβάντα άπό του σωτηρίου έτους μέχρι του 1854. Περιέχουσα καί τοπογραφικόν πίνακα άναπτύσσοντα τήν πολιτειογραφικήν, ιστορικήν καί γεωγραφικήν κατάστασιν των έν τφ κειμένφ ένδιαλαμβανομένων έπαρχιών, πόλεων, κωμών, καί θέσε ων, πρός δέ τούτοις καί ακριβή
στατιστικήν έκθεσιν πόσης τής Ηπεί ρου, τόμ. 1-2, Έν Αθήναις 1856. Άραβαντινοΰ, 'Ιστορία = Σπ. Άραβαντινοΰ, 'Ιστορία
Άλή Πασά του Τεπελενλή, τόμ. I, Αθήνα 1979. Αρχεία τής Ελληνικής Παλιγγενεσίας 1821-1832, έκδ. Βιβλιοθή κης της Βουλής των Ελλήνων, τόμ. 1-20, Αθήναι 1971-2001. Barozzi-Berchet, Le Relazioni = N. Barozzi - G. Berchet, Le Re lazioni degli stati Europei lette al Senato dagli Ambasciatori Vene ziani nel secolo decimosettimo: Turchia, voi. 1-2, Venezia 1871-1872. Βελεστινλή, Άπαντα = P. Βελεστινλή, Άπαντα τά Σωζόμενα. Νέα Πολιτική Διοίκησις τών κατοίκων τής Ρούμελης τής Μικρας Ασίας
Βιβλιογραφία 317 των Μεσογείων Νήσων καί της Βλαχομπογδανίας, είσ.-έπιμ.-σχ. Πασχ. Κιτρομηλίδη, Αθήνα 2000. Βελεστινλή, Τά Επαναστατικά = Ρ. Βελεστινλή, Τά Επαναστατικά. (Επαναστατική προκήρυξη, τά Δίκαια του ανθρώπου, τό Σύνταγμα, ό Θούριος, Ύμνος Πατριωτικός), έπιμ. Δημ. Καραμπερόπουλου, Αθή να
2005. Bosio, Istoria = G. Bosio, Dell’Istoria della sacra religione et il lustrissima Militia di San Giovanni Gierosolimitano, parte 3, Roma 1602. Βουλγάρεως, ’Επιστολή = Ευγενίου Βουλγάρεως, Πρός Πέτρον τόν Κλαίρκιον. Επιστολή περί των μετά τό σχίσμα άγιων τής ’Ορθοδόξου Εκκλησίας καί των
γενομένων εν αύτή θαυμάτων, Άθήνησι 1844. Βουλγάρεως, Επιστολή πρός Πέτρον = Εύγενίου Βουλγάρεως, Ε πιστολή πρός Πέτρον τόν Κλαίρκιον περί των μετά τό σχίσμα Άγιων τής ’Ορθοδόξου Ανατολικής Εκκλησίας καί των γενομένων έν αύτή θαυμάτων, στό: Εκκλησία Άγιων, θαυμάτων, διωγμών, είσαγ.-σημ. Ίερομον. Ν.
Μπαρούση, Άθήναι 1993. Βρανούση, «Άγνωστα πατριωτικά φυλλάδια» = Λ. Βρανούση, «Άγνωστα πατριωτικά φυλλάδια καί ανέκδοτα κείμενα τής έποχής του Ρήγα καί τοΰ Κοραή. Ή φιλογαλλική καί ή άντιγαλλική προπα γάνδα», EMA 15-16 (1965-1966), Αθήνα 1997, σσ. 124-330. Buchón, Nouvelles = A. Buchón, Nouvelles
recherches historiques sur la principauté française de Moréé et ses hautes baronnies, vol. 1, Paris 1845. Γερμανού Παλαιών Πατρών, Απομνημονεύματα, έπιμ.-έκδ. Έμμ. Πρωτοψάλτη, Άθήναι 1956. Γερμανού Π. Πατρών, Απομνημονεύματα (φωτοτυπική έπανέκδοση έκ τής β' έκδόσεως, έπιμ., είσαγ., εύρετ. Ί.
ΓιανναροπούλουΤ. Γριτσοπούλου), Άθήναι 1975. Γορδίου, Περί Μωάμεθ καί κατά Αατείνων ֊ Αναστασίου τοΰ Γορδίου
(1654/5-1729), Σύγγραμμα περί Μωάμεθ καί κατά Αατείνων, Édition critique accompagnée d’une introduction et de notes par Ast. Argyriou, ['Εταιρεία Στερεοελλαδικών Μελετών. Κείμενα καί Μελέται: 3], Athènes 1983. Γούδα, Βίοι = Αν. Γούδα, Βίοι παράλληλοι των έπί τής άναγεννήσεως τής Ελλάδος διαπρεψάντων άνδρων, τόμ. Α'-Η', Άθήναι 18721876.
318 Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΚΛΗΡΟΥ Γρηγοριάδου Άθ., Ίστορικαί άλήθειαι ήτοι Ιστορικόν χειρόγραφον του Αρχείου Χειρογράφων αγωνιστών της Εθνικής Βιβλιοθήκης περιεχον τούς έλληνικούς άπελευθερωτικούς αγώνας άπό του έτους 1479-1834 του νομού Μεσσηνίας, έν Άθήναις 1934. Crusius, Turcograecia = Μ.
Crasius, Turcograeciae, libri octo, Ваsileae 1584. Cyrillus, Codices = S. Cyrillus, Codices Graeci Manuscripti Bib liothecae Divi Marci Venetiarum, Vol. II: Codices qui in sextám, sep timám atque octavam ciassem, Roma 1960. Δαμασκηνού, Θησαυρός = Δαμασκηνού του ύποδιακόνου καί Στουδίτου, Θησαυρός,
Βενετία 1873. Δαπόντε, «Κατάλογος Ιστορικός» = Κ. Δαπόντε, «Κατάλογος ιστορικός αξιόλογος των καθ’ ήμας χρηματισάντων επισήμων Ρω μαίων, καί τινων μεγάλων συμβεβηκότων καί υποθέσεων, άρχόμενος άπό του χιλιοστού έπτακοσιοστοΰ έτους, έως του ένεστώτος ογδοη κοστού τετάρτου», έπιστ. Κ. Σάθα,
Μεσαιωνική Βιβλιοθήκη 3 (1872) 72-200. Δασκαλάκη, Κείμενα - Πηγαί = Απ. Δασκαλάκη, Κείμενα - Πηγαί τής 'Ιστορίας τής 'Ελληνικής Έπαναστάσεως, τόμ. Α'-Β', Άθηναι 1966. Δασκαλάκη, Άρχέϊον = Άπ. Δασκαλάκη, Άρχειον Τζωρτζάκη - Γρηγοράκη, Ανέκδοτα 'Ιστορικά έγγραφα Μάνης (1810-1835), Άθηναι 1976.
Δεληγιάννη, Απομνημονεύματα = Κ. Δεληγιάννη, Απομνημονεύ ματα, Αθήνα 2005. Δουκάκη, Μέγας Συναξαριστής = Κ. Δουκάκη, Μέγας Συναξαρι στής πάντων τών Αγίων τών καθ’ άπαντα τόν μήνα Δεκέμβριον εορταζόμενων ήτοι αμέθυστος τού νοητού παραδείσου ή Δωδεκάβιβλος, βιβλίον ψυχωφελέστατον, τόμ. 12ος, Έν
Άθήναις 1896. Ελληνική Νομαρχία = Ελληνική Νομαρχία, ήτοι Λόγος περί Ελευ θερίας. Δι ’ου άποδεικνύεται, πόσον είναι
καλυωτέρα (sic) ή Νομαρ χιακή Διοίκησις άπό τάς λοιπός, δτι είς αυτήν μόνον φυλάττεται ή Ελευθερία τού άνθρώπου, τί έστί Ελευθερία, όπόσων μεγάλων κα τορθωμάτων είναι πρόξενος, δτι τάχιστα ή Ελλάς πρέπει νά συντρίψη τάς άλύσους της, ποϊαι έστάθησαν ai αίτίαι οπού μέχρι τής σήμερον τήν έφύλαξαν δούλην καί όποϊαι είναι έκεΐναι όποΰ μέλλει νά τήν έλευθερόσωσι. Συντεθείς τε καί Τύποις έκδωθείς Ιδίοις άναλώμασι πρός ώφέλειαν τών Ελλήνων παρά Άνονίμου (sic) τού Έλληνος. Έν
Βιβλιογραφία 319 Ιταλία 1806 [Φωτοτ. ανατύπωση, Άθήναι (Ιστορική καί ’Εθνολογική Εταιρεία) 1976]. Εύθυμίου, Χρονικόν = Εύθυμίου, Ίερομονάχου, Χρονικόν του Γαλαξειδίου, έπιμ. Ήλ. Άναγνωστάκη, Αθήνα 20042. Εύστρατιάδου, Άγιολόγιον = Σ. Εύστρατιάδου, Άγιολόγιον τής ’Ορ θοδόξου Εκκλησίας, έκδ.
Άποστολικής Διακονίας, Αθήνα 1995. Έφημερίς των Συζητήσεων τής Βουλής, Συνεδρίασις 290 τής 3ης Αύγούστου 1864, σσ. 252-253. Ζαφειροπούλου, Oi Αρχιερείς = Ίω. Ζαφειροπούλου, Oi Αρχιερείς καί Προύχοντες εντός τής έν Τριπόλει φυλακής έν ετει 1821, Έν Άθήναις 1890. Ζαχαριάδου, Δέκα τουρκικά έγγραφα =
Έλ. Ζαχαριάδου, Δέκα τουρκικά έγγραφα γιά τή Μεγάλη Εκκλησία (1483-1567), Αθήνα 1996. Ζερλέντου, Παραλειπόμενα = Π. Ζερλέντου, Παραλειπόμενα τοΰ οίκου Ζυγομαλά: Έπροστάτευσαν oi Πάπαι τούς "Ελληνας καί τά ελ ληνικά γράμματα;, Έν Αθήναις 1923. Iorga, « Le Métropolite Denis Rhalis» = N. Iorga, «Un
conseiller byzantin de Michel le brave: Le Métropolite Denis Rhalis, Paléologue», Bulletin de la section historique de l’Académie Roumaine 5 (1920) 92-104. Καλινδέρη, Τά λυτά έγγραφα = Μ. Καλινδέρη, Τά λυτά έγγραφα τής Δημοτικής Βιβλιοθήκης Κοζάνης, 1676-1808, Θεσσαλονίκη 1951. Κασομούλη, Ενθυμήματα
= Ν. Κασομούλη, Ενθυμήματα στρατιαπικά τής Έπαναστάσεως των Ελλήνων 1821-1833, τόμ. Ι05, Άθήναι 1939. Κάσση, Ή κατάκτηση = Κ. Κάσση, Ή κατάκτηση τής Ρόδου άπό τούς ’Οθωμανούς τό 1522, ένα συγκλονιστικό άγνωστο ώς τώρα ντο κουμέντο τοΰ 1523, Μάνη-Αθήνα-Ρόδος 2005. Κεμεντζετζίδη, (έκδ.), Συναξαριστής
= Στ. Κεμεντζετζίδη, Των άγιων καί θεοφόρων πατέρων ήμων Μακαρίου Κορίνθου, Νικοδήμου Αγιορείτου, Νικηφόρου
Χίου, καί διδασκάλου Αθανασίου Παρίου, Συ ναξαριστής Νεομαρτύρων. Έργον ψυχωφελέστατον καί σωτηριωδέστατον, περιέχον μαρτύρια 150 καί πλέον νεοφανών άγιων μαρτύρων τής ’Ορθοδόξου τοΰ Χρίστου Εκκλησίας μας των έτων 1400 έως 1900 μετά Χριστόν, Θεσσαλονίκη 1984. Κολοκοτρώνη, Διήγησις = Θ. Κολοκοτρώνη, Δ ιήγησις συμβάντων τής ελληνικής φυλής (Απομνημονεύματα), καταγρ.-παρουσ. Γ. Τερτσέτη, Αθήναι 1883.
320 Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΚΛΗΡΟΥ Κομνηνοΰ ֊ Ύψηλάντου, Τά μετά την Άλωσιν = Άθ. Κομνηνοΰ Ύψηλάντου, Εκκλησιαστικών καί Πολιτικών των εις Δώδεκα βιβλίον Η’ Θ' καί ľ ήτοι τά μετά την Άλωσιν (1453-1789% εκδ. Γ. Αφθονίδου, Έν Κωνσταντινουπόλει 1870. Κοραή, Άσμα Πολεμιστήριον — Αδ. Κοραή, Άσμα
Πολεμιστήριον τών ένΑίγύπτφ ττερί ελευθερίαςμαχομένων Γραικών, Έν Αίγυπτο} 1800. Κοραή, Διάλογος δύο Γραικών = Αδ. Κοραή, Τί συμφύρει είς τήν έλευθερωμένην άπό Τούρκους Ελλάδα νά πράξη είς τάς παρούσας πε ριστάσεις, διά vá μή δουλωθή είς χριστιανούς τουρκίζοντας: Διάλογος δύο Γραικών Δεύτερος, έκδ.
Γ. Πανταζίδη, Παρίσι 1831. Κοραή, Αδελφική Διδασκαλία = Αδ. Κοραή, Αδελφική Διδασκαλία πρός τούς ευρισκομένους κατά πάσαν τήν όθωμανικήν έπικράτειαν Γραικούς, είσ.-έπιμ., Γ. Βαλέτα, Αθήνα 1949. Κοραή, Ό Παπατρέχας = Αδ. Κοραή, Ό Παπατρέχας, έπιμ. Άλ. Αγγέλου, Αθήνα 1978. Κοράνιο, τό ιερό, εκδ. Ίω.
Λάτση, Αθήνα 1978. Κούκκου, «Ανέκδοτοι έπιστολαί» = Έλ. Κούκκου, «Ανέκδοτοι έπιστολαί του μητροπολίτου Ούγγροβλαχίας Ιγνατίου πρός τόν Ί. Καποδίστριαν», ΔΙΕΕΕ 12 (1958) 151-177. Κούμα, Ίστορίαι = Κ. Κούμα, Ίστορίαι τών άνθρωπίνων πράξεων άπό τών αρχαιότατων χρόνων έως τών ήμερών μας, έκ παλαιών
άπανθισθεΐσαι, καί τά νεότερα έξ άριστων Γερμανών ιστοριογράφων έλευθέρως μεταφρασθεΐσαι, τόμ. 120ς, Έν Βιέννη 1832. Κριτοβούλου, 'Ιστορία = Κριτοβούλου του Ίμβρίου, Ιστορία, είσαγ.-μτφ.-σχ. D. Roderich-Reinsch - Φ. Κολοβού, Αθήνα 2005. Lamansky, Secrets = VI. Lamansky, Secrets ď Etat de Venise.
Doc uments, extraits, notices et études servant à éclaircir les rapports de la Seigneurie avec les Grecs,
les Slaves et la Porte Ottomane à la fin duXVe et au XVIe siècle, N. York 1968. Leake, Travels = W. Leake, Travels in Northern Greece, vol. I, London 1835. Legrand, Bibliographie = E. Legrand, Bibliographie Hellénique ou description raisonnee des ouvrages publies en grec par des Grecs auxXVIIe s., vol. IV, Paris 1895. Locatelli, Racconto = Al. Locatelli, Racconto histórico della veneta Guerra in Levante diretta dal valore del Sevenissimo Principe Francesco Morosini, parti 1-2, Colonia 1691.
Βιβλ։ογραφία 321 Λυκούργου, Κατά Λεωκράτους, μτφρ. К. Θ. Άραπόπουλου, Αθήνα 1962. Makouchew, Monuments = V. Makouchew, Monuments historiques des Slaves méridionaux et de leurs voisins, vol. 2, Beograd 1882. Μακρυγιάννη, Απομνημονεύματα, 1957 [Ίω.] Μακρυγιάννη, Απο μνημονεύματα, είσ.-σχόλ. Σπ.
Άσδραχα, Αθήνα 1957. Μακρυγιάννη, Απομνημονεύματα, 1972 = [Ίω.] Μακρυγιάννη, Α πομνημονεύματα, έπιμ.-πρόλ., Τ. Βουρνα, Αθήνα 1972. Μανούσακα, «Συλλογή» = Μ. Μανούσακα, «Συλλογή ανεκδότων έγγραφων (1578-1685) άναφερομένων εις τούς έν Βενετία μητροπολίτας Φιλαδέλφειας», Θησαυρίσματα 6 (1969) 7-112.
Μενούνου, Κοσμά = Ίω. Μενούνου, Κοσμά του Αίτωλοΰ διδαχές καί βιογραφία, Αθήνα 20 078. Miklosich - Müller, Acta = F. Miklosich -1. Müller, Acta et diplo mata Craeca medii aevi sacra et profana, vol. 3, Vindobonae 1865. Μονιού, Μνήμες = Δ. Μονιού, Μνήμες Άλώσεως, Κωνσταντινού πολη 1453, Αθήνα 2006.
Μοσχόπουλου, 'Ιστορία = Ν. Μοσχόπουλου, Ιστορία τής ελληνικής έπαναστάσεως κατά τούς Τούρκους 'Ιστοριογράφους έν άντιπαραβολή καί πρός τούς "Ελληνας ιστορικούς, Άθήναι 1960. Νέον Μαρτυρολόγιον = Νέον Μαρτυρολόγιον, ήτοι Μαρτύρια των νεοφανών μαρτύρων των μετά τήν άλωσιν τής Κωνσταντινουπόλεως κατά
διαφόρους καιρούς καί τόπους μαρτυρησάντων. Συναχθέντα έκ διαφόρων Συγγραφέων καί μετ’ επιμέλειας ön πλείστης διορθωθέντα, έν οίς καί ίκαναί άκολουθίαι προσετέθησαν. Παρά τού όσιου Νικο δήμου τού Αγιορείτου, Αθήναι 19933. Νέον Λειμωνάριον = Νέον Αειμωνάριον περιέχον μαρτύρια παλαιά καί νέα καί
βίους Όσιων, άτινα έσυνάχθησαν παρά του αοιδίμου μη τροπολίτου Αγίου Κορίνθου Κυρίου Μακαρίου Νοταρά, οΐς
προσετέ θησαν καί περί του Τριωδίου καί Πεντηκοσταρίου Συναξάρια Μεταφρασθέντα παρά του Σοφολογιωτάτου Διδασκάλου Κυρίου Αθανασί ου του Παρίου. Πρός τούτοις καί άσματικαί Άκολουθίαι εις διαφό ρους Νεομάρτυρας Φιλόπονηθεΐσαι παρά του Πανοσιολογιοτάτου Κυρίου Νικοφόρου του Χίου νυν πρώτον τύποις λαμπροϊς έκδοθέν διά φιλότιμου δαπάνης των τιμιότατων φιλοχρίστων Συνδρομητών των έν τω τέλει τής Βίβλου όνόμασι καταγραφέντων, εις κοινήν απάντων των ’Ορθοδόξων Ωφέλειαν, Έν Βενετία 1819.
322 Я ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΚΛΗΡΟΥ Νέον Χιακόν Αειμωνάριον = Νέον Χιακόν Λειμωνάριον: περιέχον μαρτύρια παλαιά καί νέα καί βίους Όσιων ώς καί άσματικάς άκολουθίας είς διαφόρους νεομάρτυρας Χίονς ή ένΧίφ άθλήσαντας, ώς καί τά μάλα τιμωμένους έν Χίφ: έκδίδοται έπί τη βάσει των παλαιών
λειμωνάριων έν οΐς εμπεριέχονται άπαντα τά έργα Μακαρίου του Νοταρδ, Αθανασίου τοΰ Παρίου καί Νικηφόρου του Χίου: δαπάνη του ίερομονάχου Αμβροσίου Μιχάλου, Έν Αθήναις 1930. Οικονόμου, Ιστορικά = Μ. Οικονόμου, Ιστορικά της Ελληνικής Παλιγγενεσίας ή ό ιερός των Ελλήνων άγών, Έν Αθήναις 1873. Parata,
Historia = Ρ. Parata, Della historia vinetiana, nella quale in libri tre si contiene la guerra fatta dalla Lega de ’Principi Chris tiani contra Selino Ottomano, per occasione del Regno di Cipro, Venezia 1703. Περαντώνη, Λεξικόν = Ίω. Περαντώνη, Λεξικόν των Νεομαρτύρων, (Oi Νεομάρτυρες άπό τής
όλώσεως τής Κπόλεως, μέχρι τής άπελευθερώσεως τοΰ δούλου Έθνους), [Έκκλησιαστικαί εκδόσεις έθνικής έκατονπεντηκονταετηρίδος 8-10], τόμ. 1-3, Έν Αθήναις 1972. Περραιβοΰ, Απομνημονεύματα = Χρ. Περραιβοΰ, Απομνημονεύμα τα Πολεμικά διαφόρων μαχών συγκροτηθεισών μεταξύ Ελλήνων καί 'Οθωμανών κατά τε τό
Σούλιον καί Ανατολικήν Ελλάδα άπό τοΰ 1820 μέχρι τοΰ 1829 έτους, Έν Αθήναις 1836. Περραιβοΰ, Ιστορία = Χρ. Περραιβοΰ, Ιστορία τοΰ Σουλλίου (sic) καί τής Πάργας περιέχουσα τήν χρονολογίαν αύτών, τάς πρός ’Οθωμα νούς μάχας, κυρίως δέ τάς πρός τόν Άλή Πασά Σατράπην τής Ηπεί ρου, τόμ. Α'-Β', Έν
Αθήναις 1857. Περραιβοΰ, Βιογραφία = Χρ. Περραιβοΰ, Σύντομος Βιογραφία τοΰ άοιδίμου Ρήγα Φεραίου τοΰ Θετταλοΰ, Έν Αθήναις
1860. Pouqueville, Histoire = Fr. Pouqueville, Histoire de la regeneration de la Grèce, comprenant les précis des événemants depuis 1740 jusqu ’en 1824, Paris 1824 (καί έλλ. μτφρ. ύπό Ί. Θ. Ζαφειρόπουλου, τόμ. Α'-Δ', Αθήναι 1890). Pouqueville, Voyage = F. C. H. L. Pouqueville, Voyage dans la Crece, vol. I- II, Paris 18262. Πουκεβίλ, Ταξίδι = Φρ. Ού. Κ. Λ. Πουκεβίλ, Ταξίδι στήν Ελλάδα. Ήπειρος, μτφρ. Π. Κώτσου, Αθήνα 1994. Pouqueville, 'Ιστορία = F.C.H.L. Pouqueville, Ιστορία τής Ελληνικής
Βιβλιογραφία 323 Έπαναστάσεως ήτοι ή Αναγέννησις τής Ελλάδος, μτφρ. Ξ. Ζυγούρα, τόμ. A', Αθήνα 2006. Πρωτοψάλτη, ’Ιγνάτιος = Έμμ. Πρωτοψάλτη, Ιγνάτιος Μητροπο λίτης Ούγγροβλαχίας (1766-1828), τόμ. B', Αθήναι 1961. Σάθα, Χρονικόν ανέκδοτον = Κ. Σάθα, Χρονικόν ανέκδοτον Γαλαξειδίον ή 'Ιστορία
Άμφίσσης, Ναύπακτού, Γαλαξειδίου, Λοιδορικίου καί των περιχώρων, Άθήνησι 1865. Σάθα, Ή κατά τόν IZ' αιώνα έπανάστασις = Κ. Σάθα, Ή κατά τόν IZ' αιώνα έπανάστασις τής έλληνικής φυλής, 1684-1715, Αθήναι 1865. Σάθα, Τουρκοκρατουμένη Ελλάς = Κ. Σάθα, Τουρκοκρατουμένη Ελλάς. Ιστορικόν Δοκίμιον περί των
πρός άποτίναξιν του όθωμανικοϋ ζυγοΰ έπαναστάσεων του έλληνικοΰ Έθνους (1453-1821), Άθήνησι 1869. Σάθα, «Περίληψις» = Κ. Σάθα, «Περίληψις πατριαρχικών εγγρά φων (1538-1684)», Μεσαιωνική Βιβλιοθήκη 3 (1872) 545-604. Σάθα, «Κατάλογος» = Κ. Σάθα, «Κατάλογος των άπό τής άλώσεως τής Κωνσταντινουπόλεως
μέχρι του 1811 έτους ύπέρ τής Χριστιανι κής πίστεως μαρτυρησάντων», Μεσαιωνική Βιβλιοθήκη 3 (1872) 605-610. Σάθα, Μνημεία = Κ. Σάθα, Μνημεία έλληνικής ιστορίας. Docu ments inédits relatifs à l’histoire de la Grèce au moyen âge, τόμ. Ι Ο, Paris 1880-1890. Sanuto, Diarri = I Diarri di Marino Sanuto
(MCCCCXCVIMDXXXII), pubblicati per cura di Rinaldo Fulin, Federico Stefani, Nicolò Barozzi, Guglielmo Berchet, Marco Allegri, Venezia 18791903, vol. 50-51(1898). Σάρρου, «Στηλιτευτικός» = Δ. Σάρρου, «Μαξίμου Ίερομονάχου του Πελοποννησίου, Λόγος Στηλιτευτικός κατά Διονυσίου του έπικληθέντος
Σκυλλοσόφου (sic) καί των μετ’ αύτοΰ έπαναστατησάντων είς Ιωάννινα έν ετει 1611, μετά σχετικής εισαγωγής», ΗΧ 3
(1928) 169-210. Σιμόπουλου, Πώς είδαν οί ξένοι = Κ. Σιμόπουλου, Πώς είδαν οί ξένοι τήν 'Ελλάδα του ’21. Απομνημονεύματα, χρονικά, ήμερολόγια, υπομνήματα, άλληλογραφία έθελοντών, διπλωματών, είδικών απεσταλ μένων, περιηγητών, πρακτόρων κ.ά., τόμ. A', (1821-1822), Αθήνα 1999.
324 Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΚΛΗΡΟΥ Σιμόπουλου, Ξένοι ταξιδιώτες = Κ. Σιμόπουλου, Ξένοι ταξιδιώτες στην 'Ελλάδα (1800-1810), τόμ. ΓΊ- Γ'2, Αθήνα 2001. Σπηλιάδου, Απομνημονεύματα = Ν. Σπηλιάδου, Απομνημονεύματα διά vá χρησιμεύσωσιν εις τήν Νέαν Ελληνικήν 'Ιστορίαν, (1821-1843), τόμ. A', έπιμ.
Π. Χριστόπουλου, Αθήναι 1972. Τατιανοΰ, Πρός Ελληνας = Τατιανοΰ, Πρός Έλληνας, PG 6, 803888. Thévet, Cosmographie = A. Thévet, Cosmographie universelle, Paris 1575. Φιλήμονος, Αοκίμιον ιστορικόν = Ίω. Φιλήμονος, Αοκίμιον Ιστο ρικόν περί της Φιλικής Εταιρίας, Έν Ναυπλία 1834. Φιλήμονος, Αοκίμιον =
Ί. Φιλήμονος, Αοκίμιον ίστορικόν περί της Ελληνικής Έπαναστάσεως, τόμ. A'-Δ', Αθήναι 1859-1861. Φιλήμονος, Αοκίμιον ίστορικόν = Ί. Φιλήμονος, Αοκίμιον ίστο ρικόν περί τής Φιλικής Εταιρείας, Αθήνα 2008. Φίνλεϋ, 'Ιστορία = Γ. Φίνλεϋ, 'Ιστορία τής 'Ελληνικής Έπαναστάσε ως, τόμ. Α'-Β', μτφρ. Άλ.
Παπαδιαμάντη, φιλ. έπιμ. Ά. Μαντδ, Αθή να 2008. Φραντζή, Χρονικόν = Γ. Φραντζή, Χρονικόν, PG 156, 631-1022. Χατζή, Ζαχαρίον Καραντινου = Ί. Χατζή, Ζαχαρίου Καραντινοΰ Ιερόμονάχου του έξΑιτωλίας Ακολουθία καίΣυναξάριο τώνΝεομαρτύρων Χρίστου καί Πανάγου τών έκ Γαστούνης (1716), Αθήνα 2005.
Χρυσανθόπουλου = Φ. Χρυσανθόπουλου ή Φωτάκου, Απομνημο νεύματα περί τής Ελληνικής Έπαναστάσεως, Έν Αθήναις 1899. Ώριγένους, Κατά Κέλσου, Τόμος όγδοος, PG 11, 1521-1632. 2. Βοηθήματα Αβούρη, «Κεφαλληνίας» = Σπ. Άβούρη, «Κεφαλληνίας, Μητρόπολις», ΘΗΕ 7 (1965) 531-536. Άβούρη, «Λευκάδος» = Σπ. Άβούρη,
«Λευκάδος καί ’Ιθάκης, Μητρόπολις», ΘΗΕ 8 (1966) 251-254. Αβούρη, Σύντομος 'Ιστορία = Σπ. Αβούρη, Σύντομος Ιστορία
τής Εκκλησίας τών Ίονίων Νήσων, Έν Αθήναις 1966. Αγγελή, Αγώνες = Δ. Αγγελή, Ελλήνων άγώνες, Εκκλησίας μάχες (1191-1821), Αθήνα 2008.
Βιβλιογραφία 325 Άγγελόπουλου, «’Ορθόδοξος ’Εκκλησία» = Άθ. Άγγελόπουλου, «’Ορθόδοξος ’Εκκλησία καί έλληνική παλιγγενεσία 1453-1821», Πρακτικά του Επιστημονικού Συμποσίου με θέμα: Χριστιανική Μα κεδονία ό έθνομάρτυς μητροπολίτης Θεσσαλονίκης ’Ιωσήφ (f 1821, Κωνσταντινούπολή), Θεσσαλονίκη 1995,
Θεσσαλονίκη 2002, σσ. 305-329. Αγγελόπουλου, Εκκλησιαστική Ιστορία = Άθ. Άγγελόπουλου, Εκ κλησιαστική Ιστορία. Ιστορία των δομών διοικήσεως καί ζωής τής Εκκλησίας τής Ελλάδος (εικοστός αιώνας), Θεσσαλονίκη 20073. Άγγελόπουλου, Εκκλησία Κύπρου = Άθ. Άγγελόπουλου, Εκκλη σιαστική Ιστορία. Ή Εκκλησία
τής Κύπρου, στό παρελθόν καί στό πα ρόν, Θεσσαλονίκη 20 083. Άγουρίδη, Ή Αποκάλυψη = Σ. Άγουρίδη, Ή Αποκάλυψη τοϋ Ιωάν νη, Θεσσαλονίκη 1994. Άδαμόπουλου, «Νίκη» = Π. Άδαμόπουλου, «Νίκη των χριστιανι κών δυνάμεων κατά των ’Οθωμανών κατά τή ναυμαχία τής Ναύπα κτού (1571) καί τά αποτελέσματα
αύτής», Ναυπακτιακά 4 (1988-89) 43-63. Άθανασιάδου, «Ή θρησκευτική έλευθερία» = Κ. Άθανασιάδου, «Ή θρησκευτική έλευθερία έν Έλλάδι κατά τούς χρόνους τής Έπαναστάσεωςτοΰ 1821», Θεολογία 42 (1971) 149-155. Άθηναγόρα, «Νικηφόρος» = Άθηναγόρα, μητρ. Παραμυθίας καί Φιλιατών, «Νικηφόρος Μελισσηνός -
Κομνηνός», ΕΕΒΣ 8 (1931) 134-147. Άθηναγόρα, «Διονύσιος» = Άθηναγόρα, μητρ. Παραμυθίας καί Φιλιατών, «Διονύσιος ό Σκυλόσοφος», ΗΧ6 (1931) 10-22. Άθηναγόρα, «Ό Σκυλόσοφος» = Άθηναγόρα, μητρ., «Ό Ααρίσσης Διονύσιος ό Σκυλόσοφος», Γρηγόριος ό Παλαμάς 18(1934) 286293, 311-319, 355-361 καί 19 (1935)
16-24, 52-59. Άθανασιάδη, Άγιοι = Τ. Άθανασιάδη, Άγιοι καί Εθνομάρτυρες Μι κρός Ασίας καί Πόντου, Αθήνα 2002.
Άθανασόπουλου, «Ή συμβολή» = Ίω. Άθανασόπουλου, «Ή συμ βολή τών Νεομαρτύρων είς τήν άνάστασιν τού Γένους», Πρακτικά Διορθοδόξου Επιστημονικού Συνεδρίου «Κωνσταντίνος ό Υδραίος Νεομάρτυρες προάγγελοι τής άναστάσεως τού Γένους», (10-14 Νοεμ βρίου 2000), 'Ύδρα 2007, σσ. 65-76. Άκριβόπουλου, Τό κολλυβαδικό κίνημα = Κ. Άκριβόπουλου, Τό
326 Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΚΛΗΡΟΥ κολλυβαδικό κίνημα. Ή τελευταία φιλοκαλική αναγέννηση, Κατερίνη 2001. Άλεβιζόπουλου, Ή φιλελληνική κίνησις = Ά. Άλεβιζόπουλου, Ή φιλελληνική κίνησις καί ai πρώται έν Γερμανία έλληνικαί κοινότητες, Άθήναι 1979. Αλεξάνδρου, «Νεομάρτυρες» = Αλεξάνδρου, μητρ.
Μαντινείας καί Κυνουρίας, «Νεομάρτυρες - Εθνομάρτυρες», Πρακτικά του Ε πιστημονικού Συμποσίου, μέ θέμα: Χριστιανική Μακεδονία ό έθνομάρτυς μητροπολίτης Θεσσαλονίκης ’Ιωσήφ [f 1821, Κωνσταντινού πολή] (Θεσσαλονίκη 1995), Θεσσαλονίκη 2002, σσ. 23-41. Αλεξάνδρου, «Νεομάρτυρες» = Αλεξάνδρου, μητρ.
Μαντινείας καί Κυνουρίας, «Νεομάρτυρες - Εθνομάρτυρες», Μνημοσύνη 13 (1995-1997)27-39. Άμάντου, «Oi προνομιακοί ορισμοί» = Κ. Άμάντου, «Oi προνο μιακοί ορισμοί του Μουσουλμανισμού ύπέρ των Χριστιανών», Ελ ληνικά 9 (1936) 103-166. Άμάντου, «Ή Άλωσις» = Κ. Άμάντου, «Ή Άλωσις της Κωνστα
ντινουπόλεως», L ’Hellenisme Contemporain, Αναμνηστικός Τόμος, 1453-1953. Ή πεντακοσιοστή έπέτειος άπό της Άλώσεως της Κων σταντινουπόλεως, Άθήναι 1953, σσ. 7-19. Άμάντου, Νεομάρτυρες = Κ. Άμάντου, Νεομάρτυρες, Άθήναι 1954. Άμάντου, Σχέσεις = Κ. Άμάντου, Σχέσεις Ελλήνων καί Τούρκων άπό του
ένδεκάτου αίωνος μέχρι του 1821, τόμ. A ’, Oi πόλεμοι των Τούρκων πρός κατάληψιν των έλληνικώνχωρών 1071-1571, Άθήναι 1955. Άμάντου, Σύντομος Ιστορία = Κ. Άμάντου, Σύντομος Ιστορία τής Κύπρου, Άθήναι 1956. Αναστασίου, «Σχεδίασμα» = Ίω. Αναστασίου, «Σχεδίασμα περί των Νεομαρτύρων», «Μνήμη 1821».
Αφιέρωμα είς τήν εθνικήν πα λιγγενεσίαν έπί τή 150ή έπετείφ, Θεσσαλονίκη 1971, σσ. 7-62. Αναστασίου, «Εισαγωγικά» = Ίω.
Αναστασίου, «Εισαγωγικά γιά τή μελέτη των Νεομαρτύρων», Πρακτικά τού Θεολογικοΰ Συνεδρί ου τής Ιεράς Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης είς τιμήν καί μνήμην των Νεομαρτύρων (17-19 Νοεμβρίου 1986), Θεσσαλονίκη 1988, σσ. 2938. Άνδριόπουλου, Ή περί αμαρτίας = Π. Άνδριόπουλου, Ή περί αμαρ τίας καίχάριτος διδασκαλία του Αποστόλου Παύλου, Άθήναι 1989.
Βιβλιογραφία 327 Άντιόχου, Τά προνόμια = Σπ. Αντιόχου, 7α προνόμια τής όρθοδόξου τον Χρίστου Εκκλησίας, Έν Άθήναις 1890. Angold, Ή τέταρτη Σταυροφορία = Μ. Angold, Ή τέταρτη Σταυρο φορία. Τά γεγονότα καί τό ιστορικό πλαίσιο, μτφρ. Άθ. Κονδύλη, Α θήνα 2006. Angold, Ήβυζαντινή Αυτοκρατορία = Μ.
Angold, Ήβυζαντινή Αυ τοκρατορία άπό τό 1025 έως τό 1204. Μία πολιτική ιστορία, μτφρ. Εύ. Καργιανιώτη, έπιστ. έπιμ. Π. Αγαπητού, Αθήνα 20 083. [Ανωνύμου], Επίκαιροι προσφωνήσεις = [Ανωνύμου], Επίκαιροι προσφωνήσεις τής Α.Π. του Τοποτηρητοΰ του Οικουμενικού Θρόνου Μητροπολίτου Προύσης, Παρίσιοι
1919. Άξελοΰ, Ρήγας = Λ. Άξελοΰ, Ρήγας Βελεστινλής. Σταθμοί καί όρια στήν διαμόρφωση τής έθνικής καί κοινωνικής συνείδησης στήν Ελ λάδα, Αθήνα 2003. Άξελοΰ, «Oi βασικές συνιστώσες» = Λ. Άξελοΰ, «ΟΙ βασικές συ νιστώσες τοΰ ΐδεολογικοΰ καί πολιτικοΰ κόσμου τοΰ Ρήγα», Ρήγας Βελεστινλής. Διαφωτιστής,
Επαναστάτης, Μάρτυρας, Αθήνα 2007, σσ. 107-118. Άποστολακόπουλου, Παπαθύμιος = Γρ. Άποστολακόπουλου, Παπαθύμιος Βλαχάβας. Ό θρυλικός άρματολός των Χασίων. Ή ζωή καί τό έργο του, Καλαμπάκα 2004. Αποστολόπουλου, Ή Γαλλική έπανάσταση = Δ. Άποστολόπουλου, Ή Γαλλική έπανάσταση στήν τουρκοκρατούμενη
έλληνική κοινωνία. Αντιδράσεις στά 1798, Αθήνα 1989. Άποστολόπουλου, Οί Ιδεολογικοί προσανατολισμοί = Δ. Άποστο λόπουλου, ΟΙ ιδεολογικοί προσανατολισμοί τοΰ Πατριαρχείου Κων σταντινουπόλεως μετά τήν Άλωση, Αθήνα 1995. Αργυρίου, «Αναστάσιος» = Ά. Αργυρίου, «Αναστάσιος ό Γόρδιος καί τό σύγγραμμά
του: Περί τοΰ Μωάμεθ καί εναντίον τών Λατί νων», ΕΕΣΤΜ2 (1969-1970) 305-324. Αργυρίου, «Αποκάλυψη» = Ά. Αργυρίου,
«Οί έλληνικές έρμηνεΐες στήν Αποκάλυψη κατά τούς χρόνους τής Τουρκοκρατίας», ΕΕΘΣΠΘ 24 (1979) 359-379. Αργυρίου, ’Ιδεολογικά ρεύματα = Ά. Αργυρίου, ’Ιδεολογικά ρεύμα τα στούς κόλπους τοΰ Ελληνισμού καί τής ’Ορθοδοξίας κατά τά χρό νια τής Τουρκοκρατίας, Λάρισα 1980. Argyriou, Les Exégèses grecques = A. Argyriou, Les Exégèses
328 Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΚΛΗΡΟΥ grecques de ľ Apocalypse à l’époque turque (1453-1821), Thessalonique 1982. Αργυρίου, «Ή χρήση» = Στ. Αργυρίου, «Ή χρήση τής ιστορικής μεθόδου ώς κατεξοχήν μεθόδου έρμηνείας τής Αποκάλυψης κατά τούς χρόνους τής Τουρκοκρατίας», Εισηγήσεις Στ ' Συνάξεως ’Ορθο
δόξων Βιβλικών Θεολόγων «Ή Αποκάλυψη του ’Ιωάννη. Προβλήμα τα φιλολογικά, Ιστορικά, έρμηνευτικά, θεολογικά», Λευκωσία 26 Σε πτεμβρίου - 3 ’Οκτωβρίου 1991, Λευκωσία χ.χρ., σσ. 65-77. Αργυρίου, «Ή απελευθέρωση» = Ά. Αργυρίου, «Ή απελευθέρω ση των Ελλήνων καί ό έσχατολογικός ρόλος τής Ρωσίας καί τής
Γαλλίας μέσα στό έρμηνευτικό έργο τού Θεοδωρήτου Ίωαννίνων (περ. 1740-1823)», Καιρός. Τόμος Τιμητικός στόν 'Ομότιμο Καθηγητή Α. Δόϊκο, ΕΕΘΣΠΘ 5 (1995) 11-24. Αργυρίου, «Κοραής» = Α. Αργυρίου, «Αδαμάντιος Κοραής καί Νικόδημος ό Αγιορείτης: δύο διαφορετικοί δρόμοι, ένας κοινός σκο πός», Σύναξη 97
(2006) 72-83. Άργυροπούλου, Ό Βενιαμίν = Ρ. Άργυροπούλου, Ό Βενιαμίν Λέσβιος καί ή ευρωπαϊκή σκέψη του δέκατου όγδοου αιώνα, Αθήνα 2003. Αρσενίου, Ή Θεσσαλία = Λ. Αρσενίου, Ή Θεσσαλία στήν Τουρ κοκρατία, Αθήνα 1984. Βαβούσκου, Ή Μεγάλη ’Ιδέα = Κ. Βαβούσκου, Ή Μεγάλη ’Ιδέα ώς ιδέα καί πραγματικότης,
Θεσσαλονίκη 1970. Βακαλόπουλου, Εθνικά αισθήματα = Απ. Βακαλόπουλου, Εθνι κά αισθήματα καί δράση των Ελλήνων τής Μακεδονίας επί Τουρκο κρατίας (1430-1821), Θεσσαλονίκη 1954. Βακαλόπουλου, «Νέα στοιχεία» = Απ. Βακαλόπουλου, «Νέα στοι χεία γιά τά έλληνικά αρματολίκια καί τήν έπανάσταση του Θυμίου
Μπλαχάβα στή Θεσσαλία στά 1808», ΕΕΦΣΠΘ 9 (1965) 229-251. Βακαλόπουλου, H πορεία = Απ. Βακαλόπουλου,
Ή πορεία του Γέ νους. Από τό Βυζάντιο στόν Νέο Ελληνισμό, Αθήνα 1966. Βακαλόπουλου, Ιστορία, Γ' = Απ. Βακαλόπουλου, Ιστορία του Νέου Ελληνισμού. Τουρκοκρατία (1453-1669). Οίάγώνεςγιά τήν πί στη καί τήν έλευθερία, τόμ. Γ', Θεσσαλονίκη 1968. Βακαλόπουλου, Ιστορία = Απ. Βακαλόπουλου, Ιστορία της Μα κεδονίας, 1354-1833, Θεσσαλονίκη 1969. Βακαλόπουλου, Αγώνες = Απ. Βακαλόπουλου, Αγώνες των Ελλήνων
Βιβλιογραφία 329 έπί Τουρκοκρατίας. Πανεπιστημιακές παραδόσεις, Θεσσαλονίκη 1970. Βακαλόπουλου, «Ή οικονομική άνοδος» = Άπ. Βακαλόπουλου, «Ή οικονομική άνοδος των Ελλήνων έπί Τουρκοκρατίας. Ή κοινω νική τους ανέλιξη καί ή προετοιμασία των απελευθερωτικών αγώ νων του 1821», Νέα Εστία 88 (1970)
12-24. Βακαλόπουλου, «Τά αίτια» = Άπ. Βακαλόπουλου, «Τά αίτια του έξισλαμισμοΰ στίς ελληνικές χώρες κατά τή διάρκεια της Τουρκο κρατίας», Χριστιανικό Συμπόσιο Στ', Αθήνα 1972, σσ. 32-34. Βακαλόπουλου, «Επαναστατικές κινήσεις» = Άπ. Βακαλόπουλου, «’Επαναστατικές κινήσεις καί ζυμώσεις», ΙΕΕ 11 (1975)
402-424. Βακαλόπουλου, Πηγές = Άπ. Βακαλόπουλου, Πηγές της ιστορίας του Νέου Ελληνισμού 2, (1669-1812), Θεσσαλονίκη 1977. Βακαλόπουλου, Ιστορία, Ε' = Άπ. Βακαλόπουλου, Ιστορία του Νέ ου Ελληνισμού. Ή Μεγάλη Ελληνική Επανάσταση (1821-1829), τόμ. E', Θεσσαλονίκη 1980. Βακαλόπουλου, Ό χαρακτήρας των
Ελλήνων = Άπ. Βακαλόπου λου, Ό χαρακτήρας των Ελλήνων. Άνιχνεύοντας τήν έθνική μας ταυ τότητα, Θεσσαλονίκη 1983. Βακαλόπουλου, Τά έλληνικά στρατεύματα = Άπ. Βακαλόπουλου, Τά έλληνικά στρατεύματα τού 1821. ’Οργάνωση, ήγεσία, τακτική, ή θη, ψυχολογία, Θεσσαλονίκη 1991. Βακαλόπουλου, Ιστορία, Β' =
Άπ. Βακαλόπουλου, Ιστορία του Νέου Ελληνισμού. Τουρκοκρατία (1453-1669). Οι ιστορικές βάσεις τής νεοελληνικής κοινωνίας καί οικονομίας, τόμ. B', Αθήνα 20084. Βακαλόπουλου, Ιστορία, A' = Άπ. Βακαλόπουλου, Ιστορία του Νέου Ελληνισμού. Αρχές καί διαμόρφωσή του, τόμ. A', Αθήνα 20095. Βακαλόπουλου,
Ιστορία, Δ' = Άπ. Βακαλόπουλου, Ιστορία τού Νέου Ελληνισμού. Τουρκοκρατία (1669-1812). Ή οικονομική άνοδος καί
ό φωτισμός τού γένους, τόμ. Δ', Αθήνα 20 095. Βακαλόπουλου, Κεφάλαια = Κ. Βακαλόπουλου, Κεφάλαια Νεοελ ληνικής Ιστορίας (1204-1833). Τουρκοκρατία, Θεσσαλονίκη 1987. Βακαλόπουλου, Ιστορία τής Ηπείρου = Κ. Βακαλόπουλου, Ιστο ρία τής Ηπείρου άπό τίς αρχές τής Όθωμανοκρατίας ώς τις μέρες μας, Θεσσαλονίκη 20073. Βαλαβάνη, Μορφές = Έλ. Βαλαβάνη, Μορφές τού Νέου Ελληνι σμού (προεπαναστατική έποχή), Αθήνα χ.χ.
330 Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΚΛΗΡΟΥ Βαλαή, Ή θρησκευτική διάσταση = Δ. Βαλαή, Ή θρησκευτική διά σταση στή ζωή καί τό έργο τον Γιάννη Μακρυγιάννη, Θεσσαλονίκη 1991. Βαλαή, Πτυχές = Δ. Βαλαή, Πτυχές άπό τήν πνευματική κίνηση στόν υπόδουλο καί τόν παροικιακό Ελληνισμό κατά τήν περίοδο του
18ου-19°ν αιώνα, Θεσσαλονίκη 2005. Βαλαή, «Ιστορική θεώρηση» = Δ. Βαλαή, «Ιστορική θεώρηση των απαρχών τοΰ πατριαρχικού προνομιακού ζητήματος κατά τήν πρώιμη οθωμανική περίοδο», ΕΕΘΣΠΘ 16 (2006) 21-63. Βαλαή, Ή πατριαρχία τοΰ Θεοδοσίου В ' = Δ. Βαλαή, Ή πατριαρ χία τοΰ Θεοδοσίου B' (1769-1773).
Συμβολή στή μελέτη της θεσμικής λειτουργίας τοΰ Οικουμενικού Πατριαρχείου κατά τή μεταβυζαντινή περίοδο, Θεσσαλονίκη 2009. Βαλαωρίτου, Βίος = Άρ. Βαλαωρίτου, Βίος καί έργα, έπιμ. Ί. Βαλαωρίτη-Γ. Δροσίνη, τόμ. Γ', Αθήναι 1908. Βαλέτα, «Σεραφείμ Μυτιληναΐος» = Γ. Βαλέτα, «Σεραφείμ Μυτιληναΐος
πρόδρομος τής εθνεγερσίας καί τοΰ διαφωτισμού», Αιολικά Γράμματα 1 (1971) 226-235. Βαλληνδρά, «Ό Παλαιών Πατρών Γερμανός» = Νικοδήμου Βαλ ληνδρά, «Ό Παλαιών Πατρών Γερμανός καί οί κληρικοί εθνικοί άγωνισταί ’Ενώπιον τής ιερατικής των συνειδήσεως», Πρακτικά τοΰ В ' Τοπικοΰ Συνεδρίου Αρκαδικών
Σπουδών (Τεγέα-Τρίπολις, 11-14 Νοεμβρίου 1988) Αθήναι 1990, σσ. 49-58. Βαμβακίδου, Θράκες = Ίφ. Βαμβακίδου, Θράκες. 'Ιστορική κατα γραφή καί ιστορική ανάγνωση τών εικαστικών μαρτυριών γιά τή συμ μετοχή τους στόν Αγώνα τοΰ 1821. Συμβολή στήν εικονογραφία καί στή διδακτική τής τοπικής ιστορίας,
Θεσσαλονίκη 20032. Βαρδουνιώτη, Ή καταστροφή = Δ. Βαρδουνιώτη, Ή καταστροφή τοΰΔράμαλη: ιστορική μελέτη, Έν Τριπόλει 1913.
Βαρθόλδη, 'Ιστορία = Κ. Μ. Βαρθόλδη, 'Ιστορία τής 'Ελλάδος άπό τής έν ετει 1453 άλώσεως τής Κωνσταντινουπόλεως ύπό τών Τούρ κων μέχρι καί τών καθ ' ήμάς χρόνων, μτφ. Άγγ. Βλάχου, Έν Άθήναις 1873. Barozzi - Berchet, Le Relazioni = N. Barozzi - G. Berchet, Le Re lazioni degli stati Europei lette al Senato dagli Ambasciatori Vene ziani nel secolo decimosettimo, τόμ. 1, Venezia 1871-72. Βασδραβέλλη, ΟΐΜακεδόνες= Ίω. Βασδραβέλλη, ΟίΜακεδόνες
Βιβλιογραφία 331 είς τούς υπέρ τής Ανεξαρτησίας Αγώνας 1796-1832, Θεσσαλονίκη 19502. Βασδραβέλλη, «Oi πολεμικοί άνδρες» = Ίω. Βασδραβέλλη, «Οί πολεμικοί άνδρες τής Μακεδονίας κατά τήν προεπαναστατικήν πε ρίοδον», Μακεδονικά 7 (1966-1967) 31-76. Βασιλειάδη, «“Νεομάρτυρες”» = Π. Βασιλειάδη,
«“Νεομάρτυρες” καί ή σημασιολογική εξέλιξη των ορών “μάρτυς” καί “μαρτυρία”», Πρακτικά του Θεολογικου Συνεδρίου τής Ίερας Μητροπόλεως Θεσ σαλονίκης είς τιμήν καί μνήμην των Νεομαρτύρων (17-19 Νοεμβρίου 1986), Θεσσαλονίκη 1988, σσ. 439-448. Βασιλείου, Ή έπισκοπή = Π. Βασιλείου, Ή έπισκοπή Λιτζάς καί
Ά γραφων έπί Τουρκοκρατίας. Με σύντομη επισκόπηση τής ιστορίας τής Εύρυτανίας, των μοναστηριών καί των σχολών της, Αθήνα 1960. Βασιλείου, «Σεραφείμ» = Π. Βασιλείου, «Σεραφείμ», ΘΗΕ 11 (1967) 52-54. Vatin, L ’ Ordre = Ν. Vatin, L Ordre de Saint-Jean-de-Jérus alem, l’Empire ottoman et la Méditerranée
orientate entre les deux sieges de Rhodes. 1480-1522, Paris 1994. Βέη, «Βλαχάβας» = N. Βέη, «Βλαχάβας (Θύμιος)», ΕΕΛ (1928) 327-328. Βελιανίτη, Ή Φιλόμουσος Εταιρεία = Τ. Βελιανίτη, Ή Φιλόμουσος Εταιρεία τών Αθηνών, Αθήνα 1993. Βιζουκίδου, «Ή ’Εκκλησία» = Π. Βιζουκίδου, «Ή ’Εκκλησία καί ό ιερός
Άγων», Γρηγόριος ό Παλαμας 21(1937) 141-143. Βιλμένου, 'Ιστορικόν δοκίμιον = Μ. Βιλμένου, Ιστορικόν δοκίμιον τής καταστάσεως τών Ελλήνων, ά.πό τής άλώσεως τής Κωνσταντι νουπόλεως μέχρι τής έθνικής αυτών Έπαναστάσεως, Άθήνησι 1856. Βιότη, «’Εθναρχικός ρόλος» = Σ. Βιότη, «’Εθναρχικός ρόλος τής
’Ορθοδόξου ’Εκκλησίας», ΚυπριακαίΣπουδαί 35 (1971) 95-107. Βλαντή, Ή Λεύκάς = Σπ. Βλαντή, Ή Λεύκάς ύπό τούς Φράγκους,
τούς Τούρκους καί τούς Ενετούς (1204-1797), Αθήνα 2008. Βλάχου, «Ή σχέσις» = Ν. Βλάχου, «Ή σχέσις των ύποδούλων 'Ελ λήνων πρός τό κυρίαρχον οθωμανικόν κράτος», L ’Hellenisme Con temporain, Αναμνηστικός Τόμος, 1453-1953. Ή πεντακοσιοστή έπέτειος άπό τής Άλώσεως τής Κωνσταντινουπόλεως, Άθήναι 1953, σσ. 35-151. Βλησίδου, Ή Ιδέα = Θρ. Βλησίδου, Ή Ιδέα τής έλευθερίας καί ή βούλησις πρός αύτοθυσίαν παρ ’ Έλλησιν, Άθήναι 1995.
332 Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΚΛΗΡΟΥ Βοβολίνη, Ή Εκκλησία = Κ. Βοβολίνη, Ή Εκκλησία εις τόν Αγώ να της Ελευθερίας 1453-1953, Αθήνα 20033. Βογιατζόγλου, Κοσμάς ό Aíχωλός = Στ. Βογιατζόγλου, Κοσμάς ό Αίτωλός. Ό Άγιος των Γραμμάτων καί τής Λευτεριάς, Αθήνα 2008. Βουρνά, Φιλική Εταιρεία = Τ.
Βουρνα, Φιλική Εταιρεία, A ' τό πα ράνομο οργανωτικό της, В ’ ό διωγμός της άπό τούς ξένους, Αθήνα 1982. Βρανούση, Ρήγας = Λ. Βρανούση, Ρήγας Βελεστινλής 1757-1798, Άθήναι 19632. Braudel, La Mediterranée = F. Braudel, La Mediterranée et le monde méditerranéen à l’époque de Philippe II, Paris 1966.
Βυζαντίου, Ή Κωνσταντινούπολή - Σκ. Βυζαντίου, Ή Κωνστα ντινούπολή ή περιγραφή τοπογραφική, αρχαιολογική καί Ιστορική τής περιωνύμου ταύτης μεγαλοπόλεως καί των εκατέρωθεν του κόλ που καί του Βοσπόρου προαστείων αυτής άπ’αύτών που τών άρχαιοτάτων χρόνων άχρι καί καθ’ ήμάς μετά πολλών καί ποικίλων
εικόνων καί τών άπαιτουμένων τοπογραφικών τε καί χρονολογικών πινάκων πρός διασάφησιν τής Βυζαντινής Ιστορίας, τόμ. Γ', Άθήνησιν 1869. Βυζαντίου - Ξενοπούλου, Δοκίμιον = Σ. Βυζαντίου - Ξενοπούλου, Μητρ. Άρτης, Δοκίμιον ιστορικής τίνος περιλήψεως τής αρχαίας καί έγκριτου ’Ηπειρωτικής πόλεως Άρτης καί
ωσαύτως νεωτέρας πόλεως Πρεβέζης, Έν Αθήναις 1884. Βώρου, Συμβολή = Φ. Βώρου, Συμβολή στήν Ιστορία τής έννοιας του Έθνους. (Μέ άφετηρία τούς όρους 'Ελλάδα - Έλληνες), Αθήνα 1997. Γαλενιανοΰ, Ό χορός- Μ. Γαλενιανοΰ, Ό χορός τού Ζαλόγγου ώς ηθικό δίλημμα, Αθήνα 2003. Γαλίτη, «Ai περί κλήρου ίδέαι» =
Ίω. Γαλίτη, «Aí περί κλήρου ίδέαιτοΰ Κοραή», Εκκλησία 37 (1960) 305-307, 329-333, 360-363. Γεδέων, Ή
πνευματική κίνησις = Μ. Γεδέων, Ή πνευματική κίνησις του Γένους κατά τόν IH’ καί ΙΘ ' αιώνα, Αθήνα 1976. Geizer, Der Patriarchat = Η. Geizer, Der Patriarchat von Achrida. Geschichte und Urkunden [Abhandlungen der (Kgl.) sächischen Gesellschaft der Wissenschaften philologisch-historische Klasse 20, 5], Leipzig 1902 [φωτ. ανατύπωση: Scientia Verlag Aalen, Darmstadt 1980]. Γερβίνου, Ιστορία = Γ. Γερβίνου, Ιστορία τής έπαναστάσεως καί
Βιβλιογραφία 333 άναγεννήσεως τής Ελλάδος, μτφρ. Ίω. Περβανόγλου, τόμ. Α'-Β', Άθήνησι1864. Γερμανού, «’Επισκοπικοί κατάλογοι» = Γερμανού Μητρ. Σάρδεων, «’Επισκοπικοί κατάλογοι τής ’Εκκλησίας Δωδεκανήσου», Εκκ λησιαστικός Φάρος 30 (1937) 200-211, 332-342, 461-466. Γεωργακόπουλου, Ή παιδεία = Ν.
Γεωργακόπουλου, Ή παιδεία στην Αρκαδία επί Τουρκοκρατίας, Άγιά 2000. Γεωργαντζή, Oi άρχιερεΐς = Π. Γεωργαντζή, Oi αρχιερείς καί τό είκοσιένα (αντίδραση ή προσφορά;), Ξάνθη 1985. Γεωργαντζή, Ό «άφορισμός» = Π. Γεωργαντζή, Ό «άφορισμός» τον Αλέξανδρου Ύψηλάντη. (Ιστορική καί Θεολογική διερεύνηση του
θέματος), Καβάλα 1988. Γεωργαντζή, Ή Εκκλησία = Π. Γεωργαντζή, Ή Εκκλησία κατά τό 1821, τόμ. Α'-Β', Ξάνθη 2003. Γιάγκου, «Ό 'Άγιος Μακάριος» = Θ. Γιάγκου, «Ό Άγιος Μακάρι ος Κορίνθου καί ό νεομάρτυς Θεόδωρος ό Βυζάντιος», Πρακτικά του Επιστημονικού Συνεδρίου τής Ίερας Μητροπόλεως Μυτιλήνης μέ θέμα:
Ο Νεομάρτυς Θεόδωρος ό Βυζάντιος Πολιούχος Μυτιλήνης, (17-19 Φεβρουάριου 1998), Μυτιλήνη 2000, σσ. 213-237. Γιανναρά, Ή έλευθερία = Χρ. Γιανναρα, Ή έλευθερία τοϋ ήθους, Αθήνα 19893. Γιαννουλάτου, Ίσλάμ = Αν. Γιαννουλάτου, Ίσλάμ. Θρησκειολογική έπισκόπησις, Άθήναι 19936. Γιαννόπουλου, «Παρθένιος» =
Β. Γιαννόπουλου, «Παρθένιος, ό Г'», ΘΗΕ 10 (1968) 56-57. Γ. Γκίνη, (είσ.-σημ.), «Στοχασμοί του Κρίτωνος», 'Ερανος εις Α δαμάντιον Κοραήν, Άθήναι 1956, σσ. 140-156. Γλαβίνα, Οί Νεομάρτυρες = Απ. Γλαβίνα, Οί Νεομάρτυρες τής Τουρκοκρατίας. Είσαγωγή-Βιβλιογραφία-Άσματικές Ακολουθίες, Κα τερίνη 1997.
Γλύκατζη-Άρβελέρ, Βυζάντιο = Έλ. Γλύκατζη-Άρβελέρ, Γιατί τό Βυζάντιο, Αθήνα 2009. Γλύκατζη-Άρβελερ, Ή
πολιτική ιδεολογία = 'Ελ. Γλύκατζη-Άρβε λέρ, Ή πολιτική ιδεολογία τής Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, μτφρ. Τ. Δρακοπούλου, Αθήνα 20092. Γόνη, «Ένας συλλέκτης» = Δ. Γόνη, «Ένας συλλέκτης πληροφορι ών γιά τόν νεομάρτυρα Κωνσταντίνο τόν Υδραίο. Ό πρώην Άδριανου-
334 Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΉ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΚΛΗΡΟΥ πόλεως Γρηγόριος», Τιμητικό άφιέρωμα είςτόνΣεβασμιώτατον Μητρο πολίτην Ύδρας Σπετσών καίΑίγίνης 'Ιερόθεον, 'Ύδρα 1997, σσ. 505-523. Γριτσόπουλου, «Άνθιμος Καράκαλλος» = Τ. Γριτσόπουλου, «Άν θιμος Καράκαλλος, επίσκοπος Μεθώνης, ό έκΔημητσάνης καί ή σωζόμενη
αλληλογραφία αύτοΰ», Θεολογία 24 (1953) 117-127,234-249, 390-412. Γριτσόπουλου, «Ό Λακεδαιμόνιας» = Τ. Γριτσόπουλου, «Ό Λα κεδαιμόνιας Άνανίας (1740-1764)», ΆΘηνσ. 63 (1959) 286-296. Γριτσόπουλου, «Γρηγόριος Ε'» = Τ. Γριτσόπουλου, «Γρηγόριος Ε' ό πατριάρχης τού Έθνους», ΔΙΕΕΕ 14 (1960) 164-230.
Γριτσόπουλου, Μονή Φιλοσόφου = Τ. Γριτσόπουλου, Μονή Φιλο σόφου, Έν Άθήναις 1960. Γριτσόπουλου, «Άνανίας» = Τ. Γριτσόπουλου, «Άνανίας. Μητρο πολίτης Λακεδαιμόνιας», ΘΗΕ 2 (1963) 529-531. Γριτσόπουλου, « Άνθιμος» = Τ. Γριτσόπουλου, « Άνθιμος. Ό Με θώνης», ΘΗΕ 2 (1963) 774-775. Γριτσόπουλου,
«Γαβριήλ» = Τ. Γριτσόπουλου, «Γαβριήλ. ’Επίσκο ποι», ΘΗΕ 4 ( 1964) 112-115. Γριτσόπουλου, « Γεράσιμος» = Τ. Γριτσόπουλου, «Γεράσιμος. Ό Βλάχος», ΘΗΕ 4 (1964) 332-334. Γριτσόπουλου, «Γρηγόριος» = Τ. Γριτσόπουλου, «Γρηγόριος ό Ε'», ΘΗΕ 4 (1964) 736-741. Γριτσόπουλου, «Δανιήλ» = Τ. Γριτσόπουλου,
«Δανιήλ», ΘΗΕ 4 (1964) 958-959. Γριτσόπουλου, «Διονύσιος» = Τ. Γριτσόπουλου, «Διονύσιος ό Σκυλόσοφος», ΘΗΕ 5 (1964) 29-32. Γριτσόπουλου, «Ήσαίάς» = Τ. Γριτσόπουλου, «Ήσαΐας. ’Επίσκο πος Σαλώνων», ΘΗΕ 6 (1965) 79-81. Γριτσόπουλου, Σχολή = Τ. Γριτσόπουλου, Πατριαρχική Μεγάλη τοΰ Γένους Σχολή, τόμ.
Α'-Β', Έν Άθήναις 1966. Γριτσόπουλου, «Λαρίσης» = Τ. Γριτσόπουλου, «Λαρίσης καί Πλαταμώνος, Μητρόπολις», ΘΗΕ 8
(1966) 124-132. Γριτσόπουλου, «Παραμυθίας» = Τ. Γριτσόπουλου, «Παραμυθίας, Φιλιατών καί Γηρομερίου, Μητρόπολις», ΘΗΕ 10 (1966) 42-44. Γριτσόπουλου, Τά Όρλωφικά = Τ. Γριτσόπουλου, Τά Όρλωφικά. Ή Έν Πελοποννήσφ έπανάστασις τοΰ 1770 καί τά έπακόλουθα αυ τής, Έν Άθήναις 1967.
Βιβλιογραφία 335 Γριτσόπουλου, «Σερβίων» = Τ. Γριτσόπουλου, «Σερβίων καί Κο ζάνης, Μητρόπολις», ΘΗΕ 11 (1967) 88-102. Γριτσόπουλου, «Oi Ρώσοι» = Τ. Γριτσόπουλου, «Oi Ρώσοι είς τό Αίγαΐονκατάτό 1770», Αθήνα 71 (1970) 85-129. Γριτσόπουλου, «Ιστοριογραφία» = Τ. Γριτσόπουλου, «Ιστοριο γραφία του
Άγώνος» Μνημοσύνη 3 (1970-1971) 33-253. Γριτσόπουλου, «Ή ’Εκκλησία» = Τ. Γριτσοπούλου, «Ή ’Εκκλησία είς τόν απελευθερωτικόν αγώνα», Παρνασσός 1Γ' (1971) 237 - 266. Γριτσόπουλου, «’Εκκλησιαστική Ιστορία» = Τ. Γριτσόπουλου, «’Εκκλησιαστική Ιστορία Κορινθίας», Πελοποννησιακά 9 (1972) 9356.
Γριτσόπουλου, «Παρατηρήσεις» = Τ. Γριτσόπουλου, «Παρατηρή σεις έπί μιας νέας μελέτης περί του Πατριάρχου Κπόλεως Γρηγορίου Ε'», Μνημοσύνη 6 (1976-1977) 299-232. Γριτσόπουλου, «Ή ’Εκκλησία της Πελοποννήσου» = Τ. Γριτσόπουλου, «Ή ’Εκκλησία τής Πελοποννήσου μετά τήν 'Άλωσιν», 77ελοποννησιακά 18
(1989-1990) 1-167, 19 (1991-1992) 1-224. Γριτσόπουλου, «Πώς τό ύπόδουλον έλληνικόν έθνος» = Τ. Γριτσόπουλου, «Πώς τό ύπόδουλον έλληνικόν έθνος εφθασε στήν ένο πλη έξέγερσιτό 1821 \», Μνημοσύνη 13 (1995-1997) 3-26. Γ ριτσόπουλου, «Ό πατριαρχικός άφορισμός» = Τ. Γ ριτσόπουλου, «Ό πατριαρχικός
άφορισμός κατά Ύψηλάντου καί τό πραγματικόν αύτοΰ νόημα», Μνημοσύνη 14 (1998-2000) 3-32. Γ ριτσόπουλου, «Λόγος» = Τ. Γ ριτσόπουλου, «Λόγος περί Πελοποννησίων Νεομαρτύρων», Πρακτικά Διορθοδόξον Επιστημονικού Συνεδρίου «Κωνσταντίνος ό Υδραίος - Νεομάρτυρες προάγγελοι τής άναστάσεως του Γένους», (10-14
Νοεμβρίου 2000), 'Ύδρα 2007, σσ. 375-390. Δασκαλάκη, Ή Μάνη = Λπ. Δασκαλάκη, Ή Μάνη καί ή ’Οθωμα νική Αυτοκρατορία 1453-1821,
ΈνΆθήναις 1928. Δασκαλάκη, Ο Ελληνικός λαός = Άπ. Δασκαλάκη, Ό 'Ελληνικός λαός κατά τήν περίοδον τής Τουρκοκρατίας, Εκκλησία καί Γένος Κοινοτικός βίος καί αύτοδιοίκησις - Αριστοκρατία του Γένους- Κοι νότητες εξωτερικού - Οικονομική ζωή, Άθήναι 1959. Δασκαλάκη, Ό Αγών = Άπ. Δασκαλάκη, Ό Αγών τής ελευθερίας των Ελλήνων. Παρασκευή καί εναρξις τής έπαναστάσεως. Ή Ευρώ πη καί ό Αγών τής έλληνικής ελευθερίας, Άθήναι 1960.
336 Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΚΛΗΡΟΥ Δασκαλάκη, Ό 'Ελληνικός λαός = Άπ. Δασκαλάκη, Ό Ελληνικός λαός κατά την περίοδον τής Τουρκοκρατίας, Μέρος Г' Aí άγωνιστικαί δυνάμεις του Εθνους (αρματολοί καί κλέφτες - Μανιάται καί Σουλιώται - ναυτικαί νήσοι), Άθήναι 1964. Δελένδα, Οί ίππόται = Ίω. Δελένδα,
Oi ίππόται τής Ρόδου (ΤοΰΆγ. Ιωάννου τής 'Ιερουσαλήμ, τής Ρόδου, τής Μάλτας), Άθήναι χ.χ. Δεληκωσταντή, Τό ήθος = Κ. Δεληκωσταντή, Τό ήθος τής έλευθερίας. Φιλοσοφικές απορίες καί θεολογικές άποκρίσεις, Αθήνα 1990. Δεληκωσταντή, Τό. δικαιώματα = Κ. Δεληκωσταντή, Τά δικαιώ ματα του ανθρώπου. Αυτικό
ιδεολόγημα ή οικουμενικό ήθος;, Θεσ σαλονίκη 1995. Δεληκωσταντή, «Ό Απόστολος Παΰλος» = Κ. Δεληκωσταντή, «Ό Απόστολος Παΰλος ώς θεολόγος τής ελευθερίας - σήμερα», Απόστο λος Τίτος 10(2008) 133-139. Δεσποτόπουλου, «Ή Ελληνική Επανάσταση (1821-1830)» = Άλ. Δεσποτόπουλου, «Ή 'Ελληνική Επανάσταση
(1821-1830): ’Έναρξη καί τοπική επικράτηση τής Έπαναστάσεως τοΰ 1821. Ή ’Επανά σταση στή Μολδοβλαχία», ΙΕΕ 12 (1975) 20-69. Δετοράκη, 'Ιστορία = Θ. Δετοράκη, 'Ιστορία τής Κρήτης, Ηράκλειο 19902. Δημητρακοπούλου, Προσθήκαι = Άν. Δημητρακοπούλου, Προσθήκαι καί διορθώσεις εις τήν Νεοελληνικήν
Φιλολογίαν Κωνσταντί νου Σάθα, Έν Λειψία 1871. Δημητρακοπούλου, ’Ορθόδοξος Ελλάς = Άν. Δημητρακοπούλου, ’Ορθόδοξος Ελλάς ήτοι περί των Ελλήνων των γραψάντων κατά Λα τίνων καί περί των συγγραμμάτων αύτών, Έν Λειψία 1872. Δημητρίου, Ό 'Ελληνισμός = Ά. Δημητρίου, Ό Ελληνισμός ύπό ξένη κυριαρχία (250
π.Χ.-1821), Άθήναι 1992. Δημητροκάλη - Φάλμπου, «Περί τοΰ Νεομάρτυρος Κωνσταντίνου τοΰ Ρώσου» = Γ. Δημητροκάλη -
Φ. Φάλμπου, «Περί τοΰ Νεομάρ τυρος Κωνσταντίνου τοΰ Ρώσου», Θεολογία 53 (1982) 1150-1156. Διαμαντοπούλου, «Γεννάδιος ό Σχολάριος» = Άδ. Διαμαντοπούλου, «Γεννάδιος ό Σχολάριος ώς ιστορική πηγή των περί τήν άλωσιν χρόνων», Ελληνικά 9 (1936) 285-308. Διαμαντούρου, Οί απαρχές = Ν. Διαμαντούρου, Οί άπαρχές τής συ γκρότησης σύγχρονου κράτους στήν Ελλάδα 1821-1828, Αθήνα 2006. Dölger, Μακάριος = Fr. Dölger, Εις κατά τόν 16ον αιώνα νοθευτής
Βιβλιογραφία 337 κειμένων καί έγγραφων, ό Μονεμβασίας Μακάριος ό Μελισσηνός, μτφρ. Ό. Λαμψίδου, Άθήναι 1938. Δόϊκου, «Ό Αγαθάγγελος» = Δ. Δόϊκου, «Ό Αγαθάγγελος ώς προ φητικόν αποκαλυπτικόν εργον καί τό μήνυμά του», Αφιέρωμα εις την έθνικήν παλιγγενεσίαν έπί τη 150fį έπετείφ, Θεσσαλονίκη 1971, σσ.
95-126. Δούκα, Ή Σπάρτη = Π. Δούκα, Ή Σπάρτη διά μέσου των αιώνων, ΈνΝέαΎόρκη 1922. Δυοβουνιώτου, «Μελετίου» = Κ. Δυοβουνιώτου, «Μελετίου Μη τροπολίτου Αθηνών, 'Ομιλία περί ίερωσύνης», ΕΕΒΣ14 (1938) 147156. Έγγλεζάκη, Είκοσι μελέται = Β. Έγγλεζάκη, Είκοσι μελέται διά τήν Εκκλησίαν Κύπρου, (40( έως
20ύς αιών), Άθήναι 1996. Εθνική Ιστορία των Τρικάλων = Εθνική Ιστορία των Τρικάλων κατά τήν Τουρκοκρατίαν καί τήν έπανάσταση του 1821, Έκδοσις Νο μαρχίας Τρικάλων έπί τφ έορτασμφ τής 150ετηρίδος άπό τής έπαναστάσεωςτοΰ 1821, Τρίκαλα 1971. Έλευθεριάδου, Τά προνόμια = Ν. Έλευθεριάδου, Τό. προνόμια
του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Ύπό ιστορικήν, θρησκευτικήν, πολιτι κήν, καί νομικήν εποψιν κρινόμενα καί ή κατ’αύτά πολιτική καί νο μική καί θρησκευτική κατάστασις των έν Τουρκία χριστιανών, Κατε ρίνη 1999. Εύαγγελίδου, Γεννάδιος = Τρ. Εύαγγελίδου, Γεννάδιος ό Σχολάριος, πρώτος μετά τήν Άλωσιν
Οικουμενικός Πατριάρχης. (Ιστορική καί κριτική μελέτη), Έν Άθήναις 1896. Εύθυμιάδη, Ή συμβολή = Άπ. Εύθυμιάδη, Ή συμβολή τής Θράκης στους άπελευθερωτικούς άγώνες τού Έθνους (άπό τό 1361-1920), Α λεξανδρούπολη 2001. Εύθυμίου, Εβραίοι - Μ. Εύθυμίου, Εβραίοι καί Χριστιανοί στά τουρκοκρατούμενα νησιά
τού νοτιανατολικοΰ Αιγαίου: Οί δύσκολες πλευρές μιας γόνιμης συνύπαρξης, Αθήνα 1992. Εύστρατιάδου, «Ό
Καμπανίας Θεόφιλος» = Σ. Εύστρατιάδου, «Ό Κομπανίας Θεόφιλος ό έξ Ίωαννίνων», Ηπειρωτικά Χρονικά 2 (1927) 54-97. Efthymiou, «Continuities and ruptures» = M. Efthymiou, «Conti nuities and ruptures in a revolution: practices, morals, ideologies and violence in the Creek Revolution of 1821 », La société grecque sous
338 Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΚΛΗΡΟΥ la domimation ottomane. Économie, identité, structure sociale et conflits, sous la direction M. Efthymiou, Athènes 2010, σσ. 259-324. Fonkič, «Τρία αύτόγραφα» = B. Fonkič, «Τρία αύτόγραφα του Γε ρασίμου Βλάχου», Ροδωνιά. Τιμή στόνΜ. Μανούσακα, τόμ. B', Ρέ
θυμνο 1994, σσ. 591-597. Frazze, ’Ορθόδοξος Εκκλησία = Ch. Frazze, ’Ορθόδοξος Εκκλησία καί Ελληνική Ανεξαρτησία 1821-1852, μτφρ. I. Ροηλίδη, Αθήνα 1987. Ζαβίρα, Νέα Ελλάς = Γ. Ζαβίρα, Νέα Ελλάς ή Ελληνικόν Θέατρον, Αθήνησι, 1872. Ζακυθηνοΰ, Τουρκοκρατία = Δ. Ζακυθηνοΰ, Ή Τουρκοκρατία. Ει σαγωγή εις
τήν νεωτέραν ιστορίαν του έλληνισμοΰ, Άθήναι 1957. Ζακυθηνοΰ, «Υπερεθνικοί άξίαι» = Δ. Ζακυθηνοΰ, «Υπερεθνικοί άξίαι τοΰ έλληνικοΰ πολιτισμοΰ της Τουρκοκρατίας», Νέα Εστία 88 (1970)3-11. Ζαμπέλη, 'Ιστορία = Γ. Ζαμπέλη, Ιστορία της Εκκλησίας τήςΛευκάδος, τόμ. Α'-Β', Λευκάδα 2003. Ζαχαριάδου, «Βίοι
νεότερων άγιων» = Έλ. Ζαχαριάδου, «Βίοι νε ότερων αγίων: Ή έπαγρύπνηση γιά τό ποίμνιο», Oi ήρωες της όρθόδοξης Εκκλησίας. Οί νέοι άγιοι, 8°ς-16ος αιώνας, Αθήνα 2004, σσ. 215-225. Ζαχαριάδου, «Τό Οικουμενικό Πατριαρχείο» = Έλ. Ζαχαριάδου, «Τό Οικουμενικό Πατριαρχείο καί ό Ελληνισμός τήν έπαύριο της
Άλωσης», Επιστημονική Διημερίδα υπό τήν αιγίδα τής Α.Θ.Π. τοΰ Οικουμενικού Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου: Τό Οικουμενικό Πα τριαρχείο καί ή οικονομία τοΰ Γένους, (Αθήνα, 16-17 Οκτωβρίου 2006), Αδελφότης Όφφικιάλων τοΰ ΟΙκουμενικοΰ Πατριαρχείου «Πα ναγία ή Παμμακάριστος», Αθήνα 2007, σσ. 61-68.
Ζαχαρόπουλου, Γρηγόριος Ε ' = Ν. Ζαχαρόπουλου, Γρηγόριος Ε '. Σαφής εκφρασις τής εκκλησιαστικής πολιτικής
επί Τουρκοκρατίας, Θεσσαλονίκη 1974. Ζερλέντη, «Χρύσανθος» = Π. Ζερλέντη, «Χρύσανθος Λακεδαιμό νιας», Γρηγόριος ό Παλαμάς 3 (1919) 224-229. Ζερλέντου, Συνθήκη = Π. Ζερλέντου, Συνθήκη Έτττανησίων καί Άλή Πασσά, ετει 1803, Έν Αθήναις 1921. Ζηζιούλα, Ελληνισμός = Ί. Ζηζιούλα, Ελληνισμός καί Χριστιανι σμός. Ή συνάντηση των δύο κόσμων, Αθήνα 20082.
Βιβλιογραφία 339 Ζήση, Γεννάδιος Β ' = Θ. Ζήση, Γεννάδιος Β ' Σχολάμιος. Βίος-Συγ γράμματα - Διδασκαλία, Θεσσαλονίκη 1980. Ζήση, ΌΠατριάρχηςΓρηγόριοςΕ' = Θ. Ζήση, Ό Πατριάρχης Γρηγόριος Ε' στη συνείδηση τοΰ Γένους, Θεσσαλονίκη 1986. Ζήση, «Τό Ίσλάμ» = Θ. Ζήση, «Τό Ίσλάμ στούς βίους των
Νεομαρτύρων», Πρακτικά Διορθοδόξου Επιστημονικού Συνεδρίου «Κων σταντίνος ό Υδραίος - Νεομάρτυρες προάγγελοι τής άναστάσεως του Γένους», (10-14 Νοεμβρίου 2000), 'Ύδρα 2007, σσ. 497-508. Ζιάκα, Έθνος = Θ. Ζιάκα, Έθνος καί παράδοση, Λευκωσία 1993. Ζώρα, Κατευθύνσεις = Γ. Ζώρα, Ai πρό καί μετά τήν
Άλωσιν διαμορφωθέϊσαι ίδεολογικαί καί πολιτικοί κατευθύνσεις, Άθήναι 1953. Ζώρα, «Κατευθύνσεις» = Γ. Ζώρα, «Aí πρό καί μετά τήν Άλωσιν διαμορφωθεΐσαι ίδεολογικαί καί πολιτικοί κατευθύνσεις», Ĺ ’Hel lenisme Contemporain, Αναμνηστικός Τόμος, 1453-1953. Ή πεντα κοσιοστή επέτειος άπό της Άλώσεως τής
Κωνσταντινουπόλεως, Άθήναι 1953, σσ. 111-133. Ζώρα, Ό άπαγχονισμός = Γ. Ζώρα, Ό απαγχονισμός του Πατριάρχου Γρηγορίου του Ε' είς τήν εκθεσιν του 'Ολλανδού Επιτετραμμένου Κωνσταντινουπόλεως, Άθήναι 1976. Harnack, Ή χριστιανική θρησκεία = A. Harnack, Ή χριστιανική θρησκεία καί τό στράτευμα κατά τούς
τρεις πρώτους αιώνες, είσ.μτφρ.-έπίλ., Μ. Κουράκλη, Αθήνα 2007. Henderson, Ή άναβίωση = G. Henderson, Ή άναβίωση τού ελλη νικού στοχασμού 1620-1830. Ή έλληνική φιλοσοφία στά χρόνια τής Τουρκοκρατίας, μτφρ. Φ. Βώρου, Άθήναι 1994. Hering, Οικουμενικό Πατριαρχείο = G. Hering, Οικουμενικό Πα τριαρχείο
καί Εύρωπαϊκή πολιτική (1620-1638), μτφρ. Δ. Κούρτοβικ, Αθήνα 1992. Θεοδωρόπουλου, Oi Τούρκοι = Β. Θεοδωρόπουλου, Oi
Τούρκοι καί Εμείς, Αθήνα 1988. Θεοδωρόπουλου, «Οίκουμενικότητα» = Β. Θεοδωρόπουλου, «Οίκουμενικότητα καί Γένος», Επιστημονική Διημερίδα ύπό τήν αιγίδα τήςΑ.Θ.Π. τού ΟικουμενικούΠατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου: Τό Οι κουμενικό Πατριαρχείο καί ή οικονομία τού Γένους, (Αθήνα, 16-17 ’Οκτωβρίου 2006), Αδελφότης Όφφικιάλων τού Οικουμενικού Πατρι αρχείου «Παναγία ή Παμμακάριστος», Αθήνα 2007, σσ. 387-392.
340 Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΚΛΗΡΟΥ Θεοδωρακόπουλου, «Ελληνισμός» = Ί. Θεοδωρακόπουλου, «Ελ ληνισμός καί ’Ελευθερία», Ή Ελληνική Παράδοση [Ευθύνη - Κείμε να της Μεθορίου: 2], Αθήνα 20003, σσ. 37-50. Θεοδώρου, «’Ελευθερία» = Εύ. Θεοδώρου, «’Ελευθερία», ΘΗΕ 5 (1964) 560-563. Θεοδώρου, Ασκήσεις
= Εύ. Θεοδώρου, Ασκήσεις έκκλησιαστικής ρητορικής ή ομιλητικής, Έν Αθήναις 1983. Θεοδώρου, Ή Εκκλησία = Εύ. Θεοδώρου, Ή Εκκλησία καί ή Ε θνεγερσία του 1821 (Παρατηρήσεις εξ αφορμής αιτιάσεων εναντίον τής ’Εκκλησίας), Άθήναι 1983. Θεοχαρίδη - Λουλέ, «Oi Νεομάρτυρες» = Ίω. Θεοχαρίδη, - Δ. Λουλέ, «Οί
Νεομάρτυρες στην έλληνική Ιστορία (1453-1821 )», Δω δώνη 17 (1988) 135-149. Θερειανοΰ, Κοραής = Δ. Θερειανοΰ, Αδαμάντιος Κοραής, τόμ. Α'Γ', ’Εν Τεργέστη 1889-1890. Θωμόπουλου, 'Ιστορία, έπιμ. Τριανταφύλλου = Στ. Θωμόπουλου, 'Ιστορία τής πόλεως των Πατρων άπό άρχαιοτάτων χρόνων μέχρι 1821, έπιμ. Κ.
Τριανταφύλλου, Πάτραι 1950. Θωμόπουλου, 'Ιστορία, έπιμ. Λάζαρη = Στ. Θωμόπουλου, 'Ιστορία τής πόλεως των Πατρων άπό άρχαιοτάτων χρόνων μέχρι 1821, έπιμ. Β. Λάζαρη, τόμ. 2, Πάτρα 1999. [Ιακώβου], Ιγνάτιος = [Ιακώβου, μητρ. Μυτιλήνης, έπιμ.], Ιγνάτιος όΛέσβιος μητροπολίτης Ούγγροβλαχίας 1765-1828,
Άθήναι 1965. Ιερωνύμου, «Ή Ιερά Μονή τού Όσιου Λουκά» = Ιερωνύμου, Αρ χιεπισκόπου Αθηνών καί πάσης Ελλάδος, «Ή Ιερά Μονή τού Όσι ου Λουκά καί ή έλληνική έπανάστασις», Κοινωνία 54/1 (2011) 1-15. Ί. Μ. Όσιου Γρηγορίου, Άγιος Μάξιμος = Ί. Μ. Όσιου Γρηγορίου Αγ. Όρους (μτφρ. - έπιμ.), Άγιος Μάξιμος ό
Γραικός ό Φωτιστής των Ρώσων, Αθήνα 1991. İnalcık, Ή ’Οθωμανική Αυτοκρατορία = Η. İnalcık, Ή
’Οθωμανική Αυτοκρατορία. Ή κλασσική εποχή, 1300-1600, μτφρ. Μ. Κοκολάκη, Αθήνα 1995. Iorga, Τό Βυζάντιο = Ν. Iorga, Τό Βυζάντιο μετά τό Βυζάντιο, μτφρ. Γ. Καρά, Αθήνα 19892. ’Ιωάννη, «Γένος» = [Ζηζιούλα] Ιωάννη, μητρ. Περγάμου, «Γένος καί οικουμένη στή συνείδηση τού Οικουμενικού Πατριαρχείου», Ε πιστημονική Διημερίδα ύπό τήν αιγίδα τήςΑ.Θ.Π. τοΰ Οικουμενικού
Βιβλιογραφία 341 Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου: Τό Οικουμενικό Πατριαρχείο καί ή οικονομία του Γένους (Αθήνα, 16-17 ’Οκτωβρίου 2006), Αδελφότης Όφφικιάλων του Οικουμενικού Πατριαρχείου «Παναγία ή Παμμακά ριστος», Αθήνα 2007, σσ. 393-404. ’Ιωάννη, Ή νοηματοδότηση = Λ. Ιωάννη, Ή νοηματοδότηση του 1821
καί ή ναυτική Ισχύς του Ελληνισμού. Ιδεολογία καί προπαγάνδα στις προκηρύξεις του Άλ. Ύψηλάντη, Αθήνα 1996. Ίωαννίδη, Μικρή Εγκυκλοπαίδεια = Γ. Ίωαννίδη, Μικρή Εγκυκλο παίδεια Εθνομαρτύρων Κληρικών, τόμ. Α'-Β', Αθήνα 1991-1992. Κακριδή, Φως = Ί. Κακριδή, Φως Ελληνικό. Πανεπιστημιακοί λό γοι, Αθήνα
1963. Κακριδή, «Αρχαίοι Έλληνες» = Ί. Κακριδή, «Αρχαίοι Έλληνες καί Έλληνες του Είκοσιένα», Ή Ελληνική Παράδοση [Εύθύνη - Κεί μενα τής Μεθορίου: 2], Αθήνα 20003, σσ. 62-64. Καλινδέρη, Aí συντεχνίαι = Μ. Καλινδέρη, Ai συντεχνίαι τής Κο ζάνης έπί Τουρκοκρατίας, ’Εν Θεσσαλονίκη 1958. Καλλιακμάνη,
Θεολογικά ρεύματα = Β. Καλλιακμάνη, Θεολογικά ρεύματα στήν Τουρκοκρατία, Θεσσαλονίκη 2009. Καλλίμαχου, Χαρακτήρες = Δ. Καλλίμαχου, Δυνατοί νεοελληνικοί χαρακτήρες. Οί κατά τούς τελευταίους τρεις αιώνας άγωνισθέντες διά τήν άναγέννησιν του ελληνικού έθνους, ’Εν Νέα Ύόρκη 1917. Καλλινίκου,
Χριστιανισμός = Κ. Καλλινίκου, Χριστιανισμός καί πόλεμος, ’Εν Άθήναις 1963. Κανδηλώρου, Ή Δημητσάνα = Τ. Κανδηλώρου, Ή Λημητσάνα. 'Ιστορική μονογραφία μετά βιογραφιών τού Πατριάρχου καί τού Γερ μανού, ’Εν Αθήναις 1897. Κανδηλώρου, ΉΓορτυνία = Τ. Κανδηλώρου, ΉΓορτυνία. 'Ιστορία άπό τών άρχαιοτάτων
χρόνων μέχρι τών καθ’ήμάς, τόμ. A', ’Εν Πάτραις 1898. Κανδηλώρου, Ό άρματολισμός = Τ. Κανδηλώρου, Ό άρματολισμός
τής Πελοποννήσου (1500-1821), Έν Άθήναις 1924. Κανδηλώρου, «Βλαχάβας» = Τ. Κανδηλώρου, «Βλαχάβας», ΜΕΕΊ (χ.χ·) 412-413. Καραγεώργου, «Ή Πατριαρχική ’Εγκύκλιος» = Β. Καραγεώργου, «Ή Πατριαρχική Εγκύκλιος τοΰ Γρηγορίου Ε' πρός τούς Έπτανήσιους. Τό Οικουμενικό Πατριαρχείο καί ή Γαλλική ’Επανάσταση»,
342 Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΚΛΗΡΟΥ Χαριστήριος Τόμος πρός Τιμήν του Οικουμενικού Πατριάρχου Βαρθο λομαίου A «’Ορθοδοξία καί Οικουμένη», Αθήνα 2000, σσ. 469-518. Καραγιαννίδου, «Ή ελληνική Εκκλησία» = Χρ. Καραγιαννίδου, «Ή έλληνική ’Εκκλησία στά χρόνια της Τουρκοκρατίας», Τόλμη, τχ. 75
(2007/7) 48-52. Καραγιαννόπουλου, Τό Βυζαντινό κράτος=1. Καραγιαννόπουλου, Τό Βυζαντινό κράτος, Θεσσαλονίκη 2001. Καραθανάση, Ή τρίσημη ένότητα = Άθ. Καραθανάση, Ή τρίσημη ενότητα του Ελληνισμού. Άρχαιότητα-Βυζάντιο-Νέος Ελληνισμός, Θεσσαλονίκη 1991. Καραθανάση, «Ή ’Ορθόδοξη ’Εκκλησία» = Άθ.
Καραθανάση, «Ή ’Ορθόδοξη ’Εκκλησία κατά τούς αγώνας του Έθνους», Εισηγήσεις τού Λαϊκού Πανεπιστημίου τής Εκκλησίας της Ελλάδας, μέ θέμα: «Ή συμβολή τής Εκκλησίας καί τού ιερού κλήρου εις τήν διαμόρφωσιν τής νεοελληνικής ταυτότητος», Αθήνα 2005, σσ. 97-110. Καραθανάση, «Ή ’Ορθόδοξη ’Εκκλησία» = Άθ.
Καραθανάση, «Ή ’Ορθόδοξη ’Εκκλησία κατά τούς αγώνας τού Έθνους», ’Εκκλησία 83/3 (2006) 209-213. Καραμανωλάκη - Στάθη, «Ιστορίες» = Β. Καραμανωλάκη - Π. Στάθη, «'Ιστορίες γιά τήν 'Άλωση στόν πρώτο αιώνα τού έλληνικοΰ βασιλείου», 1453. Ή άλωση τής Κωνσταντινούπολης καί ή μετάβαση άπό τούς μεσαιωνικούς
στούς νεώτερους χρόνους, έπιστ. έπιμ. Τ. Κιουσιοπούλου, Ηράκλειο 2005, σσ. 227-257. Καραμπελια, 1204= Γ. Καραμπελιά, 1204. Ή διαμόρφωση τού Νε ότερου Ελληνισμού, Αθήνα 2006. Καραμπελια, Ή ανολοκλήρωτη επανάσταση = Γ. Καραμπελια, Ή άνολοκλήρωτη επανάσταση τού Ρήγα Βελεστινλή, «κόψε τό ρόδο πρίν
μαραθεί», Αθήνα 2011. Καραμπερόπουλου, Ρήγας = Δ. Καραμπερόπουλου, Ρήγας καί ’Ορ θόδοξη Πίστη, Αθήνα 2005.
Καραμπερόπουλου, «Ο βίος»=Δ. Καραμπερόπουλου, «Ο βίος καί τό έργο του», Ρήγας Βελεστινλής. Διαφωτιστής, ’Επαναστάτης, Μάρ τυρας, Αθήνα 2007, σσ. 9-14. Καραμπερόπουλου, Ό Ρήγας = Δ. Καραμπερόπουλου, Ηταν τελι κά ό Ρήγας έκδοτης τού «Αγαθάγγελου»;, Αθήνα 2009.
Βιβλιογραφία 343 Καρανικόλα, Ήέθνική δράσις = Παντελεήμονος Καρανικόλα, μητρ. Κορίνθου, Ή έθνική δράσις τού κλήρου. Μοναχοί καί κληρικοί εις τό 1821, Αθήνα 1981. Καραστάθη, Τετρακόσια χρόνια = Κ. Καραστάθη, Τετρακόσια χρό νια επανάσταση, Αθήνα 2004. Καριώτογλου, Ίσλάμ = Άλ. Καριώτογλου, Ίσλάμ καί
Χριστιανική Χρησμολογία. Άπό τό μύθο στήν πραγματικότητα, Αθήνα 2000. Καρκαλέτση, «Μιά λησμονημένη έξέγερση» = Στ. Καρκαλέτση, «Μιά λησμονημένη έξέγερση των ύπόδουλων Ελλήνων. Ή επανά σταση του Διονυσίου του Σκυλοσόφου», Ιστορικά Θέματα 36 (2005) 6-23. Καρύτσα, Οί ΑίτωλοίΔιδάσκαλοι = Γ. Καρύτσα, Οί
ΑίτωλοίΔιδά σκαλοι Ευγένιος Γιαννούλης, Αναστάσιος Γόρδιος, Χρύσανθος ό Αίτωλός. Ή εποχή καί τό έργο τους, Αθήνα 2002. Καστόρη, «Ή συμβολή» = Δ. Καστόρη, «Ή συμβολή των Μονών στήν επανάσταση του 1821», Εφημέριος 49/3 (Μάρτιος 2000) 24-25. Καταφυγιώτη, Εθνομάρτυρες = Λ. Καταφυγιώτη, Εθνομάρτυρες
κληρικοί καί ό πάτερ Κοσμάς, Καρδίτσα 1940. Κατερέλου, Ή κανονική δικαιοδοσία = Κ. Κατερέλου, Ή κανονι κή δικαιοδοσία του Οικουμενικού Πατριαρχείου έπί των επαρχιών τού Δεσποτάτου τής Ηπείρου κατά τήν περίοδο 1204-1235, Θεσσα λονίκη 1995. Κατσούλα, «Παρθένιος»=Ί. Κατσούλα, «Άγιος Νεοϊερομάρτυς
Παρθένιος Κωνσταντινουπόλεως», Στάλος ’Ορθοδοξίας 110/3 (2010) 33. Κιρμιτζή, «Ό Πατριάρχης Γρηγόριος Ε'» = Αθ. Κιρμιτζή, «Ό Πα τριάρχης Γρηγόριος Ε' καί τό Είκοσιένα. Προδότης ή Εθνομάρτυ ρας;», Κοινωνία 27 (1984) 154-171. Κιτρομηλίδη, 7ο όραμα = Π. Κιτρομηλίδη, Τό όραμα τής ελευθε ρίας στήν
έλληνική κοινωνία. Άπό τήν πολιτική σκέψη στήν πολιτική πράξη, Αθήνα 1992. Κιτσίκη, Ίστορία = Δ. Κιτσίκη,
Ιστορία τής ’Οθωμανικής Αύτοκρατορίας 1280-1924, Αθήνα 2003. Κλούρα, Ό πολιτικός στοχασμός = Έ. Κλούρα, Ό πολιτικός στο χασμός ’Ιγνατίου τού Λεσβίου, μητροπολίτου Ούγγροβλαχίας (17651828), Άθήναι 1971. Knos, L’histoire = В. Knős, L’histoire de la littérature neo-grecque, la periode jusqu’en 1821, Stockholm 1962.
344 Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΚΛΗΡΟΥ Κόκκινου, Ή Ελληνική Έπανάστασις = Δ. Κόκκινου, Ή 'Ελληνική Έπανάστασις, τόμ. A', Άθήναι 19675. Κολοβού, «Τό Άγιον Όρος» = Ήλ. Κολοβού, «Τό Άγιον Όρος καί ή συγκρότηση της ’Οθωμανικής Αύτοκρατορίας», 1453. Ή άλω ση της Κωνσταντινούπολης καί ή μετάβαση άπό
τους μεσαιωνικούς στούς νεότερους χρόνους, έπιστ. έπιμ. Τ. Κιουσιοπούλου, ’Ηράκλειο 2005, σσ. 107-119. Κονιδάρη, Ή Ελληνική Εκκλησία = Γ. Κονιδάρη, Ή Ελληνική Εκ κλησία ώς πολιτιστική δύναμις έν τη ιστορία τής Χερσονήσου του Αί μου, Έν Άθήναις 1948. Κονιδάρη, Συμβολαί = Γ. Κονιδάρη, Συμβολαί εις
τήν έκκλησιαστικήν ιστορίαν τής Άχρίδος, Έν Άθήναις 1967. Κονιδάρη, «77 έλληνική Εκκλησία» = Γ. Κονιδάρη, «Ή ελληνική ’Εκκλησία παράγων άναγεννήσεως του έλληνισμοΰ διά του άγώνος του 1821», Παρνασσός 16 (1974) 1-10. Κονόρτα, ’Οθωμανικές θεωρήσεις = Π. Κονόρτα, ’Οθωμανικές θεω ρήσεις γιά τό
Οικουμενικό Πατριαρχείο. Βεράτια γιά τούς προκαθή μενους τής Μεγάλης Εκκλησίας (17ος-άρχές 20a" αιώνα), Αθήνα 1998. Κονταλή, Ή σιμωνιακή χειροτονία = Άθ. Κονταλή, Ή σιμωνιακή χειροτονία κατά τούς Ιερούς Κανόνες, Αθήνα 2006. Κονταξή, «Ή συμμετοχή» = Τ. Κονταξή, «Ή συμμετοχή της Θεσ σαλίας εις τήν
εθνεγερσίαν του 1821 », Θεσσαλικά Χρονικά 10(1971) 49-52. Κοντογιάννη, «Κριτήρια διακρίσεως» = Σπ. Κοντογιάννη, «Κρι τήρια διακρίσεως μεταξύ ’Εθνομαρτύρων καί Νεομαρτύρων», Πρα κτικά A ' Συνεδρίου γιά τούς Άγιους Νεομάρτυρες (1453-1821) (Λιδωρίκι, 29-30 Μαΐου 1997), Άθήναι 1998, σσ. 126-136.
Κοντογιάννη, Οί Έλληνες=Π. Κοντογιάννη, Οί Έλληνες κατά τόν πρώτον έπί Αικατερίνης В ' Ρωσσοτουρκικόν πόλεμον
(1768-1774), Έν Άθήναις 1903. Κοντογιαννίδη, «Ή επανάσταση» = Τ. Κοντογιαννίδη, «Ή επανά σταση τού 1821 καί ό ρόλος τής Εκκλησίας», Realnews 20.3.2011, σ. 38. Κορδάτου, Ιστορία = Γ. Κορδάτου, 'Ιστορία τής Νεότερης Ελλά δας, τόμ. Α' (Τουρκοκρατία), Αθήνα 1957. Κορδάτου, Ή κοινωνική σημασία = Γ. Κορδάτου, Ή κοινωνική ση μασία τής Ελληνικής Επανάστασης του 1821, Αθήνα 1977".
Βιβλιογραφία 345 Κορδώση, Συμβολή = Μ. Κορδώση, Συμβολή στήν ιστορία καί το πογραφία τής περιοχής Κορίνθου στους μέσους χρόνους, Αθήνα χ.χ. Κοριζή, «’Ιδεολογικοί προσανατολισμοί» = X. Κοριζή, «Ιδεολο γικοί προσανατολισμοί πρό τής έπαναστάσεως του 1821», Νέα Ε στία 88 (1970) 37-39. Κούκη, Κουβάδες
= Κ. Κούκη, Κολλυβάδες. Μακάριος Νοταράς, ΑθανάσιοςΠάριος, Νικόδημος ό Αγιορείτης, Αθήνα 2005. Κούκου, Διαμόρφωσις = Έλ. Κούκου, Διαμόρφωσις τής έλληνικής κοινωνίας κατά τήν Τουρκοκρατίαν, A ' Τά Προνόμια του Πατριαρ χείου καί ή Φαναριωτική Κοινωνία, Άθήναι 1971. Κούκου, Θεσμοί = Έλ. Κούκκου,
Θεσμοί καί προνόμια του έλληνισμοΰ μετά τήν άλωση. Διαμόρφωση τής έλληνικής κοινωνίας κατά τήν Τουρκοκρατία, Αθήνα 1984. Κούκουρα, Τό μήνυμα του Εύαγγελίου = Δ. Κούκουρα, Τό μήνυμα του Εύαγγελίου. Μετάδοση καί πρόσληψη, Θεσσαλονίκη 2009. Κουμπουρλή, «Έθνος καί ’Ορθοδοξία» = Γ. Κουμπουρλή, «Έθνος καί
’Ορθοδοξία στήν έλληνική εθνική ιστοριογραφία: Ή εθνικοποί ηση τού ρόλου τής Θείας Πρόνοιας στήν ιστορία τού “Περιούσιου Λαού” τού Κυρίου», ’Ορθοδοξία, Έθνος καί Ιδεολογία». Επιστημο νική Ημερίδα Σχολής Μωραΐτη (7 Σεπτεμβρίου 2005), Αθήνα 2007, σσ. 123-144. Κουράκλη, Θρησκευτικοί λειτουργοί = Μ.
Κουράκλη, Θρησκευτι κοί λειτουργοί στό στράτευμα διά μέσου των αιώνων, Αθήνα 2010. Κουρίλα - Λαυριώτου, «Θεόκλητος ό Πολυείδης» = Εύ. Κουρίλα - Λαυριώτου, «Θεόκλητος ό Πολυείδης καί τό λεύκωμα αύτοΰ έν Γερμανία», Θρακικά 3 (1932) 84-149, 4 (1933) 129-199, 5 (1934) 69-162. Κουρκουμέλη,
«’Εμμανουήλ»=Ν. Κουρκουμέλη, «’Εμμανουήλ Παπαδόπουλου: Διδασκαλίαι στρατιωτικοί. Ένας πρώιμος κανονισμός στρατευμάτων
τής Έπτανήσου πολιτείας (1804)», Επτάνησος Πολιτεία (1800-1807). Τό πρώτο άνεξάρτητο Ελληνικό Κράτος. Τά Πρακτικά του Συνεδρίου «ΕπτάνησοςΠολιτεία (1800-1807): 200χρόνια άπό τήν ίδρυ σή της (1800-2000)», Αργοστόλι, 28-31 ’Οκτωβρίου 2000, έπιμ. Γ. Μοσχόπουλου-Γ. Μπάλλα, Αργοστόλι 2003, σσ. 229-237. Κουρκουμέλη, «’Εμμανουήλ Παπαδόπουλου» = Ν. Κουρκουμέ λη, «’Εμμανουήλ Παπαδόπουλου: Διδασκαλίαι στρατιωτικοί», Στρα τιωτική Επιθεώρηση 2 (2006) 146-151.
346 Я ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΚΛΗΡΟΥ Κουρνούτου, Λόγιοι = Γ. Κουρνούτου, Λόγιοι της Τουρκοκρατίας, τόμ. Α'-Β', Αθήναι 1956. Κουτιβα, Oi Νοταραδες = Στ. Κουτιβα, Οι Νοταραδες στην ύπηρεσία του Έθνους καί τής Εκκλησίας, Αθήναι 1968. Κραψίτη, «Τό βαθύτερο νόημα» = Β. Κραψίτη, «Τό βαθύτερο νόημα
τού Σουλίου», Μνήμη Σουλίου, τόμ. Α'-Β', Αθήναι 1971, σσ. 78-100. Κρικώνη, «Ή συμβολή» = Χρ. Κρικώνη, «Ή συμβολή του κλήρου τής ’Εκκλησίας είς τούς απελευθερωτικούς αγώνας τού έλληνικοΰ έθνους», «Μνήμη 1821»: Αφιέρωμα είς τήν εθνικήν παλιγγενεσίαν έπί τή 150ή έπετείφ, Θεσσαλονίκη 1971, σσ. 143-170.
Κρικώνη, «Κληρικοί Νεομάρτυρες» = Χρ. Κρικώνη, «Κληρικοί Νεομάρτυρες - Εθνομάρτυρες», Πρακτικά του Θεολογικοΰ Συνεδρίου τής Ίερο.ς Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης είς τιμήν καί μνήμην των Νεομαρτύρων, (17-19 Νοεμβρίου 1986), Θεσσαλονίκη 1988, σσ. 241-310. Κρικώνη, «'Ομολογιακός» = Χρ. Κρικώνη,
«'Ομολογιακός - Χριστοκεντρικός χαρακτήρας των μαρτυρίων των Νεομαρτύρων», Τι μητικό αφιέρωμα είς τόν Σεβασμιώτατον Μητροπολίτην Ύδρας Σπε τσών καίΑίγίνης 'Ιερόθεον, 'Ύδρα 1997, σσ. 473-488. Κρικώνη, «Τά κυριότερα γνωρίσματα» = Χρ. Κρικώνη, «Τά κυριότερα γνωρίσματα των Νεομαρτύρων», Πρακτικά
Διορθοδόξου Ε πιστημονικού Συνεδρίου «Κωνσταντίνος ό Υδραίος - Νεομάρτυρες προάγγελοι τής άναστάσεως του Γένους» (10-14 Νοεμβρίου 2000), Ύδρα 2007, σσ. 47-76. Κρομμύδα, Σεραφείμ = Β. Κρομμύδα, Ό Άγιος Νεομάρτυς Σερα φείμ, Αρχιεπίσκοπος Φαναριού καί Νεοχωρίου, Αθήνα 1999. Κυριάκού, Οί ιστορημένοι
χρησμοί = Κ. Κυριάκού, Οί ιστορημένοι χρησμοί τοΰ Λέοντος ς’τοΰ Σοφού. Χειρόγραφη παράδοση καί έκδόσειςκατά τούς ιε’-ιθ'
αιώνες, Αθήναι 1995. Κυριατζή, Πνευματική κίνηση = Ά. Κυριατζή, Πνευματική κίνηση καί ιδεολογικά ρεύματα τοΰ γένους καί τοΰ έλληνισμοϋ στούςχρόνους τής όθωμανικής κυριαρχίας μέσα άπό τις έκδόσεις τών Φυλλαδίων, Θεσσαλονίκη 2009. Κωνσταντινίδου, «Ό πρώτος εκκλησιαστικός προεστός» = Μ. Κωνσταντινίδου, «Ό πρώτος εκκλησιαστικός προεστός τής έν Τερ γέστη Ελληνικής κοινότητος Αρχιμανδρίτης Δαμασκηνός Όμηρος, (1709-1793), Νέα Σιών 11 (1911) 823-831.
Βιβλιογραφία 347 Κωνσταντινίδου, «Μάξιμος» = Έμμ. Κωνσταντινίδου, «Μάξιμος. Ό Πελοποννήσιος», ΘΗΕ 8 (1966) 637-638. Κωνσταντινίδου, «Ρόδου» = Έμμ. Κωνσταντινίδου, «Ρόδου, Μητρόπολις», ΘΗΕ 10 (1966) 817-820. Κωνσταντινίδου, Συμβολή = Έμμ. Κωνσταντινίδου, Συμβολή εις τήν Εκκλησιαστικήν Ιστορίαν
τήςΔωδεκανήσου, Άθήναι 1968. Κωνσταντινίδου, Ή έν Έλλάδι Εκκλησία = Έμμ. Κωνσταντινίδου, Ή έν Έλλάδι Εκκλησία κατά τήν επαναστατικήν καί τήν μέχρι της άφίξεως του Όθωνοςμεταβατικήν έποχήν (1821-1833), ΈνΆθήναις 1970. Κωνσταντινίδου, «Εύγένιος» = Ίω. Κωνσταντινίδου, «Ευγένιος», ΘΗΕ 5(1964) 1013-1015.
Κωνσταντινίδου, «Μακάριος» = Ίω. Κωνσταντινίδου, «Μακάριος. Ό Νοταράς», ΘΗΕ 8 (1966) 486-489. Κωνσταντινίδου, «Σαμουήλ» = Ίω. Κωνσταντινίδου, «Σαμουήλ. Ό Ιερομόναχος (1733-1803)», ΘΗΕ 10 (1966) 1147-1148. Κωνσταντόπουλου, «Εκκλησία» = Κ. Κωνσταντόπουλου, «Ή Με γάλη τοΰ Χρίστου Εκκλησία», ΑΕΚΔ 4/3
(1949) 227-232. Κωτσιόπουλου, Άνεξιθρησκεία = Κ. Κωτσιόπουλου, Άνεξιθρησκεία. Κοινωνική θεώρηση των άνθρωπίνων δικαιωμάτων στόν Ευρω παϊκό καί Νεοελληνικό Διαφωτισμό. Τό παράδειγμα των John Locke καί Ευγενίου Βούλγαρη, Θεσσαλονίκη 2008. Λαιμοΰ, «Εκκλησία» = Άνδ. Λαιμοΰ, «Εκκλησία καί Είκοσιένα»,
Θεολογία 42 (1971) 118-128. Lamansky, Secrets = VI. Lamansky, Secrets d’Etat de Venise. Do cuments, extraits, notices et etudes servant a éclaircir les rapports de la Seigneurie avec les grecs, les slaves et la Porte Ottomane a la fin du XVe et au XVIe siede, N. York 1968. Λάμπρου, «Ό έξοικισμός» =
Σπ. Λάμπρου, «Ό κατά τόν Δέκατον Έβδομον Αιώνα είς τήν Τοσκάναν έξοικισμός των Μανιατών», NE 2 (1905)
396-434. Λάμπρου, «Επιστολή» = Σπ. Λάμπρου, «Επιστολή τοΰ Σαλώνων Φιλοθέου», NE 12 (1915) 450-455. Λάμπρου, «Μακάριος» = Σπ. Λάμπρου, «Μακάριος, Θεόδωρος καί Νικηφόρος, oi Μελισσηνοί. Συμβολαί είς τήν ιστορίαν της Εκ κλησίας Παροναξίας», NE 19 (1925) 42-57. Λάμπρου, «Σελίδες» = Σπ. Λάμπρου, «Σελίδες έκ της Ιστορίας τών Ίωαννίνων», NE 21 (1927) 337-360.
348 Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΚΛΗΡΟΥ Λάσκαρι, «’Εκκλήσεις» = Μ. Λάσκαρι, «’Εκκλήσεις του επισκό που Μάνης Νεοφύτου πρός τούς Ισπανούς (1612-1613) διά τήν άπελευθέρωσιν της Πελοποννήσου», Ελληνικά 15 (1957) 293-310. Λεοντσίνη, «Ή διαμόρφωση» = Γ. Λεοντσίνη, «Ή διαμόρφωση τής πολιτικής σκέψης
του Ρήγα», Ρήγας Βελεστινλής. Διαφωτιστής, Επαναστάτης, Μάρτυρας, Αθήνα 2007, σσ. 47-58. Λιούφη, Ιστορία = Π. Λιούφη, Ιστορία της Κοζάνης, Έν Αθήναις 1924. Λουκάτου, «Αγαθάγγελος» = Δ. Λουκάτου, «Αγαθάγγελος», ΘΗΕ 1 (1962) 86-88. Λούντζη, «Ό Μοτσενΐγος» = Ν. Λούντζη, «Ό Κόμης Γεώργιος Μοτσενΐγος στό
βλέμμα τού Έρμάνου Λούντζη», Επτάνησος Πολι τεία (1800-1807). Τό πρώτο ανεξάρτητο Ελληνικό Κράτος. Τά Πρα κτικά του Συνεδρίου «Επτάνησος Πολιτεία (1800-1807): 200 χρόνια άπό τήν ίδρυσή της (1800-2000)», Αργοστόλι, 28-31 'Οκτωβρίου 2000, έπιμ. Γ. Μοσχόπουλου-Γ. Μπάλλα, Αργοστόλι 2003, σσ. 203-207.
Λώλη, «Ό Ανώνυμος Συγγραφέας» = Σ. Λώλη, «Ό Ανώνυμος Συγ γραφέας τής “Ελληνικής Νομαρχίας” καί ό 'Ελληνικός κλήρος έν σχέσει πρός τήν εποποιίαν τού 1821, Θεολογία 42 (1971) 139-148. Μακράκη, «’Ορθοδοξία» = Μ. Μακράκη, «’Ορθοδοξία καί ’Ελευ θερία», Κωνσταντίνος Δωρ. Μουρατίδης, Πρόμαχος
'Ορθοδοξίας. Τι μητικό αφιέρωμα Πανελληνίου Ένώσεως Θεολόγων, Αθήναι 2003, σσ. 501-530. Maloney, A history = G. Maloney, A history ofOrthodox Theology since 1453, Belmont, Massachusetts 1976. Μαμαλάκη, «Δοσιθέου Κωνσταμονίτου» = Ίω. Μαμαλάκη, «Δοσιθέου Κωνσταμονίτου. Νέον Υπόμνημα των νεοφανών
ιερομαρτύ ρων καί όσιομαρτύρων», Γρηγόριος ό Παλαμάς 46 (1963) 331-342. Μαμαλάκη, Τό Άγιον Όρος = Ίω. Μαμαλάκη, Τό
Άγιον Όρος (Ά θως) διά μέσου των αιώνων, Θεσσαλονίκη 1971. Μάνεση, «Ή πολιτική ιδεολογία» = Άρ. Μάνεση, «Ή πολιτική ι δεολογία του Ρήγα», Τιμή στόν Ρήγα Βελεστινλή, Εργασίες της Διε θνούς Διημερίδος γιά τήν έπέτειο των 200 χρόνων άπό τό θάνατο του Ρήγα Βελεστινλή (Αθήνα, 21-22 Σεπτ. 1998), έπιμ. Μ. Ευθυμίου, Δ. Κοντογεώργη, Αθήνα 2002, σσ. 13-33. Μανίκα, «Γεννάδιος ό В '» = К. Μανίκα, «Γεννάδιος ό B', ό Σχολάριος», n.L.B 16(1996) 291-292.
Βιβλιογραφία 349 Μανίκα, Σχέσεις = Κ. Μανίκα, Σχέσεις ’Ορθοδοξίας καί Ρωμαιο καθολικισμού στην Ελλάδα κατά τήν διάρκεια της Έπαναστάσεως (1821-1827), Αθήνα 2002. Μανίκα, Ή διαμόρφωση = Κ. Μανίκα, Ή διαμόρφωση των σχέ σεων Εκκλησίας καί Πολιτείας στη νεώτερη Ελλάδα (1821-1852). 'Ιστορική καί
κανονική θεώρηση των θεσμικών πλαισίων τής πολιτειοκρατείας. Α'.Ήπερίοδος τής Έπαναστάσεως, Αθήνα 2008. Μανούσακα, «Δύο άγνωστα έργα» = Μ. Μανούσακα, «Δύο άγνω στα έργα του Γερασίμου Βλάχου είς άγιορείτικον κώδικα», Κρητικά Χρονικά 8/1 (1954) 55-60. Μαντζαρίδη, «Κοινωνιολογική προσέγγιση» = Γ.
Μαντζαρίδη, «Κοινωνιολογική προσέγγιση της παρουσίας των Νεομαρτύρων», Πρακτικά του Θεολογικοϋ Συνεδρίου τής Ιερός Μητροπόλεως Θεσ σαλονίκης είς τιμήν καί μνήμην των Νεομαρτύρων (17-19 Νοεμβρίου 1986), Θεσσαλονίκη 1988, σσ. 227-237. Μαντζαρίδη, Χριστιανική ήθική = Γ. Μαντζαρίδη, Χριστιανική ήθική,
Θεσσαλονίκη 19913. Μαντζαρίδη, Πρόσωπο = Γ. Μαντζαρίδη, Πρόσωπο καί θεσμοί, Θεσσαλονίκη 1997. Μαντουβάλου, 'Ερμηνευτικές προσεγγίσεις = Μ. Μαντουβάλου, Ερμηνευτικές προσεγγίσεις του φαινομένου των Νεομαρτύρων, Αθή να 2004. Μαξίμου, Τό Οικουμενικόν Πατριαρχέϊον = Μαξίμου μητρ. Σάρδεων, Τό
Οικουμενικόν Πατριαρχέϊον έν τή Όρθοδόξφ Εκκλησία. 'Iστορικοκανονική μελέτη, Θεσσαλονίκη 19892. Μαραβελέα, Σκόρπιες σελίδες = Γ. Μαραβελέα, Σκόρπιες σελίδες ιστορίας: έπανάσταση τοΰ ’21 (Αρχαίοι χρόνοι - Τουρκοκρατία - Νε ώτερη έποχή), Αθήνα 1977. Μαρίνου, Ελευθερία = Αν. Μαρίνου, Ή θρησκευτική
έλευθερία, Άθήναι 1972. Ματσούκα, «Σκέψεις» = Ν. Ματσούκα, «Σκέψεις καί σχόλια στά ‘ "Οράματα καί θάματα” τοΰ στρατηγού
Μακρυγιάννη», Γρηγόριος όΠαλαμάς 67 (1984) 135-149. Maurer, Ο έλληνικός λαός = G.L. von Maurer, Ο έλληνικός λαός. Δημόσιο, ιδιωτικό καί έκκλησιαστικό Δίκαιο άπό τήν έναρξη τοΰ α γώνα γιά τήν ανεξαρτησία ώς τήν 31 Ι’ουλίου 1834 (μτφρ. Ο. Ρομπάκη, είσαγ. - έπιμ.- σχολ. Τ. Βουρνά), Αθήνα 1976.
350 Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΚΛΗΡΟΥ Μαυρογιάννη, Ιστορία = Γ. Μαυρογιάννη, Ιστορία των Ίονίων Νήσων άρχομένη τφ 1797 καί λήγουσα τφ 1815, τόμ. Α'-Β', Έν Αθήναις 1889. Μαχαιρα, Πολιτική = Κ. Μαχαιρα, Πολιτική καί διπλωματική ιστορία τηςΑευκάδος, (1797-1810), τόμ. Α'-Β', Αθήναι 1954. Μαχαιρα, Ή
Λεύκάς = Κ. Μαχαιρα, Ή Λεύκάς έπί Ενετοκρατίας, 1684-1797, Αθήνα 2008. Μέρτζιου, «Ή έπανάστασις» = Κ. Μέρτζιου, «Ή έπανάστασις Διο νυσίου του Φιλοσόφου», ΗΧ13 (1938) 81-90. Μέρτζιου, «Νέαι ειδήσεις» = Κ. Μέρτζιου, «Νέαι ειδήσεις περί Κρητών έκ των αρχείων τής Βενετίας», Κρητικά Χρονικά 2/2 (1948)
274-297. Μέρτζιου, «Φιλόθεος» = Κ. Μέρτζιου, «Φιλόθεος ’Επίσκοπος Σά λωνων (1698-1699)» ΕΕΣΜ1 (1968) 241-244. Μεταλληνοΰ, 'Ιστορικά = Γ. Μεταλληνοΰ, Μικρά Ιστορικά, Λευ κωσία 1988. Μεταλληνοΰ, «Άγιότης» = Γ. Μεταλληνοΰ, «Άγιότης μαρτυρουμένη», Απόστολος Βαρνάβας 50/1 (1989) 39-47. Μεταλληνοΰ, «Τό
ράσο» = Γ. Μεταλληνοΰ, «Τό ράσο στή θυσία γιά τήν ελευθερία», Πρακτικά του Συμποσίου ΠΑΠΑΦΛΕΣΣΑΣ, Αιακόσια χρόνια άπό τή γέννησή του (1788-1988), μέ θέμα: Ή έλευθεριά ώς θυσία, Αθήνα 1991, σσ. 112-118. Μεταλληνοΰ, «Ή συνέχεια τοΰ Γένους» = Γ. Μεταλληνοΰ, «Ή συ νέχεια τοΰ Γένους μετά τήν Αλωση», Ή
Άλωση τής Πόλης, έπιστ. έπιμ., Εύ. Χρυσοΰ, Αθήνα 1994, σσ. 309-329. Μεταλληνοΰ, «Θεολογία» = Γ. Μεταλληνοΰ, «Θεολογία έλευθερίας καί ‘’θεολογία άπελευθερώσεως”», Τό δικαίωμα της άντίστασης, έπιμ. Κ. Μπέη, Αθήνα 1995, σσ. 369-384. Μεταλληνοΰ, «Αθανάσιος Πάριος» = Γ. Μεταλληνοΰ, «Αθανάσιος Πάριος
(1721-1813) (Έργογραφία - Ιδεολογία -Βιβλιογραφικά)», ΕΕΘΣΠΑ 30 (1995) 293-349. Μεταλληνοΰ, Ελληνισμός
μαχόμενος = Γ. Μεταλληνοΰ, Ελληνι σμός μαχόμενος, Αθήνα 1995. Μεταλληνοΰ, «Γρηγόριος Ε'» = Γ. Μεταλληνοΰ, «Γρηγόριος Ε'», Πάπυρος Ααρούς Μπριτάννικα 19 (1996) 242-244. Μεταλληνοΰ, ’Ορθοδοξία = Γ. Μεταλληνοΰ, ’Ορθοδοξία καί έλληνικότητα. Προσεγγίσεις στή νεοελληνική ταυτότητα, Αθήνα 1998.
Βιβλιογραφία 351 Μεταλληνοΰ, Παρεμβάσεις = Γ. Μεταλληνοΰ, Παρεμβάσεις. Ιστο ρικές καί θεολογικές, Αθήνα 1998. Μεταλληνοΰ, Ελληνισμός Μετέωρος = Γ. Μεταλληνοΰ, Ελληνι σμός Μετέωρος, Αθήνα 19992. Μεταλληνοΰ, Ή Εκκλησία = Γ. Μεταλληνοΰ, Ή Εκκλησία τής Κέρκυρας. Διαχρονική επισκόπηση, Κέρκυρα 1999.
Μεταλληνοΰ, Ιχνηλασία = Γ. Μεταλληνοΰ, Ιχνηλασία πνευματι κής σχοινοβασίας. (Ψηλάφηση καίριων στιγμών στήν πορεία του Χρι στιανικού Ελληνισμού), Κατερίνη 1999. Μεταλληνοΰ, «Νεομάρτυρες», = Γ. Μεταλληνοΰ, «Oi Νεομάρτυρες καί ή έθνικοθρησκευτική σημασία τους», Πρακτικά του Επιστη μονικού Συνεδρίου
τής Ίερσ.ς Μητροπόλεως Μυτιλήνης μέ θέμα: Ό Νεομάρτυς Θεόδωρος ό Βυζάντιος Πολιούχος Μυτιλήνης, (17-19 Φε βρουάριου 1998), Μυτιλήνη 2000, σσ. 77-90. Μεταλληνοΰ, Παράδοση = Γ. Μεταλληνοΰ, Παράδοση καί Αλλο τρίωση, Αθήνα 20015. Μεταλληνοΰ, Φώτα = Γ. Μεταλληνοΰ, Φώτα καί φώς. Ιστορικά μελετήματα,
Αθήνα 2001. Μεταλληνοΰ, «Ή Άλωση» = Γ. Μεταλληνοΰ, «Ή Άλωση τής Πόλης (1453) καί τό δράμα των έθνικών μας διχασμών», ΕλΒυΠο 6/2 (2004) 12-19. Μεταλληνοΰ, «Ειρήνη» =Γ. Μεταλληνοΰ, «Ορθοδοξία καί Ειρή νη», Κατάθεση Τιμής στόν Μητροπολίτη Σισανίου καί Σιατίστης κ. Αντώνιο, Σιάτιστα 2004, σσ. 571-580.
Μεταλληνοΰ, «Αλήθεια» = Γ. Μεταλληνοΰ, «Όταν ή άγνοια καί ή κακία παραποιοΰν τήν αλήθεια», Τόλμη 40 (2004) 22-26. Μεταλληνοΰ, Τουρκοκρατία = Γ. Μεταλληνοΰ, Τουρκοκρατία. Oi "Ελληνες στήν 'Οθωμανική αυτοκρατορία, Αθήνα 20056. Μεταλληνοΰ, «Ορθοδοξία» = Γ. Μεταλληνοΰ, «’Ορθοδοξία καί νε οελληνική
ταυτότητα», Εισηγήσεις του Λαϊκού Πανεπιστημίου τής Εκκλησίας τής Ελλάδας, μέ θέμα: «Ή συμβολή τής Εκκλησίας
καί τοΰ ίεροΰ κλήρου είς τήν διαμορφωτήν τής νεοελληνικής ταυτότητος», Αθήνα 2005, σσ. 37-52. Μεταλληνοΰ, Συναντήσεις = Γ. Μεταλληνοΰ, Συναντήσεις. Ερευνη τικές ανιχνεύσεις στήν ιστορία καί τό παρόν, Αθήνα 2005.
352 Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΚΛΗΡΟΥ Μεταλληνοΰ, Στά μονοπάτια = Γ. Μεταλληνοΰ, Στά μονοπάτια της Ρωμιοσύνης. Σταθμοί στην ιστορική διαδρομή του όρθόδοξου Ελληνι σμού, Αθήνα 2008. Μεταλληνοΰ, «Ή 'Άλωση του 1204» = Γ. Μεταλληνοΰ, «Ή Άλωση τοΰ 1204 καί oi συνέπειες της», ΕΕΘΣΠΑ 44 (2009)
517-526. Μηλιώρη, Oi κρυπτοχριστιανοί = Ν. Μηλιώρη, Oi κρυπτοχριστιανοί, Άθήναι 1962. Μητσοπούλου, Ή ¿ν Χριστώ ελευθερία = Ν. Μητσοπούλου, Ή έν Χριστώ έλευθερία ώς συμμόρφωσις πρός τό θέλημα τοΰ Θεού, Άθήναι 1980. Μισύρη, Ή ναυμαχία τής Ναύπακτού = Β. Μισύρη, Ή ναυμαχία τήςΝαυπάκτου (1571 μ.Χ).
Άγνωστες σελίδες δόξας τοΰ μεσαιωνικού Ελληνισμού, Αθήνα 2004. Μιτσίδη, «Κύπρος» = Ά. Μιτσίδη, «Κύπρος (Εκκλησιαστική Ιστο ρία)», ΘΗΕ 7 (1965) 1126-1138. Μιχαηλάρη, Άφορισμός = Π. Μιχαηλάρη, Άφορισμός. Ή προσαρ μογή μιας ποινής στίς αναγκαιότητες τής Τουρκοκρατίας, Αθήνα 1997. Μιχάλαγα, Συμβολή =
Δ. Μιχάλαγα, Συμβολή στήν έκκλησιαστική ιστορία τής Πελοποννήσου κατά τή В ' Βενετοκρατία (1685-1715), Α θήνα 2008. Μιχαλόπουλου, «Oi 'Έλληνες» = Δ. Μιχαλόπουλου, «Oi Έλληνες καί τό μεσσιανικό όραμα της Ρωσίας κατά τή νεώτερη καί σύγχρονη περίοδο», Νέα Κοινωνιολογία 10 (1998) 20-26. Μοναχών Μονής
Δοχειαρίου, «Ή συμβολή» = Μοναχών Μονής Δοχειαρίου, Αγίου Όρους, «Ή συμβολή τών χρησμών στήν επανά σταση τοΰ 1770», Πρακτικά Διεθνοΰς Συνεδρίου με θέμα: Ό Άγιος Μακάριος (Νοταράς) - Γενάρχης τοΰ Φιλοκαλισμοΰ - Μητροπολίτης Κορίνθου καί ό περίγυρος του, Αθήνα 2006, σσ. 613-625. Μοσχοβάκη, Δημόσιον
δίκαιον = Ν. Μοσχοβάκη, Τό έν Έλλάδι Δημόσιον δίκαιον έπί Τουρκοκρατίας, Έν Άθήναις 1882. Μόσχου, Συνοπτική
Ιστορία, Α' = Δ. Μόσχου, Συνοπτική Ιστορία τής χριστιανικής Εκκλησίας. Ή πρώτη χιλιετία, τ. A', Αθήνα 2008, τ. B', Από τό σχίσμα εως τούς Νεότερους χρόνους, Αθήνα 2010. Μουστάκη, «Ελληνικόν» = Β. Μουστάκη, «Ελληνικόν καί ’Ορθο δοξία», ΘΗΕ 5 (1964) 652-653. Μουτζούρη, Ή Λέσβος = Ίω. Μουτζούρη, ΉΛέσβος καί ή έλληνική έπανάστασις, Μυτιλήνη 1955.
Βιβλιογραφία 353 Μουτζούρη, «Μακάριος ό Νοταρδς» = Ίω. Μουτζούρη, «Μακά ριος ό Νοταράς καί τό άναγεννητικόν του εργον», Πρακτικά του A ' Τοπικού Συνεδρίου Κορινθιακών Ερευνών (Κόρινθος 27-28 Απριλί ου 1974), Άθηναι 1975. Μπαλάνου, Αί θρησκευτικοί ίδέαι = Δ. Μπαλάνου, Ai θρησκευτι κοί ίδέαι του
Αδαμάντιου Κοραή, Έν Άθήναις 1920. Μπαλάνου, «Εκκλησία» = Δ. Μπαλάνου, «Εκκλησία καί Έθνος», Πρακτικά τής Ακαδημίας Αθηνών 13 (1938), 208-218. Μπαλατσούκα, Τό Νεομαρτυρολόγιο = Ίω. Μπαλατσούκα, Τό Νεομαρτυρολόγιο του Ίωάννου Καρυοφύλλη, Θεσσαλονίκη 2003. Μπέη, «Ή θρησκευτική ελευθερία» = Κ. Μπέη, «Ή
θρησκευτική έλευθερία στήν καθημερινή έλληνική πρακτική. 1. ’Ορθοδοξία καί θρησκευτική έλευθερία», Ή θρησκευτική έλευθερία. Θεωρία καί πρά ξη στήν έλληνική κοινωνία καί εννομη τάξη, έπιμ. Κ. Μπέη, Αθήνα 1997, σσ. 205-212. Μπελέζου, Ή σημειολογία = Κ. Μπελέζου, Ή σημειολογία του Γάμον στήν Αποκάλυψη
του Ίωάννου. Πρόσωπα καί συμβολισμοί, Αθήνα 2007. Μπερδιάγεφ, Πνεύμα = Ν. Μπερδιάγεφ, Πνεύμα καί έλευθερία. Δο κίμων χριστιανικής φιλοσοφίας, μτφρ. ύπό Μητρ. Σάμου Ειρηναίου, Άθηναι 1952. Μπολανάκη, «Ή θρησκευτικότητα» = Ίω. Μπολανάκη, «Ή θρη σκευτικότητα του Ρήγα Βελεστινλή», Ρήγας Βελεστινλής.
Διαφωτι στής, Επαναστάτης, Μάρτυρας, Αθήνα 2007, σσ. 165-170. Μπόμπου-Σταμάτη, «Παρατηρήσεις» = Β. Μπόμπου-Σταμάτη, «Παρατηρήσεις στά χειρόγραφα των έργων του Γερασίμου Βλά χου», Ελληνικά 28/2 (1975) 375-393. Μπόνη, Γεώργιος-Γεννάδιος = Κ. Μπόνη, Γεώργιος-Γεννάδιος Κουρτέσης ό Σχολάριος, Άθηναι
1953. Μυστακίδου, Έπί τή Αλώσει = Β. Μυστακίδου, Έπί τή Αλώσει. Τά μετά τήν Άλωσιν. Μωάμεθ ό
Κατακτητής. Ελληνικόν Έθνος. Πατρι αρχεία, Έν Κωνσταντινουπόλει 1920. Μυστακίδου, «Λασκάρεις» = Β. Μυστακίδου, «Λασκάρεις 14001869», ΕΕΒΣ 5 (1928) 131-168. Μυστακίδου, «Επισκοπικοί Κατάλογοι» = Β. Μυστακίδου, «Επι σκοπικοί Κατάλογοι», ΕΕΒΣ 12 (1936) 139-238. Μυστακίδου, Ένδοξη δουλεία = Κ. Μυστακίδου, Ένδοξη δουλεία.
354 Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΚΛΗΡΟΥ Σχέσεις Φαναριωτών, Ελλήνων ύπηκοων της Υψηλής καί Έλλαδιτών, Αθήνα 2008. Μωϋσέως, «Oi διά των αγίων σχέσεις» = Μωϋσέως Αγιορείτου μονάχου, «Oi διά των άγιων σχέσεις Αγίου Όρους καί Θεσσαλονί κης», Καιρός. Τιμητικός Τόμος στόν Όμ. Καθηγητή Δαμιανό Άθ.
Αόϊκο, Θεσσαλονίκη 1995, σσ. 163-173. Μωϋσέως, «Άγνωστα στοιχεία» = Μωϋσέως Αγιορείτου μονά χου, «Άγνωστα στοιχεία περί των Αγιορειτών Νεομαρτύρων», Πρα κτικά Αιορθοδόξου Επιστημονικού Συνεδρίου «Κωνσταντίνος ό Υδραίος - Νεομάρτυρες προάγγελοι της άναστάσεως του Γένους», (ΙΟ Ι 4 Νοεμβρίου 2000),
'Ύδρα 2007, σσ. 317-339. Νανάκη, Εκκλησία = Άνδρ. Νανάκη, Μητρ., Εκκλησία, Γένος, Ελ ληνισμός, Κατερίνη 1993. Νανάκη, «Έθναρχοΰσα ’Εκκλησία» = Άνδρ. Νανάκη, Μητρ., «Έθναρχοΰσα ’Εκκλησία καί Κρήτες νεομάρτυρες (1643-1867)», Πρα κτικά Αιορθοδόξου Επιστημονικού Συνεδρίου «Κωνσταντίνος ό Υ δραίος -
Νεομάρτυρες προάγγελοι τής άναστάσεως του Γένους» (ΙΟ Ι 4 Νοεμβρίου 2000), Ύδρα 2007, σσ. 423-441. Νανάκου, «Διονύσιος В'» = Σ. Νανάκου, «Διονύσιος B' ό “Φιλό σοφος” Πρωτοστάτης - Πρωτομάρτυς της έλευθερίας», Θεολογία 42 (1971) 179-186. Νανάκου, Ό Άγιος Σεραφείμ = Σ. Νανάκου, Ό Άγιος Νεομάρτυς
Σεραφείμ, Καρδίτσα 2002. Necipoğlu, «Conditions» = Ν. Necipoğlu, «Social and Economic Conditions in Constantinople during Mehmed II’s Siege», 1453. Ή άλωση τής Κωνσταντινούπολης καί ή μετάβαση άπό τούς μεσαιωνι κούς στούς νεότερους χρόνους, έπιστ. έπιμ. Τ. Κιουσιοπούλου, Ηράκλειο 2005, σσ. 75-86.
Νέλλα, «’Ορθοδοξία» = Π. Νέλλα, «’Ορθοδοξία καί πολιτική», Μαρτυρία ’Ορθοδοξίας, Αθήνα 1971. Νιάρχου, «Ή
έλευθερία» = Κ. Νιάρχου, «Ή έλευθερία ώς θυσία. Ή ψυχολογία των αγωνιστών τοΰ 1821», Πρακτικά του Συμποσίου Παπαφλέσσας, Διακόσια χρόνια άπό τή γέννηση του (1788-1988), μέ θέμα: Ή έλευθερία ώς θυσία, Αθήνα 1991, σσ. 35-44.
Βιβλιογραφία 355 Νικολαΐδη, Επανάσταση = Λπ. Νικολα'ί'δη, Κοινωνικοπολιτική Επανάσταση καί Πολιτική Θεολογία, Κατερίνη 1987. Νικολαΐδη, Προβληματισμοί = Άπ. Νικολαΐδη, Προβληματισμοί χριστιανικού ήθους, Αθήνα 2002. Νικολαΐδη, «’Ελευθερία» = Άπ. Νικολαΐδη, «’Ελευθερία καί ανε λευθερία», ΕΕΘΣΠΑ 43
(2008) 345-359. Νικολάου, «Ή ελευθερία» = Θ. Νικολάου, «Ή έλευθερία τής βουλήσεως καί ή έν Χριστώ σωτηρία», Θεολογία 59 (1988) 490-506. Νικολάου, Ai περί πολιτείας = Θ. Νικολάου, Aí περί πολιτείας καί δικαίου ίδέαι του Γ. Πλήθωνος Γεμιστού, Θεσσαλονίκη 19892. Νικολάου, Εθνομάρτυρες = Ν. Νικολάου,
Εθνομάρτυρες ιεράρχες στην τουρκοκρατούμενη Ελλάδα. Αγλάισμα καί κλέος τής έλευθερίας, Αθήνα 1999. Νικολάου, Μετουσία = Θ. Νικολάου, Μετουσία Θεού. Φιλοσοφικές καί θεολογικές μελέτες, Άθήναι 2011. Νούτσου, Ελληνική Νομαρχία = Π. Νούτσου, Ελληνική Νομαρχί α. Συμβολή στην έρευνα των πηγών της, Αθήνα
1982. Ξηρουχάκη, Ό Κρητικός πόλεμος = Άγ. Ξηρουχάκη, Ό Κρητικός πόλεμος (1645-1669) ή συλλογή των ελληνικών ποιημάτων Ανθίμου Διακρούση καί Μαρίνου Ζάνε, Έν Τεργέστη 1908. Ξυπνητού, «Ή σημασία των ορών» = Ν. Ξυπνητού, «Ή σημασία των ορών χειροτονία καί άφορισμός καί ή ειδικότερη προβληματική στό
Κανονικό Δίκαιο κατά τόν Άγιο Νικόδημο», ΕΕΚΥΜ 16(1995) 1 31. Οίκονόμου, «Θεός» = Ήλ. Οικονόμου, «Θεός καί ’Επανάσταση τού 1821», Κοινωνία 27/2 (1984) 139-153. Οίκονόμου, Κείμενα = Ήλ. Οικονόμου, Κείμενα πίστεως καί έλευ θερίας. (Αύθεντικαίμαρτυρίαι έπωνύμων καί ανωνύμων Ελλήνων πε ρί τής
Εθνεγερσίας του 1821), Άθήναι 1985. Οικονόμου, ΉένΆρτη Εκκλησία = Φ. Οικονόμου, ΉένΆρτη Εκκλη σία άπό τής ίδρύσεώς
της μέχρι τών καθ’ήμάςχρόνων, Άθήναι 1972. Παΐζη - Άποστολοπούλου, - Άποστολόπουλου, Μετά τήν κατάχτη ση = Μ. Παΐζη - Άποστολοπούλου, - Δ. Άποστολόπουλου, Μετά τήν κατάκτηση. Στοχαστικές προσαρμογές του Πατριαρχείου Κωνσταντι νουπόλεως σέ άνέκδοτη έγκύκλιο του 1477, Αθήνα 2006. Πάλλη, «Ό ρόλος» = Π. Πάλλη, «Ό ρόλος τής ’Εκκλησίας είς τήν ’Εθνεγερσίαν τού 1821», Θεολογία 42 (1971) 110-117.
356 Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΚΛΗΡΟΥ Πάλλη, «Τό προπαρασκευαστικό έργο» = Π. Πάλλη, «Τό προπα ρασκευαστικό έργο της Εκκλησίας διά τήν εθνεγερσίαν του 1821», ’Ορθόδοξος Επιστασία 24 (1978) 21-22. Παναγιωτάκου, Θρόνος = Π. Παναγιωτάκου, Ό Οικουμενικός Πα τριαρχικός Θρόνος της
Κωνσταντινουπόλεως. Εκκλησιαστική καί Πο λιτική θέσις, Άθήναι 1948. Παναγιωτίδη, «Ή διαμεσολαβημένη πρόσληψη» = Στ. Παναγιωτίδη, «Ή διαμεσολαβημένη πρόσληψη τοΰ 1821 στή σύγκρουση Κορδάτου - Ζεύγου: Μία περίπτωση ιδεολογικής χρήσης της Ιστο ρίας», Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «Πολιτική Επιστήμη
καί Ιστορία» Επετηρίδα 2008-2009, Αθήνα 2010, σσ. 241-260. Παναγιωτόπουλου, «Διδασκαλία Πολιτική» = Ί. Παναγιωτόπουλου, «“Διδασκαλία Πολιτική”. Εισαγωγή, παρουσίαση καί κριτική των προεπαναστατικών έργων ‘ ’Διδασκαλία Πατρική” καί “Αδελ φική Διδασκαλία”», Εκκλησιαστικός Φάρος 71 (1999) 251-291.
Πανοπούλου, «Oi συνέπειες» = Άγγ. Πανοπούλου, «Oi συνέπειες της Σταυροφορίας στό έκκλησιαστικό επίπεδο. Πνευματική δικαιο δοσία, έπιρροές καί ανατροπές», Ή Τέταρτη Σταυροφορία καί ό ελληνικός κόσμος, έπιστ. έπιμ. Ν. Μοσχονά, Αθήνα 2008, σσ. 343-364. Πανταζοπούλου, Συσσωματώσεις = Ν. Πανταζοπούλου,
Ελλήνων συσσωματώσεις κατά τήν Τουρκοκρατίαν, Άθήναι 1958. Παντελεήμονος, «Όσιομάρτυρες» = Παντελεήμονος, μητρ. Κό ρινθου, «Όσιομάρτυρες καί άσκηταί καί ή έπανάστασις τοΰ 1821», Εκκλησία 63 (1986) 313-316. Παπαγεωργίου, Από τό Γένος = Στ. Παπαγεωργίου, Από τό Γένος στό Έθνος. Ή θεμελίωση τοΰ
έλληνικοΰ κράτους 1821-1862, Αθήνα 2004. Παπαδάκη, Ή Χριστιανική Ανατολή = Ά. Παπαδάκη, Ή Χριστια νική Ανατολή καί ή άνοδος
του παπισμού. Ή Εκκλησία άπό τό 1071 ώς τό 1453, μτφρ. Στ. Εύθυμιάδη (άπό τό πρωτότυπο The Christian East and the Rise of the Papacy. The Church 1071-1453 A.D.), Αθήνα 2003. Παπαδεροΰ, «Κοραής» = Άλ. Παπαδεροΰ, «Κοραής Αδαμάντιος», ΘΗΕ 7 (1965) 818-825. Παπαδεροΰ, Μετακένωσις = Άλ. Παπαδεροΰ, Μετακένωσις. Ελ λάδα - ’Ορθοδοξία - Διαφωτισμός κατά τόν Κοραή καί τόν Οίκονόμο, Αθήνα 2010.
Βιβλιογραφία 357 Παπαδημητρίου, Ή έπισκοττή Πλαταμώνος = Ν. Παπαδημητρίου, Ή έπισκοπή Πλαταμώνος καί Λυκοστομίου, Άθήναι 20072. Παπαδόπουλου - Κεραμέως, Ό Ακάθιστος Ύμνος = Α. Παπαδόπουλου-Κεραμέως, Ό Ακάθιστος Ύμνος, oi Ρώς καί ό πατριάρχης Φώ τιος, Έν Άθήναις 1903. Παπαδόπουλου, Oi Άγιοι = Κ.
Παπαδόπουλου, Oi Άγιοι Μάρτυρες εις τήν ζωήν καί την πίστιν τής Αρχαίας Εκκλησίας, Αθήναι 1997. Παπαδόπουλου, Αλλάτιος = Θ. Παπαδόπουλου, Λέων Άλλάτιος (Χίος 1588 - Ρώμη 1669): Σύμμικτα Άλλατιανά, Αθήνα 2007. Παπαδόπουλου, Ή προετοιμασία του Αγώνος = Στέφ. Παπαδόπου λου, Ή προετοιμασία του Αγώνος
τής Παλιγγενεσίας στή Μακεδονία, Θεσσαλονίκη 1968. Παπαδόπουλου, Απελευθερωτικοί αγώνες — Στέφ. Παπαδόπουλου, Απελευθερωτικοί άγώνες τών Ελλήνων έπί Τουρκοκρατίας. (Πανεπι στημιακές παραδόσεις), τχ. Α' (1453-1669), Θεσσαλονίκη 1969. Παπαδόπουλου, «’Επαναστατικές ζυμώσεις» = Στέφ. Παπαδόπου λου,
«’Επαναστατικές ζυμώσεις καί ανταρσίες κατά τά τέλη τοΰ 16ου καί τίς αρχές τοΰ 17ου αιώνα», ΙΕΕ 10 (1974) 324-333. Παπαδόπουλου, «Ή Ελληνική ’Επανάσταση» = Στέφ. Παπαδό πουλου, «Ή Ελληνική ’Επανάσταση τοΰ 1770 καί ό αντίκτυπος της στίς έλληνικές χώρες», ΙΕΕ 11 (1975) 58-85. Παπαδόπουλου, Κύρια
χαρακτηριστικά = Στέφ. Παπαδόπουλου, Κύρια χαρακτηριστικά τών άπελευθερωτικών άγώνων τών Ελλήνων κατά τήν περίοδο τής Τουρκοκρατίας, Θεσσαλονίκη 1982. Παπαδόπουλου, Oi Νεομάρτυρες = Στυλ. Παπαδόπουλου, Oi Νεομάρτυρες καί τό δοϋλον Γένος, Έν Αθήναις 1991. Παπαδόπουλου, Άγιος Μακάριος = Στυλ.
Παπαδόπουλου, Άγιος Μακάριος Κορίνθου. Ό Γενάρχης τοΰ Φιλοκαλισμοΰ, Αθήνα 2000. Παπαδόπουλου, «Σφαιρικότητα» = Στυλ.
Παπαδόπουλου, «Σφαιρικότητα έργου καί δράσεως τοΰ Γενάρχη τοΰ Φιλοκαλισμοΰ Αγίου Μακαρίου τοΰ Νοταρα», Άγιος Μακάριος (Νοταρας). Γενάρχης τοΰ Φιλοκαλισμοΰ - Μητροπολίτης Κορίνθου, έπιμ. Στ. Παπαδόπουλου, Αθήνα 2006, σσ. 17-40. Papadopoulos, Studies = Th. Papadopoulos, Studies and documents
358 Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΚΛΗΡΟΥ relating to the history ofthe Greek Church andpeople under Turkish domination, Variorum 19902. Παπαδόπουλου, Oi Νεομάρτνρες = Xp. Παπαδόπουλου, Οί Νεομάρτυρες, Άθήναι 1922. Παπαδόπουλου, «’Εσωτερική κατάστασις» = Χρ. Παπαδόπουλου, «’Εσωτερική κατάστασις τής
’Εκκλησίας Κύπρου εν τελεί τοΰ ΙΣΤ' καί κατά τόν ΙΖ' αιώνα», Θεολογία 6 (1928) 97-129. Παπαδόπουλου, Ή Εκκλησία Κύπρου = Χρ. Παπαδόπουλου, Ή Εκκλησία Κύπρου έπί Τουρκοκρατίας (1571-1878), Λθήνησι 1929. Παπαδόπουλου, Ή Ορθόδοξος Ανατολική Εκκλησία = Χρ. Παπα δόπουλου, Ή Ορθόδοξος Ανατολική Εκκλησία.
Γενική ιστορική έπισκόπησις, έπιμ. Γρ. Παπαμιχαήλ, Έν Άθήναις 1954. Παπαδόπουλου, Οί Νεομάρτυρες1 = Χρ. Παπαδόπουλου, Οί Νεομάρτυρες, Άθήναι 19703. Παπαδόπουλου, Ή Εκκλησία = Χρ. Παπαδόπουλου, Ή Εκκλησία τής Ελλάδος. Απ’ αρχής μέχρι τοΰ 1934, μεταγλ. Β. Καραγιώργου, Άθήναι 20003. Papathomas, Le
Patriarcat œcuménique = Gr. Papathomas, Le Pa triarcat œcuménique de Constantinople (y compris la Politela monastique du Mont Athos) dans l’Europe unie (Approche nomocanonique), Katérini 1998. Παπαθωμα, «’Ορθοδοξία» = Γρ. Παπαθωμα, «’Ορθοδοξία καί Πα γκοσμιοποίηση», Κατάθεση Τιμής στόν Μητροπολίτη
Σισανίου καί Σιατίστης κ. Αντώνιο, Σιάτιστα 2004, σσ. 645-648. Παπαθωμα, Κανονικά άμορφα = Γρ. Παπαθωμα, Κανονικά άμορ φα (Δοκίμια Κανονικής Οικονομίας), Κατερίνη 2006. Παπαϊωάννου, Ιστορικές Γραμμές = I. Παπαϊωάννου, 'Ιστορικές Γραμμές, τόμ. A', Άάρισα 1979. Παπαϊωάννου, Ή πολιτική = Δ.
Παπαϊωάννου, Ή πολιτική των έτασκόπων στήν Τουρκοκρατία. Ίστορικοκανονική προσέγγιση, Αθήνα 1991. Παπακώστα,
«Σαμουήλ» = Ά. Παπακώστα, «Σαμουήλ (f1803). Ή θυσία τοΰ θρυλικοΰ καλογήρου στό Κοΰγκι - Ανασκευή άβασίμων καί κακόβουλων αμφισβητήσεων», Μνήμη Σουλίου, τόμ. A', Άθήναι 1971, σσ. 145-150. Παπακώστα, «Ή καταγωγή» = Ά. Παπακώστα, « Ή καταγωγή τοΰ έθνομάρτυρος καλογήρου Σαμουήλ (f1803). Έλεγχος άντικρουομενων ειδήσεων», Μνήμη Σουλίου, τόμ. Α'-Β', Άθήναι 1971, σσ. 151-166.
Βιβλιογραφία 359 Παπανικολάου, Κοινότητα = Λ. Παπανικολάου, Άπό την βυζαντινή στή νεοελληνική κοινότητα. Εσωτερική ιστορία τής Τουρκοκρατίας στήν Ελλάδα, Αθήνα 1995. Παπανικολάου, Σκηνές = Λ. Παπανικολάου, Σκηνές άπό τήν κα θημερινή ζωή στήν Τουρκοκρατία, Αθήνα 1995. Παπαπέτρου, Προσβάσεις = Κ.
Παπαπέτρου, Προσβάσεις. Ζητή ματα άπολογητικής θεολογίας καί φιλοσοφικής κριτικής του καιρού μας, Άθήναι 1979. Παπαρούνη, Τουρκοκρατία = Π. Παπαρούνη, Τουρκοκρατία, Αθή να 1977. Παπαρρηγόπουλου, 'Ιστορία, 5"ς = Κ. Παπαρρηγοπούλου, Ιστορία του Ελληνικοί) Έθνους, άπό των αρχαιότατων χρόνων μέχρι των
νεωτέρων, τόμ. 5οςκαί τελευταίος, Έν Άθήναις 1874. Παπαρρηγόπουλου, Ιστορία, [1853] = Κ. Παπαρρηγόπουλου, 'Ιστορία του Ελληνικού Έθνους. [Ή πρώτη μορφή: 1853], έπιμ. Κ.Θ. Δημαρά, Αθήνα 1970. Παπαρρηγόπουλου, Τά διδακτικότερα πορίσματα = Κ. Παπαρρη γόπουλου, 7α διδακτικότερα πορίσματα τής ιστορίας
του έλληνικοΰ Έθνους, τόμ. Α'-Β', Άθήναι 1980. Παπαρρηγόπουλου - Καρολίδη - Άναστασιάδη, 'Ιστορία = Κ. Πα παρρηγόπουλου - Π. Καρολίδη - Γ. Άναστασιάδη, 'Ιστορία τοϋ Ελ ληνικού Έθνους, τόμ. 8, Αθήνα 1993. Παπαστεργίου, Χριστιανός = Ν. Παπαστεργίου, Χριστιανός καί έξουσία, Θεσσαλονίκη 1993.
Παπαχριστοδούλου, 'Ιστορία = X. Παπαχριστοδούλου, 'Ιστορία τής Ρόδου. Άπό τούς προϊστορικούς χρόνους έως τήν ένσωμάτωση τής Δωδεκανήσου (1948), Αθήνα 19942. Παπουλίδη, Μακάριος = Κ. Παπουλίδη, Μακάριος Νοταράς (1731-1805). Αρχιεπίσκοπος πρώην Κορινθίας, Έν Άθήναις 1974. Παπουλίδη, Σεραφείμ = Κ.
Παπουλίδη, Τό πολιτικό καί θρησκευ τικό κίνημα του Ίεροεθνισμοΰ καί οί πρωτοπόροι του: Σεραφείμ ό Μυτιληναχος (ci.
1667- ci. 1735), Θεσσαλονίκη 2008. Παρασκευαΐδη, Ό ρόλος = Χριστοδούλου Παρασκευαΐδη, μητρ. Δημητριάδος, Ό ρόλος τής Εκκλησίας, Αθήναι χ.χρ. Παρασκευαΐδη, «Ή συμβολή» = Χρ. Παρασκευαΐδη, «Ή συμβολή των μετά τήν Άλωσιν μονών καί μοναχών είς τήν έθνικήν παλιγγε νεσίαν», Θεολογία 42 (1971) 207-228.
360 Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΚΛΗΡΟΥ Πάσχου, Έν ασκήσει = Π. Πάσχου, Έν ασκήσει καίμαρτυρίφ, Αθή να 1996. Πάσχου, «Ελληνορθόδοξα» = Π. Πάσχου, «Ελληνορθόδοξα», Εύθύνη 396 (2004) 604-606. Πάσχου, Κοσμάς = Π. Πάσχου, Κοσμάς ό Αίτωλός, Αθήνα 20086. Πατρινέλη, «Ή οργάνωση» = X. Πατρινέλη, «Ή
οργάνωση τού Γένους ύπό τούς Τούρκους καί ή έπιβίωσή του: Ή Εκκλησία καί ή ’Ορθοδοξία», ΙΕΕ 10 (1974) 92-113, 126-133, 139-146. Πατρινέλη, Ό έλληνισμός = X. Πατρινέλη, Ό έλληνισμός κατά τήν πρώιμη Τουρκοκρατία (1453-1669), Πανεπιστημιακές παραδόσεις, Θεσσαλονίκη 1980. Πατρινέλη, «Ειδήσεις» = X.
Πατρινέλη, «Ειδήσεις γιά γνωστούς καί άγνωστους Νεομάρτυρες», Ροδωνιά. Τιμή στόν M. I. Μανούσακα, τόμ. B', Ρέθυμνο 1994, σσ. 451-458. Παυλόπουλου, «Ό άγιος Νικόδημος» = Ν. Παυλόπουλου, «Ό ά γιος Νικόδημος ό Αγιορείτης καί οί Νεομάρτυρες», Πρακτικά A ' Ε πιστημονικού Συνεδρίου «Άγιος Νικόδημος ό
Αγιορείτης, ή ζωή καί ή διδασκαλία του» (21-23 Σεπτεμβρίου 1999), τόμ. Α'-Β', Γουμέ νισσα 2006, σσ. 173-187. Pears, Ή Άλωση = En. Pears, Ή Άλωση της Κωνσταντινούπολης τό 1204. Ιστορία της Τέταρτης Σταυροφορίας, μτφρ. Ί. Κασσεσιάν - Χρ. Κασσεσιάν, Αθήνα 2005. Πεκίου, Πνευματική άποψις = Άλ. Πεκίου,
Πνευματική άποψις της τουρκοκρατούμενης Ελλάδος ήτοι περιεκτικόν διάγραμμα τής έπί Τουρκοκρατίας διανοητικής τοΰ έλληνικοΰ Έθνους καταστάσεως, Θεσσαλονίκη 19922. Πελεκίδη, Ιδεολογικά ρεύματα = Χρ. Πελεκίδη, Ιδεολογικά ρεύ ματα τοΰ ελληνισμού τής Τουρκοκρατίας, ’Ιωάννινα 1974. Περαντώνη,
«Νεομάρτυρες» = Ίω. Περαντώνη, «Νεομάρτυρες», ΘΗΕ 9 (1966) 403-404. Περαντώνη, «Τά αίτια» = Ίω. Περαντώνη, «Τά αίτια καί
αί άφορμαίτοΰ μαρτυρίου των Νεομαρτύρων», Θεολογία 42 (1971) 129-138. Πετρακάκου, Κοινοβουλευτική 'Ιστορία = Δ. Πετρακάκου, Κοινο βουλευτική Ιστορία τής Ελλάδος, τόμ. A', Άθήναι 1935. Πετράκου, Ήλειακό Αγιολόγιο = Δ. Πετράκου, Ήλειακό Αγιολό γιο. 'Ιστορικές καί κριτικές έπισημάνσεις, Πύργος 2010. Phillips, Ή Τέταρτη Σταυροφορία = J. Phillips, Ή Τέταρτη Σταύρο-
Βιβλιογραφία 361 φορία καί ή λεηλασία της Κωνσταντινούπολης, μτφρ. Λ. Καρατζα, Αθήνα 2005. Πηλίλη, Ό Ελληνισμός = Ίακ. Πηλίλη, Ό Ελληνισμός καί ή Καινή Διαθήκη, Άθήναι 1991. Πιτσάκη, «Νομικά ζητήματα» = Κ. Πιτσάκη, «Νομικά ζητήματα άπό τόν βίο καί τήν άθληση των Νεομαρτύρων», Πρακτικά του Επι
στημονικού Συνεδρίου τής Ίεράς Μητροπόλεως Μυτιλήνης μέ θέμα: Ό Νεομάρτυς Θεόδωρος ό Βυζάντιος Πολιούχος Μυτιλήνης, (17-19 Φεβρουάριου 1998), Μυτιλήνη 2000, σσ. 93-118. Πιτσάκη, «Τό τέλος» = Κ. Πιτσάκη, «Τό τέλος τής ένεργοΰ άρχιερατείας του Αγίου Μακαρίου Νοταρά: Απόπειρα διερευνήσεως ένός
κανονικού προβλήματος», Άγιος Μακάριος (Νοταράς). Γενάρ χης τού Φιλοκαλισμού - Μητροπολίτης Κορίνθου, έπιμ. Στ. Παπαδόπουλου, Αθήνα 2006, σσ. 213-234. Πιτσάκη, «Canonica Byzantino-Serbica» = Κ. Πιτσάκη, «Canon ica Byzantino-Serbica [ Byzantino-Hungarika] Minora, IL . είτε είς Τούρκον συμβή, είτε
είς Ούγγρον καί Σέρβον; Μία ανάγνωση τής Gramel/ Darrouzès, Les Regestes N. *1087.13)», Κατευόδιον in memoriam Nikos Oikonomides, έκδ. έπιμ. Σπ. Τρωϊάνου, Άθήνα-Κομοτηνή 2008, σσ. 127-159. Πλουμίδη, «Ρόλος» = Γ. Πλουμίδη, «Ό μεσολαβητικός έκκλησιαστικός ρόλος τής Βενετίας», Χαριστήριος Τόμος πρός
Τιμήν τού Οι κουμενικού Πατριάρχου Βαρθολομαίου A ', «’Ορθοδοξία καί Οικου μένη», Αθήνα 2000, σσ. 431-438. Podskalski, Ή έλληνική Θεολογία = G. Podskalski, Ή έλληνική Θε ολογία έπί Τουρκοκρατίας 1453-1821, μτφρ. πρ. Γ. Μεταλληνοΰ, Α θήνα 2005. Πολίτη, «Ή μονή Ταξιαρχών» = Λ. Πολίτη, «Ή μονή
Ταξιαρχών Αίγιου», Ελληνικά 11 (1939) 65-80. Πουλή, Ό άκούσιος φόνος = Γ. Πουλή, Ό ακούσιος φόνος κατά τό
Εκκλησιαστικό Δίκαιο, Θεσσαλονίκη 1993. Πρίντζιπα, «Καί πάλι περί μυθολογίας» = Γ. Πρίντζιπα, «Καί πάλι περί μυθολογίας καί άφορισμών. Απαντήσεις σέ παλιές θεωρίες πού έπανέρχονται βαρετά», Τόλμη 40 (2004) 40-42. Πρωτοψάλτη, Ήέπαναστατική κίνησις = Έμμ. Πρωτοψάλτη, Ήέπαναστατική κίνησις των Ελλήνων κατά τόν δεύτερον έπί Αικατερί νης B'ρωσοτουρκικόν πόλεμον (1787-1792), Άθήναι 1959.
362 Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΉ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΚΛΗΡΟΥ Πρωτοψάλτη, Ιγνάτιος = Έμμ. Πρωτοψάλτη, ’Ιγνάτιος Μητροπο λίτης Ούγγροβλαχίας (1766-1828), τόμ. A', Έν Άθήναις 1959. Πρωτοψάλτη, «Ιγνάτιος» = Έμμ. Πρωτοψάλτη, «’Ιγνάτιος», ΘΗΕ 6 (1965) 727-730. Πρωτοψάλτη, Ό χαρακτήρ = Έμμ. Πρωτοψάλτη, Όχαρακτήρ της
Ελληνικής Έπαναστάσεως, Άθήναι 1971. Πρωτοψάλτη, «Χριστιανισμός» = Έμμ. Πρωτοψάλτη, «Χριστια νισμός καί Ελληνισμός», Κοινωνία 27/2 (1984) 191-204. Ράλλη, Ποινικόν Δίκαιον = Κ. Ράλλη, Ποινικόν Δίκαιον της ’Ορ θοδόξου Ανατολικής Εκκλησίας, Θεσσαλονίκη 1985. Ράμφου, «Στέφανος» = Ί. Ράμφου,
«Στέφανος», ΘΗΕ 11 (1967) 468-469. Runciman, Σχίσμα = St. Runciman, Δύση καί Ανατολή σε Σχίσμα, μτφρ. Χρ. Μακρόπουλου, Αθήνα 2008. Runciman, Ήμεγάλη Εκκλησία = St. Runciman, Ήμεγάλη Εκκλη σία έν αιχμαλωσία, μτφρ. Π. Άντωνοπούλου, Αθήνα 20ΙΟ3. Ράπτη, Όλυμπος = Γ. Ράπτη, Όλυμπος - Πιερία, Βέρμιο καί
Άθως στή ζωή των Μακεδόνων, Κατερίνη 1996. Ρούσσα, Εκκλησία = Ανθίμου Ρούσσα, μητρ. Άλεξανδρουπόλεως, Εκκλησία καί Νέος Ελληνισμός, Αλεξανδρούπολη 1986. Ρώμα, Περίπλους = Δ. Ρώμα, Περίπλους (1570-1870). Φανταστι κό χρονικό σέ τρεις Τριλογίες, В '. Τό φως πού καίει, II. Αντάτζιο καί Φούγκα, Αθήνα
1981. Σαβράμη, «Συμβολαί» = Εύ. Σαβράμη, «Συμβολαί είς τήν ιστορίαν της Δημητσάνης», ΕΕΒΣ 9(1932) 219-238. Σάθα, Νεοελληνική Φιλολογία = Κ. Σάθα, Νεοελληνική Φιλολογία. Βιογραφίαι των έν τοΐς γράμμασι διαλαμψάντων Ελλήνων, άπό τής καταλύσεως τής Βυζαντινής Αυτοκρατορίας μέχρι τής Ελληνικής Ε
θνεγερσίας (1453-1821), Έν Άθήναις 1868. Σακελλαρίου, «Ή άνάκτησις» = Μ. Σακελλαρίου, «Ή άνάκτησις της Πελοποννήσου ύπό των
Τούρκων έν έτει 1715», Ελληνικά 9 (1936)221-240. Σακελλαρίου, Τουρκοκρατία = Μ. Σακελλαρίου, Τουρκοκρατία καί Ελληνισμός, Θεσσαλονίκη 1962. Σακελλαρίου, Ή Πελοπόννησος = Μ. Σακελλαρίου, Ή Πελοπόν νησος κατά τήν δεοτέραν τουρκοκρατίαν (1715-1821), Athen 1939 (ανατύπωση Αθήνα 1978).
Βιβλιογραφία 363 Σαλαμάγκα, Ή σπηλιά = Δ. Σαλαμάγκα, Ή σπηλιά του Σκυλοσόφου. Ό Λαρίσης - Τρίκκης Διονύσιος ό Φιλόσοφος καί Ηπειρωτικό απελευθερωτικό κίνημα του 1611, Άθήναι 1953. Σαμπανοπούλου, Εκκλησία = Β. Σαμπανοπούλου, Εκκλησία καί Επαναστατικά κινήματα στην Κοζάνη, Θεσσαλονίκη 1973. Σαρδελή,
Τό Συναξάρι = Κ. Σαρδελή, Τό Συναξάρι του Γένους, Αθήνα 20003. Σαρρή, Όσμανική πραγματικότητα = Ν. Σαρρή, Όσμανική πραγ ματικότητα. Συστηματική παράθεση δομών καί λειτουργιών, I. Τό δεσποτικό κράτος, Αθήνα χ.χ. Σβολόπουλου, «Ή πολιτική πρόταση» = Κ. Σβολόπουλου, «Ή πο λιτική πρόταση του Ρήγα
Βελεστινλή. Μία επανεκτίμηση», Τιμή στον Ρήγα Βελεστινλή. Εργασίες τής Διεθνούς Διημερίδος γιά τήν επέτειο τών 200 χρόνων άπό τό θάνατο του Ρήγα Βελεστινλή (Αθήνα, 21-22 Σεπτ. 1998), έπιμ. Μ. Εύθυμίου - Δ. Κοντογεώργη, Αθήνα 2002, σσ. 87-110. Σβορώνου, «Ή έλληνική ιδέα» = Ν. Σβορώνου, «Ή έλληνική
ιδέα στή Βυζαντινή Αύτοκρατορία», Επίσημοι Δόγοι Εθνικού καί ΚαποδιστριακοϋΠανεπιστημίου Αθηνών 20 (1975-1976) 331-343. Σβορώνου, Επισκόπηση = Ν. Σβορώνου, Επισκόπηση τής Νεοελ ληνικής Ιστορίας, Αθήνα 1999. Σβορώνου, Έθνος = Ν. Σβορώνου, Τό ελληνικό Έθνος. Γένεση καί διαμόρφωση του Νέου
'Ελληνισμού, Αθήνα 2004. Sherrard, Δοκίμια = Ph. Sherrard, Δοκίμια γιά τόν Νέο Ελληνισμό, Αθήνα 1971. Σιατόπουλου, Τό Θέατρο = Δ. Σιατόπουλου, Τό Θέατρο τής Ρω μιοσύνης. Ή Νεοελληνική Σκηνή στις Πηγές της, Αθήνα 1984. Σιμόπουλου, Μάρτυρες = Θ. Σιμόπουλου, Μάρτυρες καί άγωνισταί Ίεραρχαί τής
έλληνικής έθνεγερσίας 1821-1829. Συμβολή εις τήν Νεωτέραν Ιστορίαν του Ελληνικού έθνους καί τής ορθοδόξου Εκκ λησίας, Αθήναι
1971. Σιμόπουλου,ΓρηγόριοςόΕ'= Θ. Σιμόπουλου, Ό ΐερομάρτυςΠα τριάρχης Γρηγόριος ό E', Άθήναι 1973. Σιμόπουλου, ’Ιδεολογία = Κ. Σιμόπουλου, Ιδεολογία καί άξιοττιστία τού Μακρυγιάννη, Αθήνα χ.χ.3 Σιμόπουλου, Ξενοκρατία = Κ. Σιμόπουλου, Ξενοκρατία, μισελλη νισμός καί ύποτέλεια, Αθήνα 1990.
364 Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΚΛΗΡΟΥ Σιώτου, Ή θρησκευτική αξία = Μ. Σιώτου, Ή θρησκευτική άξια της έθνικής έλευθερίας, Αθήνα 1974. Σκαρίμπα, Τό '21 = Γ. Σκαρίμπα, Τό ’21 καί ή άλήθεια, τόμ. Α'B', Άθήναι 19753. Σκιαδαρέση, «Πρότυπα» = Ί. Σκιαδαρέση, «Πρότυπα ιερατικής διακονίας στην Αποκάλυψη
του Ιωάννη», Πρακτικά Ήμερίδος, Ή αποστολή του ίερέωςστόν σύγχρονο κόσμο (11 ’Ιουνίου 2009), Άθή ναι 2010, σσ. 41-78. Σκόρδα, Ό ορθόδοξος ελληνικός κλήρος = Εύ. Σκόρδα, Ό όρθόδοξος έλληνικός κλήρος στόν αγώνα γιά τήν ελευθερία τής Μακεδονίας, Αθήνα 2001. Σκουτέρη, Μακάριος — Β. Σκουτέρη, Μακάριος
Νοταράς. Ό μη τροπολίτης Κορίνθου καί τό αναμορφωτικόν εργόν του, Άθήναι 1957. Snegarov, Ιστορία = I. Snegarov, 'Ιστορία τής άρχιεπισκοπής - πα τριαρχείου τής Αχρίδας άπό τήν υποταγή της στους Τούρκους ώς τήν έξαφάνισή της (1394-1767), Σόφια 1932. Σούλη, «Διονύσιος» = X. Σούλη, «Διονύσιος ό
Σκυλόσοφος, επί σκοπος Τρίκκης», MEE 9, 406. Σούτζου, «Τά επαναστατικά κινήματα» = Δ. Σούτζου, «Τά έπαναστατικά κινήματα τού σκλαβωμένου ελληνισμού (1453-1821)», ΔΙΕΕΕ 20 (1971-1977) 111-204. Σοφιανού, «Έξισλαμισμοί» = Δ. Σοφιανού, «Έξισλαμισμοί, Κρυπτοχριστιανισμοί καί Νεομάρτυρες», Πρακτικά τοΰ
Επιστημονικού Συνεδρίου τής Ιερας Μητροπόλεως Μυτιλήνης με θύμα: Ό Νεομάρτυς Θεόδωρος ό Βυζάντιος Πολιούχος Μυτιλήνης (17-19 Φεβρουά ριου 1998), Μυτιλήνη 2000, σσ. 121-134. Σπυριδάκη, «Γεράσιμος» = Γ. Σπυριδάκη, «Γεράσιμος Βλάχος (1607; -1685)», EMA 2 (1940) 70-106. Σταματόπουλου, Τό Βυζάντιο = Δ.
Σταματόπουλου, Τό Βυζάντιο μετά τό Έθνος. Τό πρόβλημα τής συνέχειας στις βαλκανικές ιστοριο γραφίες, Αθήνα
2009. Σταμίρη, «Τό έτος» = Γ. Σταμίρη, «Τό έτος τοΰ μαρτυρίου τοΰ Αακεδαίμονος Άνανίου», Σπαρτιάτικα Χρονικά 3/34 (1940) 7-8. Σταυρίδου, 'Ιστορία = Β. Σταυρίδου, Ιστορία τοΰ Οικουμενικού Πατριαρχείου, Άθήναι 1967. Σταυρίδη, Οικουμενικό Πατριαρχείο = Θ. Σταυρίδη, Οικουμενικό
Βιβλιογραφία 365 Πατριαρχείο καί Κύπρος. Τά πατριαρχικά έγγραφα των έτών 16001878, Λευκωσία 2001. Στεφανίδου, «Ό Ούγγροβλαχίας» = Β. Στεφανίδου, «Ό Ούγγροβλαχίας Ιγνάτιος ό Λέσβιος», Ό Ποιμήν 2 (1934) 52-56, 78-82. Στεφανίδου, Ιστορία = Β. Στεφανίδου, Εκκλησιαστική 'Ιστορία. Άπ’ άρχής μέχρι σήμερον,
Άθήναι 19905. Στογιάννου, Ελευθερία = Β. Στογιάννου, Ελευθερία. Ή περί έλευθερίας διδασκαλία του Αποστόλου Παύλου καί των πνευματικών ρευ μάτων τής εποχής του, Θεσσαλονίκη 1970. Στογιάννου, Ερμηνευτικά = Β. Στογιάννου, Ερμηνευτικά Μελετήματα, Θεσσαλονίκη 1988. Στράγκα, 'Ιστορία = Θ. Στράγκα,
Εκκλησίας Ελλάδος 'Ιστορία έκ πηγών αψευδών 1817-1967, τόμ. A', Άθήναι 1969. Στυλιαρά, «Στοιχεία» = Γ. Στυλιαρά, «Στοιχεία γιά τήν προσωπι κότητα τοΰ Αναστασίου Γορδίου (1654-1729)», Γρηγόριος ό Παλαμάς 91 (2008) 549-556. Sugar, Ή Νοτιοανατολική Ευρώπη = Ρ. Sugar, Ή Νοτιοανατολική Εύρώπη κάτω άπό
τήν 'Οθωμανική κυριαρχία (1354-1804), τόμ. Α'B', Αθήνα 1994. Συκουτρή, Εμείς = Ίω. Συκουτρή, Εμείς καί οί Αρχαίοι, Αθήνα 2006. Συνοδινοΰ, «Ό Μεθώνης ’Άνθιμος» = Π. Συνοδινοΰ, «Ό Μεθώνης Άνθιμος (Καρακάλος)», Θεολογία 5 (1927) 342-344. Συνοδινοΰ, «Ό Παλαιών Πατρών Παρθένιος» = Π. Συνοδινοΰ, «Ό
Παλαιών Πατρών Παρθένιος καί ό πατριάρχης Κωνσταντινουπόλε ως Σεραφείμ Β'», ΗΧ5 (1930) 153-160. Σφυρόερα, «Χρύσανθος» = Β. Σφυρόερα, «Χρύσανθος. Ό Λάσκαρις», ΘΗΕ (1968) 386-387. Σφυρόερα, Οί "Ελληνες = Β. Σφυρόερα, Οί Έλληνες έπί Τουρκο κρατίας, Άθήναι 1971. Σωτηρίου, «Ή Εκκλησία» = Γ. Σωτηρίου,
«Ή Εκκλησία είς τούς ύπέρ της ανεξαρτησίας αγώνας καί ή ιδέα τοΰ Γένους», Εκκλησία 28 (1951) 104-106, 114-116,
132-133. Τατάκη, Γεράσιμος = Β. Τατάκη, Γεράσιμος Βλάχος ό Κρής (1605/7 -1685), φιλόσοφος, θεολόγος, φιλόλογος, Βενετία 1973. Τ.Ε.Ε.-Ν.Γ.Μ., «Ρόδος», MEE 21, 193-199. Tzakis, «Intégration et révolte» = D. Tzakis, «Intégration et révolte:
366 Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΚΛΗΡΟΥ élites chrétiennes et musulmanes dans le Péloponnèse sous la domi nation ottomane (XVIIIe - début du XIXe siècle)», La société grecque sous la domimation ottomane. Economie, identité, structure sociale et conflits, sous la direction M. Efthymiou, Athènes
2010, σσ. 171-200. Τζεδόπουλου, «’Εθνική ομολογία» = Г. Τζεδόπουλου, «’Εθνική ομολογία καί συμβολική στήν 'Ελλάδα τοΰ 19ου αιώνα. Οί εθνομάρ τυρες», Μνημών 24 (2002) 107-143. Todorov, Ή Βαλκανική διάσταση = Ν. Todorov, Ή Βαλκανική διά σταση της Επανάστασης τοΰ 1821 (Ή περίπτωση των Βουλγάρων),
ίστ. είσαγ. Π. Κανελλόπουλου, έπιμ. Γ. Καρά, Αθήνα 1982. Todorov, «Rhigas» = Ν. Todorov, «Rhigas Velestinlis et les Bul gares», Τιμή στόν Ρήγα Βελεστινλή, Εργασίες της Διεθνούς Διημερίδος γιά τήν έπέτειο των 200 χρόνων άπό τό θάνατο τοΰ Ρήγα Βελε στινλή, (Αθήνα, 21-22 Σεπτ. 1998), έπιμ. Μ.
Εύθυμίου, Δ. Κοντογεώργη, Αθήνα 2002. Τουρλίδη, «Ή συμβολή» = Γ. Τουρλίδη, «Ή συμβολή τοΰ κλήρου στήν έπανάστασιν τοΰ 1821», Πρακτικά τοΰ Συμποσίου ΠΑΠΑΦΑΕΣΣΑΣ: Διακόσια χρόνια άπό τή γέννησή του (1788-1988), μέ θέ μα: Ή έλευθερία ώς θυσία, Αθήνα 1991, σσ. 119-121. Τριανταφύλλου, «Οί Ιερομάρτυρες»
= Κ. Τριανταφύλλου, «Οί Ι ερομάρτυρες των Πατρών», Πρακτικά Αιορθοδόξου Επιστημονικού Συνεδρίου «Κωνσταντίνος ό Υδραίος - Νεομάρτυρες προάγγελοι της άναστάσεως τοΰ Γένους» (10-14 Νοεμβρίου 2000), 'Ύδρα 2007, σσ. 391-394. Τρικούπη, Ιστορία = Σπ.Τρικούπη, Ιστορία της Ελληνικής Έπαναστάσεως, τόμ.
Α'-Β', ΈνΛονδίνφ 19252. Τρίτου, «Γενικά» = Μ. Τρίτου, «Γενικά περί των Νεομαρτύρων», Εισηγήσεις μαθημάτων θεολογικοΰ
κύκλου «Ανοικτού Πανεπιστημί ου» έτών 2005-2006, 2006-2007, 2007-2008, Θεσσαλονίκη 2008, σσ. 99-109. Τρίτου, Κοσμάς = Μ. Τρίτου, Κοσμάς ό Αίτωλός. Ό φωτιστής τοΰ Γένους - ό προφήτης, Αθήνα 20092. Τρίτου, «Ή προσφορά» = Μ. Τρίτου, «Ή προσφορά της ’Ορθοδό ξου ’Εκκλησίας στούς έθνικούς αγώνες», Ενατενίσεις 10 (2010) 7883. Τσάμη, «Ή θεληματική προσέλευση» = Δ. Τσάμη, «Ή θεληματική
Βιβλιογραφία 367 προσέλευση στό μαρτύριο αγιορειτών Νεομαρτύρων», Πρακτικά του Θεολογικοΰ Συνεδρίου τής Ιεράς Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης είς τι μήν καί μνήμην των Νεομαρτύρων, (17-19 Νοεμβρίου 1986), Θεσ σαλονίκη 1988, σσ.343-353. Τσάμη, Τό μαρτυρολόγιον = Δ. Τσάμη, Τό μαρτυρολόγιον του Σιvã,
Θεσσαλονίκη 2003. Τσιλιγιάννη, Τουρκοκρατούμενη Άρτα = Κ. Τσιλιγιάννη, Τουρκο κρατούμενη Άρτα καί κλήρος, Αθήνα 1992. Τσιλιγιάννη, Μαξίμου = Κ. Τσιλιγιάννη, Μαξίμου του Γραικού. Διήγηση γιά κάποιο Νεομάρτυρα, ’Άρτα 1996. Τσιροπούλου, Μάθημα = Κ. Τσιροπούλου, Μάθημα ελευθερίας, Αθήνα 1973.
Τσιρπανλή, Μελέτες = Ζ. Τσιρπανλή, Μελέτες γιά τήν Ιστορία τής Ρόδου στά χρόνια των Ιπποτών, Θεσσαλονίκη 1970. Τσιρπανλή, «Τό αρχείο» = Ζ. Τσιρπανλή, «Τό αρχείο των Ίωαννιτών Ιπποτών καί ή σημασία του γιά τή νεώτερη Ιστορία τής Δωδεκανήσου», Τέχνη (Ρόδου,) 2/1 (1971) 24-31. Τσιρπανλή, Ή Ρόδος = Ζ.
Τσιρπανλή, Ή Ρόδος καί oi νότιες Σπο ράδες στά χρόνια των Ίωαννιτών Ιπποτών (14°(-16ος), Ρόδος 1991. Τσιρπανλή, «Ή έλληνική κοινότητα» = Ζ. Τσιρπανλή, «Ή έλληνική κοινό-τητα τής Βενετίας καί τό Οικουμενικό Πατριαρχείο Κων σταντινουπόλεως (15ος-18ος αί.). Δοκίμιο ερμηνείας θεσμών καί γεγονότων»,
Χαριστήριος Τόμος πρός Τιμήν τού Οικουμενικού Πατριάρχου Βαρθολομαίου A «’Ορθοδοξία καί Οικουμένη», Αθήνα 2000, σσ. 401-430. Τσιρπανλή, Στή Ρόδο = Ζ. Τσιρπανλή, Στή Ρόδο τού 16°°-17ου αιώνα. Από τούς 1ωαννίτες 'Ιππότες στούς ’Οθωμανούς Τούρκους, Ρόδος 2002. Τσιρπανλή, Ό κυπριακός Ελληνισμός = Ζ.
Τσιρπανλή, Ό κυπρια κός Ελληνισμός τήςΔιασπορας καί οί σχέσεις Κύπρου καί Βατικανού (1571-1878), Θεσσαλονίκη 2006.
Τσίτερ, Τρεις μεγάλοι διδάσκαλοι = Χρ. Τσίτερ, Τρεις μεγάλοι δι δάσκαλοι τού Γένους: Αναστάσιος Γόρδιος, Χρύσανθος Αίτωλός, Φραγκίσκος Κόκκος, Έν Άθήναις 1934. Τσιτσέλη, Κεφαλληνιακά, Α' = ’Ηλ. Τσιτσέλη, Κεφαλληνιακά Σύμμικτα. Συμβολαί είς τήν ιστορίαν καί λαογραφίαν τής νήσου Κεφαλ ληνίας, τόμ. A', Έν Άθήναις 1904, τόμ. B', Έν Άθήναις 1960.
368 Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΉ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΚΛΗΡΟΥ Τωμαδάκη, Περί άλώσεως = Ν. Τωμαδάκη, Περί άλώσεως τής Κωνσταντινουπόλεως (1453), Άθήναι 1953. Τωμαδάκη, «Σύντομον διάγραμμα» = Ν. Τωμαδάκη, «Σύντομον διάγραμμα της ιστορίας της ’Εκκλησίας Κρήτης έπί Τουρκοκρατίας», ΔΙΕΕΕ 14 (1960) 3-32. Τωμαδάκη, Σύλλαβος =
Ν. Τωμαδάκη, Σύλλαβος βυζαντινών με λετών καί κειμένων, τόμ. Α'-Β', Έν Άθήναις 1961. Τωμαδάκη, «Ήτο εθνικόν» = Ν. Τωμαδάκη, «ΤΗτο εθνικόν ή κοι νωνικόν κίνημα ή έλληνική έθνεγερσία;», Μνημοσύνη 3 (1970-71) 5-32. Τωμαδάκη, «Oi Έλληνες» = Ν. Τωμαδάκη, «Οί Έλληνες ώς Γέ νος καί Έθνος κατά τήν
ιστορικήν ήμών διαδρομήν καί ό ιερός α γών τού 1821», Επίσημοι Λόγοι έκφωνηθέντες κατά τό έτος 19691970 στό Εθνικόν καί Καποδιστριακόν Πανεπιστήμιον Αθηνών 14 (1971)235-250. Τωμαδάκη, «Ή Κρήτη» = Ν. Τωμαδάκη, «Ή Κρήτη καί ή Τουρ κοκρατία», Φιλολογική Πρωτοχρονιά 28 (1971) 73-76. Τωμαδάκη, Συναγωγή
= Ν. Τωμαδάκη, Δούκα-ΚριτοβούλουΣφραντζή-Χαλκοκονδύλη, Περί άλώσεως τής Κωνσταντινουπόλεως (1453). Συναγωγή κειμένων μετά προλόγου καίβιογραφικών μελετημάτων περί τών τεσσάρων ιστοριογράφων καί τού Ιωσήφ Βρυεννίου, Θεσσαλονίκη 1993. Υφαντή, Μέγα Σττήλαιο = Π. Υφαντή, Μέγα Σπήλαιο. 'Ιστορία,
πνευματική καί έθνική μαρτυρία, Αθήναι 1999. Φανουργάκη, «Ή συμβολή» = Β. Φανουργάκη, «Ή συμβολή των μαρτυρολογίων στή ζωή τής ’Εκκλησίας», Πρακτικά Διορθοδόξου Επιστημονικού Συνεδρίου «Κωνσταντίνος ό Υδραίος - Νεομάρτυρες προάγγελοι τής άναστάσεως του Γένους», (10-14 Νοεμβρίου 2000), 'Ύδρα 2007,
σσ. 103-120. Φειδά, «Μάξιμος» = Βλ. Φειδά, «Μάξιμος», ΘΠΕ 8 (1966) 627632. Φειδα, «'Ελληνοχριστιανική Παράδοσις» =
Βλ. Φειδά, «Ελληνο χριστιανική Παράδοσις καί ’Ορθοδοξία», Κοινωνία 19 (1976) 85-98. Φειδά, «Ή Έλληνική ’Επανάσταση» = Βλ. Φειδά, «Ή Έλληνική ’Επανάσταση καί οί ιδεολογικές ζυμώσεις τού Γένους», Κοινωνία 25 (1982)265-276. Φειδά, Εκκλησιαστική 'Ιστορία, A' = Βλ. Φειδά, Εκκλησιαστική
Βιβλιογραφία 369 Ιστορία, τ. A', Άθήναι 19952, τ. B', Άπό τήν Είκονομαχία μέχρι τή Μεταρρύθμιση, Άθήναι 20023. Φειδα, Βυζάντιο = Βλ. Φειδα, Βυζάντιο. Βίος-Θεσμοί-ΚοινωνίαΈκκλησία-Παιδεία-Τέχνη, Αθήνα 1997. Φειδα, Εκκλησιαστική Ιστορία της Ρωσίας = Βλ. Φειδα, Εκκλησι αστική Ιστορία τής Ρωσίας άπό
τήν ίδρυσή της μέχρι σήμερα, Αθήνα 2005. Φιλητα, «Περί του συνοικισμού» = X. Φιλητα, «Περί τού συνοι κισμού των Γραικών έν Τεργέστη», ΔΙΕΕΕ 5 (1900) 370-376. Φιλιππαίου, «Oi νεομάρτυρες» = Θεοκλήτου Φιλιππαίου, μητρ. Μαντινείας - Κυνουρίας, «Οί νεομάρτυρες τής Τριπόλεως», Πρα κτικά του В ' Τοπικού
Συνεδρίου Αρκαδικών Σπουδών (Τεγέα-Τρίπολις 11-14 Νοεμβρίου 1988), Άθήναι 1990, σσ. 39-46. Φιλίππου, Ή Εκκλησία = Λ. Φιλίππου, Ή Εκκλησία τής Κύπρου έπί Τουρκοκρατίας, Έν Λευκωσία 1975. Φούγια, Φανάρι - Αθήνα = Π. Φούγια, Φανάρι - Αθήνα: Παραλει πόμενα, Θεσσαλονίκη 2006. Φραντζή, Επιτομή = Α.
Φραντζή, Επιτομή τής Ιστορίας τής άναγεννηθείσης Ελλάδος, τ. A'-ΣΤ', Άθήναι 1976. Φυτράκη, «Ήρωες» = Α. Φυτράκη, «Οί ήρωες τής χριστιανικής πίστεως κατά τούς χρόνους τής τουρκικής δουλείας», ’Ορθόδοξος Ε πιστασία 2 (1956) 28-29, 35-36. Χάμμερ, Ιστορία = Ί. Χάμμερ, Ιστορία τής ’Οθωμανικής
Αύτοκρατορίας, τ. Α'-Β', μτφρ. Κ. Κροκίδα, Άθήναι 1870. Χαμουδόπουλου, «Πατριαρχεΐον» = Μ. Χαμουδόπουλου, «Πότε τό Πατριαρχεΐον έγκατέστη έν Φαναρίφ;», Εκκλησιαστική Αλήθεια 2(1881-1882) 779-781. Χαραλαμπόπουλου, Ή πνευματική άναγέννησις = Β. Χαραλαμπόπουλου, Ή πνευματική άναγέννησις του ύπόδουλου
έλληνισμοϋ. Έπί τή 150ή Έπετείω τής Εθνικής Παλιγγενεσίας, Άθήναι 1971. Χαραλαμπόπουλου, «Ή συμβολή» = Β.
Χαραλαμπόπουλου, «Ή συμβολή τής θυσίας τού Πατριάρχου Γρηγορίου τού Ε' εις τήν επι τυχίαν τής έπαναστάσεως τού 1821», Κοινωνία 27/2 (1984) 172-188. Χαραλαμπόπουλου, Ό Παπαλέξης = Π. Χαραλαμπόπουλου, Ό Παπαλέξης τής ’Ολυμπίας (1741-1821), Άθήναι 1974. Χαροκόπου, Ό Άγιος Μακάριος = Άντ. Χαροκόπου, Ό Άγιος Μα κάριος ό Νοταράς Μητροπολίτης Κορίνθου (1731-1805), Άθήναι 2001.
370 Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΚΛΗΡΟΥ Χασιώτη, «Ιωακείμ» = Ίω. Χασιώτη, «Ό αρχιεπίσκοπος Αχρίδος Ιωακείμ καί oi συνωμοτικές κινήσεις στήν Βόρειο Ήπειρο (15721576)», Μακεδονικά 6 (1965) 237-255. Χασιώτη, Μακάριος = Ίω. Χασιώτη, Μακάριος, Θεόδωρος καί Νι κηφόρος οί Μελισσηνοί (Μελισσουργοί)
(16ος-17ος aí.), Θεσσαλονί κη 1966. Χασιώτη, Oi ".Έλληνες = Ίω. Χασιώτη, Οί Έλληνες στις παραμο νές της ναυμαχίας της Ναύπακτού. ’Εκκλήσεις, Επαναστατικές κινή σεις καί εξεγέρσεις στήν έλληνική Χερσόνησο άπό τις παραμονές ως τό τέλος του Κυπριακού πολέμου (1568-1571), Θεσσαλονίκη 1970. Χασιώτη,
«Ό Ελληνισμός» = Ίω. Χασιώτη, «Ό Ελληνισμός κατά τούς δύο πρώτους αιώνες μετά τήν άλωση», ΙΕΕ 10 (1974) 10-21. Χασιώτη, «Οί Έλληνες» = Ίω. Χασιώτη, «Οί Έλληνες, τό πρό βλημα της Ανεξαρτησίας καί τά πολεμικά γεγονότα στόν ελληνικό χώρο: Πολεμικές συγκρούσεις στόν έλληνικό χώρο καί ή συμμετο χή τών
Ελλήνων», ΙΕΕ 10 (1974) 246-249, 252-323, 334-351, 353355. Χατζηαντωνίου, Εθνικισμός = Κ. Χατζηαντωνίου, Εθνικισμός καί Ελληνικότητα. Δοκίμια έθνικής θεωρίας καί έλληνικής ιστορίας, Α θήνα 20032. Χατζηφώτη, Άνθη = Ίω. Χατζηφώτη, Άνθη Εύλαβείας του Μακρυγιάννη, Αθήνα 1984. Χατζηφώτη, Γρηγόριος
όΕ’=Ίω. Χατζηφώτη, Ό Γρηγόριος ό Ε ' μέσα άπό τά έγγραφα καί τίς πηγές του Αγώνα, Αθήνα 1988. Χατζηφώτη, Ή καθημερινή ζωή = Ίω. Χατζηφώτη, Ή καθημερινή ζωή των Ελλήνων στήν Τουρκοκρατία, Αθήνα 2002. Χριστοδούλου, Ό εθνάρχης = Χριστοδούλου, άρχιεπ. Αθηνών, Ό έθνάρχης της όδύνης. ΓρηγόριοςE', Αθήνα
2004. Χριστόπουλου, «Βλαχάβας» = Τ. Χριστόπουλου, «Βλαχάβας Εύθύμιος», ΘΗΕ 3 (1963) 934-935. Χριστόπουλου,
«Ναύπακτος» = Τ. Χριστόπουλου, «Ναύπακτος», ΘΗΕ 9(1966) 323-328. Χριστόπουλου, «Βλαχαβαΐοι» = Τ. Χριστόπουλου, «Βλαχαβαίοι. Μιά δυναστεία κλεφταρματολών της Θεσσαλίας», Θεσσαλικά Χρο νικά 10(1971)7-31. Χριστόπουλου, «Ό Λακεδαιμόνιας Άνανίας» = Π. Χριστοπούλου, «Ό Λακεδαιμόνιας Ανανίας Λαμπάρδης (ca. 1710-1760)», Πελοπον-
Βιβλιογραφία 371 νησιακά 8 (1981-1982) [= Παράρτημα: Πρακτικά τον В ' Διεθνούς Επιστημονικού Συνεδρίου Πελοποννησιακών Σπουδών (Πάτραι, 2531 Μαΐου 1980)] 441-458. Χριστόπουλου, Τό βιβλίο = Π. Χριστόπουλου, Τό βιβλίο “Ή αλή θεια κριτής” καί ή τυχοδιωκτική δράση του συγγραφέα του Leandro Lombardi
στόν έλληνικό χώρο. Συμβολή στήν ¿εκκλησιαστική καί πο λιτική ιστορία τών μέσων του ιη ' aí., [Εταιρεία Στερεοελλαδικών Μελετών. Κείμενα καί μελέται, τόμ. 4], Αθήνα 1984. Χρυσοστόμου, «ΌΛαρίσης-ΤρίκκηςΔιονύσιος Β'» = Χρυσοστό μου Παπαδοπούλου, άρχιεπ. Αθηνών, «Ό Λαρίσης-Τρίκκης Διονύ σιος В ' ό
”φιλόσοφος”, ό χλευαστικώς έπικληθείς ”Σκυλλόσοφος” (sic) (1541-1611)», ΗΧ 8 (1933) 150-188. Χρυσοστόμου, Υπόμνημα = Χρυσοστόμου, ’Επισκόπου Ροδοστό λου Υπόμνημα, (είσ., κείμ. καί έρμ.) στήν άπαντητική επιστολή του Ευγενίου Βούλγαρη πρός τόν Ρωμαιοκαθολικό Διάκονο Πέτρο Κλαίρκιο, Αγιον Όρος 2002.
Ψυχάρη, Τέσσερα μεγάλα προβλήματα = Θ. Ψυχάρη, Τέσσερα με γάλα προβλήματα υπό τόν προβολέα του χριστιανικού πνεύματος, I. Τό πρόβλημα τής ύγείας, II. Τό πρόβλημα τής χαράς, III. Τό πρόβλη μα τό κοινωνικόν, IV. Τό πρόβλημα τής έλευθερίας, Άθήναι 1961. Ψευτογκά, Νεομαρτυρολογικά = Β. Ψευτογκά,
Νεομαρτυρολογικά Μελετήματα, τόμ. Δ', Θεσσαλονίκη 2008.
ӨҮРӨТНРЮ ONOMATÍDN Αγαθάγγελος (μητροπολίτης Κε φαλληνίας) 250, 252-3, 281 «Αγαθάγγελος» 220,226-7,316, 337, 342, 348 Αθανάσιος (αρχιεπίσκοπος Άχρίδος) 140-6, 150, 265, 373 Αθανάσιος (έπίσκοπος Πέτρας) 238 Αθανάσιος (μητροπολίτης Νικο μήδειας) 286 Αθανάσιος (Λαυριώτης) (μονα χός) 292 Αικατερίνη
Β' 69,71-2,159,164, 167, 238, 308, 344, 361 Ακάκιος (όσιο μάρτυρας) 281,292 Αλέξανδρος Α' (τσάρος Ρωσίας) 246 Αμβρόσιος (έπίσκοπος Δημητσάνης) 168, 375 Αμβρόσιος Εύβοιας 68 Άνανίας (Λαμπάρδης) (μητροπο λίτης Λακεδαιμόνιας) 156-62,168, 232,313,334,364,370,374 Αναστάσιος (ιερομάρτυρας) 285 Άνθιμος
Ιεροσολύμων 85, 315 Άνθιμος (έπίσκοπος Έλους) 63 Άνθιμος (Καράκαλλος) (έπίσκο πος Μεθώνης) 158-9, 165, 16770, 266, 334, 365, 374 Ανώνυμος 53,56,60,78,82,316, 348 Άραβαντινός Σπυρίδων 171-2, 175, 177-80,316 Βακαλόπουλος Απόστολος 47, 56, 69-73, 75,77-80, 82,118, 122, 124,143,145,148,151,154-5,169,
183-4,186,188-9,215,238-9,261, 270, 328-9 Βελεστινλής Ρήγας 49,52,55,169, 225,316, 342,363,366 Βλαχάβας παπα-Θύμιος 80,18193,290,313,375 Βούλγαρις Εύγένιος 26, 268-9, 317, 347,371 Γαβριήλ (αρχιεπίσκοπος Πεκίου) 283 Γαβριήλ (έπίσκοπος Προύσης) 283 Γαβριήλ (Σεβήρος) (μητροπολί της Φιλαδέλφειας) 116
Γαβριήλ В ' (μητροπολίτης Ναύ πακτού καί Άρτης) 209-12, 378 Γαβριήλ (μοναχός) 289 Γεμιστός Γεώργιος 51, 355 Γεννάδιος B' ό Σχολάριος 22, 25, 336-7, 348, 353 Γεράσιμος (μητροπολίτης Γανοχώρας) 286
386 Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΚΛΗΡΟΥ Γεράσιμος (Βλάχος) (μητροπολί της Φιλαδέλφειας καί Ένετίας) 212-8, 338, 349, 364-5, 378 Γερμανός Α' Παλαιών Πατρών 57, 99, 107-13, 265, 297, 317, 330, 372 Γερμανός Α' (πατριάρχης Κωνστα ντινουπόλεως) 60 Γεώργιος (ιερομάρτυρας) 285 Γρηγόριος Ε'
(οικουμενικός πα τριάρχης) 169,188-9,286-7,292, 315, 334-5, 338-9, 341, 343, 350, 363, 369-70 Γρηγόριος ΙΓ' (πάπας) 116, 121 Δαβίδ (μοναχός) 290 Δαμασκηνός (ιερομόναχος) 285 Δαμασκηνός (μοναχός) 289 Δαμιανός (μοναχός) 289 Δανιήλ (μητροπολίτης Τριπολιτζδς) 254, 334 Δαπόντε Καισάριος 269, 318
Δημήτριος (μοναχός) 187, 290 Διάκος Αθανάσιος 273,296,313 Διονύσιος (επίσκοπος Άδραμερίου) 239, 380 Διονύσιος (επίσκοπος Πλαταμώνος) 238, 380 Διονύσιος (επίσκοπος Τυρνόβου) 66, 89, 121,210, 264-5,373 Διονύσιος (Καλλιάρχης) (μητρο πολίτης ’Εφέσου) 286 Διονύσιος В ' (Σκυλόσοφος) (επί σκοπος Τρίκκης
καί μετέπειτα μη τροπολίτης Λαρίσης) 66,89,12539,143,212,264,283,305,323,325, 334,343,350,354,363-4,371,373 Διονύσιος (Ράλλης) (μητροπολί της Τυρνόβου καί πάσης Βουλγα ρίας) 121-4 Δοσίθεος Ιεροσολύμων 85 ’Εθνομάρτυρες 59,139,154,159, 215, 267, 273-80, 299, 302, 304, 313,325-6, 343, 346, 355,366
Εύγένιος (Καραβιάς) (μητροπο λίτης Άγχιάλου) 286-7 Εύγένιος (μοναχός) 292 Εύθύμιος (μητροπολίτης Ρόδου) 99, 101-7 Εύθύμιος (όσιο μάρτυρας) 281,292 Ζαρείφης Αθανάσιος 296 Ζαχαρίας (ιερομόναχος) 285 Ζαχαρίας (μητροπολίτης Κόριν θου) 266, 284, 373 Ζυγομαλάς Θεοδόσιος 108 Ήσαΐας (έπίσκοπος Σάλωνων)
273, 296, 334 Θεοδόσιος Β' (πατριάρχης) 234, 330 Θεόληπτος В ' (πατριάρχης) 264 Θεόφιλος (έπίσκοπος Κομπα νίας) 238, 337,
380 Θεόφιλος (μητροπολίτης Σερ βίων καί Κοζάνης) 237-40, 380 ’Ιάκωβος (έπίσκοπος Αθηνών) 266, 374 ’Ιάκωβος (έπίσκοπος Ρέοντος καί Πραστοΰ)266, 374 ’Ιάκωβος (οικουμενικός πατριάρ χης)2^ ΊβάνΔ' ό Τρομερός 108 ’Ιγνάτιος (έπίσκοπος Κίτρους) 238, 380 ’Ιγνάτιος (μητροπολίτης Ναύπα κτού καί Άρτης καί μετέπειτα Ούγγροβλαχίας) 172,241-8, 320, 323, 340, 343,362, 365, 380 ’Ιγνάτιος (μητροπολίτης Σερβίων καί Κοζάνης) 238
Ευρετήριο ’Ονομάτων ’Ιγνάτιος (όσιομάρτυρας) 292 ΊερεμίαςΒ'όΤρανός25,122,126, 197,264 'Ιερόθεος (επίσκοπος Πολυανης) 239,380 Ιερόθεος Θηβών 67, 266, 374 Ιερομάρτυρες 112,164,279,287, 313, 366 Ίλαρίων (μοναχός) 289 Ιωακείμ (αρχιεπίσκοπος Άχρίδος) 197-9, 265, 370, 375 Ίωάσαφ Β' (πατριάρχης) 108 Ίωσάφ
(μοναχός) 289 Καλλίνικος (επίσκοπος Πολυανής) 221 Κανελλετόπουλος παπα-Αλέξης (της’Ολυμπίας) 253-4,256-7,381 Κοντούλης’Ιωάννης (πατριάρχης Πεκίου) 131 Καραϊσκάκης Γεώργιος 297 Κάρολος (δούκας τού Νεβέρ) 131 -2, 147, 149, 202-3, 210-2, 266, 376, 378 Κασομούλης Νικόλαος 70,1812,185-8,190,245,319
Κατσώνης Λάμπρος 73, 169 Κιγάλας Ίλαρίωνας 218-9 Κλαδας Κροκόδειλος 65 Κλήμης (μητροπολίτης Ρόδου) 101 Κλήμης Ζ' 102 Κολοκοτρώνης Θεόδωρος 275, 319 Κοραής Αδαμάντιος 74, 77, 81, 315, 317, 320, 328, 332-3, 340, 353, 356 Κοσμάς ό Αίτωλός 52, 77, 85, 172,180,227,249,282-3,294-5, 297, 313, 321,332, 343,
360,366 387 Κούμας Κωνσταντίνος 128, 320 Κυπριανός (μοναχός) 291 Κύριλλος Ε' (πατριάρχης Κων σταντινουπόλεως) 168 Κωνσταντίνος (ό Ρώσος) (Ιερέ ας) 284, 336 Λέσβιος Βενιαμίν 27, 328 Λιμπρίτης ’Ιωάννης (Ιερέας) 287 Μακάριος (Καράκαλλος) (επί σκοπος Κορώνης) 165, 379 Μακάριος (μητροπολίτης Κόριν
θου) βλ. Νοταρας Μακάριος Μακάριος (μητροπολίτης Μονεμβασίας) 114-21, 265, 336-7, 370, 372 Μακάριος (μοναχός) 289 Μακάριος Λαρίσης 68,266,374 Μακρυγιάννης’Ιωάννης 53,2934, 296-8, 321, 330, 349, 363, 370 Μαλαξός Γρηγόριος 108,110,112, 160 Μάξιμος ό Αγιορείτης ή «Γραικός» 68, 368 Μάξιμος Πελοποννήσιος
126, 347 Μελέτιος Αθηνών 213-4, 216-7 Μελισσουργός Θεόδωρος 115, 120, 370 Μελχισεδέκ (μητροπολίτης
Κασσανδρείας) 266, 374 Μεταλληνός Γεώργιος (πατήρ) 33-7, 39,42-3,45,49, 52, 57, 613, 65, 68, 78, 82-3, 86-8,90, 248, 268-9, 271-9, 293-302, 309-10, 351-2,361 Μεχμέτ Γ' (σουλτάνος) 128 Μητροφάνης Γ' (πατριάρχης) 264 Μοισιόδαξ Ίώσηπος 27
388 Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΚΛΗΡΟΥ Μοτσενίγος Γεώργιος 177, 243, 249-50, 348 Μπούας Πέτρος 65 Μώραλη Μβλίκ βέης 307 Νεκτάριος (πατριάρχης Ιεροσο λύμων) 85, 269 Νεκτάριος (έπίσκοπος Βελεγράδων) 198, 265, 376 Νεκτάριος (μοναχός) 290-1 Νεομάρτορες 125,138,182,190,
267-81,283-5,288-9,291,299-302, 304, 313, 321-2, 325-6, 331, 333, 335, 339-40, 344, 346, 351, 354, 357-8, 360, 364, 366, 368-9 Νεόφυτος (έπίσκοπος Μάνης) 146 -9, 151-2,210,373 Νεόφυτος Β' (οικουμενικός πα τριάρχης) 130-1 Νήφων (μοναχός) 291 Νικήτας (Ιερομάρτυρας) 285 Νικόδημος ό Αγιορείτης 27,272,
282, 328, 345, 355, 360 Νικόδημος (μοναχός) 288 Νικοτζάρας 297 Νοταράς Λουκάς 85 Νοταράς Μακάριος (έπίσκοπος καί μετέπειτα μητροπολίτης Κό ρινθου) 27, 159, 165,230-6, 3212,333,345,347,352-3, 357,359, 361, 364, 369, 379 Οικονόμος Κωνσταντίνος ό έξ Οικονόμων 188 Όνούφριος (όσιομάρτυρας) 281, 292
Όρλώφ Αλέξιος καί Θεόδωρος (αδελφοί) 69-70, 164,233,255 Όσιομάρτυρες 292, 356 Παμπούκης Δανιήλ 295 Παπαδόπουλος Χρυσόστομος 138, 269, 358 Παπαζώλης Γεώργιος 69-70, 164, 232 Παρθένιος Λήμνου 266, 374 Παρθένιος Μαΐνης 266, 374 Παρθένιος Β' (Κονιδάρης) (μη τροπολίτης Λευκάδος καί Αγίας Μαύρας) 244,
247-50, 380 Παρθένιος Γ' (πατριάρχης Κων σταντινουπόλεως) 281-2,333,343 Παρθένιος Ε' Παλαιών Πατρών 159, 162-7, 232-3, 266, 365, 374 Πάριος Αθανάσιος 27, 85, 230, 236, 271-2, 300,319, 345,350 Περραιβός Χριστόφορος 75-7, 171, 173-4, 176, 178-9, 273, 322 Πηγάς Μελέτιος 85 Πΐος Ε' (πάπας) 119, 265
Πιτσάκης Κωνσταντίνος 94,299, 361 Πολυείδης Θεόκλητος 220-8, 345 Προκόπιος (μοναχός) 281, 292 Ράλλης Μιχαήλ 65 Ρωμανός (ιερομόναχος) 289
Ρωμανός (μοναχός) 289-91 Σάθας Κωνσταντίνος 66, 99, 101-5, 109, 111-3, 118, 120-2, 137-8,147, 150,152,154-5,1578, 164-5, 169, 184-90, 197, 2001, 205, 207-11, 219-21, 231-3, 238, 269,318, 323,336,362 Σαμουήλ (Θεμελής) (ιερομόνα χος) 171-81,347,358, 375 Σενιάβιν Δημήτριος 183 Σεραφείμ (Αθανασίου) (αρχιεπί σκοπος Φαναριού καί Νεοχωρίου) 125, 128-9, 136-9
389 Ευρετήριο ’Ονομάτων Σεραφείμ ό Μυτιληναΐος 68-9, 330, 359 Σέργιος (πατριάρχης) 60 Σιμόπουλος Κυριάκος 78, 266, 308,310,323-4, 363 Σουλεϊμάν Α' ό Μεγαλοπρεπής 100-1 Σπηλιάδης Νικόλαος 254,256-7, 324 Συνέσιος (μοναχός) 292 Συρόπουλος Βαρθολομαίος 266, 378 Σφραντζής Γεώργιος 115, 368 Σωτήρης
Λουδοβίκος 238-9 Σωφρόνιος (μητροπολίτης Κα στοριάς) 265, 375 Τζαβέλλας Λάμπρος 72-3 Τιμόθεος (μητροπολίτης Δαλμα τίας, ’Ιταλίας, Λμβρακίας καί Σι κελίας) 265 Τιμόθεος (μοναχός) 291 Τιμόθεος Λ' 264 Τιμόθεος В ' (Τυπάλδος) (μητρο πολίτης Κεφαλληνίας, Ζακύνθου καί Ιθάκης) 218-20, 378 Ύψηλάντης
Κωνσταντίνος 79 Φιλόθεος (Χαριτόπουλος) (μη τροπολίτης Σάλωνων) 67, 152-6, 255, 266, 350, 373 Φίνλεϋ Γεώργιος 172-3, 175, 178-9, 324 Φωτάκος 55, 255, 275, 324 Φωτιάδης Λάμπρος 27 Φώτιος (έπίσκοπος Βελεσσοΰ) 198, 265, 376 Χριστόδουλος Λ' (αρχιεπίσκοπος Κύπρου) 205-8, 377 Χρίστος (ιερέας) 284
Χρύσανθος (έπίσκοπος Παραμυ θίας) 173 Χρύσανθος Ιεροσολύμων 85 Χρύσανθος (πρώην, μητροπολί της Λακεδαιμόνιας) 200-4, 266, 338 Ψαλίδας Αθανάσιος 27 Ωριγένης (μητροπολίτης Φωκαίας, Κρήνης καί Περγάμου) 280 փ Bosio Antonio 99,101-5,107,317 Don Juan 119-20 Don Juan de Austria 197-200, 265 Humphreys
Henry William 262 Leake Martin William 178-9, 242, 320 Lowndes Isaac 82 Maitland Thomas 252 Morosini Francesco 153, 21920, 284, 320 Pouqueville François 133, 165, 175, 177-8, 180, 184, 188, 191, 243, 322 Runciman Steven 50-1, 84, 362 Thévet André 113, 324 Bayerische j 1 Staatsbibliothek ļ München J |
| any_adam_object | 1 |
| any_adam_object_boolean | 1 |
| author | Kontalē, Athēna ca. 20./21. Jh |
| author_GND | (DE-588)1229654534 |
| author_facet | Kontalē, Athēna ca. 20./21. Jh |
| author_role | aut |
| author_sort | Kontalē, Athēna ca. 20./21. Jh |
| author_variant | a k ak |
| building | Verbundindex |
| bvnumber | BV047224151 |
| contents | Zusammenfassung in englischer Sprache u.d.T.: The participation of the greek orthodox clergy in the uprising movements against the turkish conquest (1453-1821) S. 382-384 und Index S. 385-389 |
| ctrlnum | (OCoLC)1249664757 (DE-599)BVBBV047224151 |
| edition | Prōtē ekdosē |
| era | Geschichte 1453-1821 gnd |
| era_facet | Geschichte 1453-1821 |
| format | Thesis Book |
| fullrecord | <?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><collection xmlns="http://www.loc.gov/MARC21/slim"><record><leader>00000nam a2200000 c 4500</leader><controlfield tag="001">BV047224151</controlfield><controlfield tag="003">DE-604</controlfield><controlfield tag="005">20210428</controlfield><controlfield tag="007">t</controlfield><controlfield tag="008">210406s2020 m||| 00||| gre d</controlfield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">9789606410260</subfield><subfield code="9">978-960-641-026-0</subfield></datafield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">9606410269</subfield><subfield code="9">960-641-026-9</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(OCoLC)1249664757</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(DE-599)BVBBV047224151</subfield></datafield><datafield tag="040" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-604</subfield><subfield code="b">ger</subfield><subfield code="e">rda</subfield></datafield><datafield tag="041" ind1="0" ind2=" "><subfield code="a">gre</subfield></datafield><datafield tag="049" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-12</subfield></datafield><datafield tag="084" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">OST</subfield><subfield code="q">DE-12</subfield><subfield code="2">fid</subfield></datafield><datafield tag="100" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Kontalē, Athēna</subfield><subfield code="d">ca. 20./21. Jh.</subfield><subfield code="e">Verfasser</subfield><subfield code="0">(DE-588)1229654534</subfield><subfield code="4">aut</subfield></datafield><datafield tag="245" ind1="1" ind2="0"><subfield code="a">Hē symmetochē tu hellēnorthodoxu klēru stá epanastatika kinēmata tēs Turkokratias (1453-1821)</subfield><subfield code="c">Kontalē N. Athēna</subfield></datafield><datafield tag="246" ind1="1" ind2="3"><subfield code="a">The participation of the greek orthodox clergy in the uprising movements against the turkish conquest (1453-1821)</subfield></datafield><datafield tag="246" ind1="1" ind2="0"><subfield code="a">ellēnorthodoxou ellēnorthodoxu hellēnorthodoxou klērou Tourkokratias</subfield></datafield><datafield tag="250" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Prōtē ekdosē</subfield></datafield><datafield tag="264" ind1=" " ind2="1"><subfield code="a">Athēna</subfield><subfield code="b">Ennoia</subfield><subfield code="c">2020</subfield></datafield><datafield tag="300" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">389 Seiten</subfield><subfield code="c">21 cm</subfield></datafield><datafield tag="336" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">txt</subfield><subfield code="2">rdacontent</subfield></datafield><datafield tag="337" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">n</subfield><subfield code="2">rdamedia</subfield></datafield><datafield tag="338" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">nc</subfield><subfield code="2">rdacarrier</subfield></datafield><datafield tag="500" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">In griechischer Schrift</subfield></datafield><datafield tag="502" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">Dissertation</subfield><subfield code="d">2011</subfield></datafield><datafield tag="505" ind1="8" ind2=" "><subfield code="a">Zusammenfassung in englischer Sprache u.d.T.: The participation of the greek orthodox clergy in the uprising movements against the turkish conquest (1453-1821) S. 382-384 und Index S. 385-389</subfield></datafield><datafield tag="600" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Osmanen</subfield><subfield code="0">(DE-588)118747797</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="648" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Geschichte 1453-1821</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Orthodoxe Kirche</subfield><subfield code="0">(DE-588)4043912-4</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Widerstand</subfield><subfield code="0">(DE-588)4079262-6</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Griechenland</subfield><subfield code="0">(DE-588)4022047-3</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="0"><subfield code="a">History of Greece</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="0"><subfield code="a">Philosophy (General)</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="0"><subfield code="a">Philosophy of religion. Psychology of religion. Religion in relation to other subjects</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="0"><subfield code="a">Religion (General)</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="0"><subfield code="a">Sociology (General)</subfield></datafield><datafield tag="655" ind1=" " ind2="7"><subfield code="0">(DE-588)4113937-9</subfield><subfield code="a">Hochschulschrift</subfield><subfield code="2">gnd-content</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="0"><subfield code="a">Griechenland</subfield><subfield code="0">(DE-588)4022047-3</subfield><subfield code="D">g</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="1"><subfield code="a">Orthodoxe Kirche</subfield><subfield code="0">(DE-588)4043912-4</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="2"><subfield code="a">Widerstand</subfield><subfield code="0">(DE-588)4079262-6</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="3"><subfield code="a">Osmanen</subfield><subfield code="0">(DE-588)118747797</subfield><subfield code="D">p</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="4"><subfield code="a">Geschichte 1453-1821</subfield><subfield code="A">z</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2=" "><subfield code="5">DE-604</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032628701&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Inhaltsverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032628701&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Literaturverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032628701&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Register // Personenregister</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="n">oe</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="q">BSB_NED_20210428</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">200.9</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">0903</subfield><subfield code="g">495</subfield></datafield><datafield tag="943" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-032628701</subfield></datafield></record></collection> |
| genre | (DE-588)4113937-9 Hochschulschrift gnd-content |
| genre_facet | Hochschulschrift |
| geographic | Griechenland (DE-588)4022047-3 gnd |
| geographic_facet | Griechenland |
| id | DE-604.BV047224151 |
| illustrated | Not Illustrated |
| index_date | 2024-07-03T16:58:46Z |
| indexdate | 2024-08-31T00:53:19Z |
| institution | BVB |
| isbn | 9789606410260 9606410269 |
| language | Greek |
| oai_aleph_id | oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-032628701 |
| oclc_num | 1249664757 |
| open_access_boolean | |
| owner | DE-12 |
| owner_facet | DE-12 |
| physical | 389 Seiten 21 cm |
| psigel | BSB_NED_20210428 |
| publishDate | 2020 |
| publishDateSearch | 2020 |
| publishDateSort | 2020 |
| publisher | Ennoia |
| record_format | marc |
| spelling | Kontalē, Athēna ca. 20./21. Jh. Verfasser (DE-588)1229654534 aut Hē symmetochē tu hellēnorthodoxu klēru stá epanastatika kinēmata tēs Turkokratias (1453-1821) Kontalē N. Athēna The participation of the greek orthodox clergy in the uprising movements against the turkish conquest (1453-1821) ellēnorthodoxou ellēnorthodoxu hellēnorthodoxou klērou Tourkokratias Prōtē ekdosē Athēna Ennoia 2020 389 Seiten 21 cm txt rdacontent n rdamedia nc rdacarrier In griechischer Schrift Dissertation 2011 Zusammenfassung in englischer Sprache u.d.T.: The participation of the greek orthodox clergy in the uprising movements against the turkish conquest (1453-1821) S. 382-384 und Index S. 385-389 Osmanen (DE-588)118747797 gnd rswk-swf Geschichte 1453-1821 gnd rswk-swf Orthodoxe Kirche (DE-588)4043912-4 gnd rswk-swf Widerstand (DE-588)4079262-6 gnd rswk-swf Griechenland (DE-588)4022047-3 gnd rswk-swf History of Greece Philosophy (General) Philosophy of religion. Psychology of religion. Religion in relation to other subjects Religion (General) Sociology (General) (DE-588)4113937-9 Hochschulschrift gnd-content Griechenland (DE-588)4022047-3 g Orthodoxe Kirche (DE-588)4043912-4 s Widerstand (DE-588)4079262-6 s Osmanen (DE-588)118747797 p Geschichte 1453-1821 z DE-604 Digitalisierung BSB München - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032628701&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Inhaltsverzeichnis Digitalisierung BSB München - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032628701&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Literaturverzeichnis Digitalisierung BSB München - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032628701&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Register // Personenregister |
| spellingShingle | Kontalē, Athēna ca. 20./21. Jh Hē symmetochē tu hellēnorthodoxu klēru stá epanastatika kinēmata tēs Turkokratias (1453-1821) Zusammenfassung in englischer Sprache u.d.T.: The participation of the greek orthodox clergy in the uprising movements against the turkish conquest (1453-1821) S. 382-384 und Index S. 385-389 Osmanen (DE-588)118747797 gnd Orthodoxe Kirche (DE-588)4043912-4 gnd Widerstand (DE-588)4079262-6 gnd |
| subject_GND | (DE-588)118747797 (DE-588)4043912-4 (DE-588)4079262-6 (DE-588)4022047-3 (DE-588)4113937-9 |
| title | Hē symmetochē tu hellēnorthodoxu klēru stá epanastatika kinēmata tēs Turkokratias (1453-1821) |
| title_alt | The participation of the greek orthodox clergy in the uprising movements against the turkish conquest (1453-1821) ellēnorthodoxou ellēnorthodoxu hellēnorthodoxou klērou Tourkokratias |
| title_auth | Hē symmetochē tu hellēnorthodoxu klēru stá epanastatika kinēmata tēs Turkokratias (1453-1821) |
| title_exact_search | Hē symmetochē tu hellēnorthodoxu klēru stá epanastatika kinēmata tēs Turkokratias (1453-1821) |
| title_exact_search_txtP | Hē symmetochē tu hellēnorthodoxu klēru stá epanastatika kinēmata tēs Turkokratias (1453-1821) |
| title_full | Hē symmetochē tu hellēnorthodoxu klēru stá epanastatika kinēmata tēs Turkokratias (1453-1821) Kontalē N. Athēna |
| title_fullStr | Hē symmetochē tu hellēnorthodoxu klēru stá epanastatika kinēmata tēs Turkokratias (1453-1821) Kontalē N. Athēna |
| title_full_unstemmed | Hē symmetochē tu hellēnorthodoxu klēru stá epanastatika kinēmata tēs Turkokratias (1453-1821) Kontalē N. Athēna |
| title_short | Hē symmetochē tu hellēnorthodoxu klēru stá epanastatika kinēmata tēs Turkokratias (1453-1821) |
| title_sort | he symmetoche tu hellenorthodoxu kleru sta epanastatika kinemata tes turkokratias 1453 1821 |
| topic | Osmanen (DE-588)118747797 gnd Orthodoxe Kirche (DE-588)4043912-4 gnd Widerstand (DE-588)4079262-6 gnd |
| topic_facet | Osmanen Orthodoxe Kirche Widerstand Griechenland Hochschulschrift |
| url | http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032628701&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032628701&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032628701&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |
| work_keys_str_mv | AT kontaleathena hesymmetochetuhellenorthodoxuklerustaepanastatikakinematatesturkokratias14531821 AT kontaleathena theparticipationofthegreekorthodoxclergyintheuprisingmovementsagainsttheturkishconquest14531821 AT kontaleathena ellenorthodoxouellenorthodoxuhellenorthodoxoukleroutourkokratias |