Elementy kulturowe lasostepu pontyjskiego we wczesnej epoce żelaza na Niżu Polskim w świetle materiałów ceramicznych: (650-520/470 BC) = Ceramic materials as cultural elements on the Polish Lowland: Early Iron Age Pontic forest steppe 650-520/470 BC
Gespeichert in:
| 1. Verfasser: | |
|---|---|
| Format: | Buch |
| Sprache: | Polish |
| Veröffentlicht: |
Poznań
Wydawnictwo Naukowe UAM
2016
|
| Schriftenreihe: | Seria Archeologia
nr 56 |
| Schlagworte: | |
| Online-Zugang: | Inhaltsverzeichnis Literaturverzeichnis Abstract |
| Beschreibung: | 242 Seiten Illustrationen, Diagramme CD-ROM (12 cm) |
| ISBN: | 9788323230502 8323230501 |
Internformat
MARC
| LEADER | 00000nam a2200000 cb4500 | ||
|---|---|---|---|
| 001 | BV043858000 | ||
| 003 | DE-604 | ||
| 005 | 20180119 | ||
| 007 | t | ||
| 008 | 161103s2016 a||| |||| 00||| pol d | ||
| 020 | |a 9788323230502 |9 978-83-2323-050-2 | ||
| 020 | |a 8323230501 |9 83-2323-050-1 | ||
| 035 | |a (OCoLC)992493774 | ||
| 035 | |a (DE-599)BVBBV043858000 | ||
| 040 | |a DE-604 |b ger |e rda | ||
| 041 | 0 | |a pol | |
| 049 | |a DE-19 |a DE-12 |a DE-188 | ||
| 084 | |a OST |q DE-12 |2 fid | ||
| 084 | |a NF 1630 |0 (DE-625)125211:1303 |2 rvk | ||
| 100 | 1 | |a Ignaczak, Marcin |e Verfasser |4 aut | |
| 245 | 1 | 0 | |a Elementy kulturowe lasostepu pontyjskiego we wczesnej epoce żelaza na Niżu Polskim w świetle materiałów ceramicznych |b (650-520/470 BC) = Ceramic materials as cultural elements on the Polish Lowland: Early Iron Age Pontic forest steppe 650-520/470 BC |c Marcin Ignaczak |
| 246 | 1 | 1 | |a Ceramic materials as cultural elements on the Polish Lowland: Early Iron Age Pontic forest steppe 650-520/470 BC |
| 264 | 1 | |a Poznań |b Wydawnictwo Naukowe UAM |c 2016 | |
| 300 | |a 242 Seiten |b Illustrationen, Diagramme |e CD-ROM (12 cm) | ||
| 336 | |b txt |2 rdacontent | ||
| 337 | |b n |2 rdamedia | ||
| 338 | |b nc |2 rdacarrier | ||
| 490 | 1 | |a Seria Archeologia |v nr 56 | |
| 505 | 8 | |a Bibliogr. s. 181-206 | |
| 546 | |a Zusammenfassung auf Englisch unter dem Titel: Ceramic materials as cultural elements on the Polish Lowland: Early Iron Age Pontic forest steppe 650-520/470 BC | ||
| 648 | 7 | |a Geschichte 600 v. Chr.-470 v. Chr. |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 650 | 7 | |a Ceramika prehistoryczna / Polska / Wielkopolska (region) |2 jhpk | |
| 650 | 7 | |a Ceramika prehistoryczna / Polska / Pomorze (region) |2 jhpk | |
| 650 | 7 | |a Epoka żelaza / Polska / Pomorze (region) |2 jhpk | |
| 650 | 7 | |a Epoka żelaza / Polska / Wielkopolskie, Pojezierze |2 jhpk | |
| 650 | 7 | |a Epoka żelaza / Polska / Mazowsze (region) |2 jhpk | |
| 650 | 7 | |a Ceramika prehistoryczna / Polska / Małopolska (region) |2 jhpk | |
| 650 | 0 | 7 | |a Keramik |0 (DE-588)4030270-2 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 651 | 7 | |a Polnische Tiefebene |0 (DE-588)4513010-3 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 689 | 0 | 0 | |a Polnische Tiefebene |0 (DE-588)4513010-3 |D g |
| 689 | 0 | 1 | |a Keramik |0 (DE-588)4030270-2 |D s |
| 689 | 0 | 2 | |a Geschichte 600 v. Chr.-470 v. Chr. |A z |
| 689 | 0 | |5 DE-604 | |
| 710 | 2 | |a Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu |b Wydawnictwo Naukowe |e Sonstige |0 (DE-588)1224182-9 |4 oth | |
| 830 | 0 | |a Seria Archeologia |v nr 56 |w (DE-604)BV000017185 |9 56 | |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB Muenchen 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=029268176&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Inhaltsverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB Muenchen 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=029268176&sequence=000002&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Literaturverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB Muenchen 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=029268176&sequence=000003&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Abstract |
| 940 | 1 | |n oe | |
| 999 | |a oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-029268176 | ||
| 942 | 1 | 1 | |c 930.1 |e 22/bsb |f 09014 |g 438 |
Datensatz im Suchindex
| _version_ | 1804176736250757120 |
|---|---|
| adam_text | Spis treści
Od autora.......................................................................... 7
Zagadnienia wstępne.............................................................. 9
1. Schyłek epoki brązu i początki epoki żelaza na Niżu Polskim. Klasyczny zapis
systematyki wczesnożelaznych społeczeństw łużyckich pól popielnicowych ... 25
1.1. Etap schyłku późnej epoki brązu: łużyckie pola popielnicowe w ramach kręgu
kultur pól popielnicowych (Hal^-HaCJ....................................... 25
1.1.1. Chronologia schyłku epoki brązu: ujęcia „klasyczne ............... 26
1.1.2. Podział taksonomiczny schyłku epoki brązu na Niżu Polskim: ujęcia „kla-
syczne ................................................................. 28
1.1.3. Wnioski............................................................. 31
1.2. Wczesna epoka żelaza (HaC-HaD - HaCj 2-HaD13)........................... 32
1.2.1. Podział chronologiczny epoki. Ujęcia „klasyczne .................... 33
1.2.2. Podział chorologiczny. Taksonomia ceramiki ֊ ujęcia „klasyczne ... 36
1.2.3. Koncepcje redefinicji „klasycznych podziałów taksonomicznych...... 38
1.2.4. Chronologia bezwzględna schyłku epoki żelaza....................... 40
2. „Klucz ceramiczny w programie efektywizacji systematyki zjawisk kulturo-
wych wczesnego okresu epoki żelaza............................................. 43
2.1. Założenia metody symboliczno-strukturalnej specyfikacji cech ceramiki naczy-
niowej ........................................................................ 45
2.1.1. Cechy technologiczne naczyń ........................................ 46
2.1.2. Cechy morfologiczne naczyń......................................... 54
2.1.2.1. Typy makromorfologiczne naczyń .............................. 54
2.1.2.2. Cechy mikromorfologiczne naczyń.............................. 62
2.1.3. Cechy zdobnictwa naczyń............................................. 63
2.2. Periodyzacja zespołów łużyckich pól popielnicowych w świetle zróżnicowania
ceramiki naczyniowej - wstęp do identyfikacji cech funkcjonalnych......... 66
2.2.1. Zróżnicowanie technologiczne. Uwagi o wykorzystaniu cech technologii
w klasyfikacji funkcjonalnej źródeł ceramicznych ..................... 67
2.2.1.1. Wielkość i rodzaj domieszki schudzającej (cecha aa i ab).... 68
2.2.1.2. Grubość ścianki naczynia (cecha ba) ֊- jako cecha funkcjonalna ... 69
2.2.1.3. Sposób wykonania ścianki zewnętrznej naczynia (cecha bb).... 70
2.2.2. Zróżnicowanie morfologiczne. Uwagi o możliwościach interpretacji funk-
cjonalnej grup naczyń...................................................... 71
2.2.2.1. Kryteria oceny funkcji naczynia............................. 71
2.2.2.2. Ocena funkcjonalna typów naczyń łużyckich pól popielnicowych
we wczesnym okresie epoki żelaza.............................. 77
2.2.3. Zróżnicowanie stylistyczne. Uwagi o funkcji stylistyki w datowaniu mate-
riałów łużyckich pól popielnicowych........................................ 91
2.2.3.1. Cechy jakościowe w datowaniu stylistycznym.................. 91
2.2.3.2. Cechy jakościowo-ilościowe w datowaniu stylistycznym........ 95
2.3. Zarys periodyzacji esencjalnej na podstawie analizy ceramiki naczyniowej. 97
5
3. Chronologia radiowęglowa kompleksów ceramicznych........................... 101
3.1. Identyfikacja zespołów jednoczasowych. Zespoły datowane............... 102
3.2. Podział wczesnej epoki żelaza na podstawie chronologii radiowęglowej.. 113
3.3. Próby datowania zespołów jednoczasowych za pomocą metody 14C.......... 120
3.4. Wykorzystanie chronologii 14C do badania dynamiki zmiany kulturowej... 120
4. Identyfikatory pontyjskich wzorców kulturowych na skali cech egzogennyh ... 123
4.1. Dotychczasowe próby identyfikacji pontyjsko-wschodnioeuropejskich wzorców
kulturowych przez pryzmat tradycji archeologii starowyżynnej............ 124
4.2. Nowy nurt „niżowej prospekcji związany z perspektywą badań osad łuży-
ckich pól popielnicowych........................................... 137
4.2.1. Elementy wschodnie w perspektywie osiedli obronnych.............. 137
4.2.2. Perspektywa niżowych pakietów pontyjskich wzorców kulturowych w kon-
tekście osad otwartych.............................................. 142
5. Podstawy systematyki cech pontyjskich wzorców kulturowych w strefie Niżu
Polskiego (perspektywa „odbiorcy ) ........................................ 148
5.1. Poświadczenia osadnicze identyfikacji pontyjskich wzorców kulturowych. 149
5.2. Struktura źródeł ruchomych dokumentujących pontyjskie wzorce kulturowe... 162
5.3. Poświadczenia gospodarcze ֊ źródła osteologiczne...................... 168
6. Charakterystyka czynników inspirujących cyrkulację elementów kulturowych
ze strefy lasostepowej na Niż Polski ...................................... 170
6.1. Kontakt przez pryzmat środowiska naturalnego.......................... 171
6.2. Kontakty w świetle kultury materialnej............................... 172
6.2.1. Kontakty Zachód Wschód. Etap epoki brązu. Geneza zjawiska w dobie
łużyckich pól popielnicowych..................................... 172
6.2.2. Kontakty Wschód -*♦ Zachód. Etap wczesnej epoki żelaza........... 173
6.2.2.1. Tło kulturowe. Strefa wyjściowa elementów kulturowych na ob-
szarze lasostepu pontyjskiego.................................... 174
6.2.2.2. Chronologia kontaktów w świetle analiz 14C............... 178
Zakończenie.............................................................. 179
Wykaz cytowanej literatury................................................... 181
Tablice...................................................................... 207
Ceramic materials as cultural elements on the Polish Lowland: Early Iron Age
Pontic forest steppe 650-520/470 BC. Summary............................ 241
ANEKS. Wyniki analiz fizykochemicznych i petrograficznych oraz SEM-EDS ... CD-ROM
Wykaz cytowanej literatury
Abłamowicz R.
2005 Koń w obrzędowości społeczeństw kultury pomorskiej [w:] M. Fudziński, H. Pa-
rier (red.), Aktualne problemy kultury pomorskiej, Gdańsk, s. 259-269.
Alfawicka S.
1970 Ceramika malowana okresu halsztackiego w Polsce, Wrocław-Warszawa-Kra-
ków.
Andrzejowska M.
2008 Stanowisko ze schyłku epoki brązu i z wczesnej epoki żelaza w Dziecinowie,
pow. otwocki, Wiadomości Archeologiczne 60, s. 225-315.
Arnold D.E.
1985 Ceramic theory and cultural process, Cambridge.
1993 Ecology and ceramic production in an Andean community. New Studies in Ar-
chaeology, Cambridge.
Benecke N.
1998 Diachroner Vergleich der Pferdebaltung im Karpatenbecken und in der osteu-
ropäischen Steppe während der vorchristlichen Metallzeiten [w:] B. Hansel,
J. Machnik (Hrsg.), Das Karpatenbecken und die osteuropäischen Steppe. No-
madenbewegungen und Kulturaustausch in der vorchristlichen Metallzeiten
(4000-500 v. Chr.), München, s. 91-98.
Bernbeck R.
1997 Theorien in der Archäologie, Tübingen-Basel.
Blajer W.
1990 Skarby z wczesnej epoki brązu na ziemiach polskich, Wrocław-Warszawa-Kra-
ków-Gdańsk-Łódź.
1999 Skarby ze starszej i środkowej epoki brązu na ziemiach polskich, Kraków.
2001 Skarby przedmiotów metalowych z epoki brązu i wczesnej epoki żelaza na zie-
miach polskich, Kraków,
Bogucki Z., Ożgo M., Kolmetz A.
2007 Wstępna analiza składu gatunkowego i wielkości muszli małży słodkowodnych
ze stanowiska archeologicznego w Nowym Łowiczu (powiat Drawsko Pomor-
skie) [w:] M. Fudziński, H. Paner (red.), Aktualne problemy kultury pomorskiej,
Gdańsk, s. 93-100.
Boltrik ]., Ignaczak M., Olędzki Ł., Selehan O.
2011 Doslidżenna Severinivs kogo gorodiśa [w:] D. Kozak (red.), Arheologićni
doslidźenna v Ukraini 2010, Kiiv-Poltava, s. 41-42.
181
Boom H. van den
1992 Heuneburg nad górnym Dunajem a chronologia późnego okresu halsztackiego [w;]
S. Czopek [red.], Ziemie polskie we wczesnej epoce żelaza i ich powiązania z innymi
terenami. Materiały z konferencji - Rzeszów, 17-20.09.1991, Rzeszów; s. 61-69.
2000 Keramik ais Bedeutungsträger [w:] H. van den Boom, A.R Kowalski, M. Kwapiń-
ski [red.), ElAflAON. Kultura archaiczna w zwierciadle wyobrażeń, słów, rzeczy,
Gdańsk, s. 123-136.
Braun D.P.
1983 Pots and Tools [w:] A. Keene, J. Moore [ed.}, Archaeological Hammers and The-
ories, New York, s. 107-134.
Bray A.
1983 Mimbers Black-on֊White, Melamine or Wedgewood? A Ceramic Use-wear Ana-
lysis, The Kiva 47(3), s. 133-149.
BronitskyG., Hammer R.
1986 Experiments in Ceramic Technology: The Effects of Various Tempering Materials
on Impact and Thermal Shock Resistance, American Antiquity 51, s. 89-101.
Buck C.E., Cavanagh W.G., Litton C.D.
1996 Bayesian approach to interpreting archaeological data, Wiley.
Buck C.E., Kenworthy J.B., Litton C.D., Smith A.F.M.
1991 Combining archaeological and radiocarbon information: a Bayesian approach
to calibration, Antiquity 65, s. 808-821.
Buck D.W.R.
1979 Die Billendorfer Gruppe, Potsdam.
Bugaj E., Gediga B.
2004 Wyniki ratowniczych badań wykopaliskowych na stanowisku Milejowice 19,
gm. Żurawina, pow. Wrocław, woj. dolnośląskie [w:] Z. Bukowski (red.), Zeszyty
Ośrodka Ochrony Dziedzictwa Archeologicznego, Seria B: Materiały Archeologicz-
ne, Raport2001-2002. Wstępne wyniki konserwatorskich badań archeologicznych
w strefie budowy autostrad w Polsce za lata 2001-2002, Warszawa, s. 216-233.
Bugaj E., Kopiasz f.
2006 Próba interpretacji zabudowy osady z wczesnej epoki żelaza na stanowisku
Milejowice 19, pow. wrocławski [w:] B. Gediga, W. Piotrowski (red.). Architek-
tura i budownictwo epoki brązu i wczesnych okresów epoki żelaza. Problemy
rekonstrukcji, Biskupin-Wrocław, s. 175-207.
2008 Early Iron Age elite and their seat in the South West Poland, Przegląd Archeo-
logiczny 56, s. 101-115.
Bukowski Z.
1960 Nowe znaleziska „scytyjskie z Polski, Archeologia Polski 4, s. 257-283.
1969 Studia nad południowym i południowo-wschodnim pograniczem kultury łuży-
ckiej, Wrocław-Warszawa-Kraków.
1972 Kontakty Wielkopolski ze światem naddunajskim i Ukrainą w okresie wczesno-
żelaznym [w:] J. Żak (red.), Problemy badań archeologicznych Polski północno-
-zachodniej, Poznań, s. 117-125.
182
i
1974 Charakteristik der sogenannten skythischen Funde aus Polen, Zeitschrift für
Archäologie 8, s. 45-66.
1976 Elementy wschodnie w kulturze łużyckiej u schyłku epoki brązu, Wrocław-War-
szawa-Kraków-Gdańsk.
1977 The Scythian influence in the area ofLusatian Culture, Wrocław-Warszawa-
Kraków-Gdańsk.
1978 Zachodni zasięg oddziaływań tzw. scytyjskich i ich charakter. Archeologia Pol-
ski 23 (2),s. 377-423.
1982 Charakter oddziaływań tzw. scytyjskich w południowej Polsce [w:] M. Gedl
(red.), Południowa strefa kultury łużyckiej i powiązania tej kultury z Południem,
Kraków-Przemyśl, s. 247-260.
1983 W sprawie genezy i rozwoju strefowego ziem polskich w epoce brązu i we
wczesnej epoce żelaza, Slavia Antiqua 28, s. 19-70.
1989 Szlaki handlowe z południa na Pomorze w młodszej epoce brązu i we wczesnej
epoce żelaza [w:] T. Malinowski (red.), Problemy kultury łużyckiej na Pomorzu,
Słupsk, s. 185-208.
1992 Tzw. szlak bursztynowy z wczesnej epoki żelaza na obszarach na południe od
Sudetów i Karpat w świetle importów pochodzenia południowego [w:] S. Czo-
pek (red.). Ziemie polskie we wczesnej epoce żelaza i ich powiązania z innymi
terenami. Materiały z konferencji - Rzeszówf, 17-20.09.1991, Rzeszów, s. 39-54.
1995 Głos w dyskusji z dnia 26.11.1993 r. [w:] T. Węgrzynowicz, M. Andrzejowska,
J. Andrzejowski, E. Radziszewska (red.), Kultura pomorska i kultura grobów
kloszowych. Razem czy osobno?, Warszawa, s. 389-390.
1998 Pomorze w epoce brązu w świetle dalekosiężnych kontaktów wymiennych,
Gdańsk.
Burgess C.
1979 The Beaker phenomenon: some suggestions [w:] C. Burges, R. Miket (eds).
Settlement and economy in the third and second millennia B.C., British Archae-
ological reports. International Series 33, Oxford, s. 309-323.
Burghardt M.
2007 Elementy wschodnie w uzbrojeniu kultury łużyckiej [w:] K. Badowska, W. Wa-
siak, P. Łuczak (red.), Broń i wojna w dziejach człowieka, Łódź, s. 49-71.
2012 Osełki z otworem do podwieszania w kulturach stepowych późnej epoki brązu
i wczesnej epoki żelaza, Rzeszów.
Č a mb a 1 R.
2007 Súčasti ochrannej šupinovej zbroje zo Smolenic-Molpira, Zborník Slovenského
Národného Múzea, t. C1 - Archeológia 17, s. 47-56.
Chochorowski J.
1974 Bemerkungen über die Chronologie der Pfeilspitzen skythischen Typs im
Nordteil von Mitteleuropa [w:] M. Gedl (red.), Studien zur Lausitzer Kultur,
ZNUJ, Prace Archeologiczne 18, Kraków, s. 161-182.
1978 Ze studiów nad okresem halsztackim na ziemiach polskich, Archeologia Polski
23(2), s. 355-375.
183
1984 Die Vekerzug-Kultur ֊ Frage ihrer Genese und Chronologie, Acta Archaeologica
Carpatica 23, s. 99-161.
1985 Die Vekerzug-Kultur. Charakteristik der Funde, Warszawa-Kraków.
1987 Rola Sigynnów Herodota w środowisku kulturowym wczesnej epoki żelaza na
Nizinie Węgierskiej, Przegląd Archeologiczny 34, s. 161-218.
1993 Ekspansja kimmeryjska na tereny Europy Środkowej, Kraków.
1995 Datowanie horyzontu kimmeryjskiego w Europie środkowej a chronologia
późnej epoki brązu, Śląskie Prace Prahistoryczne 4, s. 267-281.
1998 Die Vekerzug-Kultur und ihre östlichen Beziehungen [w:] B. Hansel, J. Machnik
[Hrsg.], Das Karpatenbecken und die osteuropäische Steppe. Nomadenbewegun-
gen und Kulturaustausch in den vorgeschichtlichen Metallzeiten (4000-500 v.
Chr.), München, s. 473-491.
1999a Hiperborejczycy wieku spiżu - epoka brązu poza zasięgiem cywilizacji w Euro-
pie [w:] J.K. Kozłowski [red.], Encyklopedia Historyczna Świata, 1.1: Prehistoria,
Kraków, s. 202-252.
1999b Łowcy i pasterze w dobie brązowego oręża - epoka brązu na obszarach Eura-
zji [w:] J.K. Kozłowski [red.], Encyklopedia Historyczna Świata, 1.1: Prehistoria,
Kraków, s. 253-303.
1999c Żelazny oręż barbarzyńców - wczesna epoka żelaza poza zasięgiem cywilizacji
klasycznych [w:] J.K. Kozłowski (red.), Encyklopedia Historyczna Świata, 1.1:
Prehistoria, Kraków, s. 304-395.
2005 Społeczności epoki brązu i wczesnej epoki żelaza [w:] J. Śliwa (red.), Wielka
Historia Świata, t. 2: Stary i Nowy Świat Od rewolucji neolitycznej do podbojów
Aleksandra Wielkiego, Warszawa, s. 377-499.
2007 Metodyczne i metodologiczne problemy datowania radiowęglowego pozosta-
łości kremacji z grobów ciałopalnych kultury łużyckiej (na przykładzie ma-
teriałów z cmentarzyska w Kietrzu) [w:] J. Chochorowski (red.), Studia nad
epoką brązu i wczesną epoką żelaza. Księga poświęcona Profesorowi Markowi
Gedlowi na pięćdziesięciolecie pracy w Uniwersytecie Jagiellońskim, Kraków,
s. 103-138.
2009 „Halsztatyzacja wschodniej części Kotliny Karpackiej [w:] S. Czopek, K. Tryba-
ła-Zawiślak (red.), Tarnobrzeska kultura łużycka - źródła i interpretacje, Rze-
szów, s. 89-118.
Chochorowski ]., GawlikA.
1997 Żelazny czekan kultury Vekerzug z Żuklina, gm. Kańczuga, Materiały i Sprawo-
zdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego 18, s. 173-179.
Clark A.J., Elston M., Hart M.L.
2002 Understanding Greek Vases. A Guide to Terms, Styles and Techniques, Los Ange-
les.
Cofta-Broniewska A., Hensel Z.
1996 Metalurgia brązu pradziejowych społeczeństw Kujaw, Poznań.
Czebreszuk J.
1996 Społeczności Kujaw w początkach epoki brązu, Poznań.
184
i
1998 Trzciniec- koniec pewnej tradycji [w:] A. Kosko, J. Czebreszuk (red.), Trzci-
niec - system kulturowy czy interkulturowy proces, Poznań, s. 411-429.
Czebreszuk J., Ignaczak M., Łoś J.
1997 Osadnictwo wczesnej kultury łużyckiej w Narkowie, gmina Dobre; stanowisko 9.
Z badań nad początkami kultury łużyckiej na Niżu Polski, Poznań.
Czebreszuk ]., Kosko A., Szmyt M.
2006 Zasady analizy źródeł ceramicznych z okresu późnego neolitu oraz interstadium
epok neolitu i brązu na Kujawach [w:] A. Kosko, M. Szmyt (red.), Opatowice -
Wzgórze Prokopiaka, t. 1: Studia i materiały do badań nad późnym neolitem
Wysoczyzny Kujawskiej, Poznań, s. 39-64.
Czerniak L.
1980 Rozwój społeczeństw kultury późnej ceramiki wstęgowej na Kujawach, Poznań.
1989 Teoretyczne problemy archeologicznej systematyzacji kulturowej. Przykłady
badań nad zróżnicowaniem cech technologicznych ceramiki kultur z kręgu
naddunajskiego [w:] A. Cofta-Broniewska (red.), Kujawskie przyczynki do ba-
dań nad neolitem Europy, Inowrocław.
2000 Systematyka kulturowa a rzeczywistość - przykład kultur neolitycznych na
Kujawach [w:] S. Tabaczyński (red.), Kultury archeologiczne a rzeczywistość
dziejowa, Warszawa, s. 75-90.
Czerniak L., Kosko A.
1980 Zagadnienie efektywności poznawczej analizy chronologicznej ceramiki na
podstawie cech technologicznych, Archeologia Polski 25(2), s. 247-279.
Czopek S.
1996 Grupa tarnobrzeska nad środkowym Sanem i dolnym Wisłokiem. Studium osad-
niczo-kulturowe, Rzeszów.
2001 Pysznica, pow. Stalowa Wola, stanowisko 1 - cmentarzysko ciałopalne z przeło-
mu epok brązu i żelaza, Rzeszów.
2002 Uwagi o chronologii cmentarzyska w Pysznicy, pow. Stalowa Wola, w świetle
datowań radiowęglowych [w:] M. Gedl (red.), Wielkie cmentarzyska z epoki
brązu i wczesnej epoki żelaza, Warszawa, s. 291-311.
2003 Między Południem a Wschodem - importy i naśladownictwa ceramiki w ma-
teriałach grupy tarnobrzeskiej [w:] J. Gancarski (red.). Epoka brązu i wczesna
epoka żelaza w Karpatach polskich, Krosno, s. 215-238.
2005 Epoka brązu i wczesna epoka żelaza w Kotlinie Sandomierskiej [w:] M. Ku-
raś (red.), Archeologia Kotliny Sandomierskiej. Rocznik Muzeum Regionalnego
w Stalowej Woli, nr 4, monograficzny, Stalowa Wola, s. 241-254.
2007a Środkowoeuropejska rubież kulturowa - między Wschodem a Zachodem
w epoce brązu i wczesnej epoce żelaza [w:] M. Dębiec, M. Wołoszyn (red.),
U źródeł Europy Środkowo-Wschodniej: pogranicze polsko-ukraińskie w per-
spektywie badań archeologicznych, Rzeszów, s. 109-125.
2007b Uwagi o możliwościach archeologicznej identyfikacji Neurów [w:] P. Berdow-
ski, B. Blahaczek (red.), Heac mihi in animis vestris templa. Studia classica in
memory of Professor Lesław Morawiecki, Rzeszów, s. 407-422.
185
2007c Grodzisko Dolne, stanowisko 22 - wielokulturowe stanowisko nad dolnym Wi-
słokiem, cz. 1: Od epoki kamienia do wczesnej epoki żelaza, Rzeszów.
2007d Związki dorzecza Wisły z terenami lasostepu ukraińskiego w epoce brązu
i wczesnej epoce żelaza [w:] L. Bakalarska (red.), Wspólnota dziedzictwa ar-
cheologicznego ziem Ukrainy i Polski. Materiały z konferencji zorganizowanej
przez Ośrodek Ochrony Dziedzictwa Archeologicznego, Łańcut (26-28X2005 r.),
Warszawa, s. 213-225.
2008 Uwagi o sytuacji kulturowej we wczesnej epoce żelaza na terenie południowo-
-wschodniej Polski [w:] M. Mogielnicka-Urban (red.), Opera ex aere. Studia
z epoki brązu i wczesnej epoki żelaza dedykowane profesorowi Janowi Dąbrow-
skiemu przez przyjaciół, uczniów i kolegów z okazji siedemdziesięciolecia uro-
dzin, Warszawa, s. 159-167.
2010 Einfluss der äußeren Einwirkungen auf die Gestaltung des kleinpolnischen
Kulturbildes in der frühen Eisenzeit [w:] B. Gediga, W. Piotrowski (red.), Rola
głównych centrów kulturowych w kształtowaniu oblicza kulturowego Europy
Środkowej we wczesnych okresach epoki żelaza, Biskupin-Wrocław, s. 243-263.
Czopek S., Poradyło W.
2008 Warzyce, pow. Jasło, stan. 17- osada z epoki brązu i wczesnej epoki żelaza, Rze-
szów.
Dabkiewicz J.
1838 Spiżarnia wiejska obywatelska czyli praktyczne przepisy porządnego i należy-
tego, tak utrzymania, jako i urządzenia spiżarni - pewnych i łatwych sposobów
konserwowania wszelkich artykułów żywności, do użytku i wygody człowieka
służących, tudzież, dokładne sposoby robienia wszelkich gatunków pekieflejszów,
wędlin, salcessonów, octu, marynaty, marmulady, konfitur, jako też rozmaitych
naliwek, wódek, likierów, farbowania cukrów i rzeczy innych, zupełności spiżar-
ni stanowiących, Wilno.
Daragan M.
2004 Periodisierung und Chronologie der Siedlung Żabotin, Eurasia Antiqua 10,
s. 55-146.
David N„ Henig H.
1972 The Ethnography of Pottery: A Fulani Case Seen in Archaeological Perspective,
McCaleb Modules in Anthropology, Module 21, Reading.
Dąbrowski }.
1958 Dwa cmentarzyska kultury łużyckiej wZeńboku, pow. Ciechanów, Materiały
Starożytne 3, s. 85-114.
1961 Materiały kultury łużyckiej z Podlasia, Materiały Starożytne 7, s. 23-46.
1971 Z problemów chronologii epoki brązu w Polsce, Archeologia Polski 16, s. 167-176.
1972 Powiązania ziem polskich z terenami wschodnimi w epoce brązu, Wrocław-War-
szawa-Kraków-Gdańsk.
1980a Przydatność ceramiki łużyckiej dla podziałów kulturowych [w:] M. Gedl (red.),
Zróżnicowanie wewnętrzne kultury łużyckiej, Kraków, s. 35-55.
186
i
1980b Możliwości archeologicznego badania obcych oddziaływań na struktury spo-
łeczne [w:] B. Gediga (red.), Rola oddziaływań kręgu halsztackiego w rozwoju
społeczeństw epoki żelaza w Polsce zachodniej na tle środkowoeuropejskim,
Wrocław, s. 127-137.
1988a Uwagi o rozchodzeniu się elementów kultury (na przykładzie ceramiki lepio-
nej), Archeologia Polski 33(1), s. 67-112.
1988b Über die Unterscheidungsprinzipien der östlichen Zone der Lausitzer Kultur
[w:] Z. Bukowski (red.), Forschungen zur Problematik der Lausitzer Kultur,
Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź, s. 85-104.
1993 O podstawowych pojęciach chronologii względnej (na przykładzie epoki brązu
i wczesnej epoki żelaza), Archeologia Polski 38, s. 201-228.
1995 Głos w dyskusji z dnia 26.11.1993 r. [w:] T. Węgrzynowicz, M. Andrzejowska,
J. Andrzejowski, E. Radziszewska (red.), Kultura pomorska i kultura grobów
kloszowych. Razem czy osobno?, Warszawa, s. 390.
1997 Epoka brązu w północno-wschodniej Polsce, Białystok.
2004 Ältere Bronzezeit in Polen. Starsza epoka brązu w Polsce, Warszawa.
2009a Polska przed trzema tysiącami lat. Czasy kultury łużyckiej, Warszawa.
2009b O nowym pojmowaniu łużyckich jednostek kulturowych (na przykładzie mate-
riałów tarnobrzeskich) [w:] S. Czopek, K. Trybała-Zawiślak(red.), Tarnobrzeska
kultura łużycka - źródła i interpretacje, Rzeszów, s. 33-40.
Dąbrowski J., Gardawski A.
1979 Czasy pełnego rozwoju kultury łużyckiej i kultura białowicka. Od początków
IV okresu epoki brązu po koniec okresu halsztackiego C. Wschodnia grupa te-
rytorialna kultury łużyckiej [w:] J. Dąbrowski, Z. Rajewski (red.), Prahistoria
Ziem Polskich, t. 4: Od środkowej epoki brązu do środkowego okresu lateńskiego,
Wrocław-Warszawa-Kraków- Gdańsk, s. 94-116.
Delcourt H.R., Delcourt RA.
1988 Quaternary landscape ecology: Relevant scales in space and time, Landscape
Ecology 2, s. 1.
Delekta J.
1937 Badania na grodzisku łużyckim z wczesnej epoki żelaza w Kamieńcu nad Wisłą
na Pomorzu, Z otchłani wieków 12, s. 124.
Derrix C.
2001 Frühe Eisenfunde im Odergebiet. Studien zur Hallstattzeit in Mitteleuropa,
Bonn.
D o b i a t T.
1990 Der Burgstallkogel bei Kleinklein I, Marburger Studien zur Vor- und Frühge-
schichte 13.
Durczewski D.
1961 Skarby halsztackie z Wielkopolski, Przegląd Archeologiczny 13, s. 7-108.
Dzieduszycki W, Kupczyk M.
1993 Gopło. Przyroda i człowiek, Poznań.
187
Dzięgielewski K.
2010 Expansion of the Pomeranian Culture in Poland During the Early Iron Age: Re-
marks on the Mechanism and Possible Causes [w:] K. Dzięgielewski, M.S. Przy-
była, A. Gawlik (red.), Migration in Bronze and Early Iron Age Europe, Kraków,
s. 173-196.
Dzięgielewski K., Godlewski P.
2009 Wschodnie oddziaływania kulturowe na terytorium zachodniej Małopolski
we wczesnej epoce żelaza - źródła i interpretacje [w:] S. Czopek, K. Trybała-
-Zawiślak (red.), Tarnobrzeska kultura łużycka -źródła i interpretacje, Rzeszów,
s. 191-225.
Eliade M.
1996 Sacrum i profanum. O istocie religijności, Warszawa.
Ericson )., Stickel E.G.
1973 A Proposed Classification System for Ceramics, World Archaeology 4, s. 357-367.
Ericson J.E., Read D.W., Burke C.
1972 Research design: The Relationship Between the Primary Functions*and the
Physical Properties of Ceramic Vessels and their Implications for Ceramic
Distributions on an Archaeological Site, Anthropology UCLA 3(2), s. 84-95.
Fialko O., Boltrik 0.
2003 Napad skifiv na Trahtemirivs kegorodiśce, Kiiv.
Frąsiak R, Siciński W., Stasiak W.
2003 Sprawozdanie z badań ratowniczych na stanowisku 3 w miejscowości Wy-
trzyszczki, gm. Parzęczew, woj. łódzkie [w:] Z. Bukowski (red.), Zeszyty Ośrod-
ka Ochrony Dziedzictwa Archeologicznego, Seria B: Materiały Archeologiczne,
Raport 2000, Warszawa, s. 98-108.
Frey O.H.
1980 Der Westhallstattkreis im 6. Jahrhundert v. Chr. [w:] D. Straub (Hrsg.), Die
Hallstattkultur. Frühform europäischer Einheit: Internationale Ausstellung des
Landes Oberösterreich 25. April bis 26. Oktober 1980, Linz, s. 80-116.
Gackowski J.
1998 Próba klasyfikacji funkcjonalnej ceramiki użytkowej z osad nawodnych kultury
kurhanów zachodniobałtyjskich na przykładzie materiałów z Mołtajn (stan. 1),
woj. Olsztyn i Pieczarek (stan. 1), woj. Suwałki [w:] M. Karczewski (red.), Cera-
mika zachodniobałtyjska od wczesnej epoki żelaza do początku ery nowożytnej.
Materiały z konferencji - Białystok, 14-16 maja 1997, Białystok, s. 39-47.
2004 Nowe materiały do dyskusji o zachodnim zasięgu występowania ceramiki
podkrawędnie dziurkowanej w początkach epoki żelaza [w:] M. Karczewska,
M. Karczewski (red.), Ceramika zachodniobałtyjska. Nowe źródła i interpre-
tacje. Materiały z konferencji, Białystok 23-24 września 2002 roku, Białystok,
s. 9-12.
2009a Osada obronna z początku ерою żelaza w Grodnie koło Chełmży w świetle
dotychczasowych odkryć [w:] M. Fudziństó, H. Paner, S. Czopek (red.), Nowe
materiały kultury łużyckiej i pomorskiej z Pomorza, Gdańsk, s. 25-36.
188
i
2009b Kolejne materiały źródłowe do dyskusji o zachodnim zasięgu ceramiki pod-
krawędnie dziurkowanej z początku epoki żelaza [w:] A. Bittner-Wróblewska,
G. Iwanowska [red.], Bałtowie i ich sąsiedzi. Marian Kaczyński in memoriam.
Seminarium Bałtyjskie, t. 2, Warszawa, s. 793-799.
2010 „Pomorska modyfikacja grupy chełmińskiej kultury łużyckiej. Refleksje nad
lokalnym modelem przemian na przełomie epoki brązu i żelaza [w:] M. Fu-
dziński, H. Paner [red.], Między kulturą łużycką a kulturą pomorską. Przemiany
kulturowe we wczesnej epoce żelaza, Gdańsk, s. 153-172.
2012 Przełom epok brązu i żelaza w międzyrzeczu Wisły, Drwęcy i Osy w świetle
nowszych odkryć i refleksji interpretacyjnych [w:] W. Blajer (red.], Peregrina-
tiones Archaeologicae in Asia et Europa Joanni Chochorowski dedicatae, Kraków,
s. 77-85.
Gardawski A.
1979a Czasy pełnego rozwoju kultury łużyckiej i kultura białowicka. Od początków
IV okresu epoki brązu po koniec okresu halsztackiego C. Środkowa grupa te-
rytorialna kultury łużyckiej i kultura białowicka [w:] J. Dąbrowski, Z. Rajewski
(red.), Prahistoria Ziem Polskich, t. 4: Odśrodkowej epoki brązu do środkowego
okresu lateńskiego, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk, s. 80-94.
1979b Czasy zaniku kultury łużyckiej. Okres halsztacki D i lateński [w:] J. Dąbrowski,
Z. Rajewski (red.), Prahistoria Ziem Polskich, t. 4: Od środkowej epoki brązu do
środkowego okresu lateńskiego, Wrocław-Warszawa-Kraków- Gdańsk, s. 117-
135.
Gawlik A.
2005 Znaleziska scytyjskie w zasięgu kultury Wysockiej [w:] S. Czopek (red.), Prob-
lemy kultury Wysockiej, Rzeszów, s. 205-219.
2007 Geneza zausznic gwoździowatych [w:] J. Chochorowski (red.), Studia nad epoką
brązu i wczesną epoką żelaza w Europie. Księga poświęcona Profesorowi Marko-
wi Gedlowi na pięćdziesięciolecie pracy w Uniwersytecie Jagiellońskim, Kraków,
s. 219-240.
2009 Elementy miłogradzkie w środowisku kultury łużyckiej Polski południowo-
-wschodniej [w:] S. Czopek, K. Trybała-Zawiślak (red.), Tarnobrzeska kultura
łużycka - źródła i interpretacje, Rzeszów, s. 177-190.
Gawlik A., Przybyła M.S.
2005 Początki wczesnej epoki żelaza w Kotlinie Sandomierskiej [w:] M. Kuraś (red.),
Archeologia Kotliny Sandomierskiej. Rocznik Muzeum Regionalnego w Stalowej
Woli, nr 4, monograficzny, Stalowa Wola, s. 313-352.
Gediga B.
1967 Plemiona kultury łużyckiej w epoce brązu na Śląsku Środkowym, Wrocław.
1971 Węzłowe problemy w badaniach dziejów społeczeństw epoki brązu na zie-
miach polskich, Sprawozdania Archeologiczne 23, s. 422-431.
1980 Zagadnienie zakresu pojęcia „kultura łużycka i jej wewnętrznego zróżnico-
wania [w:] M. Gedl (red.), Zróżnicowanie wewnętrzne kultury łużyckiej, Kraków,
s. 11-34.
189
1982 Zagadnienie periodyzacji okresu rozwoju kultury łużyckiej w świetle kontak-
tów z południem [w:] M. Gedl (red.], Południowa strefa kultury łużyckiej i po-
wiązania tej kultury z południem, Kraków-Przemyśl, s. 49-57.
1983 Das Definitionsproblem der Lausitzer Kultur und ihrer inneren Differenzierung,
Przegląd Archeologiczny 31, s. 174-195.
1992 Zagadnienia roli oddziaływań kręgu halsztackiego na ziemiach polskich [w:]
S. Czopek (red.], Ziemie polskie we wczesnej epoce żelaza i ich powiązania z innymi
terenami. Materiały z konferencji - Rzeszów, 17-20.09.1991, Rzeszów, s. 31-37.
1993 Uwagi o chronologii i periodyzacji kultur łużyckich pól popielnicowych [w:]
Miscellanea archaeologica Thaddaeo Malinowski dedicata que Franciscus Roż-
nowski curavit, Słupsk-Poznań, s. 147-151.
2008 Nowe przesłanki do badań struktury społecznej ludności kultury łużyckiej
w okresie halsztackim [w:] M. Mogielnicka-Urban (red.], Opera ex aere. Stu-
dia z epoki brązu i wczesnej epoki żelaza dedykowane profesorowi Janowi Dą-
browskiemu przez przyjaciół, uczniów i kolegów z okazji siedemdziesięciolecia
urodzin, Warszawa, s. 169-176.
2009 Refleksje o problematyce badań nad dziejami społeczeństw tarnobrzeskiej kul-
tury łużyckiej [w:] S. Czopek, K. Trybała-Zawiślak (red.], Tarnobrzeska kultura
łużycka - źródła i interpretacje, Rzeszów, s. 119-137.
2010 Śląsk-regionalna prowincja kultury halsztackiej [w:] B. Gediga, W. Piotrowski
(red.], Rola głównych centrów kulturowych w kształtowaniu oblicza kulturowe-
go Europy Środkowej we wczesnych okresach epoki żelaza, Biskupin-Wrocław,
s. 187-218.
2011 Neue Forschungen zu den früheisenzeitlichen Kulturen in Südwestpolen, ,4 cta
Archaeologica Carpathica 46, s. 83-116.
Gedl M.
1975 Kultura łużycka, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk.
1980a Epoka brązu i wczesna epoka żelaza w Europie, Kraków.
1983 Przemiany zasiedlenia na Wyżynie Głubczyckiej i w dorzeczu Liswarty w epo-
ce brązu i wczesnej epoce żelaza [w:] W. Hensel (red.], Przemiany ludnościowe
i kulturowe I tysiąclecia p.n.e. na ziemiach między Odrą a Dnieprem: materiały
z polsko-radzieckiego sympozjum paleodemograficznego, Warszawa, 6-9 grud-
nia 1977, Wrocław, s. 189-205.
1985 Schyłek kultury łużyckiej w południowo-zachodniej Polsce, Warszawa-Kraków.
1989 Środkowa i młodsza epoka brązu i wczesna epoka żelaza (cykl łużycko-po-
morski] [w:] J. Kmieciński (red.], Pradzieje ziem polskich, 1.1: Od paleolitu do
środkowego okresu lateńskiego, cz. 2: Epoka brązu i początki epoki żelaza, War-
szawa-Łódź, s. 488-570.
1991 Die Hallstatteinflüsse auf den polnischen Gebieten in der Früheisenzeit, War-
szawa-Kraków.
1992 Wpływy halsztackie w Polsce [w:] S. Czopek (red.], Ziemie polskie we wczesnej
epoce żelaza i ich powiązania z innymi terenami. Materiały z konferencji - Rze-
szów, 17-20.09.1991, Rzeszów, s. 23-30.
190
Geel B.van,Bokovenko N .A., Bur ova N.D., Chugunov K.V., Dergachev
V.A., Dirksen V.G., Kulkova M., Nagle r A., Parzinger H,van der
Płicht J., Vasiliev S.S., Zaitseva G.I.
2004 Climate change and the expansion of the Scythian culture after 850 BC: a hy-
pothesisJournal of Archaeological Science 31, s. 1735-1742.
Geel B. van, van der Plicht ]., Killian Z.M.R., Klaver E.R., Kouwenberg
Renssen H., Reynaud-Farrera H.I., Waterbolks H.T.
1998 The sharp rise of delta 14C ca. 800 cal BC: possible causes, related climatic tele-
connections and the impact on human environments, Radiocarbon 40, s. 535-550.
Geiler C.R.
1982 Thre Techniques to Find the Volumes of Vessels from Sherds.
Gieysztor A.
1967 Krajobraz międzyrzecza Pilicy i Wisły we wczesnym średniowieczu [w:] T. Du-
nin-Wąsowicz, J. Pazdur [red.], Studia sandomierskie, Warszawa, s. 11-34.
Gimbutas M.
1965 Bronze Age Cultures in Centrai and Eastern Europę, The Hague.
Głogowski Z., IgnaczakM.
2004 Osadnictwo społeczeństw kultury łużyckiej [w:] J. Bednarczyk, A. Kosko (red.),
Od długiego domu najstarszych rolników do dworu staropolskiego. Wyniki badań
na trasie gazociągu Mogilno-Włocławek i KPMG Mogilno-Wydartowo, Poznań,
s. 373-397.
Grygiel R.
1995 Sytuacja kulturowa w późnym okresie halsztackim i wczesnym lateńskim w re-
jonie Brześcia Kujawskiego [w:] T. Węgrzynowicz, M. Andrzejowska, J. Andrze-
jowski, E. Radziszewska (red.), Kultura pomorska i kultura grobów kloszowych.
Razem czy osobno?, Warszawa, s. 319-359.
Gurba J.
1965 Grób kultury łużyckiej w Bliskowicach, pow. Kraśnik, Wiadomości Archeolo-
giczne 31, s. 274-276.
Hally D.J.
1983 Use Alteration of Potte ry Vessel Surfaces: An Important Source of Evidence for
the Identification of Vessel Function, North American Archaeologist 4, s. 1-25.
1986 The Identification of Vessel function: a case study from Northwest Georgia,
American Antiąuity 51(2), s. 267-295.
Harding A.F.
2000 European Societies in the Bronze Age, Cambridge.
HardingA.F., Ostoj a-Zagórski J.
1989 Funkcja grodów typu biskupińskiego w osadnictwie halsztackim w północno-
-wschodniej Wielkopolsce [w:] B. Gediga (red.), Studia nad grodami epoki brą-
zu i wczesnej epoki żelaza w Europie Środkowej, Wrocław-Warszawa-Kraków-
Gdańsk-Łódź, s. 171-183.
HardingA.F., Ostoj a-Zagórski J., Palmer C., Rackham J.
2004 Sobiejuchy: A Fortified Site ofthe Early Iron Age in Poland, Warszawa.
191
Harding A.F., Rączkowski W, with a specialist report by Ważny T.
2009 The Date and Internal Organisation of Early Iron Age Fortified Sites in North-
-Western Poland: New Results from geophysical Survey and dendrochronolo-
gical dating, Przegląd Archeologiczny 57, s. 39-71.
Hase F.W.von
1992 Etrurien und Mitteleuropa - zur Bedeutung der ersten italisch-etruskische
Funde der späten Urnenfelder - und frühen Hallstattzeit in Zentraleuropa [w:]
L. Aigner-Foresti (Hrsg.), Etrusker nördlich von Etrurien. Etruskische Präsenz
in Norditalien und nördlich der Alpen sowie ihre Einflüsse auf die einheimischen
Kulturen, Wien, s. 235-266.
Heather P.
2012 Imperia i barbarzyńcy. Migracje i narodziny Europy, przeł. J. Szczepański, Poznań.
Hodder I.
1995 Czytanie przeszłości. Współczesne podejścia do interpretacji w archeologii, Po-
znań.
Ignaczak M.
2002 Ze studiów nad genezą kultury łużyckiej w strefie Kujaw, Poznań.
2007 Osadnictwo społeczności kultury łużyckiej [w:] L. Czerniak (red.), Od paleolitu
do nowożytności. Archeologiczne badania ratownicze na trasie budowy obwod-
nicy Wyszkowa, Gdańskie Studia Archeologiczne 1, s. 91-110. Gdańsk,
2008 Wzorce kulturowe lasu/lasostepu strefy pontyjskiej w niżowych zespołach
kręgu łużyckiego [w:] J. Bednarczyk, J. Czebreszuk, P. Makarowicz, M. Szmyt
(red.), Na pograniczu światów. Studia z pradziejów międzymorza bałtycko-pon-
tyjskiego ofiarowane Profesorowi Aleksandrowi Kosko w 60. rocznicę urodzin,
Poznań, s. 141-165.
2009 The Rolle of Baltic - Black Sea Routers in the development of Lusatian Culture
Societies in the decline Bronze Age and Early Iron Age, Baltic-Pontic Studies
14, s. 391-401.
2010a Kultura łużycka. Osady i cmentarzyska na stanowiskach Chełmno 5, Sobót-
ka 4, Cichmiana 5, Cichmiana 2, Rożniatów Kolonia 5, Rożniatów Kolonia 11,
Rożniatów Kolonia 10, Kozanki Podleśne 2 [w:] J. Bednarczyk, J. Kabaciński,
A. Kosko (red.), Via Archeologia Posnaniensis. Źródła archeologiczne z badań
wykopaliskowych na trasach dróg i autostrad, 1.1: Osadnictwo Kotliny Kolskiej,
Poznań, s. 219-303.
2010b Kultura łużycka. Zakończenie [w:] ]. Bednarczyk,). Kabaciński, A. Kosko (red.),
Via Archeologia Posnaniensis. Źródła archeologiczne z badań wykopaliskowych
na trasach dróg i autostrad, 1.1: Osadnictwo Kotliny Kolskiej, Poznań, s. 396-398.
2012 Grodziska strefy lasostepu pontyjskiego we wczesnej epoce żelaza. Wstęp do
dyskusji, Acta Universitatis Lodziensis, Folia Archaeologica 28, s. 173-186.
Ignaczak M., AffelskiJ.
2012 Osadnictwo z wczesnego okresu epoki żelaza na stanowisku Janów Pomor-
ski 1 [w:] M. Bogucki, B. Jurkiewicz (red.), Studia nad Truso. Janów Pomorski
192
stan. 1, Wyniki ratowniczych badań archeologicznych w latach 2007-2008, El-
bląg, s. 51-158.
IgnaczakM., Ślusarska-Michalik K.
2003 The radiocarbon chronology of the Urnfield Complex and the dating of cultural
phenomena in the Pontic Area (Late Bronze Age and Early Iron Age), Baltic-
-Pontic Studies 12, s. 382-395.
Jadczykowa I.
1975 Kultura wschodniopomorska i kultura grobów kloszowych w Polsce środkowej,
Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, Seria
Archeologiczna 22, s. 167-194.
1995 Lateńska faza kultury pomorskiej w Polsce środkowej [w:] T. Węgrzynowicz,
M. Andrzejowska, J. Andrzejowski, E. Radziszewska (red.), Kultura pomorska
i kultura grobów kloszowych. Razem czy osobno?, Warszawa, s. 141-157.
2001 Późne stadia rozwoju kultury łużyckiej w Polsce środkowej (na podstawie
wybranych stanowisk), Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnogra-
ficznego w Łodzi, Seria Archeologiczna 41, s. 81-135.
{ahn M.
1928 Die Skythen in Schlesien. Schlesien Vorzeit in Bild undSchrift, Breslau, s. 11-25.
Janiak R.
2003 Grody kultury łużyckiej w międzyrzeczu górnej Warty i Prosny, Łódź.
Jankuhn H.
2004 Wprowadzenie do archeologii osadnictwa, Poznań.
Jażdżewski K.
1981 Pradzieje Europy Środkowej, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk.
Józwiak B., Ignaczak M., Domaradzka S.
2009 Sformalizowany opis technologii ceramiki dla potrzeb programu Ceramtech
v.l [praca w maszynopisie).
Just J.
1959 Podstawy technologii ceramiki, cz. 1, Warszawa.
Kaczmarek M.
2002 Zachodniowielkopolskie społeczeństwa kultury łużyckiej w epoce brązu, Po-
znań.
2005 Uwagi o wczesnej fazie kultury pomorskiej w Wielkopolsce [w:] M. Fudziński,
H. Paner (red.), Aktualne problemy kultury pomorskiej, Gdańsk, s. 159-181.
2012a Epoka brązu na Nizinie Wielkopolsko֊Kujawskiej w świetle interregionalnych
kontaktów wymiennych, Poznań.
2012b Osady z epoki brązu na Nizinie Wielkopolsko-Kujawskiej - uwagi o stanie badań
[w:] W. Blajer (red.), Peregrinationes Archaeologicae in Asia et Europa joanni
Chochorowski dedicatae, Kraków, s. 93-99.
Kadrów S.
2003 Charakterystyka technologiczna ceramiki kultury łużyckiej [w:] S. Kadrów
(red.), Via Archeologica. Źródła z badań wykopaliskowych na trasie autostrady
193
A4 w Małopolsce. Kraków-Bieżanów, stanowisko 27 i Kraków-Rżąka, stanowisko
1. Osada kultury łużyckiej, Kraków, s. 205-220.
Kałagate S.
2011 Sprawozdanie z badań grodziska ludności kultury łużyckiej w Widnie, stan. 1,
gm. jasień, woj. lubuskie w sezonie 2011, Lubuskie Materiały Konserwatorskie,
t. 8, Zielona Góra, s. 101-108.
Kałagate S., Jaszewska A.
2011 Grodzisko ludności kultury łużyckiej w Wicinie [w:] A. Jaszewska [red.), Widna.
Katalog zabytków metalowych, Biblioteka Archeologii Środkowego Nadodrza,
z. 5, Zielona Góra, s. 7-11.
Kałagate S., Jaszewska A., MichalakA.
2011 Historia i wyniki badań [w:] A. Jaszewska (red.), Widna. Katalog zabytków
metalowych, Biblioteka Archeologii Środkowego Nadodrza, z. 5, Zielona Góra,
s. 13-19.
Kanwiszer A., Trzeciak P.
1984 Oznaczenie chronologii bezwzględnej metodą radiowęglową w pracowni Mu-
zeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi (cz. 4), Prace i Materiały
Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Seria Numizmatyczna
i Konserwatorska 4, s. 85-88.
Kaposhina S.
1956 O Skifskikh elementakh v kulturę Olvii, Materiały i issledovania po arheologii
SSSR 50, s. 155-189.
Kaźmierczak R., Grupa M., Rybka K.
2011 Badania konserwatorskie i metaloznawcze przedmiotów ze stanowiska numer
1 w Wicinie [w:] A. Jaszewska (red.), Widna. Katalog zabytków metalowych,
Biblioteka Archeologii Środkowego Nadodrza, z. 5, Zielona Góra, s. 307-313.
Klochko V., Kovalyukh N., Skripkin V., Motzenbecker I.
1998 The chronology of the Subotiv settlement, Radiocarbon 40 (2), s. 667-673.
Kłosińska E.M.
2003 Czekan żelazny z miejscowości Werchrata, pow. Lubaczów, Archeologia Polski
Środkowowschodniej 6, s. 219-221.
2005 Na południowo-wschodnich peryferiach popielnicowego świata - sytuacja kul-
turowa i osadnicza w młodszej epoce brązu i we wczesnej epoce żelaza w dorze-
czu Huczwy i Bugu [w:] S. Czopek (red.), Problemy kultury Wysockiej, Rzeszów,
s. 161-192.
2007 Lubelszczyzna i Ukraina w młodszych odcinkach epoki brązu i we wczesnej
epoce żelaza - pytania o losy wspólne i niewspólne [w:] L. Bakalarska (red.),
Wspólnota dziedzictwa archeologicznego ziem Ukrainy i Polski. Materiały z kon-
ferencji zorganizowanej przez Ośrodek Ochrony Dziedzictwa Archeologicznego,
Łańcut (26-28X2005 r.j, Warszawa, s. 226-249.
2008 Stosunki kulturowe i osadnicze na Polesiu Wołyńskim w młodszych odcinkach
epoki brązu i we wczesnej epoce żelaza w świetle obecnego stanu badań [w:]
M. Mogielnicka-Urban (red.), Opera ex aere. Studia z epoki brązu i wczesnej epoki
194
żelaza dedykowane profesorowi Janowi Dąbrowskiemu przez przyjaciół, uczniów
i kolegów z okazji siedemdziesięciolecia urodzin, Warszawa, s. 191-206.
2009 Sąsiedzi przez Roztocze. Kilka uwag na temat lubelskiego i tarnobrzeskiego
wariantu kultury łużyckiej [w:] S. Czopek, K. Trybała-Zawiślak (red.), Tarno-
brzeska kultura łużycka - źródła i interpretacje, Rzeszów, s. 139-155.
Kłosińska E.M., Kurzątkowska U., Nogaj-Chachaj J.
2005 Dwa brązowe naszyjniki tordowane z Radecznicy, pow. Zamość, Archeologia
Polski Środkowowschodniej 7, s. 222-230.
Kobylińska U.
1980 Problemy, metody i implikacje amerykańskiej „socjologii ceramicznej , Arche-
ologia Polski 25(1), s. 193-203.
Kobyliński Z.
1992 Problemy klasyfikacji zjawisk kulturowych w archeologii [w:] J. Piontek (red.),
Pojęcie cechy w naukach biologicznych, Poznań, s. 15-34.
Kobyliński Z. (red.)
1999 Krajobraz archeologiczny. Ochrona zabytków archeologicznych jako form kra-
jobrazu kulturowego, Warszawa.
Kołodziejski A.
1971 Badania zespołu osadniczego ludności kultury łużyckiej z okresu późnohal-
sztackiego w Wicinie, pow. Lubsko, wiatach 1966-1969, Sprawozdania Ar-
cheologiczne 23, s. 93-108.
1974 Problematyka kultur okresu halsztackiego na Ziemi Lubuskiej, Zielonogórskie
Zeszyty Muzealne 4, s. 67-105.
1975 Próba nowego podziału chronologicznego okresu halsztackiego i lateńskiego
w północnej części Dolnego Śląska na tle przemian kulturowych, Zielonogór-
skie Zeszyty Muzealne 5, s. 5-42.
Kondracki J.
1988 Geografia fizyczna Polski, Warszawa.
1998 Geografia regionalna Polski, Warszawa.
Kopczyński M.
2005 Podstawy statystyki. Podręcznik dla humanistów, Warszawa.
Kopiasz J.
2003 Osada kultury łużyckiej na wielokulturowym stanowisku Stary Śleszów 17,
pow. Wrocław [w:] B. Gediga (red.), Archeologiczne Zeszyty Autostradowe, z. 2:
Badania na autostradzie A4, Wrocław, s. 101-225.
2008 Ceramika „prestiżowa jako wyraz struktury społecznej mieszkańców osady
z okresu halsztackiego C w Milejowicach, pow. Wrocław [w:] B. Gediga, W. Pio-
trowski (red.), Sztuka pradziejowa i wczesnośredniowieczna jako źródło histo-
ryczne, Biskupin-Wrocław, s. 211-228.
Kostrzewski J.
1914 Wielkopolska w czasach przedhistorycznych, Poznań.
1923 Wielkopolska w czasach przedhistorycznych, wyd. 2, Poznań.
1939 Od mezolitu do okresu wędrówek ludów [w:] Prahistoria ziem polskich, Kraków.
195
1949 Pradzieje Polski, Poznań.
1953 Wytwórczość metalurgiczna w Polsce od neolitu do wczesnego okresu żela-
znego, Przegląd Archeologiczny 9, s. 177-213.
1954 Ze studiów nad wczesnym okresem żelaznym w Polsce, Slavia Antiqua 4, s. 22-
70.
1962 Skarby i luźne znaleziska metalowe od neolitu do wczesnego okresu żelaza
z górnego i środkowego dorzecza Wisły i górnego dorzecza Warty, Przegląd
Archeologiczny 15, s. 5-133.
Kostrzewski J., Chmielewski W., Jażdżewski K.
1965 Pradzieje Polski, Wrocław-Warszawa-Kraków.
Kosko A.
1981 Udział południowo-wschodnioeuropejskich wzorców kulturowych w rozwoju
niżowych społeczeństw kultury pucharów lejkowatych, Poznań.
Kowalski A.P.
1999 Symbol w kulturze archaicznej, Poznań.
2000 Genealogia sztuk I. Naczynie prahistoryczne w świetle filozofii sztuki M. Hei-
deggera [w:] H. van den Boom, A.P. Kowalski, M. Kwapiński (red.), EIAŪAON. Kul-
tura archaiczna w zwierciadle wyobrażeń, słów, rzeczy, Gdańsk, s. 107-121.
Kristiansen K.
1998 Europe before history, Cambridge.
Kristiansen K., Larsson T.B.
2005 The Rise of the Bronze Age Society. Travels, transmissions and Transformations,
Cambridge.
Krušeľniďka L.I.
1976 Pivničné Prikarpattâ i zahidna Volin za dobi rann ogo zalìza, Ki fv.
1993 Panťatki rannoskìfs kogo času (HaC-HaD) [w:] Pam âtkigaľštats kogo period
v mežiriči Vidi, Dnìstra I Prip âti, Kiiv, s. 143-239.
1998 Čornolis ka kuľtura Seredn ogo Pridnistrov a, LViv.
Krušeľnickaá L.í.
1990a Kuľtury ranneskifskogo perioda verhnego Podnestrov á i zapadnoj Volyni [w:]
Arheologiâ Prikarpaťô, Volyni i Zakarpaťô. Eneolit, bronza i rannee železo, Kiev,
s. 143-151.
1990b Ranneskifskaâ kuľtura v západnom Podoľe [w:] Arheologiâ Prikarpaťô, Volyni
i Zakarpaťa. Eneolit, bronza i rannee železo, Kiev, s. 151-157.
Kruszelnicka L.I.
1995 Głos w dyskusji z dnia 26.11.1993 r. [w:] T. Węgrzynowicz, M. Andrzejowska,
J. Andrzejowski, E. Radziszewska (red.), Kultura pomorska i kultura grobów
kloszowych. Razem czy osobno?, Warszawa, s. 389.
Kurnatowski S.
1992 Próba oceny zmian zaludnienia ziem polskich między XIII w. p.n.e. a IV w. n.e.
[w:] K. Kaczanowski (red.), Zaludnienie ziem polskich między XIII w. p.n.e. a IV
w. n.e. - materiały źródłowe, próba oceny, Warszawa, s. 15-111.
196
Kurzątkowska U.
1987 Cmentarzysko z przełomu epoki brązu i wczesnej epoki żelaza w Jakubowicach
Murowanych, stan. 5,gm. Wólka Lubelska; woj. lubelskie, Sprawozdania z badań
terenowych Katedry Archeologii UMCS w 1987 roku, Lublin.
Kuśnierz J.
1998 Die Beile in Polen 111 (Tüllenbeile), Prähistorische Bronzefunde IX, 21, Stutt-
gart.
Lasankoü Ml.
1999a Arhealagićnya pomniki mìlagradskaj kul tury [w:] V.Ì. Śadyra, V.S. Vargej,
Arhealogia Belarusi, t. 2: Zależny vek i rannâe sârèdnâvecca, MUagradskaâ i pa-
morskaâ kul tury, Minsk, s. 29-39.
1999b Matèryâl naâ kul tura i zanâyki naseVnìctva [w:] V.Ì. Śadyra, V.S. Vârgej,
Arhealogia Belarusi, t. 2: Zależny vek i rannâe sârèdnâvecca, MUagradskaâ i pa-
morskaâ kul tury, Minsk, s. 46-70.
Levine M.
1999 The origins of horse husbandary on the Euroasian steppe [w:] M. Levine, Y. Ras-
samakin, A. Kislenko, N. Tatarintseva (eds), Late prahistorie exploitation ofthe
Euroasian steppe, Cambridge, s. 5-58.
Łaciak D.
2010 Nadodrzańska strefa ceramiki malowanej z wczesnej epoki żelaza w świetle
oddziaływań kulturowych [w:] B. Gediga, W. Piotrowski (red.), Rola głównych
centrów kulturowych w kształtowaniu oblicza kulturowego Europy Środkowej
we wczesnych okresach epoki żelaza, Bis ku pin-Wrocław, s. 299-316.
Łaciak D., Stoksik H.
2010 Problematyka ceramiki malowanej i „grafitowanej z wczesnej epoki żelaza
w świetle badań fizykochemicznych, Przegląd Archeologiczny 58, s. 105-146.
Łanczont M., Wojtanowicz J.
2010 Brama Przemyska a dostępność geograficzna i kulturowa regionu Karpat [w:]
J. Gancarski (red.), Transkarpackie kontakty kulturowe w epoce kamienia, brązu
i wczesnej epoce żelaza, Krosno, s. 9-28.
2012 Przemiany środowiska przyrodniczego w ostatnich 15 tys. lat w Europie
a krajobraz kulturowy - w poszukiwaniu wzajemnych relacji [w:] B. Gediga,
A. Grossman, W. Piotrowski (red.), Rytm przemian kulturowych w pradziejach
i średniowieczu, Biskupin-Wrocław, s. 111-119.
Łuka LJ.
1959 Importy italskie i wschodnioałpejskie oraz ich naśladownictwa na obszarze
kultury „łużyckiej okresu halsztackiego w Polsce, Slavia Antiqua 6, s. 1-100.
Maik J.
2004 Wyniki badań archeologicznych na stanowisku Kolonia Orenice st. 6, gm. Pią-
tek, pow. Łęczyca - Orenice, st. 9-10, gm. Bielawy, pow. Łowicz, woj. łódzkie
[w:] Z. Bukowski (red.), Zeszyty Ośrodka Ochrony Dziedzictwa Archeologiczne-
go, Seria B: Materiały Archeologiczne, Raport 2001-2002. Wstępne wyniki kon-
197
serwatorskich badań archeologicznych w strefie budowy autostrad w Polsce za
lata 2001-2002, Warszawa, s. 107-128.
Makowiecka M., Makowiecki D.
2005 Stan badań nad użytkowaniem zwierząt w okresie rozwoju postłużyckich
ugrupowań „pomorsko-kloszowych [w:] M. Fudziński, H. Paner (red.), Aktu-
alne problemy kultury pomorskiej, Gdańsk, s. 349-360.
Malinovski T.
2004 Po delu radioyglerodnogo datirovania kostnyh materialov [w:] T. Malinowski
(red.), Komorowo, stanowisko 1. Grodzisko kultury łużyckiej i osadnictwo wczes-
nośredniowieczne. Badania specjalistyczne, Zielona Góra, s. 159-162.
Malinowski T.
1962 W sprawie pobytu Scytów na ziemiach polskich, Archeologia Polski 7,
s. 350-353.
1995 Niektóre zagadnienia rozwoju kulturowego u schyłku epoki brązu i we wczes-
nej epoce żelaza w Europie Środkowej [w:] T. Węgrzynowicz, M. Andrzejowska,
J. Andrzejowski, E. Radziszewska (red.), Kultura pomorska i kultura grobów
kloszowych. Razem czy osobno?, Warszawa, s. 19-35.
2006 Komorowo, stanowisko 1: grodzisko kultury łużyckiej - faktoria na szlaku bur-
sztynowym, Rzeszów.
2009 Domniemane ślady oddziaływań „tarnobrzeskich w zachodniej Wielkopolsce
[w:] S. Czopek, K. Trybała-Zawiślak (red.), Tarnobrzeska kultura łużycka - źród-
ła i interpretacje, Rzeszów, s. 227-236.
Malinowski T. (red.)
2004 Komorowo, stanowisko 1. Grodzisko kultury łużyckiej i osadnictwo wczesnośred-
niowieczne. Badania specjalistyczne, Zielona Góra.
Marchelak I., Tyszler L.
2003 Osada kultury łużyckiej z epoki brązu i okresu halsztackiego [w:] R. Grygiel (red.),
Via Archaeologica Lodziensis, 1.1: Ratownicze badania archeologiczne na stanowi-
sku 6-7 w Kowalewicach, pow. Zgierz, woj. łódzkie (trasa autostrady A - 2), Łódź,
s. 25-337.
Marciniak A.
2004 Mikrospołeczny wymiar pasterstwa i nomadyzmu i tafonomiczne podstawy
ich identyfikacji w materiałach faunistycznych [w:] A. Kosko, M. Szmyt (red.),
Nomadyzm i pastoralizm w międzyrzeczu Wisły i Dniepru (neolit, eneolit, epoka
brązu). Archaeologia Bimaris 3, Poznań, s. 35-43.
2006 Problematyka stref kontaktowych w pradziejach [w:] H. Machajewski, J. Rola
(red.), Pradolina Noteci na tle pradziejowych i wczesnośredniowiecznych szla-
ków handlowych, Poznań, s. 15-21.
2012 Paradygmaty badawcze w archeologii [w:] S. Tabaczyński, A. Marciniak, D. Cyn-
got, A. Zalewska (red.), Przeszłość społeczna. Próba konceptualizacji, Poznań.
Marcinkian A.
2010 Ziemia Lubuska w dobie cywilizacji łużyckiej, Zielona Góra.
198
Matoga B., Matoga A.
1985 Cmentarzysko halsztackie z Janowic Poduszkowskich-Antoniowa w woj. kie-
leckim, Wiadomości Archeologiczne 50 (2), s. 95-145.
Matysiak J., Moszczyński J.
2004 Sprawozdanie z archeologicznych badań ratowniczych na stan. 1-7 w Kaszewach
Kolonii, gm. Krzyżanów, woj. łódzkie w 2002 r. [w:] Z. Bukowski [red.), Zeszyty
Ośrodka Ochrony Dziedzictwa Archeologicznego, Seria B: Materiały Archeologicz-
ne, Raport2001-2002. Wstępne wyniki konserwatorskich badań archeologicznych
w strefie budowy autostrad w Polsce za lata 2001-2002, Warszawa, s. 48-61.
M i c h a 1 a k A.
2011 Zabytki metalowe z grodziska ludności kultury łużyckiej w Wicinie [w:] A. Ja-
szewska (red.), Widna. Katalog zabytków metalowych, Biblioteka Archeologii
Środkowego Nadodrza, z. 5, Zielona Góra, s. 21-53.
Michalak A., Jaszewska A.
2011 Katalog zabytków metalowych [w:] A. Jaszewska (red.), Widna. Katalog zabyt-
ków metalowych, Biblioteka Archeologii Środkowego Nadodrza, z. 5, Zielona
Góra, s. 55-291.
Michalski J.
1982 Typy osad otwartych kultury łużyckiej, ich rozprzestrzenienie na terenie Pol-
ski oraz liczba zamieszkującej je ludności [w:] W. Hensel (red.), Przemiany lud-
nościowe i kulturowe I tysiąclecia p.n.e. na ziemiach między Odrą a Dnieprem:
materiały z polsko-radzieckiego sympozjum paleodemograficznego, 6-9 grudnia
1977, Warszawa, s. 375-388.
1983 Zagadnienie systematyzacji i interpretacji obiektów nieruchomych (Ze studiów
nad osadami otwartymi kultury łużyckiej), Materiały Starożytne i Wczesnośred-
niowieczne 5, s. 135-195.
1986 Sprawozdanie z badań wykopaliskowych przeprowadzonych w okresie 4-22
wrzesień 1986 roku na stanowisku 5 w Bielawskiej Wsi, gm. Bielawy, woj. skier-
niewickie [maszynopis przechowywany w archiwach Muzeum w Łowiczu].
2002 Skarb z Bąkowa Dolnego i jego właściciel, Archeologia Żywa 20 (1/2002),
s. 14-18.
Michniewicz J.
2010 Qumran and Jéricho pottery: a pétrographie and Chemical provenance study,
Poznań.
Mierzwiński A.
1989 Funkcja grodów ludności kultury łużyckiej w świetle badań tych obiektów
na Śląsku [w:] B. Gediga (red.), Studia nad grodami epoki brązu i wczesnej
epoki żelaza w Europie Środkowej, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-
Łódź, s. 185-207.
1994 Rozważania o studiach kulturowych (na marginesie problematyki tzw. gru-
py górnośląsko-małopolskiej kultury łużyckiej), Przegląd Archeologiczny 42,
s. 111-127.
199
2000 Zagadnienie obronności osiedli typu biskupińskiego. O potrzebie alternatyw-
nej interpretacji, Przegląd Archeologiczny 48, s. 141-151.
2003 Znaki utrwalone w glinie. Społeczno ֊obrzędowe aspekty działań wytwórczych
końca epoki brązu i wczesnej epoki żelaza. Model nadodrzański, Wrocław.
Mikłaszewska-Balcer R, Węgrzynowicz T.
1966 Wyniki badań powierzchniowych w okolicy wsi Kamionka Nadbużna, pow.
Ostrów Mazowiecka, Wiadomości Archeologiczne 32 (1-2), s. 174-180.
Minta-Tworzowska D.
1994 Klasyfikacja w archeologii jako sposób wyrażania wyników badań, hipotez oraz
teorii archeologicznych, Poznań.
Misiewicz W.
1999 Pierwszy sezon badań na cmentarzysku ciałopalnym kultury łużyckiej we wsi
Krupy, stan. 1, pow. Lubartów, woj. lubelskie, Archeologia Polski Środkowo-
wschodniej 4, s. 99-106.
2000 Drugi sezon badań na cmentarzysku ciałopalnym w Krupach, pow. Lubartów,
stan. 1, Archeologia Polski Środkowowschodniej 5, s. 63-71.
2001 Wyniki trzeciego sezonu badań na cmentarzysku kultury łużyckiej we wsi
Krupy, gm. Michów, pow. Lubartów, Archeologia Polski Środkowowschodniej 5,
s. 76-83.
Miśkiewicz J.
1968 Kultura łużycka w międzyrzeczu Pilicy i środkowej Wisły, Materiały Starożytne
11, s. 129-208.
Mogielnicka-Urban M.
1984 Warsztat ceramiczny w kulturze łużyckiej, Wrocław-Warszawa-Kraków-
Gdańsk-Łódź.
2005 Kultura łużycka na Mazowszu i Podlasiu [w:] M. Dulinicz (red.), Problemy prze-
szłości Mazowsza i Podlasia , Archeologia Mazowsza i Podlasia. Studia i Mate-
riały, t. 3, Warszawa, s. 67-91.
Montelius O.
1885 Om tidsbestämning inom bronsåldern med särskilt avseende på Skandinavien,
Stockholm.
M oskwa K.
1976 Kultura łużycka w południowo-wschodniej Polsce, Rzeszów.
1982 Tendencje rozwojowe grupy tarnobrzeskiej kultury łużyckiej [w:] M, Gedl
(red.), Południowa strefa kultury łużyckiej i powiązania tej kultury z Południem,
Kraków-Przemyśl, s. 301-315.
Müller-Karpe H.
1959 Beiträge zur Chronologie der Urnenfelderzeit nördlich und südlich der Alpen,
Römisch-Germanische Forschungen 22, Berlin.
Muzolf B.
1994 Wielokulturowy zespół archeologiczny na Górze Birów w Podzamczu, gm. Ogro-
dzieniec, woj. katowickie, Łódzkie Sprawozdania Archeologiczne 1, s. 131-147.
200
L
1998 Najazd Scytów na łużyckie grody Wyżyny Częstochowskiej, Archeologia Żywa
1 (6) 1998, s. 9-11.
2004 Sprawozdanie z badań ratowniczych wielokulturowego stanowiska w miej-
scowości Rogaszyn, stan. 2-4, gm. Piątek, woj. łódzkie [w:] Z. Bukowski (red.),
Zeszyty Ośrodka Ochrony Dziedzictwa Archeologicznego, Seria B: Materiały
Archeologiczne՝, Raport 2001-2002. Wstępne wyniki konserwatorskich badań
archeologicznych w strefie budowy autostrad w Polsce za lata 2001-2002, War-
szawa, s. 80-94.
Muzolf B., Kittel R, Muzolf R
2012 Sprawozdanie z prac badawczych na wielokulturowym kompleksie osadniczym
w miejscowości Smólsk, stanowisko 2/10, gm. Włocławek, woj. kujawsko-po-
morskie [w:] S. Kadrów (red.), Raport 2007-2008,1.1, Warszawa, s. 43-64.
Myśliwski G.
1999 Człowiek średniowiecza wobec czasu i przestrzeni (Mazowsze od XII do poł. XVI
wieku), Warszawa.
Nakwaska K.
1857 Dwór wiejski. Dzieło poświęcone gospodyniom polskim, przydatne i osobom
w mieście mieszkającym przez Karolinę z Potockich Nakwaską, 1.1, Lipsk.
Narożna-Szamałek U., Szamałek K.
2007 Cmentarzysko halsztackie w Gorszewicach w świetle nowych badań, Fontes
Archaeologici Posnanienses 43, s. 113-227.
Niesiołowska-Wędzka A.
1989 Procesy urbanizacyjne w kulturze łużyckiej w świetle oddziaływań kultur połu-
dniowych, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź.
1991 Procesy urbanizacyjne w kulturze łużyckiej [w:] J. Jaskanis (red.), Prahistorycz-
ny gród w Biskupinie. Problematyka osiedli obronnych na początku epoki żelaza,
Warszawa, s. 57-80.
Nowak L.
1977 Wstęp do idealizacyjnej teorii nauki, Warszawa.
Orlińska G.
2007 Materiały osadnicze z Transboru, gm. Latowicz, woj. mazowieckie, Wiadomości
Archeologiczne 59, s. 115-163.
Ostoja-Zagórski ].
1982a Przemiany osadnicze demograficzne i gospodarcze w okresie halsztackim na
Pomorzu, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź.
1982b Metalurgia brązu okresów późnobrązowego i halsztackiego w północno-wschod-
niej Wielkopolsce i na Kujawach, Pamiętnik Muzeum Miedzi 1, s. 173-188.
1983 Przemiany struktur gospodarczo-społecznych w okresie halsztackim i wczes-
nolateńskim w płn.-zach. strefie dorzecza Odry i Wisły [w:] W. Hensel (red.),
Przemiany ludnościowe i kulturowe I tysiąclecia p.n.e. na ziemiach między Odrą
a Dnieprem: materiały z polsko-radzieckiego sympozjum paleodemograficznego,
Warszawa, 6-9 grudnia 1977, Wrocław, s. 345-361.
201
Pałubicka A., Tabaczyński S.
1986 Społeczeństwo i kultura jako przedmiot badań archeologicznych [w:] W. Hen-
sel, G. Donato, S. Tabaczyński (red.), Teoria i praktyka badań archeologicznych,
t. 1: Przesłanki metodologiczne, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź,
s. 57-183.
Pare C.F.E.
1996 Chronology in Central Europe at thè End of thè Bronze Age [w:] K. Randsborg
[ed.), Absolute Chronology. Archaeological Europe 2500-500 BC, Acta Archae-
ologica 67, København, s. 99-120.
Parzinger H.
1994 Zum Ende der westlichen Lausitzer Kultur - Kulturverhältnisse zwischen Elbe
und Warthe während des 5. Vorchristlichen Jahrhunderts, Bericht der Römisch-
-Germanischen Kommission 74, s. 503-528.
Pavliv D.
2008 Ulvivetski kelykhy, Materiały i doslidzhennia z arkheologii Prykarpattia i Volyni
12, s. 68-102.
Pazdur M.F., Mikłaszewska-Balcer R., Piotrowski W., Węgrzyno-
wicz T.
1991 Chronologia bezwzględna osady w Biskupinie w świetle datowań radiowęglo-
wych [w:] J. Jaskanis (red.), Prahistoryczny gród w Biskupinie. Problematyka
osiedli obronnych na początku epoki żelaza, Warszawa, s. 115-126.
Peschel K.
1990 Die Bilendorfer Kultur Westlich der Elbe, Berlin.
Pieczonka T.
2010 Dylatometryczna metoda wyznaczania liniowego współczynnika rozszerzal-
ności termicznej ciał stałych, Kraków [online], dostępny w Internecie:
http://www.kmimp.agh.edu.pl/pliki/TEC-Dyl.pdf .
P o b o 1 L.D.
1983 Arheologićeskie pamåtniki Beiorussii. Železnyj vek, Minsk.
Podgórski Z.
2001 Antropogeniczne zmiany rzeźby terenu na obszarze Polski, Przegląd Geogra-
ficzny 73 (1-2), s. 37-56.
Potkański T.
1922 Puszcza Radomska [w:] F. Bujak (red.), Pisma Pośmiertne, Kraków, s. 107-221.
Przybyła M.S.
2006 Mittel- und Südosteuropa in der zweiten Hälfte des 12 Jh. v.Chr. - die Klimakrise
von 1159-1141 BC in deren Widerspiegelung im Fundmaterial, Sprawozdania
Archeologiczne 58, s. 103-174.
Przybyła M.S.
2009 Intercultural contacts in thè Western Carpathian area ot thè turn of thè 2nd and
l5t millennia BC, Warszawa.
Rasmussen M.
1993 Bopladskeramik i Ældre Bronzealder, Aarhus.
202
Ras s a dz ln SA
1999 Hranalogiå i étnicnaå prynaleznasc [w:] V.I. Śadyra, V.S. Vårgej, Arhealogiå
Belarus!, t. 2: Zależny vek i rannåe sårédnåvecca, MHagradskaå i pamorskaå
kul tury, Minsk, s. 70-75.
Rączkowski W.
2008 Antropogeniczne formy krajobrazowe powstałe w pradziejach i wczesnym
średniowieczu w dorzeczu środkowej Wieprzy Landform Analysis 7, s. 143-153.
Reinecke P.
1924 Zur chronologischen Gliederung der süddeutschen Bronzezeit, Germania 8,
s. 43-44.
Reitinger J.
1981 Die Hallstattkultur Mitteleuropas [w:] D. Straub (Hrsg.), Die Hallstattkultur.
Frühform europäischer Einheit: Internationale Ausstellung des Landes Oberöster-
reich 25. April bis 26. Oktober 1980, Linz, s. 7-34.
Romanowska-Grabowska 0.
1982 Gród halsztacki w Izdebnie, gm. Rogowo, woj. bydgoskie w świetle dotychcza-
sowych badań archeologicznych, Komunikaty Archeologiczne [1973-1979],
s. 101-125.
Rychling A., Solon J.
2002 Ekologia krajobrazu, Warszawa.
Rychner V., Böhringer S., Gassmann P.
1996 Dendrochronologie et typologie du Bronze final dans la region de Neuchâtel
(Suisse): un resumé [w:] K. Randsborg (ed.), Absolute Chronology. Archaeolo-
gical Europe 2500-500 BC, Acta Archaeologica 67, København, s. 307-314.
Rzepecki S., Walenta K.
2009 Osada i cmentarzysko grupy wielko wiej skiej w Chojnatach, stanowisko 3, gm.
Chojnice, Spatium Archaeologicum, vol. 1, Łódź.
Sadowski S,
2012 Nowe znalezisko czekana typu scytyjskiego z południowo-wschodniej Polski
[w:] W. Blajer (red.), Peregrinationes Archaeologicae in Asia et Europa Joanni
Chochorowski dedicatae, Kraków, s. 385-390.
Schacht S.
1982 Die Nordischen Hohlwulste der frühen Eisenzeit, Halle-Wittenberg.
Seger H.
1926 Völker und Völkerwanderungen im vorgeschichtlichen Ostdeutschland [w:]
W. Volz (Hrsg.), Der ostdeutsche Volksboden, Breslau, s. 67-86.
Shepard A.
1956 Ceramics for the Archaeologist, Washington.
Siciński W, Stasiak W.
2004 Sprawozdanie z badań archeologicznych w miejscowości Kolonia Orenice, stan.
2-4, gm. Piątek, woj. łódzkie (nr 57-59 na mapie zbiorczej) w 2002 roku [w:]
Z. Bukowski (red.), Zeszyty Ośrodka Ochrony Dziedzictwa Archeologicznego,
Seria B: Materiały Archeologiczne, Raport 2001-2002. Wstępne wyniki konser-
203
watorskich badań archeologicznych w strefie budowy autostrad w Polsce za lata
2001-2002, Warszawa, s. 95-106.
Skripkin V.V., Kovalüh N.N.
2004 Radiouglerodnoe datirovanie kostnogo materials [w:] T. Malinowski [red.),
Komorowo, stanowisko 1. Grodzisko kultury łużyckiej i osadnictwo wczesnośred-
niowieczne. Badania specjalistyczne, Zielona Góra, s. 151-158.
Skutil J.
1933 Znaleziska scytyjskie z Moraw i Śląska czeskiego, Przegląd Archeologiczny 5,
s. 70-73.
Smith M.F.,Jr.
1980 A Method for Inferring Vessel Morphology from Potsherd Curvatures, The Note-
book, Institute of Archaeology and Anthropology, University of South Carolina
12(3/4), s. 1-15.
Steczkowski J.
1995 Metoda reprezentacyjna w badaniach zjawisk ekonomiczno-społecznych, War-
sza wa-Krakó w.
Steponaitis V.P.
1983 Ceramics, Chronology and Community Patterns: An Archaeological Study of
Moundville, New York.
Sulimirski T.
1936a Scytowie na Zachodnim Podolu, Lwów.
1936b Zagadnienie ekspansji kultury łużyckiej na Ukrainę, Wiadomości Archeologicz-
ne 14, s. 40-54.
1939 Kultura łużycka a Scytowie, Wiadomości Archeologiczne 16, s. 76-99.
Swindles G.T., Plunkett G., Roe H.M.
2007 A delayed climatic response to solar forcing at 2800 cal. BP: multiproxy evi-
dence from three Irish peatlands, Holocene 17, s. 177-182.
Szafrański W.
1955 Skarby brązowe z epoki wspólnoty pierwotnej (IV i V okres epoki brązowej)
w Wielkopolsce, Warszawa-Wrocław.
Szmatka J.
1989 Małe struktury społeczne. Wstęp do mikrosocjologii strukturalnej, Warszawa.
Teržan B.
1995 Handel und soziale Oberschichten im früheisenzeitlichen Südosteuropa [w:]
B. Hansel (Hrsg.) Handel, Tausch und Verkehr im bronze- und früheisenzeitli-
chen Südosteuropa, Südosteuropa-Schriften, 1.17, Prähistorische Archäologie
in Südosteuropa, 1.11, München-Berlin.
Tobolczyk M.
2006 Wstęp do ontogenezy architektury. Nowe możliwości interpretacji w archeolo-
gii [w:] B. Gediga, W. Piotrowski (red), Architektura i budownictwo epoki brązu
i wczesnych okresów epoki żelaza. Problemy rekonstrukcji, Biskupin-Wrocław,
s. 31-55.
204
Topolski J.
1996 Jak się pisze i rozumie historię. Tajemnice narracji historycznej, Warszawa.
Trachsel M.
2004 Unterschungen zur relativen und absoluten Chronologie der Hallstattzeit, Bonn.
Vandkilde H.
1996 From Stone to Bronze. The Metalwork of the Late Neolithic and Earliest Bronze
Age in Denmark, Aarhus.
Walanus A.
2006 Groups of too close Radiocarbon Dates, Geochronometria 25, s. 5-10.
Walanus A., Goslar T.
2009 Datowanie radiowęglowe, Kraków.
Ważny T.
1994 Dendrochronology of Biskupin - absolute dating of the Early Iron Age settle-
ment, Bulletin Polish Academy of Sciences. Biological Sciences 42 (3),s. 283-289.
2001 Dendrochronologia obiektów zabytkowych w Polsce, Gdańsk.
2009a Dendrochronologia drewna biskupińskiego, czyli co drzewa zapisały w przyro-
stach rocznych [w:] L. Babiński (red.], Stan i perspektywy zachowania drewna
biskupińskiego, Biskupin, s. 63-76.
2009b Dendrochronological analysis of Archeological Timber from Sobiejuchy and
Ostrowite Trzemeszeńskie, Poland [w:] A. Harding, W. Rączkowski, The Date
and Internal Organisation of Early Iron Age Fortified Sites in North-Western
Poland: New Results from geophysical Survey and dendrochronological dating,
Przegląd Archeologiczny 57, s. 66-71.
Weske A.
1990 Die Ärmchenbeile der Alten Welt, Bonn.
Węgrzynowicz T.
1968 Cmentarzysko kultury łużyckiej w Kamionce Nadbuźnej, pow. Ostrów Mazo-
wiecka, Materiały Starożytne 11, s. 209-248.
1969 Materiały kultury łużyckiej ze wschodniego Mazowsza i Podlasia, Wiadomości
Archeologiczne 34 (3-4), s. 389-411.
1973 Kultura łużycka na wschodnim Mazowszu i Podlasiu, Materiały Starożytne
i Wczesnośredniowieczne 2, s. 7-126.
1978 Osadnictwo kultury trzcinieckiej i łużyckiej w Drohiczynie, woj. białostockie,
na stanowisku Kozarówka, Wiadomości Archeologiczne 43, s. 32-61.
1988 Der Versuch einer räumlichen Gliederung der Keramik in der frühen Eisenzeit
zwischen Oder und Bug [w:] Z. Bukowski (red.), Forschungen zur Problematik
der Lausitzer Kultur, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź, s. 105-135.
1995 Głos w dyskusji z dnia 26.11.1993 r. [w:] R. Grygiel, Sytuacja kulturowa w póź-
nym okresie halsztackim i wczesnym lateńskim w rejonie Brześcia Kujawskie-
go [w:] T. Węgrzynowicz, M. Andrzejowska, J. Andrzejowski, E. Radziszewska
(red.), Kultura pomorska i kultura grobów kloszowych. Razem czy osobno?, War-
szawa, s. 389.
205
2001 Zabytki z epoki brązu i wczesnej epoki żelaza z Ukrainy i Białorusi w zbiorach
Państwowego Muzeum Archeologicznego w Warszawie, Warszawa.
Whallon R.,Jr.
1969 Rim Diameter, Vessel Volume and Economic Prehistory, Michigan Academician
2(2), s. 89-98.
Wieczorowski T.
1939 Ceramika inkrustowana typu „łużyckiego z wczesnej epoki żelaznej w Polsce,
Przegląd Archeologiczny 6 (2-3), s. 113-177.
Woźniak Z.
2010a Oddziaływania centrów świata celtyckiego na ziemie polskie u schyłku okresu
halsztackiego i we wczesnym okresie lateńskim [w:] B. Gediga, W. Piotrowski
(red.), Rola głównych centrów kulturowych w kształtowaniu oblicza kulturowe-
go Europy Środkowej we wczesnych okresach epoki żelaza, Biskupin-Wrocław,
s. 333-357.
2010b Kontakty mieszkańców ziem polskich ze światem celtyckim u schyłku okresu
halsztackiego i we wczesnym okresie lateńskim, Przegląd Archeologiczny 58,
s. 39-104.
Żak J.
1977 O studiach osadniczych, Archeologia Polski 22 (2), s. 421-424.
Ceramic materials as cultural elements
on the Polish Lowland:
Early Iron Age Pontic forest steppe 650-520/470 BC
Summary
The aim of this work is to present and interpret cultural change in the youngest seg-
ment of the Hallstatt period on the Polish Lowland. These concern numerous assem-
blages of sources identified to the period of cultural transformation during the decline
of Urnfield culture traditions.
The research basis for this work is related to the discovery on the Polish Lowland
of cultural models dated to the Early Iron Age, whose genesis can be found in the Pon-
tic forest steppe. These have been documented in the work of Ryszard Grygiel (1995),
which has given rise to a number of complex questions. First, the nature of their genesis
and ties to other distinguishing factors in this period related to culture and what is
most important, the possibility of drawing conclusions on the matter of long-distance
contacts on the basis of ceramic ware analysed in its context. This particular issue
has generated further questions in the context of the systematic growth of sources
documented as foreign (non-local, non-Lowland) cultural traits in the oecumene of
the Lusation culture (LC), characterised by a significant range of formal similarities.
Such a distilled collection of sources on the one hand would be relatively easy to
establish in terms of archaeological documentation, but on the other hand poses a real
challenge in respect to interpretation because of the meager range of corresponding
features at its disposal.
The research context for the above embraces, in the main, samples of vessels found
in 42 settlements under analysis during rescue work on motorway routes (1998-2010)
and gas pipelines (1995-1998), according to a common methodology. The particular
choice of sources and research methods arose from the conviction that a relevant set
of principles already applied during research will best lend itself to drawing relevant
conclusions and advancing subsequent interpretations for a given prehistoric culture.
In applying these methods relating to the means of using material sources for nar-
rative reconstruction (Minta-Tworzowska 1994; Topolski 1996), it was decided to cre-
ate a framework and corresponding organisation of data on the basis of new (earlier
raw information) artefact assemblages (Mierzwinski 1994, 112-114). At the same
time, hitherto research conducted on related prehistory and its interpretation was
not negated, but rather, there was an attempt to complement this with new sources
through the relevant research. Thus the above assemblages emanating from Lusation
culture settlements - apart from the assumption of innovation in respect to the thesis
functioning already in the literature - came to fulfill yet another condition relating to
241
the representative nature of the above for all statistical analysis (Steczkowski 1995;
Kopczyński 2005).
In this context, in the decline of the Early Iron Age, it is possible to observe a con-
siderable dissonance in source research arising from one-sided documentation. There-
fore for the sites under study, documented studies of this author, there were recorded
some 438,475 ceramic fragments and only 44 objects made out of metal. This in turn
leads to a very odd proportion, where for each metal artefact there are some 9,965
fragments of ceramic ware. This in itself demonstrates the scale of the problem here.
In this instance the particular lack of proportionality occurring among discovered
artefacts has in turn led to several limitations as far as the researcher s work is con-
cerned and at the same time, creates a broad canvas for discussion as to the possible
adequacy of research on prehistoric cultural processes and its interpretation (Minta-
Tworzowska 1994; Hodder 1996; Renfrew 2001).
The analysis of these sources in this work aims therefore at a framework both in
terms of their chronology and function in the community concerned. Such a method-
ology in a relevant contextual interpretation may lead to an emic documentation of
the entire prehistoric world (Kobyliński 1992,20-22; Minta-Tworzowska 1994,5 In.).
Naturally, such a methodology should be accompanied by a reflection on the univer-
sal nature of laws discovered and their corresponding dependence on the immediate
environment. As ethno-archaeological studies demonstrate, any discussion on such
a function can be conducted in a regional context, one often related to a particular
social group and accordingly assessed (Minta-Tworzowska 1994, 152). This should
be aided by research frameworks created on the basis of detailed analysis that al-
lows for an attempt to decode past cultural signifiers. The need for creating this type
of framework can be seen in the work of Gediga (1967; 1980, 25; 1986, 311) and
Dąbrowski (1980a; 2009), which underline the need to take into account considera-
tion of settlement and social phenomena in the macro context for cultural studies
concerned with the Iron Age.
It may be stated therefore that the possibility of contacts between the communities
of the Pontic forest steppe with that of the decline LC should as a matter of course be
accepted. Most likely these relationships can be placed in the Hallstatt D sub-period,
which indirectly is testified to also by C14 markings. Carbon dating for the above, 650-
510 BC, can be recognised as rather certain - also in the light of dendrochronological
analysis (Trachsel 2004). It is most likely that in this period a gradual decline of LC
models can be observed, as well as a weakening of settlement processes. Moreover, it
is possible that this led to an infiltration of the Polish Lowland by forest steppe com-
munities (consequently influenced by nomads settling the steppe?). Further, as far as
the genetic aspect is concerned, it is worth noting that these cultural models on the
territory of the Polish Lowland appear only in artefact assemblages of the decline LC
and thereafter disappear together with this community.
In searching therefore for an answer to reasons for the above phenomenon it
should be remembered that the Hallstatt period was one characterised by sudden cli-
mate changes arising from a decrease in the sun s activity. On the basis of the growth
of isotope carbon in the atmosphere this period is dated to 850-760 BC (van Geel et al.
1988). Research on deposits in North European marshlands indicates that the climate
242
evolved from dry and warm to damp and cold. The growth of ground waters related to
this was believed to be responsible for this disappearance of settlements in wetland
regions. This rather sudden change of climate most likely was a global phenomenon
(Ważny 2009a). Moreover, detailed studies show that the change of climate took place
relatively late in respect to a decline in the sun s activities. In some regions of Europe
at that time this delay could have amounted to as much as 100 years (Swindles et al.
2007), thereby reaching to the decline Hallstatt culture.
The change in climate that led to a worsening of living conditions in northern Eu-
rope and on the European Lowland could have had a totally different dimension in
other regions of the world. Increased rainfall had a real significance for the Eurasian
steppes, where this might have led to the growth of vegetation in the zone settled
by tribes of Scythic nomadic communities (van Geel et al. 2004). Consequently, such
a process could have led to two developments: the first, exemplified by the depar-
ture of communities from Biskupin and similar strongholds and second, to a growth
of nomadic activity on the steppes of Eurasia, which in turn impacted on settlement
processes in all the region and bordering forest steppe lands.
Is it possible therefore to argue that this could have led to population shifts re-
sulting in the documented changes in material culture? The answer here is not en-
tirely clear. All migrations of larger social groups known in history most often had
an economic and social dimension and most often made their way in the direction of
wealthier lands (Heather 2012). In the case of the Polish Lowland and the regions of
the Pontic forest steppe it is possible this was a forced migration on account of the
demographic growth of population on steppe areas, which had a chain migration or
billiard ball effect (Heather 2012). In both cases there would have been an observ-
able, gradual appearance of new cultural models in the case of regions that were to
be settled (in this case the Polish Lowland).
In conclusion it is relevant to point out that views on the impact of forest steppe
communities in the regions of the Vistula basin and then the Oder have recently been
linked to a thesis on the migration of the Neuri (Czopek 2007b, in this publication;
Kłosińska 2007). It is not possible to exclude the proposition that the above men-
tioned characterise best the immediate environment described by archaeological
sources. Putting to one side the material carriers of eastern traditions (Chornoles and
Czerepin-Lagodiv cultures or also Legnica communities) it can be stated that cultural
contacts traversed during this period along several routes - their common denomi-
nator being the forest steppe as a starting base. Most likely, many routes could have
generated a large demographic impact. In this particular context two are significant
beyond the region itself: (1) Dniester - San and (2) Boh - Bug - Vistula. These may be
best understood as a result consequence of the natural course of two particular com-
munication routes known as the Przemyśl and Wolhynia Gates.
Translated by RyszardJ. Reisner
Bayerische
Staatsbibliothek
München
|
| any_adam_object | 1 |
| author | Ignaczak, Marcin |
| author_facet | Ignaczak, Marcin |
| author_role | aut |
| author_sort | Ignaczak, Marcin |
| author_variant | m i mi |
| building | Verbundindex |
| bvnumber | BV043858000 |
| classification_rvk | NF 1630 |
| contents | Bibliogr. s. 181-206 |
| ctrlnum | (OCoLC)992493774 (DE-599)BVBBV043858000 |
| discipline | Geschichte |
| era | Geschichte 600 v. Chr.-470 v. Chr. gnd |
| era_facet | Geschichte 600 v. Chr.-470 v. Chr. |
| format | Book |
| fullrecord | <?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><collection xmlns="http://www.loc.gov/MARC21/slim"><record><leader>03389nam a2200577 cb4500</leader><controlfield tag="001">BV043858000</controlfield><controlfield tag="003">DE-604</controlfield><controlfield tag="005">20180119 </controlfield><controlfield tag="007">t</controlfield><controlfield tag="008">161103s2016 a||| |||| 00||| pol d</controlfield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">9788323230502</subfield><subfield code="9">978-83-2323-050-2</subfield></datafield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">8323230501</subfield><subfield code="9">83-2323-050-1</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(OCoLC)992493774</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(DE-599)BVBBV043858000</subfield></datafield><datafield tag="040" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-604</subfield><subfield code="b">ger</subfield><subfield code="e">rda</subfield></datafield><datafield tag="041" ind1="0" ind2=" "><subfield code="a">pol</subfield></datafield><datafield tag="049" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-19</subfield><subfield code="a">DE-12</subfield><subfield code="a">DE-188</subfield></datafield><datafield tag="084" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">OST</subfield><subfield code="q">DE-12</subfield><subfield code="2">fid</subfield></datafield><datafield tag="084" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">NF 1630</subfield><subfield code="0">(DE-625)125211:1303</subfield><subfield code="2">rvk</subfield></datafield><datafield tag="100" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Ignaczak, Marcin</subfield><subfield code="e">Verfasser</subfield><subfield code="4">aut</subfield></datafield><datafield tag="245" ind1="1" ind2="0"><subfield code="a">Elementy kulturowe lasostepu pontyjskiego we wczesnej epoce żelaza na Niżu Polskim w świetle materiałów ceramicznych</subfield><subfield code="b">(650-520/470 BC) = Ceramic materials as cultural elements on the Polish Lowland: Early Iron Age Pontic forest steppe 650-520/470 BC</subfield><subfield code="c">Marcin Ignaczak</subfield></datafield><datafield tag="246" ind1="1" ind2="1"><subfield code="a">Ceramic materials as cultural elements on the Polish Lowland: Early Iron Age Pontic forest steppe 650-520/470 BC</subfield></datafield><datafield tag="264" ind1=" " ind2="1"><subfield code="a">Poznań</subfield><subfield code="b">Wydawnictwo Naukowe UAM</subfield><subfield code="c">2016</subfield></datafield><datafield tag="300" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">242 Seiten</subfield><subfield code="b">Illustrationen, Diagramme</subfield><subfield code="e">CD-ROM (12 cm)</subfield></datafield><datafield tag="336" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">txt</subfield><subfield code="2">rdacontent</subfield></datafield><datafield tag="337" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">n</subfield><subfield code="2">rdamedia</subfield></datafield><datafield tag="338" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">nc</subfield><subfield code="2">rdacarrier</subfield></datafield><datafield tag="490" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Seria Archeologia</subfield><subfield code="v">nr 56</subfield></datafield><datafield tag="505" ind1="8" ind2=" "><subfield code="a">Bibliogr. s. 181-206</subfield></datafield><datafield tag="546" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Zusammenfassung auf Englisch unter dem Titel: Ceramic materials as cultural elements on the Polish Lowland: Early Iron Age Pontic forest steppe 650-520/470 BC</subfield></datafield><datafield tag="648" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Geschichte 600 v. Chr.-470 v. Chr.</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Ceramika prehistoryczna / Polska / Wielkopolska (region)</subfield><subfield code="2">jhpk</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Ceramika prehistoryczna / Polska / Pomorze (region)</subfield><subfield code="2">jhpk</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Epoka żelaza / Polska / Pomorze (region)</subfield><subfield code="2">jhpk</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Epoka żelaza / Polska / Wielkopolskie, Pojezierze</subfield><subfield code="2">jhpk</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Epoka żelaza / Polska / Mazowsze (region)</subfield><subfield code="2">jhpk</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Ceramika prehistoryczna / Polska / Małopolska (region)</subfield><subfield code="2">jhpk</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Keramik</subfield><subfield code="0">(DE-588)4030270-2</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Polnische Tiefebene</subfield><subfield code="0">(DE-588)4513010-3</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="0"><subfield code="a">Polnische Tiefebene</subfield><subfield code="0">(DE-588)4513010-3</subfield><subfield code="D">g</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="1"><subfield code="a">Keramik</subfield><subfield code="0">(DE-588)4030270-2</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="2"><subfield code="a">Geschichte 600 v. Chr.-470 v. Chr.</subfield><subfield code="A">z</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2=" "><subfield code="5">DE-604</subfield></datafield><datafield tag="710" ind1="2" ind2=" "><subfield code="a">Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu</subfield><subfield code="b">Wydawnictwo Naukowe</subfield><subfield code="e">Sonstige</subfield><subfield code="0">(DE-588)1224182-9</subfield><subfield code="4">oth</subfield></datafield><datafield tag="830" ind1=" " ind2="0"><subfield code="a">Seria Archeologia</subfield><subfield code="v">nr 56</subfield><subfield code="w">(DE-604)BV000017185</subfield><subfield code="9">56</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB Muenchen 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=029268176&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Inhaltsverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB Muenchen 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=029268176&sequence=000002&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Literaturverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB Muenchen 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=029268176&sequence=000003&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Abstract</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="n">oe</subfield></datafield><datafield tag="999" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-029268176</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">930.1</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">09014</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield></record></collection> |
| geographic | Polnische Tiefebene (DE-588)4513010-3 gnd |
| geographic_facet | Polnische Tiefebene |
| id | DE-604.BV043858000 |
| illustrated | Illustrated |
| indexdate | 2024-07-10T07:36:55Z |
| institution | BVB |
| institution_GND | (DE-588)1224182-9 |
| isbn | 9788323230502 8323230501 |
| language | Polish |
| oai_aleph_id | oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-029268176 |
| oclc_num | 992493774 |
| open_access_boolean | |
| owner | DE-19 DE-BY-UBM DE-12 DE-188 |
| owner_facet | DE-19 DE-BY-UBM DE-12 DE-188 |
| physical | 242 Seiten Illustrationen, Diagramme CD-ROM (12 cm) |
| publishDate | 2016 |
| publishDateSearch | 2016 |
| publishDateSort | 2016 |
| publisher | Wydawnictwo Naukowe UAM |
| record_format | marc |
| series | Seria Archeologia |
| series2 | Seria Archeologia |
| spelling | Ignaczak, Marcin Verfasser aut Elementy kulturowe lasostepu pontyjskiego we wczesnej epoce żelaza na Niżu Polskim w świetle materiałów ceramicznych (650-520/470 BC) = Ceramic materials as cultural elements on the Polish Lowland: Early Iron Age Pontic forest steppe 650-520/470 BC Marcin Ignaczak Ceramic materials as cultural elements on the Polish Lowland: Early Iron Age Pontic forest steppe 650-520/470 BC Poznań Wydawnictwo Naukowe UAM 2016 242 Seiten Illustrationen, Diagramme CD-ROM (12 cm) txt rdacontent n rdamedia nc rdacarrier Seria Archeologia nr 56 Bibliogr. s. 181-206 Zusammenfassung auf Englisch unter dem Titel: Ceramic materials as cultural elements on the Polish Lowland: Early Iron Age Pontic forest steppe 650-520/470 BC Geschichte 600 v. Chr.-470 v. Chr. gnd rswk-swf Ceramika prehistoryczna / Polska / Wielkopolska (region) jhpk Ceramika prehistoryczna / Polska / Pomorze (region) jhpk Epoka żelaza / Polska / Pomorze (region) jhpk Epoka żelaza / Polska / Wielkopolskie, Pojezierze jhpk Epoka żelaza / Polska / Mazowsze (region) jhpk Ceramika prehistoryczna / Polska / Małopolska (region) jhpk Keramik (DE-588)4030270-2 gnd rswk-swf Polnische Tiefebene (DE-588)4513010-3 gnd rswk-swf Polnische Tiefebene (DE-588)4513010-3 g Keramik (DE-588)4030270-2 s Geschichte 600 v. Chr.-470 v. Chr. z DE-604 Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Wydawnictwo Naukowe Sonstige (DE-588)1224182-9 oth Seria Archeologia nr 56 (DE-604)BV000017185 56 Digitalisierung BSB Muenchen 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=029268176&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Inhaltsverzeichnis Digitalisierung BSB Muenchen 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=029268176&sequence=000002&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Literaturverzeichnis Digitalisierung BSB Muenchen 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=029268176&sequence=000003&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Abstract |
| spellingShingle | Ignaczak, Marcin Elementy kulturowe lasostepu pontyjskiego we wczesnej epoce żelaza na Niżu Polskim w świetle materiałów ceramicznych (650-520/470 BC) = Ceramic materials as cultural elements on the Polish Lowland: Early Iron Age Pontic forest steppe 650-520/470 BC Seria Archeologia Bibliogr. s. 181-206 Ceramika prehistoryczna / Polska / Wielkopolska (region) jhpk Ceramika prehistoryczna / Polska / Pomorze (region) jhpk Epoka żelaza / Polska / Pomorze (region) jhpk Epoka żelaza / Polska / Wielkopolskie, Pojezierze jhpk Epoka żelaza / Polska / Mazowsze (region) jhpk Ceramika prehistoryczna / Polska / Małopolska (region) jhpk Keramik (DE-588)4030270-2 gnd |
| subject_GND | (DE-588)4030270-2 (DE-588)4513010-3 |
| title | Elementy kulturowe lasostepu pontyjskiego we wczesnej epoce żelaza na Niżu Polskim w świetle materiałów ceramicznych (650-520/470 BC) = Ceramic materials as cultural elements on the Polish Lowland: Early Iron Age Pontic forest steppe 650-520/470 BC |
| title_alt | Ceramic materials as cultural elements on the Polish Lowland: Early Iron Age Pontic forest steppe 650-520/470 BC |
| title_auth | Elementy kulturowe lasostepu pontyjskiego we wczesnej epoce żelaza na Niżu Polskim w świetle materiałów ceramicznych (650-520/470 BC) = Ceramic materials as cultural elements on the Polish Lowland: Early Iron Age Pontic forest steppe 650-520/470 BC |
| title_exact_search | Elementy kulturowe lasostepu pontyjskiego we wczesnej epoce żelaza na Niżu Polskim w świetle materiałów ceramicznych (650-520/470 BC) = Ceramic materials as cultural elements on the Polish Lowland: Early Iron Age Pontic forest steppe 650-520/470 BC |
| title_full | Elementy kulturowe lasostepu pontyjskiego we wczesnej epoce żelaza na Niżu Polskim w świetle materiałów ceramicznych (650-520/470 BC) = Ceramic materials as cultural elements on the Polish Lowland: Early Iron Age Pontic forest steppe 650-520/470 BC Marcin Ignaczak |
| title_fullStr | Elementy kulturowe lasostepu pontyjskiego we wczesnej epoce żelaza na Niżu Polskim w świetle materiałów ceramicznych (650-520/470 BC) = Ceramic materials as cultural elements on the Polish Lowland: Early Iron Age Pontic forest steppe 650-520/470 BC Marcin Ignaczak |
| title_full_unstemmed | Elementy kulturowe lasostepu pontyjskiego we wczesnej epoce żelaza na Niżu Polskim w świetle materiałów ceramicznych (650-520/470 BC) = Ceramic materials as cultural elements on the Polish Lowland: Early Iron Age Pontic forest steppe 650-520/470 BC Marcin Ignaczak |
| title_short | Elementy kulturowe lasostepu pontyjskiego we wczesnej epoce żelaza na Niżu Polskim w świetle materiałów ceramicznych |
| title_sort | elementy kulturowe lasostepu pontyjskiego we wczesnej epoce zelaza na nizu polskim w swietle materialow ceramicznych 650 520 470 bc ceramic materials as cultural elements on the polish lowland early iron age pontic forest steppe 650 520 470 bc |
| title_sub | (650-520/470 BC) = Ceramic materials as cultural elements on the Polish Lowland: Early Iron Age Pontic forest steppe 650-520/470 BC |
| topic | Ceramika prehistoryczna / Polska / Wielkopolska (region) jhpk Ceramika prehistoryczna / Polska / Pomorze (region) jhpk Epoka żelaza / Polska / Pomorze (region) jhpk Epoka żelaza / Polska / Wielkopolskie, Pojezierze jhpk Epoka żelaza / Polska / Mazowsze (region) jhpk Ceramika prehistoryczna / Polska / Małopolska (region) jhpk Keramik (DE-588)4030270-2 gnd |
| topic_facet | Ceramika prehistoryczna / Polska / Wielkopolska (region) Ceramika prehistoryczna / Polska / Pomorze (region) Epoka żelaza / Polska / Pomorze (region) Epoka żelaza / Polska / Wielkopolskie, Pojezierze Epoka żelaza / Polska / Mazowsze (region) Ceramika prehistoryczna / Polska / Małopolska (region) Keramik Polnische Tiefebene |
| url | http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=029268176&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=029268176&sequence=000002&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=029268176&sequence=000003&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |
| volume_link | (DE-604)BV000017185 |
| work_keys_str_mv | AT ignaczakmarcin elementykulturowelasostepupontyjskiegowewczesnejepocezelazananizupolskimwswietlemateriałowceramicznych650520470bcceramicmaterialsasculturalelementsonthepolishlowlandearlyironageponticforeststeppe650520470bc AT uniwersytetimadamamickiewiczawpoznaniuwydawnictwonaukowe elementykulturowelasostepupontyjskiegowewczesnejepocezelazananizupolskimwswietlemateriałowceramicznych650520470bcceramicmaterialsasculturalelementsonthepolishlowlandearlyironageponticforeststeppe650520470bc AT ignaczakmarcin ceramicmaterialsasculturalelementsonthepolishlowlandearlyironageponticforeststeppe650520470bc AT uniwersytetimadamamickiewiczawpoznaniuwydawnictwonaukowe ceramicmaterialsasculturalelementsonthepolishlowlandearlyironageponticforeststeppe650520470bc |