Dziewiętnastowieczny Park Miejski w Kaliszu: ogród cywilizacji
Saved in:
| Main Author: | |
|---|---|
| Format: | Book |
| Language: | Polish |
| Published: |
Kalisz
Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
2019
|
| Subjects: | |
| Online Access: | Inhaltsverzeichnis Abstract Abstract Literaturverzeichnis |
| Item Description: | Enthält 121 nummerierte Reproduktionen von alten Fotos, Karten, Plänen, Postkarten |
| Physical Description: | 273 Seiten Illustrationen, Karten, Pläne 24 cm |
Staff View
MARC
| LEADER | 00000nam a2200000 c 4500 | ||
|---|---|---|---|
| 001 | BV046719362 | ||
| 003 | DE-604 | ||
| 005 | 20210629 | ||
| 007 | t | ||
| 008 | 200513s2019 a||| |||| 00||| pol d | ||
| 015 | |a UWD 2020/4329 |2 dnb | ||
| 020 | |z 9788362689682 |9 9788362689682 | ||
| 020 | |z 8362689684 |9 8362689684 | ||
| 035 | |a (OCoLC)1155080734 | ||
| 035 | |a (DE-599)BVBBV046719362 | ||
| 040 | |a DE-604 |b ger |e rda | ||
| 041 | 0 | |a pol | |
| 049 | |a DE-12 | ||
| 084 | |a OST |q DE-12 |2 fid | ||
| 100 | 1 | |a Górzyński, Makary |d 1988- |e Verfasser |0 (DE-588)1084854023 |4 aut | |
| 245 | 1 | 0 | |a Dziewiętnastowieczny Park Miejski w Kaliszu |b ogród cywilizacji |c Makary Górzyński |
| 246 | 1 | 3 | |a Park Miejski w Kaliszu |
| 264 | 1 | |a Kalisz |b Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk |c 2019 | |
| 300 | |a 273 Seiten |b Illustrationen, Karten, Pläne |c 24 cm | ||
| 336 | |b txt |2 rdacontent | ||
| 336 | |b sti |2 rdacontent | ||
| 337 | |b n |2 rdamedia | ||
| 338 | |b nc |2 rdacarrier | ||
| 500 | |a Enthält 121 nummerierte Reproduktionen von alten Fotos, Karten, Plänen, Postkarten | ||
| 648 | 7 | |a Geschichte 1800-1914 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 650 | 7 | |a Architektura krajobrazu |2 dbn | |
| 650 | 7 | |a Architektura polska |2 dbn | |
| 650 | 7 | |a Park Miejski w Kaliszu |2 dbn | |
| 650 | 7 | |a Parki i ogrody |2 dbn | |
| 650 | 7 | |a Tereny zielone |2 dbn | |
| 650 | 0 | 7 | |a Stadtpark |0 (DE-588)4182753-3 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 651 | 7 | |a Kalisz (woj. wielkopolskie) |2 dbn | |
| 651 | 7 | |a Kalisz |0 (DE-588)1182380549 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 655 | 7 | |0 (DE-588)4145395-5 |a Bildband |2 gnd-content | |
| 689 | 0 | 0 | |a Kalisz |0 (DE-588)1182380549 |D g |
| 689 | 0 | 1 | |a Stadtpark |0 (DE-588)4182753-3 |D s |
| 689 | 0 | 2 | |a Geschichte 1800-1914 |A z |
| 689 | 0 | |5 DE-604 | |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032129612&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Inhaltsverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032129612&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Abstract |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032129612&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Abstract |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032129612&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Literaturverzeichnis |
| 940 | 1 | |n oe | |
| 940 | 1 | |q BSB_NED_20210629 | |
| 999 | |a oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-032129612 | ||
| 942 | 1 | 1 | |c 306.09 |e 22/bsb |f 09034 |g 438 |
| 942 | 1 | 1 | |c 306.09 |e 22/bsb |f 09041 |g 438 |
| 942 | 1 | 1 | |c 307.09 |e 22/bsb |f 09041 |g 438 |
| 942 | 1 | 1 | |c 307.09 |e 22/bsb |f 09034 |g 438 |
Record in the Search Index
| _version_ | 1804181458836783104 |
|---|---|
| adam_text | Spis treści PODZIĘKOWANIA ............................................................................................................ I. II. 9 PROBLEMATYKA BADAWCZA, TEMAT I CELE OPRACOWANIA................... 11 1. Wprowadzenie. Temat, cele i inspirale metodologiczne.................................... 11 2. Uwagi bibliograficzne i źródłowe ......................................................................... 17 WIELKA PRZEBUDOWA PARKU KALISKIEGO W DRUGIEJ POŁOWIE XIX WIEKU .................................................................................................................. 19 1. Wstęp: powstanie ogrodu publicznego w Kaliszu na przełomie XVIII i XIX wieku i jego przemiany....................................................................... 19 2. Dyskurs higieny i zdrowotności przestrzeni Kalisza w latach siedemdziesiątych XIX wieku a tereny zieleni publicznej w mieście................. 26 3. Aranżacja nowych terenów zieleni miejskiej i początki wielkiej przebudowy parku w okresie prezydentury Franciszka Przedpełskiego w latach siedemdziesiątych XIX wieku................................................................................. 33 4. Kaliski Komitet Parkowy i program Edmunda Jankowskiego z 1880 roku: wielka przemiana ogrodu publicznego ............................................................... 41 5. Nowe funkcje terenów zieleni publicznej w latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych oraz kontynuacja programu Edmunda Jankowskiego z 1880
roku............................................................................................................... 53 ֊ Skwery, zieleńce, zadrzewienia..................................................................... 53 ֊ Cywilizowanie ogrodu miejskiego wedle potrzeb kaliskich elit: w kręgu historycznych precedensów i cytatów .......................................... 56 - Sport, kultura atrakcji i relacje władzy w parku kaliskim........................... 78 6. Tereny zieleni publicznej i park na przełomie XIX i XX wieku........................... 96 III. PARK MIEJSKI I TERENY ZIELENI PUBLICZNEJ W DEKADZIE SZYBKIEGO ROZWOJU KALISZA U POCZĄTKU DWUDZIESTEGO WIEKU........................... 101 1. Polityka inwestycyjna względem terenów zieleni publicznej w okresie rządów prezydenta Leonarda Bettichera w latach 1903-1911 ............................. 101 2. Ogród komercyjnych rozrywek, kaliskie sanatorium i przestrzeń emancypacji nowe funkcje dzielnicy parkowej na początku XX wieku...................................106 3. Na przełomie: próby rozbudowy parku i niedostatek terenów zieleni publicznej w „Wielkim Kaliszu początków XX stulecia.................................... 119
IV. OGRÓD CYWILIZACJI. PARK KALISKI PRZEŁOMU XIX-XX WIEKU JAKO PRZESTRZEŃ KULTUROWA............................................. 129 1. Słodycze cywilizacji: wątki znaczeniowe i funkcjonowanie kaliskiego „Edenu ......................................................................................................129 2. Ogród miejski jako narzędzie tożsamościowe warstw średnich miasta gubernialnego ֊ przestrzeń kłasowości, społecznych rytuałów, aspiraqi i fantazji ..........................................................................................................136 V. ROK 1914: ROZPAD ŚWIATA OSWOJONEGO. DWUDZIESTOWIECZNE I WSPÓŁCZESNE POSŁOWIE ........................................................................................141 ANEKS - Komitet Parkowy przy magistracie ......................................................................153 SUMMARY ................................................................................................................................155 РЕЗЮМЕ ....................................................................................................................................156 BIBLIOGRAFIA..........................................................................................................................157 REPRODUKCJE ........................................................................................................................169 SPIS REPRODUKCJI..................................................................................................................262
РЕЗЮМЕ Макары Гужински, Варшавский Университет ПУБЛИЧНЫЙ ПАРК В ХІХ-М ВЕКЕ В КАЛИШЕ ֊ ОГОРОД ЦИВИЛИЗАЦИИ. Целью этой книги является представить подробную историческую реконструкцию всесторонней перестройки, развития и восстановления известного публичного огорода с 1798 г. в Калише в конце XIX-го
века. Калиш был одной из провинциальных столиц Царства Польского (установленного в 1815 г.), а затем стал столицей губернии (1867-1914), скромным городом польской провинции под русской властью. Несмотря на небольшой размер (около 25.000 жителей в 90-ых годах XIX-го века), Калиш считался ключевым
приграничным центром имперской администрации, расположенным вблизи восточных периферии Русской Империи. Калиш был также центром много национальной торговли, коммерции и культуры для польского, еврейского, немецкого и русского общества. Его живописные огороды, расположенные вдоль реки Просны, в
начале XX-го века стали одним из наиболее тщательно разработанных городских парков польских городов, известным из-за своих памятников, зданий, гротов и разнообразных очаровательных мест. В настоящей книге я пытаюсь не только проанализировать процесс полного восстановления и расширение парка с 70-ых
годов XIX-го века по 10-ые годы XX-го века, но также и описать главные способы его функционирования в местной публичной сфере и культурной и социальной жизни. Калишский парк из периода Прекрасной эпохи - одно из наиболее подробно обдуманных публичных мест в Польше, основанная на культуре
человеческая инвенция природы, служащая разным представителям городского населения местом развлечение и общественной
гигены. Это тоже выражение политических и моральных взглядов местного среднего класса и элит, покровителей огорода. Я пытаюсь составить архитектуру и скульптуру огорода с начала ХХ-го века с современным калишским публичным пространством и визуальной культурой. Архитектурные структуры и стиль огородов создали место для современного отдыха и коммерции в этом промышленном городе. В то же время калишский публичный огород может служить современным примером исследования пространственных проявлений и взаимодействия исторических нарративов, русской государственной политики и частных страстей. Все эти явления в публичном парке - огороде цивилизации - раскрывают классовые, национальные и половые деления, а также имперскую политику в польском городе под управлением России, что даёт увлекател ьное поле для современных городских и культурных исследований. Tłumaczenie: Justyna Danik 156
ENGLISH SUMMARY Makary Górzyński, University of Warsaw, Institute of Art History THE NINETEENTH-CENTURY PUBLIC PARK IN KALISZ: THE GARDEN OF CIVILIZATION The aim of this book is to provide a detailed historical reconstruction of the comprehensive, late nineteenth-century renovation, expansion and a restoration of the Kalisz s famous public garden, opened to the public in 1798, Kalisz had been one of the Polish Kingdom s (est. 1815) provincial capitals, and later became a governorate city (1867-1914), a modest town in the Russia-ruled Polish provinces. Despite iťs provincial size (ca. 20 000 inhabitants in the 1890s) Kalisz was perceived as a crucial borderland seat of the imperial administration, located close to the western outskirts of the Russian Empire. It was also a multiethnic trade, commerce and cultural centre for the Polish, Jewish, German and Russian communities. Iťs picturesque public gardens, set in a beautiful location among the Prosná river channels, by the 1900s became one of the most spectacular town parks among Polish cities, famous for its statues, buildings, grottoes or for a variety of charming vistas and functions providing modem entartainment spaces for the urban society. In this book I try to examine not only the process of the complete renovation and enlargement of the garden, conducted from the 1870s to the 1910s, but also to describe the main ways of its functionali-zation in the local public sphere, including written or visual accounts depicting the cultural and social life of the town. I perceive the Kalisz s Belle Epoque park as one of the most
elaborated Polish public spaces of a culture-based, human invention of the Nature , serving various actors of the urban population for entertainment, discourses on public hygiene or to articulate the political or the moral issues of politics serving the local middle class and elites, being patrons of the garden. I also try to connect the garden architecture and sculptures from around the 1900s with the Kalisz s contemporary public sphere and visual culture. Architectural structures and gardening stylepatterns shaped crucial spaces serving needs of the modem recreation, leisure and commerce in this industrial city. At the same time, the Kalisz s public garden may be a perfect example for studies of the spatial manifestations and interactions of the narratives of history, Russian government politics or private, sensual desires in the public space. All of these phenomena in the public park - a garden of civilization - were unfolding class-, national- or gender-based divisions and imperial politics in this Russia-ruled provincial Polish town, offering a fascinating tieid for contemporary urban and cultural studies. 155
BIBLIOGRAFIA Archiwalia i zbiory ARCHIWUM GŁÓWNE AKT DAWNYCH W WARSZAWIE DYREKCJA UBEZPIECZEŃ KRÓLESTWA POLSKIEGO 1807-1855 sygn. 3414, Kalisz 1846-1848, vol. 15, Rys istniejącego domu mieszkalnego No... JM. Ernsta Forster w parku w m. Kaliszu; F. Reinstein, Rys wystawionego domu ogrodniczego wraz z oranżerją w parku publicznym przy m. Kaliszu TOWARZYSTWO KREDYTOWE ZIEMSKIE sygn. 606-1, Plan dóbr Nosków gubernij Kaliskiej w powiecie kaliskim, oryg. O. Wolle, 1877, przerys, światłokopia z 1940 ZBIÓR KARTOGRAFICZNY sygn. 46-12, ark. 1, F. Zandrowicz, Plan powiększenia i urządzenia Parku w mieście Gubernialnym Kaliszu sporządzony w roku 1843; Plan Sytuacyjny i Niwellacyjny części miasta Kalisza z oznaczeniem regulować się mającego kanatu wraz z ulicami po obu stronach tegoż sporządzony w roku 1842 przez Inżyniera Gubernialnego Zandrowicza ARCHIWUM PAŃSTWOWE W ŁODZI RZĄD GUBERNIALNY KALISKI sygn. 507, O začislenii v štat činovnika Kališskogo Gubernskogo Pravlenija Leonarda Bettichera, 1903-1911 (1875) sygn. 695, O naznačenii dejstviteľnogo statskogo sovetnika Daragana kalisskim gub/ernatorom/, 1883-1906 sygn. 2510, O častnych postrojkach po gorodu Kališů, 1909-1910 sygn. 3629, O razrešenii v gorode Kališe postroiť spasateľnuju stanciju, 1897 sygn. 3639, O razrešenii v gorode Kališe postroiť spasateľnuju stanciju, 1897-1913 sygn. 3842, Narjađ o gorodskom čhozjajstve, 1901-1903 157
sygn. 3939 (a i b), О postrojke vodolecebnicy w Kaliskom gorodskam parke, 1903-1912 sygn. 3952, Ob učreždenii komitetea po zavedyvaniju gorodskim parkom v Kališe, 1903-1904 sygn. 4528, O remonte i rassirenii oranžérii i teplicy v Kališskom gorodskom parke, 1913 sygn. 5099,0 vydače ssudy v 3000 rublej iz stroitel nogo kapitala goroda Kališa na rasširenie gidropatičeskogo zavedenija, 1910 sygn. 5170, O vydače ssudy iz stroitel nogo Kališskomu Gidropatičeskomu Obščestvu o razmere 5000 rublej, 1912-1913 sygn. 7908, Ob utverždenii ustava Kališskogo Giđropatičeskogo zavedenija, 1904 ARCHIWUM PAŃSTWOWE W KALISZU AKTA MIASTA KALISZA sygn. 162, Akta dot. opinii i lustracje parków i zieleńców miejskich, 1925-1930 sygn. 207, Projekt na budowę Domu Kultury i Sztuki im. Adama Asnyka w Kaliszu, 1939 sygn. 259, Projekt basenu kąpielowego w Miejskim Parku Sportowym w Kaliszu, 1937 sygn. 318, Zakład hydropatyczny w Kaliszu, park miejski, 1928-1940 sygn. 319, Miejski nowy park, nr miejski 383, 1931-1940 sygn. 322, Skwery, 1917-1925 sygn. 1402, Akta budowlane nieruchomości na Łęgu Tynieckim, dotyczą sprzedaży placu pod Parku Ludowy, roszerzenia stadionu sportowego, 1928 WOJEWÓDZKIE BIURO PLANOWANIA PRZESTRZENNEGO W KALISZU sygn. 1033, Miasto Kalisz. Park Paderewskiego z urządzonym cmentarzem dla Bohaterów Armii Czerwonej sygn. 1013-1016, Miasto Kalisz. Plan ogólnego zagospodarowania [1953] NARODOWY INSTYTUT DZIEDZICTWA Archiwum ewidencji konserwatorskich Ewidencja parku miejskiego w Kaliszu wraz z inwentaryzacją szczegółową, mps, Warszawa 1979 B. Lišiak i G. Lišiak, Studium rewaloryzacji
zabytkowego Parku Miejskiego w Kaliszu. Szkic histo ryczny, mps, Poznań 1982-1983 B. Narębska, karta inwentaryzacyjna zabytku nieruchomego, Kalisz. Dom Ogrodnika, 1985 MUZEUM OKRĘGOWE ZIEMI KALISKIEJ W KALISZU DZIAŁ HISTORYCZNY Zbiór pocztówek, fotografii i albumów BIBLIOTEKA Zbiór czasopism historycznych, opracowań, materiałów i prac dotyczących dziejów Kalisza 158
MUZEUM PAŁACU W WILANOWIE DZIAŁ INWENTARZY, kopie ze zbiorów Technische Universität Berlin i Ofen- und Kera mikmuseum Velten Emst March s Tonwarenfabrik, Charlottenburg b. Berlin, Sammlung photographischer Abbildungen von Vasen, Kandelabren, Fontänen, Taufstein, Statuen, Bauomamenten usw. Bd 1-5. Berlin 1880-88 Tonwaren Fabrik von Emst March und Sohne Charlottenburg. Preisliste A. Erzeugnisse aus sandsteinfarbener Masse, Berlin 1899 Tonwaren Fabrik von Emst March und Sohne Charlottenburg. Preisliste B. Wetterfeste Terrakotten, Berlin, Oktober 1899 WOJEWÓDZKI URZĄD OCHRONY ZABYTKÓW W POZNANIU, DELEGATURA W KALISZU Kalisz. Studium historyczno-urbanistyczne, opracowane na zlecenie Poznańskiej Wojewódzkiej Rady Narodowej, Wojewódzki Zarząd Architektury i Nadzoru Budownictwa w Poznaniu, PPKZ Poznań 1959, opracowanie zbiorowe pod red. T. Ruszczyńskiej, J. Nalepy, E. Linette, mps, kopia Roczniki prasy i czasopism dawnych, wykorzystane w opracowaniu [bibliografia nie zawiera pojedynczych notek prasowych czy artykułów, przywoływanych w przypisach] Biesiada Literacka, 1900 Cyklista, 1896-1900 Gazeta Kaliska, 1893-1919 Kaliszanin, 1871-1891 Kaliszanin - Organ Narodowy Ziemi Kaliskiej, 1906 Káraj, 1897-1900 Kurier Kaliski, 1905-1906 Ogrodnik, 1912 Przegląd Techniczny, 1916 Ster - Organ Równouprawnienia Kobiet, 1909 Świat, 1909 Tygodnik Ilustrowany, 1895-1900 Wiadomości Budowlane, 1911-1914 Wędrowiec, 1895-1900 Zdrowie, 1903-1912 Ziarno, 1900-1901 159
Źródła drukowane, wspomnienia, edycje, opracowania, mające wartość źródłową A. Chodyński, Park kaliski i alea Józefiny, w: Z. Zanożyński, red., Noworocznik kaliski na rok zwyczajny 1875 który ma dni 365, Kalisz 1874, s. 43-54 A. Chodyński, Kieszonkowa kroniczka historyczna miasta Kalisza, Kalisz 1885 W. Chromecki, Szkic historyczny miasta Kalisza, Kalisz 1911 ƒ. Dąbrowski, Katastrofa kaliska - opowieść naocznego świadka, Warszawa 1914 M. Górzyński, Wczasy Kaliskie 1911-1913, Obrazy z czasów transformacji, Kalisz 2016 F. Gregorowicz, Warszawa pod względem topograficznym, hygienicznym i geologicznym wraz z planem miasta wystawiającym wartość hygieniczną każdego domu, dziełko ofiarowane ra dzie miejskiej miasta stół Warszawy,pomysiane i w całośc ułożone przez Redaktora Przyjaciela Zdrowia, Warszawa 1862 E. Jankowski, Kwiaty naszych ogrodów, Warszawa 1877 E. Jankowski, Pro paupero, w: Upominek. Książka zbiorowa na cześć Elizy Orzeszkowej (1866-1891), Warszawa 1893 E. Jankowski, Zadrzewienie miast naszych, „Sprawy miejskie. Pamiętnik Stowarzyszenia Wła ścicieli Nieruchomości m. Warszawy , Warszawa 1911, s. 39-112 E. Jankowski, Dzieje ogrodnictwa, t. 2, Od początku w. XIX do r. 1930, Kraków 1938 E. Jankowski, Wspomnienia ogrodnika, oprać. A. Szwejcerowa, A. Brachfogel, Warszawa 1972 A. Janowski, Wycieczki po kraju, cz. ГѴ, Na szlaku nowej kolei. Warszawa-Łowicz-Łódź-Kalisz, Warszawa 1903 S. Jasiński, Wzory i plany ogrodów zastosowane do potrzeb naszego kraju oraz wzory kobierców kwiatowych z 16-tu tablicami planów i opisem hodowli stosownych roślin. Warszawa 1879 Kalendarz
„Gazety Kaliskiej informacyjno-adresowy na 1905 rok, Kalisz 1904 Kalendarz Kaliski Handlowo-Informacyjno-Literacki na rok przestępny 1912, Kalisz 1911 Kalendarz Kaliski na rok zwyczajny 1914, Kalisz 1913 Kalendarz na Szkołę Rzemiosł w Kaliszu. Kalendarz na rok 1907, Kalisz 1906 Kalendarz na Szkołę Rzemiosł w Kaliszu. Kalendarz na rok przestępny 1908, Kalisz 1907 Kaliszanin. Kalendarz Ilustrowany na rok zwyczajny 1902, oprać. W. Szatkowski, Kalisz 1901 Kaliszanin. Kalendarz Ilustrowany na rok zwyczajny 1903, oprać. W. Szatkowski, Kalisz 1902 Kaliszanin. Kalendarz Ilustrowany na rok zwyczajny 1904, oprać. W. Szatkowski, Kalisz 1903 Katastrofa kaliska 1914. Materiały źródłowe (wybór), red. R. Bieniecki, B. Celer, Kalisz 2014 W. Kwiatkowski, Przewodnik po Kaliszu, Kalisz 1932 S. Markiewicz, Kwestia kanalizacyi miast, Warszawa 1869 G. Meyer, red., Lehrbuch der schönen Gartenkunst: mit besonderer Rücksicht auf die praktische Ausfìhrung von Gärten und Parkanlagen Berlin, Berlin 1873 Noworocznik kaliski na rok zwyczajny 1875 który ma dni 365, oprać. Z. Zanożyński, Kalisz 1874 160
Potęga przemysłu, handlu i rolnictwa w Królestwie Polskim, Warszawa 1913 Ks. J. Sobczyński, [Kromka kościelna Kalisza], 1.1,1901-1905, rkps w Archiwum Diecezjalnym we Włocławku, komputeropis wersji redakcyjnej, oprać, A. Walczak-Niewiadomska, K. Walczak, obecnie w opracowaniu do druku przez KTPN, planowane wydanie Kalisz 2019-2020 E. Stawecki, Album kaliskie, ser. 1., Zawierająca widoki samego miasta Kalisza, tekst i opracowa nie E. Stawecki, rys. S. Barcikowski, litogr. M. Fajans, Warszawa 1858 J. Strumiłło, Ogrody północne, Wilno 1883 [oryg. wyd. 1820] M. Szachówna, Kalisz i jego okolica, Kalisz 1927 M. Szafrańska, red., Ogród polski w XIX теки. Antologia tekstów, „Studia i Materiały. Ogrody , z. 3 (9), Warszawa 1998 F. Szanior, Kwietniki kobiercowe, Warszawa 1886 B. Szczepankiewicz, Album Kalisza. Na pamiątkę poświęcenia ratusza w Kaliszu dnia 2/14 lipea 1889, Kalisz 1891 roku z rysunkami F. Sękowskiego L. Wemic, O stanie i potrzebach sanitarnych Kalisza w szczególności, a miast prowincyonalnych w ogóle, „Zdrowie , 1903, z. 6-7, s. 878-885 Zakład Hydropatyczny w Kaliszu, Kalisz 1904 Słowniki tematyczne, bibliografie, publikacje katalogowe E. Andrysiak, Władysław Kościelniak. Bibliografia, Kalisz 1996 E. Andrysiak, K. Walczak, Danuta Wańka, Druki kaliskie XIX i połowy XX w. (1800-1945), Bibliografia. Kalisz 2003 Bibliografia historii Kalisza, 1.1-4, pod. red. E. Andrysiak, Kalisz 2002-2007 Bibliografia prasy kaliskiej 1805-2005, oprać. E. Andrysiak, B. Celer, Kalisz 2005 T. Chlebba, Kalisz na starych pocztówkach, Łódź 2011 L. Grajewski, Bibliografia ilustracji w
czasopismach polskich XIX i początku XX wieku (do 1918 r.), Warszawa 1972 Portret miasta. Architektura Kalisza w dokumentach archiwalnych, Kalisz 2010 T. Ruszczyńska, A. Sławska, Z. Winiarz (red.), Powiat kaliski, „Katalog zabytków sztuki w Polsce , t. 5, Województwo Poznańskie, z. 6, Warszawa 1960 Słownik biograficzny gubernatorów i wicegubernatorów w Królestwie Polskim (1867-1918), oprać. A. Górak, J. Kozłowski, K. Latawiec, LubUn 2015 Słownik Biograficzny Wielkopolski Południowo-Wschodniej, Ziemi Kaliskiej, pod red. i oprać. E. Andrysiak, E. Polanowskiego, H. Tadeusiewicz, D. Wańki et.a!, z. próbny, t. 1-3, Kalisz 1993-2007 E. Steczek-Czemiawska, Kalendarze kaliskie. Bibliografia, Kalisz 1994 D. Wańka, Kalisz i ziemia kaliska na łamach „Gazety Kaliskiej w latach 1893-1914. Bibliografia, Kalisz 1998 161
Opracowania Materiały niepublikowane A. Szwarc, Polskie „warstwy oświecone w Kaliskiem po powstaniu styczniowym i ich aktywność społeczno-kulturalna (1863-1890), mps rozprawy doktorskiej w Bibliotece Instytutu Historycznego UW, Warszawa 1978 Artykuły w czasopismach i tomach zbiorowych I. Barańska, Kaliska Wystawa Pracy Kobiet z 1909 roku i jej sekcja artystyczna. Problematyka pro wincjonalnej sztuki kobiecej, w: S. Kowalska, red., Dziedzictwo kulturowe miasta Kalisza i regionu południowej Wielkopolski. 1, Ludzie niezwykli, mniejszości narodowe i etniczne na terenia Miasta Kalisza, unikatowe zawody i zakłady produkcyjne, z dziejów kultury i oświaty, Kalisz 2011, s 114-135 I. Binkowska, Julius Herrmann Edmund Lösener - współtwórca zieleńca na dawnym placu Kró lewskim, w: H. Okólska, red., Przedmieście Mikołajskie we Wrodawiu, Wrocław 2011, s. 132-147 P. Bylina, Rekonstrukcja składu i technologii wytwarzania materiałów budowlanych dla potrzeb kon serwacji zabytków, „Materiały Ceramiczne / Ceramic Materials , 2010, nr 4, s. 618-621 T. Edensor, Walking in the British Countryside: Reflexivity, Embodied Practices and Ways to Escape, Body and Society , 2000, t. 6, nr 3-4, s. 81-106 M. Górzyński, Uzdrowisko w centrum przemysłowego miasta? Hydropatia w Kaliszu i budowanie „kultury atrakcji nadgranicznej stolicy przed 1914 rokiem, w: Uzdrowiska w procesie moder nizacji (XIX-XXI wiek), red. B. Płonka-Syroka, L. Czyż, A. Syroka, K. Sudoł, Wrocław 2014,165-182 M. Górzyński, Urban Planning and Municipal Governance in a Period ofRapid Change: A Frontier Town in Russian Poland at the
Turn of the Twentieth Century, Journal of the Society of Architectural Historians , 2017, (76), nr 3, s. 303-326 M. Górzyński, Królestwo Polskie i jego papierowe metropolie. Dwa plany regulacyjne miast z około 1900 roku: rekonesans badawczy, „Zeszyty Kaliskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk , 1.17, W kręgu kaliskich badań nad sztuką i kulturą artystyczną 2, red. I. Barańska, Kalisz 2017, s. 164-232 G. Leśniak, Ogrody miejskie L·dzi- miastaprzemysłowego-powstałe w okresie Królestwa Polskiego, w: T. Bernatowicz, red., Architektura i urbanistyka w krajobrazie historycznym Królestwa Polskiego 1815-1914. Materiały sesji naukowej zorganizowanej przez Stowarzyszenie Konserwatorów Zabytków w Radziejowicach w dniu od 6 do 8 maja 1989, Warszawa 1992, s. 135-145 M. Jankowska, Rola Komitetu Plantacyjnego w rozwoju zieleni miejskiej w Warszawie na przełomie XIX і XX wieku, w: E. Chojecka, red., Sztuka a natura. Mateirały XXVIII Sesji Naukowej Stowarzyszenia Historyków Sztuki przeprowadzonej 23-25 listopada 1989 roku w Katowi cach, Katowice 1991, s. 389-398 M. Jankowska, Warszawskie środowisko ogrodników-planistów na przełomie XIX і XX wieku. Warunki kształtowania się zawodu, w: T. Bernatowicz, red., Architektura i urbanistyka w krajobrazie historycznym Królestwa Polskiego 1815-1914, Warszawa 1992, s. 115-122 162
Z. Kłedecki, Kaliska hydropatia i jej lekarze, „Zeszyty Naukowe Kaliskiego Towarzystwa Lekarskiego , 2003, nr 9, s. 91-109 T. Krokos, Sto dziesięć lat kaliskiego wioślarstwa, „Rocznik Kaliski , 2004-2005, t. 30, s. 283-289 B. Kunicki, Siedemdziesiąt pięć lat KTW, „Rocznik Kaliski , 1973, t. 6, s. 390-393 A. Lupienko, Wkład ruchu higienicznego w polską myśl urbanistyczną (1850-1914), w: M. GetkaKenig, A. Lupienko, red., Architektura w mieście, architektura dla miasta. Społeczne i kulturowe aspekty funkcjonowania architektury na ziemiach polskich lat 1815-1914, Warszawa 2017,57-70 M. Omilanowska, Die Holzarchitektur der Ostseebader und die Wolgaster Actiën Gesellschaft, w: eadem, B. Störtkuhl, B. Pusback, red., Stadtfluchten. Ucieczki z miasta, Warszawa 2011, s. 129-146 J. Raszewska, Rozwój zaludnienia miasta Kalisza w latach 1793-1939, „Rocznik Kaliski 2,1969 J. Ross, Architektura drewniana w polskich uzdrowiskach karpackich (1835-1914), w: T. Hrankowska, red., Sztuka 2 połowy XIX wieku. Materiały sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Łódź listopad 1971, Warszawa 1973, s.151-172 J. Skuratowicz, Pałac w Grodźcu koło Konina, w: Ars una, Prace z Historii Sztuki Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 1976, s. 147-157 J. A. Splitt, Z dziejów kaliskiego parku miejskiego, „Kronika Wielkopolski , 2000, nr 2 (94), s. 78-95 M. Szafrańska, Sztuka ogrodowa w Królestwie Polskim. Teksty teoretyków i ogrodników, w: T. Bernatowicz, red., Architektura i urbanistyka w krajobrazie historycznym Królestwa Polskiego 1815-1914, Warszawa 1992, s. 95-114 M. Szafrańska, „Cudna barw
harmonia dziewiętnastowiecznych kwietników, w: R. Pasieczny, A. Ziemba, red., De gustibus. Studia ofiarowane przez przyjaciół Tadeuszowi Stefanowi Jaroszewskiemu z okazji 65. rocznicy urodzin, Warszawa 1996, s. 397-407 M. Szafrańska, Formy dziewiętnastowiecznych ogrodów, w: eadem, red., Ogród. Forma-symbol-marzenie, katalog wystawy (Zamek Królewski w Warszawie, 18 grudnia 1998-28 lutego 1999), Warszawa 1998 A. Szkurłat, Przed i po Dynasaćh - stracona szansa?, w: B. Wierzbicka, red., Miasto tyłem do rzeki. Materiały sesji naukowej, Warszawa 22-23 czerwca 1995, Warszawa 1996, s. 140-151 P. Szymański, 120 lat Kaliskiego Towarzystwa Wioślarskiego, „Rocznik Kaliski , 2014, t. 40, s. 281-287 A. Tabaka, M. Błachowicz, Cukiernie, kawiarenki, tancerki, „Zycie Kalisza , 2011, nr 24, s. 32 A. Tabaka, M. Błachowicz, Cyklomania, „Życie Kalisza , 2011, nr 26, s. 32 A. Tabaka, M. Błachowicz, Hotelowe luksusy, „Życie Kalisza , 2011, nr 29, s. 32 A. Tabaka, M. Błachowicz, Cukiernie, kawiarenki, tancerki, „Życie Kalisza , 2011, nr 24, s. 33 A. Tabaka, M. Błachowicz, Rozwój Kalisza - marzenia i rzeczywistość, „Życie Kalisza , 2011, nr 33, s. 13 A. Tabaka, M. Błachowicz, Początki nowoczesnego Kalisza, „Życie Kalisza , 2012, nr 7, s. 32 A. Tabaka, M. Błachowicz, Zagłada ogrodów gubernatora, „Żyde Kalisza , 2012, nr 9, s. 32 A. Tabaka, M. Błachowicz, Restauracja ze strzelnicą, „Życie Kalisza , 2012, nr 10, s. 32 163
A. Tabaka, M. Błachowicz, Marmury Hitlera w kaliskim parku, „Żyde Kalisza , 2012, nr 15, s. 33 A. Tabaka, M. Błachowicz, Na stulecie nowego parku, „Życie Kalisza , 2012, nr 17-18, s. 32 A. Tabaka, M. Błachowicz, Z pozdrowieniami od ogrodnika, „Żyde Kalisza , 2012, nr 20, s. 32 A. Tabaka, M. Błachowicz, Dawne pikniki, czyli iluminacje, „Żyde Kalisza , 2013, nr 24, s. 32 Wydawnictwa zwarte E. Andrysiak, H. Karolewska, Felicja Łączkowska (1859-1932). Nauczyciela i działaczka społeczna, Kalisz 2018 A. Apanowicz, S. Witkowski, red., Radom - dzieje miasta w XIX i XX wieku, Warszawa 1985 B. Ardszewska, red., The Baroque Villa. Suburban and country residences c. 1600-1800, Wilanów 2009 В. Arciszewska, red., The Early Modern Villa. Senses and Perceptions versus Materiality, Wilanów 2017 Ch. Baier, et. al., red., Retablissement. Preußische Stadtbaukunst in Polen und Deutschland, Berlin 2016 E. Banícka, W szktaułach zieleni. Europejski ruch miast-ogrodów 1903-1930, Warszawa 2016 Z. Baumann, Nowoczesność i Zagłada, przeł. T. Kunz, Kraków 2009 B. Baumüller, U. Kuder, Th. Zoglauer, Inszenierte Natur. Landschaftskunst im 19. und 20. Jahrhundert, Stuttgart 1997 I. Barańska, Architektura Kalisza w dobie Królestwa Kongresowego, Kalisz 2002 B. Bergdoll, European Architecture 1750-1890, Oxford-New York 2000 Die Besetzung des oeffentlichen Raumes. Politische Plaetze, Denkmaler und Strassennamen im europaeischen Vergleich, red. R. Jaworski, P. Stachel, Berlin 2007 M. Błachowicz, A. Tabaka, Nowy Kaliszanin, Kalisz 2010 I. Binkowska, Natura i miasto. Publiczna zieleń miejska we Wrocławiu od
schyłku XVIII do początku XX wieku, Wrocław 2011 Ł. Biskupski, Miasto atrakcji. Narodziny kultury masowej na przełomie XIX i XX wieku: kino w systemie rozrywkowym Łodzi, Warszawa 2013 W. C. Brumfield, A History of Russian Architecture, wyd. Seattle 2005 J. Brus, Albert Nestrypke. Propagator architektury modernistycznej w Kaliszu, Kalisz 2017 G. Ciołek, Ogrody polskie. Przemiany formy i treści, Warszawa 1954 G. Chadwick, The Park and the Town. Public landscape in the 19th and 20th century, New York-Washington 1966 Ł. Chimiak, Gubernatorzy rosyjscy w Królestwie Polskim 1863-1915. Szkic do portretu zbiorowego, Wrodaw 1999 A. Corbin et al., red., Historia ciała, t. 2, Gdańsk 2013 [wyd. oryg. 2005] B. Czechowska, Kaliskie Korso. Architektura i urbanistyka Alei Wolności w XIX i XX wieku, Kalisz 2010 164
A. Czyżewski / E. Howard, tł. A. Czyżewski, P. Borman, Trzewia lewiatam... Miasta ogrody i narodziny przedmieścia kulturalnego / Miasta ogrody przyszłości, wyd. 2, Warszawa 2009 Dzieje Kalisza, red. W. Rusiński, Poznań 1977 K. Dumała, Przemiany przestrzenne miast i rozwój osiedli przemysłowych w Królestwie Polskim w latach 1831-1869, Wrodaw-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1974 P. A. Elliott, British Urban Trees. A Social and Cultural History, Winwick White Horse Press 2016 M. Forchet, Naturalismus und Historismus. Gustav Meyer (1816-1877) und sein Lehrbuch der schonen Gartenkunst, Weimar 2004 M. Górzyński, Dziewiętnastowieczny ratusz w Kaliszu. Architektura i niezrealizowany projekt nowoczesności, Kalisz 2014 M. Górzyński, Dziewiętnastowieczny teatr w Kaliszu. Architektura i polityki kulturowe na peryferiach imperium, Kalisz 2017 M. Górzyński, Album historyczny pałacu Kreutzów w Kościelcu, Kościelec 2019 G. Hajós, red., Stadtparks in der österreichischen Monarchie 1765-1918. Studien zur bürgerlichen Entwicklung des urbanen Grüns in Österreich, Ungarn, Kroatien, Slowenien und Krakau aus europäischer Perspektive, Köln-Vien-Weimar 1996 E. Hobsbawm, T. O. Ranger, Tradycja wynaleziona, przeł. M. Godyń, F. Godyń, Kraków 2008 [wyd. oryg. 1983] ƒ. D. Hunt, The picturesque garden in Europe, London 2002 J. D. Hunt, Der malerische Garden: Gestaltung des europäischen Landschaftsgartens, Stuttgart 2004 A. Janiak-Jasińska, K. Sierakowska, A. Szwarc, red., Działaczki społeczne, feministki, obywatelki... Samoorganizowanie się kobiet a ziemiach polskich do 1918 roku (na tle porównawczym), 1.1-2,
Warszawa 2008-2009 A. Kaczmarek, Dzieje kaliskich ulic, 1.1, Kalisz 2002, t. 2, Kalisz 2012 Kalisz - miasto otwarte. Mniejszości narodowe i religijne w dziejach Kalisza i ziemi kaliskiej, red. K. Walczak, E. Andrysiak, Kalisz 2006 W. Kalinowski, red., Urbanistyka i architektura Radomia, Lublin 1979 J. Kapsa, red., Stulecie Wystawy Przemysłu i Rolnictwa w Częstochowie 1909, Częstochowa 2009 S. Kęszka, Dzieje parafii Narodzenia NMP w Chełmcach, Kalisz 2008 E. I. Kiriczenko, Russkaâ arhitektura 1830-1910Һ godov, Moskva „Iskusstvo 1978 E. I. Kiriczenko, Russkij stil. Poiski wyrażenija nacionalnoj samobytnosti, Moskva 1997 W. Kościelniak, Zabytki architektury Kalisza, Kalisz 1987 W. Kościelniak, W ramionach Prosny. Kalisz i jego rzeka, Kalisz 2006 W. Kościelniak, K. Walczak, Kronika Kalisza, Kalisz 2002 W. Kościelniak, Kalisz. Ilustrowany przez autora przewodnik po mieście z praktycznym informatorem, wzbogacony 132 nowymi kolorowymi zdjęciami Kalisza, Kalisz 2004 W. Kościelniak, Leksykon kaliski, Kalisz 2008 W. Kościelniak, Wędrówki po moim Kaliszu, Kalisz 2010 165
G. M. König, red., Eine Kulturgeschichte der Spazierenganges. Spuren einen bürgerlichen Praktik 1780-1850, Böhlau 1996 G. Królikiewicz, Terytorium ruin. Ruina jako obraz i temat romantyczny, Kraków 1993 B. Kunicki, Ballady kaliskie ilustrowane przez Władysława Kościelniaka, Kalisz 1991 M. Leśniakowska, Jan Koszczyc Witkiewicz 1881-1958 i budowanie w jego czasach, Warszawa 1998 K. Lippold, Berliner Terrakottakunst des 19. Jahrhunderts, Berlin 2010 A. Lupienko, A. Zabłocka-Kos, red., Architektura w mieście, architektura dla miasta, t. 2: Przestrzeń publiczna w miastach ziem polskich w „długim XIX wieku, Warszawa 2019 S. Małyszko, Majątki Wielkopolskie, t. 6, Powiat kaliski, Szreniawa 2000 Z. Moździerz, Architektura i rozwój przestrzenny Zakopanego 1600-2013, Zakopane 2013 M. Ogbom, Spaces of Modernity. London s Geographies 1680-1780, New York 1998 M. Omilanowska, Architekt Stefan Szyler 1857-1933, Warszawa 2008 M. Omilanowska, B. Störtkuhl, В. Pusback, red., Stadtfluchten. Ucieczki z miasta, Warszawa 2011 M. Omilanowska, Kreacja. Konstrukcja. Rekonstrukcja. Studia z architektury XIX-XXI wieku, Warszawa 2016 M. Olifirowicz, Encyklopedia Radomia, Radom 2009 M. Olkuśnik, Wyjechać z miasta... Mieszkańcy Warszawy wobec podróży, turystyki i wypoczynku na przełomie XIX i XX wieku, Warszawa 2015 J. Osterhammel, Historia XIX wieku. Przeobrażenie świata, red. W. Molik, tłum. I. Drozdowska Broering, J. Kałążny, A. Peszke, K. Śliwińska, Poznań 2013 P. Hobhouse, Historia ogrodów, tłum. B. Mierzejewska, E. Romkowska, Warszawa 2005 [wyd. oryg. 2002] B. Płonka-Syroka, A. Kaźmierczak, red.,
Historia kultury uzdrowiskowej w Europie, Wrocław 2012 B. Płonka-Syroka, A. Syroka, red., Historia polskiej kultury uzdrowiskowej, Wrocław 2012 B. Płonka-Syroka, L. Czyż, A. Syroka, K. Sudoł, red., Uzdrowiska w procesie modernizacji (XIX-XXI wiek), Wrocław 2014 E. Polanowski, W dawnym Kaliszu. Szkice z życia miasta 1850-1914, Poznań 1979 E. Polanowski, Życie literackie Kalisza 1870-1907, Warszawa 1987 E. Polanowski, Maria Dąbrowska w krainie dzieciństwa i młodości, Poznań 1989 M. Rolf, Imperiale Herrschaft im Weichselland: Das Königreich Polen und das Russische Imperium (1864-1915), Oldenbourg 2015; wyd. polskie Rządy imperialne w Kraju Nadwiślańskim. Królestwo Polskie i cesarstwo rosyjskie (1864-1915), tłum. W. Włoskowicz, Warszawa 2016. R. G. Robin Jr, The Tsar s Viceroys: Russian Provincial Governors in the Last Years of the Empire, Londyn 1987 M. Rohde, Von Muskau bis Konstantinopel. Eduard Petzold - ein europäischer Gartenkünstler 1815-1891, Dresden 1998 A. Rottermund, Jean-Nicolas-Louis Durand a polska architektura I połowy XIX wieku, Wrocław 1990 K. Rozmarynowska, Ogrody odchodzące. ..IZ dziejów gdańskiej zieleni publicznej 1708-1945, wyd. 2, Gdańsk 2017 166
W. Rusiński, Kalisz. Zarys dziejów, Poznań 1983 G. Ruszczyk, Drewno i architektura. Dzieje budownictwa drewnianego w Polsce, Warszawa 2007 Ł. M. Sadowski, „Kostiumfrancuski a architektura rezydencjonalna polskiej arystokracji i ziemiaństwa w latach 1864-1914, Warszawa 2006 H. M. Schenker, Melodramatic Landscapes: Urban Parks in the Nineteenth Century, Charlottesville-London 2009 G. Schlender,}. A. Splitt, red., Portret miasta. Architektura Kalisza w dokumentach archiwalnych / Portrait of a City. The Architecture of Kalisz in Historical Documents, Kalisz 2010 G. Smyk, Korpus urzędników cywilnych w guberniach Królestwa Polskiego w latach 1867-1915, Lublin 2004 }. A. Splitt, „Perłą jest park jego . Widoki dawnego parku kaliskiego, Kalisz 1998 M. Szafrańska, red., Ogród. Forma-symbol-marzenie, katalog wystawy (Zamek Królewski w Warszawie, 18 grudnia 1998-28 lutego 1999), Warszawa 1998 P. Szymański, red., Z falami Prosny. 115 lat KTW1894-2009, Kalisz 2009, cz. 2 A. Tabaka, Ignacy Nieściuszko-Bujnicki (1891-1939). Prezydent Kalisza, budowniczy elektrowni kaliskiej, Kalisz 2016 A. Tabaka, ii. P. Dunaj, Wszystko dla pań. Alternatywny przewodnik po Kaliszu, Kalisz 2018 A. Tomaszewicz, Dobroczynność w guberni kaliskiej 1864-1914, Łódź 2010 B. Tondos, Styl zakopiański i zakopiańszczyzna, Wrocław 2004 Ch. Quest-Ritson, The English garden. A social history, Boston 2004 M. Urbaniak, Leszno w latach 1832-1914. W drodze ku nowoczesności, wyd. 2 (pierwodruk: Modernizacja infrastruktury miejskiej Leszna w latach 1832-1914), Leszno-Łódź 2016 K. Walczak, red., Gazownia kaliska 1871-1996,
Kalisz 1996 K. Walczak, Adam Chodyński. Historyk Kalisza, Kalisz 2010 K. Walczak, E. Andrysiak, E. Obała, Józef Radwan (1858-1936). Polityk, wydawca, działacz spo łeczny, Kalisz 2014 M. A. Woźniak, Kalisz-1914. Pogrom miasta, Kalisz 1995 (II wyd. 2014) A. Zabłocka-Kos, Zrozumieć miasto. Centrum Wrocławia na drodze ku nowoczesnemu „city 1807-1858, Wrocław 2006 D. Ziółkowski, Wystawa Przemysłu i rolnictwa w Częstochowie 1909 roku w świetle prasy polskiej, Częstochowa 2009 A. Żamowska, A. Szwarc, red., Kobieta i rewolucja obyczajowa. Społeczno-kulturowe aspekty seksualności: wiek XIX i XX. Zbiór studiów, Warszawa 2006 A. Żamowska, red., Kobieta i społeczeństwo na ziemiach polskich w XIX w. Zbiór studiów, War szawa 1990 J. Żywicki, Urzędnicy, architekci, inżynierowie cywilni... Ludzie architektury i budownictwa w województwie lubelskim oraz guberni lubelskiej w Królestwie Polskim w latach 1815-1915, Lublin 2010 167
Netografia (dostęp 25 maja 2019) P. Bylina, et al., Odtworzenie technologii produkcji ceramicznych elementów XïX-wiecznej archi tektury ogrodowej „Chassestaub , online http://proceramika.blog.onet.pl/2010/06/05/ xix-wieczna-architektura-ogrodowa-p-bylina/ Europeana, http://www.europeana.eu/portal/pl Fabryka samochodów Otto Beckmann i Co., „Wratislaviae Amici , online: https://dolny-slask. org.pl/3315818,Wroclaw,Fabryka_samochodow_Otto_Beckmann__Co.html. Fabryka istniała od 1882 do 1931 roku, od 1887 produkowała rowery, a od 1901 samochody Federacja Bibliotek Cyfrowych, http://fbc.pionier.net.pl/ M. Górzyński, Dziewiętnastowieczny park miejski w Kaliszu. Historia, władza i komercja w przestrzeni kultury popularnej, „Kultura popularna 2014, nr 3, s. 46-61; wersja elektroniczna jest wersją pierwotną: http://kulturapopulama-online.pl/abstracted. php?level=4 id_issue=872300 dz=s6 Polona - Cyfrowa Biblioteka Narodowa, https://polona.pl/ Plan miasta gubernialnego Kalisza z wszystkiemi Zabudowaniami i Przyległościami zdjęty przy pomiarach z uczniami przez profesora matematyki Kazimierza Nahajewicza w latach 1824 i 1825 igm., ca. 1:4000, reprodukcja ze zbiorów kartograficznych Biblioteki Narodo wej, sygn. ZZK 23 557, online, Polona: https://polona.pl/item/plan-miasta-gubernialnego-kalisza-ze-wszystkiemi-zabudowaniami-i-przyleglosciami,Mjk2ODQxNTM/0 /#info:metadata Projekt rewaloryzacji Parku Miejskiego w Kaliszu, http://www.rewitalizacjakaüsz.pl/?p=3177 J. A. Splitt, „.. .Perłą jest park jego... . Widoki dawnego parku kaliskiego, Kalisz 1998, wersja cyfrowa,
http://www.info.kalisz.pl/historia/park.htm. Stary Kalisz.pl. Miasto ze wszystkich w Polsce najstarsze, http://www.stary.kalisz.pl/ Towarzystwo Opieki nad Zabytkami, Oddział w Kaliszu, http://www.tonz.kalisz.pl/index. php/tonz-w-kaliszu Wirtualne Muzeum Fotografii Kalisza, http://www.muzeumfotografiikalisza.p1/4/96/6# A. Zmyślony, 100-lecie KTW1894-1994, wydanie internetowe, 2000 rok, www.infor.kalisz. pl/ktw/index.html „Zycie Kalisza , wersje elektroniczne artykułów historycznych M. Błachowicza i A. Tabaki, http://www.zy ciekalisza.pl/index.php?str=82 A szczególnie: A. Tabaka, M. Błachowicz, Bale, maskarady, mariaże. O dawnym karnawale, „Życie Kalisza , online: http://www.zyciekalisza.pl/?str=82 id=89026 A. Tabaka, M. Błachowicz, Miejsce dla Ikara, „Życie Kalisza , online, http://www.zydekalisza. pl/?str=82 id=l 1992 A. Tabaka, M. Błachowicz, Obrazy przyszłego Kalisza, „Życie Kalisza , online, http://www. zyciekalisza.pl/?str=82 id=96543 Zwycięska praca konkursowa na rewaloryzację parku kaliskiego (2016) https://www.dwomiczak.com/koncepcjia-rewaloryzacji-parku-w-kaHszu/ 168
|
| adam_txt |
Spis treści PODZIĘKOWANIA . I. II. 9 PROBLEMATYKA BADAWCZA, TEMAT I CELE OPRACOWANIA. 11 1. Wprowadzenie. Temat, cele i inspirale metodologiczne. 11 2. Uwagi bibliograficzne i źródłowe . 17 WIELKA PRZEBUDOWA PARKU KALISKIEGO W DRUGIEJ POŁOWIE XIX WIEKU . 19 1. Wstęp: powstanie ogrodu publicznego w Kaliszu na przełomie XVIII i XIX wieku i jego przemiany. 19 2. Dyskurs higieny i 'zdrowotności' przestrzeni Kalisza w latach siedemdziesiątych XIX wieku a tereny zieleni publicznej w mieście. 26 3. Aranżacja nowych terenów zieleni miejskiej i początki wielkiej przebudowy parku w okresie prezydentury Franciszka Przedpełskiego w latach siedemdziesiątych XIX wieku. 33 4. Kaliski Komitet Parkowy i program Edmunda Jankowskiego z 1880 roku: wielka przemiana ogrodu publicznego . 41 5. Nowe funkcje terenów zieleni publicznej w latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych oraz kontynuacja programu Edmunda Jankowskiego z 1880
roku. 53 ֊ Skwery, zieleńce, zadrzewienia. 53 ֊ 'Cywilizowanie' ogrodu miejskiego wedle potrzeb kaliskich elit: w kręgu historycznych precedensów i cytatów . 56 - Sport, kultura atrakcji i relacje władzy w parku kaliskim. 78 6. Tereny zieleni publicznej i park na przełomie XIX i XX wieku. 96 III. PARK MIEJSKI I TERENY ZIELENI PUBLICZNEJ W DEKADZIE SZYBKIEGO ROZWOJU KALISZA U POCZĄTKU DWUDZIESTEGO WIEKU. 101 1. Polityka inwestycyjna względem terenów zieleni publicznej w okresie rządów prezydenta Leonarda Bettichera w latach 1903-1911 . 101 2. Ogród komercyjnych rozrywek, kaliskie sanatorium i przestrzeń emancypacji nowe funkcje dzielnicy parkowej na początku XX wieku.106 3. Na przełomie: próby rozbudowy parku i niedostatek terenów zieleni publicznej w „Wielkim Kaliszu" początków XX stulecia. 119
IV. OGRÓD CYWILIZACJI. PARK KALISKI PRZEŁOMU XIX-XX WIEKU JAKO PRZESTRZEŃ KULTUROWA. 129 1. Słodycze cywilizacji: wątki znaczeniowe i funkcjonowanie kaliskiego „Edenu" .129 2. Ogród miejski jako narzędzie tożsamościowe warstw średnich miasta gubernialnego ֊ przestrzeń kłasowości, społecznych rytuałów, aspiraqi i fantazji .136 V. ROK 1914: ROZPAD ŚWIATA OSWOJONEGO. DWUDZIESTOWIECZNE I WSPÓŁCZESNE POSŁOWIE .141 ANEKS - Komitet Parkowy przy magistracie .153 SUMMARY .155 РЕЗЮМЕ .156 BIBLIOGRAFIA.157 REPRODUKCJE .169 SPIS REPRODUKCJI.262
РЕЗЮМЕ Макары Гужински, Варшавский Университет ПУБЛИЧНЫЙ ПАРК В ХІХ-М ВЕКЕ В КАЛИШЕ ֊ ОГОРОД ЦИВИЛИЗАЦИИ. Целью этой книги является представить подробную историческую реконструкцию всесторонней перестройки, развития и восстановления известного публичного огорода с 1798 г. в Калише в конце XIX-го
века. Калиш был одной из провинциальных столиц Царства Польского (установленного в 1815 г.), а затем стал столицей губернии (1867-1914), скромным городом польской провинции под русской властью. Несмотря на небольшой размер (около 25.000 жителей в 90-ых годах XIX-го века), Калиш считался ключевым
приграничным центром имперской администрации, расположенным вблизи восточных периферии Русской Империи. Калиш был также центром много национальной торговли, коммерции и культуры для польского, еврейского, немецкого и русского общества. Его живописные огороды, расположенные вдоль реки Просны, в
начале XX-го века стали одним из наиболее тщательно разработанных городских парков польских городов, известным из-за своих памятников, зданий, гротов и разнообразных очаровательных мест. В настоящей книге я пытаюсь не только проанализировать процесс полного восстановления и расширение парка с 70-ых
годов XIX-го века по 10-ые годы XX-го века, но также и описать главные способы его функционирования в местной публичной сфере и культурной и социальной жизни. Калишский парк из периода Прекрасной эпохи - одно из наиболее подробно обдуманных публичных мест в Польше, основанная на культуре
человеческая инвенция природы, служащая разным представителям городского населения местом развлечение и общественной
гигены. Это тоже выражение политических и моральных взглядов местного среднего класса и элит, покровителей огорода. Я пытаюсь составить архитектуру и скульптуру огорода с начала ХХ-го века с современным калишским публичным пространством и визуальной культурой. Архитектурные структуры и стиль огородов создали место для современного отдыха и коммерции в этом промышленном городе. В то же время калишский публичный огород может служить современным примером исследования пространственных проявлений и взаимодействия исторических нарративов, русской государственной политики и частных страстей. Все эти явления в публичном парке - огороде цивилизации - раскрывают классовые, национальные и половые деления, а также имперскую политику в польском городе под управлением России, что даёт увлекател ьное поле для современных городских и культурных исследований. Tłumaczenie: Justyna Danik 156
ENGLISH SUMMARY Makary Górzyński, University of Warsaw, Institute of Art History THE NINETEENTH-CENTURY PUBLIC PARK IN KALISZ: THE GARDEN OF CIVILIZATION The aim of this book is to provide a detailed historical reconstruction of the comprehensive, late nineteenth-century renovation, expansion and a restoration of the Kalisz's famous public garden, opened to the public in 1798, Kalisz had been one of the Polish Kingdom's (est. 1815) provincial capitals, and later became a governorate city (1867-1914), a modest town in the Russia-ruled Polish provinces. Despite iťs provincial size (ca. 20 000 inhabitants in the 1890s) Kalisz was perceived as a crucial borderland seat of the imperial administration, located close to the western outskirts of the Russian Empire. It was also a multiethnic trade, commerce and cultural centre for the Polish, Jewish, German and Russian communities. Iťs picturesque public gardens, set in a beautiful location among the Prosná river channels, by the 1900s became one of the most spectacular town parks among Polish cities, famous for its statues, buildings, grottoes or for a variety of charming vistas and functions providing modem entartainment spaces for the urban society. In this book I try to examine not only the process of the complete renovation and enlargement of the garden, conducted from the 1870s to the 1910s, but also to describe the main ways of its functionali-zation in the local public sphere, including written or visual accounts depicting the cultural and social life of the town. I perceive the Kalisz's Belle Epoque park as one of the most
elaborated Polish public spaces of a culture-based, human invention of the "Nature", serving various actors of the urban population for entertainment, discourses on public hygiene or to articulate the political or the moral issues of politics serving the local middle class and elites, being patrons of the garden. I also try to connect the garden architecture and sculptures from around the 1900s with the Kalisz's contemporary public sphere and visual culture. Architectural structures and gardening stylepatterns shaped crucial spaces serving needs of the modem recreation, leisure and commerce in this industrial city. At the same time, the Kalisz's public garden may be a perfect example for studies of the spatial manifestations and interactions of the narratives of history, Russian government politics or private, sensual desires in the public space. All of these phenomena in the public park - a "garden of civilization" - were unfolding class-, national- or gender-based divisions and imperial politics in this Russia-ruled provincial Polish town, offering a fascinating tieid for contemporary urban and cultural studies. 155
BIBLIOGRAFIA Archiwalia i zbiory ARCHIWUM GŁÓWNE AKT DAWNYCH W WARSZAWIE DYREKCJA UBEZPIECZEŃ KRÓLESTWA POLSKIEGO 1807-1855 sygn. 3414, Kalisz 1846-1848, vol. 15, Rys istniejącego domu mieszkalnego No. JM. Ernsta Forster w parku w m. Kaliszu; F. Reinstein, Rys wystawionego domu ogrodniczego wraz z oranżerją w parku publicznym przy m. Kaliszu TOWARZYSTWO KREDYTOWE ZIEMSKIE sygn. 606-1, Plan dóbr Nosków gubernij Kaliskiej w powiecie kaliskim, oryg. O. Wolle, 1877, przerys, światłokopia z 1940 ZBIÓR KARTOGRAFICZNY sygn. 46-12, ark. 1, F. Zandrowicz, Plan powiększenia i urządzenia Parku w mieście Gubernialnym Kaliszu sporządzony w roku 1843; Plan Sytuacyjny i Niwellacyjny części miasta Kalisza z oznaczeniem regulować się mającego kanatu wraz z ulicami po obu stronach tegoż sporządzony w roku 1842 przez Inżyniera Gubernialnego Zandrowicza ARCHIWUM PAŃSTWOWE W ŁODZI RZĄD GUBERNIALNY KALISKI sygn. 507, O začislenii v štat činovnika Kališskogo Gubernskogo Pravlenija Leonarda Bettichera, 1903-1911 (1875) sygn. 695, O naznačenii dejstviteľnogo statskogo sovetnika Daragana kalisskim gub/ernatorom/, 1883-1906 sygn. 2510, O častnych postrojkach po gorodu Kališů, 1909-1910 sygn. 3629, O razrešenii v gorode Kališe postroiť spasateľnuju stanciju, 1897 sygn. 3639, O razrešenii v gorode Kališe postroiť spasateľnuju stanciju, 1897-1913 sygn. 3842, Narjađ o gorodskom čhozjajstve, 1901-1903 157
sygn. 3939 (a i b), О postrojke vodolecebnicy w Kaliskom gorodskam parke, 1903-1912 sygn. 3952, Ob učreždenii komitetea po zavedyvaniju gorodskim parkom v Kališe, 1903-1904 sygn. 4528, O remonte i rassirenii oranžérii i teplicy v Kališskom gorodskom parke, 1913 sygn. 5099,0 vydače ssudy v 3000 rublej iz stroitel'nogo kapitala goroda Kališa na rasširenie gidropatičeskogo zavedenija, 1910 sygn. 5170, O vydače ssudy iz stroitel'nogo Kališskomu Gidropatičeskomu Obščestvu o razmere 5000 rublej, 1912-1913 sygn. 7908, Ob utverždenii ustava Kališskogo Giđropatičeskogo zavedenija, 1904 ARCHIWUM PAŃSTWOWE W KALISZU AKTA MIASTA KALISZA sygn. 162, Akta dot. opinii i lustracje parków i zieleńców miejskich, 1925-1930 sygn. 207, Projekt na budowę Domu Kultury i Sztuki im. Adama Asnyka w Kaliszu, 1939 sygn. 259, Projekt basenu kąpielowego w Miejskim Parku Sportowym w Kaliszu, 1937 sygn. 318, Zakład hydropatyczny w Kaliszu, park miejski, 1928-1940 sygn. 319, Miejski nowy park, nr miejski 383, 1931-1940 sygn. 322, Skwery, 1917-1925 sygn. 1402, Akta budowlane nieruchomości na Łęgu Tynieckim, dotyczą sprzedaży placu pod Parku Ludowy, roszerzenia stadionu sportowego, 1928 WOJEWÓDZKIE BIURO PLANOWANIA PRZESTRZENNEGO W KALISZU sygn. 1033, Miasto Kalisz. Park Paderewskiego z urządzonym cmentarzem dla Bohaterów Armii Czerwonej sygn. 1013-1016, Miasto Kalisz. Plan ogólnego zagospodarowania [1953] NARODOWY INSTYTUT DZIEDZICTWA Archiwum ewidencji konserwatorskich Ewidencja parku miejskiego w Kaliszu wraz z inwentaryzacją szczegółową, mps, Warszawa 1979 B. Lišiak i G. Lišiak, Studium rewaloryzacji
zabytkowego Parku Miejskiego w Kaliszu. Szkic histo ryczny, mps, Poznań 1982-1983 B. Narębska, karta inwentaryzacyjna zabytku nieruchomego, Kalisz. Dom Ogrodnika, 1985 MUZEUM OKRĘGOWE ZIEMI KALISKIEJ W KALISZU DZIAŁ HISTORYCZNY Zbiór pocztówek, fotografii i albumów BIBLIOTEKA Zbiór czasopism historycznych, opracowań, materiałów i prac dotyczących dziejów Kalisza 158
MUZEUM PAŁACU W WILANOWIE DZIAŁ INWENTARZY, kopie ze zbiorów Technische Universität Berlin i Ofen- und Kera mikmuseum Velten Emst March's Tonwarenfabrik, Charlottenburg b. Berlin, Sammlung photographischer Abbildungen von Vasen, Kandelabren, Fontänen, Taufstein, Statuen, Bauomamenten usw. Bd 1-5. Berlin 1880-88 Tonwaren Fabrik von Emst March und Sohne Charlottenburg. Preisliste A. Erzeugnisse aus sandsteinfarbener Masse, Berlin 1899 Tonwaren Fabrik von Emst March und Sohne Charlottenburg. Preisliste B. Wetterfeste Terrakotten, Berlin, Oktober 1899 WOJEWÓDZKI URZĄD OCHRONY ZABYTKÓW W POZNANIU, DELEGATURA W KALISZU Kalisz. Studium historyczno-urbanistyczne, opracowane na zlecenie Poznańskiej Wojewódzkiej Rady Narodowej, Wojewódzki Zarząd Architektury i Nadzoru Budownictwa w Poznaniu, PPKZ Poznań 1959, opracowanie zbiorowe pod red. T. Ruszczyńskiej, J. Nalepy, E. Linette, mps, kopia Roczniki prasy i czasopism dawnych, wykorzystane w opracowaniu [bibliografia nie zawiera pojedynczych notek prasowych czy artykułów, przywoływanych w przypisach] Biesiada Literacka, 1900 Cyklista, 1896-1900 Gazeta Kaliska, 1893-1919 Kaliszanin, 1871-1891 Kaliszanin - Organ Narodowy Ziemi Kaliskiej, 1906 Káraj, 1897-1900 Kurier Kaliski, 1905-1906 Ogrodnik, 1912 Przegląd Techniczny, 1916 Ster - Organ Równouprawnienia Kobiet, 1909 Świat, 1909 Tygodnik Ilustrowany, 1895-1900 Wiadomości Budowlane, 1911-1914 Wędrowiec, 1895-1900 Zdrowie, 1903-1912 Ziarno, 1900-1901 159
Źródła drukowane, wspomnienia, edycje, opracowania, mające wartość źródłową A. Chodyński, Park kaliski i alea Józefiny, w: Z. Zanożyński, red., Noworocznik kaliski na rok zwyczajny 1875 który ma dni 365, Kalisz 1874, s. 43-54 A. Chodyński, Kieszonkowa kroniczka historyczna miasta Kalisza, Kalisz 1885 W. Chromecki, Szkic historyczny miasta Kalisza, Kalisz 1911 ƒ. Dąbrowski, Katastrofa kaliska - opowieść naocznego świadka, Warszawa 1914 M. Górzyński, Wczasy Kaliskie 1911-1913, Obrazy z czasów transformacji, Kalisz 2016 F. Gregorowicz, Warszawa pod względem topograficznym, hygienicznym i geologicznym wraz z planem miasta wystawiającym wartość hygieniczną każdego domu, dziełko ofiarowane ra dzie miejskiej miasta stół Warszawy,pomysiane i w całośc ułożone przez Redaktora Przyjaciela Zdrowia, Warszawa 1862 E. Jankowski, Kwiaty naszych ogrodów, Warszawa 1877 E. Jankowski, Pro paupero, w: Upominek. Książka zbiorowa na cześć Elizy Orzeszkowej (1866-1891), Warszawa 1893 E. Jankowski, Zadrzewienie miast naszych, „Sprawy miejskie. Pamiętnik Stowarzyszenia Wła ścicieli Nieruchomości m. Warszawy", Warszawa 1911, s. 39-112 E. Jankowski, Dzieje ogrodnictwa, t. 2, Od początku w. XIX do r. 1930, Kraków 1938 E. Jankowski, Wspomnienia ogrodnika, oprać. A. Szwejcerowa, A. Brachfogel, Warszawa 1972 A. Janowski, Wycieczki po kraju, cz. ГѴ, Na szlaku nowej kolei. Warszawa-Łowicz-Łódź-Kalisz, Warszawa 1903 S. Jasiński, Wzory i plany ogrodów zastosowane do potrzeb naszego kraju oraz wzory kobierców kwiatowych z 16-tu tablicami planów i opisem hodowli stosownych roślin. Warszawa 1879 Kalendarz
„Gazety Kaliskiej" informacyjno-adresowy na 1905 rok, Kalisz 1904 Kalendarz Kaliski Handlowo-Informacyjno-Literacki na rok przestępny 1912, Kalisz 1911 Kalendarz Kaliski na rok zwyczajny 1914, Kalisz 1913 Kalendarz na Szkołę Rzemiosł w Kaliszu. Kalendarz na rok 1907, Kalisz 1906 Kalendarz na Szkołę Rzemiosł w Kaliszu. Kalendarz na rok przestępny 1908, Kalisz 1907 Kaliszanin. Kalendarz Ilustrowany na rok zwyczajny 1902, oprać. W. Szatkowski, Kalisz 1901 Kaliszanin. Kalendarz Ilustrowany na rok zwyczajny 1903, oprać. W. Szatkowski, Kalisz 1902 Kaliszanin. Kalendarz Ilustrowany na rok zwyczajny 1904, oprać. W. Szatkowski, Kalisz 1903 Katastrofa kaliska 1914. Materiały źródłowe (wybór), red. R. Bieniecki, B. Celer, Kalisz 2014 W. Kwiatkowski, Przewodnik po Kaliszu, Kalisz 1932 S. Markiewicz, Kwestia kanalizacyi miast, Warszawa 1869 G. Meyer, red., Lehrbuch der schönen Gartenkunst: mit besonderer Rücksicht auf die praktische Ausfìhrung von Gärten und Parkanlagen Berlin, Berlin 1873 Noworocznik kaliski na rok zwyczajny 1875 który ma dni 365, oprać. Z. Zanożyński, Kalisz 1874 160
Potęga przemysłu, handlu i rolnictwa w Królestwie Polskim, Warszawa 1913 Ks. J. Sobczyński, [Kromka kościelna Kalisza], 1.1,1901-1905, rkps w Archiwum Diecezjalnym we Włocławku, komputeropis wersji redakcyjnej, oprać, A. Walczak-Niewiadomska, K. Walczak, obecnie w opracowaniu do druku przez KTPN, planowane wydanie Kalisz 2019-2020 E. Stawecki, Album kaliskie, ser. 1., Zawierająca widoki samego miasta Kalisza, tekst i opracowa nie E. Stawecki, rys. S. Barcikowski, litogr. M. Fajans, Warszawa 1858 J. Strumiłło, Ogrody północne, Wilno 1883 [oryg. wyd. 1820] M. Szachówna, Kalisz i jego okolica, Kalisz 1927 M. Szafrańska, red., Ogród polski w XIX теки. Antologia tekstów, „Studia i Materiały. Ogrody", z. 3 (9), Warszawa 1998 F. Szanior, Kwietniki kobiercowe, Warszawa 1886 B. Szczepankiewicz, Album Kalisza. Na pamiątkę poświęcenia ratusza w Kaliszu dnia 2/14 lipea 1889, Kalisz 1891 roku z rysunkami F. Sękowskiego L. Wemic, O stanie i potrzebach sanitarnych Kalisza w szczególności, a miast prowincyonalnych w ogóle, „Zdrowie", 1903, z. 6-7, s. 878-885 Zakład Hydropatyczny w Kaliszu, Kalisz 1904 Słowniki tematyczne, bibliografie, publikacje katalogowe E. Andrysiak, Władysław Kościelniak. Bibliografia, Kalisz 1996 E. Andrysiak, K. Walczak, Danuta Wańka, Druki kaliskie XIX i połowy XX w. (1800-1945), Bibliografia. Kalisz 2003 Bibliografia historii Kalisza, 1.1-4, pod. red. E. Andrysiak, Kalisz 2002-2007 Bibliografia prasy kaliskiej 1805-2005, oprać. E. Andrysiak, B. Celer, Kalisz 2005 T. Chlebba, Kalisz na starych pocztówkach, Łódź 2011 L. Grajewski, Bibliografia ilustracji w
czasopismach polskich XIX i początku XX wieku (do 1918 r.), Warszawa 1972 Portret miasta. Architektura Kalisza w dokumentach archiwalnych, Kalisz 2010 T. Ruszczyńska, A. Sławska, Z. Winiarz (red.), Powiat kaliski, „Katalog zabytków sztuki w Polsce", t. 5, Województwo Poznańskie, z. 6, Warszawa 1960 Słownik biograficzny gubernatorów i wicegubernatorów w Królestwie Polskim (1867-1918), oprać. A. Górak, J. Kozłowski, K. Latawiec, LubUn 2015 Słownik Biograficzny Wielkopolski Południowo-Wschodniej, Ziemi Kaliskiej, pod red. i oprać. E. Andrysiak, E. Polanowskiego, H. Tadeusiewicz, D. Wańki et.a!, z. próbny, t. 1-3, Kalisz 1993-2007 E. Steczek-Czemiawska, Kalendarze kaliskie. Bibliografia, Kalisz 1994 D. Wańka, Kalisz i ziemia kaliska na łamach „Gazety Kaliskiej" w latach 1893-1914. Bibliografia, Kalisz 1998 161
Opracowania Materiały niepublikowane A. Szwarc, Polskie „warstwy oświecone" w Kaliskiem po powstaniu styczniowym i ich aktywność społeczno-kulturalna (1863-1890), mps rozprawy doktorskiej w Bibliotece Instytutu Historycznego UW, Warszawa 1978 Artykuły w czasopismach i tomach zbiorowych I. Barańska, Kaliska Wystawa Pracy Kobiet z 1909 roku i jej sekcja artystyczna. Problematyka pro wincjonalnej sztuki kobiecej, w: S. Kowalska, red., Dziedzictwo kulturowe miasta Kalisza i regionu południowej Wielkopolski. 1, Ludzie niezwykli, mniejszości narodowe i etniczne na terenia Miasta Kalisza, unikatowe zawody i zakłady produkcyjne, z dziejów kultury i oświaty, Kalisz 2011, s 114-135 I. Binkowska, Julius Herrmann Edmund Lösener - współtwórca zieleńca na dawnym placu Kró lewskim, w: H. Okólska, red., Przedmieście Mikołajskie we Wrodawiu, Wrocław 2011, s. 132-147 P. Bylina, Rekonstrukcja składu i technologii wytwarzania materiałów budowlanych dla potrzeb kon serwacji zabytków, „Materiały Ceramiczne / Ceramic Materials", 2010, nr 4, s. 618-621 T. Edensor, Walking in the British Countryside: Reflexivity, Embodied Practices and Ways to Escape, "Body and Society", 2000, t. 6, nr 3-4, s. 81-106 M. Górzyński, Uzdrowisko w centrum przemysłowego miasta? Hydropatia w Kaliszu i budowanie „kultury atrakcji" nadgranicznej stolicy przed 1914 rokiem, w: Uzdrowiska w procesie moder nizacji (XIX-XXI wiek), red. B. Płonka-Syroka, L. Czyż, A. Syroka, K. Sudoł, Wrocław 2014,165-182 M. Górzyński, Urban Planning and Municipal Governance in a Period ofRapid Change: A Frontier Town in Russian Poland at the
Turn of the Twentieth Century, "Journal of the Society of Architectural Historians", 2017, (76), nr 3, s. 303-326 M. Górzyński, Królestwo Polskie i jego papierowe metropolie. Dwa plany regulacyjne miast z około 1900 roku: rekonesans badawczy, „Zeszyty Kaliskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk", 1.17, W kręgu kaliskich badań nad sztuką i kulturą artystyczną 2, red. I. Barańska, Kalisz 2017, s. 164-232 G. Leśniak, Ogrody miejskie L·dzi- miastaprzemysłowego-powstałe w okresie Królestwa Polskiego, w: T. Bernatowicz, red., Architektura i urbanistyka w krajobrazie historycznym Królestwa Polskiego 1815-1914. Materiały sesji naukowej zorganizowanej przez Stowarzyszenie Konserwatorów Zabytków w Radziejowicach w dniu od 6 do 8 maja 1989, Warszawa 1992, s. 135-145 M. Jankowska, Rola Komitetu Plantacyjnego w rozwoju zieleni miejskiej w Warszawie na przełomie XIX і XX wieku, w: E. Chojecka, red., Sztuka a natura. Mateirały XXVIII Sesji Naukowej Stowarzyszenia Historyków Sztuki przeprowadzonej 23-25 listopada 1989 roku w Katowi cach, Katowice 1991, s. 389-398 M. Jankowska, Warszawskie środowisko ogrodników-planistów na przełomie XIX і XX wieku. Warunki kształtowania się zawodu, w: T. Bernatowicz, red., Architektura i urbanistyka w krajobrazie historycznym Królestwa Polskiego 1815-1914, Warszawa 1992, s. 115-122 162
Z. Kłedecki, Kaliska hydropatia i jej lekarze, „Zeszyty Naukowe Kaliskiego Towarzystwa Lekarskiego", 2003, nr 9, s. 91-109 T. Krokos, Sto dziesięć lat kaliskiego wioślarstwa, „Rocznik Kaliski", 2004-2005, t. 30, s. 283-289 B. Kunicki, Siedemdziesiąt pięć lat KTW, „Rocznik Kaliski", 1973, t. 6, s. 390-393 A. Lupienko, Wkład ruchu higienicznego w polską myśl urbanistyczną (1850-1914), w: M. GetkaKenig, A. Lupienko, red., Architektura w mieście, architektura dla miasta. Społeczne i kulturowe aspekty funkcjonowania architektury na ziemiach polskich lat 1815-1914, Warszawa 2017,57-70 M. Omilanowska, Die Holzarchitektur der Ostseebader und die Wolgaster Actiën Gesellschaft, w: eadem, B. Störtkuhl, B. Pusback, red., Stadtfluchten. Ucieczki z miasta, Warszawa 2011, s. 129-146 J. Raszewska, Rozwój zaludnienia miasta Kalisza w latach 1793-1939, „Rocznik Kaliski" 2,1969 J. Ross, Architektura drewniana w polskich uzdrowiskach karpackich (1835-1914), w: T. Hrankowska, red., Sztuka 2 połowy XIX wieku. Materiały sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Łódź listopad 1971, Warszawa 1973, s.151-172 J. Skuratowicz, Pałac w Grodźcu koło Konina, w: Ars una, Prace z Historii Sztuki Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 1976, s. 147-157 J. A. Splitt, Z dziejów kaliskiego parku miejskiego, „Kronika Wielkopolski", 2000, nr 2 (94), s. 78-95 M. Szafrańska, Sztuka ogrodowa w Królestwie Polskim. Teksty teoretyków i ogrodników, w: T. Bernatowicz, red., Architektura i urbanistyka w krajobrazie historycznym Królestwa Polskiego 1815-1914, Warszawa 1992, s. 95-114 M. Szafrańska, „Cudna barw
harmonia" dziewiętnastowiecznych kwietników, w: R. Pasieczny, A. Ziemba, red., De gustibus. Studia ofiarowane przez przyjaciół Tadeuszowi Stefanowi Jaroszewskiemu z okazji 65. rocznicy urodzin, Warszawa 1996, s. 397-407 M. Szafrańska, Formy dziewiętnastowiecznych ogrodów, w: eadem, red., Ogród. Forma-symbol-marzenie, katalog wystawy (Zamek Królewski w Warszawie, 18 grudnia 1998-28 lutego 1999), Warszawa 1998 A. Szkurłat, Przed i po Dynasaćh - stracona szansa?, w: B. Wierzbicka, red., Miasto tyłem do rzeki. Materiały sesji naukowej, Warszawa 22-23 czerwca 1995, Warszawa 1996, s. 140-151 P. Szymański, 120 lat Kaliskiego Towarzystwa Wioślarskiego, „Rocznik Kaliski", 2014, t. 40, s. 281-287 A. Tabaka, M. Błachowicz, Cukiernie, kawiarenki, tancerki, „Zycie Kalisza", 2011, nr 24, s. 32 A. Tabaka, M. Błachowicz, Cyklomania, „Życie Kalisza", 2011, nr 26, s. 32 A. Tabaka, M. Błachowicz, Hotelowe luksusy, „Życie Kalisza", 2011, nr 29, s. 32 A. Tabaka, M. Błachowicz, Cukiernie, kawiarenki, tancerki, „Życie Kalisza", 2011, nr 24, s. 33 A. Tabaka, M. Błachowicz, Rozwój Kalisza - marzenia i rzeczywistość, „Życie Kalisza", 2011, nr 33, s. 13 A. Tabaka, M. Błachowicz, Początki nowoczesnego Kalisza, „Życie Kalisza", 2012, nr 7, s. 32 A. Tabaka, M. Błachowicz, Zagłada ogrodów gubernatora, „Żyde Kalisza", 2012, nr 9, s. 32 A. Tabaka, M. Błachowicz, Restauracja ze strzelnicą, „Życie Kalisza", 2012, nr 10, s. 32 163
A. Tabaka, M. Błachowicz, Marmury Hitlera w kaliskim parku, „Żyde Kalisza", 2012, nr 15, s. 33 A. Tabaka, M. Błachowicz, Na stulecie nowego parku, „Życie Kalisza", 2012, nr 17-18, s. 32 A. Tabaka, M. Błachowicz, Z pozdrowieniami od ogrodnika, „Żyde Kalisza", 2012, nr 20, s. 32 A. Tabaka, M. Błachowicz, Dawne pikniki, czyli iluminacje, „Żyde Kalisza", 2013, nr 24, s. 32 Wydawnictwa zwarte E. Andrysiak, H. Karolewska, Felicja Łączkowska (1859-1932). Nauczyciela i działaczka społeczna, Kalisz 2018 A. Apanowicz, S. Witkowski, red., Radom - dzieje miasta w XIX i XX wieku, Warszawa 1985 B. Ardszewska, red., The Baroque Villa. Suburban and country residences c. 1600-1800, Wilanów 2009 В. Arciszewska, red., The Early Modern Villa. Senses and Perceptions versus Materiality, Wilanów 2017 Ch. Baier, et. al., red., Retablissement. Preußische Stadtbaukunst in Polen und Deutschland, Berlin 2016 E. Banícka, W szktaułach zieleni. Europejski ruch miast-ogrodów 1903-1930, Warszawa 2016 Z. Baumann, Nowoczesność i Zagłada, przeł. T. Kunz, Kraków 2009 B. Baumüller, U. Kuder, Th. Zoglauer, Inszenierte Natur. Landschaftskunst im 19. und 20. Jahrhundert, Stuttgart 1997 I. Barańska, Architektura Kalisza w dobie Królestwa Kongresowego, Kalisz 2002 B. Bergdoll, European Architecture 1750-1890, Oxford-New York 2000 Die Besetzung des oeffentlichen Raumes. Politische Plaetze, Denkmaler und Strassennamen im europaeischen Vergleich, red. R. Jaworski, P. Stachel, Berlin 2007 M. Błachowicz, A. Tabaka, Nowy Kaliszanin, Kalisz 2010 I. Binkowska, Natura i miasto. Publiczna zieleń miejska we Wrocławiu od
schyłku XVIII do początku XX wieku, Wrocław 2011 Ł. Biskupski, Miasto atrakcji. Narodziny kultury masowej na przełomie XIX i XX wieku: kino w systemie rozrywkowym Łodzi, Warszawa 2013 W. C. Brumfield, A History of Russian Architecture, wyd. Seattle 2005 J. Brus, Albert Nestrypke. Propagator architektury modernistycznej w Kaliszu, Kalisz 2017 G. Ciołek, Ogrody polskie. Przemiany formy i treści, Warszawa 1954 G. Chadwick, The Park and the Town. Public landscape in the 19th and 20th century, New York-Washington 1966 Ł. Chimiak, Gubernatorzy rosyjscy w Królestwie Polskim 1863-1915. Szkic do portretu zbiorowego, Wrodaw 1999 A. Corbin et al., red., Historia ciała, t. 2, Gdańsk 2013 [wyd. oryg. 2005] B. Czechowska, Kaliskie Korso. Architektura i urbanistyka Alei Wolności w XIX i XX wieku, Kalisz 2010 164
A. Czyżewski / E. Howard, tł. A. Czyżewski, P. Borman, Trzewia lewiatam. Miasta ogrody i narodziny przedmieścia kulturalnego / Miasta ogrody przyszłości, wyd. 2, Warszawa 2009 Dzieje Kalisza, red. W. Rusiński, Poznań 1977 K. Dumała, Przemiany przestrzenne miast i rozwój osiedli przemysłowych w Królestwie Polskim w latach 1831-1869, Wrodaw-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1974 P. A. Elliott, British Urban Trees. A Social and Cultural History, Winwick White Horse Press 2016 M. Forchet, Naturalismus und Historismus. Gustav Meyer (1816-1877) und sein Lehrbuch der schonen Gartenkunst, Weimar 2004 M. Górzyński, Dziewiętnastowieczny ratusz w Kaliszu. Architektura i niezrealizowany projekt nowoczesności, Kalisz 2014 M. Górzyński, Dziewiętnastowieczny teatr w Kaliszu. Architektura i polityki kulturowe na peryferiach imperium, Kalisz 2017 M. Górzyński, Album historyczny pałacu Kreutzów w Kościelcu, Kościelec 2019 G. Hajós, red., Stadtparks in der österreichischen Monarchie 1765-1918. Studien zur bürgerlichen Entwicklung des urbanen Grüns in Österreich, Ungarn, Kroatien, Slowenien und Krakau aus europäischer Perspektive, Köln-Vien-Weimar 1996 E. Hobsbawm, T. O. Ranger, Tradycja wynaleziona, przeł. M. Godyń, F. Godyń, Kraków 2008 [wyd. oryg. 1983] ƒ. D. Hunt, The picturesque garden in Europe, London 2002 J. D. Hunt, Der malerische Garden: Gestaltung des europäischen Landschaftsgartens, Stuttgart 2004 A. Janiak-Jasińska, K. Sierakowska, A. Szwarc, red., Działaczki społeczne, feministki, obywatelki. Samoorganizowanie się kobiet a ziemiach polskich do 1918 roku (na tle porównawczym), 1.1-2,
Warszawa 2008-2009 A. Kaczmarek, Dzieje kaliskich ulic, 1.1, Kalisz 2002, t. 2, Kalisz 2012 Kalisz - miasto otwarte. Mniejszości narodowe i religijne w dziejach Kalisza i ziemi kaliskiej, red. K. Walczak, E. Andrysiak, Kalisz 2006 W. Kalinowski, red., Urbanistyka i architektura Radomia, Lublin 1979 J. Kapsa, red., Stulecie Wystawy Przemysłu i Rolnictwa w Częstochowie 1909, Częstochowa 2009 S. Kęszka, Dzieje parafii Narodzenia NMP w Chełmcach, Kalisz 2008 E. I. Kiriczenko, Russkaâ arhitektura 1830-1910Һ godov, Moskva „Iskusstvo" 1978 E. I. Kiriczenko, Russkij stil. Poiski wyrażenija nacionalnoj samobytnosti, Moskva 1997 W. Kościelniak, Zabytki architektury Kalisza, Kalisz 1987 W. Kościelniak, W ramionach Prosny. Kalisz i jego rzeka, Kalisz 2006 W. Kościelniak, K. Walczak, Kronika Kalisza, Kalisz 2002 W. Kościelniak, Kalisz. Ilustrowany przez autora przewodnik po mieście z praktycznym informatorem, wzbogacony 132 nowymi kolorowymi zdjęciami Kalisza, Kalisz 2004 W. Kościelniak, Leksykon kaliski, Kalisz 2008 W. Kościelniak, Wędrówki po moim Kaliszu, Kalisz 2010 165
G. M. König, red., Eine Kulturgeschichte der Spazierenganges. Spuren einen bürgerlichen Praktik 1780-1850, Böhlau 1996 G. Królikiewicz, Terytorium ruin. Ruina jako obraz i temat romantyczny, Kraków 1993 B. Kunicki, Ballady kaliskie ilustrowane przez Władysława Kościelniaka, Kalisz 1991 M. Leśniakowska, Jan Koszczyc Witkiewicz 1881-1958 i budowanie w jego czasach, Warszawa 1998 K. Lippold, Berliner Terrakottakunst des 19. Jahrhunderts, Berlin 2010 A. Lupienko, A. Zabłocka-Kos, red., Architektura w mieście, architektura dla miasta, t. 2: Przestrzeń publiczna w miastach ziem polskich w „długim" XIX wieku, Warszawa 2019 S. Małyszko, Majątki Wielkopolskie, t. 6, Powiat kaliski, Szreniawa 2000 Z. Moździerz, Architektura i rozwój przestrzenny Zakopanego 1600-2013, Zakopane 2013 M. Ogbom, Spaces of Modernity. London's Geographies 1680-1780, New York 1998 M. Omilanowska, Architekt Stefan Szyler 1857-1933, Warszawa 2008 M. Omilanowska, B. Störtkuhl, В. Pusback, red., Stadtfluchten. Ucieczki z miasta, Warszawa 2011 M. Omilanowska, Kreacja. Konstrukcja. Rekonstrukcja. Studia z architektury XIX-XXI wieku, Warszawa 2016 M. Olifirowicz, Encyklopedia Radomia, Radom 2009 M. Olkuśnik, Wyjechać z miasta. Mieszkańcy Warszawy wobec podróży, turystyki i wypoczynku na przełomie XIX i XX wieku, Warszawa 2015 J. Osterhammel, Historia XIX wieku. Przeobrażenie świata, red. W. Molik, tłum. I. Drozdowska Broering, J. Kałążny, A. Peszke, K. Śliwińska, Poznań 2013 P. Hobhouse, Historia ogrodów, tłum. B. Mierzejewska, E. Romkowska, Warszawa 2005 [wyd. oryg. 2002] B. Płonka-Syroka, A. Kaźmierczak, red.,
Historia kultury uzdrowiskowej w Europie, Wrocław 2012 B. Płonka-Syroka, A. Syroka, red., Historia polskiej kultury uzdrowiskowej, Wrocław 2012 B. Płonka-Syroka, L. Czyż, A. Syroka, K. Sudoł, red., Uzdrowiska w procesie modernizacji (XIX-XXI wiek), Wrocław 2014 E. Polanowski, W dawnym Kaliszu. Szkice z życia miasta 1850-1914, Poznań 1979 E. Polanowski, Życie literackie Kalisza 1870-1907, Warszawa 1987 E. Polanowski, Maria Dąbrowska w krainie dzieciństwa i młodości, Poznań 1989 M. Rolf, Imperiale Herrschaft im Weichselland: Das Königreich Polen und das Russische Imperium (1864-1915), Oldenbourg 2015; wyd. polskie Rządy imperialne w Kraju Nadwiślańskim. Królestwo Polskie i cesarstwo rosyjskie (1864-1915), tłum. W. Włoskowicz, Warszawa 2016. R. G. Robin Jr, The Tsar's Viceroys: Russian Provincial Governors in the Last Years of the Empire, Londyn 1987 M. Rohde, Von Muskau bis Konstantinopel. Eduard Petzold - ein europäischer Gartenkünstler 1815-1891, Dresden 1998 A. Rottermund, Jean-Nicolas-Louis Durand a polska architektura I połowy XIX wieku, Wrocław 1990 K. Rozmarynowska, Ogrody odchodzące. .IZ dziejów gdańskiej zieleni publicznej 1708-1945, wyd. 2, Gdańsk 2017 166
W. Rusiński, Kalisz. Zarys dziejów, Poznań 1983 G. Ruszczyk, Drewno i architektura. Dzieje budownictwa drewnianego w Polsce, Warszawa 2007 Ł. M. Sadowski, „Kostiumfrancuski" a architektura rezydencjonalna polskiej arystokracji i ziemiaństwa w latach 1864-1914, Warszawa 2006 H. M. Schenker, Melodramatic Landscapes: Urban Parks in the Nineteenth Century, Charlottesville-London 2009 G. Schlender,}. A. Splitt, red., Portret miasta. Architektura Kalisza w dokumentach archiwalnych / Portrait of a City. The Architecture of Kalisz in Historical Documents, Kalisz 2010 G. Smyk, Korpus urzędników cywilnych w guberniach Królestwa Polskiego w latach 1867-1915, Lublin 2004 }. A. Splitt, „Perłą jest park jego". Widoki dawnego parku kaliskiego, Kalisz 1998 M. Szafrańska, red., Ogród. Forma-symbol-marzenie, katalog wystawy (Zamek Królewski w Warszawie, 18 grudnia 1998-28 lutego 1999), Warszawa 1998 P. Szymański, red., Z falami Prosny. 115 lat KTW1894-2009, Kalisz 2009, cz. 2 A. Tabaka, Ignacy Nieściuszko-Bujnicki (1891-1939). Prezydent Kalisza, budowniczy elektrowni kaliskiej, Kalisz 2016 A. Tabaka, ii. P. Dunaj, Wszystko dla pań. Alternatywny przewodnik po Kaliszu, Kalisz 2018 A. Tomaszewicz, Dobroczynność w guberni kaliskiej 1864-1914, Łódź 2010 B. Tondos, Styl zakopiański i zakopiańszczyzna, Wrocław 2004 Ch. Quest-Ritson, The English garden. A social history, Boston 2004 M. Urbaniak, Leszno w latach 1832-1914. W drodze ku nowoczesności, wyd. 2 (pierwodruk: Modernizacja infrastruktury miejskiej Leszna w latach 1832-1914), Leszno-Łódź 2016 K. Walczak, red., Gazownia kaliska 1871-1996,
Kalisz 1996 K. Walczak, Adam Chodyński. Historyk Kalisza, Kalisz 2010 K. Walczak, E. Andrysiak, E. Obała, Józef Radwan (1858-1936). Polityk, wydawca, działacz spo łeczny, Kalisz 2014 M. A. Woźniak, Kalisz-1914. Pogrom miasta, Kalisz 1995 (II wyd. 2014) A. Zabłocka-Kos, Zrozumieć miasto. Centrum Wrocławia na drodze ku nowoczesnemu „city" 1807-1858, Wrocław 2006 D. Ziółkowski, Wystawa Przemysłu i rolnictwa w Częstochowie 1909 roku w świetle prasy polskiej, Częstochowa 2009 A. Żamowska, A. Szwarc, red., Kobieta i rewolucja obyczajowa. Społeczno-kulturowe aspekty seksualności: wiek XIX i XX. Zbiór studiów, Warszawa 2006 A. Żamowska, red., Kobieta i społeczeństwo na ziemiach polskich w XIX w. Zbiór studiów, War szawa 1990 J. Żywicki, Urzędnicy, architekci, inżynierowie cywilni. Ludzie architektury i budownictwa w województwie lubelskim oraz guberni lubelskiej w Królestwie Polskim w latach 1815-1915, Lublin 2010 167
Netografia (dostęp 25 maja 2019) P. Bylina, et al., Odtworzenie technologii produkcji ceramicznych elementów XïX-wiecznej archi tektury ogrodowej „Chassestaub", online http://proceramika.blog.onet.pl/2010/06/05/ xix-wieczna-architektura-ogrodowa-p-bylina/ Europeana, http://www.europeana.eu/portal/pl Fabryka samochodów Otto Beckmann i Co., „Wratislaviae Amici", online: https://dolny-slask. org.pl/3315818,Wroclaw,Fabryka_samochodow_Otto_Beckmann_Co.html. Fabryka istniała od 1882 do 1931 roku, od 1887 produkowała rowery, a od 1901 samochody Federacja Bibliotek Cyfrowych, http://fbc.pionier.net.pl/ M. Górzyński, Dziewiętnastowieczny park miejski w Kaliszu. Historia, władza i komercja w przestrzeni kultury popularnej, „Kultura popularna" 2014, nr 3, s. 46-61; wersja elektroniczna jest wersją pierwotną: http://kulturapopulama-online.pl/abstracted. php?level=4 id_issue=872300 dz=s6 Polona - Cyfrowa Biblioteka Narodowa, https://polona.pl/ Plan miasta gubernialnego Kalisza z wszystkiemi Zabudowaniami i Przyległościami zdjęty przy pomiarach z uczniami przez profesora matematyki Kazimierza Nahajewicza w latach 1824 i 1825 igm., ca. 1:4000, reprodukcja ze zbiorów kartograficznych Biblioteki Narodo wej, sygn. ZZK 23 557, online, Polona: https://polona.pl/item/plan-miasta-gubernialnego-kalisza-ze-wszystkiemi-zabudowaniami-i-przyleglosciami,Mjk2ODQxNTM/0 /#info:metadata Projekt rewaloryzacji Parku Miejskiego w Kaliszu, http://www.rewitalizacjakaüsz.pl/?p=3177 J. A. Splitt, „. .Perłą jest park jego. ". Widoki dawnego parku kaliskiego, Kalisz 1998, wersja cyfrowa,
http://www.info.kalisz.pl/historia/park.htm. Stary Kalisz.pl. Miasto ze wszystkich w Polsce najstarsze, http://www.stary.kalisz.pl/ Towarzystwo Opieki nad Zabytkami, Oddział w Kaliszu, http://www.tonz.kalisz.pl/index. php/tonz-w-kaliszu Wirtualne Muzeum Fotografii Kalisza, http://www.muzeumfotografiikalisza.p1/4/96/6# A. Zmyślony, 100-lecie KTW1894-1994, wydanie internetowe, 2000 rok, www.infor.kalisz. pl/ktw/index.html „Zycie Kalisza", wersje elektroniczne artykułów historycznych M. Błachowicza i A. Tabaki, http://www.zy ciekalisza.pl/index.php?str=82 A szczególnie: A. Tabaka, M. Błachowicz, Bale, maskarady, mariaże. O dawnym karnawale, „Życie Kalisza", online: http://www.zyciekalisza.pl/?str=82 id=89026 A. Tabaka, M. Błachowicz, Miejsce dla Ikara, „Życie Kalisza", online, http://www.zydekalisza. pl/?str=82 id=l 1992 A. Tabaka, M. Błachowicz, Obrazy przyszłego Kalisza, „Życie Kalisza", online, http://www. zyciekalisza.pl/?str=82 id=96543 Zwycięska praca konkursowa na rewaloryzację parku kaliskiego (2016) https://www.dwomiczak.com/koncepcjia-rewaloryzacji-parku-w-kaHszu/ 168 |
| any_adam_object | 1 |
| any_adam_object_boolean | 1 |
| author | Górzyński, Makary 1988- |
| author_GND | (DE-588)1084854023 |
| author_facet | Górzyński, Makary 1988- |
| author_role | aut |
| author_sort | Górzyński, Makary 1988- |
| author_variant | m g mg |
| building | Verbundindex |
| bvnumber | BV046719362 |
| ctrlnum | (OCoLC)1155080734 (DE-599)BVBBV046719362 |
| era | Geschichte 1800-1914 gnd |
| era_facet | Geschichte 1800-1914 |
| format | Book |
| fullrecord | <?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><collection xmlns="http://www.loc.gov/MARC21/slim"><record><leader>03080nam a2200613 c 4500</leader><controlfield tag="001">BV046719362</controlfield><controlfield tag="003">DE-604</controlfield><controlfield tag="005">20210629 </controlfield><controlfield tag="007">t</controlfield><controlfield tag="008">200513s2019 a||| |||| 00||| pol d</controlfield><datafield tag="015" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">UWD 2020/4329</subfield><subfield code="2">dnb</subfield></datafield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="z">9788362689682</subfield><subfield code="9">9788362689682</subfield></datafield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="z">8362689684</subfield><subfield code="9">8362689684</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(OCoLC)1155080734</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(DE-599)BVBBV046719362</subfield></datafield><datafield tag="040" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-604</subfield><subfield code="b">ger</subfield><subfield code="e">rda</subfield></datafield><datafield tag="041" ind1="0" ind2=" "><subfield code="a">pol</subfield></datafield><datafield tag="049" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-12</subfield></datafield><datafield tag="084" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">OST</subfield><subfield code="q">DE-12</subfield><subfield code="2">fid</subfield></datafield><datafield tag="100" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Górzyński, Makary</subfield><subfield code="d">1988-</subfield><subfield code="e">Verfasser</subfield><subfield code="0">(DE-588)1084854023</subfield><subfield code="4">aut</subfield></datafield><datafield tag="245" ind1="1" ind2="0"><subfield code="a">Dziewiętnastowieczny Park Miejski w Kaliszu</subfield><subfield code="b">ogród cywilizacji</subfield><subfield code="c">Makary Górzyński</subfield></datafield><datafield tag="246" ind1="1" ind2="3"><subfield code="a">Park Miejski w Kaliszu</subfield></datafield><datafield tag="264" ind1=" " ind2="1"><subfield code="a">Kalisz</subfield><subfield code="b">Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk</subfield><subfield code="c">2019</subfield></datafield><datafield tag="300" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">273 Seiten</subfield><subfield code="b">Illustrationen, Karten, Pläne</subfield><subfield code="c">24 cm</subfield></datafield><datafield tag="336" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">txt</subfield><subfield code="2">rdacontent</subfield></datafield><datafield tag="336" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">sti</subfield><subfield code="2">rdacontent</subfield></datafield><datafield tag="337" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">n</subfield><subfield code="2">rdamedia</subfield></datafield><datafield tag="338" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">nc</subfield><subfield code="2">rdacarrier</subfield></datafield><datafield tag="500" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Enthält 121 nummerierte Reproduktionen von alten Fotos, Karten, Plänen, Postkarten</subfield></datafield><datafield tag="648" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Geschichte 1800-1914</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Architektura krajobrazu</subfield><subfield code="2">dbn</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Architektura polska</subfield><subfield code="2">dbn</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Park Miejski w Kaliszu</subfield><subfield code="2">dbn</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Parki i ogrody</subfield><subfield code="2">dbn</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Tereny zielone</subfield><subfield code="2">dbn</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Stadtpark</subfield><subfield code="0">(DE-588)4182753-3</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Kalisz (woj. wielkopolskie)</subfield><subfield code="2">dbn</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Kalisz</subfield><subfield code="0">(DE-588)1182380549</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="655" ind1=" " ind2="7"><subfield code="0">(DE-588)4145395-5</subfield><subfield code="a">Bildband</subfield><subfield code="2">gnd-content</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="0"><subfield code="a">Kalisz</subfield><subfield code="0">(DE-588)1182380549</subfield><subfield code="D">g</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="1"><subfield code="a">Stadtpark</subfield><subfield code="0">(DE-588)4182753-3</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="2"><subfield code="a">Geschichte 1800-1914</subfield><subfield code="A">z</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2=" "><subfield code="5">DE-604</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032129612&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Inhaltsverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032129612&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Abstract</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032129612&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Abstract</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032129612&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Literaturverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="n">oe</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="q">BSB_NED_20210629</subfield></datafield><datafield tag="999" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-032129612</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">306.09</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">09034</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">306.09</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">09041</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">307.09</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">09041</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">307.09</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">09034</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield></record></collection> |
| genre | (DE-588)4145395-5 Bildband gnd-content |
| genre_facet | Bildband |
| geographic | Kalisz (woj. wielkopolskie) dbn Kalisz (DE-588)1182380549 gnd |
| geographic_facet | Kalisz (woj. wielkopolskie) Kalisz |
| id | DE-604.BV046719362 |
| illustrated | Illustrated |
| index_date | 2024-07-03T14:33:07Z |
| indexdate | 2024-07-10T08:51:59Z |
| institution | BVB |
| language | Polish |
| oai_aleph_id | oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-032129612 |
| oclc_num | 1155080734 |
| open_access_boolean | |
| owner | DE-12 |
| owner_facet | DE-12 |
| physical | 273 Seiten Illustrationen, Karten, Pläne 24 cm |
| psigel | BSB_NED_20210629 |
| publishDate | 2019 |
| publishDateSearch | 2019 |
| publishDateSort | 2019 |
| publisher | Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk |
| record_format | marc |
| spelling | Górzyński, Makary 1988- Verfasser (DE-588)1084854023 aut Dziewiętnastowieczny Park Miejski w Kaliszu ogród cywilizacji Makary Górzyński Park Miejski w Kaliszu Kalisz Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk 2019 273 Seiten Illustrationen, Karten, Pläne 24 cm txt rdacontent sti rdacontent n rdamedia nc rdacarrier Enthält 121 nummerierte Reproduktionen von alten Fotos, Karten, Plänen, Postkarten Geschichte 1800-1914 gnd rswk-swf Architektura krajobrazu dbn Architektura polska dbn Park Miejski w Kaliszu dbn Parki i ogrody dbn Tereny zielone dbn Stadtpark (DE-588)4182753-3 gnd rswk-swf Kalisz (woj. wielkopolskie) dbn Kalisz (DE-588)1182380549 gnd rswk-swf (DE-588)4145395-5 Bildband gnd-content Kalisz (DE-588)1182380549 g Stadtpark (DE-588)4182753-3 s Geschichte 1800-1914 z DE-604 Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032129612&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Inhaltsverzeichnis Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032129612&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Abstract Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032129612&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Abstract Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032129612&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Literaturverzeichnis |
| spellingShingle | Górzyński, Makary 1988- Dziewiętnastowieczny Park Miejski w Kaliszu ogród cywilizacji Architektura krajobrazu dbn Architektura polska dbn Park Miejski w Kaliszu dbn Parki i ogrody dbn Tereny zielone dbn Stadtpark (DE-588)4182753-3 gnd |
| subject_GND | (DE-588)4182753-3 (DE-588)1182380549 (DE-588)4145395-5 |
| title | Dziewiętnastowieczny Park Miejski w Kaliszu ogród cywilizacji |
| title_alt | Park Miejski w Kaliszu |
| title_auth | Dziewiętnastowieczny Park Miejski w Kaliszu ogród cywilizacji |
| title_exact_search | Dziewiętnastowieczny Park Miejski w Kaliszu ogród cywilizacji |
| title_exact_search_txtP | Dziewiętnastowieczny Park Miejski w Kaliszu ogród cywilizacji |
| title_full | Dziewiętnastowieczny Park Miejski w Kaliszu ogród cywilizacji Makary Górzyński |
| title_fullStr | Dziewiętnastowieczny Park Miejski w Kaliszu ogród cywilizacji Makary Górzyński |
| title_full_unstemmed | Dziewiętnastowieczny Park Miejski w Kaliszu ogród cywilizacji Makary Górzyński |
| title_short | Dziewiętnastowieczny Park Miejski w Kaliszu |
| title_sort | dziewietnastowieczny park miejski w kaliszu ogrod cywilizacji |
| title_sub | ogród cywilizacji |
| topic | Architektura krajobrazu dbn Architektura polska dbn Park Miejski w Kaliszu dbn Parki i ogrody dbn Tereny zielone dbn Stadtpark (DE-588)4182753-3 gnd |
| topic_facet | Architektura krajobrazu Architektura polska Park Miejski w Kaliszu Parki i ogrody Tereny zielone Stadtpark Kalisz (woj. wielkopolskie) Kalisz Bildband |
| url | http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032129612&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032129612&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032129612&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032129612&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |
| work_keys_str_mv | AT gorzynskimakary dziewietnastowiecznyparkmiejskiwkaliszuogrodcywilizacji AT gorzynskimakary parkmiejskiwkaliszu |