Të dhëna arkeologjike për prehistorinë e territorit të Qarkut të Beratit:
Saved in:
| Main Author: | |
|---|---|
| Format: | Book |
| Language: | Albanian |
| Published: |
Tiranë
Edlora
2014
|
| Subjects: | |
| Online Access: | Inhaltsverzeichnis Literaturverzeichnis Abstract Abstract |
| Physical Description: | 129 Seiten Illustrationen, Karten |
| ISBN: | 9789928422637 |
Staff View
MARC
| LEADER | 00000nam a2200000 c 4500 | ||
|---|---|---|---|
| 001 | BV046959670 | ||
| 003 | DE-604 | ||
| 005 | 20210215 | ||
| 007 | t | ||
| 008 | 201026s2014 a||| |||| 00||| alb d | ||
| 020 | |a 9789928422637 |9 978-9928-422-63-7 | ||
| 035 | |a (OCoLC)1238061713 | ||
| 035 | |a (DE-599)BVBBV046959670 | ||
| 040 | |a DE-604 |b ger |e rda | ||
| 041 | 0 | |a alb | |
| 049 | |a DE-12 | ||
| 084 | |a OST |q DE-12 |2 fid | ||
| 100 | 1 | |a Baze, Ermal |d 1981- |e Verfasser |0 (DE-588)1220250759 |4 aut | |
| 245 | 1 | 0 | |a Të dhëna arkeologjike për prehistorinë e territorit të Qarkut të Beratit |c përgatiti: Dr. Ermal H. Baze |
| 264 | 1 | |a Tiranë |b Edlora |c 2014 | |
| 300 | |a 129 Seiten |b Illustrationen, Karten | ||
| 336 | |b txt |2 rdacontent | ||
| 337 | |b n |2 rdamedia | ||
| 338 | |b nc |2 rdacarrier | ||
| 546 | |a Zusammenfassung in albanischer, deutscher, englischer und französischer Sprache | ||
| 648 | 7 | |a Vor- und Frühgeschichte |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 650 | 0 | 7 | |a Eisenzeit |0 (DE-588)4014102-0 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 650 | 0 | 7 | |a Ausgrabung |0 (DE-588)4129464-6 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 650 | 0 | 7 | |a Steinzeit |0 (DE-588)4057226-2 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 650 | 0 | 7 | |a Funde |0 (DE-588)4071507-3 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 650 | 0 | 7 | |a Bronzezeit |0 (DE-588)4008357-3 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 651 | 7 | |a Region Berat |g Albanien |0 (DE-588)7727360-6 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 689 | 0 | 0 | |a Region Berat |g Albanien |0 (DE-588)7727360-6 |D g |
| 689 | 0 | 1 | |a Ausgrabung |0 (DE-588)4129464-6 |D s |
| 689 | 0 | 2 | |a Funde |0 (DE-588)4071507-3 |D s |
| 689 | 0 | 3 | |a Steinzeit |0 (DE-588)4057226-2 |D s |
| 689 | 0 | 4 | |a Bronzezeit |0 (DE-588)4008357-3 |D s |
| 689 | 0 | 5 | |a Eisenzeit |0 (DE-588)4014102-0 |D s |
| 689 | 0 | 6 | |a Vor- und Frühgeschichte |A z |
| 689 | 0 | |5 DE-604 | |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032368041&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Inhaltsverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032368041&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Literaturverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032368041&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Abstract |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032368041&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Abstract |
| 940 | 1 | |n oe | |
| 940 | 1 | |q BSB_NED_20201026 | |
| 999 | |a oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-032368041 | ||
| 942 | 1 | 1 | |c 930.1 |e 22/bsb |g 4965 |
| 942 | 1 | 1 | |c 307.09 |e 22/bsb |f 0901 |g 4965 |
Record in the Search Index
| _version_ | 1804181877885501440 |
|---|---|
| adam_text | PASQYRA E LËNDËS Faqe PARATHËNIE ...... 9 KREUI POŽITA GJEOGRAFIKE DHE KUSHTET NATYRORE TË QARKUT TË BERATIT 1.1. Veçori të përgjithshme fiziko gjeografike....................... 13 1.2. Rajonizimi і përgjithshëm fiziko - gjeografik................ 17 1.3. Požita gjeografike dhe kulturat prehistorike.....................21 KREU II GJURMË TË PALEOLITIT DHE MEZOLITIT NË TERRITORIN E QARKUT TË BERATIT 2.1. Disa karakteristika të Paleolitit dhe Mezolitit në Shqipëri.. .23 2.2. Disa gjetje të Paleolitit dhe Mezolitit në territorin e Qarkut të Beratit.....................................................................27 KREU III NEOLITI NË TERRITORIN E QARKUT TË BERATIT 3.1. Vështrim përgjithësues mbi epokën e Neolitit në Shqipëri.37 3.2. Stacioni neolitik і Vlushës.................................................... 42 3.3. Shpella prehistorike e Katundasit.....................................50
6 Dr. Ermal H. Baze 3.4. Aspekte të epokës së Eneolitit në territorin e Qarkut të Beratit.................................................................... 57 KREUIV KULTURA E BRONZIT NË TERMTORIN E QARKUT TË BERATIT 4.1. Ndryshimet kulturore gjatë epokës së Bronzit në Shqipëri................................................................................63 4.2. Vendbanime dhe tipare të kultures së Bronzit në territorin e Qarkut të Beratit......................................................................... 70 4.3. Vështrim përmbledhës për epokën e Bronzit në territorin e Qarkut të Beratit......................................................................... 78 KREUV PROCESE KULTURORE GJATË EPOKËS SË HEKUMT NË TERMTOMN E QARKUT TË BERATIT 5.1. Epoka e Hekurit në Shqipëri.............................................. 81 5. 2. Vendbanimet e hapura dhe disa gjetje të epokës së Hekurit në territorin e Qarkut të Beratit...................................................87 5.3. Fortifikimet e epokës së Hekurit në territorin e Qarkut të Beratit....................................................................... 97 5. 4. Vendbanimet shpellore të epokës së Hekurit në territorin e Qarkut të Beratit......................................................................... 104 5.5. Disa karakteristika të varrezave gjatë kultures së Hekurit në territorin e Qarkut të Beratit.......................................................107
Të dhëna arkeologjike për prehistorinë e territorit të qarkut të Beratit 7 PËRMBLEDHJE............................................................... 114 SUMMARY.........................................................................116 ZUSAMMENFASSUNG.................................................... 118 RESUME.............................................................................120 BIBLIOGRAFIA E PËRZGJEDHUR............................ 122
122 Dr. Ermal H. Baze BIBLIOGRAFIA E PËRZGJEDHUR 1. Akademia e Shkencave të Republikës së Shqipërisë. Fjalor Enciklopedik Shqiptar. Tirane: Kombinati Poligrafík, 1985. 2. ALIU, Skënder QIRIAQI, Vangjel. “Varrcza tumulare e Prodanit”. Iliria III (1974): 409-412. 3. ALIU, Skënder. Tuma e Luarasit. Tirane: Mësonjëtorja, 2004. 4. ALIU, Skënder. Tuma e Rehovës. Korçë: Kotti, 2012. 5. ANDREA, Zhaneta. “Lidhjet kulturore dhe etnike të Ilirisë Juglindore me Maqedoninë Perëndimore në kohën e vonë të bronzit në dritën e qeramikës se pikturuar”. Studime historike 1 (1969): 151 - 157. 6. ANDREA, Zhaneta. “Varreza tumulare ilire e Barçit”. Buletin Arkeologjik 4 (1974): 24-31. 7. ANDREA, Zhaneta. “Tumat e Kuçit të Zi”. Iliria 1 (1976): 165 233. 8. ANDREA, Zhaneta. “Mbi gjenezën dhe vijimësinë e kultures së Matit në epokën e bronzit”. Iliria 2 (1985): 163 - 174. 9. ANDREA, Zhaneta. Kultura ilire e tumave në pellgun e Korçës. Tiranë: Akademia e Shkencave, 1985. 10. ANDREA, Zhaneta. “Vendbanimi shpellor і Nezirit (Pjesa e Pare)”. Iliria 1 (1989): 25 - 44. 11. ANDREA, Zhaneta. “Vendbanimi shpellor і Nezirit (Epoka e Bronzit)”. Iliria 2 (1990): 5-63. 12. B AÇE, Apollon. MEKSI, Aleksander. RIZA, Emin. Berati ֊ historia dhe arkitektura. Tiranë: Kristalina - KH, 2011. 13. BEJKO, Lorenc. “Mbi praninë e qeramikës mikene në Shqipërinë Jugore dhe probleme lidhur me të”, Iliria 1 -2 (1993): 101 - 118. 14. BEJKO, Lorenc. “Ballkani Paleolitik: një vështrim rajonai і industrive litike dhe problemeve teorike të tyre”. Arkeologjia 3 (1995): 5 ֊ 16. 15. BEJKO, Lorenc. “Drejt Një Shpjegimi Të Neolitit
Shqiptar”, Arkeologjia 4 (1996): 11 -23. 16. BELLI, Petrit. “Harta arkeologjike e rrethit të Beratit”. në Sesioni shencor: Të dhëna të kërkimeve dhe zbulimeve arkeologjike në rrethin e
Të dhëna arkeologfikepërprehistorinë e territorit të qarkut të Beratit 123 Beratit. Berat, 28 tetor 1986. 17. BELLI, Petrit. STAROVA, Sami. “Vendbanimi shpellor і Katundasit”. Iliria 1 (1983): 79 ֊ 83. 18. BODINAKU, Namik. “Rezultatei e gërmimeve në varrezën tumulare të Pazhokut”. Iliria III (1974): 394 ֊ 401. 19. BODINAKU, “Namik. Varreza tumulare e Pazhokut”. Iliria 1 (1982): 49- 101. 20. BODINAKU, Namik. “Kerkime arkeologjike në rrethin e Përmetit”. Iliria! (1985): 243 -262. 21. BODINAKU, Namik. “Migrimet e periudhës së bronzit të hershëm dhe roli i tyre në formimin e etnosit ilir”. Iliria 2 (1985): 181 ֊ 193. 22. BRAÇELLARI, Engjëllushe. Skrapari gjurmë nën harresë. Tiranë: GEER, 2002. 23. BRAKA, Kujtim. “Gërmime të vitit 1986 në Katundas - Varreza”. Iliria! (1986): 252-253. 24. BRAKA, Kujtim. “Një varrezë e periudhës së hekurit në fshatin Katundas të rrethit të Beratit”. Iliria ! (1987): 37 - 44. 25. BRAKA, Kujtim. “Berati në dritën e të dhënave arkeologjike”. Monumentet! (1990): 97- 102. 26. BUDINA, Dhimosten. “Harta arkeologjike e luginës së Drinosit”. Iliria III (1974): 43 - 49. 27. BUNGURI, Adem. Prehistoria eDibrës, Tiranë: “M B”, 2010. 28. CABANES, Pierre. KORKUT!, Muzafer. BAÇE, Apollon. CEKA, Neritan. Harta Arkeologjike e Shqipërisë. Tirane: Pegi, 2008. 29. CEKA, Neritan. “Monumente Antike dhe Mesjetare në Luginën e Osumit”. Monumentet 5 ֊ 6, (1973): 121 ֊ 137. 30. CEKA, Neritan. “Vendbanimi i hapur pranë qytezës ilire të Belshit”. Iliria III (1974): 435 ֊442. 31. CEKA, Neritan. “Fortifikimet parahistorike ilire”. Monumentet 1 (1985): 27- 58. 32. CEKA, Neritan.
Qyteti ilir pranë Selcës së poshtme. Tiranë: Akademia e Shkencave 1985. CEKA, Neritan. “Kultura protoqytetare ilire”, Iliria 1 (1985): 111 134. 33. СЕКА, Neritan. “Fortifikimet parahistorike ilire”. Monumentet 1 (1986): 48-84. 34. CEKA, Neritan. Iliret. Tirane: Shtëpia Botuese e Librit Universitar, 2000.
124 Dr. Ermal H. Baze 35. CEKA, Neritan. KORKUTI, Muzafer. Arkeologia. Tirane: Shtëpia Botuese e Librit Universitar, 1993. 36. 37. ÇUNI, Nuri. “Zbulime arkeologjike ne rrethin e Skraparit”. Iliria 1 (1987): 237. 38. ÇUNI, Nuri. Vendlindja Ime — Skrapari. Tirane: “ERIK”, 2008. 39. DAVIES, Jack. KORKUTI, Muzafer. BEJKO, Lorenc. GOLATY, Michael. MUÇAJ, Skënder. STOCKER, Sharon. “PrapatokaeApolonisë”. Biria 1 ֊ 2 (2003 - 2004): 305 - 322. 40. DHIMA, Aleksander. “Një kafkë ilire nga Liqcdhi”. Biria 2 (1982): 233 -237. 41. DHIMA, Aleksander. “Vështrim mbi tiparet antropolog) ike të ilirëve”. Biria 2 (1985): 293-301. 42. DHIMA, Aleksander. “Kafka Ilire nga rrethi i Beraúť.Biria 1 (1988): 199-203. 43. Enciklopédia е Përgjithshme e Oksfordu (Oxford Paperback Encyclopedia). Tirane: Instituti i Dialoguí dhe i Komunikimit, 2006. 44. FİSTANI, Anton. “Gjetje të paleolitit në afersi të shpellës së Gajtanit”. Bira 1 (1989): 5-23. 45. FİSTANI, Anton. “Human evolution in Albania for the Quaternary”, in Period in before the wallfell: the Science of Man in Socialist Europe. Toronto: Canadian Scholars Press, 1993: 111 - 134. 46. GARASANIN, Draga. “Varret tumulare prehistorike të gadishullit të Ballkanit dhe përkatësia etnike e kronologj ike e tyre”. Kuvendi I i Studimeve Bire, (15-20 shtator 1972), vëllim I, Tiranë: Mihal Duri, 1974: 321 -325. 47. GJIPALI, Ilir. “Gërmimet arkeologjike të vitit 1989 - Rajcë (Librazhd)”. Biria 2 (1989): 259. 48. GJIPALI, Ilir. Epoka e Gurit dhe Shqipëria. Qendra e Studimeve Albanologjike, Instituti i Arkeologjisë, Tirane: BOTART, 2012. 49. HARDING, Anthony. F.
“Ilirët, Italikët dhe Mikenasit. Lidhjet Transadriatike gjatë periudhës së bronzit të vonë”. Kuvendi І і Studimeve Bire, (15-20 shtator 1972), vëllim I, Tiranë: Mihal Duri, 1974:211-217. 50. Historia e Popudit Shqiptar. Vëllim I, Tirane: Toena, 2002. 51. ISLAMI, Selim. “Aspects de la civilisations tumulaire de Mati dans la préhistoire”. Interaction and acculturation in the Mediterranean. Amsterdam, 1982: 121 - 152. 52. ISLAMI, Selim. CEKA, Hasan. “Të dhënat dhëna të reja mbi
Të dhëna arkeologjikepërprehistorinë e territorit të qarkuí të Beratit 125 lashtësinë ilire në territorin e Shqipërisë”. në Konferenca I e Studimeve Albanologjike, Tiranë: Mihal Duri, 1965: 441 ֊456. 53. JUBANI, Вер. “Varreza tumulare e Çinamakut”. Buletin Arkeologiik 4(1974): 37-48. 54. KABO, Mevlan. “Fusha e Myzeqesë”. në Gjeografia Fizike e Shqipërisë. vëllimi II, Akademia e Shkencave e Republikës së Shqipërisë, Qendra e Studimeve Gjeografike, Tiranë: Kombinati Poligrafik, 1991. 55. КАСА, Iljaz. “Vendbanime prehistorike në rrethin e Dibrës”. Iliria VII ֊VIII (1977֊ 1978): 307-310. 56. KARAISKAJ, Gjerak. “Fortifikimet prehistorike në Shqipëri”. Monumentet 14 (1979): 19 ֊ 46. 57. KARAISKAJ, Gjerak. LERA, Petriką. “Fortifikimet e periudhës së pare prej hekurit në pellgun e Korçës”. Kuvendi I i Studimeve Ilire, (15 - 20 shtator 1972), vëllim I, Tiranë: Mihal Duri, 1974: 265 ֊ 266. 58. KILIAN, Klaus. “Koha e hershme e Hekurit në Shqipëri”. Kuvendi І і Studimeve Ilire, (15-20 shtator 1972), vëllim I, Tiranë: Mihal Duri, 1974: 225-261. 59. KILIAN, Klaus. “Shqipëria jugore në epokën e bronzit të vonë”. Iliria 2 (1985): 175 ֊ 180. 60. KOÇI, Jano. “Qyteza e Karos (Qeparo)”. Buletin Arkeologjik 3 (1971): 181 - 183. 61. KOKA, Aristotel. Kultura Ilire Parahistorike në Shqipëri. Tiranë: Akademiae Shkencave, 1985. 62. KOKA, Aristotel. “Kultura e varrezës tumulare të Shtojit”. Iliria 2 (1985): 241 -250. 63. КОБСА, Aristotel. Kultura Ilire e Tumave Të Shtojit - Shkodër. Tirane: BOTART, 2012. 64. KORKUTI, Muzafer. “Qeramika e pikturuar e kohës së vonë të bronzit dhe e kohës së hershme të
hekurit dhe karakteri ilir і bartësve të saj”. Studíme historike 3 (1969): 159 - 171. 65. KORKUTI, Muzafer. “Vendbanimi prehistorik i Trenit”. Konferenca e Dytë e Studimeve Albanologjike, vëllim i dytë, Tiranë, 1969: 271 -278. 66. KORKUTI, Muzafer. “Qeramika e pikturuar e kohës së vonë të bronzit dhe kohës së hershme të hekurit dhe karakteri ilir і bartësve të saj”, në Ilirët dhe gjeneza e shqiptarëve, Tiranë: Mihal Duri, 1969: 55 - 77. 67. KORKUTI, Muzafer. “Marrëdhëniet kulturore iliro - egjeane në epokën e bronzit dhe mbijetesa e disa objekteve të tipit miken në epokën e hekurit”. Studíme historike 3 (1970): 159 ֊ 169.
126 Dr. Ermal H. Baze 68. KORKUT!, Muzafer. “Vendbanimi prehistorik i Trenit”. Iliria 1 (1971): 31 -45. 69. KORKUTI, Muzafer. Muzafer Korkuti, “Rreth vendbanimeve të fortifíkuara ilire të periudhës së hekurit në territorin e Shqipërisë”. Studíme Historike 3 (1973): 107- 121. 70. KORKUTI, Muzafer. “Rrethi і Skraparit”. Buletin Arkeolog/ік 4 (1974): 230-231. 71. KORKUTI, Muzafer. ANDREA, Zhaneta. “Stacioni і neolitit të mesëm në Cakran të Fierit”. Iliria III (1974): 45- 101. 72. KORKUTI, Muzafer. “Mbi rezultatei e gërmimeve të vitit 1973 në Dunavec”. Iliria III (1974): 383 - 387. 73. KORKUTI, Muzafer. “Vendbanimi prehistorik і Kolshit”. Iliria VII - VIII (1977 - 1978): 239 - 248. 74. KORKUTI, Muzafer. “Stacioni prehistorik і Vlushës dhe rëndësia e zbulimit të tij”. në Zbulime Arkeologjike në Skrapar. Botim i Muzeut Historik Skrapar, 1980: 24 - 29. 75. KORKUTI, Muzafer. “Tuma e Patosit”. Biria 1 (1981): 7 - 55. 76. KORKUTI, Muzafer. “Vashtëmia - një vendbanim i neolitit të hershëm”. Iliria 2 (1982): 91 ֊ 146. 77. KORKUTI, Muzafer. “Die Siedlungen der Späten Bronze und der Frühen Eisenzeit in Südwest - Albanien”. Südosteuropa Zwischen 1600 und 1000 V. Chr. Band I, Berlin, 1982, 235 - 253. 78. KORKUTI, Muzafer. “Mbi disa probleme lidhur me etnogjenezen e ilirëve”. Biria 1 (1982): 157 - 190. 79. KORKUTI, Muzafer. “Gjetje të reja të paleolitit të mesēm nga stacioni і Xarës”. Iliria 1 (1983): 39 ֊ 49. 80. KORKUTI, Muzafer. “Probleme etnokulturore të epokës së eneolitit në Shqipëri”. në Iliria, 2, (1985), 43 - 82. 81. KORKUTI, Muzafer. “Gërmimet arkeologjike të vitit 1986”. Iliria 2
(1986): 151 - 152. 82. KORKUTI, Muzafer. “25 vjet kerkime për neolitin dhe eneolitin në Shqipëri”. Iliria 2 (1987): 5 - 12. 83. KORKUTI, Muzafer. “Çështje themelore të prehistorisë në Shqipëri”. Iliria 2 (1989): 15-29. 84. KORKUTI, Muzafer. PRENDI, Frano. “Forma dhe struktura të vendbanimeve neolitike në Shqipëri”. Iliria 2 (1992): 7-21. 85. KORKUTI, Muzafer. “Paleoliti në Shqipëri”. në Iliria 1 - 2 (1995): 5֊ 15.
Тё dhëna arkeologjike për prehistorinë e territorit të qarkut të Beratit 127 86. KORKUTI, Muzafer. Neolothikum und Chalkolithikum in Albanien. Mainz am Rhein, 1995. 87. KORKUTI, Muzafer. “50 vjet arkeologi shqiptare”. Iliria 1 ֊ 2 (1998): 19-48. 88.KORKUTI, Muzafer. Parailirët, Ilirët, Arbërit. Tirane: Toena, 2003. 89. KORKUTI, Muzafer. Qytetërimi Neolitik dhe Eneolitik në Shqipëri. Tirane: Kristalina - KH, 2010. 90. KRISTO, Vasil. “Mallakastra”, në Gjeografìa Fizike e Shqipërisë. vëllimi II, Akademia e Shkencave e Republikës së Shqipërisë, Qendra e Studimeve Gjeografike, Tirane: Kombinati Poligrafik, 1991. 91. KRUTAJ, Faradin. “Karakteristika të Përgjithshme të Krahinës Malore Jugore”, në Gjeografìa Fizike e Shqipërisë. vëllimi II, Akademia e Shkencave e Republikës së Shqipërisë, Qendra e Studimeve Gjeografike, Tiranë: Kombinati Poligrafik, 1991. 92. KRUTAJ, Faradin. MEÇAJ, Nasip. SALA, Skënder. “Sulova”, në Gjeografìa Fizike e Shqipërisë. vëllimi II, Akademia e Shkencave e Republikës së Shqipërisë, Qendra e Studimeve Gjeografike, Tiranë: Kombinati Poligrafik, 1991. 93. KURTI, Dilaver. “Të dhëna të reja mbi kulturen ilire të tumave të Matit”. Kuvendili Studimeve Ilire. (15-20 shtator 1972), vëllimi, Tiranë: Mihal Duri, 1974: 307 ֊ 320. 94. KURTI, Dilaver. Trashëgime iliro-arbërore. Tirane: Dea S., 1999. 95. LERA, Petriką. “Gërmimet arkeologjike të vitit 1990 në Sovjan”, Iliria 2 (1990): 250-252. 96. LIRËZA, Qamil. SALA, Skënder. Tomorrica - Trashëgimia Natyrore, Tirane: GEER, 2013. 97. MEÇAJ, Nasip. “Rajonizmi Fiziko - Gjeografik і Krahinës Malore Jugore”, në Gjeografìa
Fizike e Shqipërisë. vëllimi II, Akademia e Shkencave e Republikës së Shqipërisë, Qendra e Studimeve Gjeografike, (Tirane: Kombinati Poligrafik, 1991. 98. MEÇAJ, Nasip. “Zona kodrinore e Vokopolës dhe e Dëshnicës”, në Gjeografìa Fizike e Shqipërisë. vëllimi II, Akademia e Shkencave e Republikës së Shqipërisë, Qendra e Studimeve Gjeografike, Tiranë: Kombinati Poligrafik, 1991. 99. MITI, Ardit. SERJANI, Egla. Fjalor i Arkeologjisë. Tiranë: Migj eni, 2009. 100. MUSTILI, Domenico. “Relazione preliminare sugli scavi archeologici in Albania (1937 - 1940), in Rendiconti della classe di scienze
128 Dr. Ermal H. Baze morali e storiche IL Roma, 1942. 101. MUSTILI, Domenico. “Te dhënat arkeologjke për prehistorinë e Shqipërisë”, në Konferenca I e Studimeve Albanologjike. Tiranë: Mihal Duri, 1965:457-459. 102. PLAKU, Zylyftar. Beratı ֊ Enciklopedi. Tirane: Jonalda, 2010. 103. PRENDI, Frano. “Tumat në fshatin Vajzë”. Buletin për shkencat shoqërore 2 (1957): 76 - ПО. 104. PRENDI, Frano. “La civilisation préhistorique de Maliq”. Studia Albanìca 1 (1966): 255 ֊280. 105. PRENDI, Frano. ALIU, Skënder. “Vendbanimi neolitik në fshatin Kamnik të rrethit të Kolonjës”. Iliria 1 (1971): 13 - 30. 106. PRENDI, Frano. “Neoliti dhe Eneoliti në Shqipëri”. Iliria VI (1976): 21-99. 107. PRENDI, Frano. ANDREA, Zhaneta. “Të dhëna të reja mbi neolitin në Shqipëri”, Iliria 2 (1981): 15 - 40. 108. PRENDI, Frano. “La culture eneolithique Maliq II en Albanie du sud Sud Est”, in Interaction and acculturation in the Mediterranean. Amsterdam, 1982. 109. PRENDI, Frano. “Die bronzezeit und der beginn der eisenzeit in Albanien”, Südosteuropa Zwischen 1600 und 1000V. Chr. Band I, Berlin 1982: 203-233. 110. PRENDI, Frano. “Mbi formimin e kultures dhe të etnosit ihr në territorin e Shqipërisë gjatë epokës së bronzit dhe fillimit të asaj të hekurit”. Biriai (1985): 83 - 117. 111. PRENDI, Frano. “Alcune considerazioni sulla ceramica dipinta “devoniana” della tarda eta del bronzo e del ferro antico in Albania”, Magnia Grecia, Epiro e Macedonia. (Atti del venttiquatresimo convengo di studi sulla Magna Grecia, Taranto, 5-10ottobre 1994),Napoli, 1995:181 ֊ 197. 112. PRENDI, Frano. “Unitét dhe veçori në
kuituren ilire të epokës së hekurit në territorin e Shqipërisë”. Iliria 1 (1985). 113. PRENDI, Frano. “Le Néolithique ancient en Albanie”. Germania 68, որ. 2 (1990): 296-426. 114. PRENDI, Frano. “Epoka e bronzit dhe e hekurit në kërkimet shqiptare”, Biria 1 -2 (1998). 115. PRENDI, Frano. “Neoliti і hershëm në Shqipëri”, në Studíme Arkeologjike Prishtinë, 2008: 828 - 842. 116. PRENDI, Frano. BUNGURI, Adem. Bronzi і Hershëm në Shqipëri. Prishtinë: “/ŘK-KÔS”,՝2008.
Te dhè na arkeologjike për prehistorinë e territorií të qarkut të Beratit 129 117. QIRJAZI, Perikli. Gjeografia Fizike e Shqipërisë. Tirane: Afërdita, 2001. 118. QIRJAZI, Perikli. SALA, Skënder. SHAHU, Ajet. XHAFERI, Sadik. Monumentet e Skraparit. Tirane: albPAPER, 2005. 119. “Rezultatet e gërmimeve të vitit 1980”, Iliria 2 (1981): 281 -284. 120. SALA, Skënder. Sulova. Tiranë: Qendra e Studimeve Gjeografike, 2007. 121. SESTIERI, Ana. LO SCHIAVO, Fulvio. “Disa probleme rreth marrëdhënieve midis Italisë e Gadishullit Ballkanik në periudhën e Bronzit të voně ֊ fillimet epokës së Hekurit”. Kuvendi I i Studimeve Ilire. (15-20 shtator 1972), vëllim I, Tiranë: Mihal Duri, 1974: 219 - 253. 122. STAROVA, SAML “Kalaja e Mbolanit”, Iliria 1 (1988): 211 ֊ 212. 123. YLLI, Luftim. “Rezultatet e gërmimeve në varrezën e Leshnjës”. Buletin Arkeologiik 3 (1971): 153- 159. 124. YLLI, Luftim. “Traces de civilisation illyïienne dans le district de Skrapar”. Studia Albanica 1 (1972): 161 - 165. 125. YLLI, Luftim. “Një varrezë e lashtë në fshatin Leshnjë të Skraparit”. Iliria VI (1976): 275-285. 126. YLLI, Luftim. “Gjetje të reja arkeologjike në rrethin e Skraparit”. Iliria VII - VIII (1977 ֊ 1978): 353 - 354. 127. YLLI, Luftim. “Zbulime të rastit në Skrapar”. Iliria 2 (1981): 263 -266. 128. YLLI, Luftim. “Vështrim arkeologjik mbi kulturat parahistorike e antike të rrethit të Skraparit”. Disertación i pabotuar (133 faqe) për mbrojtjen grades “kandidat і shkencave historike”, Arkivi i Institutit Arkeologjik, Tiranë, 1985. 129. YLLI, Luftim. “Gërmimet arkeologjike të vitit 1987 - Selan (Skrapar)”.
Iliria 2 (1987): 239. 130. YLLI, Luftim. “Vendbanimi prehistorik i Liqedhit”. Iliria 2 (1988): 93 - 99. 131. YLLI, Luftim. “Gërmimet arkeologjike të vitit 1990 - Vlushë (Skrapar)”, Iliria 2 (1990): 249. 132. YLLI, Mirjan. Iliria dhe Epiri. Tiranë: PROGRES, 2007.
114 Dr. Ermal H. Baze PËRMBLEDHJE • Territori i Qarkut të Beratit duket se ka pasur kushte të favorshme për banorët prehistorikë dhe si і tillë ka ruajtur gjurmë nga të gjitha epokat e prehistorisë. Larmia e terrenit, në kombinimin e fushave, kodrave e maleve që përshkoheshin nga lumenj e lugina lumore si dhe būrime ujore të shumta, krijonin kushte të favorshme për sigurimin e burimeve të shumëllojshme ushqimore për shkak të pasurisë së flores dhe faunes në ujë, pyje dhe male. Edhe në pikëpamje të klimës, pozicioni gjeograflk ka ndikuar në përgjithësi në zbutjen e ashpërsisë gjatë periudhave të ftohta dhe atyre të nxehta. Fakti që në Shqipërinë Jugore nuk ka gjurmë të veprimtarisë së akullnajave dëshmon qartë për këtë. Kërkimet pëmjohëse në temtorin e Qarkut të Beratit dëshmojnë se vendgj etjet prehistorike me vendosjen e tyre kishin avantazh në shfiytëzimin e vendeve të hapura, vargjeve kodrinore, luginave dhe shpellave. • Në territorin e Qarkut të Beratit janë konstatuar gjurmë të etapave paleolitike, por jo në cilësinë e gjetjeve të vlerësuara, si në vendbanimin shpellor të Katundasit dhe në shpellën gjeologjike të Shahinovës. • Mezoliti është përfaqësuar nga gjetje të veglave mikrolitike, kryesisht, kruese dhe shpuese, në vendbanimin e hapur të Vlushës. • Në ndryshim nga epoka e paleolitit dhe e mezolitit, neoliti në territorin e Qarkut të Beratit është prezantuar krahasimisht mire përgjatë gjithë periudhave të tij. Faza e hershme e neolitit të hershëm përfaqësohet nga Vlusha, kurse neoliti і hershëm і zhvilluar prezantohet nga vendbanimi shpellor і Katundasit
(Katundasi I) dhe і Pirogoshit, si dhe nga vendbanimet e tjera të hapura, si ai і Gostënckës (Moçalishtës), Feshnjës, Veleshnjës dhe Kalasë. Kultura e Vlushës si një kulturë tranzicioni nga mezoliti në neolit, súgj eron mendimin se procesi і neolitizimit të territorit në vendin tonë është bërë mbi një bazë kulturore vendase mezolitike. Tradita mezolitike në punimin e veglave të punës prej stralli në Vlushë, është dëshmia më e mire e rolit autokton në formimin e kultures së neolitit të hershëm në Vlushë. Neoliti і mesēm dhe ai i vonë përfaqësohet nga vendbanimi shpellor і Katundasit, respektivisht (Katundas II dhe Katundas III. Faza finale e neolitit ose siç njihet ndryshe epoka e eneolitit, përfaqësohet nga gjetje të armëve
Të dhëna arkeologjike për prehistorinë e territorit të qarkut të Beratit 115 të gjahut dhe veglave të punës në Gostënckë, Veleshnjë, Radësh, Qafe, Staraveckë, Vëseshtë, si dhe nga lënda arkeologjike e vendbanimit shpellor të Katundasit (Katundasi IV). Teknika e punimit të materialii litik është e ngjashme me kontekstin eneolitik të vendbanimit të Maliqit në Korçë. Në këtë mënyrë, kultura neo - eneolitike në territorin e Qarkut të Beratit duhet të jetë zhvilluar në lidhje të ngushtë me atë të pellgut të Korçës, gjë që është e natyrshme po të kemi parasysh afersinë gjeografike midis këtyre dy rajoneve. • Epoka e bronzit është përfaqësuar nga vendbanimi shpellor і Katundasit (Katundasi V), nga vendbanimi i hapur і Selanit, nga gjetjet e veglave të punës prej material litik në kalane e Beratit dhe në kalane e Mbolanit, si dhe nga gjetjet e armëve të gjahut dhe veglave prej bronzi në Krushovë, Staraveckë, Sevran, Strenec, Rog dhe Liqedh. Vendbanimet dhe lënda arkeologjike e epokës së bronzit, e zbuluar në territorin e Qarkut të Beratit, dëshmon për një zhvillim të pandërprerë të aspekteve jetësore e kulturore gjatë gjithë kësaj epoke, si dhe për kontaktet e marrëdhëniet e ngushta me pellgun e Korçës. • Në mënyrë të konsiderueshme është prezantuar kultura e hekurit në territorin e Qarkut të Beratit. Ekzistojnë tre tipa kryesore vendbanimesh, vendbanimet e hapura: Liqedhi dhe Leshnja; vendbanime të fortifikuara: kalaja e Mbolanit, kalaja e Potomit dhe ajo e Vëseshtës; dhe vendbanime shpellore: shpella e Katundasit dhe shpella e Tërrovës. Krahas vendbanimeve, gjatë epokës së
hekurit në territorin e Qarkut të Beratit janë zbuluar edhe varreza tumulare, si në Strenec dhe Visocke, dhe varreza të dysta, si në Katundas, Kuçovë, Gostënckë dhe Leshnjë. Në territorin e Qarkut të Beratit, kultura e hekurit ka lënë gjurmë të konsiderueshme, e cila shprehet në inventarin e mjaftueshëm dhe arealin e madh të gjetjeve. Ajo që spikat më tepër në kuituren e epokës së hekurit, është qeramika e pikturuar me motive gjeometrike e stilit devollit, e zbuluar në sasi të konsiderueshme në shumë pika të këtij territori. Kultura materiale e territorit të Qarkut të Beratit për epokën e hekurit, përfshihet në nj ësinë e madhe gjeografike dhe kulturore, që ka pasur për qendër pellgun e Korçës. փ փ փ Pavarësisht rezultateve pozitive dhe kërkimeve e studimeve të kryera deri më tani për prehistorinë në territorin e Qarkut të Beratit, duhet theksuar se, në të ardhmen, kjo problematike interesante kërkon një hulumtim më të avancuar interdisiplinar dhe të mbështetur në një material më të pasur arkeologjik.
Dr. Ermal H. Baze 120 RESUME • Le territoire du département de Berat offrait, semble-t-il, des conditions favorables aux habitants préhistoriques et en tant que tel il a conservé des traces de toutes les époques de la préhistoire. La diversité du terrain composé de plaines, de chaînes de collines et de montagnes traversé par des fleuves et des vallées fluviales, ainsi que de nombreuses sources d’eau permettaient d’assurer des ressources alimentaires variées, grâce à la richesse de la flore et de la faune de l’eau, de la forêt et des montagnes. Du point de vue du climat aussi, la position géographique contribuait de manière générale à tempérer celui-ci pendant les périodes de froid et de chaleur. Le fait qu’il n’existe pas en Albanie méridionale des traces de l’activité des glaciers vient confirmer cela. Les recherches de reconnaissance effectuées sur le territoire du département de Berat attestent que les sites préhistoriques présentaient, par leur emplacement, l’avantage de l’exploitation des terrains ouverts, des chaînes de collines, des vallées et des grottes. • Dans le territoire du département de Berat, on a constaté des traces des périodes paléolithiques, mais qui n’ont pas la qualité des découvertes appréciables comme celles de la grotte préhistorique de Katundas et de la grotte géologique de Shahinovë. • Le Mésolithique est représenté par des outils fabriqués dans du matériau microlithique, qui sont, pour la plupart, des grattoirs et des perçoirs, provenant de l’habitation en plein air de Ylushë. • A la différence des époques paléolithique et mésolithique, le
Néolithique est relativement bien représenté dans le département de Berat, tout au long de ses périodes. La phase initiale du Néolithique Ancien est attestée par Vlushë, alors que le Néolithique Ancien évolué par les grottes de Katundas ( Katundas I ) et Pirogosh, ainsi que par les autres habitats en plein air, tels ceux de Gostënckë (Moçalishtë), Leshnjë, Veleshnjë et de Kala. La culture de Vlushë en tant que culture de transition du Mésolithique au Néolithique suggère l’idée que le processus de néolithisation du territoire en Albanie s’est réalisé à partir d’une base autochtone mésolithique. La tradition mésolithique de la fabrication des outils de travail en pierre constitue le meilleur témoignage du rôle joué par le composant autochtone à la formation de la culture du Néolithique Ancien à Vlushë.
Të dhëna arkeologjike për prehistorinë e territorit të qarkut të Beratit 121 Les Néolithique Moyen et Récent sont représentés par la grotte de Katundas, respectivement Katundas II et Katundas III. La phase finale du Néolithique, appelée aussi l’époque énéolithique, est attestée par des armes de chasse et des outils de travail découverts à Gostënckë, Veleshnjë, Radësh, Qafe, Staraveckë et Vëseshtë, ainsi que par le matériel archéologique recueilli à la grotte de Katundas (Katundas IV). La technique du travail du matériau lithique est similaire à celle du contexte énéolithique de l’habitat de Maliq à Korçë. Ainsi, la culture néo-énéolithique du département de Berat a dû se développer en étroite relation avec celle du bassin de Korçë, ce qui est bien naturel, étant donné la proximité géographique entre ces deux régions. • L’âge du Bronze est représenté par la grotte de Katundas (Katundas V), l’habitat en pein air de Selan, les outils de travail en matériau lithique découverts aux forteresses de Berat et de Mbolan, ainsi que par les armes de chasse et les outils en bronze retrouvés à Krushovë, Staraveckë, Sevran, Strenec, Rog et Liqedh. Les habitats et le matériel archéologique de l’âge du Bronze découverts dans le département de Berat témoignent d’une évolution continue des divers aspects de la vie et de la culture tout au long de cette époque, ainsi que des contacts et des rapports étroits avec le bassin de Korçë. • C’est la culture de l’âge du Fer qui est attestée par un nombre considérable d’habitats dans le département de Berat. Il existe trois principaux types, à savoir
les habitats en plein air : Liqedh et Leshnjë ; les habitats fortifiés : les forteresses de Mbolan, Potom et Vëseshtë ; les grottes : celles de Katundas et Tërrovë. A part les habitats, dans le département de Berat on a découvert aussi des tombes tumulaires à Strenec et Visokë, et des tombes plates à Katundas, Kuçovë, Gostënckë et Leshnjë. Dans cette région, il existe des traces importantes de la culture de l’âge du Fer que reflètent le nombre considérable des objets découverts et la vaste zone dont ils proviennent. Le trait le plus saillant de la culture de l’âge du Fer c’est la céramique peinte aux motifs géométriques de style devollite mise au jour en quantité considérable dans plusieurs points de ce territoire. La culture matérielle de l’âge du Fer dans le département de Berat fait partie d’une grande unité géographique et culturelle dont le centre était le bassin de Korçë. փ փ փ Il convient de souligner que, dans l’avenir, malgré les résultats obtenus et les recherches effectuées jusqu’à présent sur la préhistoire du département de Berat, sa problématique intéressante exige une investigation interdisciplinaire plus poussée et fondée sur un plus riche matériel archéologique.
|
| adam_txt |
PASQYRA E LËNDËS Faqe PARATHËNIE . 9 KREUI POŽITA GJEOGRAFIKE DHE KUSHTET NATYRORE TË QARKUT TË BERATIT 1.1. Veçori të përgjithshme fiziko gjeografike. 13 1.2. Rajonizimi і përgjithshëm fiziko - gjeografik. 17 1.3. Požita gjeografike dhe kulturat prehistorike.21 KREU II GJURMË TË PALEOLITIT DHE MEZOLITIT NË TERRITORIN E QARKUT TË BERATIT 2.1. Disa karakteristika të Paleolitit dhe Mezolitit në Shqipëri. .23 2.2. Disa gjetje të Paleolitit dhe Mezolitit në territorin e Qarkut të Beratit.27 KREU III NEOLITI NË TERRITORIN E QARKUT TË BERATIT 3.1. Vështrim përgjithësues mbi epokën e Neolitit në Shqipëri.37 3.2. Stacioni neolitik і Vlushës. 42 3.3. Shpella prehistorike e Katundasit.50
6 Dr. Ermal H. Baze 3.4. Aspekte të epokës së Eneolitit në territorin e Qarkut të Beratit. 57 KREUIV KULTURA E BRONZIT NË TERMTORIN E QARKUT TË BERATIT 4.1. Ndryshimet kulturore gjatë epokës së Bronzit në Shqipëri.63 4.2. Vendbanime dhe tipare të kultures së Bronzit në territorin e Qarkut të Beratit. 70 4.3. Vështrim përmbledhës për epokën e Bronzit në territorin e Qarkut të Beratit. 78 KREUV PROCESE KULTURORE GJATË EPOKËS SË HEKUMT NË TERMTOMN E QARKUT TË BERATIT 5.1. Epoka e Hekurit në Shqipëri. 81 5. 2. Vendbanimet e hapura dhe disa gjetje të epokës së Hekurit në territorin e Qarkut të Beratit.87 5.3. Fortifikimet e epokës së Hekurit në territorin e Qarkut të Beratit. 97 5. 4. Vendbanimet shpellore të epokës së Hekurit në territorin e Qarkut të Beratit. 104 5.5. Disa karakteristika të varrezave gjatë kultures së Hekurit në territorin e Qarkut të Beratit.107
Të dhëna arkeologjike për prehistorinë e territorit të qarkut të Beratit 7 PËRMBLEDHJE. 114 SUMMARY.116 ZUSAMMENFASSUNG. 118 RESUME.120 BIBLIOGRAFIA E PËRZGJEDHUR. 122
122 Dr. Ermal H. Baze BIBLIOGRAFIA E PËRZGJEDHUR 1. Akademia e Shkencave të Republikës së Shqipërisë. Fjalor Enciklopedik Shqiptar. Tirane: Kombinati Poligrafík, 1985. 2. ALIU, Skënder QIRIAQI, Vangjel. “Varrcza tumulare e Prodanit”. Iliria III (1974): 409-412. 3. ALIU, Skënder. Tuma e Luarasit. Tirane: Mësonjëtorja, 2004. 4. ALIU, Skënder. Tuma e Rehovës. Korçë: Kotti, 2012. 5. ANDREA, Zhaneta. “Lidhjet kulturore dhe etnike të Ilirisë Juglindore me Maqedoninë Perëndimore në kohën e vonë të bronzit në dritën e qeramikës se pikturuar”. Studime historike 1 (1969): 151 - 157. 6. ANDREA, Zhaneta. “Varreza tumulare ilire e Barçit”. Buletin Arkeologjik 4 (1974): 24-31. 7. ANDREA, Zhaneta. “Tumat e Kuçit të Zi”. Iliria 1 (1976): 165 233. 8. ANDREA, Zhaneta. “Mbi gjenezën dhe vijimësinë e kultures së Matit në epokën e bronzit”. Iliria 2 (1985): 163 - 174. 9. ANDREA, Zhaneta. Kultura ilire e tumave në pellgun e Korçës. Tiranë: Akademia e Shkencave, 1985. 10. ANDREA, Zhaneta. “Vendbanimi shpellor і Nezirit (Pjesa e Pare)”. Iliria 1 (1989): 25 - 44. 11. ANDREA, Zhaneta. “Vendbanimi shpellor і Nezirit (Epoka e Bronzit)”. Iliria 2 (1990): 5-63. 12. B AÇE, Apollon. MEKSI, Aleksander. RIZA, Emin. Berati ֊ historia dhe arkitektura. Tiranë: Kristalina - KH, 2011. 13. BEJKO, Lorenc. “Mbi praninë e qeramikës mikene në Shqipërinë Jugore dhe probleme lidhur me të”, Iliria 1 -2 (1993): 101 - 118. 14. BEJKO, Lorenc. “Ballkani Paleolitik: një vështrim rajonai і industrive litike dhe problemeve teorike të tyre”. Arkeologjia 3 (1995): 5 ֊ 16. 15. BEJKO, Lorenc. “Drejt Një Shpjegimi Të Neolitit
Shqiptar”, Arkeologjia 4 (1996): 11 -23. 16. BELLI, Petrit. “Harta arkeologjike e rrethit të Beratit”. në Sesioni shencor: Të dhëna të kërkimeve dhe zbulimeve arkeologjike në rrethin e
Të dhëna arkeologfikepërprehistorinë e territorit të qarkut të Beratit 123 Beratit. Berat, 28 tetor 1986. 17. BELLI, Petrit. STAROVA, Sami. “Vendbanimi shpellor і Katundasit”. Iliria 1 (1983): 79 ֊ 83. 18. BODINAKU, Namik. “Rezultatei e gërmimeve në varrezën tumulare të Pazhokut”. Iliria III (1974): 394 ֊ 401. 19. BODINAKU, “Namik. Varreza tumulare e Pazhokut”. Iliria 1 (1982): 49- 101. 20. BODINAKU, Namik. “Kerkime arkeologjike në rrethin e Përmetit”. Iliria! (1985): 243 -262. 21. BODINAKU, Namik. “Migrimet e periudhës së bronzit të hershëm dhe roli i tyre në formimin e etnosit ilir”. Iliria 2 (1985): 181 ֊ 193. 22. BRAÇELLARI, Engjëllushe. Skrapari gjurmë nën harresë. Tiranë: GEER, 2002. 23. BRAKA, Kujtim. “Gërmime të vitit 1986 në Katundas - Varreza”. Iliria! (1986): 252-253. 24. BRAKA, Kujtim. “Një varrezë e periudhës së hekurit në fshatin Katundas të rrethit të Beratit”. Iliria ! (1987): 37 - 44. 25. BRAKA, Kujtim. “Berati në dritën e të dhënave arkeologjike”. Monumentet! (1990): 97- 102. 26. BUDINA, Dhimosten. “Harta arkeologjike e luginës së Drinosit”. Iliria III (1974): 43 - 49. 27. BUNGURI, Adem. Prehistoria eDibrës, Tiranë: “M B”, 2010. 28. CABANES, Pierre. KORKUT!, Muzafer. BAÇE, Apollon. CEKA, Neritan. Harta Arkeologjike e Shqipërisë. Tirane: Pegi, 2008. 29. CEKA, Neritan. “Monumente Antike dhe Mesjetare në Luginën e Osumit”. Monumentet 5 ֊ 6, (1973): 121 ֊ 137. 30. CEKA, Neritan. “Vendbanimi i hapur pranë qytezës ilire të Belshit”. Iliria III (1974): 435 ֊442. 31. CEKA, Neritan. “Fortifikimet parahistorike ilire”. Monumentet 1 (1985): 27- 58. 32. CEKA, Neritan.
Qyteti ilir pranë Selcës së poshtme. Tiranë: Akademia e Shkencave 1985. CEKA, Neritan. “Kultura protoqytetare ilire”, Iliria 1 (1985): 111 134. 33. СЕКА, Neritan. “Fortifikimet parahistorike ilire”. Monumentet 1 (1986): 48-84. 34. CEKA, Neritan. Iliret. Tirane: Shtëpia Botuese e Librit Universitar, 2000.
124 Dr. Ermal H. Baze 35. CEKA, Neritan. KORKUTI, Muzafer. Arkeologia. Tirane: Shtëpia Botuese e Librit Universitar, 1993. 36. 37. ÇUNI, Nuri. “Zbulime arkeologjike ne rrethin e Skraparit”. Iliria 1 (1987): 237. 38. ÇUNI, Nuri. Vendlindja Ime — Skrapari. Tirane: “ERIK”, 2008. 39. DAVIES, Jack. KORKUTI, Muzafer. BEJKO, Lorenc. GOLATY, Michael. MUÇAJ, Skënder. STOCKER, Sharon. “PrapatokaeApolonisë”. Biria 1 ֊ 2 (2003 - 2004): 305 - 322. 40. DHIMA, Aleksander. “Një kafkë ilire nga Liqcdhi”. Biria 2 (1982): 233 -237. 41. DHIMA, Aleksander. “Vështrim mbi tiparet antropolog) ike të ilirëve”. Biria 2 (1985): 293-301. 42. DHIMA, Aleksander. “Kafka Ilire nga rrethi i Beraúť.Biria 1 (1988): 199-203. 43. Enciklopédia е Përgjithshme e Oksfordu (Oxford Paperback Encyclopedia). Tirane: Instituti i Dialoguí dhe i Komunikimit, 2006. 44. FİSTANI, Anton. “Gjetje të paleolitit në afersi të shpellës së Gajtanit”. Bira 1 (1989): 5-23. 45. FİSTANI, Anton. “Human evolution in Albania for the Quaternary”, in Period in before the wallfell: the Science of Man in Socialist Europe. Toronto: Canadian Scholars Press, 1993: 111 - 134. 46. GARASANIN, Draga. “Varret tumulare prehistorike të gadishullit të Ballkanit dhe përkatësia etnike e kronologj ike e tyre”. Kuvendi I i Studimeve Bire, (15-20 shtator 1972), vëllim I, Tiranë: Mihal Duri, 1974: 321 -325. 47. GJIPALI, Ilir. “Gërmimet arkeologjike të vitit 1989 - Rajcë (Librazhd)”. Biria 2 (1989): 259. 48. GJIPALI, Ilir. Epoka e Gurit dhe Shqipëria. Qendra e Studimeve Albanologjike, Instituti i Arkeologjisë, Tirane: BOTART, 2012. 49. HARDING, Anthony. F.
“Ilirët, Italikët dhe Mikenasit. Lidhjet Transadriatike gjatë periudhës së bronzit të vonë”. Kuvendi І і Studimeve Bire, (15-20 shtator 1972), vëllim I, Tiranë: Mihal Duri, 1974:211-217. 50. Historia e Popudit Shqiptar. Vëllim I, Tirane: Toena, 2002. 51. ISLAMI, Selim. “Aspects de la civilisations tumulaire de Mati dans la préhistoire”. Interaction and acculturation in the Mediterranean. Amsterdam, 1982: 121 - 152. 52. ISLAMI, Selim. CEKA, Hasan. “Të dhënat dhëna të reja mbi
Të dhëna arkeologjikepërprehistorinë e territorit të qarkuí të Beratit 125 lashtësinë ilire në territorin e Shqipërisë”. në Konferenca I e Studimeve Albanologjike, Tiranë: Mihal Duri, 1965: 441 ֊456. 53. JUBANI, Вер. “Varreza tumulare e Çinamakut”. Buletin Arkeologiik 4(1974): 37-48. 54. KABO, Mevlan. “Fusha e Myzeqesë”. në Gjeografia Fizike e Shqipërisë. vëllimi II, Akademia e Shkencave e Republikës së Shqipërisë, Qendra e Studimeve Gjeografike, Tiranë: Kombinati Poligrafik, 1991. 55. КАСА, Iljaz. “Vendbanime prehistorike në rrethin e Dibrës”. Iliria VII ֊VIII (1977֊ 1978): 307-310. 56. KARAISKAJ, Gjerak. “Fortifikimet prehistorike në Shqipëri”. Monumentet 14 (1979): 19 ֊ 46. 57. KARAISKAJ, Gjerak. LERA, Petriką. “Fortifikimet e periudhës së pare prej hekurit në pellgun e Korçës”. Kuvendi I i Studimeve Ilire, (15 - 20 shtator 1972), vëllim I, Tiranë: Mihal Duri, 1974: 265 ֊ 266. 58. KILIAN, Klaus. “Koha e hershme e Hekurit në Shqipëri”. Kuvendi І і Studimeve Ilire, (15-20 shtator 1972), vëllim I, Tiranë: Mihal Duri, 1974: 225-261. 59. KILIAN, Klaus. “Shqipëria jugore në epokën e bronzit të vonë”. Iliria 2 (1985): 175 ֊ 180. 60. KOÇI, Jano. “Qyteza e Karos (Qeparo)”. Buletin Arkeologjik 3 (1971): 181 - 183. 61. KOKA, Aristotel. Kultura Ilire Parahistorike në Shqipëri. Tiranë: Akademiae Shkencave, 1985. 62. KOKA, Aristotel. “Kultura e varrezës tumulare të Shtojit”. Iliria 2 (1985): 241 -250. 63. КОБСА, Aristotel. Kultura Ilire e Tumave Të Shtojit - Shkodër. Tirane: BOTART, 2012. 64. KORKUTI, Muzafer. “Qeramika e pikturuar e kohës së vonë të bronzit dhe e kohës së hershme të
hekurit dhe karakteri ilir і bartësve të saj”. Studíme historike 3 (1969): 159 - 171. 65. KORKUTI, Muzafer. “Vendbanimi prehistorik i Trenit”. Konferenca e Dytë e Studimeve Albanologjike, vëllim i dytë, Tiranë, 1969: 271 -278. 66. KORKUTI, Muzafer. “Qeramika e pikturuar e kohës së vonë të bronzit dhe kohës së hershme të hekurit dhe karakteri ilir і bartësve të saj”, në Ilirët dhe gjeneza e shqiptarëve, Tiranë: Mihal Duri, 1969: 55 - 77. 67. KORKUTI, Muzafer. “Marrëdhëniet kulturore iliro - egjeane në epokën e bronzit dhe mbijetesa e disa objekteve të tipit miken në epokën e hekurit”. Studíme historike 3 (1970): 159 ֊ 169.
126 Dr. Ermal H. Baze 68. KORKUT!, Muzafer. “Vendbanimi prehistorik i Trenit”. Iliria 1 (1971): 31 -45. 69. KORKUTI, Muzafer. Muzafer Korkuti, “Rreth vendbanimeve të fortifíkuara ilire të periudhës së hekurit në territorin e Shqipërisë”. Studíme Historike 3 (1973): 107- 121. 70. KORKUTI, Muzafer. “Rrethi і Skraparit”. Buletin Arkeolog/ік 4 (1974): 230-231. 71. KORKUTI, Muzafer. ANDREA, Zhaneta. “Stacioni і neolitit të mesëm në Cakran të Fierit”. Iliria III (1974): 45- 101. 72. KORKUTI, Muzafer. “Mbi rezultatei e gërmimeve të vitit 1973 në Dunavec”. Iliria III (1974): 383 - 387. 73. KORKUTI, Muzafer. “Vendbanimi prehistorik і Kolshit”. Iliria VII - VIII (1977 - 1978): 239 - 248. 74. KORKUTI, Muzafer. “Stacioni prehistorik і Vlushës dhe rëndësia e zbulimit të tij”. në Zbulime Arkeologjike në Skrapar. Botim i Muzeut Historik Skrapar, 1980: 24 - 29. 75. KORKUTI, Muzafer. “Tuma e Patosit”. Biria 1 (1981): 7 - 55. 76. KORKUTI, Muzafer. “Vashtëmia - një vendbanim i neolitit të hershëm”. Iliria 2 (1982): 91 ֊ 146. 77. KORKUTI, Muzafer. “Die Siedlungen der Späten Bronze und der Frühen Eisenzeit in Südwest - Albanien”. Südosteuropa Zwischen 1600 und 1000 V. Chr. Band I, Berlin, 1982, 235 - 253. 78. KORKUTI, Muzafer. “Mbi disa probleme lidhur me etnogjenezen e ilirëve”. Biria 1 (1982): 157 - 190. 79. KORKUTI, Muzafer. “Gjetje të reja të paleolitit të mesēm nga stacioni і Xarës”. Iliria 1 (1983): 39 ֊ 49. 80. KORKUTI, Muzafer. “Probleme etnokulturore të epokës së eneolitit në Shqipëri”. në Iliria, 2, (1985), 43 - 82. 81. KORKUTI, Muzafer. “Gërmimet arkeologjike të vitit 1986”. Iliria 2
(1986): 151 - 152. 82. KORKUTI, Muzafer. “25 vjet kerkime për neolitin dhe eneolitin në Shqipëri”. Iliria 2 (1987): 5 - 12. 83. KORKUTI, Muzafer. “Çështje themelore të prehistorisë në Shqipëri”. Iliria 2 (1989): 15-29. 84. KORKUTI, Muzafer. PRENDI, Frano. “Forma dhe struktura të vendbanimeve neolitike në Shqipëri”. Iliria 2 (1992): 7-21. 85. KORKUTI, Muzafer. “Paleoliti në Shqipëri”. në Iliria 1 - 2 (1995): 5֊ 15.
Тё dhëna arkeologjike për prehistorinë e territorit të qarkut të Beratit 127 86. KORKUTI, Muzafer. Neolothikum und Chalkolithikum in Albanien. Mainz am Rhein, 1995. 87. KORKUTI, Muzafer. “50 vjet arkeologi shqiptare”. Iliria 1 ֊ 2 (1998): 19-48. 88.KORKUTI, Muzafer. Parailirët, Ilirët, Arbërit. Tirane: Toena, 2003. 89. KORKUTI, Muzafer. Qytetërimi Neolitik dhe Eneolitik në Shqipëri. Tirane: Kristalina - KH, 2010. 90. KRISTO, Vasil. “Mallakastra”, në Gjeografìa Fizike e Shqipërisë. vëllimi II, Akademia e Shkencave e Republikës së Shqipërisë, Qendra e Studimeve Gjeografike, Tirane: Kombinati Poligrafik, 1991. 91. KRUTAJ, Faradin. “Karakteristika të Përgjithshme të Krahinës Malore Jugore”, në Gjeografìa Fizike e Shqipërisë. vëllimi II, Akademia e Shkencave e Republikës së Shqipërisë, Qendra e Studimeve Gjeografike, Tiranë: Kombinati Poligrafik, 1991. 92. KRUTAJ, Faradin. MEÇAJ, Nasip. SALA, Skënder. “Sulova”, në Gjeografìa Fizike e Shqipërisë. vëllimi II, Akademia e Shkencave e Republikës së Shqipërisë, Qendra e Studimeve Gjeografike, Tiranë: Kombinati Poligrafik, 1991. 93. KURTI, Dilaver. “Të dhëna të reja mbi kulturen ilire të tumave të Matit”. Kuvendili Studimeve Ilire. (15-20 shtator 1972), vëllimi, Tiranë: Mihal Duri, 1974: 307 ֊ 320. 94. KURTI, Dilaver. Trashëgime iliro-arbërore. Tirane: Dea S., 1999. 95. LERA, Petriką. “Gërmimet arkeologjike të vitit 1990 në Sovjan”, Iliria 2 (1990): 250-252. 96. LIRËZA, Qamil. SALA, Skënder. Tomorrica - Trashëgimia Natyrore, Tirane: GEER, 2013. 97. MEÇAJ, Nasip. “Rajonizmi Fiziko - Gjeografik і Krahinës Malore Jugore”, në Gjeografìa
Fizike e Shqipërisë. vëllimi II, Akademia e Shkencave e Republikës së Shqipërisë, Qendra e Studimeve Gjeografike, (Tirane: Kombinati Poligrafik, 1991. 98. MEÇAJ, Nasip. “Zona kodrinore e Vokopolës dhe e Dëshnicës”, në Gjeografìa Fizike e Shqipërisë. vëllimi II, Akademia e Shkencave e Republikës së Shqipërisë, Qendra e Studimeve Gjeografike, Tiranë: Kombinati Poligrafik, 1991. 99. MITI, Ardit. SERJANI, Egla. Fjalor i Arkeologjisë. Tiranë: Migj eni, 2009. 100. MUSTILI, Domenico. “Relazione preliminare sugli scavi archeologici in Albania (1937 - 1940), in Rendiconti della classe di scienze
128 Dr. Ermal H. Baze morali e storiche IL Roma, 1942. 101. MUSTILI, Domenico. “Te dhënat arkeologjke për prehistorinë e Shqipërisë”, në Konferenca I e Studimeve Albanologjike. Tiranë: Mihal Duri, 1965:457-459. 102. PLAKU, Zylyftar. Beratı ֊ Enciklopedi. Tirane: Jonalda, 2010. 103. PRENDI, Frano. “Tumat në fshatin Vajzë”. Buletin për shkencat shoqërore 2 (1957): 76 - ПО. 104. PRENDI, Frano. “La civilisation préhistorique de Maliq”. Studia Albanìca 1 (1966): 255 ֊280. 105. PRENDI, Frano. ALIU, Skënder. “Vendbanimi neolitik në fshatin Kamnik të rrethit të Kolonjës”. Iliria 1 (1971): 13 - 30. 106. PRENDI, Frano. “Neoliti dhe Eneoliti në Shqipëri”. Iliria VI (1976): 21-99. 107. PRENDI, Frano. ANDREA, Zhaneta. “Të dhëna të reja mbi neolitin në Shqipëri”, Iliria 2 (1981): 15 - 40. 108. PRENDI, Frano. “La culture eneolithique Maliq II en Albanie du sud Sud Est”, in Interaction and acculturation in the Mediterranean. Amsterdam, 1982. 109. PRENDI, Frano. “Die bronzezeit und der beginn der eisenzeit in Albanien”, Südosteuropa Zwischen 1600 und 1000V. Chr. Band I, Berlin 1982: 203-233. 110. PRENDI, Frano. “Mbi formimin e kultures dhe të etnosit ihr në territorin e Shqipërisë gjatë epokës së bronzit dhe fillimit të asaj të hekurit”. Biriai (1985): 83 - 117. 111. PRENDI, Frano. “Alcune considerazioni sulla ceramica dipinta “devoniana” della tarda eta del bronzo e del ferro antico in Albania”, Magnia Grecia, Epiro e Macedonia. (Atti del venttiquatresimo convengo di studi sulla Magna Grecia, Taranto, 5-10ottobre 1994),Napoli, 1995:181 ֊ 197. 112. PRENDI, Frano. “Unitét dhe veçori në
kuituren ilire të epokës së hekurit në territorin e Shqipërisë”. Iliria 1 (1985). 113. PRENDI, Frano. “Le Néolithique ancient en Albanie”. Germania 68, որ. 2 (1990): 296-426. 114. PRENDI, Frano. “Epoka e bronzit dhe e hekurit në kërkimet shqiptare”, Biria 1 -2 (1998). 115. PRENDI, Frano. “Neoliti і hershëm në Shqipëri”, në Studíme Arkeologjike Prishtinë, 2008: 828 - 842. 116. PRENDI, Frano. BUNGURI, Adem. Bronzi і Hershëm në Shqipëri. Prishtinë: “/ŘK-KÔS”,՝2008.
Te dhè'na arkeologjike për prehistorinë e territorií të qarkut të Beratit 129 117. QIRJAZI, Perikli. Gjeografia Fizike e Shqipërisë. Tirane: Afërdita, 2001. 118. QIRJAZI, Perikli. SALA, Skënder. SHAHU, Ajet. XHAFERI, Sadik. Monumentet e Skraparit. Tirane: albPAPER, 2005. 119. “Rezultatet e gërmimeve të vitit 1980”, Iliria 2 (1981): 281 -284. 120. SALA, Skënder. Sulova. Tiranë: Qendra e Studimeve Gjeografike, 2007. 121. SESTIERI, Ana. LO SCHIAVO, Fulvio. “Disa probleme rreth marrëdhënieve midis Italisë e Gadishullit Ballkanik në periudhën e Bronzit të voně ֊ fillimet epokës së Hekurit”. Kuvendi I i Studimeve Ilire. (15-20 shtator 1972), vëllim I, Tiranë: Mihal Duri, 1974: 219 - 253. 122. STAROVA, SAML “Kalaja e Mbolanit”, Iliria 1 (1988): 211 ֊ 212. 123. YLLI, Luftim. “Rezultatet e gërmimeve në varrezën e Leshnjës”. Buletin Arkeologiik 3 (1971): 153- 159. 124. YLLI, Luftim. “Traces de civilisation illyïienne dans le district de Skrapar”. Studia Albanica 1 (1972): 161 - 165. 125. YLLI, Luftim. “Një varrezë e lashtë në fshatin Leshnjë të Skraparit”. Iliria VI (1976): 275-285. 126. YLLI, Luftim. “Gjetje të reja arkeologjike në rrethin e Skraparit”. Iliria VII - VIII (1977 ֊ 1978): 353 - 354. 127. YLLI, Luftim. “Zbulime të rastit në Skrapar”. Iliria 2 (1981): 263 -266. 128. YLLI, Luftim. “Vështrim arkeologjik mbi kulturat parahistorike e antike të rrethit të Skraparit”. Disertación i pabotuar (133 faqe) për mbrojtjen grades “kandidat і shkencave historike”, Arkivi i Institutit Arkeologjik, Tiranë, 1985. 129. YLLI, Luftim. “Gërmimet arkeologjike të vitit 1987 - Selan (Skrapar)”.
Iliria 2 (1987): 239. 130. YLLI, Luftim. “Vendbanimi prehistorik i Liqedhit”. Iliria 2 (1988): 93 - 99. 131. YLLI, Luftim. “Gërmimet arkeologjike të vitit 1990 - Vlushë (Skrapar)”, Iliria 2 (1990): 249. 132. YLLI, Mirjan. Iliria dhe Epiri. Tiranë: PROGRES, 2007.
114 Dr. Ermal H. Baze PËRMBLEDHJE • Territori i Qarkut të Beratit duket se ka pasur kushte të favorshme për banorët prehistorikë dhe si і tillë ka ruajtur gjurmë nga të gjitha epokat e prehistorisë. Larmia e terrenit, në kombinimin e fushave, kodrave e maleve që përshkoheshin nga lumenj e lugina lumore si dhe būrime ujore të shumta, krijonin kushte të favorshme për sigurimin e burimeve të shumëllojshme ushqimore për shkak të pasurisë së flores dhe faunes në ujë, pyje dhe male. Edhe në pikëpamje të klimës, pozicioni gjeograflk ka ndikuar në përgjithësi në zbutjen e ashpërsisë gjatë periudhave të ftohta dhe atyre të nxehta. Fakti që në Shqipërinë Jugore nuk ka gjurmë të veprimtarisë së akullnajave dëshmon qartë për këtë. Kërkimet pëmjohëse në temtorin e Qarkut të Beratit dëshmojnë se vendgj etjet prehistorike me vendosjen e tyre kishin avantazh në shfiytëzimin e vendeve të hapura, vargjeve kodrinore, luginave dhe shpellave. • Në territorin e Qarkut të Beratit janë konstatuar gjurmë të etapave paleolitike, por jo në cilësinë e gjetjeve të vlerësuara, si në vendbanimin shpellor të Katundasit dhe në shpellën gjeologjike të Shahinovës. • Mezoliti është përfaqësuar nga gjetje të veglave mikrolitike, kryesisht, kruese dhe shpuese, në vendbanimin e hapur të Vlushës. • Në ndryshim nga epoka e paleolitit dhe e mezolitit, neoliti në territorin e Qarkut të Beratit është prezantuar krahasimisht mire përgjatë gjithë periudhave të tij. Faza e hershme e neolitit të hershëm përfaqësohet nga Vlusha, kurse neoliti і hershëm і zhvilluar prezantohet nga vendbanimi shpellor і Katundasit
(Katundasi I) dhe і Pirogoshit, si dhe nga vendbanimet e tjera të hapura, si ai і Gostënckës (Moçalishtës), Feshnjës, Veleshnjës dhe Kalasë. Kultura e Vlushës si një kulturë tranzicioni nga mezoliti në neolit, súgj eron mendimin se procesi і neolitizimit të territorit në vendin tonë është bërë mbi një bazë kulturore vendase mezolitike. Tradita mezolitike në punimin e veglave të punës prej stralli në Vlushë, është dëshmia më e mire e rolit autokton në formimin e kultures së neolitit të hershëm në Vlushë. Neoliti і mesēm dhe ai i vonë përfaqësohet nga vendbanimi shpellor і Katundasit, respektivisht (Katundas II dhe Katundas III. Faza finale e neolitit ose siç njihet ndryshe epoka e eneolitit, përfaqësohet nga gjetje të armëve
Të dhëna arkeologjike për prehistorinë e territorit të qarkut të Beratit 115 të gjahut dhe veglave të punës në Gostënckë, Veleshnjë, Radësh, Qafe, Staraveckë, Vëseshtë, si dhe nga lënda arkeologjike e vendbanimit shpellor të Katundasit (Katundasi IV). Teknika e punimit të materialii litik është e ngjashme me kontekstin eneolitik të vendbanimit të Maliqit në Korçë. Në këtë mënyrë, kultura neo - eneolitike në territorin e Qarkut të Beratit duhet të jetë zhvilluar në lidhje të ngushtë me atë të pellgut të Korçës, gjë që është e natyrshme po të kemi parasysh afersinë gjeografike midis këtyre dy rajoneve. • Epoka e bronzit është përfaqësuar nga vendbanimi shpellor і Katundasit (Katundasi V), nga vendbanimi i hapur і Selanit, nga gjetjet e veglave të punës prej material litik në kalane e Beratit dhe në kalane e Mbolanit, si dhe nga gjetjet e armëve të gjahut dhe veglave prej bronzi në Krushovë, Staraveckë, Sevran, Strenec, Rog dhe Liqedh. Vendbanimet dhe lënda arkeologjike e epokës së bronzit, e zbuluar në territorin e Qarkut të Beratit, dëshmon për një zhvillim të pandërprerë të aspekteve jetësore e kulturore gjatë gjithë kësaj epoke, si dhe për kontaktet e marrëdhëniet e ngushta me pellgun e Korçës. • Në mënyrë të konsiderueshme është prezantuar kultura e hekurit në territorin e Qarkut të Beratit. Ekzistojnë tre tipa kryesore vendbanimesh, vendbanimet e hapura: Liqedhi dhe Leshnja; vendbanime të fortifikuara: kalaja e Mbolanit, kalaja e Potomit dhe ajo e Vëseshtës; dhe vendbanime shpellore: shpella e Katundasit dhe shpella e Tërrovës. Krahas vendbanimeve, gjatë epokës së
hekurit në territorin e Qarkut të Beratit janë zbuluar edhe varreza tumulare, si në Strenec dhe Visocke, dhe varreza të dysta, si në Katundas, Kuçovë, Gostënckë dhe Leshnjë. Në territorin e Qarkut të Beratit, kultura e hekurit ka lënë gjurmë të konsiderueshme, e cila shprehet në inventarin e mjaftueshëm dhe arealin e madh të gjetjeve. Ajo që spikat më tepër në kuituren e epokës së hekurit, është qeramika e pikturuar me motive gjeometrike e stilit devollit, e zbuluar në sasi të konsiderueshme në shumë pika të këtij territori. Kultura materiale e territorit të Qarkut të Beratit për epokën e hekurit, përfshihet në nj ësinë e madhe gjeografike dhe kulturore, që ka pasur për qendër pellgun e Korçës. փ փ փ Pavarësisht rezultateve pozitive dhe kërkimeve e studimeve të kryera deri më tani për prehistorinë në territorin e Qarkut të Beratit, duhet theksuar se, në të ardhmen, kjo problematike interesante kërkon një hulumtim më të avancuar interdisiplinar dhe të mbështetur në një material më të pasur arkeologjik.
Dr. Ermal H. Baze 120 RESUME • Le territoire du département de Berat offrait, semble-t-il, des conditions favorables aux habitants préhistoriques et en tant que tel il a conservé des traces de toutes les époques de la préhistoire. La diversité du terrain composé de plaines, de chaînes de collines et de montagnes traversé par des fleuves et des vallées fluviales, ainsi que de nombreuses sources d’eau permettaient d’assurer des ressources alimentaires variées, grâce à la richesse de la flore et de la faune de l’eau, de la forêt et des montagnes. Du point de vue du climat aussi, la position géographique contribuait de manière générale à tempérer celui-ci pendant les périodes de froid et de chaleur. Le fait qu’il n’existe pas en Albanie méridionale des traces de l’activité des glaciers vient confirmer cela. Les recherches de reconnaissance effectuées sur le territoire du département de Berat attestent que les sites préhistoriques présentaient, par leur emplacement, l’avantage de l’exploitation des terrains ouverts, des chaînes de collines, des vallées et des grottes. • Dans le territoire du département de Berat, on a constaté des traces des périodes paléolithiques, mais qui n’ont pas la qualité des découvertes appréciables comme celles de la grotte préhistorique de Katundas et de la grotte géologique de Shahinovë. • Le Mésolithique est représenté par des outils fabriqués dans du matériau microlithique, qui sont, pour la plupart, des grattoirs et des perçoirs, provenant de l’habitation en plein air de Ylushë. • A la différence des époques paléolithique et mésolithique, le
Néolithique est relativement bien représenté dans le département de Berat, tout au long de ses périodes. La phase initiale du Néolithique Ancien est attestée par Vlushë, alors que le Néolithique Ancien évolué par les grottes de Katundas ( Katundas I ) et Pirogosh, ainsi que par les autres habitats en plein air, tels ceux de Gostënckë (Moçalishtë), Leshnjë, Veleshnjë et de Kala. La culture de Vlushë en tant que culture de transition du Mésolithique au Néolithique suggère l’idée que le processus de néolithisation du territoire en Albanie s’est réalisé à partir d’une base autochtone mésolithique. La tradition mésolithique de la fabrication des outils de travail en pierre constitue le meilleur témoignage du rôle joué par le composant autochtone à la formation de la culture du Néolithique Ancien à Vlushë.
Të dhëna arkeologjike për prehistorinë e territorit të qarkut të Beratit 121 Les Néolithique Moyen et Récent sont représentés par la grotte de Katundas, respectivement Katundas II et Katundas III. La phase finale du Néolithique, appelée aussi l’époque énéolithique, est attestée par des armes de chasse et des outils de travail découverts à Gostënckë, Veleshnjë, Radësh, Qafe, Staraveckë et Vëseshtë, ainsi que par le matériel archéologique recueilli à la grotte de Katundas (Katundas IV). La technique du travail du matériau lithique est similaire à celle du contexte énéolithique de l’habitat de Maliq à Korçë. Ainsi, la culture néo-énéolithique du département de Berat a dû se développer en étroite relation avec celle du bassin de Korçë, ce qui est bien naturel, étant donné la proximité géographique entre ces deux régions. • L’âge du Bronze est représenté par la grotte de Katundas (Katundas V), l’habitat en pein air de Selan, les outils de travail en matériau lithique découverts aux forteresses de Berat et de Mbolan, ainsi que par les armes de chasse et les outils en bronze retrouvés à Krushovë, Staraveckë, Sevran, Strenec, Rog et Liqedh. Les habitats et le matériel archéologique de l’âge du Bronze découverts dans le département de Berat témoignent d’une évolution continue des divers aspects de la vie et de la culture tout au long de cette époque, ainsi que des contacts et des rapports étroits avec le bassin de Korçë. • C’est la culture de l’âge du Fer qui est attestée par un nombre considérable d’habitats dans le département de Berat. Il existe trois principaux types, à savoir
les habitats en plein air : Liqedh et Leshnjë ; les habitats fortifiés : les forteresses de Mbolan, Potom et Vëseshtë ; les grottes : celles de Katundas et Tërrovë. A part les habitats, dans le département de Berat on a découvert aussi des tombes tumulaires à Strenec et Visokë, et des tombes plates à Katundas, Kuçovë, Gostënckë et Leshnjë. Dans cette région, il existe des traces importantes de la culture de l’âge du Fer que reflètent le nombre considérable des objets découverts et la vaste zone dont ils proviennent. Le trait le plus saillant de la culture de l’âge du Fer c’est la céramique peinte aux motifs géométriques de style devollite mise au jour en quantité considérable dans plusieurs points de ce territoire. La culture matérielle de l’âge du Fer dans le département de Berat fait partie d’une grande unité géographique et culturelle dont le centre était le bassin de Korçë. փ փ փ Il convient de souligner que, dans l’avenir, malgré les résultats obtenus et les recherches effectuées jusqu’à présent sur la préhistoire du département de Berat, sa problématique intéressante exige une investigation interdisciplinaire plus poussée et fondée sur un plus riche matériel archéologique. |
| any_adam_object | 1 |
| any_adam_object_boolean | 1 |
| author | Baze, Ermal 1981- |
| author_GND | (DE-588)1220250759 |
| author_facet | Baze, Ermal 1981- |
| author_role | aut |
| author_sort | Baze, Ermal 1981- |
| author_variant | e b eb |
| building | Verbundindex |
| bvnumber | BV046959670 |
| ctrlnum | (OCoLC)1238061713 (DE-599)BVBBV046959670 |
| era | Vor- und Frühgeschichte gnd |
| era_facet | Vor- und Frühgeschichte |
| format | Book |
| fullrecord | <?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><collection xmlns="http://www.loc.gov/MARC21/slim"><record><leader>02975nam a2200553 c 4500</leader><controlfield tag="001">BV046959670</controlfield><controlfield tag="003">DE-604</controlfield><controlfield tag="005">20210215 </controlfield><controlfield tag="007">t</controlfield><controlfield tag="008">201026s2014 a||| |||| 00||| alb d</controlfield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">9789928422637</subfield><subfield code="9">978-9928-422-63-7</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(OCoLC)1238061713</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(DE-599)BVBBV046959670</subfield></datafield><datafield tag="040" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-604</subfield><subfield code="b">ger</subfield><subfield code="e">rda</subfield></datafield><datafield tag="041" ind1="0" ind2=" "><subfield code="a">alb</subfield></datafield><datafield tag="049" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-12</subfield></datafield><datafield tag="084" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">OST</subfield><subfield code="q">DE-12</subfield><subfield code="2">fid</subfield></datafield><datafield tag="100" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Baze, Ermal</subfield><subfield code="d">1981-</subfield><subfield code="e">Verfasser</subfield><subfield code="0">(DE-588)1220250759</subfield><subfield code="4">aut</subfield></datafield><datafield tag="245" ind1="1" ind2="0"><subfield code="a">Të dhëna arkeologjike për prehistorinë e territorit të Qarkut të Beratit</subfield><subfield code="c">përgatiti: Dr. Ermal H. Baze</subfield></datafield><datafield tag="264" ind1=" " ind2="1"><subfield code="a">Tiranë</subfield><subfield code="b">Edlora</subfield><subfield code="c">2014</subfield></datafield><datafield tag="300" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">129 Seiten</subfield><subfield code="b">Illustrationen, Karten</subfield></datafield><datafield tag="336" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">txt</subfield><subfield code="2">rdacontent</subfield></datafield><datafield tag="337" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">n</subfield><subfield code="2">rdamedia</subfield></datafield><datafield tag="338" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">nc</subfield><subfield code="2">rdacarrier</subfield></datafield><datafield tag="546" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Zusammenfassung in albanischer, deutscher, englischer und französischer Sprache</subfield></datafield><datafield tag="648" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Vor- und Frühgeschichte</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Eisenzeit</subfield><subfield code="0">(DE-588)4014102-0</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Ausgrabung</subfield><subfield code="0">(DE-588)4129464-6</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Steinzeit</subfield><subfield code="0">(DE-588)4057226-2</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Funde</subfield><subfield code="0">(DE-588)4071507-3</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Bronzezeit</subfield><subfield code="0">(DE-588)4008357-3</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Region Berat</subfield><subfield code="g">Albanien</subfield><subfield code="0">(DE-588)7727360-6</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="0"><subfield code="a">Region Berat</subfield><subfield code="g">Albanien</subfield><subfield code="0">(DE-588)7727360-6</subfield><subfield code="D">g</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="1"><subfield code="a">Ausgrabung</subfield><subfield code="0">(DE-588)4129464-6</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="2"><subfield code="a">Funde</subfield><subfield code="0">(DE-588)4071507-3</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="3"><subfield code="a">Steinzeit</subfield><subfield code="0">(DE-588)4057226-2</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="4"><subfield code="a">Bronzezeit</subfield><subfield code="0">(DE-588)4008357-3</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="5"><subfield code="a">Eisenzeit</subfield><subfield code="0">(DE-588)4014102-0</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="6"><subfield code="a">Vor- und Frühgeschichte</subfield><subfield code="A">z</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2=" "><subfield code="5">DE-604</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032368041&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Inhaltsverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032368041&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Literaturverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032368041&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Abstract</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032368041&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Abstract</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="n">oe</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="q">BSB_NED_20201026</subfield></datafield><datafield tag="999" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-032368041</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">930.1</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="g">4965</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">307.09</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">0901</subfield><subfield code="g">4965</subfield></datafield></record></collection> |
| geographic | Region Berat Albanien (DE-588)7727360-6 gnd |
| geographic_facet | Region Berat Albanien |
| id | DE-604.BV046959670 |
| illustrated | Illustrated |
| index_date | 2024-07-03T15:43:43Z |
| indexdate | 2024-07-10T08:58:39Z |
| institution | BVB |
| isbn | 9789928422637 |
| language | Albanian |
| oai_aleph_id | oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-032368041 |
| oclc_num | 1238061713 |
| open_access_boolean | |
| owner | DE-12 |
| owner_facet | DE-12 |
| physical | 129 Seiten Illustrationen, Karten |
| psigel | BSB_NED_20201026 |
| publishDate | 2014 |
| publishDateSearch | 2014 |
| publishDateSort | 2014 |
| publisher | Edlora |
| record_format | marc |
| spelling | Baze, Ermal 1981- Verfasser (DE-588)1220250759 aut Të dhëna arkeologjike për prehistorinë e territorit të Qarkut të Beratit përgatiti: Dr. Ermal H. Baze Tiranë Edlora 2014 129 Seiten Illustrationen, Karten txt rdacontent n rdamedia nc rdacarrier Zusammenfassung in albanischer, deutscher, englischer und französischer Sprache Vor- und Frühgeschichte gnd rswk-swf Eisenzeit (DE-588)4014102-0 gnd rswk-swf Ausgrabung (DE-588)4129464-6 gnd rswk-swf Steinzeit (DE-588)4057226-2 gnd rswk-swf Funde (DE-588)4071507-3 gnd rswk-swf Bronzezeit (DE-588)4008357-3 gnd rswk-swf Region Berat Albanien (DE-588)7727360-6 gnd rswk-swf Region Berat Albanien (DE-588)7727360-6 g Ausgrabung (DE-588)4129464-6 s Funde (DE-588)4071507-3 s Steinzeit (DE-588)4057226-2 s Bronzezeit (DE-588)4008357-3 s Eisenzeit (DE-588)4014102-0 s Vor- und Frühgeschichte z DE-604 Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032368041&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Inhaltsverzeichnis Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032368041&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Literaturverzeichnis Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032368041&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Abstract Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032368041&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Abstract |
| spellingShingle | Baze, Ermal 1981- Të dhëna arkeologjike për prehistorinë e territorit të Qarkut të Beratit Eisenzeit (DE-588)4014102-0 gnd Ausgrabung (DE-588)4129464-6 gnd Steinzeit (DE-588)4057226-2 gnd Funde (DE-588)4071507-3 gnd Bronzezeit (DE-588)4008357-3 gnd |
| subject_GND | (DE-588)4014102-0 (DE-588)4129464-6 (DE-588)4057226-2 (DE-588)4071507-3 (DE-588)4008357-3 (DE-588)7727360-6 |
| title | Të dhëna arkeologjike për prehistorinë e territorit të Qarkut të Beratit |
| title_auth | Të dhëna arkeologjike për prehistorinë e territorit të Qarkut të Beratit |
| title_exact_search | Të dhëna arkeologjike për prehistorinë e territorit të Qarkut të Beratit |
| title_exact_search_txtP | Të dhëna arkeologjike për prehistorinë e territorit të Qarkut të Beratit |
| title_full | Të dhëna arkeologjike për prehistorinë e territorit të Qarkut të Beratit përgatiti: Dr. Ermal H. Baze |
| title_fullStr | Të dhëna arkeologjike për prehistorinë e territorit të Qarkut të Beratit përgatiti: Dr. Ermal H. Baze |
| title_full_unstemmed | Të dhëna arkeologjike për prehistorinë e territorit të Qarkut të Beratit përgatiti: Dr. Ermal H. Baze |
| title_short | Të dhëna arkeologjike për prehistorinë e territorit të Qarkut të Beratit |
| title_sort | te dhena arkeologjike per prehistorine e territorit te qarkut te beratit |
| topic | Eisenzeit (DE-588)4014102-0 gnd Ausgrabung (DE-588)4129464-6 gnd Steinzeit (DE-588)4057226-2 gnd Funde (DE-588)4071507-3 gnd Bronzezeit (DE-588)4008357-3 gnd |
| topic_facet | Eisenzeit Ausgrabung Steinzeit Funde Bronzezeit Region Berat Albanien |
| url | http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032368041&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032368041&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032368041&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032368041&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |
| work_keys_str_mv | AT bazeermal tedhenaarkeologjikeperprehistorineeterritoritteqarkutteberatit |