Grabież mienia w Kraju Warty 1939-1945: działalność Urzędu Powierniczego w Poznaniu = Expropriations in the Reichsgau Wartheland in 1939-1945 : the activities of the Treuhandstelle Posen
Saved in:
| Main Author: | |
|---|---|
| Format: | Book |
| Language: | Polish |
| Published: |
Poznań
Instytyt Zachodni
2018
|
| Series: | Prace Instytutu Zachodniego
nr 94 |
| Subjects: | |
| Online Access: | Inhaltsverzeichnis Literaturverzeichnis Abstract |
| Physical Description: | 281 Seiten Illustrationen, Diagramme, 1 Karte 24 cm |
| ISBN: | 9788361736776 8361736778 |
Staff View
MARC
| LEADER | 00000nam a2200000 cb4500 | ||
|---|---|---|---|
| 001 | BV045250289 | ||
| 003 | DE-604 | ||
| 005 | 20240409 | ||
| 007 | t| | ||
| 008 | 181025s2018 xx a||| |||| 00||| pol d | ||
| 020 | |a 9788361736776 |9 978-83-61736-77-6 | ||
| 020 | |a 8361736778 |9 8361736778 | ||
| 035 | |a (OCoLC)1057903538 | ||
| 035 | |a (DE-599)BVBBV045250289 | ||
| 040 | |a DE-604 |b ger |e rda | ||
| 041 | 0 | |a pol | |
| 049 | |a DE-M352 |a DE-B1595 |a DE-12 | ||
| 084 | |a OST |q DE-12 |2 fid | ||
| 084 | |a h 36.12 |2 ifzs | ||
| 084 | |a h 82 |2 ifzs | ||
| 084 | |a h 79 |2 ifzs | ||
| 084 | |a h 10 |2 ifzs | ||
| 100 | 1 | |a Rudawski, Bogumił |e Verfasser |0 (DE-588)1325617938 |4 aut | |
| 245 | 1 | 0 | |a Grabież mienia w Kraju Warty 1939-1945 |b działalność Urzędu Powierniczego w Poznaniu = Expropriations in the Reichsgau Wartheland in 1939-1945 : the activities of the Treuhandstelle Posen |c Bogumił Rudawski |
| 246 | 1 | 1 | |a Expropriations in the Reichsgau Wartheland in 1939-1945 |
| 264 | 1 | |a Poznań |b Instytyt Zachodni |c 2018 | |
| 300 | |a 281 Seiten |b Illustrationen, Diagramme, 1 Karte |c 24 cm | ||
| 336 | |b txt |2 rdacontent | ||
| 337 | |b n |2 rdamedia | ||
| 338 | |b nc |2 rdacarrier | ||
| 490 | 1 | |a Prace Instytutu Zachodniego |v nr 94 | |
| 546 | |a Zusammenfassung in englischer Sprache Seite 279-[282] | ||
| 610 | 2 | 7 | |a Treuhandstelle Posen |0 (DE-588)4737194-8 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 648 | 7 | |a Geschichte 1939-1945 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 653 | 2 | |a Treuhandstelle Posen | |
| 653 | 0 | |a Wojna światowa (1939-1945) / zniszczenia i grabież / Polska / Wielkopolska (region) | |
| 653 | 0 | |a Szkody wojenne / Polska / Wielkopolska (region) / 1900-1945 | |
| 653 | 2 | |a Wartheland / administracja | |
| 689 | 0 | 0 | |a Treuhandstelle Posen |0 (DE-588)4737194-8 |D b |
| 689 | 0 | 1 | |a Geschichte 1939-1945 |A z |
| 689 | 0 | |5 DE-604 | |
| 830 | 0 | |a Prace Instytutu Zachodniego |v nr 94 |w (DE-604)BV000007429 |9 94 | |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030638315&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Inhaltsverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030638315&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Literaturverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030638315&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Abstract |
| 940 | 1 | |n DHB | |
| 940 | 1 | |n oe | |
| 940 | 1 | |q DHB_IFZ | |
| 940 | 1 | |q BSB_NED_20191211 | |
| 942 | 1 | 1 | |c 355.009 |e 22/bsb |f 09044 |g 438 |
| 942 | 1 | 1 | |c 351.09 |e 22/bsb |f 09044 |g 438 |
| 942 | 1 | 1 | |c 355.009 |e 22/bsb |f 09043 |g 438 |
| 942 | 1 | 1 | |c 351.09 |e 22/bsb |f 09043 |g 438 |
| 943 | 1 | |a oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-030638315 | |
Record in the Search Index
| _version_ | 1826544328016658432 |
|---|---|
| adam_text |
Spis treści Wykaz skrótów . 7 Wstęp . 9 Rozdział I Podstawowe założenia polityki niemieckiej w Kraju Warty . 19 1. Utworzenie administracji niemieckiej na okupowanym terytorium. 19 2. Niemiecka polityka narodowościowa. 25 3. Realizacja założeń polityki ekonomicznej . 36 Rozdział II Zakres i przedmiot grabieży. Działalność Głównego Urzędu Powierniczego Wschód . . 43 1. Przedmiot i organizacja grabieży mienia polskiego. 46 1.1. Pozainstytucjonalna grabież mienia. 47 1.2. Instytucjonalna grabież mienia . 48 2. Główny Urząd Powierniczy Wschód . 56 2.1. Powstanie i działalność Głównego Urzędu Powierniczego Wschód. 56 2.2. „Prawne” podstawy działalności administracji powierniczej. 72 Rozdział III Urząd Powierniczy w Poznaniu. 77 1. Powstanie i działalność Urzędu
Powierniczego w Poznaniu . 77 2. Charakterystyka zadań i działalności referatów administracyjnych. 85 3. Charakterystyka zadań i działalności referatów gospodarczych. 93 4. Filia Urzędu Powierniczego w Łodzi . 100 5. Personel Urzędu Powierniczego w Poznaniu.105 Rozdział IV Urząd Powierniczy a inne instytucje niemieckie.115 1. Generalny referent ds. umacniania niemczyzny. 115 2. Niemieckie Towarzystwo Przesiedleńczo-Powiernicze.121 3. Niemiecka lista narodowościowa. Mienie osób III i IV kategorii DVL 4. Stosunek Arthura Greisera do Urzędu Powierniczego 5. Komisarz Rzeszy ds. traktowania mienia obcego . 124 .127 . 128
Rozdział V Grabież i konfiskaty mienia przemysłowego w Kraju Warty. 131 1. Organizacja oraz cele konfiskat . 131 2. Przejęcia i konfiskaty przedsiębiorstw realizowane przez Główny Urząd Powierniczy Wschód. Zakłady przemysłu zbrojeniowego .140 3. Konfiskaty przedsiębiorstw realizowane przez Urząd Powierniczy w Poznaniu . . 150 Rozdział VI Grabież i konfiskaty placówek handlowych, warsztatów rzemieślniczych, nieruchomości oraz hoteli i obiektów gastronomicznych. 171 1. Placówki handlowe . 171 2. Warsztaty rzemieślnicze .186 3. Nieruchomości - mieszkania i parcele miejskie.197 4. Obiekty turystyczne i gastronomiczne .208 Rozdział VII Udział Głównego Urzędu Powierniczego Wschód oraz Urzędu Powierniczego w Poznaniu w grabieży mienia .213 1. Ustalenie finansowych rozmiarów grabieży.213 2. Oszacowanie ilościowych rozmiarów
grabieży. 220 Zakończenie . 225 Wykaz tabel/ilustracji/fotografii .231 Bibliografia . 233 Aneks .243 Summary . 279
Bibliografia Archiwa (zespoły): Archiwum Akt Nowych w Warszawie (AAN): Niemieckie Towarzystwo Przesiedleńczo-Powiernicze Archiwum Państwowe w Gdańsku (APG): Urząd Powierniczy Gdańsk-Prusy Zachodnie Archiwum Państwowe w Lesznie (APL): Spółka Zarządzająca Skonfiskowanymi Gruntami, Oddział w Lesznie Archiwum Państwowe w Łodzi (APŁ): Rewizyjne i powiernicze biuro „Ruteg” Zarząd Nieruchomości Głównego Urzędu Powierniczego Wschód. Ekspozytura w Łodzi Archiwum Państwowe w Poznaniu (APP): Bank Związku Spółek Zarobkowych Fabryka Focke-Wulf Poznań-Krzesiny Majątek Objezierze ֊ Turnowie Urząd Powierniczy w Poznaniu Ostdeutsche Chemische Werke R. Barcikowski, Spółka Akcyjna Poznań Spółka Zawiadująca Skonfiskowanymi Działkami Ziemi w Śremie Starostwo Powiatowe w Śremie 1939-1945 Szef Zarządu Cywilnego przy Dowódcy Okręgu Wojskowego w Poznaniu Urząd Nadzoru Przemysłowego w Poznaniu Namiestnik Rzeszy w Okręgu Kraju Warty Zakłady Przemysłu Gumowego „Stomil” w Poznaniu Zjednoczenie Przemysłu Ziemniaczanego w Poznaniu Oddziałowe Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Poznaniu (IPN): GK 802, Powiatowy pełnomocnik dla powiatu Września placówki powierniczej w Poznaniu 233
Bundesarchiv Berlin-Lichterfelde (BArch): R 2, Reichsfinanzministerium R 26/1, Beauftragter für den Vierjahresplan, Zentrale R 43/11, Reichskanzlei R 88/1, Handlesaufbau Ost R 88/11, Auffanggesellschaft für die Kriegsteilnehmerbetriebe, Danzig-Westpreussen R 140, Grundstücksgesellschaft der НТО R 144, Haupttreuhandstelle Ost R 1501, Reichsministerium des Innern R 3001, Reichsjustizministerium Berlin Document Center Archiwum II Wojny Światowej Instytutu Zachodniego (I.Z.): Dział I - Dokumenty niemieckie Dział II - Pamiętniki i wspomnienia Źródła drukowane: Deutsches Reichsgesetzblatt 1,1867-1949. Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej. Hartmann Ch„ Vordermayr Th., Plöckinger O., Toppéi R., Hitler, „Mein Kampf“. Eine kri tische Edition, München - Berlin 2016, t. 1-2. Eisenbach A., Dokumenty i materiały do dziejów okupacji niemieckiej w Polsce, t. 3, cz. 1; Getto łódzkie, Łódź 1946. Geisler W., Deutscher! Der Osten ruft dich! Berlin 1941. Greiser A., Tag der Freiheit 1941. Der große Rechenschaftsbericht, Poznań, 1941. Konieczny A., Szurgacz H., Praca przymusowa Polaków pod panowaniem hitlerowskim 1939-1945, Documenta Occupationis, t. X, Poznań 1976. Kozłówki E., Matusak R, Eksploatacja siły roboczej i grabież ziem polskich przez Wehrmacht w końcowym okresie II wojny światowej. Wybór źródeł, Documenta Occupationis, t. XII, Poznań 1986. Książka adresowa dla handlu, przemysłu, rzemiosła stół. m. Poznania, Poznań 1936. Księga adresowa miasta stołecznego Poznania, Poznań 1933. Łuczak Cz., Dyskryminacja Polaków w Wielkopolsce w okresie okupacji hitlerowskiej, Po znań 1966 -,
Grabież polskiego mienia na ziemiach zachodnich Rzeczypospolitej „ wcielonych” do Rzeszy 1939-1945. Wydawnictwo źródłowe, Poznań 1969. Madajczyk Cz., Generalny Plan Wschodni. Zbiór dokumentów, Warszawa 1990. Mazur Z., Pietrewicz A., Rutowska M„ Raporty z ziem wcielonych do III Rzeszy (1942֊ 1944), Poznań 2004. Mitteilungsblatt der Haupttreuhandstelle Ost, 1940-1944. Piotrowski S., Dziennik Hansa Franka, Warszawa 1956,1.1. 234
Pospieszalski K. M., Hitlerowskie „prawo” okupacyjne w Polsce. Wybór dokumentów. Cz. 1. Ziemie „wcielone”, Documenta Occupationis, t. V, Poznań 1952. ֊, Hitlerowskie „prawo” okupacyjne w Polsce. Wybór dokumentów, cz. 2: Generalna Guber nia, Documenta Occupationis, t. VI, Poznań 1958. -, Niemiecka lista narodowa w „Kraju Warty”, Documenta Occupationis Teutonicae, է. IV, Poznań 1949. Rutowska M., Lager Głowna. Niemiecki obóz przesiedleńczy na Głównej w Poznaniu dla ludności polskiej (1939-1940), Documenta Occupationis, t. XVI, Poznań 2008. Rutowska M., Tomczak M„ Okupowany Poznań i Wielkopolska w niemieckich fotografiach i dokumentach (1939-1941). Ze zbiorów Instytutu Zachodniego w Poznaniu, Documen ta Occupationis, t. XV, Poznań 2005. Schade Ա, Das Handwerk im Reichsgau Wartheland, Berlin 1942. -, Industrie und Handel im Reichsgau Wartheland, Berlin 1942. Stablewski T„ Dziennik z wojny 1939-1945, cz. 1: 1939-1941, cz. II: 1942-1945, opr. Ł. Ja strząb, Kórnik 2015. Tomala M., Okupacja i ruch oporu w dzienniku Hansa Franka 1939-1945, t. 1 1939-1942, Warszawa 1972. Verordnungsblatt des Generalgouverneurs für die besetzten polnischen Gebiete/ Dziennik rozporządzeń Generalnego Gubernatora. Zimmel E, Die Industrie im Reichsgau. Wartheland mit Firmen - Verzeichnis, Poznań 1942 Prasa: „Ostdeutscher Beobachter“ „Posener Tageblatt“ „Postęp“ „Warthegau - Wirtschaft“ Opracowania Alberti M., „Exerzieherplatz des Nationalsozialismus”. Der Reichsgau Wartheland 19391945, w: Genesis des Genozids. Polen 1939-1941, red. K.-M. Malhnann, B. Musiał, Darmstadt 2004. -, Die Verfolgung und
Vernichtung der Juden im Reichsgau Wartheland 1939-1945, Wies baden 2006. -, „Nikczemna perfidia, niska, bezmierna chciwość oraz zimne, wyrachowane okrucieństwo” - ostateczne rozwiązanie kwestii żydowskiej w Kraju Warty, w: Zagłada Żydów na pol skich terenach wcielonych do Rzeszy, Warszawa 2008. Arani M. Y., Ernst Stewner - Fotograf und Unternehmer 1932-1945/Ernst Stewner-fotograf i przedsiębiorca 1932-1945, w: Ernst Stewner. Ein deutscher Fotograf in Polen/Niemiecki fotograf Polski, Marburg 2014. Barański Z., Hybiak H., Iwaszkiewicz W, Nowicki A., Szrejbrowski K., Rzemiosło wielko polskie 1919-1968. Opracowanie materiałowe działalności organizacyjnej i zawodowej, Poznań 1969. 235
Berenstein T., Rutkowski A., Grabieżcza polityka gospodarcza hitlerowskiej administracji wojskowej w Polsce, „Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego” nr 42, Warszawa 1962. Boda-Krężel Z., Sprawa volkslisty na Górnym Śląsku. Koncepcje likwidacji problemu i ich realizacji, Opole 1978. Bojanowski T., Łódź pod okupacją niemiecką w latach II wojny światowej (1939-1945), Łódź 1992. -, Zaopatrzenie łódzkiego przemysłu włókienniczego w surowce podczas okupacji w latach 1939-1945, Rocznik Łódzki, t. XX (XIII), 1975. Bonusiak W., Rozwój gospodarczy Kalisza w latach 1918-1939. Gospodarka komunalna, w: Dzieje Kalisza, pod red. nauk. W. Rusińskiego, Poznań 1977. Bronės M., Niektóre problemy grabieży ekonomicznej w Polsce dokonywanej przez Weh rmacht w okresie 1.9-25.10.1939 r., „Biuletyn Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitle rowskich w Polsce” Warszawa 1968, t. XVIII. Broszat M., Kompetenzen und Befugnisse der Hauptteuhandstelle Ost, Gutachten des Insti tuts für Zeitgeschichte, t.2, Stuttgart 1966. -, Nationalsozialistische Polenpolitik 1939-1945, Frankfurt am Main 1965. Czepczyński W, Historia Centralnej Drogerii}. Czepczyński w Poznaniu - Stary Rynek 8, 1892-1939, „Kronika Miasta Poznania” 1991, nr 1-2. Dąbrowska D., Zagłada skupisk żydowskich w „Kraju Warty“ w okresie okupacji hitlerow skiej, „Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego” 1955, nr 13-14. Deresiewicz J., Okupacja niemiecka na ziemiach polskich włączonych do Rzeszy (19391945). Studium historyczno-gospodarcze, Poznań 1950. Dingell J., Zur Tätigkeit der Haupttreuhandstelle Ost, Treuhandstelle Posen 1939-1945,
Frankfurt am Main 2003. Dolczewska A., Browar braci Huggerów i kilka słów о poznańskich browarach w XIX wieku, „Kronika Miasta Poznania” 2000, nr 4: Na frasunek. Dydowiczowa J., Zarys dziejów Wytwórni Wyrobów Tytoniowych w Poznaniu (1920-1966), „Kronika Miasta Poznania” t. 2,1967. Eichholz D., Institutionen und Praxis der deutschen Wirtschaftspolitik im NS-besetzten Eu ropa, w: Die „Neuordnung” Europa, NS-Wirtschaftspolitik in den besetzten Gebieten, red. R. J. Overy, G. Otto, J. Houwink ten Cate, Berlin 1997. Epstein C., Wzorcowy nazista. Arthur Greiser i okupacja Kraju Warty, Wrocław 2010. Fest J., Speer. Biografia, Kraków 2001. Fleischhauer M., Der NS-Gau Thüringen 1939-1945: eine Struktur- und Funktionsgeschich te, Köln - Weimar ֊ Wien 2010. Fritzsche R, Zycie i śmierć w Trzeciej Rzeszy, Kraków 2010. Gnatowski M., Białostocczyzna w latach wojny i okupacji hitlerowskiej. Zarys dziejów poli tycznych regionu, t. 1-2, Białystok 1979. Górczyńska-Przybyłowicz B., Polityka handlowa Trzeciej Rzeszy wobec państw Europy Południowo-Wschodniej, Środkowej i Wschodniej w latach 1933-1939, Poznań 2000. 236
-, Życie gospodarczo-społeczne na ziemiach polskich włączonych do Prus Wschodnich, Cie chanów 1989. Götz A., Heim S., Vordenker der Vernichtung. Auschwitz und die deutschen Pläne für eine neue europäische Ordnung, Frankfurt am Main 2013. Götz N., Die nationalsozialistische Volksgemeinschaft im synchronen und diachronen Ver gleich, w: „Volksgemeinschaft“: Mythos, wirkungsmächtige soziale Verheißung oder soziale Realität im „Dritten Reich“? Zwischenbilanz einer kontroversen Debatte, red. D. Schmiechen-Ackermann, Paderborn 2012. Grabowski ]., Zarząd Powierniczy i nieruchomości żydowskie w Generalnym Gubernator stwie. „Co można skonfiskować? W zasadzie wszystko”, w: Klucze i kasa. O mieniu ży dowskim w Polsce pod okupacją niemiecką i we wczesnych latach powojennych, 19391950, pod. red. J. Grabowskiego i D. Libionki, Warszawa 2014. Grot Z., 100 lat Zakładów H. Cegielski 1846-1946, Poznań 1946. Heinemann L, Rasa, ziemia, niemiecka krew. Główny Urząd Rasy i Osadnictwa SS i nowy porządek rasowy Europy, Gdańsk 2014. Hilberg R., Zagłada Żydów europejskich, t.1-3, Warszawa 2014. Janicki T., Niemiecka polityka gospodarcza na ziemiach wcielonych do Rzeszy w latach 19391945, „Przegląd Zachodni” 2009, nr 2. -, Wieś w Kraju Warty (1939-1945), Poznań 1996. Janowicz Z., Ustrój administracyjny ziem polskich wcielonych do Rzeszy Niemieckiej 19391945. Tzw. Okręgi Kraju Warty i Gdańska-Prus Zachodnich, Poznań 1951. Jastrzębowski W, Gospodarka niemiecka w Polsce 1939-1944, Warszawa 1946. Kaczmarek R., Historia Polski 1914-1989, Warszawa 2010. -, Pod rządami gauleiterów. Elity i instancje
władzy w rejencji katowickiej w latach 19391945, Katowice 1998. Kamosiński S., Przemiany w strukturze przemysłu wielkopolskiego w latach 1919-1939, Po znań 2008. Kay A. J., Exploitation, Resettlement, Mass Murder. Political and Economic Planningfor Ger man Occupation Policy in the Soviet Union, 1940-1941, New York, Oxford 2006. Klein P., Die „Gettoverwalung Litzmannstadt” 1940 bis 1944. Eine Dienststelle im Span nungsfeld von Kommunalbehörde und staatlicher Verfolgungspolitik, Hamburg 2009. Kopeć Z., Poznań między wojnami. Opowieść o życiu miasta 1918-1939, Łódź 2013. Kowal S., Struktura społeczna Wielkopolski w dwudziestoleciu międzywojennym 1919-1939, Poznań 1974. Książkiewicz-Bartkowiak D„ Likwowin, czyli jak nie dać się nabić w butelkę, „Kronika Mia sta Poznania” 2000, nr 4: Na frasunek. Lehnstaedt S., Das Generalgouvernement als Mobilisierungsreserve. Anspruch und Realität nationalsozialistischer Ausbeutungspläne, w: Moblisierung im Nationalsozialismus. In stitutionen und Regionen in der Kriegswirtschaft und der Verwaltung des „Drittes Rei ches” 1936 bis 1945, red. O. Werner, Paderborn 2013. 237
-, The incorporation of General Government in the German war economy, w: Economies under Occupation. The hegemony ofNazi German and Imperial Japan in World War II, red. M. Boldorf, T. Okazaki, London and New York 2015. Lemkin R., Rządy państw Osi w okupowanej Europie, Prawa okupacyjne, analiza rządzenia, propozycje zadośćuczynienia, Warszawa 2013. Linder S. H., Das Reichskommissariatfür die Behandlungfeindlichen Vermögens im Zweiten Weltkrieg. Eine Studie zur Verwaltungs-, Rechts- und Wirtschaftsgeschichte des national sozialistischen Deutschland, Stuttgart 1991. Lipowicz W., Fabryka Mebli Artystycznych Józefa Sroczyńskiego. Z dziejów meblarstwa po znańskiego 1 poi. XX wieku, „Kronika Miasta Poznania” 1991, nr 1-2. Loose L, Aspekty ekonomiczno-prawne niemieckiej polityki okupacyjnej i rola banków oraz innych firm niemieckich w Generalnym Gubernatorstwie 1939-1945, w: Klucze i kasa. O mieniu żydowskim w Polsce pod okupacją niemiecką i we wczesnych latach powojen nych, 1939-1950, pod. red. J. Grabowskiego i D. Libionki, Warszawa 2014. -, Kredite für NS-Verbrecher. Die deutschen Kreditinstitute in Polen und die Ausräubung der polnischen und jüdischen Bevölkerung 1939-1945, München 2007. Łuczak A., Utracone decorum. Grabież dóbr kultury z majątków ziemiaństwa polskiego w Wielkopolsce w czasie okupacji niemieckiej w latach 1939-1945, Warszawa - Poznań 2011. Łuczak Cz., Działalność Towarzystwa Przejmowania Przedsiębiorstw Handlowych w okręgu Warty w latach 1941-1945, w: Cz. Łuczak, Z. Piaszyk, Cz. Wasiek, Przyczynki do gospo darki niemieckiej w latach 1939-1945, Poznań 1949.
-, Dzieje gospodarcze Niemiec 1871-1990, t.2: Trzecia Rzesza, Poznań 2006. -, Dzień po dniu w okupowanym Poznaniu. 10 września 1939-23 lutego 1945, Poznańl989. -, „Kraj Warty” 1939-1945: studium historyczno-gospodarcze okupacji hitlerowskiej, Poznań 1972. -, Pod niemieckim jarzmem (Kraj Warty 1939-1945), Poznań 1996. -, Polityka ludnościowa i ekonomiczna hitlerowskich Niemiec w okupowanej Polsce, Poznań 1979. -, Polscy robotnicy przymusowi w Trzeciej Rzeszy podczas II wojny światowej, Poznań 1974. -, Podstawowe założenia i realizacja polityki ekonomicznej Niemiec hitlerowskich w okupo wanej Polsce, w: Zbrodnie i sprawcy. Ludobójstwo hitlerowskie przed sądem ludzkości i historii, red. Cz. Pilichowski, Warszawa 1980. -, Praca przymusowa Polaków w Trzeciej Rzeszy i na okupowanych przez nią terytoriach innych państw (1939-1945), Poznań 2001. Madajczyk Cz., Faszyzm i okupacje 1938-1945. Wykonywanie okupacji przez państwa Osi w Europie, t. 1: Ukształtowanie się zarządów okupacyjnych, Poznań 1983. -, Polityka III Rzeszy w okupowanej Polsce, t.-2, Poznań 1970. Marczewski J., Hitlerowska koncepcja polityki kolonizacyjno-wysiedleńczej i jej realizacja w „Okręgu Warty”, Poznań 1979. Meindl R., Ostpreußens Gauleiter. Erich Koch - eine politische Biographie, Osnabrück 2007. Montague P., Chełmno. Pierwszy nazistowski obóz zagłady, Wołowiec 2014. 238
Mrugalska-Banaszak M., Od Goplany do Centry, czyli budownictwo przemysłowe w okresie międzywojennym, „Kronika Miasta Poznania” 2013, nr 2. Nadolny A., Struktura wielkościowa i przestrzenna przedsiębiorstw kupieckich w Wielkopolsce w latach 1918-1939, „Studia Lubuskie: Prace Instytutu Prawa i Administracji Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Sulechowie” 2007, nr 3. Nawrocki S., Hitlerowska okupacja Wielkopolski w okresie zarządu wojskowego. Wrzesień-październik 1939 r„ Poznań 1966. Niedośpiał M., Wacławik B., Prawo własności. Aspekty prawne - etyczne (moralne) - spo łeczne -filozoficzne - ekonomiczno - finansowe, Warszawa 2013. Olszewski M., Naloty bombowe zachodnich aliantów na Poznań w 1941 i 1944 roku, „Kro nika Miasta Poznania” 1967, nr 2. Paczkowski A., Pół wieku dziejów Polski, Warszawa 2005. Perzyna J., Zakłady przemysłu cukierniczego Goplana (1911-1969), „Kronika Miasta Pozna nia” !970, nr 3. Piaszyk Z., Działalność Głównego Urzędu Powierniczego Wschodu w Kraju Warty w latach 1939-1945, w: Cz. Łuczak, Z. Piaszyk, Cz. Wasiek, Przyczynki do gospodarki niemie ckiej w latach 1939-1945, Poznań 1949. Podemski M., Sierchuła R., Niemiecki system okupacyjny w Kraju Warty w latach 19391945, w: Drezdeński szafot, red. Rafał Sierchuła, Poznań 2015. Pohl D., Die Reichsgaue Danzig-Westpreußen und Wartheland: Koloniale Verwaltung oder Model für die zukünftige Gauverwaltung, w: J. John, H. Möller, Th. Schaarschmidt, Die NS-Gaue. Regionale Mittelinstanzen im zentralistischen „Führerstaat“, München 2007. Pospieszalski K. M., Polskapod niemieckim prawem 1939-1945 (Ziemie
Zachodnie), Poznań 1946. Pothmann U., Wirtschaftsprüfung im Nationalsozialismus. Die Deutsche Revision- und Treuhand AG (Treuarbeit) 1933-1945, Bochum 2011. Radkiewicz W, Dzieje Zakładów H. Cegielski w Poznaniu (1846-1960). Studium ekonomiczno-historyczne, Poznań 1962. Rogoziński M., Focke-Wulf do bazy, czyli dzieje lotnictwa w Krzesinach, „Kronika Miasta Poznania” 2009, nr 4: Starołęcka, Głuszyna, Krzesiny. Röhr W, „Reichsgau Wartheland” 1939-1945. Vom „Exerzierplatz des praktischen Natio nalsozialismus” zum „Mustergau", w: idem, Occupatio Poloniae. Zur deutschen Besat zungspolitik in Polen 1939-1945, Berlin 2004. ֊, Zur Rolle der Schwerindustrie im annektierten polnischen Oberschlesien für die Kriegswirtschaft Deutschlands von 1939 bis 1945, w: idem, Occupatio Poloniae. Zur deutschen Besatzungspolitik in Polen 1939-1945, Berlin 2004. -, Zur Wirtschaftspolitik der deustchen Okkupanten in Polen 1939-1945, w: idem, Occupatio Poloniae. Zur deutschen Besatzungspolitik in Polen 1939-1945, Berlin 2004. Rosenkötter B„ „.eine der radikalsten Räubereien der Weltgeschichte.". Die Rolle der Haupttreuhandstelle Ost und ihrer „Sonderabteiling Altreich”, w: Vor der Vernichtung. Die staatliche Enteignung der Juden im Nationalsozialismus, red. K. Stengel, Frankfurt/ New York 2007. 239
-, Treuhandpolitik, Die „Haupttreuhandstelle Ost” und der Raub polnischer Vermögen 19391945, Essen 2003. Rutherford Ph. T., Prelude to the Final Solution. The Nazi Program for Deporting Ethnie Poles 1939-1941, Kansas 2007. Rutowska M., Straty osobowe i materialne kultury w Wielkopolsce w latach II wojny świato wej, Warszawa - Poznań 1984. -, Wysiedlenia ludności polskiej z Kraju Warty do Generalnego Gubernatorstwa 1939-1941, Poznań 2003. Ryszka F., Państwo stanu wyjątkowego, Wrocław - Warszawa - Kraków - Gdańsk - Łódź 1985. Rzemiosło w Wielkopolsce 1945-1957. Sprawozdanie Izby Rzemieślniczej w Poznaniu, pod red. T. Wiesiołowskiego, Poznań 1959. Serwański E., Wielkopolska w cieniu swastyki, Warszawa 1970. Shallcross B., Rzeczy i Zagłada, Kraków 2010. Sikora M., Zasady i praktyka przejęcia majątku polskiego przez III Rzeszę, ze szczególnym uwzględnieniem sektora rolnego oraz mieszkaniowego, na przykładzie prowincji śląskiej (górnośląskiej) w latach 1939-1944, cl. І і II, „Pamięć i Sprawiedliwość” nr 13-14. Sobczak J., Hitlerowskie przesiedlenia ludności niemieckiej w dobie II wojny światowej, Po znań 1966. Sobierajska-Mormol G., Artur Gaede i jego fabryka, „Kronika Miasta Poznania” 2013, nr 2. Spoerer M., Praca przymusowa pod znakiem swastyki. Cudzoziemscy robotnicy, jeńcy wo jenni i więźniowie w Niemczech i okupowanej Europie w latach 1939-1945, Gdańsk 2015. Stryjkowski K., Położenie osób wpisanych w Wielkopolsce na niemiecką listę narodowościo wą w latach 1945-1950, Poznań 2004. Sulik A., Przemysł ciężki rejencji katowickiej w gospodarce Trzeciej Rzeszy (1939-1945),
Katowcie 1984. Teichova A., The Protectorate of Bohemia and Moravia: the economic dimension, w: Bohe mia in History, red. M. Teich, Cambridge 1998. Tomkowiak T., Fabryka broni Nakulskich w Gnieźnie 1822-1951, „Kronika Wielkopolski” 2012, որ 3. Topolski J., Wielkopolska poprzez wieki, Poznań 1999. Volkmann H.-E., Die Eingliederung der Sudentengebiete und Böhmen - Mährens in das Deu tsche Reich, w: idem, Ökonomie und Expansion. Grundzüge der NS-Wirtschaftspolitik. Waszak Stanisław, Bilans walki narodowościowej rządów Greisera, „Przegląd Zachodni” Poznań 1946,1 półrocze. Wielkopolski Słownik Biograficzny, red. A. Gąsiorowski, ƒ. Topolski, Warszawa ֊ Poznań 1983. Wildt M., Generation des Unbedingten, Das Führungskorps des Reichssicherheitshauptam tes, Hamburg 2003. Wixforth H., Die Expansion der Dresdner Bank in Europa, München 2006. 240
Wolf G., Ideologie und Herrschaftsrationalität. Nationalsozialistische Germanisierungspolitik in Polen, Hamburg 2012. Wróbel J., Siepracka D., Litzmannstadt ֊ nazistowski eksperyment narodowościowy na zie miach polskich, „Pamięć i Sprawiedliwość” nr 1 (12), 2008. Ziegler D„ Wixford H„ Osterloh J., „Aryanisation” in Central Europe, 1933-1939: a prelimi nary account for Germay (the „Altreich”), Austria and the „Sudeten” area, w: Business and Politics in Europe, 1900-1970, red. T. Gourvish, Cambridge 2003. Zimniak H., Ludność niemiecka w Kraju Warty (Reichsgau Wartheland) 1939-1945, w: Przymus germanizacyjny na ziemiach polskich wcielonych do Rzeszy Niemieckiej w latach 1939-1945, pod red. W. Jastrzębskiego, Bydgoszcz 1993. Ziółkowska A., Obozy pracy przymusowej dla Żydów w Wielkopolsce w latach okupacji hitlerowskiej (1941-1943), Poznań 2005. Zmierczak M., Własność w ideologii narodowych socjalistów, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 2004, nr 2.
Expropriations in the Reichsgau Wartheland in 1939-1945. The activities of the Treuhandstelle Posen Summary In 1939-1945, appropriations of assets from Polands citizens were a commonplace ex perience. Appropriations continued throughout the German occupation were part of the planned destruction of peoples existence. At the very beginning of the occupation various property rights of Polish citizens were limited by regulation, and property was seized by way of requisition or confiscation. In the Wartheland, as in all of Poland occupied by the Third Reich, appropriations took place on a mass scale. They took two basic forms: rob bery by German officials and civilians, and official expropriations, which were institution alised. This second form proved to be more painful. Acts of appropriation were executed by purposefully established institutions of German state administration which organised and confiscated Poles’ assets. Of these institutions, the most important was the Haupttreuhandstelle Ost (НТО), or the Main Trustee Office for the East, which covered Polish lands incorporated into Germany and some other parts of the German Reich. The НТО had several branches in the incorpo rated lands. In the Wartheland there was established the Treuhandstelle Posen, which had a subbranch in Łódź (Treuhandnebenstelle Litzmannstadt). The НТО and its regional branch es formed the main part of the German trustee administration (Treuhandverwaltung). In stitutions of this administration had a monopoly on property confiscations. The basic tasks of these institutions were to confiscate
non-agricultural property of Polish citizens and to administer it until it was passed to its new German owners, who were German settlers. The НТО and its units expropriated the property from Polish citizens; then property administra tors were appointed, and finally the property was transferred to Germans, who were the only group entitled to property allocation. This organised property transfer was one of the most important measures to Germanise the land and “strengthen” the German countenance of the occupied territory. Appropriations of Polish-owned businesses facilitated (despite some lim itations) the building of the foundations of the German socio-economic order. Such plunder was motivated by the prospect of material gains. However, racist theories and their introduc tion in the territories incorporated into the Reich played an important role. The assets seized by the НТО were primarily real property, namely homes, industrial enterprises, shops and 279
small workshops. In transferring them to Germans, the НТО devised a number of adminis trative procedures which in a sense neutralised the appropriation process and made it appear to be a “normal” administrative practice. The Main Trustee Office for the East was established by Hermann Görings decree of 19 October 1939. This document was an attempt to secure Görings own economic inter ests in occupied Poland. The idea of a separate trustee administration was developed in the Office of the Four Year Plan, which Goring headed as plenipotentiary. At the time this was the most powerful economic office in the Third Reich. On 1 November 1939, an official communique was issued announcing the creation of the НТО. Its appointed head was Max Winkler. The activities of the НТО as the main body of the trustee administration can be divided into stages. The first stage lasted until early 1940. In this period the focus was on controlling and subordinating various acts of expropriation and ensuring the dom inant role of the НТО in the confiscation process. During this time local branches of the Main Trustee Office for the East were developed. Trustee offices were established in Katowice (Kattowitz), Gdańsk (Danzig, then Gdynia/Gdingen), Ciechanów (Zichenau) and Poznań (Posen). The activities of the НТО did not cover the Generalgouvernement zone. There, on 15 November 1939, Governor-General Hans Frank issued an ordinance establishing a separate trustee administration. Thus the НТО was responsible for man aging private property only in the Polish territories that had been incorporated into
the Reich. Also at this stage a division of competences was made between Hermann Goring and Heinrich Himmler, as the latter also wished to participate in the expropriations. On 10 November 1939 it was agreed that Himmler would be responsible for agricultural property confiscations and the НТО for all non-agricultural assets. The second period lasted until 1942. Here, the activities of the НТО focused on actual confiscations of assets from Polish citizens. The gains were redistributed and transferred to Germans, who were moved in to settle in the occupied lands. At that time there were also plans to expand the trustee administration to cover the occupied Soviet territories. In 1942, the third ordi nance on the НТО limited the sale of expropriated property. This marked the beginning of the HTOs gradual decline. The main factor which paralysed its activities was that its employees were increasingly being conscripted into the Wehrmacht, and thus the HTOs plans and activities could not be executed effectively. In addition, in 1943 Goring lost interest in the НТО. In the second half of 1944 the evacuation of the HTOs branches and agencies began, which in effect meant that the trustee administration ceased working. The Wartheland was a “testing ground” for the organisation and execution of a planned and massive plunder of private assets as an element of economic and ethnic pol icies. The Treuhandstelle Posen began its operations on 6 December 1939, when its first manager, Hugo Ratzmann, was officially appointed. Initially the whole Wartheland terri tory was subject to the
offices operations. On 20 January 1940 a subbranch in Łódź was created. Nominally, this was subordinated to the office in Posen, but in practice it was independent and functioned as a separate establishment. On 1 May 1941 an agreement was signed whereby the Treuhandnebenstelle Litzmannstadt was made responsible for the 280
whole administrative district of Łódź while the office in Poznań was made responsible for the Poznań and Inowrocław (Hohensalza) administrative districts. The subbranch took an active part in the functioning of the Litzmannstadt Jewish ghetto. As a result of the estab lishment of trustee administration offices in the Wartheland, the appropriation of Polish assets was subjected to standardised criteria. Expropriations followed designed adminis trative procedures and were overseen by specialised German civil servants. The trustee office in Poznań carried on its operations until January 1945. The trustee office in Poznań performed four basic tasks in expropriating non-German assets in the Wartheland. These were: registration and record-keeping of assets, confiscations, provisional administration of confiscated assets by trustees (Treuhänder), and redistribution of the assets. In its first months the office concentrated on its own expansion and on establish ing its role as the most important and only institution carrying out expropriations on a mass scale in the Wartheland. Its systematic operations to take over businesses that had already been confiscated by other German authorities - mainly the Chamber of Commerce and dis trict administrators (Landrat) - ended in 1940. At that time the plenipotentiaries for coun ties (Kreise) played a crucial role in strengthening the offices position. They represented the office at county level, and were responsible for the registration of assets to be confiscated and for safeguarding already confiscated real and movable property on the
offices behalf. On the pattern of the НТО in Berlin, the trustee office in Poznań had two main departments. During the time of its most vigorous growth, its department of administration had six subdepart ments, while the economic department had as many as twelve. Each subdepartment of the economic department was responsible for confiscations of defined types of assets. For exam ple, subdepartment В IVa oversaw the appropriation of industrial enterprises, and subdepart ment В V was responsible for craft workshops. Additionally, the diversity of assets taken over motivated the creation of several specialised companies, which acted as receivers of some of the confiscated assets. One of the most important companies was the Auffanggesellschaft fur die Kriegsteilnehmerbetriebe des Handels (company for taking over trading enterprises for the benefit of war participants), which bought trading enterprises from the trustee office for German soldiers. Another was the Grundstücksgesellschaft für den Reichsgau Wartheland, GEWA (real estate company), which took control over residential land and properties. The takeover of Polish industrial enterprises, the larger ones in particular, was intended to strengthen the potential of German armament production and to increase the efficiency of the German economy in general. As a result of the trustee administrations activities, Polish economic enterprises were not only confiscated, but also underwent concentration and transformation processes. This led to changes in the pre-war ownership structures. Many large and smaller enterprises were
relocated. The equipment of manufacturing en terprises was destroyed and dispersed. The trustee office also closed and liquidated up to 37% of enterprises in the Wartheland, which it classed as unviable. These were mainly small trading firms and workshops, which were many peoples sole assets and source of income. On 17 February 1941 the second НТО ordinance was issued, and the whole institution was decentralised. The trustee office in Poznań, which until then had been subordinated directly to НТО headquarters in Berlin, was now subordinated to the Reichsstatthalter 281
(governor) of the Wartheland, Arthur Greiser. In addition, HTOs regional branches could no longer manage economic entities whose value exceeded 500,000 Reichsmarks - these would be managed instead by the authorities in Berlin. In the case of the Wartheland there were 133 such enterprises, which were left in the hands of Goring. According to archived documents, by May 1943 the Treuhandstelle Posen and Treu handnebenstelle Litzmannstadt had confiscated over 49,000 industrial enterprises, trad ing establishments and workshops. By the end of World War II this number had risen to around 60,000. The real estate company Grundstücksgesellschaft für den Reichsgau Wartheland took possession of over 400,000 homes. In 1944 the value of the assets taken over by the trustee offices in the Wartheland amounted to 266 million Reichsmarks. Of all of the HTOs branches, it was those in Poznań and Łódź that generated the high est proceeds: 12% of the HTOs total proceeds, which by March 1945 totalled 2.1 billion Reichsmarks. To this sum should be added the value of assets taken over by dependent companies, and the value of large enterprises which were not included in the financial statements of the regional branches. Taking these into account, it can be estimated that the value of assets confiscated by the НТО in the Wartheland amounted at least to 450 million Reichsmarks. The plundering policy of the trustee administration caused the total destruction of the private sector economy and the pre-war ownership structure. The ruthless economic exploitation affected all spheres of socio-economic
life. It ruined Polands national assets and the private property of most Polish families. It was not only material losses that Poles suffered. Excluded from political, cultural and economic life, they were exploited as cheap labour in German enterprises. The appropriation of Polish assets by the НТО and its branches greatly facilitated the ownership transformations and nationalisation of the entire economy in Poland after 1945, as it destroyed the institutional and personal continuity of ownership. The economic and social consequences of the HTOs policies turned out to be extremely far reaching. Translated by Hanna Mausch Bayerische Staatsbibliothek |
| any_adam_object | 1 |
| author | Rudawski, Bogumił |
| author_GND | (DE-588)1325617938 |
| author_facet | Rudawski, Bogumił |
| author_role | aut |
| author_sort | Rudawski, Bogumił |
| author_variant | b r br |
| building | Verbundindex |
| bvnumber | BV045250289 |
| ctrlnum | (OCoLC)1057903538 (DE-599)BVBBV045250289 |
| era | Geschichte 1939-1945 gnd |
| era_facet | Geschichte 1939-1945 |
| format | Book |
| fullrecord | <?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><collection xmlns="http://www.loc.gov/MARC21/slim"><record><leader>00000nam a2200000 cb4500</leader><controlfield tag="001">BV045250289</controlfield><controlfield tag="003">DE-604</controlfield><controlfield tag="005">20240409</controlfield><controlfield tag="007">t|</controlfield><controlfield tag="008">181025s2018 xx a||| |||| 00||| pol d</controlfield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">9788361736776</subfield><subfield code="9">978-83-61736-77-6</subfield></datafield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">8361736778</subfield><subfield code="9">8361736778</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(OCoLC)1057903538</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(DE-599)BVBBV045250289</subfield></datafield><datafield tag="040" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-604</subfield><subfield code="b">ger</subfield><subfield code="e">rda</subfield></datafield><datafield tag="041" ind1="0" ind2=" "><subfield code="a">pol</subfield></datafield><datafield tag="049" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-M352</subfield><subfield code="a">DE-B1595</subfield><subfield code="a">DE-12</subfield></datafield><datafield tag="084" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">OST</subfield><subfield code="q">DE-12</subfield><subfield code="2">fid</subfield></datafield><datafield tag="084" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">h 36.12</subfield><subfield code="2">ifzs</subfield></datafield><datafield tag="084" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">h 82</subfield><subfield code="2">ifzs</subfield></datafield><datafield tag="084" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">h 79</subfield><subfield code="2">ifzs</subfield></datafield><datafield tag="084" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">h 10</subfield><subfield code="2">ifzs</subfield></datafield><datafield tag="100" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Rudawski, Bogumił</subfield><subfield code="e">Verfasser</subfield><subfield code="0">(DE-588)1325617938</subfield><subfield code="4">aut</subfield></datafield><datafield tag="245" ind1="1" ind2="0"><subfield code="a">Grabież mienia w Kraju Warty 1939-1945</subfield><subfield code="b">działalność Urzędu Powierniczego w Poznaniu = Expropriations in the Reichsgau Wartheland in 1939-1945 : the activities of the Treuhandstelle Posen</subfield><subfield code="c">Bogumił Rudawski</subfield></datafield><datafield tag="246" ind1="1" ind2="1"><subfield code="a">Expropriations in the Reichsgau Wartheland in 1939-1945</subfield></datafield><datafield tag="264" ind1=" " ind2="1"><subfield code="a">Poznań</subfield><subfield code="b">Instytyt Zachodni</subfield><subfield code="c">2018</subfield></datafield><datafield tag="300" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">281 Seiten</subfield><subfield code="b">Illustrationen, Diagramme, 1 Karte</subfield><subfield code="c">24 cm</subfield></datafield><datafield tag="336" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">txt</subfield><subfield code="2">rdacontent</subfield></datafield><datafield tag="337" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">n</subfield><subfield code="2">rdamedia</subfield></datafield><datafield tag="338" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">nc</subfield><subfield code="2">rdacarrier</subfield></datafield><datafield tag="490" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Prace Instytutu Zachodniego</subfield><subfield code="v">nr 94</subfield></datafield><datafield tag="546" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Zusammenfassung in englischer Sprache Seite 279-[282]</subfield></datafield><datafield tag="610" ind1="2" ind2="7"><subfield code="a">Treuhandstelle Posen</subfield><subfield code="0">(DE-588)4737194-8</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="648" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Geschichte 1939-1945</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="2"><subfield code="a">Treuhandstelle Posen</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="0"><subfield code="a">Wojna światowa (1939-1945) / zniszczenia i grabież / Polska / Wielkopolska (region)</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="0"><subfield code="a">Szkody wojenne / Polska / Wielkopolska (region) / 1900-1945</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="2"><subfield code="a">Wartheland / administracja</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="0"><subfield code="a">Treuhandstelle Posen</subfield><subfield code="0">(DE-588)4737194-8</subfield><subfield code="D">b</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="1"><subfield code="a">Geschichte 1939-1945</subfield><subfield code="A">z</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2=" "><subfield code="5">DE-604</subfield></datafield><datafield tag="830" ind1=" " ind2="0"><subfield code="a">Prace Instytutu Zachodniego</subfield><subfield code="v">nr 94</subfield><subfield code="w">(DE-604)BV000007429</subfield><subfield code="9">94</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030638315&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Inhaltsverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030638315&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Literaturverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030638315&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Abstract</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="n">DHB</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="n">oe</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="q">DHB_IFZ</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="q">BSB_NED_20191211</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">355.009</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">09044</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">351.09</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">09044</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">355.009</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">09043</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">351.09</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">09043</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield><datafield tag="943" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-030638315</subfield></datafield></record></collection> |
| id | DE-604.BV045250289 |
| illustrated | Illustrated |
| indexdate | 2025-03-14T05:00:12Z |
| institution | BVB |
| isbn | 9788361736776 8361736778 |
| language | Polish |
| oai_aleph_id | oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-030638315 |
| oclc_num | 1057903538 |
| open_access_boolean | |
| owner | DE-M352 DE-B1595 DE-12 |
| owner_facet | DE-M352 DE-B1595 DE-12 |
| physical | 281 Seiten Illustrationen, Diagramme, 1 Karte 24 cm |
| psigel | DHB_IFZ BSB_NED_20191211 |
| publishDate | 2018 |
| publishDateSearch | 2018 |
| publishDateSort | 2018 |
| publisher | Instytyt Zachodni |
| record_format | marc |
| series | Prace Instytutu Zachodniego |
| series2 | Prace Instytutu Zachodniego |
| spelling | Rudawski, Bogumił Verfasser (DE-588)1325617938 aut Grabież mienia w Kraju Warty 1939-1945 działalność Urzędu Powierniczego w Poznaniu = Expropriations in the Reichsgau Wartheland in 1939-1945 : the activities of the Treuhandstelle Posen Bogumił Rudawski Expropriations in the Reichsgau Wartheland in 1939-1945 Poznań Instytyt Zachodni 2018 281 Seiten Illustrationen, Diagramme, 1 Karte 24 cm txt rdacontent n rdamedia nc rdacarrier Prace Instytutu Zachodniego nr 94 Zusammenfassung in englischer Sprache Seite 279-[282] Treuhandstelle Posen (DE-588)4737194-8 gnd rswk-swf Geschichte 1939-1945 gnd rswk-swf Treuhandstelle Posen Wojna światowa (1939-1945) / zniszczenia i grabież / Polska / Wielkopolska (region) Szkody wojenne / Polska / Wielkopolska (region) / 1900-1945 Wartheland / administracja Treuhandstelle Posen (DE-588)4737194-8 b Geschichte 1939-1945 z DE-604 Prace Instytutu Zachodniego nr 94 (DE-604)BV000007429 94 Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030638315&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Inhaltsverzeichnis Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030638315&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Literaturverzeichnis Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030638315&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Abstract |
| spellingShingle | Rudawski, Bogumił Grabież mienia w Kraju Warty 1939-1945 działalność Urzędu Powierniczego w Poznaniu = Expropriations in the Reichsgau Wartheland in 1939-1945 : the activities of the Treuhandstelle Posen Prace Instytutu Zachodniego Treuhandstelle Posen (DE-588)4737194-8 gnd |
| subject_GND | (DE-588)4737194-8 |
| title | Grabież mienia w Kraju Warty 1939-1945 działalność Urzędu Powierniczego w Poznaniu = Expropriations in the Reichsgau Wartheland in 1939-1945 : the activities of the Treuhandstelle Posen |
| title_alt | Expropriations in the Reichsgau Wartheland in 1939-1945 |
| title_auth | Grabież mienia w Kraju Warty 1939-1945 działalność Urzędu Powierniczego w Poznaniu = Expropriations in the Reichsgau Wartheland in 1939-1945 : the activities of the Treuhandstelle Posen |
| title_exact_search | Grabież mienia w Kraju Warty 1939-1945 działalność Urzędu Powierniczego w Poznaniu = Expropriations in the Reichsgau Wartheland in 1939-1945 : the activities of the Treuhandstelle Posen |
| title_full | Grabież mienia w Kraju Warty 1939-1945 działalność Urzędu Powierniczego w Poznaniu = Expropriations in the Reichsgau Wartheland in 1939-1945 : the activities of the Treuhandstelle Posen Bogumił Rudawski |
| title_fullStr | Grabież mienia w Kraju Warty 1939-1945 działalność Urzędu Powierniczego w Poznaniu = Expropriations in the Reichsgau Wartheland in 1939-1945 : the activities of the Treuhandstelle Posen Bogumił Rudawski |
| title_full_unstemmed | Grabież mienia w Kraju Warty 1939-1945 działalność Urzędu Powierniczego w Poznaniu = Expropriations in the Reichsgau Wartheland in 1939-1945 : the activities of the Treuhandstelle Posen Bogumił Rudawski |
| title_short | Grabież mienia w Kraju Warty 1939-1945 |
| title_sort | grabiez mienia w kraju warty 1939 1945 dzialalnosc urzedu powierniczego w poznaniu expropriations in the reichsgau wartheland in 1939 1945 the activities of the treuhandstelle posen |
| title_sub | działalność Urzędu Powierniczego w Poznaniu = Expropriations in the Reichsgau Wartheland in 1939-1945 : the activities of the Treuhandstelle Posen |
| topic | Treuhandstelle Posen (DE-588)4737194-8 gnd |
| topic_facet | Treuhandstelle Posen |
| url | http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030638315&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030638315&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030638315&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |
| volume_link | (DE-604)BV000007429 |
| work_keys_str_mv | AT rudawskibogumił grabiezmieniawkrajuwarty19391945działalnoscurzedupowierniczegowpoznaniuexpropriationsinthereichsgauwarthelandin19391945theactivitiesofthetreuhandstelleposen AT rudawskibogumił expropriationsinthereichsgauwarthelandin19391945 |