Komuniści i Watykan: polityka komunistycznej Polski wobec Stolicy Apostolskiej 1945-1974
Gespeichert in:
| 1. Verfasser: | |
|---|---|
| Format: | Buch |
| Sprache: | Polish |
| Veröffentlicht: |
Warszawa
Instytut Pamięci Narodowej - Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
2019
|
| Schlagworte: | |
| Online-Zugang: | Inhaltsverzeichnis Register // Personenregister Literaturverzeichnis Abstract |
| Beschreibung: | 527 Seiten 24 cm |
| ISBN: | 9788380985469 |
Internformat
MARC
| LEADER | 00000nam a2200000 c 4500 | ||
|---|---|---|---|
| 001 | BV046150344 | ||
| 003 | DE-604 | ||
| 005 | 20200731 | ||
| 007 | t | ||
| 008 | 190906s2019 |||| 00||| pol d | ||
| 020 | |a 9788380985469 |9 978-83-8098-546-9 | ||
| 035 | |a (OCoLC)1120134431 | ||
| 035 | |a (DE-599)BVBBV046150344 | ||
| 040 | |a DE-604 |b ger |e rda | ||
| 041 | 0 | |a pol | |
| 049 | |a DE-Re13 |a DE-739 |a DE-12 | ||
| 084 | |a OST |q DE-12 |2 fid | ||
| 084 | |a NQ 8280 |0 (DE-625)128970: |2 rvk | ||
| 100 | 1 | |a Kucharski, Wojciech |d 1978- |e Verfasser |0 (DE-588)1153929546 |4 aut | |
| 245 | 1 | 0 | |a Komuniści i Watykan |b polityka komunistycznej Polski wobec Stolicy Apostolskiej 1945-1974 |c Wojciech Kucharski |
| 246 | 1 | 3 | |a Centralny Projekt Badawczy IPN: Władze komunistyczne wobec kościołów i związków wyznaniowych w Polsce 1944-1989 |
| 264 | 1 | |a Warszawa |b Instytut Pamięci Narodowej - Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu |c 2019 | |
| 300 | |a 527 Seiten |c 24 cm | ||
| 336 | |b txt |2 rdacontent | ||
| 337 | |b n |2 rdamedia | ||
| 338 | |b nc |2 rdacarrier | ||
| 546 | |a Englische Zusammenfassung | ||
| 610 | 2 | 7 | |a Katholische Kirche |b Sancta Sedes |0 (DE-588)2003256-0 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 648 | 7 | |a Geschichte 1945-1974 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 650 | 0 | 7 | |a Außenpolitik |0 (DE-588)4003846-4 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 651 | 7 | |a Polen |0 (DE-588)4046496-9 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 653 | 0 | |a Kościół katolicki / stosunki zagraniczne / Polska / 1945-1970 | |
| 653 | 0 | |a Kościół i państwo / Polska / 1945-1970 | |
| 653 | 0 | |a Kościół i państwo / Kościół katolicki / 1945-1970 | |
| 653 | 2 | |a Polska / stosunki zagraniczne / Kościół katolicki / 1945-1970 | |
| 689 | 0 | 0 | |a Polen |0 (DE-588)4046496-9 |D g |
| 689 | 0 | 1 | |a Außenpolitik |0 (DE-588)4003846-4 |D s |
| 689 | 0 | 2 | |a Katholische Kirche |b Sancta Sedes |0 (DE-588)2003256-0 |D b |
| 689 | 0 | 3 | |a Geschichte 1945-1974 |A z |
| 689 | 0 | |5 DE-604 | |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung UB Passau - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=031530497&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Inhaltsverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=031530497&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Register // Personenregister |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=031530497&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Literaturverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=031530497&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Abstract |
| 940 | 1 | |n oe | |
| 940 | 1 | |q BSB_NED_20190917 | |
| 999 | |a oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-031530497 | ||
| 942 | 1 | 1 | |c 909 |e 22/bsb |f 0904 |g 438 |
| 942 | 1 | 1 | |c 200.9 |e 22/bsb |f 0904 |g 438 |
Datensatz im Suchindex
| _version_ | 1804180492514230272 |
|---|---|
| adam_text | SPIS TREŚCI WSTĘP................................................................................................................ 7 1. ZERWANIE.............. „Konkordat przestał obowiązywać” ....................... Pozorowane rozmowy.................................................................................. Misja Ksawerego Pruszyńskiego ................................................................... Koniec negocjacji....................................................................................... 25 25 38 53 77 2. BRAK STOSUNKÓW, BRAK ROZMÓW, ALE NIE BRAK ZAINTERESOWANIA............................ ........................ 85 Propaganda antypapieska ................ ·....՛........................ ............................ 85 Granica polsko-niemiecka - narzędzie do walki z Watykanem w pierwszych latach po wojnie ................................................................... 99 Czystka, zjednoczenie i ekskomunika......................................................... 106 Modus vivendi bez Watykanu........................................................................ 119 Nowe znaczenie słowa „Watykan”. Obraz Stolicy Apostolskiej w propagan dzie w okresie internowania prymasa Wyszyńskiego ................................. 148 Obraz Watykanu w raportach pracowników ambasady w Rzymie w latach 1950-1955 ........................................ 158 Październik 1956 czy październik 1958 r. - przełom w spojrzeniu na Wa tykan? ................................................................................................ 178 3. NOWY
POCZĄTEK.......................................................................................205 Jan XXIII - papież dla komunistów?......................................................... 205 Nadzieje związane z Janem XXIII.......................................................... 206 Papież w „pokojowej” polityce PRL..................................... 5 220
Komunistyczny „kult” Jana XXIII - pomnik we Wrocławiu..............234 Komuniści polscy a Sobór Watykański II....................................................241 Między misjami Jerzego Zawieyskiego (1962-1964)................................ 277 Pierwsze rozmowy w ambasadzie ................................................................. 294 Kwestia przyjazdu Pawła VI na obchody milenijne...................................303 Rozmowy z Casarolim w 1967 r.................. ................................................327 Wokół wizyty Edwarda Ochaba w Watykanie........................................ ...344 4. NORMALIZACJA BEZ PEŁNEGO NAWIĄZANIA STOSUNKÓW...... 350 W stronę nawiązania stosunków dyplomatycznych ................................. 350 Kurtuazyjne kontakty.................................................... 350 Druga nieudana pielgrzymka Pawła VI do Polski ..................................355 PRL-Watykan-KBWE...............................................................................360 Dojrzewanie decyzji............................ 365 Rozmowy oficjalne, runda pierwsza (wiosna 1971 r.).................. 369 Rozmowy oficjalne, runda druga (jesień 1971 r.)........................ 383 Kwestia administracji kościelnej na Ziemiach Zachodnich - rozwiązanie problemu........................................ 396 Chwilowe zawieszenie rozmów.................................................................... 421 Wizyta w Watykanie i rewizyta w Warszawie.............................................. 429 Zespół do spraw stałych kontaktów roboczych ...... 5. TWÓRCY
I WYKONAWCY POLITYKI WOBEC WATYKANU W OKRESIE BRAKU STOSUNKÓW DYPLOMATYCZNYCH ..... 449 464 Zakończenie..........................................................................................................481 Summary........ ........ 488 Wykaz skrótów.................................................................................................... 491 Bibliografia............................................................................................................493 Indeks osób...........................................................................................................513
INDEKS OSÓB A. W 93 Ablewicz Jerzy 258 Achmatowicz Aleksander 107 „Adamant” zob. Nikodem, metropolita leningradzki Adamczewski Witold 12 Adami Carlo 82 Adamski Stanisław 122, 144, 256 Adenauer Konrad 149, 153, 154, 157 Adżubej Aleksiej 231,289 Agagianian Grzegorz 164-166, 199 Aguirre José Antonio 64 Ahlers Conrad 409 Aillaud Enrico 285, 309, 322, 324 Aleksy I, patriarcha Moskwy 223 Alessandrini Federico 81, 82,194,281,420 Aliulis Vaclovas 253 Alster Antoni 255 Amado Blanco Fernández Luis 254 Anders Władysław 39, 40, 44 Andrew Christopher M. 223, 251 Andrzejewski Marek 299 „Anna” TW 307 Antosiewicz Stefan 174, 176, 478 Arata Antonio 105 Araujo Robert J. 15, 233, 273, 430 Archi Pio 309 Arpa Angelo 214 „Artur” zob. Karaś Andrzej Ascherson Neal 304 Atkins Tomasz 97, 173, 174 Ávil Juan de 359 Babiuch Edward 473 Baduchowski Michal 239 Bagieński Witold 9,17, 80,159,162,478, 479 Bagiński Kazimierz 80 Bahr Egon 408 Bakšys Povilas 252 Bancerz Stanislaw 28, 33 Bankin Wiktor 374 Baraniak Antoni 136,188,194,256,257, 261, 266, 306, 342 Barberini Giovanni 10, 20 Barbetta Giulio 164 Barcikowski Michał 145, 146 Barda Franciszek 256,258 Barela Stefan 271 Barszcz Bolesław 44 Bartczak Aneta 204 Bartol Edward 234 Bartoszewicz Henryk 74 Baziak Eugeniusz 256, 278 Bea Augustin 264 Beausse Jean de 63 Bednarek Jerzy 9 Bednarski Damian 9 Bednorz Herbert 135,256,257,270,282, 461 513
Bejze Bohdan 247 Beltrami Giuseppe 234 Benelli Giovanni 386, 387 Beniger Bolesław 32 Bensch Teodor 134, 135, 137, 185, 196, 398 Beran Josef 245,253,282,300 Berman Jakub 45,56-59,71, 80, 83, 111, 114,124,130,174,177,468,472,473, 484 Bernabei Ettore 214,220,226,243,250, 261, 281, 285, 287, 294, 303, 305, 311, 314-318, 322, 342, 343, 347, 348,371, 398 Bernacki Lucjan 256, 258, 271 Bernardini Filippo 43 Bernatowicz Grażyna 26 Białecki Konrad 316 Białek Ludwik 239 Bida Antoni 126, 132, 133, 135, 174, 472 Bidault Georges 47 Bielski Leon 174, 176 Bieniek Juliusz 144 Bieńkowski Władysław 42, 97,182,193 Bierut Bolesław 14, 20, 37, 42, 49, 51, 52, 55, 56, 58-60, 65-67, 80, 86, 94, 107,124,129-131,135,136,138-141, 144,146,149,165,174,176,177,182, 466,468,472-474, 484 Bierzanek Remigiusz 319 Bingen Dieter 403 Birecki Henryk 183, 184, 186-188,190, 196, 197, 212, 214, 225, 226, 342, 475 Biskupski Stefan 239 Bismarck Otto von 85 Bitner Wacław 51 Blasius Rainer A. 409 Bliss-Lane Arthur 50, 70 Bocheński Adolf 54 Bocheński Aleksander 54 Bocheński Innocenty 54 Bogaczewicz Stanisław A. 136, 235-237 „Bogumił” 161 Boli Friedhelm 267, 408 Bońkowska Ewa 12, 223 Bordiugow Giennadij 32 Borgongini Duca Francesco 49,59, 61, 64 Borodziej Włodzimierz 16, 18, 50, 56, 59, 69,74,78,177,178,469,471,484 Borowczyk Czesław 239 Borowoj Witalij 252 Borowski Antoni 239 Borzęcki L. 39 Bottoni Stefano 254 Boulloche de 205 Bożym Stefan 388 Brandt Willy 365, 366, 407-410, 412, 414,424 Breitinger Peter Hilarius 25 Breza Tadeusz 20, 182-187, 189, 190, 193-197, 199, 200, 205, 206, 211, 476 Breżniew Leonid 352, 373, 432,
446, 485, 486 Broz-Tito Josip 367, 430, 431 Brusasco Giuseppe 96 Bryja Wincenty 80 Brystygier Julia („Luna”) 77, 110, 117, 122,126,130,143,164,174,176,342, 472, 477 Brzeska Magdalena Maria 223 Brzeski Rafał 223 Brzeziński Stefan 66 Buchała Rudolf 10, 361 Bułhak Władysław 9, 11, 15, 162, 163, 243,244,274,277,285,301,302,475, 478, 479 Bürgin Juliusz 478 Byrnes James F. 50, 70 Canali Nicola 210, 211 Capovilla Loris 220, 278 514
Casaroli Agostino 10, 11, 20, 208, 224, 231,249,253,282,284,289,294-299, 305,306,310,311,313,317-328,330֊340,342-347,351,352,354,360,361, 363-365,368-371,374,378-384,386, 387,389,390,392-396,401,410,412, 413,415,417-127,429-133,435-457, 459-461, 469-471, 479,485,487 Castronuovo Manlio 353 Cat-Mackiewicz Stanisław 54 Ceausescu Nicolae 431 Cekiera Wiktoria 13 Cenckiewicz Sławomir 13,159,160,209, 267, 268, 275 Chabasiński Wojciech 299,314-316,326, 340,342-344,348,350-355,358-361, 363-371,377,378,384-387,389,396, 398,406-414, 475-477 Chaberski Ludwik 239 Chabros Marian 159,161-163,172,173 Cheli Giovanni 355 Chojnowski Andrzej 143 Choromański Zygmunt 42, 46, 72, 79, 108,112,115,120,122,123,130-133, 135,136,148,170,188,189,200,217, 230, 256, 257, 260, 261, 269-271 Christów Krum 254 Chromecki Tadeusz 33,34,38-41,45—17, 51,53,58,59,74,76, 80, 83,101,103, 109, 140, 474 Chruszczów Nikita 211, 222, 224, 227-231, 254, 286 Chyliński Jan 20, 138-140 Cicognani Amleto 211, 306, 307, 318, 348, 349 Cicognani Gaetano 264 Cieplak Jan 166 Ciepliński Łukasz 80 Cisek Jan 239 Ciucci Carlo 243 „Cognato” 161 „Conte” TW zob. Newlin Józef Cortesi Filippo 40 Costa Franco 322, 324, 325 Costantini Celso 210 Couderc Teresa 359 Cymanowski Jan 135 Cyrankiewicz Józef 57,67,115,134,169, 174,177,188,195,231,281,282,305, 357, 371, 400, 405, 472 Cywiński Bohdan 78, 92, 111, 129 Czaczkowska Ewa 15, 19, 141, 304 Czaja Jan 27, 29, 165, 167, 364 Czajka Stanislaw 256 Czajkowski Zbigniew 242, 258 Czaplicki Józef 478 Czarcińska Iwona 19 Czechowicz Andrzej 170 Czesak Józef 472, 473 Czoch Magdalena 21 Czyrek Józef 359,
362, 363, 365, 418֊423, 425, 426, 429, 431, 432, 435, 441,444,454-157,459-162,470,475, 480, 486 Dalla Torre Giuseppe 74 „Danka” 161 Dawski Stanisław 236 Dąbrowski Bronisław 141,229,230,259, 271,357,378,379,393,412,413,415-420, 428, 432, 442, 449 Dąbrowski Eugeniusz 39, 66, 109, 125 Dąbrowski Franciszek 80 Dąbrowski Mieczysław 80 Dąbrowski Stanisław 99, 150 De Gasperi Alcide 62 Dell’Acqua Angelo 184, 185, 191, 212, 278,294-296,302,303,307,311,314, 342, 347, 348 Demiaóczuk Jarosław 52, 67 Deskur Andrzej 218,325,332, 334, 379, 436, 441 Destefanis Cels 214 Dias Ivan 454 515
Długołęcki Piotr 18 Dłuski Ostap 174, 177, 472 Dmitrów Edmund 85 Doboszyński Adam 469 Dobraczyński Jan 68, 239 Dobrowolski Józef („R”) 478 Domagała Władysław 174, 176 Domański Paweł 375 Donini Ambrogio 74, 76, 146, 147 Dossetti Giuseppe 286 Drecki Ryszard 15 Drūto Jan 146-148, 161, 166-169,173, 174,181-184,186-190,196-198,200, 204,207,209-212,214,215,219,225, 226, 246, 248, 399, 475, 476 Drzazga Józef 256,401,406,416 Dudek Antoni 7, 12, 13, 15, 18, 42, 51, 54,112, 114,123,129,131,137,138, 143,144,169,182,185,189,193,195, 199,216-218,226,240,249,269,309, 328,331,332,340,350,369,371,378, 385, 395, 396, 421, 422, 427, 449, 464-466, 470 Dudziec Piotr 256 Dudziński Jerzy 174, 176, 287, 300 Duļbinskis Kazimirs 253 Dziemidok Józef 156,477 Dziurok Adam 11,17,136,177,469,477 Dzwonkowski Roman 252 Dzwonkowski Tadeusz 135 Eisenhower Dwight 179, 224 Eisler Jerzy 11, 274, 354, 369, 373, 466, 467, 484, 485 Elter Edmund 39, 45-47, 53, 62, 74 Etter Tadeusz 256 Falconi Carlo 243, 248, 285 Fanfanı Amintore 204, 208, 230, 231, 254, 255, 286, 309, 322, 344, 347 Fargier R. 186, 188 Faulhaber Michael von 130 Feicht Hieronim 239 „Felix” zob. Raś-Tomczak Julia Feltin Maurice 221 Fietto Giuseppe 180, 193 Fijałkowska Barbara 15, 19, 54, 60, 64, 65, 70, 73, 97, 98, 128, 131, 148-150, 155,179,182,188,189,192,227,230, 235, 241,308,310, 350 Filipiak Bolesław 261, 307 Fiore Tommaso 147 Fleszar Mieczysław 67 Fokciński Hieronim 24 Folchi Alberto 183 Folkierski Władysław 44, 53 Fondaliński Jan 256,257 Foresi Palmiro 181 Frankowski Jan 66, 239, 334 Frelek Ryszard 440, 473, 480 Frings Joseph 154, 266 Friszke
Andrzej 15, 182, 236, 238, 278, 287, 451,471,479 Fryderyk II Wielki 85 Gacia Tadeusz 12 Gajewski Stanisław 110, 126, 165, 166, 174, 176, 202, 475 Gałka Andrzej 19 Garreau Roger 47 Gaulle Charles de 298 Gawęcki Bolesław 239 Gawlina Józef 21, 62, 69, 73, 76, 79, 84, 86, 87, 96, 198, 262 Gądek Anzelm Maciej 45 Gedda Luigi 168 Gede Tadeusz 174 Gero 85 Giedroyc Jerzy 54 Gierek Edward 20, 371, 373, 417, 421, 422,430,432,433,438,460,462,463, 466-468,470,473,474,482,485,486 Giordani Ignio 64,183 Giraud Giovanni 215 516
Girzyński Zbigniew 108, 171, 475 Glass Krzysztof 153 Głowiński Michał 148 Gmitruk Janusz 80 Gołiński Zdzisław 256, 257 Golon Mirosław 78 Gołębiowski Piotr 256 Gołubiew Antoni 239 Gomułka Władysław 20, 24, 32, 42, 58, 77, 78, 85, 106-108, 178, 180, 183, 188, 189, 191, 192, 194, 195, 200, 216-218,220-222,226,230,235,237, 238,255,258,262,274,278-284,290, 292,293,295,297,308,314-317,324, 327,329,330,346,347,350,373,397, 401,402,407,466,467,469-472,474, 482, 485 Gontarczyk Piotr 56, 177 Goroński Zenon 260,388,418,477,480 Gottesman Gustaw 174, 176 Goździewicz Hieronim 259 Góralski Władysław 175, 177 Górska Wanda 175 Górski Konrad 318-321 Grabowska Alina 449 Grabski Jan Władysław 239 Grabski Stanisław 41, 61, 72 Graham Robert A. 98, 166 Grajewski Andrzej 7, 9, 11, 12, 15, 113, 125,144,179,195,202,220,223,224, 231,251,252,284,289,301,308,331, 341,342,401,403,430,441,442,448, 482 „Graziani” 161 Greiser Artur 49, 52, 86 Greschat Martin 403 Griffin Bernard 73 Gromyko Andriej 197, 198, 317, 330, 364,367,373,374,431,433,446,451, 453,485, 486 Gross Stanisław 33 Grosz Wiktor 49, 81-83, 102 Grúňová Alexandra 9 Gryz Ryszard 15, 42, 51, 112, 114, 129, 131, 137,138, 143-145,182, 185, 189, 193,195,199,216-218,226,240,249, 309,328,331,332,340,350,369,378, 385,470 Gūbrynowicz Adam 112 Guranowski Jan 277 Gurda Kazimierz 12 Gutt Zygmunt („Omega”) 146,160,161, 164, 167, 478 Hagmajer Jerzy 169,334 Hallstein Walter 179 Hamvas Endre 254 Hanich Andrzej 134 Hasiorowa Joanna 437 Hebblethwaite Peter 253 Helenowski Wincenty 239 Heller Edith 273 Helsztyński Stanisław 239 „Henryk” zob. Szczechura Eugeniusz
Hentrich Wilhelm 163 Hertz Benedykt 87 Hierowski Zdzisław 86, 89, 90 Hitler Adolf 85, 86, 91, 99, 150, 153, 154,157 Hlebowicz Adam 253 Hlond August 12, 26, 36, 38, 39,41, 47, 51-53, 60, 63, 66, 71, 76, 79, 81-83, 87, 90, 91, 93, 94, 96, 100, 101, 103, 109,190, 397 Hospital Jean ď 200 Hudai Alois 163 Hulewiczowa Maria 80 Hummel Karl-Joseph 15 Husajn ibn Talal 165 Hutten-Czapski Emeryk 183,211 Húrten Heinz 301 Isakowicz-Zaleski Tadeusz 45 „Iskra” zob. Szablewski Kazimierz 517
Iwanicki Józef 239 Iwaszkiewicz Bolesław 236 Iwaszkiewicz Jarosław 231 Jabłonowski Marek 88 Jabłoński Henryk 441, 443, 473 Jabłoński Wacław 239 Jackowska Natalia 407 Jadwiga Andegaweńska 40 Jadwiga Śląska 143 Jakiéi Stanisław 256 Jaksch Wenzel 406 Jakubowska Natalia 13 Jakubowska Urszula 169 Jakubowski Wojciech 88 „Jan Wnuk” zob. Wierusz-Kowalski Jan Jan XXIII (właśc. Angelo Roncalli) 24, 201,205-211,213,215-219,222,224-228, 230-241, 247, 249, 250, 257, 258,261,263-265,267,276-279,282, 283,285,286,289,291,292,298,303, 401, 479, 482-484 Jan Paweł II (właśc. Karol Wojtyła) 7,257, 264,266,271,274,283,287,306,314, 326,342,343,356,358,387,389,413, 454 Janikowski Stanisław 44, 81 Jankowiak Stanisław 316 Jankowski Marian 256 Jankowski Tadeusz 239 Jankowski Witold 242, 258 Jannełli Pasquale 213 Janowski Włodzimierz 107 Janus Joanna 74 Jarmoch Edward 13 Jarosiński Witold 347, 472 Jarosz Dariusz 18,41,147,148,165,179, 204, 208, 221, 476 Jaroszewicz Jan 256,258,265 Jaroszewicz Piotr 369, 371, 378, 417, 441,443,467, 473 Jaroszewski Tadeusz 260 Jaroszyński Maurycy 384, 399 Jaruzelski Wojciech 473 Jarząbek Wanda 16, 56, 100, 177-179, 295,298,299,352,360-362,364,397, 400,407,414,430,439,469,482,484, 485 Jasiński Tadeusz 239 Jaszczuk Bolesław 252 Jaworska Kazimiera 240 Jażborowska Inessa 107 Jedynak Andrzej 442, 454, 455 Jerkov Ante (Antonio) 241,243,285 „Jerzy” 161 Jeż Ignacy 258,417,461 Jędraszewski Marek 12,17 Jędruszuk Władysław 271 Jędrychowski Stefan 188,362,369,372-374, 389, 471-173, 485 Jop Franciszek 185, 256, 257, 398, 401, 416 Jóźwiak Franciszek 175, 472 Jurczyński Jacek 163
Justice Fernand 145 Kaas Ludwig 163 Kaczmarek Czesław 46, 109, 136, 145, 149-155, 216-218, 255, 256, 474 Kaczmarek Tadeusz 20 Kaczyński Zygmunt 39, 40, 44, 53, 62, 75, 109 Kádár János 430,476 Kalinowski Tadeusz 422 Kałużny Tadeusz 223, 224, 251 Kałwa Piotr 256, 258 Kamiński Jan 175, 176 Kamiński Łukasz 99, 116, 274 Kania Stanisław 371,375,390,412,418, 428-440,442,443,445,446,448,451֊ -156,459-461,467,468,470-474,480 Karaś Andrzej („Artur”) 478 Kasztański Zenon 207 Katona János 254 518
Katz-Suchy Juliusz 232, 259 Kawecki Arkadiusz 7 Kekkonen Urho 364 Kennedy John R 227, 228 Kent Peter C. 31, 74, 113, 114,127, 130 Kerski Basil 158,386,402,403 Kersten Krystyna 16, 59, 78, 107 Kiernik Władysław 32,36,37,41, 85,100 Kiesinger Kurt 407 Klajnerman Izaak 33 Klepacz Michał 122,123,136,139,169, 188,192,230,256,257,260,264,266, 270, 293, 338 Kliszko Zenon 182, 193, 199, 218, 232, 264,267,280,281,283,291-295,300, 304,309,319,325,341,343,346,347, 398, 401,467-470, 472, 479 Kłos Stanisław 205, 207-209, 218, 219, 225,243,247-479 Knabe Stanisław 239 Knyt Agnieszka 21 Kobierzycki Emil 135 Kochański Aleksander 18, 45, 138, 415 Kokov Simeon 254 Kolbe Maksymilian 266, 273, 360, 370, 384-389, 422, 428,479 Komar Wacław 52, 62, 119, 159, 162, 175, 176, 478 Kominek Bolesław 16, 19, 26, 78, 100, 107,111,134,137,185,219,236,239, 240,249,256-259,261,264,266,267, 273,274,282,304-306,314,332,345, 387,398,399,401,403,406,409,412, 413, 416, 430, 440, 459 Konar Julian 478 Konieczny Jan 71 König Franz 282-285 Konopacki Andrzej 437, 461 Konopka Hanna 113,118, 121 Konstantyn I Wielki 237 Kopernik Mikołaj 437 Kopiczko Andrzej 135 Kopiec Jan 19 Korboński Stefan 80 Kornat Marek 12, 13 Kornatowski Wiktor 239 Kornobisjan 239 Kosiorkiewicz Mirosław 442 Kosiorowski Janisław 458 Koszutski Józef 300, 407 Kot Stanisław 38^40, 43, 44, 48, 49, 52, 54, 57, 58, 60-65, 67, 68, 72, 75, 80, 475, 477 Kotarski Piotr 241 Kotlarow Włodzimierz 252 Kowalczyk Krzysztof 7, 135, 253 Kowalczyk Stanisław 466, 473 Kowalska Halina 175, 176 Kowalski Jerzy 239 Kowalski Kazimierz 19, 256, 257, 271, 308 Kozyriew Siemion
234, 251 Krajewski Aleksander 175, 176 Krasicki Ignacy („Witold”) 234,242,245, 258,259,268,270,273,305,397,402, 458,462, 487 Krasowski Krzysztof 10, 11, 223 Krasowski Stanisław 97, 99 Krassowska Eugenia 175 Krasuski Jerzy 208 Krasko Wincenty 375, 390, 392, 395, 396, 413, 443, 471, 473, 478, 480 Krawczak Tadeusz 88 Krawczyk Michał 178 Krąpiec Mieczysław Albert 338 Krivaitis Česlovas 252 Król Eugeniusz Cezary 85 Krucina Jan 26, 406 Kruczkowski Adam 358 Krukowski Józef 7, 11, 21, 23, 30 Krupecka Małgorzata 19, 195 Krzywicki Michał 255 Kubacki Andrzej 87 Kubaj Artur 7, 135, 253 519
Kubat Stanisław 378,428,429,431,434, 441,442,454,456,458^60,479,486 Kubsz Wilhelm 241 Kucharczyk Grzegorz 13, 85, 94 Kucharski Wojciech 9, 11, 13, 65, 241, 245,249,259,261,262,273,278,279, 282,290,291,293,303,306,308,309, 344,378,379,387,389,403,406,413, 428, 430, 441, 454, 475, 476 Kula Marcin 143 Kulesza Marcin 39 Kulik Jan 268 Kuratowski Kazimierz 231 Kurojedow Włodzimierz 367,392 Kurowski Tadeusz 287 Kurtew Cyryl (Stefan) 254 Kuźba Antoni 253 Kuźniar Roman 299 Kwiatkowski Stanisław 34 Kwiatkowski Wincenty 239 Kyeia Tomasz 158 La Pira Giorgio 146,180,181,193, 230, 255,281,282, 286,303,315 Lachs Manfred 298,384 Lagosz Kazimierz 135, 136 Lai Benny 184 Landau Ryszard (KO „Ludwik”) 74, 75, 81,285 Lange Oskar 231 Lapter Karol 175, 176 Lasota Marek 150 Latusek Paweł 229 Leber Georg 408, 409 Lech Jan 219 Ledóchowski Włodzimierz 74, 102 Léger Paul-Émile 202 Lehr-Spławiński Tadeusz 90 Leiber Robert 86, 163, 193-195, 199, 200, 342, 476 Lercaro Giacomo 201, 210 Leśkiewicz Rafał 9 Lipoński Wojciech 150 „Lis” 161 Lisie Raymond Everett 145 Loga-Sowiński Ignacy 188 Longo Luigi 309 Loret Maciej 39, 40, 72, 104 Lucái John A. 15, 233, 273, 430 „Ludwik” KO zob. Landau Ryszard „Luna” zob. Brystygier Julia „Łęcki” zob. Młynarski Wojciech Łętowski 57 Łobodycz Mieczysław 175,176,219,220, 229,230,231,234,251,268,278-280, 282,284,286,287,290,294-297,299-301, 303-305, 307, 309, 310, 315, 322, 399, 402, 406, 475 Łojkowski Tadeusz 167 Łoś Robert 157, 179 Łubieński Konstanty 287, 428 Lukasiewicz Sławomir 9 Łukasik Monika 13 M.B. 437 Macała Jarosław 10 Machnik Marcin 67 Macienko Stanisław 384
Mackiewicz Józef 242 Madajczyk Piotr 88, 273, 308, 316,397, 483 Maixner Arthur 64 Majchrzak Ryszard 308 Majchrzak Zygmunt 228, 239 Majewski Piotr M. 18 Makarcew Paweł 450 Makowski Janusz 239, 241, 319, 334 Maksymowicz Paweł 239 Malfatti Francesco 347 Malgeri Francesco 82 Mănescu Manea 431 Marcinkowski Józef 229 Marconi 104 520
Marczak Tadeusz 46, 56, 59, 100, 109, 131,474 „Marek” zob. Zajda Wiesław Maritain Jacques 64 Markiewicz Stanisław 234, 242, 260 Markiewicz Tadeusz 143 Markowski Eugeniusz 81-83, 102-104, 107, 109, 114, 475 Marshall George 70, 74, 114 Mastrangeli Augusto 248 Maślanka Mieczysław 152 Maslinski Antoni 239 Mateja Anna 242 Matejewski Ryszard 303 Matelska Jadwiga („Zenon”) 478 Materski Wojciech 11,15,26,31,37,49, 50, 59, 481 Mattéi Roberto de 275 Matula Tadeusz 90 Matulaitis-Labukas Juozapas 253 Matwin Władysław 175, 472 Maurer łon Gheorghe 351,431 Mažeika Stanislovas 252 Maželis Petras 180, 252 Mazowiecki Tadeusz 234, 235, 334 Mazur Franciszek 122, 123, 126, 130, 135,136,139,142-144,175,177,282, 468, 469, 472, 484 Mazur Jan 268 Mazur Mariusz 153,308 MażewskiLech 316 Mączyński Franciszek 274, 307 Meller-Conrad Adam 145-148,160,161, 170,173, 175, 176 Melloni Alberto 11, 15, 270, 278 Mencel Wiktor 146-148,168,175, 176 Merker Aleksander 273, 327, 346, 350, 356,359,378,427,442,454,458,479 MeysnerAdam 239 Meysztowicz Walerian 71,103,138,211 Mezglewski Artur 30 Mianowicz Tomasz 125 Micara Clemente 210 Micewski Andrzej 135,137,169,190,331 Michałek Krzysztof 70 Michałowski Jerzy 145 Michotte Raimond 64 Michowicz Waldemar 11 Mickiewicz Dawid 13 Mieliński Roman 259 Mietkowski Mieczysław 175,176, 472 Mijał Kazimierz 118 Miklos Imre 392 Mikłaszewicz Irena 180, 252 Mikojan Anastas 180 Mikołajczyk Stanisław 36,39,47,51,79, 80, 88, 104 Milazzo Silvio 208, 209 Milewski Mirosław 368, 473, 478 Milik Karol 133, 134, 137 Miłosz Jan 316 Mimmi Marcello 201, 211 Minc Hilary 114,124,130,175,472,473
Mincowa Julia 133 Mindszenty József 79, 111, 147, 182, 253, 254,282, 300, 313, 434, 448 Misiejuk Dariusz 9, 68, 72, 162, 163, 189,207,239,244-246,268,274,477, 478 Misiūnas Romuald J. 252 Mitrochin Wasilij 223,251 Młynarski Wojciech („Łęcki”) 479 Moczar Mieczysław 371,473 Modzelewski Jerzy 256 Modzelewski Zygmunt 32,34,36,38,40, 41, 43, 45-47, 52, 53, 55-60, 62-65, 67-69, 71, 73, 75, 80, 83,471,472,484 Mołotow Wiaczesław 49, 56, 74 Montalvo Gabriel 319,320,379,416, 426, 431, 435, 441, 444, 446, 454, 455,486 Montini Giovanni Battista zob. Paweł VI Morawski Dominik 210, 214 Morawski Jerzy 188, 471, 472 521
Morawski Kazimierz 242,258,268,270, 319-321 Morawski Stanisław 9, 163, 175, 176, 284, 303, 328, 346, 353, 358, 374-377, 473, 477, 480 Morawski Zdzisław 370 Morsey Rudolf 409, 410 Morzycki-Markowski Mikołaj 18 Mróz Maciej 15, 289, 301, 367 Muriałdo Leonardo 359 Musiał Filip 150 Muszyński Edward 271 Mutor Marek 219,249,266,282,332,409 Mysłek Wiesław 260 Myszor Jerzy 9,21,71 Naszkowski Marian 166, 168, 169,175, 176,181,254,281,282,290,295-298, 305,306,308,310,311,313-315,317, 342, 348, 401 Newlin Józef (TW „Conte”) 268 Niedźwiński Stanisław 239, 241 Niewodniczański Henryk 239 Nikodem, metropolita leningradzki („Ada mant”) 223,251 „Nina” zob. Wiśniewski Tadeusz Nitecki Piotr 137 Nitschowa Ludwika 241 Nosek Václav 78 Noszczak Bartłomiej 15, 145, 149, 153, 155,156,163-165,169-171,180,182, 235,303,304,310,316,322 Nowak Zenon 175, 450, 472 Nowicki Andrzej 97, 98 Nowicki Edmund 100, 134, 137, 185, 219,249,256,257,266,338,399,401 Nullo Francesco 261 Obertyński Zdzisław 103 Ochab Edward 123,126,153,154,175, 188,280,310,322,335,342,344-349, 431,436, 466, 472, 485 Ochęduszko Jaromir 324, 325, 346 Ociepka Wiesław 328, 353, 358, 375, 390, 465, 470, 471, 473, 480 Ogihara Akira 166 Ogrodziński Przemysław 161, 175, 176, 182,183,189,200-203,206,212,255, 400, 475 Okońska Maria 304 Olaszekjan 11 Olejarz Tomasz 21 Olszewski Józef 31,33,39,45-49,53,57-59, 61, 65, 68, 70, 78, 80, 81, 472 Olszowski Stefan 347,364,413,415,417, 419,422,423,427,430-448,451^57, 459^162,470-474, 480, 485 „Omega” zob. Gutt Zygmunt Ormesson Władimir ď 137 Orszulik Alojzy 416,417 Orzeszko Sergiusz 275 Osek Józef 393, 439,
478 Osękowski Czesław 100, 106, 135 Osóbka-Morawski Edward 31,48 Ossowski Jerzy 418,480 Ostapczuk Bronisław 228, 229, 239 Ostrowski Adam 32,33, 83, 84,96,102, 103, 121, 124, 160, 475 Ottaviani Alfredo 181, 197, 198, 201, 209, 210, 248, 250, 264 Owczarek Stanisław 239, 241 Pacelli Eugenio zob. Pius XII Pacepa Ion Mihai 67, 223 Paczkowski Andrzej 16, 42, 44, 48, 77, 110,159,161,177,297,464,473,474 Paetz Juliusz 454 Pajetta Giancarlo 181,250 Palczewski Marek 153,158 Palimąka Teodor 418, 429, 471, 473, 480 Pałyga Edward 7, 8, 10 Papée Kazimierz 8, 12, 17, 18-20, 36, 38, 40, 41, 43, 44, 48, 51-53, 61, 71, 522
73-75, 79-81, 83, 86, 96, 103, 105, 114,124,126,130,137,140,145,148, 163,165,171,172,183-185,190,191, 195,198,200,211-213,215,219,291, 302,311,314,336,341,360,369,372, 380,382,386,387,394,424-427,482 Pasenkiewicz Jadwiga 258 Pásztor María 18,41,147,148,179,204, 208,221, 476 Pater Józef 134, 135, 185 Patrignani Franco 147 Patryas Jan 281 Pawelec-Kwiatkowski Ludwik (Ludwik Pawelec, Lucjan Kwiatkowski, Lucjan Pa welec-Kwiatkowski) („Ran”) 385, 387, 388,479 Paweł VI (właśc. Giovanni Battista Montini) 40,41, 68, 81,124,126,129,130,137, 164,165,167,187,209-211,247,263, 264,267,270,272,273,276,285-287, 289,290,292,294,299,302-308,310, 315,316,318,322,323,326,327,329, 330,335,340,342,344,345,347,349, 351,355-358,360,364,378,385,387, 401,403,409,410,416,428,430,431, 433,434,438,439,443,446,447,451, 471,482, 483,487 Pawlikowicz Leszek 9 Pawluk Tadeusz 29 Pawłowski Antoni 256, 257, 266 Pawłowski Jan 98 Pella Giuseppe 146 Pellegrini Giuseppe 205 Peršak Krzysztof 11, 16, 18, 177, 471 Perzyna Paweł 9 Peszke Andrzej 90 Péter János 431 Pękala Karol 256, 258 Pękała Eugeniusz 390, 436, 480 Piasecki Bolesław 54,67,68,94,123,169, 269,334 Piazza Adeodato 210 Pietrzak Jerzy 15, 25, 26, 32, 36, 38, 39, 42, 43, 45, 47-50, 54, 63, 66, 71, 73, 81,91,94, 95, 101, 103 Pignedoli Sergio 352,353,370,371,458 Piotrowski Stanisław 28, 33, 34, 36, 253 Pius XII (właśc. Eugenio Pacelli) 18, 24, 30, 49, 65, 67, 68, 74, 75, 77, 78, 81, 85, 86, 89, 90, 91, 94, 96, 98, 99, 120, 121,137,141,147,154,156,157,163-165, 167, 179, 180, 182, 183, 187, 191,193,195,197,200,201,203,205-211, 221, 222, 246, 276, 277, 289,
301, 302, 326, 342, 476, 483 Piwarski Kazimierz 99 Pizzardo Giuseppe 210 Plaskacz Mirosława 304 Plojhar Josef 113 Pluta Michał 85, 86, 153, 157 Pluta Wilhelm 256, 258, 266, 401, 406, 416 Podgórny Nikołaj 329, 330, 345, 346, 431,433,485,486 Podlewski Stanisław 239 Poggi Luigi 65, 75, 191, 214, 291, 441, 454,459, 460 Polanski Igor 180 Polański Jan 239 Polzin Ludwig Sebald 155 Połeć Bolesław 425, 433, 441, 451 Pomykało Wojciech 99, 258 Popiel Karol 44, 80 Porowski Jerzy 437,438 Pożidajew Dymitr 157,180 Prawdzie Krzysztof 239 Prešeren Anton 73,74 Pronobis Witold 107 Prus Józef 45 Pruszyński Ksawery 18,51,53-73, 75, 76, 86, 109, 466, 468, 471, 475, 481, 484 Pruszyński Mieczysław 64 Ptasińskijan 364 Pudlákján 251 523
Puślecki Zdzisław 153 Putrament Jerzy 43 Puzin Aleksiej 222, 224 Pytel Grzegorz 54, 123, 169, 269 Rogowska Barbara 99, 150, 179 Rokicki Konrad 16, 107, 466, 467, 469, 470 Rola-Żymierski Michał 85 Quaroni Pietro 31 „R” zob. Dobrowolski Józef Raczkiewicz Władysław 31,36 Radkiewicz Stanisław 80, 111,130, 175, 176, 466, 472, 474 Radoński Karol 142 Raina Peter 19, 94, 100, 108, 111, 116, 118-120,123,131,134-136,141,144, 149,150,169,189,191,192,195,196, 216,217,219,257,258,280,283,286, 289,291,318,319,321,331,332,334, 339,340,345,351,355,360,368,378, 379,383,386,387,399,400,403,404, 410,412,413,415^20,428,432,439, 449, 460 Rajecki Robert 15, 180, 221, 222, 224, 233,361,364, 365, 430 Rakowski Mieczysław Franciszek 20,205, 324,469, 471 „Ramzes” zob. Szatkowski Stefan „Ran” zob. Pawelec-Kwiatkowski Ludwik Rapacki Adam 184, 198, 204, 215, 221, 222,231,249,251,254,255,290,294, 295,299,309,322,345,348,351,360, 398, 471, 472 Rastawicka Anna 304 Raś-Tomczak Julia („Felix”) 478 Rączkowski Feliks 239 Reale Eugenio 20, 37,39-41,55,59, 68, 76, 85 Reding Marcel 180 Rehs Reinhold 406 Reinys Mečislovas 25 Robotti Paolo 181 Roch Mieczysław 304 Rogalski Aleksander 95, 239 Romkowski Roman 31, 32,57,117, 469 Roncalli Angelo zob. Jan XXIII Rosowska Ewa 138 Rostworowski Ludwik 239 Rostworowski Mikołaj 242,258 Rostworowski Stanislaw 334 Rowiński Jan 207 Rozalicz Kazimierz 425, 428, 435 Rozen-Zawadzki Kazimierz 62, 72, 82 Roiski Władysław 234 Równy Anna 21 Rubin Władysław 307,459-461 Ruchniewicz Krzysztof 16, 18, 131, 134, 179, 204, 397 Ruffini Ernesto 201 Ruggeri 147 Rutkowski Tadeusz P. 38 Rybczyński
Henryk 29 Rychlak Ronald J. 67, 223 Rychłowski Bogumił 421, 442 Ryżów Nikita 438 Rzymowski Wincenty 38,44,471 Salwa-Syzdek Eleonora 20, 283 Samorè Antonio 184,191,196,284,292, 294 Samsonowicz Józef 239 Sanak Marcin 13, 98 Sansone Vito 243 Sapieha Adam 32,40,41,43,44,46,54, 57, 58, 62-64, 69-73, 94, 103-105, 109,112,121-126,131,137,142,169, 190,211 Saragat Giuseppe 204, 347 Sawicki Adam 255 Scattolini Virgilio 98 Schad Martha 163 Scheel Walter 414 524
Schilling 195 Segni Antonio 157, 208 Seigewasser Hans 245 Serloth Barbara 153 Sforza Carlo 84 Sidor Kazimierz 20,52,414,415,417-423, 425-427,429-432,434^13 é, 438-441, 444,451-454,457,459,461,462,470, 475, 476, 486 Siedziako Michal 12 Siemaszkiewicz Jozefa 442, 443, 458, 471, 477 Sienkiewicz Witold 61, 164, 175, 176, 203,478 Sierpowski Stanisław 11 Sigismondi Pietro 210 Sikora Józef 98, 149 Sikora Zbigniew 236 Sikorski Bogdan 270, 338 Sikorski Tomasz 39 Siri Giuseppe 201 Skarżyński Aleksander 260, 328, 334, 354,357,366,375,377,378,380-382, 384,386,388,390,392-395,412,413, 415-420,429,442,472,473,479,480 Skibiński Jerzy 70 Skibiński Paweł 19 Skobelski Robert 16, 179, 411 Skoniecki Czesław 148, 149 Skrzeszewski Stanisław 43, 129, 130, 146, 147,175,176, 181, 182, 471 Skrzypek Andrzej 16,129,139,145,179, 182,207,220,222,290,373,397,482, 485 Skubiszewski Krzysztof 29, 299 Skupieńska Joanna 21 Sladkevičius Vincentas 252 Slipyj Josyf 26, 231, 267 Słuczański Edward 175, 176 Soardi Carlo 61 Sobczak Jacek 153 Sobolew Arkādij 139-141 Sobór-Świderska Anna 56, 177, 468 Sokolak Henryk 349,353,354,442,451, 461, 462, 475, 478 Sokołowski Janusz („Zdzisław”) 478 Sołtysiak Grzegorz 322, 323, 325, 326, 332-336, 346 Spałek Robert 16, 107, 108, 124, 468, 469, 471, 473, 484 Spellman Francis 165 Špiljak Mika 351, 431 Splett Karl Maria 25, 29, 48, 216, 401 Spychalski Marian 415 Stachura Bogusław 375,390,429,473,480 Stachura Mieczysław 239 Stalin Józef 50, 74, 107, 124, 129, 140, 178, 220, 224, 484 Staniszewski Stefan 364, 366-368, 370, 374, 377, 378, 382-387, 389, 390, 393-396, 406, 410, 412-415,
417, 421,422,475, 480 Stankevičius Juozapas 252 Stanuch Zbigniew 12 Starewicz Artur 370, 472 Starzewski Jan 212, 213, 360, 369, 387, 425,426, 482 Staszewski Stefan 175, 177 Staszków Jan 21 Stefański Mieczysław 303,344,348,350, 351 Stehle Hansjakob 15,113,137,138,180, 197,224,231,249,253,273,284,289, 301,317,330, 341,346, 351 Stepinac Alojzy 79, 182 Steponavičius Julijonas 180,252 Stępień Stanisław 44 Stępowski Tadeusz 239 Stöckle Hermann 163 Stola Dariusz 16 Stomma Stanisław 202, 278, 287, 334, 411 Strachwitz Rudolf 196 Strauchold Grzegorz 24,259,273,282,403 525
Taagepera Rein 252 Taliani Francesco 84 Tardini Domenico 49,58, 63-71, 73, 81, 84, 96, 123, 125-127, 137, 164, 166, 181, 191, 192,194,211,286 Tarnowski Adam 61 Tavelić Mikołaj 385 Tebinka Jacek 15,16,178,179,220-222, 299,482 Tedeschini Federik 205 Tejchma Józef 20, 371, 417, 429, 440, 442,443,445,451,464,465,467,468, 470, 471, 473, 480, 485 Thu’y Xuân 431 Tischler János 183 Tokarczuk Ignacy 338, 380-382, 395, 423, 454, 460 Tokarz Grzegorz 150 Tomala Mieczysław 102, 402, 406, 407 Tomášek František 253 Tomziński Jerzy 304 Tondi Alighiero 147 Trepczyński Stanisław 374,389 Trevor Meriol 254 Truman Harry 70, 74, 75, 77, 78, 114 Turek Wojciech 316 Turowicz Jerzy 129, 239, 242, 258, 287, 334 Turowski Wojciech 128 Tykociński Władysław 126, 129, 130, 138, 160, 163-166, 171, 475 Tyszkiewicz Jakub 70,179 Strąkowski Henryk 256, 258 Streikus Aronas 252, 253 Stroba Jerzy 256, 274, 416, 417 Stroynowski Juliusz 109, 110, 194, 202, 205, 207, 258, 342 Stróżyna Katarzyna 235-237 Struczyński Michał 15 Strzelecki Ryszard 472 Studentowicz Kazimierz 239 Suchacki Igor 175,176 Suszyński Władysław 256 Swieżawski Stefan 239 Syzdek Bronisław 20 Szablewski Kazimierz („Iskra”) 7, 8, 350, 356, 404, 458^ł62 Szarota Tomasz 16 Szatkowski Stefan („Ramzes”) 208, 210, 211,478 Szczechura Eugeniusz („Henryk”) 243, 248, 258, 266, 478 Szczepaniak Henryk 281 Szczepanowski Stanisław 278 Szelążek Zygmunt 239 Szeiburg-Zarębina Ewa 239 Szemiński Andrzej 175,176 Szetelnicki Wacław 229 Szlachcic Franciszek 260, 347, 374, 429, 440, 442, 470, 473, 480 Szłapczyński Józef 25 Sztachelski Jerzy 193,199, 200, 472 Szuldenfrei
Michał 33,51 Szumiło Mirosław 466, 484 Szumowski Tadeusz 18 Szwarcenberg-Czerny Kazimierz 28 Szwejner Józef 239 Szydlak Jan 473 Urban Kazimierz 54, 64 Urban Wincenty 228, 229, 416 Urbani Giovanni 209 Śląski Jerzy 239 Ślusarczyk Jacek 166,179, 222, 223 Świątkowski Henryk 30, 32, 34, 36, 37 Świtała Kazimierz 473 Vaivods Julijans 253 Valeri Valerio 201, 210 Väliaine Fausto 345 Veibig Gerhard 245 Vévoda Rudolf 253 526
Vianney Jan Maria 217 Villot Jean-Marie 306, 411, 420, 426, 435-437, 457, 462 Walawski Bolesław 33, 37 Wasiewicz Magdalena 59 Wawryn Stanislaw 94 Wawryszuk Pawel 330, 331, 367 Wawrzynek Jan 239,241 Weber Andrzej 260 Wehner Herbert 408, 409 Weise Hans 245 Wejman Grzegorz 12 Wendrowski Henryk 350 Werblan Andrzej 322-325,327,328,332, 334-336,338-340,343,344,346,347, 390, 443, 467, 469, 480 Wereszczagin Dimitri 364 Weryński Henryk 39, 45 Wesoły Szczepan 21,258,259,261 Wetter Gustav A. 163 „Wędkarski” 281 Wicha Władysław 472 Widy-Wirski Feliks 39, 45 Wiechecki Jerzy 260 Wieczorek Janusz 265 Wieczorek Marian 166 Wielgosz Marian 198,201-203,206,208, 226, 243, 259, 278, 285,294 Wielowieyski Andrzej 334 Wierbłowski Stefan 34, 83, 84, 96, 102-104, 107, 110, 114, 119, 124, 130, 138, 175, 176 Wierna Maria 175,176 Wierusz-Kowalski Jan („Jan Wnuk”) 17, 242, 245, 246, 260, 268, 293, 479 Więckowski Karol 477 Wilamowski Bolesław 51 Wilczyński Tomasz 185,256,257,398,401 Wilhelm II Hohenzollern 85 Wiik Stanisław 12, 26, 29, 101 Wilkanowicz Stefan 287 Willebrands Johannes 251,278 Willmann Adam 183, 210, 214, 215, 219,220,230,231,234,248-251,254, 255,259,264,273,279-284,286,287, 290-301,303-315,317-319,321,322, 324,326,340,342-348,350-356,359361,363-365,367,369,370,372,373, 375,377,378,384-386,389,390,398, 399,401,402,404,406,408-412,429, 475^177, 480, 485 Wiltgen Ralph M. 270,275 Winiewicz Józef 20, 213, 231, 282, 317, 318,322,345,347,358,368,406,408, 410,411,469 Wisłocki Jerzy 27 Wiśniewski Eugeniusz 175,176 Wiśniewski Tadeusz („Nina”) 147, 159, 165, 167, 168, 173, 181, 198 Witaszewski
Kazimierz 256, 257, 346, 470, 472 Witeckijan 33 „Witold” zob. Krasicki Ignacy Włodarczyk Tadeusz 27, 29, 245, 254, 270, 271, 327, 328, 316, 328, 330, 351,356, 358,479 Włodkowski Robert 135 Woj ciechowska Maria 319-321 Wojciechowski Mieczysław 78 Wojciechowski Zygmunt 85,90,319 Wojdyło Witold 61 Wojtyła Karol zob. Jan Paweł II Wolińska Olga 152, 158 Woliński Janusz 239 Wolniak Zygfryd 353 Wolny Jerzy 44, 54, 55, 62, 67, 71, 124, 125,137 Wolski Władysław 42,53,57,58,71,79, 88,90,91,96,108,111,113,115,119, 120, 122, 123, 175, 176, 472, 473 Wolsza Tadeusz 16, 35, 36, 44 Woroniecki Jacek 94 Woś Mieczysław 397 527
Woźniakowski Jacek 287 Wójcicki Ryszard 371,378,390,442,478 Wójcik Paweł 13, 14, 20 Wójcik Walenty 257 Wrona Janusz 464, 465, 471 Wronikowska Dominika 17 Wronka Andrzej 135, 137, 256, 258 Wróblewski Radosław 135, 253 Wüstenberg Brunon 163 Wycech Czesław 36 Wykrętowicz Józef 435,457 Wyrwa Tadeusz 12,47,63,124,125,137, 211,212 Wysocki Wiesław Jan 11 Wyszyński Stefan 9,19,120,127,128,135֊ -139,141-143,145,147-149,154,155, 170,182,183,185,188-191,193-196, 199-203, 212, 217-221, 230, 250, 256-258, 260, 262, 264-269, 271, 275,278,279,282-288,290-292,294, 298,300,301,304-314,316-318,320, 321,323-327,331,334,338-341,343, 345,351,352,356-358,360,368,371, 372,375,378,380,383,387-389,392, 393,398,401,403,404,406,410,412, 416,424,428,429,432,434,439,441, 444,446,448,451,454,456,462,485, 487 Wyszyński Witold 44, 70, 81, 84,96,102 Zabłocki Janusz 21, 189, 190, 192,270, 290,291,293,299,319,321,334,345, 353, 408, 428,438 Zaćmiński Andrzej 110 Žagari Mario 309 Zahorski Witold 269 Zając Franciszek 175 Zajda Wiesław („Marek”) 479 Zakrzewski Tadeusz 123 Zaleski August 212 Załuczkowski Tadeusz 135 Zambrowski Roman 44, 80, 188, 472 Zapart Robert 9 Zaremba Józef 214 Zaremba Marcin 115,158,467 Zawadzki Aleksander 111,112,175,188, 286 Zawadzki Roman M. 54 Zawieyski Jerzy 21, 234, 236,262,277-281, 283, 290-294, 334, 346, 466, 469, 485 Zdaniewicz Witold 13 Zdziechowski Paweł 20 „Zdzisław” zob. Sokołowski Janusz Zembrzuski Tadeusz 13 „Zenon” zob. Matełska Jadwiga Zieją Jan 239 Zieliński Zygmunt 11,15,23,29,31,54, 55, 113,135, 138, 185,203, 228, 230, 249,250,258,264,266,270,301,341, 348, 479, 483
Zientarowa-Malewska Maria 239 Zink Wojciech 135 Zorin Walerian 140 Zygmanowski Marian 175, 472 Żabiński Tadeusz 229,255,256,259,472 Žabkar Josip 429 Żaruk-Michalski Aleksander 33 Żaryn Jan 9, 12, 15, 19, 25, 26, 30-32, 34, 35, 37, 40, 45, 46, 48, 51, 53, 54, 60, 66, 74, 78-80, 88, 108, 111-116, 119-122,124-127,129,130,137,145-148, 169, 171, 172, 179, 182, 183, 185,186,189-192,211-213,240,293, 297,311,369, 425 Żdanow Andriej 78 Żeleźnik Tadeusz 20 ŻiwkowTodor 438,486 Żurawicki Seweryn 33 Żurek Jacek 9, 143 Żurek Robert 26, 87,100,158,267,386, 402,403 Żywczyński Mieczysław 237, 239 Bavensche Staatsbibliothek München
BIBLIOGRAFIA I. Źródła archiwalne Archiwum Akt Nowych Archiwum Bolesława Bieruta КС PZPR, Biuro Polityczne КС PZPR, Kancelaria I Sekretarzy КС PZPR, Kancelaria Sekretariatu КС PZPR, Wydział Administracyjny КС PZPR, Wydział Zagraniczny Ministerstwo Administracji Publicznej Urząd do Spraw Wyznań Urząd Rady Ministrów Archiwum Archidiecezjalne Warszawskie Stefan Wyszyński, Pro memoria (kopia mps) Archiwum Diecezjalne w Opolu Kuria Opolska Archiwum Diecezjalne w Pelplinie Akta Ordynariatu Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Ministerstwo Spraw Wewnętrznych w Warszawie 1954-1990 Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Gdańsku 1983-1990 Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Lublinie 1983-1990 Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Opolu 1983-1990 Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych we Wrocławiu 1983-1990 Zarząd II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego w Warszawie 1951-1990 493
Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych Akta osobowe Zespół 6 - Departament Polityczny Zespół 8 - Departament II Zespół 15 - Gabinet Ministra Zespół 17 - Departament IY Zespół 23 - Gabinet Ministra Zespół 26 - Gabinet Ministra Zespół 36 - Gabinet Ministra Zespół Depesz Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Watykanie Ośrodek „Pamięć i Przyszłość” we Wrocławiu Archiwum Kardynała Bolesława Kominka, t. 25 Papieski Instytut Studiów Kościelnych w Rzymie Archiwum Ambasady Rzeczypospolitej Polskiej przy Stolicy Apostolskiej Spuścizna Arcybiskupa Szczepana Wesołego, t. 14 II. Wydawnictwa źródłowe „Acta Apostolicae Sedis”. Akten zur Auswärtigen Politik der Bundesrepublik Deutschland, 1970, t. 2: 1. Mai bis 31. August 1970, red. R.A. Blasius і in., München 2001. Aparat bezpieczeństwa w latach 1944-1956. Taktyka, strategia, metody, cl. 1: Lata 1945-1947, oprać. A. Paczkowski, Warszawa 1994. Aparat bezpieczeństwa w latach 1944-1956. Taktyka, strategia, metody, cl. 2: Lata 1948-1949, oprać. A. Paczkowski, Warszawa 1996. Archiwum ruchu robotniczego, t. 11, red. F. Tych, Warszawa 1988. Cenckiewicz S., Sprawa anty-maryjnego memorialu, czyli o tym jak bezpieka „uczest niczyła” w Soborze Watykańskim II, „Arcana” 2004, nr 55-56. Centrum władzy. Protokoły posiedzeń kierownictwa PZPR. Wybór z lat 1949-1970, red. A. Dudek, A. Kochański, K. Peršak, Warszawa 2000. Dokumenty, wybór i oprać. W Kucharski, D. Misiejuk [w:] Wokół Orędzia. Kardynał Bolesław Kominek prekursor pojednania polsko-niemieckiego, red. W Kucharski, G. Strauchold, Wrocław 2009. Domański P,
Tajne dokumenty Biura Politycznego. Grudzień 1970, Londyn 1991. Friszke A., PRL wobec Kościoła. Akta Urzędu do Spraw Wyznań 1970-1978, War szawa 2010. Komunikaty Konferencji Episkopatu Polski 1945-2000, wstęp i oprać. J. Żaryn, Poznań 2006. 494
Korespondencja Augusta Hlonda i Józefa Gawliny w latach 1924-1948, oprać. J. Myszor, J. Konieczny, Katowice 2003. La politica del dialogo. Le carte Casaroli sull’Ostpolitik vaticana, red. G. Barberini, Bologna 2008. Listy pasterskie Episkopatu Polski 1945-1974, Paris 1975. Metody pracy operacyjnej aparatu bezpieczeństwa wobec Kościołów i związków wy znaniowych 1945-1989, red. A. Dziurok, Warszawa 2004. Ojciec Święty Paweł VI, Homilia w Bazylice św. Piotra 17 X 1971 r, „Chrześcijanin w Świecie” 1971, nr 1. Pius XII a Polska 1939-1949. Przemówienia, listy, komentarze, oprać. K. Papée, Rzym 1954. Polska w dokumentach z archiwów rosyjskich 1949-1953, oprać. A. Kochański i in., tłum. E. Rosowska, Warszawa 2000. Polska-ZSRR-struktury podległości. Dokumenty WKP(B) 1944-1949, oprać. G. Bordiugow i in., Warszawa 1995. Polskie dokumenty dyplomatyczne 1957, red. K. Ruchniewicz, T. Szumowski, P. Dłu gołęcki, Warszawa 2006. Polskie dokumenty dyplomatyczne 1958, red. D. Jarosz, M. Pásztor, Warszawa 2011. Polskie dokumenty dyplomatyczne 1959, red. P. Długołęcki, Warszawa 2011. Polskie dokumenty dyplomatyczne 1972, red. W Borodziej, Warszawa 2005. Polskie dokumenty dyplomatyczne 1973, red. EM. Majewski, Warszawa 2006. Polskie dokumenty dyplomatyczne 1974, red. A. Kochański, M. Morzycki-Markowski, Warszawa 2007. Protokoły posiedzeń Sekretariatu КС PPR 1945-1946, oprać. A. Kochański, Warszawa 2001. Raina R, Arcybiskup Dąbrowski - rozmowy watykańskie, Warszawa 2001. Raina E, Cele polityki władz PRL wobec Watykanu. Tajne dokumenty 1967-1989, Warszawa 2001. Raina E, Kardynał Wyszyński, t.
1-20, Warszawa 1993-2010. Raina E, Kościół w PRL. Kościół katolicki a państwo w świetle dokumentów 1945-1989, t. 1: 1945-1959, Poznań 1994; t. 2: 1960-1974, Poznań 1995; t. 3: 1975-1989, Poznań 1996. Reale E., Raporty. Polska 1945-1946, tłum. P. Zdziechowski, Warszawa 1991. Rozmowa I sekretarza КС PZPR Władysława Gomułki z prymasem Polski ե. kard. Ste fanem Wyszyńskim w dniu 11 stycznia 1960 (zapis magnetofonowy), wyd. E. Syzdek [w:] Władysław Gomułka i jego epoka, red. E. Sałzwa-Syzdek, T. Kaczmarek, War szawa 2005. Rozmowa Prymasa Polski ks. kard. Stefana Wyszyńskiego z I Sekretarzem КС PZPR Władysławem Gomułką w dniu 26 kwietnia 1963 roku, wyd. E. Syzdek, „Więź” 1995, nr 3, nr 4. Sobór oczami polskich komunistów. Sobór Watykański II w świetle dokumentów MSW i MSZ, wyd. i oprać. W. Kucharski, D. Misiejuk, Warszawa 2017. 495
Sołtysiak G., Poufne rozmowy polsko-watykańskie w latach 1966-1967. Wybór do kumentów, „Polska 1944/45-1989. Studia i Materiały” 1999. Stanisław Mikołajczyk w dokumentach aparatu bezpieczeństwa, t. 1 : Działalność w latach 1945-1947, oprać. W. Bagieński i in., Warszawa 2010. Tajne dokumenty Biura Politycznego PRL-ZSRR 1956-1970, t. 6, wstęp A. Paczkow ski, Londyn 1988. Tajne dokumenty Państwo-Kościół 1960-1980, Londyn 1996. Turowicz J., Pisma wybrane, t. 1, oprać. A. Mateja, Kraków 2013. Wolny J., Cztery wizyty kardynała Adama Stefana Sapiehy w Watykanie w latach 1946-1950 [w:] Kardynał Adam Stefan Sapieha. Środowisko rodzinne, życie i dzieło, red. S. Stępień, Przemyśl 1999. Wywiad polski w roku 1949. Sprawozdanie z działalności, oprać. A. Paczkowski, Warszawa 2009. Zaryn J., Kościół w Polsce w latach przełomu (1953-1958). Relacje ambasadora RP przy Stolicy Apostolskiej, Warszawa 2000. Zaryn J., Nieznany list prymasa Polski Stefana Wyszyńskiego do Stolicy Apostolskiej w sprawie tzw. porozumienia z rządem z 14 kwietnia 1950 roku, „Polska 1944/45-1989. Studia i Materiały” 1996. Zaryn J., Stolica Apostolska wobec Polski i Polaków w latach 1944-1958 w świetle materiałów ambasady RP przy Watykanie. Wybór dokumentów, Warszawa 1998. III. Pamiętniki, dzienniki i wspomnienia Bliss-Lane A., Widziałem Polskę zdradzoną, Warszawa 1984. Breza T., Spiżowa brama. Notatnik rzymski, Warszawa 1960. Casaroli A., Pamiętniki. Męczeństwo cierpliwości. Stolica Święta i kraje komunistyczne (1963-1989), tłum. T. Żeleźnik, Warszawa 2001. Chyliński i·, Jaki był Bolesław Bierut. Wspomnienia syna,
Warszawa 1999. Gawlina J., Wspomnienia, wstęp S. Wesoły, oprać. J. Myszor, Katowice 2004. Gierek E., Smak życia. Pamiętniki, Warszawa 1993. Grabski S., Pamiętniki, t. 2, oprać. W Sienkiewicz, Warszawa 1989. Kominek B., W służbie „Ziem Zachodnich”, oprać. J. Krucina, Wrocław 1977. Pruszyński M., Migawki wspomnień, Warszawa 2002. Putrament J., Pół wieku. Zagranica, Warszawa 1985. Rakowski M.F., Dzienniki polityczne 1958-1975, t. 1-5, Warszawa 1998-2002. Sidor K., Wzgórze Watykanusa, Warszawa 1985. Tejchma J., Kulisy dymisji. Z dzienników ministra kultury 1974-1977, Kraków 1991. Tejchma J., Odszedł Gomułka, przyszedł Gierek. Notatki z lat 1971-1973, Toruń 2006. Wesoły S., Soborowe wspomnienia, „Więź” 2005, nr 10. Winiewicz J., Co pamiętam z długiej drogi życia, Poznań 1985. Władysław Gomułka we wspomnieniach, red. B. Syzdek, Lublin 1989. Wyszyński S., Pro memoria, t. 1: 1948-1952, red. P. Skibiński, Warszawa 2017. Wyszyński S., Pro memoria, t. 2: 1953, red. E.K. Czaczkowska, Warszawa 2017. 496
Wyszyński S., Przyjaciel Boga i ludzi. Wspomnienia o Janie XXIII, Warszawa 2000. Wyszyński S., Zapiski milenijne. Wybór z dziennika „Pro memoria” z lat 1965-1967, wybór i oprać. M. Okońska, M. Plaskacz, A. Rastawicka, Warszawa 2001. Zabłocki J., Dzienniki, red. A. Równy, J. Skupieńska, t. 1-2, Warszawa 2008-2011. Zawieyski J., Dzienniki, red. A. Knyt, M. Czoch, t. 1-2, Warszawa 2011-2012. IV. Publicystyka, wydawnictwa propagandowe Atkins T., Watykan a Polska, Warszawa 1949. Bieńkowski W, Polityka Watykanu wobec Polski, Warszawa 1949. Czajkowski Z., Na soborze i poza soborem, Warszawa 1965. Czajkowski Z., Jankowski W., Kolendo J., Rostworowski M., Sobór wielkich nadziei, Warszawa 1963. Deklaracja ideowa PZPR. Statut PZPR, Warszawa 1950. Falconi C., Il Pentagono vaticano, Bari 1958. Falconi C., Pope John and the Ecumenical Council. A Diary of the Second Vatican Council, September-December 1962, London 1964. Krasicki I., Watykan na rozdrożu (1960-1970). Tło i wyniki Soboru Watykańskiego II, Warszawa 1971. Krasowski S., Watykan a Polska, Warszawa 1949. Mackiewicz J., W cieniu krzyża. Kabel Opatrzności, Londyn 1994. Mackiewicz J., Watykan w cieniu czerwonej gwiazdy, Warszawa 1990. Markiewicz S., Państwo i Kościół w Polsce Ludowej, Warszawa 1981. Markiewicz S., Polityka Jana XXIII i Pawła VI, Warszawa 1964. Morawski K., W soborowym Rzymie. Z notatnika korespondenta, Warszawa 1967. Nowicki A., Papież Pius XII w świetle własnych przemówień i listów z lat 1945-1951, Warszawa 1952. Nowicki A., Papieże przeciw Polsce. Doświadczenia dziesięciu stuleci naszych dziejów, Warszawa 1949.
Pawłowski J., Z tajników dyplomacji watykańskiej, Warszawa 1951. Proces Księdza Biskupa Kaczmarka i innych członków ośrodka antypaństwowego i antyludowego, stenogram procesu odbytego przed Wojskowym Sądem Rejonowym w Warszawie w dniach 14 IX- 21IX1953 r., [Warszawa] 1953. Sikora J., Watykan czy Polska?, Warszawa 1950. Piwarski K., Watykan a faszyzm, 1929-1939 [w:] Szkice z dziejów papiestwa, red. K. Piwarski, Warszawa 1958. Pomykało W, Ojciec chrzestny faszyzmu. Kartki z dziejów watykańskiej polityki zagranicznej, Warszawa 1955. Papież Pius XII do biskupów niemieckich. Pełny tekst listu z dnia 1 marca 1948 r., wstęp Z. Hierowski, Katowice 1948. Wierusz-Kowalski J., Sobór powszechny Jana XXIII, Warszawa 1962. Wnuk J. [właśc. Wierusz-Kowalski J.], Quo vadis, Ecclesia?, Warszawa 1963. 497
Wnuk J. [właśc. Wierusz-Kowalski J.], Vaticanum II. Episkopat Polski na Soborze Watykańskim, Warszawa 1964. Wnuk J. [wlaśc. Wierusz-Kowalski J.], W fazie decyzji i rozstrzygnięć. III sesja Vati canum II, Warszawa 1965. Wnuk J. [właśc. Wierusz-Kowalski J.], Finale soboru i Episkopat Polski, Warszawa 1966. V. Czasopisma „Annuario Pontificio”1945-1974 „Chicago Tribune” 1949 „Dziennik Polski” 1949 „Dziś i Jutro” 1948 „Gazeta Ostrowska” 1949 „Głos Katolicki” 1948 „Głos Ludu” 1945-1948 „Kuźnica Kapłańska” 1955 „New York Times” 1949 „Petrusblatt” 1948 „Przegląd Powszechny” 1948 „Robotnik” 1946-1948 „Rzeczpospolita” 1945-1946 „Trybuna Ludu” 1948-1974 „Trybuna Robotnicza” 1949 „Tygodnik Powszechny” 1945-1974 „Tygodnik Warszawski” 1948 „Życie Warszawy” 1946-1958 VI. Opracowania Aliulis V, Vatikano II Susirinkimo atgarsiai Lietuvoje, skrynia.it, dostęp: 20 I 2014 r. Ambasada RP przy Stolicy Apostolskiej w latach 1919-1976. Materiały do studiów nad historią, red. D. Wronikowska, Rzym 2016. Andrew Ch.M., Mitrochin W, Archiwum Mitrochina. KGB w Europie i na Zachodzie, tłum. M.M. Brzeska, R. Brzeski, Poznań 2009. Angelo DelľAcqua. Prete, diplomatico e cardinale al cuore della politica vaticana (1903-1972), red. A. Melloni, Bologna 2004. Araujo R.J., Lucái J.A., Papal Diplomacy and the Quest for Peace. The United Nations from Pius XII to Paul VI, Philadelphia 2010. Atlas historyczny Soboru Watykańskiego II, red. A. Melloni, Warszawa 2015. Bagieński W, Wywiad cywilny Polski Ludowej w latach 1945-1961,1.1-2, Warszawa 2017. Barcikowski M., Stolica Apostolska i Zachód wobec aresztowania
prymasa Polski, „Studia Prymasowskie” 2007. 498
Bartczak A., Problem niemiecki w okresie panowania „ducha Genewy”, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica” 2009. Bartoszewicz H., Polityka Związku Sowieckiego wobec państw Europy Środkowo -Wschodniej w latach 1944-1948, Warszawa 1999. Bejze B., Kronika Soboru Watykańskiego II, Częstochowa 2000. Bernatowicz G., Stosunki polsko-włoskie 1944-1989, Warszawa 1990. Bogaczewicz S.A., Ustanowienie ks. Kazimierza Lagosza wikariuszem kapitulnym i działa nia aparatu bezpieczeństwa wobec kurii wrocławskiej w latach 19S1-1956 [w:] Aparat bezpieczeństwa wobec kurii biskupich w Polsce, red. A. Dziurok, Warszawa 2009. Boll F., Krąg z Bensbergu i Memorandum Polskie. Od Soboru Watykańskiego II do poparcia socjalliberalnej polityki odprężenia [w:] Pojednanie i polityka. Polsko-niemieckie inicjatywy pojednania w latach sześćdziesiątych XX wieku a polityka odprężenia, red. F. Boll i in., Warszawa 2010. Borodziej W, Od Poczdamu do Szklarskiej Poręby. Polska w stosunkach międzynaro dowych 1945-1947, Londyn 1990. Borodziej W, Wydział Zagraniczny КС PZPR [w:] Centrum władzy w Polsce 1948-1970, red. A. Paczkowski, Warszawa 2003. Bottoni S., „Mozart”, Węgry i Watykan 1962-1964. Akta wywiadu jako źródło histo ryczne, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2014, nr 1. Buchała R., Watykan a bezpieczeństwo Europy. Zarys ogólnych problemów, Warszawa 1971. Buchala R., WatyԽո a Europa Środkowa. Polityka wschodnia Stolicy Apostolskiej lat siedemdziesiątych, Katowice 1977. Bułhak W, NATO czy Matka Boska Częstochowska? Niektóre aspekty watykańskiej polityki wschodniej w latach sześćdziesiątych i
siedemdziesiątych XX w. [w:] Yester day. Studia z historii najnowszej, księga dedykowana prof. Jerzemu Eislerowi w 65. rocznicę urodzin, red. J. Olaszek i in., Warszawa 2017. Bułhak W, Watykan i szpiedzy z awansu społecznego. Próba portretu zbiorowego kie rownictwa wydziału „natowsko-watykańskiego” i rzymskiej rezydentury „Baszta” Departamentu I (wywiadu) MSW PRL w okresie poprzedzającym pontyfikat Jana Pawła II [w:] Służby wywiadowcze jako narzędzie realizacji polityki państwa w XX wieku. Wybrane zagadnienia, red. L. Pawlikowicz, R. Zapart, Rzeszów 2014. Bułhak W, Zdrada za Spiżową Bramą? Rekonstrukcja podstawowej sieci informacyjnej wywiadu MSW PRL w Watykanie w latach kształtowania się polityki wschodniej Stolicy Apostolskiej (1962-1978), „Pamięć i Sprawiedliwość” 2014, nr 1. Cekiera W, Stosunki dyplomatyczne między Stolicą Apostolską a Polską Rzeczypo spolitą Ludową [w:] W murách Wiecznego Miasta - między państwem a Kościołem, red. M. Łukasik, D. Mickiewicz, Kraków 2011. Cenckiewicz S., Długie ramię Moskwy. Wywiad wojskowy Polski Ludowej 1943-1991 (wprowadzenie do syntezy), Poznań 2011. Cenckiewicz S., Polska Ludowa a kontrowersje wokół Soboru WatyL·úskiego II. Wypisy źródłowe z materiałów Służby Bezpieczeństwa o genezie i początkach Vaticanum II [w:] S. Cenckiewicz, Oczami bezpieki. Szkice i materiały z dziejów aparatu bezpie czeństwa PRL, Łomianki 2012. 499
Centrum władzy w Polsce 1948-1970, red. A. Paczkowski, Warszawa 2003. Cywiński B., Ogniem próbowane. Z dziejów najnowszych Kościoła katolickiego w Eu ropie Środkowo-Wschodniej, t. 2: „... i was prześladować będą”, Lublin-Rzym 1990. Czaczkowska E.K., Kardynał Wyszyński. Biografia, Kraków 2013. Czaczkowska E.K., Nowe ustalenia w sprawie listów milenijnych biskupów polskich do episkopatów świata. Maria Winowska i kard. Stefan Wyszyński współautorami listów [w:] 1966. Milenium Chrztu Polski prymasa Stefana Wyszyńskiego. Perspek tywa teologiczno-społeczna, red. E.K. Czaczkowska, Warszawa 2016. Czaja J., Pius XII a początki integracji europejskiej, „Dzieje Najnowsze” 2001, z. 3. Czaja J., Prawnomiędzynarodowy status Watykanu, Warszawa 1983. Dąbrowski F., Czy bezpieka wiedziała o ucieczce Mikołajczyka, „Biuletyn IPN” 2009, nr 10-11. Dmitrów E., Niemcy i okupacja hitlerowska w oczach Polaków. Poglądy i opinie z lat 1945-1948, Warszawa 1987. Droga do stabilizacji polskiej administracji kościelnej na Ziemiach Zachodnich i Pół nocnych po II wojnie światowej. W 40. rocznicę wydania konstytucji apostolskiej Pawła VI „Episcoporum Poloniae coetus”, red. W. Kucharski, Wroclaw 2013. Dudek A., „Pierwsza władza”. Model nadzoru PZPR nad władzą ustawodawczą, wyko nawczą i sądownictwem [w:] Władza w PRL. Ludzie i mechanizmy, red. K. Rokicki, R. Spałek, Warszawa 2011. Dudek A., PRL i Stolica Apostolska w latach 1971-1974 [w:] Społeczeństwo, państwo, Kościół (1945-2000), Materiały z ogólnopolskiej konferencji naukowej, Szczecin 15-16 VI2000 r., red. A. Kawecki, K. Kowalczyk, A. Kubaj, Szczecin
2000. Dudek A., Problem normalizacji stosunków między PRL a Stolicą Apostolską w latach 1971-1977, „Mazowieckie Studia Humanistyczne” 1999, nr 2. Dudek A., Gryz R., Komuniści i Kościół w Polsce (1945-1989), Kraków 2003. Dudek A., Pytel G., Bolesław Piasecki. Próba biografii politycznej, Londyn 1990. Dziurok A., Prymas Stefan Wyszyński wobec władz komunistycznych w latach 1949-1956 - zarys problematyki, „Studia Prymasowskie” 2012. Dziurok A., Wstęp [w:] Metody pracy operacyjnej aparatu bezpieczeństwa wobec Koś ciołów i związków wyznaniowych 1945-1989, red. A. Dziurok, Warszawa 2004. Dzwonkowski R., Represje wobec duchowieństwa katolickiego w ZSRR 1918-1939 [w:] Skazani jako „szpiedzy Watykanu”. Z historii Kościoła katolickiego w ZSRR 1918-1956, red. R. Dzwonkowski, Ząbki 1998. Eisler J., Hierarchowie Kościoła katolickiego wobec kryzysów politycznych 1956, 1968 i 1970 r. [w:] Społeczeństwo, państwo, Kościół (1945-2000), Materiały z ogólnopolskiej konferencji naukowej, Szczecin 15-16 VI2000 r., red. A. Kawecki, K. Kowalczyk, A. Kubaj, Szczecin 2000. Eisler J., Pierwsi sekretarze КС PZPR jako kluczowe ogniwo władzy [w:] PZPR jako machina władzy, red. D. Stola, K. Peršak, Warszawa 2012. Eisler J., Rok 1970 [w:] Centrum władzy w Polsce 1948-1970, red. A. Paczkowski, Warszawa 2003. Eisler J., Siedmiu wspaniałych. Poczet pierwszych sekretarzy КС PZPR, Warszawa 2014. 500
Eisler J., Stefan Wyszyński i Władysław Gomułka - dwie wizje Polski [w:] Pojednanie i polityka. Polsko-niemieckie inicjatywy pojednania w latach sześćdziesiątych XX wieku a polityka odprężenia, red. F. Boli i in., Warszawa 2010. Fijałkowska B., Partia wobec religii i Kościoła w PRL, t. 1: 1944-1955, Olsztyn 1999. Fijałkowska B. Partia wobec religii i Kościoła w PRL, t. 2, cz. 1:1956-1963, Olsztyn 2000. Fijałkowska B., Partia wobec religii i Kościoła w PRL, t. 2, cz. 2:1964-1970, Olsztyn 2001. Friszke A., 1956 [w:] Centrum władzy w Polsce 1948-1970, red. A. Paczkowski, Warszawa 2003. Friszke A., Koło posłów „Znak” w Sejmie PRL 1957-1976, Warszawa 2002. Gerschat M., Od Memorandum Tybińskiego (1961) do ratyfikacji układów wschodnich (1972). Protestancki wkład w pojednanie z Polską [w:] Pojednanie i polityka. Polsko-niemieckie inicjatywy pojednania w latach sześćdziesiątych XX wieku a polityka odprężenia, red. F. Boli i in., Warszawa 2010. Girzyński Z., Czystki polityczne w Ministerstwie Spraw Zagranicznych w latach 1947-1956, „Czasy Nowożytne” 1999. Głowiński M., Nowomowa i ciągi dalsze. Szkice dawne i nowe, Kraków 2009. Golon M., U źródeł „zimnowojennego” podziału świata - powstanie i działalność Kominformu [w:] Polska w podzielonym świecie po II wojnie światowej (do 1989 r.), red. M. Wojciechowski, Toruń 2002. Gontarczyk P., Wątpliwa biografia komunisty, „Dzieje Najnowsze” 2010, z. 3. Graham R.A., G.B. Montini Substitut Secretary of State (in Tandem with Domenico Tardini) [w:] Paul VI et la modernité dans l’Église, Rome 1984. Graham R.A., Il vaticanista falsario.
Ľincredibile successo di Virgilio Scattolini, „La Civiltà Cattolica” 1973, nr 3. Grajewski A., Dialog ponad murem. List biskupów polskich w kontekście polityki wschodniej Watykanu [w:] Pojednanie i polityka. Polsko-niemieckie inicjatywy pojednania w latach sześćdziesiątych XX wieku a polityka odprężenia, red. F. Boli i in., Warszawa 2010. Grajewski A., Kardynał Stefan Wyszyński i Agostino Casaroli. Dwie osobowości i dwie koncepcje wschodniej polityki Watykanu, „Studia Prymasowskie” 2009. Grajewski A., Kompleks Judasza. Kościół zraniony. Chrześcijanie w Europie Środkowo -Wschodniej między oporem a kolaboracją, Poznań 1999. Grajewski A., Miejsce i znaczenie PRL w watykańskiej polityce wschodniej w latach siedemdziesiątych [w:] Od Piłsudskiego do Wałęsy. Studia z dziejów Polski w XX wieku, red. K. Peršak i in., Warszawa 2008. Grajewski A., „Nie drażnić bestii”. Konsekwentny unik Soboru, „Ethos” 2012, nr 4. Grajewski A., Normalizacja administracji kościelnej na Ziemiach Zachodnich w kon tekście watykańskiej polityki wschodniej [w:] Droga do stabilizacji polskiej admi nistracji kościelnej na Ziemiach Zachodnich i Północnych po II wojnie światowej. W 40. rocznicę wydania konstytucji apostolskiej Pawła VI „Episcoporum Poloniae coetus”, red. W Kucharski, Wroclaw 2013. Grajewski A., Pius XII wobec komunizmu. Zarys problemu [w:] Pius XII. Papież w epoce totalitaryzmów. Historiografia i polityka, red. M. Kornat, Kraków 2010. SOI
Grajewski A., Relacje między PRL a Stolicą Apostolską w latach 1958-1966 w kontekście watykańskiej „polityki wschodniej”. Zarys problematyki [w:] Kościół i Prymas Stefan Wyszyński 1956-1966, red. A. Dziurok, WJ. Wysocki, Katowice-Kraków 2008. Grajewski A., Security Services of the Polish People’s Republic against the Vatican in 1956-1978 [w:] NKVD/KGB Activities and its Cooperation with other Secret Ser vices in Central and Eastern Europe 1945-1989, red. A. Grúňová, Bratislavia 2008. Grajewski A., Wygnanie. Diecezja katowicka w czasach stalinowskich, Katowice 2002. Grajewski A., Bońkowska E., Dyplomaci pod przykryciem. Historia kilku przypadków „na kierunku watykańskim”, „Polski Przegląd Dyplomatyczny” 2010, nr 3. Gryz R., Represje polityczne wobec Episkopatu katolickiego w Polsce w okresie stali nowskim, „Czasy Nowożytne” 1999. Hanich A., Ksiądz infułat Bolesław Kominek, pierwszy administrator apostolski Śląska Opolskiego (1945-1951), Opole 2012. Hebblethwaite V.,John XXIII. Pope of the Century, London 2000. Heller E., Dokument świętej naiwności, „Res Publica” 1990, որ 4. Historia dyplomacji polskiej, t. 6: 1944/1945-1989, red. W Materski, W Michowicz, Warszawa 2010. Hlebowicz A., Katolicyzm w państwie sowieckim 1944-1992, Gdańsk 1993. Hiirten H., Was heißt Vatikanische Ostpolitik? Eine einführende Skizze [w:] Vati kanische Ostpolitik unterJohannesXXIII und Paul VI1958-1978, red. K.J. Hummel, Paderborn-München-Wein-Zürich 1999. Il filo sottile. l’Ostpolitik vaticana di Agostino Casaroli, red. A. Melloni, Bologna 2006. Isakowicz-Zaleski T., Księża wobec bezpieki na
przykładzie archidiecezji krakowskiej, Kraków 2007. Jackowska N., Układ z 1970 roku o podstawach normalizacji stosunków z RFN - przy padek ponadpolitycznej zgody?, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Politologica” 2011. Jakubowska N., Radio Watykańskie wobec stosunków państwo-Kościół w latach 1957-1979, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2017, nr 1. Jakubowska U., Fanatyk polityki (Bolesław Piasecki), „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej” 1992, z. 3-4. Janus J., Polska i Czechosłowacja wobec planu Marshalla, Kraków 2001. Jarmoch E., Stolica Apostolska a Kościół w Polsce [w:] Kościół i religijność Polaków 1945-1999, red. W. Zdaniewicz, T. Zembrzuski, Warszawa 2000. Jarząbek W, Doktryna Ulbrichta czy doktryna Gomułki? Polska a koordynacja polityki bloku wschodniego wobec Ostpolitik w latach 1966-1967, „Dzieje Najnowsze” 2005, z. 3. Jarząbek W, Partia a polityka zagraniczna PRL. Uwagi na temat powiązań między Wydziałem Zagranicznym КС PZPR, MSZ i innymi podmiotami [w:] PZPR jako machina władzy, red. D. Stola, K. Peršak, Warszawa 2012. Jarząbek W, Polska Rzeczpospolita Ludowa wobec polityki wschodniej Republiki Federalnej Niemiec w latach 1966-1976. Wymiar dwustronny i międzynarodowy, Warszawa 2011. 502
Jarząbek W, Polska wobec Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie. Plany i rzeczywistość 1964-1975, Warszawa 2008. Jarząbek W, Pozycja peerelowskich elit władzy w bloku wschodnim. Wybrane przy kłady z lat 1956-1980 [w:] Władza w PRL. Ludzie i mechanizmy, red. K. Rokicki, R. Spałek, Warszawa 2011. Jarząbek W, PRL w politycznych strukturach Układu Warszawskiego w latach 1955-1980, Warszawa 2008. Jarząbek W, Sprawa podpisania traktatu pokojowego z Niemcami w polityce państwa polskiego w latach 1945-1990, „Studia Zachodnie” 2016. Jarząbek W, „W sprawach niemieckich nasz głos musi mieć swoją wagę... ”. Problem niemiecki w polskiej polityce zagranicznej od października 1956 r. do rozpoczęcia tzw. drugiego kryzysu berlińskiego w listopadzie 1958 r., „Dzieje Najnowsze” 2001, z. 1. Jarząbek W, „Z Polską nie robię żadnych przetargów”. Gen. Charles de Gaulle, gra nica na Odrze i Nysie Łużyckiej i kryzys algierski, „Dzieje Najnowsze” 1999, z. 3. Jaworska K., Relacje między państwem a Kościołem katolickim w (archidiecezji wrocławskiej w latach 1956-1974, Legnica 2009. Jażborowska I., Utworzenie Kominformu. Kominform jako narzędzie manipulacji Stalina w Polsce, tłum. A. Achmatowicz, „Dzieje Najnowsze” 1999, z. 2. Jędraszewski M., Partia komunistyczna walcząca z religią i państwo komunistyczne gwarantujące wolność religijną jako teoretyczne podstawy marksizmu-leninizmu w walce z religią i Kościołem katolickim w krajach realnego socjalizmu, „Poznańskie Studia Teologiczne” 2008. Kałużny T., Sekret Nikodema. Nieznane oblicze Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego. Studium historyczno-
ekumeniczne, Kraków 1999. Kamiński Ł., Antykościelna kampania propagandowa na Dolnym Śląsku w 1949 r. (po ekskomunice członków partii marksistowskich) [w:] Propaganda antykościelna w Polsce w latach 1945-1978, red. S. Dąbrowski, B. Rogowska, Wrocław 2001. Kamiński Ł., Władze PRL i społeczeństwo polskie wobec Orędzia biskupów polskich [w:] Wokół Orędzia. Kardynał Bolesław Kominek, prekursor pojednania polsko-niemieckiego, red. G. Strauchold, W. Kucharski, Wrocław 2009. Kent EC., The Lonely Cold War of Pope Pius XII. The Roman Catholic Church and the Division of Europe, 1943-1950, Montreal-Kingston-London-Ithaka 2002. Kerski B., Żurek R., Orędzie biskupów polskich i odpowiedź niemieckiego episkopatu z 1965 roku. Geneza, kontekst historyczny oraz oddziaływanie [w:] B. Kerski, T. Kycia, R. Żurek, „Przebaczamy i prosimy i przebaczenie”. Orędzie biskupów polskich i odpowiedź niemieckiego episkopatu z 1965 roku. Geneza, kontekst, spuścizna, Olsztyn 2006. Kersten К., Narodziny systemu władzy. Polska 1943-1948, Warszawa 1987. Kierownicza obsada Ministerstwa Spraw Zagranicznych i nadzór nad jego jednostkami organizacyjnymi 1944-1974, Warszawa 1974. Kochański A., Kazimierz Sidor [w:] Internetowy Polski Słownik Biograficzny, http:// www.ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/kazimierz-sidor, dostęp: 9 III 2018 r. Komunizm. Ideologia, system, ludzie, red. T. Szarota, Warszawa 2001. 503
Konopka H., Porozumienie kwietniowe 1950 r. - sukces komunistów czy klęska epi skopatu?, „Studia Podlaskie” 1998. Kopiczko A., Kościół warmiński a polityka wyznaniowa po II wojnie światowej, Olsztyn 1996. Kopiec J., Przedmowa [w;] Stefan Wyszyński, Pro memoria, t. 1: 1948-1952, red. P. Skibiński, Warszawa 2017. Krasowski K., Mezalians Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej z KGB, http://www.fronda.p1/a/ mezalians-rosyjskiej-cerkwi-prawoslawnej-z-kgb,69481.html, dostęp: 11 VII 2017 r. Krasowski K., Polsko-watykańskie stosunki dyplomatyczne wXX wieku, „Kwartalnik Historyczny” 1989, nr 1-2. Krasowski K., Stosunki polsko-watykańskie po II wojnie światowej (1945-1989), „Zna ki Czasu. Kwartalnik Polskiego Ośrodka Myśli Soborowej w Rzymie” 1990, nr 20. Krasuski J., Europa Zachodnia po II wojnie światowej. Dzieje polityczne, Poznań 1990. Krawczak T., Kościół w Polsce w 1948 roku [w:] Zwrot polityczny 48. Między pol ską drogą a projektem uniwersalnym, t. 1, red. M. Jabłonowski, W Jakubowski, T. Krawczak, Warszawa 2013. Krawczyk M., Organy państwowo-partyjne odpowiedzialne za wytyczanie i realizo wanie polityki wyznaniowej PRL, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach. Administracja i Zarządzanie” 2011. Król C., Obraz Niemców w polskim filmie fabularnym w latach 1946-1995. Przy czynek do studiów nad mitami i stereotypami narodowymi, „Biuletyn Polskiej Misji Historycznej” 2009. Krucina J., Uroczystość dwudziestej piątej rocznicy [w:] Kościół na Ziemiach Zachod nich. Ćwierćwiecze polskiej organizacji kościelnej, red. J. Krucina, Wrocław 1971. Krukowski J.,
Konkordat polski. Znaczenie i realizacja, Lublin 1999. Krukowski J., Stolica Apostolska i Polska poił wojnie światowej (1945-1989), „Koś ciół i Prawo” 1993. Krukowski J., Stosunki między Stolicą Apostolską a państwami Europy Środkowej i Wschod niej. Problemy aktualne i perspektywy, „Kwartalnik Prawa Publicznego” 2001, nr 4. Kucharczyk G., Obraz pontyfikatu Piusa XII w prasie polskiej (w Kraju i na emigracji po 1945 r.). Próba zarysu [w:] Pius XII. Papież w epoce totalitaryzmów. Historiografia i polityka, red. M. Kornat, Kraków 2010. Kucharski W, Audiencje polityków komunistycznej Polski u papieża w latach 1945-1978, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2017, nr 1. Kucharski W, Najważniejsze źródła archiwalne w badaniach kulis powstania Orędzia biskupów polskich do biskupów niemieckich [w:] Wokół Orędzia. Kardynał Bolesław Kominek, prekursor pojednania polsko-niemieckiego, red. W Kucharski, G. Strauchold, Wrocław 2009. Kucharski W., Prawdziwa bomba. Jak powstawało Orędzie biskupów polskich do biskupów niemieckich, „Więź” 2010, nr 1. Kucharski W, Próby nawiązania stosunków dyplomatycznych między PRL a Stolicą Apostolską w latach 1965-1974 w świetle depesz polskiej ambasady we Włoszech, „Dzieje Najnowsze” 2013, z. 3. 504
Kucharski W, Przygotowania do Soboru Watykańskiego II w opinii polskich dyplo matów, „Dzieje Najnowsze” 2016, z. 2. Kucharski Ж, Sobór Watykański II oczami polskich dyplomatów [w:] Sobór oczami polskich komunistów. Sobór Watykański II w świetle dokumentów MSW i MSZ, wstęp, wyb. i oprać. W. Kucharski, D. Misiejuk, Warszawa 2017. Kucharski W, Stabilizacja polskiego Kościoła na Ziemiach Zachodnich i Północnych w świetle raportów polskich dyplomatów w Rzymie z lat 1945-1972 [w:] Droga do stabilizacji polskiej administracji kościelnej na Ziemiach Zachodnich i Północnych po II wojnie światowej. W 40. rocznicę wydania konstytucji apostolskiej Pawła VI „Episcoporum Poloniae coetus”, red. W Kucharski, Wrocław 2013. Kucharski W, Stosunki dyplomatyczne między Polską a Stolicą Apostolską w latach 1945-1965 w świetle depesz polskiej ambasady we Włoszech, „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka” 2014, nr 1. Kucharski W, Wielki nieobecny. Kwestia udziału papieża Pawła VI w obchodach milenij nych w Polsce [w:] Pół wieku Milenium. Religijne, polityczne i społeczne aspekty obcho dów Tysiąclecia Chrztu Polski (1956-1966/1967), red. B. Noszczak, Warszawa 2017. Kucharski W, Ziemie Zachodnie w piśmiennictwie kardynała Bolesława Kominka [w:] Ziemie Zachodnie - historia i perspektywy, red. W Kucharski, G. Strauchold, Wrocław 2011. Lill R., Zur Vatikanischen Ostpolitik unter Johannes XIII und Paul VI [w:] Vatikani sche Ostpolitik unter Johannes XXIII und Paul VI 1958-1978, red. K.J. Hummel, Padeborn-München-Wien-Zürich 1999. Lipoński W., Anti-American Propaganda in Poland from 1948 to 1954. A
Story of an Ideological Failure, „American Studies International” 1990. Łoś R., Wizyta kanclerza Konrada Adenauera w Moskwie (8-14IX1955). Nawiązanie stosunków dyplomatycznych między Związkiem Radzieckim a Republiką Federalną Niemiec, „Dzieje Najnowsze” 2002, z. 4. Madajczyk P., Dyplomacja polska w latach sześćdziesiątych [w:] Historia dyplomacji polskiej, t. 6: 1944/1945-1989, red. W Materski, W Michowicz, Warszawa 2010. Madajczyk P., Na drodze do pojednania. Wokół orędzia biskupów polskich do biskupów niemieckich z 1965 roku, Warszawa 1994. Madajczyk P., Okoliczności powstania Orędzia biskupów polskich do biskupów nie mieckich [w:] Wokół Orędzia. Kardynał Bolesław Kominek prekursor pojednania polsko-niemieckiego, red. G. Strauchold, W. Kucharski, Wrocław 2009. Marczak T., Granica zachodnia w polskiej polityce zagranicznej w latach 1945-1950, Wrocław 1995. Markiewicz X, „Księża patrioci” w latach 1949-1955 [w:] Stosunki między państwem a Kościołem rzymskokatolickim w czasach PRL. Studia, red. A. Chojnowski, M. Kula, Warszawa 1998. Materski W, Dyplomacja Polski „lubelskiej”. Lipiec 1944-marzec 1947, Warszawa 2007. Materski W, „Lubelska alternatywa” dla rządu RP na wychodźstwie [w:] Historia dyplomacji polskiej, t. 6: 1944/1945-1989, red. W Materski, W Michowicz, War szawa 2010. 505
Materski W, Proces kształtowania się granic i sojuszy politycznych (lipiec 1945 - ma rzec 1947) [w:] Historia dyplomacji polskiej, t. 6: 1944/1945-1989, red. W Ma terski, W. Michowicz, Warszawa 2010. Mattéi R. de, Sobór Watykański II. Historia dotąd niedopowiedziana, tłum. S. Orzeszko, Ząbki 2012. Mazur M., Obraz Konrada Adenauera w propagandzie polskiej lat 1949-1955, „Echa Przeszłości” 2008. Mazur M., Polityczne kampanie prasowe w okresie rządów Władysława Gomułki, Lublin 2004. Melloni A., Ľaltra Roma. Politica e S. Sede durante il concilio Vaticano II (1959-1965), Bologna 2000. Mezglewski A., Spór o „ wygaśnięcie” konkordatu polskiego z 1925 roku, „Roczniki Nauk Prawnych” 1989. Mianowicz T., Kardynał Sapieha a „modus vivendi” z 1950 r., „Zeszyty Historyczne” (Paryż) 1994, z. 108. Micewski A., Kardynał Wyszyński. Prymas i mąż stanu, Paris 1982. Micewski A., Współrządzić czy nie kłamać? Pax i Znak w Polsce 1945-1976, War szawa 1981. Michałek K., Doktryna Trumana. Błąd w politycznej kalkulacji czy próba nowego podejścia do bezpieczeństwa narodowego Stanów Zjednoczonych?, „Dzieje Naj nowsze” 1997, z. 2. Mikłaszewicz I., Polityka sowiecka wobec Kościoła katolickiego na Litwie 1944-1965, Warszawa 2001. Milenium czy Tysiąclecie, red. B. Noszczak, Warszawa [2006]. Milenium kontra Tysiąclecie - 1966, red. K. Białecki, S. Jankowiak, J. Miłosz, Poznań 2007. Misiejuk D., Sobór Watykański II oczami funkcjonariuszy MSW PRL [w:] Sobór ocza mi polskich komunistów. Sobór Watykański II w świetle dokumentów MSW i MSZ, wstęp, wyb. i oprać. W Kucharski, D. Misiejuk, Warszawa 2017.
Misiejuk D., Źródła do badań nad Soborem Watykańskim II z zasobu archiwum IPN [w:] Archiwa - Historia ֊ Pamięć. Bilans 15 lat działalności archiwalnej Instytutu Pamięci Narodowej, J. Bednarek, R. Leśkiewicz, P. Perzyna, Łódź-Warszawa 2018. Misiūnas R.J., Taagepera R., The Baltic States. Years of Dependence 1940-1980, Berkeley-Los Angeles 1983. Morsey R., Die Haltung der Bundesregierung zur vatikanischen Kirchenpolitik in den früheren Ostgebieten des Deutschen Reiches 1958-1978 [w:] Vatikanische Ostpolitik unter Johannes XXIII und Paul VI1958-1978, red. K.J. Hummel, Padeborn-München-Wien-Zürich 1999. Mróz M., Watykańska polityka wschodnia wczoraj i dziś. Stolica Apostolska i dyploma cja watykańska wobec komunizmu i transformacji ustrojowej w Europie Środkowej i Wschodniej w latach 1958-2010, Toruń 2011. Musiał F., Lasota M., Kościół zraniony. Proces księdza Lelity i sprawa kurii krakow skiej, Kraków 2003. 506
Mutor M., Działalność wrocławskiego biskupa Bolesława Kominka w Rzymie w latach 1960-1972 [w:] Droga do stabilizacji polskiej administracji kościelnej na Ziemiach Zachodnich i Północnych po II wojnie światowej. W 40. rocznicę wydania konstytucji apostolskiej Pawła VI„Episcoporum Poloniae coetus”, red. W Kucharski, Wrocław 2013. Nitecki R, Biskupi Kościoła w Polsce w latach 965-1999. Słownik biograficzny, War szawa 2000. Noszczak B., Okoliczności uwolnienia kardynała Stefana Wyszyńskiego z internowania w Komańczy (październik 1956 r.), „Studia Prymasowskie” 2007. Noszczak B., Polityka państwa wobec Kościoła rzymskokatolickiego w Polsce w okresie internowania prymasa Stefana Wyszyńskiego 1953-1956, Warszawa 2008. Noszczak B., „Sacrum” czy „profanam”? Spór o istotę obchodów Milenium polskiego (1949-1966), Warszawa 2002. Olejarz T., Podmiotowość Stolicy Apostolskiej w stosunkach międzynarodowych, „Annales Universität« Mariae Curie-Skłodowska. Sectio К” 2009, որ 1. Osękowski C., Społeczeństwo Polski zachodniej i północnej w latach 1945-1956. Procesy integracji i dezintegracji, Zielona Góra 1994. Pacepa I.M., Rychlak R.J., Dezinformacja. Były szef wywiadu ujawnia metody dła wienia wolności, zwalczania religii i wspierania terroryzmu, tłum. M. Machnik, Gliwice 2015. Paczkowski A., PZPR a aparat bezpieczeństwa. Zarys problemu [w:] PZPR jako machina władzy, red. D. Stola i K. Peršak, Warszawa 2012. Paczkowski A., Referendum z 30 czerwca 1946 r. Próba wstępnego bilansu [w:] Referen dum z 30 czerwca 1946 r. Przebieg i wyniki, oprać. A. Paczkowski, Warszawa 1993. Paczkowski A.,
System nomenklatury [w:] Centrum władzy w Polsce 1948-1970, red. A. Paczkowski, Warszawa 2003. Paczkowski A., Wstęp [w:] Wywiad polski w roku 1949. Sprawozdanie z działalności, oprać. A. Paczkowski, Warszawa 2009. Palczewski M., Obraz wroga w prasie łódzkiej epoki socrealizmu, „Media, Kultura, Społeczeństwo” 2007, nr 1. Pałyga E., Obserwacje na temat artykułu recenzyjnego Krzysztofa Krasowskiego, „Kwartalnik Historyczny” 1991, nr 3. Pałyga E., Polsko-watykańskie stosunki dyplomatyczne. Od zarania II Rzeczypospolitej do pontyfikatu papieża Polaka, Warszawa 1988. Pałyga E., W związku z uwagami... o polsko-watykańskich stosunkach dyplomatycz nych i nie tylko, „Dzieje Najnowsze” 1991, z. 2. Pásztor M., Jarosz D., Skazani na podległość. Z dziejów stosunków polsko-włoskich w latach 1945-1958, Warszawa 2013. Pater J., Biskupi na Ziemiach Zachodnich i Północnych jako wikariusze generalni Pry masa Wyszyńskiego [w:] Stefan Kardynał Wyszyński wobec Ziem Zachodnich i Północ nych oraz stosunków polsko-niemieckich. W 100-lecie urodzin Prymasa Tysiąclecia, red. T. Dzwonkowski, C. Osękowski, Warszawa - Poznań - Zielona Góra 2001. Pater J., Ksiądz infułat dr Karol Milik jako rządca archidiecezji wrocławskiej w latach 1945-1951, Wrocław 2012.
Pawluk T., Problem wygaśnięcia konkordatu polskiego z 1925 r, „Prawo Kanoniczne” 1986, nr 1-2. Peršak К., Struktura i sklad centralnych instancji decyzyjnych КС PZPR [w:] Centrum władzy w Polsce 1948-1970, red. A. Paczkowski, Warszawa 2003. Pietrzak J., Pełnia prymasostwa. Ostatnie lata prymasa Polski kardynała Augusta Hlonda 1945-1948, t. 1-2, Poznań 2009. Piotrowski S., Konkordat zawarty ze Stolicą Apostolską w 1925 r. przestał obowiązywać jako wewnętrzna ustawa krajowa, „Państwo i Prawo” 1947, nr 12. Pluta M., „Faszyzm bez Hitlera”. Obraz Niemiec Zachodnich w propagandzie Polski Ludowej w latach 1949-1956, „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka” 2005, nr 3. Pojednanie i polityka. Polsko-niemieckie inicjatywy pojednania w latach sześćdziesią tych XX wieku a polityka odprężenia, red. F. Boli i in., Warszawa 2010. Pronobis W, Kongres Zjednoczeniowy - powstanie PZPR, „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Historia XV Nauki Humanistyczno-Społeczne” 1978, z. 102. Propaganda antykościelna w Polsce w latach 1945-1978, red. S. Dąbrowski, B. Ro gowska, Wroclaw 2001. Pyka G., Polityka w twórczości Ksawerego Pruszyńskiego. Wybrane zagadnienia, Ka towice 1981. PZPR jako machina władzy, red. D. Stola, K. Peršak, Warszawa 2012. Raina P., Piasecki na indeksie watykańskim. Geneza sprawy, Warszawa 2002. Rajeckí R., Stolica Apostolska wobec rozbrojenia, Warszawa 1989. Rewolucja węgierska 1956 w polskich dokumentach, oprać. J. Tischler, Warszawa 1995. Rogowska B., Polityka polskich władz komunistycznych wobec Kościoła rzymskoka tolickiego, Wroclaw 2013. Rokicki K., Apodyktyczny szef.
Władysław Gomułka i podwładni [w:] Władza w PRL. Mechanizmy i ludzie, red. K. Rokicki, R. Spałek, Warszawa 2011. Rowiński J., Chiny a Stolica Apostolska. Stosunki wzajemne i ich międzynarodowe implikacje, Warszawa 1991. Ruchniewicz K., Warszawa-Berlin-Bonn. Stosunki polityczne 1949-1958, Wrocław 2003. Rutkowski T.P., Stanisław Kot 1885-1975. Między nauką a polityką, Warszawa 2012. Rybczyński H., W sprawie konkordatu między Stolicą Apostolską a Rzeczpospolitą Polską 10II1925 roku [w:] Kościół w II Rzeczpospolitej, red. Z. Zieliński, S. Wiik, Lublin 1980. Sanat M., Wizerunek papieża Piusa XII w propagandzie komunistycznej w Polsce w latach 1945-1989, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Hi storyczne” 2017, z. 4. Schad M., Szara eminencja Watykanu. Siostra Pascalina i papież Pius XII, tłum. J. Jurczyński, Kraków 2010. Sikorski T., Kulesza M., Niezłomni w epoce fałszywych proroków. Środowisko „Tygo dnika Warszawskiego” (1945-1948), Warszawa 2013. Skibiński J., Sprawa traktatu pokoju z Niemcami po II wojnie światowej, Warszawa 1987. 508
Skobelski R., Polityka PRL wobec państw socjalistycznych w latach 1956-1970. Współpraca, napięcia, konflikty, Poznań 2010. Skrzypek A., Dyplomatyczne dzieje PRL w latach 1956-1989, Pułtusk 2010. Skrzypek A., Mechanizmy uzależnienia. Stosunki polsko-radzieckie 1944-1957, Puł tusk 2002. Skrzypek A., Mechanizmy autonomii. Stosunki polsko-radzieckie 1956-1965, Pułtusk 2005. Skubiszewski K., Granica poczdamska i prawo międzynarodowe [w:] Krzysztof Sku biszewski - dyplomata i mąż stanu, red. R. Kuźniar, Warszawa 2011. Skubiszewski K., Konkordat z 10 lutego 1925 roku. Zagadnienia prawnomiędzynarodowe [w:] Kościół w II Rzeczpospolitej, red. Z. Zieliński, S. Wiik, Lublin 1980. Sobczak J., Stereotyp wroga [w:] Obcy, sąsiedzi, niechciani partnerzy, red. K. Glass, Z. Puślecki, R. Serloth, Poznań-Toruń 1995. Sobór-Swiderska A., Jakub Berman. Biografia komunisty, Warszawa 2009. Špalek R., Bez jednoosobowej dyktatury. Bierut, Berman, Minc. Esej o stalinowskim kierownictwie PZPR [w:] Władza w PRL. Mechanizmy i ludzie, red. K. Rokicki, R. Spałek, Warszawa 2011. Špalek R., Upadek Gomułki jako element powstania PZPR [w:] Partia, państwo, spo łeczeństwo, red. K. Rokicki, Warszawa 2016. Staszków J., Podmiotowość Watykanu i Stolicy Apostolskiej w prawie międzynarodo wym publicznym, „Krakowskie Studia Międzynarodowe” 2006, nr 3. Stehle H., Tajna dyplomacja Watykanu. Papiestwo wobec komunizmu (1917-1991), tłum. M. Struczyński, R. Drecki, Warszawa 1993. Stosunki dyplomatyczne Polski. Informator, t. 2: Europa - państwa kapitalistyczne. 1944-1981, cz. 2, oprać. J. Patryas, H. Szczepaniak,
Warszawa 1986. Streikus A., Lithuanian Catholic Clergy and KGB, „Religion, State Society” 2006, nr 1. Szumilo M., Elita władzy w Polsce 1944-1989. Studium socjologiczne [w:] Władza w PRL. Ludzie i mechanizmy, red. K. Rokicki, R. Spałek, Warszawa 2011. Szwarcenberg-Czerny K., Problem konkordatu polskiego, „Przegląd Powszechny” 1948, nr 225. Ślusarczyk J., Powstanie i działalność ruchu obrońców pokoju w latach 1948-1957, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1987. Ślusarczyk J., Ruch obrońców pokoju w latach 1948-1989. Kompendium, Warszawa 1996. Świątkowski H., Wyznaniowe prawo państwowe. Problematyka prawna wolności sumienia w PRL, Warszawa 1962. Tebinka J., 1956 - rok przełomu [w:] Historia dyplomacji polskiej, t. 6: 1944/1945-1989, red. W Materski, W. Michowicz, Warszawa 2010. Tebinka J., Brytyjskie zapewnienia w sprawie granicy na Odrze i Nysie Łużyckiej z 1962 r. [w:] Gdańsk - Gdynia - Europa - Stany Zjednoczone w XIX i XX w., red. M. Andrzejewski, Gdańsk 2000. Tebinka J., Dyplomacja popaździernikowa (1957-1960) [w:] Historia dyplomacji polskiej, t. 6: 1944/1945-1989, red. W Materski, W Michowicz, Warszawa 2010. 509
Tebinka J., Nadzieje i rozczarowania. Polityka Wielkiej Brytanii wobec Polski 1956—1970, Warszawa 2005. Tebinka J., Uzależnienie czy suwerenności Odwilż październikowa w dyplomacji Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej 1956-1961, Warszawa 2010. Tokarz G., Sprawa biskupa Czesława Kaczmarka w propagandzie PZPR [w:] Propagan da antykościelna w Polsce w latach 1945-1978, red. S. Dąbrowski, B. Rogowska, Wrocław 2001. Tomala M., Patrząc na Niemcy. Od wrogości do porozumienia 1945-1991, Warszawa 1997. Trevor M., Pope John. Blessed John XXIII, Leominster 2000. Tyszkiewicz J., Otwarte okno w „żelaznej kurtynie”. Polityka administracji prezydenta Eisenhowera wobec Polski (październik 1956 - styczeń 1961), Wrocław 2003. Tyszkiewicz J., Rozbijanie monolitu. Polityka Stanów Zjednoczonych wobec Polski 1945-1988, Warszawa 2015. Urban K., Rozmowy Ksawerego Kruszyńskiego w Watykanie (z historii stosunków polsko-watykańskich po II wojnie światowej), „Zeszyty Naukowe Akademii Eko nomicznej w Krakowie” 1989, nr 303. Vatikanische Ostpolitik unter Johannes XXIII und Paul VI 1958-1978, red. KJ. Hum mel, Padeborn-München-Wien-Zürich 1999. Vévoda R., Stosunki państwo-Kościól w Czechosłowacji (1945-1990) [w:] Społe czeństwa i kościoły Europy Środkowej. Między integracją a komunizmem, Materiały międzynarodowej konferencji naukowej, Szczecin 8-9 czerwca 2001 r., red. K. Ko walczyk, A. Kubaj, R. Wróblewski, Tuchów 2001. Wasiewicz M., Udział delegacji Stanów Zjednoczonych w moskiewskiej konferencji Rady Ministrów Spraw Zagranicznych w 1947 roku, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historka” 2007.
Wawryszuk P., Polityka władz Jugosławii wobec Kościoła katolickiego w latach 1945-1971, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2017, nr 1. Wiik S., Watykan, rząd i Kościół w Polsce w latach 1945-1948, „Słowo” (Berlin) 1995, nr 30. Wiik S., Nadzwyczajne uprawnienia Prymasa Polski kard. Augusta Hlonda, „Studia Prymasowskie” 2011. Wiik S., Kardynał August Hlond jako organizator życia kościelnego w Polsce po dru giej wojnie światowej [w:] Kościół w Poznaniu. Czasy biskupa Jordana i kardynała Augusta Hlonda, red. M. Jędraszewski, Poznań 2011. Wiik S., Stolica Apostolska wobec Ziem Zachodnich i Północnych po II wojnie świa towej [w:] Dzieje Kościoła katolickiego na Pomorzu Zachodnim, t. 1: 1945-1956, red. M. Siedziako, Z. Stanuch, G. Wejman, Szczecin 2016. Wiltgen R.M., Ren wpada do Tybru. Historia Soboru Watykańskiego II, tłum. A. Sło wik, Dębogóra 2010. Wisłocki J., Konkordat polski z 1925 roku. Zagadnienia prawno-polityczne, Poznań 1977. Władysław Gomułka i jego epoka, red. E. Salwa-Syzdek, T. Kaczmarek, Warszawa 2005. Władza w PRL. Ludzie i mechanizmy, red. K. Rokicki, R. Spałek, Warszawa 2011. 510
Włodarczyk T., Konkordaty. Zarys historii ze szczególnym uwzględnieniem XX wieku, t. 1-2, Warszawa 1986. Włodkowski R., Reakcja prymasa Polski Stefana Wyszyńskiego na usunięcie przez państwo w 1951 r. administratora apostolskiego ks. Edmunda Nowickiego [w:] Społeczeństwa i Kościoły Europy Środkowej. Między integracją a komunizmem, Materiały z międzynarodowej konferencji naukowej, Szczecin 8-9 czerwca 2001 r., red. K. Kowalczyk, A. Kubaj, R. Wróblewski, Tuchów 2001. Wojciechowski Z., Polska-Niemcy. Dziesięć wieków zmagania, Poznań 1945. Wojdyło W, Stanislaw Grabski (1871-1949). Biografa polityczna, Toruń 2004. Wokół Orędzia. Kardynał Bolesław Kominek prekursor pojednania polsko-niemieckiego, red. G. Strauchold i W Kucharski, Wrocław 2009. Wolińska O., Nowomowa, a język propagandy wojennej, „Postscriptum” 1992, nr 3. Wolny J., Ostatnie lata działalności kościelnej Adama Stefana Sapiehy [w:] Księ ga Sapieżyńska, t. 2: Działalność kościelna i narodowa Adama Stefana Sapiehy, red. J. Wolny, R.M. Zawadzki, Kraków 1986. Wolsza T., Rząd RP na obczyźnie wobec wydarzeń w kraju 1945-1950, Warszawa 1998. Wójcik P., II governo e la Chiesa in Polonia di fronte alla diplomazia vaticana (1945-1978), Verona 2016. Wrona J., Kompetencje i hierarchia urzędów. Formalna a rzeczywista pozycja polityczna marszałka sejmu, przewodniczącego Rady Państwa, Prezesa Rady Ministrów [w:] Władza w PRL. Ludzie i mechanizmy, red. K. Rokicki, R. Spałek, Warszawa 2011. Wyrwa T, Kościół i państwo w pierwszym dziesięcioleciu PRL (na podstawie raportów dyplomatów francuskich), „Zeszyty Historyczne” (Paryż) 1987,
z. 82. Wyrwa T., Likwidacja ambasady RP przy Watykanie w latach 1958 i 1972, „Zeszyty Historyczne” (Paryż) 1990, z. 93. Zaćmiński A., Trzecia wojna światowa w planach emigracji polskiej w Wielkiej Bryta nii w latach 1945-1956. Zarys problemu badawczego, „Czasy Nowożytne” 1996. Zapomniany rok 1966. W XXX rocznicę obchodów Milenium Chrztu Polski, red. L. Mażewski, W Turek, Gdańsk 1996. Zaremba M., Komunizm jako system mobilizacyjny. Casus polski [w:] Komunizm. Ideologia, system, ludzie, red. T. Szarota, Warszawa 2001. Zaremba M., „Partia kieruje, a rząd rządzi” -gierkowski bon mot czy sens gierkizmu? Przyczynek do dyskusji nad ewolucją systemu władzy w PRL [w:] Władza w PRL. Mechanizmy i ludzie, red. K. Rokicki, R. Spałek, Warszawa 2011. Zieliński Z., Dyplomacja polska wobec Watykanu w latach 1945-1989 [w:] Histo ria dyplomacji polskiej, t. 6: 1944/1945-1989, red. W. Materski, W Michowicz, Warszawa 2010. Zieliński Z., Kościół w Polsce 1944-2007, Poznań 2009. Zieliński Z., Papiestwo i papieże dwóch ostatnich wieków, Poznań 2007. Zieliński Z., Polska w dyplomacji watykańskiej [w:] Polska na tle procesów rozwojo wych Europy w XX wieku, red. S. Sierpowski, Poznań 2002. Zaryn J., Aresztowanie prymasa Polski - okoliczności, przebieg, konsekwencje (1953-1956), „Studia Prymasowskie” 2007. 511
Zaryn J., Dyplomacja PRL wobec Watykanu, czyli o instrumentalnym traktowaniu partnera, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2002, nr 7. Zaryn J., Dzieje Kościoła katolickiego w Polsce (1944-1989), Warszawa 2003. Zaryn J., Kardynał Sapieha a tzw. „porozumienie kwietniowe” z 1950 r. Między epi skopatem a rządem, „Zeszyty Historyczne” (Paryż) 1995, z. 111. Żaryn J., Kościół a władza w Polsce, 1945-1950, Warszawa 1997. Zaryn J., Kościół, naród, człowiek, czyli opowieść optymistyczna o Polakach w XX wieku, Warszawa 2012. Zaryn J., Polityka wschodnia Watykanu na przykładzie stosunków z PRL (1945-1980) [w:] Z papiestwem przez dzieje. W osiemdziesięciolecie wskrzeszenia Nuncjatury Apostolskiej w Polsce, red. W Adamczewski, Warszawa 2000. Zaryn J., Raport o stanie badań nad dziejami Kościoła rzymskokatolickiego na wychodźstwie w latach 1945-1966 (1989) [w:] Polska emigracja polityczna 1939-1990. Stan badań, red. S. Lukasiewicz, Warszawa 2016. Zaryn J., Stolica Apostolska wobec Prymasa Wyszyńskiego (1948-1981) [w:] Prymas Stefan Kardynał Wyszyński (1901-1981) - świadek Ewangelii i tradycji narodowych. Materiały sesji naukowej w Wyższym Seminarium Duchownym w Kielcach 19 maja 2001 r., red. K. Gurda, T. Gacia, Kielce 2001. Zaryn J., Stolica Apostolska wobec „zimnej wojny ” (w pierwszych latach po II wojnie światowej), „Dzieje Najnowsze” 1997, z. 2. Żurek J., Ruch „księży patriotów” w województwie katowickim w latach 1949-1956, Warszawa-Katowice 2009. Żurek J., Wyszyński a Gawlina w aktach wywiadu - doniesienie [w:] Nieznane karty z życia biskupa Józefa Gawliny w świetle dokumentów,
red. J. Myszor, współpr. D. Bednarski, Katowice 2015. Żurek R., Kościół rzymskokatolicki w Polsce wobec Ziem Zachodnich i Północnych 1945-1948, Szczecin-Warszawa-Wrocław 2015. Żurek R., Zwischen Nationalismus und Versöhnung. Die Kirchen und die deutsch-polnischen Beziehungen 1945-1956, Köln 2005.
SUMMARY The reviewed work is an attempt to present the most important problems in relation to the policy of the Polish communists towards the Holy See in the years 1945-1974. The starting date marks the announcement of a resolution issued by the communist authorities which stated that the concordat between Poland and the Holy See had expired. Consequently, both parties did not maintain any diplomatic relations, although they were partially reinitiated in 1974 upon the appointment of permanent operational teams. The analysed period witnessed a process of diplomatic relations being established: from the breaking of relations, through surveys, unofficial and semi-official talks, to official negotiations aimed at regulating the relationship between Poland and the Vatican. The relations with the Holy See were determined by both home and foreign policy. The communist authorities were aware of the significance of the Catholic religion and of the Catholic Church for Polish society and of its concerns about the emergence of a Polish centre of governance in the USSR. The attitude of the communists towards the Holy See was a barometer of the population’s attitude towards the Catholic Church. During the first years following the Second World War, an important political objective was to strengthen the legitimacy of the communist government in Poland by mak ing the Holy See recognize de iure the Provisional Government of National Unity and new borders after the change in the administrative structure of the Catholic Church in former German territories incorporated into Poland after the
Second World War. The Holy See was one of very few entities at the inter national forum, and certainly the most important one, to maintain diplomatic relations with the Government of the Republic of Poland in Exile, which enabled it to manifest internationally that it did not recognize the legitimacy of the authorities in Warsaw. Over nearly a decade after 1947, there were no relations with the Holy See, including unofficial contact. For the former Po lish authorities, the Soviet Union was the only guarantor of their operation 488
and of the territorial integrity of the post-war Poland. In that context, they did not need the Holy See. However, it turned out soon afterwards that by cancelling the concordat the authorities deprived themselves of any formal tools whereby they might influence the situation of the Catholic Church in Poland (in particular, personal appointments). The regulation of this matter (gaining such power) had, nolens volens, to refer to the Vatican. This was a recurring topic in the relations with the Vatican until nearly the end of the pontificate of Pope Paul VI. During the first decade after the Second World War, the role of the Vati can in terms of international relations was under-appreciated. The position and significance of the Holy See in the international environment, if viewed from the perspective of the Polish communists, began to change during the pontificate of Pope John XXII, above all upon the intervention of the Pope during the Berlin Crisis (1961) and the Cuban Crisis (1962). Starting from the mid-1960s, when unofficial talks with representatives of the Holy See were resumed, Polish diplomats discussed mainly three topics related to interna tional relations within their contacts with the Vatican: the Western border, the involvement of the papacy in the so-called peace policy and the liquidation of the embassy of the Government of the Republic of Poland in Exile by the Holy See, headed by Kazimierz Papée. The first matter and, more broadly, the relations with Germany as a whole were among the most serious problems of the diplomacy during the period the Party was
led by Władysław Gomułka. The problem was ultimately resolved during the era of Edward Gierek. Upon the ratification of the treaty between the People’s Republic of Poland and the Federal Republic of Germany in 1972, Pope Paul VI implemented, although not fully satisfactorily, the long-term demand of the Polish authorities by ad justing the administrative structure of the Polish Catholic Church to the bor der along the Rivers of Oder and Neisse. There were simultaneous attempts made to use the Holy See to support Eastern block initiatives in the field of the so-called peace policy. For Poland, the most significant effect of the attempts was the involvement of the Vatican diplomacy in the Conference on Security and Cooperation in Europe. On the other hand, the very liquidation of the embassy of the Government of the Republic of Poland in Exile, headed by Kazimierz Papée, was of a prestigious nature only from the end of the 1950s. The liquidation of that unit was of no significance for the survival (or even the functioning) of the communist government in Poland. Although the communist authorities had never deemed the relations with the Vatican an important aspect of their foreign policy, they gained a perma nent place in the foreign policy from the mid-1960s. After the Second World War, the bipolar division of the world was the key context for such relations. Poland’s position and role in the system were practically unchanged, while the level of Poland’s dependence on the USSR within the block was the only 489
dimension that differed. On the other hand, the role of the Holy See evolved. During the pontificate of Pope Pius XII, despite not excluding the possibi lity to talk with the communist world, the Vatican clearly demonstrated its pro-Western inclination. Starting from the pontificate of Pope John XXIII, particularly during the period of the so-called Eastern policy (Ostpolitik) of the Vatican, the actions of the following popes were aimed at maintaining the Vatican’s distance from the conflict. The dependence of the Polish policy towards the Holy See on Soviet di rectives or on the common actions of the whole block is also of significance. The influence of the USSR on the Polish internal and foreign policy hit its peak during the first post-war decade. Władysław Gomułka, although being dependent on the Eastern neighbour, attempted to stay independent in cer tain areas. It seems that he was independent when it came to the relations between the People’s Republic of Poland and the Holy See. However, the Polish foreign policy during the era of Edward Gierek was strongly subjected to the directives of Moscow. Nevertheless, it seems that during the whole analysed period Poland’s national policy on religion determined the dialogue with the Holy See up to the end of the 1970s. It was focused on weakening the position of the primate cardinal Stefan Wyszyński through the appointment of an alternative decision-making body with regard to the Catholic Church in Poland. Irrespective of the slogans of “normalisation”, the assumption of the policy towards the Catholic Church also
remained unchanged. The aim of the authorities was to exercise full control over the Catholic Church and gain its allegiance in actions aimed at “strengthening the socialist regime”.
|
| any_adam_object | 1 |
| author | Kucharski, Wojciech 1978- |
| author_GND | (DE-588)1153929546 |
| author_facet | Kucharski, Wojciech 1978- |
| author_role | aut |
| author_sort | Kucharski, Wojciech 1978- |
| author_variant | w k wk |
| building | Verbundindex |
| bvnumber | BV046150344 |
| classification_rvk | NQ 8280 |
| ctrlnum | (OCoLC)1120134431 (DE-599)BVBBV046150344 |
| discipline | Geschichte |
| era | Geschichte 1945-1974 gnd |
| era_facet | Geschichte 1945-1974 |
| format | Book |
| fullrecord | <?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><collection xmlns="http://www.loc.gov/MARC21/slim"><record><leader>03184nam a2200553 c 4500</leader><controlfield tag="001">BV046150344</controlfield><controlfield tag="003">DE-604</controlfield><controlfield tag="005">20200731 </controlfield><controlfield tag="007">t</controlfield><controlfield tag="008">190906s2019 |||| 00||| pol d</controlfield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">9788380985469</subfield><subfield code="9">978-83-8098-546-9</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(OCoLC)1120134431</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(DE-599)BVBBV046150344</subfield></datafield><datafield tag="040" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-604</subfield><subfield code="b">ger</subfield><subfield code="e">rda</subfield></datafield><datafield tag="041" ind1="0" ind2=" "><subfield code="a">pol</subfield></datafield><datafield tag="049" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-Re13</subfield><subfield code="a">DE-739</subfield><subfield code="a">DE-12</subfield></datafield><datafield tag="084" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">OST</subfield><subfield code="q">DE-12</subfield><subfield code="2">fid</subfield></datafield><datafield tag="084" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">NQ 8280</subfield><subfield code="0">(DE-625)128970:</subfield><subfield code="2">rvk</subfield></datafield><datafield tag="100" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Kucharski, Wojciech</subfield><subfield code="d">1978-</subfield><subfield code="e">Verfasser</subfield><subfield code="0">(DE-588)1153929546</subfield><subfield code="4">aut</subfield></datafield><datafield tag="245" ind1="1" ind2="0"><subfield code="a">Komuniści i Watykan</subfield><subfield code="b">polityka komunistycznej Polski wobec Stolicy Apostolskiej 1945-1974</subfield><subfield code="c">Wojciech Kucharski</subfield></datafield><datafield tag="246" ind1="1" ind2="3"><subfield code="a">Centralny Projekt Badawczy IPN: Władze komunistyczne wobec kościołów i związków wyznaniowych w Polsce 1944-1989</subfield></datafield><datafield tag="264" ind1=" " ind2="1"><subfield code="a">Warszawa</subfield><subfield code="b">Instytut Pamięci Narodowej - Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu</subfield><subfield code="c">2019</subfield></datafield><datafield tag="300" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">527 Seiten</subfield><subfield code="c">24 cm</subfield></datafield><datafield tag="336" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">txt</subfield><subfield code="2">rdacontent</subfield></datafield><datafield tag="337" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">n</subfield><subfield code="2">rdamedia</subfield></datafield><datafield tag="338" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">nc</subfield><subfield code="2">rdacarrier</subfield></datafield><datafield tag="546" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Englische Zusammenfassung</subfield></datafield><datafield tag="610" ind1="2" ind2="7"><subfield code="a">Katholische Kirche</subfield><subfield code="b">Sancta Sedes</subfield><subfield code="0">(DE-588)2003256-0</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="648" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Geschichte 1945-1974</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Außenpolitik</subfield><subfield code="0">(DE-588)4003846-4</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Polen</subfield><subfield code="0">(DE-588)4046496-9</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="0"><subfield code="a">Kościół katolicki / stosunki zagraniczne / Polska / 1945-1970</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="0"><subfield code="a">Kościół i państwo / Polska / 1945-1970</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="0"><subfield code="a">Kościół i państwo / Kościół katolicki / 1945-1970</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="2"><subfield code="a">Polska / stosunki zagraniczne / Kościół katolicki / 1945-1970</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="0"><subfield code="a">Polen</subfield><subfield code="0">(DE-588)4046496-9</subfield><subfield code="D">g</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="1"><subfield code="a">Außenpolitik</subfield><subfield code="0">(DE-588)4003846-4</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="2"><subfield code="a">Katholische Kirche</subfield><subfield code="b">Sancta Sedes</subfield><subfield code="0">(DE-588)2003256-0</subfield><subfield code="D">b</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="3"><subfield code="a">Geschichte 1945-1974</subfield><subfield code="A">z</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2=" "><subfield code="5">DE-604</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung UB Passau - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=031530497&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Inhaltsverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=031530497&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Register // Personenregister</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=031530497&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Literaturverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=031530497&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Abstract</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="n">oe</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="q">BSB_NED_20190917</subfield></datafield><datafield tag="999" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-031530497</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">909</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">0904</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">200.9</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">0904</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield></record></collection> |
| geographic | Polen (DE-588)4046496-9 gnd |
| geographic_facet | Polen |
| id | DE-604.BV046150344 |
| illustrated | Not Illustrated |
| indexdate | 2024-07-10T08:36:37Z |
| institution | BVB |
| isbn | 9788380985469 |
| language | Polish |
| oai_aleph_id | oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-031530497 |
| oclc_num | 1120134431 |
| open_access_boolean | |
| owner | DE-Re13 DE-BY-UBR DE-739 DE-12 |
| owner_facet | DE-Re13 DE-BY-UBR DE-739 DE-12 |
| physical | 527 Seiten 24 cm |
| psigel | BSB_NED_20190917 |
| publishDate | 2019 |
| publishDateSearch | 2019 |
| publishDateSort | 2019 |
| publisher | Instytut Pamięci Narodowej - Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu |
| record_format | marc |
| spelling | Kucharski, Wojciech 1978- Verfasser (DE-588)1153929546 aut Komuniści i Watykan polityka komunistycznej Polski wobec Stolicy Apostolskiej 1945-1974 Wojciech Kucharski Centralny Projekt Badawczy IPN: Władze komunistyczne wobec kościołów i związków wyznaniowych w Polsce 1944-1989 Warszawa Instytut Pamięci Narodowej - Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu 2019 527 Seiten 24 cm txt rdacontent n rdamedia nc rdacarrier Englische Zusammenfassung Katholische Kirche Sancta Sedes (DE-588)2003256-0 gnd rswk-swf Geschichte 1945-1974 gnd rswk-swf Außenpolitik (DE-588)4003846-4 gnd rswk-swf Polen (DE-588)4046496-9 gnd rswk-swf Kościół katolicki / stosunki zagraniczne / Polska / 1945-1970 Kościół i państwo / Polska / 1945-1970 Kościół i państwo / Kościół katolicki / 1945-1970 Polska / stosunki zagraniczne / Kościół katolicki / 1945-1970 Polen (DE-588)4046496-9 g Außenpolitik (DE-588)4003846-4 s Katholische Kirche Sancta Sedes (DE-588)2003256-0 b Geschichte 1945-1974 z DE-604 Digitalisierung UB Passau - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=031530497&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Inhaltsverzeichnis Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=031530497&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Register // Personenregister Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=031530497&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Literaturverzeichnis Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=031530497&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Abstract |
| spellingShingle | Kucharski, Wojciech 1978- Komuniści i Watykan polityka komunistycznej Polski wobec Stolicy Apostolskiej 1945-1974 Katholische Kirche Sancta Sedes (DE-588)2003256-0 gnd Außenpolitik (DE-588)4003846-4 gnd |
| subject_GND | (DE-588)2003256-0 (DE-588)4003846-4 (DE-588)4046496-9 |
| title | Komuniści i Watykan polityka komunistycznej Polski wobec Stolicy Apostolskiej 1945-1974 |
| title_alt | Centralny Projekt Badawczy IPN: Władze komunistyczne wobec kościołów i związków wyznaniowych w Polsce 1944-1989 |
| title_auth | Komuniści i Watykan polityka komunistycznej Polski wobec Stolicy Apostolskiej 1945-1974 |
| title_exact_search | Komuniści i Watykan polityka komunistycznej Polski wobec Stolicy Apostolskiej 1945-1974 |
| title_full | Komuniści i Watykan polityka komunistycznej Polski wobec Stolicy Apostolskiej 1945-1974 Wojciech Kucharski |
| title_fullStr | Komuniści i Watykan polityka komunistycznej Polski wobec Stolicy Apostolskiej 1945-1974 Wojciech Kucharski |
| title_full_unstemmed | Komuniści i Watykan polityka komunistycznej Polski wobec Stolicy Apostolskiej 1945-1974 Wojciech Kucharski |
| title_short | Komuniści i Watykan |
| title_sort | komunisci i watykan polityka komunistycznej polski wobec stolicy apostolskiej 1945 1974 |
| title_sub | polityka komunistycznej Polski wobec Stolicy Apostolskiej 1945-1974 |
| topic | Katholische Kirche Sancta Sedes (DE-588)2003256-0 gnd Außenpolitik (DE-588)4003846-4 gnd |
| topic_facet | Katholische Kirche Sancta Sedes Außenpolitik Polen |
| url | http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=031530497&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=031530497&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=031530497&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=031530497&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |
| work_keys_str_mv | AT kucharskiwojciech komunisciiwatykanpolitykakomunistycznejpolskiwobecstolicyapostolskiej19451974 AT kucharskiwojciech centralnyprojektbadawczyipnwładzekomunistycznewobeckosciołowizwiazkowwyznaniowychwpolsce19441989 |